Vous êtes sur la page 1sur 733

365 das para ser ms cuto

Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 1


365 das para ser ms cuto
Los unes: Hstora; os martes:
Lteratura;
os mrcoes: Artes Pstcas; os
|ueves:
Cenca; os vernes: Msca; os
sbados:
Fosofa; os domngos: Regn.

Una eccn a da. ,365 eccones a ao.
Cnco mnutos de esfuerzo daro para conocer
os htos y os persona|es que marcaron e
desarroo de a cvzacn occdenta,
codearse con os grandes escrtores y sus
obras ms reevantes, comprender os
movmentos artstcos y sus fguras, entender
as maravas de a cenca de una forma fc,
dar un repaso a nuestra herenca musca y
saber qu nspr a os grandes compostores,
acceder a os mayores pensadores de a
humandad y obtener una vsn goba de as
regones ms mportantes y sus prncpos...
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 2
365 das para ser ms cuto
Agradecmentos
Este bro es una obra coectva. Oueremos dar as
gracas a Legh Haber, de Rodae, que cutv este proyecto
hasta hacero readad. A |oy Tutea, de a agenca Davd
Back, que con pasn hzo as veces de abogado y amgo. A
Andy Carpenter y Tony Serge, que comprenderon nuestros
ob|etvos. A Neson Kunke y Vernon Steward, que aportaron
su vsn crtca desde os prmeros momentos.
Todos os epgrafes han sdo escrtos por un experto en
a matera, que hzo adems e traba|o de nvestgacn
pertnente. Todos han sdo adems revsados por erudtos
con un ato nve educatvo para no ncurrr en
mprecsones.
Los escrtores que han coaborado en este bro son:
Aan Wrzbck (Hstora), Matt Banchard (Lteratura), Erc
von Dorster (Artes pstcas), |ennfer Drapkn (Cenca),
Robbe Whean (Msca), Frederck Stazz (Fosofa) y
Andrew Sver (Regn).
Los textos han sdo revsados por: e doctor |ames
Downs (Hsto-ra), a doctora Georgette Fescher
(Lteratura), a doctora Irna Orysh-kevch (Artes pstcas),
e mdco Davd Boya|an (Cenca), a doctora Messa Cox
(Msca) y e doctor Thomas Key (Fosofa).
Puede conocer a sta de fuentes consutadas en
www.thentectuadevotona.com
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 3
365 das para ser ms cuto
Introduccin

Los detaros regosos han sdo desde sempre una de as
herramentas favortas de aqueos que queran acceder a una doss
reguar de enrquecmento esprtua. Estos bros de cabecera, que
sueen eerse a despertar o |usto antes de quedarse dormdo,
cuentan con 365 e|erccos para e aprendza|e y a refexn, una
eccn fc de dgerr para cada da de ao.
365 das para ser ms cuto es un compendo aco que sgue as
msmas pautas, ofrecendo un ao de ecturas daras que vaen a
pena para refrescar su esprtu, estmuar su cerebro y ayudare a
competar su educacn. Cada epgrafe versa sobre un campo
dferente de conoc' mento: Hstora, Lteratura, Artes pstcas,
Cenca, Msca, Fosofa y Regn. Lea un epgrafe a da y podr
recorrer cada rama de saber una vez a a semana.
Estas ecturas ponen a su dsposcn ese tpo de e|ercco
reguar que su cerebro necesta para mantenerse en forma,
especamente a medda que vamos enve|ecendo. Representan un
oass para escapar de a cotdanedad y coarse en e nobe reno de
saber humano. Y, adems, e abrrn nuevos horzontes nteectuaes.
ste es un breve resumen de va|e que e espera:
Lunes. Historia
Un recorrdo por os htos y os persona|es que marcaron e
desarroo de a cvzacn occdenta.
Martes. Literatura
Un vstazo a os grandes autores y una snopss de sus obras
ms mportantes, poemas y noveas que sguen nsprando a sus
ectores an hoy en da.
Mircoles. Artes plsticas
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 4
365 das para ser ms cuto
Una ntroduccn a os movmentos artstcos y a as fguras que
crearon os cuadros, escuturas y obras arqutectncas ms
nfuyentes de mundo.
Jueves. Ciencia
Desde e orgen de os agu|eros negros a a expcacn de cmo
funconan as pas. Le reveamos as maravas de a cenca de una
forma fc de entender.
Viernes. Msica
Lo que nspr a os grandes compostores, cmo eer una
parttura y por qu se reverenca de esa manera a Mozart... Un
competo repaso a nuestra herenca musca.
Sbado. Filoso!a
Los esfuerzos de os mayores pensadores de a humandad,
desde a antgua Greca hasta e sgo XX, para expcar e sentdo de
a vda y de unverso.
"o#in$o. %eli$in
Una vsn goba de as regones ms mportantes y de sus
prncpos.
Esperamos que recorrer este compendo de conocmento
nspre su curosdad y e abra nuevas reas de nters.
DAVID S. KIDDER Y NOAH D. OPPENHEIM
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 5
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 1
HISTORIA
&l alabeto
Alrededor del a'o ())) a. C* los araones e$ipcios se
dieron cuenta de +ue ten!an un proble#a. Cada victoria
#ilitar sobre sus vecinos les per#it!a capturar , esclavi-ar
#s prisioneros de $uerra* pero los e$ipcios eran incapaces
de trasladarles rdenes por escrito por+ue estos esclavos no
entend!an la escritura .ero$l!ica.
Los prmeros sstemas de escrtura, entre os que se cuentan os
|erogfcos egpcos, eran extremadamente engorrosos y compcados
de entender. Contaban con mes de caracteres y con un smboo
dferente para cada dea o paabra. Aprendrseos todos de memora
poda evar aos. So un puado de egpcos poda de hecho eer y
escrbr con este dfc sstema.
Los ngstas creen que cas todos os afabetos modernos
descenden de una versn smpfcada de os |erogfcos,
desarroada por os egpcos hace 4000 aos para comuncarse con
sus escavos. E nacmento de un afabeto, e sstema de escrtura
empeado en todo e mundo occdenta, camb a forma en que os
habtantes de estos mundos antguos se comuncaban.
En esta versn smpfcada cada sgno representaba
ncamente un sondo. Este avance permt reducr e nmero de
caracteres de varos mes a unas pocas decenas, agzando su uso y
aprendza|e. E compe|o engua|e |erogfco fue ovdado con e
tempo, de forma que os expertos se veron ncapaces de traducr sus
caracteres hasta e descubrmento de a pedra de Rosetta en 1799.
E afabeto tuvo un xto fumnante. Cuando os escavos
egpcos puderon vover a fn a sus pases de orgen, se evaron
consgo este sstema, que se extend por todo Orente Prxmo hasta
convertrse en a base de muchos de os sstemas de escrtura de esa
regn, ncudos e rabe y e hebreo. Los fencos, una antgua
cvzacn de comercantes marnos, dvugaron e afabeto entre as
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 6
365 das para ser ms cuto
trbus con as que se fueron cruzando por a costa medterrnea. Los
afabetos grego y romano, sucesvamente, se basaron en a antgua
escrtura fenca. Hoy en da, a mayora de as enguas modernas,
ncudo e espao, usan e afabeto romano.
OTROS DATOS DE INTERS
1.Varas etras de espao moderno provenen drectamente de
os caracteres egpcos. Por e|empo, a be derva de a paabra egpca
casa.
2.La edcn ms recente de Dcconaro de ngs Oxford
contene 171 476 paabras que an se usan, una de as cfras ms
atas de todos os domas.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 7
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 1
LITERATURA
/lises
Ulises* la obra escrita por Ja#es Jo,ce en 01((* es
considerada por #uc2os la #e.or novela en len$ua in$lesa del
si$lo 33. 4rece un nuevo relato de la Odisea* de Ho#ero* , la
co#pri#e en un solo d!a 5el 06 de .unio de 01)78 , un solo
lu$ar 5"ubl!n* Irlanda8. &l papel del $ran 2roe 4diseo lo
ocupa un tipo sorprendente* Leopold 9loo#* un vendedor de
anuncios cornudo , enve.ecido +ue se pasa la .ornada
dea#bulando de a+u! para all , acudiendo a varias citas
proesionales antes de re$resar al in a casa.

Pese a que Boom parece un tpo ordnaro y poco ambcoso, emerge
como una fgura heroca demostrando compasn, generosdad y
capacdad de perdn haca prctcamente todos os su|etos de
extrao reparto de persona|es que se cruza en su camno. En sus
andanzas, mundanas y en muchas ocasones nadvertdas, practca
un herosmo cotdano que quz sea e nco posbe en a era
moderna. Y pese a hecho de que no de|a de sentrse un forastero (es
un |udo en una Iranda apabuantemente catca), no perde su
optmsmo y ae|a de s sus nsegurdades.
Ulises es aprecada por a ncrebe rqueza con a que se
dbu|an sus persona|es, su sorprendente muestraro de referencas a
otras obras teraras y cuturaes, y o nnovador de su engua|e. A o
argo de a novea, |oyce frtea con gneros y estos teraros que
van de teatro a a pubcdad o a ngs antguo. Probabemente a
novea sea famosa sobre todo por su profundo uso de dogo
nteror: |oyce trata de mostrar o que es pasa por a cabeza a sus
persona|es en cada momento, sn ntentar ordenar u organzar esos
pensamentos. Esta tcnca se convrt en un seo de a teratura
modernsta e nfuy en nnumerabes autores, como Vrgna Woof y
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 8
365 das para ser ms cuto
Wam Faukner, entre otros, que tambn expermentaron con ea
en sus obras.
No resuta sorprendente, pues, que Ulises consttuya un va|e
compcado para e ector, y en especa su famoso tmo captuo,
que descrbe os pensamentos de Moy, a mu|er de Boom. Sus
ensoacones ocupan ms de 24 000 paabras que sn embargo se
reparten so en ocho frases ggantescas. Pese a reto que esto
supone, e captuo en cuestn muestra e |oyce ms rco, en
especa en sus tmas neas, que recacan e amor de Moy por su
esposo pese a habere sdo nfe:
y entonces me pidi si quera decir s mi flor de la montaa y
primero le abrac s y le atraje hacia m para que l pudiera
sentir mis pechos todo perfume s y su corazn lata
enloquecido y s dije s quiero S.

OTROS DATOS DE INTERS
1. Uses estuvo prohbda por obscena en Estados Undos durante
cas 12 aos, debdo a sus (en su mayora ndrectas)
metforas sexuaes.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 9
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 1 ARTES
PLASTICAS
Las pinturas rupestres
de Lascau:
Las pinturas rupestres de Lascau: i$uran entre las
obras de arte #s anti$uas conocidas. Fueron descubiertas
en 017) cerca del pueblo de Monti$nac* en el centro de
Francia* por cuatro adolescentes +ue se #etieron en una
cueva. "entro 2allaron varias salas con cerca de 0;))
pinturas de ani#ales +ue datan de 2ace entre 0; ))) , 0< )))
a'os.
Hay varas teoras sobre e propsto de esas pnturas. Un rasgo
natura de a caverna pudo haber sugerdo a sueta de un anma a
un observador prehstrco, que despus hzo agunos aaddos para
transmtr esa magen a otras personas. Dado que muchas de estas
obras estn en ugares naccesbes de a cueva, puderon ta vez
usarse en rtuaes mgcos. Posbemente, aqueas gentes crean que
dbu|ar anmaes, sobre todo s se haca con mucha precsn,
permtra e|ercer e contro sobre esas bestas o traeras haca su
terrtoro en tempos de escasez.
Los anmaes estn esbozados o sueteados, y se muestran a
me-nudo en o que se conoce como perspectva retorcda, es decr,
con sus cabezas de perf pero sus cuernos mrando a frente. Muchas
de estas mgenes ncuyen puntos, pautas neaes y otros eementos
de dseo que pueden tener un sgnfcado smbco.
La saa ms espndda de esta caverna, bautzada como a Saa
de os Toros, cuenta con un reato artstco: de zquerda a derecha,
as mgenes representan a caza y captura de una manada de
bsontes.

La cueva se abr a pbco en cuanto as pnturas fueron
examnadas y cataogadas como orgnaras de Paeotco, a por
1948. Sn embargo, sete aos despus se comprob que a afuenca
de hasta 1200 vstantes a da estaba daando as mgenes. Pese a
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 10
365 das para ser ms cuto
que se tomaron meddas para protegeras, a cueva se cerr
defntvamente en 1963. Eso s, para satsfacer a demanda de
pbco, en 1983 se construy una rpca a escaa rea a tan so 200
metros de a caverna orgna.
OTROS DATOS DE INTERS
1.Los artstas rupestres cudaban mucho a perspectva vsua:
pntaban as fguras en o ato de muro de forma que no aparecesen
dstorsonadas para e espectador.
2.La nca fgura humana de a cueva est representada en a
amada Escena de Pozo. E hecho de que est dbu|ada de una forma
ms tosca que as mgenes de anmaes sugere que no e atrbuan
poderes mgcos.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 11
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 1 CIENCIA
La clonacin
/na ove.a lla#ada "oll, #ostr por pri#era ve- al
#undo la clonacin en 011<. &ra un clon por+ue co#part!a el
#is#o A"= +ue su #adre> en otras palabras* sus clulas
ten!an el #is#o #aterial $entico. &ran $e#elos idnticos
separados por una $eneracin.
Los centfcos de Insttuto Rosn, en Escoca, crearon a Doy
medante un proceso amado transferenca nucear. Tomaron e
matera gentco de una cua aduta que actu como donante y o
transfreron a un vuo no fertzado a que se e haba extrado su
propo matera gentco. En e caso de Dolly, a cua donante
provena de as gnduas mamaras de una ove|a fnn dorset de ses
aos de edad. Los centfcos someteron a vuo a una descarga
ectrca, y comenz entonces a dvdrse para formar un embrn.
Uno de os motvos por os que a creacn de Dolly fue tan
sorprendente es que serva de prueba para a comundad centfca de
que una cua de una parte concreta de cuerpo poda ser usada para
crear un organsmo competo. Antes, cas todos os nvestgadores
pensaban que una cua que se hubera especazado so poda
generar cuas tambn especazadas; o sea, una cua de corazn
so podra crear cuas de corazn, y una heptca so otras
heptcas. Pero Dolly nac a partr de una soa cua extrada de as
gnduas mamaras de su madre, o que probaba que as cuas
especazadas podan ser competamente reprogramadas.
Dolly presentaba muchas dferencas respecto de su madre. Por
e|empo, sus temeros eran demasado cortos. Los temeros son
fnas hebras de protenas que cubren os extremos de os
cromosomas (as estructuras que contenen os genes). Pese a que
nade sabe exactamente para qu srven, parece ser que protegen y
reparan nuestras cuas. A medda que enve|ecemos, nuestros
temeros se van acortando ms y ms. Doy recb de su madre os
temeros de una ove|a de ses aos pese a ser una recn nacda.
Sus temeros eran ms cortos que os de un cordero de su edad. As,
pese a que pareca una ove|a competamente norma, fue sacrfcada
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 12
365 das para ser ms cuto
a os ses aos tras sufrr cncer de pumn y una artrts que a
parazaba. Las ove|as finn dorset sueen vvr de 11 a 12 aos.
OTROS DATOS DE INTERS
1.Desde 1997 se han conado con xto vacas, ratones, cabras y
cerdos usando e proceso de transferenca nucear.
2.La tasa de xto en a conacn es muy ba|a en todas as
especes. Los estudos pubcados seaan que cerca de 1% de os
embrones conados sobrevven a parto. Pero dado que no se suee
nformar cas nunca de ,os fracasos, este porcenta|e podra ser
mucho menor.
3.Antes de morr, Doy do a uz a ses corderos, todos de una
forma natura.
4.Un grupo de nvestgadores surcoreanos asegur haber
conado un embrn humano en 1998, pero su expermento se abort
tras dupcarse e vuo en dos ocasones, por o que no hay prueba
aguna de que tuvera xto.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 13
365 das para ser ms cuto
V ernes, da 5 SEMANA 1 MSICA
Los principios unda#entales
La #sica consiste en sonidos estructurados +ue pueden
ser repetidos por i#itacin o si$uiendo un es+ue#a escrito.
Se distin$ue del ruido por+ue el c2irrido de una puerta al
abrirse o el de unas u'as ara'ando una pi-arra carecen de
orden , son irre$ulares. Las ondas sonoras +ue dibu.an esos
ruidos son co#ple.as , no pueden ser escuc2adas co#o tonos
identiicables.
stos son agunos eementos fundamentaes para anazar os sondos
muscaes:
?ono. Lo agudo o grave que resuta un sondo para e odo. E
tono se mde tcncamente por a frecuenca de a onda sonora o por
cuntas veces se repten esas ondas. En a msca occdenta hay
doce tonos ncos (do, do sostendo o re bemo, re, re sostendo o m
bemo, m, fa, fa sostendo o so bemo, so, so sostendo o a bemo,
a, a sostendo o s bemo, y s). Los tonos conocdos en bemoes o
sostendos se denomnan accdentaes y son fcmente dentfcabes
en as tecas negras de pano. Muscamente, se stan a medo
escan entre dos tonos en ambos sentdos. Por e|empo, re sostendo
y m bemo tenen e msmo tono. Los tonos, en e contexto de una
parttura (msca escrta), se conocen como notas.
&scala. Una estructura progresva de tonos (por e|empo, do,
re, m, fa, so, a, s, do) que suee servr de base para una meoda.
Una peza, o un fragmento de una peza, empea a menudo so notas
de una escaa en partcuar. La msca occdenta usa
fundamentamente a escaa en modo mayor y a escaa en modo
menor, de una forma u otra. Para a mayora de a gente, a escaa en
modo mayor, debdo a su partcuar orden de tonos, parece contar
con un sondo caro, aegre y postvo, mentras que a escaa
en modo menor por o genera es descrta como oscura, trste y
pesmsta.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 14
365 das para ser ms cuto
?onalidad. Una estructura o sstema de tonos, normamente
basada en un tono de as escaas en modo mayor o menor y pensada
para servr de punto de referenca o gua para una meoda. La tnca
de una tonadad es a menudo e punto de nco y fn de una peza
escrta en esa tonadad en partcuar, de forma que s a peza est
escrta en m mayor, e tono m e|ercer de e|e tona de a
composcn.
OTROS DATOS DE INTERS
1.Todos estos eementos bscos pueden anotarse en e
pentagrama, que es un con|unto repettvo de cnco neas
horzontaes paraeas. A menudo se dvde en compases para ndcar
as dvsones mtrcas de a peza y se marca a comenzo de cada
pgna con una cave para ndcar os puntos de referenca a a hora
de dentfcar bs tonos.
2.Cuando una composcn se desva de su tonadad orgna, se
produce o que conocemos como moduacn. Las tonadades se
ndcan en as partturas con e sgno de cave a nco de cada
pentagrama.
3.Las dferentes cuturas muscaes de todo e mundo hacen que
haya centenares de escaas. En a Inda, a msca de un star y de
otros nstrumentos ege sus tonos entre una sere de 22
posbdades. La dstanca entre hs escaones es en ocasones mayor
o menor que en a msca occdenta, o que provoca que as
dferencas entre tonos sean extremadamente eves y exge de os
mscos un atsmo nve de vrtuossmo.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 15
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 1 FILOSOFA

Apariencia , realidad
A lo lar$o de la 2istoria* uno de los e.es unda#entales
de la iloso!a 2a sido la distincin entre apariencia , realidad.
Fue un aspecto central en las rele:iones de los pri#eros
pensadores* los conocidos co#o presocrticos 5por+ue
vivieron antes de Scrates8.
Los presocrtcos crean que a naturaeza fundamenta de a
readad era competamente dferente a a forma que adoptaba ante
eos. Por e|empo, un fsofo amado Taes sostena que, pese a as
aparencas, toda a readad se compona en e fondo de agua;
Hercto crea que e mundo estaba hecho de fuego. Es ms, este
fsofo afrmaba que todo estaba en constante movmento. Otro
pensador, Parmndes, nssta en que nada se mova en readad, de
forma que cuaquer movmento era so una usn.
Los presocrtcos consderaron muy en sero a posbdad de
que toda a readad estuvera consttuda en e fondo por una
sustanca ms bsca, y sospechaban que a observacn dara y
carente de crtca soa ofrecernos una magen engaosa de mundo.
Por eo, su pensamento no so se consdera a base de a fosofa,
sno tambn precursor de a cenca moderna.
Muchos de os fsofos posterores (entre eos Patn, Spnoza y
Lebnz) contnuaron esta tradcn y formazaron modeos
aternatvos de readad, asegurando que estaban ms cerca de a
verdad que a travs de una vsn norma y marcada por e sentdo
comn de mundo.

OTROS DATOS DE INTERS
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 16
365 das para ser ms cuto
1.La dstncn entre readad y aparenca es tambn un e|e
fundamenta de a venerabe tradcn fosfca conocda como
esceptcsmo.
2.Immanue Kant tambn se ocup de esta cuestn,
dstnguendo entre aqueo que expermentamos y e ob|eto en s
msmo.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 17
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 1 RELIGION
La ?ora
La ?ora es el no#bre +ue por lo $eneral se les da a los
pri#eros cinco libros de la 9iblia 2ebrea* ta#bin conocidos
co#o los Cinco Libros de Moiss. Los cristianos los deno#inan
Anti$uo ?esta#ento. La palabra ?ora ta#bin sirve para
deno#inar a la totalidad de la le, .ud!a* +ue co#prende
varios te:tos as! co#o una tradicin oral.
Los Cnco Lbros de Moss son a base de as 613 eyes que
rgen a fe |uda, amn de os cmentos de as tres grandes regones
monotestas (|udasmo, crstansmo e sam). Son os sguentes:
@nesis. Cuenta a hstora de a creacn y a de os sraetas,
Abraham, Isaac, |acob y sus famas.
A:odo. Narra e xodo de Egpto a Canan, ncuyendo e
momento en e que Moss recb os Dez Mandamentos.
Lev!tico. Contene as regas y prctcas de cuto.
=#eros. Reata e va|e de os sraetas a deserto.
"euterono#io. Consste en una sere de sermones que
escrb Moss en os momentos fnaes de su vda y que cuentan a
hstora de os sraetas y sus enseanzas tcas.
Tradconamente, se cree que os cnco bros fueron
entregados a Moss en e monte Sna. Otras teoras aseguran que e
nco de a Tora tuvo ugar a, pero que e proceso de a reveacn
contnu a o argo de a vda de Moss.
Hstrcamente, os arqueogos sostenen que a Tora fue
escrta en agn momento entre os sgos X y VI a. C. Los defensores
de a hptess documenta (que para os |udos ortodoxos consttuye
una here|a) aseguran que os cnco bros orgnaes provenen de
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 18
365 das para ser ms cuto
cuatro fuentes, que con e tempo fueron resumdas en una por un
qunto autor o escrba. Los argumentos a favor de esta teora pasan
por os mtpes nombres que se usan para referrse a Dos, os
dstntos estos teraros y a repetcn de agunas hstoras.
Desde sus ncos, a Tora vno acompaada por una tradcn
ora necesara para entendera de verdad. Pese a que se consderaba
basfemo de|ar por escrto esa tradcn ora, a a postre se demostr
mprescndbe, o que do orgen a a Msn. Mas adeante os rabnos
examnaron y debateron ambos textos, y se escrb e Tamud para
recoger todos sus puntos de vsta.
La tradcn |uda usa e texto de a Tora como fuente de
nnumerabes eyes y costumbres. Los rabnos dedcados a estudo
pasan sus vdas anazando ngstcamente cada paabra para
obtener su sgnfcado.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Los pergamnos de a Tora, escrtos a mano en hebreo,
contenen 304 805 etras; transcrbros de este modo puede evar
ms de un ao. Adems, s se comete e ms mnmo error, todo e
pergamno se consdera nt.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 19
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 2 HISTORIA
&l cdi$o de le,es de Ha##urabi
Ha##urabi ue un re, de 9abilonia* una civili-acin
anti$ua +ue loreci en la re$in +ue a2ora ocupa IraB.
@obern de 0<1( a 0<;) a. C. , con+uist varias naciones
rivales* pero es a#oso sobre todo por ser el pri#er le$islador
de la 2istoria. Cerca del inal de su reinado* Ha##urabi
pro#ul$ uno de los pri#eros cdi$os le$ales escritos de los
+ue 2a +uedado constancia 2istrica* del +ue e#anaban los
preceptos +ue deb!an cu#plir los ciudadanos , los casti$os
+ue conllevar!a desobedecerlos. &n s! #is#o* el concepto de
le,es aplicables a todo el #undo era una novedad
desconocida en esa poca* en la +ue la #a,or!a de las
sociedades se re$!an nica#ente por los anto.os de
$obernantes dspotas.
E cdgo era sn embargo extremadamente crue para nuestros
estndares modernos. Hammurab castgaba con a pena de muerte
ncuso as nfraccones ms eves: que as mu|eres entraran en una
taberna, que os hombres deran refugo a escavos hudos o que as
esposas abandonaran a sus mardos sn un buen motvo. Este
prmtvo cdgo refe|aba as superstcones de una socedad antgua.
Las dsputas entre cudadanos de Babona as zan|aba obgando a
acusado a trarse a un ro: s era cupabe, se ahogara, mentras que
s era nocente escapara ndemne. En ese caso, e acusador sera
condenado a muerte por evantar faso testmono.
Los escrbas reaes redactaron as eyes en un par de pedra
negra consagrado a dos de a |ustca y expuesto a pbco. En esta
nscrpcn, Hammurab conmnaba a todas as generacones
venderas a respetar esas eyes y a no modfcar os preceptos de a
terra que es eran dados. Los futuros reyes, deca Hammurab,
deberan ratfcar a supremaca de esta ey en vez de gobernar
sguendo sus mpusos personaes. La nocn de que os gobernantes
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 20
365 das para ser ms cuto
no podan cambar de forma arbtrara as eyes que regan a vda de
os cudadanos consttua un concepto revouconaro. E respeto a a
ey sgue sendo uno de os seos fundamentaes de un goberno
extoso.
OTROS DATOS DE INTERS
1.E par que mostraba as eyes de Hammurab fue
desenterrado en 1901 por arqueogos franceses, y en h actuadad
se guarda en e Museo de Louvre, en Pars.
2.E cdgo de Hammurab fue redactado con escrtura
cuneforme, un sstema compe|o empeado por a mayora de as
cvzacones antguas de Orente Prxmo. Los estudosos modernos
no fueron capaces de descfrara hasta 1835.
3.Los centfcos babonos empeaban un sstema numrco
sexagesma, motvo por e cua os mnutos tenen 60 segundos.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 21
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 2
LITERATURA
&rnest He#in$Ca,
"e los escritores nortea#ericanos unda#entales del
si$lo 33* pocos 2an tenido la inluencia , 2an sido tan
i#itados co#o &rnest He#in$Ca, 50D11E01608* pero ta#bin
pocos 2an tenido tantos detractores. Fa#oso por sus novelas
, cuentos* He#in$Ca, se convirti en una i$ura pblica de
reno#bre en vida 5, eri$i una a#plia le,enda en torno a l8*
por lo +ue en ocasiones resulta co#plicado separar la
realidad del #ito.
Nac en Oak Park, en e estado norteamercano de Inos, en
1899. Aspraba a ser escrtor ya desde |oven, y a os 18 aos fue
contratado como reportero de Kansas Cty Star. En unos meses
estaba traba|ando de con-ductor de ambuanca para a Cruz Ro|a en
e frente taano durante a Prmera Guerra Munda. Resut herdo.
Tras a contenda, pas varos aos en Pars en compaa de Gertrude
Sten y otros escrtores estadoundenses de a amada Generacn
Perdda, desusonados todos por a brutadad de a guerra. En a
capta francesa, Hemngway refno e esto que eva su seo: una
prosa mascuna ntenconadamente repettva y desestructurada,
engaosamente smpe.
Tras escrbr varos cuentos nsprados en os veranos de su
nez en Mchgan y en sus va|es posterores por Europa, se puso
manos a a obra con a que sera su prmera novea y una de sus
obras fundamentaes, Festa (1926). Este bro, que cuenta a hstora
de un |oven norteamercano rebede que vaga por Espaa y Franca,
e procur un reconocmento nmedato. Luego vendra Ads a as
armas (1929), sobre un trgco romance en e marco de a Prmera
Guerra Munda entre un conductor de ambuancas estadoundense y
una enfermera ngesa, y Por quin doblan las campanas (1940), un
reato sobre as guerras en a contenda cv espaoa nsprado en
a abor que msmo reaz como perodsta en aque confcto. E
protagonsta de esta novea encarna a a perfeccn o que muchos
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 22
365 das para ser ms cuto
han vendo a amar e cdgo heroco de Hemngway: un hombre
estoco y desusonado que muestra su eeganca y nobeza a
enfrentarse a a voenca y a adversdad.
A medda que su fama ba crecendo, Hemngway se fue
ganando (y cutvando) una sda reputacn como escrtor
nteresado so en a guerra, os toros, a caza, a pesca y otros temas
caramente mascunos. Pese a que agunos crtcos despachan su
obra con a etqueta de teratura para machos, a gena narratva de
su novea breve l !iejo y el mar e hzo merecedor de Premo Nobe
de Lteratura en 1954. Pero aunque eg as a o ms ato, sus
tmos das os pas hunddo en una depresn y con una saud cada
vez ms quebrada. Se sucd con una escopeta en 1961. La
nfuenca de su esto en a novea moderna sgue sendo, pese a
todo, enorme.
OTROS DATOS DE INTERS
1. E concurso anua de mtadores de Hemngway cuenta con
centos de competdores que rnden un dvertdo homena|e a esto
nconfundbe de este escrtor. Entre as obras premadas en e pasado
destacan l !iejo y la pul"a y Por quin corre la pasta.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 23
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 2 ARTES PLASTICAS
&l busto de =eertiti
&l busto esculpido en piedra cali-a de =eertiti* una de
las obras #s a#osas del arte e$ipcio* ue descubierto en
010( por el ar+uelo$o ale#n LudCi$ 9orc2ardt cerca de la
localidad e$ipcia de ?ell el A#arna. Lo encontr en el taller
del escultor de la anti$Fedad ?ut#s* , lo sac a escondidas
del pa!s oculto entre peda-os rotos de cer#ica.

Nefertt fue a rena ms mportante de faran Amenhotep IV,
que gobern Egpto entre 1353 y 1335 a. C. Durante su renado, e
faran se camb e nombre por e de Akenatn (e que srve a Aten,
e dos So) y se convrt a una nueva regn monotesta que daba
mucha mportanca a a tca. A Nefertt e confr un estatus
eevado dentro de a corte, cercano a de faran. Agunos estudosos
creen que fue a prncpa mpusora de esta nueva fe y que ncuso
gobern a amn con su esposo durante un tempo. Tras a muerte
de faran desaparec cas cuaquer traza tanto de como de su
poderosa esposa, borradas ta vez por os sacerdotes cuyas creencas
haban rechazado.
E busto de Nefertt, que tene cas 3400 aos de antgedad y
medo metro de atura, estaba ntacto cuando Borchardt o encontr
(so fataban os buos de as ore|as). Sn embargo, a escutura
estaba nacabada, puesto que e gobo ocuar zquerdo se haaba
vaco. Es posbe que Tutmes empeara e busto como modeo para
sus pupos.Tampoco se sabe s a escutura reproduce os rasgos de
Nefertt o proyecta un dea de beeza de a poca.
En 2003 hubo certa controversa cuando |oann Fetcher, una
arqueoga brtnca respadada por a cadena de teevsn Dscovery
Channe, dentfc una moma descuberta tempo atrs como a de
Nefertt. Pese a que aport pruebas de peso, as autordades egpcas
se negaron a admtr su haazgo.
E busto puede contemparse hoy en da en e Ates Museum de
Bern. Sgue sendo no so una de as obras ms conocdas de arte
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 24
365 das para ser ms cuto
egpco, sno tambn un modeo de beeza femenna, reforzando as
e sgnfcado de a paabra Nefertt: a bea ha egado.
OTROS DATOS DE INTERS
1.En os tmos das de a Segunda Guerra Munda e busto fue
trasadado fuera de sector sovtco de Bern, o que provoc una
dsputa sobre su propedad. Fue devueto en 2005.
2.En Googe aparecen ms de dos mones de resutados ba|o a
bsqueda Nefertt, o que srve de e|empo de poder que evoca su
magen en e sgo XXI.
3.Un par de artstas hngaros que se hacen amar a s msmos
Pequea Varsva provocaron hace poco certa controversa a coocar
e busto de Nefertt sobre a escutura sn cabeza de una mu|er de
ropa|es transparentes.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 25
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 2 CIENCIA
&ratstenes
Muc2os cient!icos de la anti$ua @recia cre!an +ue el
#undo era redondo* pero nin$uno supo de su ta#a'o 2asta el
si$lo III a. C* cuando &ratstenes 52. (<6E017 a. C8* director de
la 9iblioteca de Ale.andr!a* dise' un in$enioso #todo para
#edir el planeta.
Eratstenes saba de a exstenca de un pozo muy especa
cerca de a ocadad egpca de Asun. E 21 de |uno a medoda, en
a |ornada ms arga de ao, os rayos de so penetraban
drectamente hasta e fondo de a cavdad, o que sgnfcaba que a
estrea estaba |usto encma. Se do cuenta de que s e so estaba
drectamente encma de Asun, entonces sus rayos deban ncdr
sobre Ae|andra marcando un nguo determnado, que deba tener
orentacn norte. Por tanto, s era capaz de medr este nguo,
tendra e dato cave para extrapoar e tamao de paneta. As que e
21 de |uno a medoda cav un pao en e sueo de Ae|andra y
md e nguo que formaba su sombra.
Eratstenes saba que e nguo de a sombra equvaa a
formado por as dos cudades y e centro de a Terra, as que dvd
su tamao por 360, e nmero de grados que tene un crcuo, para
determnar a fraccn de paneta que separaba ambas ocadades.
La respuesta fue un cncuentavo- Es decr, s camnas de Asun a
Ae|andra y vceversa 50 veces, habrs andado e equvaente a a
crcunferenca de a Terra.
So quedaba ya medr a dstanca precsa entre ambas
cudades. Eratstenes contrat a un profesona entrenado para dar
pasos exactamente guaes, y de sus meddas dedu|o que a
crcunferenca de a Terra era de 39 740 kmetros. Hoy en da,
usando esos msmos prncpos deados por Eratstenes hace ms de
dos menos, os nstrumentos modernos estman que a dstanca
arededor de ecuador es de 40 067 kmetros.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 26
365 das para ser ms cuto
En os tempos de Eratstenes, e mundo conocdo se extenda
de Espaa a a Inda. crea que e resto de paneta estaba cuberto
por un vasto ocano. De no ser por su enormdad, sera posbe
navegar desde Espaa con rumbo a oeste hasta a Inda. sta fue a
dea que nspr a Crstba Con para su famoso va|e de 1492.
OTROS DATOS DE INTERS
1.Eratstenes fue uno de hs prmeros hstoradores en ntentar
ordenar, de forma cronogca, os acontecmentos pasados; as
fechas que determn se sguen usando en e estudo de a
antgedad.
2.Tambn e debemos muchos conceptos modernos como a
attud y a ongtud, as escaas muscaes y hs nmeros prmos.
3.Otros centfcos de su poca e apodaban, poco
amstosamente, Beta, porque tena tantas reas de nters que sus
contemporneos e consderaban un afconado, un tpo de segunda
case.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 27
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 2 MSICA
La #elod!a
La #elod!a es +ui- el ele#ento #usical #s
rpida#ente reconocible. Guede ser interpretada con uno o
varios instru#entos , es considerada* .unto con la ar#on!a ,
el rit#o* co#o uno de los tres pilares de la #sica.
Una meoda es una sucesn de notas ordenadas en una
secuenca meodosa. Las notas toman as un sentdo coherente que
proyecta a sensacn de que tenen dentdad entre s. La meoda se
dferenca de a armona en que consste en varas notas tocadas una
detrs de otra, no a msmo tempo, como una pofona.
E concepto de meoda ha do enrquecndose a o argo de a
hstora, sumando secuencas de notas que otros compostores
anterores huberan estmado arresgadas o ncuso dscordantes.
Mozart, Schubert y Sbeus son consderados unos genos de a
meoda. Por otra parte, modernstas como Stravnsk escrberon
meodas (por e|empo, a cautvadora peza con que comenza su
baet #a consa"racin de la prima!era) que muchos compostores de
os sgos XVIII y XIX (e ncuso agunas personas hoy en da) |uzgaran
poco meodosas.
Por o genera, as meodas se dvden en undades muscaes
ms cortas amadas frases. Estas sueen termnar en pausas
conocdas como cadencas. A menudo, as frases que agutnan a
estructura goba de una meoda proyectan a sensacn de ser una
pregunta y una respuesta. Una parte de a meoda pantea una dea
musca, y a otra a competa. A as frases que termnan con una nota
que ndca que an no est resueta, o con una cadenca que suena
ncompeta, se as conoce como antecedentes. A as que sugeren una
sensacn de concusn se as conoce como consecuentes.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 28
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1.En a Edad Meda, muchos compostores soan compartr
meodas sencas muy comunes como tema prncpa de sus pezas
(por e|empo, a francesa de sgo XV L'homme arm).
2.Ms adeante se han compartdo tambn meodas ms
modernas (como a cancn nfant ngesa Twnke, twnke, tte
star), pero en genera en estos tempos se reconoce ms e mrto de
componer meodas orgnaes.
3.La prctca de componer una meoda o una peza entera para
un con|unto de varos nstrumentos se conoce como orquestacn. Los
conservatoros dedcan cursos enteros a esta actvdad, y agunos
compostores son especamente famosos por su habdad en este
cometdo.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 29
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 2 FILOSOFA
Scrates
Gese a ser considerado por casi todos co#o el padre de
la iloso!a* Scrates 57<)EH11 a. C.8 no escribi ni un solo
libro. Lo conoce#os de se$unda #ano por lo +ue otros
escribieron sobre l.
Nac en Atenas (Greca) en e sgo V a. C. Destac como
sodado en una de as muchas guerras que br Atenas, para uego
convertrse en un persona|e pecuar de esa socedad. Conversaba
con cuaquera que se cruzara en su camno, especamente con os
|venes de a cudad. A contraro que os sofstas (profesores que
recorran e pas cobrando por ensear a os |venes retrca y otras
habdades potcas), o haca grats, y o que es an ms
mportante... aseguraba no tener nada que ensear a os dems!
Scrates deca no saber nada, de forma que s se consderaba ms
sabo que otros era ncamente por ser conscente de su gnoranca.
Cas todo o que sabemos sobre se o debemos a uno de sus
me|ores dscpuos, Patn (h. 427-347 a. C). Muchos expertos creen
que agunos de os prmeros dogos patncos consttuyen a
representacn mas exacta de Scrates hstrco y de su forma de
concebr a fosofa. En estos dogos, por o genera Scrates se
encara a un concudadano que dce conocer ago (por e|empo, a
naturaeza de a |ustca), demostrndoe a contnuacn que en
readad no sabe nada.
Scrates fue |uzgado en 399 a. C. por corromper a os |venes
atenenses con sus enseanzas. Durante este proceso (que Patn
nmortaz en su dogo $polo"a), e fsofo hzo su famosa
aseveracn de que a exstenca no vae a pena s no es para
cuestonara. Se decar nocente, pero fue condenado a muerte. Se e
obg a ngerr ccuta. Pas sus tmas horas habando de fosofa
con sus amgos y admradores, unas conversacones que Patn
regstr de una forma conmovedor en su dogo %edn.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 30
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1.E mtodo socrtco, usado an por os profesores de muttud
de escueas de Derecho, se basa en e agresvo esto de
nterrogatoro que usaba e fsofo con sus aumnos.
2.Muchos de sus contemporneos destacaron o feo que era.
3.E poeta cmco Arstfanes (448-380 a. C.) se bura de en
su obra Las nubes.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 31
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 2 RELIGION

=o
=o es el prota$onista de la 2istoria del @nesis sobre el
diluvio universalI "ios e:a#in su creacin , se enureci por
los pecados de los 2o#bres> se arrepinti de 2aberlos creado
, decidi destruirlos. Sin e#bar$o* antes de 2acerlo se i. en
=o.
No tena pecado aguno sobre su concenca, as que Dos
decd savaro de a destruccn segura. As, e comunc que en e
pazo de una semana hara que overa durante 40 das y 40 noches,
provocando una terrbe y formdabe nundacn. Lo nst a construr
un arca o sufcentemente grande como para meter en ea a su
mu|er, sus tres h|os y as esposas de stos, as como una pare|a (un
macho y una hembra) de todos os anmaes exstentes. De esta
forma, No podra repobar e paneta.
No sgu as nstruccones de Dos, cargando a su fama y os
anmaes en e arca. Despus de 40 das de uva, e ceo se despe|
pero a terra contnu sumergda en as aguas. Para averguar s
haba ba|ado e nve de a nundacn, abr una ventana de arca y
env una paoma.
Por fn, tras 150 das navegando y otros 100 confnado en e
monte Ararat, a terra se sec o sufcente como para ncar e
proceso de restauracn. No vac e arca, permtendo a os
anmaes que saeran. Dos e conmn a tambn a reproducrse
-creced y mutpcaos (Gness 8, 17)- y e promet que nunca
ms destrura a a humandad. Para sear ese compromso, cre e
arco rs.
Los hstoradores y teogos crstanos y |udos dferen
evemente en sus nterpretacones de a hstora de No. Para os
crstanos, esta f-gura smboza una fe dea en Dos (representada
por a confanza y obedenca, que fueron as que e savaron a y a
su fama). Los |udos creen en cambo que smboza una fe reaca,
pues No fue uno de os tmos en subr a arca, o que sugere que
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 32
365 das para ser ms cuto
su convencmento podra no ser tan profundo. Pese a estos matces,
ambas tradcones contempan a No y e duvo unversa como
pares fundamentaes de su narratva regosa.
OTROS DATOS DE INTERS
1.La hstora de No ncuye a prmera mencn a vno en a
Bba.
2.Tras e duvo, No se emborracha y sus h|os o encuentran
desnudo.
3.La orden de creced y mutpcaos se a da Dos tambn a
Adn y Eva (Gness , 28) y a |acob (Gness 35, 11).
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 33
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 3 HISTORIA
&sparta contra AtenasI
la batalla por el #undo anti$uo
&sparta* una pe+ue'a ciudad en las a$restes #onta'as
del sur de @recia* contaba con el e.rcito #s te#ido del
#undo anti$uo. Los soldados espartanos* endurecidos por un
entrena#iento de#oledor +ue se iniciaba desde la cuna*
nunca perdieron una batalla en los san$rientos conlictos +ue
sur$!an por do+uier entre las pe+ue'as ciudadesEestado de la
anti$ua @recia. Gara construir tan notable e.rcito* los
ancianos espartanos revisaban a todos los recin nacidos en
busca de deor#idades o si$nos de debilidad. A+uellos bebs
+ue no daban #uestras de poder convertirse en robustos
soldados eran arro.ados al ondo de un barranco. A a+uellos
+ue pasaban el e:a#en les esperaba un entrena#iento cruel
e i#placable. &l 2istoriador , ensa,ista $rie$o Glutarco de.
escrito +ue para #uc2os soldados espartanos acudir a la
batalla era un descansoI JGara ellos* la $uerra en s! #is#a
supone unas vacaciones con las +ue descansar de su dur!si#o
entrena#ientoK.
La rvadad entre a mtarsta Esparta y su vecna Atenas
sobrevo a hstora de a antgua Greca. Atenas, e ugar en e que
nac a democraca, era una socedad mucho menos estrcta. A
contraro que su vecna, en a que quedaba poco tempo bre para
dedcaro a a cutura, Atenas fue a cuna de agunos de os haazgos
ms extraordnaros de a fosofa, e arte y a cenca que |ams haya
acanzado e ser humano. Los dramaturgos Esquo, Arstfanes,
Eurpdes y Sfoces, amn de os fsofos Arsttees, Patn y
Scrates, naceron y vveron en Atenas durante a edad dorada de
esta cudad, en e sgo V a. C.
Aunque uneron sus fuerzas de forma tempora para rechazar
dos nvasones persas, a mayor parte de perodo csco a pasaron
comp-tendo por e derazgo de mundo henco. Cuando as
cudades ban a a guerra, y eso es ago que suced varas veces
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 34
365 das para ser ms cuto
entre os aos 550 y 350 a. C, se produca un choque de cvzacones
en e sentdo ms ampo de trmno. Mentras que os famosos
sodados espartanos tenan venta|a en terra frme, Atenas destacaba
por su podero nava. Esa rvadad acab de forma abrupta cuando
Fpo de Macedna anz una nvasn por e norte y as cudades-
estado gregas fueron absorbdas por un mpero que , y uego su
h|o, Ae|andro Magno, extenderan sobre a mayor parte de Greca y
Asa.
OTROS DATOS DE INTERS
1.Esparta era a capta de a regn grega de Lacona. La
paabra acnco derva de a acttud tacturna de os endurecdos
sodados espartanos.
2.Para probar su dureza, os |venes espartanos competan a
ver qun ressta ms atgazos.
3.Muchos de os edfcos de a Acrpos atenense, ncudo e
famoso Partenn, fueron construdos durante a edad dorada, en e
sgo V a. C.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 35
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 3
LITERATURA
&l %enaci#iento de Harle#
&l %enaci#iento de Harle#* bauti-ado ori$inal#ente
co#o =uevo Movi#iento =e$ro* consisti en un loreci#iento
de la literatura , el arte aroa#ericanos en el barrio
neo,or+uino de Harle# all por los a'os veinte , principios de
los treinta del si$lo 33. Las bases de este renaci#iento las
pusieron los #illones de ne$ros sure'os recin liberados de la
esclavitud , +ue surieron ta#bin la dure-a de la
reconstruccin de principios del 3I3. &#i$raron a =ueva LorB
, a otras ciudades del norte* un :odo +ue se conoce co#o la
@ran Mi$racin. Gara cuando acab la Gri#era @uerra
Mundial* una co#unidad ne$ra pobre pero cultural#ente
vibrante 2ab!a ec2ado ra!ces ,a en Harle#.
Gran parte de os cmentos de Renacmento de Harem a puso
e hstorador y socogo afroamercano W. E. B. DuBos, famoso por
su tratado socogco &he souls of blac' fol' |E ama de os negros|
(1903) y por e pape que desempe en a creacn de a NAACP
(Natona Assocaton for the Advancement of Coored Peope -
Asocacn Nacona para e Progreso de as Personas de Coor-), en
1909. DuBos mpuso un nuevo tpo de concenca cutura y orguo
negros, nsprando a una generacn de |venes escrtores y artstas
para que generaran una voz propa afroamercana.
Uno de os deres de este movmento fue |ames Wedon
|ohnson, autor de a novea ()* |Autobografa de un antguo hombre
de coor| (1912) y de a cebre coeccn de sermones en verso
+od,s trombones |Los trombones de Dos| (1927). A |ohnson e
sgueron Nea Larsen y Zora Neae Hurston, cuyas respectvas
noveas Passin" |Paso| (1929) y &heir eyes -ere -atchin" +od |Sus
o|os mraban a Dos| (1937) se cuentan entre as prmeras obras
teraras de mu|eres afroamercanas apauddas por a crtca.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 36
365 das para ser ms cuto
E Renacmento de Harem tuvo un espendor partcuarmente
notabe en trmnos potcos. Mentras muchos de os escrtores
rcos de este movmento, como por e|empo Countee Cuen,
cutvaban as formas tradconaes, otros, como Langston Hughes,
ncorporaron a sus obras os rtmos de entonces nuevo y forecente
gnero musca, e |azz. Esos vncuos entre msca y teratura
resutaban nextrcabes en este movmento: grandes fguras de
ambos campos se nspraron mutuamente a o argo de su vda
artstca.
En os aos trenta, e Renacmento de Harem fue apagndose
a gopear con especa dureza a Gran Depresn a a comundad
negra de Nueva York. Pese a eo, os nuevos estos y temas que
naceron durante su apogeo aanaron e camno para Raph Eson,
Rchard Wrght, Lorrane Hansberry, Ton Morrson, Ace Waker y
otros exponentes de as nuevas generacones de novestas, poetas y
dramaturgos afroamercanos.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Esta era vo tambn nacer un gran nmero de pntores
negros de renombre, entre os que destacan Pamer Hay den, Los
Maou |ones y Wam H. |ohnson.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 37
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 3 ARTES PLASTICAS
&l Gartenn
&l Gartenn ue construido entre los a'os 77< , 7H( a. C.
por encar$o del a#oso estadista Gericles* +ue +uer!a
celebrar la victoria de los $rie$os sobre los persas. /bicado
en una -ona de la Acrpolis ateniense en la +ue antes se
elevaba otro te#plo* se consa$r a Atenea Grtenos* la
deidad patrona de la ciudad. &s uno de los te#plos $rie$os
#e.or conservados en la actualidad.
De acuerdo con o que cuenta Putarco, fue construdo por os
arqutectos Ictno y Cacrates. La efge de cas 12 metros que hay en
su nteror fue escupda por Fdas, que tambn supervs as muchas
escuturas de a estructura exteror de tempo.
Los tempos de a antgua Greca eran por o genera de panta
rectanguar y se poda acceder a eos por cuaquer ado subendo
unos escaones. Muchos, como e Partenn, tenan coumnas a o
argo de su permetro. Cuando construan estos tempos, os gregos
soan segur as regas de uno de os tres rdenes arqutectncos:
drco, |nco y cornto. Estos se dstnguen fcmente entre s por
sus proporcones y captees (a parte superor de as coumnas,
escupda). Sn embargo, a contraro que a mayora, e Partenn
combnaba eementos de dos rdenes (drco y |nco). Sus
arqutectos ncuyeron tambn refnamentos ptcos, es decr> eves
dstorsones que me|oraban a aparenca de edfco. Por e|empo, su
base y su nea superor se curvan suavemente haca arrba, puesto
que s fueran perfectamente rectas e o|o humano as percbra como
s estuveran abombadas haca aba|o. De gua forma, as coumnas
son ms fnas en su base, o que as hace parecer ms atas a aque
que as mra desde aba|o.
En sus orgenes, e Partenn tena un techo de madera y un
te|ado de te|as. Adems, estaba pntado con coores brantes. Haba
metopas (reeves cuadrados) arededor de tempo, sobre as
coumnas, que representaban bataas mtogcas a modo de
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 38
365 das para ser ms cuto
metforas de a vctora grega sobre os persas. Un frso
nnterrumpdo ustraba a festvdad anua en honor a Atenea
Prtenos |usto deba|o y detrs de as coumnas de os cuatro muros
de edfco.
E Partenn fue usado como tempo de oracn durante muchos
sgos tras a cada de Atenas. Se convrt en una gesa en e sgo
VI; uego srv de mezquta para os turcos, que conqustaron Greca
en 1458. En 1687, durante una bataa, un proyect venecano gope
una barrca de pvora de os turcos y destruy gran parte de edfco.
En 1801, ord Egn, emba|ador brtnco en a corte otomana de
Estambu, obtuvo permso para evarse as escuturas me|or
conservadas de Partenn a Reno Undo, donde termn por
vendrseas a goberno de ese pas. Hoy en da se pueden ver en e
Museo Brtnco, pese a os esfuerzos de as autordades gregas para
ograr su devoucn. E tempo o vstan ncontabes turstas cada
ao desde 1832, cuando os gregos recuperaron e contro de Atenas.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 39
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 3 CIENCIA
&l Siste#a Solar
&n el cole$io nos ense'aron +ue el Siste#a Solar est
or#ado por el Sol* nueve planetas , sus respectivas lunas.
Gero no es tan sencillo.
Nade sabe reamente cuntos panetas tene porque os
centfcos no se han puesto de acuerdo en cmo defnr un paneta.
Todos os astrnomos concden en que hay cuatro terrestres
(Mercuro, Venus, a Terra y Marte) y cuatro gaseosos (|pter,
Saturno, Urano y Neptuno), pero Putn es ob|eto de una fuerte
dsputa. En 2006 os astrnomos recasfcaron Putn como paneta
enano.
Putn tene un tamao smar a dos tercos de nuestra una, y
tarda 248 aos en dar una vueta arededor de So. Este dmnuto
cuerpo heado recorre una extraa rbta eptca en un pano
dferente a de os ocho panetas. Su fradad, a dstanca que o
separa de os dems y su extravagante camno arededor de So han
evado a muchos centfcos a creer que en readad es un cometa de
cnturn de Kuper, una regn de ob|etos ceestes ms a de os
mtes de Sstema Soar.
Hace poco se descubr adems un rva de Putn en e
cnturn de Kuper, un pedazo de roca heada bautzada ofcamente
como 2003 UD|13 pero conocda famarmente como Xena. Est tres
veces ms e|os de So que Putn y tene una rbta an ms extraa
de 560 aos, ncnada 45 grados sobre e pano de resto de os
panetas. Pero 2003 UB313 es ms grande que Putn, y muchos
centfcos creen que s ste merec a denomnacn de paneta,
Xena tambn.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Hay otros dos ob|etos heados en e cnturn de Kuper
(Ouaoar y Sedna) cas tan grandes como Putn.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 40
365 das para ser ms cuto
2.E astrnomo Mchae E. Brown descubr 2003 UB313 y o
bautz como Xena en honor a pape de a estrea de teevsn Lucy
Lawess en a sere homnma, donde da vda a una prncesa guerrera
grega. Brown espera que Xena termne sendo e nombre ofca de
astro.
3.Nuestro Sstema Soar tene 153 unas conocdas, una cfra
bastante dscutda.
4.Sete de esas unas son ms grandes que Putn, entre eas
o, que gra arededor de |pter y tene atmsfera y vocanes actvos.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 41
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 3 MSICA
La ar#on!a
Guede +ue el ori$en de la #sica sea la #elod!a* pero es
la ar#on!a la +ue le da color. &ste tr#ino se reiere al sonido
de dos o #s notas al #is#o tie#po> sin e#bar$o* sus
#ecanis#os son vastos , co#plicados* tanto es as! +ue
#uc2os estudiosos 2an e#pleado $ran parte de sus carreras
anali-ndolos.
A a dstanca entre dos notas se a conoce como ntervao y se
expresa numrcamente. Por e|empo, e trecho entre a y m es un
ntervao de qunta. La msca pofnca ms antgua fue escrta en a
Edad Meda; en esa poca, os compostores preferan e sondo
apagado de ntervao de cuarta (por e|empo, de do a fa o de re a
so). As pues, as meodas vendran segudas por una nea armnca
paraea de cuarta o de qunta por deba|o.
Sn embargo, en e Renacmento a undad prncpa de a
armona fue a trada, y o sgu sendo durante sgos. De hecho, an
o es en muchos tpos de msca. Las tradas son acordes,
combnacones de tres o ms notas quedos en un ntervao de tercera
(por e|empo, de m a so o de s a re). E ntervao precso para formar
un acorde es e que otorga a cuadad de mayor (de sondo brante y
aegre) o menor (oscuro y trste). Las notas que forman a trada
tambn pueden ser ordenadas de otra forma para crear una
aversn, otra de as herramentas empeadas para varar una
armona.
La armona tene muchas funcones: vste una peza musca, e
da Profunddad, repte o compementa a nea medca, o
smpemente ofrece un acompaamento asentado por deba|o de a
meoda. A a armona que gusta a odo o parece estabe o
descansada se a conoce como consonanca, mentras que a a que
suena dscordante, extraa o nestabe se a ama dsonanca. Sn a
nestabdad tempora de as dsonancas, a msca tona sera
aburrda, de gua forma que sn a estabdad de a consonanca
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 42
365 das para ser ms cuto
resutara poco satsfactora. E concepto de consonante o agradabe
para nuestros odos se ha do ampando a o argo de a hstora
musca, hasta e punto de que se debate ahora ncuso s a
consonanca es fundamenta.
OTROS DATOS DE INTERS
1.|ohann Sebastan Bach fue famoso como autor de armonas
genaes dentro de sus obras coraes; ya en e sgo XX, as pezas de
Caude Debussy se basan en armonas exuberantes y sempre
cambantes ms que en meodas.
2.En e sgo VI a. C, e fsofo Ptgoras crea que as armonas
ms puras se construan a partr de reacones matemtcas como
2:1, 3:2 y 4:3. Formu su teora mentras escuchaba os sondos de
una fragua en a que se empeaban yunques de dferente tamao a
msmo tempo.
3.La paabra armona provene de trmno grego harmona,
que sgnfca a|ustar o unr.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 43
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 3 FILOSOFA
Glatn
Glatn 52. 7(<EH7< a. C.8 naci en la Atenas del si$lo V en
el seno de una a#ilia adinerada. "e un .oven de su condicin
se esperaba +ue estudiara pol!tica* pero Glatn preiri se$uir
los pasos de su #entor* Scrates 57<)EH11 a. C8* , convertirse
en un ilsoo.

Los escrtos fosfcos de Patn estn estructurados a modo de
dogos en os que dos o ms persona|es dscuten sobre un tema. La
fgura centra en a mayora es Scrates. Dado que Patn nunca
partcpa en os dogos, os estudosos se hacen una pregunta:
cunto de o que Patn pone en boca de Scrates consttuye en
readad parte de su pensamento, y cunto se mta sencamente a
nformar sobre e de Scrates? Muchos creen que os prmeros
dogos patncos consttuyen un testmono hstrco precso de as
enseanzas socrtcas. Segn estos estudosos, ms adeante
Scrates se convertra en estas obras en un persona|e teraro a
servco de Patn.
Patn es famoso sobre todo por su teora de as formas, cosas
abstractas e nmateraes a as que mtan os ob|etos fscos de
nuestro mundo.
Otra teora muy conocda de este fsofo se basa en que e
conocmento no es otra cosa que recuerdo. Patn crea que e ama
era nmatera y exsta antes de habtar e cuerpo. Es en esos
momentos prevos cuando e ama descubre as formas, cuando an
no se ha vsto dstrada o mtada por a percepcn sensora. As,
cuando un ser humano conoce ago se debe a que su ama recuerda
o que saba antes de habtar su cuerpo.
Patn dvda e ama en tres partes: a concupscbe (que
desea paceres sensoraes como a comda, a bebda o e sexo), a
rascbe (que busca a gora y os honores) y a racona (que ansa e
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 44
365 das para ser ms cuto
conocmento de as formas). En e dogo #a rep.blica, Patn
descrbe o que necesta un ama para ser |usta, dbu|ando para eo
una vasta anaoga entre un ama |usta y una cudad |usta. Una
cudad totamente |usta es a habtada por tres grupos de cudadanos
que se corresponden con as tres partes de ama, y que nteractan
con armona de a msma forma que stas deberan hacero. En
ambos casos, debera ser a parte racona a que domnara a
con|unto.
OTROS DATOS DE INTERS
1.Patn so aparece en uno de sus dogos, Apooga, que
descrbe e |uco por e que Scrates es condenado a muerte. No abre
a boca, pero su presenca ndca que asst a proceso.
2.Patn fue e maestro de Arsttees (384-322 a. C).
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 45
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 3 RELIGION
Ca!n , Abel
Ca!n , Abel eran los 2i.os #a,ores de Adn , &va.
=acieron tras su e:pulsin del Jard!n del &dn. Ca!n* el
pri#o$nito* ue el pri#er ser 2u#ano nacido del vientre de
una #u.er* de acuerdo con la ?ora. Ca!n labraba la tierra*
#ientras +ue su 2er#ano era pastor de ove.as.
Un da, Dos es pd que hceran un sacrfco cada uno en su
honor. Se dce que Abe se o pens mucho para decdr qu hara
ms fez a Seor, hasta eegr a uno de sus precados corderos. Can,
por su parte, decd sacrfcar o que menos necestaba, ago de fruta
y cereaes. Dos se decant sn duda por Abe.
Can tuvo a nstante ceos de su hermano menor y o asesn.
As, cuando Dos vno en su busca, no pudo encontraro. Pregunt a
Can dnde estaba, y respond: No o s. Acaso soy e guardn
de m hermano? (Gness 4, 9).
Cuando Dos se do cuenta de o que haba hecho Can, o
castg madcndoo: ya no podra abrar a terra, y sera un nmada
e resto de su vda. Can estaba preocupado porque a gente con a
que se encontrara e Pudera hacer dao, as que Dos e mpuso una
marca protectora.
Ms a de as eccones regosa y mora, esta hstora ustra
e confcto hstrco entre a gente que traba|a a escasa terra frt
para cutvar semas y a que prefere empeara para crar ganado.
La cutura sumera tene un cuento smar, en e que una bea dosa
debe eegr entre dos pretendentes: un dos agrcutor y otro
dedcado a pastoreo.

OTROS DATOS DE INTERS
1.La naturaeza de a sea mpuesta por Dos a Can no queda
expctada. Agunos aseguran que e marc a cara o e vov
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 46
365 das para ser ms cuto
perro|o, mentras que otros creen que e t de negro a pe, teora
empeada ms adeante para |ustfcar a escavtud.
2.En agunas versones musumanas de esta hstora se asegura
que Abe no ofrec resstenca a su hermano cuando vno a mataro,
o que se nterpreta como un smboo de pacfsmo.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 47
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 4 HISTORIA
Ale.andro Ma$no
Ale.andro Ma$no 5H;6EH(H a. C.8 naci en MacedMnia* un
reino #onta'oso en el norte de @recia* , ue educado por el
a#oso #aestro ateniense Aristteles. Su padre* el re, Filipo
II* 2ab!a enri+uecido su reino con las ciudadesEestado $rie$as*
incluida Atenas. Ale.andro 2ered la corona a los () a'os* al
ser asesinado su padre en un teatro.
Como rey, Ae|andro sobrepas a su padre en tanto que artfce
de una ncrebe sucesn de conqustas. Cre un mpero sobre a
mayor parte de mundo medterrneo de su tempo, sometendo a sus
e|rctos, a partr de Macedna, Greca, Sra, Egpto, Mesopotama y
Persa. En 330 a. C, ses aos despus de acceder a trono, derrot a
Daro, e rey de Persa. Con e tempo, extendera su mpero hasta
Inda. Su renado acab de forma abrupta a morr en Babona a os
33 aos de edad.
E mpero que haba creado se o reparteron sus ofcaes, pero
sgu en pe durante centos de aos hasta ser conqustado por os
romanos. En su avance, Ae|andro y sus tropas se toparon con nuevas
cvzacones de costumbres dferentes. En ugar de destrur sus
cuturas, os gregos as absorberon. As emerg una nueva cutura
hbrda, conocda como heensmo. Por prmera vez en a hstora, una
gran parte de sureste de Europa y de Orente Prxmo compartan
engua y base cutura. E grego contnu sendo a lin"ua franca de
mundo antguo durante sgos; os bros de Nuevo Testamento se
escrberon en este doma. E fermento cutura que extenderon as
tropas de Ae|andro contna sendo ta vez su egado ms mportante
a a posterdad.
Ae|andro sgue despertando un gran nters hoy en da. Los
hstoradores contemporneos han contnuado nvestgando sobre su
despadada forma de drgr sus e|rctos, su amor por os cabaos,
sus estudos fosfcos e ncuso, ms recentemente, su orentacn
sexua.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 48
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1.De no, Ae|andro estaba descontento con as conqustas de
su padre. Segn cuenta Putarco, e entrsteca que cada vez hubera
menos renos que conqustar para cuando egara a rey.
2.Tras domnar Egpto, fund a cudad de Ae|andra en a costa
medterrnea. Es tan so una de as decenas de cudades a as que
puso su nombre.Pero en ea construyeron os gregos una ggantesca
bboteca para abergar mes de pergamnos, que ardera sgo
despus reducendo a cenzas un enorme acopo de conocmento
sobre e mundo antguo.

3.Ae|andro fue un cazador nsacabe; segn se afrma, abat
4000 anmaes, ncudos eones, durante una soa cacera en b que
hoy en da es Uzbekstn. Los antguos gregos usaban para estas
des anzas, redes y poco ms.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 49
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 4
LITERATURA
El paraso perdido
El paraso perdido 5066<8 es un poe#a pico escrito por
Jo2n Milton +ue reco$e una a#plia , detallada interpretacin
de la prdida de la inocencia descrita en el libro b!blico del
@nesis. &st considerado uno de los #e.ores poe#as picos
en len$ua in$lesa. La obra #aestra de Milton no es
i#portante slo co#o 2ito de la literatura occidental* sino
ta#bin por su inluencia en la %eor#a protestante.
Est escrto en verso sueto (en concreto, en pentmetro
ymbco sn rma, una estructura de cnco pes de dos sabas por
nea), como e que empe Shakespeare en muchas de sus obras. Sn
embargo, Mton enrquec sus posbdades y apcacones, de gua
forma que us de forma profusa os smes pcos, un tpo de
comparacn pro|a y compe|a que Homero y otros poetas cscos
haban utzado con frecuenca en sus textos pcos.
Empeza |usto tras a reben de Satn y otros ngees cados
contra Dos, una guerra que Perderon en e Ceo. A modo de castgo,
e Seor os desterr a nferno. Sedentos de venganza, Satn y sus
actos decderon ntentar corromper a a humandad, a ms
precosa creacn dvna. Para eo, Satn se escabue de nferno y
se cuea en e Eden . Mentras Adn y Eva duermen, se dsfraza de
sapo y e susurra a ea a odo sembrando as as semas de su
descontento. A sabendas de o que panea Satn, Dos enva a su
nge Rafae para avsar a Adn. Cuando Satn vueve a Edn, se
encuentra con que Eva ha convencdo a Adn para que a de|e
traba|ar soa. Dsfrazado de serpente, a convence a fuerza de astuca
y haagos para que desobedezca a Dos y pruebe e fruto de Arbo de
Conocmento. Adn, desoado por o que ha hecho Eva, toma a
decsn conscente de segur sus pasos, pues prefere estar con ea
en su desgraca que segur vvendo en e Edn sn su compaa. Tras
una vsta de arcnge Mgue, que e muestra a Adn una vsn de
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 50
365 das para ser ms cuto
as desgracas que e aguardan a a humandad, ambos abandonan e
Edn de a mano, orando, con pasos entos y ttubeantes.
Los maos sueen ser os persona|es teraros ms nteresantes,
y esta obra no es una excepcn. Satn es a fgura ms compe|a,
fascnante y categrca. Es un anthroe que despega carvdenca,
derazgo y eocuenca, pero empea estas habdades con fnes
egostas y para sacar su orguo. Adems, no representa un ma cego
sno muy conscente de s msmo, atormentado por a certeza
desgracada de que Dos o ha des-terrado. A a postre, aparece como
una fgura trgca, un gro teogco que provoc que muchos de sus
detractores acusaran a Mton, teramente, de sentr excesva
smpata por e dabo.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Mton perd a vsta (posbemente por un gaucoma), de
forma que en 1654 tuvo que empezar a dctar su obra a un ayudante.
2 Tras E paraso perddo escrb E paraso recuperado (1671),
que reata a hstora narrada en e Nuevo Testamento sobre e
enfrentamento de |ess con Satn durante os 40 das que pas en e
deserto.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 51
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 4 ARTES PLASTICAS
La Venus de Milo
La Venus de Milo es una de las esculturas #s a#osas
de todos los tie#pos. %ecibi este no#bre por 2aber sido
descubierta por un ca#pesino en la isla de Milo* en el #ar
&$eo* en 0D(). Fue incautada por las autoridades turcas* +ue
ter#inaron por vendrsela a un oicial naval rancs. &n 0D(0
ue entre$ada a Luis 3VIII* +ue la don al Museo del Louvre de
Gar!s* donde puede ser visitada en la actualidad.
La estatua, de 1,80 metros de atura, est escupda en mrmo
de Paros y representa a Afrodta, a dosa grega de amor y a beeza,
a a que os romanos amaron Venus. Cerca se ha un brazo
cnceado agarrando una manzana, que muchos expertos consderan
pertenecente a a estatua. E mto cuenta que Pars de Troya do una
manzana de oro a a dosa para dentfcara como a ms bea.
Hay mucha controversa sobre e autor y a fecha de creacn de
a estatua. En un prncpo, e Louvre a consder una escutura
csca (es decr, de os sgos v o IV a. C), obra probabemente de
Fdas o Praxtees. Sn embargo, a base sobre a que fue haada
dentfca a autor como Ae|andro de Antoqua, orgnaro de una
coona que no fue andada hasta despus, en e perodo heenstco.
Aunque os expertos de museo han termnado por ponerse de
acuerdo en que pertenece a ese Perodo, an se expone como obra
de un artsta desconocdo.
La Venus de Mo ha sdo admrada por todo e mundo desde su
descubrmento. E dramaturgo brtnco Oscar Wde narr a hstora
de un hombre que encarg fabrcar una copa de yeso de a estatua y
uego demand a a compaa de ferrocarres porque e eg sn
brazos. Lo que ms sorprend a Wde, sn embargo, es que e tpo
gan e |uco.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 52
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. La estatua fue recamada por Lus 1 de Bavera, que nssta
en que fue haada en un terrtoro que compr en Mo en 1817.
2. En 1964 fue expuesta en |apn, donde a veron un mn y
medo de personas que desfaron ante ea por una cnta en
movmento.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 53
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA CIENCIA
&l eecto invernadero
La e:presin Jeecto invernaderoK se usa para describir
dos en#enos cient!icos. &l pri#ero es el proceso
co#pleta#ente natural por el +ue la at#sera evita +ue el
calor se escape al espacio* un #ecanis#o #ediante el cual la
te#peratura #edia en la supericie de la ?ierra se #antiene
en unos aco$edores 0; $rados cent!$rados.
Cuando a energa de So ega a a superfce terrestre, en
parte es absorbda por sta, caentndose as a terra, y en parte es
refe|ada de nuevo a espaco. E vapor de agua, e dxdo de
carbono, e metano y otros gases de a atmsfera (conocdos, en su
con|unto, como gases de efecto nvernadero) atrapan parte de esa
energa saente, actuando como s fueran a superfce de crsta de
un nvernadero. Sn eos, e paneta sera demasado fro para ser
habtabe.
Pero a expresn efecto nvernadero srve tambn para
referrse a ncremento de esos msmos gases que se ha regstrado en
e tmo sgo y que puede haber contrbudo a caentamento goba.
La temperatura de a superfce terrestre ha aumentado ago ms de
medo grado en ese perodo, y sobre todo en as dos tmas dcadas,
segn a Academa de as Cencas estadoundense. E ao ms
cauroso |ams regstrado fue 1998. AI msmo tempo, os gases de
efecto nvernadero, os que retenen e caor, han aumentado
notabemente. E dxdo de carbono en a atmsfera se ha eevado
hasta e 30% desde antes de a revoucn ndustra, y e nve de
metano es ms de dobe.
Pero o que quz sea ms mportante, tambn hay ms agua
en a atmsfera. A medda que os poos se han do derrtendo, e
nve de mar ha ascenddo entre 10 y 20 centmetros, o que ha
ncrementado as precptacones un 1%. Esto puede desencadenar un
crcuo vcoso: ms agua en a atmsfera mpca ms caor atrapado
en a superfce; a medda que esto sucede, os poos se van
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 54
365 das para ser ms cuto
derrtendo ms rpdamente, o que aumenta e voumen de os
ocanos y eva an ms vapor de agua a a atmsfera, y as
ndefndamente.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Los centfcos de a agenca estadoundense para a
proteccn de medo ambente estman que a temperatura goba de
a superfce terrestre aumentar entre 0,5 y 2,5 grados en e prxmo
medo sgo, y e nve de mar se eevar 60 centmetros en a costa
norteamercana.
2. Informes recentes de a NASA prevn que, s se mantene e
rtmo actua a que se derrten os poos durante e verano, e Artco
puede quedarse sn nada de hea para fnaes de sgo.
3. E dxdo de carbono que satura a atmsfera de Venus
provoca un tremendo efecto nvernadero, un cco que se reamenta
y que eeva a temperatura de a superfce hasta nvees en os que e
pomo se derrte. Marte cas no tene atmsfera, y por tanto tampoco
efecto nvernadero, y en parte es por eso por o que es tan fro. 4. E
efecto nvernadero fue descuberto en 1824 por |oseph Fourer.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 55
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 4 MSICA
La #sica reli$iosa #edieval
Los testi#onios #usicales escritos #s anti$uos se
re#ontan a la &dad Media , tienen or#a de cantos
$re$orianos* #elod!as cantadas por los #on.es durante las
#isas catlicas. La eucarist!a es un rito +ue repite el de la
lti#a cena de Cristo para reor-ar la cone:in espiritual
entre el ser 2u#ano , "ios. &n parte* esa cone:in se
establece a partir de la #sica.
La msa se dvde en dos rtuaes: e ordnaro y e propo. E
prmero consste en ses oracones en atn (Kyre eeson, Gora n
excess, Credo, Sanctus, Agnus De e Ite mssa est), que tenen
sempre a msma composcn y se ceebran en todas as msas. E
texto de as oracones de rto propo (Introto, Gradua, Ofertoro y
Comunn) vara segn e momento de ao en que se desarroa a
turga y as tradcones ocaes. Los mscos medevaes se
transmtan as meodas gregoranas de forma ora, creando nuevas
composcones a partr de a combnacn de frmuas medcas.
La mayor parte de a msca medeva es monofnca, es decr,
cuenta con una soa nea medca. Pero arededor de sgo X
agunos compostores comenzaron a crear sguendo un esto que se
vno a amar organum (dos neas medcas paraeas, por o genera
a dstanca de cuarta o de qunta). Dos sgos despus, Lonn y
Protn (drectores muscaes de a catedra de Notre-Dame de Pars)
compuseron pezas de este esto con hasta cuatro neas muscaes
ndependentes y no paraeas.
En e sgo XIII aparec una compe|a forma pofnca conocda
como motete. Se compona de atnate cantus frmus o, o que es o
msmo, una nea medca f|a, con otras partes compementaras
cantadas en francs, en atn o en ambos domas. Guaume de
Machaut fue unos de os prmeros maestros de motete: compuso en
e sgo XIV a prmera pofona competa de a msa ordnara.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 56
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. Durante este perodo, en e sur de Franca os poetas
arstcratas, amados trovadores, componan cancones profanas
sobre e amor y a guerra. Los mscos vagabundos conocdos como
|ugares va|aban de una corte rea a otra cantando sus propas
cancones y as d os trovadores. Hoy en da, a os mscos que van
de cudad en cudad se es ama a veces tambn trovadores.
2. A medados de a dcada de 1990, hs mon|es benedctnos de
Santo Domngo de Sos pubcaron dos CD de cantos gregoranos,
popuarzando esta msca (prncpamente entre una audenca new-
age) por prmera vez desde a Edad Meda.
3. Hdegard von Bngen (1098-1179) fue a prmera mu|er
compostora de a que se tene notca. Era abadesa y mstca. Escrb
varas obras monofncas para a Igesa catca, en su mayora para
voces femennas. Tambn escrb un mstero catco amado Ordo
vrtutum. Ha sdo beatfcada pero an no es santa.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 57
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 4 FILOSOFA
Las or#as
Giense en todas las cosas bellas +ue 2a, en el #undo.
N?ienen al$o en co#nO NC#o se e:plica +ue todas sean
bellasO Se$n Glatn 52. 7(<EH7< a. C8* la respuesta a a#bas
pre$untas 2a, +ue buscarla en la e:istencia de una or#a o
idea deno#inada belle-a* de #anera +ue las cosas bellas lo
son por+ue tienen al$n tipo de relacin con esa or#a. &l
ilsoo $rie$o cre!a +ue 2a, #uc2as or#as operando as!* no
slo la de la belle-aI la or#a de la ro.e-* +ue se aplica a
todas las cosas ro.as del #undo> la or#a del bien* +ue se
encuentra en todas las buenas* etctera.
Las formas patncas, como a beeza, son eternas e
nvarabes. Adems, a forma de a beeza es en s msma bea, y no
tene otras caracterstcas ms a de sa, sendo bea de manera
mtada y absouta. Las cosas beas tenen otras caracterstcas
aaddas (tamao o voumen, por e|empo), y so son beas hasta un
certo punto. Lo son porque tenen a vrtud de partcpar en a forma
de a beeza. Patn descrb a partcpacn como una mtacn
mperfecta. As as cosas beas mtan a a beeza, pero so hasta
certo mte.
Para Patn, as formas son ms reaes que os ob|etos fscos
que as mtn. Son eternas e nvarabes, mentras que as cosas
fuyen, aparecendo y desaparecendo constantemente. Unas son de
una perfeccn absouta mentras que as otras son mtadas y su|etas
a sus crcunstancas.
Crea que mucho antes de que exsteran nuestros cuerpos, ya
o hacan nuestras mentes, que habtaban en e ceo. A era donde
conocan as formas. E conocmento verdadero es e conocmento de
as formas. Pero ste no se puede consegur a travs de a
experenca sensora, puesto que as formas, a fn y a cabo, no
pertenecen a mundo fsco. Por tanto, nuestro conocmento de as
formas, nuestro conocmento verdadero, no es sno a memora de
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 58
365 das para ser ms cuto
nuestro prmer contacto con as formas a en e ceo. As, o que
creemos que es aprender, en readad es so recordar.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Patn ntrodu|o por prmera vez esta teora en su dogo
Fedn, que ustra as tmas notas de su maestro Scrates. La pone
en boca de su mentor, pero numerosos expertos consderan que
expresaba e punto de vsta de Patn.
2. En e daogo Menn, Scrates defende a teora de
conocmento como recuerdo aportando e e|empo de un |oven
escavo etrado que es capaz de entender una demostracn de
Eucdes.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 59
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 4 RELIGION
Abra2a#* Isaac , Jacob
Abra2a# se le considera el patriarca del #onote!s#o. A
sus 2i.os Isaac 5+ue tuvo con Sara8 e Is#ael 5con su criada
Ha$ar8* as! co#o a sus descendientes* se les atribu,e la
undacin del .udais#o , el isla#* respectiva#ente.
Cuando Abraham era so un |oven (amado entonces Abram)
de a cudad de Ur, Dos se e aparec y e nst a que va|ara a a
terra de Canan. Ms adeante, Abram empez a preocuparse por e
hecho de no haber tendo descendenca. Su mu|er, Saray (ms tarde
amada Sara), pareca ser estr, por o que sta e permt
acostarse con su crada Hagar, quen do a uz a prmer h|o de
Abram, Ismae. Furosa y oca de ceos, Saray obg a Abram a echar
de casa a madre e h|o.
Dos hzo entonces un pacto con Abram. A cambo de sus
servcos y su devocn, e concedera tener un h|o con Saray, que
sera e orgen de una numerosa e mportante estrpe. La terra de
Canan sera suya. Como smboo de este pacto, a os 99 aos de
edad Abram se camb e nombre por e de Abraham, y Saray pas a
amarse Sara. se crcuncd y promet que sus h|os tambn o
haran.
Sara do a uz a Isaac, en cumpmento de pacto entre
Abraham y Dos. Cuando Isaac era ya un |ovencto, Dos e pd a
Abraham que o sacrfcara como ofrenda en su honor. Abraham, que
e profesaba una devocn absouta, acced. Sn embargo, |usto
antes de que matara a su propo h|o, un nge detuvo su mano. La
Tor o consdera uno de os e|empos fundamentaes de fe.
Isaac se cas con Rebeca y tuvo gemeos. E segundo en nacer
y favorto de su madre era |acob, que ms tarde cambara su nombre
por Israe. |acob tuvo 12 h|os, que fundaron as 12 trbus de Israe y,
por ende, a os conocdos como sraetas. Con su prmera esposa,
Lea, tuvo a Rubn, Smen, Lev, |ud, Isacar y Zabun. Con una
crada de Lea, tuvo a Gad y Aser. Con su esposa favorta, Raque, tuvo
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 60
365 das para ser ms cuto
a |os (a su vez, su h|o preferdo) y Ben|amn. Y con una crada de
Raque, tuvo a Dan y Nefta.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Segn e sam, os musumanes son descendentes de
Ismae. Dado que ste fue de hecho e prmer h|o de Abraham, dcen
ser os verdaderos herederos de pacto de Dos. Creen que Abraham
fue un profeta mportante y que de hecho fue Ismae e que estuvo a
punto de ser sacrfcado.
2. Segn e crstansmo, hay certo paraesmo entre a
dsposcn de Abraham a sacrfcar a Isaac y e sacrfco que hzo
Dos de su propo h|o, |esucrsto.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 61
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 5 HISTORIA
Julio Csar
Julio Csar 50))E77 a. C.8 ue un $eneral ro#ano +ue
$an i#portancia en el si$lo I a. C. tras con+uistar lo +ue 2o,
en d!a es Francia* 9l$ica , el oeste de Ale#ania. &l Senado
ro#ano* liderado por Go#pe,o* al sentirse a#ena-ado por la
creciente popularidad de Julio Csar* le orden disolver su
e.rcito. Al se ne$. Marc2 con sus le$iones 2acia el
Capitolio* cru- el r!o %ubicn 5un 2ito decisivo a partir del
cual ,a no 2ab!a #arc2a atrs8 e inici una $uerra civil.
Gersi$ui a sus ene#i$os por toda &uropa , 2asta &$ipto*
donde inal#ente ser!a asesinado Go#pe,o. Antes de salir de
all!* se ena#or de Cleopatra , la 2i-o reina. Cuando volvi a
%o#a* instaur una dictadura. Fue asesinado en los res entre
los +ue estaba su #e.or a#i$o* 9ruto.
Arededor de a fgura de |uo Csar se han te|do nnumerabes
eyendas. Cuando tena so ventpocos aos, fue capturado por os
pratas en e Medterrneo orenta. Despus de que sus hombres
pagaran e rescate, |unt un pequeo e|rcto con os deres ocaes,
ocaz a sus captores y os crucfc.
Aos despus, en e 62 a. C, cuando estaba ascendendo en a
|erarqua potca romana, se vo sacuddo por un escndao. Un
patrco amado Pubo Codo fue descuberto partcpando en un
rtua regoso a que tenan prohbdo e acceso os hombres. La
ceremona tena ugar en a casa de |uo Csar, y pronto se extend
e rumor de que su presenca a se deba a que mantena un o con
a mu|er de |uo Csar, Pompeya. Csar saba que eso no era certo, y
as o comunc, pero pese a eo se dvorc asegurando que su mu|er
y fama no so deban ser honestos, sno adems parecero.
Csar fue nombrado dctador por e Senado en e curso de a
guerra cv contra Pompeyo. Fueron tempos crtcos en os que se
pens que e der necestara provsonamente poderes especaes.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 62
365 das para ser ms cuto
Pero e estado d emergenca ya nunca se revocara: a Repbca
nunca fue renstaurada.
Csar gobern como dctador, pero tuvo cudado de mantener
a aparenca de que consutaba sus decsones con e Senado (copado
por sus aados) y respetaba as tradcones repubcanas. Sn
embargo, en os tmos aos de su vda descudo estas costumbres ,
permt que sus sbdtos astcos o adoraran como a un dos, y
orden que se acuaran monedas con su efge (nunca antes se haba
hecho con una persona an en vda) y a eyenda Dctador
perpetuo. Fueron esos honores gratutos os que se cree que
amentaron e resentmento que termn por derrocaro y costare a
vda.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Tras una extosa campaa mtar en Asa, Csar pronunc
una frase que se hara famosa: Ven, vd, vc (Legu, v y venc).
descudo estas costumbres , permt que sus sbdtos
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 63
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 5
LITERATURA
Ho#ero
Las 2istorias +ue cont Ho#ero en la Ilada , la Odisea
llevan tanto tie#po or#ando parte de los ci#ientos de la
cultura occidental +ue resultan ineludibles incluso en la
actualidad. "el caballo de ?ro,a al c!clope* del taln de
A+uiles a los cantos de sirena* estos ele#entos perduran en
nuestra literatura , len$ua.e diario cerca de H))) a'os
despus de 2aber sido escritos estos dos relatos picos.
La /lada y a 0disea son poemas pcos, extensas obras en
verso escrtas en grego que probabemente eran edas o cantadas
en voz ata y que fueron transmtdas oramente de generacn en
generacn antes de quedar f|adas en etra escrta. E pape exacto
que desempe Homero en este proceso sgue sendo un mstero, y
de hecho se dscute an s reamente exst. En cuaquer caso, os
expertos creen que ambas obras fueron creadas arededor de sgo
VIII a. C. en |ona, una zona de a antgua Greca que hoy en da forma
parte de a costa medterrnea de Turqua.
La /lada cuenta as hazaas de Aques, Agamenn, Hctor y
otro puado de hroes durante a guerra entre Troya y Acaya
(Greca). Segn e mto, e confcto se desencaden a secuestrar e
prncpe troyano Pars a Heena de Esparta, a mu|er ms bea de
mundo, y evrsea a su terra para convertra en su esposa. La obra
comenza en e noveno ao de guerra y se centra en a fura de
guerrero grego Aques, exporando su combnacn de grandeza y
puntos facos determnantes. Homero o cuenta empeando esas
evocadoras mgenes (aurora de dedos rosados, mar oscuro como
e vno) que han hecho merecdamente famoso este poema.
La 0disea es una secuea de a /lada y narra as aventuras de
hroe grego Odseo (Uses en atn) en su va|e de vueta a casa y a
os brazos de su esposa, Penope, tras a guerra de Troya. Tarda dez
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 64
365 das para ser ms cuto
aos en ograro, sobre todo porque enfada a dos de mar, Posedn,
que hace todo o posbe para entorpecer su regreso. Usando su
ngeno y con a ayuda de a dosa Atenea, Odseo termna por vover
a su casa en Itaca y dar cuenta de os muchos pretendentes que e
han sado a su fe esposa.
Ms a de as dudas sobre su autora, estas dos obras tuveron
una enorme nfuenca tanto cutura como a nve prctco en a vda
cotdana de a antgua Greca. Era habtua que se memorzaran de
prncpo a fn. Aunque a edad dorada grega decn arededor de
ao 100 a. C, as obras de Homero sobrevveron a paso de tempo
hasta e punto de nsprar poemas pcos en a antgua Roma, como a
Eneda de Vrgo.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Aunque se crea que a guerra de Troya haba sdo tan so
una eyenda, descubrmentos arqueogcos en Turqua a fnaes de
sgo XIX sugeren que e reato puede tener certa base hstrca.
2. La famosa frase que descrbe a Heena de Troya como e
rostro que anz m barcos a ataque no pertenece a a Iada sno a
a obra de Chrstopher Marbwe, Doctor Fausto (1604).
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 65
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 5 ARTES PLASTICAS
I$lesia de Santa So!a
La i$lesia de Santa So!a 5Ha$ia Sop2ia en $rie$o8 ue
construida en Constantinopla 5la #oderna &sta#bul8 ba.o la
supervisin personal del e#perador Justiniano. &n el d!a de su
consa$racin* supuesta#ente el $obernante bi-antino
ase$ur 2aber superado a Salo#n* el re, del Anti$uo
?esta#ento responsable de la construccin del a#oso
te#plo de Jerusaln.
Se suee decr que a gesa de Santa Sofa combna e
mstcsmo de Orente con as ambcosas dmensones de a
arqutectura romana, como, por e|empo, e Panten.
Fue dseada por Antemo de Traes e Isdoro de Meto,
matemtco y arqutecto respectvamente, y su construccn se
extend de ao 532 a 537. La cpua de a gesa se eeva 55
metros sostenda por cuatro pechnas, seccones tranguares que
dstrbuyen su peso de forma equtatva. La uz fuye a travs de 40
ventanas stuadas en a base de a cpua, dndoe a aparenca de
fotar en e are sobre os fees. En un prmer momento me decorada
con mosacos dorados y dbu|os decoratvos, a os que os
emperadores subsguentes fueron aadendo numerosas mgenes
de santos.
La gesa de a Dvna Sabdura, que es o que sgnfca su
nombre en grego, sufr con e paso de os aos graves daos a
consecuenca de terremotos. Aunque en sus orgenes era a gesa
de emperador de Bzanco, fue convertda en mezquta tras a cada
de Constantnopa en manos de os turcos otomanos en 1453. Dado
que e sam prohbe as mgenes con formas humanas, os mosacos
fguratvos fueron arrancados de tempo. Se e aaderon cuatro
mnaretes (torres desde as que se ama a os fees a a oracn), as
como as cagrafas rabes que an pueden verse en e edfco. En
1936, ba|o e goberno de turco Mustaf Kema Ataturk, e edfco fue
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 66
365 das para ser ms cuto
secuarzado y convertdo en e Museo Ayasofya, una de as
prncpaes atraccones turstcas de moderno Estambu.
En 1993, a Unesco ncuy este edfco en su sta de ugares
hstrcos en pegro. Desde entonces se han reforzado sus cmentos
y se han descuberto muchos de sus mosacos orgnaes.
OTROS DATOS DE INTERS
1. A medados de sgo VI, a gesa fue descrta con detae por
Pro-copo en un tratado bzantno ttuado Sobre os edfcos.
2. En a construccn de tempo se usaron as coumnas de
mrmo prfdo que fueron extradas por os romanos de un tempo
egpco en Hepos y evadas a Constantnopa.
3. La gesa fue saqueada durante a cuarta cruzada, en 1204.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 67
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 5 CIENCIA
A$u.eros ne$ros
Cuando una estrella #uere* puede nacer un a$u.ero
ne$ro. La estrella #oribunda se colapsa sobre s! #is#a*
2acindose cada ve- #s pe+ue'a , densa* 2asta reducirse a
un solo punto de radio cero , densidad ininita. A ese punto
se le lla#a sin$ularidad* , es tan denso +ue ni si+uiera la lu-
cercana puede escapar de su uer-a $ravitatoria. ?odo a+uello
+ue est pr:i#o a la estrella es absorbido.
Cuando se anza un cohete a espaco, es necesaro que vaya o
sufcentemente rpdo como para escapar a a atraccn
gravtacona de a Terra. S no ogra acanzar su veocdad de escape,
smpemente vueve a caer a a superfce de paneta. La atraccn
gravtacona de un agu|ero negro es tan fuerte que a veocdad de
escape es superor a a de a uz, y por tanto nada puede escapar de
su nfu|o porque nada puede r ms rpdo que a uz. La frontera que
rodea a snguardad y marca e ugar en e que a veocdad de
escape es gua a a de a uz se conoce como horzonte de eventos.
Cuaquer cosa que caga dentro de ese mte ser absorbda por a
snguardad.
Por supuesto, todo esto no es sno teora. No podemos n
squera ver un agu|ero negro, puesto que no emten uz. Sabemos de
su exstenca ncamente porque as masas de os ob|etos en e
espaco nteractan entre s. Un nmero eevado de estreas
orbtando arededor de un punto oscuro ndca que a puede haber
un agu|ero negro. Adems, as snguardades son tan densas que
pueden modfcar a trayectora de a uz. As, os centfcos pueden
ver a veces desde a Terra varas mgenes de una msma estrea,
deducendo as que entre nosotros y ea debe de haber un agu|ero
negro.
Los agu|eros negros son todo un engma para os fscos.
Parecen desafar a ey de a mecnca cuntca que estabece que a
energa n se crea n se destruye. La uz absorbda por a snguardad
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 68
365 das para ser ms cuto
parece destrurse, puesto que se comprme en un espaco
nfntamente pequeo. Pero s de una forma u otra no fuera as,
podra escapar agn da? Puede un agu|ero negro revertrse a s
msmo? stas son agunas de as cuestones sn respuesta enuncadas
por os astrofscos.
OTROS DATOS DE INTERS
1. No hay nada que ndque que os agu|eros negros absorbern
toda a energa de unverso, pues so atraen a aqueos ob|etos que
cruzan su horzonte de eventos.
2. Abert Ensten, repudando os prncpos de a mecnca
cuntca, d|o una vez: Dos no |uega a os dados con e unverso. A
respecto de os agu|eros negros, Stephen Hawkng afrm: Dos no
so |uega a os dados, sno que adems a veces os tra donde nade
pueda veros.
3. S usted qusera cruzar e horzonte de eventos de un agu|ero
negro, a aguen que observara desde fuera e parecera que cada vez
se mueve ms despaco pero que nunca ega a sobrepasaro. La
usn se expca por a nmensa gravedad de agu|ero negro, que
atrae a uz que usted emte, hacndoa tardar cada vez ms en
egar a observador que a mra desde e|os. Sn embargo, desde su
punto de vsta, usted cruzara e horzonte de eventos y no e ocurrra
nada especa hasta ser apastado hasta a muerte dentro de a
snguardad.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 69
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 5 MSICA
Instru#entos , con.untos #usicales
&s el sonido co#binado de un $rupo de instru#entos
#usicales* #s +ue cual+uier otro aspecto tcnico de la
#sica* lo +ue caracteri-a el arte #usical occidental* ta#bin
lla#ado #sica clsica. &l color del sonido o ti#bre de un
cuarteto de cuerda o de una or+uesta es la principal
dierencia de este tipo de #sica respecto del rocB , pop
conte#porneos.
Sn contar a voz humana, hay cnco categoras de nstrumentos
muscaes: de cuerda (tocados con arco o con os dedos), de vento
(sopando are a travs de una boqua, un agu|ero o una engeta),
de percusn (por o genera, gopeando con baquetas o mazos),
tecados y, a partr de sgo XX, eectrncos.
Arededor de 1750 ya estaba consodada a orquesta barroca,
con una seccn de vento que ncua fautas, oboes, fagotes, trompas
y trompetas; tmbaes; contnuo (a menudo una combnacn de un
nstrumento de tecado nterpretando acordes, ms a nea de ba|o
reforzada por un vooncheo); y una seccn de cuerda. E von era a
voz domnante de as compe|as neas medcas de perodo barroco.
Preceddo por e von medeva, surg en su forma actua durante a
prmera mtad de sgo XVI en e norte de Itaa.
Con a egada de perodo csco, cada vez se usaron ms os
nstrumentos de vento para pur as texturas armncas de a
orquesta. Las mayores snfonas de Franz |oseph Haydn y de
Wofgang Amadeus Mozart estn escrtas por o genera para dos
nstrumentos de todos os de vento de madera y de meta, ms os
tmbaes y as cuerdas.
Para medados de sgo XIX, compostores como Hctor Beroz
escrban sus obras para orquestas de mayor tamao que ncuan
arpas, as como nstrumentos ms modernos como a corneta ngesa,
e carnete ato y varos ms de percusn.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 70
365 das para ser ms cuto
A fnaes de ese sgo y prncpos de XX, Rchard Wagner,
Gustav Maher y Arnod Schoenberg ya componan pezas para
orquestas muy grandes, en ocasones de un centenar de mscos.
Compostores ms modernos aaderon nstrumentos de a msca
popuar y e |azz, como e saxofn, os sntetzadores y otros aparatos
eectrncos.
OTROS DATOS DE INTERS
1. En a msca antgua, os compostores escrban pezas
enteras sn especfcar con qu nstrumentos deban ser
nterpretadas. La prmera parttura en a que se sugera qu
nstrumentos deban sonar en cada parte fue a de a pera Orfeo de
Chudo Monteverd (1607)
2. E nombre de pano provene de a expresn panoforte,
puesto que srve para tocar pano (suavemente) y forte (con bro). Se
debe a as manos de constructor de cavecnes Bartoomeo Crstofor,
que o cre arededor de 1700 en e norte de Itaa.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 71
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 5 FILOSOFA
La ale$or!a de la caverna de Glatn
Conte#pla a los seres 2u#anos co#o si estuvieran en
una #orada si#ilar a una caverna subterrnea* con su
entrada* alar$ada* abierta a la lu- en toda la a#plitud de esa
cueva. &stn all! desde su ni'e-* con sus piernas , cuellos
encadenados de or#a +ue no pueden #overse* , slo ven lo
+ue est rente a ellos* siendo incapaces por sus ataduras de
$irar la cabe-a 2acia atrs...K
GLA?P=* La repblica
En sus escrtos, Patn empea e persona|e de Scrates, su
mentor en a vda rea, para exponer sus propas deas fosfcas. La
repbca fue escrta en forma de dogo entre ste y sus
estudantes.
En este famoso pasa|e de a obra, Scrates descrbe un
escenaro en e que os hombres, atrapados en una caverna, so
pueden ver as sombras de os ob|etos proyectados en e muro. Estn
obgados a mrar haca deante mentras una hoguera arde a sus
espadas. Se evantan ob|etos frente a fuego, y proyectan mgenes
que eos dentfcan. Por e|empo, os hombres de a caverna pueden
creer que estn vendo un bro, pero o que contempan en readad
es a sombra de bro que hay detrs de eos.
Cuando un hombre escapa de a caverna para ser testgo de a
verdadera naturaeza de as cosas, prmero e hace dao e bro de
so y e confunden os ob|etos fscos. Pero cuando a fn comprende a
verdadera naturaeza de mundo, se apada de as masas que so
conocen sombras. Por supuesto, os hombres en a caverna de
Scrates se ressten aprender a verdad y creen que ese amgo que
ha hudo est oco a escuchare descrbr o que ve.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 72
365 das para ser ms cuto
En esta aegora, os hombres atrapados en a caverna
representan a as masas gnorantes. So ven a representacn de os
ob|etos, as vstas y sondos que pueden dscernr nuestros sentdos
fscos. Aque que escapa de a cueva para ser testgo de a
verdadera naturaeza de as cosas e fsofo. Empeando su nteecto,
es capaz de dscernr formas (verdades abstractas e nmutabes que
consttuyen a base rea de unverso)
La repbca trata en tmo trmno de asunto de a |ustca.
Paton pensaba que uno debe saber o que es bueno para poder
estabecer que es |usto. As, os fsofos, que comprendan a forma
de ben, desgobernar como reyes, mentras que e resto de a
socedad debera organzarse para satsfacer as demandas de sus
mandataros.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Patn nac en Atenas haca e ao 427 a. C.
2. Se refera a sus reyes fosfcos con e trmno de
Guardanes.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 73
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 5 RELIGION
Sara
Sara era la #u.er de Abra2a# , la #atriarca de los
.ud!os.
Sara era tan guapa que cuando huy con Abraham a Egpto
durante una hambruna, su beeza hzo temer a patrarca por su
segurdad. Preocupado porque e faran ordenara mataro para
quedarse con su mu|er, Abraham hzo creer a todos que eran
hermanos. E faran s se qued con Sara, pero e perdon a a vda
y e com de regaos. Dos castg a faran, permtendo a a pare|a
escapar |untos de Egpto.
Pese a su beeza, Sara fue estr durante a mayor parte de su
vda y no pudo dare un h|o a Abraham. Por eo, como era
costumbre, e fact a su crada, Hagar, para que pudera dar
contnudad a su na|e. Hagar do entonces a uz a prmer h|o de
Abraham, Ismae.
Tras e nacmento, a reacn de Sara con Hagar se hzo tensa.
La crada ya no e guardaba respeto, y ea estaba ceosa. Sara pd
fnamente a Abraham que desterrara a Hagar y a su h|o. De acuerdo
con a tradcn |uda, Sara tena mayor vsn proftca que e propo
Abraham, y por tanto acced a sus deseos.
Cuando Sara contaba 90 aos de edad, Dos e d|o a Abraham
que a fn podra engendrar a su h|o, o que hzo rer a ste. Dos
nsst, pero cuando Sara escuch de pasada esas paabras tambn
se r. Sn embargo, se snt avergonzada por haber dudado de Dos
y reafrmo su fe. Un ao despus do a uz a Isaac, de cuyo na|e
sadran as 12 trbus de Israe.
Cas 40 aos despus, Sara mora en Hebrn a a edad de 127.
De acuerdo con agunos escrtos, su faecmento tuvo reacn con e
sacrfco que estuvo a punto de evar a cabo Abraham con Isaac. En
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 74
365 das para ser ms cuto
una de esas hstoras se cuenta cmo Satans e d|o a Sara que
Abraham haba matado a Isaac; cuando descubr que en readad no
haba sdo as, mur de aegra.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Sara est enterrada |unto a su mardo, Abraham, en a Cueva
de os Patrarcas de Hebrn. Tambn yacen a su h|o Isaac y a
mu|er de ste, su neto |acob y su prmera esposa, Lea.
2. La nca de os patrarcas y as matrarcas de |udasmo que
no est enterrada en Hebrn es a segunda mu|er de |acob, Raque,
que yace en Ben.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 75
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 6 HISTORIA
La piedra de %osetta
&n 0<11* soldados ranceses del e.rcito de =apolen
descubrieron una #isteriosa roca ne$ra enterrada entre la
arena cerca de la ciudad e$ipcia de Ale.andr!a. &n esa piedra
2ab!a inscripciones en tres len$uas anti$uas* la pri#era de
ellas en $rie$o. Los e:pertos la dataron alrededor del a'o 016
a. C* cuando &$ipto era una provincia del I#perio $rie$o
creado por Ale.andro Ma$no. Las otras dos inscripciones de la
roca ne$ra eran versiones dierentes de .ero$l!icos* la
escritura tradicional de los e$ipcios.
Durante mes de aos, Egpto fue uno de os grandes mperos
de a edad antgua. Gobernado por os faraones, os egpcos
construyeron ggantescos monumentos como as grandes prmdes y
a Esfnge. Sus e|rctos controaban as terras que van de a actua
Sra a Sudn. Los faraones construyeron prsperas cudades y
espnddas tumbas para eos msmos.
Pero durante sgos, antes de descubrmento de a pedra de
Rosetta, hstoradores y arqueogos fueron ncapaces de eer os
numerossmos vestgos de escrtura egados por os escrbas
egpcos. Usaban un compcado engua|e que resutaba
ncomprensbe ncuso para os mayores expertos modernos.
La pedra de Rosetta, que regstraba un edcto emtdo por as
autordades gregas a a pobacn egpca, desentra os secretos
de antguo Egpto. Aneando e texto grego con os |erogfcos, un
estud so francs amado |ean-Franos Champoon fue capaz de
descodfcar e compe|o engua|e egpco tras aos de estudo.
Descfrar os |erogfcos permt a os hstoradores y arqueogos
de sgo XIX acanzar conocmento mucho ms profundo de antguo
Egpto.
Traducr a pedra de Rosetta fue un ogro centfco por derecho
propo. Champoon era un ngsta prodgoso que hababa decenas
domas. Un estudoso brtnco, Thomas Young, ayud tambn a
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 76
365 das para ser ms cuto
descodfcar as nscrpcones. Los brtncos se hceron con a pedra
de Rosetta en 1801, y ahora descansa en e Museo Brtnco de
Londres.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Durante a Prmera Guerra Munda, a pedra de Rosetta y
otros mportantes ob|etos de exposcn fueron trasadados de Museo
Brtnco a una estacn de metro para protegeros de hs bombardeos
sobre Londres.
2. Los textos de a pedra de Rosetta resumen as e|empares
hazaas de faran grego Toomeo V, de 13 aos de edad, con e fn
de con-vencer a bs egpcos de su dvndad.
3. Los antguos egpcos crean que os cuerpos deban ser
preservados tras a muerte, por o que embasamaban con mucho
cudado os cadveres de sus reyes medante un proceso conocdo
como momfcacn. En e sgo XIX an quedaban charatanes en
Europa que aseguraban que e povo de as momas tena propedades
medcnaes.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 77
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 6
LITERATURA
&l cora-n de las tinieblas
El corazn de las tinieblas* una novela corta escrita por
Josep2 Conrad en 0D11* ue una obra #u, adelantada a su
tie#po , en #uc2os aspectos la pri#era novela +ue puede
considerarse del si$lo 33. Gese a sus ra!ces en el estilo
realista de inales del si$lo 3I3* trataba nu#erosos te#as +ue
caracteri-ar!an la era #odernista +ue vendr!a despus. &s
ta#bin notable por ser una de las pri#eras obras literarias
+ue e:a#ina con #irada cr!tica los abusos desenrenados +ue
el i#perialis#o europeo 2ab!a co#etido en Qrica , Asia
durante el si$lo 3I3.
l corazn de las tinieblas es una obra concsa, de so unas 80
pgnas. Narra a hstora en flash bac' un hombre amado Marow, a
que contrata una empresa bega que comerca con as coonas,
conocda so como a Compaa. Es envado a Congo bega como
patrn de un barco de vapor que remonta e ro Congo hasta a
remota Estacn Interor de a Compaa, drgda por un mercader de
marf amado Kurtz. A egar a Afrca, Marow se queda sorprenddo
por a decreptud de as nstaacones de a empresa y por a
despadada expotacn racsta a a que someten os europeos a os
natvos de ese contnente.
E Congo de Conrad es un mundo de una atmsfera ntensa y
msterosa en e que, de un modo nquetante, cas todos os
persona|es carecen de nombre (son e |efe, e contabe, etctera) y a
seva se yergue amenazadora, ggantesca e mpenetrabe, ms a
de os mtes de os asados asentamentos begas. A medda que
Marow se abre camno ro arrba por un terrtoro cada vez ms
asado, su va|e se torna ms pscogco que fsco. Los andama|es
de a cvzacn se ae|an ms y ms de un puesto a sguente, y
comenza a verse a s msmo nmerso en un va|e haca os domnos
prmaros y desconocdos de a mente humana. Entretanto, a medda
que Mar va conocendo me|or a engmtco Kurtz, se hace evdente
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 78
365 das para ser ms cuto
que e ntento ste por cvzar a os natvos afrcanos ha do por ma
camno. Kurtz ha cumbdo a su propa fascnacn por a oscurdad y
e sava|smo afrcano.
l corazn de las tinieblas es especamente conocda hoy en d
por su espectacuar aunque poco ortodoxa adaptacn a cne,
Apocay Now (1979). La pecua sta a novea en e Vetnam de a
dcada 1970; Marn Brando nterpreta a Kurtz, un corone de
E|rcto estadoundense que se ha vueto pegrosamente oco en un
remoto para|e Camboya. E gun conserva muchos eementos de a
hstora de Con a tempo que a actuaza con una msca y unos
efectos especaes aucnatoros, nfuencados por a contracutura de
os aos sesenta.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Todas as obras de mayor caado de Conrad estn escrtas en
ngs, pese a que era descendente de poacos (su nombre de
nacmento era |zef Teodor Konrad Korzenowsk). Tras e poaco y e
francs, e ngs fue su tercera engua.
2. La exporacn que hace de nconscente humano refe|a
agunas de as deas expuestas por su contemporneo Sgmund
Ereud. Hasta a fecha, os crtcos anazan a menudo a novea desde
un punto de vsta freudano.
3. T. S. Eot utz una de as frases ms famosas de bro (E
seor Kurtz ha muerto) como epgrafe de su poema Los hombres
huecos (1925).
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 79
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 6 ARTES PLASTICAS
&l arte bi-antino
&l I#perio bi-antino to#a su no#bre de la ciudad de
9i-ancio* rebauti-ada co#o Constantinopla en el si$lo IV por
el e#perador Constantino* +ue traslad su corte 2asta all!
desde %o#a. Ho, en d!a se la conoce co#o &sta#bul. ?ras la
ca!da del I#perio ro#ano en 4ccidente* su #itad oriental
si$ui en pie $obernada por el e#perador bi-antino en
Constantinopla.
E renado de |ustnano (527-565) es conocdo en a hstora de
arte como a prmera Edad de Oro de Bzanco. Fue testgo de a
creacn de obras como a gesa de Santa Sofa en Constantnopa y
a gesa de San Vta en Ravena (Itaa). Una segunda Edad de Oro,
de fnaes de sgo IX a XI, do ugar a a catedra de San Marcos, en
Venca. Hombro con hombro con a fe ortodoxa, e esto bzantno se
extend hasta Rusa y e este de Europa, nsprando con e tempo a
espectacuar catedra de San Baso en Mosc.
La regn protagonza a mayor parte de arte bzantno.
Predomnan as narracones bbcas y as representacones
deazadas o conos de fguras sagradas. Su ob|etvo no era tanto
representar e aspecto rea de Crsto, a Vrgen Mara o un santo como
capturar su esenca esprtua. Por o genera se rechazaban as
fguras desnudas y as escuturas a escaa rea, que domnaron en a
cutura grecorromana.
E uso de bvedas sostendas por pechnas smboza a
arqutectura bzantna. Los muros nterores de as gesas estn a
menudo decorados suntuosamente con panees de mrmo, dbu|os
escupdos en ba|orreeve y mosacos de vdro.

En ocasones aparecen vestgos de arte csco. Aunque es raro
encontrar escuturas en e arte bzantno, hay agunas de marf que
muestran escenas mtogcas, como a famosa arqueta de Vero, que
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 80
365 das para ser ms cuto
muestra e sacrfco de Ifgena basado en a obra de Eurpdes
/fi"enia en 1ulide.
En Bzanco se adoraban con ta pasn as mgenes regsas
que en e ao 726 e emperador prohb os conos, asegurando que
conducan a a doatra. Durante cas un sgo fueron prohbdas todas
mgenes de Crsto y Mara con cuerpo humano. Los conocdos com
conocastas (destructores de mgenes) emnaban todas as que
encontraban. Apoyado por e papa de Roma, e bando opostor, os
conocda! como confos, consgueron derogar a prohbcn en e
ao 843.
OTROS DATOS DE INTERS
1. E trmno bzantno a menudo acarrea connotacones
negatvas, refrndose a ago que es o enrevesado o maqunador
(como o eran muchos de os gobernantes de ese mpero), o
excesvamente compe|o e ntrncado (como o era su arte).
2. E esto bzantno eg a su fn con a cada de
Constantnopa en 1453. Pese a eo, su nfuenca sgue
manfestndose en a Igesa ortodoxa, que produce hasta a fecha
conos tradconaes.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 81
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 6 CIENCIA
Las supernovas
La #a,or!a de las estrellas #ueren discreta#ente*
a$otando todo su co#bustible #erced a la usin nuclear.
Lue$o el 11R de ellas se apa$an* convirtindose en unos
ob.etos celestes conocidos co#o enanas blancas. Gero si la
estrella es lo suiciente#ente $rande , caliente* puede* ba.o
las condiciones apropiadas* e:plotar. &se estallido 2a sido
bauti-ado co#o supernova.
Antes de que una estrea expote, fusona sus eementos
producendo energa. Su enorme gravedad provoca que se genere
oxgeno, sco, fsforo y caco; se forman todos os eementos
pesados hasta egar a herro, un cae|n sn sada csmco. Fusonar
e herro para producr eementos an ms pesados no genera
energa pero s a gasta. La estrea se queda sn matera que
quemar, de forma que su nceo de herro sgue coapsndose sobre
s msmo ba|o a fuerza de su propa gravedad. Las estreas ms
grandes se converten en agu|eros negros, pero aquas geramente
ms pequeas, con masas que van de cnco a ocho veces a de
nuestro So, sencamente expotan.
E estado de una supernova dura menos de 15 segundos y es
tan Potente que una soa estrea puede superar en bro a toda a
gaaxa durante meses. Adems, genera sufcente caor como para
crear eementos an ms pesados (mercuro, oro y pata).
De acuerdo con a teora de bg bang, hay vda en a Terra
gracas a as supernovas, pues todos os eementos ms pesados que
e oxgeno se generaron a partr de antguas exposones de estreas
ggantes. E potaso de os ptanos no nac en una sa de Carbe,
sno que pudo generarse hace mucho tempo en una supernova.
OTROS DATOS DE INTERS
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 82
365 das para ser ms cuto
1. En 1006 se observ una supernova extremadamente brante
en Egpto, Iraq, Itaa, Suza, Chna, |apn y, posbemente, en Franca
y Sra.
2. Gaeo Gae (1564-1642) tom e e|empo de una
supernova en 1604 para refutar k teora de Arsttees de que e
unverso era nmutabe.
3. En as supernovas se generan ncuso eementos radactvos,
como e urano.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 83
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 6 MSICA
La #sica del %enaci#iento
La #sica del %enaci#iento loreci entre #ediados del
si$lo 3V , alrededor del inal del 3VI* un per!odo +ue vivi el
sur$i#iento de Mart!n Lutero* la %eor#a protestante , la
Contrarreor#a catlica. Se caracteri-a por tener varias
partes instru#entales o vocales entre#e-cladas* todas ellas
de una i#portancia relativa#ente si#ilar.
La msca compart a esttca de arte y a teratura de esa
poca. Los artstas, escrtores y mscos renacentstas se vean a s
msmos como s sacaran a mundo de a Edad Meda, unos sgos
oscuros, mstcos y cercaes. Abogaban por un regreso a os deaes
de a Greca y a Roma cscas: amor, pacer, nteecto, beeza de
cuerpo y emocones humanas.
La regn franco-famenca vv un auge snguar de
compostores. Guaume Dufay (1400-1474) y Ges Bnchos (h.
1400-1460) escrberon agunas de as prmeras cancones secuares y
msas pofncas en este nuevo esto. |ohannes Ockeghem, pupo de
Bnchos y compostor de a corte de duque de Borbn, escrb
motetes que mostraban agunos de os prmeros e|empos de canto
en canon. E canon es una composcn a varas voces, en que cada
una va entrando sucesvamente reptendo o mtando a que a
precede.
|osqun Desprez (h. 1440-1521) fue consderado como e
compostor ms mportante de esa poca, merced a renombre de sus
arregos para msas, atamente conmovedores, a sus sofstcadas
cancn secuares y a sus composcones romntcas. En Itaa,
Govann Perug da Paestrna (1525-1594) fue un compostor de
corte tnerante que taba y traba|aba sobre arregos para msas de
sus predecesores, construyendo un puente eststco entre e perodo
renacentsta y e barroco.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 84
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. E concepto de hmno regoso nac en e Renacmento;
muchos de eos fueron compuestos por Martn Lutero.
2. La mayor parte de a msca renacentsta se compuso en as
cortes; agunas obras so estn dentfcadas por e seo de nobe
que as encarg, en ugar de por a frma de su compostor.
3. E madrga ngs fue e prmer tpo de cancn que ncua
estrbos fa-a-a escrtos en a msca.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 85
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 6 FILOSOFA
Aristteles
SS&l ansia por saber est por naturale-a en todos los
2o#bres.K
ARISTOTELES, Meta!sica
La nfuenca de Arsttees (384-322 a. C.) en a fosofa y en a
cutura occdenta no suee exagerarse. Nacdo en Macedna, a norte
de Greca, va| a Atenas, donde estud en a escuea de Patn, a
Academa. Tras a muerte de ste, fund su propa escuea, e Lceo.
En a Atenas de sgo V, e estudo de a fosofa ncua retrca,
cencas naturaes, booga y otros campos de nvestgacn, debdo a
o cua Arsttees reaz aportacones fundamentaes en cas todas
as reas de aprendza|e humano.
Crea Arsttees que a fosofa deba estudarse en un orden
determnado. Prmero haba que aprender gca, porque sta expca
cmo se reaconan entre s todos os hechos de a exstenca.
Desarro a teora de os sogsmos (argumentos que son vdos por
gca). Concb una sta de regas y sogsmos bscos para reducr
argumentos ms compcados a una de estas formas. E sogsmo
arstotco ms conocdo es:
&odos los hombres son mortales.
Scrates es un hombre.
Por tanto2 Scrates es mortal.

Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 86
365 das para ser ms cuto
Tras a gca, os estudantes deban nvestgar fenmenos
naturaes concretos. Sobre esta matera de| escrtas muchas obras
(%sica2 Partes de los animales2 3archa de los animales2 3o!imiento
de los animales2 3eteorol"ica2 $cerca de ' "eneracin y la
corrupcin) y dedu|o varos prncpos generaes para expcar e
mundo fsco.
E tmo ob|eto de estudo, segn Arsttees, es a fosofa
prctca, que ncuye tca y potca. Trat estos temas en tica
nicomaquea y Poltica, respectvamente. Segn a concepcn
arstotca, a| tca es en su mayor parte una cuestn de buena
formacn. Crea que a gente por o genera conoce cu es a manera
apropada de comportarse, y sencamente debe ser o bastante
fuerte moramente como para actuar de una forma fe a ese saber.
Ser una buena persona sgnfca sentrse ncnado a hacer o correcto,
y es posbe hacer nacer esa ncnacn dentro de nosotros. En cuanto
a potca se refere, Arsttees crea que e ob|etvo de Estado es
ofrecer e marco en e que s cudadanos puedan tener una vda fez y
autosufcente. Se ncnaba en parte por e goberno democrtco,
pero reconoca que en ocasn es ms apropada una monarqua.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Arsttees es tambn conocdo como e Estagrta porque
nac en a cudad macedona de Estagra.
2. Entre su poca en a Academa de Patn y e momento en e
que fund su propa escuea, e fsofo fue tutor de Ae|andro Magno,
macedono como y seor de gran parte de mundo medterrneo.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 87
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 6 RELIGION
Sodo#a , @o#orra
La 2istoria de Sodo#a , @o#orra aparece en el cap!tulo
01 del libro del @nesis. &ran dos ciudades del valle del r!o
Jordn cu,os 2abitantes 2ab!an pecado. "ios +uer!a
destruirlos. Abra2a# ale$ +ue los inocentes no deb!an #orir
.unto con los pecadores* , "ios acept perdonar a las dos
ciudades si ste era capa- de encontrar die- 2o#bres .ustos.
Gara ello* envi a un $rupo de n$eles a investi$ar.
Cuando egaron os ngees, se encontraron con Lot, un sobrno
de Abraham. ste os nvt a su casa y es prepar a comda. Ms
tarde os cudadanos de Sodoma rodearon a casa de Lot y
exgeron:<<Dnde estn esos hombres que han vendo a tu casa
esta noche? Scanosos para que os conozcamos (Gness 19, 5).
Lot es ofrec como aternatva a sus h|as vrgenes, pero eos no se
quedaron satsfechos con eso. En ese momento, vendo que a
stuacn era desesperada, os ngees e d|eron a Lot que se
marchara |unto con su fama de Sodoma. Les nstaron a no mrar
atrs en su huda. Lot pudo escapar a una cudad cercana, pero su
mu|er ech un vstazo mentras Sodoma y Gomorra eran destrudas y
qued convertda en una estatua de sa.
No est caro cues eran os pecados que haban cometdo os
cudadanos de Sodoma y Gomorra. La tradcn |uda asegura que no
fueron hosptaaros. La hstora aparece |usto despus de que en a
Tora se cuente cunto aprecaba Dos a hosptadad de Abraham. E
buen comportamento de ste tene como contraste descarnado a
reaccn de os cudadanos de Sodoma ante sus vstantes. |untas, as
dos hstoras parecen subrayar a mportanca de ser un buen
anftrn.
Los crstanos conservadores, sn embargo, tenen una vson
competamente dstnta de os pecados de Sodoma. Cuando sus
cudadanos demandaban conocer a os ngees, en readad se
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 88
365 das para ser ms cuto
referan medante este eufemsmo a abusar sexuamente de eos. De
acuerdo con esta nterpretacn, os hombres de Sodoma eran
homosexuaes, y Dos os castg por su orentacn sexua.
OTROS DATOS DE INTERS
1. E trmno contemporneo sodoma derva de a cudad
bbca de Sodoma.
2. An est en dscusn a exstenca rea de ambas cudades;
agunos consderan que descansan ba|o e mar Muerto. Los
hstoradores creen que podran haber estado cerca de una faa y que
en readad no fue a ra de Dos sno un terrbe terremoto o que as
destruy.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 89
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 7 HISTORIA
&l e#perador Constantino
&n los pri#eros a'os del cristianis#o* esta pe+ue'a
secta se enrent a una despiadada persecucin a lo lar$o ,
anc2o del $i$antesco I#perio ro#ano. &n el a'o 67* tan slo
unas dcadas despus de la #uerte de Cristo en Jerusaln* el
e#perador =ern orden la pri#era redada oicial contra los
cristianos en %o#a. &l 2istoriador ro#ano ?cito describ!a la
particular crueldad de las e.ecuciones llevadas a cabo por
#andato de este tirano trastornado> en al$unos casos los
cre,entes ueron entre$ados co#o ali#ento a los perros.
JSus #uertes se convirtieron en un aconteci#iento
deportivoK* escribi ?cito.
Las autordades romanas consderaron e crstansmo como una
amenaza para a segurdad de mpero. Vean a os crstanos como
gente que adoraba a un crmna crucfcado por Roma y rechazaba a
dvndad de emperador y de os doses paganos. A medda que a
regn se fue extendendo, tambn se ntensfcaron as
persecucones, que tuveron ugar de forma espordca a o argo de
dos sgos. Pese a eo, y aunque os prmeros crstanos eran a
menudo pobres, a regn empez a atraer a as masas romanas.
Tras tener una vsn y convertrse a crstansmo, e emperador
Constantno emt e edcto de Mn, que en e ao 313 d. C. egaz
esta regn en todo e mpero. Para entonces, este cuto estaba muy
extenddo; de hecho, apenas unas generacones despus de edcto
haba susttudo ya a pagansmo como credo ofca de Impero
romano. En e curso de cuatro sgos, e crstansmo haba pasado de
ser una fe ega seguda por un puado de |udos descontentos a
convertrse en una regn mpera. E Impero romano cay en e
sgo V d. C, pero e crstansmo sgu extendndose por Europa y se
convrt en a fe que unfcaba e contnente.
La Igesa catca romana sgue tenendo su epcentro en a
Cudad de Vatcano, en Roma, a unas manzanas de dstanca de as
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 90
365 das para ser ms cuto
runas de Coseo, donde as antguas autordades romanas echaron
en su tempo a os crstanos a os eones.
OTROS DATOS DE INTERS
1. La conversn a crstansmo de Constantno no evt que
matara a muchos de sus enemgos potcos, y entre eos a varos
membros de su propa fama. Durante sus 31 aos de renado
e|ecut a su cuado, a su segunda esposa y a su prmognto.
2. Harto de Roma, a a que no consderaba a capta adecuada
para su mpero, Constantno fund una cudad en e punto en e que
Europa se |unta con Asa. Su prmer nombre fue Nueva Roma, pero
pronto pas a ser conocda como Constantnopa en honor a
emperador. La cudad se ama ahora Estambu y es a ms grande de
a actua Turqua.
3. Como emperador, Constantno abo as uchas de
gadadores que haban entretendo a as masas romanas durante
sgos; stas sgueron ceebrndose durante dcadas egamente.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 91
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 7
LITERATURA
&l #odernis#o
Los autores del #ovi#iento literario #odernista* +ue
loreci desde apro:i#ada#ente 01)) 2asta 017)* e:ploraron
nuevas or#as de contar 2istorias , se replantearon la
cuestin de cul era la #e.or #anera de e:plorar la verdad ,
la realidad ob.etiva. Las principales i$uras del #odernis#o
en la literatura ueron* entre otros* los novelistas Marcel
Groust* @ertrude Stein* Ja#es Jo,ce* Vir$inia Tool , Tillia#
FaulBner* , los poetas ?. S. &liot , &-ra Gound.
Durante os tmos aos de sgo XIX, a teratura occdenta
haba estado domnada por e reasmo. Gustave Faubert, Theodore
Dreser, me Zoa y otros novestas de ese perodo haban ntentado
representar a os persona|es, as stuacones y os condconamentos
socaes de forma precsa y con metcuoso detae.
Sn embargo, y concdendo ms o menos con e cambo de
sgo, varas deas revouconaras en numerosos campos cuestonaron
nuestra habdad para reconocer y descrbr a readad, e ncuso a
msma exstenca de una readad ob|etva. En pscooga, Sgmund
Freud expor a dea de nconscente, asegurando que a mente
humana y e yo so podan ser conocdos medante e pscoanss.
En ngstca, Ferdnand de Saussure asegur que e engua|e era una
construccn cutura arbtrara Poco fabe. En antropooga, |ames
Frazer ntrodu|o formas ms sofstcadas de estudar as regones y
cuturas no occdentaes, mostrando aternatvas a a vsn de
mundo occdenta. Y, en fsca, as teoras de a reatvdad de Abert
Ensten socavaron ncuso os aparentemente consodados prncpos
de espaco y e tempo.
En con|unto, estas deas dspares e|erceron una enorme
nfuenca en e mundo teraro y artstco. Mentras e reasmo de
sgo XIX se haba obsesonado por retratar e mundo de forma
precsa, estos nuevos autores y artstas de XX (tdados enseguda de
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 92
365 das para ser ms cuto
modernstas) empezaron a pantearse a cuestn de cmo puede
mostrarse a readad s a verdad ob|etva no exste.
Los escrtores modernstas afrontaron este probema a travs
de a expermentacn. Una de sus mayores nnovacones fue e
monogo nteror, un ntento de transmtr os pensamentos de
persona|e de forma textua, sn nterferencas de autor. Esta tcnca
est presente en Uses, de |oyce (1922); La seora Daoway, de
Woof (1925); y E rudo y a fura, de Faukner (1929). Agunos
trataron de representar e msmo hecho o magen desde varas
perspectvas dferentes, amontonando os puntos de vsta sub|etvos
unos sobre otros (u oponndoos unos contra otros en un ntento de
aproxmarse as a a verdad ob|etva. A faro, de Woof (1927), es un
e|empo perfecto de esta tcnca. Otros autores, y entre eos destaca
Sten, expermentaron radcamente con e engua|e, usa do muchas
repetcones, a as que ea denomnaba nsstenca, y otras tcncas
para exporar todos os matces de sgnfcado de as paabras
Vrtuamente todos os modernstas |ugaron con e dscurrr tempora
e sus obras, desechando e orden cronogco nea y satando de
forma brusca entre pasado, presente y futuro, una caracterstca que
otorga a fccn y a poesa modernstas su a menudo merecda fama
de compca de entender.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 93
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 7 ARTES PLASTICAS
&l arte $tico
La era $tica co#en- en el si$lo 3II con el desarrollo de
un nuevo tipo de ar+uitectura en lie de France* un rea +ue
inclu,e Gar!s , la ca#pi'a de los alrededores. &n 0(;) este
estilo se 2ab!a e:tendido ,a a #uc2as partes de &uropa* as!
co#o a la escultura , la pintura.
E trmno gtco fue acuado en Itaa y en sus orgenes
tena connotacones negatvas, asocando este esto arqutectnco
con os godos o brbaros que destruyeron as cvzacones cscas.
Los artstas gtcos, por e contraro, se referan a sus obras como
opus modermum u opus fracgenum, es decr, obras modernas o
francesas.
La reconstruda basca de Sant-Dens, a norte de Pars, es
consderada a menudo como e prmer e|empo de arqutectura
gtca. Entre 1137 y 1144, e abad Suger supervs a construccn de
un nuevo coro para a gesa, con ventanaes ms grandes y arcos
ms atos, que o hcan parecer as mponente y etreo, en evdente
contraste con a sodez gubre de anteror esto romnco.
La arqutectura gtca tuvo un desarroo ms competo en
NotreDame de Pars (ncada en 1163) y Chartres (reconstruda entre
1194 y 1220). Se evantaron contrafuertes voados y arcos externos
para aguantar e peso de edfco desde fuera; estas enormes
estructuras permtan a ra ms umnoso y respandecente de coor.
La nfuenca de a arqutectura gtca fuera de Franca se
percbe en a catedra de Sasbury, ncada en 1220, y en e duomo
(catedra) de Orveto (Itaa), que se empez a evantar arededor de
1310.
En e norte de Europa, a pntura gtca se puede observar ms
comnmente en as vdreras y as ustracones de os bros, como es
e caso de famoso manuscrto umnado Les Tres Rches Heures du
Duc de Berry, pntado por os tres hermanos Lmbourg entre 1413 y
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 94
365 das para ser ms cuto
1416. En Itaa, e esto gtco se manfesta en os cuadros de Gotto
y de Smone Martn.
Se empearon mucho as escuturas para decorar tanto e
nteror como e exteror de as catedraes gtcas, como puede
observarse en os magnfcos prtcos de Chartres o de a catedra de
Naumburg (Aemana).
E esto gtco forec en Franca y en gran parte de norte de
Europa hasta prncpos de sgo XVI. En Itaa, se duy antes merced
a a egada de Renacmento.
OTROS DATOS DE INTERS
1. En e sgo XV a paabra gtco se asocaba a a fccn
que trataba prncpamente de o grotesco y msteroso; hoy en da, a
menudo se empea para referrse a un movmento cutura, musca y
de a forma de vestr que nac en a dcada de 1980 con a obra de
grupos como Souxse y os Barahees.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 95
1
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 7 CIENCIA
=ocicepcinI la percepcin del dolor
La percepcin del dolor* conocida co#o nocicepcin* es
unda#ental para la supervivencia del ser 2u#ano. &l dolor
constitu,e un #todo sencillo , eica- para aprender cules
son los peli$ros de este #undo. =os indica +ue debe#os
reaccionarI apartar la #ano ante el a$ua 2irviendo* no pisar
cristales rotos o no apo,arnos en un tobillo torcido.
Todas as especes superores, y en partcuar aqueas que ms
reacn tenen con nosotros, cuentan con sstemas nervosos que
parecen capaces de procesar e door. Aunque no es podemos
preguntar s estn herdos, mamferos y p|aros se retuercen, gmen
y auan ta y como o hacemos os humanos. Como nosotros,
expermentan una subda de a tensn sangunea, se es datan as
pupas, sudan y se es aceera e puso en respuesta a estmuos
doorosos.
La noccepcn es una herramenta de supervvenca
fundamenta para os organsmos compe|os. Los nos que nacen con
una enfermedad poco habtua conocda como nsensbdad
congnta a door con anhdross pocas veces vven ms a de os
25 aos. Aunque a nacer parecen como os dems bebs, os
probemas comenzan cuando es nacen os dentes: pueden morderse
os dedos sn n squera notaro. Se rompen os huesos, se queman
as manos y se araan as rodas, pero no se dan cuenta de sus
herdas hasta que ven a sangre o os cardenaes. Sueen morr de
nfeccones graves causadas por dversas herdas.
Pese a que suena tpco, es verdad que e door est en nuestra
cabeza. Varas partes de cerebro operan con|untamente para generar
o que en ocasones se conoce como matrz de door. Agunas de sus
reas nos haban de su ntensdad, mentras otras nos nforman de su
ubcacn, duracn y tpo (quemadura, door punzante o perforacn).
La percepcn de door dspara una sensacn de aarma merced a
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 96
365 das para ser ms cuto
una parte de cerebro conocda como corteza cnguar anteror.
Resuta nteresante e hecho de que sta no dstngue entre e door
fsco y e emocona, respondendo gua ante un brazo roto que ante
un amor hecho pedazos.
OTROS DATOS DE INTERS
1. La gente que tende a empatzar con os dems tene una
corteza cnguar anteror ms actva. Sente en sus carnes e door
a|eno.
2. Los fetos humanos desarroan os crcutos neuronaes para
sentr e door a as 29 semanas de gestacn, ben entrado e tercer
trmestre.
3. Los recn nacdos a os que se reaza a crcuncsn sn
anestesa muestran una respuesta a door mayor cuando se es
vacuna uego con cuatro y ses meses de edad.
4. Aqueas personas a as que se es ha amputado un membro
se que|an a menudo de doores fantasmas en ste. Expermentan un
ntenso door punzante que parece provenr de membro que ya no
exste. Estos casos consttuyeron una de as prmeras evdencas de
que e door provene en parte de cerebro.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 97
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 7 MSICA
&l per!odo barroco
La palabra JbarrocoK viene del portu$us , si$niica
Jperla deor#eK. &ste s!#bolo constitu,e una #etora
apropiada para el arte* la ar+uitectura , la #sica de este
per!odo* +ue se e:tendi #s o #enos de 06)) a 0<;). Fue
una era de contrastesI en el arte* entre los colores claros ,
oscuros , las supericies lisas , racturadas> , en la #sica*
entre lo uerte , lo suave* entre lo rpido , lo lento. Gri#ero
se caracteri- co#o una si#pliicacin de los co#ple.os
estilos #usicales del %enaci#iento ,* #s adelante* por las
nuevas , recar$adas estructuras estticas* +ue parec!an retar
de or#a cate$rica a todas las anteriores corrientes de
pensa#iento.
Caudo Monteverd (1567-1643) fue e compostor ms
nfuyente de barroco temprano, y su 0rfeo (1607) se consdera por
o genera como a prmera pera de xto tanto teatra como
muscamente. La mayor parte de a msca barroca se basa en e
dogo entre un acompaamento musca que srve de apoyo y se
conoce como ba|o contnuo (a menudo nterpretado por una
combnacn de nstrumentos de cuerda, como rganos, gutarras o
cavcordos) y un ba|o (como un vooncheo, una voa da gamba o un
fagot), y un exuberante soo como de concerto que a menudo
nterpreta e von o un nstrumento de vento (fauta, fauta duce u
oboe, por e|empo).
Se resataron as cadencas (os puntos de pausa armnca), y
muchas obras fueron dvddas en seccones que aternaban un tempo
ento con otro rpdo, e ncuso egaban a tener frases muscaes
smtrcas. Se ncorporaron rtmos de bae regonaes, taes como e
mnueto y a gga, y e von gan reevanca merced a su
versatdad, voumen y capacdad para remarcar os rtmos fuertes.
Los tmos tempos de a msca barroca se caracterzaron por su
rtmo frme, su ntensa emocn, sus eaboradas neas medcas y e
ato nve de vrtuossmo que exga a os ntrpretes.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 98
365 das para ser ms cuto
En e barroco, os papees protagonstas para hombres en as
peras recaan en muchas ocasones en os castran, cantantes que
haban sdo castrados antes de a pubertad para mantener e tono
agudo de sus voces. Estos ntrpretes eran cebres por su ampa
gama voca, a potenca y fexbdad de su voz y su contro
respratoro.
E barroco nac en as obras de os compostores taanos
(Monteverd, Francesco Cava), pero con e tempo se extend a
Ingaterra (Henry Purce), Franca (Franos Coupern, |ean-Phppe
Rameau) y Aemana (Henrch Schtz, Detrch Buxtehude). En e
momento cumbre de este esto en Itaa, Arcangeo Core (1653-
1713) y Antono Vvad (1678-1741) escrberon beos y compe|os
concertos, mentras en Aemana Georg Phpp Teemann (1681-
1767) y |ohann Sebastan Bach (1685-1750) competan por e puesto
de meister de msca regosa en as parroquas y cortes reaes de
todo e norte de Europa.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Los chcos de coro de a catedra de San Pabo de Londres, a
mayor de esto barroco de Europa, eran secuestrados a menudo por
maestros de otros grupos, vndose forzados a cantar para sus
competdores.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 99
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 7 FILOSOFA
La #eta!sica
La #eta!sica es el estudio #s $eneral de la realidadI
+u es , c#o es.
La prmera cuestn (qu es?) a expora a ontooga, un
subcampo de a metafsca que se hace preguntas como: es todo o
que exste matera o hay cosas nmateraes como as amas? Hay
ob|etos matemtcos abstractos, como os nmeros o os con|untos?
Ou sgnfca para una cosa e hecho de exstr? La exstenca es
una propedad de as cosas, como e ser ro|o, de as que otras
carecen? O es smpemente e con|unto de todo o que es, de forma
que no puede haber nada que no exsta? S a exstenca es una
propedad, como e ser ro|o, de qu tpo de propedad se trata?
Cuando afrmo que un cabao exste pero un uncorno no, qu es o
que dgo de os cabaos que no puedo apcar a os uncornos?
La metafsca se hace tambn otro tpo de preguntas, sobre as
caracterstcas y as reacones entre as cosas. Por e|empo, s hay
nmeros, exsten en e espaco y en e tempo? Su exstenca es
contngente, es decr, podran no haber exstdo, podran de|ar de
exstr?
Muchos fsofos estn de acuerdo en un prncpo de a
metafsca que afrma que hay dos tpos generaes de cosas:
sustancas y propedades. Las sustancas son ob|etos en e sentdo
ordnaro de trmno, mentras que as propedades son formas de ser
de as sustancas. Por e|empo, un |ersey es una sustanca, mentras
que e coor de |ersey es una propedad de ste. Muchas preguntas
metafscas surgen de estas nocones de sustancas y propedades.

Una pregunta que os fsofos se hacen desde hace tempo es
s as propedades son ndvduaes o generaes. Lo prmero
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 100
365 das para ser ms cuto
sgnfcara que s tomamos dos cosas ro|as cuaesquera, por e|empo,
un |ersey y una rosa, hay una soa propedad amada ro|ez que
poseen, o nstancn, ambas cosas. La nstancacn es un trmno
fosfco que descrbe a reacn entre una sustanca y su propedad.
Decr que as propedades son ndvduaes mpca que teramente
hay dos dferentes: a ro|ez instancionada de m |ersey y a ro|ez
instancionada de a rosa. Y as dos propedades se parecen como
gotas de agua entre s.
OTROS DATOS DE INTERS
1. La metafsca debe su nombre a os prmeros edtores de a
obra de Arsttees. Estos temas se tratan en e bro de fsofo que
sgu a Fsca, y que careca de ttuo, por o que os edtores o
bautzaron como Metafsca (en grego, despus de a fsca).
2. Lo que nosotros conocemos como metafsca, Arsttees o
Iamaba fosofa prmera.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 101
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 7 RELIGION
Jos
Jos ue el undci#o 2i.o de Jacob* el pri#ero +ue tuvo
con %a+uel. &n la e .ud!a* es #u, conocido por la conian-a
+ue #ostr en "ios , por la or#a en +ue lo$r vivir co#o un
.ud!o entre $entiles.
E Gness cuenta que fue e h|o favorto de |acob (un hecho
que se demuestra por habere regaado una tnca mutcoor) y que
su extraordnara capacdad para nterpretar os sueos so aument
os ceos de sus hermanos. Es muy conocdo cmo |os cont que en
uno de sus sueos haba vsto a su padre, a su madre y a sus
hermanos mayores arrodarse ante y sus srventes. Enfurecdos
por eo, sus hermanos tramaron mataro. So tena 17 aos. Lo evt
a ntervencn de prmognto, Rubn. En ugar de acabar con su
vda, o traron a un pozo.
Tras ser haado, fue venddo como escavo a un egpco, Putfar.
Le srv con dgenca hasta que su mu|er trat de seducro; a
rechaz, ea o acus de habera voado y Putfar o mand a a
crce.
En prsn conoc a un srvente de faran encarceado, a que
nterpret un sueo. E srvente fue berado, pero cuando e
gobernante egpco tuvo un sueo turbador, acud en su busca. |os
nterpret ese sueo: Egpto se enfrentara a sete aos de rcas
cosechas, a os que seguran otros sete de hambrunas. E faran se
f de |os y amacen os excedentes de a poca de vacas gordas.
Cuando su profeca se hzo readad, e faran e correspond
entregndoe un poder sn precedentes.

Cuando a hambruna pronostcada se extend por a regn, 1
hermanos de |os emgraron a Egpto en busca de comda. Para
castgar os por os pecados que haban cometdo contra , |os se
dsfraz y tomo a su hermano Ben|amn como escavo, envando a
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 102
365 das para ser ms cuto
resto de regreso casa. Otro de sus hermanos, |ud, supc que o
tomara a como escavo en su ugar. |os o nterpret como un
sgno de que haban cambad de forma de ser.
Por eo, permt a su fama que se trasadara a Egpto. A, e
y sus hermanos fundaron as 12 trbus de Israe.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Se especua con que una de as razones por as que e faran
acept a |os fue que e gobernante podra haber sdo un hcso, un
grupo tnco que agunos vncuan a os hebreos.
2. La hstora de |os fue adaptada por Andrew Loyd Webber y
Tm Rce en e musca |os y a asombrosa tnca mutcoor,
estrenado en Broadway en 1982.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 103
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 8 HISTORIA
La e:pansin del isla#
?ras la #uerte del proeta Ma2o#a* en el a'o 6H( d. @*
la reli$in +ue und en La Meca se e:tendi a una aso#brosa
velocidad por 4riente Gr:i#o. Los e.rcitos #usul#anes
plantaron su bandera en los territorios con+uistados en la
Gen!nsula Arbi$a* Gersia* Siria* Ar#enia* &$ipto* A$anistn ,
el norte de Qrica. &n el a'o <00* #enos de un si$lo despus
de la #uerte del proeta* sus se$uidores 2ab!an con+uistado
lo +ue a2ora es &spa'a* introduciendo el isla# en &uropa.
Extenddo por tres contnentes, e Impero smco, tambn
conocdo como cafato, se as vo y se as dese para mantener su
frg undad. La capta se trasad de La Meca, muy remota, a
Damasco, a cudad ms antgua de paneta. Los cafas construyeron
a espnddas mezqutas para cmentar su poder.
Pero a medados de sgo VIII comenz a fragmentarse. E
mayor de os cafatos en dsputa, e abasda, trasad su capta a
Bagdad, mentras que as provncas brcas estabecan su propo
cafato. Pese a todo, durante a Edad Meda forec e unverso
musumn. Centfcos, poetas Y matemtcos convrteron Bagdad en
una cudad de fbua ena de romantcsmo y conocmento.
Para a Europa crstana, an en pena edad oscura, e xto de
sam resutaba aarmante. Los e|rctos musumanes egaron a
Franca antes de ser rechazados por os francos derados por Caros
Marte en e ao 732. Agunos hstoradores consderan esa bataa
como un punto de nfexn hstrco, que evt una mayor expansn
de sam en Europa. Tempo despus, e papa env a os e|rctos
europeos a Orente Prxmo para hacer a guerra santa contra os
musumanes.
Sn embargo, a destruccn de cafato eg por e este. En e
ao 1258, Bagdad cay en manos de e|rcto nvasor mongo, que
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 104
365 das para ser ms cuto
prendo fuego a as grandes bbotecas de a cudad y eg a asesnar
a mn de habtantes. E der mongo, un neto de Gengs |an, enro
tmo cafa dentro de una afombra y ste mur ba|o os cascos de
sus cabaos.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Durante a edad oscura de Europa, os estudosos smcos
estaban ms avanzados en o que a cenca se refere que sus coegas
europeos. Muchos de os trmnos centfcos y matemtcos de
nuestro doma, como gebra o qumca, dervan de rabe.
2. Durante una guerra en Asa Centra en e sgo VIH, as tropas
de cafa averguaron gracas a un prsonero e secreto chno para
fabrcar pape.
3. Uno de os bros ms famosos de cafato es Las m y una
noches, una recopacn de cuentos y fbuas que goz de una
nmensa popuardad en Occdente desde su prmera traduccn en e
sgo XVIII.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 105
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 8
LITERATURA
?ra#paE((
Trampa-22* de Josep2 Heller* est considerada una de
las #e.ores novelas blicas en len$ua in$lesa , una de las
#s a$udas obras de 2u#or ne$ro* a#n de crear una nueva
e:presin de uso co#n. ?ras su publicacin en 0160* esta
obra tan inusual ue recibida con cr!ticas divididasI al$unos la
caliicaron de brillante* otros de escandalosa , repu$nante.
&n cual+uier caso* constitu, un 2ito de la novela protesta*
+ue introdu.o el surrealis#o , el absurdo en la literatura
nortea#ericana establecida.
Su protagonsta, Yossaran, es un bombardero de as Fuerzas
Areas estadoundenses, con base en a pequea sa taana de
Panosa y en e marco de a Segunda Guerra Munda. Su escuadrn o
drgen generaes cmcamente neptos, que prometen a sus hombres
que os envaran a casa tras competar un nmero determnado de
msones, pero a a vez van ncrementando esa cfra para que nade
pueda marcharse. E absurdo burocrtco de a guerra queda
pasmado en a senca pero nsdosa norma de as Fuerzas Areas
que da ttuo a a obra. La Trampa-22 estpua que un sodado puede
quedar exmdo de as msones de combate s se e decara oco, pero
s pde quedar exmdo es evdente que est o bastante cuerdo como
para tener que segur combatendo.
La novea est pobada por un novdabe pante de persona|es
nadaptados y extravagantes. E comandante de escuadrn, e mayor
mayor Mayor (bautzado as porque su padre pens que sera
dvertdo) acanz ese Puesto a frente de a |erarqua mtar merced
a un error nformtco en su prmer da de unforme. E |efe de
ntendenca Mo Mnderbnder drge e mercado negro como un
consorco empresara, y su nco nters es e benefco, hasta e
punto de que frma un contrato con os aemanes para que
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 106
365 das para ser ms cuto
bombardeen a su propo escuadrn. Y e doctor Daneeka, a que
mata un error burocrtco, es ncapaz de convencer a nade de que
sgue vvo, n squera a su propa mu|er, que agradece a paga
mensua que e proporcona su seguro de vda.
La trama narratva de &rampa455 sata adeante y atrs en e
tempo sn avso y apenas sn ndcacones contextaes con as que
guarse, mmetzando e caos de a guerra y de|ando a ector
competamente desorentado. Entre-tanto, as travesuras
carnavaescas de escuadrn converten a novea en ago
escandaosamente dvertdo, hasta que as cosas empezan a ser
dramtcas. Heer, un maestro de humor negro, va reveando poco a
poco su argumento sn avsar, hasta de|ar caro que o que pareca
desternante a prncpo resuta mortamente sero una vez que se
desvea toda a verdad a respecto.
Heer de| dcho que su obra no versa sobre a Segunda Guerra
Munda en partcuar sno sobre e absurdo de a burocraca y a
autordad en e mundo moderno en genera. De hecho, este mensa|e
a convrt en una novea de cuto entre os movmentos
contracuturaes y antsstema de os aos sesenta.
OTROS DATOS DE INTERS
1. E prmer ttuo de a obra fue Trampa-18, pero Heer decd
cambaro en e tmo mnuto despus de que Len Urs pubcara su
novea Ma 18 (1961) poco antes.
2. Heer ev a cabo docenas de msones areas en un
bombardero durante as campaas norteamercanas en Itaa y e
norte de Afrca en a Segunda Guerra Munda.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 107
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 8 ARTES PLASTICAS
La catedral de =otreE"a#e de Gar!s
La catedral $tica de =otreE"a#e de Gar!s est ubicada
en el lado oriental de la Ule de la Cit* una isla del r!o Sena en
#edio de Gar!s.
Fue construda sobre una gesa crstana que haba susttudo
en e ao 528 a un antguo tempo romano consagrado a |pter.
Insprado por e espendor de a recn reconstruda basca de Sant-
Dens, e obspo Maurce de Suy decd trar aba|o a ve|a gesa
parsna y construr una mayor. Las obras comenzaron en 1163 y se
extenderon hasta os ncos de sgo XIV.
Como sucede con a mayora de as catedraes gtcas, a
fachada de Notre-Dame tene tres nvees. Sobre eos se ergen dos
torres, conectadas por una gaera de grgoas (escuturas de
horrbes bestas que se crea que mantenan ae|ados a os esprtus
magnos de tempo). Ba|o a gaera se haa e rosetn, construdo a
partr de centos de vdreras, y que tene unos 10 metros de
dmetro.
Ms aba|o est a gaera de os reyes, que en sus orgenes
contena estatuas de os 28 monarcas de |udea e Israe. Durante a
Revoucn francesa fueron decaptadas por furosas muttudes que
creyeron que eran fguras de reyes franceses; en 1845 fueron
susttudas por e nsgne arqutecto francs Voet-e-Duc.
En a fachada hay tres entradas a a gesa: a centra, e prtco
mayor, est consagrado a Crsto en e |uco Fna; a su zquerda est
e prtco de a Vrgen, y a a derecha e de Santa Ana, a madre de
sta.
La catedra tene una nutrda hstora. En 1185 fue e escenaro
en e que Heraco de Cesrea anunc a tercera cruzada. En 1431
contemp a coronacn de Enrque VI y en 1804 a de Napoen.
Durante a Revoucn francesa fue rebautzada ncamente como e
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 108
365 das para ser ms cuto
Tempo de a Razn y uego como e Tempo de Ser Supremo. En
1970 tuvo ugar a e funera de Chares de Gaue.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Vctor Hugo escrb E |orobado de Notre-Dame (1831) para
captar e nters de a gente sobre a hstora de a catedra en un
momento en e que e edfco estaba en pegro de ser derrudo.
2. E kmetro cero que marca e orgen de todas as carreteras
francesas est ubcado en un rectnguo frente a a catedra.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 109
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 8 CIENCIA
&l eecto placebo
&l eecto placebo es la inluencia beni$na de un
trata#iento +ue carece de valor #dico. A veces* in,ectar a
una persona ener#a a$ua salada o darle una pastilla de
a-car 2ace +ue se sienta #e.or. &sto sucede sobre todo en
aecciones dia$nosticadas sub.etiva#ente* co#o las
#i$ra'as* el dolor de espalda o la depresin. &l eecto
placebo puede estar detrs de $ran parte del valor
teraputico +ue atribui#os a los #edica#entos.
En o que se refere a medcamentos para e door, este
fenmeno se ha expcado a menos en parte como fruto de a
qumca de cerebro. Cuando ste expermenta door, bera
endorfnas (una sustanca qumca que acta como a morfna de
forma natura para paar e maestar). Los estudos con mgenes
cerebraes han demostrado que cuando una persona toma un pacebo
se e dsparan as endorfnas. Neurogcamente, es como s se
hubera tomado un medcamento.
Tambn exste e efecto nocebo, menos estudado e gua de
poderoso. A menudo, cuando a pacente se e dce que va a
expermentar os efectos secundaros negatvos de tomar un
medcamento, os sente de verdad ncuso aunque no haya razones
mdcas para eo. En un estudo, se es Proporcon a varas
personas pastas de azcar y se es d|o que en readad eran
pdoras para nducr e vmto. E 80% de eas vomtaron. De gua
forma, otra nvestgacn concuy que as mu|eres que creen que van
a morr de un ataque a corazn son cuatro veces ms propcas a
sufrr este destno que aquas con su msmo perf mdco pero a as
que no preocupa tanto a cuestn. Creerse enfermo puede evar a
enfermar.
En certas esferas de tratamento mdco, e efecto pacebo
parece ganar cada vez ms mportanca. En os estudos con
antdepresvos, a tasa de respuesta a os pacebos se ha do
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 110
365 das para ser ms cuto
ncrementando un 7% cada 10 aos. En 1980, e 30% de os pacentes
de depresn a os que se 1 sumnstraba un pacebo me|oraban sn
otro tratamento uteror; 2000, a cfra haba aumentado a 44%. Esto
puede deberse a a omnpresenca de a pubcdad y as eevadas
expectatvas que provocan os medcamentos. En genera, a gente
tene ms fe en a medcacn psqutrca ahora que hace 20 aos, o
que aumenta e poder de os pacebos.
OTROS DATOS DE INTERS
1. E coor de as pastas puede tener tambn efecto sobre
agunos pacentes. Un estudo taano aseguraba que os pacebos
azues resutaban ser un exceente somnfero para as mu|eres y
tenan e efecto contraro en os hombres.
2. Las nyeccones doorosos pueden tener un efecto teraputco
mayor que aqueas que dueen menos.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 111
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 8 MSICA
For#a
&l tr#ino Jor#aK* reerido a la #sica clsica* alude a
las estructuras +ue $u!an la co#posicin de una pie-a. Se
trata de un con.unto de caracter!sticas co#unes a un n#ero
considerable de obras. Ha, nu#erosas or#as relevantes +ue
deter#inan la #anera en la +ue se divide en #ovi#ientos una
co#posicin o sus secciones te#ticas. &n esencia*
identiican , deinen cada obra.
For#a binaria 5AE98. La prmera seccn de a peza (A)
comenza en a tonadad de tnca y uego modua (camba de
tonadad) a a conocda como tonadad de domnante o tono reatvo
mayor. La segunda seccn (B) empeza con a tonadad de
domnante y uego modua de vueta a tono nca. As pues, s a
peza es en a mayor, a seccn A comenza en a mayor, uego
modua a a tonadad de m. La seccn B comenza en m y uego
modua de vueta a a mayor. S a peza es en a menor, a seccn A
comenza en ese tono y uego modua a do mayor, y a seccn B
reverte e proceso.
For#a ternaria 5AE9EA8. La seccn A est compuesta en
tonadad de tnca, a B en e reatvo mayor y por tmo se repte a
seccn A, de modo que a peza acaba como empez, en tnca.
For#a binaria co#puesta. Conocda tambn como sonata,
se trata de una estructura de tres partes. La prmera, amada
exposcn, estabece a tonadad; ncuye un tema prncpa y uno
adcona, a menudo opuestos; y crea tensn con moduacones de
tono prmaro. En a segunda parte, amada desarroo, e compostor
ntroduce matera temtco medante numerosas combnacones y
aparencas, y a menudo con muchas moduacones. La tercera, a
recaptuacn, vueve a os temas ncaes, de forma que a peza
concuye con e msmo tono con e que comenz.
%ond. Es una varante de a forma ternara, que se expresa
como A-B-A-C-A-D-A (cada etra representa un seccn temtca). Las
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 112
365 das para ser ms cuto
partes denomnadas con as etras B, C y D se conocen como
epsodos, y actan como compementos armncos y medcos de
tema nca, A.
?e#a , variacin. E compostor muestra una meoda y uego
a vara medante adornos, cambando a armona o a textura,
varando de tono mayor a menor, y con otras tcncas. Esta forma
puede aparecer representada por as etras A-A'-A"-A'"...
OTROS DATOS DE INTERS
1. La prmera vez que apareceron os matces de a sonata fue
en as pezas barrocas tardas de Bach, pero a adopcn de esta
forma fue uno de os mayores cambos eststcos a a hora de defnr
a transcn entre e perodo barroco y e csco. Mozart fue un
maestro de a sonata.
2. Tanto Bach (Varacones Godberg) como Mozart (varacones
para pano sobre Ah, vous dra-|e, maman) se nteresaron por os
temas y varacones.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 113
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 8 FILOSOFA
MateriaVor#a
La teor!a de la #ateria , la or#a de Aristteles 5HD7E
H(( a. C.8 constitu,e uno de los aspectos #s i#portantes e
inlu,entes de su pensa#iento. Sin e#bar$o* se trata de una
doctrina #u, sutil +ue a #enudo no se interpreta
correcta#ente. &n esencia* ue un intento de e:plicar el
#undo natural antes de los avances de la ciencia #oderna.
Arsttees vea que e mundo estaba repeto de sustancas
(cosas ndvduaes concretas, como as pantas o os anmaes).
Podemos magnar esas sustancas como ese tpo de cosas que
funconan habtuamente como su|etos en una frase cuando habamos
de eas. Por e|empo, Scrates es una sustanca porque podemos
decr Scrates es pdo. Arsttees denomnaba accdentes a
determnadas cuadades de as sustancas, como a de ser pdo. Los
accdentes son as cosas que decmos de as sustancas; cuando
habamos de eos, normamente funconan en as frases como
ad|etvos.
Otra manera de expcar esta dferenca es a travs de a
dstncn que haca Arsttees entre os cambos accdentaes y os
cambos sustancaes. Un e|empo de os prmeros es que Scrates
tome e so y pase de set pdo a estar bronceado. Scrates, a
sustanca, persste, y o que camba son so os accdentes de
Scrates, es decr, su padez y su bronceado. Un e|empo de cambo
sustanca es a fuerte de Scrates. En este caso, una autntca
sustanca, Scrates, de|a de exstr.
La dea de cambo sustanca conduce a a teora de a matera
a forma de Arsttees. Incuso cuando Scrates muere, su cadver
sgue exstendo. Ago persste. Arsttees dentfca a matera como
aqueo que subsste tras un cambo sustanca. Sn embargo, a
matera de Scrates, que en su da mpc varos procesos bogcos
compe|os, ha de|a de expermentaros. Una vez muerto , a matera
sgue exstendo por su forma ha cambado. La forma se defne como
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 114
365 das para ser ms cuto
e prncpo de organzacn y actvdad que determna cmo
nteractan as muchas partes Scrates.
Arsttees concuy que as sustancas ndvduaes son
combnacones de matera y forma. En sus obras sobre fosofa
natura, emp esta teora para expcar una ampa varedad de
fenmenos naturaes.
OTROS DATOS DE INTERS
1. La teora de a matera y a forma de Ansttees es conocda
como hemorfsmo.
2. E hemorfsmo tuvo un mpacto bruta en e crstansmo
occdenta a travs de santo Toms de Aquno, que o convrt en uno
de os pares de su propa metafsca.
3. Ren Descartes (1596-1650) crtc severamente e uso de
as formas sustancaes de Arsttees en a fsca de sgo XVII.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 115
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 8 RELIGION
Moiss
Moiss es considerado por lo $eneral una de las i$uras
b!blicas #s i#portantes de la 2istoria .ud!a.

Los hebreos, descendentes de Abraham, de|aron Israe durante
un perodo de sequa y se nstaaron en Egpto, donde uno de os h|os
de |acob, |os, era aprecado por e faran. Luego pas e tempo, a
amstad de |os con e faran fue ovdada y os hebreos se
convrteron en escavos de os egpcos.
Moss, h|o de Amram y |ocabed, nac en Egpto durante e
renado de un faran partcuarmente despadado, Ramss II, que
decret a muerte de os nos hebreos escavos. En un prncpo,
|ocabed ogr esconder a Moss, pero a fna e resut demasado
compcado segur hacndoo, de forma que cuando cump tres
meses o cooc en una cesta y de| que a corrente o evara No
aba|o, confando en que aguen padoso o encontrara. La h|a de
faran fue quen o ha y o cr como a su propo h|o.
Moss se hzo mayor y termn por conocer su verdadero
pasado. Poco despus vo a un egpco gopear a un srae y, en
respuesta a a agresn, mat a prmero. Por tan atroz crmen, fue
condenado a abandonar Egpto; vv en a pennsua de Sna
durante 40 aos, hasta que un da vo una zarza que arda sn
consumrse. Cuando se acerc a examnara ms de cerca, Dos e
orden que regresara a Egpto y condu|era a os sraetas fuera de
ese reno.
Moss vov a Egpto y trat de convencer a faran de que
berara a os hebreos. se neg, o que ev a Dos a envar dez
pagas contra os egpcos. La dcma (a muerte de prmognto de
todas as famas egpcas) acab con a resstenca de faran, que
ber a os sraetas. Sn embargo, tras de|aros marchar, se anz a
perseguros. Para cuando egaron a mar de as Caas (e mar Ro|o),
as tropas de faran os haban acanzado y os tenan acorraados.
Para savaros, Dos abr as aguas de mar Ro|o para que pasaran os
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 116
365 das para ser ms cuto
sraetas, y as cerr a contnuacn, ahogando a os egpcos. Tras
cruzar e mar, Moss gu a os hebreos a travs de deserto hasta e
monte Sna. Ascend a a montaa soo y a recb os Dez
Mandamentos drectamente de Dos.
Aunque a verdad hstrca sobre a exstenca de Moss es
su|eta a debate, se trata de cono ms mportante de a hstora |uda
como der y egsador.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Agunas teoras aseguran que Moss no es un hebreo sno un
sacerdote egpco renegado y compasvo.
2. E estereotpo antsemta que pnta a os |udos con cuernos
es ms que probabe que se base en a descrpcn de Moss
despus de ba|ar de monte Sna. Estar tan cerca de Dos camb,
segn se cuenta, su aspecto fsco, pero se dce que de su cara
emanaban rayos de uz y no, como agunos creen errneamente,
que eran cuernos os que saan de su cabeza.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 117
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 9 HISTORIA
Carlo#a$no
?ras el colapso del I#perio ro#ano en el a'o 7<6 d. C*
&uropa se su#er$i en un per!odo de $uerra , anar+u!a +ue
#s adelante los 2istoriadores catalo$ar!an co#o la edad
oscura. Las tribus rivales batallaban constante#ente por los
restos en decadencia del i#perio. &l pro$reso en las artes , la
ciencia +ued estancado. Gerdida la unidad +ue orec!a %o#a*
apenas nada #anten!a unido al continente.
Caromagno (742-814), e der de un reno stuado en a
moderna Aemana, fund un enorme mpero europeo en e sgo VIII,
que por prmera vez unfc a mayora de os terrtoros que en su da
fueron parte de Impero romano de Occdente. E da de Navdad de
ao 800, e papa o coron como e prmer emperador de Sacro
Impero Romano, e der de una crstandad nuevamente renacente.
En e momento de su coronacn, e Impero de Caromagno
abarcaba o que hoy en da es Franca, Bgca, Pases Ba|os, Suza y
a mayor parte de Aemana. Caromagno fue un rey de os francos,
una trbu germana que se haba anexonado muchos puebos vecnos.
E Sacro Impero Romano procamado en e ao 800 nunca eg
de hecho a reunfcar Europa. Votare brome sobre esta
crcunstanca en e sgo XVIII, asegurando que no fue n sagrado, n
romano n un mpero. Para empezar, estaba compuesto por ms de
300 prncpados semndependentes, muchos de poco ms que unas
hectreas de superfce. Pese a eo, fue una potenca centroeuropea
durante muchos sgos. Las tropas de Caromagno dfunderon e
crstansmo y bataaron (sn xto) por e terrtoro brco domnado
por e cafato musumn.
E egado de Caromagno se puede observar an a o argo y
ancho de contnente, teramente habando. Estudos gentcos
recentes muestran que un ampo porcenta|e de europeos
descenden de rey franco. Est consderado como uno de os padres
fundadores de Franca y Aemana. Su mpero, en una versn ms
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 118
365 das para ser ms cuto
reducda, sobrevv hasta a| abdcacn de tmo emperador en
1806.
OTROS DATOS DE INTERS
1. La espada que Caromagno usaba en as bataas era
conocda como |oyeuse; en a actuadad, a que se cree que fue esa
arma se guarda en e parsno Museo de Louvre.
2. Segn una popuar eyenda medeva, Caromagno fue uno de
os nueve magnfcos, os ms mportantes cabaeros de a hstora,
entre os que se cuentan adems e rey Arturo y Ae|andro Magno.
3. Durante una bataa en Espaa en e ao 778, uno de hs
nobes de Caromagno, e conde Rodan, mur a manos de os
vascones. La hstora de su vaenta srv de nspracn para e
Cantar de Rodan, una de as obras ms famosas de a teratura
medeva.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 119
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 9
LITERATURA
@abriel @arc!a Mr+ue-
Grobable#ente #s +ue cual+uier otro autor* el escritor
colo#biano @abriel @arc!a Mr+ue- es responsable de captar
la atencin del #undo sobre la literatura latinoa#ericana del
si$lo 33. &n sus novelas , cuentos 2a e:plorado la 2istoria ,
las $entes de su continente natal a travs de una lente +ue
co#bina 2ec2os reales con penetrantes corrientes de #ito ,
antas!a.
Nacdo en 1928 en a ocadad de Aracataca, a norte de
Coomba, Garca Mrquez crec rodeado por as hstoras famares
que e contaban una y otra vez sus mayores, y en especa sus
abueos. Tras un breve paso por a unversdad, traba| como
perodsta en varas agencas de nformacn extran|eras; vv en
Franca, Venezuea, Estados Undos y Mxco. Comenz a escrbr
fccn a medados de os cncuenta y pubc su prmera gran obra, a
coeccn de cuentos E corone no tene quen e escrba, en 1961.
La obra maestra de Garca Mrquez es sn ugar a dudas 6ien
aos de soledad (1967), un cuento expansvo que abarca ses
generacones en e puebo fctco de Macondo. La hstora de a
ocadad y de sus fundadores (a fama Buenda) refe|a as pautas
hstrcas de Amrca Latna: a medda que Macondo entra en
contacto de forma crecente con e mundo exteror, su asamento
pastora vrgen de|a paso a guerras cves, dctaduras, tensones
aboraes y otras adversdades que venen gadas a su transcn
haca a moderndad. En a novea, a hstora avanza de forrna ccca
a medda que tanto os ndvduos como as coectvdades van
reptendo os msmos errores una y otra vez, un hecho que e escrtor
subraya otorgando a os persona|es de dstntas generacones de a
fama Buenda os msmos nombres.
Muchas de as obras de Garca Mrquez e|empfcan e gnero
que ha sdo bautzado como reasmo mgco, una mezca de una
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 120
365 das para ser ms cuto
representacn reasta muy detaada y notabes eementos
fantstcos y sobre naturaes. En 6ien aos de soledad, entre otras
cosas Macondo sufre una tormenta torrenca que dura cnco aos,
una cascada de fores amaras cadas de ceo a morr un persona|e
y e nacmento de un beb con rabo de cerdo. En e contexto de
reasmo mgco, a mayora de estos sucesos se aceptan como ago
norma, y os persona|es os percben sn mayor sobresato.
Tras otras dos grandes obras (a novea l otoo del patriarca, e
1975, y a novea corta 6rnica de una muerte anunciada, ses aos
des pues), Garca Mrquez recb e Premo Nobe de Lteratura
(1982). han venddo decenas de mones de e|empares de sus obras,
tanto e espao como traducdas, o que o converte en uno de os
pocos nove stas contemporneos que han gozado tanto de xto
popuar como d reconocmento de os crtcos.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Muchas de as obras de Garca Mrquez comparten como
escenaro e msmo unverso fctco, e ncuso hay persona|es y
ocadades que aparecen en dversas hstoras y noveas.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 121
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 9 ARTES PLASTICAS
&l arte renacentista
?ras la &dad Media lle$ un per!odo conocido co#o
%enaci#iento +ue condu.o 2asta la era #oderna. La palabra
deriva de renascere* +ue en lat!n si$niica JrenacerK* , se
reiere al re$reso de la cultura $recolatina. Las i$uras
art!sticas e intelectuales de esta poca rec2a-aron de or#a
consciente las ideas de la &dad Media , buscaron inspiracin
en los #odelos clsicos.
Las races de Renacmento pueden rastrearse hasta e sgo
XIV, cuando e poeta taano Francesco Petrarca desarro un
pensamento fosfco que vaor especamente e ndvduasmo y
os ogros de ser humano. Esto supuso un cambo frente a a socedad
medeva, que se preocupaba so por e poder dvno.
En cuanto a o que se refere a as artes pstcas, e
Renacmento comenz en Forenca a prncpos de sgo XV. Fue a
prmera vez en que escutores y arqutectos buscaron modeos
antguos como fuente de nspracn. A msmo tempo, os pntores
deaban a perspectva nea, un sstema para representar a
profunddad y e voumen sobre una superfce bdmensona.
Entre os artstas forentnos de renombre en os abores de
Renacmento hay que destacar a escutor Donateo, cuyo Davd fue
a prmera obra de buto redondo desnuda reazada desde a
antgedad; Bruneesch, e arqutecto que dse a famosa catedra
de Forenca; y Masacco, e prmer pntor conocdo que empe a
perspectva nea.
E Ato Renacmento, que por o genera se consdera que va de
1495 a 1527, do varos de os prncpaes maestros de a cvzacn
europea: Leonardo da Vnc, Mgue Ange, Rafae y Tzano. Fue en
este perodo, adems, cuando comenzaron os traba|os de
reconstruccn de a basca de San Pedro. E arqutecto Bramante
comenz e proceso y dse a prmera versn de a nueva gesa. E
traba|o en ese proyecto contnu tras su muerte ba|o a supervsn
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 122
365 das para ser ms cuto
de numerosos artstas, entre os que se cuenta Mgue Ange. La
nueva basca no se compet hasta medados de sgo XVII.
OTROS DATOS DE INTERS
1& Ez,e norte de Europa, e Renacmento eg ms
tardamente; d gtco sgu sendo e esto domnante hasta e sgh
XVI.
2. E Renacmento tardo engoba por o genera e perodo que
va de 1527 a 1600. Las obras de esa poca son denomnadas a
menudo manerstas, por su enorme compe|dad en as formas y a
ntensdad de su esotrca vandad nteectua.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 123
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 9 CIENCIA
La $entica #endeliana
Cuando @re$or Mendel 50D((E0DD78* un #on.e c2eco*
co#en- a 2acer e:peri#entos con $uisantes a #ediados del
si$lo 3I3* e:ist!an dos $randes teor!as sobre la 2erencia
biol$ica. La pri#era ase$uraba +ue los ras$os de los padres
se unden .untos , por i$ual para crear al 2i.o> la se$unda*
+ue es el entorno en el +ue ste es concebido el +ue
deter#ina sus ras$os. A Mendel no le convenc!a nin$una de
las dos.
En sus frecuentes paseos por os |ardnes de su monastero,
Mende se f| en a smpeza de rasgos de a panta de gusante
comn (Pisum sati!um). Se do cuenta de que sus fores eran o
bancas o prpuras (nunca una mezca de ambos coores) y que sus
vanas eran o amaras o verdes. Los taos eran o argos o cortos, y
as semas, redondeadas o arrugadas. En tota detect sete rasgos
que nunca parecan mezcarse entre s, y a partr de ah comenz a
nvestgar.
Cuando mezc gusantes de vana verde con otros de vana
amara, sus frutos sempre resutaban ser verdes. Pero cuando
mezc esta prmera generacn entre s, un cuarto de sus frutos
saeron amaros. Lo msmo suced con os taos. Cuando mezc
gusantes de tao argo con otros de tao corto, a prmera generacn
que obtuvo fue de tao argo, Pero un cuarto de os netos sa con
tao corto.
Esta pauta e hzo concebr o que uego se conocera como
aeos, genes y carcter domnante y recesvo. En esenca, eg a a
concusn de que cada panta recba por cada rasgo (o gen)
determnado una undad de herenca (o aeo) de cada padre. Aunque
so uno de esos aeos termna manfestndose (e domnante),
ambos tenen a msma posbdad de ser transmtdos a a sguente
generacn. De esta forma, despus de que un gusante de tao argo
se |unte con otro de tao corto, su fruto contar con un aeo
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 124
365 das para ser ms cuto
domnante que e har argo y con otro recesvo que e hara corto.
Todos parecern argos, pero todos portarn tambn e aeo que es
hara cortos. Cuando en a sguente generacn se crucen entre s, un
cuarto de os frutos tendr dos aeos que os harn argos, dos
cuartos tendrn un aeo argo y otro corto (y por tanto tendrn e
tao argo), y e cuarto restante tendr dos aeos que os harn
cortos. Esta senca concusn es a base de a gentca moderna y
expca por qu agunos rasgos parecen satarse una o varas
generacones.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Entre 1856 y 1863, Mende cutv e hzo pruebas con unas
28 000 pantas de gusantes.
2. Aunque mantena unos regstros exceentes, sus resutados
asombraron aos despus a os centfcos por su extrema exacttud.
En genera, se sospecha que os sesg para que confrmaran sus
hptess, maquando para eo sus datos.
3. Su obra fue en gran parte gnorada en vda de Mende, que
mur en e anonmato. Los botncos redescubreron sus traba|os en
900. Entonces e estudo de a gentca camb para sempre.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 125
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 9 MSICA
Antonio Vivaldi
=i'o ener#i-o 2i.o de un violinista veneciano* Antonio
Vivaldi 506<DE0<708 se 2i-o cura en 0<)H. Gronto se convirti
en proesor de viol!n* director , co#positor en el Gi 4spedale
della GietW* un conservatorio veneciano para 2uranas. Las
.venes recib!an una estricta educacin #usical* , sus
conciertos* +ue a #enudo estaban co#puestos de obras
ori$inales de su #aestro* eran #u, populares entre la
audiencia #elM#ana de la ciudad.
Vvad fue asombrosamente profco: produ|o ms de 500
concertos, ms que nngn otro compostor conocdo. Aunque cre
obras vocaes, a mayora de sus pezas fueron nstrumentaes, y son
as que ms fama e han dado. Sus concertos son beamente
expresvos y cubren una ampa gama de emocones que van de a
trsteza decada a a ma|estuosa grandocuenca.
Muchas de as obras de Vvad fueron programtcas, es decr,
pensadas para contar una hstora, evocar una emocn o pasar por
hechos reaes (por o genera, ccos naturaes). Los concertos tenan
a menudo tres movmentos: un alle"ro (de tempo enrgco), un
movmento ento en a msma tonadad o en otra reaconada y otro
aegro fna ncuso ms anmado que e prmero.
Las composcones de Vvad tenen ttuos como #a noche2 #a
tempestad en el mar o l jil"uero, pero a ms famosa es #as cuatro
estaciones un pegadzo con|unto de cuatro concertos que todava
hoy consttuye una de as pezas ms popuares de a msca csca
occdenta actua.
Con esta y otras pezas, Vvad revoucon e pape de sosta,
dotndoo de una mportanca sn precedentes merced a su
extraordnara capacdad para a teatradad y as forturas. Vvad
tuvo adems una enorme nfuenca en |ohann Sebastan Bach y en
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 126
365 das para ser ms cuto
otros mscos de a poca csca gracas a sus memorabes
composcones, sus temas de rtmos aventureros y a cardad goba
de sus obras.
OTROS DATOS DE INTERS
1. En a parte superor de a mayora de os manuscrtos de
Vvad apareca a abrevatura de as paabras Laus Deo Beataeque
Marae Deparae Amen, es decr, Honra a Dos y a Bendta Mara
|a madre de Dos|.
2. Se cree que Vvad eg a ganar en un momento de su vda
hasta 50.000 ducados anuaes, uno de os saaros ms atos pagados
a un msco de su poca.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 127
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 9 FILOSOFA
La l$ica
La l$ica es el estudio de ar$u#entos or#al#ente
vlidos. /n ar$u#ento est or#ado por varias rases* +ue
son pre#isas o asunciones* , de una +ue deine una
conclusin. Gor e.e#ploI
Scrates es un 2o#bre.
Si Scrates es un 2o#bre* entonces Scrates es #ortal.
Gor tanto* Scrates es #ortal.
ste es un argumento vdo, es decr, un argumento en e que
a verdad de su concusn se obtene de a verdad de sus premsas.
Sn embargo, hay que seaar que a vadez de argumento no
depende de nada que tenga que ver con Scrates, su condcn de
hombre o su mortadad. Es vdo porque su esquema o construccn
es vdo. sta sera a presentacn esquemtca de este msmo
argumento:
. p
2. S p entonces q
3. Entonces, q
Independentemente de cu sea a frase que pongamos en
susttucn de p y de q, e argumento segur sendo vdo. Las
paabras y, o, aguno o cuaquera son conocdas como
trmnos gcos. E estudo de a gca tene como ob|eto examnar
qu esquemas y argumentos son vdos, y a reacn entre os
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 128
365 das para ser ms cuto
dferentes trmnos gcos (como s-entonces e y) y su pape a a
hora de construr argumentos vdos.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Desde que Arsttees desarro e prmer sstema gco, a
menudo se ha consderado esta dscpna como h prmera que debe
ser aprendda en fosofa.
2. Gottob Frege (1848-1925) nvent a gca moderna en su
obra Begrffschrft (1879). Aunque revoucon esta dscpna, es cas
un desconocdo en e resto de campos.
3. E prncpo de que cada verdad es o verdadera o fasa es
negado por agunos fsofos. Otros ncuso negan que todas as
contradccones sean fasas'.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 129
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 9 RELIGION
&l re, "avid
&l re, "avid* +ue sucedi en el trono a Sal* ue el
se$undo , #s i#portante #onarca de Israel. Hi.o de Jes*
ue educado para ser pastor. Su 2istoria aparece en el libro
de Sa#uel , +ui- es #s conocida por el episodio de su luc2a
contra @oliat.
Goat era un ggante fsteo, que agunos consderan que meda
cerca de tres metros de atura. En e momento de su encontronazo
con Davd, os fsteos estaban en guerra con os sraetas. Antes de
meterse en bataas, Goat conmn a sus enemgos a envare un
guerrero que pudera derrotado. Lo rept a daro durante 40
|ornadas, pero nngn sraeta acept e reto. A fn eg Davd,
adoescente an, que haba aparecdo por e escenaro de a guerra
tan so para evar comda a sus hermanos mayores, y e pant cara.
E rey Sa, fascnado por a vaenta de Davd, e ofrec arma y
armadura, pero as rechaz. Sa a encuentro de Goat armado
so con su honda y agunas pedras. Antes de que e otro pudera
gopeare, e anz una roca que o gope en a cabeza y o noque.
Entonces cog su espada y con ea o decapt, coronando su
nesperada vctora.
A partr de entonces, su popuardad se dspar a o argo y
ancho de Israe. E rey Sa comenz a vero como una amenaza e
ntent que o mataran. Su propo h|o y heredero a trono, |onatn, se
hzo amgo de Davd y o ayud a sobrevvr. Tempo despus, Davd
sera eegdo para suceder a Sa y convertrse en segundo rey de
Israe.
Como monarca, Davd unfc as trbus de norte y e sur de
Israe y trasad a capta a |erusan. Gobern durante cerca de 40
aos, a partr de aproxmadamente e ao 1000 a. C, y se enfrent a
muchas dfcutades. Se enamor y de| embarazada a una mu|er
casada amada Betsab, y para tapar su pecado orden que su
mardo, sodado de su e|rcto, fuera envado a a prmera nea de
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 130
365 das para ser ms cuto
fuego, donde perd a vda. En respuesta a eo, Dos env a un
profeta, Natn, para que afrontara su crmen.
Pese a sus mperfeccones, a fe |uda mantene que Dos
promet a Davd que su na|e gobernara Israe por os sgos de os
sgos. La tradcn mesnca |uda sostene por tanto que, cuando
egue e Mesas, ste ser descendente de Davd.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Se especua con que e tamao de Goat pudera ser e
resutado de un defecto en sus gnduas ptutaras que e hubera
provocado un crecmento anorma. Otro sntoma hpottco de este
defecto sera su vsn de tne, o que ta vez expcara cmo Davd
pudo acercarse a sgosamente.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 131
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 10 HISTORIA
La Carta Ma$na

&n 0(07* el re, in$ls Juan perdi la $uerra contra el
#onarca rancs Felipe. %e$res entonces a casa e intent
volver a llenar las arcas reales i#poniendo unos elevados
i#puestos a los barones +ue no 2ab!an apo,ado su ca#pa'a
blica en el continente. Astos se rebelaron contra l , en el
verano de 0(0; con+uistaron Londres.
Tras a cada de a cudad, e rey |uan negoc un acuerdo en
Runnymede, una pradera |unto a ro Tmess. Ese pacto garantzaba
una sere de bertades fundamentaes y pona mtes a poder
absouto de monarca, que se resuman en una decaracn bautzada
como Carta Magna. E 19 de |uno, e documento recb e seo rea, y
se orden que fuera edo en todas partes. Supona un compromso no
so para e rey |uan, sno tambn para sus herederos, por os sgos
de os sgos.
E prmer borrador de acuerdo tena como benefcaros a os
barones, pero en a versn fna se camb por cuaquer hombre
bre. Por entonces stos eran mnora entre a pobacn ngesa, pero
con e paso de os sgos a expresn egara a ncur a todos os
cudadanos.
La prmera parte de a Carta Magna prometa que a Igesa de
Ingaterra debe ser bre, no debe ver recortados sus derechos, y
debe mantener ntactas sus bertades.
Las sguentes cusuas codfcaban a reacn feuda entre e
rey y a nobeza. Garantzaba adems que nngn hombre poda ser
encarceado sn su correspondente procesamento y estpuaba que
no podran mponerse tasas feudaes sn e consentmento
mayortaro de reno. E tmo apartado creaba un conse|o de
barones y crgos a que se autorzaba e uso de a fuerza contra a
corona para hacer cumpr e acuerdo.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 132
365 das para ser ms cuto
La Carta Magna est consderada como a pedra fundacona de
a bertad y e mpero de a ey en Ingaterra, as como e orgen de a
monarqua consttucona. Sn embargo, por o genera se hzo caso
omso de su exstenca en os sgos que sgueron a su redaccn. E
papa Inocenco anu e documento ese msmo mes de septembre.
Se vov a sanconar 1217, pero fue consderado carente de
cuaquer vaor ega.
Su mportanca fue resttuda por sr Edward Coke, un der
paramentaro de sgo XVII, que ct repetdamente sus prncpos en
su bataa contra os monarcas estuardos. Ms adeante, consttura
una fuente de nspracn para os coonos norteamercanos en su
ucha por a ndependenca.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Carta Magna sgnfca Gran Carta en atn.
2. Han sobrevvdo cuatro copas orgnaes; dos estn en a
Bboteca Brtnca y as otras en s archvos catedracos de Lncon y
Sasbury.
3. La Amercan Bar Assocaton brnd su reconocmento en
1957 a a deuda contrada por as eyes norteamercanas con a Carta
Magna ergendo un monumento en Runnymede.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 133
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 10
LITERATURA
J4-,#andiasK
Conoc! a un via.ero de una tierra anti$ua*
+ue di.oI J"os enor#es piernas de piedra , sin
tronco
se ,er$uen en el desierto... cerca de ellas* en la
arena*
,ace #edio enterrado un rostro 2ec2o tri-as* cu,o
ce'o*
sus labios runcidos* su $esto despectivo de r!o
poder*
#uestran +ue su escultor supo leer bien esas
pasiones
+ue an sobreviven* acu'adas en esos ob.etos
inani#ados*
a la #ano +ue las cre , al cora-n +ue las
ali#ent>
, en el pedestal* aparecen estas palabrasI
XMi no#bre es 4-,#andias* %e, de %e,es*
conte#pla #i obra* t* poderoso* , desesperaY
=ada sobrevive a su lado. Alrededor de los restos
des#oronados
de este colosal naura$io* desnuda e ili#itada
se e:tiende 2acia Xa le.an!a la solitaria , llana
arenaK.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 134
365 das para ser ms cuto
Percy Bysshe Sheey (1792-1822) fue uno de os ms
mportantes poetas romntcos ngeses de prncpos de sgo XIX.
Estos artstas responderon a raconasmo que haba domnado e
arte y a teratura durante a Iustracn en e sgo XVIII, ceebrando
en su ugar a submacn de a naturaeza y e poder de a bertad, a
pasn y as emocones humanas.
Ozymandas (1818) es un soneto de Sheey, que sgue e
msmo esquema estrcto de 14 versos que usaron Petrarca, Spenser,
Shakespeare y otros durante e Renacmento. Por o genera, un
soneto se escrbe en pentmetro ymbco: cada nea a componen
cnco pes (undades de dos sabas que sguen un orden tnco-
tono). Adems, un soneto petrarqusta, como o es Ozymandas,
se dvde habtuamente en dos partes: as ocho neas de apertura
(octava) y as ses fnaes (sexteto). A menudo a octava pantea una
pregunta que responde e sexteto; en este caso, a prmera dbu|a una
magen sobre a que e segundo aportar uego una nota rnca.
E narrador de Ozymandas transmte una hstora que ha
escuchado sobre una estatua en su da grandosa que ahora yace
hecha acos derrotada por e deserto. E ceo de a estatua y su
gesto despectvo de fro poder transmte de forma arrogante e
poder que una vez tuvo Ozymandas. Esa arroganca acanza su mte
con su fanfarrona nscrpcn (contempa m obra, t, poderoso, y
desespera), que a nstante es' reba|ada por a magen de as vastas
arenas que hace tempo que enterraron esa obra, rodeando a
estatua de a nada ms absouta.
Sheey crtca e poder potco y su capacdad para sobrevvr a
paso de tempo, a a naturaeza y a a hstora, ago tpco de
pensamento romntco. E poema eva mpcta a nsnuacn de
que e vaor de arte es ms duradero que cuaquer autordad potca
tempora. Despus de todo, e poema y as mgenes que contene
han sobrevvdo mucho ms que e renado de cuaquer gobernante.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Ozymandas fue nsprado por una estatua cada en e
tempo funeraro de Ramss 11, cerca de Luxor (Egpto). De acuerdo
con e hstorador de a antgedad Dodoro, en su tempo a estatua
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 135
365 das para ser ms cuto
mostraba a nscrpcn Rey de Reyes soy yo, Ozymandas. S aguen
quere saber cuan grande soy y dnde estoy, que ntente superar una
de ms obras.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 136
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 10 ARTES PLASTICAS
&l naci#iento de Venus
El nacimiento de Venus* del pintor italiano Sandro
9otticelli 5077;E0;0)8* capta el #o#ento en el +ue la diosa de
la belle-a es arrastrada por el viento 2asta la costa tras nacer
en el #ar. La obra ue pintada a te#pera sobre #adera
alrededor del a'o 07D; para una villa en Castell propiedad
de la rica a#ilia de ban+ueros lorentinos* los Medici.
En os abores de Renacmento, e pensamento neopatnco
nfua en muchos artstas; se fue e caso de Marso Fcno (1433-
1499), que senta que era posbe concar a cutura grecorromana
con a fe crstana. En a dcada de 1480, Bottce recb e encargo
de os Medc de reazar una sere de pnturas de gran tamao que
combnaran a mtooga pagana con os conceptos crstanos. Entre
estos cuadros se cuentan obras maestras como Prima!era, Palas y el
6entauro y l nacimiento de 7enus.
De acuerdo con a eyenda grega, Venus nac de a espuma
que aparec en a superfce de mar cuando e ttn Cronos castr a
su padre Urano y anz sus gentaes a ocano. La dosa eg a a
costa de a sa de Chpre, donde forecera ms adeante su cuto.
Segn e pensamento neopatnco, a eyenda de nacmento de
Venus era una aegora de a creacn de ama humana.
En a pntura de Bottce, dos doses de vento (uno de eos es
Cfro) arrastran a Venus hasta a paya. La dosa, que se yergue
sobre una enorme concha de vera, est creada a magen y
seme|anza de as antguas Venus pdca (recatada, en atn), como
as creadas por e escutor grego Praxtees. A su arededor, en e
are, fotan rosas; e da a benvenda una mu|er, posbemente a
nnfa Pomona, sta para cubrr con una prenda foreada su cuerpo
recn nacdo. Tanto as rosas como as ho|as de os naran|os tenen
refe|os de oro.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 137
365 das para ser ms cuto
Ms adeante, Bottce caera ba|o a nfuenca de carsmtco
mon|e domnco Groamo Savonaroa (1452-1498), que organz una
hoguera de as vandades en 1497 para nstar a a gente a que
destruyera sus ob|etos de u|o. Arrepentdo de su nters por as
cuturas paganas, Bottce quem a parecer varas de sus obras.
OTROS DATOS DE INTERS
1. En a actuadad, se puede ver en a Gaera de os Uffz de
Forenca.
2. E naran|a de a derecha, con sus ho|as de coor verde oscuro
y refe|os de oro, puede representar e |ardn de Eurpdes de a
mtooga grega.
3. La mu|er que e ofrece un manto a Venus eva puesto un
vestdo adornado con margartas, onagras y acanos, todas eas
fores prmaveraes muy apropadas para ceebrar un nacmento.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 138
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 10 CIENCIA
La tensin supericial
, los puentes de 2idr$eno
&l a$ua es la sustancia #s e:tra'a , ubicua de la
?ierra. &s #enos densa co#o slido +ue co#o l!+uido* lo +ue
e:plica +ue el 2ielo lote. Guede absorber $randes cantidades
de calor sin ca#biar de#asiado* lo +ue e:plica +ue las
ciudades costeras $ocen de te#peraturas #s #oderadas. L
ade#s tiene una JpielK* una ina capa de #olculas +ue
tratan de per#anecer unidas en la supericie.
Las nusuaes propedades de agua son resutado de su forma.
Una mocua de agua contene dos tomos de hdrgeno y uno de
oxgeno (H20). Se aseme|a a Mckey Mouse: os dos tomos de
hdrgeno son as ore|as, y e de oxgeno es a cabeza. Dado que os
eectrones no se dstrbuyen reguarmente en a mocua de agua, as
ore|as tenen carga postva y a cabeza negatva. Los opuestos se
atraen, as que as ore|as de una mocua de agua se ven atradas
por e mentn de otra mocua de agua, formndose as un puente
de hdrgeno. En e heo, as mocuas de agua se unen de forma
estabe para formar tetraedros, prmdes de cuatro caras. Pero en su
forma quda, a estructura de as mocuas de agua es menos rgda.
Los puentes de hdrgeno se rompen y vueven a unrse
constantemente. De hecho, por trmno genera no sueen durar ms
de una fraccn de segundo.
En mtad de un vaso de agua, cuaquer mocua de agua se ve
empu|ada por gua en todas dreccones, as que no exste efecto de
red aguno. Pero en a superfce, nada as empu|a haca arrba. Las
mocuas se ven presonadas haca os ados y haca aba|o, o que
genera esa pe acutca tan vscosa, o sea, a tensn superfca. Esto
es o que permte que podamos enar un vaso por encma de borde
sn que se verta e qudo. Y o que hace posbe que se formen gotas
o burbu|as.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 139
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. Los acaraaguas, nsectos zancudos con patas como
amohadas, se aprovechan de a tensn superfca para fotar.
Lteramente, o que hacen es andar sobre e agua.
2. La tensn superfca de agua es o sufcentemente fuerte
como para ahogar a os nsectos que caen accdentamente en ea.
No pueden agtar sus aas o bastante rpdo como para escapar de a
atraccn de as mocuas de agua.
3. Los |abones y detergentes actan reba|ando a tensn
superfca, o que permte que e agua penetre en os poros y en a
sucedad.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 140
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 10 MSICA
Las cuatro estaciones
Antonio Vivaldi escribi Las cuatro estaciones en 0<(;>
son cuatro conciertos +ue representan cada uno una estacin
del a'o. &scritos para un viol!n solista , una pe+ue'a
or+uesta* cada concierto se divide a su ve- en tres
#ovi#ientosI el pri#ero* un allegro o seccin rpida> lue$o
una seccin lenta lla#ada adagio o lar$o> , por lti#o otro
allegro o presto finale. Cuando Vivaldi public su obra*
inclu, cuatro sonetos en el #anuscrito +ue rele.aban las
i#presiones +ue +uer!a trans#itir con cada estacin.
E prmer concerto, La prmavera, est en tonadad de m. La
tensn de su rtmo y su |ubosa meoda de apertura son
reconocbes a nstante, fogosas y agradabes. En e segundo
movmento, e von sosta representa a una manada de cabras
dormdas, y a voa adra como un perro nervoso.
E verano, en so menor, transmte una sensacn ms sobra.
En e prmer movmento escuchamos sondos de a orquesta que
smuan un trueno e|ano; e rugdo de a tormenta ega en e segundo
movmento- E poema correspondente ncuye e verso: E caor sn
tregua de respandor soar / o sufren hombres y rebaos, / os pnos
estn chamuscados... .
E programa para E otoo comenza con e bae de os
campesnos para ceebrar a recogda de a cosecha, a que sgue un
perodo tranquo de descanso, y uego, por a maana, una anmada
cacera. La copa de Baco fuye bre y, muchos haan su descanso en
un sueo profundo, dcen os versos que o acompaan.
E nverno evoca neve heada con ventos punzantes y
cortantes, y su movmento ento (un trbuto a a paz y a
tranqudad de fuego de hogar) se converte en un anmoso aegro
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 141
365 das para ser ms cuto
fna que debe evocar |uegos sobre a neve y a emocn de
deszarse por un camno heado.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Las cuatro estacones fue pubcada orgnamente ba|o e
nombre de II cmento de' armona e de' nventone, que sgnfca
La bataa entre a armona y a nvencn.
2. En una de sus nterpretacones, en 1715, a audenca qued
cautvada por e vrtuossmo de Vvad a von. Todo e mundo
estaba asombrado, qued escrto de aquea veada.
3. Vvad, como Mozart despus, mur pobre y fue enterrado
en una tumba sn nombre.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 142
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 10 FILOSOFA
Los estoicos
Los estoicos son una escuela ilosica +ue loreci en el
#undo $recorro#ano del si$lo IV a. C. al II de nuestra era. &l
estoicis#o se ori$in en C2ipre con Zenn de Citio 5HH;E(6; a.
C8* pero con el tie#po se e:tender!a a Atenas* %o#a , el resto
del i#perio* constitu,ndose en una inluencia unda#ental
para la civili-acin anti$ua.
Aunque se os conoce ms por sus puntos de vsta sobre a
tca, os estocos tambn tenan teoras acerca de a gca, a
epstemooga, a metafsca y as cencas naturaes. Crean que as
cosas vvas estn compuestas de matera pasva y una fuerza actva
que denomnaban pneuma. Seaaban a Dos como a ntegenca que
dse e mundo y pensaban que ste segua evouconando y
cambando de acuerdo con e orden rguroso de as eyes naturaes.
La pregunta ms mportante para os estocos versaba sobre
cmo deba vvr una persona. Su respuesta era: uno debe buscar a
fecdad (en grego, eudaimonia). Pero qu es a fecdad? Para os
estocos, era una exceente actvdad de ama, es decr, ser vrtuoso,
vaente, modesto y pacente. Vean razonabe desear cosas como
rqueza, fama y saud, Pero pensaban que a fecdad no tena nada
que ver en readad con Poseer todo esto. En su opnn, una persona
que fuera totamente vrtuosa podra ser fez con ndependenca de
su benestar fsco. Podra ser fez aunque estuvera sendo torturado.
Es ms, os estocos crean que as emocones no son meros
sentmentos sno que evan mpctas sempre creencas. Por
e|empo: consderaban que para tener medo a as enfermedades era
necesaro pensar antes que stas son ago mao. Sn embargo, dado
que una persona verdaderamente vrtuosa puede ser fez pese a
estar enferma, es un error creer que a enfermedad es ago mao. Por
tanto, recomendaban purgar as emocones.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 143
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. E emperador romano Marco Aureo (121-180 d. C.) es un
famoso estoco. Su daro persona, conocdo como as Medtacones,
consttuye una mportante obra de esta corrente fosfca.
2. Los estocos deben su nombre a porche (stoa poke) de
Agora atenense, en donde se reunan para dscutr sobre fosofa.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 144
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 10 RELIGION
&l re, Salo#n
Salo#n ue el se$undo 2i.o del re, "avid , 9etsab* ,
su sucesor en el trono de Israel. "urante su reinado*
consolid su poder #ediante relaciones de a#istad ,
#atri#onios con &$ipto , ?iro. Fue conocido por su constante
sabidur!a , sentido de la .usticia.
E renado de Saomn fue goroso, a menos en sus ncos.
Ba|o su goberno se construy e prmer tempo de |erusan, en e
sgo X a. C. Era e centro de a regn |uda, as como e hogar de
Arca de a Aanza, que contena a taba orgna de os Dez
Mandamentos. Resst durante cas 400 aos hasta su destruccn a
manos de gobernante babono Nabucodonosor II en e sgo VI a. C.
Adems de construr e tempo, Saomn tra|o grandes rquezas a
reno de Israe, como otros vstosos edfcos y grandes provsones de
oro.
Pese a que e tempo es consderado ta vez su mayor ogro,
tambn fue una de as prmeras causas de su cada, pues agunos o
crtcaron por pagano. Se sabe que se nspr en a arqutectura
canaanta y fenca, y sus crtcos o veron como un monumento
datra (una actvdad prohbda en e |udasmo).
Saomn ogr que mperase a paz a travs de aanzas y
matrmonos potcos. En a Bba (1 Reyes 11, 3) se cuenta que tuvo
700 esposas y 300 concubnas. Pese a sus venta|as potcas, a
pogama de monarca provoc unas mportantes uchas nternas,
pues muchas de sus mu|eres practcaban a doatra y hzo poco
por mponeres sus tradcones |udas. Crec as a tensn porque
muchos dudaban de su derazgo, y tras su muerte a parte norte y a
sur de Israe se dvderon tras cas un sgo de undad.
Pese a todo, Saomn es recordado por su gran sabdura, cuyo
eptome es a hstora que sgue: dos mu|eres se presentaron ante
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 145
365 das para ser ms cuto
reca-: mando como suyo un beb. E rey, en una decsn
sorprendente, orden que se cortara a no en dos. Mentras a
madre fasa acept que se hcera, a verdadera (que no quera hacer
dao a beb) renunc a su h|o ante e rey. Saomn, a sabendas de
que nnguna mu|er permtra que se hcera dao a su h|o, pudo
estabecer as qun era a verdadera madre de a cratura.
OTROS DATOS DE INTERS
1. A prmer tempo de Saomn, destrudo en e ao 586 a. C.,
o reempaz otro, termnado en e ao 515 y que tambn sera
destrudo, en este caso por os romanos, en e ao 70 d. C. Se cree
que cuando egue e Mesas se construr un tercer tempo en e
msmo ugar que os dos anterores.
2. E Arca de a Aanza desaparec despus de que os
babonos destruyeran e tempo. Se cree que fue robada y destruda,
pero hay quen pensa que sgue exstendo y est escondda en
aguna parte
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 146
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 11 HISTORIA
@en$is Jan
@en$is Jan 5006(E0((<8 ue un $uerrero #on$ol +ue en
el transcurso de dos dcadas diri$i a su despiadado e.rcito
de tribus n#adas a la con+uista de $randes e:tensiones de
Asia. Cuando #uri* el I#perio #on$ol +ue 2ab!a undado era
el #s $rande 5en territorio conti$uo8 de la 2istoria. Gese a
+ue ba.o el #ando de sus 2erederos pronto se desinte$rar!a*
las san$rientas invasiones #on$olas constitu,eron un punto
de inle:in en la 2istoria de &uropa , Asia* e 2icieron a ese
re, #erecedor de una reputacin de brutalidad +ue an
per#anece viva.
Gengs |an nac con e nombre de Temu|n, h|o de un |efe trba
mongo. Los mongoes de este de Asa tenan tradconamente un
esto de vda nmada, vagando de regn en regn. Tras e asesnato
de su padre, Temu|n se convrt en |efe de a trbu con tan so 13
aos. Era un der carsmtco. Con e tempo, sera capaz de unfcar
a resto de as trbus mongoas, y sus |efes o bautzaron como Gengs
|an: e emperador de emperadores.
Tras unfcar a os mongoes, Gengs comenz una campaa de
con-qustas que durara toda su vda. Sus e|rctos nvaderon parte
de os actuaes Chna, Rusa, Monga, Irn, Afganstn, Pakstn,
Inda, Kaza|stn, Turkmenstn, Uzbekstn y Krgustn. En su
momento de mayor apogeo, Poco antes de su muerte, e mpero ba
de Corea a este de Europa.
Los e|rctos mongoes eran dscpnados, efcaces y
notabemente despadados. Su estratega habtua conssta en dar a
a cudad enemga a oportundad de rendrse pacfcamente, pero
mataban a todos sus habtantes s se negaban. Gracas a ese reno
de terror, Gengs |an pudo convencer a todas as nacones para que
se rnderan sn pantar bataa.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 147
365 das para ser ms cuto
Antes de a egada de os mongoes, e contacto entre Europa y
Asa era mnmo. Pero e mpero fundado por Gengs |an abr a va
a ntercambo comerca y de deas entre ambos contnentes. Los
mongoes nauguraron a Ruta de a Seda, un camno comerca entre
Asa y Europa; habtantes de esta tma, como e taano Marco Poo,
aprovecharon para va|ar a a terra de os |an.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Los nmadas mongoes vvan en tendas crcuares conocdas
como yurtas, que podan ser transportadas a donde mgrara a
trbu. Arededor de a mtad de a pobacn de Monga an pastorea
ganado, aunque muchos nmadas se asentaron en as cudades
durante h segunda mtad de sgh XX.
2. Durante sgos, hs espendores de Impert mongo causaron
fascnacn a hs escrtores occdentaes. Una u|osa capta de verano
construda por Kuba|an, neto de Gengs, nspr e famoso poema
Kubh Khan escrto en 1797 por e poeta romntco brtnco Samue
Tayor Coerdge.
3. Los mongoes ntentaron en repetdas ocasones nvadr a
sa de |apn, pero su prmtva fota fue destruda por e vento. En
|apn, a eyenda de kamkaze (vento dvno) se transmt durante
sghs como prueba de su nvencbdad. En hs compases fnaes de a
Segunda Guerra Munda, phtos |aponeses desesperados estreaban
sus aparatos contra hs barcos estadoundenses en msones sucdas
con e ob|etvo de recrear e vento dvno que sav a |apn de hs
mongoes.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 148
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 11
LITERATURA
Tillia# FaulBner
A Tillia# FaulBner 50D1<E016(8 se le considera la #e.or
vo- literaria del sur nortea#ericano. &n sus novelas , relatos
cortos abri nuevos 2ori-ontes estil!sticos al tie#po +ue 2ac!a
rente a los $randes antas#as sure'os 5la $uerra de
Secesin* la %econstruccin , el declive de la vie.a
aristocracia8.
Faukner nac y crec en Mssp, escenaro adems de a
mayor parte de su obra. Membro de una fama destacada y ben
stuada socamente, cuyas races en ese estado se remontaban a
varas generacones (su bsabueo fue un corone confederado en a
guerra de Secesn y una eyenda oca), durante su |uventud atern
varos empeos, entre eos e astamento en as Fuerzas Areas
canadenses o traba|ar como ofcnsta en e banco de su abueo.
Entretanto, trataba de darse a conocer como poeta.
Su prmer gran xto no sera sn embargo un poema sno una
novea, l ruido y la furia (1929), que an est consderada como su
me|or obra. Descrbe e ento decnar de a fama Compson, en su
da muy reevante, que toca fondo con una tma generacn
dsfuncona de vstagos: e sucda Ouentn, a promscua Caddy, e
odoso |ason y e dscapactado menta Ben|y. Faukner empea e
monogo nteror como tcnca narratva durante toda a obra y
rechaza cuaquer nocn de trama tempora.
l ruido y la furia es so una de as muchas noveas en as que
Faukner expora e decve de ve|o sur y a aparente rreevanca de
sus vaores en e mundo moderno. Muchas de esas obras comparten
un msmo escenaro (e fctco condado de Yoknapatawpha, en
Mssp), y numerosos ugares y nombres propos satan aqu y a en
sus pgnas. Entre as ms destacadas noveas ambentadas en ese
ugar, destacan: 3ientras a"onizo (1930), que descrbe e va|e de una
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 149
365 das para ser ms cuto
fama para enterrar a su faecda matrarca; #uz de a"osto (1932),
que cuenta as trbuacones de un hombre con una dudosa herenca
raca; y 8$bsaln2 $bsaln9 (1936), que retrata a un ndvduo
obsesonado con for|ar su propa dnasta surea.
Las obras de Faukner son famosas por su compe|dad temtca
y narratva. Frases absurdamente argas que se ahogan en ad|etvos,
monogos nterores, gros temporaes, mtpes narradores (a
menudo, poco fdedgnos)... e camno de ector est pagado de
espnas, pero e resutado fna de estas tcncas es un cuerpo
narratvo que expora e sur con mayor profunddad que nngn otro
autor. Faukner recb por eo e Premo Nobe de Lteratura en 1950.
Mur en Byhaa (Mssp) 12 aos despus.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Debdo a su profundo acento sureo, pocos de os que
assteron a a gaa de entrega de os Premos Nobe puderon
entender su dscurso hasta que o eyeron a da sguente en os
perdcos. Pero desde entonces se consdera uno de os me|ores de
a hstora de os gaardones.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 150
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 11 ARTES PLASTICAS
Leonardo da Vinci
Leonardo da Vinci 507;(E0;018 es reconocido
universal#ente co#o uno de los $randes $enios creativos de
todos los tie#pos. Maestro en nu#erosas disciplinas 5pintura*
escultura* ar+uitectura* #sica* in$enier!a , ciencias !sicas8*
a #enudo se lo considera co#o la +uintaesencia del 2o#bre
renacentista.
Nacdo en 1452 en a ocadad taana de Vnc, fue h|o
egtmo de ser Pero da Vnc. Durante toda su vda se refr a s
msmo so con e nombre de Leonardo; da Vnc sgnfca de Vnc.
Comenz su carrera artstca en Forenca como aprendz de pntor y
escutor Verroccho (1435-1488), para e que traba| de 1470 a 1477.
Da Vnc de| Forenca en 1481 para traba|ar para Ludovco
Sforza, e duque de Mn. Durante sus aos en esa cudad se empe
en numerosos proyectos: dse fortaezas, pnt #a .ltima cena y
reaz modeos de estatuas ecuestres; aunque nunca termn
nnguna de stas, s hzo un modeo a escaa rea de una que acab
hecha pedazos cuando as tropas francesas a usaron para sus
prctcas de tro.
Regres a Forenca en 1499 y a traba| en vanos cuadros, e
ms famoso de os cuaes es a 3ona #isa. Entre 1513 y 1516 vv en
Roma, atrado por a corte papa. Luego se mud a Franca, donde fue
nvtado a vvr en as propedades de rey, Francsco I, que acababa
de reconqustar Mn. Mur en e casto de Coux en 1519.
Pese a que es famoso por pntar a 3ona #isa y #a .ltima cena,
su renombre tambn provene de sus voumnosos bros de bocetos,
en os que reuna dbu|os y anotacones sobre una ampa gama de
motvos, desde os fundamentos fscos de vueo hasta a anatoma
humana. Entre stos se cuenta ncuso a ustracn de un feto en e
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 151
365 das para ser ms cuto
ventre materno, que tuvo que magnar puesto que estaba prohbdo
dsecconar e cuerpo de as mu|eres en aquea poca.
Merced a su fama y su geno, Da Vnc ha servdo como
nspracn constante para otros artstas. Su contemporneo Rafae e
do sus rasgos de forma ntenconada a Patn de su famoso fresco
vatcano #a escuela de $tenas. Ms recentemente, ha sdo
protagonsta en una ampa varedad de obras de fccn, desde seres
de teevsn como Star Trek hasta e best-seer l cdi"o da 7inci,
cuya versn cnematogrfca se estren en 2006.
OTROS DATOS DE INTERS
1. En 1999 se ergeron dos recreacones a tamao rea de
modeo de Da Vnc de una enorme estatua ecuestre, una en Grand
Rpds (Mchgan, EE UU) y a otra en Mn.
2. En enero de 2005 se descubr un con|unto de habtacones
cegadas en un monastero cerca de a gesa de a Santssma
Annunzata de Forenca, Hay quen cree que a reazaba sus rezos
secretos e artsta.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 152
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 11 CIENCIA
?erre#otos
La corte-a terrestre est or#ada por varias placas* de
unos <; Bil#etros de $rosor* +ue se #ueven lenta#ente
sobre el ncleo l!+uido de la ?ierra co#o si ueran 2ielo sobre
un la$o 2elado. Cuando dos placas se separan* c2ocan o se
ro-an entre s!* se produce un terre#oto. Los se!s#os
provocan unos 0) ))) #uertos al a'o.
E punto en e que se orgna un terremoto se conoce como
hpocentro. E epcentro es e ugar de a superfce terrestre que est
vertca-mente encma de hpocentro. S ste se encuentra muy
profundo, es poco probabe que e terremoto cause mucho dao; pero
s e sesmo es superfca, puede resutar catastrfco. Los terremotos
producen varos tpos de ondas que hacen tembar a superfce. Las
prmeras se conocen como ondas prmaras u ondas P. Avanzan
ongtudnamente como ondas sonoras, comprmendo y
descomprmendo e terreno. Se mueven muy rpdamente, hasta e
punto de que pueden recorrer todo e paneta en 20 segundos, pero
apenas causan daos.
Luego estn as ondas S. Va|an ms despaco y de forma
transversa, movendo muros y vaas. E tmo tpo, y as ms
pegrosas con mucha dferenca, son as ondas L, que hacen que a
terra se mueva arrba y aba|o como s de oas de mar se tratase. Eso
provoca corrmentos, ncendos y tsunams. Luego a superfce se
rea|usta tras e terremoto, o que provoca varas rpcas, tembores
de menor ntensdad que pueden egar a derrbar os edfcos
debtados por e sesmo anteror.
La ntensdad de un terremoto se mde con a escaa de Rchter.
Cada nmero de esa escaa representa un ncremento de un factor de
dez (un 3 es dez veces ms potente que un 2 y cen veces ms
potente que un 1). Los sesmos con una ntensdad nferor a 4 por o
genera no se sueen sentr en a superfce. Aquos por encma de 6
son consderados fuertes, mentras que os superores a 7 son
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 153
365 das para ser ms cuto
ntensos. Los peores son os provocados por dos pacas que chocan
entre s (que es o que ha ocurrdo en Aaska y Che), que pueden
superar e 9.
OTROS DATOS DE INTERS
1. La fna de bsbo en Estados Undos entre os Oadand
Athetcs y os San Francsco Gants tuvo que ser nterrumpda en
1989 por un terremoto de magntud 7,1. Los partdos fueron
apazados 10 das.
2. Un vocn tambn puede provocar terremotos. Cuando e
Krakatoa entr en erupcn en Indonesa en 1883, a exposn se
pudo escuchar hasta en Perth, Austraa, a 3000 kmetros de
dstanca.
3. Cuenta a eyenda nda que cuatro eefantes sostenen h
Terra, subdos sobre a espada de una tortuga que a su vez est
sobre una cobra. S cuaquera de esos anmaes se mueve, provoca
un terremoto.
4. Los ndgenas de Mozambque creen que a Terra es una
cratura vva con os msmos probemas que a gente; cuando se pone
enferma, con febre, nosotros sentmos sus tembores.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 154
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 11 MSICA
Henr, Gurcell
Henr, Gurcell 506;1E061;8 naci in#erso en la #a$n!ica
tradicin #usical de la corte real in$lesa. &ra 2i.o de ?2o#as
Gurcell* uno de los #sicos reales de la abad!a de
Test#inster. Se inici co#o c2ico del coro en la Capilla %eal*
pero pronto pas a ser disc!pulo de Jo2n 9loC 50671E0<)D8*
+ue ue durante dos te#poradas or$anista de la abad!a* a#n
de uno de los principales co#positores de la poca. &n 06<<*
Gurcell se convirti en co#positor de los Violines del %e,* la
or+uesta real de cuerda* para la +ue escribi una pie-a
sencilla pero bella para cuerda* Fantasa.
En 1679, con 20 aos, Purce tom e testgo de su maestro
como organsta en a Capa Rea y empez a componer msca de
fondo para obras de teatro y pezas regosas. En 1689 escrb su
obra ms famosa, a pera Ddo y Eneas. En esa poca este gnero
no era demasado popuar en Ingaterra; a mayora de os
compostores preferan a mascarada, un hbrdo de cantata taana,
msca segar francesa y cancn ngesa.
Dido y neas era de mucho menor tamao que a mayora de
as peras modernas. E breto (e texto de a pera) versaba sobre
Eneas, un hroe de regreso a casa tras a guerra de Troya, que se
enamora de Ddo, a rena de Cartago, y uego a abandona. La
versn de Purce, que contrapona a os sostas' e coro y as danzas
nstrumentaes, requera Un nmero mtado de cantantes
protagonstas.
Varas de as seccones muscaes ms conocdas se basaban en
a dea de un basso ostnato, un tema musca smpe y repettvo con
nstrumentos de cuerda de tono grave que ofrecen un
acompaamento famar y reconocbe para as dferentes meodas
que vuean sobre . Las meodas de Purce son cautvadoras y
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 155
365 das para ser ms cuto
teatraes, pese a as mtacones de basso ostinato, y se convrteron
en una nspracn nnovadora para os compostores ngeses.
Purce, como pasara despus con Wofgang Amadeus Mozart y
Franz Schubert, mur muy |oven, pero es consderado uno de os
mayores compostores ngeses de todos os tempos. Artstas como
Raph Vaughan Wams y Ben|amn Brtten e rendran homena|e
aos despus.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Ddo y Eneas fue a prmera pera de verdad escrta en
ngs. A contraro que en obras anterores, se trata de una peza
musca sn nterrupcones, es decr, os ntrpretes no tenen partes
habadas, so cantan.
2. Purce pubc su prmera obra, una cancn corta, con ocho
aos.
3. Dos de sus hmnos, My Heart s Indtng y Thou Knowest,
Lord, the Secrets of Our Hearts, fueron nterpretados en a
coronacn de |acobo II y en e funera de a rena Mara de
Ingaterra, respectvamente.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 156
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 11 FILOSOFA
&picureis#o
Los epicreos ueron se$uidores de una escuela de
iloso!a undada en el si$lo IV a. C. por &picuro 5H70E(<) a.
C8. Viv!an en co#unas , apartados de toda actividad pol!tica.
Los epcreos crean que o nco que exste son os tomos y e
vaco, y por tanto e ama debe estar compuesta por os prmeros. As,
es matera y muere con e cuerpo. Crean en os doses, pero
pensaban que estaran demasado ocupados en sus propos paceres
como para preocuparse por os asuntos de os humanos.
Como muchas escueas fosfcas de mundo heeno, os
epcreos se centraron en una cuestn: cmo hay que vvr? Su
respuesta era que a forma correcta de vvr pasaba por a fecdad,
sendo sta a presenca de pacer y a ausenca de door. Sn
embargo, su concepcn de os paceres y doores era nca.
Los epcreos dvdan os paceres en esttcos y cntcos. Para
dsfrutar de os segundos haba que tener un deseo, satsfacero y
uego expermentar a fata de ese deseo. Por e|empo, desear comda
era un pacer cntco, pues uno tene hambre, come y queda sacado.
Por e contraro, dsfrutar un pacer esttco no haca dsmnur e
deseo. Un e|empo era a dscusn fosfca: cuanto ms se fosofa,
ms se quere fosofar.
Aunque reconocan que agunos paceres cntcos eran buenos
y Necesaros, os epcreos advertan contra aqueos que creaban
cada vez Un deseo por cada vez mayores y ms varadas formas de
estmuacn.
Por e|empo, e hbto de consumr postres apettosos hace ms
dfc aprecar os postres ms sencos o ncuso quedarse satsfecho
sn postre. Por eo, crean que uno debe vvr a mayor parte de
tempo de forma austera, comendo amentos sencos y dsfrutando
so ocasonamente de otros u|os.
OTROS DATOS DE INTERS
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 157
365 das para ser ms cuto
1. La paabra epcreo tene e sgnfcado contraro a o que
esta escuea defenda: Entregado a os paceres.
2. La escuea que Epcuro fund en Atenas era conocda como e
|ardn.
3. E fsofo romano Lucreco fue un epcreo. Escrb un argo
poema sobre a fosofa natura y a metafsca de esta escuea
amado De rerum natura (Sobre a naturaeza de as cosas).
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 158
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 11 RELIGION
&l ?e#plo
, el Arca de la Alian-a
&l re, Salo#n constru, el pri#er te#plo .ud!o en
Jerusaln en el si$lo 3 a. C. con tres propsitos principales en
#enteI +ue se convirtiera en e.e central de la e .ud!a en
Israel> +ue uera un lu$ar en el +ue sacriicar ani#ales en
2onor a "ios> ,* por lti#o* +ue sirviera para $uardar el Arca
de la Alian-a* con los "ie- Manda#ientos entre$ados a Moiss
en el #onte Sina! en su interior.
E tempo orgna de rey Saomn, ergdo durante uno de os
perodos de mayor rqueza de a hstora de Israe, fue destrudo en e
ao 586 a. C. por e gobernante babono Nabucodonosor II, que
saque e recnto y, presumbemente, se ev e Arca de a Aanza y
os Dez Mandamentos. Adems, os |udos fueron desterrados de a
parte sur de Israe, conocda como a terra de |ud.
Cuando regresaron de exo, reconstruyeron e tempo.
Tardaron31 aos en evantaro, estuvo sto en e ao 515 a. C.
Prosper durante cnco sgos. Arededor de ao 19 a. C. e rey
Herodes e Grande puso en marcha un ambcoso proyecto de
expansn, que ncua un enorme muro de contencn arededor de
todo e recnto. E tempo permanec de esta forma hasta e fna de
sgo I d. C.
A fnaes de ese sgo empezaron a crecer as tensones entre
|udos y romanos. Por entonces, una dcma parte de Impero romano
estaba formado por |udos, y muchos de os que no o eran
respadaban a este coectvo (s no se unan era por e requsto de a
crcuncsn). Aunque as reacones entre unos y otros eran
generamente tranquas, un grupo de zeotes se rebe en e 66 d. C.
Los gobernantes romanos, temerosos de que se extendera a
revueta, destruyeron en respuesta |erusan y e segundo tempo. As
comenz a dspora de os |udos fuera de Israe.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 159
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. E Monte de Tempo, empazamento de os dos prmeros
edfcos, es consderado e ugar ms sagrado de |udasmo, aunque
tambn es de enorme mportanca para e crstansmo y e sam. La
mezquta de A-Aqsa y a Cpua de a Roca, construdas ambas en e
sgo VI, son e tercer ugar sagrado en mportanca para os
musumanes.
2. Parte de muro de contencn de rey Herodes sobrevv a a
destruccn de os romanos y an sgue en pe; se o conoce como e
Muro occdenta o Muro de as Lamentacones. Se trata de un ugar
sagrado ob|eto de peregrnacn.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 160
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 12 HISTORIA
La peste ne$ra
La peste ne$ra* ta#bin conocida co#o muerte negra*
#at a un tercio de la poblacin europea entre los a'os 0H7<
, 0H;). 4ri$inaria de Asia* la ener#edad se e:tendi a una
velocidad devastadora. &n las #iserables ciudades de la
&uropa #edieval* las v!cti#as sobreviv!an por lo $eneral slo
unos d!as despus de #aniestarse los pri#eros s!nto#as
5v#itos* diarrea , tu#ores ne$ros en la piel8.
En muchas cudades, a paga no so mat a gran cantdad de
gente, sno que tambn acab con a ey y e orden, de|ando a una
cvzacn entera a borde de coapso. E escrtor Govann Boccacco
descrb en su famosa obra l Decamern (escrta entre 1370 y
1371) os efectos de a paga sobre a prspera cudad taana de
Forenca:
Con este sufrmento y msera en nuestra cudad, a autordad
de as eyes humanas y dvnas cas ha desaparecdo, pues, como e
resto de os hombres, os pastores y os admnstradores de a ey han
muerto o estn enfermos o encerrados con sus famas, y su abor
queda sn reazar. |.| Cuaquera poda as hacer o que e vnera en
gana.
Las consecuencas de a peste sobre a socedad europea fueron
profundas. Muchos crstanos enfurecdos echaron a cupa de a
epdema a os |udos, y os pogromos que sgueron a a muerte negra
se cuentan entre os peores epsodos de antsemtsmo de a hstora.
Numerosos europeos comenzaron tambn a cuestonarse as
enseanzas de a Igesa catca y e orden potco exstente. Cmo
pudo permtr Dos una enfermedad tan crue? Agunos cudadanos
desusonados se meteron en sectas margnaes como os fageantes
(amados as porque soan azotarse a s msmos). Decn e respeto
por a Igesa. Muchos hstoradores creen que a peste acab con e
orden feuda de a Edad Meda y abr e camno para a egada de
Renacmento.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 161
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. Los centfcos sguen debatendo sobre qu enfermedad fue
a causa de a muerte negra. La canddata ms aceptada, a peste
bubnca, an exste, pero puede ser tratada sn dfcutad con
antbtcos.
2. Aunque cas todo aque que se vo expuesto a a peste en k
Edad Meda mur, arededor de 5% d as vctmas sobrevv a a
epdema, y agunos ncuso puderon evtar e contago. Los
centfcos creen en a actuadad que estaban protegdos por una rara
combnacn gentca que aumentaba su resstenca a a bactera.
3. Tras a muerte negra, hceron fata cuatro sgos para que a
pobacn europea vovera a acanzar os nvees prevos a ao 1347.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 162
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 12
LITERATURA
&l $ran @atsb,
?anto cr!ticos co#o lectores 2an tratado desde sie#pre
de ele$ir una obra co#o la $ran novela de la literatura
nortea#ericana* , 2asta el #o#ento la #a,or!a se 2a puesto
de acuerdo en se'alar El gran atsb!* de F. Scott Fit-$erald
50D16E017)8. L es +ue casi nin$una otra obra 2a capturado ,
criticado de una or#a tan brillante la esencia del sue'o
a#ericano.
E persona|e que da ttuo a a novea, |ay Gatsby, es un
msteroso monaro propetaro de una mansn en a cudad de
nuevos rcos de West Egg, en Long Isand (Nueva York), |usto a otro
ado de a baha de East Egg, cuna de famas adneradas de toda a
vda. Cada fn de semana organza u|osas festas que atraen a
centenares de poas hasta su fnca. En una de esas sores,
Gatsby conoce a narrador, su nuevo vecno Nck Carraway. La
prmera mpresn de ste defne a su anftrn como una de esas
raras sonrsas, con una cadad de eterna confanza, de esas que en
toda a vda no se encuentran mas que cuatro o cnco veces.
Pero cuanto ms va conocndoo, ms gretas encuentra en esa
fachada perfecta. Gatsby, como se termna vendo, eptomza e dea
norteamercano de hombre hecho a s msmo... con todos sus
defectos. Nace pobre en e Medo Oeste, gana mones merced a
negocos deshonestos y con a ayuda de crmen organzado, se
camba e nombre, se .muda a Este, se compra una mansn en East
Egg y se construye una hstora persona fasa, y todo eo con e nco
ob|eto de recuperar a un ve|o amor perddo, Dasy Buchanan, casada
ahora con otro hombre.
Gatsby consttuye una parado|a a cas todos os nvees. Vve y
respra e esprtu norteamercano de ncatva, deasmo y ascenso
soca, pero o hace todo persguendo a una mu|er que no merece ese
esfuerzo. Se envueve en una magen de confanza absouta en s
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 163
365 das para ser ms cuto
msmo, pero por dentro est soo y herdo por e amor. Su bboteca
est repeta de bros, pero sus pgnas estn sn cortar, nnguno ha
sdo aberto |ams.
l "ran +atsby es una novea corta, de apenas 180 pgnas, que
Ftzgerad escrbe con metcuosdad y maestra, sn desperdcar
apenas una paabra. La novea es a a vez de suspense, amor,
mstero y denunca de a decadenca de a era de |azz. Pero, por
encma de todo, es a prosa de Ftzgerad (una de as ms potcas de
a teratura en engua ngesa de todos os tempos) a que hace
novdabe esta quntaesenca de cuento norteamercano.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Ftzgerad uch durante meses para encontrar un ttuo a su
nove-a. En marzo de 1925 env un tmo teegrama desesperado a
su edtor pdndoe que cambara e ttuo por Ba|o e ro|o, banco y
azu, pero ya era demasado tarde.
2. Ftzgerad y su mu|er, eda, fueron unas fguras trstemente
cebres de a socedad de a poca de |azz- Sus tumutuosas
exstencas estuveron marcadas por a notabe nestabdad
emocona de ea y e acohosmo de .
3. Ftzgerad mur de un ataque a corazn en 1940, de|ando
nconcusa a novea E tmo magnate, sobre un |efazo de os
estudos de Hoywood.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 164
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 12 ARTES PLASTICAS
La lti#a cena
Leonardo da Vinci pint La "ltima cena para su patrn*
LuEdovico Sor-a* entre 071; , 071D. /bicada en el #uro
norte del co#edor del convento #ilans de Santa Maria delle
@ra-ie* es una de las obras de te#a b!blico #s a#osas de la
2istoria del arte occidental.
La tma cena muestra a Crsto rodeado por os 12 apstoes
|usto antes de que |udas o entregue a os romanos. De acuerdo con
a teooga crstana, este epsodo marca a prmera ceebracn de a
eucarsta, puesto que fue durante esa cena cuando Crsto transform
e pan y e vno de a mesa en su cuerpo y sangre.
Todas as fguras estn dspuestas a un ado de a mesa, que
acta como una espece de barrera que separa e hecho sagrado de
os apstoes que coman frente a mura. De zquerda a derecha
aparecen os dscpuos Bartoom, Santago e Menor, Andrs, |udas
Iscarote, Smn Pedro y |uan. Crsto est en e centro exacto. A otro
ado, Toms, Santago e Mayor, Fepe, Mateo, |udas Tadeo y Smn
e Zeote.
De acuerdo con e autor de sgo XVI Gorgo Vasar, que
escrb bografas de a mayora de os artstas taanos famosos de
Renacmento, e fresco de Leonardo quera captar e precso nstante
en e que Crsto dce: Uno de vosotros me entregar (Mateo 26,
21). Los apstoes aparecen pues reacconando a sus paabras,
expresando cada uno emocones dferentes (negacn, duda, ra,
ncredudad o amor).
En otro pasa|e reevante de os Evangeos (Lucas 22, 21), Crsto
dce: La mano de que me entrega est conmgo en a mesa. En e
fresco de Leonardo, |udas es e nco que se haa |unto a Crsto con
su mano sobre a mesa. Su cara est envueta en sombras, y su
cuerpo retrocede fscamente ante e de |ess. En otras
representacones anterores de a escena reazadas por otros artstas,
|udas apareca asado de resto de grupo, o ben sentado y a soas en
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 165
365 das para ser ms cuto
e ado opuesto de a mesa o ben s! su hao. Leonardo o dferenca
de os apstoes buenos de una manera ms sut, centrndose en su
estado menta ms que en sus atrbutos externos.
E mura comenz a deterorarse no mucho despus de haber
sdo pntado. Leonardo, que traba|aba con metcuosa precsn, no
empe as tcncas habtuaes en un fresco porque obgaban a pntar
con ms rapdez. En su ugar, experment con una mezca de
tmpera y acetes que demostr ser muy nestabe: e moho y as
gretas empezaron a aparecer a os pocos aos. Adems, en 1652 se
horad una puerta en e muro o cua destruy a parte en a que
aparecan os pes de Crsto. Los ntentos de restauracn acometdos
en os sgos XVIII y XIX so tuveron xto parca. Durante a
Segunda Guerra Munda una bomba caus daos en e comedor. En
1978 se ev a cabo una gran campaa de restauracn a cargo de
goberno taano y supervsada durante ms de d dcadas por Pnn
Bramba Barcon. E fresco recn restaurado se v vo a abrr a
pbco en 1999, una vez que e comedor estuvo equpa con un
sstema de cmatzacn.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 166
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 12 CIENCIA
Las #anc2as
, erupciones solares
La voltil supericie del Sol arde a 6))) $rados
cent!$rados* calentando as! todo el Siste#a Solar. &s una
te#peratura unas 0D) veces #a,or +ue la de un d!a caluroso
en la ?ierra. Gero 2a, partes de la supericie solar #s r!as
+ue otras. Las #anc2as solares* +ue tienen apro:i#ada#ente
el ta#a'o de nuestro planeta* parecen de un color #s oscuro
por+ue estn unos ())) $rados #s r!as +ue el rea +ue las
rodea. ?ienen un intenso ca#po #a$ntico +ue obstru,e el
calor del ardiente ncleo interior.
Por o genera, as manchas soares aparecen en pare|as, cada
una con una carga magntca dferente. Las reas entre eas son
campo abonado para que se produzcan erupcones soares,
exposones en a superfce de a estrea que descargan a msma
energa que m mones de megatones de TNT. Las erupcones
soares bombardean a Terra con rayos X y radacn magntca, o
que ocasona tormentas geomagntcas. Intensfcan as auroras
boreaes y austraes, ateran e sumnstro ectrco e nterrumpen as
transmsones de rado.
Las manchas y erupcones soares crecen y menguan de
acuerdo con un cco de 11 aos; e tmo pco fue en e 2000. E 14
de |uo (en que se conmemora a toma de a Basta) de ese ao,
esta una enorme erupcn soar que encend auroras boreaes en
ugares tan a sur como Texas, provoc apagones y de| fuera de
combate a os sattes. Los astronautas han de tener cudado con
estos fenmenos porque as tormentas radactvas pueden resutar
etaes.
Las manchas soares tambn pueden afectar a a temperatura
en a Terra. Los pcos de actvdad venen asocados con un gero
ncremento de a energa proyectada por a estrea, o que ncuye un
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 167
365 das para ser ms cuto
espectacuar aumento de radacn utravoeta. En os tmos 60
aos se ha producdo un aumento goba de a actvdad de manchas
soares, o que vene a concdr de una forma muy aproxmada con e
caentamento goba. De medados de sgo XVII a prncpos de XVIII
hubo un perodo de poca actvdad en este sentdo, que concd con
aos de temperaturas extremadamente fras y argos nvernos en
Europa occdenta, conocdo como a Pequea Gacacn.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Gaeo Gae empe as manchas soares para hacer un
segumento de a rotacn de So. Dado que en su mayora est
compuesto por gas, no todas sus partes gran a a msma veocdad.
E ecuador tarda aproxmadamente 25 das en dar una vueta sobre s
msmo, mentras que os poos necestan 35.
2. Los astrnomos chnos fueron os prmeros en observar as
manchas soares, a por e ao 30 d. C.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 168
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 12 MSICA
Jo2ann Sebastian 9ac2
9ac2 506D;E0<;)8 es el co#positor #s i#portante del
9arroco , tal ve- el #s pro#inente de todos los tie#pos. Su
#sica reli$iosa vocal 5cantatas , corales8* sus conciertos
para or+uesta , sus obras para r$ano estn repletas de
#elod!as polinicas , ar#on!as subli#es* , su sensibilidad
#usical es en $eneral la de un $enio. Su inluencia se de.
notar en prctica#ente todos los co#positores posteriores* lo
+ue inclu,e a los #sicos de .a-- , pop del si$lo 33.
Bach nac e 21 de marzo de 1685 en a cudad de Esenach, en
una regn conocda como Turnga. De |oven, tuvo varos cargos y
estadas en gesas uteranas de Arnstadt, Lbeck, Mhausen y
Wemar. La nota predomnante en su carrera era que a gente
encontraba su msca medocre, demasado compe|a, nsatsfactora.
Pese a eo, durante su perodo como organsta de paaco en Wemar
(1708-1717), acanz e grado de Iconzertmester. En 1717 se
trasad a a corte de prncpe uterano Leopodo, en Cthen.
En 1720 mur su prmera mu|er, y se cas con una cantante de
a corte amada Anna Magdaena, a a que dedc varos bros de
estudos muscaes, que ahora srven para a formacn de panstas.
Durante su estanca en Cthen produ|o varas de sus cantatas ms
famosas, as como os egenda-nos 6onciertos de :randebur"o y e
oratoro #a Pasin se".n san 3ateo. En 1722 se convrt en drector
musca de as cuatro gesas y toda a cudad de Lepzg, donde
mur en 1750, |usto un ao despus de competar su monumenta
3isa en si menor.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Bach tuvo 6 h|os con su prmera esposa y 13 con a segunda.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 169
365 das para ser ms cuto
2. Dez de sus vstagos mureron sendo nos, pero cuatro
(entre eos, |ohann Chrstan Bach |1735-1782| y Car Phpp
Emanue Bach |1714-1788}) egaron a ser renombrados
compostores.
3. La educacn musca temprana de Bach se a deb a su
padre y sus hermanos mayores, pero fue mayormente un
autoddacta.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 170
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 12 FILOSOFA
La iloso!a #edieval
Gor lo $eneral se considera +ue el per!odo #edieval de la
iloso!a occidental va desde el inal de la anti$Fedad clsica*
apro:i#ada#ente en el si$lo V d. C* 2asta el co#ien-o del
%enaci#iento* alrededor del si$lo 3V. Al contrario de lo +ue
sucede en otras disciplinas durante esta era* +ue re$istran
resultados #u, decepcionantes* la iloso!a ue
e:tre#ada#ente rica , tuvo un buen n#ero de i$uras
sobresalientes.
E prmer fsofo de renombre fue san Agustn (354-430 d. C),
que trat de con|ugar a fosofa patnca con e crstansmo. Tuvo
una nfuenca fundamenta no so sobre as enseanzas de a Igesa
catca, sno tambn en a cutura y fosofa occdentaes en genera.
Otra mportante fgura medeva fue Boeco (480-h. 525 d. O),
conocdo sobre todo por su bro #a consolacin de la filosofa. Sn
embargo, su contrbucn ms mportante a este campo fue a
traduccn de bros de fosofa grega a atn. Fue uno de os tmos
europeos occdentaes en domnar e grego, y tras su muerte a
cutura europea perd este conocmento durante sgos.
Este prmer perodo medeva concuy con dos mportantes
fguras: san Ansemo de Canterbury (1033-1109) y Pedro Abeardo
(1079-1142). Ansemo es conocdo sobre todo por haber ofrecdo e
prmer argumento anatco u ontogco sobre a exstenca de Dos
en su bro Prosogo. Abeardo, adems de ser una fgura fundamenta
de a hstora de a gca y a semntca, es famoso por haberse
enamorado de su aumna Eosa, con quen tuvo un h|o e ntercamb
una correspondenca que ha pasado a a hstora.
La fosofa medeva tarda tene un carcter muy dferente, en
parte por e redescubrmento de antguos textos gregos en e sgo
x111, y en especa os de Arsttees. La obra de as prncpaes
fguras de esta poca -santo Toms de Aquno (h. 1225-1274), |ohn
Duns Scotus (h. 1265-1308) y Guermo de Ockham (h. 1284-1347)-
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 171
365 das para ser ms cuto
estuvo muy nfuda por e fsofo grego, y cada uno de eos de|
nfuyentes escrtos sobre obras suyas. E ms mportante de os tres
fue Toms de Aquno, que con|ug a fosofa arstotca y a teooga
crstana en un magnfco sstema teogco y fosfco. Desde
entonces se ha convertdo en una nfuenca fundamenta, s no
decsva, en e pensamento catco.
OTROS DATOS DE INTERS
1. E to de Eosa estaba tan furoso por e amoro de su sobrna
que hzo castrar a Abeardo. Tanto ea como e fsofo pasaron e
resto de su vda en una orden regosa, pero se ntercambaron cartas
que consttuyen un e|empo temprano y emoconante de amor
romntco dea.
2. Ockam es conocdo sobre todo por e prncpo que eva su
nombre, a nava|a de Ockham, que vene a decr que sempre
debera eegrse a teora ms senca, o que as teoras deberan ser
tan smpes como fuera posbe.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 172
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 12 RELIGION
&l ?al#ud
&l ?al#ud rene centenares de a'os de rele:iones
rab!nicas sobre la ?ora. &st considerado co#o un te:to
unda#ental de la reli$in .ud!a.
Est dvddo en dos partes. La prmera es a Msn. Se cree que,
en e momento de ser reveada a Moss, e texto escrto de a Tora
ba acompaado por un con|unto de enseanzas oraes. Arededor de
ao 200 d. C. os tempos |udos haban sdo destrudos y a
comundad fue ob|eto de una persecucn despadada, o que hzo
necesaro guardar un regstro de esas enseanzas compementaras.
La segunda parte de Tamud es conocda como Guemar y
consste en comentaros rabncos a a Msn. Mentras que sta
contene |ucos absoutos, a Guemar est confgurada como un
dogo en e que convven opnones encontradas.
E Tamud de uso ms comn y e ms ctado es e de Babona,
e Tamud Bav, recopado aproxmadamente entre os aos 400 y
600 d. C. Hay otro Tamud, orgnaro de |erusan, pero sus escrtos
son ms fragmentaros y resutan muy compcados de entender.
E Tamud se empea como una fuente de a Haa|, a ey |uda,
y suee servr para drmr dsputas en e seno de a socedad. Dado
que as eyes segares y as regosas son por tradcn guaes* en as
comundades |udas, e Tamud era de gran utdad en este Sentdo.

OTROS DATOS DE INTERS
1. Una parte de k Msn conocda como Prke Avot, Los
Captuos de os Padres, contene os famosos dchos y proverbos de
os rabnos.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 173
365 das para ser ms cuto
2. E Tamud se estuda tradconamente por e mtodo havruta:
en pare|a, de forma que os aumnos puedan repasar y dscutr cada
nea con su compaero.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 174
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 13 HISTORIA
Juana de Arco
Juana de Arco 5070(E07H08 era una .oven ca#pesina +ue*
a la e:traordinaria edad de 0< a'os* se puso al rente de los
e.rcitos ranceses de la &dad Media para co#batir a los
in$leses. ?ras una serie de sorprendentes victorias* ue 2ec2a
prisionera* condenada por 2ere.!a , +ue#ada ense$uida en la
2o$uera. Sin e#bar$o* inspirados por el valiente lidera-$o de
Juana* los ranceses ter#inaron por e:pulsar a los in$leses de
su territorio. Si$ue siendo an una 2ero!na nacional , todo un
s!#bolo en su pa!s.
La guerra era una constante entre os renos europeos (y en
especa entre ngeses y franceses) en a Edad Meda. As, en e
momento de gora de |uana, en 1429, os dos pases estaban
nmersos en a guerra de os Cen Aos, un confcto rreguar que en
readad dur 116 aos. Estos enfrentamentos eran en su mayor
parte tan so una oportundad de negoco para os avarcosos
barones feudaes que gobernaban a Europa medeva. La nobeza
quera terras, y a guerra era a forma de conseguras. Por esta razn
as fronteras naconaes cambaban constantemente durante esta
poca, y e cudadano de a pe, por e|empo a fama de |uana, no se
senta gado a nngn gobernante en partcuar.
Pero eso estaba empezando a cambar ya cuando nac |uana.
Su campaa contra os ngeses fue uno de os prmeros e|empos de
o que vendra a ser e naconasmo europeo. Para |uana, Franca no
era so Una nea en e mapa o as terras de un monarca. Era su
pas, a que se senta unda por un vncuo especa, patrtco. |uana
aseguraba haber tendo vsones de adoescente en as que Dos e
peda que echara a 1 ngeses de Franca. Lo que comenz como una
dsputa terrtora en as endogmcas arstocracas de Franca e
Ingaterra acab como bataa entre naconastas. En os sgos
venderos, os renos feudaes europeos se fueron convrtendo en
nacones-estado con dstntas dentdades cuturaes, o que ament
tanto e patrotsmo como su mavada hermana gemea, a xenofoba.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 175
365 das para ser ms cuto
Tras capturar a |uana en 1431, os ngeses a e|ecutaron ba|o
una acusacn fasa de here|a. E papa revocara despus esa
sentenca, y a Igesa catca a hara santa en 1920.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Durante a Segunda Guerra Munda, os membros
candestnos de a Resstenca francesa usaron como smboo a cruz
de Lorrane, e embema de |uana.
2. Antes de permtr a |uana hacerse cargo de sus e|rctos, e
rey francs obg a su suegra a examnara para asegurarse de que
era vrgen. Lo era.
3. E escrtor norteamercano de sgo XIX Mark Twan estaba
fascnado por |uana y empe 12 aos de su vda en nvestgar sobre
su fgura y redactar un bro sobre esa mu|er a a que consderaba
con mucho y de Largo a persona ms extraordnara que a raza
humana haya aumbrado. Aunque no es uno de sus bros ms
conocdos, o consderaba e me|or.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 176
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 13
LITERATURA
Jo2n SteinbecB
Jo2n SteinbecB 501)(E016D8* uno de los novelistas
estadounidenses #s apreciados del si$lo 33* in,ect en su
prosa el color local de su nativa Caliornia Gese a +ue #uc2os
cr!ticos consideran sus obras #enos ele$antes e innovadoras
+ue las de sus conte#porneos* l 2a sido desde sie#pre uno
de los autores avoritos de los lectores. &n cual+uier caso* su
talento para construir 2istorias con#ovedoras* alta#ente
si#blicas , con relevancia social est uera de toda duda.
Stenbeck nac en Sanas (Caforna), e corazn de una regn
agrcoa entre San Francsco y Monterrey. Tras varos aos en a
Unversdad de Stanford y muchas temporadas ganndose e saaro
como |ornaero, comenz a dedcarse en sero a a teratura en a
dcada de 1920. Sus prme-ros traba|os fueron un fracaso tanto de
crtca como de pbco, pero a fn acanz e xto con su novea
&ortilla flat (1935), sobre os pasanos mexcanos que pobaban
Monterrey durante a Gran Depresn. Le sgu a novea corta De
ratones y hombres (1937), a desgarradora hstora de Lenny y
George, dos traba|adores nmgrantes de un gran|a cafornana.
Su obra maestra y a ms conocda es #as u!as de la ira (1939),
a novea sobre a fama de o'ies (gran|eros de Okahoma) de a Dust
Bow (nombre que recb a regn que en os aos trenta se vo
afectada por una terrbe sequa), que emgr de Medo Oeste en
busca de una vda me|or en Caforna. Un can humde, terrbemente
msero, que atravesa grandes penadades en e curso de ese va|e
pero que extrae fuerzas y esperanza de su mutua generosdad y de
sus nquebrantabes azos famares. La novea caus sensacn y
atra|o una atencn sn precedentes por a stuacn de as vctmas
de a Depresn. Sgue sendo desde entonces una de as obras
favortas de gran pbco y un hto fundamenta de canon teraro en
engua ngesa.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 177
365 das para ser ms cuto
Ms adeante, Stenbeck expermentara de forma ambcosa
con otros gneros y formas teraras dstntas, con mayor o menor
xto. La obra ms conocda de esta poca es 6annery ;o- (1945),
un reato pcaresco sobre vagabundos en os arrabaes ndustraes de
Monterrey, y a extensa novea $l este del dn (1952), una
renterpretacn de Gness ambentada en e vae de Sanas. S
ben e escrtor consderaba a esta tma como su me|or obra (y fue
un ndudabe bestseer), a crtca a consder torpe y morazante.
Pese a eo, pnta un retrato detaado y coordo de a gente y de a
hstora de a regn, reforzando as su reputacn como e ntrprete
teraro ms mportante de Caforna.
En 1962 recb e Premo Nobe de Lteratura por sus escrtos
reastas e magnatvos, que combnan |...| un humor amabe y una
profunda percepcn soca. Esta caracterstca tan nusua (esa
representacn bruta e nquebrantabe de a pobreza pero con un
punto de vsta goba optmsta) e ha hecho merecedor de un puesto
perdurabe entre os grandes novestas norteamercanos.
OTROS DATOS DE INTERS
1. En su dscurso de aceptacn de Nobe, Stenbeck afrm que
cuaquer escrtor que no cree de una forma apasonada en a
capacdad de ser humano para ser perfecto no tene nada que hacer
en a teratura n merece pertenecer a ea.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 178
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 13 ARTES PLASTICAS
La Mona Lisa
La #ona Lisa* pintada 2acia 0;); por Leonardo da Vinci*
est considerada co#o el prototipo de retrato e#enino del
%enaci#iento. &sta obra* reali-ada con aceites sobre una
tabla de la#o* #ide slo << : ;H cent!#etros* pero pese a su
reducido ta#a'o , la sencille- de su co#posicin es uno de
los cuadros #s a#osos del #undo.
La dentdad de a mu|er pntada por Da Vnc sgue sendo un
mstero. Segn Gorgo Vasar, que escrb a bografa de pntor en
1550, se trataba de Lsa d Antono Mara Gherardn (3ona es una
contraccn de madonna, que en taano sgnfca m seora), a
mu|er de un mercader forentno, Francesco de Gocondo. Pero esta
afrmacn no est exenta de ob|econes, pues Leonardo nunca
entreg a pntura a cente aguno, sno que se a qued hasta su
muerte en 1519. Ms recentemente, a doctora Lan Schwartz, de
os Laboratoros Be, compar dgtamente a 3ona #isa con un
dbu|o que se supone es un autorretrato de Leonardo. De acuerdo con
as smtudes entre ambos, Schwartz concuy que se trata de un
autorretrato en e que e pntor se convrt a s msmo en mu|er. Esta
teora tambn resuta nsostenbe porque hay dudas sobre a autora
de supuesto autorretrato. Lo ms probabe es que a 3ona #isa no
sea un retrato sno una representacn de autor de su dea+ de
mu|er.
Independentemente de qun fuera e su|eto de cuadro, o
certo es que demuestra e gena uso que hace Leonardo de sfumato,
es decr, as suaves y dfusas neas que orgnan e mstero acerca
de estado de nmo de a mu|er. Con esta tcnca consgu que su
expresn faca resutara ambgua. Mucha tnta se ha derramado para
descrbr a naturaeza precsa de a sonrsa de a 3ona #isa, y de
hecho parece certo que da a sensacn de cambar dependendo de
nguo desde e que se a observe.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 179
365 das para ser ms cuto
La 3ona #isa ha tendo una hstora tortuosa a partr de a
muerte de su autor. Fue comprada por Francsco I a cambo de 4000
pezas de oro. Estuvo cogada en e paaco de Versaes y en e
dormtoro de Napoen Bonaparte antes de termnar formando parte
de a coeccn de Louvre. En 1911 fue robada de este museo;
reaparec dos aos despus en a habtacn de un hote de
Forenca. En 1956 aguen vert cdo sobre e enzo, daando a
parte nferor; desde entonces se exhbe tras un dobe crsta de
segurdad.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 180
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 13 CIENCIA
&l e:peri#ento de Mil$ra#I
estudios sobre la obediencia
A !nales de la dcada de 016)* Stanle, Mil$ra#* un
psiclo$o de la /niversidad de Lale* reali- una serie de
estre#ecedores e:peri#entos sobre la obediencia. "e#ostr
as! c#o una situacin puede i#ponerse a la conciencia
individual de una persona. Sus 2alla-$os 2an servido para
e:plicar las $randes atrocidades de nuestra pocaI el
Holocausto* la #atan-a de M, Lai , el $enocidio de %uanda.
Mgram extra|o a os su|etos de su expermento de todos os
estratos socaes: abogados, bomberos, obreros... Todos aceptaron
cobrar 4,5 dares por hora a cambo de partcpar en un estudo
sobre aprendza|e y castgo. Un mdco con bata banca es conmn a
actuar como profesores; deban eer una sta de paabras que un
aumno deba asocar con otras desde otra habtacn en a que no
se o poda ver pero s escuchar. S e aumno se equvocaba, e
profesor deba castgaro con una descarga ectrca, cuya ntensdad
ra ncrementando con cada respuesta ncorrecta. E prmer nve
estaba cataogado como descarga eve de 15 votos. E tmo,
como pegro, descarga fuerte de 450 votos.
E verdadero expermento conssta, por supuesto, en ver qu
nve de castgo estaran dspuestos a admnstrar. A os 180 votos, e
aumno (en readad, un actor) grtara para decr que no poda
soportar ms e door. A os 300, se negara a segur con e
expermento. A os 330, so habra senco. Para sorpresa de
Mgram, e 65% de os su|etos eg hasta e fna, os 450 votos,
aunque se es d|era que e aumno tena probemas de corazn.
Muchos parecan muy aterados (sudaban mucho, se mordan os
abos), pero nstgados por e expermentador de bata banca
contnuaron pese a sus escrpuos moraes.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 181
365 das para ser ms cuto
E haazgo de Mgram horrorz a a comundad centfca de os
aos sesenta, tanto por sus cuestonabes mtodos tcos como por
sus terrbes resutados. Pero su nvestgacn demostr a as caras
cmo gente norma puede ser nducda a cometer actos nhumanos
smpemente por a presenca de una fgura de autordad. Mgram
descubr tambn que cuanto mayor fuera a dstanca pscogca
de su|eto respecto de su vctma, ms probabe era que sguera as
rdenes hasta un fna fata. S e profesor so ea as preguntas pero
no admnstraba as descargas, e 90% concua e expermento; pero
s tena que tocar a aumno para castgaro, so e 30% egaba hasta
os 450 votos.
OTROS DATOS DE INTERS
1. E expermento de Mgram se ha vueto a hacer en Austraa,
Aemana, |ordana y otros pases, sempre con resutados smares.
2. Mgram obtuvo nvees dntcos de obedenca en hombres y
mu|eres.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 182
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 13 MSICA
Los Conciertos
de 9randebur$o*
de Jo2ann Sebastian 9ac2
&stos seis conciertos* co#puestos por 9ac2 cuando viv!a
en CMt2en* ueron creados por encar$o del #ar$rave de
9randeEbur$o en 0<(0. Cinco de ellos estn co#puestos por
tres #ovi#ientos* rpidoElentoErpido* , el otro 5el pri#ero8
cuenta con seis* incluidas dos dan-as. Son clebres por la
a#biciosa co#binacin de los instru#entos solistas , su
ele$ante contrapunto. Ade#s se los considera co#o la
co#binacin perecta del i#perioso estilo barroco ale#n , el
$usto ale$re de co#positores co#o Antonio Vivaldi.
E prmer concerto (escrto para un von sosta, tres oboes,
cuerdas, fagot y 2 trompas) sgue a estea de un dnmco dogo
entre as dos trompas y dentro de resto de seccones de vento de
madera. E segundo (para trompeta, fauta duce, oboe, von sosta y
cuerdas) hace uso de todas as permutacones posbes de sosta. E
tercero empea grupos de tres vones, voas y vooncheos como
sostas, |unto con as cuerdas orquestaes. Es Poco habtua porque
os sostas nterpretan a menudo a msma parte que a orquesta que
toca por detrs. E qunto es para von sosta, fauta, cavcordo y
cuerdas; y e sexto para dos voas sostas, cuerdas orquestaes ba|as
(sn vones) y vooncheo. Las seccones en as que toca toda a
orquesta se aman tutt (todos |untos) y se aternan con otras en as
que suena e nstrumento sosta acompaado so por e contnuo.
E concerto nmero cuatro es probabemente e ms
reconocbe de todos y consttuye a quntaesenca de a peza
barroca. Escrto para un von sosta y dos fautas duces sostas,
cuerdas y contnuo, su movmento rpdo sgue de forma estrcta a
forma de ritornello de Vvad, con sus tutu recurrentes y sus fuertes
cadencas. Su segundo movmento es un andante de forma bre. E
presto fna es a esto de una fuga: Bach compona temas argos y
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 183
365 das para ser ms cuto
uego os mtaba en otras partes, superponndoos de forma
sucesva.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Antes de componer estos concertos, Bach se nteres
profundamente por Vvad y otros compostores taanos, y redact
reduccones para tecado de sus pezas nstrumentaes como e|ercco
para me|orar su propa obra.
2. Los Concertos de Brandeburgo aparecen cataogados como
concert gross, es decr, concertos para ms de un sosta.
3. Pese a que fueron compuestos para Chrstan Ludwg,
margrave de Brandeburgo, |ams fueron nterpretados para .
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 184
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 13 FILOSOFA
Ar$u#entos sobre
la e:istencia de "ios
Aun+ue #uc2a $ente 5tanto cre,entes co#o ateos8
e:ponen sus ra-ones sobre la e:istencia de "ios* nin$n
ar$u#ento puede ser probado. Sin e#bar$o* los ilsoos lo
2an intentado ,a desde Aristteles.
Hay tres tpos de argumentos sobre a exstenca de Dos. E
prmero se denomna ontogco y se debe a fsofo medeva san
Ansemo de Canterbury (1033-1109). La teora de san Ansemo era
ms compcada, pero e fondo fundamenta de argumento ontogco
es e que sgue:
Dos es e ser ms perfecto posbe. (Defncn)
Es ms perfecto exstr que no exstr.
S Dos no exstera, entonces carecera de una exstenca
perfecta. (De )
Por tanto, Dos exste. (De e )
E segundo tpo de argumento sobre a exstenca de Dos es
cosmogco. Su razonamento bsco consste en que todo o que
exste debe tener una causa, una causa que a su vez no tene causa.
La prmera causa debe ser Dos, porque so puede exstr sn tener
una causa. Una varante de este argumento asegura que todo
excepto Dos es contngente o o que es o msmo, todo o dems
podra no exstr, pero cuaquer causa contngente requere de una
causa en s msma necesara, y esta causa es Dos.
E tercer tpo es e argumento de dseo, que no es tan rguroso
en cuanto a a gca se refere como os otros dos. De acuerdo con
este razonamento, e mundo tene caracterstcas cuya me|or
expcacn es a hptess de que fueron creadas por un dseador
ntegente. Entre estas caracterstcas se suee ctar a armona de as
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 185
365 das para ser ms cuto
eyes fscas que hacen a vda posbe, a adaptacn de os
organsmos a su entorno natura y e hecho de que os humanos sean
seres ntegentes con concenca de s msmos.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Desde Chares Darwn (1809-1882), muchos fsofos (pero no
todos) han nsstdo en que e argumento de dseo no es vdo
porque todas as caracterstcas de mundo pueden ser expcadas por
h cenca, y en especa por a evoucn.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 186
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 13 RELIGION
La cbala
La cbala* o lo +ue es lo #is#o* el #isticis#o .ud!o*
e:plica los nu#erosos #isterios de esta reli$in. 9usca
encontrar respuesta a cuestiones +ue van desde el #otivo por
el +ue "ios cre la ?ierra , a los seres 2u#anos 2asta la ra-n
por la +ue* si Al es bueno* e:iste el #al en el #undo. Intenta
alcan-ar descubri#ientos #!sticos a travs de la
interpretacin 2er#enutica de la ?ora , el ?al#ud* con el
ob.eto de 2allar la verdad #!stica 5el ascenso 2asta "ios8.
Consttuye un e|e centra de a cbaa a nocn de que Dos
tene dos formas: una en a que se manfesta para crear a Terra y
otra que es competamente mposbe de conocer. Entre ambas
naturaezas dvnas hay dez sefirot (fuerzas creatvas), que medan
entre ese Dos mposbe de conocer y e Dos que se manfesta. Los
practcantes de a cbaa creen que se puede nfur sobre estas
fuerzas para evar hasta a Terra poderes dvnos como a compasn
o e |uco. Segn a cbaa, cada etra de a Tora posee un poderoso
sgnfcado que es posbe descfrar.
E texto ms mportante de a cbaa es e Sefer ha-zohar, o
smpemente Zohar. Esta obra fue descuberta ms que escrta por
Moss ben Shem Tov de Len, en Espaa, en e sgo XIII. Ben Shem
atrbuy a obra a un rabno de sgo II. E texto es, como otros
pertenecentes a a cbaa, cas ncomprensbe a menos que e ector
posea un profundo conocmento de a Bba hebrea.
Aunque a cbaa prosper durante a Edad Meda, su ampa d-
fusn actua se debe a su expansn durante e sgo XVIII, que
comenz con e movmento |asdco. Hoy en da ha aparecdo en
muchos ttuares de a prensa porque numerosos famosos han
abrazado su prctca. Sn embargo, a mayora de os expertos
nssten en que esta versn de a cbaa, que consste en hechzos
esprtuaes, pedras y coares, consttuye una degeneracn respecto
de a verdadera prctca tradcona.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 187
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. Los ms crtcos con a cbaa argumentan que nfere dos
naturaezas de Dos, una nocn compcada de concar con e
monotesmo.
2. Los hos ro|os que vsten os famosos segudores de a cbaa
deben supuestamente protegeros de os esprtus mavados.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 188
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 14 HISTORIA
&l %enaci#iento italiano
&l %enaci#iento italiano* +ue se ori$in en la ciudad de
Florencia a inales del si$lo 3IV , alcan- su cnit durante el
reinado de un $obernante local lla#ado Loren-o el Ma$n!ico*
ue un per!odo de tre#endos ca#bios pol!ticos* reli$iosos ,
art!sticos. Co#o su propio no#bre indica* ue percibido por
los intelectuales co#o un redescubri#iento de las artes* +ue
lle$aba tras lo +ue al$unos consideran un per!odo de #il a'os
de estanca#iento cultural en &uropa +ue co#en- con la
ca!da del I#perio ro#ano.
Artstas e nteectuaes peregrnaron en trope hasta a corte de
Lorenzo en a cudad de Arno. Pntores famosos como Leonardo da
Vnc, Bottce y Mgue Ange traba|aron en Forenca. E propo
Lorenzo escrba poesa adems de dedcarse a a caza.
E Renacmento marc un punto de nfexn hstrco: acababa
a Edad Meda y comenzaba a era moderna. Se extend desde a
Forenca de os Medc a otras partes de Itaa, y uego haca e norte
por e resto de Europa. Con a ayuda de a nvencn en Aemana de
un nuevo tpo de mprenta de produccn a gran escaa, as deas de
Renacmento cambaron de raz a cutura de contnente.
E credo fundamenta de Renacmento era e humansmo, un
movmento nteectua que susttuy a obedenca cega a as
enseanzas regosas por una vueta a pensamento csco. E deseo
de de|ar a un ado a tradcn ev a nuevas formas de arqutectura,
pntura y erudcn. E Renacmento era, por encma de todo, un
cambo de mentadad que de|aba atrs a cerrazn de as tradcones
medevaes para dar paso a una forma de comprender e mundo ms
moderna e nqustva.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 189
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. De vez en cuando hay va|eros en Forenca a os que
sobrepasa a magnfcenca de arte y a arqutectura renacentstas y
se desmayan, una enfermedad conocda como sndrome de Stendha
desde que en e sgo XIX se d|era que e escrtor francs fue ncapaz
de camnar tras su egada a a cudad.
2. La mprenta, que hzo posbe a dfusn a gran escaa de
bros en Europa, fue nventada por |ohann Gutenberg en 1448. Antes,
os textos deban ser copados a mano, o que poda evar aos e
ncuso dcadas.
3. E terco de a potca Ncos Maquaveo, que aprend
sobre estas des y acerca de os gobernos de prmera mano cuando
era conse|ero de os Medc, dedc su hstrco tratado E prncpe a
h|o de Lorenzo d Pero.
4. Ta vez d edfco ms famoso de Forenca sea a catedra,
que es o sufcentemente grande como para abergar a 30 000 fees.
E conocdo duomo de ocho caras, termnado en 1436, fue e prmero
de su case y est consderado como e ms temprano y me|or
e|empo de arqutectura renacentsta.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 190
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 14
LITERATURA
"on [ui.ote
$on %ui&ote* de Mi$uel de Cervantes 5la pri#era parte es
de 06); , la se$unda de 060;8* es el 2ito cultural #s
i#portante del #undo de 2abla 2ispana. Se reconoce co#o la
obra unda#ental de la literatura espa'ola , est considerada
#a,oritariaE#ente co#o la pri#era novela #oderna de todos
los tie#pos.
E persona|e que e da ttuo es un hombre de 50 aos de a
regn de La Mancha, en a parte centra de Espaa, que, nfudo por
a ectura de bros de cabaera, anunca un da para sorpresa de su
fama que ha cambado su nombre por e de Don Ou|ote y que va a
sar a cabagar por e mundo sobre su nobe corce (en readad, un
rocn famco amado Rocnante) para reazar grandes hazaas y
desfacer entuertos. Se hace con os servcos de un escudero, un
campesno anafabeto amado Sancho Panza que consdera que est
oco pero e sgue a corrente a creer a medas en a promesa de su
seor de que e entregar una nsua para que a goberne.
La pare|a comenza as un argo va|e de desventuras, durante
e que Don Ou|ote constantemente manterpreta a readad que e
rodea, confundendo a posaderos con cabaeros, a prosttutas con
donceas, a mon|es con magos y a monos con guantes. A menudo,
sus hazaas hacen ms dao que ben a aqueos a quenes trata de
ayudar. Todas se tas dedca a una prncesa, a dama Ducnea de
Toboso (en readad, una campesna a a que nada e mporta de todo
aqueo que se hace en su nombre).
Don <uijote paroda a tempo que homena|ea os bros de
cabaera, un gnero fundamenta de a teratura segar medeva.
Estos poemas pcos reataban cuentos ndrectamente reaconados
entre s sobre herocos cabaeros, sguendo por o genera tramas de
amor cortesano. Agunos estaban basados en hechos reaes, mentras
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 191
365 das para ser ms cuto
que otros eran pura eyenda. En Don Ou|ote, Cervantes abord esos
msmos temas pero con un esto narratvo ms cohesonado, con una
profunddad pscogca sn precedentes y una concenca de s msmo
rnca. Adems, ncuy gros sorprendentemente posmodernos:
despus de que otro autor pubcara una secuea fasa de a prmera
parte de su novea en 1614, Cervantes ntrodu|o esa obra en a
contnuacn que escrb. As, Ou|ote y Sancho son conscentes de
a exstenca de esta narracn fasa, o que es permte rdcuzara.
Pese a que hoy en da damos por sentadas caracterstcas
teraras como stas (de hecho, damos por sentada a exstenca
msma de gnero noveesco), en su tempo consttuyeron profundas
nnovacones. E persona|e de Don Ou|ote es en s msmo un gran
ogro, una fgura que a o argo de dstntas pocas ha sdo vsta como
a de un bufn, un hroe trgco y un tpo vaente e nconformsta. E
estar dotado de tantas cuadades es precsamente o que hace de
protagonsta de esta novea uno de os persona|es de fccn ms
mportantes de todos os tempos.
OTROS DATOS DE INTERS
1. De todos os bros |ams pubcados, ste es e segundo
despus de a Bba en nmero de e|empares mpresos.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 192
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 14 ARTES PLASTICAS
Alberto "urero
Alberto "urero 507<0E0;(D8 es uno de los artistas
renacentistas #s conocidos del norte de &uropa. Su padre
ue un orebre 2n$aro aincado en la ciudad ale#ana de
=re#ber$* +ue trans#iti a su 2i.o los conoci#ientos
necesarios para crear los e:+uisitos $rabados +ue producir!a
#s adelante en su carrera.
Durero fue uno de os prmeros artstas norteos que va| a
Itaa para estudar arte. Tras pasar una temporada en Veneca en
1494, regres a Nremberg, donde mezc as teoras renacentstas
con as tcncas que haba aprenddo en Aemana.
En 1498 pubc un cco de 15 grabados sobre madera que
ustraban e Apocapss (e fn de mundo segn aparece en e Lbro
de as Reveacones). Es partcuarmente famoso su retrato de os
cuatro |netes de Apocapss (a Muerte, e Hambre, a Guerra y a
Peste).
Entre 1513 y 1514 mprm sus tres grabados maestros; e
ms conocdo es l caballero2 la muerte y el diablo, que mostraba a
un cabaero crstano de a Edad Meda cabagando sn medo entre a
tentacn y e pegro.
Poco despus de que Martn Lutero hcera pbcas sus 95 tess
(1517), Durero se convrt en un ardente segudor de a Reforma Su
obra maestra tarda, #os cuatro apstoles (1523-1526), ncuye argas
nscrpcones de a traduccn a aemn que hzo Lutero de os
Evangeos, en a que os apstoes desprecan e orguo y os errores
humanos. Durero ev su obra a as autordades muncpaes de
Nremberg, una cudad que para entonces haba adoptado e
uteransmo.
En sus aos fnaes se nteres cada vez ms por a teora de
arte. Pubc un estudo sobre perspectva basado en a obra de Pero
dea Francesca (1525) y dos aos despus escrb un bro sobre a
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 193
365 das para ser ms cuto
cenca de as fortaezas. La muerte o sorprend en 1528 traba|ando
en un ambcoso tratado sobre as proporcones.
Conocdo como e Leonardo de norte, Durero dedc su vda
a armonzar os deaes cscos de Renacmento taano y e
naturasmo de su Aemana nata.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Aunque es conocdo sobre todo por sus grabados, Durero
tambn era un geno de a acuarea, como se puede observar en La
gran mata de herba, obra admrada en a actuadad por su precsn
centfca.
2. Durero experment con un artefacto ptco para reproducr
a readad sobre una superfce de dos dmensones.
3. En su grabado La cada de hombre (o Adn y Eva), ncuy a
cuatro anmaes para representar os cuatro humores o
temperamentos: e sanguneo, e meancco, e femtco y e
corco.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 194
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 14 CIENCIA
@alileo @alilei
@alileo @alilei 50;6;E067(8* nacido a las aueras de la
ciudad italiana de Gisa* 2a sido considerado el padre de la
!sica* la astrono#!a , la ciencia #odernas. /na lista
abreviada de sus lo$ros debe incluir la invencin del
#icroscopio co#puesto* el descubri#iento de lunas en
Jpiter* el dise'o del pri#er relo. de pndulo , la creacin de
un telescopio con el +ue conte#plar las proundidades del
espacio. Sus e:peri#entos cient!icos pusieron las bases del
#todo cient!ico #oderno* , su concepto de inercia inspir
de or#a directa las le,es del #ovi#iento de =eCton.

Pero posbemente e mayor ogro de Gaeo fue pantar cara a
a Igesa catca romana de Renacmento. Por entonces, se
consderaba un acto de reben afrmar que e So era e centro de
Sstema Soar, sguendo a teora de astrnomo poaco Ncos
Coprnco (1473-1543). La Igesa, sguendo a nterpretacn tera
de a Bba, aseguraba que e So y e resto de os panetas graban
arededor de a Terra. En su tratado Di=lo"o sobre los dos principales
sistemas del mundo, se bas en as observacones hechas con su
nuevo teescopo para defender a Coprnco. E bro de centfco,
que por entonces tena 69 aos, fue prohbdo por a Inquscn, y
fue conmnado a presentarse ante un trbuna en Roma. Fue
decarado cupabe de desafar a a doctrna de a Igesa y
sentencado a cadena perpetua. La condena fue conmutada por otra
de arresto domcaro. Mur ocho aos despus en su casa, cerca de
Forenca, ba|o a vganca de os guardanes de a Inquscn.
En 1992, 359 aos despus de |uco a Gaeo, e papa |uan
Pabo II cre una comsn que reconoc a vaenta de centfco y
pd perdn pbcamente por habero castgado.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 195
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. E padre de Gaeo o dsuad de estudar matemtcas
porque quera que |uera mdco.
2. Gaeo fue adems a prmera persona que d|o haber vsto
montaas y vaes en a superfce de a Luna.
3. Sus dos h|as naceron fuera de su matrmono y se hceron
mon|as.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 196
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 14 MSICA
@eor$ Friedric2 Haendel
Incorre$ible#ente sociable , cos#opolita* @eor$
Friedric2 Haendel 506D;E0<;18 ue* .unto a Jo2ann Sebastian
9ac2* el #e.or co#positor del 9arroco tard!o. =aci en 06D;
en el pe+ue'o pueblo ale#n de Halle* en el seno de una
a#ilia catlica* , escribi sus dos pri#eras peras antes de
cu#plir los () a'os. Lue$o co#en- a co#poner brillantes
pie-as corales en lat!n para la litur$ia catlica.

Entre 1707 y 1711 pas una temporada en e norte de Itaa,
codendose con os grandes compostores taanos Antono Vvad,
Arcangeo Core y Domenco y Aessandro Scaratt, cuyo sentdo de
a meoda e nfuy enormemente. Abandon Itaa para aceptar un
puesto en a corte de eector de Hannover (que resut ser adems
heredero de a corona brtnca), a que convenc para que e dera
un ao de excedenca para va|ar a Londres. Una vez a, Haende
comenz a popuarzar a pera entre e pbco ngs. Rnado (1711)
fue a prmera composcn de este tpo que escrb expresamente
para esta cudad y, pese a estar en taano, tuvo un nmenso xto.
Muchas otras a sgueron: $cis y +alatea (1718), ;adamisto (1720) y
>ulio 6sar (1724), entre otras. Estas obras e convrteron en e rey de
a recn naugurada Rea Academa de a Msca, en a que se han
representado as me|ores peras en Ingaterra.
Cuando e eector de Hannover eg a fn a Londres, en 1717,
para coronarse como |orge I, a Haende e preocup que e nuevo
monarca estuvera enfadado porque se haba pasado ms tempo en
Londres que en a cudad aemana. Segn cuenta a eyenda,
compuso su famosa sute Msca acutca para recuperar e favor de
rey; cuando ste tuvo notca de brante msco en que se haba
convertdo, e dob e saaro.
Durante sus tmos aos en Ingaterra, camb su foco de
nters de a pera a oratoro, un gnero teatra que sn embargo no
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 197
365 das para ser ms cuto
se evaba a escena, para sosta, coro y orquesta, generamente de
contendo regoso. Compuso ms de 30 antes de morr. A su decto
l 3esas (estrenado en 1742) e sgueron Sansn (1743), Smele
(1744), Salomn (1749) y otros. Faec en Londres en 1759.
OTROS DATOS DE INTERS
1. E padre de Haende quso en un prncpo que su h|o fuera
abogado y no msco.
2. Su oratoro E Mesas se nterpreta cada Navdad en
ncontabes gesas de todo e mundo.
3. La prmera pera que compuso en Ingaterra, Rnado, ncua
k sueta de gorrones vvos en e curso de una escena ambentada en
un bosque.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 198
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 14 FILOSOFA
&l escepticis#o
Al$una ve- 2as tenido un sue'o* =eo* +ue 2a,as cre!do
+ue era realO N[u pasar!a si no pudieses despertar de ese
sue'oO NC#o podr!as discernir la dierencia entre el #undo
de los sue'os , el #undo realOK
M4%F&4* en #atri'
Es usted parte de una smuacn nformtca? Cmo o sabe?
Parece que tene entre sus manos un bro rea hecho de pape rea,
pero cmo sabe que eso no se debe a que un ordenador e est
dcendo a su cerebro que expermente a sensacn de tener en as
manos un bro rea hecho de pape rea? Cmo est tan seguro de
que puede farse de as experencas en o que usted ama e mundo
rea?
Este dema es conocdo como e probema de esceptcsmo
sobre e mundo exteror. De una forma ms genera, e esceptcsmo
es cuaquer con|unto de afrmacones o argumentos fosfcos que
tratan de socavar nuestra fe en un con|unto de conocmentos
cuaesquera. Un escptco es aguen que empea este tpo de
argumentos para socavar nuestra fe en aqueo que creemos conocer.
sta es otra forma de esceptcsmo: cmo sabe que e resto de
a gente pensa, sente, vve? Actan como s o hceran. Y s es
pregunta, respondern que s. Pero cmo sabe que estn dcendo a
verdad? Cuaquer ntento de probar que e resto de as personas son
seres pensantes Puede ser redrgdo para demostrar que en readad
son robots muy avanzados.
Muchos fsofos han asegurado haber resueto e probema de
esceptcsmo sobre e mundo exteror y e resto de os seres
pensantes. Pero otros han admtdo su derrota.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 199
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. Ren Descartes (1596-1650) escrb a ms famosa e
nfuyente carta de credencaes de esceptcsmo en Medtacones
metafscas, donde consdera a posbdad de que un demono
mavoo muy poderoso sea quen o haya creado y est engandoo
de una forma sstemtca. Descartes pregunta a ector: cmo puedo
saber que no estoy sendo engaado por un demono as?
2. Mentras Immanue Kant (1724-1804) estmaba que era un
gran escndao que a fosofa todava no hubera resueto e
probema de esceptcsmo, Martn Hedegger (1899-1976) de|
escrto que e gran escndao no era que e probema no estuvera
resueto sno que os fsofos consderaran que necestaba una
soucn.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 200
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 14 RELIGION
Jasidis#o
&l #ovi#iento .as!dico ue undado por el rabino Israel
ben &lie-er 50<))E0<6)8* conocido co#o el 9es2t o 9aal S2e#
?ov 5Maestro del 9uen =o#bre8* a #ediados del si$lo 3VIII.
Las creencas fundamentaes de os |udos |asdcos son e
pantesmo y e devekut. E prmero asegura que Dos est presente en
todas as cosas naturaes. Esto provoca mucha tensn en e seno de
|udasmo porque entra en confcto con a creenca genera de que
Dos no tene presenca fsca aguna. E de!e'ut es e estado de
comunn exttco con Dos, a acance de todos os |asdcos.
Durante sus va|es por Poona y Ucrana, e Besht nssta en
que a comunn emocona con Dos y e amor por os hermanos
|udos era ms mportante que e conocmento precso de a Tora.
Daba gran mportanca a a oracn de corazn en contraposcn con
e estudo de os textos sagrados.
E |asdsmo se extend rpdamente por e este de Europa
durante e sgo XVIII, encontrando oposcn a sus creencas a
donde fuera. Pese a eo se formaron varas sectas a medda que
dstntos grupos se fueron adhrendo a as enseanzas partcuares
de dstntos rebbes o deres esprtuaes. E movmento prosper
hasta a Segunda Guerra Munda y e Hoocausto. Tras a e|ecucn de
gran parte de este grupo, acompaada por a destruccn de sus
hogares y cudades, os |udos |asdcos emgraron a Israe o Estados
Undos.
Hoy en da se os puede dentfcar fcmente por su forma de
vestr. Aunque sus atuendos dferen entre sectas, a mayora de os
hombres evan un abrgo negro argo, un cnturn de oracn, un
sombrero negro y unos hos bancos amados tzitzit que cuegan de
sus ropas a a atura de a cntura. Adems, no es est permtdo
afetarse as patas, por o que muchos evan trabuzones (amados
payot) y barba. Las obgacones para as mu|eres son menos
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 201
365 das para ser ms cuto
homogneas pero tambn muy exgentes. Deben evar fadas
recatadas y manga arga, y as casadas deben cubrrse e peo.
Los |udos |asdcos egeron vestr as para conservar tantas
costumbres de sgo XVIII como puderan. Creen adems que es
mportante destacarse de a socedad secuar y tener a aparenca de
ser |udos. De esta forma un grupo que en su tempo fue muy radca,
hoy en da resuta bastante conservador.
OTROS DATOS DE INTERS
1. La paabra |asdsmo tambn puede ser empeada para
referrse a un grupo de |udos de sgo 111 a. C., muy conservadores
y opuestos a os |udos hencos que apostaban por a asmacn.
2. No todos os |asdcos se evan ben entre s. La secta satmer
es antsonsta mentras que a |abad apoya e Estado de Israe.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 202
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 15 HISTORIA
La %econ+uista
Casi .usto despus de +ue el caliato #usul#n
con+uistara &spa'a en el a'o <0D d. C* la &uropa cristiana
e#pe- a tra#ar la or#a de recuperar la Gen!nsula. Les
cost cerca de D)) a'os de $uerras inter#itentes* pero la
%econ+uista ter#in por triunar en 071(* cuando el lti#o
bastin #oro en la Gen!nsula* la $ran ortale-a de @ranada*
ca, en #anos de los re,es espa'oles Fernando e Isabel. Gero
los #oros* +ue as! se conoc!a a los #usul#anes de &spa'a*
de.aron tras de s! un uerte le$ado cultural a las actuales
naciones de &spa'a , Gortu$al.
Durante os ocho sgos de goberno musumn, a pennsua
Ibrca fue conocda como a-Andaus. Este cafato fue e nco
perodo argo en e que os musumanes gobernaron en Europa
occdenta, por o dems crstana. La Espaa musumana fue en
muchos sentdos un asombroso xto. Las maravas arqutectncas
construdas por os cafas competan con sus rvaes crstanas en esa
poca.
La Europa crstana estaba tan fascnada como aterrorzada de
tener a os moros en su pato trasero, de forma que reconqustar
Ibera se convrt en un ob|etvo fundamenta de os crstanos
medevaes y una exgenca a grtos de a Igesa. Caromagno, entre
otros reyes europeos, env a sus tropas a uchar contra os moros.
Las Cruzadas, pese a que tenan como ob|etvo os terrtoros
musumanes en Orente Prxmo, estuveron nfudas por as
tensones entre crstanos y musumanes a consecuenca de contro
smco de Espaa.
Las cudades ba|o contro musumn comenzaron a caer en
manos de os e|rctos crstanos a partr de ao 1100. Los crstanos
capturaron Zaragoza en 1118; Lsboa, a capta de Portuga actua,
en 1147; a gran capta de cafato, Crdoba, en 1236. La cada de
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 203
365 das para ser ms cuto
Granada en 1492 fue e punto fna de a Reconqusta. Los crstanos
no fueron n de cerca tan toerantes como os moros. Meses despus
de a cada de Granada, se expus a os |udos de Espaa. Pocos aos
despus se orden a os musumanes que quedaban en a Pennsua
que se convrteran o abandonaran Ibera. E fascnante cafato se
haba desvanecdo, pero Espaa y Portuga, dos pases que pronto se
convertran en actores prncpaes de tabero nternacona, haban
emergdo de sus runas.
OTROS DATOS DE INTERS
1. En 1294, cuando as fronteras entre Espaa y Portuga an no
estaban marcadas, bs portugueses frmaron un tratado de aanza con
Ingaterra. Es e tratado ms antguo an en vgor.
2. Uno de bs guerreros ms famosos de a Reconqusta fue un
genera crstano Iamado E Cd, que en readad uch tanto para bs
crstanos como para os musumanes.
3. E Corn prohbe mostrar fguras humanas en as mezqutas,
o que convrt en fundamentaes os dbu|os y formas geomtrcas.
Este partcuar esto arqutectnco sgue sendo vsbe en muchas
cudades espaoas en as que as mezqutas se convrteron en
gesas catcas tras a Reconqusta.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 204
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 15
LITERATURA
Los cuentos de Canterbur,
A pesar de +ue son pocos los detalles +ue se conocen
sobre la vida de @eore, C2aucer* el le$ado de su obra
#a$na* Los cuentos de (anterbur! 52acia la dcada de 0H1)8
es inne$able. &sta obra dese#pe' un papel unda#ental en
la consolidacin del in$ls co#o idio#a literario , alternativa
real al rancs , al lat!n* +ue eran las len$uas estndar en
a+uella poca incluso en In$laterra. Al poner in a la idea de
+ue el in$ls era por deinicin inerior a las len$uas clsicas*
C2aucer abri el ca#ino para autores de la talla de &d#und
Spenser* sir G2ilip Sidne,* C2ristop2er MarloCe* Tillia#
S2aBespeare , otros $i$antes literarios en len$ua in$lesa +ue
lo si$uieron.
#os cuentos de 6anterbury se componen de una sere de 24
hstoras que van reatando un varopnto grupo de peregrnos
durante su va|e desde os arededores de Londres hasta Canterbury
con e fn de vstar e santuaro de santo Toms Becket. Segn se
sugere en e progo, a dea nca de Chaucer era a de ncur hasta
120 reatos, pero se desconoce s e traba|o qued nacabado o s e
autor smpemente camb de opnn y decd ponere fn a a obra
cuando eg a nmero 24.
Los peregrnos de Chaucer son una mezcoanza de gente
procedente de muy dversas formas de vda: e cabaero, e monero,
e msercordoso, a abadesa, a comadre de Bath, etctera. En sus
reatos se recoge todo un abanco de gneros teraros, desde e
sermn hasta a aegora, pasando por a hagografa e ncuso a
novea de cabaera. De msmo modo, a temtca de os cuentos es
muy varada; ncuye temas de amor corts e hpocresa regosa,
pasando por epsodos de humor subdos de tono.
#os cuentos de 6anterbury estn escrtos en ngs medo, o
que consdera e puente entre e ngs antguo de :eo-ulf y e
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 205
365 das para ser ms cuto
moderno que se utza en a actuadad. A pesar de que tanto a
ortografa como pronuncacn y e orden de as paabras han
cambado de manera nobe desde a poca de Chaucer, a mayor
parte de su engua|e es compresbe para os ectores actuaes.
Todos os cuentos, a excepcn de dos, estn escrtos en verso
Chaucer decd de|ar a un ado e omnpresente verso francs y ut
zar os pentmetros ymbcos, neas compuestas de dez sabas que
de entonces se convrteron en a forma potca ms utzada en
Ingaterra La decsn que Chaucer adopt en ese momento aan e
camno que Shakespeare y otros utzaran este tpo de verso de
manera brante en obras de teatro y sonetos en os sgos venderos.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Despus de que h peste negra arrasara Ingaterra a fnaes de
a dcada de 340, a fama de Chaucer hered una fortuna de unos
famares que mureron a causa de a epdema. Este cauda
econmco cado de ceo hzo posbe que Chaucer accedese a una
educacn en ugar de acabar convrtndose en un comercante o un
mercader.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 206
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 15 ARTES PLASTICAS
Mi$uel Qn$el
A Mi$uel Qn$el 507<;E0;678 a #enudo se lo considera el
#e.or artista del %enaci#iento italiano. Gintor* ar+uitecto*
poeta e in$eniero de talento* se ve!a a s! #is#o
esencial#ente co#o escultor. @ior$io Vasari* +ue lo conoci
personal#ente , escribi su bio$ra!a* ase$uraba +ue el
artista pod!a dar vida al #r#ol.
Mgue Ange nac en Caprese, en a Toscana taana, en e ao
1475. Era un |oven excepconamente brante, por o que o nvtaron
a unr-se a crcuo nteectua y artstco que rodeaba a acomodado
descendente de a fama Medc, Lorenzo e Magnfco. Desde
Forenca se trasad a Roma, donde recb e encargo de reazar a
escutura de a Pet, una magen de a Vrgen desoada ante e
cuerpo ya sn vda de su h|o. Fnazara e encargo en e ao 1499.
En torno a 1501, Mgue Ange regres a Forenca donde traba|
en su famosa escutura Da!id. Varos aos despus sera requerdo en
Roma, donde e encargaron e dseo y a escutura de un monumento
fnebre compuesto por 40 fguras de tamao natura para e
mausoeo de Papa |uo II. Este proyecto se vo pronto nterrumpdo
por otro encargo de pontfce: quera que pntara e techo de a
Capa Sxtna. E |oven artsta, a pesar de que tena escasa
experenca en frescos, fnaz e encargo en tan so cuatro aos.
Una vez termnado e techo de a capa, Mgue Ange retom
su traba|a en e mausoeo de papa, donde escup a fgura de
3oiss y de scla!o moribundo entre 1513 y 1516. Debdo a que |uo
II mur antes de que e mausoeo estuvese acabado y su fama se
mostr retcente a a hora de pagar un monumento tan extravagante,
Mgue Ange no pudo termnar e encargo sguendo e dseo que
msmo haba hecho. Decepconado, pas a mayor parte de as dos
dcadas sguentes traba|ando en una sere de proyectos para a
poderosa fama de os Medd, especamente en su mausoeo y en a
capa funerara de a basca de San Lorenzo.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 207
365 das para ser ms cuto
En 1534, Mgue Ange regres a Roma para pntar e fresco de
|uco Fna en e testero de a Capa Sxtna. Frm su obra
dbu|ndose a s msmo en a pe desoada de mrtr Bartoom.
Varos aos despus de termnara, e papa Pabo IV hzo cubrr con
ropa|es os cuerpos desnudos que aparecan en ea a consderaros
ofensvos. La mayor parte de estos ropa|es se han de|ado ntactos
durante a restauracn que se ha hecho recentemente de a obra.
Mgue Ange tambn de| su huea en a panfcacn
urbanstca de a Roma de Renacmento. En e ao 1537 recb e
encargo de remozar a paza de Captoo, a antgua Cudadea.
Nueve aos ms tarde fue nombrado arqutecto |efe de a nueva
basca de San Pedro, de a que dse a famosa cpua.
Desgracadamente no vv para vera termnada; mur en Roma a
os 89 aos.
OTROS DATOS DE INTERS
1. En e fresco de La creacn de Adn de a Capa Sxtna,
Mgue Ange retrat a Dos dentro de una forma ovaada compuesta
por ngees suspenddos en e are. Dos catedrtcos braseos,
Gson Barreto y Marceo de Overa, han sugerdo recentemente que
a composcn de artsta se nspr en a forma de a seccn
transversa de cerebro humano.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 208
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 15 CIENCIA
La electricidad esttica
Gor +u en ocasiones el pelo se eri-a despus de
cepillarloO NGor +u en invierno si a$arra#os el picaporte de
la puerta despus de 2abernos puesto el abri$o a veces nos
da cala#breO La respuesta es la electricidad esttica.
Toda matera est formada por tomos. Cada tomo est
compuesto de neutrones, protones y eectrones. Los neutrones no
tenen carga, os pro-tones tenen carga postva y os eectrones a
tenen negatva. Los protones y os neutrones estn fuertemente
undos en e centro de tomo, que se denomna nceo, mentras que
os eectrones orbtan a su arededor, de msmo modo que os
panetas o hacen en torno a So. Cuando e nmero de protones es
gua a de eectrones, e tomo no tene carga. Sn embargo, a veces,
os eectrones se frotan contra otros tomos. Los tomos que ganan
nuevos eectrones pasan a tener carga negatva, mentras que os
que han perddo eectrones pasan a tenera postva. Los tomos que
tenen cargas opuestas se senten atrados entre s o haca ob|etos
que tengan carga neutra, mentras que os tomos que tenen a
msma carga se repeen.
sta es a razn por a que a punta de peo se erza. Los
eectrones de peo se frotan con e cepo. Entonces e peo adquere
carga postva. Cada mechn de peo con carga postva ntenta
ae|arse o ms posbe de otro mechn que tambn tene carga
postva: e peo se eectrza.
Hay agunos tpos de matera, como os metaes, que se
apoderan de os eectrones y os de|an moverse bremente. Estos
materaes se aman conductores. Otros, como e pstco o a tea,
son ms rgdos y evtan que os eectrones se muevan bremente. A
stos se os denomna asantes. Cuando nos ponemos e abrgo en
nverno, os eectrones de abrgo se frotan contra nuestro cuerpo.
Adqurmos as una carga negatva. A tocar e meta de pcaporte de
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 209
365 das para ser ms cuto
a puerta, os eectrones satan desde a mano haca e meta de
pomo, un buen conductor. Esto provoca e caentamento de are,
creando una chspa. Es ms probabe que pase en nverno porque e
are est seco. S hay humedad en e are, sta absorbe os eectrones
(e agua es un buen conductor), o que sofoca a chspa.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Un rempago es eectrcdad esttca de ato nve. Durante
una tormenta, e movmento de os eectrones crea cargas postvas
en a parte superor de as nubes y cargas negatvas en a nferor. Por
o genera, os eectrones satan de unas nubes a otras para equbrar
as cargas, pero a veces satan haca a terra, una carga neutra,
convertdos en un rayo.
2. Ben|amn Frankn descubr que os rayos son eectrcdad
esttca gracas a sus conocdos expermentos con una cometa.
3. Adems, Frankn nvent e pararrayos, e dspostvo que
probabemente ms vdas ha savado en toda a hstora.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 210
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 15 MSICA
&l Mes!as de Haendel
&n 0<70* el virre, de Irlanda le encar$ a @eor$ Friedric2
Haendel +ue co#pusiese una pie-a para un concierto benico
+ue tendr!a lu$ar en "ubl!n. "urante (7 d!as a partir del ((
de a$osto* Haendel traba. a un rit#o verti$inoso en lo +ue
acabar!a convirtindose en su pie-a #s a#osa* el oratorio
de &l Mes!as. Aun+ue ,a era conocido en Londres* esta
creacin 2i-o posible +ue se convirtiera en una i$ura de
reno#bre durante $eneraciones> incluso en la actualidad*
coros de todo el #undo entonan esta pie-a para celebrar la
poca navide'a.
E gnero de oratoro tuvo su orgen en e sgo XVII; su nombre
derva de os ugares dedcados a a oracn que se adosaban a as
capas catcas en os sgos XVI y XVII. En sus ncos, estas pezas
se representaban en esas saas, ya que os teatros estaban cerrados
durante a poca de a Cuaresma. Los oratoros son pezas coraes y
orquestaes en as que as partes de soos y as coraes se aternan;
cas sempre estn compuestas sobre textos narratvos con
persona|es y neas argumntaes. Son como a pera pero sn
representacn escnca; se desarroaban en saones y no contaban
con accn escnca n vestmenta teatra.
A dferenca de a mayora de os oratoros, l 3esas no tene
un ho argumenta nea. Se trata de una sere de medtacones sobre
Crsto , Y de rectacones de as profecas bbcas, todas
desconectadas entre s. E contendo tampoco es e habtua en
Haende, un compostor mayortaramente secuar. E famoso coro
de $leluya es una de as pezas ms conocdas de Barroco, de
msmo modo que o son os coros ttuados 0h nosotros2 como
corderos2 nos hemos desperdi"ado y Porque ha nacido un entre
nosotros. Despus de xto de estreno en Dubn en 1742, a fama de
Haende crec como a espuma, consodando su carrera como
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 211
365 das para ser ms cuto
compostor popuar. Nunca eg a guaar E Mesas, e oratoro ms
famoso que se ha escrto |ams, pero termn su traba|o en Londres
seguro de su nombre sera recordado a o argo de a Hstora.
OTROS DATOS DE INTERS
1. La veocdad con a que Haende compet E Mesas ha
evado a agunos a pensar que reamente estaba ba|o a nfuenca de
a nspracn dvna. Otros, sn embargo, aseguran que Haende
sempre traba| con mucha rapdez, por encma de a meda de resto
de os compostores, y que E Mesas no fue una excepcn.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 212
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 15 FILOSOFA
%en "escartes
%en "escartes naci en 0;16 en La Ha,a* Francia. Antes
de co#en-ar a escribir obras revolucionarias en los ca#pos
de la iloso!a* las #ate#ticas , la ciencia* traba. varios
a'os co#o in$eniero #ilitar. Actual#ente se conoce su
iloso!a co#o cartesianis#o o iloso!a cartesiana. Muri en
&stocol#o en 06;).
E proyecto fosfco de Descartes pasaba por reempazar e
sstema arstotco de a cenca, que en aquea poca era a base de
a educacn unverstara en Franca y e resto de Europa. Su obra
ms conocda fueron as 3editaciones metafsicas (1641). En este
bro narr os pensamentos que e rondaron durante os ses das que
pas en una habtacn pequea en uno de sus va|es. Descartes
ntentaba poner en duda todas sus creencas y quedarse so con
aquas de cuya verdad estuvera seguro. Fue durante este ntento
cuando formu su observacn ms famosa: dado que no poda dudar
de que pensaba, no poda dudar de su exstenca. Penso, uego
exsto, o en atn, como a formu, Cogto, ergo sum.
Aunque eg a a concusn de que su propa exstenca era n-
negabe, crea que s poda dudar de a naturaeza de su cuerpo. Su
capacdad para pensar era rrefutabe, pero a exstenca de su cuerpo
fsco no; Descartes argument que e cuerpo y a mente son
eementos ben dferencados.
Defenda que e cuerpo vene defndo por o fsco. Es un ob|eto
geomtrco en movmento, con un tamao, una forma y una
veocdad determnados. La mente, por e contraro, es ago
nmatera. Por o tanto, para Descartes os anmaes son meras
mqunas. Dado que no pensan (supone), no tenen una mente y por
o tanto deben ser smpes con|untos compe|os de partes mves.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 213
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. Descartes denomn a os cuerpos res extensa (ob|etos
materaes, tangbes) y a as mentes res ntegens (ob|etos
pensantes).
2. Descartes descubr a geometra anatca, tambn amada
geometra coordnada.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 214
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 15 RELIGION
Jesucristo
Jess de =a-aret naci , ue criado co#o .ud!o durante
la poca del I#perio ro#ano. Los cristianos creen +ue era el
2i.o de "ios , el lar$a#ente esperado Mes!as. &n los cuatro
&van$elios se reco$e la 2istoria de su vida.
|ess nac en Ben y su madre fue Mara, a a que os
crstanos consderan una vrgen que concb por obra de Esprtu
Santo. E mardo de Mara, |os, aparece en muy pocas ocasones en
os Evangeos, por o que se cree que mur antes de que |ess
egara a a mtad de su adoescenca. |ess sgu con a profesn de
su padre, a carpntera, antes de ncar sus enseanzas cuando
acanz a trentena.
|ess transmta sus enseanzas a travs de reatos cortos,
parbo-as, parado|as y metforas. Agunas de as ms conocdas son
e sermn de a montaa y a parboa de buen samartano. Adems,
haca magros, curaba a os enfermos e ncuso resuctaba a os
muertos. Entre sus dscpuos y amgos tambn haba mu|eres, o que
fue condenado por a autordad regosa de momento.
A travs de sus enseanzas, |ess haca hncap en a egada
de Reno de os Ceos, as como en e Perdn de os pecados. La dea
que quera transmtr ha sdo nterpretada de dversas maneras.
Agunos, dado e Israe estaba ocupado por os romanos, crean que
hababa de bertad potca. Sn embargo, a creenca ms extendda
es que predcaba sobre e fn de mundo. Se deca que este fna
apocaptco traera e advenmento de era mesnca descrta en a
Tora. Se crea que |ess era e Mesas, o savador, cuya egada
prometa e Antguo Testamento, y que marcara e comenzo de una
era de redencn y armona.
A pesar de que |ess tena numerosos segudores, con
frecuenca pona en tea de |uco e orden estabecdo. Para
demostrar su dsconformdad con os antguos |udos de Israe,
provoc dsturbos en e tempo durante a Pascua |uda. E sanedrn,
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 215
365 das para ser ms cuto
a corte suprema de os |udos, o cup de basfema y o entreg a os
romanos ba|o os cargos de sedcn contra e Estado. E der romano
que gobernaba en Israe, Ponco Patos, conden a |ess a ser
e|ecutado en a cruz. Tres das despus de su enterro, os crstanos
creen que resuct de entre os muertos, probando as su santdad
antes de ascender a os ceos.
OTROS DATOS DE INTERS
1. En e ao 532, entonces conocdo como 248 de a era
docecana Donso e exguo ntento f|ar a fecha de nacmento de
|esus. Despus de una ardua nvestgacn , determno a fecha
exacta y a estabec como e 25 de dcembre de ao 1 d. C.
estabecendo e caendaro occdenta que todava se utza en a
actuadad. Sn embargo, este caendaro est basado en ccuos
errneos. Hoy en da se cree que nac entre cuatro y ocho aos
antes de o que marc Donso.
2. <<Crsto>> es e trmno grego para e <<Mesas>>.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 216
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 16 HISTORIA
La In+uisicin
"urante el si$lo posterior al a'o 071(* &spa'a se
convirti en el pa!s #s poderoso el #undo> los
con+uistadores espa'oles se apoderaron de vastas -onas del
=uevo Mundo +ue se e:tend!an desde Ger 2asta Cuba.
@aleones car$ados de oro , otras ri+ue-as re$resaban a los
puertos espa'oles , llenaban las arcas de la corona con un
esplendor #s all de lo +ue puede concebirse. Ade#s los
e.rcitos espa'oles controlaban otras partes de &uropa
occidental* entre las +ue se inclu!an los territorios en los +ue
en la actualidad se encuentran 9l$ica , los Ga!ses 9a.os.
Dentro de as fronteras naconaes, fue ganando adeptos una
corrente de pensamento que pregonaba a pureza regosa. Despus
de expusar a a comundad |uda en e ao 1492 y ordenar a os
musumanes que se convrteran a crstansmo, as autordades se
mostraron decddas a transformar un pas de grandes y nuevos
poderes en un reno de pedad crstana.
Muchos ecesstcos espaoes teman que aqueos |udos y
musumanes que se haban convertdo a crstansmo sgueran
practcando su ve|a fe en secreto, amenazando as a undad regosa
de pas. E ob|etvo de a Inquscn espaoa era cortar de raz esa
here|a y castgar a os denomnados fasos conversos, a menudo
medante una atroz e|ecucn. Hubo otros pases catcos europeos
que puseron en marcha su Prpa nquscn pero a espaoa es sn
duda a ms conocda tanto por a duracn de su renado como por su
cruedad. La tma e|ecucn por here|a que ev a cabo a
Inquscn fue en 1826 medante estranguamento.
En a actuadad, a Inquscn espaoa es snnmo de exceso
de ceo en persecucones regosas y de un fanatsmo tpco de a
poca medeva. Se ensa especamente con os |udos, avvando e
antsemtsmo europeo. Sn embargo, Espaa no era e nco caso. La
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 217
365 das para ser ms cuto
voenca amentada por a regn fue una constante en a era
medeva en todo e contnente. En Gran Bretaa, mes de personas
fueron e|ecutadas acusadas de bru|era, una prctca que fue
extngundose graduamente gracas a a Iustracn, cuando
pensadores progresstas empezaron a mostrar su rechazo a a
nterpretacn tera de a Bba.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Ofcamente os |udos no fueron autorzados a regresar a
Espaa hasta e ao 1858.
2. La Inquscn romana tambn e|ecut y encarce a
centfcos, como Gaeo, cuyos descubrmentos ban en contra de as
creencas de a Igesa.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 218
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 16
LITERATURA
La divina co#edia
La di)ina comedia es la obra #aestra del poeta , ilsoo
italiano "ante Ali$2ieri 50(6;E0H(08. Se trata de un relato
por#enori-ado del via.e de un 2o#bre a travs de la otra
vida* una obra +ue 2a de.ado su i#pronta en la cos#olo$!a
cristiana durante si$los , +ue sent los ci#ientos de la len$ua
italiana #oderna.
Dante nac en Forenca, donde fue un persona|e actvo en a
vda pbca de a cudad hasta que en e ao 1302 se ex despus
de que e goberno o condenara a muerte por sus deas potcas.
Escrb #a 6omedia durante su exo, y se fue e ttuo que e do
a su obra. E sobrenombre de #a di!ina comedia empez a utzarse
tras a muerte de autor.
La composcn de #a 6ommedia gra en torno a nmero tres,
como refe|o de a concepcn crstana de a Santsma Trndad: est
estructurada en tres partes (/nferno2 Pur"atorio y Paradiso), cada una
dvdda a su vez en 33 cantos. Con un canto adcona, e progo, se
ega a un tota de 100. Incuso a estructura nterna de poema se
basa en e nmero tres: Dante escrb toda su obra en tercetos,
estrofa compuesta de tres versos, undos en un esquema de rma
encadenada (ABA, BCB, CDC, etctera).
E protagonsta de #a 6ommedia es e propo Dante. En peno
amento porque est perddo en a vda, se encuentra en un bosque
con e esprtu de Vrgo, e poeta romano. ste o gua hasta as
puertas de nferno, donde aparece a egendara nscrpcn #asciate
o"ne speranza2 !oi ch?intrate (Oh, vosotros que entrs, abandonad
toda esperanza!). En su paso por os nueve crcuos de nferno,
Dante ve cmo as amas de os condenados sufren castgos eternos.
Estas mgenes terrbes egan a su punto gdo con a entrada en
escena de Satn en persona, atrapado en un ago de heo en a parte
ms profunda de nferno.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 219
365 das para ser ms cuto
En a segunda parte, Dante vsta e purgatoro, e ugar donde
esperan as amas que todava no son o sufcentemente puras como
para encontrarse con Dos. Legados a este punto, Vrgo no puede
contnuar e camno ya que, como pagano, no tene derecho a entrar
en e ceo. Dante recbe a una nueva gua, Beatrz, que encarna a
graca dvna en a fgura de amor romntco. Despus de haber
ascenddo os nueve nvees de paraso en a tercera parte, Dante
tene un breve encuentro con Dos, cumnando as un va|e que
refe|a e que reaza e ama humana en su camno haca e Seor;
desde e pecado, pasando por e arrepentmento hasta egar a a
savacn.
#a 6ommedia tuvo una nfuenca enorme en e desarroo de a
engua taana. Prctcamente toda a teratura taana escrta hasta
e sgo XIII se hzo en atn, as que a decsn de Dante de utzar e
taano verncuo supuso un cambo sgnfcatvo. Cuando as
cudades-estado taanas se uneron y formaron una nacn en 1861,
e daecto toscano que Dante haba empeado en sus obras se
estabec como e estndar para e taano escrto, ta y como se
utza hoy en da.
OTROS DATOS DE INTERS
1. E poeta T. S. Eot escrb: Dante y Shakespeare se
reparten e mundo moderno entre s: no hay ugar para un tercero.
2. E motvo de un hroe que va|a a submundo tambn
aparece en dos mportantes textos que nspraron a Dante: a Odsea,
de Homero, y a Eneda, de Vrgo.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 220
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 16 ARTES PLASTICAS
"avid
&n 0;)0 la repblica de Florencia contrat a Mi$uel
Qn$el para +ue esculpiera la i$ura de "avid con el ob.eto de
situarla en la ac2ada de la catedral de la ciudad. &ste re, del
Anti$uo ?esta#ento* un $uerrero valeroso +ue consi$ui
vencer al $i$ante @oliat cuando era slo un adolescente*
estaba considerado co#o el protector de la ciudad toscana.
&n un principio se 2ab!a 2ec2o el encar$o a un artista +ue
#uri poco despus de cortar un enor#e blo+ue de un
#r#ol de $ran valor. Se$n la le,enda* Mi$uel Qn$el lo$r el
traba.o por+ue ue el nico dispuesto a esculpir una piedra
+ue ,a 2ab!a sido JestropeadaK. Cuando inali- la escultura*
en 0;)7* se pens +ue era de#asiado e:traordinaria co#o
para situarla en la parte superior de la i$lesia. &n su lu$ar* se
coloc ante el Gala--o Vecc2io en la Gia--a della Si$noria* en
el #is#o centro de Florencia.
La escutura, una de as obras maestras ms sobresaentes de
Renacmento, muestra a un Davd en tensn |usto antes de atacar a
Goat. No se trata de |oven vctoroso que presenta a famosa obra
de Donateo, sno un adoescente preparado para a accn. Mgue
Ange se nspr en os modeos cscos y escup un cuerpo
hermoso y attco de pe, de|ando caer su peso sobre una perna y
con a cabeza de porte nobe grada haca a zquerda. Los mscuos
de Davd dbu|an todo su potenca de desarroo mentras se prepara
para matar a ggante. E tamao exagera-do de sus manos y pes
muestra as proporcones dstorsonadas de os adoescentes y a
promesa de su futura fuerza.
Segn una ancdota pubcada por e bgrafo de Mgue Ange,
Gorgo Vasar, un cudadano de Forenca, Petro Sodern, se que| de
que a narz de Davd era demasado arga. Ante a crtca, Mgue
Ange fng gopear geramente a narz. Cuando termn, Sodern
excam: Ahora s que parece rea!.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 221
365 das para ser ms cuto
Cuando fue coocada en a Pazza dea Sgnora, a escutura fue
apedreada, probabemente por segudores de can Medc ya en e
exo que a vean como un smboo de a repbca. En 1527, durante
una re-vueta, se romp e brazo zquerdo. En 1873 retraron a
estatua de su encave para reparar e dao causado por os
eementos y a contamnacn. Cuando estaba ya a buen recaudo, en
a Academa de Beas Artes, se cooc una copa en a paza. En 1991,
un pntor taano que haba perddo e |uco atac e orgna con un
marto, apastando uno de os dedos de pe de a fgura.
Como antcpacn a qunto centenaro de a estatua, se mp
utzando agua destada. En a actuadad se est consderando a
posbdad de nstaar chorros de agua permanentes para evtar que
se pueda acumuar a sucedad sobre a obra.
Hoy en da, e Da!id se puede contempar en a Gaera
de'Accadema |unto a otras escuturas de Mgue Ange, como os
cuatro escavos nacabados que dse para e mausoeo de papa
|uo II.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 222
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 16 CIENCIA
La capa de o-ono
La at#sera terrestre se divide en varias capas. Los
2u#anos vivi#os en la troposera* un entorno rico en o:!$eno
+ue se e:tiende 2asta lle$ar .usto por enci#a de la cu#bre
del &verest. La si$uiente capa* a unos 0) o 0; Bil#etros por
enci#a de la supericie* se conoce co#o estratosera. Alber$a
el 1)R del o-ono del #undo 5)H8* una #olcula de $ran
i#portancia +ue 2ace +ue la vida 2u#ana sea posible. Cuando
2abla#os de la capa de o-ono nos reeri#os a la parte de la
estratosera en la +ue se produce la #a,or concentracin de
esta sustancia* un rea +ue se encuentra apro:i#ada#ente a
(; Bil#etros por enci#a del nivel del #ar.
E ozono es una mocua extraa. Est compuesta de tres
tomos de oxgeno, mentras que as mocuas de oxgeno normaes
so tenen 2 (02). Por cada dos mones de mocuas de oxgeno
que exsten so hay tres mocuas de ozono. Sn embargo, a capa
de ozono absorbe entre e 97% y e 99% de a uz utravoeta
procedente de So. La radacn utravoeta (UV) produce cataratas,
quemaduras y cncer de pe, adems de daar as cosechas y a vda
marna.
E ozono absorbe a radacn UV en un equbro dnmco.
Cuando a radacn gopea una mocua de ozono, sta se dvde en
una Mocua de oxgeno (02) y un nco e nestabe tomo de
oxgeno. Este tomo de oxgeno rpdamente se une a una mocua
de oxgeno, dando ugar a una nueva mocua de ozono.
Desgracadamente, cuando se beran a a atmsfera agunos
compuestos hagenos de fabrcacn humana (os ms conocdos son
os corofuorocarbonados, CFC), se puede nterferr en este proceso
tremendamente t.
Cuando se nventaron, hace medo sgo, os CFC fueron
consderados unos compuestos magrosos: eran sustancas estabes,
baratas y no txcas. Se podan empear en os refrgeradores, os
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 223
365 das para ser ms cuto
gases propusores de os puverzadores, os productos de mpeza
para aparatos eectrncos y esterzadores para hosptaes. En 1988
se haban utzado ms de 320 000 toneadas mtrcas de CFC en
todo e mundo. Cuando os CFC egaron hasta a estratosfera, a
radacn utravoeta comenz a romper sus mocuas. Este proceso
ber corna, que se adhr a ozono destruyndoo. Un nco tomo
de corna puede destrur hasta 100 000 mocuas de ozono. La
dsmnucn de a capa de ozono durante a tma mtad de sgo XX
desemboc en a frma de Protocoo de Montrea de 1987, que
prohb ofcamente a utzacn de CFC en os pases desarroados.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Todas as prmaveras desde prncpos de 1980 se ha vendo
detectando un agu|ero en a capa de ozono sobre a Antrtda. No
se trata teramente de un agu|ero sno de una dsmnucn de hasta
e 60% de grosor de a capa en os peores aos.
2. A pesar de que a capa de ozono sgue sendo
consderabemente ms fna que hace medo sgo, nvestgacones
centfcas recentes sugeren que est recuperndose y que podra
vover a su estado orgna a fnaes de sgo XXI.
3. La corna procedente de as pscnas, a sa de mar y os
vocanes no puede egar hasta a estratosfera.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 224
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 16 MSICA
@neros #usicales
"esde un punto de vista 2istrico* la #sica sie#pre se
2a escrito e interpretado con ocasin de deter#inados
aconteci#ientos sociales. Antes del si$lo 3VIII* ten!a una de
estas tres uncionesI #sica de c#ara 5la interpretaban
pe+ue'os con.untos en los recibidores o los salones de la
aristocracia8* #sica eclesistica 5#isas* #otetes* cnticos e
2i#nos8 o #sica teatral 5el aco#pa'a#iento +ue se
interpretaba entre los distintos actos de una obra de teatro o
de una pera8.
A o argo de os aos se han do desarroando una sere de
gneros estndar gracas a a ntervencn de numerosos
compostores. Obvamente, hay ms gneros muscaes que os que
aparecen a contnuacn, pero stos son os que os propos
compostores han estabecdo como os prncpaes:
9allet: ballet d,action, un esto de representacn pbca de
bae que tena gran promnenca en Pars durante e sgo XVIII y que
haba surgdo de os baes de a corte de norte de Itaa de XIV.
Msica de c#ara: desde a era csca en adeante, maestros
veneses como Franz |oseph Haydn, Wofgang Amadeus Mozart y
Ludwg van Beethoven estabeceron os que seran os estndares de
cmo deba sonar a msca de cmara, su estructura y e tpo de
con|untos que haba quet empear (cuarteto de cuerda, tros de pano,
con|untos de vento).
Concierto: de taano concertare o concertar, e trmno
congro se refere teramente a un grupo de nstrumentos que se
tocan a unsono. Sn embargo, durante e Barroco empez a referrse
a una orquesta que acompaaba a uno o varos nstrumentos sostas,
reptendo una y otra vez os prncpaes temas de a composcn.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 225
365 das para ser ms cuto
Ppera: este gnero supone una combnacn de a
representacn teatra, e canto, a msca de orquesta y os
frecuentemente ctados breta potcos, todos undos para narrar una
hstora. Se dferenca de oratoro en que reamente se representa en
un escenaro, y de teatro en que tanto e texto como e reato se
ofrecen envuetos en una cancn.
Suite: obra de movmentos mtpes que ncorporan baes y
otros tpos de pezas nstrumentaes cortas, o que se organzan para
pre-sentar un tema.
Sinon!a: una peza de movmentos mtpes pensada para
una orquesta a competo; a snfona nace de concerto ripieno, un
esto de escrtura de concerto de fnaes de Barroco para cuya
e|ecucn se necesta todo e con|unto en ugar de un nco sosta o
un nmero reducdo de eos como prncpa voz medca.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Agunos de os concertos ms famosos son os Concertos de
Brandeburgo, de Bach, os concertos para trompa de Mozart, y e
compe|o Concerto n 3, de Serge Rachmannov.
2. Entre otros gneros tambn se ncuyen as mtpes formas
que toma a msca ecesstca (msca trgca, cntcos, hmnos y
coraes), y a msca de san como os Nocturnos, de Frederc
Chopn, o os Leder, de Franz Schubert, ambos escrtos para ser
representados como entretenmento en as reunones socaes o a
pano en resdencas prvadas.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 226
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 16 FILOSOFA
JCo$ito* er$o su#K
La +ue probable#ente sea la rase #s a#osa dentro
de la iloso!a* JCo$ito* er$o su#K 5JGienso* lue$o e:istoK8*
aparece en la obra de 0670* #editaciones metafsicas* de
%ene "escartes 50;16E06;)8.
La conocda concusn se ncuye a fna de su proyecto de
someter todas sus creencas a un proceso de duda radca. E fsofo
decd rechazar cuaquer creenca que no pudera demostrar con
certeza que fuese verdadera. Por e|empo, descart su fe en e mundo
de a experenca sensora porque crea que sus sentdos podan ser
engaados. Sn embargo, encontr ago de o que no poda dudar: e
hecho de estar pensando. Descartes defenda que e era mposbe
dudar de eso porque, a hacero, estara pensando. As que decar
que s saba con certeza que estaba pensando, saba con certeza que
exsta. E fsofo haba encontrado ago ncuestonabe: a creenca
en su propa exstenca.
E argumento de Descartes es un punto de partda comn para
o que os fsofos denomnan e probema de autoconocmento:
qu es aqueo que es nco sobre nuestra propa concenca de
nosotros msmos desde nuestro nteror? O, o que es o msmo, en
qu manera es dferente pensar sobre nuestros pensamentos,
sentmentos y deseos en oposcn a cuaquer otra cosa? Agunos
opnan que una dferenca radca en que no podemos equvocarnos
cuando nformamos con honestdad sobre o que pensamos o
sentmos. La dea parece pausbe s pensamos en e caso de door.
S sentes que tenes un door, parece mposbe que puedas
equvocarte a creer que o tenes.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Descartes crea haber consegudo una prueba de a
exstenca de Dos tan sda que no poda ser refutada.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 227
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 16 RELIGION
&l ser#n de la #onta'a
&ste conocido ser#n lo dio Jess en las colinas de
@alilea en torno al a'o H) de nuestra era* , est reco$ido en
el &van$elio se$n san Mateo. &st considerado co#o la
e:presin #s clara de sus ense'an-as.
En este sermn, |ess pde a sus segudores que vayan ncuso
ms a de o que es exgen os Dez Mandamentos. Expca que e
mero hecho de obedecer esas eyes no es bastante para ograr a
savacn. No so no se debe matar, sno que tampoco se pueden
tener pensamentos voen-tos. No so no se puede cometer
adutero, sno que tampoco se pueden tener pensamentos u|urosos.
No so no se puede robar, sno que tampoco se puede pensar sobre
as necesdades materaes que tenemos. |ess pd a sus segudores
que obedeceran so as enseanzas de Dos, no as de os rabnos,
porque Dos es e nco con a perfeccn necesara para umnar.
Adems, es en ese sermn en e que |ess pde a sus
segudores que pongan a otra me|a y acepten e resto de castgo
en ugar de segur as recomendacones de Antguo Testamento de
o|o por o|o y dente por dente. Iguamente, e profeta es pde: No
hags frente a que os ataca.
La nterpretacn de este sermn ha demostrado ser muy
compcada. Parece que |ess cooc e stn de a savacn
demasado ato ncuso para sus segudores ms devotos. Sn
embargo, agunos fundamentastas sugeren que, para ograra, hay
que segur e sermn nea a nea. Otros, por e contraro, sugeren
que |ess estaba utzando una hprboe y que a a hora de apcar
esta doctrna a mundo rea deba consderarse como unas
nstruccones fexbes.
Abert Schwetzer (1875-1965) defende que, dado que |ess
crea que e fn de mundo era nmnente, ya no tena mportanca a
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 228
365 das para ser ms cuto
supervvenca, dfc de ograr sguendo a pe de a etra doctrnas
como no os ressts a ma. Otros enfoques defenden que se saba
que os segudores de |ess no conseguran obedecer sus
nstruccones y, por o tanto, aprenderan a arrepentrse.
A pesar de a dversdad de nterpretacones, este sermn sgue
sendo a prncpa fuente de as creencas crstanas.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Se ha habado mucho sobre s e sermn de k montana ta y
como aparece en e Evangeo de san Mateo es reamente un nco
sermn o se trata ms ben de a enumeracn de as creencas de
|ess recopadas de otros sermones ms cortos y que san Mateo se
encarg de recoger.
2. En este sermn tambn estn ncudos a rega de oro, e
padrenuestro y frases tan conocdas como No |uzgus y no sers
|uzgados.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 229
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 17 HISTORIA
Mart!n Lutero
Lo no puedo ni +uiero retractar#e de nada* puesto +ue
no es prudente ni recto obrar contra la conciencia.K
MA%?\= L/?&%4

En e ao 1500 prctcamente toda Europa haba abrazado e
crstansmo. Aunque os renos ndependentes de a Edad Meda se
dedcaban a peear y uchar entre s, rezaban a msmo Dos. Tras a
cada de Impero romano, en e sgo V, a expansn de crstansmo
se aceer, egando fnamente hasta Franca, Ingaterra, Aemana,
Rusa y Escandnava. La crstandad medeva, a comundad de
creyentes, se ex-tenda desde os campos de ovos de Itaa hasta os
fordos de Isnda.
Sn embargo, esta aparente undad ocutaba una nsatsfaccn
crecente frente a a Igesa. Los horrores de a peste de|aron a
muchos europeos sumdos en a desusn, pues no acanzaban a
comprender por qu Dos permta a muerte de tanta gente. E
Renacmento supuso un reto para as enseanzas tradconaes de
crstansmo. Y a corrupcn y venadad de a Igesa catca romana,
por su parte, consternaron a agunos de sus ms acrrmos
creyentes.
En 1517, un crgo aemn que se contaba entre aqueos que
sentan esa frustracn y que se amada Martn Lutero cav un
documento en a puerta de a catedra de Wttenberg. Este
documento recoga sus 95 tess, una acusacn mordaz de derazgo
de papa y de estado genera de a Igesa catca romana.
Una de as prncpaes acusacones que haca Lutero era que os
deres de a Igesa resdentes en Roma se haban vueto decadentes
y ambcosos. En aque tempo e papa estaba vendendo ndugencas
a os segares pudentes para fnancar a construccn de una
catedra nueva. Una ndugenca es un perdn ofca de os pecados
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 230
365 das para ser ms cuto
de comprador. La prctca de vender e perdn a me|or postor
ofend profundamente a Lutero.
De manera cas nmedata, este gesto provoc un mportante
csma en a crstandad europea. Las crtcas de Lutero a a Igesa
encontraron un pbco receptvo en muchos rncones de Europa. Los
segudores de aemn fueron denomnados protestantes y
rechazaron a autordad tradcona de papa enmarcados en un
movmento regoso denomnado a Reforma. En unos pocos aos,
Ingaterra y otras muchas bosas de pobacn de norte de Europa
haban rechazado e derazgo papa, de|ando as e contnente
dvddo por fronteras regosas.
E pontfce decar here|e a Lutero y estaaron as guerras
entre os catcos y os segudores de este tmo. Ese confcto se
proong de manera ntermtente durante un sgo hasta a frma de a
Paz de Westfaa en e ao 1648. La revueta de Lutero contra Roma
acab para sempre con a undad regosa de Europa occdenta.
OTROS DATOS DE INTERS
1. E rey de Ingaterra Enrque V en un prncpo se opuso a
Lutero, pero acab rechazando e catocsmo en e ao 1534 cuando
e papa se neg a concedere e dvorco de su mu|er, Catana de
Aragn.
2. En 1522 Lutero tradu|o e Nuevo Testamento a aemn en
tan so 11 semanas, ofrecendo as a sus compatrotas a prmera
oportundad de eer e bro sagrado en su propo doma.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 231
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 17
LITERATURA
9eoCul
&l poe#a anni#o *eo+ulf* la $ran obra pica 2eroica
del in$ls anti$uo* data del si$lo VIII. &n sus p$inas los
estudiosos 2an aprendido #uc2o sobre la evolucin del
idio#a in$ls. &l poe#a rele.a una #e-cla de las tradiciones
pa$anas , el cristianis#o t!pica del norte de &uropa durante
la &dad Media.
:eo-ulf empeza en e san de un rey dans, Hrothgar, en e
sgo VI. Durante sgos un monstruo amado Grende ha aterrorzado
a a corte de Hrothgar, aparecendo nesperadamente durante a
noche y devoran-do a sus guerreros. Beowuf, un |oven prncpe de
Geatand (una regn stuada a sur de Sueca) aparece de repente
con un grupo de hombres y acaba con e monstruo rpdamente. Sn
embargo, a madre de Grende, gua de aterradora, se presenta para
vengar a muerte de su h|o, as que Beowuf a persgue hasta su
guarda y tambn a mata. Tras regresar a su terra como un hroe,
Beowuf rena durante 50 aos y termna murendo mentras ntenta
defender a su puebo de un dragn.
Desde un punto de vsta temtco, en e poema se
entremezcan os prncpos de antguo cdgo guerrero germnco
con eementos de a crstandad, que por aque entonces todava eran
reatvamente novedosos en e norte de Europa. La eyenda orgna
de Beowuf, ta y como se ha do transmtendo de padres a h|os en a
tradcn ora, est ena de erza, vaor, eatad y venganza. E poema
ntenta ncorporar eementos a temtca crstana sobre a humdad y
e perdn en a hstora germnca orgna, y a tensn entre ambas
es a veces dscordante.
:eo-ulf est escrto en ngs antguo, e antecedente de
enorme carga germnca de ngs medo y de ngs moderno, y
resuta prctcamente egbe en a actuadad.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 232
365 das para ser ms cuto
Como a mayora de a poesa creada en ngs antguo, en e
poema de :eo-ulf se utzan regas de ateracn muy compcadas
para ayudar a os bardos a rectar mes de neas de versos de
memora. Tambn se hace un uso abusvo de 'ennin" (breves
metforas descrptvas que aaden coordo a as descrpcones de
poeta). Por e|empo, en :eo-ulf se haba de mar como a ruta de as
baenas o de rey como donante de anos.
Aunque a nfuenca que esta obra pca ha tendo en e
desarroo de a teratura ngesa en ocasones se ha sobrevaorado,
ya que e poema cay en e ovdo hasta e sgo XIX, no se puede
negar que es un documento de vaor ncacuabe para a teratura y
a hstora ngesas. Desde e momento en que gan protagonsmo, en
e sgo XX, ha servdo de nspracn a os traba|os de poetas y
novestas taes como W. H. Auden y |. R. R. Token.
OTROS DATOS DE INTERS
1. So exste una copa manuscrta de Beowuf. Se cree que fue
escrto haca e ao 1000 y que sufr mportantes daos durante un
ncendo en 1731. En a actuadad se encuentra en a Bboteca
Brtnca de Londres.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 233
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 17 ARTES PLASTICAS
La Capilla Si:tina
La Capilla Si:tina* situada en el Galacio del Vaticano* es
conocida principal#ente por las pinturas +ue Mi$uel Qn$el
507<;E0;678 reali- en su tec2o entre 0;)D , 0;0(. Las
paredes de la estancia estn decoradas con rescos de Sandro
9otticelli 5077;E0;0)8* Gietro Geru$ino 507;)E0;(H8* Luca
Si$norelli 5077;E0;(H8 , otros #aestros de principios del
%enaci#iento. &l rea situada deba.o de estas pinturas estuvo
en una poca cubierta con una serie de tapices dise'ados por
%aael 507DHE0;()8.
La paabra Sxtna provene de nombre de prmer dueo de
a capa, e papa Sxto IV. E edfco se construy entre 1475 y 1483,
sguendo as dmensones de Tempo de Saomn ta y como est
descrto en e Antguo Testamento. En 1507 e papa |uo II encarg a
Mgue Ange que rehcera e techo, cuyas cpuas haban estado
cubertas prevamente con a pntura de un ceo estreado reazada
por Per Matteo d'Amea. En un prncpo Mgue Ange mostr poco
entusasmo con a dea dada su escasa experenca como pntor. A
pesar de todo, do a uz un escenaro pctrco enorme compuesto por
ms de 300 fguras que representa a creacn, a cada y a redencn
de a humandad. Aunque aseguraba haber creado y pntado a
totadad de techo soo, es ms que probabe que recbera a ayuda
de asstentes y de un conse|ero teogco. En sus poemas descrb a
dfcutad dervada de tener que pntar en una poscn recnada
subdo sobre un andamo.
En e centro de techo se observan nueve escenas de Gness.
Las tres prmeras estn dedcadas a a Creacn, as tres sguentes a
a hstora de Adn y Eva y as tres tmas a a de No. Mgue Ange
as pnt en orden nverso, ya que no se senta seguro de representar
a Dos hasta que no hubese adqurdo ago ms de experenca con
os pncees. En e marco arqutectnco que dvde as escenas hay
hombres desnudos conocdos como gnud. Tambn aparecen
desnudos de menor tamao con textos bbcos sobre os medaones
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 234
365 das para ser ms cuto
de bronce pntados que |aonan a totadad de techo. En as cuatro
cpuas de as esqunas de a estanca se muestran escenas de a
savacn de os sraetas. En a parte nferor de techo se encuentran
sete profetas de tamao mponente de Antguo Testamento y cuatro
sbas paganas (vdentes femennas de a mtooga romana que
acabaron sendo ncorporadas en a tradcn crstana). De-ba|o de
eas hay 16 crstaeras con retratos de os ancestros de Crsto.
Mgue Ange se asegur de representar a Dos en a parte de a
capa reservada para os cardenaes.
Entre 1981 y 1994 Fu| Fm fnanc a restauracn competa de
os frescos. La mpeza evdenc que Mgue Ange haba utzado
coores muy ntensos, un descubrmento que sorprend a muchos
hstora-dores de arte moderno.
E estudoso aemn de sgo XVIII |ohann Wofgang von Goethe,
a contempar e techo en un va|e por Itaa, sea: Sn haber vsto
a Capa Sxtna, uno no puede hacerse una dea de o que un
hombre es capaz de hacer.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 235
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 17 CIENCIA
La datacin por radiocarbono
Los cient!icos utili-an la datacin por radiocarbono para
deter#inar la edad de un or$anis#o #uerto. &ste #todo
puede dar una ec2a precisa de cual+uier cosa* desde un
2ueso o una tela 2asta un tro-o de #adera o pa.a. Los
cient!icos averi$uan cul es su nivel de carbono 07* un tipo
e:tra'o de carbono +ue e#pie-a a reducirse , desaparecer
una ve- +ue el or$anis#o 2a #uerto. Cuanto #s vie.o sea el
ob.eto* #enos carbono 07 contendr.
Todos os organsmos vvos que estn sobre a faz de a Terra
tenen como base e carbono. Los tomos de carbono convenconaes
(carbono 12) tenen ses protones y ses neutrones. Sn embargo, a
veces os rayos csmcos que entran en a atmsfera terrestre
bombardean ntrgeno, o que hace que estos tomos se convertan
en un tpo especa de carbn radactvo denomnado carbono 14. E
carbono 14 tene dos neutrones ms que e carbono convencona.
Durante e transcurso de 5730 aos, a mtad de cuaquer muestra de
carbono 14 se habr vueto a convenr en ntrgeno. En otras
paabras, e carbono 14 tene una vda meda de 5730 aos.
Tanto as pantas como os anmaes saben dferencar e
carbono 12 de carbono 14. Consumen os dos hasta su muerte. Sn
embargo, cuando a panta o e anma mueren, os nvees de carbono
14 ao|ados en su organsmo comenzan a reducrse. (E carbono 14
empeza a desaparecer y como e organsmo ya no consume carbono,
de|a de reponero.) Entretanto, os nvees de carbono 12 de
organsmo permanecen gua, ya que se trata de una mocua
estabe que no se desntegra. Para determnar cu es a edad de un
ob|eto muerto, os centfcos comparan su porcenta|e de carbono 14
respecto a de carbono 12 con e porcenta|e de un ob|eto vvo
equvaente.
S e ob|eto muerto tene a mtad de porcenta|e que e vvo,
entonces es aproxmadamente 5730 aos ms ve|o. S cuenta con un
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 236
365 das para ser ms cuto
cuarto, entonces tene 11 460 aos. Un octavo, 17 190 aos,
etctera. S un ob|eto tene ms de 60 000 aos, no queda e
sufcente carbono 14 como para dataro centfcamente.
OTROS DATOS DE INTERS
1. E urano radactvo tene una meda de vda de 704 mones
de aos y se puede utzar para estabecer a fecha de matera
estudado a escaa geogca.
2. E potaso 40 que aparece en e cuerpo humano tene una
meda de vda de 13 000 mones de aos. Se empe para estabecer
cundo empez a vda en e paneta.
3. Ward F. Lbby desarro e mtodo de datacn medante
carbono en a Unversdad de Chcago en a dcada de | 950. Fue
gaardonado con e Premo Nobe de Oumca en 1960.
4. Es dfc someter a a prueba de carbono 14 a todo e|empar
muerto despus de 1940 porque a actvdad nucear humana ha
modfcado as hasta entonces estabes nvees de radactvdad de
paneta.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 237
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 17 MSICA
Apoca clsica
La poca clsica de la #sica* +ue es in#ediata#ente
posterior a la poca barroca e in#ediata#ente anterior a la
ro#ntica* dur desde apro:i#ada#ente 0<;) 5el a'o de la
#uerte de Jo2ann Sebastian 9ac28 2asta alrededor de 0D(<
5el a'o de la #uerte de LudCi$ van 9eet2oven8. Coincide en
el tie#po con el per!odo intelectual conocido co#o la
Ilustracin* cu,os disc!pulos* ilsoos co#o %ene "escartes*
Voltaire , Henri %ousseau* 2ac!an 2incapi en los derec2os ,
las libertades del individuo* el valor 2u#ano , la racionalidad.
Muc2os de los esuer-os +ue se llevaron a cabo en el #bito
del arte* la pol!tica , la iloso!a eran una celebracin de la
capacidad de la #ente 2u#ana para la ra-n.
En e arte y a msca este esprtu se tradu|o en una vueta a a
cutura y as deas esttcas grecorromanas; as proporcones, e
equbro, a compostura, a smpcdad. Apoo, e dos de a razn, e
pensamento y a msca, fue ensazado. Los compostores cscos,
taes como |ohann Chrstan Bach, y otros posterores como Franz
|oseph Haydn, Wofgang Amadeus Mozart y e prmer Beethoven
compartan una nnegabe undad de esto. No ponan e nfass en
efectos expermentaes o mpredecbes, sno que ms ben eran
formastas que se esforzaban por acanzar a perfeccn. A gua que
os escutores de Renacmento, ntentaban crear un arte que
sobrevvera a paso de os sgos, o ms cercano posbe de a
representacn mpecabe de os deaes humanos.
Durante a poca csca os compostores perfecconaron y
estabeceron os estndares de concerto, a sonata y a snfona. Los
precedentes que sentaron se sgueron con tota fdedad como
patrones defntvos en os sgos venderos. A msmo tempo, no
sacrfcaron a cadad emocona de su traba|o. Las peras y as
snfonas de Mozart, os tros de cuerda de Haydn y as sonatas de
von de Beethoven son caras muestras de a rqueza de texturas en
cuanto a aspectos expresvos se refere. Son admrados por a
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 238
365 das para ser ms cuto
orgnadad y a rca de sus emoconantes meodas, y tambn por
su maestra en cuanto a as formas.
OTROS DATOS DE INTERS
1. A menudo e trmno msca csca se utza para
dstngur entre a msca artstca europea y e rock, e pop o e fok.
Esta dstncn empez a utzarse por prmera vez arededor de
1790.
2. Los compostores cscos, a gua que bs barrocos que es
precederon, dependan de mecenazgo para vvr. Generamente
traba|aban para a corte rea, pero dentro de este entorno tenan un
reconocmento reatvamente escaso, pues eran consderados
srventes de monarca o de seor de a casa. Muchos de eos, como
Mozart, mureron en a msera ms absouta y fueron enterrados en
tumbas annmas.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 239
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 17 FILOSOFA
&l proble#a cuerpoV#ente
Si nos $olpea#os con al$o en el dedo del pie* senti#os
dolor. Si $olpea#os el pie contra un ob.eto* esta#os ante un
est!#ulo !sico +ue 2ace +ue los nervios disparen cierto
co#porta#iento , env!en una se'al al cerebro. Gero N+u es
e:acta#ente el dolor +ue senti#osO
Los fsofos se pantean esencamente dos preguntas sobre a
reacn entre os estados de nuestro cuerpo (como gopearnos un
dedo de pe) y os estados de nuestra mente (por e|empo, sentr
door). La prmera: acaso os estados mentaes son dntcos a os
estados fscos? E door es so una aarma que sata en as
neuronas de cerebro? S es as, entonces deducramos que a mente
no es n ms n menos que e cerebro. Sn embargo, s e door es ago
ms que neuronas en aerta, entonces cabe pensar que a mente es
ago ms, ago que tenemos adems de cuerpo y e cerebro. Esta
poscn fosfca es conocda como duasmo.
La segunda pregunta es: s a mente es ago dferente de
cerebro, cmo es que os acontecmentos que tenen ugar en e
cuerpo, especamente aqueos que suceden en e cerebro, tenen
consecuencas en a mente, y vceversa? Despus de todo s a mente
no es o msmo que e cerebro y que e resto de cuerpo, podramos
decr que es nmatera, es decr, que no est hecha de matera. Por o
tanto, cmo nteracta con a matera que componen e cerebro y e
cuerpo? Agunos fsofos defenden que a mente y e cuerpo pueden
nteractuar de a msma manera que a matera o hace entre s. Otros
fsofos, denomnados epfenomenastas, creen que e cuerpo puede
nfur en a mente, pero que a mente no puede tener nngn efecto
sobre e cuerpo.
E probema cuerpo/mente sgue sendo un debate vvo en e
seno de a fosofa porque pantea cuestones sobre pscooga y
neurocenca. Adems, tambn presenta obstcuos mportantes a os
traba|os dedca-dos a desarroo de a ntegenca artfca. Podemos
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 240
365 das para ser ms cuto
egar a crear un cerebro con un ordenador, pero podremos crear
una mente?
OTROS DATOS DE INTERS
1. Descartes era un duasta substanca. Defenda que a mente
y e cuerpo eran eementos ndependentes y que podan exstr e
uno sn e otro.
2. Expermento de refexn: es posbe que aguen tenga un
cerebro exactamente gua a suyo, con todas as neuronas
reacconando exactamente de a msma manera, pero hay aguen
que no expermente n senta nada? S cree que un zomb as es
posbe, entonces cree en e duasmo.
3. Descartes pensaba que a mente y e cuerpo podan
nteractuar, y crea saber dnde se produca esa nteraccn: en una
zona de cerebro conocda como gndua pnea o epfss.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 241
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 17 RELIGION
&l buen sa#aritano
La del buen sa#aritano es una de las parbolas #s
conocidas de Jess. &st reco$ida en el &van$elio se$n san
Lucas , deine el #odelo de lo +ue debe ser el a#or al +ue
Jess +uiere +ue sus se$uidores aspiren.
Un doctor de a ey pregunt a |ess qu deba hacer para
savarse, y |ess e respond: Ou est escrto en a Tora?. E
doctor de a ey respond: Amars a Seor y Amars a tu
pr|mo. |ess e respond que sguendo esas doctrnas consegura
a savacn. As que e doctor de a ey pregunt: Oun es m
pr|mo?. Entonces |ess empez a contare esa parboa.
|ess narra cmo un va|ero es atacado, robado y abandonado
en a cuneta de un camno. Un sacerdote camna |unto a pero evta
acercarse a hombre a ver e aspecto que tene. A contnuacn, un
evta (un membro de otra secta reverencada) pasa y tambn gnora
a va|ero. Fnamente, se acerca por a un samartano; os
samartanos eran una etna odada y condenada a ostracsmo en
aquea poca. Sn embargo, segn a hstora, e samartano es e
nco que decde ayudaro dndoe vestmenta, cob|o y amento a a
vctma.
|ess se vueve haca e doctor de a ey que e ha hecho a
pregunta y e expca que e samartano, e que pareca en un
prncpo con menos probabdades de ayudar a va|ero y que o hzo
sn pedr nada a cambo, era e pr|mo de va|ero.
Este es un e|empo perfecto de cmo |ess asombraba a
menudo Su audenca para hacer egar su mensa|e. La exatacn de
un samartano, aunque en a actuadad carece de controversa, en
aquea poca causara perpe|dad, subrayando as a mportanca de
ayudar a quen o necesta y a proxmdad de toda a humandad.
Aunque se trata de un pasa|e reatvamente corto en e
Evangeo de san Lucas, a dea de buen samartano ha sdo
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 242
365 das para ser ms cuto
ncorporada a a cutura genera tanto por crstanos como por no
crstanos.
OTROS DATOS DE INTERS
1. La etna de os samartanos, que actuamente se compone de
unos cuantos centos de personas que vven en e norte de Israe, se
vo tan dezmada que e hecho de eegr a un samartano como hroe
se ha perddo. Con e tempo, sn embargo, a vover a contar a
hstora, agunos han ntentado recurrr a otras etnas que srveran a
propsto nca.
2. A da de hoy, cuando se haba de un buen samartano nos
refermos a una persona que, sn nngn nters, ayuda a otra que o
necesta, a margen de cuaquer otra crcunstanca.
3. En a actuadad, en muchos pases exsten as eyes de buen
samartano. Se utzan para proteger a aqueos que ayudan a otras
personas frente a demandas |udcaes.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 243
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 18 HISTORIA
&spa'a en el =uevo Mundo
Cuando Coln lev anclas en 071( no parti en pos de un
#undo nuevo. Ms bien estaba buscando una ruta alternativa
para lle$ar a Asia por encar$o del re, Fernando , la reina
Isabel. Gero Coln encontr irresistible la oportunidad de
con+uistar re$iones in#ensas. Los soldados espa'oles
invirtieron los ;) a'os si$uientes en la con+uista de enor#es
territorios en A#rica Central , Suda#rica* al tie#po +ue
#or!an #iles de nativos a#ericanos. @racias a la obtencin de
las abulosas ri+ue-as del =uevo Mundo* &spa'a alcan- su
#o#ento l$ido co#o superpotencia #undial.
En 1550, e neto de Isabe y Fernando, Caros V, reun a dos
grandes pensadores de a prncpa unversdad de pas, Vaadod,
para ncar un debate de gran acance sobre su potca exteror. E
monarca estaba preocupado por e bao de sangre de Amrca.
Acaso era correcto segur ampando e Impero espao con un coste
ta de vdas humanas?
En un bando de debate estaba un mon|e domnco amado
Bartoom de Las Casas. Era an no cuando, en 1493, asst a
desfe de a vctora en Seva con e que se recb a Crstba Con
tras descubrr Amrca. En 1502 e domnco se trasad a nuevo
contnente con unos famares, como parte de a prmera oa de
asentamentos espaoes en e contnente. Ya en e Nuevo Mundo,
qued horrorzado a contempar a cruedad de os conqustadores
espaoes. Ante os reyes, supc una potca ms humana en as
Amrcas.
Frente a , en aque debate, se encontraba |uan Gns de
Sepveda (1490-1573), un humansta que crea que os espaoes
tenan e deber de crstanzar a os ndos de Amrca utzando
cuaquer medo que fuese necesaro. A os o|os de Sepveda, trbus
natvas, taes como os aztecas, eran meros brbaros que reazaban
sacrfcos humanos y practcaban e canbasmo. Los espaoes no
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 244
365 das para ser ms cuto
so tenan e derecho de someter a os natvos, sno a obgacn de
expandr a cvzacn occdenta. Los perfectos deben ordenar y
drgr a os mperfectos, escrb en 1547 ctando a Arsttees para
defender o que denomnaba a guerra |usta contra os ndos.
En tan so dos generacones, os espaoes haban destrudo
os grandes mperos azteca e nca. E rey smpatz con as petcones
de Las Casas, pero ya era demasado tarde. Para ben o para ma, a
coonzacn europea de as Amrcas haba comenzado.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Una gran parte de sur de Amerca sgu ba|o domno
espao durante os sguentes tres sgos hasta que as guerras
napoencas que tuveron ugar en Europa beraron a as cobnas.
Mxco ogr a ndependenca en 1821, segudo de Per en 1824.
Espaa perd su tma posesn coona en a guerra contra Estados
Undos que tuvo ugar en 1898.
2. Mureron muchos ms natvos amercanos a causa de as
enfermedades que Ievaron os exporadores europeos que como
consecuenca de as guerras. La vruea fue una de as muchas
epdemas en sueo vrgen que mataron a mones de ndos.
3. Los exporadores espaoes fundaron a cudad de San
Agustn, en Forda, en 1565, creando as e que sera e asentamento
europeo ms antguo de Estados Undos.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 245
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 18
LITERATURA
Sal#an %us2die
Sal#an %us2die naci en 9o#ba,* de padres
#usul#anes> creci entre los 2indis , los si.s> ue educado en
In$laterra , en la actualidad vive en =ueva LorB. &ste
novelista encarna la personali-acin del pos#odernis#o , el
poscolonialis#o. Sus obras* para #uc2os la vo- literaria de la
India #oderna* rele.an un in$enio e inteli$encia
ende#oniados , se #ueven entre el realis#o , la antas!a. La
te#tica de las novelas de %us2die abarca proble#as
pol!ticos , reli$iosos* centrndose especial#ente en la
tensin e:istente en las relaciones del 2induis#o , el isla# en
India , GaBistn.
Irncamente, gran parte de a fama de Rushde vene dada no
por sus mpresonantes traba|os sno por e furor desatado tras a
pubcacn de su novea #os !ersos sat=nicos (1988). En esta obra se
recogen pasa|es que muchos musumanes consderan basfemas
contra e profeta Mahoma. En a Inda, Pakstn, Egpto y Araba
Saud, entre otros, se prohb e bro y estaaron voentas protestas
pbcas; e bro fue quemado en todas partes, desde Orente
Prxmo a Reno Undo. A prncpos de 1989, e ayato ran |omen
promug una fat-a o edcto pdendo a muerte de Rushde y
anmando a os musumanes de todo e mundo a ocazaro y acabar
con . Rushde pas a mayor parte de a dcada de os noventa
esconddo, ba|o a proteccn de agentes de Scotand Yard.
A menudo a notoredad de #os !ersos sat=nicos ecpsa e gran
ogro acanzado por Rushde en su obra @ijos de la medianoche
(1981). E protagonsta de a novea es Saeem Sna, nacdo en e
momento de as campa-nadas de a medanoche de 15 de agosto de
1947, e da en que a Inda ogr su ndependenca de Reno Undo y
Pakstn se escnd formando una nacn ndependente. A gua que
os centos de h|os de a medanoche que naceron en esa msma
hora, Saeem tene poderes sobrenaturaes; os acontecmentos que
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 246
365 das para ser ms cuto
|aonan su vda son un refe|o de a evoucn de a Inda como nacn.
Agunos eementos de a narracn son autobogrfcos (Rushde nac
en Bombay en 1947), pero a mayor parte tene ugar en un entorno
fantstco, sguendo os pasos de Gnter Grass, Gabre Garca
Mrquez y otros poneros de reasmo mgco. Merced a esta novea,
Rushde fue gaardonado con e Premo Booker en 1981.
A pesar de que e nombre de Rushde sempre se ver asocado
a a condena de muerte que e ayatol= |omen decret contra, , en
readad sus obras son bastante aegres, y aabadas por e uso
creatvo que en eas se hace de engua|e. Su prosa es como un
e|ercco verba en pena |unga, repeta de ausones y dvertdos
|uegos. Sus persona|es, como o hace e propo Rushde, refe|an as
experencas de os nmgrantes modernos y a mezca de as cuturas
de mundo actua. Los traba|os de Rushde han contnuado dentro de
esta tendenca a pesar de as amenazas de muerte, como
demuestran as noveas de @ar.n y el mar de las historias (1990) y l
.ltimo suspiro del moro (1995), entre otras.
OTROS DATOS DE INTERS
1. La descrpcn poco haagadora que Rushde present de
ndra Gandh en H|os de a medanoche hzo que sta o demandara
con xto por beo. La demanda fue retrada tras e asesnato de
Gandh en 1984.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 247
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 18 ARTES PLASTICAS
%aael
Junto a Leonardo da Vinci , Mi$uel Qn$el* %aael 507DHE
0;()8 es considerado uno de los tres $randes artistas del
%enaci#iento italiano.
Rafae nac cerca de Urbno; recb su formacn de mano de
su padre, Govann Sant. A darse cuenta de que su h|o era un geno,
Govann o env a taer de Petro Perugno, un pntor renombrado
en aquea poca de a regn de Umbra. En 1504 se trasad a
Forenca, a cuna artstca de Itaa a prncpos de sgo XVI. E artsta
estud os traba|os de Mgue Ange y Leonardo, combnando
eementos de ambos hasta egar a o que sera un esto totamente
persona.
En 1508 e papa |uo II requr a presenca de Rafae en Roma
para traba|ar en os aposentos papaes. En a prmera estanca,
probabe-mente a bboteca papa, Rafae pnt os frescos de o que
se consdera-ban as cuatro dscpnas prncpaes: a teooga, a
fosofa, e derecho y a poesa. La ms famosa, a fosofa, se
denomnara ms adeante La escuea de Atenas; en ea aparecen
Patn y Arsttees en un espaco arqutectnco nmenso y rodeados
por todos os grandes pensadores de a Greca antgua.
Rafae permanec en Roma e resto de su corta pero profca
vda. Adems de numerosas pnturas regosas y retabos, tambn
represent escenas mtogcas, como por e|empo Gaatea, que fue
encargada Para a Va Farnesna en 1512 y en a que se muestra a a
nnfa en su huda de ggante Pofemo. De msmo modo, Rafae se
gan una reputacn como arqutecto y fue contratado para
supervsar a construccn de a basca de San Pedro tras a muerte
de dseador nca, Bramante, en 1514. Tambn tena un don para
hacer retratos, como demuestra su pntura de Badassare Castgone
(1478-1529), un autor y dpomtco reconocdo, que hzo una
mencn a artsta en su famoso tratado renacentsta l cortesano.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 248
365 das para ser ms cuto
Una de sus representacones ms conocdas de a Vrgen |unto
a No, a 3adonna SiAtina (1512-1514), ha hecho correr ros de tnta
debdo a a expresn nesperada de sorpresa que refe|an os rostros
de ambas fguras. Investgacones recentes han reveado que a
ubcacn orgna de a obra en a gesa haca que as escuturas
estuveran mrando a crucf|o.
Se suee decr que Rafae es e ms csco de os tres grandes
maestros de Renacmento. De hecho, |ohann Wofgang von Goethe
sugr que e artsta no tena que mtar a os gregos porque para
era natura sentr y pensar de msmo modo que o hacan eos.
OTROS DATOS DE INTERS
1. La prmera bografa de Rafae aparece en Vda de os
me|ores arqutectos, pntores y escutores taanos, de Gorgo Vasar
(1550).
2. En a obra La escuea de Atenas, Patn aparece seaando
haca arrba, ndcando as su nters por os conceptos abstractos y
etreos, mentras que Arsttees seaa haca e sueo en
representacn de su preferenca por temas ms concretos y
mundanos.
3. Rafae tambn expor as runas romanas, especamente
os restos quemados de a casa dorada de Nern, a Domus Aurea.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 249
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 18 CIENCIA
Albert &instein
?ende#os a i#a$inarnos a Albert &instein co#o un vie.o
proesor de poblado bi$ote ne$ro , #ec2ones canos
alborotados* pero en realidad 2i-o sus #a,ores
contribuciones a las #ate#ticas , a la !sica cuando slo
ten!a (6 a'os. &n 01);* #ientras traba.aba co#o secretario
en una oicina de patentes de 9erna 5Sui-a8* escribi cuatro
docu#entos* cada uno de ellos considerado co#o el traba.o
de un $enio. &se per!odo se conoce co#o annus mirabilis* el
a'o de los #ila$ros de &instein.
En e prmero de esos documentos, Un punto de !ista heurstico
sobre la produccin y transformacin de la luz, Ensten propona que
a uz estaba compuesta de pequeos paquetes de a denomnada
energa cuntca. A da de hoy os conocemos como fotones. sta es
a teora por a que Ensten fue gaardonado con e Premo Nobe.

En e segundo documento recoge agunas de as prmeras
pruebas emprcas sobre a exstenca de os tomos. Antes de 1905,
a dea de un tomo como a undad ms pequea de a matera era
consderada un concepto terco de gran utdad. E centfco
descrb e movmento de as partcuas suspenddas en un qudo,
conocdo como movmento brownano, y demostr que a mate-na
deba tener una estructura subyacente. En a actuadad, esa
estructura est recogda en e consto de tomo.
En e tercero y en e cuarto, Ensten trat a teora por a que es
ms famoso hoy en da: a reatvdad especa. Expca a reacn que
se estabece entre a masa y a matera, a travs de a ya conocda
ecuacn E = mc2: a energa de un ob|eto es equvaente a su masa
tantas veces como a veocdad de a uz a cuadrado. Smpfcado a
mxmo, esto sgnfca que a masa es otra forma de energa.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 250
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. La documentacn de Ensten sobre o teora de a reatvdad
era a contnuacn de un traba|o que empez cuando tena 16 anos.
2. A pesar de que Ensten anm a presdente Frankn
Roosevet a evar a cabo a construccn de a bomba atmca
durante a Segunda Guerra Munda, uego adopt un pape actvo en
e movmento de desarme nucear. En una ocasn d|o: Desconozco
con qu armas se uchar en a Tercera Guerra Munda, pero o que s
s es que en a Cuarta Guerra Munda se usarn paos y pedras.
3. A Ensten se e propuso ser e segundo presdente de Israe,
pero rechaz a oferta porque consderaba que no tena don de
gentes.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 251
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 18 MSICA
Fran- Josep2 Ha,dn
"entro de la tradicin vienesa de in$eniosos
co#positores de la corte* Fran- Josep2 Ha,dn 50<H(E0D)18 ue
el pri#er ni'o #i#ado de la #onar+u!a en el per!odo clsico.
=aci , creci en la pobre-a en la ciudad austr!aca de %o2rau*
donde su padre era pen. Al parecer* su capacidad co#o
#sico destacaba incluso de ni'oI a los oc2o a'os se convirti
en #ie#bro del coro de la catedral vienesa de San &steban.
Desde 1759 hasta 1761 Haydn traba| en a corte de conde
Morzn, un nobe que se arrun y tuvo que despedr a todos sus
mscos. Sn embargo, por aquea poca Haydn ya haba destacado
tanto como para que o contratara un prncpe hngaro amado Pau
Anton Esterhzy. Pas gran parte de su vda en su resdenca,
componendo ocho horas a da y gestonando todas as actvdades
muscaes, entre as que se ncuan representacones snfncas y
sesones de pera semanaes.
S e mtodo de traba|o de Haydn parece duro, os resutados de
su carrera son guamente sorprendentes: escrb 104 snfonas, 68
cuartetos de cuerda, 47 sonatas para pano, 26 peras, 4 oratoros y
centos de otras pezas que se han perddo. Es reconocdo como e
compostor que estabec a estructura estndar de una snfona: tres
o cuatro movmentos de tempos varados, orquestados para cuerda,
cuatro o cnco Partes de vento y tmbaes. Desarro esta estructura
a partr de as deas de varos compostores de rococ taano.
Tambn se e atrbuye a modernzacn de formato de cuarteto de
cuerda. En ugar de hacer os e|erccos de soo de cuarteto para e
prmer vonsta, ba aternando sus meodas y temas ms
mportantes entre e von, a voa y e vooncheo.
Haydn pas os tmos aos de su vda a cabao entre Londres
y Vena, a tempo que compona as snfonas y cuartetos de cuerda
ms maduros y perdurabes. Conoc y srv de nspracn a Mozart
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 252
365 das para ser ms cuto
(1756-1791), su contemporneo de mayor taento. Se retr y faec
en Vena cuando tena 77 aos.
OTROS DATOS DE INTERS
1. En a mayora de as composcones barrocas, cada
movmento se mta a un estado o aspecto emocona (trsteza,
soedad, fecdad, etctera). Haydn fue uno de os prmeros
compostores que escrb pezas, en especa snfonas, que ban
aternando entre estados emocnaes dferentes. Tambn emn a
parte de contnuo barroco y a reempaz con una orquestacn ms
compe|a en a que haca uso de muchos de os nstrumentos de a
orquesta.
2. Durante a poca en a que traba| para Esterhzy, Haydn
vv dos dcadas en as habtacones de os crados, atavado con
unforme de acayo y tenendo que soportar a humcn de ser
castgado por no evar de forma adecuada su peuca de srvente.
3. Cuando a Haydn e camb a voz en 1749 fue expusado de
coro de nos de San Esteban y echado a a cae con o puesto, otro
e|empo de tpo de vda que evaban os mscos. Sobrevv dando
cases, componendo dstntas pezas para a case acomodada de a
cudad y traba|ando como crado y aprendz para e compostor
taano Ncoh Porpora (1686-1768).
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 253
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 18 FILOSOFA
9aruc2 Spino-a
9aruc2 Spino-a 506H(E06<<8 naci en la co#unidad de
#arranos de A#sterda#. &sta co#unidad estaba or#ada por
los .ud!os +ue durante un tie#po practicaron a escondidas su
reli$in en &spa'a antes de ser e:pulsados. &n 06;6 ue
e:co#ul$ado por los .ud!os , #s adelante ca#bi su no#bre
por otro de ontica #s latina* 9enedictus* por el +ue
ta#bin se le conoce.
Las deas fosfcas de Spnoza provocaron una gran
controversa tanto durante su vda como despus. En 1670 pubc e
&ratado teol"ico4poltico, en e que defenda que a Bba, a gua
que e resto de as Escrturas, debera ser nterpretada como un
documento escrto por seres humanos y no por Dos. Spnoza
defenda que e contendo rea de a regn no tena que ver con a
naturaeza de Dos, sno que se trataba de una gua para que
medante hstoras y preceptos a gente hcera o moramente
correcto. Por o tanto, a regn era un sstema de contro potco y
mora, y todas as regones eran guamente vdas en tanto en
cuanto respondan a esa tarea de una forma efcaz. Estas
afrmacones eran tan pomcas en a Europa de sgo XVII que
Spnoza tuvo que pubcar su bro annmamente.
Gran parte de traba|o fosfco de Spnoza estuvo orentado a
su ma"num opus2 Btica, pubcada tras su muerte. En este bro
Spnoza present una expcacn sstemtca de Dos, a naturaeza,
a mente y a consecucn de a fecdad. Para Spnoza, todo o que
forma parte de a naturaeza est gobernado por as necesaras y
estrctas eyes causaes. Por o tanto, todo es una consecuenca
necesara de as eyes y nada podra haber sdo dferente a o que es.
Spnoza crea que Dos era smpemente a suma de toda a
naturaeza, no un creador ndependente. Leg a a concusn de que
e mundo no tene n sgnfcado n propsto. En Btica concuy que, a
pesar de todo esto, podemos segur sendo feces.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 254
365 das para ser ms cuto
Tras traba|ar a mayor parte de su vda puendo entes, mur
en La Haya en 1677.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Aunque no se tene a certeza absouta, se cree que Spnoza
fue excomugado por negar que su ama fuera nmorta o que Dos
hubese creado e mundo con un propsto.
2. Spnoza denomnaba beattud a estado de fecdad.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 255
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 18 RELIGION
Los apstoles
&ntre los se$uidores de Jess estaban sus disc!pulos*
+ue via.aban con l , aprend!an de sus ense'an-as* , sus
apstoles* a los +ue eli$i para +ue si$uieran su labor tras su
#uerte.
Los 12 apstoes fueron, en efecto, os prmeros msoneros.
Eran os hombres con os que |ess cen a noche antes de ser
crucfcado. A agunos de eos, |ess se es aparec tras su
resurreccn.
E nmero 12 era un refe|o de as 12 trbus de Israe. Parte de
os segudores de |ess crean que a restauracn de antguo Israe
concdra con a egada de Reno de os Ceos.
Los apstoes ms conocdos son:
Si#n: |ess e puso e nombre de Pedro y e do un poco
habtua pape de der; fnamente se convertra en e prmer papa.
|ess e d|o: Eres Pedro, y sobre esta roca construr m gesa
(Mateo 16, 13-20). Hay dstntas opnones sobre s a roca era e
propo Pedro, ta y como creen os catcos, estabecendo as e
papado, o se trataba soamente de a fe de Pedro.
Andrs: hermano de Pedro, fue uno de os prmeros segudores
de |ess; convenc a Smn para que tambn se convrtera en
dscpuo.
Juan: se cree que |uan fue e autor de Evangeo segn san
|uan y quz de otros cuatro bros de Nuevo Testamento.
MateoI se cree que Mateo, amado Lev en agunas referencas
textuaes, fue e autor de Evangeo segn san Mateo.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 256
365 das para ser ms cuto

?o#s: Toms fue muy escptco sobre a resurreccn de
|ess de entre os muertos y pd tocar sus herdas antes de creer
que estaba presencando un magro.
Judas Iscariote: |udas fue e hombre que tracon a |ess
besndoe. Gracas a ese gesto as autordades puderon dentfcaro.
Segn agunos reatos, se sucd atormentado por e sentmento de
cupa en agn momento durante os tres das que transcurreron
entre a crucfxn y a resurreccn de |ess.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Segn as creencas mormonas, tras su resurreccn |ess se
fue a Amrca de Sur y a seeccon a otro grupo de 12 apstoes.
Entre eos se encontraban os tres neftas, que no mureron y
permanecen sobre a Terra en a actuadad esperando a segunda
venda de |ess.
2. Aparte de os 12 apstoes orgnaes, otros varos msoneros
reconocdos han recbdo e ttuo de apstoes durante os sgos de
hstora crstana. Este honor o recben personas que evan a
crstandad por prmera vez a un rea, un pas o una pobacn.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 257
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 19 HISTORIA
&l asenta#iento britnico
en A#rica del =orte
Los colonos britnicos lle$aron a las pla,as de A#rica
del =orte en dos $rupos. &l pri#ero* a principios de la dcada
de 06))* estaba co#puesto por e#presarios in$leses +ue
constru,eron una colonia en Ja#estoCn para iniciar su
bs+ueda de las ri+ue-as del =uevo Mundo. ?ras varios
contratie#pos* esa colonia de Vir$inia creci 2asta
convertirse en una prspera e#presa co#ercial. "e #anera
prctica#ente si#ultnea* otro $rupo de piadosos colonos
britnicos lle$aron a Massac2usetts. &ste $rupo buscaba la
libertad reli$iosa +ue les 2ab!a sido ne$ada en In$laterra.
Son muchos os hstoradores que han dentfcado os dos
grupos de coonos brtncos como a fuente de permanente tensn
en e mbto de a dentdad amercana. Movdos por e fervor
regoso, os coonos de Nueva Ingaterra anheaban a creacn de
una comundad sobre e rocoso sueo de Massachusetts que se
convrtera en un e|empo para todo e mundo. |ohn Wnthrop, der de
os purtanos que se asentaron en Boston, descrb a naturaeza de
su msn en un sermn ya famoso: Debemos ser como a cudad
sobre a cona. Los o|os de todo e mundo nos observan. La coona
de a baha de Massachusetts mpuso un cdgo ega muy estrcto
basado en a Bba, donde e adutero y a fata de fe eran castgados
con dureza.
Los coonos de Vrgna, por e contraro, estaban ms preocupa-
dos por ograr benefcos. Mentras que os adustos crgos de Boston
ntentaban mponer a vrtud pbca, a prmera accn de a
egsatura de Vrgna en 1619 fue a reguacn de preco de tabaco.
Las otras 13 coonas eran un refe|o de as dferentes
motvacones de os brtncos. Pensvna se convrt en e refugo
de cuqueros persegudos. Nueva York nac como una coona
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 258
365 das para ser ms cuto
comerca hoandesa de corta duracn que acabaran conqustando
os brtncos en 1664. En un prncpo, os dstntos grupos de coonos
brtncos no sentan mucha afndad entre s, pero un resentmento
profundo haca a estrcta egsacn brtnca os un.
OTROS DATOS DE INTERS
1. La coona de Maryand fue fundada en 1634 como refugo
para os catcos brtncos, cuya regn ya no era ben vsta en
Ingaterra tras a reforma de sgo XVI.
2. Otros poderes europeos estabeceron asentamentos de
corta vda en Amrca de Norte. Los coonos suecos fundaron
Deaware en 1638, pero su coona so dur unos aos. E estado de
Vermont fue e prmer asentamento francs, y durante una breve
temporada en e sgo XVIII fue un pas ndependente; en 1791 se
convrt en e decmocuarto estado de a Unn.
3. La persecucn regosa que muchos de os que se
convertran en coonos amercanos haban sufrdo en Europa no evt
que matrataran a os dsdentes regosos de Nuevo Mundo. Los
purtanos de Massachusetts, que haban sado huyendo de Ingaterra,
ahorcaron a varos cuqueros en Boston a desafar as eyes que os
obgaban a abandonar a confederacn.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 259
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 19
LITERATURA
4r$ullo , pre.uicio
Orgullo ! pre&uicio 50D0H8 es indiscutible#ente la obra
#s conocida de la novelista britnica Jane Austen 50<<;E
0D0<8. Co#o el resto de las novelas de la escritora* ue
innovadora en su tie#po por tratar sobre la vida de la clase
#edia. &l #bito aristocrtico 2ab!a sido durante #uc2o
tie#po el centro de la .oven literatura britnica. Su te#tica
sorprendente#ente #oderna re-u#a situaciones c#icas e
iron!a* lo +ue 2a per#itido +ue sea una de las novelas
avoritas de #uc2as $eneraciones.
Austen fue a sptma de ocho hermanos. Sus padres, de case
meda, e ncucaron e vaor de a ectura y e estudo. Estuvo durante
no mucho tempo en un nternado femenno, o que e otorgaba un
nve superor de educacn a que accedan a mayora de as mu|eres
brtncas de a poca. Anmada por sus padres, empez a escrbr y
termn rpdamente su prmer borrador de 0r"ullo y prejuicio en
1796. Tras ser rechazado por un edtor, Austen o de| de ado y
empez a traba|ar en otros proyectos; pasara ms de una dcada
antes de que o retomara.
0r"ullo y prejuicio narra as ansas romntcas de una |oven,
Ezabeth Bennet, y de sus cuatro hermanas. A gua que a propa
Austen, Ezabeth procede de a case meda. Aunque e seor y a
seora Bennet van a heredar una propedad, e hecho de que tengan
cnco h|as y nngn h|o sgnfca que sta ser confscada o deber
ser vncuada a un famar, Cons, un detestabe aduador. Esta
stuacn tan desafortunada hace que a seora Bennet no haga otra
cosa que andar todo e da preocupada por casar a sus h|as.
Una noche, en un bae, Ezabeth conoce a un |oven de poscn
acomodada amado Darcy. Aunque ambos senten una mutua
curosdad, Ezabeth se echa atrs por a arroganca de Darcy; a su
vez sente e msmo rechazo ante a poca sofstcacn de esa fama
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 260
365 das para ser ms cuto
de case meda. Tras una arga sere de extraos enfrentamentos,
maentenddos mutuos y autorrecrmnacones, tanto Ezabeth como
Darcy se dan cuenta de que estn enamorados y acaban
comprometndose.
0r"ullo y prejuicio es una obra reconocda por su ngeno,
perspcaca y rqueza en a descrpcn de sus persona|es. Ezabeth,
ndependente y guerrera, es una de as grandes heronas de a
teratura. La seora Bennet es una gana cueca con tendenca a un
dramatsmo constante que su resgnado mardo sufre con devocn.
Ouz unos de os persona|es ms memorabes es a ta esnob y
vperna de Darcy, ady Catherne, competamente opuesta a a dea
de que su sobrno acepte as pretensones de medrar de una |oven
sn fama, amgos, n fortuna. La mezca de esos retratos dbu|ados
con smpata, e humor ncsvo y e fna fez hace de 0r"ullo y
prejuicio uno de os cscos ms entretendos de a teratura ngesa.
OTROS DATOS DE INTERS
1. La temprana muerte de Austen en 1817 puso fn a su
productva carrera. Sus noveas La abada de Northanger y Persuasn
se pubcaron tras su muerte, en 1818.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 261
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 19 ARTES PLASTICAS
Arte barroco
Los 2istoriadores establecen #a,oritaria#ente +ue el
9arroco se desarrolla entre 06)) , 0<;). &ste estilo art!stico
se e:pandi por toda &uropa occidental* adoptando dierentes
caracter!sticas a #edida +ue iba evolucionando rente al teln
de ondo de la %eor#a protestante , la Contrarreor#a
catlica. =or#al#ente el arte barroco se deine co#o teatral*
e#ocional* din#ico e i#ponente.
La mayor parte de arte barroco en Itaa y en otros pases
catcos era una respuesta drecta a protestantsmo. Lutero y sus
segudores haban vpendado a a Igesa catca por sus fastos
excesvos y por dfundr a veneracn de as mgenes. Las
autordades catcas responderon defendendo a utzacn de
mgenes regosas, pero decretaron que os artstas deban estar
obgados a segur unas neas drectrces ms estrctas de forma que
crearan mgenes que reataran os hechos de a Bba de una
manera cara, vva y reasta. Esas mgenes, pensaban, ayudaran a
amentar a pedad de os creyentes. La arqutectura, por otro ado,
deba concebrse como una exatacn de papado y su vctora sobre
as sectas rebedes de protestantsmo.
En Itaa, uno de os prncpaes proyectos de Barroco fue a
fnazacn de a basca de San Pedro. Se trataba en gran medda de
una obra coectva. Gan Lorenzo Bernn (1598-1680), e famoso
escutor y arqutecto, supervs e proyecto escutura de a totadad
de a basca y dse a coumnata ova de fronta de a paza. Caro
Maderno (1556-1629) se encarg de a fachada. Un ampo abanco de
pntores barrocos ev a cabo os retabos de nteror.
En certa forma e arte barroco tom otro camno en os pases
protestantes como Hoanda. Se utz como medo de gorfcacn de
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 262
365 das para ser ms cuto
una repbca |oven, en ugar de ceebrar e papado o a monarqua
renante. Tambn ev a un mayor nters por os fenmenos
atmosfrcos y a emocn humana en a pntura, como se puede ver
en a obra de dos de os artstas hoandeses ms famosos de sgo
XVII, Rembrandt van R|n (1606-1669) y |an Vermeer (1632-1675). En
a Ingaterra protestante, e Barroco de| su mpronta en a
arqutectura de Chrstopher Wren (1632-1723), especamente en e
dseo de a catedra de San Pabo, que se erg entre 1675 y 1710.
En e sgo XVIII e arte barroco fue poco a poco de|ando paso a
un esto ms ornamenta, e rococ.
OTROS DATOS DE INTERS
1. E trmno barroco se empez a utzar por prmera vez en
e sgo XIX de manera peyoratva para crtcar aquea poca. Hoy en
da se usa de manera cooqua para denomnar o extravagante,
compe|o y extrao.
2. La obra Muerte de a Vrgen, de pntor taano barroco
Carava-ggo, provoc un escndao cuando se expuso por prmera vez
porque e artsta retrat a Mara embarazada, o que se consderaba
ndecoroso. Segn a eyenda, Caravaggo utz como modeo a una
prosttuta oca.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 263
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 19 CIENCIA
C2arles "arCin
, la seleccin natural
&n 0D7(* C2arles "arCin 50D)1E0DD(8 co#en- a escribir
El origen de las especies. =o era el pri#ero +ue propon!a la
idea de +ue las poblaciones iban evolucionando a travs del
tie#po* pero s! lo ue a la 2ora de aportar una teor!a para
e:plicar el por+u.
Darwn nac entre a adnerada ata burguesa ngesa de
Shropshre y dsfrut de una nfanca prvegada. Su padre era un
mdco acomodado y su madre era a h|a de |osah Wedgwood, un
conocdo ceramsta. De naturaeza aprensva, Darwn no pudo segur
os pasos de su progentor como cru|ano. Aun as su padre quera que
tuvese una profesn, as que o env a semnaro. A Darwn e
gustaba a observacn natura, a anatoma, a geooga y a botnca,
pero no tena un nters especa por a regn. Despus de tres aos
de estudos teogcos en e Chrst's Church de Cambrdge, Darwn
aprovech a oportundad que e surg para abandonar a gesa: con
22 aos de edad se embarc en e Beage con a tarea fundamenta
de servr de etrado compaero de va|e a captn, Robert FtzRoy,
que tema a soedad de marno.
Durante os sguentes cnco aos, Darwn naveg por as sas
de sur de Pacfco, Sudamrca Y Austraa. La observacn que
reaz de as pantas y os anmaes, especamente de as extraas
craturas que encontr en as sas Gapagos, conformaran as bases
de su teora de a evoucn. Advrt que os anmaes parecan
enca|ar con e entorno. Un p|aro absorba e nctar de una panta de
argas y estrechas fores a travs de su argo y estrecho pco. Su
concusn era que eso no era producto de a casuadad. Aqueos
p|aros que tuvesen os pcos ms argos y estrechos seran os que
tendran ms posbdades de sobrevvr y por o tanto de traspasar
sus caracterstcas fscas a as generacones venderas. Es decr, os
p|aros haban do evouconando con e tempo para adaptarse a
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 264
365 das para ser ms cuto
esas fores. Aqueos que tenan pcos cortos y gruesos smpemente
se haban do extnguendo. Este proceso de seeccn natura se
poda utzar para expcar as caracterstcas de todas as craturas
sobre a faz de a Terra; desde as agas hasta as baenas azues,
todas as pobacones evouconaron a travs de a supervvenca de
ms apto.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Darwn no hzo pbcos sus descubrmentos hasta dos
dcadas despus. Tena verdaderos reparos por e mpacto que
tendran sobre a regn.
2. Cuando fnamente se pubc en 1859, E orgen de as
especes se convrt en un xto de ventas.
3. Despus de anzamento de su bro, Darwn sufr
numerosas enfermedades que e fueron debtando. A pesar de que
tena una fe cega en a cenca, sgu probando remedos de
curandero taes como sumergrse en vnagre o atarse una cadena
arededor de cueo.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 265
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 19 MSICA
Las sinon!as
Londres de Ha,dn
&n la poca en la +ue Fran- Josep2 Ha,dn reali- sus dos
visitas #s lar$as a Londres* de 0<10 a 0<1( , de 0<17 a
0<1;* ,a disrutaba de $ran a#a , una atencin #editica
rentica co#o no se le 2ab!a dedicado a un co#positor
e:tran.ero desde +ue Haendel lle$ al pa!s D) a'os antes.
Haydn acababa de de|ar atrs Vena y a su |oven amgo
Wofgang Amadeus Mozart, por o que as obras que compuso en
Ingaterra evan a mpronta de a reacn musca de mutua
nfuenca que comparteron ambos compostores. De hecho, Haydn
era e nco msco a que e arrogante Mozart reconoca como
superor, aunque ste dfera con modesta de a opnn de su |oven
coega.
Las snfonas #ondres fueron un encargo de |. R Saomon, un
empresaro que estaba organzando una sere de concertos en as
Hanover Square Rooms, en e centro de Londres. Las ses prmeras se
representa-ron durante su estanca de 1791 a 1792, y as ses
segundas entre 1794 y 1795. Reconocdas como os traba|os ms
famosos de Haydn, se trata de pezas enas de retos a a armona que
deban mucho a as nnovacones snfncas que estaba ntroducendo
Mozart.
La Snfona n2 95, a Sinfona Sorpresa, debe su nombre a que,
a mtad de camno de segundo movmento, un fuerte estruendo
producdo por toda a orquesta camba radcamente a sensacn de
a peza, agunos crtcos argumentaron, probabemente en broma,
que e propsto era despertar a aqueos espectadores que se
hubesen quedado traspuestos.
La Snfona n 103 contene e prmer movmento snfnco que
empeza con un redobe de tambor, de ah que tambn sea conocda
como a Sinfona del redoble de tambor. La Snfona n 104, #ondres,
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 266
365 das para ser ms cuto
es posbemente e e|empo de mayor madurez en a composcn
snfnca csca.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Exste e rumor de que, a marcharse Haydn a Londres,
Mozart e d|o como s de una profeca se tratara: No nos voveremos
a ver. Mozart mur antes de que Haydn regresara.
2. La Snfona n 100 se denomna Mtar debdo a sondo
metco de tambores y patyos.
3. Durante e tempo en e que compona estas pezas, Haydn
estaba tenendo una aventura con una mu|er conocda como a vuda
Schroeter. Haydn de| escrto que segua sendo hermosa a pesar
de que tena ms de 60 aos.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 267
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 19 FILOSOFA
&l conoci#iento a priori
La #a,or parte del conoci#iento +ue tene#os del
#undo viene de la e:periencia. Gor e.e#plo* sabe#os +ue 2a,
un rbol rente a una ventana por+ue lo ve#os. Sabe#os +ue
el rbol necesita sol , a$ua para crecer por+ue los cient!icos
2an observado cuidadosa#ente esos 2ec2os. @eneral#ente
conoce#os nuestro entorno in#ediato por+ue lo percibi#os*
, ad+uiri#os conoci#iento cient!ico del #undo observndolo
, reali-ando e:peri#entos sobre l.
Sn embargo, una parte de nuestro conocmento no depende de
a experenca entendda de este modo. Por e|empo, sabemos que
todos os soteros son hombres que no se han casado. En qu nos
basamos para creer esto? No depende de nnguna experenca. S
fuera as deberamos sar a a cae e nvestgar a cada sotero para
determnar s se trata de un hombre que todava no se ha casado
para sabero. Pero no o hacemos. Smpemente sabendo e
sgnfcado de as paabras sotero y no casado ya podemos decr
que un sotero es aguen que no se ha casado. (No vamos a negar
que es necesaro tener una experenca de mundo para saber qu es
o que sgnfcan esas dos paabras. Sn embargo a cuestn es s,
habendo comprenddo su sgnfcado, tenemos que hacer ms
expermentos para |ustfcar a certeza de que todos os soteros son
hombres que no se han casado.) Es ms, qu experenca podra
evarnos a negar que todos os soteros son hombres que no se han
casado? S no es posbe tener una experenca como sa, podramos
decr que a base de que creamos que es certo es ndependente de
nuestra experenca.
Aque saber que no depende de a experenca se conoce como
conocmento a pror, porque est demostrado sn tener que apear a
a experenca. Otro e|empo de este conocmento son as
expresones matemtcas. Sabemos que 1 + 1 = 2. Sn embargo, no
hemos egado a este conocmento a travs de a experenca. Una
buena prueba para saber s es |ustfcabe hacer una afrmacn a
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 268
365 das para ser ms cuto
pror es: estaramos dspuestos a negar esta afrmacn s a
experenca nos d|era o contraro? Decr que 1 + 1 = 2 es un
conocmento a pror es o msmo que decr que no tendramos que r
en contra de esa afrmacn ndependentemente de cu fuera e
resutado de nuestra experenca.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Agunos fsofos dudan de s podemos tener conocmentos a
pror que vayan ms a de a gca o de sgnfcado de as paabras
que empeamos.
2. Otros defenden que no tenemos nada parecdo a
conocmento a pror. Incuso nuestros conocmentos sobre as
matemtcas oh gca, aseguran, dependen de a experenca.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 269
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 19 RELIGION
Mar!a Ma$dalena
Mar!a Ma$dalena o Mar!a de Ma$dala ue* de entre los
disc!pulos de Jesus* uno de los #as destacados , de los +ue
#s se 2a 2ablado. Los &van$elios cannicos narran c#o se
convirti en una se$uidora de Jess despus de +ue l
practicara un e:orcis#o sobre ella , la liberara de siete
de#onios.
Lo que quz sea ms mportante es que Mara Magdaena
estuvo presente en a crucfxn de |ess y fue a prmera en ser
testgo de su resurreccn. En a tercera maana tras a muerte de
|ess, fue hasta su tumba y a encontr vaca. Entonces |ess se
aparec ante ea. A prncpo no o reconoc, pero d|o su nombre
y e encomend nformar a resto de os dscpuos sobre e magro.
Los detaes sobre a vda de Mara han sdo tema de muchos
debates. Agunos estudosos argumentan que era de hecho a msma
mu|er que se mencona en otras partes de Evangeo. Por e|empo, en
una ocasn se aude a una mu|er que vve en e pecado en casa de
os farseos. Esta mu|er, cuyo pecado es muy probabe que fuese a
prosttucn, no tena un nombre, pero en os sgos III y IV os
estudosos empezaron a aegar que se trataba en readad de Mara
Magdaena.
Otra nea argumentatva sobre a vda de Mara Magdaena es
que fue a mu|er de |ess. A pesar de que hay muy pocas pruebas
para afrmar o uno o o otro, os que defenden esta tma esgrmen
que nunca se dce de manera expcta que |ess estuvera sotero.
Mara era a dscpua ms cercana a y por aquea poca hubera
resutado muy extrao para un |oven |udo va|ar y predcar sendo
sotero. Por otro ado tampoco hay pruebas que sostengan a dea de
que era su mu|er o de que e hecho de ser un maestro cbe no fuera
tan descabeado tenendo en cuenta a vsn revouconara que
|ess s tena de mundo.
OTROS DATOS DE INTERS
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 270
365 das para ser ms cuto
1. Es probabe que a tradcn en Semana Santa de regaar
huevos pntados tenga su orgen en un encuentro entre Mara
Magdaena y e emperador romano Tbero Cesar Augusto. Como
Mara Magdaena estuvo presente en a crucfxn y resurreccn de
|ess, e emperador e conced una audenca. Decar que |ess
haba resuctado de entre os muertos y entreg a emperador un
huevo. E emperador respond que a resurreccn de |ess como
que ese huevo se vovese ro|o, o que nmedatamente suced.
2. Mara Magdaena ha sdo canonzada por a Igesa
catcaromana, a ortodoxa orenta y a angcana
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 271
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 20 HISTORIA
La Ga- de Testalia
&n el invierno de 067D* e:2austas tras H) a'os de $uerra
, devastacin* las principales potencias europeas se
reunieron en la provincia $er#ana de Testalia para preparar
el ca#ino de un tratado de pa-. La $uerra de los ?reinta A'os
2ab!a e#pe-ado co#o una disputa reli$iosa entre catlicos ,
protestantes en Ale#ania. &n Testalia* los poderes europeos
decidieron +ue la reli$in ,a no pod!a se$uir siendo un #otivo
de enrenta#iento. Cada &stado* acordaron* deber!a tener
derec2o a ele$ir cul ser!a su propia reli$in , a deter#inar
su pol!tica e:terior. =unca #s los pr!ncipes europeos rivales
deber!an volver a intentar i#poner su propia versin del
cristianis#o a sus vecinos.
Lo que es an ms mportante es que ese tratado sgnfcaba e
prncpo de soberana nacona que ha servdo de gua a a potca
nternacona hasta a fecha. Antes de 1648, os drgentes de as
dversas regones de Aemana tenan que rendr cuentas ante e
sacro emperador romano. Pero nunca quedaba demasado caro,
especamente en cuestones de regn, qun tena a tma
paabra, s os prncpes o e emperador. En e tratado se de| caro
que cada uno de os Estados aemanes, y no e emperador de otro
ado de contnente, eran os soberanos. Mermado de una parte
consderabe de su poder, e Sacro Impero Romano Germnco acab
desaparecendo en 1806, ms de m aos despus de que se
produ|ese a coronacn de Caromagno como prmer emperador en e
ao 800 d. C.
E concepto de soberana nacona acab con os
enfrentamentos regosos y ayud a a estabzacn de Europa, pero
no puso fn a as guerras. Los prncpes europeos smpemente
termnaron por encontrar otras razones, aparte de Dos, para segur
enfrentndose. De hecho, agunos crtcos esgrman a dea de que a
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 272
365 das para ser ms cuto
otorgar a os Estados un poder de decsn rea sobre o que pasaba
dentro de sus fronteras, e tratado smpemente desemboc en una
mayor rvadad entre os pases europeos y contrbuy a a desunn
de Europa. La nocn de soberana, argumentan, tambn do a os
deres de mundo una excusa para mrar haca otro ado cuando se
producen terrbes abusos contra os derechos humanos en otros
pases. Para ben o para ma, e concepto de soberana nacona sgue
sendo uno de os pares de derecho nternacona actua.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Las negocacones que deron ugar a tratado en readad se
evaron a cabo en dos cudades dferentes, una para os protestantes
y otra para bs catcos, debdo a que ambos bandos se negaron a
reunrse y habar drectamente.
2. Adof Hter se refera a rgmen naz como e Tercer Rech
aemn. Segn sus crteros, e prmer Rech haba sdo e Sacro
Impero Romano y e segundo a breve monarqua drgda por e
kaser de 1871 a 1918.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 273
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 20
LITERATURA
Cndido
La novela corta (,ndido 50<;18 es el #a,or traba.o
sat!rico de la Ilustracin* el #ovi#iento intelectual , racional
+ue do#in &uropa desde apro:i#ada#ente el a'o 06;)
2asta 0D)). &scrito por Fran]oisEMarie Arouet* #s conocido
por su apodo de Voltaire* (,ndido trata de la reli$in
institucionali-ada* la aristocracia , las ideas de varios
ilsoos de la Ilustracin.
La Iustracn produ|o una sere de escrtores y pensadores
ustrados de gran compe|dad, pero nnguno tena un ngeno tan
ncsvo y un o|o tan certero para a stra como Votare (1694-1778).
Nacdo en Pars, de| caro su don para a paroda desde una edad
muy temprana. Votare frecuentaba os saones parsnos con otros
nteectuaes y fsofos de renombre; se adhr a raconasmo y
atac as perennes nsttucones regosas y potcas. Su audaca e
tra|o probemas cuando tena poco ms de 20 aos, a dsgustar a
duque de Oreans. Fue desterrado y acab en prsn a su regreso a
Pars. Tras su puesta en bertad, vov a ser encarceado antes de
partr de nuevo a exo haca Ingaterra en 1726.
Tras tres dcadas profcas en obras de teatro, noveas y
ensayos, Votare escrb a reconocda farsa de 6=ndido. E
persona|e que da nombre a a obra es un |oven de nocenca fuera de
o comn que se cra en a casa de un barn aemn. Recbe a
formacn de manos de un tutor, e doctor Pangoss, que cree
egamente que e mundo en e que vven es e meeur des mondes
possbes (e me|or mundo posbe). Despus de que e barn o
eche de su casa por haberse enamorado de su h|a, Cunegunda,
Cnddo se dedca a va|ar por Europa. Se suceden entonces una
cadena absurda de sufrmentos y cruedades: Cunegunda es testgo
de cmo as hordas bgaras masacran a su fama y uego es
vendda como escava sexua; Pangoss contrae a sfs y acaba
sendo ahorcado; a cudad de Lsboa es reducda a povo por un
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 274
365 das para ser ms cuto
terremoto; y Cnddo es azotado en varas ocasones. Sn embargo,
tanto como su tutor sguen fees a su vsn optmsta de mundo,
en a creenca de que tout est au meux (todo va de marava).
6=ndido es una crtca despadada a a fosofa de Gottfred
Whem Lebnz (1646-1716), contemporneo de Votare, conocdo
por su optmsmo redomado. Aunque Votare no era necesaramente
un pesmsta, vea a Lebnz tan optmsta que pareca tonto, y
contempaba sus deas como una db especuacn fosfca que
gnoraba as readades de mundo. De ah que a fna de a novea de
Votare, Cnddo tenga una reveacn atpca y rechace as
enseanzas que ha recbdo de Pangoss. Decde entonces que a
nca forma de reazarse es cutvar e |ardn, es decr, dedcarse a
tareas prctcas de as que se obtenen benefcos tangbes.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Entre os amgos y conocdos de Votare se contaba un
ampo abanco de umbreras europeos, desde Federco e Grande
hasta }onathan Swft, pasando por Catana a Grande y Casanova.
2. En 1956 e compostor norteamercano Leonard Bernsten
adapt Cnddo y a convrt en una opereta cmca. Ha conservado
a fama y todava en a actuadad se representa con frecuenca.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 275
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 20 ARTES PLASTICAS
%e#brandt
%e#brandt van %i.n 506)6E06618 es el artista #s
i#portante de la escuela 2olandesa* el #s conocido debido a
la e:celencia e innovacin de sus retratos. %e#brandt naci
en la ciudad 2olandesa de Leiden , estudi .unto a Gieter
Last#an en A#sterda#. "espus de re$resar a casa , poner
en #arc2a con :ito un taller durante varios a'os* volvi a
trasladarse a la capital en 06H0 , per#aneci all! el resto de
su vida.
En os ncos de su carrera artstca, Rembrandt ntent traba|ar
e esto barroco con escenas dramtcas tan de moda en aquea
poca. Sn embargo no tuvo xto a competr con maestros taes
como Peter Pau Rubens (1577-1640). Sus pnturas no acanzaban e
nve de deazacn de as de sus contemporneos taanos y
famencos. En su obra La ceguera de Sansn, de 1636, represent a
un hroe de a Bba derrotado y pattco, ago que desagrad tanto
a destnataro de a pntura que se a devov a artsta.
Sn embargo, en e mundo de retrato, especamente cuando se
trataba de representar varas fguras, Rembrandt dsfrut de un xto
n-medato. En su obra #eccin de anatoma del doctor &ulp (1632),
por e|empo, capt as expresones de varos cru|anos a reacconar
frente a a dseccn que se estaba reazando ante sus o|os. Los
retratos de ese tpo Oue se haban reazado hasta entonces
mostraban a os mdcos anea-dos formamente. En e ao 1624
Rembrandt recb e que sera e encargo ms mportante de su vda:
un retrato de grupo de una compaa de mca cv. En a pntura, #a
compaa militar del capit=n %rans :annin" 6ocq y el teniente Cillem
!an ;uytenburch aparece una compaa preparndose para un desfe
festvo en ugar de para una bataa propamente dcha. Esta obra es
conocda por e nombre de #a ronda de noche, un ttuo que surg de
a capa de barnz oscuro, ya retrada, que ev a pensar a os que a
contempaban que se trataba de una escena nocturna. En a
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 276
365 das para ser ms cuto
actuadad, este retrato de ms de cuatro metros de ancho se puede
con-tempar en e R|ksmuseum de Amsterdam.
E esto de Rembrandt fue evouconando de manera
sgnfcatva con e paso de tempo. Su representacn de as
emocones fue cada vez ms sut y sugerente a medda que ba
de|ando atrs as tcncas teatraes de sus ncos. E gran nmero de
retratos que reaz, ms de 60, refe|a guamente su desarroo como
artsta y como ndvduo. Sus poses engredas y fantasosas de
prncpo fueron dando paso graduamente a a fatgada dgndad y
sabdura de un maestro expermentado.
Tras superar una sere de crss fnanceras, Rembrandt se retr
de a vda pbca. Sn embargo, sgu recbendo encargos de
envergadura, como por e|empo #a sociedad de tejedores (1662), en
e que cnco nspectores textes evantan a vsta como s su
conversacn se hubese vsto; nterrumpda por e espectador.
Rembrandt tambn fue un destro grabador. Experment con
varas tcncas, papees y tntas, y reutz sus mnas de cobre de
manera que muchos de sus grabados son reamente ncos.
Debdo a hecho de que Rembrandt posea un mportante
estudo y tena a varos ayudantes traba|ando con y sguendo su
esto, se e han atrbudo no pocos traba|os tras su muerte. En 1968,
un equpo de hstora-dores de arte hoandeses cre e Proyecto de
Investgacn Rembrandt cuyo fn era nvestgar as atrbucones de
autora fasas. E proyecto concuy que so haban egado hasta
nosotros 350 de as pnturas de Rembrandt.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 277
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 20 CIENCIA
La $ravedad
La $ravedad es uno de los $randes #isterios del
universo. &sta teor!a estipula +ue toda #asa de este universo
e.erce una atraccin sobre el resto> la uer-a con la +ue se
produce dic2a atraccin depende de la distancia. Cuanto #s
$rande sea la #asa* #s $rande es la atraccin. Cuanto
#a,or sea la distancia* #s pe+ue'a. Gero Npor +u todos los
ob.etos del universo atraen 2acia s! #is#os al restoO =adie lo
sabe.
En nuestro engua|e cooqua utzamos os trmnos masa y
peso como snnmos, pero en readad son bastante dferentes. La
masa mde a cantdad de matera que hay en un ob|eto. Puede que
una amohada y un psapapees tengan a msma masa, aunque sean
de tamaos dferentes. E psapapees es smpemente ms denso que
a amohada; e matera que est dentro de psapapees est ms
compacto.
E peso mde a fuerza que se e|erce sobre un ob|eto en un
campo gravtacona. La masa no camba dependendo de a
ubcacn, pero e peso puede hacero segn e entorno en e que se
encuentre e ob|eto. Una masa coocada sobre a superfce de a
Terra expermenta una atraccn de paneta de 9,8 metros por
segundo a cuadrado. S evramos esa msma masa a a superfce
unar, e ob|eto pesara menos porque 'a Luna tene menos masa que
a Terra. E satte so tene un sexto e a fuerza gravtacona
terrestre, por o que e ob|eto pesara una sexta Parte. En otras
paabras, un hombre de 120 kos en a Terra pesara 20 k-os en a
Luna.
Nuestros cuerpos han sdo dseados para exstr ba|o a fuerza
de a gravedad que e|erce a Terra. Cuando os astronautas
expermentan a ngravdez en e espaco, o que se conoce ms
correctamente como mcrogravedad, senten nuseas,
desorentacn, door de cabeza, prdda de apetto y congestn. Se
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 278
365 das para ser ms cuto
marean. Normamente a sangre que fuye por nuestras pernas tene
que ser capaz de resstr a gravedad terrestre para subr fuyendo de
vueta hasta e corazn. En un entorno de mcrogravedad, a sangre
vueve rpdamente porque no encuentra nnguna resstenca. Es
como estar cogado con a cabeza haca aba|o durante mucho tempo.
OTROS DATOS DE INTERS
1. En e espaco os astronautas tenen que hacer e|erccos
varas horas a da para evtar que os mscuos se es atrofen.
2. En 1687 Isaac Newton (1642-1727) escrb a prmera
formuacn matemtca de a gravedad.
3. La hstora que narra cmo eabor Newton a teora de a
gravedad a ver caer una manzana de un rbo no es certa.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 279
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 20 MSICA
Tol$an$ A#adeus Mo-art
=i la vida ni la #sica de nin$n otro co#positor estn
rodeadas de tanta le,enda co#o las de Tol$an$ A#adeus
Mo-art 50<;6E0<108. =aci en Sal-bur$o* Austria* , era 2i.o de
Leopold Mo-art* proesor , co#positor de poca #onta de la
corte. Gas la #a,or parte de su inancia via.ando co#o ni'o
prodi$io a las cortes , reinos e:tran.eros de Munic2* Viena*
Londres* Gar!s , %o#a. Actu para re,es* reinas* du+ues ,
papas* deleitndolos con pe+ue'os trucos de #e#oria
#usical , 2abilidad tcnica.
Tras una temporada en Sazburgo, Mozart pas a mayor parte
de su carrera en a corte de emperador Francsco |os II en Vena. Su
composcn ms nnovadora fue l rapto en el serrallo (1781), una
pera bufa u pera cmca, e gnero en e que se sentra ms
cmodo. Coabor con e reconocdo bretsta venes Lorenzo da
Ponte en tres peras consecutvas: #as bodas de %"aro (1786), Don
+io!anni (1787) y 6os fan tutte (1790). En tota escrb en torno a
40 snfonas, 30 concertos para pano, cuatro concertos para von y
teramente centos de oberturas, cuartetos y obras para fauta, oboe,
carnete, coros y otra sere de con|untos.
Mozart fue un hombre apasonado: se dedcaba en cuerpo y
ama a a msca, as festas, a buena comda, e buen vno, os
bares, e sexo Y as apuestas. Adems tena o que pareca un pozo
sn fondo de taento. Por desgraca, tanto como su caprchosa
esposa, Constanza, fueron muy rresponsabes con e dnero. A pesar
de que produ|o gran parte de sus me|ores obras durante os dez
tmos aos de su vda, Mozart deba dnero a un gran nmero de
acreedores. Mur probabemente a causa de unas febres
reumtcas, tras una vda de excesvo traba|o y maa amentacn, a
a edad de 35 aos.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 280
365 das para ser ms cuto
Actuamente, Mozart sgue tenendo a reputacn de geno
arrogante e nmaduro, adems de ser e ms grande compostor de a
era csca y de todos os tempos.
OTROS DATOS DE INTERS
1. En e sgo XIX, os romntcos recamaban e egado de
Mozart como uno de os suyos, construyendo mtos sobre cmo no
recba su saaro y se mora de hambre mentras se dedcaba a su
msca. En readad, fue reconocdo como un geno en vda y eg a
ser uno de os compostores me|or pagados de a poca.
2. Mozart compuso su prmera snfona cuando tena 8 aos y su
prmera pera con 12.
3. La hermana de Mozart, Nanner, era una na prodgo a
pano, pero probabemente nunca pudo egar a desarroar su taento
por e hecho de ser mu|er.
4. Cuando Mozart mur, su vuda se cas con un dpomtco
dans en cuya pda reza: Aqu yace e segundo esposo de a vuda
de Mozart.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 281
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 20 FILOSOFA
@ottried Til2el# Leibni-
@ottried Til2el# Leibni- 50676E0<068 naci en Leip-i$*
Ale#ania. Co#en- sus estudios universitarios con 07 a'os ,
inali- el doctorado a la te#prana edad de ((. &n lu$ar de
convertirse en un acad#ico* Leibni- traba. para varios
nobles ale#anes* unas veces co#o librero* otras de
diplo#tico* in$eniero o cortesano. &sta variedad de
ocupaciones es un rele.o iel del a#plio abanico de intereses
intelectuales de Leibni-. Aparte de i#portantes e
i#perecederos traba.os de iloso!a* teolo$!a , #ate#ticas*
Leibni- reali- si$niicativas contribuciones en las reas de
+u!#ica* !sica* l$ica* #edicina* botnica* ptica* 2istoria*
lin$F!stica* .urisprudencia* iloso!a , diplo#acia. "esde
Aristteles nin$n otro ilsoo 2ab!a contribuido a tantas
ra#as del conoci#iento.
En e mbto de a fosofa, Lebnz era un raconasta. Su
proyecto defenda e prncpo de razn sufcente: de que para cada
proposcn verdadera hay una razn por a que es verdadera en
ugar de fasa.
Como Lebnz crea que haba una razn para todo, pensaba que
deba haber una razn por a que Dos decd crear e mundo ta y
como es en ugar de hacero de otra manera. La razn, segn Lebnz,
era que este mundo era e me|or mundo posbe. sa fue a
argumentacn que Lebnz , despeg en e nco bro que pubc,
&eodicea (1710).
En una obra ms breve denomnada 3onadolo"a, Lebnz
present una teora poco comn. Sugr que e mundo est
compuesto de un nmero nfnto de eementos nmateraes de
tamao de un punto que se aman mnadas. Nuestras mentes son
mnadas, pero no todas as mnadas son conscentes de su propa
exstenca como o somos nosotros. Los ob|etos fscos, taes como as
mesas o as sas, no son mnadas n estn compuestas de eas.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 282
365 das para ser ms cuto
Exsten porque as mnadas as percben; son e sueo coectvo de
as mnadas. La teora de as mnadas cuenta con pocos segudores
en a actuadad.
OTROS DATOS DE INTERS
1. A pesar de que Isaac Newton (1642-1727) es reconocdo a
nve munda por e descubrmento de ccuo dferenca, Lebnz
tambn o desarro.
2. Lebnz construy una cacuadora que poda reazar
operacones smpes de artmtca.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 283
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 20 RELIGION
La lti#a cena
La lti#a cena ue el encuentro +ue Jess tuvo la noc2e
antes de #orir. Son #uc2os los +ue creen* , en los &van$elios
de Marcos* Mateo , Lucas se su$iere* +ue se trataba del
seder de la Gascua .ud!a.
S fuera as, entonces a tma cena habra tendo ugar un
|ueves, que se conmemora en e |ueves Santo; y |ess habra sdo
crucfcado un vernes (e Vernes Santo). Sn embargo, en e
Evangeo de san |uan se ndca que a cena acontec varos das
antes de a Pascua |uda; os ortodoxos de Este aceptan a narracn
de san |uan.
|ess compart esta cena con os 12 apstoes. Haba vsto os
acontecmentos que ocurrran entre a cena y su muerte nmnente,
as que anunc a sus apstoes que uno de eos o traconara. Uno
por uno fueron dcendo: Ser yo?. Fnamente, |udas Iscarote, que
ya haba egado a un acuerdo con e sanedrn para entregaro,
tambn e pregunt; |ess contest: S, sers t.
Mentras coman e pan y beban e vno, |ess d|o a sus
dscpuos: Este es m cuerpo y Esta es m sangre. Anunc que
no podra vover a tomar e pan y e vno hasta que se azara e Reno
de os Ceos e nstruy a os apstoes sobre cmo tomaros en su
recuerdo, dando orgen a a eucarsta. Hay quen cree que e cz
que |ess utz para beber e vno durante a tma cena es e santo
gra, a que se atrbuyen poderes magrosos. Fue e msmo cz que
|os de Armatea utz para recoger a sangre que se derramaba de
su cuerpo crucfcado.
|ess pred|o durante a cena que Pedro e negara hasta tres
veces. Pedro contest que preferra morr a repudar a |ess. Sn
embargo, despus de que |ess fuera acusado de basfema ante e
sanedrn, hasta tres personas se acercaron a Pedro cuando estaba
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 284
365 das para ser ms cuto
ntentando escapar de a cudad. Cada uno de eos o acus de
conocer a |ess y o neg en as tres ocasones. Tras darse cuenta
de o que haba hecho, Pedro or de vergenza.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 285
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 21 HISTORIA
Luis 3IV de Francia
&l re, Luis 3IV 506HDE0<0;8 2ered la corona en 067H*
cuando tan slo ten!a 7 a'os* , diri$i Francia durante nada ,
#s , nada #enos +ue <( a'os. "urante su lar$o reinado* el
#onarca* apodado el %e, Sol* e:pandi el poder de Francia
por &uropa , consolid el su,o propio de puertas para
adentro. "esde su astuoso palacio de Versalles diri$i el pa!s
creando una #onar+u!a centrali-ada , absoluta en torno a la
+ue se e.erci un poder sin paran$n en la 2istoria del pa!s.
Durante su renado, Lus XIV fue construyendo paa-cos por
toda a geografa francesa y amp Versaes hasta convertro en e
ms opuento de toda Europa. Tanto e arte como as cencas
foreceron ba|o su mandato, y as fronteras francesas se amparon.
Se cuenta que eg a decr: L'tat, c'est mo (E Estado soy
yo). Los contrapoderes tradconaes de a reaeza francesa, e cero
y a nobeza, cederon una parte mportante de su autordad en
benefco de ambcoso monarca. Acab con e poder de os
evantscos nobes franceses nvtndoos a Versaes: a estaban tan
preocupados por as ntrgas de a corte y a potca que no tuveron
tempo de provocar nngn probema. Obg adems a papa a que
e dera un mayor contro sobre a Igesa catca francesa. Orden a
persecucn de os protestantes y os |udos para reforzar a undad
regosa de pas.
Durante e sgo XVII, otros pases europeos, en partcuar
Sueca, sgueron e e|empo de Franca creando monarquas
absoutas. Esta forma de goberno acab con muchos de os tmos
vestgos de feudasmo, pero tambn desemboc en un poder
trnco. Fue esto o que evara a a sangrenta Revoucn de 1789.
OTROS DATOS DE INTERS
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 286
365 das para ser ms cuto
1. E estado norteamercano de Lusana, una antgua posesn
francesa, debe su nombre a Lus XIV.
2. E monarca asocaba su fgura con a de Apoo, e dos grego
de so. Su estanca en e paaco de Versaes se denomnaba e San
de Apoo.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 287
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 21 LITERATURA
Gos#odernis#o
&l tr#ino Jpos#odernis#oK es di!cil de deinir*
independiente#ente de +ue se utilice para reerirse a la
literatura* al arte o a cual+uier otro ca#po. &sta diicultad se
debe en parte a +ue no es un estilo #u, co2erente en s!
#is#o* sino +ue se trata de una reaccin rente a otro
#ovi#iento +ue ,a e:ist!a* el #odernis#o. "esde un punto de
vista $eneral* la literatura pos#odernista representa la
#e-cla conusa e intencionada de $neros , estilos diversos*
la e:ploracin de perspectivas nuevas o arrinconadas con
anterioridad , la co#binacin de or#as de arte #a,or ,
#enor* a #enudo .alonado todo ello de iron!a , 2u#or. &l
per!odo de tie#po +ue abarca este #ovi#iento es va$o* pero
$eneral#ente se considera +ue se inici en torno a la dcada
de 017).
Durante a prmera mtad de sgo XX, os autores modernstas
haban nvestgado sobre temas taes como a perspectva y a
sub|etvdad. Muchos de eos egaron a a concusn de que as
verdades absoutas no exstan y que, por o tanto, e mundo estaba
fragmentado sn remedo. Numerosos autores entenderon esta
caracterstca como e resutado trgco de a aenacn de a
humandad en a socedad posndustra. Sn embargo, muchos de os
que pertenecan a una generacn ms |oven, a generacn
posmodernsta, tenan otra forma de ver as cosas y argumentaban
que esa fragmentacn ofreca una oportundad para exporar y
buscar nuevas perspectvas.
Los autores de posmodernsmo afrontaron esta oportundad de
dversas maneras. Agunos se vaeron de a comeda y a rona: #a
subasta del lote )D (1966), de Thomas Pynchon, se presenta repeta
de un smbosmo vaco y una sgnfcacn fasa de forma
ntenconada, hacendo que estos aspectos se convertan en una
fuente de humor en ugar de en una trageda. Otros escrtores
dfumnaran o quebraron as barreras que tradconamente haban
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 288
365 das para ser ms cuto
exstdo entre os dstntos gneros: $ san"re fra (1965), de Truman
Capote, es a representacn de una hstora rea que aparec en os
daros sobre dos asesnos. Para escrbra, Capote recurre a dogo y
a a temtca novestca, consguendo crear e nuevo gnero de
fccn perodstca. Otros muchos autores se centraron en a
desafeccn que sufra e ndvduo en a socedad moderna: ;uido de
fondo (1985), de Don DeLo, es un examen de absurdo de exceso
de nformacn y os excesos materaes de a Norteamrca
contempornea.
De msmo modo otros muchos escrtores adoptaron vas
dversas para exporar os probemas de a perspectva. Agunos,
como Ton Morrson y Maxne Hong Kngston, puseron voz a os
puntos de vsta de as mnoras, que, a su entender, os modernstas
haban condenado a ovdo. Otros apcaron puntos de vsta nuevos
para vover a narrar hstoras antguas. $ncho mar de los Sar"azos
(1966), de |ean Rhys, narra a hstora de uno de os persona|es de a
novea de sgo XIX >ane yre, de Charotte Bront. En a obra #as
ciudades in!isibles (1972), de Itao Cavno, se contempa a eyenda
de Marco Poo a travs de prsma de a teora urbana moderna. Tom
Stoppard, en su traba|o ;osencrantz y +uildenstern han muerto
(1966), se atreve a renterpretar @amlet. Expermentos de este tpo,
fascnantes y a menudo audaces, han segudo reazndose durante
as tmas dcadas, evando a no pocos a afrmar que a era de a
teratura posmodernsta todava no ha termnado.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 289
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 21 ARTES PLASTICAS
La #uc2ac2a de la perla
LudCi$ @oldsc2eider* 2istoriador del arte 2olands* se
reiri al retrato La muc-ac-a de la perla* de Jan Ver#eer
506H(E06<;8* co#o JLa #ona Lisa del norteK.
Pntada sobre fondo negro, a chca tene a cabeza grada, y
con os abos entreabertos mra haca fuera de retrato. Tanto sus
o|os como su boca estn resatados con decadeza gracas a unas
pnceadas en banco y rosa. La uz que se refe|a sobre su pendente
de pera en forma de grma se consgue gracas a una capa gruesa
de impasto. Su tra|e dorado y senco no ofrece nnguna psta sobre
e ugar o a poca a os que pertenece, pero e turbante que porta
sobre a cabeza e concede un nnegabe toque de exotsmo. Tanto
uno como otro son e|empos caros de a habdad de Vermeer para
representar os pegues de os te|dos.
#a muchacha de la perla es uno de os tres o cuatro retratos de
tamao busto que reaz Vermeer. Lo ms probabe es que fuera
concebdo como un trone, un tpo de pntura que tambn e|ecutaba
Rembrandt, en e que una caracterstca o una expresn determnada
se antepona a a fdedad de parecdo con e ndvduo en cuestn.
Tambn es probabe que se pntara como obra secundara, o peza de
acompaamento, para ;etrato de una mujer jo!en, de Vermeer,
conocdo como #a muchacha Cri"htsman, actuamente en e Museo
Metropotano de Arte de Nueva , York.
Agunos han hecho con|eturas sobre s a modeo de cuadro era
a h|a mayor de Vermeer, Mara. Otros, sn embargo, consderan que
se trata de Magdaena, a h|a de |efe de Vermeer, Peter van Ru|ven.
Tracy Chevaer, a autora de bestseer #a jo!en de la perla, magn
que a chca era Gret, una srventa de a que Vermeer se enamor.
La versn cnematogrfca de a novea de Chevaer se estren en
2003.
E mstero que rodea a dentdad de a mu|er tambn ha
contrbudo a ncrementar en gran medda e aura que rodea e
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 290
365 das para ser ms cuto
traba|o, que sa a a uz en 1881, cuando e coecconsta de arte
Arnodus Andres des Tombes o compr en una subasta por dos
fornes. En su testamento eg a obra a Maurtshus, en La Haya,
donde ha estado expuesto desde su muerte en 1902.
Como sea con agudeza e crtco de arte |an Veth, es como s
e cuadro de #a muchacha de la perla se hubese hecho a partr de
povo de peras apastadas.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Maryn Chander McEntyre escrb una coeccn de poemas
basados en as obras de Vermeer que se ttuk Ouet Lght; en ea se
ncuye un poema ttuado Chca con pendente de pera.
2. En 1994 se reaz una restauracn a fondo de cuadro antes
de envaro a Washngton para una mportante retrospectva sobre a
obra de Vermeer.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 291
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 21 CIENCIA
Las vacunas
Las vacunas preparan el cuerpo para luc2ar contra las
ener#edades. @eneral#ente estn co#puestas de $r#enes
debilitados o #uertos* es decir* or#as #enores de la propia
ener#edad. Cuando el siste#a in#unol$ico se encuentra
con el $er#en debilitado produce anticuerpos espec!icos +ue
vencen sin proble#as a la ener#edad. Ms adelante* si el
cuerpo se ve aectado por el #al* Jse acuerdaK de los
anticuerpos +ue cre en su #o#ento , puede sanar con
#a,or acilidad.
Las vacunas se nventaron en 1796 cuando a epdema europea
de a vruea estaba en pena expansn. Un mdco de puebo ngs
amado Edward |enner (1749-1823) se do cuenta de que as echeras
a veces contraan a vruea bovna, una forma nferor de vruea,
debdo a su habtua proxmdad con e ganado. Estas msmas
mu|eres parecan resstrse a contraer a vruea. |enner sac fudo
nfectado de a mano de una echera y se o nyect a un |oven
gran|ero de 8 aos. E |oven cay enfermo de vruea bovna pero se
recuper rpdamente. Entonces |enner e nyect a vruea y e
muchacho no enferm. |enner eg a a concusn de que a vruea
bovna protega de a vruea, y de hecho a prmera vacuna fue e
vrus de a vruea bovna. La paabra vacuna vene de atn !acca o
vaca.
Las vacunas han protegdo a os seres humanos de agunas de
as, enfermedades ms mortferas, como por e|empo e sarampn,
as paperas, a ruboa, a tubercuoss, a tos ferna y a vruea. Y o
que es an ms nteresante, no todo e mundo tene que vacunarse
para protegerse frente a una enfermedad. E prncpo de a
nmundad coectva estabece que s dentro de una pobacn hay un
nmero sufcente de personas que han recbdo una vacuna, stas
actuarn como barreras que evtarn a expansn de a enfermedad.
Aunque e nmero de especmenes vara segn a enferme-dad de a
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 292
365 das para ser ms cuto
que estemos habando, a vacunacn de 90% de una pobacn, es,
en a mayora de os casos, equvaente a vacunar a toda a pobacn.
Agunos grupos son ms propensos a propagar enfermedades
que otros. En Estados Undos, os nos en edad escoar tenen
muchas probabdades de propagar una enfermedad debdo a que se
mueven en un entorno muy prxmo os unos a os otros. Un estudo
de a Unversdad de Emory reve que con tan so nocuar a un 30%
de os nos en edad escoar se reducan as posbdades de que toda
a comundad acabara nfectada con una epdema de grpe de un
90% a un 63%. S se vacunaba a un 70% de os nos, entonces as
posbdades de que se propagara a epdema se reducan a 4%.
OTROS DATOS DE INTERS
1. En un prncpo tanto a Igesa catca como a protestante
se opuseron a as vacunas. Tmothy Dunght, que fue presdente de a
Unversdad de Yak, d|o en una ocasn: S Dos ha decretado desde
a eterndad que una persona determnada debe morr de vruea,
sera un pecado horroroso evtaro y anuar ese decreto medante e
truco de a vacunacn.
2. La nmundad coectva so es apcabek a enfermedades
que se transmten de persona a persona. No protege, por e|empo,
frente a ttano, que se contrae cuando una herda aberta entra en
contacto con matera contamnado.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 293
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 21 MSICA
La #isa de ./0uiem de Mo-art
"urante los lti#os die- a'os de su vida* a partir
apro:i#ada#ente de 0<D(* Tol$an$ A#adeus Mo-art se
interes prounda#ente por los estilos de co#posicin del
contrapunto de Jo2ann Sebastian 9ac2 , @eor$ Friedric2
Haendel. Se dedic a estudiar los #anuscritos de El cla)e
bien temperado , El arte de la fuga* de 9ac2* obras didcticas
pensadas para investi$ar sobre las posibilidades de los
instru#entos , las or#as #usicales.
Con as tcncas de composcn de Bach an resonando en sus
odos, Mozart empez a componer su ;quiem (1791), un tpo de
msa que se ceebra en os funeraes. Su coro de apertura, as como
as coraes competas de #acrimosa y 6onfutatis, contenen pasa|es
oscuros y de un gran poder que se mezcan con arregos con eves
toques de fuga que nos hacen pensar sn dudaro en Bach. La
compe|a estructura de ;quiem demuestra hasta qu punto Mozart
se mpc emoconamente en esta peza, y sugere que expor e
ado ms oscuro de su propa naturaeza para producra. Las
crcunstancas en as que se cre fueron todo o ma-cabras que cabra
esperar.
Mozart recb e encargo de escrbr esta peza de un extrao
con atuendo grs que se present en su casa de Vena en |uo de
1791. Tras a muerte de compostor se descubr que e extrao en
cuestn era un msco amateur amado Franz von Wasegg, que
quera que Mozart compusese a obra de manera que uego
pudese frmara y hacera pasar como propa. A|eno a este fraude,
Mozart d|o en sus cartas que se senta hechzado por este patrn
msteroso, e nvrt mucho ms tempo de habtua en e ;quiem.
Para empezar, su estado de saud ya estaba muy debtado,
probabemente debdo a sus maos hbtos amentcos y a esto de
vda desenfrenado que evaba. Despus de un va|e a Praga para
drgr e estreno de su tma pera, #a clemencia de &ito, Mozart
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 294
365 das para ser ms cuto
faec tras su tmo da de traba|o en e ;quiem, una peza que
sera, fnamente, su propa msa funerara.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Un pupo de Mozart amado Franz Sssmayr |ur que
fnazara e Rquem, y o hzo a partr de os fragmentos de
partturas que Mozart haba escrto a nco de a seccn fna de
Lacrmosa.
2. En a pecua de Peter Shaffer sobre a vda de Mozart,
Amadeus, e compaero de msco, Antono Saer, un compostor
taano que estaba constantemente comptendo con para ograr
contratos, aparece como e extrao enmascarado que encarg a
Mozart a peza. Es un recurso dramtco brante, pero se trata de
fccn hstrca.
3. E 4 de dcembre de 1791, a noche anteror a a muerte de
Mozart, e compostor hzo amar a unos cantantes amgos suyos para
que ensayaran agunas seccones de Rquem a pe de su cama.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 295
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 21 FILOSOFA
&l tie#po
"esde Aristteles* todos los ilsoos 2an intentado
co#prender la naturale-a del tie#po. ?ras la publicacin del
traba.o sobre este te#a de Isaac =eCton 5067(E0<(<8 son
#uc2os los +ue creen +ue el tie#po est co#puesto de
#uc2as partes. &n otras palabras* 2a, Jtie#posK
individuales. Gara estos ilsoos decir +ue un aconteci#iento
2a tenido lu$ar en un #o#ento deter#inado es lo #is#o +ue
decir +ue ese aconteci#iento 2a llenado esa parte o unidad
de tie#po.
Gottfred Whem Lebnz (1646-1716) no estaba de acuerdo
con as concusones de Newton. Para Lebnz, haba acontecmentos
que tenan ugar antes, despus o de forma smutnea os unos
respecto de os otros. E tempo no es ms que e medo que
utzamos para organzar estas reacones en nuestras mentes. No es
ago adcona n dstnto de as cosas que entran en estas reacones.
A contraro que Lebnz, e fsofo aemn Immanue Kant
(1724-1804) defenda que e tempo no es n ago que exste por s
msmo n un orden en as reacones entre as cosas que exsten por s
msmas. Kant nssta en que e tempo no es ms que e medo que
utzan nuestras mentes para organzar as experencas que vvmos.
Para Kant, aqueas cosas que exsten por s msmas, fuera de nuestra
mente y de forma ndependente de nosotros, no pueden estar en e
tempo.
Otro mbto de a nvestgacn fosfca es cmo expermentan
os seres humanos e tempo. Como dce a expresn, e tempo
fuye. Pero reamente o hace? Cuando afrmamos ahora es e
presente, ndependentemente de momento en e que o dgamos es
certo. En otras paabras, e presente es smpemente cuando
estamos. Agunos fsofos creen en esta teora porque defenden que
tanto usted como yo somos especaes: vvmos en e presente. Segn
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 296
365 das para ser ms cuto
estos fsofos e tempo s fuye: prmero es pasado, uego es
presente y fnamente es futuro.
Otros fsofos defenden que e ahora es como e aqu;
aqu no se refere a nngn sto en partcuar, smpemente es e
ugar en e que resutas estar cuando o dces. Estos fsofos creen
que n usted n yo somos especaes. E tempo no fuye. Smpemente
est compuesto de varas partes, a gua que e espaco. Vvmos en
una parte de tempo que para nosotros es e presente, de msmo
modo que nuestra ubcacn fsca es nuestro aqu.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Hay fsofos que creen que todos os tempos, e pasado, e
presente y e futuro, exsten de forma smutnea. Segn eos, hay
dnosauros, hombres de as cavernas y p|aros dodos, so que
smpemente no estn donde nosotros exstmos.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 297
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 21 RELIGION
La crucii:in
Apro:i#ada#ente en el a'o H) d. C* Jess de =a-aret
estaba urioso por+ue consideraba +ue la i#pure-a se 2ab!a
apoderado de la reli$in .ud!a oicial. &n el ?e#plo de
Jerusaln* #ercaderes , ca#bistas 2ab!an colocado sus
puestos en lo +ue se supon!a +ue era el lu$ar #s sa$rado del
#undo. Aco#pa'ado de sus se$uidores* Jess se diri$i al
te#plo en el d!a de la Gascua .ud!a , co#en- a volcar #esas
, a causar un verdadero alboroto.
Como respuesta, Cafs, e ato sacerdote de sanedrn (a corte
suprema |uda), o detuvo ba|o os cargos de basfema. Se cree que
Cafs consgu arrestar a |ess porque uno de sus apstoes o
tracon y o dentfc, en concreto |udas Iscarote. Cuando |ess se
neg a cooperar, e sanedrn o ev ante e prefecto romano, Ponco
Patos.
Ponco Patos conden a |esucrsto a morr crucfcado. La razn
por a que recb un castgo tan duro ha sdo motvo de muchos
debates. La teora que goza de una mayor aceptacn es que Patos
tom esta de-csn o ben por medo a que |ess pudese fomentar
una reben potca o smpemente por brutadad.
Independentemente de cmo se tomara a decsn, Patos do
a orden de e|ecutar a |ess denomnndoo rey de os |udos. |ess
fue obgado a evar su cruz (que probabemente pesaba ms de 45
kos) durante e camno desde a prsn hasta e Cavaro, e ugar de
a e|ecucn. Aunque a menudo se representa a |ess evando toda a
cruz, o ms probabe es que portara ncamente e travesano
horzonta, mentras que e vertca estaba sempre f|o a sueo en e
ugar de as e|ecucones. E Cavaro estaba stuado en agn punto a
as afueras de |erusan y probabemente se trataba de un
cementero que utzaban os romanos para enterrar rpdamente a
sus vctmas.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 298
365 das para ser ms cuto
Mentras |ess estaba cavado en a cruz, |os de Armatea se
acerc a y, utzando e msmo cz de que Crsto beb durante a
tma cena, recog agunas gotas de su sangre. Este cz se conoce
como e santo gra. Tras a muerte de |ess, |os recog su cuerpo y
o enterr en su propa tumba.
OTROS DATOS DE INTERS
1. En os aos posterores a a crucfxn, Ponco Patos fue
desttudo de su cargo debdo a su excesva brutadad.
2. La Igesa catca no conden ofcamente a dea de que os
|udos asesnaron a |ess hasta e Conco Vatcano 11, en 1965.
3. A pesar de que hay quenes defenden que durante e Impero
romano se crucfcaron a mes de personas, so se han descuberto
os restos de un cuerpo con sgnos de haber sufrdo este tormento. A
a mayora de as vctmas smpemente se as de|aba en a cruz hasta
que se descomponan.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 299
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 22 HISTORIA
Gedro el @rande
&l -ar Gedro el @rande 506<(E 0<(;8 $obern %usia de
06D( a 0<(;* convirtiendo la nacin en la #a,or potencia
#undial durante esos 7H a'os de reinado. @obern co#o
#onarca absoluto* si$uiendo el #odelo del re, rancs Luis
3IV. Incluso constru, un e:traordinario palacio en su capital*
San Getersbur$o* con la intencin de superar al de Versalles.
Antes de a egada de Pedro a trono, Rusa no era n europea n
astca. Los rusos eran crstanos. Este pas de crecmento
descontroado, ms grande que toda Europa |unta, tena frontera con
os antguos mperos astcos de Chna y Persa. La mayor parte de
terrtoro ruso haba esta-do ba|o e poder de antguo Impero
mongo.
Pedro ev a Rusa haca e mbto europeo. Trasad a capta
de Mosc a San Petersburgo, una cudad que fund en e mar Btco.
Busc estrechar azos con os pases europeos, adopt costumbres
europeas en a vestmenta y fue e prmer der ruso que vst
Occdente. Pedro reorganz e e|rcto y e goberno rusos y os
adapt a os estndares europeos.
En e mbto persona, e zar era rudo, temperamenta y muy
bebedor. En 1698 un observador brtnco escrb: Con demasada
frecuenca muestra fata de |uco, acompaada de nestabdad de
temperamento. Adems, Pedro era un ggante de ms de dos
metros de atura.
Durante dos sgos tras a muerte de Pedro e Grande en 1725, e
Impero ruso sgu sendo a potenca ms grande de Europa. Sn
embargo, a autocraca de os zares y e vasaa|e, que no se abo en
Rusa hasta 1861, frenaron e desarroo de una case meda rusa
sda. La estrpe de Pedro drg Rusa hasta a revoucn de 1917.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 300
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. Para acabar con as tradconaes barbas rusas, Pedro
estabec un mpuesto de 100 rubos para os nobes que quseran
evara y otro de un kopek para os pebeyos.
2. Despus de a revoucn comunsta de 1917, a capta rusa
vov a trasadarse a Mosc. E nombre de San Petersburgo se
camb por e de Lenngrado en honor a Vadmr Lenn, pero a
cudad vov a recuperar su antgua denomnacn tras a cada de a
Unn Sovtca, en 1991.
3. E paaco que mand construr Pedro e Grande en a
actuadad es e Museo Hermtage de San Petersburgo, una de as
pnacotecas ms grandes de mundo.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 301
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 22
LITERATURA
/n #undo eli-
&l $nero de la literatura distpica* es decir* la iccin en
la +ue se describe un uturo antiutpico , repleto de
pesadillas* ue una de las principales innovaciones de la
escritura del si$lo ::. La novela #s conocida dentro de este
$nero es 01D7* de @eor$e 4rCell* +ue alar# a los lectores
de la poca de la $uerra r!a con su visin de un &stado de
totalitaris#o pol!tico. Sin e#bar$o* en la actualidad el traba.o
+ue se considera #s relevante , pol#ico dentro de la
literatura distpica es Un mundo feliz* de Aldous Hu:le,* en el
+ue se describe una sociedad aterradora sur$ida no de la
tiran!a pol!tica sino de la ciencia , la tecnolo$!a.
Un mundo feliz se pubc en 1932 y se trata de un traba|o
sorprendentemente carvdente. La novea est ambentada en una
Ingaterra futursta en a que unas ncubadoras gubernamentaes
e|ercen un estrecho contro sobre a produccn de embrones
humanos. Todos os embrones en desarroo son o ben mmados, o
ben sometdos a tratamentos qumcos despadados para que
crezcan, o ben ntenconadamente atrofados para que ocupen e
ugar que es corresponde en un sstema de castas muy estrcto que
dcta e estatus de cada persona y e pape que sta desempea en a
socedad. En os rangos ms atos de a prmde soca se encuentran
os Afas, crados con a vsta puesta en e poder y e estudo; en e
nve ms ba|o estn os Epson, que se encargan de os traba|os
manuaes. Todos os nos estn condconados de forma nfexbe
desde su nacmento a travs de a hpnoss escoar y otros mtodos
de adoctrnamento pscogco. Como sempre, se mantenen
segregados por cases.
A pesar de hecho de que este sstema permte acanzar una
mpresonante estabdad soca, o hace a cambo de a prdda de a
humandad de ndvduo y de su vountad. Esta deshumanzacn
tene consecuencas trgcas cuando un sava|e vendo de un ugar
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 302
365 das para ser ms cuto
remoto de suroeste amercano es evado a Londres. Se trata de uno
de esos escasos seres humanos crados a margen de sstema. E
pertenecer a este mundo fez de que tanto ha odo habar o
fascna; sn embargo su adaptacn a este nuevo entorno coneva
probemas.
Un mundo feliz es una de as pocas noveas con temtca
centfca que ha consegudo reevanca terara. Durante mucho
tempo ha sdo un bro fundamenta en as cases y os cubes de
teratura ngeses, y ha despertado mucho nters en os tmos aos
debdo a a preocupacn cada vez mayor sobre a botca y a
conacn. De hecho, as predccones de Huxey sobre e tembe
potenca de a cenca, que parecan mpensabes en su poca, se
muestran como nevtabemente nmnentes so unas dcadas
despus de que as pasmase por escrto.
OTROS DATOS DE INTERS
1. E ttuo de a novea vene de La tempestad, de Shakespeare,
donde Mranda, a ver por prmera vez seres humanos de mundo
exteror, excama: Oh mundo fez, en que vve gente as!.
2. E abueo de Huxey era un reconocdo bogo y uno de os
prmeros defensores de as teoras de a evoucn y de a seeccn
natura de Chares Darwn.
3. En 1958 Huxey pubc un ensayo que ttu Nueva vsta a
un mundo fez, en e que argumentaba que e mundo estaba en
efecto acercndose a futuro dstpco que haba prevsto en su bro.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 303
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 22 ARTES PLASTICAS
&l ?a. Ma2al
=o son pocos los +ue consideran +ue el ?a. Ma2al*
construido en A$ra* India* es el ediicio #s 2er#oso del
#undo. &ste #ausoleo de #r#ol blanco ue levantado entre
06H0 , 067D para alber$ar la tu#ba de Mu#ta- Ma2al* la
esposa del e#perador #o$ol* S2a La2an* +ue 2ab!a allecido
al dar a lu- a su deci#ocuarto 2i.o.
E edfco se compone de cnco partes: una entrada prncpa,
un |ardn, e mausoeo propamente dcho, una mezquta en a parte
occdenta y un san de reunones en a orenta (que se construy
con e nco fn de ograr a smetra). La pscna aargada sobre a que
se refe|a dvde a zona en dos y srve de espe|o para contempar a
tumba desde a puerta fronta, e punto de vsta dea.
No est de todo caro qun fue e arqutecto responsabe de
Ta| Maha. Hay quen atrbuye e dseo a Gernmo Veroneo, un
taano que traba|aba en a corte mogo. Sn embargo hay pruebas
ms concuyentes que seaan a arqutecto persa Ustad Isa Khan
Effend que, a parecer, encarg os detaes de edfco a su pupo,
Ustad Ahmad. E modeo que se utz para e dseo fue e mausoeo
de sutn Hasn , ubcado en E Caro.
Para construro hceron fata ms de 17 aos y 20 000 traba|a-
dores. Supuestamente cost 30 mones de rupas de as de
entonces, cuando e preco de oro era de 15 rupas por toa (11,66
gramos). Los materaes, entre os que se ncuan 28 tpos de pedras
precosas y semprecosas, fueron trados de todos os rncones de
Asa. E mrmo banco fue extrado de una cantera en Makrana,
Ra|astn.
La tumba descansa sobre un pedesta de mrmo banco de 100
metros cuadrados. Todo e edfco, sn contar os mnaretes, es gua
de ancho que de ato. La cpua se eeva 44,4 metros y tene
exactamente a msma atura que a fachada. Hay una segunda
cpua, ms pequea, stuada en e nteror de a cpua abombada
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 304
365 das para ser ms cuto
externa. E nco eemento asmtrco es a tumba de Sha Yahan,
stuada |unto a a de su esposa. En a entrada prncpa hay grabadas
ctas de Corn nvtando a os puros de corazn a entrar en os
|ardnes de Paraso.
Segn a eyenda, Sha Yahan, que pas sus tmos aos
encerrado en prsn por orden de su h|o, tena ntencn de construr
otro mausoeo en mrmo negro para en a otra ora de ro.
E transcurso de tempo ha pasado factura a edfco. En un
momento dado ord Wam Bentnck, un gobernador brtnco de a
Inda, propuso demoero para vender y reutzar sus materaes. En
1983, a Unesco o desgn patrmono de a humandad.
OTROS DATOS DE INTERS
1. E escrtor ndo Rahndranath Tagore d|o que e Ta| Maha
era una grma en e rostro de a eterndad.
2. E nombre de Ta| Maha sgnfca Paaco de a Corona.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 305
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 22 CIENCIA
Marie Curie
Cuando la $ente 2abla sobre las #u.eres en la ciencia el
pri#er no#bre +ue sie#pre sur$e es el de Marie Curie 50D6<E
01H78. L no sin #otivo. Marie Curie no slo ue la pri#era
#u.er +ue $an un Gre#io =obel* sino +ue ue la pri#era
persona +ue 2a lo$rado dos $alardones.
Mare Cure ogr su prmer Premo Nobe en Fsca en 1903
gracas a su nvestgacn sobre a radactvdad. Dez aos antes, en
Pars, Cure y otros nvestgadores haban estado estudando as
propedades de urano. La centfca se do cuenta de que ese
eemento emta unos rayos que podan va|ar a travs de a madera y
de a carne. Sn embargo, curosamente esto suceda
ndependentemente de o que ea hcera con : caentaro, enfraro,
combnaro con otros eementos... De ah que Cure concuyese que a
emsn de rayos, a radactvdad, trmno acuado por ea, era una
propedad de os tomos y no e resutado de una reaccn qumca.
Segudamente, Cure empez a examnar a pechbenda, un
matera rco en urano, porque emta ms radacn de a que se
podra esperar de urano por s soo. Cure y su esposo, Perre,
ograron encontrar dos eementos nuevos en a pechbenda, ambos
atamente radactvos. A uno de eos o denomnaron poono, en
honor a pas de orgen de Mare, Poona. A otro o amaron rado, e
trmno atno para rayo.
Cure ogr su segundo Premo Nobe en Oumca en 1911 por e
descubrmento de rado y e poono. Hasta a fecha, contna sendo
a nca persona |unto a Lnus Paung (1901-1994) que ha sdo
gaardona-da con dos Premos Nobe en sendas categoras.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 306
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. Mare Cure mur de eucema en 1934 tras aos de
exposcn masva a a radacn.
2. A ao sguente, su h|a, Irene, gan e Premo Nobe por su
descubrmento de a radactvdad artfca.
3. Hasta que su neta as descontamn, as anotacones de
Mare Cure fueron radactvas.
4. Mare Cure fue a prmera mu|er de a hstora que traba|
como profesora en a Unversdad de a Sorbona de Pars.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 307
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 22 MSICA
"on @iovanni de Mo-art
"ebido al :ito internacional de su obra Las bodas de
Fgaro 50<D78* Mo-art recibi otro encar$o de la Ppera de
Gra$a. For# e+uipo con el libretista Loren-o da Gonte por
se$unda ve-* en esta ocasin eli$iendo co#o te#a la le,enda
de "on Juan tal , co#o se narra en la obra de teatro de
@iovanni 9ertati $on io)anni 1ssia II con)itato di pietra
50<<;8.
La hstora trata sobre un vvdor y mu|erego ncorregbe, Don
|uan, a que Mozart y su bretsta converten en ago parecdo a un
persona|e amabe. A hacero, mezcan e gnero de a pera sera con
a pera bufa. Don +io!anni (1787) no es una obra morasta, n una
trageda, n una comeda, sno ago a medo camno de as tres. sa es
a razn por a que agunos hstoradores creen que no fue acogda
con demasado entusasmo en Vena, una cudad cuyo pbco era
caramente conservador y amante de as convencones muscaes.
La msca empeza a sonar con e tema de acorde menor
rmbombante e mpera de Mozart, un acompaamento
mgcamente adecuado para a prmera escena en a que Don |uan
asesna a otro hombre. En a opera se produce una aternanca entre
as serenatas emotvas de anthroe, sus seduccones absurdas y
farsantes y as tragedas moraes que e acaecen. En a aterradora
escena fna, e fantasma de hombre asesnado arrastra Don |uan
hasta e nferno porque se nega a arrepentrse. En o que a mpacto
emocona se refere, Don +io!anni es probabemente e me|or traba|o
de Mozart, y su seo nco de brantez mpregna sn duda toda a
obra.
E nuevo gnero de pera que representa Don Govann fue
denomnado dramma "iocoso y acanz un enorme xto en todas as
cudades a excepcn de a de Mozart. En a poca en a que e
compostor faec, Don Govann era una de as peras ms
representadas en toda Europa.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 308
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. Exste e rumor de que tras ver Don Govann, e emperador
Francsco |os e d|o a Mozart que a peza tena demasadas notas,
a o que e compostor contest: Tantas como eran necesaras, su
ma|estad.
2. Mentras escrba e breto para Don Govann, Da Ponte se
encerr en una habtacn en a casa de su patrn. En a saa de a
ado haba una mesa contnuamente ena de comda y vno, y en otra
una prosttuta dsponbe para nspraro con so tocar una campana.
3. La pera se estren en Praga en 1787, en Vena en 1788, en
Londres en 1817 y en Nueva York en 1826.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 309
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 22 FILOSOFA
&piste#olo$!a
La episte#olo$!a es la ra#a de la iloso!a +ue se
encar$a del estudio del conoci#iento. /no de sus principales
pro,ectos* +ue se re#onta 2asta Glatn* es el intento de
deinir con sencille- precisa#ente +u es el conoci#iento.
?radicional#ente* los ilsoos 2an deinido el conoci#iento
co#o una creencia verdadera , .ustiicada.
En prmer ugar, s decmos que e conocmento es una
creenca, entonces estamos dcendo que para conocer ago debemos
creer en eo.
En segundo ugar, e conocmento debe ser verdadero porque
no podemos saber reamente ago que es faso. S ago es faso,
podemos creero e ncuso podemos creer que o sabemos. Sn
embargo, segn a defncn fosfca, en readad no o sabemos.
En tercer ugar, e conocmento rea tene que estar |ustfcado,
porque nuestras creencas deben tener sus razones. S escogemos un
n-mero de 1 a 1000, por e|empo e 463, y un amgo o acerta,
acaso ese amgo saba que habamos eegdo e 463 ? Como acert
por casuadad, parece ncorrecto afrmar que o saba. E
conocmento no puede ser accdenta, debemos contar con razones
para formar una creenca verdadera de modo que esa creenca sea
tenda como conocmento.
Recentemente ha habdo fsofos que han puesto en duda
que- todas as creencas verdaderas y |ustfcadas deban
consderarse conocmentos. Imagnemos e sguente caso: usted
est conducendo por e campo y ve un granero. Se forma a creenca
esto es un granero. Es obvamente una creenca |ustfcada.
Adems es verdadera. De hecho, ha vsto un granero rea. Sn
embargo usted no sabe que se encuentra en a Regn de os
Graneros de Mentra, en e que a mayor parte de os gran|eros no
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 310
365 das para ser ms cuto
construyen graneros. Smpemente construyen a fachada de os
graneros. Por o tanto, a argumentacn contna: no era
conocmento porque s hubera vsto un granero de mentra se habra
formado una creenca fasa. Por o tanto, no todas as creencas
verdaderas y |ustfcadas son conocmento.
OTROS DATOS DE INTERS
1. E|empos como e de os graneros de mentra apareceron por
prmera vez en un ensayo ya csco de 1963 de Edward Getter
ttuado Is |ustfed true beef knowedge? E texto de Getter, que
revoucon a epstemooga, consta de unas pocas pgnas.
2. Los fsofos sguen argumentando que hay que aadr ms
condcones aparte de verdad y |ustfcacn a una creenca para
consderad conocmento.
3. Otras cuestones que se tratan en a epstemooga son e
esceptcsmo y e probema de a nduccn
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 311
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 22 RELIGION
La resurreccin
?res d!as despus de +ue Jess uese cruciicado ,
enterrado en la tu#ba de Jos de Ari#atea* al$unas #u.eres*
entre las +ue se contaban Mar!a , Mar!a Ma$dalena* ueron a
su tu#ba para reali-ar una serie de ritos unerarios. Cuando
lle$aron descubrieron +ue estaba vac!a. Al d!a si$uiente Jess
co#en- a aparecerse ante al$unos de sus disc!pulos para
#ostrarles +ue 2ab!a resucitado. Apro:i#ada#ente 7) d!as
despus de su resurreccin* Jess subi al cielo , de. el
#undo terrenal para sie#pre. &n la actualidad* la
resurreccin se celebra en Se#ana Santa , su 2istoria est
reco$ida en los &van$elios de Mateo* Marcos* Lucas , Juan.
La resurreccn de Crsto es uno de os pares centraes de
crstansmo para a mayora de os creyentes, que creen que Crsto
vov de verdad de entre os muertos.
Entre as muchas nterpretacones que se hacen de este
acontecmento a ms comn es a conocda como a vsn |udca.
Se cree que Dos tena que castgar a a humandad por sus pecados.
Sn embargo, para evtar hacero, env a su h|o, que era puro, para
cargar con e peso de as fatas cometdas por aqueas personas que
aceptaron sus enseanzas. A cambo de esa devocn, |ess cog
todos esos pecados y se os ev consgo cuando sub a os ceos.
Aunque sta es a nterpretacn ms extendda entre os
crstanos, agunos (y otros no crstanos) creen que a hstora de a
resurreccn es en readad una aegora. Apuntan que aunque a
resurreccn aparece narrada en os cuatro Evangeos canncos,
nnguno de os dscpuos afrma habero vsto con sus propos o|os.
De hecho, en nngn punto de a Bba aparece nade que asegure
haber sdo testgo drecto de acontecmento. Para os crstanos
beraes, que no creen que |ess reamente resuctara de a muerte,
a hstora sgue sendo fundamenta en su fe porque es un e|empo de
esperanza.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 312
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. Cabe seaar que, aunque a resurreccn aparece narrada en
os cuatro Evangeos canncos, hay agunas contradccones entre
eos. Aunque agunos defenden que esto es una prueba de que e
hecho nunca tuvo ugar, otros creen que o que demuestra es que es
certo. Despus de todo, sera extrao que cuatro reatos de testgos
enca|aran perfectamente os unos conos otros.
2. Exsten agunos supuestos reatos no crstanos de
acontecmento, ncudo e de Favus |osephus, un hstorador |udo
que escrb en e ao 98 d. C. que |ess haba resuctado. Sn
embargo, h autentcdad de este pasa|e es cuestonabe ya que
aguna parte de texto fue edtada por crstanos.
3. Entre as expcacones aternatvas de por qu |ess no
estaba en a tumba agunos dcen que fue enterrado en una cueva
poco profunda y bs anmaes devoraron su cadver, o que os
dscpuos robaron e cuerpo; todava menos adeptos pensan que en
readad |ess no mur en a cruz sno que se desmay y ms
adeante despert y se march para segur con su exstenca.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 313
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 23 HISTORIA
9en.a#!n FranBlin
9en.a#!n FranBlin 50<)6E0<1)8* el nortea#ericano #s
a#oso e inlu,ente del si$lo 3VIII* ue inventor* diplo#tico*
periodista , 2o#bre de &stado. Garticip en la ir#a de la
"eclaracin de la Independencia , de la Constitucin de
&stados /nidos. =aci en 9oston cuando la ciudad todav!a
estaba ba.o el poder de los puritanos* , #uri en Filad^lia* a
las puertas de la revolucin industrial. &n su lar$a vida*
FranBlin probable#ente contribu, #s al desarrollo pol!tico
, cultural de la .oven nacin +ue nin$n otro de sus
conte#porneos. FranBlin a,ud a descubrir la electricidad*
public un peridico de :ito e invent el 2orno +ue lleva su
no#bre. Se$n Jo2n Ada#s* la reputacin +ue se 2ab!a
labrado en su tie#po era J#a,or +ue la de =eCton* Federico
el @rande o Voltaire* , su persona era reverenciada #s +ue
todos ellosK. Al$unos 2istoriadores lo 2an deno#inado Jel
pri#er nortea#ericanoK.
Frankn era e decmoqunto h|o de |osah Frankn, un
fabrcante de candeabros que emgr a Boston a fnaes de sgo
XVII. Cuando tena 12 aos, se puso a traba|ar para uno de sus
hermanos, un edtor perodstco. Sus tareas consstan en operar con
as prensas, pero pronto empez a escrbr artcuos para e perdco.
Cansado de traba|ar para un hermano desagradecdo, Frankn se
trasad a sur de Fadfa con 17 aos. A Pubc perdcos y
bros de humor y termn por convertrse en uno de os cudadanos
ms promnentes de a cudad. Hombre de taento y curosdad
nfntos, promov a creacn de un hospta, una compaa de
seguros, una socedad fosfca y una unversdad (en a actuadad a
Unversdad de Pensvna), que sguen funconando hoy en da.
Fna-mente se retr de mundo edtora y se pas a a cenca.
Frankn coabor en a nvestgacn sobre as propedades de a
eectrcdad e nvent as entes bfocaes y a estufa que eva su
nombre, un aparato de herro de gran efcaca energtca.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 314
365 das para ser ms cuto
En as dcadas de 1750 y 1760, cuando as coonas empezaban
a estar hartas de mandato brtnco, Frankn vva en Ingaterra.
Coabor a a hora de evar as opnones de os norteamercanos ante
e Paramento. Regres de Londres convencdo de que as coonas
tenan que berarse de Ingaterra. En 1776 frm a Decaracn de
Independenca en su cudad de resdenca, Fadfa. Luego regres a
Europa para representar a Estados Undos ante Franca, donde era
una ceebrdad debdo a sus descubrmentos centfcos. A os o|os de
muchos europeos, a |oven nacn ganaba credbdad so por e
hecho de verse asocada a ese gran centfco. Luego regresara a
Pensvna, donde segura traba|ando prctcamente hasta e da de
su muerte.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Entre os nventos de Frankn se cuenta un nstrumento
musca hecho de crsta y conocdo como armnca de crsta. Antes
de que su popuardad desaparecera, ya en e sgo XIX, e gran
compostor austraco Wofgang Amadeus Mozart escrb dos
composcones para ese nstrumento.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 315
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 23
LITERATURA
Goscolonialis#o
Gor literatura poscolonial se conoce el con.unto de
traba.os escritos por autores ori$inarios de -onas +ue
anti$ua#ente ueron colonias* as! co#o las obras sobre los
pueblos ori$inarios de esos #is#os territorios. La #a,or
parte de esta literatura se 2a escrito a partir de las dcadas
de 01;) , 016)* +ue es cuando las principales colonias
europeas repartidas por Qrica* Asia* A#rica Latina , el
Caribe lo$raron su independencia.
En a cspde de coonasmo europeo, a fnaes de sgo XIX,
os autores de ve|o contnente tendan a ceebrar e domno que sus
pases e|ercan sobre e resto de mundo, encomando a supuesta
carga de hombre banco de tener que cvzar a os que an no o
estaban. E escrtor brtnco Rudyard Kpng deraba esta corrente
de opnn a travs de poemas y noveas a menudo abertamente
racstas. Sn embargo, pauatnamente, traba|os como l corazn de
las tinieblas (1899), de |oseph Con-rad, o Pasa|e a a Inda (1924), de
E. M. Forster, aportaron una vsn ms crtca sobre a partcpacn
europea en e coonasmo.
Una vez que a descoonzacn barr toda Asa y Afrca, a
trmno de a Segunda Guerra Munda, autores orgnaros de os
pases recentemente ndependzados empezaron a escrbr sus
propas crncas sobre su dentdad raca, tnca y nacona. De
msmo modo, anazaban as tensones regosas y potcas nacdas
como consecuenca de as fronteras naconaes artfcaes que os
europeos mpuseron sobre os puebos natvos. Los crtcos han
resatado que a menudo as obras de poscoonasmo gran en torno
a concepto de otro, una dea que e terco Edward Sad eabor con
enorme xto en 0rientalismo (1978), su tratado nsgna sobre cmo
Occdente tende a convertr a Orente en extco.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 316
365 das para ser ms cuto
E poscoonasmo es un movmento en auge, en e que se
aunan muchos autores y regones. Agunos de os traba|os de orgen
afrcano ms destacabes son Lanto por a terra amada (1948), de
Aan Patn, y Todo se desmorona (1958), de Chnua Achebe. En e
entorno astco cabe destacar l americano impasible (1955), de
Graham Greene; +ames at &-ili"ht (1978), de Anta Desa, e @ijos de
la medianoche (1981), de Saman Rushde. Agunos de os traba|os
ms destacados de a regn carbea son Una casa para el seor
:is-as (1961), de V. S. Napau; $ncho mar de los Sar"azos (1966),
de |ean Rhys, y $nnie >ohn (1985), de |amacan Kncad.
Desde fnaes de os aos ochenta, ha tomado as rendas una
nueva generacn de escrtores poscoonastas que han aportado
una nueva perspectva a os msmos temas. Un nmero sgnfcatvo
de estas obras, entre as que se ncuyen l buda de los suburbios
(1990), de Hanf Kuresh, y Dientes blancos (2000), de Zade Smth,
gran en torno a nmgrantes que no tenen un orgen occdenta pero
que vven en e Reno Undo o en Estados Undos. Por rega genera se
puede decr que son ms optmstas que sus predecesores, que se
mostraban ago ms angustados. La nueva generacn acepta su
condcn de nmgrante desarragado como una readad de mundo
moderno y se adentra en sus aspectos postvos e ncuso cmcos.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 317
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 23 ARTES PLASTICAS
HoBusai
Grobable#ente _atsus2iBa HoBusai 50<6)E0D718 sea el
artista .apons #s a#oso en 4ccidente.
Hokusa nac en e seno de una fama humde y fue adoptado
por un fabrcante de espe|os que e ense e arte de grabar. Cuando
contaba 18 aos, entr a formar parte de taer de Katsukawa
Shunsho, un artsta reconocdo por sus retratos de actores. De
naturaeza nqueta, Hokusa se march de a tenda de Shunsho en
1778 y empez una vda errante. Camb de nombre ms de 50 veces
y no se present como Hokusa hasta que cump os 46 aos. A os
75 se amaba a s msmo Gakyo Ro|n, e ancano oco por a
pntura. A o argo de su vda, Hokusa vv en ms de 90 casas.
Cuando una de eas fue pasto de as amas, escrb este haku (un
tpo de poema tradcona): Se ha cacnado: qu serenas estn as
fores cuando caen.
Rara vez dsfrutaba de estabdad econmca, por o que a
menudo saa adeante gracas a trucos pubctaros. En una ocasn,
ret a Tan Buncho a una competcn para determnar qun era
me|or artsta. A comenzar, Hokusa traz una gran pnceada de azu
sobre un enorme trozo de pape, uego sumerg una pata de poo en
pntura ro|a y a apoy varas veces sobre e pape. A resutado fna
o denomn @ojas de arce sobre un ro.
A o argo de os aos, Hokusa reaz ms de 30 000 dbu|os en
medo mar de cuadernos de traba|o. Entre os aos 1814 y 1878
pubc una quncena de vomenes de man"as (dseos poco
eaborados) que descrban una ampa gama de temas magnaros y
reaes a travs de un enorme abanco de estos. La tma sere
aparec en 1878, 29 aos despus de su muerte.
Sn embargo, Hokusa e debe su fama a su u'iyo4e, una tcnca
orgnara de Toko. U'iyo4e sgnfca mgenes de mundo fotante;
son grabados en coor en os que se utzan sucesvamente dversas
panchas de madera para apcar dstntos coores. E u'iyo4e ms
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 318
365 das para ser ms cuto
famoso de Hokusa es #a "ran ola de Eana"a-a, pertenecente a su
sere Trenta y ses vstas de monte Fu|. Esta xografa, en a que
se muestra a unos pescadores uchando contra as fuerzas de a
naturaeza (un tema que no es precsamente tradcona en |apn), es
muy probabe que pueda deberse a a nfuenca de os grabados
hoandeses que haban egado hasta terras |aponesas.
La prmera vez que se contemp e traba|o de Hokusa en
Europa caus un enorme mpacto en pntores como Pau Gaugun y
Vncent van Gogh. |ames Whster defenda que Hokusa era e artsta
ms grande desde Vezquez. La exposcn que sobre Rembrandt,
Van Gogh y Hokusa tuvo ugar en Amsterdam en 1951 pretenda en
gran medda reforzar a reputacn de maestro |apons en e sgo
XX.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Hokusa era uno de os prncpaes maestros de shunga
(grabados ertcos), como puede verse en su coeccn Fuko|uso.
2. En Fugaku Hyakke (Cen vstas de monte Fu|, 1834-
1835), Hokusa captur e famoso pco en un monta|e con vstas
desde dversas perspectvas, una demostracn nnegabe de su
famardad con e ugar.
3. La obra ms grande de Hokusa mde ms de 200 metros
cuadrados.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 319
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 23 CIENCIA
Hipnosis
"urante #s de ()) a'os se 2a intentado deinir +u es
la 2ipnosis. La #a,or parte de la $ente se i#a$ina a un
2o#bre con un siniestro bi$ote , un so#brero ne$ro*
balanceando lenta#ente un relo. de bolsillo rente a nuestros
o.os co#o si uera un pndulo* , dicindonos con vo- pausada
, tono #isteriosoI J?ienes sue'o...K. L nos i#a$ina#os +ue*
despus de un rato* podr controlar nuestras acciones*
nuestros pensa#ientos , nuestros recuerdos.
En a actuadad os psquatras entenden a hpnoss como un
estado parecdo a trance en e que a capacdad de sugestn es
extrema. Sn embargo, tene ms que ver con soar desperto de
forma guada que con e contro sobre a mente. A pesar de que os
su|etos a os que se hpnotza a menudo se senten desnhbdos, no
hacen nada que vaya contra su vountad. Los estudos
encefaogrfcos de as ondas cerebraes que se producen durante a
hpnoss muestran un ncremento de as ondas de ba|a frecuenca,
que son as reaconadas con dormr y soar, y una reduccn de as
de ata frecuenca (as reaconadas con a concenca tota), que sn
embargo no desaparecen de todo. Esto podra expcar e carcter
somnoento de a hpnoss, pero no ndca que e su|eto se haya
convertdo en una maroneta humana. Sgue pensando por s msmo.
Bscamente, hay tres formas de hpnotzar a aguen. La
prmera se denomna nduccn por mrada f|a: se e pde a su|eto
que mre f|amente un ob|eto (un reo| de boso, por e|empo) para
desconectaro de mundo exteror. Aunque era e mtodo ms
utzado en os ncos de a hpnoss, en a actuadad se recurre a
con muy poca frecuenca, pues no funcona en una fran|a muy ampa
de a pobacn. E segundo mtodo consste en bombardear a mente
con ordenes rpdas: Levntate, sntate, pestaea, evntate.
Suee utzarse en as representacones sobre e escenaro, y tambn
en os nterrogatoros. Los psquatras se ncnan por e tercer
mtodo, a rea|acn progresva, para que e su|eto se concentre y se
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 320
365 das para ser ms cuto
rea|e hasta caer en e estado de hpnoss. A habar con voz suave y
sugerr mgenes enas de cama, e doctor crea un entorno en e que
e su|eto puede aprender a deshacerse de hbtos danos taes como
a gua o e tabaco
OTROS DATOS DE INTERS
1. Franz Anton Mesmer, un fsco austraco de sgo XVIII, es
consderado como e padre de a hpnoss. Crea que se trataba de
una fuerza mstca a a que denomn magnetsmo anma.
2. Las paabras mesmersmo y mesmerzar se dervan de
su nombre.
3. Muchos expertos consderan que conducr y ver a teevsn
son estados de hpnoss.
4. Aqueas personas que tenen una magnacn muy actva
son as ms susceptbes a a hpnoss.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 321
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 23 MSICA
La or#a sonata
"esde el punto de vista de la teor!a #usical* el le$ado
#s i#portante del per!odo clsico ue la consolidacin de la
or#a sonata co#o la estructura de co#posicin #s
relevante. "urante casi ()) a'os 2a se$uido siendo el #odelo
estndar de cientos de pie-as cortas o #ovi#ientos
sinnicos* a#pliando su inluencia 2asta lle$ar al si$lo 33 , a
co#positores co#o 9la 9artB 50DD0E017;8.
La forma sonata es una construccn musca que se utza en
movmen-os ndvduaes dentro de pezas ms argas, o para
composcones ndependentes de menor duracn. Tene su orgen en
as formas bnaras o de dos partes que se usaban en e Barroco.
Los compostores barrocos por o genera se mtaban a
expresar una emocn por peza o movmento, y normamente
tambn desarroaban un nco tema prncpa o motvo por peza. A
os compostores cscos, sn embargo, es gustaba ofrecer temas y
emocones en contraste dentro de una peza, y a forma sonata es
ofreca e marco perfecto para eo. Consta de tres seccones:
&:posicin: a veces vene precedda de una somera
ntroduccn. Se trata de a prmera seccn de a forma sonata, ya
sea peza o movmento. En ea se presenta e matera temtco
fundamenta, por o genera dvddo en dos partes: e tema prncpa,
que se encuentra en a tonadad de tnca; y e tema secundaro,
generamente en a de domnante o en otra reaconada. Estas dos
partes normamente estn undas a travs de un puente que facta
a moduacn.
"esarrollo: es nestabe desde e punto de vsta armnco y
tene un gran nmero de moduacones. Esta es a seccn que e
compostor utza para presumr de su versatdad y taento medante
a dvsn de os temas, su reconstruccn y recoocacn en entornos
armncos nuevos.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 322
365 das para ser ms cuto
%ee:posicin: aqu se retoman os temas de a seccn de
exposcn y se vueven a estabecer como concusn en a nota
nca. Generamente vene seguda de una coda breve o de una
seccn de cerre.
En certo modo, a forma sonata recuerda a a estructura de un
ensayo de exposcn, o que consttuye una de as razones por as
que a gente a consdera heredera de esprtu de a razn y a gca
que mperaba en aque tempo. Independentemente de cu sea su
orgen, a forma sonata es una de as contrbucones ms duraderas
de os compostores de a poca csca.
OTROS DATOS DE INTERS
1. A pesar de que ha prevaecdo, a expresn forma sonata
no era a que utzaban os compostores que h crearon. Este trmno
aparec por prmera vez en os escrtos de un terco musca, |oseph
Repe, en agn momento en torno a ao 1755.
2. Beethoven era conocdo por cmo ampaba a coda de sus
snfonas hasta convertra en otra seccn arga de exporacn y
desarroo. Su verdadera genadad se manfesta en agunas de estas
codas.
3. La forma sonata, que tambn se denomna forma bnara
compuesta, se ha utzado en un nmero ncacuabe de gneros,
entre os que se ncuyen as snfonas, os concertos, os cuartetos de
cuerda y os traba|os para coraes; y no smpemente en as pezas
amadas sonatas.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 323
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 23 FILOSOFA
Jo2n LocBe
Jo2n LocBe 506H(E0<)78 ue el pri#er e#pirista britnico
de reno#bre , uno de los ilsoos pol!ticos #s destacados
de la poca #oderna. =aci en la ciudad in$lesa de Trin$ton*
se educ en 4:ord , particip en #uc2os de los #ovi#ientos
ilosicos* cient!icos , pol!ticos de su poca. Fue #ie#bro
undador de la %o,al Societ,* un $rupo cient!ico britnico
cu,o #ie#bro #s destacado ue Isaac =eCton* , dese#pe'
un papel si$niicativo en la oposicin protestante al re, Carlos
II , a su 2er#ano catlico* Jai#e.

E prncpa traba|o fosfco de Locke es su nsayo sobre el
entendimiento humano (1690). Locke defenda que a mente de ser
humano, cuando nace, es una tabula rasa, una ho|a en banco.
Posterormente nuestro conocmento va egando en forma de
experenca. En a pscooga de Locke, as deas provenen de nuestra
experenca sensora de mundo. Podemos comparar deas, podemos
combnaras para crear otras ms compe|as, y podemos extrapoar
conceptos generaes a partr de otros ms especfcos. Sn embargo,
nuestros sentdos fscos son e nco punto de partda posbe, y eso
marca mportantes mtes a as cosas que podemos esperar egar a
conocer. Por e|empo, Locke era escptco sobre as posbdades que
tenemos de poder egar a comprender a naturaeza subyacente y
rea de as cosas.

En fosofa potca, Locke desempe un pape fundamenta en
e desarroo de a teora de contrato soca. Segn e fsofo
brtnco, os seres humanos estaban orgnamente en un estado de
naturaeza en e que no haba eyes y a fuerza fsca era e nco
fundamento de a autordad. Sn embargo, creamos un contrato soca
a travs de cua cedemos agunos de nuestros derechos naturaes a
un goberno u otra autordad a cambo de segurdad y otras garantas.
La contrbucn de Locke a este concepto fue a dea de que cuaquer
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 324
365 das para ser ms cuto
contrato soca, para ser consderado |usto, debe respetar e derecho
de os cudadanos a a vda, a bertad y a propedad. S se voa esa
garanta, defenda Locke, e ser humano tene derecho a rebearse
contra a autordad que o goberna, ncuso aunque se trate de un
rey.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Debdo a su mpcacn en e compot protestante contra e
rey y su hermano, Locke tuvo que hur de Ingaterra a Hoanda.
Regres a su pas nata en 1688, durante a Revoucn Gorosa.
2. Las deas de Loche sentaron a base de a Decaracn de
Independenca de as coonas amercanas.
3. Conceptos taes como a teora de contrato soca para e
goberno tuveron gran nfuenca sobre os deres de a revoucn
norteamercana
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 325
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 23 RELIGION
Los &van$elios
&l tr#ino Jevan$elioK si$niica Jbuenas noticiasK , se
utili-a para reerirse a los cuatro te:tos cannicos incluidos
en el =uevo ?esta#ento. &stos cuatro &van$elios* los de
Mateo* Marcos* Lucas , Juan* son las principales uentes de
las ense'an-as de Jess* ,a +ue no se tiene conoci#iento de
+ue de.ara nada escrito l #is#o. Los &van$elios ueron
escritos entre los a'os 6) , 00) d. C* #u, probable#ente en
$rie$o* aun+ue son #uc2os los +ue deienden +ue Mateo los
redact ori$inaria#ente en ara#eo.
E orden de autora y a nterreacn entre os cuatro Evangeos
son muy compe|os. Mateo, Marcos y Lucas descrben a hstora y as
enseanzas de a vda de |ess, recogendo muchos de os
acontecmentos que a |aonaron, mentras que |uan se centra ms en
sus deas fosfcas y teogcas.
Actuamente, a creenca ms extendda es que e prmero que
se escrb fue e Evangeo de Marcos, y que Mateo y Lucas o
utzaron uego como gua. Tambn se especua con que Mateo y
Lucas recurreran a una segunda fuente, conocda smpemente como
O, que nunca se ha descuberto.
E Evangeo de Marcos no parte de nacmento de |ess, sno
que nca su narracn en e momento en que ste comenza con sus
enseanzas. Mateo y Lucas s narran a hstora de nacmento,
adunas de as enseanzas de |uan Bautsta, as de |ess y a
resurreccn. |uan recoge muchas de estas hstoras pero sn segur
por o genera un orden cronogco.
Adems de estos cuatro Evangeos, exsten otros muchos no
canncos o apcrfos. En su mayora se escrberon con posterordad
y por eo han sdo aceptados so de forma espordca por parte de
mundo crstano. Muchos han sdo crtcados porque presentan a |ess
como un ser demasado mgco. Por e|empo, en una de as hstoras
se cuenta cmo |ess hace un p|aro con barro y uego agta su mano
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 326
365 das para ser ms cuto
y e da vda. Los catcos romanos consderan ese reato como
hertco.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Ireneo, obspo de Lyon, es conocdo por su nsstenca en que
e Nuevo Testamento so contena cuatro Evangeos, n uno ms.
Su razonamento? Cuatro era e nmero de ventos y e nmero de
os puntos cardnaes de a Terra.
2. E Evangeo de san |uan es a prncpa fuente para sugerr
que os |udos fueron os cupabes de a muerte de |ess. Aunque es
muy probabe que e propo autor fuera |udo e hcera caer a cupa
sobre os deres |udos de a poca, en tempo de persecucones se
han utzado esos pasa|es de Evangeo contra toda a comundad.
3. A pesar de que os Evangeos consttuyen una parte
mportante dentro de Nuevo Testamento, so suman 4 d os 27
bros que recoge a Bba.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 327
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 24 HISTORIA
@eor$e Tas2in$ton
Gri#ero en la $uerra* pri#ero en la pa- , pri#ero en los
cora-ones de sus co#patriotas.K
&lo$io durante el uneral de @eor$e Tas2in$ton
George Washngton (1732-1799) fue e der mtar de a
revoucn norteamercana y e prmer presdente de Estados Undos.
Antes de que se ncara a revoucn en 1775, fue e prspero
propetaro de una pantacn en Vrgna. Haba uchado |unto a os
brtncos en as guerras contra os franceses y contra varas trbus
ndas, pero se revov contra e goberno de a corona en as
dcadas de 1760 y 1770. Para cuando se nc a revoucn,
Washngton ya era un patrota convencdo. E Congreso Contnenta o
eg por unanmdad para que derara a e|rcto rebede, y
acept e cargo en Cambrdge, Massachusetts, e 3 de |uo de 1775.
Sobre e pape, a tarea que e haban encomendado pareca
merdanamente mposbe. En 1775, Gran Bretaa era e pas ms
poderoso de mundo. Sus tropas ben entrenadas y os mercenaros
que contrataban se encontraban entre os me|ores de Europa. Ante
seme|ante enemgo, o nco con o que poda soar era con unas
pocas y dscretas vctoras. Sn embargo, Washngton estaba
convencdo de que poda desgastar a os brtncos evtando a
derrota. No mportaba e nmero de tropas que os brtncos
envaran para uchar contra as coonas rebedes: stas es pantaban
cara. , E empeo demostrado por Washngton convenc a Franca,
Espaa y a os Pases Ba|os a aarse con . Fnamente os brtncos
se rnderon. Esta revoucn destac por su reatvamente ba|o
nmero de muertos. Durante a guerra, e e|rcto patrota perd a
6824 hombres, una mnma fraccn de nmero de ba|as que Estados
Undos sufrra en confctos posterores
Su ntegente derazgo e otorg una popuardad nstantnea e
e pas recn ndependzado. Pero en ugar de acaparar poder,
Washngton se retr a Monte Vernon, su pantacn de Vrgna.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 328
365 das para ser ms cuto
Acept presentarse a as eeccones presdencaes de 1789, y fue
eegdo sn oposcn
Como presdente, su me|or egado fue aqueo que no hzo. A
frente de ese cargo sent conscentemente precedentes para os
futuros presdentes. Rechaz ttuos ostentosos, nsstendo en que en
un pas repbca no deban amaro smpemente seor
presdente. No quso presentarse para un tercer mandato en 1796,
estabecendo as una rega no escrta que ha sdo respetada por
todos os presdentes hasta que en 1940 Frankn D. Roosevet fue
reeegdo para un tercer mandato. Cuando Washngton faec en
1799, os amercanos oraron a muerte de padre de su pas.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Doce presdentes de Estados Undos han ostentado e rango
de genera. E comandante en |efe durante a Segunda Guerra
Munda, Dwght D. Esenhower, fue e tmo en hacero (1953-1961).
2. En cadad de presdente, Washngton frm a egsacn por
a que se estabeceron muchas de as bases sobre as que se asenta
e goberno norteamercano. Entre as eyes que frm en su prmer
mandato destacan a que estabec e dar como moneda ofca de
pas, 47a que desgn a capta de a nacn y a que cre un
gabnete para aconse|are.
3. Washngton consderaba que a escavtud era nmora, pero
posea escavos y rechaz as sugerencas que se e hceron a o
Largo de su vda para que os berara como e|empo para e resto.
Fnamente o hzo en su testamento.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 329
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 24
LITERATURA
Antn C2.ov
Antn C2.ov 50D6)E01)78 ue uno de los $randes
#aestros del relato corto , uno de los #e.ores dra#atur$os
de la 2istoria. &n no pocas obras +ue se 2an convertido en
2itos literarios , en un n#ero incalculable de pe+ue'as
pie-as $eniales en prosa reco$e 2istorias #e#orables de la
vida cotidiana. A pesar de +ue sus traba.os tienen clara#ente
un carcter serio* l siste#tica#ente ca#ina sobre la
rontera +ue separa la co#edia de la tra$edia.
Ch|ov nac en e seno de una fama de sur de Rusa sumda
en deudas que haba comprado su bertad haca soamente una
generacn. Mentras estudaba medcna en Mosc, Ch|ov escrb
reatos cmcos breves para envar dnero a sus padres, egando a
vender centos de eos ba|o dstntos seudnmos. Una vez que ogr
su ttuo de medcna, en 1884, contnu escrbendo y ogr un
mportante respado popuar sn n squera haber acanzado os 30
aos. A medda que fue cutvando temas ms seros y hacendo sus
prmeras ncursones en a escrtura dramtca, os crtcos teraros
empezaron a f|arse en .
E ahora egendaro estreno en San Petersburgo de La gavota
(1896) fue un absouto fracaso. La obra se pubct engaosamente
como una comeda y, cuando e pbco empez a abuchearo, Ch|ov
se march a hurtadas de teatro, humado; esta experenca cas e
ev a abandonar e teatro. Sn embargo, as representacones
posterores de ,esa obra tuveron una buena acogda, y Ch|ov se
apunt un nuevo tanto cuando revs una obra ago medocre de sus
comenzos y a convrt en a extraordnara &o 7ania (1897).
Prosgu con #as tres hermanas (1901) y l jardn de los cerezos
(1904), ambas tambn consderadas como obras maestras de a
tragcomeda. En estas tmas refe|a confctos generaconaes y
otros probemas famares, con una presentacn dramtca sobre e
escenaro reducda a a mnma expresn. Los acontecmentos ms
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 330
365 das para ser ms cuto
mportantes tenen ugar fuera de escenaro y se transmten a travs
de os dogos en ugar de a accn.
A pesar de que Ch|ov debe su fama a sus obras de teatro, sus
reatos cortos son brantes y posbemente sn gua. En eos se
despega e pasa|e meancco de una readad observada con o|os
penetrantes y pobada de persona|es que se ahogan en a
autocompasn, e aburrmento y a trvadad de su vda cotdana.
Generamente e ho argumenta es mnmo y engaosamente
senco, de|ando os eementos ms mportantes esconddos ba|o a
superfce y ofrecendo una resoucn mnma o nexstente. Escrb
ms de 200 reatos cortos, y fueron esencaes a a hora de dar a este
gnero teraro e prestgo que tene en a actuadad.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Ch|ov contnu e|ercendo a medcna ncuso en os
momentos ms brantes de su carrera terara. Se e atrbuye esta
ocurrenca: La medcna es m fe esposa y a teratura es m
amante; cuando me canso de una paso a noche con a otra.
2. Sus obras adqureron un carcter sagrado tanto en Reno
Undo como en Estados Undos nada ms ser traducdas a ngs en
a dcada de 1920. Todava hoy se representan frecuentemente.
3. Los crtcos y os nteectuaes rusos a menudo presonaron a
Ch|ov para que sus escrtos adqureran un matz ms potco.
Sempre se neg en a creenca de que s potzaba su obra sta sera
menos unversa.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 331
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 24 ARTES PLASTICAS
&l ro#anticis#o
&l #ovi#iento conocido co#o ro#anticis#o 50<;)E0D;)8
sur$i principal#ente co#o respuesta al neoclasicis#o.
Mientras +ue los artistas neoclsicos 2ac!an un #a,or
2incapi en los valores ilustrados de la ra-n* la ob.etividad*
el orden , la ciencia* los ro#nticos se sent!an atra!dos por el
#undo de la antas!a* la intuicin* la sub.etividad , las
e#ociones. Inspirados por la pasin +ue 2ab!a ali#entado las
revoluciones nortea#ericana , rancesa* los ro#nticos
ensal-aban la rebeld!a , la libertad personal por enci#a de
las convenciones sociales. "esilusionados ante el rpido au$e
de la industriali-acin* so'aban con las #aravillas de la
naturale-a , la pure-a de las culturas #s si#ples ,
pri#itivas. Al contrario +ue el neoclasicis#o* +ue preer!a la
ele$ancia , la claridad de l!neas del arte $recorro#ano* los
ro#nticos sent!an ascinacin por la co#ple.idad de la
ar+uitectura $tica as! co#o por el aspecto #!stico de las
culturas e:ticas.
En Ingaterra, e romantcsmo surg tempranamente, en 1749;
fue entonces cuando e novesta Horace Wapoe tom a decsn de
renovar Strawberry H, una va que posea en Twckenham,
utzando motvos gtcos. Agunos de os traba|os ms
representatvos de romantcsmo ngs dentro de a pntura son #en
de!orando un caballo (1763), de George Stubb; #a pesadilla (1781),
de Henry Fuse; y as ustracones que WHam Bake hzo para sus
bros de poesa. E romantcsmo ngs acanzo su punto cumnante
con os cuadros de |ohn Constabe y |oseph Maord Wam Turner. En
o que se refere a a arqutectura, e me|or e|empo de movmento
son as cmaras neogtcas de Paramento brtnco, cuya obra se
nc en 1836.
E romantcsmo francs se debe en gran medda a os escrtos
de |ean-|acques Rousseau y a Revoucn francesa. Agunos de os
pntores ms destacados de este movmento fueron |ean-Auguste-
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 332
365 das para ser ms cuto
Domnque In-gres, Tbodore Grcaut y Eugne Deacrox. E me|or
e|empo de arqutectura francesa romntca es a gesa de Perre
Vgnon, a Magdaena. Ba|o su cuberta neocsca hay tres cpuas
bzantnas. Esa refundcn de estos hstrcos es una de as
caracterstcas propas de a arqutectura de este perodo.
En Aemana, e movmento debe mucho a hroe nfatgabe de
|ohann Wofgang von Goethe en #as des!enturas del jo!en Certher,
pubcada en 1774. Otras obras representatvas de romantcsmo
germano son 6ementerio de monasterio en la nie!e (1817-1819), de
Caspar Davd Fre drch, y #as horas del da (1809), de Phpp Otto
Runge.
E mayor representante de movmento en Estados Undos es
|ohn Sngeton Copey, cuya obra maestra, Catson y el tiburn (1778),
fue un encargo de un supervvente de ataque de un escuao.
E prncpa representante de romantcsmo espao fue
Francsco de Goya.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 333
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 24 CIENCIA
La disonancia co$nitiva
&n 01;<* Len Festin$er* un psiclo$o social de la
/niversidad de Stanord* public La teora de la disonancia
cogniti)a* uno de los docu#entos #s inlu,entes +ue se
2a,an escrito .a#s sobre el co#porta#iento 2u#ano. La
teor!a +ue reco$e es bastante sencillaI todos tene#os una
serie de creencias* ideas , pensa#ientos a los +ue los
cient!icos deno#inan co$niciones. &n su #a,or!a* nuestras
co$niciones no estn relacionadas las unas con las otras. Gor
e.e#plo* el a#or por la pera no tiene nada +ue ver con saber
+uin ue ele$ido presidente en 01D). Sin e#bar$o* cuando
nuestros pensa#ientos o acciones estn relacionados entre
s!* senti#os una i#perante necesidad de +ue sean
consistentes. Las contradicciones aparecen en un estado de
disonancia +ue la #ente no puede tolerar. La co$nicin o
co#porta#iento +ue provoca el conlicto debe alterarse para
+ue el cerebro vuelva a recuperar su estado de e+uilibrio.
Co#o es #s sencillo ca#biar los pensa#ientos +ue los
co#porta#ientos* lo #s probable es +ue acabe#os
ca#biando de idea.
Festnger puso e e|empo de tabaco. Un hombre que fuma
expermenta dsonanca cogntva cuando oye habar sobre os
posbes probemas de saud que coneva su hbto. Una soucn es
de|ar de fumar. Sn embargo, como ese comportamento es dfc de
cambar, o ms probabe es que e fumador acabe modfcando su
dea sobre e tabaco para reducr e estrs que e produce a
dsonanca. As, es presumbe que opte por centrarse en a parte
postva de tabaco para a saud, como a reduccn de estrs o a
prdda de peso. Puede que se dga a s msmo: S de|o de fumar voy
a engordar y eso tambn es mao para m saud. De gua modo,
puede acabar comparando os pegros de tabaco con otros resgos
como e de sufrr un accdente de trfco. E fumador se dr: S a
gente coge e coche todos os das sn vacar, por qu debera
preocuparme yo por encender un cgarro?. Gracas a este tpo de
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 334
365 das para ser ms cuto
razonamentos a gente puede hacer que su comportamento sea
coherente con sus creencas, reducendo as a dsonanca cogntva.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Las nocentadas de as hermandades se basan en e prncpo
de a dsonanca cogntva. Los nvestgadores han descuberto que
cuanto ms humante es e rtua de ncacn, ms probabe resuta
que un nmero mayor de sus membros dga que es gusta formar
parte de ese grupo. Los pscogos socaes denomnan este
comportamento como e paradgma de esfuerzo-|ustfcacn.
2. Los economstas atrbuyen os remordmentos de comprador
a a dsonanca cogntva.
3. Festnger tambn descubr que s se paga a aguen para
que menta no ega a creerse a mentra. Pero s se presenta
vountaro para mentr de forma gratuta a menudo se cree o que
est dcendo. S menten sn a |ustfcacn de que o hacen porque
se es paga, expermentan dsonanca cogntva. Por o tanto ntentan
creerse o que estn dcendo.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 335
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 24 MSICA
&l Concierto n` (0 , la
Sinon!a n` 70 de Mo-art
Tol$an$ A#adeus Mo-art 50<;6E0<108 co#puso 0<
conciertos para piano en la lti#a #itad de su carrera. &stas
pie-as son consideradas co#o los #e.ores e.e#plos de la
literatura de concierto clsico. &n #uc2as de estas obras se
utili-a una adaptacin de la or#a sonata deno#inada
sonata-ritornello* una co#binacin de la or#a sonata
2abitual , el estilo de escritura propio de los conciertos de
Vivaldi. &n este tipo de estructura* la or+uesta repite los
te#as +ue se representan en las partes del solo.
Es probabe que a sonata4ritornello se desarroara pensando
especfcamente en os concertos para pano, como un medo para
garantzar que a audenca escuchara y entendera as meodas.
Ouz esas meodas no se oan caramente porque e pano no tena
e voumen que tene en a actuadad.
E Concerto n 21 de Mozart es uno de os ms brantes de
esos 17 que compuso. E prmer movmento expresa motvos aegres,
compacentes, mentras que e segundo, ms ento, es pcdo y
hermoso, y en ocasones se representa de una forma romntca o
sentmenta. E movmento fna est repeto de amatvos pasa|es
tcncos.
La Snfona en do mayor n 41 se conoce como >.piter por o
grandoso de su prmer movmento. Se trata de un caro e|empo de
a habdad de Mozart para escrbr en e marco de a forma sonata
sn sacrfcar a nmensdad de su taento creatvo. Los tambores y as
grandocuentes trompetas que sapcan e prmer movmento
conferen a a peza una sensacn trunfasta, mentras que e
movmento fna recoge una fuga nmensa nsprada en Bach con a
menos ses temas dferentes que se anan para ofrecer un fna
exposvo; y todo esto sucede sn que Mozart se saga de os
requstos estructuraes de a sonata.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 336
365 das para ser ms cuto
Estas dos pezas resatan e esto csco y a forma sonata
como modo de expresn en sus aspectos ms mpresonantes y
maduros. Son pezas como stas as que han evado a muchos
muscogos e hstoradores a afrmar que Mozart ha sdo e mayor
compostor de a hstora.
OTROS DATOS DE INTERS
1. E catogo K (por e|empo K467, K551) b estabec e
muscogo aemn Ludvg von Kche en 1861 para hacer un
segumento de as obras de Mozart y a fecha en que as compuso.
Hoy en da es raro or menconar una de as composcones de Mozart
sn que venga acompaada de su nmero Kche. E Concerto ne 21
es K467, 1785.
2. Nade sabe con exacttud cundo empez a utzarse a
denomnacn de |pter, pero o que s se sabe es que Mozart no a
empe. Su h|o aseguraba que e nombre se o puso Pter Saomon,
e msmo empresaro que encarg a composcn de as snfonas
Londres a Haydn.
3. E movmento ento y rco de Concerto n 21 para pano se
utz como banda sonora en a pecua romntca Evra Madgan
(1967). Como consecuenca de eo, a menudo se o denomna
Concerto Evra Madgan, una desafortunada etqueta para un
traba|o de seme|ante caado.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 337
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 24 FILOSOFA
La identidad personal
Intente recordar c#o era de ni'o. A pesar de un
n#ero nada desde'able de dierencias cualitativas 5a2ora
usted es #a,or* #s $rande , presu#ible#ente #s sabio8*
si$ue siendo el #is#o individuo +ue entonces. Su ,o inantil ,
su ,o adulto son la #is#a persona. &l proble#a +ue presenta
la identidad personal esI Nba.o +u condiciones un individuo
es la #is#a persona en un #o#ento deter#inado , si$ue
sindolo en otro #o#ento dadoO &n otras palabras* N+u tipo
de ca#bios puede surir una persona sin de.ar de ser la
#is#aO
Una de as respuestas posbes es que una persona no es ms
que un organsmo humano y, por tanto, sempre que sga sendo e
msmo organsmo humano segur sendo a msma persona. Pero
magnemos o sguente: un centfco e propone extrpare e cerebro
para coocaro dentro de su cabeza. A msmo tempo, coocar su
propo cerebro dentro de su cabeza. Luego, uno de os dos ser
torturado. Antes de ncar a operacn e dan a eegr: basndose
ncamente en su propo nters, a qun prefere que torturen? A a
persona que tene su cuerpo pero e cerebro de centfco (A) o ben a
aquea que tene e cuerpo de centfco con su cerebro (B)?
S usted cree que no es ms que un organsmo, tras esta
operacn consderar que sgue sendo e ndvduo A. Despus de
todo, e cerebro no es ms que un rgano y un organsmo no de|a de
exstr por sufrr un. traspante de rganos. Sn embargo, s ege que
torturen a ndvduo B, est asumendo mpctamente que no es un
organsmo y que su dentdad vene determnada de aguna otra
forma.
La mportanca de este expermento tene dobe fo. En prmer
ugar, muestra que a naturaeza de a dentdad a o argo de tempo
no est cara. En un prncpo nos ncnamos a asumr que no somos
ms que un organsmo, pero a magnarnos e expermento nos
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 338
365 das para ser ms cuto
empezamos a cuestonar esta asuncn. En segundo ugar, e tema de
a dentdad persona est estrechamente gado a de propo ser.
Ou es o que nos preocupa exactamente cuando decmos que no
estamos actuando en nuestro propo nters? E expermento anteror
sugere que e propo nters est ms reaconado con nuestra
preocupacn por nuestras experencas y recuerdos que por nuestros
cuerpos.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Segn |ohn Locke, a persona A y a persona B son dntcas
ya que estn conectadas desde un punto de vsta pscogco y, o
que es ms mportante, por a memora.
2. Imagnese que e desntegra un teetransportador y uego
enva nformacn en forma de rayos de uz a una estacn espaca
stuada en Marte donde construyen una persona dntca a usted
desde un punto de vsta cuatatvo. Utzara este mtodo como
medo de transporte a arga dstanca? La persona que surge en
Marte es a msma que a persona de a Terra?
3. Ou pasara s e teetransportador creara dos dupcados en
ugar de uno? Sobrevvra usted en ese caso? Cu de eos sera
usted? Es por o tanto me|or que sean dos o so una persona as que
estn conectadas a usted de esta manera?
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 339
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 24 RELIGION
&l catolicis#o
La I$lesia catlica ro#ana es la con$re$acin cristiana
#s nu#erosa* con #s de 0()) #illones de ieles. Las
poblaciones de pa!ses tan diversos co#o Italia* Irlanda*
&spa'a* Filipinas* M:ico o Ar$entina son prctica#ente en su
totalidad catlicas.
E mundo catco est gobernado por a Cudad de Vatcano,
un pequeo Estado ndependente stuado dentro de Roma. A, e
papa, que tambn es e obspo de Roma y que es consderado e
sucesor de san Pedro, es e gua de a fe con a ayuda de os
cardenaes. E mundo catco est dvddo en ms de 2500 dcess,
cada una de eas drgda por un obspo. Dentro de cada dcess, as
gesas estn drgdas por un cura o dcono, competando as a
|erarqua catca.
La espna dorsa de a fe catca es a prctca de os sete
sacramentos, que son:
9autis#o: mpca e perdn de pecado orgna y se reaza
sumergendo o rocando con agua a creyente.
Conir#acin: supone a segunda afrmacn de a fe para
aque-os que han sdo bautzados.
&ucarist!a: comer e cuerpo y beber a sangre de Crsto. Los
creyentes creen que e pan y e vno que se utzan en a ceremona
se con-verten teramente en cuerpo y sangre.
Genitencia: pedr e perdn por os pecados cometdos. ,
&:tre#auncin: ungr a as personas que estn en pegro de
muerte con un acete especa.
4rden: reconocmento a as personas que se ordenan
sacerdotes.
Matri#onio: reconocmento a as personas que se casan.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 340
365 das para ser ms cuto
Se cree que estos sete sacramentos son un regao que Crsto
hzo a a Igesa, y su reazacn se ve como un camno haca a
savacn. Los catcos creen que a savacn vene por ambas vas,
a fe en Crsto y e reazar buenos actos, no como sucede con os
protestantes, para quenes a savacn vene so de a fe. Por o
tanto, una vez que se ha sdo purfcado por medo de bautsmo, para
poder ograr a savacn os catcos deben pedr perdn por cada
pecado que cometan.
A travs de a hstora a Igesa catca ha desempeado un
pape de enorme peso en a potca de Europa y de resto de mundo.
Ha partcpado en confctos como as cruzadas y tambn se ha
convertdo en depostara de conocmento durante pocas catcas
como a Edad Meda. Tanto sus papas como sus obspos han sdo
protagonstas cave en e escenaro munda de todas as pocas.
OTROS DATOS DE INTERS
1. La Igesa ortodoxa orenta tambn cree en os sete
sacramentos. Sn embargo, n eos n otra sere de confesones creen
que en a eucarsta se tome teramente e cuerpo de Crsto.
2. Se cree que e papa Benedcto XVI, eegdo en 2005,
pertenece a a nea dura de os conservadores y que no se apartar
de as decaracones ms tradconastas de a Igesa.
3. Los conceptos de purgatoro e nferno a menudo se
confunden a pesar de que tenen sgnfcados dferentes para bs
catcos. Mentras que e nferno es un estado permanente de
condenacn, e purgatoro es e ugar en e que as personas
faecdas pueden purfcarse y abrrse camno haca e ceo, en caso
de que no recberan e perdn a sus pecados antes de morr.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 341
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 25 HISTORIA
?2o#as Gaine
?2o#as Gaine 50<H<E0D)18 ue un ilsoo pol!tico ,
escritor de panletos radicales cu,o reno#brado traba.o
2entido com"n 50<<68 convenci a #uc2os nortea#ericanos
para unirse a la revolucin , luc2ar contra el $obierno
britnico. Gaine rec2a-aba a la #onar+u!a britnica , cre!a
+ue el republicanis#o era la #e.or or#a de $obierno posible.
Hab!a sido un a$itador , un propa$andista durante toda su
vida* , se sinti atra!do por la causa revolucionaria contra los
diri$entes despticos. Fue en todos los sentidos un 2o#bre
de #undo* , co#o tal ta#bin particip en la %evolucin
rancesa , escribi otro apasionado libro* $erec-os del
-ombre* en el +ue deendi la revuelta +ue acab derrocando
a Luis 3VI.
Tena un don para gran|earse a antpata de sus propos
segudores y recbr pocas muestras de agradecmento por os
esfuerzos reazados a o argo de su vda. Despus de trasadarse a
Franca, nesperadamente mostr su oposcn a a e|ecucn de rey
depuesto. Inmedatamente fue detendo y condenado a muerte por e
goberno revoucona-no a que msmo haba apoyado. Consgu
brarse de a guotna por os peos, pues a verdugo se e pas a
marca con tza que haba en a puerta de su ceda y que ndcaba que
estaba condenado a ser decaptado. A fna regres a Estados Undos,
donde sus creencas regosas poco convenconaes (consderaba a
Bba una nvencn de fbua) o convrteron en un para. Mur en a
ndgenca.
E esto teraro de Pane era ntransgente, rebede,
provocatvo e nsprador. En Sentido com.n tachaba a |orge III de
bruto rea, y a a monarqua de demono. Crea que s se
estabeca una forma de goberno repubcano en Estados Undos,
sta servra de nspracn a otros puebos sometdos de mundo. La
causa norteamercana es en certa medda a causa de toda a
humandad, escrb. E tesn propagandstco! de Pane hzo que se
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 342
365 das para ser ms cuto
ganara e respeto de sus crtcos. |ohn Adams, e que fuera segundo
presdente de Estados Undos, o defna como un hbrdo entre un
cerdo y un perrto, pero reconoca que sn a puma de Pane, a
espada de Washngton se hubese desenfundado en vano.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Dez aos despus de su muerte, un admrador ngs
exhum os restos de Pane porque quera enterraro en Ingaterra. E
enterro nunca eg a tener ugar y es un mstero dnde han
termnado sus huesos.
2. Pane escrb Derechos de hombre en respuesta a Edmund
Burke, un abogado conservador de orgen ngs contraro a a
Revoucn francesa. Expona que as condcones mserabes de os
campesnos franceses |ustfcaban a. revoucn, y se buraba de a
propuesta de Burke de reformas modestas y pauatnas en ugar de
as revuetas armadas.
3. La creenca genera es que Pane fue quen nvent e nombre
de Estados Undos de Amrca para denomnar a as 13 coonas.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 343
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 25
LITERATURA
Vir$inia Tool
La novelista , cr!tica britnica Vir$inia Tool 50DD(E
01708 ue una de las escritoras de #a,or inluencia del
#ovi#iento #odernista. Junto a Jo,ce* FaulBner , otros
revolucion la novela #erced a la introduccin de tcnicas
narrativas , preocupaciones te#ticas radical#ente nuevas.
La i#plicacin de Tool en la alta sociedad intelectual in$lesa
la convirti* ade#s* en una de las principales i$uras
culturales de su pa!s.
Woof provena de una acomodada fama ondnense; se form
a s msma eyendo en a bboteca de su padre, un autor y edtor
cutvado de Cambrdge. Tras a muerte de su madre en 1895
comenz a sufrr depresones y ataques de nervos que a
acompaaran durante e resto de su vda; no obstante, su creacn
terara fue profca. En 1912 se cas con Leonard Woof y, |unto a ,
en 1917, fund una pequea edtora desde a que produ|o y
dstrbuy tanto sus obras como as de otros autores.
|untos, os Woof desempearon un pape actvo en a escena
nteectua de Londres bera. Durante dcadas se reuneron os
|ueves por a tarde en a casa de a hermana de Vrgna, Vanessa, en
e barro de Booms-bury, stuado en e centro de Londres. Entre os
nvtados a menudo se encontraban E. M. Forster, Lytton Strachey,
|ohn Maynard Keynes, T. S. Eot, Adous Huxey y otros. Este grupo de
Boomsbury, como termnara amndose, hababa sobre fosofa,
regn, potca, esttca, sexuadad y teratura.
A gua que otros muchos autores de a poca, Woof y e grupo
de Boomsbury estaban horrorzados ante a brutadad de a Prmera
Guerra Munda. Legaron a convencmento de que os prncpos de
a teratura reasta de sgo XIX no eran os ms apropados para
descrbr e mundo que tenan que afrontar tras a guerra. As,
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 344
365 das para ser ms cuto
decderon desarroar un nuevo marco de referenca para nterpretar
estos cambos de mundo.
La propa Woof der e movmento con #a seora Dallo-ay
(1925), expermentando con a narracn y utzando e monogo
nteror para refe|ar os pensamentos de persona|e. La smpeza
argumenta de a novea, en a que se narra cmo una mu|er hace os
preparatvos para una festa, es mucho menos mportante que e
traba|o nteror sobre a psque de os persona|es. Aunque a narracn
se adentra y sae de as mentes de os dstntos persona|es, en
escasas ocasones stos egan a conectar de forma sgnfcatva o
ven refe|ados sus pensamentos en a msma pgna.
A Woof tambn e fascnaba a percepcn que tena a gente
de fur de tempo, desde e presente hudzo hasta as dcadas ya
pasadas. En a extensa prmera parte de su novea $l faro (1927), se
centra en todos os pormenores de un nco da. En a segunda parte,
mucho ms breve, se descrbe e paso de muchos aos en unas
cuantas pgnas. Woof do un paso de ggante tanto en a exporacn
de tempo como en a de monogo nteror en #as olas (1931), un
traba|o expermenta que sgue as voces de ses amgos desde a
|uventud hasta a ve|ez.
OTROS DATOS DE INTERS
1. A fna de sus das, Woof se senta ncapaz de soportar a
carga de su enfermedad menta. En marzo de 1941, tras de|ar una
nota a su mardo, se ahog en e ro Ouse, stuado cerca de su casa
en Sussex.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 345
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 25 ARTES PLASTICAS
Francisco de @o,a
Francisco de @o,a , Lucientes 50<76E0D(D8 naci en la
localidad -ara$o-ana de Fuendetodos* 2i.o de un orebre.
Convertido en el pintor oicial de la corte de Carlos IV* @o,a
se transor#ar!a no slo en el principal artista espa'ol del
ro#anticis#o* sino ta#bin en el bu+ue insi$nia del
e:presionis#o #oderno.
Son numerosas as eyendas sobre os ncos de Goya como
torero, gutarrsta y don|un. En 1775 se trasad a Madrd, donde se
convrt en dseador de a fbrca de tapces reaes de Santa
Brbara.
En 1798 pubc os Caprchos, una sere de 83 grabados y
aguatntas. E ms conocdo es e nmero 43, l sueo de la razn
produce monstruos, en e que unas craturas horrendas que
representan pesadas rodean a cabeza de un hombre que se ha
quedado dormdo sobre una mesa. En ese msmo ao, e rey Caros IV
o nombr pntor ofca de a corte. En 1799 fnaz a obra #a familia
de 6arlos /7, un retrato grupa que agunos crtcos pensan que hzo
burndose de a fama rea. (La fama aparece en certa forma
grotesca y vugar a pesar de o eegante de sus vestmentas.) E
modeo que Goya utz para a composcn fue a obra #as 3eninas,
de Dego Vezquez. A gua que su predecesor, que tambn fue
pntor de a corte de un monarca espao, Goya ncuy un
autorretrato deante de un cabaete a fondo de cuadro. Entre 1800 y
1808 pnt dos de sus obras ms famosas, a 3aja desnuda y a 3aja
!estida que retrataban a a msma ma|a, o cortesana, sn ropa y con
ea.
Otras de as dos obras ms conocdas de pntor son e Dos de
mayo, 1808 y e &res de mayo, 1808, basadas en a nvasn
napoenca de Espaa. E da 2 de mayo, despus de que e
emperador procamara rey a su hermano, una muchedumbre ntent
uchar contra os sodados franceses. A da sguente, un peotn de
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 346
365 das para ser ms cuto
fusamento e|ecut a 30 cves espaoes como medda de
represaa. Ses aos despus Goya ev as dos obras ante Fernando
VII, una vez que a corona espaoa hubo recuperado e trono.
Mentras que en e Dos de 3ayo, 1808 se muestra a escaramuza
entre os espaoes y as tropas gaas, e &res de mayo, 1808 retrata
a peotn de fusamento a punto de e|ecutar a un grupo de hombres
desafantes y asustados que aguardan a muerte con os brazos
abertos.
Desusonado ante a stuacn potca de Espaa, Goya se
retr a su casa de campo, conocda como a Ounta de Sordo (Goya
perd e odo en 1792). E pntor recubr as paredes de su
resdenca con una sere de pnturas negras de pesada que revean
su magnacn desesperada y febr. Ouz e ms terrbe de os
muraes sea Saturno de!orando a sus hijos, en e que se retrata a
ggante ensmsmado desgarrando e cadver sangunoento de uno
de sus h|os.
A partr de 1824 Goya de| de pntar. Se ex vountaramente
a Franca y mur en Burdeos en 1828. Sus restos fueron devuetos a
Madrd en 1899.
OTROS DATOS DE INTERS
1. En e Tres de mayo, 1808, os sodados franceses estn de
espadas a espectador, creando un muro sn rostro, mentras que
cada uno de os espaoes que espera a muerte responde con
emocones de dferente ndoe. Goya mostr a as vctmas
vunerabes y humanas y a os membros de peotn fros e
nsensbes ante e door que ocasonaban.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 347
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 25 CIENCIA
La reproduccin
&n los reinos ve$etal , ani#al 2a, dos or#as
principales de reproduccinI la se:ual , la ase:ual. /na es
#s arries$ada , la otra #s cara.
Para a reproduccn asexua so es necesaro un padre. No se
nverte n tempo n energa en encontrar una pare|a y corte|ara o en
e propo acto sexua. La gemacn es una forma comn de
reproduccn asexua tpca de as fresas, os amos y e cora. En a
gemacn, os vstagos crecen de una parte de su progentor. A veces
se separan de , pero en otras ocasones permanecen undos durante
toda a vda. A menudo os campos de fresas o de amos se
consderan como un nco y gran organsmo, undo a travs de un
sstema de gemacn de enredaderas y races. En e caso de a
fragmentacn, otra forma comn de reproduccn asexua, e
progentor se dvde en pequeas partes que crecen convrtndose
en ndvduos ndependentes. En otras paabras, a muerte de
progentor eva a nacmento de vda nueva. Los gusanos panos son
conocdos por fragmentarse.
Los ndvduos resutantes de a reproduccn asexua son
sempre gentcamente dntcos a sus progentores. Esto supone a
menudo una desventa|a, ya que a no haber varedad gentca a
pobacn tene ms dfcutades para evouconar y adaptarse a os
cambos de su entorno. Generamente os organsmos asexuaes
vven en entornos estabes.
La reproduccn sexua es ms fexbe. En a reproduccn
sexua dos progentores ndependentes contrbuyen con sus genes a
crear un descendente. Lo norma es que e macho y a hembra
contrbuyan cada uno en un 50% a egado gentco medante un
recpente denomnado gameto. E gameto mascuno es
generamente e esperma y e femenno es generamente e vuo.
Cuando se unen, crean un organsmo nuevo gentcamente
dferencado de sus progentores. La reproduccn sexua ntroduce
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 348
365 das para ser ms cuto
por tanto una mayor varedad de rasgos dentro de una pobacn y a
una veocdad mayor que cuando se practca a reproduccn asexua.
Esto confere una venta|a mportante ante entornos varabes. Por
rega genera podemos decr que os organsmos superores tenen
reproduccn sexua. Sn embargo sufren a desventa|a de que deben
nvertr no poca energa en a creacn de gametos y en a bsqueda
de pare|a.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Las estreas de mar se reproducen asexuamente a travs de
a regeneracn. S un brazo de una estrea de mar se desprende
puede evouconar hasta convertrse en un organsmo nuevo.
2. En ocasones e coste de sexo es demasado ato y os
organsmos retoman a reproduccn asexua. Es probabe que eso
sea o que e ha suceddo a dente de en.
3. Agunos anfbos y agartos se reproducen a travs de
partenogness, una reproduccn de carcter sexua en a que no
hay fertzacn por parte de macho.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 349
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 25 MSICA
LudCi$ van 9eet2oven
La 2istoria 2a considerado a LudCi$ van 9eet2oven
50<<)E0D(<8 de dierentes #odosI el puente entre los
per!odos clsico , ro#ntico> un $enio ator#entado , en
constante suri#iento> , a veces incluso en el #e.or
co#positor de todos los tie#pos. Gero al contrario +ue 9ac2 o
Mo-art* +ue 2an recibido ese #is#o elo$io* 9eet2oven 2i-o
todo lo posible por escapar de las convenciones ba.o las +ue
se desarrollaba su talento. Su verdadero le$ado consisti en
ser la pri#era $ran i$ura de la #sica occidental. Lle$ al
l!#ite en cada una de las pie-as +ue co#puso para $anar los
cora-ones , las #entes de los o,entes +ue escuc2aban su
#sica por pri#era ve-.

Ya aduto, Beethoven fue vctma de una doorosa afeccn
ntestna, un pncreas hnchado y una crross de hgado. En torno a
1800 empez a afrontar una de as peores pesadas de un
compostor: estaba perdendo odo. En ugar de desesperarse,
Beethoven se esforz e dobe y se neg a anteponer os caprchos de
sus patrones a su propo deseo creatvo: Lo que tengo en e corazn
debe sar, escrb en una carta, y as es como o escrbo.
La carrera de Beethoven pas por tres etapas dferencadas. En
a prmera, donde se enmarca a mayor parte de su traba|o, se
ncuyen sus dos prmeras snfonas, caramente cscas venesas,
cuyo sondo recuerda a Haydn. Esta fase eg a su fn con a Snfona
n 3, la @eroica (1804), un hto musca creado orgnamente en
honor a Napoen Bonaparte. Super as barreras de a snfona
csca con un fna rmbombante y denso. En Vena nunca se haba
escuchado nada parecdo. En e sguente perodo, conocdo como
heroico, compuso agunas de sus obras maestras, ncuyendo a pera
%idelio, agunos concertos para pano asombrosos y un concerto para
von.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 350
365 das para ser ms cuto
En a etapa fna de su vda, que comenz en torno a 1810, e
compostor se fue asando cada vez ms de mundo exteror. Estaba
soo, constantemente enamorado y ahogado en a desesperacn ante
unas condcones fscas cada vez ms doorosas y una sordera cada
vez mayor. Mur en Vena, acompaado de sus amgos, en 1827.
OTROS DATOS DE INTERS
1. E padre de Beethoven era un cantante de a corte de Bonn
con probemas con e acoho y ago voento. Cuando Ludwg era so
un no ntent convertro en un no prodgo a esto de Mozart;
para eo o encerraba durante horas en su habtacn para que
practcara con e cavcordo.
2. En 1802 Beethoven escrb una conocda carta a su hermano
amada e testamento de Hegenstadt en honor a nombre de a
cudad en a que fue escrta; en ea e expcaba con un engua|e
fordo y en ocasones nntegbe que vva en un constante estado
de desesperacn y que de no haber sdo por su amor por a msca y
su pasn por a vda seguramente habra acabado sucdndose.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 351
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 25 FILOSOFA
&l liberalis#o
&l liberalis#o es una tradicin de la iloso!a pol!tica en
la +ue se 2ace 2incapi en el individualis#o* la i$ualdad , la
libertad. Se trata de una teor!a nor#ativa 5en la #edida en la
+ue describe c#o deben ser las cosas en lu$ar de c#o son
en realidad8 sobre +u tipo de $obierno o siste#a pol!tico
est .ustiicado.
Un sstema potco est |ustfcado en e entorno bera sempre
y cuando asegure agn ben a ndvduo. Los beraes defenden que
os cudadanos tenen deseos y necesdades que estn por encma de
sstema potco, y e fn de ste es proporconar esos benes a
ndvduo.
Otro de os requstos es que todos os cudadanos deben recbr
e msmo trato ante os o|os de goberno. Hay desacuerdos
mportantes en e seno de berasmo sobre s una guadad potca
de este tpo es compatbe con as nmensas dferencas adqustvas.
Agunos pensadores como |ohn Locke (1632-1704) y Robert Nozck
(1938-2002) defendan que as personas tenan e derecho natura a
a propedad, en otras paabras, que e derecho de a propedad
exsta antes que cuaquer goberno. Por tanto egaban a a
concusn de que so podan |ustfcarse voacones mnmas a esos
derechos de propedad prepotcos. Otros pensadores, como e
terco |ohn Raws (1921-2002), esgrman a dea de que a
verdadera guadad no puede ograrse cuando hay dspardades
econmcas tan notabes.
E tercer gran requsto de a teora potca bera es que e
goberno debe preservar a bertad de sus cudadanos. Los beraes
reconocen su vaor como un nstrumento para garantzar os benes
de cada n-dvduo. Esta dea trae consgo a de que e puebo tene
bertades ndependentes de sstema potco y que dcho sstema no
puede voaras sn razn. Sn embargo, hay desacuerdos mportantes
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 352
365 das para ser ms cuto
entre os beraes sobre qu es o que se consderara una razn
|ustfcada para voar a bertad de ndvduo.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Fsofos potcos a|enos a a corrente bera creen que e
grupo o a nacn tenen derechos por s msmos que deben ser
tendos en cuenta. Segn estos tercos, en as crcunstancas
adecuadas, e ben de ndvduo debe sacrfcarse por e ben comn.
2. La fosofa de a potca bera no es o msmo que e
berasmo potco de Estados Undos y otros pases. Todas as
correntes potcas norteamercanas de ampa dfusn son beraes
desde un punto de vsta fosfco.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 353
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 25 RELIGION
Los ortodo:os orientales
La I$lesia ortodo:a oriental se separ de la catlica
ro#ana en el $ran cis#a de 0);7.
Durante mucho tempo a Igesa crstana haba reconocdo e
estatus especa de os obspos de Ae|andra, Antoqua,
Constantnopa, |erusan y, por supuesto, Roma. Este tmo,
heredero de san Pedro, se stuaba por encma de resto. Sn embargo,
con e paso de tempo aqueos que vvan en as regones orentaes
de mundo crstano comenzaron a separarse por as dferencas
ngstcas, potcas y trgcas.
A medados de sgo XI, a reacn se haba desntegrado hasta
egar a un punto de nfexn. Cuando ambas partes estaban en
medo de unas negocacones poco esperanzadoras, e papa Len IX
mur, o que provoc una ucha por e poder. Los emsaros de a
Igesa de Occdente excomugaron a der de a Igesa orenta, e
patrarca Ceruaro, ncando as una separacn que con e tempo
demostrara ser nsavabe.
Cuando a Igesa orenta se estabec por s msma, adopt e
nombre de ortodoxa para refe|ar su segumento estrcto de as
tradcones orgnaras de crstansmo. Tena una tradcn ora ms
arragada que a catca, por o que dependa en menor medda de
texto bbco.
Los ortodoxos creen que e hombre era orgnaramente bueno
pero cay presa de a tentacn y se vov mao. Por o tanto, todos
IOS hombres que mureron antes de que se produ|era e nacmento
de |esucrsto han do a nferno. La aparcn de Crsto en a Terra, sn
embargo, a encarnar o humano y o dvno, prepar e camno para
a ascensn de os hombres a os ceos. De forma retroactva, este
hecho hzo posbe que todos aqueos que haban sdo condenados en
e pasado fueran evados a ceo. Los ortodoxos creen que so Dos
puede decdr qun se sava y qun no. Por o tanto, o me|or que se
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 354
365 das para ser ms cuto
puede hacer para ganarse a graca de Dos es segur as tradcones
ortodoxas que se remontan a a poca de Crsto.
Los sacerdotes ortodoxos, a contraro que os catcos, pueden
casarse sempre y cuando o hagan antes de ser ordenados. De
hecho, se prefere que os sacerdotes a frente de congregacones
estn casados porque probabemente a menudo tendrn que prestar
su conse|o a matrmonos.
Hoy en da, a Igesa ortodoxa est en certa forma
descentrazada; a Igesa de cada nacn (a ms numerosa es a
grega) tene su propo patrarca y cada uno de eos cuenta con
guaes poderes. Por o tanto, aunque ambas Igesas, a catca
romana y a ortodoxa, tengan un na|e que se puede remontar
drectamente hasta Crsto, durante e segundo meno de a
crstandad a Igesa orenta se ha dferencado de forma sgnfcatva
de su prma occdenta.
OTROS DATOS DE INTERS
1. A menudo e trmno ortodoxa grega se utza para
referrse a a totadad de a ortodoxa orenta y no ncamente a a
Igesa nacona grega.
2. En a tradcn ortodoxa orenta, a menudo se requere e
ayuno para emuar a perfeccn de Adn y Eva, quenes antes de
sucumbr a a tentacn subssteron amentndose ncamente de
as frutas dsponbes en e |ardn de Edn. E ayuno se consdera un
prvego.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 355
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 26 HISTORIA
La %evolucin rancesa
Antes de su derroca#iento en el a'o 0<1D* la #onar+u!a
rancesa se 2ab!a tornado corrupta , avariciosa* ali#entando
as! el resenti#iento de las clases #edia , ba.a. Mientras +ue
los ca#pesinos ranceses #or!an de 2a#bre* la noble-a
disrutaba de una vida de lu.o. Se dice +ue cuando la reina
Mar!a Antonieta ue inor#ada de +ue sus sbditos no ten!an
nada +ue llevarse a la boca* propusoI J[ue co#an tartaK. &n
a+uel tie#po* los prisioneros pol!ticos eran enviados a la
9astilla* una te#ida prisin situada en el cora-n de Gar!s.
La revoucn comenz e 14 de |uo de 1789 precsamente con
a toma de a Basta para berar a os prsoneros. Los
revouconaros buscaban un cambo radca de a socedad francesa y
estaban dspuestos a utzar a voenca para conseguro.
Enardecdos con as deas de a Iustracn sobre a bertad, a
guadad y a fraterndad, queran acabar con a monarqua heredtara
y con e poder de a Igesa. Incuso pretendan cambar e caendaro
exstente por otro ms racona.
Pero a revoucn se sum en a voenca e ncuso en a
anarqua. En pocos aos, mes de hombres y mu|eres fueron
e|ecutados en a guotna, un sstema que a os o|os de os deres
ustrados era menos dooroso y ms moderno para decaptar a os
crmnaes. Teda de sangre, a guotna se ergua cuatro metros en
e centro de una paza en e corazn de Pars. Un fabrcante de
cavcordos de a capta construy apresuradamente e macabro
dspostvo por 960 francos.
Como era de esperar, a mayor parte de as personas que
mureron en a guotna no fueron crmnaes sno oponentes potcos
a nuevo rgmen. Mes de eos perderon a vda en e Reno de
Terror que sgu a a cada de rey Lus XVI, ncudos e propo rey y
Mara Antoneta, en 1793.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 356
365 das para ser ms cuto
La derrota de una de as monarquas ms poderosas y
admradas de Europa a manos de una muttud radca hzo tembar
os cmentos de contnente. Los aos de a monarqua absouta
haban egado a su fn.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Antes de a Revoucn, so os nobes tenan e prvego de
ser e|ecutados medante a decaptacn. E puebo ano era
ahorcado.
2. E pensador brtnco Edmund Burke (1729-1797) crea que,
ndependentemente de o corrupta que fuera a monarqua, a
Revoucn francesa era demasado sangrenta como para estar
|ustfcada. Su tratado Refexones sobre a Revoucn francesa es
uno de os documentos fundaconaes de conservadursmo moderno.
3. E hmno nacona francs, La Marseesa, o escrb un ofca
revouconaro de a cudad de Marsea en 1792. Su etra, sedenta
desangre, anma a os franceses a empapar nuestros campos / con
su sangre mpura; eso no desanm a os Beates a a hora de utzar
una grabacn de hmno a comenzo de su cancn A you need s
ove, en 1967.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 357
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 26
LITERATURA
Mob, "icB
La obra de Her#n Melville 50D01E0D108* #ob! $ic3
50D;08* es el $i$ante indiscutible de la literatura
nortea#ericana. La so#bra de la novela todav!a se cierne
sobre la cultura occidental* , son pocas las personas +ue
desconocen su 2istoria aun+ue probable#ente sean #enos
los +ue real#ente 2an le!do la novela de principio a in. Gor
irnico +ue pare-ca* aun+ue el lo$ro de Mob, "icB ue situar
la literatura nortea#ericana en el #apa literario* la novela
tuvo una pobre aco$ida , ue vista co#o un paso atrs por
deba.o de los traba.os anteriores del autor.
E narrador de a obra, Ismae, decde buscar avo para su crss
de a medana edad unndose a a trpuacn de un barco baenero.
Va|a hasta e centro baenero de New Bedford, Massachusetts, y
consgue traba|o en a embarcacn Pequod. Ismae descubre que a
engmtco e dosncrsco captn de barco, Ahab, e fata una
perna que perd en as fauces de una enorme baena banca
amada 3oby Dic'. Cuando e Pequod se ha adentrado en e mar,
Ahab sae de su camarote y anunca que e nco ob|etvo de a
expedcn es haar y destrur a 3oby Dic' aunque se encuentre en
os confnes de ocano.
La bsqueda obsesva de Ahab eva a Pequod a recorrer mes
de mas, rodeando a punta sur de Afrca en dreccn a sureste
astco. Obvando muchos maos auguros, Ahab se centra
obsesvamente y sn descanso en esta bsqueda de venganza,
hacendo contnuas decamacones qe pueden consderarse bbcas:
8@acia ti bo"o2 ballena omnidestructora2 pero in!encible9
8$l fin lucho conti"o9 8Desde el corazn del infierno te
hiero9
8Por odio te escupo mi .ltimo aliento9
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 358
365 das para ser ms cuto
Fnamente, e Pequod encuentra a Moby Dck en as aguas de
Pacfco. En a terrbe bataa que tene ugar, a baena destruye e
barco, Ahab muere y toda a trpuacn, a excepcn de Ismae, es
enguda en as profunddades marnas.
En 3oby Dic' se recogen pensamentos fosfcos e
nnumerabes temas, desde a Bba, pasando por e destno, hasta a
soedad de ocano. La propa baena banca es uno de os smboos
ms engmtcos de a teratura, y as teoras sobre qu es o que
reamente sgnfca son de o ms varado. Ahab a vea como a
encarnacn de todo e ma de mundo y crea que e deber de su
exstenca era enfrentarse y destrur a ese demono.
Ismae ntenta comprendera consderndoa por partes; en os
dstntos captuos se haba de a cabeza, de chorro de agua que
anza o de su coa. Pero a pesar de sus esfuerzos, consdera que por
e aspecto ggantesco de a cratura, ncomprensbe, no puede ser
capturada por a mente humana n por a paabra escrta. De ah que
agunos crtcos consderen a a baena como una representacn de
Dos, un recordatoro de fna nevtabe que cae sobre cuaquer
hombre o sufcentemente orguoso como para ntentar controar o
ncontroabe y comprender o ncomprensbe.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Una enorme baena abna amada Mocha Dck vv en as
costas chenas hasta que fue capturada en a dcada de 1830. Sn
ugar a dudas Meve se bas en esta hstora, pero no est caro por
qu camb e nombre.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 359
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 26 ARTES PLASTICAS
Josep2 Mallord
Tillia# ?urner
Josep2 Mallord Tillia# ?urner 50<<;E0D;08 es el
principal pintor del #ovi#iento ro#ntico in$ls. Su a#a le
viene dada por lo dra#tico de sus paisa.es , las
representaciones +ue 2ace del poder de la naturale-a.
Turner nac en Chesea, que en a actuadad forma parte de
Londres. Su padre, un barbero, enseguda se do cuenta de as
ncnacones artstcas de su h|o. En 1789, cuando tena 14 aos,
Turner ngres en a prestgosa Roya Academy of Arts. A ao
sguente expuso su prmer traba|o en esta msma academa. Durante
a dcada de 1790 empe sobre todo a acuarea. En 1796 expuso su
prmer traba|o a eo, Pescadores en e mar.
En 1804, Turner abr su propa gaera en Harey Street,
aunque sgu mostrando sus traba|os en a Roya Academy. Durante
cas 30 aos, desde 1808 hasta 1837, tambn mpart cursos sobre
perspectva.
Durante su vda, Turner va| mucho, tanto dentro como fuera
de Reno Undo. Despus de haber vstado Gaes, Yorkshre y e
dstrto de os Lagos, se fue a Suza, y uego a Franca, donde estud
pntura de 1802 a 1803. Turner aprend a pntar utzando e esto
de agunos de os ve|os maestros, taes como Tzano, Canaetto y
Caude Lorran. Un va|e que hzo posterormente a Itaa en 1819 ,
nfuy notabemente en su forma de usar a uz y e coor. Por e ao
1822 ya era famoso en Ingaterra. E rey, |orge IV, e encarg su obra
#a batalla de &rafal"ar.
Insprado por as descrpcones de os fenmenos naturaes que
recoga a poesa romntca ngesa, Turner represent a a naturaeza
con respeto y de forma trepdante. En muchos casos ncua versos, a
menudo propos, en sus pnturas. Tambn se encarg de a
preparacn de ustracones para os traba|os de Lord Byron, Water
Scott y Samue Rogers.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 360
365 das para ser ms cuto
A pesar de que mparta cases en a Roya Academy, Turner no
fue reconocdo de forma generazada en vda. A menudo crtcado por
sobrepasar os mtes de o que era aceptabe en e arte, encontr un
fe aado en e crtco |ohn Ruskn, que sa en su defensa en su
conocdo bro sobre a pntura de pasa|es, Pintores modernos,
pubcado en 1843.
En a actuadad, a Turner se o consdera un ponero de
movmentos modernos taes como e mpresonsmo y e
expresonsmo abstracto. En a Tate Gaery de Londres hay un aa
dedcada ncamente a sus obras. En 1984 se cre e premo que
eva su nombre como reconocmento a os ogros de os artstas
modernos ms sobresaentes.
OTROS DATOS DE INTERS
1. En 1840 pnt a que muchos consderan su me|or obra, E
barco de escavos (tambn conocdo como Negreros echando por a
borda a os muertos y morbundos). La obra representa un hecho rea
de que nform Thomas Ckrfeon en La hstora de a abocn de
trfco de escavos (| 808). E captn de un barco haba arro|ado a os
escavos enfermos o morbundos a mar a darse cuenta de que so
e pagaran por aqueos que se hubesen perddo en e mar y no por
os que hubesen muerto a bordo.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 361
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 26 CIENCIA
Las clulas #adre
&s probable +ue las clulas #adre sean la clave para
resolver los #isterios +ue se esconden detrs de al$unas de
las ener#edades #s desconcertantes del #undoI el
GarBinson* el Al-2ei#er* la diabetes , el cncer. &n todas ellas
aparecen te.idos da'ados +ue 2a, +ue ree#pla-ar o sustituir.
Las clulas #adre tienen la 2abilidad nica de poder dividirse
en otras clulas especiali-aEdas. ?a#bin pueden dividirse ,
crear #s clulas #adre durante #uc2o tie#po. Gor e.e#plo*
si se pudiesen introducir en una parte del cerebro devastada
por el GarBinson* podr!an ree#pla-ar las neuronas da'adas
por la ener#edad.
Hay dos tpos bscos de cuas madre: as embronaras y as
adutas. Las prmeras son purpotencaes, es decr, pueden
evouconar hasta convertrse en cuaquer tpo de cua. Por o
genera proceden de vuos fertzados que fueron descartados en un
tratamento de fertdad. Cuando se fertza un vuo, ste empeza a
dvdrse. Tras aproxmadamente cnco das, se ha convertdo en una
coeccn de unas 150 cuas que se denomna bastocsto. Las
cuas centraes de bastocsto son cuas madre purpotencaes.
Se sabe muy poco sobre os usos que se podran dar a as cuas
madre embronaras humanas. Los centfcos aprenderon a
cutvaras en aboratoro en 1998, pero desde entonces se han
desarroado eyes que restrngen esas nvestgacones. No obstante,
os centfcos han estado utzando cuas madre adutas con fnes
teraputcos desde hace ms de tres dcadas.
Las cuas madre adutas se pueden encontrar en muchos
puntos de cuerpo (a pe, e cerebro y a mdua sea), pero no son
tan verstes como as embronaras. Son mutpotencaes, es decr,
so pueden convertrse en un nmero determnado de cuas de
famas muy cercanas. As, as cuas madre de a mdua sea so
puede formar cuas de hueso, de cartago y de grasa. Sn embargo,
a contraro que as cuas madre embronaras, cuyo orgen es una
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 362
365 das para ser ms cuto
fuente externa, as cuas adutas a menudo proceden de cuerpo de
msmo pacente, por o que hay menos probabdades de que e
sstema nmunogco acabe rechazndoas.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Los focuos capares tambn contenen cuas madre, y
agunos nvestgadores creen que esas cuas podrn curar a cavce
en e futuro.
2. Se ha empeado cuas madre procedentes de a mdua
espna para tratar a eucema y e nfoma desde a dcada de 1970.
3. Medante e uso de cuas madres, agunos centfcos han
consegudo regenerar dentes que fataban en ratones.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 363
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 26 MSICA
La Sinon!a n` 1*
Coral* de 9eet2oven
&n 0<1(* LudCi$ van 9eet2oven 50<<)E0D(<8 co#en- a
estudiar con Fran- Josep2 Ha,dn , posterior#ente con
Antonio Salieri. 9eet2oven era un pupilo arro$ante e
i#pertinente a#oso por sus i#provisaciones apasionadas al
piano. Muc2os cr!ticos air#an +ue alcan- la #adure- co#o
co#positor cuando aprendi a co#binar su celo , a#or por la
#sica con la l$ica de las or#as clsicas.
E estrcto respeto a as formas cscas de Beethoven eg a su
fn en 1810, cuando se sum en a ms profunda desesperacn y
aenacn debdo a sus graves probemas de saud, a prdda de
audcn y su soedad. Toc e pano por tma vez en 1814, y desde
1819 todas sus conversacones fueron con notas escrtas.
Fue en esta stuacn, en os tmos aos de su vda, cuando
Beethoven escrb a Snfona n 9, 6oral (1824), una expresn
admrabe de su pasn creatva pasmada sobre a parttura cuando
ya estaba competamente sordo, y una tma demostracn de su
amor por a msca y de su pasn artstca.
La peza, de ms de una hora de duracn, est compuesta por
cuatro movmentos que comenzan con una apertura dramtca
adherda so de refn a a frmua csca. Conduce a un
movmento ento y gero de scherzo (una forma de bae), y a
contnuacn ega una seccn de adago ento, un momento de
tranqudad extenso, decado, cas prudente, antes de que rrumpa a
tormenta fna.
E movmento fna de a snfona 6oral es uno de os ms
grandosos fnaes de todos os tempos y es conocdo prctcamente
en todo e mundo. Es a prmera vez en a que una snfona recurre a
toda una cora |unto a a orquesta a competo. Cuando e coro
empeza a nterpretar a Oda a a aegra, un hmno exttco a a vda,
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 364
365 das para ser ms cuto
a msca va crecendo entamente hasta e movmento de cmax
eufrco y atronador.
OTROS DATOS DE INTERS
1. E texto de a Oda a a aegra en a que se ncuyen frases
como Aegra, hermosa chspa de os doses, h|a de Eseo! Ebros
de ardor penetramos, dosa ceeste, en tu santuaro!, tene su orgen
en un poema de 1785 de poeta aemn Eredrch Scher.
2. Segn a eyena, cuando Beethoven se mora, a poco de
termnar a Snfona n 9, hubo una tormenta en Vena. E compostor
yaca nconscente sobre su cama, y en e momento en e que son un
rempago, se ncorpor de repente, agt su puo haca e ceo y
cay sn vda.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 365
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 26 FILOSOFA
&l contrato social
&l contrato social es un concepto de la iloso!a pol!tica
utili-ado para co#prender el ori$en , la le$iti#idad de los
siste#as pol!ticos.
La dea que subyace tras e contrato soca es que en agn
punto hpottco de pasado os seres humanos no tenan n gobernos
n eyes. Para proteger su benestar fsco y crear as condcones
apropadas para a prosperdad, egaron a un acuerdo: a cambo de a
estabdad y a segurdad que proporconan as eyes, todo e mundo
tena que ceder parte de sus bertades orgnaes a un goberno.
E prmer terco moderno de contrato soca fue Thomas
Hobbes (1588-1679). En su obra #e!iat=n (1651), e fsofo muestra
cmo era a vda antes de que hubese gobernos, o que amaba
estado de naturaeza, y o descrba como sotaro, suco, pobre,
embrutecdo y mtado. La nca opcn racona era estabecer un
contrato soca en e que a gente perdera autordad frente a
drgente. Segn Hobbes, e estado de naturaeza era tan mao que no
mporta o trnco o arbtraro que sea un drgente, es preferbe a
eso. Por o tanto, a gente no tene derecho a rebearse. Hobbes ba
ms a y defenda que e soberano debe tener un poder
ncondcona y absouto sn contrapoderes.
E fsofo ngs |ohn Locke (1632-1704) argumentaba que e
contrato soca tena que hacer ago ms que proteger a ntegrdad
fsca de puebo: tambn deba respetar os derechos de ndvduo a
a vda, a bertad y a propedad. S a autordad potca consttuda a
raz de contrato soca voaba estos derechos, Locke crea que os
cudadanos tenan derecho a anuar e contrato y rebearse. Otro
terco destacado de contrato soca fue |ean-|acques Rousseau
(1712-1778).
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 366
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. E fsofo aemn Immanue Kant (1724-1804) pensaba que
e hombre no puede desarroar su mxmo potenca s no vve en un
entorno cv. Defenda por tanto que estamos obgados a de|ar e
estado de naturaeza y estabecer un contrato soca.
2. Las deas potcas de Rousseau tuveron mucha nfuenca en
a Revoucn francesa.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 367
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 26 RELIGION
La %eor#a protestante
A principios del si$lo 3VI* cuando $ran parte de &uropa
estaba descontenta con la I$lesia catlica ro#ana* Mart!n
Lutero insti$ la %eor#a protestante.
Martn Lutero, profesor y sacerdote en Aemana, haba
estudado en profunddad os textos regosos. Su prmer desacuerdo
con a Igesa catca tena que ver con a utzacn de as
ndugencas. Las ndugencas eran una tradcn catca para e
perdn de os pecados. En aque tempo, as ndugencas estaban a a
venta. A cambo de dnero se reduca a condena a purgatoro de
donante. Lutero se opona a a dea de comprar a savacn,
argumentando que supona un grave quebranto de a fe.
En 1517, Lutero cog sus 95 tess en a puerta de a gesa de
Wttenburg donde retaba a a Igesa catca y pona en duda a
egtmdad de papa, as como a utzacn de as ndugencas.
Lutero crea que a Igesa haba ovdado sus doctrnas orgnaes,
especamente as procedentes drectamente de a Bba, y haba
creado una cua nnecesara entre e cero y os fegreses.
A hacer pbcas sus 95 tess, Lutero encend a chspa de un
mportante debate que se propag a gran veocdad por e resto de
Aemana, Suza, Austra, Ingaterra y Escoca. A medda que e debate
ba extendndose por e mundo, os escrtos de |uan Cavno, entre
otros, amentaron an ms e nmero de dsdentes entre a
pobacn europea.
A medda que as creencas de os dstntos reformadores fueron
concdendo con e paso de tempo, a regn protestante adqur
forma. En e corazn de esta fe reformsta estaba a dea de que a
nca autordad regosa era a propa Bba y no e papa. Esto supuso
una revoucn para a estructura de a Igesa y haca hncap en que
os ndvduos podan reaconarse con Dos ms drectamente, sn
tener a os sacerdotes como ntermedaros.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 368
365 das para ser ms cuto
Con e tempo os protestantes se fragmentaron en muchas
sectas, taes como os uteranos, os cavnstas y os anabaptstas, y
os catcos anzaron una Contrarreforma y adoptaron una nea ms
conservadora.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Cuando tena 22 aos Martn Lutero vova de a escuea en
un da de tormenta. Cuando un rempago cay a su ado, excam:
Ayuda, santa Ana! Me har mon|e!. Sobrevv y mantuvo su
promesa de|ando sus estudos de derecho para entrar en un
monastero.
2. La Reforma protestante encontr un gran apoyo en e rey
ngs Enrque VIH que separ a su pas de a Igesa catca en 1529.
E rey se autoprocam |efe de a Igesa ngesa, y pudo as
dvorcarse de su esposa, a rena Catana, ago que e papa no
hubese permtdo.
3. Aunque no hay nnguna prueba de a exstenca de orgna
de as 95 tess, muchos expertos creen que a dea de cogar e
documento en a puerta de a gesa no estaba ma encamnada. En
aque tempo, as puertas de as gesas y de a unversdad se
utzaban para poner avsos de msmo modo que se utzan os
tabones de anuncos en a actuadad.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 369
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 27 HISTORIA
?2o#as Jeerson
a&l uso de la uer-a no puede ca#biar lo +ue es
correcto.b
?H4MAS J&FF&%S4=
Thomas |efferson (1743-1826) fue e tercer presdente de
Estados Undos y uno de os hombres ms nfuyentes de a poca
revouconara. En sus escrtos, entre os que se ncuye a Decaracn
de Independenca de 1776, recog os deaes de os |venes
repubcanos con una eocuenca sorprendente. Posterormente, como
presdente, de| a un ado sus propas dudas y aprob a compra de
terrtoro de Lusana a os franceses por tres cntmos e acre,
dobando as a superfce de Estados Undos.
|efferson nac en 1743 en Shadwe, Vrgna. Antes de a
revoucn e|erca de abogado. Sus ntereses no se vean mtados a
a potca. Tambn era arqutecto e nventor. La educacn que
recb en e Coege of Wam and Mary, donde ey os traba|os
fosfcos de Locke, nfuy enormemente en sus deas potcas.
En 1776 asst a Congreso Contnenta que tuvo ugar en
Fadfa y en e que se reuneron os cudadanos ms destacados de
as 13 nquetas coonas. La represn y os atos mpuestos haban
convencdo a os deegados para apoyar a ndependenca de a
corona brtnca. Los deres pderon a |efferson, que Por entonces
tena 33 aos, que escrbese |unto a |ohn Adams y Ben|amn Frankn
un texto forma Para envaro a Londres. E resutado fue a
Decaracn de Independenca, una contundente denunca contra e
goberno brtnco con cara nfuenca de Locke y de otros fsofos.
Ou tpo de goberno debera reempazar a brtnco?
|efferson, un gran|ero sureo, dueo de escavos, se magnaba una
repbca de |venes gran|eros con un poder centra db y una
separacn cara entre Igesa y Estado. Sus deas tuveron una gran
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 370
365 das para ser ms cuto
nfuenca en as posterores generacones de potcos, sobre todo en
e sur, que se oponan a un goberno federa fuerte. A pesar de eo,
como presdente aprob a compra de Lusana a os franceses, una
decsn en a que para muchos estudosos consttuconaes se
exced en sus poderes e|ecutvos.
Una vez termnada su presdenca, |efferson se retr a una
mansn stuada en a cma de una cumbre en Montceo, donde
mur e 4 de |uo de 1826, medo sgo despus de da en que su
Decaracn de Independenca dera e campanazo fna a domno
brtnco.
OTROS DATOS DE INTERS
1. En a adera de monte Rushmore, en Dakota de Sur, est
taado e busto de |efferson |unto a de Theodore Roosevet, George
Washngton y Abraham Lncon.
2. |efferson y Adams eran contrncantes potcos y se
enfrentaron en dos ocasones por a presdenca; sn embargo se
hceron amgos una vez retrados de a potca. Adams mur e
msmo da que |efferson.
3. Aunque en varas ocasones |efferson defend que a
escavtud era una acra mora, a gua que otros muchos padres
fundadores posea escavos. Segn e estudo de ADN que un
hstorador ha reazado recentemente, |efferson era e padre de
varos h|os de una escava, Say Hemngs.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 371
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 27
LITERATURA
a&l ca#ino no ele$idob

$os caminos se bifurcaban en un bos0ue
amarillo4
! lamentablemente no poda recorrer ambos
siendo un solo )ia&ero5 por largo tiempo me
detu)e
! contempl/ uno de ellos tan le&os como
pude
-asta donde se perda en la maleza6
Entonces tom/ el otro4 tan &usto como
-onesto4
! teniendo 0uiz, el me&or moti)o4
!a 0ue los pastos estaban m,s crecidos
! peda ser recorrido
aun0ue 0uienes -aban pasado por all
los -aban desgastado casi por igual
realmente4
! esa ma7ana ambos por igual se tendan
sobre -o&as 0ue ninguna pisada tomaba
ennegrecidas6
89-4 de&ar/ el primer camino para otro da:
; a"n sabiendo 0ue un camino conduce a
otro4
dud/ si alguna )ez debera regresar6
; estar/ diciendo esto con una )isin4
en alguna parte4 de a0u a /pocas por )enir5
$os caminos se bifurcaban en un bos0ue4 !
!o4
!o tom/ el menos transitado4
! eso -a marcado la diferencia6

Probabemente no hay un poema tan ctado, y a msmo tempo,
tan ma nterpretado, como <<E camno no eegdo>>, de Robert
Frost (1916). Cas automtcamente, os ectores no captan n de e|os
e sgnfcado de poema, vsto como un testamento meoso a a fe de
escrtor, a bertad de decsn y una amada nspradora para
desafas convencones y escoger <<e camno menos
transtado>>.Sn embargo, una ectura ms cudadosa nos muestra
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 372
365 das para ser ms cuto
que en readad e poema est mpregnado de a conocda resgnacn
rnca de Frost.
E aspecto de poema que ms se ha pasado por ato es a
nnegabe arbtraredad con a que e orador toma a decsn sobre
qu camno tomar. A descrbr sus dos opcones, hace hncap
repetdamente en que son esencamente dntcos. Un camno
parece tan |usto y honesto como e otro y, a pesar de deseo de
orador por dferencaros, tene que admtr que quenes haban
pasado por a os haban desgastado cas gua reamente. Y, de
repente, decde escoger uno en ugar de otro.
En a tma estrofa, Frost mprme su marca de humor rnco
de a casa. E orador admte que de aqu a pocas por venr, como
un ancano que hace memora, probabemente contar a hstora una
y otra vez con una vsn y asegurar que vaentemente escog a
ruta menos ortodoxa, e camno menos transtado. Pero esa
afrmacn ser fasa y acabar reconocendo que su eeccn fue
totamente arbtrara ya que para empezar nnguno de os camnos
era e menos transtado: Ambos por gua se tendan / sobre ho|as
que nnguna psada tornara ennegrecdas. Frost reconoce a
tendenca humana a autoengrandecerse, enduzar as ncertdumbres
de a vda, reconfortndose a contempara como una sere de
eeccones conscentes y basadas en dscernr entre aternatvas
buenas y as maas. Pero respecto a este tmo punto, en readad no
tenemos forma de saber cu es e me|or camno en a vda, y
nuestras decsones son a menudo aeatoras y carentes de base.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 373
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 27 ARTES PLASTICAS
&l i#presionis#o
&l i#presionis#o naci en Francia en la dcada de 0D<).
&l ob.etivo de los pintores i#presionistas era reproducir la
i#presin visual +ue un ob.eto produce en el o.o 2u#ano.
Ms +ue nada estaban interesados en la ca#biante
naturale-a de la lu- , la or#a en +ue sta aectaba a la
visin.
A contraro que os artstas que es precederon, que egeron
temas reaconados con a hstora o a mtooga, os mpresonstas
refe|aron e mundo que os rodeaba. Fueron de hecho os prmeros
artstas que traba|aron habtuamente a are bre. Como tenan que
pntar con rapdez para poder captar e efecto de a uz sobre e
ob|eto, no panfcaban n hacan esbozos de sus pnturas por
adeantado, sno que traba|aban de forma drecta. Conscentes de que
era poco probabe que su o|o vese nada que fuera competamente
esttco, no contorneaban con fuerza os ob|etos sno que os
pntaban de refn, con grandes pnceadas, creando a usn de
movmento. En ugar de mezcar os coores en a paeta, utzaban
coores puros, drectamente sobre e enzo. Mrados desde cerca
aparecen separados, pero de e|os se funden entre s.
La nvencn de a fotografa nfuy de forma fundamenta en e
desarroo de mpresonsmo. A gua que os fotgrafos, os
mpresonstas estaban nteresados en a ptca, a uz y e coor, y es
preocupaba captar e mundo ta y como apareca ante sus o|os.
Aunque ya agunos artstas anterores como |oseph Maord
Wam Turner (1775-1851) haban mostrado su nters por as
cuadades de a uz, e rastro de os orgenes de mpresonsmo se
sgue hasta e movmento reasta y uno de sus prncpaes
representantes en Franca douard Manet (1832-1883). A gua que
sus amgos mpresonstas (|unto a os que nunca expuso), Manet se
senta atrado por a temtca de da a da y a utzacn bre de
pnce. A gua que eos, tambn era un rebede que se atrev a
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 374
365 das para ser ms cuto
burarse de as convencones ofcaes, respadadas por e Estado, de
a Acadme des Beaux-Arts.
En 1874, cuando se neg e acceso a os mpresonstas a a
exposcn que se organzaba anuamente en e San des Artstes,
eos organzaron su propa muestra. En e grupo se ncuan pntores
de a taa de Caude Monet, Auguste Renor, Edgar Degas y Afred
Ssey. Una de as obras de Monet ttuada /mpresinF $manecer
(1872) proporcon a Lous Leroy, un crtco host, e trmno a
prncpo peyoratvo de mpresonstas.
En tota, e grupo organz ocho exposcones, a tma en
1886. Por aquea poca, muchos de sus membros ya estaban
traba|ando en estos nuevos que acabaran recbendo e nombre de
postmpresonsmo. No obstante, a mayor parte de os
movmentos artstcos de a poca moderna encontraron su
nspracn en a ndependenca de os mpresonstas y su cora|e a a
hora de romper con as tradcones estabecdas.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Como os mpresonstas traba|aban a gran veocdad, a
menudo termnando una obra en un soo da, fueron ms profcos
que os artstas que es precederon, que nvertan semanas en una
soa composcn. En a actuadad se pueden contempar centos de
obras mpresonstas por todo e mundo, ya sea en museos o en
coeccones prvadas. Las pnacotecas ms conocdas son e Museo de
Orsay de Pars, e Art Insttute de Chcago y a Fundacn Barnes de
Fadefa
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 375
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 27 CIENCIA
&l espectro electro#a$ntico
&n el espectro electro#a$ntico se reco$e toda la $a#a
de radiaciones electro#a$nticas +ue 2a, en el universo. La
radiacin electro#a$ntica es si#ple#ente otro tr#ino para
deno#inar la lu-. La lu- est co#puesta de otones* pa+uetes
de ener$!a #insculos carentes de #asa +ue se #ueven en
ondas a travs del vac!o del espacio. Los otones sie#pre
via.an a la #is#a velocidad* (11 <1( 7;D #etros por se$undo.
Gero al$unas de sus lon$itudes de onda son #s lar$as +ue
otras. Si un otn tiene una a#plitud de onda #a,or , se
a$ita con #enos recuencia* tiene #enos ener$!a* , viceversa.
As!* un otn es co#o un utbolista corriendo por el ca#po
para co$er un pase. =o i#porta c#o* pero tiene +ue estar en
su sitio a tie#po para re#atar. Si puede correr 2asta all!
si$uiendo una l!nea #s o #enos recta* conse$uir lle$ar
2asta el baln utili-ando al$o #enos de ener$!a +ue si tiene
+ue ir es+uivando deensas.
Las ondas de rado tenen una ongtud de onda arga, de ba|a
frecuenca, y formas de uz de ba|a energa. Su ongtud de onda vara
entre 1 y 100 metros. Como tenen una energa tan ba|a, raramente
nteractan con a matera de forma papabe.
La uz que se ve tene una ongtud de onda ms corta y mayor
frecuenca que as ondas de rado. La uz vsbe es una pequea
porcn de espectro eectromagntco, pero est en e rea en a que
e So y as estreas emten gran parte de su radacn.
Probabemente no sea una concdenca que nuestros o|os sean dos
antenas a|ustadas con precsn para ver ese espectro de uz. Los
coores de arco rs (e ro|o, e naran|a, e amaro, e verde, e azu, e
a y e voeta) tambn se encuentran en esta mnscua gama de
uz. La uz utravoeta vene nmedatamente despus de voeta en
e espectro eectromagntco. Energa y frecuencas superores a as
de a uz vsbe, como a utravoeta, pueden daar os o|os y a pe s
se ven expuestas durante argos perodos de tempo.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 376
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. Los rayos gamma son a expresn ms energtca de h uz.
Son berados de nceo de tomo como parte de proceso radactvo.
En teora, pueden tener una ongtud de onda mtada.
2. Adems de utzarse para caentar a comda, a radacn de
mcroondas, que est en un punto ntermedo entre as ondas de
rado y a uz vsbe en e espectro eectromagntco, se utza
tambn para as redes nambrcas de Internet.
3. Aunque e sondo tambn va|a a travs de ondas, se
dferenca de a uz en que no puede hacero a travs de vaco. Por
eso no hay sondo en e espaco.
4. La mayor parte de as sustancas que hay sobre a superfce
de a Terra absorben a uz utravoeta, pero a neve a refe|a. Eso es
o que causa a ceguera de neve.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 377
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 27 MSICA
&l per!odo ro#ntico
La pasin ardiente de la #sica ro#ntica del si$lo 3I3*
al i$ual +ue la literatura , el pensa#iento de la poca* ue
una reaccin al per!odo clsico +ue la precedi* en el +ue
do#inaban la ra-n , la r!a l$ica. Mientras +ue la #sica de
Mo-art , Ha,dn ten!a por ob.eto ser placentera* inspiradora*
e+uilibrada , duradera* los ro#nticos co#o Hctor 9erlio-*
Jo2annes 9ra2#s , @ustav Ma2ler daban una #a,or
i#portancia a la e:presin de las e#ociones personales. "el
#is#o #odo* los ro#nticos sent!an un devoto respeto por la
2istoria* la #itolo$!a* la #a$ia* el #isticis#o , el 2ero!s#o.
Crearon cultos al $enio en torno a $randes co#positores
co#o 9eet2oven* Sc2ubert , Ta$ner.
La meoda era de una mportanca extrema en a msca
romntca, hasta ta punto que, a menudo, se sacrfcaban as
estructuras formaes para de|ar que se desarroara de forma natura.
La snfona era e gnero ms mportante; muchos compostores
produ|eron muy pocas obras aparte de sus snfonas, ms extensas,
con una nstrumentazacn ms presente, ostentosa, ampuosa y
decadente.
En sus peras, Wagner mostraba su obsesn por a mtooga
medeva y nrdca, repeta de msca que exga a os tenores un
nve, una vtadad y un potenca mpresonantes. Los compostores
comenzaron a exgr un vrtuossmo cas rracona a sus
nstrumentstas, hasta e punto de que eran pocos os sostas de
mundo, en ocasones so e propo compostor, capaces de
nterpretar as pezas.
La mayor crtca que se ha esgrmdo contra os compostores
romntcos es que carecan de gusto, o que es haca r demasado
e|os. Sn embargo, en e sgo X1X se produ|o un numero nmenso de
pezas que han perdurado en e tempo y foreceron os grandes
estos operstcos de Itaa y Aemana.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 378
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. E nmero de obras compuestas por cada compostor se
redu|o durante e perodo romntco, s o comparamos con e csco;
sn embargo a extensn de as pezas aument. La tetraoga E
ano de Nbeungo, de Wagner, dura ms de 15 horas.
2. Tambn se ncrement e tamao de as orquestas. Para a
nterpretacn de a octava snfona de Gustav Maher, a Snfona de
os m, se necestaba una orquesta ampada, dobe coro, coro de
chcos, tres sopranos sostas, dos atos y un tenor, un bartono y un
ba|o.
3. Los compostores de a era romntca rara vez procedan de
orgenes profesonaes y no haban recbdo una educacn forma,
como pasa con os genos cscos. Hctor Beroz, por e|empo, no era
un buen ntrprete de nngn nstrumento; sn embargo, escrb
pezas muy aprecadas.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 379
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 27 FILOSOFA
@eor$e 9erBele,
@eor$e 9erBele, 506D;E0<;H8 naci en _ilBenn,
5Irlanda8. Se convirti en sacerdote de la I$lesia an$licana ,
via. tres a'os a =eCport 5&stados /nidos8 para tratar de
or$ani-ar una escuela para nativos a#ericanos en las
9er#udas. Al no lo$rarlo* re$res a In$laterra* donde ue
no#brado ar-obispo de Clo,ne 5Irlanda8.
La postura fosfca de Berkeey estaba fuertemente marcada
por su frme compromso con e deasmo y e tesmo. Para Berkeey,
e deasmo era a vsn de que no haba cuerpos materaes, so
esprtus, mentes o amas, y as deas o pensamentos de esos
esprtus. Por o tanto, cuando percbmos ago, no percbmos un
ob|eto ndependente, sno nuestras propas deas. Nada puede exstr
s no es un esprtu o es percbdo como ta. Su prncpa argumento
deasta era e sguente: ntente magnar un cuerpo matera, por
e|empo, un rbo, que n es percbdo n pensado por nade. No
puede, porque en e mero hecho de magnaro est pensando en , y
por tanto aguen est pensando en .
Dos desempeaba un pape mportante en esta postura
fosfca. Los deastas tenen que afrontar un dema: s todas
nuestras experencas son e producto de nuestra percepcn y no una
mera reaccn ante os ob|etos ndependentes de mundo, por qu
todos cuadran tan ben entre s? Berkeey defenda que Dos nos hace
tener experencas armonosas. Dos es a expcacn a por qu
nuestras percepcones y experencas son tan coherentes y sguen
unas regas.
Aunque Berkeey era un defensor acrrmo de a exstenca de
Dos, no apeaba a a autordad, a as escrturas o smpemente a a fe
para demostraro, sno que quera hacero a partr de una base
puramente fosfca.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 380
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. Berkeey defenda os poderes curatvos de agua de
aqutrn, una combnacn de agua y aqutrn de pno. Compuso un
poema en su honor, en e que se ncuyen os sguentes versos:
Bendto este ordnaro zumo de perenne pno!
Tan barato como eres, tus vrtudes son dvnas.
Para mostraras y procamaras (como son)
Hace fata mucha tradcn y moderndad.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 381
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 27 RELIGION
Constantino I
A Constantino I* bauti-ado lue$o co#o Constantino el
@rande por los 2istoriadores cristianos* se le atribu,e el
#rito de 2aber encendido la #ec2a +ue propiciar!a la
e:pansin libre del cristianis#o por toda &uropa.
Cuando fue procamado emperador, en e ao 306, e
crstansmo no era una regn ofca. Como era costumbre entre os
romanos, Constantno crea que a nca forma de evtar e
sufrmento era apacguar a os doses. Tema que e rechazo de os
crstanos a adorar a sus doos pusese a prueba a ra de as
dedades romanas. Por eo, os creyentes crstanos tenan vetado su
acceso a goberno y a e|rcto romano.
Sn embargo, en e ao 312 camb de opnn a unfcar a
parte occdenta de Impero romano, de haba atna, tras a vctora
en a bataa de puente Mvo. A parecer, cuando se estaba
preparando para r a a bataa Constantno vo as ncaes gregas de
|esucrsto en e ceo segudas de a nscrpcn Con este sgno
vencers. Tras sar vctoroso, Constantno empez nmedatamente
a reconocer e crstansmo.
Lo prmero que hzo fue adoptar una combnacn de as
ncaes de |esucrsto en grego como su embema persona. Y, o que
es an ms mportante, se un a Lcno, emperador de Impero
romano orenta, de haba grega, para decretar e edcto de Mn.
Este reconoca a bertad de cuto de os crstanos, exga a
devoucn de as propedades que es haban sdo ncautadas y es
daba Permso para rezar en pbco, aceerando as su expansn.
Tambn estabec e domngo como da de cuto. Con e edcto de
Mn se abreron as vas necesaras para que crecera a
partcpacn soca y potca de os crstanos.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 382
365 das para ser ms cuto
Durante este perodo se construyeron a gesa de a Natvdad
de Ben y a gesa de Santo Sepucro de |erusan. Se cree que, en
su echo de muerte, e propo emperador Constantno se convrt a
crstansmo.
OTROS DATOS DE INTERS
1. E edcto de Mn no fue ofcamente un edcto n tampoco
se acord en Mn. E orgen de nombre es desconocdo.
2. E crstansmo no se convrt en a regn ofca y a nca
egamente admtda de Impero romano hasta fnaes de sgo IV,
ba|o e goberno de emperador Teodoso .
3. Constantno respad y apoy econmcamente a
ceebracn de Conco de Ncea, en e que en e ao 325 se formu
e Credo de Ncea: Creemos en un soo Dos nuestro Seor, e
todopoderoso, creador de ceo y d a terra, de o vsto y o no vsto.
Creemos en un nco Seor, |esucrsto, e h|o de Dos.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 383
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 28 HISTORIA
=apolen 9onaparte
?ras la %evolucin de 0<D1* Francia suri una dcada de
$uerras e inestabilidad 2asta +ue =apolen 9onaparte 50<61E
0D(08 se 2i-o con el poder en 0<11. Con tan slo H) a'os*
=apolen $obern con pu'o de acero un pa!s catico ,
revuelto* para ter#inar autoprocla#ndose e#perador en
0D)7. =ada 2ac!a pensar +ue lle$ar!a a $obernar el pa!s* ,a
+ue 2ab!a nacido en la isla #editerrnea de Crce$a , no
supo 2ablar rancs 2asta +ue cu#pli los 1 a'os. Sin
e#bar$o* este .oven oicial del e.rcito se puso del lado de los
revolucionarios , se $an la conian-a de a+uellos +ue se
2icieron con el poder tras la decapitacin del re,. /na serie
de victorias #ilitares en Italia , en Austria en la dcada de
0<1) le dieron a#a entre la ciudadan!a* , cuando ter#in
2acindose con el poder encontr escasa resistencia.
Ba|o e goberno de Napoen, os franceses desarroaron una
potca exteror bastante agresva, exportando su revoucn a resto
de contnente. Sus e|rctos fueron derrocando a as monarquas
europeas una tras otra. Los franceses crean que os grandes deaes
de su repbca (bertad, guadad y fraterndad) eran unversaes y
deban, s era necesaro, ser mpuestos por a fuerza. De hecho,
muchos pebeyos europeos ceebraron a egada de as tropas de
Napoen, a as que veron como os bertadores de a trana rea. E
compostor Ludwg van Beethoven, uno de os prmeros admradores
de Napoen, dedc su Tercera Snfona a |oven emperador y a sus
tropas cuando egaron a su Aemana nata.
Napoen rehzo a egsacn de Franca y segudamente a
mpuso en os terrtoros europeos conqustados. E cdgo
napoenco, donde se recogen as eyes sobre a propedad y otra
sere de asuntos cves, sgue sendo a base de os sstemas egaes
de a mayor parte de Europa occdenta en a actuadad.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 384
365 das para ser ms cuto
E Impero francs con e que soaba Napoen empez a
derrumbarse tras su ntento fado de nvadr Rusa en 1812. Un ao
despus fue derrotado y obgado a rendrse ante una coacn
nternacona derada por Reno Undo, Rusa, Espaa y Austra.
Napoen vov a ntentaro brevemente pero fue derrotado
defntvamente en a bataa de Wateroo, en 1815. Para entonces, no
obstante, gran parte de deasmo que o rodeaba haba comenzado a
desvanecerse. La Franca napoenca haba saqueado una parte nada
desdeabe de Europa. De hecho, muchos de os tesoros que se
muestran en e Museo de Louvre de Pars, ncuyendo e arte
procedente de Vatcano o de Aemana, fueron robados por as
fuerzas de Napoen. Tras su partda, Napoen de| un reguero de
segudores desusonados repartdos por todo e contnente.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Tras su derrota en Wateroo, Napoen fue exado a Santa
Eena, una pequea sa de Atntco sur controada por os brtncos.
2. A pesar de o que se cree, Napoen no era
extraordnaramente ba|o. Meda 1,68 metros, ago por encma de a
meda de os varones franceses de a poca. Fueron os ngeses os
que aseguraron que so meda ,50 metros.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 385
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 28
LITERATURA
La letra escarlata
La letra escarlata 50D;)8 es el traba.o #s conocido del
novelista , escritor de relatos cortos estadounidense del si$lo
3I3 =at2aniel HaCt2orne 50D)7E0D678. Al i$ual +ue en la
#a,or!a de sus obras* el autor se adentra en cuestiones
sociales , #orales en el conte:to de la =ueva In$laterra
colonial. La a#plia utili-acin de si#bolis#os en la novela
convierten en un e.e#plo perecto de la literatura ale$rica.
La herona de #a letra escarlata es Hester Prynne, una |oven
que vve en a purtana Boston de prncpos de sgo XVII. Aunque en
Ingaterra a haban casado con un hombre mucho mayor que ea,
nunca a sgu a Nuevo Mundo como haba prometdo y ea do por
sentado que su barco se haba perddo durante e va|e. En Boston,
Hester se queda embarazada de una reacn adtera y tene una
na a a que ama Pear (pera, en casteano).
Hester se nega a dar e nombre de padre de a cratura, a
pesar de a terrbe presn que e|ercen sobre ea os deres
purtanos de a cudad. Como consecuenca, a condenan a
ostracsmo y a obgan a evar un smboo vergonzoso de su
adutero, una etra A de coor escarata bordada de forma vstosa
sobre un trozo de tea dorado. A pesar de asamento soca y os
snsabores que afronta, Hester educa a su h|a con amor, sn
abandonarse a a desesperacn, y no sente nngn resentmento
contra e resto de a comundad. Fnamente, a stuacn se vueve
nsostenbe cuando as dentdades de mardo de Hester, an con
vda, y de padre de a cratura saen a a uz.
Como descendente de una de as famas purtanas de Saem
(Massachusetts), Hawthorne era perfectamente conscente de que e
austero modo de vda de os purtanos y su estrcto e ntoerante
cdgo mora hacan ms ma que ben. Uno de sus antepasados
drectos era |ohn Hathorne, uno de os |ueces que conden a muerte a
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 386
365 das para ser ms cuto
una ventena de personas en e famoso |uco de as bru|as de Saem
en 1692. Como era de esperar, a travs de #a letra escarlata
Hawthorne contrapone a severdad nsensbe de os deres purtanos
a a autosufcenca y graca de Hester, saendo esta tma
vencedora.
#a letra escarlata tene una gran rqueza smbca y aegrca.
Mucho de su smbosmo es aberto y fc de comprender, o que ha
hecho que a novea sea muy popuar entre os profesores de
teratura ngesa que queren ntroducr a sus aumnos en e anss
teraro. Hawthorne muestra una gran destreza para otorgar
sgnfcado y crear atmsferas a travs de os nombres de sus
persona|es; srva como e|empo e pastor abrumado por a cupa,
Arthur Dmmesdae (cuyo apedo en ngs evoca ago sombro) y e
msteroso y ancano mdco Roger Chngworth (chill en ngs
sgnfca escaofro). De msmo modo, a propa etra escarata
acta como uno de os smboos ms compe|os de a novea: en un
prncpo es un sgno de a vergenza y a aenacn de Hester, para
pasar despus a smbozar su fuerza y su ntegrdad.
OTROS DATOS DE INTERS
1. E nombre de nacmento de Hawthorne fue Nathane
Hathorne, pero aad una uve dobe a su apedo a pubcar su
prmera obra.
2. Uno de os me|ores amgos de Hawthorne en e Bowdon
Coege fue Frankn Perce, que acabara convrtndose en e
decmocuarto presdente de Estados Undos.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 387
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 28 ARTES PLASTICAS
La #adre de T2istler
&l a#oso retrato de Ja#es Mc=eill T2istler conocido
si#ple#ente co#o La madre de <-istler se 2a convertido en
un icono de la #aternidad.
Whster (1834-1903) nac en Lowe (Massachusetts). Cuando
an era un no vv en varos pases. En Rusa, por e|empo, pas
ses aos en San Petersburgo, donde su padre traba|aba como
ngenero de ferrocarr; y en Ingaterra, otros tres. Cuando regres a
Estados Undos, se ast en a academa mtar de West Pont. Sn
embargo, tras suspender un examen de Oumca en su tercer ao, e
pderon que se marchara. En 1854 se trasad a Washngton D. C. y
consgu traba|o en a Agenca Federa para a Geodesa y Costas,
donde aprend a grabar. En 1855 part a Europa y acab
asentndose en Londres.
La madre de Whster, Anna Matda McNe Whster, se trasad
a vvr con en 1863. E artsta pnt este retrato cuando su modeo
habtua cay enferma. E traba|o, que ttu 6omposicin en "ris y
ne"roF retrato de la madre del artista, se expuso en a Roya Academy
de Londres en 1872. Ta y como sugere e ttuo de a obra, Whster
consderaba a dentdad de su madre menos mportante que os
eementos formaes de a composcn. Como msmo seaara:
Para m es nteresante en tanto en cuanto se trata de una magen de
m madre, pero qu e podra o debera mportar a pbco a
dentdad de retrato? De gua modo que a msca es a poesa de
sondo, a pntura es a poesa de a vsta y a temtca no tene nada
que ver con a armona de sondo o de coor.
En e retrato, Anna eva puesto un vestdo negro de corte
senco y un gorro banco con ore|eras que e caen a os ateraes,
como s se tratasen de as ore|as de un perro spane. Whster utz
dstntos tpos de pncees para crear as dferentes texturas de a
composcn. En un prncpo quera retratar a su madre de pe, pero
camb de opnn porque ea no poda posar durante perodos de
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 388
365 das para ser ms cuto
tempo o sufcentemente argos. Lo sombro de a vestmenta de
Anna era sgno de uto: su madre haba vestdo de negro desde a
muerte de su mardo en Rusa en 1849.
E cuadro vov a exponerse en Pars en 1883 y o compr e
goberno francs en 1890. En un prncpo se expona en e Museo de
Luxemburgo; despus, sguendo a potca musestca francesa, se
trasad a Museo de Louvre dez aos despus de a muerte de
Whster. En a actuadad est expuesto en e Museo de Orsay de
Pars.
OTROS DATOS DE INTERS
1. La pntura se utz en una sere de seos de correos
estadoundenses en 1934 para rendr homena|e a as madres de
Estados Undos.
2. E cuadro ha sdo motvo de muchas carcaturas con fguras
como Barbe o Ronad Reagan posando en e ugar de a madre.
3. Whster prefera utzar enzos de no grueso que permtan
que e exceso de pntura goteara bremente.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 389
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 28 CIENCIA
Los rit#os circadianos
?odas las criaturas vivas tienen un relo. interno +ue
controla la consciencia , el sue'o* el #etabolis#o* el latido
del cora-n* la presin , la te#peratura corporal. &l patrn de
nuestras unciones biol$icas diarias est establecido por un
rit#o circadiano* un ciclo de (7 2oras. Si interru#pi#os
nuestro te#po interno incluso durante unas pocas 2oras*
senti#os los eectos de or#a in#ediata. "urante los via.es
lar$os en avin a #enudo se sienten $olpes de calor* dolores
de est#a$o* de cabe-a* #alestar* irritabilidad e incre#entos
repentinos de ener$!a se$uidos de ati$a. &l &et lag no tiene
nada +ue ver con los aviones* sino +ue es el resultado de
alterar el rit#o natural del cuerpo.
En os mamferos, e reo| nterno se encuentra stuado en e
nceo supraquasmtco (SCN, en sus sgas en ngs), un grupo de
neuronas de hpotamo (una parte de cerebro que regua a
temperatura de cuerpo, os fudos y eectrotos, e hambre y a
produccn de hormonas). E SCN est conectado con a retna de o|o,
donde adquere nformacn sobre a uz. S fuera est oscuro, e SCN
e pde a cuerpo que segregue meatonna, una hormona que da
sueo a cuerpo. S hay uz en e exteror, nhbe a produccn de
meatonna. Pero e cerebro tarda en a|ustarse a os entornos nuevos.
Aunque puede gestonar os cambos graduaes de as estacones, fo
ha evouconado como para va|ar por dstntas zonas horaras. De ah
e jet la".
En nverno, e SCN responde ante e ncremento de as horas de
oscurdad producendo meatonna en dos fases; una a nco de a
noche y otra a fna de sta. Eso hace que buen nmero de personas
se desperten en pena noche durante e nverno, aunque rara vez
sentan a necesdad de sar de a cama. E efecto expca que a
mucha gente e cueste ms dormr de un trn en nverno. Ouz sta
sea a forma que tene a naturaeza de mantenernos ba|o e edredn
durante ms tempo cuando hace fro.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 390
365 das para ser ms cuto
S una enfermedad o un accdente destruye e SCN, e ser
humano de|a de tener ccos sueo/conscenca competos. Sn
embargo, s e SCN no se atera e cuerpo sgue funconando a su
rtmo ncuso aunque no haya uz. Tanto os anmaes como os
humanos sguen durmendo y despertndose en boques temporaes
sn nterrupcn, pero e cuerpo estabece entonces ccos de 25
horas. Esto ndca a os centfcos que e SCN no depende en su
totadad de a nformacn que e ega de exteror para marcar su
rtmo.
OTROS DATOS DE INTERS
1. E trmno crcadano vene de atn y sgnfca en torno a
un da.
2. Dormmos me|or cuando a temperatura de nuestro cuerpo es
ms ba|a, en as prmeras horas de a maana. Nuestra temperatura
empeza a ncrementarse entre as ses y as ocho de a maana.
3. La toeranca de cuerpo a door y a esfuerzo acanza su pco
ms ato durante a tarde.
4. Los ataques a corazn tenen ms probabdades de
producrse durante a maana.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 391
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 28 MSICA
Fran- Sc2ubert
&n el uneral de 9eet2oven* en 0D(<* Fran- Sc2ubert
50<1<E0D(D8 llev una antorc2a en se'al de duelo* un $esto
+ue* a la postre* se desvelar!a co#o car$ado de #s
si#bolis#o del +ue el co#positor podr!a 2aber previsto.
Muri un a'o despus* en l!nea con la tradicin del
co#positor ro#ntico devoto , ator#entado cu,a lla#a se
e:tin$ue antes de tie#po.
Schubert nac en Lchtentha, un suburbo de Vena, y de |oven
estud von, canto y pano con Antono Saer, e mayor competdor
de Mozart y uno de os maestros de Beethoven. Schubert estaba
obsesonado con a composcn y pasaba argas horas todos os das
sentado a soas componendo. Su padre era profesor de msca y o
empaz a que sguera su camno. Franz ced a a presn de su
padre y se convrt en profesor en 1813, pero pas a mayor parte de
su tempo componendo, hacendo pausas ncamente para orentar a
os aumnos que se atrevan a nterrumpro.
No era un maestro de a snfona como otros muchos
romntcos, pero nc a tradcn aemana de a cancn artstca
romntca, e lied. Schubert compuso hasta 600 lieder, entre os que
se ncuyen Der rl'oni" (1820), una cancn tenebrosa y
escaofrante basada en un poema de Goethe sobre cmo se aparece
e rey de os efos y predce a muerte de un no. E cco de
cancones Cinterreise (1827) es consderado como e me|or traba|o
de Schubert.
Era e tpco romntco bohemo de a poca; pobre toda su vc
pero entregado en cuerpo y ama a a msca, vendendo docenas de
s cancones por mucho menos de su vaor rea. Traba|aba todas as
maa nas durante varas horas y uego pasaba as tardes con un
grupo de amg ntmos que se hacan amar schubertanos. Se
dedcaban a ntrpret sus tmas obras, a rectar poesa y a beber
generosamente en as terrazas de os bares y cafs de Vena.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 392
365 das para ser ms cuto
Schubert no era especamente atractvo n estaba partcua
mente nteresado en as mu|eres, pero en 1822 contra|o a sfs, que
era una enfermedad comn entre as prosttutas de Europa centra.
Mur a os 31 aos, mucho antes de que su fuerza creatva se
desarroara competamente.
OTROS DATOS DE INTERS
1. En 1823 Schubert empez a traba|ar en su famosa Snfona
nacabada. Cuando faec, un amgo, Ansem Httenbrenner,
mantuvo ocuto e manuscrto durante 37 aos. Se estren, ba|o a
acamacn genera, en Vena en 1865.
2. A menudo peda dnero prestado a sus amgos y vva en sus
casas. Prctcamente nunca dspuso de un ao|amento propo.
3. Como base para sus cancones artstcas (eder), utz
textos de Goethe y otros poetas aemanes contemporneos entre os
que tambn se ncua Whem Mer
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 393
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 28 FILOSOFA
&l idealis#o
"esde un punto de vista ilosico* un idealista es a+uel
+ue cree +ue la realidad depende de la #ente.
Cuando os deastas defenden que ago depende de a mente,
o que estn dcendo es que ta cosa no exstra s no hubera una
mente para pensara. Se trata de una postura radca. En a vda
cotdana damos por sentado que hay un mundo de ob|etos, y que
esos ob|etos exsten ndependentemente de que pensemos en eos o
no.
Los deastas, taes como e fsofo George Berkeey (1685-
1753), rechazaban a dea smpe de que haba un mundo de ob|etos
ndependentes a a percepcn humana. Defendan que stos so
podan exstr s no pensbamos en eos porque Dos o haca por
nosotros. Otro tpo de deasmo es e trascendenta, a postura
adoptada por Immanue Kant (1724-1804) y Arthur Schopenhauer
(1788-1860).
Kant admta que haba cosas que no dependan de a mente
humana para poder exstr y as denomnaba cosas en s msmas.
Sn embargo, nssta en que os ob|etos que expermentamos no son
cosas en s msmas sno a mera aparenca de esas cosas en s
msmas. Y esa aparenca exste so en nuestra mente.
Schopenhauer acept esta dstncn kantana pero neg que hubese
mtpes cosas en s msmas. Para Schopenhauer, a naturaeza
tma de a readad es una nca vountad ndferencada, una fuerza
cega y persstente que se presenta ante nosotros como un mundo de
ob|etos ndvduaes en espaco y tempo.
En a fosofa contempornea, e deasmo se adopta ms
frecuentemente en reacn con certas caracterstcas de os ob|etos
en v de con su propa exstenca. As, muchos fsofos
contemporneos defenden que vaores taes como a bondad mora o
a beeza, entre otros dependen de a mente, y que as cosas que hay
en e mundo tenen vaor so porque nosotros creemos que o tenen.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 394
365 das para ser ms cuto
Otros fsofos son reastas con respecto a vaor. Argumentan que en
e mundo hay una bondad mora, madad mora, beeza y feadad
reaes, a margen de que as expermentemos o no.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Los estudosos soan ver a hstora de a fosofa como un
argo debate entre os deastas y os reastas. Segn esta nea de
pensamento, Arsttees (384-322 a. C.) fue e prmer reasta
mentras que Patn (427-347 d. C.) fue e prmer deasta. Sn
embargo, son pocos os hstoradores actuaes que aceptan esta dea.
2. Schopenhauer defenda que os orgenes de su deasmo
trascendenta se podan encontrar en a fosofa y a teratura
hndustas.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 395
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 28 RELIGION
Josep2 S#it2
, el #or#onis#o
Josep2 S#it2 50D);E0D778 naci en el seno de una
a#ilia de $ran.eros de Ver#ont. "i.o 2aber tenido su pri#era
visin al principio de su adolescenciaI vio a Jesucristo , a "ios
Gadre. ?res a'os #s tarde* Josep2 recibi la visita del n$el
Moroni* +uien le revel +ue 2ab!a una serie de l#inas de oro
escondidas en su $ran.a.
Despus de aos negndoe e acceso a as mnas, Moron
fnamente e permt veras y traducras a prncpos de 1827. Se
cree que Smth as tradu|o de una varante de egpco antguo
merced a a ntervencn dvna. Mentras dctaba a traduccn a sus
famares, rara vez se detuvo o se corrg a s msmo.
E resutado de a traduccn fue e Lbro de os Mormones, que,
|unto a a Bba, es aceptado por a comundad mormona como
paabra de Dos. En se haba de un antguo profeta a quen Dos
encarg r a norte de Amrca en e ao 600 a. C. Una vez a, reata
e bro, Dos sgu egendo a ms profetas.
Despus de traducr e bro y fundar su nueva fe en 1830,
Smth comenz a propagara de nmedato, causando bastante
revueo a donde ba. Lento pero seguro se fue drgendo haca e
oeste, desde Vermont hasta Nueva York y Pensvna, y de a hasta
Msur e Inos. En 1844 fue encarceado por haber suprmdo un
perdco rva. Posterormente fue Resnado por una turbamuta. Tras
su muerte, Brgham Young se puso a frente y ev a a Igesa ms
haca e oeste, hasta Sat Lake Cty, e Utah.
La Igesa de |esucrsto de os Santos de os tmos Das no
defne como ortodoxa, n como catca o protestante, sno como a
restauracn de a Igesa orgna que |esucrsto fund sobre a Terra.
Igesa cree que Smth fue e prmero de una sere de profetas
modernos a que sgu Young y que contna hoy en da su
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 396
365 das para ser ms cuto
presdente actua, p feta y vdente de a Igesa. Creen que ste recbe
mensa|es drectamente de Dos.
Entre as muchas doctrnas de esta Igesa se encuentra su
creenca en a vta mportanca de a castdad, a ropa recatada y as
oracones en fama. Segn un cdgo amentco conocdo como a
Paabra de a Sabdura, os mormones no pueden consumr acoho,
tabaco, caf o t. Aunque quz sean conocdos sobre todo por una
forma de pogama amada matrmono pura. Irncamente, a
pogama fue prohbda por a Igesa en 1890.
OTROS DATOS DE INTERS
1. En Inos, Smth fund a cudad de Nauvoo, que en 1845
competa en pobacn con Chcago.
2. Los mormones tenen e programa de msoneros ms grande
de mundo, con 51 000 personas dedcadas a tempo competo y
dstrbudas por todo e paneta.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 397
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 29 HISTORIA
La 2a#bruna
de la patata irlandesa
&n un per!odo de tie#po de tan slo die- a'os* de 0D70 a
0D;0* cientos de #iles de $ran.eros e#pobrecidos #urieron
de 2a#bre en Irlanda en una de las peores 2a#brunas de la
2istoria europea #oderna. Al$unos calculan +ue la poblacin
de la Isla es#eralda se redu.o en un ()R. La 2a#bruna ue
una catstroe 2u#ana de proporciones tr$icas , tuvo
consecuencias de $ran calado #uc2o #s all de las costas
irlandesas. La situacin provoc un :odo #asivo de
$ran.eros 2a#brientos +ue 2u!an de la isla> #uc2os de ellos
e#i$raron a &stados /nidos en busca de una vida #e.or*
dando ori$en a una de las principales oleadas de in#i$racin
de la 2istoria nortea#ericana.
Durante generacones, a patata prosper en os campos
randeses y se convrt en uno de os prncpaes cutvos de pas.
Pero en a dcada de 1840 un hongo destruy as pantas y desat
una hambruna generazada, puesto que eran muchos os gran|eros
que no tenan otra forma de sustento.
Por entonces Iranda formaba parte de Reno Undo, a mayor
potenca munda, y muchos contemporneos e hstoradores creen
que e goberno brtnco fue cupabe de neggenca a permtr que
esta catstrofe Pudese ocurrr. Uno de os escrtores satrcos
brtncos ms conocdos de a poca, |onathan Swft, pubc un
artcuo ahora famoso ttuado Una modesta proposcn en e que
crtcaba o nadecuado de a respuesta gubernamenta a a crss.
Sugr con sorna que ya que e goberno no envaba comda, os
randeses deberan comerse a sus propos h|os para subsstr.
Iranda haba sdo nvadda por os ngeses en 1169 y sgu
sendo una posesn brtnca hasta ograr a ndependenca en 1922
(savo os ses condados que conforman Iranda de Norte y que
sguen sendo parte de Reno Undo). An persste e desacuerdo
sobre s Iranda de Norte debera segur sendo terrtoro brtnco o
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 398
365 das para ser ms cuto
convertrse en parte de Iranda; sn embargo, a voenca en a regn
se ha reducdo sgnfcatvamente desde e Acuerdo de Vernes Santo
(1998), e desarme de IRA y a formacn de un goberno compartdo
(2007).
OTROS DATOS DE INTERS
1. Las patatas no son orgnaras de Iranda; n squera son
europeas. Los exporadores espaoes se encontraron con gran|eros
que cutvaban esa panta en Sudamrca y a tra|eron a Ve|o Mundo,
donde se hzo popuar rpdamente.
2. La egada de refugados catcos randeses a as cudades
norteamercanas durante y despus de a hambruna provoc una
reaccn host entre os estadoundenses, temerosos de que e pas
perdera su carcter regoso protestante. Los que se oponan a a
egada de nmgrantes de pases catcos crearon un partdo potco
conocdo como Know-Nothngs (os gnorantes), que forec
brevemente en a dcada de 1850.
3. Las oeadas mgratoras de randeses a Estados Undos
sgueron hasta ben entrado e sgo XX. En a actuadad, segn e
censo hay 34 mones de norteamercanos que dcen tener
ascendenca randesa, cas dez veces e tota de a pobacn de a
sa.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 399
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 29
LITERATURA
Talt T2it#an
Talt T2it#an 50D01E0D1(8 ue el pri#er $ran poeta
nortea#ericano* , contribu, de or#a unda#ental al
naci#iento de una vo- literaria propia de este pa!s. Sus obras
ueron especial#ente inlu,entes al ser pionero del verso
libre* una or#a potica +ue de.a de lado la #trica estricta ,
los es+ue#as de las ri#as para crear estructuras #s
irre$ulares , variables. &l verso libre se convirti en el
preerido de los poetas del si$lo 33 , si$ue utili-ndose con
#uc2a recuencia en la actualidad.
Whtman crec en Brookyn, donde traba| como profesor y
perodsta, aprovechando a oferta cutura de a cudad de Nueva
York, especamente en o que a teatro se refere. Poco antes de
cumpr 30 aos, hzo un va|e de varos meses por a regn de ro
Msur, captando a esenca de corazn de pas. De regreso a
Brookyn escrb un ampo poemaro; msmo se fnanc a prmera
edcn de @ojas de hierba (1855).
@ojas de hierba es un traba|o exuberante, repeto de poemas en
os que se eoga a democraca, a hermandad, e pasa|e amercano y
e cuerpo humano. Debdo a que ocasonamente se hacan
descrpcones fscas subdas de tono, y a a ambgedad sexua
mpcta y a veces abertamente homosexua, hay quenes
rechazaron e traba|o por obsceno. E poema ms conocdo de a
coeccn es e prmero, Canto a m msmo, que estabece e tono
de todo e traba|o desde as prmeras neas:
Me ceebro y me canto a m msmo.
Y o que yo dga ahora de m, o dgo de t,
porque o que yo tengo o tenes t
y cada tomo de m cuerpo es tuyo tambn.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 400
365 das para ser ms cuto
Vago... e nvto a vagar a m ama.
Vago y me tumbo a m anto|o sobre a terra
para ver cmo crece a herba de esto.
M engua y cada mocua de m sangre
naceron aqu,
de esta terra y de estos ventos.
Me engendraron padres que naceron aqu,
de padres que engendraron otros padres que
naceron aqu,
de padres h|os de esta terra y de estos
ventos tambn.
Tengo trenta y sete aos. M saud es
perfecta.
Y con m aento puro
comenzo a cantar hoy
y no termnar m canto hasta que muera.
En @ojas de hierba encontramos muchos htos de
trascendentasmo, que gracas a Raph Wado Emerson (1803-1882)
y Henry Dav: Thoreau (1817-1862) barra en os crcuos artstcos
norteamercanos a poca. Orgnaro de Nueva Ingaterra, e
trascendentasmo era fosofa nteectua optmsta en a que se
enfatzaba e ndvduasmo, autoconfanza y a bsqueda de a
pureza esprtua que trascende preocupacones de a vda cotdana.
Whtman no de| nunca de revsar @ojas de hierba, aadendo
poemas nuevos y modfcando os antguos; cumn a obra con a
edcn autorzada en su echo de muerte que aparec en 1892. Con
e tempo sus poemas se fueron vovendo ms seros, como refe|o de
a profunda trsteza que e provocaron a guerra de Secesn y e
asesnato de Abraham Lncon. Su eega desgarrada a Lncon,
Cuando as as forecan en a puerta de pato (escrta en 1865-
1866), se encuentra entre sus me|ores poemas.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 401
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 29 ARTES PLASTICAS
&d$ar "e$as
&d$ar "e$as 50DH7E010<8 es uno de los artistas
relacionados con el #ovi#iento i#presionista #s conocidos.
Gintor* delineante* escultor* ot$rao , coleccionista* se 2i-o
especial#ente a#oso por sus cuadros de bailarinas.
Nacdo en e seno de una fama acomodada de banqueros de
Pars, a prmera ntencn de Degas fue cencarse en Derecho. Sn
embargo, despus de hacer copas de pnturas en e Louvre decd
convertrse en artsta y empez a estudar con ese fn en 1854. Dos
aos ms tarde, Degas se trasad a Itaa por una arga temporada;
a cop as obras de ve|os maestros y prepar e terreno para su
carrera posteror. Atrado en un prncpo por a temtca csca,
Degas acab modeando sus fguras sobre cuerpos reaes. En una de
sus prmeras obras, >!enes espartanos haciendo ejercicio (1860),
retrata un tema antguo en un entorno moderno.
A gua que otros muchos artstas de su generacn, Degas
estuvo muy nfudo por a nvencn de a fotografa. Experment con
a cmara y con frecuenca a utz para hacer estudos de
preparacn para sus pnturas. Tambn es probabe que recbera a
nfuenca de os grabados |aponeses, que destacaban por sus
composcones centrazadas y carentes de smetra. Ba|o a nfuenca
de os pntores reastas Gustave Courbet Y Edouard Manet, a os que
conoc en Pars en 1861, empez a hacer pnturas sobre a vda
cotdana parsna.
Entre 1865 y 1874 desarro un esto propo, ntentando captar
escenas a travs de una ob|etvdad despo|ada de toda pasn. En
/nterior (o #a !iolacin), pntada entre 1868 y 1870, Degas hace que
e que contempa a obra se senta como s estuvese nmscuyndose
en un momento prvado. Env sus traba|os a sete de as
exposcones mpresonstas Aunque respadaba e movmento desde
os ncos, no e gustaba e trmno mpresonsta y se defna como
reasta o naturasta.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 402
365 das para ser ms cuto
Degas acanz e mxmo de su potenca entre 1880 y 1893. En
esa poca experment con dstntos medos combnando e paste
con tempera o "ouache para consegur unos efectos ms fudos. Ba|o
a nfuenca de as deas socastas de famoso autor me Zoa,
retrat a os traba|adores con amabdad, como se puede ver en
3ujeres planchando, de 1884. Despus de a tma exposcn
mpresonsta, en 1886, Degas de| de exponer su obra en muestras
con|untas y se puso a traba|ar con marchantes. En sus tmos aos
empez a utzar coores ms brantes, menos naturaes. Deprmdo
por su prdda de vsn, de| de pntar en 1912, cnco aos antes de
su muerte.
La evauacn ms crtca de traba|o de Degas vno de propo
artsta, que en una ocasn escrb en una carta: Era, o as o
parece, duro con todo e mundo, debdo a una espece de atraccn
que senta por a brutadad que naca de ms dudas y m ma
carcter.
OTROS DATOS DE INTERS
1. En octubre de 1872, Degas se march de Pars para vvr
durante cnco meses en Nueva Oreans, ugar de nacmento de su
madre. En 1873 pnt Mercado de agodn en Nueva Oreans.
2. Tambn escrb poesa, en su mayora en forma de sonetos.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 403
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 29 CIENCIA
&l sue'o
Garece e:tra'o el 2ec2o de +ue los seres 2u#anos
2a,a#os evolucionado para pasar un tercio de nuestra vida
viviendo inconsciente#ente* co#pleta#ente vulnerables a los
depredadores. Gero el sue'o es tan esencial para nuestra
supervivencia co#o lo son la co#ida* el a$ua , el abri$o.
"espus de una noc2e sin dor#ir esta#os cansados ,
#al2u#orados. "espus de dos noc2es* suri#os prdidas de
#e#oria , se reduce nuestra capacidad de concentracin.
"espus de tres noc2es* delira#os. Aun+ue un ser 2u#ano en
plena or#a puede subsistir sin co#er durante #s de un
#es* si no duer#e #orir en #enos de dos se#anas.
Y por qu es tan mportante dormr? Aunque nade est
seguro, parece caro que durante e sueo se recuperan os mscuos
y os rganos, se organzan nuestros pensamentos y se construye a
memora. Segn os estudos reazados con eectroencefaogramas
(EEG) que mden a actvdad de as ondas ectrcas de cerebro, e
sueo tene ugar en varas fases. Normamente, cuando nos haamos
despertos pero no estamos pensando en nada en partcuar e
cerebro genera ondas afa que oscan a aproxmadamente dez ccos
por segundo. Cuando nos concentramos Profundamente, producmos
ondas beta, que son dos veces ms rpdas.
Cuando entramos en a prmera fase de sueo, as ondas afa
se converten en aeatoras, con un rtmo que va y vene. De este
estado de sesta gera nos podemos despertar con facdad. Con e
transcurso de tempo, as ondas de cerebro se vueven ms extensas
y entas. Despus de aproxmadamente 40 mnutos, generamos
ondas deta, que oscan menos de 3,5 veces por segundo. En estado
de sueo profundo, 0s mscuos de cuerpo comenzan a
regenerarse, y es muy dfc despertarse. Las ondas cerebraes
empezan a aceerarse uego de nuevo, retornando a nve afa en
aproxmadamente otros 40 mnutos ms o menos. Pero en ugar de
despertarnos, e cuerpo entra en un estado denomnado sueo con
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 404
365 das para ser ms cuto
movmento rpdo de os o|os (REM, en sus sgas en ngs). Los o|os
van de un ado a otro como s estuvesen mrando un ob|eto en
movmento. Es durante este estado cuando soamos. Un aduto
|oven medo expermenta entre cuatro o cnco perodos de sueo REM
por noche.
OTROS DATOS DE INTERS
1. S prvamos a un ndvduo de sueo REM, pronto empezar a
sufrr dero.
2. Los bebs pasan ms de a mtad de a noche en sueo REM.
3. Las vacas pueden dormr de pe, pero so suean s estn
tumbadas.
4. Las baenas y os defnes tenen que nadar y resprar
mentras duermen, por o que so se duerme cada vez una mtad de
su cerebro.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 405
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 29 MSICA
Fli: Mendelsso2n
Hi.o de un adinerado ban+uero .ud!o , una #adre de
enor#e talento art!stico* Fli: Mendelsso2n 50D)1E0D7<8
destac tanto en la #sica co#o en las artes plsticas. "e
2ec2o* al$unos de sus #e.ores traba.os* co#o por e.e#plo el
2ue7o de una noc-e de )erano 50D(68 , la 2infona escocesa
50DH)E0D7(8* se pueden describir co#o el e+uivalente #usical
de la pintura i#presionista* repleto de si#bolis#o e
i#itaciones de sonidos naturales , antsticos.

De |oven, estud con Kar Zeter, un destacado profesor de
msca aemn y devoto de Bach. Mendessohn estud a fondo a
forma de a fuga, y a poco de cumpr 20 aos drg una
representacn de #a Pasin se".n san 3ateo, de Bach, que recb
tan buena acogda que se dce que provoc e renacer de as obras de
ese compostor en e contnente. Durante a gra posteror vst
Escoca, o que e srv de nspracn para escrbr varos de sus
traba|os, entre os que se ncuye su famosa Sinfona escocesa. Con
27 aos se cas y se convrt en drector de a orquesta Lepzg
Gewandhaus.
En una gran parte de su msca encontramos una temtca
fantstca, como es evdente en sus baes de hadas de 0cteto
para cuerda (1825) y en a msca de entreactos de l sueo de una
noche de !erano. Era un formusta csco muy estrcto, con Pocas
trazas de a pasn romntca que mpusaba a a mayor parte de sus
contemporneos. Conct adems a admracn genera como
artesano musca.
Durante varos aos tuvo una agenda tremendamente apretada
de concertos y cases. En torno a 1846, cuando estren su oratoro
Eas en Londres, estaba tan agotado que se retr a Francfort a
descansar. Una vez a recb a notca de a muerte de su amada
hermana Fanny y sufr un ataque que e provoc un derrame
cerebra. Sa de este ncdente tacturno y sn vda creatva y
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 406
365 das para ser ms cuto
escrb pocas pezas antes de su muerte, sumdo en una tremenda
depresn, a ao sguente.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Cuando Mendessohn era an no, su padre convrt a toda
a fama a protestantsmo a creer que e antsemtsmo en aza en
Aemana podra daar a carrera de su h|o. E nuevo apedo de a
fama fue Mendessohn-Barthody.
2. Su prmer maestro, Zeter, era amgo persona de poeta
Goethe, que acabara adorando as composcones de |oven de 20
aos a que nvtaba a menudo a que tocara para .
3. E abueo de compostor, Moses Mendessohn, fue un
conocdo fsofo.
4. Mendessohn compuso a famosa Marcha nupca, que desde
entonces ha servdo de acompaamento a mes de ceremonas
matrmonaes.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 407
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 29 FILOSOFA
"avid Hu#e
"e ori$en escocs* "avid Hu#e 50<00E0<<68 se apart
del calvinis#o de su .uventud , desarroll ideas bastante
controvertidas sobre la #oralidad , la reli$in. "ebido a la
reputacin de radical +ue se 2ab!a labrado* no encontr
aco#odo en la universidad. &n su lu$ar* traba. entre otras
cosas co#o oicinista* bibliotecario , posterior#ente co#o
diplo#tico. Gas bastante tie#po en los salones de Gar!s*
donde conoci a JeanEJac+ues %ousseau , a "enis "iderot.
Hu#e #uri en 0<<6 despus de 2aber de.ado todo dispuesto
para +ue su traba.o #s controvertido* $i,logos sobre la
religin natural* se publicase tras su #uerte.
La fosofa de Hume es conocda por su emprsmo y
esceptcsmo. Defenda que todos nuestros conocmentos y nuestras
deas parten de a experenca; de hecho, crea que sta permte
expcar todos os conceptos fosfcos. Sempre mostr un enorme
empeo por desacredtar no so artcuos de fe regosa, sno
tambn deas fosfcas muy extenddas. Uno de sus ataques ms
conocdos y de mayor repercusn fue e que reaz contra a dea de
que podemos farnos de razonamento nductvo (a nduccn) para
egar hasta as creencas verdaderas.
En e campo de a fosofa mora, Hume defend que soamente
os deseos, no as creencas, motvan a ser humano a actuar, aunque
sea que os prncpos moraes s drgen nuestro comportamento.
As, concuy que esos prncpos no apean a nuestras creencas sno
a nuestros deseos. Es decr, os |ucos moraes no expresan
caracterstcas ob|etvas de mundo sno que son meros regstros de
nuestras preferencas. Defend que todos tenemos un sentmento
mora natura que nos hace rechazar certos actos y aprobar otros.
Cuando reazamos |ucos moraes, o nco que estamos hacendo es
expresar nuestra aprobacn o nuestro rechazo y no ago ms
eevado.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 408
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. En Dogos sobre a regn natura, pubcado
pstumamente, Hume crtcaba varos artcuos de a fe regosa
tradcona, especamente a dea de que Dos cre e mundo.
2. Para expresar su dea de que os deseos no se pueden medr
de forma racona, escrb: No va en contra de a razn e preferr a
destruccn de mundo entero a tener un rasguo en un dedo.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 409
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA RELIGION
Ma2o#a
Se$n los se$uidores del isla#* Ma2o#a 5;<)E6H(8 ue el
lti#o proeta de "ios sobre la ?ierra. Al i$ual +ue el resto de
los rabes* el lina.e de Ma2o#a se puede rastrear 2asta
Is#ael* el pri#er 2i.o de Abra2a#. Los #usul#anes creen +ue
las revelaciones de Ma2o#a si$uieron a las de otros proetas
co#o Moiss o Jesucristo.
Nac en La Meca. En aquea poca era una cudad bucosa
evantada en torno a tempo de a Kaaba, en e que se practcaba a
doatra. Su padre mur antes de que nacese; de |oven Mahoma
va| por toda Araba con un to mercader, y uego segura en ese
negoco.
Con 40 aos, Mahoma, en e que ya se haba observado una
naturaeza refexva y contempatva, fue a a cueva de monte Hra,
stuada cerca de La Meca, y a tuvo una vsn. E nge Gabre e
hab y e encarg memorzar y rectar unos versos, que ms
adeante conformaran e Corn. Gabre sgu vstando a Mahoma
durante e resto de su vda, y e profeta comenz a predcar estas
enseanzas. Dado que Mahoma era anafabeto, sus reveacones
tuveron que ser transmtdas oramente.
Uno de os pares centraes de as enseanzas de Mahoma fue
e monotesmo. Este concepto fue e que provoc as mayores ras
entre os deres de La Meca, ya que a cudad creca en torno a
datra tempo de a Kaaba. A fna Mahoma se vo forzado a hur
|unto a sus segudores hasta Medna, donde e sam enseguda se
convrt en a regn mayortara. Sn embargo, en ugar de prohbr
e resto de as regones, Mahoma permt contnuar con sus cutos a
cambo de un mpuesto.
A medda que ba crecendo e poder de Medna, a cudad de
Meca empez a mostrarse receosa. Cada vez as tensones eran
mayores hasta que ambas cudades acabaron en guerra. Mahoma y
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 410
365 das para ser ms cuto
Medna, a de su nferordad numrca, saeron vctorosos. E profeta
termnara por unfcar toda Araba con sus conqustas posterores.
Mur en Medna cuando tena 62 aos. Segn a tradcn o en
e momento de su muerte e nge Gabre vov a aparecerse ante
Gabre ev en su cabao a Mahoma desde La Meca hasta |erusan
donde se encontr con Abraham, Moss y |ess, para despus
evaro hasta e ceo, ascendendo as a su ugar de descanso fna.
La ascensn tuvo ugar en a cma de monte de Tempo, en a
actuadad e tercer ugar sagrado de sam por detrs de as cudades
de La Meca y Medna.
La cuestn de a qun eg Mahoma como sucesor es un tema
de debate que provoc a escsn entre os musumanes ches y
sunes. Segn a tradcn sun, fue Abu Bakr e eegdo como e
sguente cafa, mentras que a ch asegura que Mahoma escog a
A, su yerno, y que Abu Bakr acanz e poder tras derrotaro
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 411
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 30 HISTORIA
&l colonialis#o
La coloni-acin espa'ola de A#rica co#en- con el
via.e de Cristbal Coln en 071(. Los co#erciantes ,
reu$iados reli$iosos britnicos lle$aron al =uevo Mundo un
si$lo despus. Sin e#bar$o* la era de la coloni-acin europea
no ter#in en el si$lo 3VII , no se li#it a A#rica. Los
#ercaderes , coloni-adores britnicos en la era de los
e:ploradores via.aron por todo el planeta* undando
asenta#ientos nuevos en la India* C2ina , las islas del ocano
Gac!ico.
A fnaes de sgo XIX, as prncpaes potencas europeas
(Franca, Reno Undo y Aemana) descubreron Afrca. En e
transcurso de unas pocas dcadas, as prncpaes nacones europeas
se reparteron ese contnente y someteron a su pobacn ndgena a
contro coona. Franca se apoder de ampos terrtoros de a zona
occdenta, mentras que Reno Undo e|erca su contro sobre e sur y
a mayor parte de a regn orenta. Por su parte, Aemana, Portuga
y Bgca se nteresaron por reas ms reducdas.
La avarca desmedda unda a deseo de propagar a cvzacn
occdenta encenderon a chspa que puso en marcha a magnacn
de os poderes coonaes europeos. Equpados con nuevas
tecnoogas como e ferrocarr, que es permta aanar e camno de
os nabarcabes espacos afrcanos, Occdente se prepar para
hacerse con as rendas de os recursos de contnente. En as poco
acertadas paabras de poeta brtnco Rudyard Kpng, os mperos
europeos asumeron con egosmo a carga de hombre banco de
dfundr a cvzacn y consegur consderabes benefcos a cambo.
Para os habtantes ndgenas, a egada de os coonzadores
puso un verdadero desastre. Eran muchos os europeos que consdera
que os afrcanos negros no eran prctcamente seres humanos y
extermnaron a gran parte de esta pobacn. En a conocda obra de
|os Conrad l corazn de las tinieblas (1902) se ustra cmo a
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 412
365 das para ser ms cuto
coonzacn convrt a os europeos supuestamente cvzados en
verdaderos monstruos que expotaban y masacraban a os afrcanos.
En agunos terrtoros mureron mones de personas. En e Congo
bega se cacua que dez mones de ndgenas fueron expotados
hasta a muerte; en e Afrca sudoccdenta ba|o contro aemn toda
una pobacn fue vctma extermno por rebearse contra e goberno
coona. Los europeos no acabaron con su domno de Afrca hasta e
fna de a Segunda Guerra Munda; tras de s de|aron un contnente
destrozado y empobrecdo.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 413
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 30
LITERATURA
C2arles "icBens
Gocos novelistas 2an i$ualado la ecundidad , a#a de
C2arles "icBens 50D0(E0D<)8. Su in$ente cantidad de traba.os
inclu,e #s de 0; novelas* al$una de ellas to#os de $ran
$rosor* , un n#ero incalculable de art!culos period!sticos.
Aun+ue sus detractores consideraban +ue sus obras no eran
literarias* "icBens 2i-o caso o#iso , cultiv con satisaccin
su aceta de narrador de 2istorias con conciencia social. A
ca#bio* un pblico +ue lo adoraba lo #antuvo co#o una de
las i$uras #s apreciadas de la poca victoriana.
Pas su nez entre Chatham y Londres, donde su padre
traba|aba como ofcnsta. E gusto por e despfarro de sus padres
hzo que os acreedores os mandaran a prsn; con tan so 12 aos,
Dckens tuvo que de|ar a escuea y ponerse a traba|ar en una fbrca
de betunes para zapatos, una experenca que e proporcon una
empata con os pobres para e resto de su vda y que quedara
refe|ada en todas sus obras. Cuando pudo de|ar a fbrca, compet
su escasa formacn y empez a traba|ar como funconaro |udca y
posterormente como perodsta.
Con a prmera novea que pubc, #os papeles pstumos del
club Pic'-ic' (1836), acanz a fama de forma nstantnea. A gua
que otros muchos de sus traba|os, esta obra se pubc por entregas
en una revsta semana, o que e procurara tranqudad econmca.
Dckens escrb a un rtmo trepdante durante os sguentes cnco
aos, producendo otras cuatro noveas por entregas, entre as que se
ncuye e ahora csco Over Tvst (1837-1839), e reato de un
|oven hurfano que vve en a cae.
Cada nuevo traba|o que pubcaba era recbdo con un fervor
popuar cada vez mayor, ndependentemente de que se tratase de
una narracn de tntes moraes, como 6uento de Ga!idad (1843), o
de su h|o predecto, a en parte autobogrfca Da!id 6opperfield
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 414
365 das para ser ms cuto
(1849-1850). Aunque todas y cada una de sus obras trasucan su
preocupacn por a pobreza y otros maes socaes, esta cuestn fue
mucho ms evdente en sus tmos traba|os, especamente en Casa
desoada (1852-1853), donde retrataba a nefcaca de sstema ega
ngs, y en &iempos difciles (1854), que mostraba e ado oscuro de
a ndustrazacn. La carrera de autor cumn con a novea
hstrca @istoria de dos ciudades (1859) y e reato cmco +randes
esperanzas (1860-1861).
La cadad de os traba|os de Dckens vara de forma
consderabe, desde obras maestras de a fccn hasta argumentos
sensberos rebosantes de sentmentasmo. E hecho de que pubcara
sus obras por entregas y de que a menudo e pagaran por paabra es
determnante para comprender estas dferencas. Pero sempre
escrb con e caro ob|etvo de satsfacer a sus ectores, ncuso
aunque supusera mponer a cantdad a a 1 cadad. En a actuadad
sus traba|os sguen tenendo una gran acogda entre e pbco.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Dckens no so fue profco en a teratura: tuvo dez h|os
con su esposa Catherne Hogarth.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 415
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 30 ARTES PLASTICAS

Gaul C-anne
Gaul C-anne 50DH1E01)68 es considerado uno de los
#s $randes artistas del #ovi#iento pos#odernista. Sus
paisa.es , bode$ones inlu,eron en el desarrollo del cubis#o
, el auvis#o a principios del si$lo 33.
Nac en e seno de una fama acomodada francesa en Ax-en-
Provence e nc sus estudos de Derecho no e|os de a. En a
facutad conoc a Eme Zoa, y se hceron grandes amgos. En 1861
abandon a carrera para dedcarse a a pntura y se trasad a Pars,
pero no fue admtdo en a Escuea de Beas Artes. Entonces comenz
a estudar en a Acadme Susse, donde conoc a Came Pssarro,
que e|ercera una nfuenca duradera en su traba|o. En 1874,
Czanne se un a os mpresonstas en su prmera exposcn
ndependente, en a que present Una 0limpia moderna. Su obra fue
desprecada por un crtco poco amabe que a cafc de
romantcsmo descontroado.
A pesar de que vov a exponer su traba|o con os
mpresonstas en dos ocasones ms, sgu envando sus obras a
San de Pars, recbendo sempre un no por respuesta. Crtco con o
que consderaba e abandono de as formas y as estructuras por
parte de os mpresonstas, escrb a un amgo: Ouero hacer de
mpresonsmo ago vdo y duradero, como e arte de os museos.
De ah que desarroara su propo esto, que mas adeante sera
denomnado postmpresonsmo.
Smpfc as formas y dstorson as perspectvas para captar
o que crea que era una percepcn ms verdadera de a readad.
En su obra Gaturaleza muerta con frutero2 copa y manzanas (1879-
1882), pnt e pe de frutero geramente ae|ado de centro, como s
estuvese sostenendo e peso desequbrado de a fruta.
En 1882 vov a su cudad de nacmento. En su tmo perodo
do menos mportanca a os temas y empez a concentrarse ms en
a pureza de as formas. Abrndose camno haca a abstraccn,
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 416
365 das para ser ms cuto
escrb en una carta: Debes ver e cndro, a esfera, e cono en su
forma natura, todo en perspectva, de manera que todos os ados de
un ob|eto, sobre un pano, se ae|en de punto centra. A partr de
1900 pnt una sere de vstas de a montaa de Sante-Vctore,
stuada no e|os de su casa, utzando boques de coor y aternando
puntos de vsta para captar as e sentmento en ugar de a readad
ob|etva de pasa|e.
Cuando mur, en 1906, Pabo Pcasso ya haba comenzado su
obra maestra cubsta, #as seoritas de $!i"non, una composcn en
a que se puede observar una enorme nfuenca de pntor francs.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Czanne romp su amstad con me Zoa cuando e
novesta descrb a artsta en e perdco Le Fgaro como un artsta
fracasado.
2. Pcasso d|o de Czanne que era e padre de todos
nosotros.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 417
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 30 CIENCIA
La san$re
/n adulto tiene de #edia cinco litros de san$re
corriendo por sus venas. Gero N+u es e:acta#ente la san$reO
&st co#puesta esencial#ente de cuatro ele#entos +ue
a,udan al cuerpo a se$uir vivoI los $lbulos ro.os* los
$lbulos blancos* las pla+uetas , el plas#a.
Los gbuos ro|os son os que transportan e oxgeno desde os
pumones a todos os te|dos de cuerpo. Normamente estas cuas
tenen forma de rosqua con os agu|eros parcamente reenos, pero
pueden cambar de forma para pasar a travs de capares estrechos.
Adems de proporconar oxgeno, os gbuos ro|os recogen e
dxdo de carbono, un producto desechabe de a respracn ceuar.
Cuando evan oxgeno tenen un ro|o ms brante, dando a a sangre
su coor caracterstco. La sangre que presenta fata de oxgeno es de
un coor marrn oscuro, pero debdo a a forma en que a uz penetra
en nuestra pe en as venas parece azu.
Los gbuos bancos forman parte de sstema nmunogco
que se encarga de uchar contra as nfeccones, acabando con as
bacteras, os vrus y os parstos. Hay muchos tpos de gbuos
bancos, pero os ms comunes son os neutrfos y os nfoctos. Los
prmeros teramente se tragan vvos a sus enemgos: os rompen y
dgeren en un proceso que se denomna fagoctoss. Los nfoctos
traba|an de una forma ms, sut y compe|a: camban de forma para
destrur a os vrus y as bacteras e penetran en e cuerpo. Aunque
este proceso eva un tempo, os nfoctos tenen memora y
recuerdan os encontronazos de pasado con ve|as enfermedades.
Una vez que han aprenddo a uchar contra un germen determnado,
sempre recuerdan cmo derrotaro.
Las paquetas, e tercer componente de a sangre, contenen
productos qumcos que coaguan as herdas. Cuando nos araamos o
nos cortamos, as paquetas ayudan a formar a costra que frena a
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 418
365 das para ser ms cuto
hemorraga. Los gbuos ro|os, os gbuos bancos y as paquetas
se forman en a mdua sea a partr de as msmas cuas madre.
E pasma es e fudo por e que fuyen os gbuos ro|os, os
g-buos bancos y as paquetas a travs de todo e cuerpo. Es en un
90% agua y en un 10% una mezca de protenas, eectrotos, gucosa,
vtamnas, hormonas y coestero. En su con|unto, a sangre contene
todo aqueo que permte a cuerpo segur con vda.
OTROS DATOS DE INTERS
1. De meda e hombre tene 5,2 mones de gbuos ro|os por
m' metro cbco y a mu|er 4,6 mones.
2. La sangre congeada puede conservarse hasta dez aos.
3. Las eyes |udas no permten e consumo de sangre en
nnguna de sus formas. Tradconamente, a carne se saa o adoba
para purgar a sangre.
4. Segn e focore chno, sangrar por a narz en una sea de
exctacn sexua en os hombres.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 419
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 30 MSICA
Hctor 9erlio-
%o#ntico casi 2asta el e:ceso* Hctor 9erlio- 50D)HE
0D618 ue e$ocntrico , ena#oradi-o. Su vida turbulenta ue
el co#ple#ento perecto de la #sica +ue de. escrita.
Nacdo en e seno de una fama modesta de as afueras de
Grenobe (Franca), su padre, mdco, o env a a Facutad de
Medcna de Pars. A se vo nundado por e esprtu de
romantcsmo: ba a concertos y se |untaba sempre con mscos.
Enfrentndose a a oposcn de su devota y pragmtca madre,
Beroz termn de|ando sus estudos y entr en e Conservatoro de
Pars.
En 1827 asst a a representacn de Hamet y esta
experenca e camb a vda, ya que se enamor profundamente de
a actrz randesa Harret Smthson, que nterpretaba e pape de
Ofea, e nc un corte|o enoquecdo. Cuando Smthson rechaz sus
proposcones, decd ganrsea a travs de a msca. E resutado
fue a Sinfona %ant=stica (1830), una de as pezas ms mportantes
de sgo XIX.
La obra reata a hstora de un |oven, un ambcoso compostor,
que ocamente enamorado de una hermosa dama ntenta sucdarse
con una sobredoss de opo. En ugar de morr pasa por cnco
aucnacones enfebrecdas que concden con os cnco movmentos
de a peza: en prmer ugar se encuentra con su amante y e nvade
e deseo; uego a ve baando en una festa; sgue una escena
tranqua en un prado; ms tarde asesna a su ob|eto de deseo y es
e|ecutado en a guotna, y, por tmo, su cuerpo es zarandeado en
un aquearre de bru|as en e que aparece su amada adoptando
formas macabras, acompaada por una dstorsn de su tema y por e
canto fnebre medeva, e Dies irae.
En a Sinfona %ant=stica Beroz utza a tcnca revouconara
de a ide fiAe, una meoda smpe y cautvadora que representa a a
amada y que se va reptendo con dstntas aparencas muscaes en
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 420
365 das para ser ms cuto
cada momento. De msmo modo que estaba obsesonado con e
recuerdo de Harret, a snfona est obsesonada con e tema
dedcado a ea. Muchos aos despus, Beroz acabara casndose
con a voube mu|er, pero su amor, tardo y apagado, no dur
demasado.
OTROS DATOS DE INTERS
1. |ean-Franos Lesueur (1760- | 837), su profesor en e
Conservatoro de Pars, e d|o que era un geno. Beroz nunca o
ovd, y eso anm su nstnto babnco para componer a gran
escafo, creando produccones enormes y costosas. En 1844 drg en
Pars un con|unto grandoso de orquesta y coro compuesto por ms
de un mar de mscos; necest sete ayudantes de dreccn.
2. Adems de ser autoddacta en gutarra y fauta, Beroz no
era un maestro con os nstrumentos. Era un pansta terrbe y no
tocaba e von n nnguno de os nstrumentos que normamente
mane|aban os compostores.
3. Sempre ncmodo con os estndares muy exgentes y
conservadores de Conservatoro de Pars, Beroz se present como
canddato para traba|ar a pero fue rechazado sempre; se gan a
vda sobre todo con as crtcas que escrba en os perdcos y as
revstas parsnas. Era un escrtor con taento y muchos de sus
artcuos han sobrevvdo a paso de tempo.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 421
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 30 FILOSOFA
La induccin
Cuando ra-ona#os sobre c#o ueron las cosas en el
pasado para sacar conclusiones sobre c#o son sie#pre* lo
esta#os 2aciendo de or#a inductiva. Gor e.e#plo* cree#os
+ue el Sol se pondr #a'ana por+ue sie#pre lo 2a 2ec2o en
el pasado. "el #is#o #odo* cree#os +ue todos los libros
tienen p$inas por+ue todos los libros +ue 2e#os visto a lo
lar$o de nuestra vida las ten!an. La #a,or parte de nuestras
opiniones sobre el #undo estn basadas en un ra-ona#iento
inductivo.
La nduccn no es un razonamento tan certero como a
deduccn. Hacemos un razonamento por deduccn cuando, por
e|empo, concumos que como Scrates es un hombre, y todos os
hombres son mortaes, Scrates es morta. En este caso os hechos
demuestran que a concusn es verdadera. Sn embargo, en e caso
de a nduccn os hechos pasados no determnan cmo sern os
futuros. E So podra expotar o no ponerse por agn otro motvo.
Con e razonamento nductvo podemos decr que as pruebas
no mpcan a concusn pero hacen que sea posbe o probabe. Sn
embargo, eso no resueve e probema: qu |ustfcacn tenemos
Pata asumr que e futuro ser, o es ms probabe que sea, como e
pasado?
OTROS DATOS DE INTERS
1. Davd Hume (1711-1776) fue e prmero que ustr e
probema de a nduccn y eg a a concusn de que no hay
nnguna razn para creer que e razonamento nductvo puede
conducrnos a a verdad.
2. En a dcada de 1950, e fsofo Neson Goodman (1906-
1998) present o que denomn e nuevo acert|o de a nduccn:
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 422
365 das para ser ms cuto
qu caracterstcas de as cosas tenen base egtma para e
razonamento nductvo y cues no?
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 423
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 30 RELIGION
&l Corn
&l Corn es el libro sa$rado de los #usul#anes , es
considerado la lti#a revelacin de "ios a la 2u#anidad. "ios
se lo trans#iti al arcn$el @abriel , ste al proeta Ma2o#a*
+uien inal#ente lo 2i-o lle$ar a todos los #usul#anes.
Est compuesto de 114 suras (captuos) y ms de 6200 ayat
(versos). Como Mahoma era anafabeto, sus reveacones se
transmteron oramente y fue otra persona quen as recog por
escrto.
E doma orgna de Corn es una forma de rabe antguo. E
rabe es un doma basado en as consonantes y no en as vocaes,
por o que e sgnfcado de as paabras y as frases puede perderse
fcmente y ser renterpretado con e paso de tempo. E esto
csco de Corn es muy admrado, y e rabe que utza es vsto
como e dea porque es a paabra de Dos. Adems, se cree que para
que e bro pueda ser comprenddo correctamente debe estar escrto
en rabe. Por o tanto, as traduccones de bro sagrado son
consderadas como meros resmenes o aproxmacones.
Los estudosos musumanes consderan que e Corn es un
gnero en s msmo. En sus dferentes suras ofrece de todo, desde
versos hasta Prosa pasando por narracones con rma y refranes.
Cento trenta suras comenzan con as paabras en e nombre de
Dos, e msercordoso y e compasvo
E contendo de as suras tambn vara sgnfcatvamente entre
s acogen hstoras, enseanzas egaes y tcas, enseanzas
pscogcas sobre a naturaeza de ser humano, y enseanzas
cosmogcas sobre a naturaeza de Dos. E Corn no est escrto
sguendo un orden cronogco, sno que se organza sguendo e
tamao de as suras, con as ms argas a prncpo. Adems, puede
dvdrse entre as reveacones que Mahoma tuvo en La Meca y as de
Medna. Las prmeras son generamente ms cortas, y as otras ms
extensas y sobre temas egaes.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 424
365 das para ser ms cuto
Segn a tradcn sun, Otman Ibn Affan, e tercero de os
cuatro cafas, se encarg de a codfcacn de Corn sguendo unas
drectrces muy precsas. Como se trataba de una tradcn
prncpamente ora, se haban creado varas versones de bro. Para
conformar a ofca reun a una sere de estudosos que comparon
numerosos textos en una versn estndar; uego env esta
redaccn a os cuatro extremos de Impero rabe e hzo destrur e
resto.
OTROS DATOS DE INTERS
1. En e Corn aparecen varas contradccones, pero os
estudosos musumanes defenden que esos errores eran
smpemente os ntentos de Dos por revear a Mahoma y a resto de
os musumanes e camno que deban tomar a un rtmo moderado.
2. Las personas que memorzan e Corn son conocdas como
hafz (en snguar) o haffuz (pura), que vene a sgnfcar os
guardanes.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 425
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 31 HISTORIA
AndreC JacBson

AndreC JacBson 50<6<E0D7;8 ue el spti#o presidente
de &stados /nidos , estuvo en el $obierno entre 0D(1 , 0DH<*
a pesar de +ue en su poca era* sin lu$ar a dudas* el 2o#bre
con #enos probabilidades de 2acerse con la presidencia.
JacBson naci en Carolina del Sur , se uni al e.rcito
continental para luc2ar contra los britnicos con tan slo 0H
a'os. "urante los a'os posteriores a la independencia del
pa!s traba. co#o abo$ado , pol!tico en ?ennessee* para
acabar alistndose en el e.rcito , diri$iendo a sus 2o#bres
en una victoria sorprendente sobre los britnicos en la batalla
de =ueva 4rleans durante la $uerra de 0D0(. Los lo$ros
#ilitares de JacBson lo convirtieron en un 2roe nacional*
pero su inaceptable co#porta#iento 5#at a varios
adversarios le$ales en duelos en ?ennessee , se cas con una
#u.er divorciada8 lo convert!an en un inslito candidato a la
presidencia* +ue 2asta 0D(1 sie#pre 2ab!a estado en #anos
de las lites de buena a#ilia de Massac2usetts , Vir$inia.
En parte debdo a ese pasado perd sus prmeras y
controvertdas eeccones, en 1824, frente a |ohn Ouncy Adams, e
ms destacado membro de una fama de potcos de Massachusetts
e h|o de presdente |ohn Adams. En aquea poca e sstema
eectora norteamercano era bastante menos democrtco de o que
o es en a actuadad. En agunos estados os votantes no tenan n
voz n voto, sno que eran os congresstas estataes os que
nombraban a os eectores, que a su vez decdan a presdente en e
coego eectora. |ackson gan a Adams hogadamente en aqueos
estados en os que s haba un pebscto, pero a cmara ba|a eg a
Adams.
|ackson, raboso, dedc os cuatro aos sguentes a hacer
campaa para consegur un sstema eectora ms democrtco. Para
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 426
365 das para ser ms cuto
eo fund un nuevo partdo potco, e Demcrata, y en as eeccones
de 1828 derrot a Adams sn probemas. Su eeccn supuso un
espadarazo para e cambo en e sstema potco norteamercano; os
arstcratas adnerados perderon su con-tro excusvo sobre a Casa
Banca. En cadad de presdente expus a os natvos amercanos de
estado de Georga y abo e Banco de Estados Undos, unas meddas
ben recbdas por os votantes que acababan de acanzar ese estatus
y que e haban convertdo en e prmer presdente demcrata de
pas.
OTROS DATOS DE INTERS
1. E rostro de |ackson fgura en os betes de 20 dares desde
1928, e centenaro de su nombramento como presdente. Es un
honor no carente de rona dado que |ackson se opuso sn descanso a
Banco de Estados Undos, predecesor de a Reserva federa.
2. Deca segur os pasos de Thomas |efferson, pero e
ceremonoso vrgnano no era fan de tan temperamenta presdente.
Es terrbemente apasonado , escrb |efferson de |ackson, se
trata de un hombre pegroso.
3. Como presdente, |ackson defenda que nngn estado estaba
por encma de as eyes federaes n deba separarse de a Unn. Esta
doctrna sobre a nvoabdad de a Unn ayud a for|ar e
pensamento de muchos norteamercanos, entre eos Abraham
Lncon.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 427
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 31
LITERATURA
Henr, Ja#es
A !nales del si$lo 3I3* a #edida +ue &stados /nidos se
iba convirtiendo en una potencia #undial rente a &uropa*
autores de a#bos lados del Atlntico e#pe-aron a tratar la
+ue ,a se consideraba co#o inevitable colisin entre el Vie.o
, el =uevo Mundo. "e entre ellos* el observador #s atinado
ue Henr, Ja#es 50D7HE01068.
Haba nacdo norteamercano pero posterormente se naturaz
como cudadano brtnco, o que o converta en e e|empo vvo de a
experenca de expatrado. Nac en a cudad de Nueva York en e
seno de una fama de buen nve cutura; su padre, Henry, era un
terco y teogo de renombre, y su hermano mayor, Wam,
acabara convrtndose en un fsofo de fama munda. Esto hzo que
|ames crecera en un entorno caramente cosmopota: vv en
Londres, Pars y Gnebra en varas etapas de su vda hasta que su
fama acab asentndose en Newport, Rhode Isand. Durante os
aos que pas en a Facutad de Derecho de Harvard, |ames escrb
cuentos y crtcas teraras antes de empezar a dedcarse a a
teratura a tempo competo. Entre os 20 y os 40 aos sgu
va|ando frecuentemente por Europa en a creenca de que esos
perpos o ayudaran a convertrse en un me|or escrtor.
En su prmera novea, l americano (1877), se adentra en un
confcto que sobrevuea muchas de sus obras: a nocenca e mpetu
de Nuevo Mundo frente a a corrupcn y buenas maneras de Ve|o.
En esta novea, un hombre de negocos norteamercano, un nuevo
rco, aterrza competamente perddo en medo de a arstocraca
atsonante y de puaada trapera francesa, que o conduce
nevtabemente a fracaso. De msmo modo, en su obra Daisy 3iller
(1879), una |oven decdda de orgen norteamercano se bura de as
convencones de a ata socedad expatrada, o que a arrastra a a
trageda. En ;etrato de una dama (1881), una heredera
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 428
365 das para ser ms cuto
norteamercana cae vctma de un grupo de depredadores
expatrados en Europa.
Adems de poseer un o|o certero a a hora de retratar as
costumbres de entorno cosmopota, |ames tambn era un eststa
de prosa mpecabe. Su gusto por as frases argas y enrevesadas se
hzo evdente durante toda su carrera, pero de manera especa en as
tmas noveas, como Los emba|adores (1903). En todos os traba|os
de |ames queda constanca de a atencn pormenorzada que
prestaba a detae, en partcuar a as motvacones pscogcas de
sus persona|es y a potenca dnmco de as reacones
nterpersonaes. En este sentdo, a pesar de que sus noveas enca|an
perfectamente en a tradcn reasta de sgo XIX, es consderado un
ponero de as noveas pscogcas de XX.
OTROS DATOS DE INTERS
1. |ames pubc varas coeccones de bros de va|es, entre os
que se ncuyen A tte tour n France (1884), Horas ngesas (1905) y
Horas taanas (1909).
2. Despus de pasar dcadas vvendo en Europa, fnamente
decd convertrse en cudadano brtnco en 1915. Mur en Londres
a ao sguente.
3. La productora de cne Merchant Ivory Productons hzo varas
adaptacones de sus noveas con bastante acerto, entre eas Los
europeos (1979), Las bostonanas (1984) y La copa dorada (2000).
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 429
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 31 ARTES PLASTICAS
Au$uste %odin
Au$uste %odin 50D7)E010<8 es considerado por #uc2os
el lti#o $ran escultor de i$uras 2u#anas realistas.
Conocido especial#ente por traba.os #onu#entales co#o El
pensador* %odin i#itaba el #ovi#iento , los ta#a'os de las
obras #aestras inacabadas de Mi$uel Qn$el.
La prmera formacn que recb fue en a Pette coe de Pars,
donde estud dbu|o de 1854 a 1857. A no ser admtdo por a
Academa se vo obgado a ganarse a vda como artesano, pntor de
cermca y |oyero durante a mayor parte de sus prmeros aos de
carrera. En 1864 fue admtdo en e estudo de Abert-Ernest Carrer-
Beeuse y ese msmo ao fnaz l hombre de la nariz rota, una obra
en a que se refe|aba su nters por e naturasmo pero que e San
de Pars rechaz porque consder que estaba nacabada. En 1870
sgu os pasos de Carrer-Beeuse hasta Bruseas, donde acab
creando un taer ndependente desde e que uch por convertrse en
un escutor reconocdo.
En 1875 hzo un breve va|e a Itaa y a conoc as escuturas
de Mgue Ange, Donateo y os cscos de a antgedad. Como
respuesta, cre #a edad de bronce (1875), un traba|o de un aspecto
tan rea que agunos creyeron que se haba reazado a partr de
mode de un hombre de verdad.
En 1880 recb e encargo de goberno francs de escupr as
Puertas de bronce de Muse des Arts Decoratfs. Insprado por a
conocda obra de Lorenzo Ghbert #a puerta del paraso, de
baptstero de Forenca, Rodn mode antes de morr ms de 180
fguras para La puerta de nferno, obra que de| nacabada.
En 1884 un cudadano de Caas e pd a escutor que creara
un monumento en homena|e a os ses hombres que sacrfcaron sus
vdas durante e cerco de os ngeses a su cudad en 1347. E
resutado de este encargo fue Los burgueses de Caas, una obra
crtcada por representar a estos hombres como vctmas en ugar de
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 430
365 das para ser ms cuto
hroes. En 1891, cuando recb e encargo de hacer un retrato de
Bazac, pas sete aos recopando daguerrotpos de escrtor,
consut a su sastre e ncuso estud a topografa de os arededores
de su casa para hacerse una dea de cu era a personadad de
autor. A pesar de todo, a gua que sucedese con #os bur"ueses de
6alais, a obra fue tachada de muy poco convencona, a o que Rodn
respond: M prncpo es mtar no so as formas sno a vda. A
pesar de as crtcas, e artsta sgu recbendo encargos de
reevanca por parte de goberno francs.
En torno a 1895 adqur a Va des Brants, donde vv como
una ceebrdad europea y recb ttuos honorfcos de dversas
unversdades extran|eras. En 1908 se trasad a vvr a Hote Bron
de Pars, un edfco que sera eegdo como e futuro Museo Rodn en
1916, un ao antes de a muerte de artsta. Desde 1919, ya
convertdo en museo, e edfco aberga a mayor coeccn de obras
de Rodn de mundo.
OTROS DATOS DE INTERS
1. E poeta aemn Raner Mara Rke traba| como secretaro
de Rodn de 1905 a 1906 y ms adeante escrb un bro sobre e
artsta.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 431
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 31 CIENCIA
Las bater!as
Las bater!as son en esencia un al#acn electro+u!#ico
de sustancias +ue reaccionan entre s! para producir
electrones* unas #insculas part!culas subat#icas de car$a
ne$ativa. &l lu.o de electrones de una uente a otra crea las
corrientes elctricas con las +ue uncionan las l#paras* las
televisiones* los coc2es* las c#aras* los satlites , los
ordenadores. Los electrones lu,en a travs de v!as de
conduccin conocidas co#o circuitos. Los cables +ue tene#os
en casa son un e.e#plo de circuitos.
La mayor parte de as bateras constan de cuatro partes: un
nodo de carga negatva, un ctodo de carga postva, sustancas
eectroqumcas y eectrotos. La reaccn de as sustancas
eectroqumcas mpusan os eectrones haca un ado de a batera,
creando as un nodo (generamente marcado con un sgno negatvo).
La ausenca de eectrones en e otro ado de a batera genera e
ctodo (generamente marcado con un sgno postvo). Normamente
os eectrones fuyen drectamente desde e nodo hasta e ctodo
para equbrar a carga, pero os eectrotos stuados en e centro de
a batera actan como una barrera, evtando que os eectrones
foten bremente de un ado a otro y obgndoos a va|ar a travs de
encuto que conecta e nodo con e ctodo.
S e nodo y e ctodo estuvesen drectamente conectados, as
sustancas eectroqumcas producran eectrones tan rpdo como es
fuera posbe y a batera se desgastara rpdamente. Pero a mayor
parte de as bateras estn conectadas a una carga ectrca (una
mpara, un teevsor o una rado), que hace posbe que os
eectrones fuyan de forma gradua. Sn embargo, a fna as
sustancas eectroqumcas de|an de producr eectrones. En e caso
de as bateras recargabes, una fuente ectrca externa nverte e
fu|o de eectrones hacendo que as sustancas eectroqumcas
traba|en a a nversa y vovendo a estabecer e equbro de
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 432
365 das para ser ms cuto
eectrones en e nodo y e ctodo. Esto es o que pasa con a batera
de mv cuando a conectamos a cargador por a noche.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Hay pruebas de que hubo bateras prmtvas en Bagdad en e
ao 250 a. C.
2. La prmera batera moderna a nvent Aessandro Vota en
1800. Las paabras vota|e y voto dervan de su nombre.
3. En a actuadad se est utmando un nuevo tpo de batera
conocda como batera de pape. Se trata de una batera degada y
fexbe en forma de cedas de tnta que se pueden mprmr sobre a
mayora de as superfces y producr energa.
4. E sector de as bateras genera a nve munda 48 000
mones de dares en ventas anuaes.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 433
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 31 MSICA
%obert , Clara Sc2u#ann
La vida de %obert Sc2u#ann 50D0)E0D;68 estuvo
#arcada por su $enio creativo , por el suri#iento +ue le
produc!a su inestabilidad #ental. Casado con Clara TiecB
Sc2u#ann 50D01E0D168* una pianista de reno#bre* %obert
co#puso #sica vocal , de c#ara entre pocas de
ener#edad , locura , te#poradas en instituciones
psi+uitricas.
Robert y Cara se conoceron cuando ea tena 9 aos y
estudaba pano con su padre, Fredrch Weck, en Lepzg. Robert
haba abandonado sus estudos de Derecho para dedcarse a a
msca, y por aquea poca pubcaba e Nuevo peridico de m.sica,
una revsta aemana que atacaba a os fsteos de a msca y
ensazaba a Beroz, Chopn y, ms adeante, a Brahms.
En 1840, Robert y Cara se casaron contra a vountad de padre
de ea. Weck tena sus dudas sobre a estabdad psquca de Robert,
un |oven con contnuas crss mentaes, probabemente como
consecuenca de a sfs, y que haba ntentado sucdarse en 1833.
Durante su prmer ao de matrmono, compuso 140 lieder (cancones
romntcas) en honor a su amada. Cara, por su parte, era una
concertsta de pano de taento,y form a agunos de os me|ores
sostas de a poca, adems de componer agunas pezas.
Sn embargo su matrmono no tard en sufrr tensones y
dfcutades. Ba|o a presn de su esposa, Robert escrb dos
snfonas en 1841: a prmera recb a acamacn genera mentras
que a segunda no fue tan ben recbda. Adems Cara e empaz a
que se convrtera en drector de orquesta, pero Robert no tena
demasado taento para eo y se perda en no pocas ocasones
cuando se pona frente a os mscos. Para empeorar an ms as
cosas, sus crss cada vez eran ms frecuentes. Cuando su amgo
Fx Mendessohn o nvt para que traba|ase como profesor en e
recentemente creado Conservatoro de Lepzg, o hzo terrbemente
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 434
365 das para ser ms cuto
ma: sus conferencas eran nconexas e ncomprensbes y fnamente
tuvo que renuncar a cargo.
En 1844 Cara acompa a su mardo en un argo va|e por
Europa, durante e cua sufr una crss que o de| tan db que se
convenceron de a necesdad de mudarse durante cnco aos a
Dussedorf. Entre 1853 y 1855 Robert fue perdendo entamente a
cordura: empezaba a escuchar voces y se sentaba soo en os cafs
durante a noche susurrando para s en una esquna. En 1854 ntent
sucdarse arro|ndose a Rn y o encerraron en un mancomo, donde
mur dos aos ms tarde.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Segn a eyenda, Robert Schumann tuvo que de|ar de tocar
e pano cuando era |oven porque sufr una parss en uno de sus
dedos, supuestamente por utzar un dspostvo para reforzaro. Lo
ms probabe es que se debera a mercuro que tomaba para tratarse
a sfs.
2. Robert Schumann cre dos persona|es para representar os
dos ados de su naturaeza: Eusebus (contempatvo y soador) y
Forestan (mpetuoso y enrgco).
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 435
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 31 FILOSOFA
La causalidad
/n 2o#bre arro.a un ladrillo contra una ventana , la
ro#pe. &l ladrillo caus la rotura de la ventana. Ve#os el
#undo co#o un lu$ar en el +ue unas cosas provocan +ue
sucedan otras. Gero N+u si$niica real#ente +ue una cosa
sea la causa de otraO
Una respuesta es decr: X causa Y cuando acontecmentos
como X por o genera venen segudos de acontecmentos como Y.
Esto es o que se conoce como una teora de a causadad normatva.
Sn embargo, a teora es mperfecta. Todos os das os panaderos se
evantan antes de que o haga e so para hacer e pan. Pero e hecho
de que e panadero saga de a cama no provoca e amanecer. E
hecho de que acontecmentos de certa naturaeza a menudo vengan
segudos de otros no sgnfca que unos sean causados por os otros.
Otra teora: X causa Y en os casos en os que s X no hubese
suceddo Y tampoco o habra hecho. Esta teora se conoce como a
teora de a causadad contrara a os hechos y tambn es
mperfecta. Imagne que un hombre anza un adro contra una
ventana y un segundo despus usted anza otro adro contra esa
msma ventana. S e adro de prmer hombre gope en prmer
ugar a ventana, se fue e que so a rotura de a msma. Pero ncuso
s nunca hubera anzado e adro, a ventana estara rota a causa
de adro que anz usted.
Como se puede ver, es muy dfc determnar qu es reamente
a causadad, o que ha evado a agunos fsofos a negar que haya
nnguna causa en e mundo.
OTROS DATOS DE INTERS
1. La armona preestabecda es a teora de que, cuando Dos
cre e mundo, cre as cosas de manera que cambaran su propo
estado de ta forma que parecera como s estuvesen nteractuando
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 436
365 das para ser ms cuto
de forma causa. Gottfred Whem Lebnz (1646-1716) es e fsofo
ms conocdo de os que defenderon esta dea.
2. Los ocasonastas no estn de acuerdo con Lebnz y
defenden que Dos es a nca causa en e mundo; as cosas que Dos
ha creado n squera tenen a capacdad de tener nfuenca aguna
sobre s msmas. Las eyes de a naturaeza son smpemente as eyes
que Dos ha eegdo bremente obedecer para cambar e mundo. E
ocasonasta ms famoso es Ncoas de Maebranche (1638-1715).
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 437
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 31 RELIGION
Los cinco pilares del isla#
Los cinco pilares del isla# son los cinco ritos +ue un
#usul#n est obli$ado a reali-ar.
E prmero es a shahadah o testmono de fe en Dos. E credo
smco es que no hay ms dos que A y Mahoma es su profeta.
sta es a base de sam, y se cree que e nco ma verdadero que se
puede cometer es no estar de acuerdo.
E segundo par es e salat u oracn dara. Los musumanes
deben rezar cnco veces a da: a amanecer, a medoda, a meda
tarde, a atardecer y por a noche. Como rtua deben avarse antes
as manos, a cabeza, os pes y os tobos. Una vez hecho esto,
deben orar mrando a La Meca. Aunque e rezo puede reazarse en
cuaquer ugar, a menudo os hombres se renen en as mezqutas
para eo. Las mu|eres, por e contraro, o ben no estn autorzadas a
entrar en a mezquta o tenen reservado un ugar aparte. Los vernes,
os hombres deben reunrse en a mezquta para escuchar e sermn
de mn. Las oracones se memorzan y deben rectarse en rabe.
E tercer par es e za'at o mosna. A cambo de una
recompensa posteror, os musumanes deben dar una parte de sus
ngresos a a cardad para fortaecer an ms su regn o ayudar a
os pobres. Generamente se trata de un 2,5% de sus ngresos, pero
agunos musumanes entregan ms de forma vountara para ganarse
e favor dvno.
E cuarto par es e siyyam (saum) o ayuno. Durante e
Ramadn, e noveno mes de caendaro unar smco, os
musumanes no pueden comer, beber, fumar o practcar sexo desde
e amanecer hasta e atardecer. Este fue e mes en e que Mahoma
tuvo su prmera reveacn. Durante esta poca os musumanes
rezan y rectan e Corn con ms frecuenca de o habtua.
E qunto par es e hayy, o peregrnacn a La Meca. Todos os
musumanes, hombres y mu|eres, deben r a La Meca una vez en su
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 438
365 das para ser ms cuto
vda. Cuando reazan a peregrnacn evan vestmentas sencas
para emnar cuaquer sea de case o cutura. Este peregrna|e
smboza e regreso de Mahoma a La Meca despus de derrotar a a
cudad y destrur e tempo datra de a Kaaba. En a actuadad toda
a ceremona hayy se reaza en torno a a Kaaba.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Los musumanes que no vven en pases smcos a menudo
tenen probemas a a hora de cumpr estas eyes, sobre todo e saat,
que mpca hacer una pausa cnco veces a da (dos de eas durante
e horaro de traba|o) para rezar.
2. Estos requstos tenen como consecuenca que os
musumanes estn constantemente reafrmando su fe a travs de
pequeas prctcas regosas. De este modo no so recuerdan su
compromso con Dos, sno que tambn os ayuda a dentfcarse a s
msmos como musumanes.
3. Estas regas contempan agunas excepcones. Por e|empo,
as personas que no tenen os sufcentes ngresos no tenen que
partcpar en e zakat o en e hayy. De msmo modo, aqueos que
estn enfermos, que son demasado |venes o ancanos, y as
mu|eres embarazadas no tenen que practcar e syyam.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 439
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 32 HISTORIA
&l co#odoro Matt2eC Gerr, , Japn
Cuando el escuadrn de cuatro barcos de $uerra del
co#odoro Matt2eC Gerr, 50<17E0D;D8 de. caer el ancla en la
ba2!a de ?oBio en 0D;H* descubri una tierra dotada de un
#isterio +ue iba #s all de su co#prensin. &l Japn con el
+ue se encontr la e:pedicin nortea#ericana de Gerr, se
2ab!a visto or-ado al aisla#iento del #undo e:terior.
Mientras +ue la industriali-acin se e:tend!a rpida#ente en
&uropa , &stados /nidos en los pri#eros a'os del si$lo 3I3*
Japn se$u!a siendo una isla aislada de los occidentales* una
de las re$iones +ue an +uedaban por e:plorar en el #undo.
Antes de la lle$ada de Gerr,* los .aponeses* diri$idos por un
so$unato , un siste#a eudal de $uerreros sa#urais* slo
pod!an tener un contacto li#itado con los e:tran.eros.
E presdente Mard Fmore, deseoso de expandr os mtes
comercaes estadoundenses, haba envado a Perry a |apn para
ntmdar a sogn y consegur que e permtese comercar con su
pas. Ante e podero armamentstco de os barcos de guerra
norteamercanos, a sogn e quedaron pocas aternatvas. Frmaron
un tratado y pronto otras potencas occdentaes hceron o propo.
A pesar de as retcencas ncaes de sogn, |apn adopt ,con
ceo a modernzacn que se es presentaba. En tan so 50 aos una
sa Prctcamente medeva se convrt en una de as prncpaes
potencas ndustraes. En un paso adeante sn precedentes, |apn
acanz y fnamente sobrepas a a mayora de as prncpaes
potencas occdentaes tanto en podero mtar como econmco. A
prncpos de sgo xx ya fue capaz de uchar (y ganar) una guerra
contra una de as prncpaes potencas europeas, e Impero ruso.
Perry era un veterano de a guerra de 1812, y durante su
datada catrera en a marna haba uchado contra pratas y
trafcantes de escavos antes de emprender a msn que e
proporconara a fama. Su egado sgue provocando controversa: a
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 440
365 das para ser ms cuto
expedcn de Perry puso en marcha una cadena de acontecmentos
que convrteron a |apn en una de as nacones ms poderosas y
prsperas de mundo, pero muchos |aponeses rechazan a manera tan
humante en a que Occdente es obg a cambar su forma de vda.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Perry era de Newport (Rhode Isand). Todos os aos esa
cudad conmemora e va|e con e Festva de os Barcos Negros (por
e nombre que e deron os |aponeses a escuadrn).
2. La bandera norteamercana que Perry ev consgo se
conserv y onde en e barco de guerra Mssour cuando |apn se
rnd a fna de a Segunda Guerra Munda.
3. E hermano mayor de Perry, Over Hazard Perry, tambn fue
un hroe nava que captane un barco de guerra en 1812 contra os
brtncos. Es conocda su excamacn de vctora: Nos hemos
encontrado con e enemgo y son nuestros.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 441
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 32
LITERATURA
La tierra bald!a
La tierra balda 501((8* de ?. S. &liot 50DDDE016;8* es la
$ran pesadilla de la poes!a del si$lo ::* una obra +ue ana en
s! #is#a todo el #iedo* la alienacin , la desilusin +ue
e#er$ieron en 4ccidente al tr#ino de la Gri#era @uerra
Mundial. %epleta de alusiones a los #itos budistas e
2induistas* 4vidio* la 9iblia* san A$ust!n* las le,endas del re,
Arturo* "ante , S2aBespeare entre #uc2as otras* representa
una interseccin ascinante entre las creencias , rituales
anti$uos , las crisis e:istenciales del #undo #oderno.
A gua que otros muchos traba|os de perodo modernsta, #a
tierra balda es en gran medda una respuesta a a Prmera Guerra
Munda. E snsentdo de a prdda de mones de vdas humanas
de| a Europa tambaendose, como o hzo a concenca de que toda
esa brutadad se haba perpetrado por as mqunas y a tecnooga
hechas por e hombre. Para muchos, e mundo se haba vueto de
repente nhumano y carente de esprtuadad, y a cvzacn pareca
derrumbarse sobre s msma.
En #a tierra balda, Eot se pregunta de qu manera se poda
acanzar a redencn y e renacmento en un escenaro de ta
desoacn. Desde sus prmeras neas, e poema est repeto de
mgenes de esterdad y sequa enfrentadas con os ntentos de a
naturaeza y a humandad de renacer.

$bril es el mes m=s cruelF en"endra
lilas de la tierra muerta2 mezcla
recuerdos y anhelos2 despierta
races inertes con llu!ias prima!erales.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 442
365 das para ser ms cuto
La nea narratva de poema sata de forma brusca entre varas
voces, desorentando a ector como s hubese sdo arro|ado entre
una muttud de extraos o abandonado en un ugar desconocdo. A
pesar de que estas voces agoreras se drgen a menudo drectamente
a ector, as dentdades de orador se mantenen ocutas:
H te ensear al"o que no es
ni tu sombra que te si"ue por la maana
ni tu sombra que al atardecer sale a tu encuentroI
te mostrar el miedo en un puado de pol!o.
#a tierra balda est muy nfuda por a eyenda de rey Arturo y
por referencas a rey pescador, e que fuera un der poderoso y que,
herdo o dscapactado, de| sus domnos como una terra yerma e
nfecunda. E rey pescador no se cura y su reno no renace hasta que
e cabaero Perceva no competa una sere de tareas. Eot nverte a
mayor parte de La terra bada en ntentar dscernr cmo e mundo
moderno puede ograr un renacer parecdo. A fna, vueve a haber un
ho de esperanza, a parecer por casuadad, pero en e me|or de os
casos se trata de una esperanza frg, a a que e orador de os
tmos versos de poema, a gua que e resto de a humandad,
puede aferrarse so con certa sensacn de resgnacn.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 443
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 32 ARTES PLASTICAS
&l pensador
La #onu#ental escultura de Au$uste %odin 50D7)E010<8
El pensador 50DD)8 es una de las obras de arte #s conocidas
del #undo* 2asta el punto de 2aberse convertido en un icono
del $enio creador o de al$uien perdido en sus pensa#ientos.
La escutura se dse dentro de proyecto de #a puerta del
infierno, e prtco que e goberno francs e encarg a artsta en
1880 para e nuevo Muse des Arts Dcoratfs. Se supona que
representaba a Dante, e poeta taano medeva cuya Dvna comeda
srv como fuente de nspracn para todo e proyecto.
La escutura orgna tena soamente 70 centmetros de ato.
Rodn us como modeo a un hombre muscuoso de arededor de 40
aos de edad, a msma que e artsta cuando comenz e traba|o en
La puerta. E pensador descansa su barba sobre e dorso de su
mano derecha, mentras que sus hombros estn teramente
hunddos por e peso de sus pensamentos. Tene e cuerpo en
tensn, como evdenca e hecho de que est aferrndose a a base
con os pes. Como e destno de a escutura era exactamente e
centro de a parte superor de prtco, est ncnada haca deante,
con a cabeza, as manos y as rodas proyectadas ms aa de os
pes.
En 1902, Henr Leboss reaz una versn mucho ms grande
(dos metros de atura) e ndependente ba|o a supervsn de Rodn
para a Lousana Purchase Exposton que se ba a ceebrar en San
Lus (Estados Undos). No obstante, Rodn repud a copa. Se exhb
otro modeo en e San de 1904, con dspardad de crtcas.
Fnamente, a ntaacn de a estatua en un ugar pbco se reaz
en abr de 1906. Varos aos despus, durante una crss potca fue
adoptada como smboo por os socastas, y uego trasadada a
|ardn de Museo Rodn en 1922 con e pretexto de que supona un
obstcuo durante as ceremonas pbcas. En a actuadad se
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 444
365 das para ser ms cuto
pueden ver copas de l pensador por todo e mundo, prctcamente
todas, como e orgna, a are bre.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Rodn tena obvamente a Mgue Ange en mente cuando
cre E pensador, y en especa e Moss de San Petro n Vnco
(Roma), y e Lorenzo de' Medc de San Lorenzo (Forenca).
2. En su tumba de Meudon hay un mode de E pensador.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 445
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 32 CIENCIA
La riccin
La riccin es la uer-a +ue se opone al #ovi#iento de
un ob.eto cuando su supericie ro-a contra la de otro. Gor
e.e#plo* cuando 2ace#os rodar una pelota sobre la 2ierba* es
la riccin lo +ue 2ace +ue la velocidad de la pelota se va,a
reduciendo 2asta +ue inal#ente se detiene.
Segn a prmera ey de movmento de Isaac Newton, un
ob|eto en movmento se mantene as a no ser que entre en accn
una fuerza externa. S anzramos una peota en e vaco de espaco,
a peota segura movndose porque no hay frccn en e vaco. Sn
embargo, sobre a Terra no hay nada parecdo a una superfce sn
frccn. Sempre hay ago que se nterpone en e camno. Incuso s
anzamos una peota a are, ste se frota contra a peota, creando
caor y reducendo su veocdad de movmento.
La frccn a causa una nteraccn moecuar compe|a sobre a
superfce de os ob|etos. En genera, as superfces rreguares
causan frccn: por e|empo, una |a sobre un trozo de madera sn
pur. Las superfces sas mnmzan a frccn, como sucede con os
patnes sobre e heo. Pero esta rega tene agunas excepcones. En
e caso de dos superfces de meta extremadamente panas y
asadas, se fusonarn en o que se denomna sodadura en fro; as,
a resstenca de frccn a movmento ser de hecho muy fuerte.
Hay muchos tpos de frccn, pero s habamos de da a da nos
encontramos por o genera con a esttca y a cntca. La prmera es
a frccn de dos ob|etos que no se mueven en reacn e uno con e
otro como cuando hay un banco que est smpemente coocado
sobre e sueo. La cntca es a de dos ob|etos en movmento reatvo
que se rozan entre s, como por e|empo aguen que arrastra un
banco por e sueo. En genera, a frccn esttca es ms fuerte que
a cntca; esto expcara por qu cuando movemos un muebe e
empu|n nca requere normamente de un esfuerzo mayor que
despus, cuando segumos arrastrando e ob|eto ya en movmento.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 446
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. Cuando frotamos as manos, a frccn hace que entren en
caor.
2. Los ubrcantes como e acete son sustancas que reducen a
frccn entre superfces. E estudo de os ubrcantes y k frccn se
denomna trbooga.
3. Los frenos de os coches y d as bccetas funconan porque
magnfcan frccn.
4. Las hendduras de as zapatas deportvas ncrementan k
frccn contra e sueo, o que facta evantar e pe de sueo.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 447
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 32 MSICA
Frdric C2opin
La obra de Frdric C2opin 50D0)E0D718 inclu,e pie-as
esenciales en el repertorio de cual+uiera +ue +uiera
convertirse en pianista. A sus co#posiciones* aun+ue
carecieran del virtuosis#o ri#bo#bante de sus
conte#porneos* no les altaban belle-a* buen $usto e
inteli$encia. %esu#iendo* C2opin era #s apreciado co#o
co#positor de saln +ue co#o creador de pie-as para salas
de concierto> en lo pri#ero* nadie pudo superarlo en toda su
vida.
Nac en 1810 de padre francs y madre poaca a as afueras de
Varsva (Poona), donde crec rodeado de os |venes de a
arstocraca que vvan en e nternado que gestonaba su padre.
Adopt muchos de sus comportamentos y, de |oven, se gan a
reputacn de decado, engredo, obsesonado con e esto y ago
afemnado. En un prncpo, de adoescente, compona pequeas
pezas denomnadas mazurcas y poonesas, ambas basadas en as
danzas de focore poaco; acab hacndose famoso en su cudad
gracas a sus nterpretacones en os saones de a arstocraca. En
1830 se trasad a Vena y fnamente a Pars, donde acanzara a
fama.

En a capta francesa prob a componer concertos para
pbcos ms numerosos, pero su esto de escrtura (con una
utzacn decada y matzada de voumen, a armona y a
dsonanca) no funcon demasado ben. Despus de 1835 rara vez
toc fuera de os saones de os rcos y sofstcados parsnos que
adoraban su esto musca y su Personadad de dand presumdo.

Durante su estanca en Pars se hzo amgo de varos artstas e
nteectuaes, entre os que se encontraba su rva, Franz Lszt. Y o
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 448
365 das para ser ms cuto
que es an ms mportante, se nvoucr en una trrda aventura
amorosa con a excntrca novesta George Sand. Estuveron de
vacacones |untos en Maorca en 1838 y 1839. A Chopn enferm de
tubercuoss, pero tuvo an a energa sufcente como para escrbr
sus 24 Preudos. Despus de regresar a a casa de campo francesa
de Sand, a saud de Chopn empeor. Cansada de comportamento
enfermzo y neurtco de su amante, Sand o abandon en 1846.
Mur en Pars en 1849, de|ando tras de s uno de os con|untos
de obras para pano ms mportantes de todas as pocas.

OTROS DATOS DE INTERS
1. Cuando Chopn se march de Varsva se ev consgo una
urna de pata ena de terra poaca. Nunca vovera a su patra, pero
a urna fue enterrada |unto a en una expresn frme de
naconasmo.
2. Precsamente e naconasmo fue uno de os grandes temas
de a carrera de Chopn, que expresaba su amor por su patra a travs
de a msca que compona. La utzacn que hzo de focore poaco
y d as danzas cortesanas, especamente en a Poonesa mtar n
3_en a menor, una peza de conmemoracn de un evantamento
fado de os poacos contra e zar en 1831, fue una demostracn
ms de su devocn por Poona.
3. Escrb un concerto para vooncheo y un puado de pezas
breves para otros nstrumentos; sn embargo, e resto de sus
composcones (docenas de nocturnos, scherzos, baadas, preudos,
mazurcas, poonesas y estudos) fueron todas para pano.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 449
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 32 FILOSOFA

&l proble#a del #al
Consdere estas cuatro afrmacones:
$ios es todopoderoso =todo est, al alcance de su
poder>6
$ios es omnipresente6
$ios es de una bondad perfecta6
?a! mal en el mundo6
Desde un punto de vsta tradcona, os testas, es decr, a
gente que cree en Dos, ha aceptado estas cuatro deas, pero muchos
fsofos han argumentado que son ncompatbes entre s. S Dos es
todopoderoso, podra haber hecho un mundo en e que no hubese
ma. Y como un mundo sn ma es me|or que uno que o tene, cmo
podra un Dos benevoente crear a sabendas un mundo en e que
exste e ma?
Una de as soucones es afrmar que Dos no es responsabe de
que exsta e ma en e mundo. Los que defenden esta vsn
argumentan que Dos cre e mundo pero que a humandad cre e
ma. La humandad tene vountad propa y a nca forma en a que
Dos podra haber evtado que surgera e ma habra sdo hurtndoe
esa vountad. Pero, contna e argumento, un mundo en e que no
tuvramos nuestra propa vountad sera ncuso peor que e mundo
actua. Por o tanto, Dos tom a me|or opcn: cre a a humandad
con vountad propa, o que hzo posbe e ma.
Por supuesto, esta teora no resueve e probema de os maes
naturaes (huracanes, terremotos y tsunams que causan muerte y
sufrmento). Dos podra haber creado una naturaeza con menos
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 450
365 das para ser ms cuto
capacdad para causar desastres que se evan por deante a vda de
nocentes. Por qu no o hzo?
Gottfred Whem Lebnz (1646-1716) respond a esta cuestn
con su famosa proposcn de que ste es e me|or de os mundos
posbes. No cabe duda de que agunas de as caracterstcas de este
mundo son maas (por e|empo, a exstenca de huracanes
mortferos). Sn embargo, defenda Lebnz, un mundo sn huracanes
mortferos sera peor que e mundo actua. Por e|empo, carecera de
as eegantes eyes naturaes que rgen e comportamento de cma.
OTROS DATOS DE INTERS
1. E probema de hacer compatbe a dea de a bondad
perfecta de Dos con e ma en e mundo se conoce como teodcea.
2. Agunos fsofos creen que Dos no pudo eegr un mundo
me|or y que opt entre dversas aternatvas. Argumentan que s Dos
hubese tendo que eegr e me|or mundo, se panteara un confcto
con su bertad de eeccn.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 451
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 32 RELIGION
La s2aria
En e sam, a sharia o ey tene una mportanca fundamenta,
nextrcabemente reaconada con a prctca de a regn.
E nvestgador Seyyed Hussen Nasr propuso a sguente
anaoga. Imagnemos un gran crcuo; a totadad de a crcunferenca
representa a a sharia. A gua que a crcunferenca, todo musumn
debe ncar su va|e sguendo e rado de crcuo, o que representa
e tariqat o camno hasta e centro de crcuo, que es a haqiqa o
verdad. Aunque se puede segur consderando a un musumn como
ta a pesar de que no obedezca a sharia, no podr acanzar a haqiqa
s no sgue ese camno.
No hay nngn mbto de a socedad que se encuentre fuera
de acance de a sharia, que puede dvdrse en dos partes: e ibadan
o ey referente a a oracn; y e muamalat, a norma reaconada con
as transaccones que cubre todas as reacones socaes, potcas y
econmcas.
Las cnco categoras en as que se dvden as normas de a
sharia son:
4bli$atorio: como as oracones daras.
Su$erido: como a cardad.
Indierente: como ncur verduras en a amentacn.
Censurabe: como e dvorco.
Gro2ibido: como e asesnato, comer cerdo o beber acoho.

Con e paso de tempo, os estudosos han do tomando
dversos camnos; as, dentro de a rama sun naceron cuatro
escueas ndependentes de sam. A pesar de todo, en genera, as
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 452
365 das para ser ms cuto
cnco escueas (as cuatro sunes y a escuea ch) estn de acuerdo
en os rtos bscos.
Una de as dferencas bscas entre os ches y os sunes est
reaconada con e concepto de a ijtihad, as fuentes prncpaes de a
shara. Los sunes creen que desde e sgo X os textos de a ijtihad
han estado cerrados a a nterpretacn, mentras que os ches
consderan que es su deber renvestgar de forma perdca a ijtihad
para ver s se deben adoptar eyes nuevas frente a mundo moderno.
OTROS DATOS DE INTERS
1. La shara es vsta como a ey nmutabk de Dos, y aunque os
ches creen en su renterpretacn son muy cudadosos a a hora de
emtr eyes nuevas.
2. Los musumanes tenen prohbdo comer cerdo y cuaquer
otro tpo de anma que no haya sdo sacrfcado en e nombre de
Dos. Tambn tenen vetado comer monos, perros, gatos y a mayor
parte de os anmaes carnvoros.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 453
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 33 HISTORIA
Jo2n 9roCn
Jo2n 9roCn 50D))E0D;18 era un activista #ilitante contra
la esclavitud. Fue e.ecutado en 0D;1 en el estado
nortea#ericano de Vir$inia por intentar provocar una rebelin
de esclavos. "esde un punto de vista #ilitar 9roCn era un
co#pleto desastre* pero co#o #ovi#iento social su
levanta#iento ue un claro e.e#plo del co#pro#iso de los
abolicionistas de acabar con la esclavitud. Aco#pa'ado de un
pu'ado de se$uidores* se 2i-o con el control del arsenal
ederal de Harpers Ferr,* en Vir$inia* coniando
in$enua#ente en +ue los esclavos de la re$in se escapar!an
de sus se'ores , se unir!an a l. La revuelta nunca lle$ a
#ateriali-arse> ue detenido , a2orcado a los pocos d!as.

Perteneca a aa voenta de movmento aboconsta, que
haba do crecendo entamente desde prncpos de sgo XIX. Haca
1859 a mayor parte de os norteamercanos de os estados de
Norte se oponan a a escavtud, pero eran pocos os que adoptaban
os mtodos extremos de Brown. Muchos de os moderados,
ncuyendo a Abraham Lncon, tenan esperanzas de poder acabar
con a escavtud, Pero estaban muy e|os de recamar una abocn
nmedata. Los radaes como Brown y Wam Loyd Garrson, uno
de os prncpaes escrtores aboconstas de Boston, buscaban a
abocn nmedata de o que vean como un ma mora naceptabe.
Garrson, en un ataque a os moderados, sugr sarcstcamente:
Dgae a un hombre cuya casa est ardendo que ponga en marcha
una aarma moderada.
Los cudadanos de sur, sn embargo, vean as dos correntes
de aboconsmo como ntrgas de os beraes de norte. La
escavtud, segn os de sur, a ordenaba a msma Bba y, ms an,
era cruca para a economa agrara de a regn. |ohn C. Cahoun, un
emnente potco de Carona de sur que haba sdo vcepresdente
de Senado, aseguraba que a escavtud no so no era maa sno que
era caramente buena. Cuando egaron a sur as notcas sobre e
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 454
365 das para ser ms cuto
evantamento de Brown, e pnco y a desconfanza se extenderon
por a regn. La revueta fracas desde un punto de vsta mtar pero
potcamente fue un xto. Aterrados, muchos cudadanos de sur
egaron a a concusn de que separarse de norte era a nca forma
de mantener a escavtud. Cuando Abraham Lncon gan as
eeccones de 1860 con a ayuda de os aboconstas, os estados de
sur se escnderon provocando a guerra de Secesn, que acabara
ponendo fn a a escavtud.
La cruzada de Brown sgue provocando controversa en a
actuadad. Segn as defncones actuaes, sera sn ugar a dudas
un terrorsta. En una escaramuza que tuvo ugar en Kansas pocos
aos antes de a ntentona de Harpers Ferry, Brown y sus h|os
utzaron espadas para mutar hasta a muerte a una fama que
defenda a escavtud. A pesar de todo, as prctcas terrorstas de
Brown ayudaron en una causa que en a actuadad todos consderan
|usta.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 455
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 33
LITERATURA
Marcel Groust
E novesta francs Marce Proust (1871-1922) es recordado
prctcamente so por una nca obra, que ha bastado para cmentar
su fama. Su novea coosa J la recherche du temps perdu, que ha
sdo traducda a casteano como n busca del tiempo perdido, es
una de as me|ores obras de sgo xx.
Dsfrut de una stuacn acomodada en Pars y recb una
formacn competa tanto en teratura como en derecho. Desde |oven
se mov en crcuos socaes atos y desempe un pape actvo en
os saones de a belle poque de a te parsna. Despus de
pubcar su prmera coeccn de reatos cortos en 1896, Proust
empez a traba|ar en una obra autobogrfca ttuada >ean Santeuil,
que servra como base para a que sera su obra maestra.
Sumdo en un estado de saud decado y un uto permanente
por a muerte de sus padres, comenz a traba|ar en su obra n busca
del tiempo perdido en 1909. La novea es en verdad ggantesca, con
ms de 3000 pgnas en as que se recogen ms de 2000 persona|es.
Se pubc en sete vomenes entre 1913 y 1927; no se pareca a
nnguna otra novea que se hubese escrto |ams en e mundo; de
hecho muchos edtores a rechazaron ncamente a no saber muy
ben qu hacer con ea.
La obra es en esenca autobogrfca y muestra a evoucn de
un |oven en su bsqueda por aqueo que o ha convertdo en o que
es, recogendo y revvendo recuerdos de a |uventud y fnamente
preparndose para escrbr una novea. Se trata de un traba|o con
tantos eementos fosfcos y pscogcos como teraros. En e
transcurso de a novea, e narrador medta sobre e amor, a
dentdad, a ambgedad sexua, a esttca, e arte y otros muchos
temas. Aunque a mayora de os ectores consderan a narrador
como un ter ego de Proust, e autor de|a en a ambgedad a
cuestn de s e ector debera ver reamente a autor y a narrador
como a msma persona.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 456
365 das para ser ms cuto
Ta y como ndca e ttuo de a obra, e tempo y os recuerdos
ocupan gran parte de a novea. Para Proust e tempo fuye, es un
todo amorfo ms que una progresn de momentos ordenados y
neaes. A menudo, recuerdos que crea perddos e vueven de
repente a narrador a travs de aguna cave sensora. En uno de sus
pasa|es ms famosos, e autor recuerda perfectamente momentos de
su |uventud despus de probar una magdaena, porque soa comeras
cuando era no mo|ndoas en e t. Este tpo de expermentacn ha
segudo vgente mucho despus de su muerte, ya que numerosos
autores de modernsmo han traba|ado a partt de estas ncursones
en a memora y e tempo en sus propos traba|os.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Proust fnanc con un dnero que haba heredado de sus
padres a pubcacn de prmer voumen de su novek.
2. Durante e nfame caso Dreyfus (1897-1899), Proust
nvrt una cantdad nada desdeabe de dnero y tempo en
defender a ofca francs de orgen |udo Afred Dreyfus, que haba
sdo acusado n|ustamente de tracn.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 457
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 33 ARTES PLASTICAS
Claude Monet
Claude Monet 50D7)E01(68 ue una de las i$uras
centrales del #ovi#iento i#presionista. &s conocido por sus
nu#erosos cuadros de los nenares de su .ard!n de @ivern,
5Francia8.
Nac en Pars pero se trasad a vvr a E Havre, en a costa
normanda, con tan so 5 aos. Su contacto desde no con a
naturaeza y e mar de|aron una tremenda mpronta en su carrera
artstca. Monet no tard en ser conocdo en a regn por as
carcaturas que reazaba, amando a atencn de pntor Eugne
Boudn, uno de os prmeros pasa|stas a are bre. En 1862, a
fnazar dos aos de servco mtar en Arge, Monet recb e
permso paterno para contnuar con su carrera como pntor y se
trasad a vvr a Pars. Una vez en a capta se form en e estudo de
Chares Geyre, donde conoc a os futuros mpresonstas Auguste
Renor y Afred Ssey, as como a |ohann Barthod, pasa|sta
hoands.
En 1865 ,1866 y 1868 expuso sus obras en e San de Pars. Sn
embargo, a fnaes de a dcada de 1860 empez a exporar tcncas
nuevas que acabaran evndoo a mpresonsmo. En 1869 pnt
|unto a Renor en e restaurante La Grenoure, un conocdo ugar de
paseos en barca. En este traba|o con|unto, ambos artstas utzaron
brochazos fragmentados Para refe|ar a cadad efmera de a uz y e
coor refe|ados en e agua.
En 1870 se cas con su amante, Came Donceux, y se trasad
a Londres para escapar de a guerra franco-prusana. Durante os
nueve meses que pas a reaz numerosas pnturas de ro Tmess
y conoc a que sera su marchante, Pau Durand-Rue. En 1872
regres a Argenteu cerca de Pars, donde permanecera durante os
ses aos sguentes, aos ms tarde fue uno de os prncpaes
mpusores de a prmera mustra mpresonsta, a a que env a
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 458
365 das para ser ms cuto
pntura /mpresinF $manecer, que acabara dando nombre a
movmento.
En 1883 se trasad a Gverny, a noroeste de a capta, do
dse sus propos |ardnes, famosos por as pnturas que reaz de e
durante os tmos 25 aos de su vda.
Monet sgu va|ando frecuentemente de Gverny a Londres,
Venca y Run. En a tma dcada de sgo XIX empez a traba|ar
en una sere de obras que refe|aban e msmo tema; amares, una
catedra y un pasa|e de amos ta como se vean en dferentes
momentos de da. Traba| en ms de ocho pnturas a msmo tempo,
dedcando menos de una hora a cada una.
Desde su muerte, a popuardad e nfuenca de Monet han do
crecendo enormemente. En 2004, una de sus pnturas de
Paramento brtnco se vend por ms de 20 mones de dares.
Mes de turstas va|an todos os aos hasta su casa y sus |ardnes de
Gverny, y sus obras estn expuestas en os prncpaes museos de
mundo, especamente en L'Orangere y e Museo Marmottan de Pars.
OTROS DATOS DE INTERS
1. En una ocasn Monet sea que e hubese gustado nacer
cego y uego, de repente, recuperar a vsta y ver as cosas sn
nocones preconcebdas.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 459
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 33 CIENCIA

&l Sol , la usin nuclear
&l Sol no arde de la #is#a or#a +ue lo 2ace un tro-o de
#adera en una 2o$uera* sino +ue unciona co#o un
$i$antesco reactor nuclear. La ener$!a +ue produce tiene su
ori$en en la usin nuclear* el proceso +ue consiste en
co#binar dos ncleos at#icos pe+ue'os dentro de uno #s
$rande. Grincipal#ente el Sol usiona to#os de 2idr$eno en
to#os de 2elio para crear ener$!a* pero ta#bin usiona
2elio en berilio , ste en litio.
Debdo a o nmenso de a masa y a fuerza de a gravedad de
So, e corazn de astro es un nceo de presn y caor extremos y
son precsamente estas caracterstcas as que hacen posbe que se
produzca a fusn. Ba|o crcunstancas normaes, os protones que se
encuentran en e nceo de os tomos de hdrgeno se repeeran
entre s porque todos tenen cargas postvas. Pero a presn que hay
en e centro de So os empu|a unos contra otros, superando a fuerza
eectromagntca. Cuando dos tomos de hdrgeno se combnan
para formar heo, una cantdad mnscua de a masa de os tomos
de hdrgeno se converte en una enorme cantdad de energa. Esta
conversn sgue a conocda frmua de Ensten de E = me2. La
energa que se bera es gua a a masa que se perda tantas veces
como a veocdad de a uz a cuadrado. Como a fusn genera estas
cantdades tan mpresonante de energa a partr de un consumo de
combustbe tan pequeo, os centfcos han estado ntentando
durante dcadas crear reaccones controadas de fusn nucear en a
Terra. Pero a fusn fra sgue movndose ms en e mbto de a
cenca fccn que en e de a readad.
Durante os tmos 45 000 mones de aos e So ha do
consumendo a mtad de sus reservas de hdrgeno; cuando se e
acaben, su centro se contraer a causa de a gravedad, caentndose
y expandendo sus capas exterores. E So se convertr en un
ggante ro|o que envover a a Terra y a convertr en vapor.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 460
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. EL So converte aproxmadamente 600 mones de toneadas
de nceos de hdrgeno en heo por segundo.
2. Durante este proceso, perde aproxmadamente 4 mones de
toneadas de masa, que se transforman en su totadad en energa.
3. La energa de So ega hasta a Terra en forma de fotones.
Cada fotn debe nteractuar con gran cantdad de mocuas de gas
en su camno desde e corazn hasta a superfce de So. En recorrer
este trayecto tarda aproxmadamente entre 100 000 y 200 000 aos.
4. Un fotn tarda en egar desde a superfce de So hasta a
Terra aproxmadamente ocho mnutos.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 461
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 33 MSICA
Virtuosos del ro#anticis#oI
Fran- Lis-t , =iccolM Ga$anini
Las carreras de dos de los pri#eros virtuosos
ro#nticos* =iccolM Ga$anini 50<D(E0D7)8 , Fran- Lis-t 50D00E
0DD68* son dos claros e.e#plos del $usto ro#ntico por los
e:cesos* la decadencia , el culto al $enio.
Pagann, un cadavrco maestro taano de von, era tan
bueno tocando ese nstrumento, especamente nterpretando pasa|es
extensos y de gran compe|dad tcnca, que a menudo o acusaban
de haber hecho un pacto con e dabo a cambo de sus maravosas
apttudes. Su fama empez a fraguarse en un recta que tuvo ugar
en Pars en 1828, en e que encand a as mu|eres y consgu e
reconocmento de os crtcos. A pesar de todo, mur en Nza sn
haber de|ado un repertoro de grandes composcones ya que, a gua
que otros vrtuosos, a mayor parte de sus obras estaban pensadas
para mostrar sus habdades con seccones de soos a una veocdad
de rtmo nsostenbe y acompaamentos mnmos, s es que os
haba. Escrb ses concertos para von de os que soamente dos se
nterpretan con reguardad.
Cuando Franz Lszt, un pansta hngaro de taento
sorprendente, eg a Pars en 1824 qued tan mPresonado a or
tocar a Pagann que |ur que se convertra en e Pagann de
pano y se encerr durante dos aos para practcar. Cuando
fnamente ogr su ob|etvo y empez a reazar concertos pbcos,
de| caro que era un hombre que haba nacdo para e espectcuo. A
mendo fnga crss de hstera a fna de sus representacones para
transmtr a dea de que estaba competamente sumdo en una
experenca musca trascendenta. Las tcncas de Lszt funconaban
entre as mu|eres; tuvo numerosas amantes de a mpresonabe ata
acurna parsna, entre eas a condesa Mare d'Agout y a prncesa
rusa Carone de Sayn-Wttgensten, con quen acabara casndose y
quen termnara convrtndoo a una tranqua pedad catca.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 462
365 das para ser ms cuto
Por encma de todo, estos dos compostores y sostas hceron
que a msca romntca se centrara ms en as representacones que
en a composcn y, a hacero, a ae|aron ms que nunca de a
esttca csca.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Uno de os trucos ms conocdos de Pagann era tocar e
von con ta fura que acababa rompendo tres de as cuerdas para
contnuar su nterpretacn usando a restante.
2. Cuando no era ms que un no, se mut a mano para
ncrementar e acance de sus dedos.
3. En os tmos aos de su vda, Lszt confes sus pecados de
don' |un a msmsmo papa, quen cort a compostor a mtad de
confesn y e d|o: Ya es sufcente, Lszt. De tus pecados a tu
pano.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 463
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 33 FILOSOFA
&l libre albedr!o
Gara poder ser responsables desde un punto de vista
#oral de al$o +ue 2e#os 2ec2o tene#os +ue 2aberlo llevado
a cabo libre#ente. Gor e.e#plo* si ve a al$uien a2o$ndose
en un la$o pero est atado a un rbol , no puede soltarse*
entonces #oral#ente no se le puede culpar de no 2aber
salvado al nadador en apuros. "el #is#o #odo* si le lavan el
cerebro , le ordenan +ue co#eta un cri#en* di!cil#ente ser
responsable por+ue su voluntad estaba coartada.

Segn agunas teoras centfcas, e mundo es determnsta: s
tenemos en cuenta a forma en a que ha sdo en e pasado y as eyes
fscas que o gobernan, so hay un futuro posbe. Imagne que esta
dea tambn es apcabe a sus accones. |usto antes de que reace
una accn, tenendo en cuenta cmo ha sdo e mundo en e pasado
y as eyes fscas que o rgen, so hay una consecuenca posbe. En
este momento ya est determnado o que har en cada nstante de
su futuro.
Acaso un determnsmo de este tpo borra cuaquer
responsabdad mora? S reaza aguna accn moramente
cuestonabe, podra argumentar que as eyes fscas y a hstora de
unverso se con|uraron de manera que no e quedaba otra
aternatva?
S cree que e bre abedro y e determnsmo son
ncompatbes, entonces tendr o ben que renegar de
determnsmo o ben hacero de a responsabdad mora. S nega
que exsta e determnsmo, tendr que creer que en e mundo hay un
verdadero ndetermnsmo causa, puesto en escena por agentes
bres como nosotros. Las eyes de a naturaeza no han determnado
cu ser e futuro de mundo y nosotros o remos de termnando a
travs de cada uno de nuestros actos. S rechaza que exsta a
responsabdad mora, entonces deber defender que e mundo es
de-termnsta y que por tanto carecemos de bre abedro.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 464
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. Aqueos fsofos que creen que e bre abedro y e
determnsmo no son autoexcuyentes se aman compatbstas. A os
que dcen que s o son se es conoce como ncompatbstas.
2. Gottfred Whem Lebnzfue un compatbsta famoso: crea
que todas nuestras accones estn determnadas por causas, pero
que a pesar de eso somos bres.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 465
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 33 RELIGION
C2i!es , sun!es
La #a,or escisin +ue se 2a producido en el isla#* +ue
dio lu$ar a la ra#a c2i! , a la sun!* tuvo lu$ar tras la #uerte
de Ma2o#a. Cuando el proeta alleci a la edad de 6H a'os*
en el 6H( d. C* no de. un sucesor deinido* lo +ue provoc
una disputa sobre +uin* Al! o Abu 9aBr* deb!a ocupar su
lu$ar. &so provoc la escisin.
Segn a tradcn ch, Mahoma do un dscurso en Gadr |um
durante e cua aab y se refr en numerosas ocasones a A, su
prmo y yerno, o que nterpretaron como una amada de profeta a
que A fuera e encargado de guar os pasos de sam. Por o tanto,
os ches creen que A fue e prmer mn de sam, de msmo modo
que creen ser os ncos que se han mantendo fees a as prmeras
enseanzas de Mahoma, mentras que os sunes se han desvado.
Iguamente, os ches defenden que todos os futuros manes deben
ser descendentes de Mahoma, a travs de su h|o A y a mu|er de
ste, Ftma.
En cambo, os sunes aseguran que aunque s es certo que
Mahoma hab de A y o aab en Gadr |um, esto no sgnfcaba que
A hubera de convertrse en e sguente der de sam. En su ugar,
y tras agunas uchas nternas, decderon que fuera Abu Bakr e que
se ergera como prmer cafa. Abu Bakr era suegro y confdente de
Mahoma. Cuando este huyo de La Meca y se drg a Medna por
prmera vez, Abu Bakr fue su nco acompaante. Adems, cuando
no estaba era Abu Bakr quen drga as oracones, o que refoz a
dea de os sunes de que era e eegdo Para suceder a Mahoma.
A medda que ambas sectas se fueron dstancando a o argo
de tempo, as dferencas entre eas tambn fueron crecendo. A
pesar d que a dvsn se nc por motvos potcos entre dos grupos
con e msmo sstema regoso, esto ya no es as. A haber estado
separados durante tanto tempo, sus creencas, eyes y prctcas
regosas tambn han do cambando de dferente forma. Una de as
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 466
365 das para ser ms cuto
prncpaes fuentes de estas dferencas es e hadt, as tradcones
oraes que recogen y transmten as enseanzas de profeta y sus
compaeros. Los ches so aceptan e hadit como autntco cuando
se e puede segur e rastro hasta Mahoma y A, y rechazan aqueos
que surgen de otras fuentes. As, no aceptan muchas de as
tradcones que os sunes atesoran como sagradas.
OTROS DATOS DE INTERS
1. A pesar de que os sunes no consderan que A fuera e
prmer cafa, s creen que fue e cuarto de os cuatro cafas ben
guados, tras Abu Bakr, Ornar y Otman.
2. En a actuadad, a rama sun es a ms numerosa de sam e
ncuye a 90% de os musumanes, seguda por e 9% de os ches.
Sn embargo, hay que contempar estas estadstcas con precaucn
porque os ches son mnoras oprmdas en no pocas regones, por o
que a cfra podra ser dferente.
3. E hayy o peregrna|e sagrado a La Meca es uno de os pocos
acontecmentos que consgue que unas pobacones por o genera
separadas se renan en un msmo ugar. Durante e hayy, sn
embargo, todos os fees van vestdos con e ropa|e senco de
peregrno, por o que no se pueden aprecar as dferencas socaes o
tncas.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 467
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 34 HISTORIA
Abra2a# Lincoln
Abra2a# Lincoln 50D)1E0D6;8 es considerado el #e.or
presidente de la 2istoria de &stados /nidos por la or#a en la
+ue diri$i la nacin durante la $uerra de Secesin 50D60E
0D6;8* +ue conserv la /nin , puso in a la esclavitud.
=acido en _entucB,* ue ele$ido en 0D6). Fue tr$ica#ente
asesinado en un teatro por un si#pati-ante enlo+uecido del
sur en 0D6;* slo unos d!as despus de +ue el e.rcito
conederado ba.o el #ando del $eneral %obert &. Lee ir#ase
su rendicin en el Galacio de Justicia de Appo#atto:. 9a.o su
#ando &stados /nidos $an la $uerra* pero no vivi lo
suiciente co#o para ver el pa!s en pa-.
Era un hombre huesudo y poco atractvo, con tendenca a a
meancoa. Investgadores modernos han sugerdo que quz sufrera
depresones. Antes de convertrse en presdente, su experenca
potca se mtaba a unos pocos cargos ocaes, un mandato en e
Congreso de 1847 a 1849 y una canddatura fada para e Senado en
1855.
Pero pese a esos comenzos tan poco prometedores Lncon
acab convrtndose en e hombre ms decddo y sn ugar a dudas
e ms eocuente de os que han ocupado a presdenca
estadoundense. Lncon crea que haba que conservar Ia Unn a
cuaquer preco, y pensaba que os Estados Undos eran necesaros
para que os deaes repubcanos que representaban no
desapareceran de a Terra. Mucho antes de a entrada en escena
de os redactores de dscursos presdencaes, Lncon creaba textos
emotvos que ayudaban a os norteamercanos a soportar as durezas
de a guerra En 1864 fue reeegdo para ocupar a Casa Banca frente
a un canddato que haba prometdo poner fn a a guerra, una vctora
que refe|aba su capacdad para mantener undos a os
norteamercanos en torno a a causa de a Unn a pesar de as
terrbes prddas que estaban sufrendo.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 468
365 das para ser ms cuto
No tena mucha experenca mtar prctca, pero no vacaba a
a hora de drgr a sus generaes. E genera Uysses S. Grant fue e
nco a que Lncon vea como un der de confanza para drgr a a
Unn a pesar de os rumores de que era acohco. Dganme a
marca de whsky que bebe Grant, d|o a parecer en una ocasn, y
es mandar un barr a resto de ms generaes.
Antes de su muerte haba pensado de|ar que os estados de sur
voveran a formar parte de a Unn ba|o unas condcones muy
generosas, sn castgar a os deres de a reben. Su asesnato puso
a presdente Andrew |ohnson a mando. Lncon habra demostrado
ser e me|or amgo con e que pudera soar e sur, de| escrto
Grant, que aad: Conoc a bondad de su corazn, su generosdad,
o fexbe de su dsposcn, su deseo de que todo e mundo fuese
fez y sobre todo su vountad de ver cmo todo e puebo
estadoundense vova a compartr todos os prvegos de a
cudadana en guadad para todos.
OTROS DATOS DE INTERS
1. E asesno de Lncon fue |ohn Wkes Booth, un conocdo
actor Shakespearano y famar e|ano de ex prmer mnstro brtnco
Tony Bar. Tras dsparare, Booth huy a Maryand, donde fue
acorraado por sodados de a Unn que o mataron cuando se neg a
rendrse.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 469
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 34 LITERATURA
&l 2o#bre invisible
/na de las criaturas #s e:tra'as +ue 2a producido la
literatura es la novela en la +ue se consi$ui co#binar una
cr!tica social penetrante , una tcnica literaria innovadora. El
-ombre in)isible 501;(8* de %alp2 &llison* incide en los dos
#bitos presentando una investi$acin desconcertante de la
vida aroa#ericana del si$lo 33 ade#s de una usin
innovadora de la len$ua in$lesa , el rit#o de la #sica de
.a--. Con su obra* &llison consi$ui sorprender de i$ual
#anera a los lectores blancos , ne$ros> los pri#eros se
con#ov!an ante la rabia del narrador* , los se$undos se
irritaban al conte#plar c#o el autor estaba tan dispuesto a
criticar a unos co#o a otros. Co#o era de esperar* El -ombre
in)isible se convirti en un :ito de ventas controvertido ,
recibi el $alardn =acional 9ooB ACard.
Nacdo en Okahoma, Eson (1914-1994) soaba con
convertrse en unmsco de |azz, para o que assta a Insttuto
Tuskegee de Aabama a recbr a formacn adecuada. Tras de|ar a
unversdad acept un traba|o en e proyecto Federa Wrters, una
ncatva terara de goberno durante a Gran Depresn. Se trasad
a a cudad de Nueva York en1936, donde for| su amstad con e
poeta Langston Hughes, e novesta Rchard Wrght y otras grandes
fguras negras.
E annmo protagonsta de l hombre in!isible es un estudante
brante de raza negra procedente de sur. Despus de ser humado
pbcamente por un grupo de bancos ocaes para poder optar a una
beca, descubre que e presdente de a unversdad, tambn negro,
es tan nsdoso y confabuador como cuaquer racsta convencdo de
raza banca. E narrador se marcha a Harem, donde se nvoucra en
una organzacn potca que aaba su capacdad oratora. Pero
guamente su experenca termna en otra desusn ya que acaba
sendo dana de os ataques tanto de os bancos como de os negros
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 470
365 das para ser ms cuto
de grupo, que no aprueban a capacdad de nfur que ha adqurdo y
que o ven como una amenaza a su poder.
Aunque hace gran hncap en sus descrpcones de racsmo
banco, l hombre in!isible es guamente caro en sus crtcas a a
comundad afroamercana. E narrador se encuentra con
nnumerabes e|empos de negros nteresados que traconan y mnan
a otros, especamente en temas reaconados con e potqueo y con
a causa de os derechos cves. Fnamente, e narrador se da cuenta
de que es nvsbe: todas as personas a as que conoce, cegadas
por e racsmo o e egosmo, o ven o ben como un estereotpo
negatvo o ben como una herramenta para acanzar sus propos
ob|etvos. Frustrado ante a negacn de su propa ndvduadad, se
esconde para escrbr a hstora de su vda, o nco que puede hacer
para que su voz se escuche.
OTROS DATOS DE INTERS
1. E hombre nvsbe fue a nca novea de Eson. So pubc
adems as coeccones de ensayos ttuadas Shadow and Act (| 964)
y Gong to the Terrtory (1986).
2. Varos de os persona|es de E hombre nvsbe fueron
creados a partr de deres potcos reaes de a comundad negra,
entre os que se ncuyen Broker T. Washngton y Marcus Garvey.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 471
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 34 ARTES PLASTICAS
Au$uste %enoir
Au$uste %enoir 50D70E01018 es uno de los pintores #s
i#portantes del #ovi#iento i#presionista , debe su a#a*
principal#ente* a sus escenas de recreo , la sensualidad de
sus retratos de #u.eres , ni'os.
Era h|o de un sastre y empez su carrera artstca a a edad de
13 aos traba|ando en a decoracn de abancos y en e dbu|o de
fores sobre porceana. Perfeccon su tcnca hacendo copas en e
Museo de Louvre hasta que en 1861 se matrcu en a Escuea de
Beas Artes. Un ao ms tarde entr en e estudo de pntor
acadmco suzo Chares Geyre, donde conoc a os que seran os
grandes maestros de mpresonsmo: Caude Monet, Afred Ssey y
Frederc Baze. Aunque expuso agunas de sus obras en e San de
Pars en a dcada de 1860, se un a os mpresonstas en su prmera
exposcn en rebeda de 1874.
Durante a dcada sguente, os prncpos de mpresonsmo
de|aron una profunda mpronta en su esto. En #e 3oulin de la
+alette (1876), a composcn est cortada de forma arbtrara, o
que hace que a pntura parezca una contnuacn de mundo exteror.
Renor present esa obra en a tercera exposcn mpresonsta,
que tuvotuvo ugar en 1877. Un ao despuesregres a Saon de Pars,
donde empez a buscar e patrocno de persona|es de moda y
acaudaados. Ya beerado de restrccones econmcas, comenz a
va|ar con frecuenca: a Magreb en 1881, y a Itaa durante un argo
perodo que comenz en 1882. En ese pas estud e cascsmo de
Rafae y as escuturas antguas, un traba|o que e hzo preguntarse
sobre e vaor sub|etvo de mpresonsmo. A partr de 1883 e nters
nca de artsta por e coor efmero a uz voube y os gopes
superfcaes de pnce de| paso a una preocupacn cada vez mayor
por e voumen, a forma y e contorno.
En 1900 recb a Legn de Honor como prueba de una
reputacn dstnguda en os crcuos ofcaes. Poco despus su
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 472
365 das para ser ms cuto
estado de saud comenz a deterorarse y tras un ataque de artrts
reumtca en 1894 em-pez a perder e contro de sus artcuacones.
En 1910 ya so poda pntar s se ataba e pnce a a mano. Para
empeorar an ms as cosas, se senta abatdo por os probemas
famares; en 1915 su h|o |ean, que acabara convrtndose en un
cneasta famoso, resut herdo de gravedad en a Prmera Guerra
Munda; poco despus su mu|er faecera tras vstar a su h|o en e
hospta. A pesar de todas estas desgracas, Renor sgu traba|ando.
Con 70 aos empez a expermentar con a escutura: guaba a su
ayudante, Rchard Guo, para modear as fguras que msmo
conceba.
Las ntencones de Renor como artsta quedaron recogdas a a
perfeccn en sus propas paabras: La terra como e paraso de os
doses, eso es o que quero pntar.
OTROS DATOS DE INTERS
1. En Itaa conoc una obra, Tratado de a pntura, de Cennno
Cennn, un artsta forentno de sgh XV, que e nfuy
profundamente.
2. Georges Charpenter, un edtor de bros de moda, present a
Renor a as tes acomodadas que e encargaron muchos retratos
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 473
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 34 CIENCIA
Arco iris
Los arco iris aparecen cuando la lu- solar atraviesa
pe+ue'as part!culas de 2u#edad contenida en la at#sera
terrestre. A este en#eno se le lla#a reraccin.
Las gotas de agua refe|an a uz, hacendo que sta se dsperse
en os coores que a componen, que va|an con frecuencas dstntas.
Aunque nos han enseado que e arco rs est compuesto de sete
coores (ro|o, naran|a, amaro, verde, azu, a y voeta), en readad
hay tantos como gotas de uva que refe|an a uz en e ceo. E arco
rs posee un espectro tota de coores, cada uno de eos vsbe
desde dstntos nguos.
Los arco rs prmaros aparecen entre 40 y 42 grados por
encma de horzonte, con e centro de arco drectamente opuesto a
So. A atardecer e nguo de a uz hace posbe ver todo e
semcrcuo, mentras que a medoda es mposbe contempar un
arco rs porque e So est drectamente sobre nosotros. Desde un
avn se puede ver e crcuo competo de un arco rs porque as
gotas de uva estn por encma y por deba|o de que o observa.
Los arco rs secundaros o dobes aparecen cuando a uz se
refe|a dentro de un arco rs en dos ocasones. E segundo arco rs se
ve con menor cardad, y debdo a dobe refe|o os coores aparecen
en orden nverso. Los arco rs secundaros aparecen unos 10 grados
ms atos que os Prmaros.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Tambn se han vsto arco rs de tercer y cuarto grado, y en
teora os hay hasta de decmotercer grado.
2. A veces a uz de a Luna tene a fuerza sufcente como para
crear arco rs. Por o genera os arco rs unares aparecen como
arcos bancos borrosos.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 474
365 das para ser ms cuto
3. Es fscamente mposbe camnar ba|o un arco rs.
Lteramente, so exsten a os o|os de quen os mra.
4. En a mtooga grega, Irs, a dosa de arco rs, manda
mensa|es desde e ceo a a terra.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 475
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 34 MSICA
Jo2annes 9ra2#s
Jo2annes 9ra2#s 50DHHE0D1<8 era #itad clsico , #itad
ro#ntico , ue uno de los lti#os $randes de la co#posicin
sinnica dentro de las convenciones de la or#a tradicional.
&ra un #aestro del len$ua.e de la sinon!a del si$lo 3I3 pero
ta#bin se inclinaba ante los #aestros de lo anti$uo. La
#sica de 9ra2#s era acorde con su personalidad* sensible*
conservadora* pero en nin$n caso lacnica. Su #uerte #arca
el in de la era ro#ntica.
De orgen humde, nac en Hamburgo (Aemana) y empez a
estudar pano desde muy pequeo; a os 20 aos se embarc con
Eduard Remny, un brante vonsta de orgen hngaro, en un va|e
por Europa. En su perpo conoc a Franz Lszt y a Rchard Wagner,
pero su me|or amgo y e gran defensor durante mucho tempo de su
msca fue Robert Schumann. Este escrb artcuos en su Gue!o
peridico de m.sica en os que descrba a Brahms como un geno, y
Brahms acab convrtndose en parte de a fama dsfuncona de
Schumann. Durante os dos tmos aos de a vda de Schumann,
cuya ocura estaba destrozando a su mu|er, Cara, Brahms a ayud y
termn enamorndose ocamente de ea. Sn embargo, segn se
dce, nunca egaron a consumar su amor.
Fue sosta y drector de orquesta tnerante, va|ando
constantemente entre captaes europeas. Escrb su Concerto para
pano n1 en re menor (1859) para os Schumann, dedcando e
segundo movmento a Cara y rememorando e prmer ntento fado
de sucdo de Robert, cuando se arro| a Rn, en e prmero. Compuso
su prmera y extosa snfona en 1876; en 1888 ya haba escrto tres
ms.
Las snfonas de Brahms, a gua que sus danzas hngaras y
otras pezas orquestaes puras (sn argumento, apeando ncamente
a trmnos muscaes), son as que e deron a fama. Estud con
devocn as snfonas cscas y os contrapuntos de Bach y
Paestrna, pero nunca perd su gusto por a escrtura de meodas
exutantes de tnte romntco
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 476
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. De |oven tocaba e pano en burdeks de a costa de
Hamburgo, donde desarro un afecto por as prosttutas que
conserv toda a vda.
2. Cara Schumann, a quen en una ocasn Brahms escrb Te
quero ms que a nada en e mundo, era a crtca en a que ms
confaba e compostor, hasta e punto de que en su Cuarteto para
pano camb a tonadad de do sostendo menor a do menor
sguendo sus conse|os.
3. Lszt se ae| de Brahms despus de que ste se quedara
dormdo en uno de sus concertos.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 477
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 34 FILOSOFA
I##anuel _ant
"os cosas llenan la #ente de creciente ad#iracin ,
respeto* cuanto #s a #enudo , de or#a #s intensa se
rele:iona sobre ellasI el cielo estrellado +ue est sobre #! ,
la le, #oral +ue 2a, en #i interior.K
IMMA=/&L _A=?* Cr!tica de la ra-n prctica

Immanue Kant (1724-1804) nac en Kngsberg, en aque
tempo parte de Prusa. Pas toda su vda a, sn ae|arse |ams de
esa cudad. H|o de un fabrcante de arneses, crec para convertrse
en profesor de a Unversdad de Kngsberg y acabar sendo
reconocdo como e ms mportante fsofo aemn.
En e ecuador de su vda no haba obtendo an nngn ogro
dgno de mencn. Fue a a edad de 57 aos cuando pubc su obra
ms famosa, 6rtica de la razn pura (1781). En a prmera crtca, que
as se conoce, Kant argumenta que a metafsca so puede ser
centfca s descrbe no a forma de mundo en s sno cmo o
expermentamos. Segn , nunca podremos egar a conocer cmo es
e mundo en readad. E espaco y e tempo, por e|empo, no son
caracterstcas ob|etvas de mundo sno formas de nuestra
experenca.
En 6rtica de la razn pr=ctica (1788), a segunda crtca, Kant
defende que hay una ey mora unversa que se apca a todo e
mundo Y nos dce qu es o que debemos hacer, ndependentemente
de cues sean nuestros deseos. Esta ey nos dcta que tenemos bre
abedro y nos da razones para creer que hay un Dos benevoente y
vda despus de a muerte. Por supuesto, en a prmera crtca se
demuestra que nunca podemos saber s somos bres, s hay un Dos o
s hay vda despus de a muete. En paabras de propo Kant: He
tendo que de|ar en suspenso e conocmento para hacer sto a a
fe.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 478
365 das para ser ms cuto
Entre sus otros traba|os destaca 6rtica del juicio (1790) y una
sere de obras menores y ensayos sobre mora y fosofa potca,
regn, esttca, hstora y cencas naturaes. E sstema crtco,
como msmo o am, tena por ob|eto |ustfcar raconamente as
cencas naturaes, a mora y a regn a tempo que pona mtes a
as cosas de as que os seres humanos pueden reamente estar
seguros.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Aunque Kant es conocdo como fsofo, tambn trat
prctcamente todas as ramas de saber: pedagoga, gca,
matemtcas, cencas naturaes y geografa; adems, pubc varos
traba|os de mportanca sobre fsca y cencas naturaes.
2. A parecer, tena unas costumbres tan ordenadas que os
cudadanos de Kngsberg podan poner os reo|es en hora tenendo
sus paseos como referenca.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 479
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 34 RELIGION
&l suis#o
&l suis#o ue una reaccin a la enor#e i#portancia +ue
el isla# tradicional otor$aba a las palabras literales del
Corn. &n contraposicin a esta tendencia* a+uellos a los +ue
se ter#inar!a lla#ando suistas recla#aban la devocin por el
esp!ritu del libro sa$rado.
Los sufes creen que e sam tene dos partes: una externa, que
consste por e|empo en hacer buenas obras; y otra nterna.
Consderan que e sam es, en esenca, una fe persona. Se pone e
nfass en tener buenas ntencones en ugar de smpemente en
comportarse adecuadamente.
E suf dea era Mahoma, que vv una vda vrtuosa y pa.
Aunque todos os sufes ntentan emuaro en todo o posbe,
agunos creen que su ob|etvo es ncuso superor: acanzar e msmo
estado de paz nteror que hzo posbe que Mahoma recbera as
reveacones dvnas.
Las prmeras rdenes sufes se desarroaron tras a muerte de
Mahoma, cuando os deres empezaron a reatar as hstoras de su
vda y sus reacones daras con fama y amgos. Estas hstoras
servan de nspracn para otras, y as personas que as contaban
comenzaron a tener segudores.
Muchas de estas rdenes practcaban rtos rectando e Corn
que an pervven. Otros, como os dervches, rezaban dando vuetas
sobre s msmos como muestra de devocn. Todas estn ba|o a
dreccn de un maestro esprtua o shaij. Sus dversas prctcas
representan todos os camnos que evan a Dos, y todas comparten
un ob|etvo smar: amar a Dos a margen de motvacones externas.
Los sufes cuentan a hstora de Raba, una escava de sgo v
cuya devocn era tan fuerte que hzo que sus dueos acabaran
dndoe a bertad. Se cuenta que e d|o a Dos que s o amaba por
medo a nferno mereca morr abrasada entre sus amas, y que s o
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 480
365 das para ser ms cuto
amaba porque deseaba acanzar e ceo entonces se e deba negar
ese derecho. Los sufes buscan una comunn pura con o dvno.
OTROS DATOS DE INTERS
1. La paabra suf vene de trmno rabe suf, que sgnfca
ana, por a ropa de ana senca que evan a mayora de sus
practcantes.
2. Agunos creen que |esucrsto fue un e|empo exceente de
sufsmo porque practc e evangeo de amor.
3. Generamente os sufes estn enfrentados con a autordad
regsa porque e restan mportanca a texto de Corn y a aqueos
que ostentan e poder. Un e|empo de estos enfrentamentos es a
hstora de Hassan a Haa|, quen procam: Yo soy a verdad, o
quz ms exactamente, Yo veo a verdad. Por desgraca, a pahbra
que se utza para verdad es a msma que se utza para Dos, de
manera que se crey que haba dcho Yo soy Dos y fue e|ecutado
ba|o a acusacn de basfema.
4. Abd a Oadr a Gan, fundador de una de as mayores
rdenes sufes, formaba parte de no de una caravana que fue
asatada. Los adrones exgeron todo e dnero pero pasaron por ato
a chava. Como su madre haba cosdo dnero a sus ropas, se o
hzo saber a os adrones. Asombrados por su honestdad, stos se
convrteron a Isama msmo.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 481
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 35 HISTORIA
&l Galacio de Justicia
de Appo#atto:. /l,sses
S. @rant , %obert &. Lee
&n la tarde del 1 de abril de 0D6;* el 2o#bre al #ando
del e.rcito de &stados /nidos* /l,sses S. @rant* cabal$ en
su caballo* (incinnati* desde una pe+ue'a $ran.a de Vir$inia
2asta el Galacio de Justicia de Appo#atto:. &n el interior del
ediicio lo esperaba su rival %obert &. Lee* el co#andante de
las uer-as conederadas. "espus de cuatro a'os de luc2a*
Lee 2ab!a lle$ado a la conclusin de +ue su e.rcito estaba
acabado. So#etidos en todos los rentes a #anos de los del
norte* los conederados ten!an la espalda contra la pared.
?ras un apretn de #anos corts* Lee ir# un acuerdo por el
+ue su e.rcito rebelde se rend!a. La $uerra 2ab!a ter#inado.

La guerra de Secesn comenz en 1861 y sgue sendo e
confcto ms sangrento de toda a hstora de Estados Undos, con
ms de 550 000 sodados muertos y centos de mes de herdos. Lee
y Grant, os dos generaes a mando de os e|rctos rvaes, acabaron
Personfcando e gran herosmo y trageda de ambos bandos.
Grant (1822-1885), h|o de un curtdor, haba nacdo en Oho y
se haba graduado de os tmos de case en a academa mtar
norteamercana de West Pont. Antes de que a guerra de Secesn o
cataputara a a grandeza, ncuso su padre o mraba decepconado.
Abandon e e|rcto tras haber uchado en a guerra de Mxco y
fracas en una sere de negocos antes de regresar para traba|ar con
su padre en su tenda de pees en a dcada de 1850. E nco de as
hostdades e permt vover a o nco en o que reamente
destacaba: a guerra. Era acohco, pero a frme devocn de Grant
por a vctora a cuaquer preco hzo que se ganara a confanza de
Abraham Lncon, quen e puso a mando de as fuerzas de a Unn
en 1864.
Por e contraro, Lee (1807-1870) proceda de una fama
respetada y acomodada de Vrgna. Se gradu e segundo de su
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 482
365 das para ser ms cuto
promocn en West Pont, donde se hzo famoso por no haber
cometdo |ams una fata de dscpna. Lee obedeca e cdgo de
honor que muchos hombres de sur profesaban pero pocos seguan a
pes |untas. Tuvo una carrera de xto en e e|rcto y srv con
Grant en a guerra de Mxco. Lee se opona a a secesn de sur,
pero cuando su estado de nacmento, Vrgna, abandon a Unn,
snt que e honor e obgaba a defender a a nueva Confederacn.
Recordando aquea tarde cruca en Appomattox, Grant
escrbra ms adeante: No sent nada parecdo a a aegra ante a
cada de un enemgo que haba uchado tanto tempo y de forma tan
vaente y haba sufrdo tanto por una causa, aunque esa causa fuera,
en m opnn, una de as peores por as que a gente pueda uchar.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Convertdo en un persona|e de tremenda popuardad en e
norte, Grant fue eegdo presdente de Estados Undos en 1868, pero
os hstoradores o consderan como e peor que |ams haya tendo e
pas.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 483
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 34
LITERATURA
JAullidoK
@eneral#ente &stados /nidos conte#pla con nostal$ia
la dcada de 01;)* $loriicndola co#o una utop!a de una
prosperidad de pos$uerra se#e.ante a la +ue #ostraba la
a#osa serie de televisin Lea)e it to *ea)er. Gero durante
esta poca aparente#ente tran+uila 2ab!a una corriente
subterrnea de rebelin e insatisaccin. &n el #bito de la
literatura* este senti#iento ra$u en la $eneracin beat* de
la +ue una de sus i$uras principales ue Alien @insber$
501(6E011<8. Su poe#a JAullidoK* una e#ocionante ,
e:altada aren$a contra el statu +uo nortea#ericano* es una
de las e:presiones #s concentradas de la sensibilidad beat.
Gnsberg era cudadano de Nueva York hasta a mdua: nac y
se cr en Nueva |ersey, fue a a Unversdad de Comba y vv en
Manhattan cas toda su vda. En Comba rpdamente trab amstad
con |ack Ke-rouac y Wam S. Burroughs, que acabaran
convrtndose en os prncpaes autores de a generacn beat. Una
vez fnazados sus estudos, va| frecuentemente, mezcando sus
races |udas con e budsmo zen, a Potca zquerdsta, a msca de
|azz y un preocupante consumo de droga.
$ullido y otros poemas (1956) es e prmer traba|o de peso que
Pubc. E poema que da nombre a a obra es una datrba extensa,
rracona, emotva y desnuda que pone patas arrba e entorno soca
norteamercano aparentemente perfecto de os aos cncuenta:
7i a las mejores mentes de mi "eneracin destruidas por la
locura2 desnudos histricos y muertos de hambre que se
arrastraban por las calles de los ne"ros al amanecer buscando
una dosis furiosa2
hippies an"elicales ardiendo por la anti"ua coneAin celestial a
la dnamo estrellada de la maquinaria de la noche2
que pobres y andrajosos y con ojos ca!ernosos y colocados
pasaron
la noche fumando en la oscuridad sobrenatural de pisos de
a"ua fra flotando sobre las cimas de las ciudades refleAionando
sobre el jazz.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 484
365 das para ser ms cuto
<ue desnudaron sus cerebros al 6ielo bajo Bl y !ieron =n"eles
mahometanos tambale=ndose sobre los techos de
apartamentos iluminados...
E poema est drgdo en esenca contra e materasmo de
modo de vda norteamercano, aunque tambn entra en e tema de a
adccn a a droga, a censura, a homosexuadad y a esprtuadad.
E traba|o fue prohbdo cas de forma nmedata por obsceno, pero
despus de una bataa ega de ato nve en e que a Unn de
Lbertades Cves sa en defensa de autor, un |uez de Caforna
dctamn que $ullido y otros poemas tena una reevanca soca
redentora y deba segur mprmndose.
Desde e punto de vsta de a forma, Audo muestra a
nfuenca de dos de os prmeros poetas norteamercanos, Wat
Whtman (1819-1892) y Wam Caros Wams (1883-1963). Con sus
extensos versos de rma bre y su engua|e reasta y cargado de
fuerza, e poema se presenta como un fur de sentmentos
espontneo e ncontroabe. De hecho, su tono de raba y
desesperacn era muestra exacta de evantamento soca que hara
tembar Estados Undos durante a poca de a guerra de Vetnam
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 485
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 35 ARTES PLASTICAS
Mar, Cassatt
Mar, Cassatt 50D77E01(68 ue una pintora
nortea#ericana +ue e:puso sus obras .unto a los
i#presionistas ranceses , +ue debe su a#a a sus pinturas
sobre #u.eres , ni'os , al papel +ue dese#pe' presentando
al pblico de su pa!s el #ovi#iento i#presionista.
Nac en Aegheny Cty, actuamente un barro de Pttsburgh,
en e seno de una fama acomodada, pero pas varos aos de su
nez en Aemana. Cuando tena 16 aos empez a estudar en a
Academa de Beas Artes de Pensvna (Fadfa). En 1866 va| en
barco a Europa, donde pasara a mayor parte de su vda. Tras una
temporada en Itaa, decd estabecerse en Pars. Hasta 1878 se
especaz en os cuadros de mu|eres (a as que representaba a
menudo en nterores parsnos), que expuso en Estados Undos y en
Franca en os Saones de 1870, y de 1872 a 1876.
Impresonada por as obras nnovadoras de Edgar Degas y
Gusta-ve Courbet, Cassatt empez a cambar su esto. Tras ser
nvtada por Degas en 1879 a unrse a os mpresonstas, expuso
|unto a eos hasta a utma exposcn en 1886. Degas ncuso eg a
retocar una de sus obras, Gia en un silln azul, en 1878. En 1877 a
madre y a hermana de Cassatt se trasadaron a vvr a Pars, y a
partr de ese momento a artsta de| de ado su esto de vda
bohemo e ndependente para evar una exstenca mas famar,
aunque este cambo no ater sus aspracones profesonaes. A partr
de 1886, a artsta norteamercana comenz a dar ms mportanca a
a artesana. Ba|o a nfuenca de u'iyo4e reaz una sere de 18
grabados en coor a o argo de a dcada de 1890. En su conocda
obra Bao (1892) demostr su habdad para combnar os dseos
neaes abstractos de arte orenta con a temtca occdenta; a
madre y e no sguen as normas formaes con e uso de coores
combnados y una fgura centrazada de mayor peso. Degas en
broma amaba a esta pntura E pequeo |ess con su enfermera
ngesa.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 486
365 das para ser ms cuto
A o argo de su carrera, Cassatt ayud a defender os derechos
de as mu|eres. En 1892 recb e encargo de pntar un mura sobre a
mu|er moderna para e paben femenno de a exposcn de
Comba que se ba a organzar en Chcago. En 1915 contrbuy con
18 obras a a exposcn que a gaera Knoeder de Nueva York haba
organzado para amar a atencn sobre e derecho a voto de as
mu|eres.
Tambn nfuy en a dfusn de movmento mpresonsta en
Estados Undos. Empaz a patrocnadores acaudaados a que
compraran as obras de sus compaeros, ayudndoos a eegr. Actu
como asstente persona de Henry y Lousne Havemeyer, cuya
coeccn de maestros mpresonstas est cogada actuamente en e
Museo Metropotano de Arte de Nueva York.
Artsta de xto por mrtos propos, Cassatt adqur e Chteau
de Beaufresne, stuado a as afueras de Pars. Durante os tmos
aos de su carrera se fue centrando cada vez ms en e tema de a
madre y e h|o. En 1900 empez a sufrr cataratas, pero sgu
pntando durante 15 aos ms.
OTROS DATOS DE INTERS
1. En 1878 va| a Espaa, donde estud as obras de Dego
Vezquez y Bartoome Muro y pnt una sere de obras con
temtca espaoa.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 487
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 35 CIENCIA
Las ondas sonoras
&l sonido es una vibracin +ue se #ueve en una onda de
presin lon$itudinal a travs de la #ateria. ?iene todas las
caracter!sticas clsicas de las ondasI recuencia* lon$itud de
onda* velocidad , a#plitud. Al contrario +ue las ondas
electro#a$nticas* el sonido no puede via.ar a travs del
vac!o del espacio* sino +ue re+uiere de un #edio* ,a sea
$aseoso* l!+uido o slido.
E sondo se nca cuando un ob|eto vbra, o que provoca que
se muevan as partcuas que o rodean, que a su vez mueven as que
as rodean a eas. Esta accn nca una cadena de reaccones de
compresn y descompresn con cada vbracn que se produce. Las
ondas de presn se mueven en una nea en paraeo a a vbracn
nca, contrayndose y separndose as unas de as otras. Esto es o
que se denomna movmento ongtudna; e nmero de oscacones
de presn por segundo se conoce como frecuenca, y a dstanca
entre os puntos de presn mxma es a ongtud de onda. Las
personas percbmos as frecuencas ms atas con un sondo ms
agudo y as frecuencas ms ba|as con uno ms grave.
La veocdad de una onda de sondo es a dstanca por undad
de tempo que ha va|ado en una dreccn determnada. La veocdad
de sondo depende en gran medda de medo a travs de cua se
mueve. En genera, as partcuas de a matera sda tenen una
nteraccn ms, tuerte que as de os qudos o gases, de ah que e
sondo se transporte a mayor veocdad a travs de os prmeros. ste
es e motvo por e que a 8ette acerca a ore|a a as vas para or s
vene e tren. Las vbracones que produce va|an a ms veocdad a
travs de as vas de meta que travs de are.
E trmno de amptud de sondo se refere a a cantdad de
presn que crea. Cuanta ms energa tenga a vbracn nca,
mayor ser a amptud. Percbmos a amptud como a fuerza de
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 488
365 das para ser ms cuto
sondo. A medda que una onda sonora se despaza en a dstanca, va
perdendo amptud. Se va apagando hasta que ya no puede orse.
OTROS DATOS DE INTERS
1. La undad con a que se mde e sondo es e herco (Hz). Un
herco equvae a una vbracn por segundo. E odo humano puede
escuchar frecuencas que van de entre unos 20 a 20 000 hercos.
2. Los perros y os defnes tenen un odo especamente fno, o
que es permte escuchar os sondos de ata frecuenca. Los perros
pueden or frecuencas de hasta 45 000 hercos, y os defnes de
hasta 200 000.
3. Los eefantes son me|ores con as frecuencas ba|as. Pueden
escuchar sondos de hasta so 5 hercos.
4. A medda que enve|ecemos se reduce nuestra capacdad de
percbr a amptud, por o que generamente as personas mayores
necestan audfonos.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 489
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 35 MSICA
@iuseppe Verdi
@iuseppe Verdi 50D0HE01)08 representa una de las dos
escuelas oper!sticasI la ale#ana , la italiana. Al contrario de
la pri#era* Verdi reco$e un estilo , una sensibilidad $lobal
repleta de al#a* personalidad , nacionalis#o* +ue es la
personali-acin pura de la tradicin italiana.
H|o de un mesonero anafabeto de Parma, Verd acanz e
xto desde muy |oven. Cuando tena 26 aos, su prmera pera,
Oberto, se represent en La Scaa, e teatro ms famoso de Mn y e
santo gra para os cantantes y compostores taanos. Despus de
un par de contratempos, vov a ganarse e corazn de os maneses
con Gabuco (1842), un reato monumenta sobre a nvasn de
|erusan por parte de rey Nabucodonosor. Durante os ocho aos
sguentes, Verd escrb 13 peras y acumu una nmensa fortuna.
En a dcada sguente redu|o e rtmo de traba|o pero escrb
agunas de sus obras ms conocdas: ;i"oletto (1853), /l &ro!atore
(1853) y #a &ra!iata (1853).
Hasta a entrada en escena de Verd, Goacchno Rossn haba
sdo e compostor ms aureado de a pera taana. Las obras de
Rossn eran en su mayora caprchos aegres con muchos pasa|es en
os que se resataba a voz de sosta. Adems de Verd, e canon
taano o fueron dbu|ando Vncenzo Ben, Gaetano Donzett y
otros compostores de canto (canto hermoso), que forec en a
dcada de 1830.
Verd escrb peras rebosantes de meodas con ama e ntrga
personaes mpusadas por e amor, a prdda y a trageda, pero que,
a pesar de todo, seguan sendo ms geras que as peras aemanas.
A donde Rchard Wagner y sus mtadores de a escuea aemana
daban con a abstraccn y se envovan en produccones nmensas
y ambcosas, Verd se centraba en expresones de emocn reasta y
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 490
365 das para ser ms cuto
drecta y en persona|es de a vda rea que abran sus corazones
cantando.
OTROS DATOS DE INTERS
1. En un prncpo a Verd o rechazaron en e conservatoro de
Mn por carecer de taento musca. En su ugar tuvo que r a
cases partcuares.
2. Durante a ucha por a ndependenca taana de Austra, os
agtadores reazaron pntadas en as que decan Vva Verd! en
ugares pbcos, utzando e nombre de compostor como un
acrnmo de Vttoro Emanuee, Rey de Itaa, una referenca a
hombre que se convertra en e prmer monarca de a taa unfcada.
3. Una de as mayores contrbucones de gran maestro de a
pera taana fue e bartono verdano, una tradcn de escrbr as
aras ms expresvas para a voz de bartono en ugar de para e
tenor, como se haba hecho tradconamente.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 491
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 35 FILOSOFA
&l i#perativo cate$rico
Co#pare#os estas dos rdenesI JGonte el abri$o si no
+uieres tener r!oK , J=o #ates a nadieK. &n la pri#era se nos
da una ra-n de por +u deber!a#os obedecerla* se nos dice
+u debe#os 2acer si no +uere#os tener r!o. Si lo +ue se
+uiere es tener r!o* entonces no 2a, nin$una ra-n para
se$uir la indicacin. Gor el contrario* al #ar$en de +ue
+uieran o no 2acerlo* la #a,or!a de las personas creen +ue el
i#perativo Jno #ates a nadieK ta#bin les ata'e a ellas.
E fsofo aemn Immanue Kant (1724-1804) utz e trmno
mperatvo categrco para descrbr a reacn que exste entre os
seres humanos y rdenes de tpo no mates a nade y otras eyes
moraes. Kant crea que exste una ey mora ncondcona, una ey
que nos dce qu es o que se puede hacer y que es apcabe a
nosotros ndependentemente de o que nosotros queramos. De ah
que a ey mora se exprese en mperatvo: es una orden de hacer
ago, o no hacero, ndependentemente de cues sean nuestros
deseos.
E fsofo descrb varos modos de dentfcar una ey mora,
de os que e mas conocdo se amaa formua de a ey unversa.Kant
expc: Acta so segn una mxma que puedas guamente
desear que sea una ey unversa. La mxma que rge as accones
es a razn o prncpo drector de nuestro comportamento. Por
e|empo, s coge dnero prestado de un amgo y promete que se o
devover sn tener ntencn de hacero, su mxma sera: promete o
que haga fata con ta de consegur e dnero. Segn a frmua de a
ey unversa, s no puede desear que todo e mundo acte segn
esta mxma, entonces esta mxma est nfrngendo a ey mora. S
todo e mundo hcese fasas promesas para consegur dnero, nade o
prestara tenendo como garanta so una promesa. Por o tanto,
cuando hace esa promesa a sabendas de que no va a cumpra,
desea que nade ms de os que hacen este tpo de promesas est
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 492
365 das para ser ms cuto
mntendo o no funconar a estafa. Por o tanto, a promesa fasa
est nfrngendo a ey mora.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Kant tambn expresa e mperatvo categrco en a
denomnada frmuh de a humandad: Acta de manera que trates a
a humandad, ya sea en tu propa persona o en otra, sempre y en
todo momento como un fn y nunca como un smpe medo.
2. Artcu por prmera vez su teora de mperatvo categrco
en 1785 en e bro Fundamentos de a metafsca de as costumbres.
3. Crea que e sucdo era una voacn de mperatvo
categrco, de msmo modo que o era a masturbacn.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 493
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 35 RELIGION
Los cuatro calias
bien $uiados
Se$n la tradicin sun!* los cuatro calias bien $uiados
ueron los pri#eros l!deres del isla#* considerados co#o los
se$uidores ieles del ca#ino de Ma2o#a.
E prmer cafa fue Abu Bakr. A pesar de rechazo de os ches
que apoyaban a A, Abu Bakr se hzo con e cafato a poco tempo de
morr Mahoma. Era suegro y buen aado de Mahoma, y a menudo se
encargaba de drgr as oracones en ausenca de profeta. Abu Bakr
fue cafa de ao 632 a 634 d. C. Su cafato fue breve, pero, debdo
a confcto con A y sus segudores, muy mportante en os sgos
venderos.
Poco tempo antes de su muerte (agunos pensan que fue
envenenado), Abu Bakr sugr que su sucesor deba ser Omar bn a
|atab, que se convertra en e segundo cafa de sam en e ao 634
y renara hasta e ao 644. Cuando fue eegdo, os ches an
seguan pdendo sn xto que A fuera e sucesor. As, os ches
vean a Ornar como otro usurpador, mentras que os sunes o crean
un gran der. Lo aababan por evtar e estabecmento de una
dnasta a no de|ar que su h|o fuese susucesor. En su ugar, Ornar
convoc a ses hombres, entre os que se encontraba A, para eegr
a cafa entre eos.
Cuando Ornar fue asesnado por un hombre con e que tena
una enemstad persona, este grupo eg a Otman bn Affan, quen
ren esde e ao 644 hasta e 656. Ouz Otman sea ms conocdo
porque fue quen estandarz e Corn, extend e Impero smco y
empez a utzar a prctca de eegr a membros de su fama para
admnstrar sus nmensas terras. Esta prctca provoc atercados en
todo e reno pero sobre todo en e Magreb. Fnamente os sodados
de|aron que una muttud de musumanes enfurecdos entrara por a
fuerza en e paaco y acabaran asesnndoo.
Despus de a muerte de Otman, A, tambn conocdo como A
bn ab Tab, por fn se convrt en cafa. Por aquea poca, sn
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 494
365 das para ser ms cuto
embargo, os terrtoros de sam se haban sumdo en e caos. Para
evtar a gran nmero de sunes que se oponan a su mandato, A
trasad a capta a o que hoy se conoce como Iraq. A drg e
mpero hasta e ao 661, cuando fue asesnado por dsdentes.
La muerte de A marc e fna de a poca de os cuatro cafas
ben guados. Su sucesor, Muawya I, puso en marcha una dnasta
heredtara.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Se dce que os tres cafas asesnados, Ornar, Otman y A,
mureron cuando estaban evando a cabo rtos sagrados: Ornar
estaba drgendo a oracn en a mezquta, Otman estaba eyendo e
Corn y A reazaba a oracn de a maana.
2. Los cafas sgueron exstendo hasta e sgk XX y a Prmera
Guerra Munda. E tmo cafa, Abdumecd II, mur en Pars en
1944.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 495
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 36 HISTORIA
&l errocarril
transcontinental
Antes de 0D61* ir de la ciudad de =ueva LorB a San
Francisco era un via.e lar$o , peli$roso. &ntre la costa &ste ,
la costa 4este de &stados /nidos se e:tend!a una pradera
in2spita. Los cuatro a seis #eses +ue se tardaba en reali-ar
la traves!a eran tan duros +ue #uc2os optaban por 2acer el
via.e por #ar* rodeando el e:tre#o de A#rica del Sur.
La nauguracn de ferrocarr transcontnenta en a prmavera
de 1869 revoucon a economa, a conectar as dos mtades de
Estados Undos y hacer posbe e transporte de benes y personas de
una costa a otra. E ferrocarr, que haba sdo nventado tan so unos
40 aos antes, srv de ho de unn de pas y provoc un
ncremento nmenso de a actvdad comerca. Adems, por sus vas
egaron ms oeadas de coonos bancos a a regn occdenta de
pas, o que acabara causando e decve de as trbus de ndos
amercanos que vvan a.
A pesar de que su construccn estuvo a cargo de dos
compaas Prvadas, a Unon Pacfc y Centra Pacfc, e ferrocarr
transcontnenta fue, desde e prncpo, un proyecto gubernamenta.
Durante a guerra de Secesn, e presdente Abraham Lncon decd
que e pas necesta-estar me|or conectado con Caforna, que
acababa de convertrse recentemente en estado en 1850. Un ao
antes se haba descuberto oro n 'a regn, o que haba provocado
una avaancha de buscadores que se marcharon apresuradamente
haca e oeste. E goberno ofrec a as dos compaas |ugosos
ncentvos para que fnazaran e encargo o ms rpdamente
posbe.
Ir coocando dos barras de acero a travs de todo e contnente
amercano era una tarea ttnca. La ruta atravesaba regones
desoadas, caudaosos ros y nevadas montaas. Se encargaron de
construro cuadras de chnos e randeses, que egaban a coocar
hasta 15 kmetros de raes a da. Una vez que se fnaz e
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 496
365 das para ser ms cuto
trazado, despus de sete aos de obras, e antes nsufrbe perpo de
r de este a oeste pas a ser un va|e de ses das.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Uno de os drectvos de Centra Pacfc fue Leand Stanford,
quen posterormente utz a fortuna que e haba proporconado e
ferrocarr para fundar a unversdad que eva su apedo en
Caforna.
2. Ambas compaas ceebraron a fnazacn de a ruta e 10
de mayo de 1869 en Promontory Summt (Utah) medante a
coocacn de remaches de oro en e tmo tramo de a va. La Unon
Pacfc actua ya no opera en esa cudad, y as hstrcas vas fueron
arrancadas y funddas en 1942 para ayudar a pagar os gastos de a
Segunda Guerra Munda.
3. La paga que recban os traba|adores chnos de Centra
Pacfc era de 27 dares a mes, que uego pasaron a ser 30. Los
traba|adores randeses ganaban 35 dares mensuaes y tenan
ao|amento gratuto ncudo.
4. La tortuosdad de terreno en e Oeste amercano a menudo
obg a construr os raes sobre os obstcuos, en vez de rodearos.
En Utah, por e|empo, as vas cruzaban e snuoso ro Weber 31
veces.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 497
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 36
LITERATURA
?ennessee Tillia#s
Si &u$ene 4c=eill ue el $ran autor tr$ico del teatro
norta#ericano , Art2ur Miller el de la conciencia social*
?ennessee Tillia#s 50100E01DH8 ue el #s i#portante en
tr#inos de innovacin l!rica , te#tica* el +ue #s a#pli
las ronteras del len$ua.e , el contenido. Sus traba.os* .unto a
los de Tillia# FaulBner* son considerados los #s
representativos de la literatura sure'a.
Su traba|o, de enorme tnte autobogrfco, l zoo de cristal
(1944) trata sobre a dsfuncona fama Wngfed, y supuso su
prmer gran xto. En esta obra, as tendencas desptcas de una
madre desusonada aenan tanto a su hastado h|o como a su h|a
dscapactada, que se ha ae|ado de a readad y vve una vda de
fantasa rodeada de su coeccn de fgurtas de anmaes de crsta.
Cuando se estren en Chcago, os crtcos de teatro, extasados,
prctcamente supcaban a a gente que fuera a vera, y o que en un
prncpo eran butacas cas vacas acab convrtndose en eno hasta
a bandera.
Las dstntas produccones de sguente gran traba|o de
Wams, Un tran!a llamado deseo (1947), eran una cara muestra de
que sus obras fuconaban tanto sobre e escenaro como en a gran
pantaa. La protagonsta de a obra, a arrogante dama surea
Banche DuBos, se ve en a runa por su propa ndscrecn y sus
devaneos con su rudo cuado, Staney Kowask. E Premo Putzer
con e que fue gaardonada a obra en 1948 reforz a reputacn de
Wams. Su sguente traba|o fue #a "ata sobre el tejado de zinc
(1955), una confesn punzante sobre as mentras ocutas tras as
reacones famares y sexuaes en un aparentemente prspero can
sureo. Esta obra tambn fue gaardonada con e Putzer.
La temtca en a que Wams se adentra en sus obras (a
voenca, a frustracn sexua, a enfermedad menta, e ncesto, e
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 498
365 das para ser ms cuto
acohosmo y a homosexuadad) era bastante escandaosa para su
poca y sorprenda a pbco. E engua|e que utzaba, sn embargo,
se cuenta entre e ms nnovador que se ha escuchado sobre os
escenaros norteamercanos. Sus persona|es haban una extraa y
eocuente engua verncua que da un tnte mtco a sus probemas,
un cambo radca frente a dogo reasta de muchos de sus
contemporneos.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Wams se amaba Thomas Laner Wams, pero sus
compaeros de unversdad e puseron e sobrenombre de Tennessee
en referenca a as profundas races de su fama paterna en ese
estado.
2. A Wams no e gust a adaptacn a cne de su obra La
gata sobre e te|ado de znc (1958), con Pau Newman y Ezabeth
Tayor, porque os censores de estudo emnaron cuaquer
referenca a as tendencas homosexuaes de hombre, un aspecto
centra de a obra orgna.
3. Su padre obg a Wams a aceptar un traba|o en una
fbrca de zapatos, y a conoc a un hombre amado Staney
Kowask que se convertra en a nspracn para e que ahora es
persona|e cono de Un tranva amado deseo.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 499
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 36 ARTES PLASTICAS
E postmpresonsmo
&l tr#ino Jposti#presionis#oK lo acu' un cr!tico de
arte lla#ado %o$er Fr, en una e:posicin en Londres +ue
or$ani- en 010) , +ue titul JManet , los
posti#presionistasK. &l ob.etivo de Fr, era encontrar una
desi$nacin cil de recordar para los artistas #odernos +ue
2ab!an sur$ido despus del i#predsionis#o. &n la e:posicin
se inclu!an traba.os de Henri Matisse* Gablo Gicasso , @eor$es
9ra+ue.
Actuamente, e trmno postmpresonsmo tene un
sgnfcado ms especfco. Se utza para descrbr e arte creado
aproxmadamente entre 1886 y 1905 por pntores como Pau Gaugun
y Pau Czanne. Para estos artstas, e mpresonsmo se haba
centrado demasado en a aparenca externa de as cosas de|ando de
ado su sgnfcado. De msmo modo pensaban que os mpresonstas
se haban preocupado demasado por a uz y e coor. Los
postmpresonstas rechazaban e naturasmo y e arte fguratvo.
Oueran renstaurar os vaores de contorno, a estructura y a
composcn. Los pntores de postmpresonsmo estaban ms
preocupados por e vaor emocona de arte, que vean como una
forma de expresn propa.
E postmpresonsmo fue un puente haca gran parte de arte
que parecera ms adeante en e sgo XX. La reduccn de os
ob|etos a formas geomtrcas que reazaba Czanne, evdente en sus
obras sobre a montaa Sante-Vctore y sus posterores naturaezas
muertas, fue esenca para e desarroo posteror de cubsmo. E uso
creatvo que Gaugun haca de coor ntenso y su nters por a
cutura prmtva nfuy ene fauvsmo. E enfoque esprtua y
sub|etvo de Vncent van Gogh fue vta para e smbosmo. Aunque
no hay mucha undad en os traba|os de estos tres artstas, es
vncuaba su deseo por expresar sentmentos a travs de formas
vsuaes.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 500
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. En contraposcn a os mpresonstas, de carcter ms ben
gregaro, os postmpresonstas eran ms ndependentes y sotaros
y, a menudo, como es suceda a Gaugun y Van Gogh, sufran
profundas depresones.
2. Como a os postmpresonstas es preocupaba a estructura y
a composcn ms que e fur de as mpresones de mundo rea,
traba|aban de forma panfcada y a menudo reazaban muchos
borradores premnares antes de egar a a obra fna.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 501
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 36 CIENCIA
Los ra,os 3
&n 0D1; un !sico ale#n lla#ado Til2el# %oent$en
estaba e:peri#entando con ra,os de electrones en un tubo al
vac!o. &l tubo estaba envuelto en una cartulina $ruesa de
color ne$ro +ue deb!a blo+uear la lu- +ue e#itiesen los ra,os
de electrones. Sin e#bar$o* sorprendente#ente una pantalla
luorescente situada al otro lado de la 2abitacin co#en- a
brillar cada ve- +ue %oent$en liberaba los electrones.
Acababa de descubrir* de #anera bastante accidental* una
or#a de radiacin 2asta entonces desconocida. God!a
atravesar al$unos #ateriales sin proble#as pero otros la
blo+ueaban. Cuando %oent$en pas su #ano por delante del
tubo* la radiacin atraves su piel pero ue absorbida por los
2uesos de.ando una i#a$en clara de su es+ueleto en la
pantalla luorescente. Lla# a la radiacin Jra,os 3K por lo
#isterioso del caso. &l no#bre se 2a #antenido pese a +ue
de.aron de ser un #isterio.
Los rayos X son una forma de radacn eectromagntca, como
a uz vsbe. Tanto os unos como a otra se transportan en pequeos
paquetes de energa amados fotones, producdos por e movmento
de os eectrones, e son partcuas subatmcas de carga negatva.
Los eectrones se mueven en torno a nceo de tomo en vas
crcuares denomnadas rbtas. Cuando os eectrones caen de una
rbta superor a otra nferor beran energa en forma de fotones. La
dferenca entre a uz vsbe y os rayos X es que estos tmos tenen
ms fotones y, por o tanto, ms energa.
La capa ms fna de nuestra pe est compuesta de pequeos
tomos que absorben sn probemas a energa ba|a, a uz vsbe. La
ata, os rayos X, a atravesan. Sn embargo, e caco de nuestros
huesos, a gua| que otras sustancas metcas, boquea y absorbe
os rayos X. E pomo es un tomo de gran tamao que absorbe sn
probemas os rayos X. sta es a razn por a que os centfcos que
traba|an con rayos X utzan escudos de pomo para protegerse de su
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 502
365 das para ser ms cuto
radacn, que puede egar a provocar cncer tras argos perodos de
exposcn.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Las mqunas de rayos X no se pueden utzar para ver a
travs de a ropa de a gente, pero os egsadores de prncpos de
sgo XX estaban tan asustados de que se pudese egar a hacer que
ntentaron egazaras.
2. Entre as comundades mdca y centfca, os rayos X a
menudo se denomnan rayos Roentgen en honor a su descubrdor.
3. Las estreas, as supenovas y os agu|eros negros emten
rayos X, pero os centfcos tenen que utzar teescopos en e
espaco exteror para veros porque no pueden traspasar a atmsfera
terrestre.
4. Los rayos X son geramente vsbhs a o|o humano cuando
ste se ha adaptado a a oscurdad. Emten una tenue uz de coor
azu grsceo.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 503
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 36 MSICA
La ?raviata
, Aida de Verdi
La Tra)iata 50D;H8 or#a parte de la serie de tres peras
de principios de la dcada de 0D;) +ue convirtieron a
@iuseppe Verdi 50D0HE01)08 en un #aestro italiano del
$nero. La pera narra la 2istoria de una J#u.er ca!da en
des$raciaK lla#ada Violeta +ue se ena#ora de un 2o#bre
rico* Alredo. &l padre de ste* @er#ont* no aprueba la unin
, pro2ibe el #atri#onio. Al inal* la cortesana Violeta* +ue
tiene tuberculosis* sure una lar$a , tr$ica a$on!a durante la
cual canta una e:tensa aria. &l libreto de la pie-a lo escribi
Francesco Maria Giave , est co#puesto de nu#erosas ,
e:presivas arias ade#s de al$unas de las pie-as de solo
bsicas para cual+uier soprano de pera. &n la actualidad
si$ue interpretndose con re$ularidad.
$ida (1870) es probabemente a segunda pera ms conocda
de Verd. Fue un encargo de |edve de Egpto en 1869, que quera
que concdera con a apertura de cana de Suez y a construccn de
nuevo teatro de a opera. Verd, que era un perfecconsta, no a
termn a tempo y en su ugar se nterpret Rgoktto. Un ao ms
tarde entreg a obra prometda, una opera sobre una |oven escava
etope, Ada, que se enamora de un captn de e|rcto egpco. Su
pegadza y memorabe Marcha trunfa es una de as meodas ms
conocdas de Verd.
Para e estreno, os egpcos se gastaron una fortuna en
comprar vestuaro de fabrcacn francesa y en contratar a ms de
300 actores. E casco de Radams y su espada se hceron con pata
macza. Verd, que de hecho no asst a estreno, no pareca muy
contento con o que e contaban ya que tena a sensacn de que
tanta puesta en escena reduca su traba|o a un mero entretenmento
en ugar de arte; se retr a su casa de campo durante varos aos,
de|ando a pera para dedcarse a a |ardnera y e cudado de os
anmaes. Sn embargo, en 1874 regres con su famoso ;quiem y
escrb dos peras ms antes de morr en 1901.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 504
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. E breto de La Travata est basado en a novea La dama de
as cameas, de Ae|andro Dumas, quen a su vez bas su obra en a
vda de una baarna rea, Loa Montea, que era amante de Franz
Lszt-
2. En e estreno de La Travata, a dva que nterpretaba a
Voeta, un persona|e que muere de tubercuoss, era muy gruesa. En
a escena fna, se evant ta nube de povo a despomarse que se
oscurec e escenaro.
3. En eL estreno de Ada, e harn de |edve Isma era tan
numeroso que ocupaba tres pacos enteros.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 505
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 36 FILOSOFA
&l utilitaris#o
&l utilitaris#o es una teor!a sobre c#o deber!a#os
co#portarnos. Se$n los utilitaristas* sie#pre debe#os 2acer
a+uello +ue nos produ-ca el #a,or placer del #undo. &l
pri#er utilitarista ue el econo#ista , ilsoo in$ls Jere#,
9ent2a# 50<7DE0DH(8> la teor!a ser!a desarrollada #s
adelante por Jo2n Stuart Mili 50D)6E0D<H8.
Los fsofos contemporneos pensan que e uttarsmo es una
forma de tca consecuencasta. E consecuencasmo es a
respuesta a a pregunta: qu actos son correctos desde un punto de
vsta mora? Aqueos que producen as me|ores consecuencas. Para
esto tenemos que saber desde un punto de vsta ob|etvo que un
estado de mundo es me|or que otro, o que agunos fsofos
argumentan que es mposbe.
Los uttarstas son consecuencastas con una vsn hedonsta
de o qbando es e pacer. Otros consecuencastas, sn embargo,
pensan que o bueno no so ncuye e deseo, sno tambn cosas
como e respeto y a guadad.
Agunos uttarstas hacen una casfcacn de os dstntos
tpos de pacer. Bentham defenda que, de|ando os pre|ucos de
ado, e |uego de os dardos tene e msmo vaor en as artes y as
cencas que a msca y a poesa. Crea que e pacer deba medrse
en trmnos cantdad y no de cadad. M, en cambo, pensaba que
a consecucn de paceres nteectuaes era me|or que a de meros
deseos carnaes. Escrb: Es me|or ser un Scrates nsatsfecho que
un cerdo satsfecho.

Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 506
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. Bentham dse una prsn que am panoptcon en a que
os vgantes podan ver a os prsoneros pero stos no podan veros
a eos. Intent sn xto que a construyeran.
2. M fue e resutado de un expermento educatvo de su padre
y Bentham para crear a uttarsta perfecto. Empez a aprender atn
a os tres aos, y grego a os ocho. Ms adeante, acabara
achacando sus probemas emoconaes y depresvos a su educacn
ntensva.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 507
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 36 RELIGION
Las esposas , la 2i.a de Ma2o#a
Ma2o#a estuvo soltero 2asta +ue cu#pli (; a'os*
cuando conoci a Jadi,a2* +ue ten!a 7) , 2ab!a enviudado en
dos ocasiones. Jadi,a2 se cas con Ma2o#a en La Meca , ue
la pri#era #u.er +ue se convirti al isla#. Apo, a su #arido
cuando ste e#pe- a recibir revelaciones del n$el @abriel ,
a diundir la reli$in isl#ica.
|adyah y Mahoma tuveron ses h|os. La sexta, una na
amada Ftma, sera quen acabara casndose con A, e cuarto
cafa (segn a tradcn sun) o e prmer mn (segn a tradcn
ch). Ftma mur poco despus que su padre, en e ao 632.
Durante su estanca en La Meca, Mahoma fue mongamo. Sn
embargo, despus de hur de a cudad para refugarse en Medna con
e fn de evtar as crtcas a sus enseanzas, sus segudores se
agruparon ms y se voveron ms francos. Admraban a Mahoma, a
que vean como su der, y esperaban que tuvese muchas mu|eres.
Despus de a muerte de |adyah, decd compacer a sus
segudores. En a mayora de os casos, se consdera que tom a esas
mu|eres como esposas por motvos potcos. La ms mportante de
todas eas fue Asha, h|a de Abu Bakr, e que Posterormente se
convertra en prmer cafa de sam segn a tradcn sun.
Los sunes creen que Asha era a mu|er favorta de Mahoma, y
recuerdan que mur con a cabeza apoyada en su regazo. Asha
ofrec su apoyo a os tres cafas sguentes, Abu Bakr (su padre),
Ornar y Otman. Cuando A eg a poder, sn embargo, se opuso a su
goberno y drg un e|rcto contra en o que hoy se conoce como
Iraq. A a derrot sn probemas y a de| vover a Medna a pasar e
resto de su vda.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 508
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 37 HISTORIA
=ativos a#ericanos
Al principio la tribu de los =e- Gerc* +ue 2ab!a vivido en
el noroeste del Gac!ico durante #iles de a'os* ten!a una
relacin a#istosa con los blancos +ue e#pe-aban a asentarse
en su re$in en el si$lo 3I3. Sin e#bar$o* en 0D6H el $obierno
de &stados /nidos decidi i#poner un nuevo tratado +ue los
obli$aba a a$ruparse en una #inscula reserva. Tas2in$ton
+uer!a 2acer 2ueco para los colonos +ue ueran lle$ando.
La trbu, furosa ante esta tracn, provoc una revueta en
1877, a a que e goberno norteamercano respond con e envo de
e|rcto ba|o e mando de famoso genera Wam Tecumseh
Sherman, quen haba causado estragos en e sur durante a guerra
de Secesn. Acorraado tras unos pocos meses de ucha, e |efe de
os Nez Perc reun a sus fatgados guerreros para anuncar su
rendcn: Odme, ms |efes, d|o e |efe |oseph. Estoy cansado, m
corazn est enfermo y trste. Desde donde reposa ahora e so, no
uchar ms contra e hombre banco.
E eocuente dscurso de rendcn de |efe |oseph, que en
aquea epoca fue muy dfunddo, fue vsto como un eogo no so a
su trbu, sno a toda una cvzacn derrotada que en su tempo
habt e oeste de Estados Undos. A fnaes de sgo ya se haba
acabado con todo tpo de resstenca organzada. La masacre de a
trbu de os soux en Wounded Knee (Dakota de Sur) en 1890 fue e
tmo enfrentamento armado entre bancos y natvos.
Reubcados en reservas, os natvos amercanos sguen sendo
uno de os grupos de cudadanos ms pobres de Estados Undos, con
un terco de tota que vven por deba|o de umbra de a pobreza. La
reserva soux de Pne Rdge, stuada en e ugar de a masacre de
Wounded Knee, es a comundad ms pobre de este pas. E goberno
os desao| de sus terras en nombre de progreso, y os natvos
amercanos an sguen hunddos en a desoacn.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 509
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. E gran guerrero apache |ernmo fue uno de os tmos |efes
que ressteron a os bancos en e suroeste. Derrotado, pero de fama
munda, desf durante a toma de posesn de Teddy Roosevet en
1905.
2. Se cree que os antepasados de os natvos amercanos
cruzaron hasta Aaska desde Sbra, en o que en a actuadad es
Rusa, hace unos 15 000 aos.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 510
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 37
LITERATURA
Tillia# S2aBespeare
Son pocos los +ue discutirn +ue Tillia# S2aBespeare
50;67E06068 es el #s $rande dra#atur$o de todos los
tie#pos. Su i#pacto en la cultura occidental durante los
lti#os 7)) a'os es i#posible de e:a$erar.
A pesar de a exhaustva nvestgacn que se ha evado a cabo,
es muy poco o que se sabe de a vda prvada de Shakespeare. Nac
en Stratford upon-Avon (Ingaterra), donde probabemente recb
escasa educacn acadmca. Despus de casarse con una mu|er
amada Anne Hathaway, se embarc como dramaturgo, se trasad a
Londres y traba| como actor y drector de teatro Gobe a tempo
que era copropetaro con otros socos de su propa compaa de
teatro. Su brantez fue reconocda en vda, y sus obras se hceron
popuares rpdamente tanto entre e pbco arstocrtco como entre
a pebe.
Lo que ha dado a Shakespeare su mayor fama han sdo sus 38
obras de teatro, que os estudosos casfcan normamente en
dferentes categoras: hstrcas, como ;icardo // y nrique 7, en as
que retrataba a persona|es hstrcos, normamente reyes de
Ingaterra e ndagaba en as deas de derazgo e ntegrdad Persona
o vana; tragedas, como @amlet, 3acbeth y l rey #ear2 donde se
sumerga en as monumentaes ramfcacones de as decsones y
accones errneas de un ndvduo; comedas, como l sueo de una
noche de !erano y 3ucho ruido y pocas nueces, donde aternaba
casos en os que e amor pona a prueba a os persona|es y es
aegraba a vda, con confusones de dentdad y fnaes con boda.
Otras, como 3edida por medida y #a tempestad, son ms dfces de
cataogar ya que combnan eementos de dversos gneros. A o argo
de os sgos, estos 38 escenaros tan dversos han demostrado ser
mperecederos, un terreno fructfero para a renterpretacn de a
mano de drectores y actores que os han usado como entes a travs
de as que exporar as preocupacones modernas.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 511
365 das para ser ms cuto
Shakespeare tambn escrb mucha poesa. Entre su obra
potca se ncuyen 154 sonetos sobre e amor, e arte y a beeza,
entre otros tpcos. Aparte de a nfuenca forma y eststca de
estos poemas, as paabras y as expresones ngesas que
Shakespeare acu son reamente ncacuabes y van desde e
engua|e comn que se utza en a actuadad (como e trmno
ngs para medocre, lac'luster, o mo|gato, sanctimonious) hasta
gros y frases ms potcas como one fe swoop, de un soo gope,
y pomp and crcumstance, pompa y crcunstanca. Ingatena
reconoc esta nfuenca ngstca y terara nmedatamente y a
morr e autor supo que haba perddo a una de as mentes ms
prodgosas de su hstora. De hecho, tomando prestada una frase de
@amlet2 es probabe que e mundo ya no espere encontrarse con
aguen seme|ante.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Aunque se ha puesto en duda a autora de Shakespeare de
agunas obras y poemas, no se han haado sno pruebas
crcunstancaes de eh.
2. En a poca de Shakespeare todos os papees de as obras,
ncuso os femennos, os nterpretaban hombres. Esta crcunstanca
crementaba an ms a compe|dad en agunas de sus comedas,
como A vuestro gusto, en e que aparecen mu|eres que se dsfrazan
de hombres para ocutar su dentdad.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 512
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 37 ARTES PLASTICAS
Gaul @au$uin
Gaul @au$uin 50D7DE01)H8 ue una de las $randes i$uras
del #ovi#iento i#presionista. &n la actualidad se lo recuerda
por sus pinturas de ?a2it!* su relacin con Vincent van @o$2 ,
su inluencia en el arte del si$lo 33.
Nac en Pars en 1848, h|o de un perodsta de zquerdas. Su
abuea materna haba sdo h|a de un nobe peruano. Cuando su padre
tuvo que rse de Pars por razones potcas, a fama se trasad a
Lma (Per), donde Gaugun pas cuatro aos de su nfanca.
Empez a estudar arte reatvamente tarde; antes se ast en
a marna mercante y traba| como corredor de bosa en Pars. En un
prncpo smpemente coecconaba arte, pero pronto empez a pntar
en su tempo bre. En 1876 present sus obras en e San de Pars y
para e ao 1879 ya se haba undo a os mpresonstas.
Cuando a Bosa se derrumb en 1882, Gaugun se trasad a
Copenhague, donde traba| como vendedor de un fabrcante de
enzos. Poco despus empez a dedcarse a arte a tempo competo.
De naturaeza ncansabe e mpacente, se fue trasadando de un sto
a otro en busca de un paraso tranquo y poco comerca. En 1886 se
asent en Pont Aven, una capta de provnca de a Bretaa francesa,
y a permanec durante ses meses. A contnuacn se trasad a
Run, Copenhague, Panam y a Martnca. Tras su regreso a Pont
Aven, en 1888, pnt #a !ision despus del sermn (#a lucha de >acob
y el =n"el). A travs de una Perspectva dstorsonada y una
magnera ms smbca que reasta, ntent capturar e mpacto de
sermn en a mente de quenes o estaban escuchando. Los contornos
marcados y a vveza de os coores de sus enzos reveaban su
fascnacn por os grabados |aponeses y as vdreras medevaes.
En 1888, Vncent van Gogh nvt a Gaugun a que se reunera
con en Ares, donde esperaba crear una coona de artstas. De
caracteres ncompatbes, acabaron dscutendo. Durante agunos
aos se estuvo movendo entre a Bretaa francesa y Pars. En pos de
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 513
365 das para ser ms cuto
una forma de vda ms prmtva se embarc con dreccn a Taht en
1891; a e desuson a fata de creacones ndgenas. Ba|o a
nspracn de as taas de |ava y a afarera precoombna, Gaugun
empez a pntar escenas de a sa y sus tradcones.
En 1893 se embarc de vueta a Pars, donde escrb Noa Noa,
un cuento dramatzado de sus experencas en os mares de Sur, que
msmo ustr con taas de madera deberadamente poco
traba|adas. Permanec en Franca durante dos aos, en os cuaes
consgu ae|ar a muchos de sus amgos debdo a su exotsmo
ostentoso. En 1895, frustrado ante a escasa acogda de su obra,
vend todas sus posesones y se trasad a vvr para sempre a os
mares de Sur.
Tres aos ms tarde ntent sucdarse despus de haber
pntado su obra ms tenebrosa, KDe dnde !enimosL K<u somosL
K$donde !amosL En 1901, despus de empezar a recbr unos
ngresos f|os de su marchante en Pars, se mud a una sa remota en
as Marquesas, donde permanec hasta su muerte en 1903.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 514
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 37 CIENCIA
&l to#o
&l to#o es la unidad #s pe+ue'a de un ele#ento en la
+ue encontra#os todas las propiedades +u!#icas de dic2o
ele#ento. &l concepto del to#o se re#onta 2asta el a'o ;H)
a. C* cuando el ilsoo $rie$o "e#crito lo deini co#o una
part!cula de #ateria tan #inscula +ue no pod!a dividirse en
partes #s pe+ue'as. &l concepto #oderno de to#o tiene
subco#ponentes 5principal#ente* electrones* protones ,
neutrones8* pero la idea si$ue siendo bsica#ente la #is#a.
&s la #ateria pri#a bsica de toda #ateria.
La teora moderna de tomo estabece que todos os eementos
estn compuestos de tomos, y que todos os tomos de cuaquer
eemento son guaes. Eementos taes como e hdrgeno, e carbono,
e oxgeno, e sodo, e potaso, e oro y e urano se combnan unos
con otros a travs de reaccones qumcas para formar compuestos.
Por e|empo, e oxgeno Y e hdrgeno se combnan para formar agua,
y e sodo y e potaso o hacen para formar a sa de mesa.
La estructura bsca de un tomo es un nceo rodeado de
eectrones, aunque en su mayor Parte es un espaco vaco. E nceo
es un corazn denso de neutrones y protones. Los neutrones no
tenen carga y pesan geramente ms que os protones. que tenen
carga postva. E nmero de protones que tene un tomo es o que
determna de qu tpo de eemento se trata. E hdrgeno tene un
protn, mentras que e urano tene 92. Los eementos ganan y
perden protones en a fusn y a fsn, pero no medante reaccones
qumcas.
Los eectrones son partcuas de carga negatva con una masa
cas mperceptbe. Su movmento en torno a nceo sgue sendo
una de as cuestones ms debatdas de a qumca y a fsca. En os
modeos ncaes que se hceron de os tomos se mostraba a os
eectrones orbtando en tor-no a nceo de forma parecda a como a
Terra o hace arededor de So. En a actuadad, e desarroo de a
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 515
365 das para ser ms cuto
mecnca cuntca ha evado a os centfcos a creer que os
eectrones se mueven en ondas compe|as amadas rbtas, hacendo
crcuos en torno a nceo a dstntos nvees de energa.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Las teoras recentes sobre a formacn de unverso sugeren
que despus de bg bang estaba demasado caente como para que
se formasen os tomos. Se cree que os tomos no se crearon hasta
379 000 aos despus, cuando a temperatura descend hasta os
3000 grados.
2. Se consdera que, en e unverso nca, e 75% de os tomos
eran de hdrgeno, e 24% de heo y e resto de otros eementos.
3. Los protones y os eectrones estn compuestos de partcuas
an ms pequeas amadas quarks, y puede que os eectrones estn
hechos de partcuas an ms dmnutas denomnadas eptones.
4. Se crea que en a Terra se haaban 92 eementos de
forma natura pero recentemente os centfcos han aaddo a esa
sta e putono, que est compuesto de 94 protones.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 516
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 37 MSICA
%ic2ard Ta$ner
%ic2ard Ta$ner 50D0HE0DDH8 reali- una contribucin
tan i#portante a la pera +ue se lo sita entre los pri#eros
lu$ares de la lista de 2o#bres #s inlu,entes del si$lo 3I3.
Sin e#bar$o* +ui- sea #s relevante su aportacin al arte en
$eneral* reco$ida en su concepto esamt3unst+er3 5la idea
de una obra de arte co#pleta +ue auna #sica* pintura*
#ovi#iento* teatro* poes!a , iloso!a8. Hubo varias
$eneraciones de pensadores* artistas , #sicos* entre los +ue
se inclu,en ?. S. &liot* Arnold Sc2oenber$* &rnest He#in$Ca,
, Gablo Gicasso* +ue si$uieron a Ta$ner , recibieron una
uerte inluencia del ale#n.

Egatra y sava|emente compettvo, Wagner nac en Lepzg,
cudad en a que asst a a unversdad. En 1833 su hermano e
consgu un traba|o como drector de coro en Wrzberg, uno de os
pocos xtos que se recogen en una carrera de ncos frustrantes.
Durante a temporada que pas en Wrzberg, escrb ;ienzi (1842) y
l holands errante (1843). Pese a que ambas consgueron un xto
dscreto, Wagner vva como un marqus e ncuso pas un tempo en
prsn por sus deudas. Se trasad a traba|ar a Teatro Rea de
Dresde, donde acanz a madurez artstca con &annhauser (1844) y
#ohen"rin (1848). En 1849 apoy un movmento revouconaro
potco y se emt una orden de arresto contra . Wagner huy a
Wemar, donde Franz Lszt o ayud a consegur a amnsta.
En os aos posterores compuso su famoso l anillo del
Gibelun"o sere de cuatro peras, as como &rist=n e /solda (1859),
#os maestros cantores (1861) y Parsifal (1882). Wagner se vea a s
msmo como a encarnacn de esprtu de a msca aemana. Era de
deooga socasta y |unto a Lszt cre a dea de msca de futuro,
una teora que trataba de vender a superordad de a msca
aemana amn de mtodos revouconaros poneros sobre armona,
estructura y composcn.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 517
365 das para ser ms cuto
Wagner provocaba en sus oyentes confctos como nngn otro
compostor antes o haba hecho. Agunos adoraban su msca y su
geno revouconaro pero detestaban su dfc carcter, mentras que
muchos otros contemporneos hacan caso omso de sus defectos
personaes pero odaban a compe|dad y escaa de su msca. En e
tmo gran acto de narcssmo, Wagner cre un festva en 1872 en a
cudad bvara de Bayreuth dedcado excusvamente a su msca.
Mur en e ao 1883 de un ataque a corazn en Venca.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Wagner era un antsemta vruento. Su obra E |udasmo en a
msca, pubcadaen 1850, era un ataque a sus contemporneos
|udos, entre os que se contaba e compostor Gacomo Meyerbeer,
antes amgo suyo.
2. Sedu|o y se cas con Cosma Lszt von Bow, en aque
momento mu|er de uno de sus me|ores amgos e h|a de Franz Lszt.
Despus de esto, Lszt se neg a drgre a paabra durante aos. Sn
embargo, e ex mardo de Cosma, herr Von Bow, sgu evndose
ben con e msco, e ncuso drg agunas de sus obras a entender
que Wagner, un geno mayor, tena derecho a amor de Cosma.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 518
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 37 FILOSOFA
@eor$ Til2el# Friedric2 He$el
@. T. F. He$el 50<<)E0DH08 naci en la ciudad ale#ana
de Stutt$art. "e .oven aspiraba a lo$rar traba.o co#o
proesor en la /niversidad de Jena* en a+uel entonces el
centro ilosico de Ale#ania* pero sus a#biciones se
desvanecieron con la invasin de =apolen 9onaparte. He$el
2u, , traba. durante #uc2os a'os co#o director de
peridico , director de escuela* entre otras #uc2as cosas*
antes de convertirse en proesor de universidad en
Heidelber$ , lue$o en 9erl!n. Cuando #uri* ,a era el ilsoo
#s a#oso de Ale#ania* , sus conerencias estaban sie#pre
abarrotadas de alu#nos.

E sstema fosfco de Hege es de una compe|dad
abrumadora. Sn embargo, se pueden extraer unas caracterstcas
generaes.
En prmer ugar, Hege otorga gran mportanca a a hstora. La
hstora es en su opnn e proceso a travs de cua e esprtu, en
aemn gest, ega a reconocerse a s msmo como ta. Es dfc saber
qu es o que Hege quere decr reamente con esto. Segn una
posbe nterpretacn, e ser humano. Una norma es una rega que
dce qu es o que deberamos hacer o qu es o que podemos hacer
(nuestras normas socaes). Afrmar que e esprtu ega a
reconocerse a s msmo como ta es como decr que, con e curso de
a hstora, os seres humanos se dan cuenta de forma coectva de
que eos msmos son os autores de as normas que gobernan sus
vdas y que stas surgen por unas razones determnadas a travs de
a hstora y se van a|ustando y cambando por dversos motvos.
Hege tena una teora muy nteresante sobre cmo os sstemas
de normas, a os que a veces denomnaba formas de concenca,
van cambando a o argo de a hstora. Argumentaba que eas
msmas se van mnando; un sstema de normas se mna cuando
empeza a aparecer como n|ustfcado o rracona segn sus propos
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 519
365 das para ser ms cuto
estndares. Cuando esto sucede, defenda Hege, surge un sstema
de normas nuevo que resueve precsamente os probemas de a
forma de concenca anteror. Por o tanto, cuando examnamos os
sstemas de normas que han gobernado a vda de os seres humanos
a travs de a hstora, ya sean potcos, tcos, regosos, esttcos o
fosfcos, encontramos una sucesn de formas de conscnca en a
que a transcn de una a a sguente parece razonabe. Es decr,
cuando examnamos nuestro mundo nos damos cuenta de que as
normas son e resutado de un proceso hstrco drgdo por a razn
OTROS DATOS DE INTERS
1. Hege crea que su sstema fosfco era a forma de
concenca fna, e sstema de normas fna que nunca se superara.
Por tanto, pensaba que a hstora, ta y como a conceba, haba
egado a su fn.
2. Lam dactca a proceso a travs de cua as formas de
con cenca se van mnando para de|ar paso a otras nuevas.
3. En una ocasn, Hege descrb a Napoen Bonaparte como
hstora munda a cabao.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 520
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 37 RELIGION
MuaCi,a I
MuaCi,a ibn Abu Su,an 52. 6)(E6D)8* +ue $obern ba.o
el no#bre de MuaCi,a I* sucedi a Al! , ue el pri#er l!der Nel
isla# tras los cuatro calias bien $uiados.
Nac en La Meca en torno a ao 602 d. C. Su padre era un
opostor acrrmo de as enseanzas de Mahoma, y cuando Muawya
se convrt a sam tuvo que ocutar su fe a su fama. Despus de
que Mahoma conqustara La Meca y acabara con a doatra, Muawya
se hzo escrba. Ms adeante, cuando e Impero smco comenz a
expandrse, Mahoma env a Muawya y a su hermano a Sra, donde
drgeron a e|rcto smco contra os bzantnos.
Ba|o e cafato de Otman, Muawya fue nombrado gobernador
de Sra, y en ese cargo cre un e|rcto o sufcentemente fuerte
como para contener as ncursones bzantnas y para conqustar
Chpre y Rodas.
Los ob|etvos de Muawya cambaron de manera drstca
cuando A, e cuarto y tmo de os cuatro cafas ben guados, tom
e mando. A decd que no quera castgar a os asesnos de Otman,
e tercer cafa, Y Muawya dedu|o de este gesto que haba estado
mpcado en e crmen. Comenz a organzar un movmento en
contra de A en Sra. Para frenar este evantamento, A drg sus
e|rctos en a bataa de Sffn. A pesar de que Muawya ba perdendo
a ucha, convenc a os sodados de A para que de|aran de uchar y
organzaran un trbuna regoso que decdese qun era e ganador.
Durante este proceso, Muawya convenc a muchos de os sodados
de A para que se vovesen contra su der. Gracas a tempo que
gan con a dstraccn de |uco, pudo envar a un gran nmero de
sus segudores a Egpto.
A a muerte de A, Muawya controaba Egpto y Sra, o que o
converta en e musumn ms poderoso y e canddato gco para
sucedero. Gobern de 661 a 680.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 521
365 das para ser ms cuto
A contraro que sus predecesores, Muawya eg a su h|o,
Yazd I, como su sucesor. Para estabecer a dnasta y conservar as
ve|as tradcones, cre un grupo de nobes eaes que se encargaran
de votar qun sera e sguente cafa. Como os tena totamente de
su parte, o nco que hceron fue dar e vsto bueno a su heredero.
As es como comenzaron una sere de dnastas heredtaras, a
prmera de as cuaes fue a Omeya, que gobern de 661 a 750.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Los tres prmeros cafas gobernaron desde a pennsua
Arbga. A trasad a capta a raq, y Muawya drg e mpero
desde Damasco (Sra).
2. Segn a tradcn, Muawya convenc a as tropas de A
para que someteran e contencoso a un arbtra|e coocando e Corn
sobre sus anzas. Los sodados de A no estaban dspuestos a daar e
bro sagrado, por o que de|aron de peear.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 522
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 38 HISTORIA
4tto von 9is#arcB
4tto von 9is#arcB 50D0;E0D1D8 ue un pol!tico ,
diplo#tico del si$lo 3I3 al +ue se considera undador de la
nacin #oderna de Ale#ania &n la pri#era #itad del si$lo
3I3* Ale#ania era un #osaico de pe+ue'os estados
en-ar-ados en continuas luc2as. La ra$#entacin de la
re$in 2ab!a sido un le$ado del Sacro I#perio %o#ano* +ue se
2ab!a ido dividiendo poco a poco en nu#erosos $obiernos
antes de acabar desapareciendo en 0D)6. Al servicio del
Biser @uiller#o I* 9is#arcB consi$ui convertir esos estados
en un pa!s uniicado.
Bsmarck, cuyo padre era un ofca de e|rcto, haba nacdo en
Prusa, uno de os estados ms poderosos de Aemana. Ya pasados
os 30 aos entr en e mundo de a potca en e bando conservador.
A pesar de sus retcencas ncaes, acab abrazando con
convencmento a causa de a unfcacn de Aemana.
Eegdo cancer (prmer mnstro) de Prusa, Bsmarck supo
combnar a dpomaca y a amenaza de a fuerza para acabar con os
que se oponan a a unfcacn, a msmo tempo que mpusaba e
sentmento naconasta aemn. En 1870, con gran astuca, provoc
una guerra contra Franca, o que convenc a otros muchos estados
aemanes para unrse a Prusa, hasta e punto de que de a rpda
vctora sobre os franceses de 1871 surg un mpero aemn
unfcado.
A partr de ese momento se gan a confanza de kaser y se
encarg de a dreccn de ese mpero. Bsmarck no era bera, pero
ev a cabo una sere de reformas que srveron para reforzar e
Estado aemn-estabec una moneda comn, decret varas
reformas admnstratvas y estabec un nco cuerpo egsatvo para
todo e pas con a ntencn de afanzar a undad.
Sn embargo, e Impero aemn que fund Bsmarck tena os
das contados. A poco tempo de subr a trono tras a muerte de
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 523
365 das para ser ms cuto
Guermo I, Guermo II obg a Bsmarck a dmtr. Sn a mano
certera de cancer, a potca exteror aemana fue deterorndose.
Guermo II tom a desastrosa decsn de nvoucrar a Aemana en
a Prmera Guerra Munda, un paso que acabara provocando e fn
de mpero. Adems, as fuerzas naconastas de as que Bsmarck se
haba servdo para mpusar a unfcacn de pas en e sgo XIX
acabaran tenendo dramtcas consecuencas en e XX.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Bsmarck recb e apodo de cancer de herro por su
dureza y determnacn.
2. Sobrevv a dos ntentos de asesnato, e prmero evado a
cabo por un estudante en 1849 y e segundo en 1874 a manos de un
fabrcante de barres.
3. Un barco de guerra aemn de dmensones ggantescas que
recb e nombre de cancer fue hunddo por os brtncos en
1941en una bataa nava cruca de a Segunda Guerra Munda.
4. La capta de estado de Dakota de Norte, cuya pobacn es
fundamentamente germanoamercana, recb su nombre en honor a
Bsmarck.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 524
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 38
LITERATURA
Fidor "ostoievsBi
Fidor "ostoievsBi 50D(0E0DD08 ue sin lu$ar a dudas el
#aestro de la novela psicol$ica. A lo lar$o de su carrera
literaria* +ue se e:tiende varias dcadas* #ostr una
co#prensin de la naturale-a 2u#ana sin precedentes , a d!a
de 2o, probable#ente ini$ualada> su #aestr!a lle$aba a lo
#s alto en la descripcin de los estados e#ocionales
tortuosos de culpabilidad* desesperacin , preocupacin por
la #uerte.
Las tragedas y os maos momentos que Dostoevsk tuvo que
afrontar ao argo de su vda o ayudaran a enrquecer an ms su
fccn. Nac en Mosc en e seno de una rgda fama ortodoxa
rusa, y a muerte repentna de su padre en 1839 o destroz sendo
tan so un no. A pesar deque sgu as ndcacones paternas y se
form para ser ngenero, en readad nunca e gust ese traba|o y
decd convertrse en escrtor. Su prmera novea, Pobre gente
(1846), fue muy ben acogda por a crtcapero su carera sufr un
fuerte frenazo cuando en 1849 fue detendo por partcpar en un acto
a favor de a zquerda radca. Despus de que o someteran a una
e|ecucn fctca con un nduto en e tmo momento, pas cuatro
aos en un campo de traba|o en Sbra. Estas experencas de|aran
una mpronta mborrabe tanto en e tono como en e contendo de
sus obras. ,
En a dcada de 1860 Dostoevsk acanz sus verdaderos ogros
teraros con a novea 3emorias del subsuelo (1864), en a que
retrata a un recuso neurtco y amargado ncapaz de ntegrarse en a
socedad, y su obra maestra, 6rimen y casti"o (1866), una dseccn
de a cupa y a msera de un |oven que ha asesnado a una ancana.
Esta tma obra destaca especamente por a profunddad
pscogca que acanza y su concusn de que a autorrecrmnacn
que e crmna se nfge a s msmo es mucho peor que cuaquer
castgo que a socedad e pueda apcar.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 525
365 das para ser ms cuto
A medda que fue enve|ecendo, empez a rechazar a potca
atea que haba defenddo en su |uventud y regres a as races de a
ortodoxa rusa de sus antepasados. En l idiota (1868-1869) retrata a
un persona|e crstano de tnte trgco, y a que es consderada a
gran obra maestra de su tma etapa terara, #os hermanos
Earamazo! (1879-1880), es a novea crstana ms mportante de a
hstora, empapada de moradad ortodoxa rusa. En esta ggantesca
obra, tres h|os abordan os probemas de ben y de ma y de a fe
crstana de formas muy dferentes tras e asesnato de su padre.
A pesar de que sus detractores o acusan de usar un esto
carente de humor y de ser demasado denso, es ncuestonabe o
pormenorzado de estudo pscogco que hace de sus persona|es,
especamente cuando se adentra en as mentes de os crmnaes, os
que sufren desequbros mentaes y otros margnados socaes. Ms
a de su egado teraro, estas caracterzacones han nfudo en os
fsofos nhstas y exstencastas de sgo XX, de Fredrch
Netzsche a Abert Camus.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Durante toda su vda sufr ataques epptcos que se
agravaron sgnfcatvamente en os aos que pas en e campo de
traba|o de Sbera.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 526
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 38 ARTES PLASTICAS
Vincent van @o$2
Vincent van @o$2 50D;HE0D1)8 est considerado co#o
uno de los $randes artistas 2olandeses de todos los tie#pos*
, se 2a convertido en un icono del $enio inco#prendido ,
ator#entado. A pesar de +ue en vida solo vendi una de sus
obras* en la actualidad valen una autntica ortuna.
H|o de un sacerdote protestante, Van Gogh nac en Zundert
(Hoanda). En 1869 era aprendz en a empresa de comerco de arte
Goup & Company, en un prncpo en La Haya y despus en Londres.
Con escaso xto en e mundo de os negocos, de| a compaa en
1875 para empezar a formarse como sacerdote. Durante un corto
perodo traba| como ta para os mneros de suroeste de Bgca,
pero fue expusado de cero porque rega todas sus posesones. A
sus superores es preocupaba que se tomara tan a pe de a etra os
prncpos crstanos. La actvdad artstca de Van Gogh so dur dez
aos, desde 1880 hasta 1890. Fue autoddacta; aprend a pntar
copando grabados y eyendo bros. Recb una fuerte nfuenca de
os pntores reastas, como se puede ver en su obra Adeanos
comendo patatas (1885), un traba|o con marcada mpronta de |ean-
Franos Met (1814-1875) en o referente a tema y tcnca.
En 1886 de| Hoanda para trasadarse a Pars, donde
compartra ao|amento con su hermano Theo, tratante de arte, que
o apoyara durante Prctcamente toda su vda. Fue a travs de Theo
como Van Gogh eg conocer a Caude Monet, Pau Gaugun, Came
Pssarro y Georges Seurat A gua que otros muchos artstas
modernos de su poca, haba desarroado un marcado nters por os
grabados |aponeses. Tras dos aos de ntensa actvdad artstca se
trasad a Ares, en e sur de Franca, para evar a cabo su sueo de
pntar a campesnos. En octubte de 1888 nvt a Gaugun a que se
unera a , pero en Nochebuena dscuteron y Van Gogh se cort una
ore|a. Segn un reporta|e perodstco, se a rega a una prosttuta.
Este ncdente fue e prmer ndco de a enfermedad menta que
sufra, probabemente un tpo de epepsa.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 527
365 das para ser ms cuto
En mayo de 1889 ngres vountaramente en un hospta
psqutrco en Sant-Rmy. A pnt e que probabemente sea su
traba|o ms famoso, Goche estrellada. Un ao ms tarde se trasad a
a casa de un mdco homepata, Pau-Ferdnand Gachet, cerca de
Pars. Sumdo en una profunda depresn, Van Gogh se dspar en e
pecho en |uo de 1890 y faec dos das ms tarde. Tras su muerte,
a reputacn de artsta crec como a espuma. En una exposcn de
su obra en 1901 se mostraron 71 pnturas. En 1987 su Lros se
vend por 47 bras. Tres aos ms tarde, Retrato de doctor Gachet
fue adqurdo por a cfra rcord de 82,5 mones de dares. En a
actuadad, os 1250 cuadros y un mar de bocetos de artsta estn
tepartdos pot todo e mundo; a mayor coeccn se haa en e museo
Van Gogh de Amsterdam.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Se dce que as tmas paabras de Van Gogh fueron: La
trsteza durar para sempre.
2. Agunos estudosos creen que sufra trastorno bpoar,
mentras que otros opnan que su enfermedad menta tena su orgen
en e consumo abusvo de absenta. Tambn os hay que pensan que
degustaba sus propas pnturas.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 528
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 38 CIENCIA
Los ele#entosI #etales*
no #etales , #etaloides
/n ele#ento es una sustancia +ue no puede
transor#arse en otra a travs de una reaccin +u!#ica.
?odos los ele#entos estn co#puestos de to#os con
distinto n#ero de protones 5las part!culas subat#icas de
car$a positiva8. Gor e.e#plo* todos los to#os de carbono
tienen seis protones , todos los de oro tienen <1. &n la ?ierra
e:isten 1H ele#entos de or#a natural* , 2a, otros dos +ue
pueden crearse artiicial#ente. Los ele#entos se clasiican
$eneral#ente en tres cate$or!asI #etales* no #etales ,
#etaloides. ?res cuartas partes de los ele#entos son
#etales* aun+ue en la naturale-a es #s cil encontrar los
no #etales.
Los metaes se caracterzan por a facdad con a que dan y
comparten sus eectrones, as mnscuas partcuas subatmcas de
carga negatva. Cuando un tomo de meta cede un eectrn se
converte en un on de carga postva amado catn. A menudo os
metaes son vstos como catones nadando en un mar de eectrones.
Los eectrones fotan bremente y hacen posbe que os tomos de
meta se mantengan undos pero sgan sendo fexbes, otorgando a
os metaes sus partcuares propedades: son dctes (se pueden
aargar en aambres) y maeabes (se pueden modear en mnas).
Por esta msma razn, tamben conducen e caor y a eectrcdad sn
probemas y forman compuestos con otros eementos. Tenden a ser
sdos a temperatura ambente.
A menudo os no metaes adqueren eectrones y forman vncuo
qumcos rgdos. Se trata de eementos decados que se rompen con
facdad; adems, normamente n refe|an a uz, n conducen a
eectrcdad, n se caentan con rapdez. Sn embargo, son buenos
asantes. Aunque so hay 13 no metaes conocdos, prctcamente
toda a vda que hay en a Terra est creada a partr de ses:
hdrgeno, carbono, ntrgeno, oxgeno, fsforo y azufre. E resto de
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 529
365 das para ser ms cuto
os no metaes son prncpamente gases nertes, que en raras
ocasones nteractan con otros eementos.
Los metaodes tenen agunas caracterstcas de os metaes y
otras de os no metaes. Por e|empo, a scona y e germano son
semconductores, es decr, pueden conducr a corrente ectrca ba|o
determnadas condcones. Por eso son de tanta utdad para hacer
ordenadores y cacuadoras.
OTROS DATOS DE INTERS
1. E mercuro es e nco meta que es qudo a temperatura
ambente.
2. Los xdos de os metaes son bases; os de os no metaes
son cdos.
3. La mayora de os eementos metdcos reacconan
rpdamente con e oxgeno que contene e are (que, por e|empo
hace que se oxde e herro). E sodo puro expota s se expone a
oxgeno. E paado, e patno y e oro son metaes raros que no
reacconan con e oxgeno; de ah que se utcen para crear |oyas
hermosas y caras.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 530
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 38 MSICA
&l anillo del =ibelun$o
de Ta$ner
La obra #aestra de %ic2ard Ta$ner es la $i$antesca $er
.ing des @ibelung 5&l anillo del =ibelun$o8* de 0D<7* ta#bin
conocida co#o el (iclo del anillo. Se trata de una serie
co#puesta de cuatro perasI $as .-eingold 5&l oro del %in8*
$ie <al3Are 5La val+uiria8* 2iegfried 5Si$rido8 ,
BtterdCmmerung 5&l ocaso de los dioses8* , dura en total
casi 0< 2oras> est pensada para ser vista durante cuatro
noc2es consecutivas. Al$unos la consideran el #a,or traba.o
oper!stico de todos los tie#pos.
Wagner empez a traba|ar en a peza en 1848 con a dea de
crear un traba|o monumenta en e que pudera agutnar a maga de
teatro trgco grego y aunar pntura, msca, teatro, poesa y fosofa
en una ggantesca +esamt'unst-er' (obra de arte tota).
Escrb os cuatro bretos utzando como base a Sgfrdo,
hroe de a mtooga aemana y nrdca. En a hstora, Wotan, rey de
os doses, construye una fortaeza amada Vahaa con a ayuda de
una raza de ggantes. Para devoveres e favor, Wotan roba un ano
dotado de poderes a un enano amado Aberch. Aberch madce e
ano Pero no evta que Wotan se haga con . La mayor parte de a
hstora gra en torno a as aventuras de h|o de Wotan, Sgmundo, y
de su neto Sgfrdo, cuando dversos poderes tratan de consegur e
ano, que guarda un dragn. Tambn desempea un pape
mportante a h|a de Wotan, a vaqura Brunda. A fna, a
madcn destruye a todo e mundo, Vahaa es consumda por as
amas y surge una nueva era munda.
La msca es de una compe|dad y exuberanca ncrebes, y
arededor de un leitmoti! (una meoda breve y hermosa que
representa a un persona|e, un sentmento o un ob|eto o emocn).
Cada leitmoti! va cambando de contexto para poder adaptarse a as
nuevas escenas. Nngn teatro de a pera estaba dspuesto a poner
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 531
365 das para ser ms cuto
en escena a obra, as que Wagner a estren en su festva de
Bayreuth en 1874.
OTROS DATOS DE INTERS
1. E persona|e de a vaqura fue e orgen de a famosa
carcatura operstca de una soprano entrada en carnes tocada con un
casco vkngo y un sostn de atn.
2. La Cabagata de as vaquras, de La vaqura, es a
famosa msca de fondo de a escena de os hecpteros en
Apocaypse Now, de Francs Ford Coppoa.
3. La mtooga nrdca que srv de nspracn a E ano de
Nbeungo, de Wagner, tambn es a fuente de a troga E Seor de
os Anos (1954-1955), de |. R. R. Token, y d as extosas adapta
cones cnematogrfcas que e sgueron (2001-2003).
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 532
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 38 FILOSOFA
_arl Mar:
Los ilsoos se 2an li#itado a interpretar el #undo de
distintas or#as* cuando de lo +ue se trata es de
transor#arlo.K
_A%L MA%3* Tesis sobre Feuerbac-* 0D7;
Kar Marx (1818-1883), e padre nteectua de comunsmo, ha
sdo e fsofo que ms nfuenca ha tendo en e sgo XX. Marx
nac en Trer (Aemana) en 1818, en e seno de una fama de
orgen |udo que se haba convertdo a crstansmo. En un prncpo
ntent hacer carrera acadmca, pero fue rechazado por o radca
de sus deas potcas. Traba| como perodsta durante varos aos
antes de tomar parte en a revoucn aemana de 1848. Cuando sta
fracas, huy a Londres, donde permanec e resto de su vda.
Segn a teora de a hstora de Marx, os medos de produccn
econmcos srven de expcacn para entender os cambos
hstrcos y Potcos. En cuaquer poca, una socedad tene unos
determnados medos de produccn de benes econmcos (comda,
vvenda, etctera). Esos medos determnan una dstrbucn
econmca partcuar. Por e|empo, en e sstema agrcoa era
necesaro que hubese un numero determnado de gente que
traba|ase a terra y unos pocos que controasen ese traba|o. Esa
dstrbucn econmca, a su vez, determna e sstema Potco; en e
caso de a agrcutura, os gran|eros traba|aban para e seor, que
posea as terras y os protega de otros nobes a cambo de una parte
de sus cutvos. La revoucn entra en escena cuando a dstrbucn
econmca y e sstema potco se converten en obstcuos para as
fuerzas productvas de a economa.
En cada sstema econmco hay una dvsn de tareas y por
tanto una dvsn soca en cases. Para Marx, e captasmo, que
caracterzaba como e sstema econmco en e que os benes se
producen no para consumrse sno para ntercambarse, era e
resutado de un argo desarroo hstrco. En e captasmo a dvsn
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 533
365 das para ser ms cuto
de cases es tan exagerada que acanza su mte. Un ampo nmero
de traba|adores (e proetarado) traba|an como muas y sn descanso
mentras que una mnora reducda de gente que posee os medos de
produccn (a burguesa) va amasando una fortuna. Marx pred|o que
e captasmo acabara destruyndose a s msmo. A medda que vaya
crecendo, seaaba, se r creando un grupo cada vez ms grande de
proetaros que vvrn en unas condcones cada vez peores.
Fnamente, os traba|adores se evantarn en armas y estabecern
un sstema econmco dferente basado en a cooperacn (un
sstema en e que cada uno da segn sus capacdades y recbe de
acuerdo con sus necesdades).
OTROS DATOS DE INTERS
1. Marx fue coautor de muchas de as obras de Fredrch Enges,
h|o de un mportante hombre de negocos aemn. Entre sus
coaboracones se encuentra E capta, que Marx consderaba como
su obra maestra-
2. Marx descrb e estado que segura a a cada de
captasmo y procamaba e comunsmo verdadero como a
dctadura de proetarado
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 534
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 38 RELIGION
Al$a-el
Abu Ha#id Mu2a##ad ibn Mu2a##ad al ?usi al @2a-ali
50);DE00008* ta#bin conocido si#ple#ente co#o Al$a-el*
ue uno de los telo$os , ilsoos isl#icos #s inlu,entes.
=aci en ?us* parte del actual Irn.
Agaze estud y posterormente ense a ey shafi2 una de as
cuatro escueas |urdcas de sam sun. A os 33 aos ya destacaba
como uno de os deres en este campo, y fue eegdo drector de a
Unversdad de Nzamyyah en Bagdad. Ocup este cargo durante
cuatro aos, dsfrutando de una gran popuardad durante ese tempo.
Uno de os prncpaes traba|os de Agaze fue La ncoherenca
de os filsofos. En esta obra defende que os acontecmentos que
tenen ugar en e mundo estn determnados por os caprchos
actuaes de Dos. En esenca, esto emna e resto de fuentes de a
causadad natura y pone todo en as manos de Dos.
En este traba|o crtca adems a fsofos de a antgedad
como Pa-tn y Arsttees y a os musumanes que sguen sus neas
de pensamento. Defende que estos fsofos se equvocan a apcar
a razn para responder a preguntas regosas. Expone que s a razn
se pudese utzar para probar verdades absoutas de a regn,
como a propa exstenca de Dos, entonces todo e mundo estara de
acuerdo con esas verdades. En su opnn, e pensamento racona no
puede ser a fuente de as respuestas regosas.
En 1095 sufr un cambo esprtua. Abandon a unversdad y
Va| por toda Araba; fue a Damasco, |erusan, La Meca, Medna,
Egpto y de vueta a Bagdad para acabar egando a su cudad nata,
Tus. Fue durante esta poca cuando se hzo segudor de una de as
muchas rdenes sufes
Durante mucho tempo haba segudo a escuea de
pensamento asharte, que defende que no se puede conocer a
verdadera naturaeza de Dos. De hecho, esta escuea consdera a
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 535
365 das para ser ms cuto
obra de Agaze como uno de sus traba|os ms mportantes. De ah
que no supusese un gran cambo que Agaze acabara decdendo que
e mstcsmo suf ofreca e me|or medo de mantenerse en contacto
con Dos. Dada su gran popuardad, e hecho de que e fsofo
acabara unndose a as rdenes sufes que estaban aparecendo en
aquea poca ayud a que e sufsmo adqurese credbdad entre as
prncpaes neas de pensamento de a socedad smca.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Desde un punto de vsta fosfco, os traba|os de Agaze
entraran en e campo de esceptcsmo fhsfco, muy parecdo a que
surg en as escueas brtncas de pensamento a partr de George
Berkeey y Davd Hume, pero con 700 aos de anteacn.
2. E mayor crtco de Agaze fue Averroes, tambn conocdo
como Ibn Rushd, cuya prncpa obra de oposcn fue La ncoherenca
de a ncoherenca.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 536
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 39 HISTORIA
&li-abet2 Cad, Stanton
, el #ovi#iento sura$ista
La 2istoria de la 2u#anidad es la 2istoria de repetidas
ve.aciones , usurpaciones del 2o#bre contra la #u.er.K
&LIZA9&?H CA"L S?A=?4=*
JLa declaracin de senti#ientosK* Conerencia de
Sneca Falls* 0D7D
Ezabeth Cady Stanton (1815-1902) era una abogada
aboconsta moderada y una promotora ncansabe de os derechos
de as mu|eres en a Norteamrca de sgo XIX. Stanton nac en
Nueva York en 1815, y durante toda su carrera hzo campaa por e
derecho a voto de as mu|eres, un ob|etvo que nunca acanzara:
mur 17 aos antes de que as mu|eres consgueran e derecho a
voto en Estados Undos.
En 1848, e ao en e que e movmento sufragsta
norteamercano estaba en cernes, a dea de que as mu|eres
tuveran derecho a voto e pareca absurda a no pocos. Tan so a
mnscua sa de Ptcarn, en e ocano Pacfco, permta e sufrago
femenno. Las unversdades que admtan a mu|eres entre su
aumnado eran escasas, y os derechos de Propedad de a mu|er
estaban sometdos a grandes mtacones. Sn embargo, ese msmo
ao Stanton y un puado de mu|eres ms organzaron una
convencn en Sneca Fas (Nueva York) para organzar e
movmento en defensa de os derechos de as mu|eres.
En a convencn de Sneca Fas, Stanton, |unto a Lucreta
Mott, eabor La decaracn de sentmentos, que frmaran todos
os deegados. E documento segua ntenconadamente a estructura
de a Decaracn de Independenca de Thomas |efferson y defenda
que todos os hombres y mu|eres son creados guaes. Durante os
50 aos sguentes, Stanton traba| para hacer creer esa afrmacn a
otros norteamercanos.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 537
365 das para ser ms cuto
Las sufragstas se tomaron su causa muy en sero en una poca
en a que a socedad vea os escarceos de as mu|eres en potca
como ago poco femenno. Cuando se cas, nsst en qutar a
paabra obedecers de sus votos de matrmono. A gua que otros
progresstas posterores, as prmeras femnstas tuveron que
aguantar as contnuas buras de os sectores ms reacconaros.
Muchos hombres y mu|eres norteamercanos vean a as sufragstas,
a gua que a os aboconstas, como os tmos de toda una
procesn de nsufrbes beraes de norte decddos a acabar con a
tradcn y a socedad.
Stanton no vv o sufcente como para ver a ratfcacn en
1920 de a enmenda decmonovena de a Consttucn
estadoundense en a que se garantzaba e derecho de as mu|eres a
voto, pero sus coegas se encargaron de rendr homena|e a a mu|er
que haba ncado e movmento en Sneca Fas. Su compaera de
ucha, Susan B. Anthony, d|o: Ouero que comprendan que nunca
podra haber hecho a abor que he reazado s no hubese tendo a
esta mu|er a m derecha.
OTROS DATOS DE INTERS
1. E prmer estado que garantz e derecho de as mu|eres a
voto fue e de Wyomng, que entr a formar parte de ta Unn en
1890.
2. Muchas de as prmeras sufragstas, ncuda Anthony, fueron
cuqueras, una pequea y pacfca secta crstana de Reno Undo y
Estados Undos entre cuyos membros tambn se cuentan deres de
os movmentos pacfstas y aboconstas.
3. Todava hay pases en os que as mu|eres no tenen derecho
a voto: Butn, Brune y Araba Saud.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 538
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 39
LITERATURA
Lolita
Lolita 501;;8* de Vladi#ir =aboBov* se encuentra entre
las novelas #s brillantes , controvertidas del si$lo 33. La
notoriedad inicial del traba.o 2a rele$ado a un se$undo plano
su calidad literaria pero* a #edida +ue el escndalo se 2a ido
desvaneciendo* los lectores , la cr!tica se 2an dado cuenta de
+ue Lolita abre un nuevo ca#po no slo $racias a su
contenido* sino ta#bin a su tcnica , su vo- narrativa.
Nabokov (1899-1977) nac en Rusa, pero fue educado en
Ingaterra, donde comenz su carrera terara. Despus de pubcar
varas noveas se trasad a Estados Undos para convertrse en
profesor de unversdad. En e camno desarro una voz nteectua
estzada y conscente de s msma que sus ectores amaron u
odaron.
En Lota se retrata a obsesn sexua atormentada de un
profesor de medana edad, Humbert Humbert, por una na de 12
aos. De orgen parsno, Humbert se trasada a Estados Undos y
aqua una habtacn en a casa de una vuda despus de ver a a
h|a de sta, Doores, tomando e so en e |ardn. Est tan
obsesonado que ncuso se casa con a vuda para poder quedarse
cerca de Doores, es decr, de Lota, pero a vuda faece a poco
tempo. Aunque Humbert y Lota egan a consumar su reacn, a
caprchosa |oven Pronto perde e nters por . Con e tempo,
Humbert se da cuenta de que su deseo sexua se ha transformado en
amor. Pero ea rechaza sus proposcones.
Como narrador, Humbert es destro y expresvo, aunque es
mposbe confar en por su vueo magnatvo: retuerce os hechos
con un eegante engua|e potco que dsfraza a naturaeza
reamente turbadora de su obsesn por as nas. Segn su reato, es
Lota quen o seduce y su nters por as nnfas es so e producto
de su trgco romance de |uventud. Las conocdas neas ncaes de
a novea ya marcan e tono nquetante y |uguetn de toda a obra:
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 539
365 das para ser ms cuto
#olita2 luz de mi !ida2 fue"o de mis entraas. Pecado mo2
alma ma. #o4li4taF la punta de la len"ua emprende un !iaje de
tres pasos desde el borde del paladar para apoyarse2 en el
tercero2 en el borde de los dientes. #o4#i4&a.
Tras termnar #olita, en 1955, Nabokov no pudo encontrar
nngn edtor en Estados Undos dspuesto a aceptar e bro, as que
e traba|o se pubc en Franca, donde os crtcos o tdaron de
brante o competamente obsceno. La novea fue prohbda en
muchos pases y no se pubc en Estados Undos hasta 1958;
entonces se convrt en un xto de ventas. En a actuadad, es
reconocda como una perspcaz nvestgacn terara sobre a
sexuadad y a represn, as como un magnfco e|empo de a
narracn engaosa tpca de a teratura posmodernsta.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Desde su |uventud, Nabokov hababa con fudez ruso, ngs
y francs; sus prmeros traba|os os escrb en ruso, pero os
posterores, ncuda Lota, os cre en ngs.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 540
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 39 ARTES PLASTICAS
=oc2e estrellada
@oc-e estrellada =(ipr/s ! ciudad> es una de las pinturas
#s a#osas de Vincent van @o$2. &n ella se reco$e un te#a
sencillo* un paisa.e de Groven-a ba.o un cielo pla$ado de
estrellas* pero a #enudo se 2a interpretado co#o una obra de
enor#e car$a espiritual.
Van Gogh (1853-1890) pnt Noche estreada a noche de 19
de |uno de 1889, cuando estaba ngresado en e sanatoro
psqutrco de Sant-Rmy. Gran parte de cuadro (74 x 92
centmetros) o ocupa una vasta extensn de ceo con nubes en
espra, estreas y a una. En a parte nferor aparece una pequea
va, a os pes de una gesa, cuya agu|a penetra en e ceo. E
puebto descansa entre redondeadas cumbres azuadas. A a
zquerda, a sueta de un cprs orguoso se eeva haca e ceo.
Segn agunos estudosos, e ceo estreado era una muestra
de a admracn que Van Gogh senta por e poeta estadoundense
Wat Whtman. En una ocasn, habando de as obras de poeta, Van
Gogh escrb sobre a gran cpua repeta de estreas de ceo, ago
que, despus de todo, uno so puede amar Dos y eterndad en su
ugar sobre e mundo.
En este caso en partcuar, Van Gogh no traba| drectamente a
Partr de a naturaeza sno utzando una sere de bocetos
preparatoros. En a versn fna camb a forma de a gesa rea de
Sant-Rmy aadndoe una agu|a, una caracterstca arqutectnca
ms propa de su Hoanda nata.
Se e han atrbudo muchos sgnfcados a esta obra. Agunos
estudosos opnan que a ventana y a puerta oscuras de a gesa
refe|an que no se puede encontrar a nspracn en a regn
organzada sno en a naturaeza, en este caso representada por e
mponente cprs. Otros, sn embargo, aseguran que e rbo retorcdo
y e ceo en movmento representan as consteacones reaes ta y
como se mostraron aquea noche de 1889. Observacones
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 541
365 das para ser ms cuto
procedentes de teescopo Hubbe han sugerdo que Van Gogh estaba
mrando a V838 Monocerots, una de as estreas ms msterosas de
a Va Lctea.
OTROS DATOS DE INTERS
1. En a actuadad a pntura est expuesta en e Museo de Arte
Moderno de Nueva York.
2. Los gopes gratoros de pnce que dbu|an os rboes y e
ceo recuerdan a as fuerzas de os eementos, como e fuego y e
agua.
3. La utzacn de gruesos remonos de pntura para sugerr
poderosas emocones son un antcpo de movmento expresonsta
de prncpos de sgo XX.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 542
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 39 CIENCIA
Los enlaces +u!#icos
A travs de los enlaces +u!#icos se unen dos o #s
to#os para or#ar co#puestos co#o el a$ua* la sal o el
aceite. "e este #odo* los to#os se co#binan para crear
estructuras #s estables de electrones 5las part!culas
di#inutas car$adas ne$ativa#ente +ue rodean el ncleo de
los to#os8. &n un co#puesto estable* la ener$!a total es
#enor +ue la de los to#os individuales. &:isten H clases
unda#entales de enlaces +u!#icosI los covalentes* los
inicos , los #etlicos.
En un enace covaente, os tomos comparten uno o ms pares
de eectrones. Exsten enaces ndvduaes (aqueos que tenen un
nco par de eectrones en comn), enaces dobes (que comparten
dos pares), enaces trpes y, de forma menos habtua, enaces
cudrupes, aunque estos tmos sueen ser enormemente
nestabes. En genera, os covaentes son os enaces qumcos ms
fuertes y estabes, sobre todo s combnan eementos no metcos.
Exsten dos tpos de enaces covaentes: os poares y os apoares. En
os apoares, os eectrones se dstrbuyen de forma equbrada por a
mocua, mentra que en os poares se agrupan en os extremos,
creando as poos postvos y negatvos. Los extremos opuestos se
atraen, unendo a su vez a as mocuas, como sucede con e heo y
e agua.
Un enace nco tene ugar cuando os tomos donan sus
eectrones a otros tomos; por eso, sueen producrse entre metaes
-que perden eectrones con facdad- y no metaes -que os ganan
tambn fcmente-. Cuando un tomo metco perde un eectrn
se conve en un on de carga postva que recbe e nombre de catn;
cuando no meta gana un eectrn se converte en un on de carga
negatva q recbe e nombre de ann. Los anones y os catones se
fusonan gracas a os enaces ncos. La sa de mesa -coruro sdco
- es un e|empo de cmo un tomo metco, e sodo, se une a otro
no metco, e coruro, gracas un enace nco.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 543
365 das para ser ms cuto
Los metaes tenden a compartr enaces metcos. Como os
ee-mentos metcos perden eectrones con facdad, normamente
se es consdera catones fotando en un mar de eectrones. Aunque
se agrupen en dstntos tpos de aeacones, os tomos metcos
contnan berando eectrones que fotan bremente; por eso son
fuertes y fexbes a msmo tempo.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Desde un punto de vsta tcnco, os enaces ncos puros no
exsten, ya que todos eos ncuyen un certo grado de enace
covaente o metco.
2. Gbert N. Lews descubr os enaces covaentes en 1917.
3. En agunos compuestos de cromo se han haado enaces
covaentes quntupes.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 544
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 39 MSICA
&l nacionalis#o del si$lo 3I3
"urante #s de un si$lo* Viena ue el centro del #undo
en lo +ue a #sica se reiere. Sin e#bar$o* en la dcada de
0D7)* las revoluciones +ue tuvieron lu$ar en Austria* Hun$r!a*
Ale#ania* Italia , Francia a$ui.onearon los #ovi#ientos
nacionalistas +ue se al-aron contra el poder i#perial en una
luc2a +ue se ue intensiicando a #edida +ue avan-aba el
si$lo. &n el panora#a #usical* los co#positores e:presaron
su apo,o a los #ovi#ientos nacionalistas reto#ando la
#sica olclrica de sus distintas tierras natales. &ste
nacionalis#o acabar!a dando paso al internacionalis#o
cos#opolita de los #odernistas pero* durante un tie#po* ue
la principal uente de inspiracin de #uc2os co#positores.
En Pars, Frederc Chopn (1810-1849) compuso poonesas y
mazurcas en honor de su terra nata, Poona, y en 1831 escrb una
peza para conmemorar e mahadado evantamento poaco contra e
zar. E naconasmo checo encontr su vehcuo de expresn en tres
compostores: Bedrch Smetana (1824-1884), Antonn Dvorak (1841-
1904) y Leos |anacek (1854-1928). Tanto as Danzas esla!as (1878)
como as Snfonas n 4 (1874) y n 6 (1880) de Dvorak recurren a
temas y modeos rtmcos propos de focore checo.
Rchard Wagner (1813-1883) y Rchard Strauss (1864-1949)
consderaban que a msca aemana era a ms pura y avanzada de
mundo, un punto de vsta que enca|aba a a perfeccn con as
potcas mperantes en e sgo XX. Por su parte, Potr Ich Chakovsk
(1840-1893) y Nkoa Rmsk-Korsakov (1844-1908) puseron a
msca tradcona rusa a servco de os ntereses de zar.
La peza ms famosa de a msca naconasta es
probabemente 0bertura MNM5 (1888) de Chakovsk, un encargo de
goberno ruso para conmemorar a vctora sobre Napoen. Aunque
Chakovsk a compuso con certas reservas, obtuvo como resutado
una de as pezas de msca csca ms famosas |ams escrtas.
Chakovsk utz como base a msca de hmno nacona ruso y de
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 545
365 das para ser ms cuto
varos hmnos ortodoxos. Se trata de una composcn para orquesta
que ncuye caonazos reaes.
OTROS DATOS DE INTERS
1. En 1933 Rchard Strauss fue nombrado presdente de
Rechmu-skfcammer, es decr, mnstro de Msca de Partdo Naz-
2. E naconasmo reaparec con frecuenca en e sgh XX en
as composcones de Aaron Copand (1900-1990) 51 Dmtr Shosta
(1906-1975).
3. E momento cumbre de a msca naconasta concd con
dos acontecmentos de mportanca: a unfcacn de Akmank en
1871 y e advenmento de una taa ndependente en 1861.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 546
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 39 FILOSOFA
Friedric2 =iet-sc2e
&s probable +ue nin$n ilsoo 2a,a sido tan #al
interpretado* con tanta recuencia , a#plitud* co#o Friedric2
=iet-sc2e 50D77E01))8. =acido en la ciudad ale#ana de
%ecBen bei LFt-en* #u, pronto se convirti en un laureado
e:perto en ilolo$!a clsica> a los (7 a'os ue no#brado
proesor de la /niversidad de 9asilea* en Sui-a. Sin e#bar$o*
tuvo +ue abandonar las clases a causa de su delicada salud ,
en 0DD1 se derru#b tanto !sica co#o #ental#ente. Su
2er#ana lo cuid 2asta +ue #uri* ena.enado* en 01)).

Uno de os temas centraes de pensamento de Netzsche es o
que denomnaba a reevauacn de todos os vaores, en vrtud
de a cua anmaba a as personas a poner en tea de |uco sus
vaores moraes, centfcos y esttcos. E fsofo opnaba que
muchos de os vaores que const-tuyen os pares de a cutura
europea -sobre todo a moradad crstana- entorpecen
nnecesaramente a vda y a fecdad. Segn Netzsche, muchos de
estos vaores no son ms que una nvencn de os dbes y
resentdos para mponerse a os fuertes. Asmsmo, entenda que e
crstansmo, con su respado a os sumsos y humdes, smbozaba a
vctora de os enfermos sobre os sanos. E fsofo se pregunta
respecto a todos os sstemas de vaores y fosfcos: qu tpo de
vda fomenta?
Otro de os conceptos centraes de su fosofa es e eterno
retorno, segn e cua e mundo se repte a s msmo eternamente.
Segn esta teora, vvmos nuestras vdas una y otra vez exactamente
ta y como ya as hemos vvdo, hasta en os ms nmos detaes. E
fsofo presentaba esta teora a modo de reto: a qu tpo de
persona e gustara repetr todos y cada uno de os momentos de su
vda, ncudos os ms desagradabes y humantes, durante toda a
eterndad?
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 547
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. Muchos expertos creen que Netzsche padeca sfs,
enfermedad que contra|o de una prosttuta o cuando traba|aba de
camero en a guerra franco-prusana.
2. Ezabeth Frster-Netzsche, a hermana de fsofo, era una
protonaz que tergvers e pensamento de su hermano para
adecuaro a sus propos ntereses potcos. Sn embargo, e fsofo
era un acrrmo detractor tanto de naconasmo aemn como de
antsemtsmo.
3. Los nazs se aproparon de un concepto eaborado por
Netzsche, e superhombre (bermensch), para descrbr a hroe
aro dea. Netzsche no eg a descrbr con exacttud a
superhombre, pero s tena caro que no sera partdaro de a guerra
ndefo voenca.
4. Netzsche comparta una estrecha amstad con e compostor
Rchard Wagner. Sn embargo, en un momento dado esta amstad
termn y desde ese nstante e fsofo se mostr sava|emente
crtco con Wagner y su obra. Exsten pruebas de que e motvo fue
que Wagner sugr a mdco de Netzsche -con muy poca
decadeza- a causa de os probemas vsuaes de su amgo: un
exceso de masturbacn!
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 548
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 39 RELIGION
&l #a2di
Se$n los #usul#anes* Ma2o#a predicaba +ue antes del
inal de los tie#pos sur$ir!a del seno del isla# un 2o#bre
conocido co#o el ma-di* +ue ser!a #ie#bro del a-l al ba!t f
lina.ef de Ma2o#a , +ue 2ar!a del #undo un lu$ar puro ,
pac!ico. &:isten #uc2os puntos de vista sobre la naturale-a
del ma-di ,* co#o suele ser 2abitual* diieren
considerable#ente se$n se trate de #usul#anes c2i!es o
sun!es.
Segn e sam sun, e mahdi todava no ha nacdo, y ver a uz
en Medna, e ugar donde faec Mahoma. Sus padres se amarn
Abda y Amna, a gua que os de profeta. Los sunes tambn creen
que e mahd despuntar a os 40 aos, a edad en que Mahoma tuvo
su prmera reveacn, y que tanto como un |ess retornado vvrn
en a terra durante muchos aos.
Los ches, en cambo, tenen un punto de vsta competamente
dferente. Creen que, desde a muerte de profeta Mahoma, e sam
ha sdo guado por una sere de manes, sendo A e prmero de eos.
E duodcmo y tmo de stos nac en e ao 868 pero todava no
ha faecdo. Cuando e duodcmo mn tena cnco aos, su padre, e
undcmo, Perd a vda. E to de no estaba a punto de comenzar
e servco de oracn cuando e |oven mahd decar que so un mn
poda ostentar seme|ante honor y condu|o a oracn msmo. A
contnuacn, se ocuto o desaparec, y as contna en a actuadad.
Los ches creen que todava sgue vvo, que se ama Mahoma a
Mahd y que un da resurgr.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Mahoma procam que s egara e da de |uco fna y e
mahd no hubera nacdo, ese da se proongara eternamente hasta
que aparecera.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 549
365 das para ser ms cuto
2. Se dce que e persona|e prncpa de a novea de Frank
Herbert Dune (1965) es e mahd.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 550
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 40 HISTORIA
AndreC Carne$ie
AndreC Carne$ie 50DH;E01018 era un escocs +ue e#i$r
a &stados /nidos , a#as una de las #a,ores ortunas del
si$lo 3I3. Cuando se retir era el 2o#bre #s rico del #undo
, pas el resto de sus d!as re$alando dinero. Cuando alleci*
2ab!a donado a la beneicencia #s de H;) #illones de
dlares* una su#a sin par en a+uella poca. &n la actualidad*
la #a,or parte de las ciudades estadounidenses tienen una
9iblioteca Carne$ie construida con el dinero +ue don este
in#i$rante ilntropo.
Amas su fortuna gracas a nsacabe apetto de acero de
Estados Undos en e sgo XIX. En 1848, tras emgrar desde Escoca
|unto con su fama a os 13 aos de edad, puso en marcha a
empresa sderrgca Carnege Stee Company en Pttsburgh; as
produ|o e matera necesaro para as vas frreas y os puentes que
sapcaban e contnente norteamercano, nmerso en un vertgnoso
proceso de ndustrazacn. Carnege era famoso por mantener unos
costes muy ba|os, y su empresa termn por absorber a muchos de
sus competdores.
En 1901 a vend y se |ub. Se haba abrado a fama de ser
amgo de a case traba|adora gracas a sus orgenes humdes. De
hecho, en su bro l e!an"elio de la riqueza, sostena que os rcos
deberan entregar toda su fortuna a os menos favorecdos. Y eso fue
exactamente o que hzo cuando se retr de os negocos: con sus
donacones se fnanc a construccn de 2500 bbotecas en e
mundo angfono, ncudas ms de 1600 en Estados Undos; tamben
sufrag museos y expedcones centfcas, y e musca ha ms
famoso de Nueva York eva su nombre.
La hstora de Carnege -e hombre hecho a s msmo- es uno
de os e|empos ms conocdos de sueo amercano, segn e cua
cua-quera puede hacer fortuna en Estados Undos. Su nombre sgue
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 551
365 das para ser ms cuto
sendo un smboo de as oportundades que ofrece este pas, y
tambn de a responsabdad que coneva ser monaro.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Entre sus mtpes actvdades fantrpcas, Camege
fnanc a nstaacn de ms de 7000 rganos en gesas de todo e
pas, muchos de os cuaes todava sguen en funconamento.
2. Regres a Escoca en numerosas ocasones despus de
hacerse rco y a compr e casto Skbo en as Hghands para
utzaro como resdenca de verano. E casto fue propedad de a
fama durante mucho tempo, pero en a actuadad es un excusvo
compe|o de vacacones. En se casaron Madonna y Guy Rtche en
2000.
3. Fue un fervente defensor de a causa de a Unn durante a
guerra de Secesn, encargndose de correo y e transporte
ferrovaro de as tropas hasta e campo de bataa.
4. Un dnosauro ggante -e dpodocus carneg- debe su
nombre a monaro escocs, que fnanc a expedcn en a que se
descubr a cratura.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 552
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 40
LITERATURA
Las aventuras
de HucBleberr, Finn
Las a)enturas de ?uc3leberr! Finn 50DD78* de MarB
?Cain 50DH;E010)8* si$ue siendo uno de los libros #s le!dos
de la literatura nortea#ericana del si$lo 3I3. Aun+ue es #s
conocido por el 2ec2o de ser un libro pro2ibido* se trata de
una 2istoria entretenida , e#otiva +ue cautiva tanto a
.venes co#o a #a,ores.
Huck Fnn es un no de a cudad de St. Petersburg, en e
estado norteamercano de Msur. Pap, su padre, es un borracho
voento que est sempre ausente; por eso Huck est a cargo de una
ancana vuda que trata sn cesar de cvzar a no, para
consternacn de ste. Cuando Pap regresa a a cudad, rapta a su
h|o y o eva a una cabaa asada, donde o matrata sn pedad.
Huck fnge su propa muerte para poder escapar y se refuga en una
sa stuada en medo de ro Mssp. A conoce a |m, un escavo
fugado propedad de a hermana de a vuda que o cudaba.
Huck y |m se aventuran ro aba|o a bordo de una basa y en su
va|e van tropezando con todo un abanco de granu|as, dencuentes,
cazadores de escavos, dotas y otros e|empos de o peor que ofrece
a socedad. Despus de toda una sere de desgracas, |m es
capturado pero Huck consgue beraro con a ayuda de su amgo
Tom Sawyer. A fna, todos egan a buen puerto y Huck decde segur
exporando e entonces ndmto Oeste amercano.
La novea se centra en a evoucn de Huck y en su ucha por
reconcar os dctados de a socedad con sus sentmentos y su
nstnto en especa en o que se refere a su reacn con |m. Como
se cr en e sur, a Huck e ensearon que no se debe ayudar a un
escavo que se ha fugado, pero |m -que es con mucho e persona|e
ms atento y honrado de a novea- ogra que e muchacho confe en
y se converte prctcamente en una fgura paterna para e no. A
fna, Huck consgue comprender que as normas que dcta a
socedad no sempre son as correctas, y que su propo sentdo de
ben y de ma es a me|or gua posbe.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 553
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. En a actuadad, Huckeberry Fnn es un bro prohbdo en
muchos coegos estadoundenses por a frecuenca con a que
aparece a paabra ngger (trmno despectvo para referrse a as
personas de pe negra) en e texto, a pesar de que con su empeo
Twan so aportaba reasmo a una hstora que defende a toeranca
y despreca o absurdo de racsmo.
2. La Edad de Oro es una conocda expresn que se utza
para denomnar e perodo de a hstora de Estados Undos que meda
entre a Reconstruccn y a Prmera Guerra Munda: o acu Twan
en una novea homnma pubcada en 1873.
3. En una novea anteror, Las aventuras de Tom Sawyer (1876),
Tom y Huck descubren e ugar donde un maeante esconde su botn,
e msmo dnero de que trata de apoderarse Pap en Las aventuras de
Huckeberry Fnn.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 554
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 40 ARTES PLASTICAS
La @rande Jatte
&arde de domin"o en la isla de #a +rande >atte (1884-1886), de
Georges Seurat (1859-1891), es una de as obras postmpresonstas
ms famosas de mundo. E cuadro, e|ecutado con a famosa tcnca
de puntsmo o dvsonsmo de Seurat, capta una sosegada escena
en a que una sere de personas se entretenen sentadas, paseando,
pescando o navegando a as oras de ro Sena, cerca de Pars.
En os aos prevos a #a +rande >atte, Seurat haba estudado y
expermentado con a ptca; estaba adems nfudo por e tratado
sobre e coor de Ogden Rood, &horie scientifique des couleurs
(1881). Fue as como de un sstema centfco para pasmar a
umnosdad y e coor naturaes a travs de puntos o manchas de
pntura gruesos y superpuestos. Un bao en $sniOres, de 1883, es un
caro e|empo de que e artsta ya haba expermentado
tempranamente con esta tcnca en una escena ms ampa y
tambn a are bre.
Seurat comenz a traba|ar en e enzo de 2 x 3 metros de #a
+rande >atte en 1884, y o termn a tempo para a exposcn de
1885, que uego sera canceada. Fue entonces cuando retoc
mtpes partes de cuadro con una tcnca denomnada
cromoumnarsmo antes de presentaro en a octava y tma
exposcn coectva de os mpresonstas. Desde que concb a
pntura hasta que a termn, reaz 59 bocetos Preparatoros en
pape, pane y enzo que ustran de forma fascnante e Proceso
creatvo de artsta.
La pntura muestra a costa noroeste de a sa de La Grande
|atte que mra a a cudad de Courbevoe, stuada en a otra ora de
Sena La escena ncuye 48 personas, 8 barcas, 3 perros y 1 mono. A
a derecha se ve una pare|a de pe que domna a composcn: a
mu|er su|eta 2 coares, supuestamente para e perro y e mono que
estn a sus pes. A a zquerda hay un grupo formado por tres
hombres, uno de os cuaes va vestdo de manera nforma y fuma en
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 555
365 das para ser ms cuto
ppa tumbado en e csped. A su ado -contrastando con e hombre
de acttud rea|ada- aparece otro eegantemente vestdo y sentado
ergudo y envarado. En e centro de cuadro se ve a una na con un
vestdo de un banco nmacuado, a nca fgura que mra a ro. En a
e|ana hay ms personas, en grupos o soas. La escena aterna e
tono rea|ado con e forma; os persona|es parecen panos, como s
os huberan recortado en cartn y os huberan pegado
cudadosamente sobre e pasa|e.
Segn expc msmo, e autor pretenda que e cuadro fuera
un testmono monumenta de esto de vda de a poca que
merecera ser comparado con obras de arte antguas de a taa de
frso de Partenn. En 1924, Frederck Cay Bartett compr #a +rande
>atte para e Art Insttute de Chcago, donde todava puede admrarse
hoy da. Por su parte, Stephen Sondhem nsuf vda a enzo sobre
un escenaro en e musca Sunday n the Park wth George.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 556
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 40 CIENCIA
Los estados de la #ateria
Los tres estados de la #ateria fslido* l!+uido , $aseoso
f se dierencian por la or#a , el volu#en de la sustancia en
cuestin. Los slidos tienen un volu#en , una or#a inita.
Los l!+uidos cuentan con un volu#en inito* pero su or#a
depende de dnde se encuentren al#acenados. Los $ases no
tienen ni or#a ni volu#en deinidos , se e:panden
indeinida#ente si nada los contiene.
La matera se compone de mocuas y as mocuas de
tomos, y es a naturaeza de unos y otras o que determna e estado
de a matera. Todas as mocuas tenen energa cntca: se
mueven, y cuanto ms se mueven ms probabe es que se ae|en
entre s; no obstante, as mocuas -sobre todo as de msmo tpo-
tenden a atraerse mutuamente. Es esta tensn entre a energa
cntca y a attaccn moecuar a que provoca as dstntas fases de
a matera. La temperatura y a presn nfuyen enormemente en
esta tensn: os aumentos de temperatura provocan que as
mocuas se muevan a mayor veocdad, aumentando su energa
cntca, mentras que os descensos de presn hacen que as
mocuas se aproxmen, ncrementndose a atraccn moecuar.
En os sdos as mocuas se mueven entamente, vbrando o
rotando, y a atraccn moecuar es muy eevada, o que hace posbe
que se unan formando estructuras rgdas denomnadas crstaes o
estructuras amorfas como e crsta. Dependendo de a temperatura y
a presn e msmo tpo de mocua puede formar mtpes
estructuras dstntas- por e|empo, e carbn sdo puede convertrse
en grafto o en damante. Las dstntas estructuras se denomnan
fases.
En os qudos, a energa cntca es o bastante eevada y a
atraccn moecuar o sufcentemente ba|a como para que as
mocuas se descen unas a ado de as otras sn dfcutad. La
mayora de as sustancas so cuentan con una fase quda, pero
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 557
365 das para ser ms cuto
exsten otras que presentan ms de una: por e|empo, e heo qudo
cuenta con dos. En os gases, as mocuas apenas se atraen, por o
que se mueven con tota bertad. S as mocuas cobran sufcente
energa cntca y apenas sufren presn, sus eectrones -partcuas
dmnutas con carga negatva- se separan de resto de sus tomos.
Esta fase -denomnada pasma- tene ugar, por e|empo, en as
estrea
OTROS DATOS DE INTERS
1. E heo -agua sda- cuenta con ocho fases dstntas.
2. Una de as fases de heo qudo resuta sumamente extraa.
S se verte en un envase, se asentar en e fondo, escaar hasta e
borde por un extremo y descender por a parte exteror.
3. A temperaturas extremadamente ba|as as mocuas apenas
se mueven, o que permte que se produzcan unas extraas fases
deno'mnadas superfudos, supersdos y condensados de Bose-
Ensten
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 558
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 40 MSICA
Giotr Ilic2 C2aiBovsBi
&:isten #ltiples , encontradas opiniones respecto a
Giotr Ilic2 C2aiBovsBi 50D7)E0D1H8 f+ue ue dura#ente
criticado por sus conte#porneosf* uno de los co#positores
+ue #s 2a inluido en el panora#a de la #sica clsica.
Mientras unos lo tac2aban de #ediocre* arro$ante ,
senti#entaloide , le ac2acaban un escaso do#inio de la
or#a* otros lo consideraban un nacionalista +ue co#pon!a
directa#ente desde el cora-n , +ue era lo bastante valiente
co#o para se$uir su instinto. Sea co#o uere* sus pie-as para
or+uesta se 2an labrado un lu$ar en los anales de la 2istoria ,
son* co#o #!ni#o* una #a$n!ica introduccin al #undo de la
#sica.
Nac en una cudad mnera stuada a 900 kmetros de Mosc,
y fue un no frg y enfermzo. Lo envaron a un nternado y despus
a conservatoro de San Petersburgo. En 1866 fue nombrado profesor
de armona en e Conservatoro de Mosc y pas a formar parte de un
reducdo crcuo de compostores naconastas. En Mosc compuso a
Snfona n 2, Pequea ;usia (1872) y otras muchas pezas sobre
temas rusos.
En un prncpo no ogr ganarse e apreco de su terra nata.
Cuando se toc su Concerto para pano n 1 (1875) ante e gran
maestro ruso Anton Rubnsten, fue cafcado de desprecabe e
nsgnfcante. Sn embargo, en Boston cosech un enorme xto. No
se hzo un nombre en Rsa hasta tempo despus, con pezas como
Snfona n 4 (1878).
Las obras ms famosas de Chakovsk son a 0bertura MNM5
(1888), a msca de os baets l la"o de los cisnes (1875) y e
atempora 6ascanueces (1892).
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 559
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. Chakovsk drg en e Carnege Ha por prmera vez en
1891. Posterormente, escrb que era ms famoso en Estados
Undos de o que |ams haba ogrado sero en Europa.
2. Faec o ben por e cera que contra|o a beber agua sn
hervr o sucdndose con veneno ante una acusacn que pona en
tea de |uco su hombra.
3. Chakovsk era homosexua, pero para ocutaro se cas en
1877 con una segudora que o adoraba, Antonna Myukova. E
matrmono se romp pocas semanas despus.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 560
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 40 FILOSOFA
La #odalidad
/sted podr!a 2aber sido un poco #s alto o un poco #s
ba.o* , podr!a 2aber tenido #s o #enos a#i$osI todas son
opciones posibles* pero no reales. Los ilsoos caliican de
contin$entes los aspectos del #undo +ue podr!an 2aber sido
dierentes. Sin e#bar$o* 2a, cosas +ue no podr!an ser de otra
or#aI por e.e#plo* ( g ( no podr!a dar otro resultado +ue 7.
&ste tipo de cosas son necesaria#ente ciertas.
E probema de a modadad consste en dentfcar aqueas
caracterst-cas de mundo que son contngentes y as que son
necesaras, y en saber cmo dferencaras. La modadad es una
pregunta que persstra aun cuando estuvramos en posesn de
todas as verdades de mundo pues, aun as, todava podramos
cuestonarnos: cues de estas verdades son necesaras y cues
contngentes?
Cas todos os fsofos estn de acuerdo en que a gca es una
verdad necesara: s Scrates es un hombre, y todos os hombres son
mortaes, entonces Scrates es morta necesaramente; es mposbe
que as dos prmeras premsas sean certas y a tercera fasa. De
msmo modo, cas todos os fsofos estn de acuerdo en que as
matemtcas son necesaras: es mposbe que 2 + 2 no sea gua a 4.
Sn embargo, os fsofos dferen en otros temas, por e|empo en s
as eyes de a fsca de unverso son necesaras o no. Tampoco se
ponen de acuerdo en s exsten verdades necesaras reatvas a cosas
ndvduaes. Por e|empo, que usted es un ser humano es necesaro
o so contngente? Podra usted exstr sn ser un ser humano, por
e|empo sendo un gato o un perro de caza? pongamos un e|empo
extrado de a regn: s Dos exste, exste necesaramente?
Los fsofos tambn se preguntan qu es o que determna que
agunas cosas sean posbes y otras mposbes. Agunos arguyen que
Se trata de una pregunta sn respuesta, mentras que otros opnan
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 561
365 das para ser ms cuto
que ago es posbe sempre y cuando exsta un mundo posbe en
e que sea certo.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Baruch Spnoza (1632-1677) crea que todo era necesaro, y
que en e mundo no exsta a contngenca.
2. Rene Descartes (1596-1650) consderaba que es Dos quen
decde qu es necesaro y qu es contngente. S Dos as o hubera
decddo, entonces 2 + 2 = 4 sera faso.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 562
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 40 RELIGION
La ,i2ad
&l tr#ino rabe ,i2ad contiene connotaciones
ne$ativas* , aun+ue suele traducirse , entenderse co#o
J$uerra santaK* ta#bin si$niica Jesuer-o en el ca#ino de
"iosK.
E esfuerzo que descrbe a yhad es e que debe reazarse
cuando se ucha con e sam. Este esfuerzo puede sgnfcar a ucha
nterna por egar a ser un musumn me|or o a ucha contra e ma a
travs de os escrtos, os sermones o e estudo.
Se ha hecho mucho hncap en e sgnfcado de guerra santa
de a yhad, y no so por os acontecmentos que han tendo ugar
tmamente, sno tambn a causa de a hstora de sam. Tras va|ar
a Medna, Mahoma reun a sus segudores y atac y derrot a
cudad de La Meca. A partr de ese momento, se dedc a extender e
sam por Araba. De ah que os musumanes dvdan
tradconamente e mundo en dos partes: Dar al slam y Dar al @arb.
La prmera es a terra de sam, donde ste prevaece; Dar al @arb,
en cambo, es a terra de a guerra, a donde e sam an no ha
egado.
Agunos opnan que esta dvsn sugere que os musumanes
tendrn que uchar hasta que en e mundo so haya musumanes; sn
embargo, no tene por qu ser e caso necesaramente. A medda que
su mpero se extenda por a pennsua Arbga, Afrca, Asa y Europa,
os musumanes ban encontrando ms personas que ya eran
monotestas; tambn sufreron derrotas mtares. As, a expansn
de sam se raentzo y se vov menos cruenta, y muchos deres
musumanes comenzaron a abrazar a posbdad de a coexstenca
pacfca.


Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 563
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. Los mstcos musumanes dstnguen entre a yhad menor y
a mayor. La guerra santa se consdera yhad menor, mentras que a
ucha nterna con a propa ama es yhad mayor.
2. Suee recordarse a Mahoma como un gran guerrero, o que
refuerza a vsn de sam como una regn mtar. Sn embargo, es
precso recordar que ncamente se dedc a a guerra en os tmos
10 aos de su vda, y que durante sus prmeros 53 aos fue prmero
comercante y despus sacerdote.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 564
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 41 HISTORIA
Vladi#ir Lenin
&n los albores del si$lo 33* una #onar+u!a autocrtica
luc2aba por 2acerse con el control de %usia. &l lti#o -ar*
=icols II* $obern desde su $i$antesco Galacio de Invierno de
San Getersbur$o sobre un vasto , revuelto reino de
terratenientes adinerados* ca#pesinos e#pobrecidos ,
proletarios #uertos de 2a#bre. Hab!a protestas para e:i$ir
#s libertades pol!ticas* pero el e.rcito del -ar acallaba
siste#tica#ente el cla#or +ue ped!a reor#as , col$aba a
los disidentes o los enviaba a prisin en Siberia. Gara el
pueblo ruso* la Gri#era @uerra Mundial* +ue estall en 0107*
ue el col#oI 2orrori-ado por la #atan-a f0*< #illones de
soldados rusos perecieron en no#bre de la pol!tica por el
poder europeaf* el pueblo inal#ente derroc al -ar en 010<.
En un prncpo, os reformstas rusos esperaban reempazar a
monarqua por una democraca bera smar a as de Franca y Gran
Bretaa, pero un actvsta potco de medana edad de a cudad de
Smbrsk abergaba otros panes. Un ao despus de a abdcacn de
zar, Vadmr Ich Lenn (1870-1924) y sus segudores comunstas se
hceron con e poder en Rusa. Rechazaron a democraca bera y
trataron de construr un nuevo tpo de goberno organzado segn a
fosofa potca marxsta. Lenn y os comunstas crearon una nacn
nueva de entre as cenzas de antguo Impero zarsta: a Unn de
Repbcas Socastas Sovtcas (URSS).
Durante e goberno de zar, Lenn pas muchos aos en e
exo o en prsn por sus actvdades subversvas. En aquea poca
do forma a una sere de deas que pasaran a conocerse como
ennsmo; su ob|etvo conssta en crear un modeo a partr de
pensamento de Kar Marx con e que gobernar un Estado comunsta.
En a prctca, e ennsmo y a Unn Sovtca desembocaron en un
enorme sufrmento para e puebo ruso. Antes de que Lenn faecera,
en 1924, su goberno haba prohbdo a empresa prvada, haba
e|ecutado a mes de dsdentes y haba provocado una hambruna que
mat a mones de cudadanos. Sn embargo, a revoucn de Lenn
trunf a a par que a produccn ndustra, y a fnaes de a Segunda
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 565
365 das para ser ms cuto
Guerra Munda a Unn Sovtca ya era una superpotenca mtar.
Iosv Stan se hzo con e contro de pas a a muerte de Lenn y
mantuvo e derazgo de Partdo Comunsta durante su despadado
renado de 30 aos.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Tras su muerte, e cadver de Lenn fue embasamado y
coocado en un mausoeo en e centro de Mosc, donde an
permanece hoy da.
2. En Lenn se nspra e persona|e de ve|o mayor de famoso
bro Reben en a gran|a, de George Orwe (1903-1950).
3. E zar depuesto y su fama fueron asesnados por os sovets
en 1918.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 566
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 41
LITERATURA
Mada#e 9ovar,
3adame :o!ary (1857), de Gustave Faubert, es una de as
prmeras obras maestras de reasmo de sgo XIX. Puede que hoy en
da a trama de a novea parezca estereotpada, pero en su poca,
descrbr de forma reasta a hstora de una mu|er nsatsfecha que
se anza a adutero era poco menos que revouconaro. De hecho, a
novea evant una enorme pomca por a que Faubert y su edtor
tuveron que enfrentarse a un |uco por escndao pbco.
Faubert (1821-1880) se cr en un perodo en e que Franca
expermentaba grandes cambos socaes: tras a Revoucn francesa
de 1789, a marchta arstocraca do paso a una boyante case meda
de empresaros y comercantes. Faubert haba sdo educado para
formar parte de a te nteectua francesa, pero detestaba os
vaores fros y materastas de os nuevos rcos, un despreco que
queda patente en todas sus obras y, en especa, en Madame Bovary.
La |oven Emma Bovary se cra en e campo, estuda en un
coego de mon|as y contrae matrmono con un mdco burgus de
case meda Y escaso taento. Sn embargo, as aburrdas readades
de matrmono no satsfacen sus deazadas expectatvas, n squera
cuando se queda emba-|ada. Ea aspra a amor romntco, pero se
muestra ndecsa e nconstante en su ntento por acanzaro; por eso
se ve envueta en dos aventuras aduteras: una a de|a con e corazn
roto y a otra aburrda, y aunque su mardo permanece en a ms
competa gnoranca, Emma comenza a mostrarse ndscreta y
manrrota, hasta e punto de acumuar nmensas deudas que a fna
a abocan a un ntento de prosttucn. En un arreb to de
desesperacn, se sucda envenenndose.
3adame :o!ary se ha ganado e cafcatvo de csco de a
teratura tanto por su trama como por su novedoso enfoque
eststco: mentras que os novestas y poetas de romantcsmo se
mostraban optmstas respecto a ser humano, Faubert haca gaa de
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 567
365 das para ser ms cuto
su pesmsmo y descrba a stuacn de Emma de una forma anatca
y dstante. Empe a prosa de forma nnovadora, aterando
sutmente e engua|e en dstntos pasa|es de a narratva para que se
correspondera con os cambos de humor de persona|e. Despus de
su faecmento, otros grandes de a teratura reasta, como Len
Tost o Thomas Hardy, han creado grandes obras que deben mucho
a Faubert.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Faubert era conocdo por dedcar horas a decdr entre una
paabra u otra, pues estaba convencdo de que so exsta e seu
mot |uste (una nca paabra exacta) para cada descrpcn y
stuacn.
2. Tard ms de cnco aos en escrbr Madame Bovary. Sus
amgos o nstaban a que abandonara e proyecto, pero se dedc a
a novea en cuerpo y ama hasta que a termn.
3. E subttuo que Faoubert eg para Madame Bovary fue
Moeurs de provnce (Costumbres provncanas), una sarcstca forma
de expresar su despreco por a burguesa.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 568
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 41 ARTES PLASTICAS
&l e:presionis#o
&l #ovi#iento e:presionista inici su andadura de la
#ano de un $rupo de artistas +ue se opon!an abierta#ente al
naturalis#o. &llos preer!an transor#ar el #undo para
adecuarlo a sus necesidades en lu$ar de plas#arlo con
ob.etividad ,* aun+ue no co#part!an un estilo 2o#o$neo*
todos ellos 2ac!an uso de colores c2illones* una co#posicin
sin e+uilibrio , tcnicas poco elaboradas* inantiles o
pri#itivas. "ieron la espalda al reina#iento del clasicis#o
+ue i#per durante el %enaci#iento , entre los pintores
acad#icos , se inspiraron en las apasionadas obras de los
#aestros ale#anes del si$lo 3VI* co#o Alberto "urero o
Matt2ias @rFneCald.
Aunque Vncent van Gogh y Pau Gaugun desempearon un
pape consderabe en a evoucn de expresonsmo, os ncos de
movmento sueen stuarse en 1905, e ao en que un grupo de
artstas derados por Henr Matsse expuseron por prmera vez sus
obras en Pars. Estos pntores pasaron a ser conocdos como fau!es
(bestas) por os encenddos coores y as fguras dstorsonadas que
utzaban.
Mentras os fauvstas desataban a pomca en Pars, e
expresonsmo aemn despegaba en Dresde. Fue en esta cudad
donde Ernst Krchner fund e grupo conocdo como Die :rPc'e (E
puente), nombre con e que quso smbozar e nexo de unn entre e
mundo antguo y e moderno. Insprndose en os postmpresonstas,
os fauvstas y as taas de madera afrcanas, os membros de De
Brcke desarroaron un esto aspero e ncsvo con e que pasmaron
escenas urbanas. Uno de os membros ms destacados de grupo fue
Em Node, cuya obra 3as'enstilleben /// es un caro compendo de
as prordades artstcas de movmento. A partr de 1905, e
expresonsmo comenz a surgr por toda Europa de forma
smutnea; entre sus representantes ms usttes se cuentan Oskar
Kokoschka y Egon Schee en Austra; Cham Soutne y Georges
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 569
365 das para ser ms cuto
Rouaut en Franca; Edvard Munch en Noruega; y |ames Ensor en
Bgca. En 1911, Vasy Kandnsky y Franz Marc fundaron Der :laue
;eiter (E |nete azu), un efmero grupo de artstas con sede en
Munch que fuson os prncpos de expresonsmo, e smbosmo y
e cubsmo, dando como resutado a abstraccn.
A veces se utza e trmno expresonsmo a modo de
enuncacn genera para desgnar todos os movmentos (cubsmo,
futursmo, dadasmo y surreasmo) de a prmera mtad de sgo XX
que rechazaron e cascsmo. Comenz a decnar a medados de a
dcada de 1930, cuando as autordades nazs o cafcaron de
decadente, por o que muchos de sus membros se veron obgados a
buscar refugo en Estados Undos y en otros ugares seguros.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Se consdera a os fauvstas os prmeros expresonstas a
pesar de que tendan a evocar sentmentos postvos, mentras sus
coegas de otros pases se ncnaban por sensacones como e medo,
a ra, a frustracn y a desgraca.
2. Los expresonstas soan recurrr a grabado en madera, un
matera que aprecaban por sus speros trazos y por e dscordante
contraste de banco y e negro.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 570
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 41 CIENCIA
La oto+u!#ica
?oda la lu- lle$a a la ?ierra en pa+uetes de ener$!a
deno#inados otones> la visible no es #s +ue una pe+ue'a
parte del re$istro co#pleto de la lu-* lo +ue se conoce co#o
espectro electro#a$ntico* +ue inclu,e ondas de radio*
#icroondas* inrarro.os* lu- ultravioleta* ra,os 3 , ra,os
$a##a. Cada tipo de lu- se caracteri-a por tener una lon$itud
de onda* una recuencia , un nivel de ener$!a distintos. Gor
e.e#plo* las ondas de radio son tan lar$as , ba.as de ener$!a
+ue atraviesan la #a,or parte de la #ateria sin aectarla. &n
ca#bio* la lu- ultravioleta dispone de ener$!a suiciente para
desencadenar una serie de reacciones +u!#icas +ue pueden
lle$ar a +ue#ar la piel. La lu- ta#bin es responsable de las
reacciones +u!#icas +ue nos per#iten capturar las i#$enes
en una pel!cula oto$rica.
Las pecuas en banco y negro se componen de una fna capa
protectora de pstco y una emusn de geatna y granos de sa de
pata, tambn conocda como hauros de pata. Estos hauros son
sensbes a una ongtud de onda, una frecuenca y un nve de
energa determnados, y s se aponen en estas condcones absorben
a uz y se transforman en pata. Cuanta ms uz, ms se oscurecen
as saes de pata: por eso os negatvos aparecen ms oscuros en os
ugares donde ms uz hay en a vda rea. A ,a hora de f|ar a
magen, se expone e negatvo a a uz sobre e pape fotogrfco, que
tambn est cuberto con una emusn de hauros de p'ata: as
zonas oscuras de negatvo son as que de|an pasar menos uz; por e
contraro, os ugares ms caros son os que permten pasar una
mayor cantdad. Por o tanto, a magen que aparece en e pape de
fotografa es opuesta a a magen de negatvo.
En as pecuas de coor, a emusn se compone de una sere
de capas sensbes a as dstntas frecuencas de uz ro|a, verde y
azu; cuando se revea, dchas capas crean todo e espectro de coor
que vemos en a vda rea.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 571
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. La geatna que se utza en a emusn es una forma
purfcada de a msma que se empea para postres.
2. La prmera fotografa a reaz |oseph Nepce en 1827,
exponendo a so una paca de meta cuberta de un eemento
fotoqumco denomnado betn. Ocho horas despus, obtuvo una
magen permanente.
3. Los daguerrotpos fueron e prmer tpo de fotografa que
ogr comercazarse. Se reveaban con vapores de mercuro txcos,
o que provoc a muerte a muchos fotgrafos descudados.
4. La fotografa ms cara de a hstora se vend por 400 000
dares; se trata de retrato de as manos de a pntora Georga
O'Keeffe.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 572
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 41 MSICA
Antonn Dvorak
&l #sico c2eco #s internacional* Antonin "voraB
50D70E01)78* naci en 9o2e#ia , tocaba la viola en la
4r+uesta =acional de Gra$a. &n 0D<7 $an un pre#io en
Viena por su Sinon!a n` H* ade#s de lla#ar la atencin de
Jo2annes 9ra2#s 50DHHE0D1<8* +ue se convertir!a en uno de
sus #s ervientes ad#iradores. &n 0D10 ue no#brado
proesor de co#posicin de la /niversidad de Gra$a* donde
tan slo per#aneci un a'o* pues acept el puesto de
director del Conservatorio =acional de Msica de =ueva LorB*
dotado con un #s +ue $eneroso sueldo de 0; ))) dlares.
Despus de recorrer durante cnco meses Bohema a modo de
despedda, Dvorak puso rumbo a Amrca, donde pas una de as
pocas ms desgracadas pero ms profcas de su vda. A compuso
su Snfona n 9, #a Sinfona del Gue!o 3undo (1893), as como su
Concerto para von (1893).
Dvorak compuso #a Sinfona del Gue!o 3undo mentras
dsfrutaba de unas vacacones en a pequea cudadde haba
checade Spve, en e estado de Iowa. Mentras recorra en tren a
anura, se snt nsprado por e pasa|e y se decd a pasmar
sobre una parttura a mpreson que en causaba Estados Undos. E
resutado transmte tanto a energa como os ampos espacos de
ese pas, aunque agunos oyentes Creen que as meodas y rtmos de
focore norteamercano que Dvorak utz en a peza son refe|o de
a nostaga de trotamundos por su terra nata.
Esta snfona, ta y como sucede en a mayora de as pezas
para orquesta de compostor, de|a trasucr un autor de una gran
sensbdad romntca pero con un enfoque de a forma de races
cscas. Lo que hace que Dvorak destaque sobre os dems es su
devocn por a msca focrca: a Snfona n 5 (1875) ncuye
meodas que recuerdan e focore bohemo y a Snfona n 6 (1880)
recurre a un tpo de danza checa denomnada furant. Ms avanzada
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 573
365 das para ser ms cuto
su carrera, e compostor se nsprara en e rco y fexbe gnero de
poema snfnco.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Dvorak tambn es famoso por sus desumbrantes cuartetos
de cuerda.
2. Regres a Praga tras pasar cas tres aos en Estados Undos,
y a vv fezmente e resto de su vda componendo peras y
poemas snfncos.
3. Dvorak estaba eyendo una traduccn de poema
Hawatha., de Henry Wadsworth Longfeow, mentras compona a
Snfona de Nuevo Mundo.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 574
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 41 FILOSOFA
&l pra$#atis#o
&l pra$#atis#o es una corriente ilosica +ue sur$i en
&stados /nidos con la obra de C2arles Sanders Geirce 50DH1E
01078* Tillia# Ja#es 50D7(E010)8 , Jo2n "eCe, 50D;1E01;(8.
Muc2as personas consideran +ue el pra$#atis#o es el le$ado
#s ori$inal de ese pa!s a la iloso!a.
Perce, |ames y Dewey no compartan as msmas creencas,
pero s su for-ma de enfocar a fosofa. Antes de os pragmatstas,
muchos fsofos crean en a teora de a verdad como
correspondenca, segn a cua a verdad de una creenca o mxma
depende de s se corresponde con una readad abstracta
ndependente de a mente y de engua|e. Los que creen en dcha
teora afrman que es posbe que as pruebas ms convncentes de
as que dspongamos sean ncorrectas, es decr, que todo aqueo que
cree-mos sobre e mundo, y que est |ustfcado por os me|ores
expermentos posbes, resute estar equvocado. Los pragmatstas
compartan su rechazo Por a aparenca; Perce, |ames y Dewey
entendan a verdad como una propuesta mucho ms senca y
mantenan que, en certo modo, no es ms Ru aqueo que as
pruebas ms concuyentes nos nducen a creer.
Los pragmatstas tambn pensaban que hay que otorgar a as
mxmas y creencas a mportanca que se merecen segn e pape
que desempeen a a hora de resover os probemas prctcos que
pantea a yda. Para estos tres pensadores, e trmno prctco
abarcaba a mora, a regn y tambn a potca. Por eso a
metafsca es apropada mentras nos ayude a movernos por e
mundo.
Wam |ames y |ohn Dewey tambn de|aron un mportante
egado fuera de mundo de a fosofa: |ames fue uno de os poneros
de a pscooga emprca en Estados Undos y e autor de a nfuyente
obra Prncpos de pscobga. Por su parte, Dewey escrb mtpes
obras sobre educacn, en as que defenda que os coegos deberan
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 575
365 das para ser ms cuto
mostrarse ms fexbes y tener en cuenta a creatvdad y a
ndvduadad de os aumnos. potca progressta, de a que fue un
tenaz y famoso adad a prncpos de sgo XX.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Dewey prefera denomnar a su teora nstrumentasmo.
2. Perce fue un ponero de a semtca, a cenca que estuda
os sgnos.
3. Wam |ames era hermano de Henry |ames, e gran novesta
estadoundense; su padre, Henry |ames, fue un fsofo famoso en su
poca que cr a sus h|os con e ob|etvo de convertros en genos.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 576
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 41 RELIGION
@abriel
&l n$el @abriel tiene un papel prota$onista tanto en el
isla# co#o en el cristianis#o , el .udais#o> suele tener
enco#endada la tarea de trans#itir los #ensa.es i#portantes
de "ios.
Gabre es e nge ms mportante de a tradcn smca.
Segn sta, se aparec a Mahoma mentras medtaba en una cueva y
e rect e Corn, verso a verso, nstando a profeta a que se o
aprendera de memora y se o transmtera a os dems. Se cree que
e Corn est formado por una sere de ctas que Dos transmt a
Gabre y ste a su vez a Mahoma. Tene muy en cuenta e modo en
que as paabras resonaran en una cueva, o que expca a
mportanca que os musumanes conceden a su ectura en voz ata y
por qu todas as oracones deben rezarse en e doma rabe orgna.
Para e crstansmo, Gabre es uno de os arcngees de Dos:
agunos escrtos dcen que so exsten tres ngees de seme|ante
categoa (Gabre, Mgue y Rafae), mentras otros afrman que son
sete. Gabre aparece en nnumerabes ocasones en a tradcn
crstana como encargado de entregar os mensa|es de Dos. As, se
aparece a Zacaras y e anunca que |uan Bautsta, un predecesor de
Crsto, nacer de Isabe. Tambn se e aparece a a Vrgen Mara para
comuncare que dar a uz a |ess, un suceso que se conoce como a
Anuncacn.
En e |udasmo, Gabre se encuentra en dos ocasones con
Dane: a prmera tene ugar despus de que ste haya tendo una
vsn de Dos que no ogra entender (e nge es envado para
ayudaro); en a Segunda, Gabre predce e fn de exo |udo en
Babona.

OTROS DATOS DE INTERS
1. E nombre de Gabre sgnfca hombre de Dos.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 577
365 das para ser ms cuto
2. Los mormones creen que Gabre y No, e que construy e
arca, son a msma persona.
3. Las dferentes tradcones regosas han atrbudo dstntos
ttuos y dones a Gabre: e coor azu, e agua, e punto cardna oeste
y a una. En agunos ugares tambn se o conoce como e nge de
a muerte, e nge de a venganza, e nge de a resurreccn, e
nge de a reveacn, e nge de a compasn y e nge de a
anuncacn.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 578
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 42 HISTORIA

&l ?ratado de Versalles

&l ?ratado de Versalles se ir# en Gar!s en 0101 tras
#eses de ne$ociaciones , puso in a la Gri#era @uerra
Mundial. &l acuerdo redise' el #apa del #undoI en el bando
de los perdedores* Ale#ania cedi $ran parte de su territorio
europeo , todo su i#perio colonial* , se vio obli$ada a
aceptar la responsabilidad por e#pe-ar la $uerra* por lo +ue
tuvo +ue pa$ar inde#ni-aciones econ#icas a los victoriosos
aliados. Co#o vencedores* Francia , %eino /nido ocuparon los
anti$uos territorios del I#perio oto#ano en 4riente Gr:i#o.
Incuso en aquea poca muchos se mostraron crtcos con e
tratado a consderar que se estaba desaprovechando una
oportundad nca: e presdente de Estados Undos, Woodrow Wson,
se despaz en barco hasta Pars con e sueo de poner fn a
mperasmo y fomentar a cooperacn nternacona a travs de una
nueva Socedad de Nacones, pero Reno Undo y sobre todo Franca
no estaban nteresados en esos deaes despus de haber perddo a
mones de sodados en a guerra; o que queran era recbr una
compensacn, y as frmaron un tratado que humaba a Aemana.
Durante os cuatro aos que dur -de 1914 a 1918-, a guerra
cre una convusn sn precedentes en e Ve|o Mundo: cuatro
grandes mperos --e Rech aemn, e Impero austrohngaro, a
monarqua rusa y e Sutanato otomano- fueron borrados de a
hstora.
En un momento en e que e mundo sufra una conmocn ta, e
tratado de Versaes no supo crear una paz duradera. A fna, Estados
Undos nunca eg a ratfcaro a causa de Senado, domnado por os
asaconstas repubcanos, que no deseaban formar parte de a
Socedad de Nacnes de Wson. E presdente entr en a guerra con
a promesa de crear un mundo seguro para a democraca, pero e
orden munda que sa de Versaes no fue n seguro n democrtco.
De hecho, muchos hstoradores opnan que a humacn a a que se
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 579
365 das para ser ms cuto
somet a Aemana provoc e resentmento popuar contra as
potencas occdentaes de que se aprovech Adof Hter en os aos
trenta para hacerse con e poder.
OTROS DATOS DE INTERS
1. E tratado se frm en a famosa Gaera de os Espe|os que
haba hecho construr Lus XIV en e Paaco de Versaes a as afueras
de Pars. La eeccn de este san fue enormemente smbca: se
trataba de a msma saa en a que os franceses se rnderon ante
Aem na tras a guerra franco-prusana de 1871.
2. En a Prmera Guerra Munda se utzaron por prmera vez
armas qumcas: prmero por os aemanes en 1915 y despus por os
aados. Las nacones europeas, horrorzadas por a muerte enta que
produca e gas, decderon en 1925 prohbr su uso en os campos de
batah.
3. Woodrow Wson gan e Premo Nobe de a Paz en 1920 por
fundar a Socedad de Nacones. Otros dos presdentes
estadoundenses -Teddy Roosevet en 1906 y |mmy Carter en 2002
- han sdo gaardonados con ese premo.
4. E tratado despez e Impero austrohngaro en varos pases
en un ntento de estabzar Centroeuropa, pero e pan no do
resutado: dos de as nacones recn creadas -Checosovaqua y
Yugoshva- no sobrevvran a sgo XX.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 580
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 42
LITERATURA
&sperando a @odot
En attendant odot 501;(8 fEsperando a odotf es la
obra #s conocida del autor , dra#atur$o rancoEirlands
Sa#uel 9ecBett. Fue una de las pri#eras pie-as del teatro del
absurdo* , abri una nueva era de posibilidades para la
dra#atur$ia* ade#s de dividir a los cr!ticos en dos bandos
irreconciliablesI los +ue la consideraban una e:presin
brillante de la #onoton!a , la insi$niicancia de la vida
#oderna* , los +ue la tac2aban de basudra aburrida. =o cabe
duda de +ue $anaron los pri#eros* tal , co#o indica el =obel
+ue 9ecBett recibi en 0161* en el +ue se cita a &sperando a
@odot co#o una de sus #e.ores obras.
Beckett (1906-1989) nac cerca de Dubn y, despus de
estudar en-guas romncas en a unversdad, va| por toda Europa
hasta estabecerse en Pars. Como escrtor, se nteres por varos
gneros y coquete con a novea, e reato corto, a poesa y e
ensayo, pero o que o hzo famoso fueron sus obras de teatro; entre
eas, Esperando a Godot es sn duda a ms conocda.
En esta obra apenas sucede nada dgno de mencn: una noche,
dos hombres -Vadmr y Estragn- haban en a cuneta de una
carretera mentras esperan a aguen amado Godot. Poco despus,
pasa |unto a eos otro que eva un escavo atado a una cuerda. E
escavo baa y ofrece una conferenca espontnea y extraa. A
contnuacn aparece un no que avsa a os hombres de que Godot
eva retraso pero que egar a da sguente. Vadmr y Estragn
regresan a noche sguente y tropezan de nuevo con e dueo de
escavo, que de repente se ha vueto cego y no recuerda haberos
vsto e da anteror. Despus, ega e msmo no de da anteror y
es anunca que Godot no va a venr. A gua que e dueo de
escavo, e chco no recuerda haber vsto a Vadmr y Estragn antes.
Los dos hombres decden marcharse y regresar a casa, pero mentras
cae e ten sguen esperando.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 581
365 das para ser ms cuto
E teatro de absurdo, corrente a a que pertenece esta obra,
fo-rec en Europa en as dcadas de 1950 y 1960. Las pezas de este
gnero sueen parecer gcas, tenen decorados vagos y
mnmastas y abundan en dogos extraos e ncongruentes. A
modo de e|empo, e decorado de Esperando a Godot no se especfca
y e texto tampoco precsa qun es Godot n por qu o estn
esperando. Los crtcos consderan que a obra representa a
apremante stuacn exstenca de mundo moderno, una naccn
exasperante en a que a raza humana est esperando a que ocurra
ago que d sgnfcado a su vda pero que no sabe n qu n cundo o
squera s suceder.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Puede que Esperando a Godot resute extravagante, pero
otras obras de Beckett o son an ms. En Los das feces (1961), a
protagonsta est enterrada en a arena hasta h cntura y despus
hasta e cueb; su segunda obra, Actos sn paabras (1956), est
protagonzada por mmos; y Respracn (1969) tan so dura 35
segundos.
2. Beckett apenas conceda entrevstas n apareca en pbcoco
Cuando gan e Nobe, o acept pero no acud a a ceremona de
entrega en Estocomo.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 582
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 42 ARTES PLASTICAS
&l $rito
El grito 50D1H8* del e:presionista norue$o &dvard Munc2
50D6HE01778* se 2a convertido en el icono #oderno de la
an$ustia e:istencial.
Munch pnt l "rito como parte de una sere ms ampa
ttuada Frso de a vda (un poema sobre a vda, e amor y a
muerte). Con esta obra quso demostrar a teora de a snestesa,
que defende que os mpusos de uz y coor pueden producr a
mpresn de sondo, y vceversa. La prmera versn que reaz
Munch ncua un reato nscrto de a experenca que e nspr a
sorprendente magen: Me encontraba paseando con dos amgos...
cuando e so empez a ponerse... de repente, e ceo adqur un
tono ro|o sangre... me detuve, agotado, y me apoy en una ver|a...
sobre e fordo azu oscuro y a cudad pendan sangre y enguas de
fuego... ms amgos contnuaron camnando, mentras yo permaneca
a, tembando de ansedad... entonces sent un aardo nfnto que
atravesaba a naturaeza.
Por o tanto, e persona|e centra es e propo Munch. E hombre
no est grtando, sno protegndose os odos de rudo. Tras se ve
e fordo de Oso, ta y como se contempa desde a cona de Ekeberg.
La Perspectva dstorsonada y as neas escabrosas y serpenteantes
representan vsuamente e neudbe sondo de grto.
Aunque Munch reaz ms de medo centenar de versones de
cuadro, exsten dos que merece a pena destacar: a prmera a
reaz en Sonoche sobre cartn y fue robada de Museo Munch de
Oso en 2004; a segunda, e|ecutada a eo, tempera y paste, se
encuentra en e Museo Nacona de Oso. Munch tambn cre una
tografa de a magen en 1895.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 583
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. Un estudo meteorogco que se reaz en 2003 apunta a
que a fuente de a nspracn de Munch fue una puesta de so
nusuamente ntensa provocada por a erupcn de Krakatoa en
1883.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 584
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 42 CIENCIA

Isaac =eCton
Guede +ue nadie 2a,a contribuido tanto al ca#po de las
#ate#ticas* la !sica , la astrono#!a co#o Isaac =eCton
5067(E0<(<8> por eso se lo considera el $enio por e:celencia
de su poca* , ue el pri#er cient!ico del #undo en ser
no#brado caballero. "urante cientos de a'os nadie consi$ui
i$ualar sus teor!as sobre el #ovi#iento , la $ravedad.
Sn embargo, sus ncos no fueron nada prometedores. Nac en
una fnca ngesa tres meses antes de que faecera su padre.
Adems, fue tan prematuro y pequeo que su madre soa bromear
con que era capaz de metero en una oa de tro. Magrosamente,
Newton consgu sobrevvr a pesar de que su madre o abandonara
cuando tena dos aos y fuera crado por sus abueos, que nunca
snteron afecto por . En e coego sacaba maas notas en gramtca
y sus profesores o tachaban de hogazn y despstado, pero como no
mostr nters aguno por a gran|a famar su abueo o env a a
unversdad.
En Cambrdge, Newton estud a Descartes, Boye, Gaeo,
Keper, Coprnco y Eucdes. Cuando en 1665 a unversdad tuvo que
cercar sus puertas a causa de a peste, Newton regres a casa
provsto de una mente cutvada e nsprada con a que, en os dos
aos sguentes, comenz a revouconar as matemtcas y as
cencas. Invent e ccuo a tempo que Gottfred Whem Lebnz.
Tambn ogr avances en e campo de a ptca a proponer que a
uz banca es en readad una com.bnacn de todos os coores de a
uz vsbe. Y, o que es ms mportante, durante esta poca comenz
a desarroar as tres eyes de a dnmca: 1) un ob|eto en
movmento sgue movndose hasta que acta sobre una fuerza
exteror; 2) a fuerza que acta sobre un cuerpo es drectamente
proporcona a su aceeracn; y 3) toda accn tene una reaccn
gua y opuesta.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 585
365 das para ser ms cuto
Newton no dfund sus eyes de a dnmca hasta 1687,
cuando pubc os Principia, que tambn ncuan a ey de a
gravtacn unversa: cada ob|eto de unverso atrae a os dems
ob|etos con una fuerza proporcona a producto de as masas e
nversamente proporcona a cuadrado de a dstanca que os separa.
OTROS DATOS DE INTERS
1. La ey de a gravedad de Newton estuvo en vgor hasta que
Abert Ensten eabor a teora de a reatvdad genera en 1905.
2. En una ocasn, Newton amenaz con quemar a casa de su
madre y de su padrastro. Ms tarde se dscupara.
3. Newton y Lebnz se enfrentaron durante dcadas sobre
qun haba desarroado prmero e ccuo reamente.
4. En sus tmos aos, sufr de desequbro menta. Tras su
muerte, se encontraron grandes cantdades de mercuro en su
cuerpo, probabemente como resutado de sus mtpes e
nfructuosos expermentos qumcos. Es posbe que e mercuro fuera
e responsabe de su extrao comportamento.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 586
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 42 MSICA
@ustav Ma2ler
@ustav Ma2ler 50D6)E01008 no ue reconocido de nuevo
co#o un $ran co#positor 2asta 7) a'os despus de su
#uerte* pues su obra no interes a los cr!ticos ni al $ran
pblico 2asta +ue la Se$unda @uerra Mundial de. tras de s!
su estela de destruccin.
Nac en e seno de una fama desestructurada de Bohema, y
era e segundo de 14 hermanos. Su padre era un borracho agresvo,
por o que ya de no Maher buscaba refugo en a naturaeza, dando
argos paseos por as conas y os campos prxmos a su casa. A os
15 aos o aceptaron en e Conservatoro de Vena, donde se
obseson por a obra de Ludwg van Beethoven y Rchard Wagner,
egando ncuso a adoptar certas prctcas de este tmo como e
vegetaransmo. Por desgraca, durante e resto de su vda fue
acusado por agunos de ser un mtador de segunda de Wagner y
otros compostores.
Agunos crtcos consderaban as composcones de Maher
como una extraa amagama de dstntas nfuencas: movmentos
snfncos ntensos a esto de Brahms o Beethoven, obras coraes
zumbonas y precosstas, y resonantes cancones focrcas; y como
e|empo seaaban a Snfona n 9 (1909). Las tcncas de
composcn que utzaba eran controvertdas en su poca, e ncuso
o acusaron de utzar trucos de orquesta baratos para mpresonar a
os oyentes.
Sn embargo, Maher fue una de as prmeras superestreas de
a eccn orquesta, y su taento fue cruca para devover e honor y
e respeto a esta profesn. En 1907 fue nombrado drector de a
Opera Metropotana de Nueva York y a ao sguente se puso a
frente de a Farmnca de esa cudad. Las composcones de Maher
se cubreron de povo tras su muerte, y so voveron a ver a uz tras
aos de respado de otros drectores de a taa de Bruno Water, Otto
Kemperer y Leonard Bernsten.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 587
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. Se cas con Ama Schnder, que probabemente fue de entre
as esposas de fguras pbcas a ms conocda de prncpos de sgfo
xx. Tras e faecmento de Maher, contra|o segundas nupcas con e
arqutecto Water Gropus y, posterormente, con e escrtor Franz
Werfe.
2. Maher tena a superstcn de que os compostores moran
tras componer su novena snfona, ta y como e ocurr a Beethoven.
Para escapar de a madcn, compuso E canto de a terra -una
sere de cancones para tenor, soprano y orquesta- nmedatamente
despus de su octava snfona. Un ao despus escrb su novena
snfona, pero su pan no do resutado y faec de una nfeccn de
garganta poco despus.
3. Todas as orquestas que drg, ncuda a Opera de Vena y
a Farmnca de Nueva York, se hceron famosas a escaa
nternacona unos aos despus de su egada.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 588
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 42 FILOSOFA
La eno#enolo$!a
La eno#enolo$!a es una escuela ilosica undada por
el ale#n &d#und Husserl 50D;1E01HD8* +ue deseaba e:plorar
las e:periencias conscientes del ser 2u#ano* 2aciendo caso
o#iso de lo +ue e:iste #s all de ellas* si es +ue e:iste al$o.
&n su opinin* la eno#enolo$!a era un intento de describir
nuestras e:periencias conscientes de un #odo siste#tico* ,
deb!a ser la base de la iloso!a.
Uno de os ob|etvos prncpaes de Husser fue estudar a
ntenconadad de a experenca o, dcho de otro modo, e hecho de
que as experencas tratan sobre otras cosas dstntas de eas
msmas. Por e|empo, s aguen es persegudo por un en, a
experenca en cuestn trata sobre un en, con ndependenca de
que a persona est tenendo una pesada o de que reamente o
est persguendo un en. Por e contraro, a mayora de as cosas
que no son experencas -por e|empo, as mesas, as pedras o os
eones- no tratan de nnguna otra cosa ms que de eas msmas.
Husser hzo de a ntenconadad de as experencas a pedra
anguar de a fenomenooga.
E pensador crea que e fn de a fenomenooga no era smpe-
mente obtener una descrpcn detaada de una experenca en
concreto, sno defnr as estructuras e nterreacones necesaras
entre os dstntos tpos de experencas conscentes. As, a
fenomenooga dfere de a pscooga en que sta, segn Husser, se
mta a descrbr cmo pensamos.
Muchos fsofos posterores estuveron consderabemente n-
fudos por a fenomenooga. Por e|empo, un estudante de Husser,
Martn Hedegger (1889-1976), ncuy muchos de sus conceptos en
su fosofa. Los franceses |ean-Pau Sartre (1905-1980) y Maurce
Mereau-Ponty (1908-1961) tambn se veron nfudos por esta
corrente.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 589
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. La fenomenooga desempe un pape mportante en e
desarroo de exstencasmo a travs de a nfuenca que e|erc en
Hedegger y Sartre.
2. Noess es e trmno que Husser utzaba para denomnar
una experenca conscente que se drge de forma ntenconada a un
ob|eto. Por su parte, a contendo de acto o am noema.
3. E trmno fenomenooga procede de a paabra grega
phanomenon, de phano, aparecer. En a fosofa contempornea,
este trmno suee utzarse para descrbr una experenca o e modo
en que se sente ago.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 590
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 42 RELIGION
9uda V@auta#a
9uda* +ue si$niica Jel ilu#inadoK* naci en el si$lo VI a.
@ co#o el pr!ncipe Sidd2art2a @auta#a> era el 2i.o del .ee de
la tribu $uerrera india de los s2aB,a.
Segn agunos reatos, un vdente pred|o que Gautama sera o
un gran rey o un gran der regoso. E padre de Gautama prefera
que fuera rey y por eso ntent ae|aro de a regn y de sufrmento
de mundo. Sn embargo, a os 29 aos de edad, Gautama se
aventur fuera de os muros protectores que su padre haba
evantado para y fue testgo de as cuatro vsones que cambaron
su vda. Vo a un ancano, a un enfermo, un cadver y a un hombre
sagrado o asceta. Tras ser conscente de que exsta seme|ante
sufrmento -y tamaa fe- en e mundo, Gautama renunc a esto
de vda que haba evado hasta entonces y se retr a noreste de a
Inda para hacerse mon|e. Medt |unto a os mon|es, adems de
probar otros mtodos como e ayuno- para acanzar a paz nteror,
pero se senta nsatsfecho. Fue entonces cuando encontr e camno
ntermedo entre a entrega a os paceres y a mortfcacn. En
cuanto empez a medtar de esta forma, se e reve a verdad.
Crea que exstan cuatro nobes verdades: que en e mundo
exste e sufrmento; que ese sufrmento tene una causa, e deseo;
que exste un estado, e nrvana, en e que no exste e sufrmento; y
que hay un camno para egar a ese estado.
En un prncpo, dudaba de s deba compartr a reveacn que
haba recbdo con os dems; sn embargo, se e aparec un esprtu
y e pd que o hcera. Entonces comenz a predcar por a regn
de Ganges, procamando ser uno ms de un na|e de budas cuya
abor conssta en mostrar a os dems e camno de a umnacn.
Gautama contnu predcando a verdad a os dems hasta su
muerte, que se cree que tuvo ugar a os 80 aos.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 591
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. Tambn se cree que mur a comer unas setas venenosas.
2. Adems de como Buda, a Gautama tambn se o conoce
como Shakyamun (Sabo de a trbu Shakya) y As-Leg-e nco.
3. Aunque e budsmo surg en a Inda, en e sgo X haba
desaparecdo de ese pas cas por competa como resutado de varas
conqustas extran|eras. Sn embargo, ya se haba extenddo a este y
a sureste astco y a a regn de Hmaaya, donde an perdura hoy
en da.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 592
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 43 HISTORIA
Tinston C2urc2ill
Tinston C2urc2ill 50D<7E016;8 ue un pol!tico britnico
+ue condu.o a su pa!s a la victoria en la Se$unda @uerra
Mundial. Sin e#bar$o* antes de +ue estallara el conlicto casi
todo el #undo cre!a +ue estaba acabadoI su carrera 2ab!a
lle$ado prctica#ente a su in* pues se lo culpaba de los
errores +ue co#eti %eino /nido en la Gri#era @uerra
Mundial. For#aba parte del $obierno en la dcada de 01()*
pero cuando Hitler se 2i-o con el poder en Ale#ania ,a slo
se li#itaba a calentar un esca'o> por eso* sus cole$as f+ue lo
consideraban un e:cntrico alar#ista 2icieron o!dos sordos a
sus advertencias sobre el au$e de Hitler.
Reno Undo vov sus o|os haca en una de as horas ms
oscuras de su hstora: a prncpos de a guerra, e prmer mnstro era
Neve Chamberan, e der de Partdo Conservador, pero dmt en
1940, cuando qued caro que no estaba a a atura de a tarea de
drgr e pas en una guerra por a supervvenca. Church o
reempaz en e nmero 10 de Downng Street, a resdenca
tradcona de prmer mnstro brtnco.
Los prmeros meses de a Segunda Guerra Munda fueron un
autntco desastre para os aados. En 1939 y a prncpos de 1940, e
e|rcto aemn haba nvaddo Poona, Dnamarca, Noruega, Bgca,
os Pases Ba|os, Luxemburgo y Franca. Las fuerzas brtncas que se
envaron para defender Franca se veron arrnconadas por os nazs y
tuveron que sar de contnente en 1940. Dado que Estados Undos y
a Unn Sovtca se mantenan neutraes, Gran Bretaa era a nca
potenca mtar que quedaba para pantar cara a voento avance de
a Aemana naz.
Sn embargo, Church ogr o mposbe en cadad de prmer
mnstro: durante 18 meses, Reno Undo contuvo a os aemanes
prctcamente por s soo, pues a Unn Sovtca no entr en guerra
hasta |uno de 1941, despus de que Hter nvadera Rusa. En sus
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 593
365 das para ser ms cuto
nnumerabes y eocuentes dscursos, Church arengaba a os
brtncos y a os cudadanos de a Europa ocupada para que ucharan
contra os nazs. Los aados ograron detener e avance aemn, y e
da D, en 1944, e vento de| de sopar a favor de a apsonadora
naz.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Adems de sus xtos potcos, Church era un brhnte
perodsta e hstorador. Una vez fnazada a Segunda Guerra
Munda, escrb una pro|a hstora de confcto, La Segunda Guerra
Munda, que e va e Nobe de Lteratura en 1953.
2. Church trunf drgendo a un pas en guerra, pero a
potca nterna de Partdor Conservador no ogr e favor de os
votantes. Unos meses despus de a derrota de os nazs en 1945, os
cudadanos egeron en as urnas a Cement Atee, e der de Partdo
Laborsta.
3. En 1963 fue eegdo como e prmer cudadano honorfco de
Estados Undos en reconocmento a su derazgo durante a guerra.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 594
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 43
LITERATURA
4scar Tilde
&l dra#atur$o , ensa,ista irlands 4sear Tilde 50D;7E
01))8 ue uno de los $enios #s a$udos de la literatura
occidentaL ade#s de uno de sus persona.es #s
e:trava$antes. Aun+ue es conocido por desnudar sin piedad
la 2ipocres!a de la sociedad victoriana* ta#bin de. un $ran
le$ado a la iloso!a del arte , la esttica. Ade#s* su
entretenida vida personal ue tan ascinante co#o su obra* ,
sus e:centricidades lo 2icieron enor#e#ente a#oso en su
poca.
Nac en Dubn en e seno de una fama cuta. Estud en e
Trnty Coege y en Oxford, donde se especaz en teratura csca
y poesa. En a unversdad no tard en hacerse un nombre como
escrtor, adems de adoptar e afectado comportamento y e
ostentoso modo de vestr que se convertra en su seo persona.
Desde sus prmeros das como unverstaro se snt fascnado por e
concepto de propo arte: qu es, por qu es mportante y qu pape
debera desempear en a vda y en a socedad. Wde se dentfc
con e movmento esttco que forec en Europa a fnaes de sgo
XIX, y crey frmemente en e concepto de arte por e arte (e arte
no necesta n |ustfcacn n ob|etvo concreto aguno para exstr).
Wde escrb a mayor parte de sus bros en a tma dcada
de sgo durante una febre de productvdad. Su prmera obra fue
una novea, l retrato de Dorian +ray (1890), en a que e cuadro de
un superfca |oven se va transformando con e paso de tempo para
refe|ar su corrupcn y ve|ez. Sn embargo, Wde es famoso sobre
todo por sus obras de teatro, comedas de san en as que su mordaz
ngeno de|a en evdenca as acttudes y as costumbres de a
socedad brtnca opuenta: l abanico de lady Cindermere (1892)
trata sobre una mu|er que chanta|ea a su yerno; Un marido ideal
(1895) tene tambn e chanta|e como trama pero esta vez con un
funconaro pbco como protagonsta.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 595
365 das para ser ms cuto
Sn embargo, su obra maestra es sn duda #a importancia de
llamarse rnesto (1895), un enredo de dentdades con dos
resbaadzos |venes, dos |ovenctas y una harante y
condescendente dama de a nobeza como protagonstas. Como
suee ser habtua en Wde, a obra est sapcada de secretos y
maentenddos; e autor ataca a sus vctmas con una stra
ntegente en ugar de con buras o nsutos. Los dogos consttu-yen
una prodgosa fuente de ctas, pues os persona|es no cesan de sotar
epgramas que son tan ngenosos como sustancosos.
A meterco ascenso de Wde durante a tma dcada de
sgo e sgu una cada estreptosa. Aunque estaba casado y tena
h|os, no esconda su homosexuadad y en 1895 fue evado a |uco
por mantener una reacn ndecente con e h|o de un membro de
a nobeza. Mur en 1900 -tras cumpr una condena de dos aos de
traba|os forzados que debtaron su saud de forma consderabe-
prctcamente sn un cntmo.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Tras una gra de conferencas por Estados Undos en 1882
que goz de una nmensa cobertura perodstca, Wde concuy que
ese pas es e nco que ha pasado de a barbare a a decadenca sn
pasar por a cvzacn.
2. A egar a Nueva York para ncar su gra de conferencas,
Wde es d|o a os funonaros de aduanas: No tengo nada que
decarar savo m taento.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 596
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 43 ARTES PLASTICAS
Henri Matisse
Henri Matisse 50D61E01;78 ue uno de los padres
undadores del auvis#o* un #ovi#iento +ue rec2a-aba el
naturalis#o , abra-aba la belle-a , el poder psicol$ico del
color. &s conocido sobre todo por sus #urales de i$uras
dan-antes , por los enor#es recortables de papel +ue reali-
en las postri#er!as de su carrera.
Nac en a regn de Pcarda (Franca) en e seno de una
fama de case meda. Se cenc en Derecho en 1889 y, aunque no
gozaba de experenca artstca aguna, descubr su taento para a
pntura mentras se recuperaba de un ataque de apendcts. Decddo
a abrarse una carrera en e mundo de arte, se trasad a Pars y se
matrcu en a Acadme |un a as rdenes de pntor acadmco
Wam-Adophe Bouguereau. A ao sguente e nvtaron a unrse a
estudo de smbosta Gustave Moreau y tambn ngres en a
Escuea de Beas Artes, donde aprend a pntar copando a os
grandes maestros de a antgedad.
Tras una breve estanca en Crcega a fnaes de a dcada de
1890, regres a Pars para drgr a un grupo de |venes artstas
deseosos de romper azos con as ve|as tradcones. En 1905, este
grupo provoc un gran revueo con sus pnturas, radcamente
dstntas, que expuseron en e San de Pars. Un crtco que
desprecaba os coores chones y as composcones de os |venes
artstas os tach de fauves (bestas). La aegra de vvr (1906) es un
cuadro tpco de a pntura de Matsse de este perodo: representa a
una sere de mu|eres desnudas baando y tocando msca en un
pasa|e de gran sencez. E artsta expc as e ob|etvo que
persegua con sus traba|os: La composcn es e arte de coocar de
forma decoratva os dstntos eementos que estn a dsposcn de
un pntor para expresar sus sentamentos. En muchos sentdos, e fn
de Matsse era dntco a de s expresonstas, pero no comparta a
tendenca de estos tmos a recrearse en os sentmentos negatvos.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 597
365 das para ser ms cuto
quera que su arte ndu|era a pacer y que fuera una espece de
cmodo sn en e que recuperarse de cansanco fsco.
En a dcada de 1920 se trasad a Nza, en a Rvera francesa,
donde permanec a mayor parte de su vda. En 1930 va| a Taht
va Estados Undos, donde recb e encargo de a Fundacn Barnes
de Pensvna de crear e mura La danza. En a dcada de 1930 se
dedc a ustrar bros, creando aguafuertes para Poesas, de
Stphane Maarm.y Uses, de |ames |oyce. En 1944 e encargaron
un bum ustrado en e que recogera sus refexones sobre e |azz; o
decor con recortes de pape que hzo dbu|ando con t|eras.
Tras ser operado de un tumor ocuar en 1941, se dedc cada
vez en mayor medda a os dbu|os y os recortes de pape y contnu
traba|ando hasta 1951. Entre sus tmas obras se ncuyen as
vdreras, muraes y otros motvos decoratvos de a Capa de
Rosaro, en a cudad merdona francesa de Vence. Los enormes
recortes de pape que eabor a prncpos de a dcada de os
cncuenta dan fe de que sgu sendo un artsta revouconaro
ncuso en a ve|ez.
OTROS DATOS DE INTERS
1. En 1920 dse os tra|es y os decorados de a produccn
que reaz Serge Daghev de a pera de Igor Stravnsk E canto de
ruseor.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 598
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 43 CIENCIA
Los n#eros reales
Los n#eros reales son a+uellos +ue suelen encontrarse
en la vida diaria* todos a+uellos +ue pueden representarse en
la serie nu#rica. Inclu,en a los n#eros naturales* los
enteros* los racionales , los irracionales.
Los nmeros naturaes son os que se utzan para contar,
empezando por e 1; son os ms antguos que conoce a humandad:
resuta fc magnar a un hombre de as cavernas descubrendo os
nmeros naturaes con os dedos (1, 2, 3, 4, 5...). Muchas cuturas de
os ncos de a hstora tambn nventaron e concepto de 0, aunque
no se trata de un nmero natura sno de un entero. La sere de
nmeros enteros se contabza de sguente modo: 0, 1, 2, 3, 4, 5...
A medda que as matemtcas se voveron ms compe|as, as
personas empezaron a preguntarse qu sucedera s restaran un
nmero grande de un nmero ms pequeo, y as fue como surg e
concepto de os nmeros negatvos. Sn embargo, durante muchos
aos os matemtcos se negaron a aceptaros como soucn a sus
ecuacones. No obstante, sn eos sera mposbe pasmar as deudas.
E grupo de os nmeros postvos y negatvos se conoce como
con|unto de nmeros enteros.
A concepto de os nmeros enteros e sgu e de as fraccones
' 0 nmeros raconaes. Todos os nmeros raconaes pueden
representarse como fraccones de nmeros enteros, por e|empo 5/3,
1/8 o -5/3. Los numeros enteros tambn son nmeros raconaes.
Los ptagrcos, una antgua doctrna grega que adoraba os
nmeros, se quedaron horrorzados a descubrr que agunos nmeros
no podan expresarse como fraccones de nmeros enteros, como por
e|empo ; y V2. Sn embargo, estos nmeros exsten sn ugar a dudas
y pueden utzarse para resover probemas como cacuar a
crcunferenca de un crcuo o a ongtud de a hpotenusa de un
trnguo. Se denomnan nmeros rraconaes y a representacn
decma de os msmos se extende ndefndamente sn repetrse.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 599
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. Los nmeros negatvos os nventaron unos matemtcos
ndos arededor de ao 600 d. C., pero no se adoptaron en Europa
hasta e sgh XVII.
2. Los egpcos comenzaron a utzar as fraccones arededor
de ao 1000 a. C.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 600
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 43 MSICA
Los i#presionistas
Claude "ebuss,
, Maurice %avel
&n las artes plsticas* los i#presionistas no pretend!an
describir un ob.eto o una escena* sino orecer una #era
su$erencia de dic2a representacin. La #sica de Claude
"ebuss, 50D6(E010D8 , Maurice %avel 50D<;E01H<8 rele.a esta
tendencia , se aparta de la tradicin de la #sica
Jpro$ra#ticaK +ue data del 9arroco> por eso* en lu$ar de
representar una escena o una idea* la #sica i#presionista
trata de evocarla de or#a indirecta. "ebuss, ,* en #enor
#edida* %avel evitaron las estructuras or#ales +ue 2ab!an
#arcado $ran parte de la #sica ale#ana 2asta la ec2a.
Caude Debussy nac en as afueras de Pars e ngres en e
Conservatoro a os 11 aos. Tras consegur una beca para estudar
en Roma, regres a su cudad nata, donde ev un esto de vda
radcamente bohemo en e barro de Montmartre. A se reaconaba
con artstas, escrtores y otros mscos y assta a as reunones de un
grupo conocdo como os smbostas, de que tambn formaban parte
os poetas Chares Baudea-re, Pau Verane, Arthur Rmbaud y
Stphane Maarm. Segn su teora, a poesa conssta en sugerr un
ob|eto o una dea con a ayuda de Paabras que auderan a msmo en
ugar de utzar su nombre.
Debussy trasad esta teora a a msca e ncuso utz textos
smbostas en agunas ocasones; por eso, para descrbr sus obras
cas sempre se utzan ad|etvos como exuberante, rco y
embragador. Aunque utz armonas ndtas y revouconaras en
obras como 6laro de luna (1890) y Preludio para la siesta de un fauno
(1894), a beeza de su msca sempre ha resutado ms accesbe
para os oyentes de o que suee ser habtua en a msca
revouconara.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 601
365 das para ser ms cuto
E otro gran mpresonsta fue Maurce Rave, quen, a gua que
Debussy, estud en e Conservatoro de Pars y vv entre os
modernos de a cudad. Su grupo se amaba Les Apaches, que en
francs sgnfca matones cae|eros. Las obras ms conocdas de
Rave ncuyen a evocadora ;apsodia espaola (1908) y e baet en
mnatura :olero (1928), una fascnante composcn formada
bscamente por un argo y ento crescendo sobre un motvo rtmco
que se repte.
OTROS DATOS DE INTERS
1. E profesor de Debussy, Ernest Gurand, e espet en una
ocasn: No dgo que o que haces no sea beo, pero resuta absurdo
desde e punto de vsta terco.
2. Rave fue compaero de conservatoro de famoso compostor
Gabre Eaur.
3. Debussy acus a Rave de pago en mtpes ocasones y
sugr que e cuarteto de cuerda de |oven compostor era demasado
parecdo a su obra. Estas acusacones agraron su reacn toda a
vda.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 602
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 43 FILOSOFA
Martin Heide$$er
Martin Heide$$er 50DD1E01<68 naci en MessBirc2
5Ale#ania8 , desde ni'o sie#pre dese ser sacerdote
catlico. Sin e#bar$o* ter#in 2acindose ilsoo ,
abandon la I$lesia por co#pleto. Cuando era alu#no de la
/niversidad de Fribur$o* se ad2iri a las teor!as de &d#und
Husserl 50D;1E01HD8* el undador de la eno#enolo$!a.
De 1933 a 1934 desempe e cargo de rector de a Unversdad
de Frburgo y se un a Partdo Naz. Aunque Husser y muchos otros
de sus coegas eran |udos, e fsofo nunca se dscup por su
deooga potca. Desde entonces, a reacn entre su fosofa y e
nazsmo ha estado envueta en pomca.
E pensamento de Hedegger evoucon a o argo de su vda,
pero a pedra anguar de su fosofa sempre fue a denomnada
cuestn de ser: qu sgnfca ente? Cu es e sentdo de ser?
Segn Hedegger, sta era a cuestn cave de a metafsca ovdada
por os fso-fos. Los pensadores, aduca, han confunddo e concepto
ser con e de ente (o que exste, como os humanos o ncuso
Dos). Sn embargo, su pensamento haca un caro hncap en a
dferenca entre ser -qu es ser- y entes -entdades ndvduaes
que son.
Present esta teora en su obra ms famosa, Ser y tempo
(1927), en a que profundzaba en e sentdo -e ser medante e
anss de ese ente que entende qu es ser (es decr, e hombre). Sn
embargo, en obras posterores tend a restar mportanca a anss
de a exstenca humana y se centr drectamente en e ser.
Asmsmo, fue aumentando su nters por o que denomnaba a
tecnooga; no se refera a ordenadores n mqunas sno a una
forma de entender e mundo segn a cua ste no es ms que un
recurso a nuestra dsposcn. Hedegger se mostr enormemente
crtco con este pensamento.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 603
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. En escrtos posterores, descrb su abor como
pensamento ms que como fosofa. En su opnn, e pensamento
estaba ms cercano a a poesa.
2. Las obras de Hedegger sobre a tecnooga nfuyeron en
os prmeros movmentos ecoogstas.
3. Aunque estaba casado, mantuvo una aventura con una |oven,
Hannah Arendt (1906-1975), que por aque entonces era una de sus
aumnas. Con e tempo, Arendt se convrt en una mportante
fsofa por derecho propo. Era |uda y se snt especamente
decepconada cuando Hedegger se un a Partdo Naz en os aos
trenta.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 604
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 43 RELIGION
Las cuatro nobles verdades
, el noble sendero ctuple
Las revelaciones #s i#portantes de 9uda ueron las
cuatro nobles verdades. Fueron las pri#eras ense'an-as +ue
trans#iti a sus co#pa'eros #on.es tras su ilu#inacin.
La prmera verdad afrma que en e mundo exste e sufrmento,
a pesar de que, de no, Gautama vvera una exstenca cmoda,
totamente a|ena a as prvacones. La segunda sostene que ese
sufrmento tene una causa, e deseo. Segn a tercera verdad, exste
un estado, e nrvana, en e que no exste e sufrmento; a forma de
acanzar dcho estado es emnar e deseo. La cuarta y tma verdad
reza que exste un camno que va desde e deseo hasta e nrvana; a
este camno se o conoce como e nobe sendero ctupe.
l noble sendero ctuple consiste en una serie de normas que
deben se"uirse si se quiere alcanzar el nir!ana y la iluminacin:
6omprensin justaF conocer las cuatro nobles !erdades y
mantenerse ajeno a los prejuicios y a ios en"aos.
Pensamiento justoF e!itar los deseos maliciosos.
Palabra justaF no mentir.
$ccin justaF comportarse de forma pacfica y2 por ejemp'2 no
robar ni matar.
3edios de eAistencia justosF "anarse el pan de forma honrada.
sfuerzo justoF superar la i"norancia de los dem=s y nuestros
propios deseos sin cejar en nuestro empeo.
;ecta atencinF estar atentos a nuestros sentimientos y a
nuestro esta do emocional.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 605
365 das para ser ms cuto
6oncentracin justaF centrarnos en la parte de :uda que eAiste
en todos los seres.
Las cuatro nobes verdades y e nobe sendero ctupe
consttuyen os pares de as enseanzas de Buda. Podra decrse que
as verdades componen e sstema bsco de vaores, mentras que e
sendero es una gua para poner en prctca esa fe.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Buda eabor una doctrna y una dscpna en a que no
exsten doses a raz de a enorme decepcn que sufr a darse
cuenta de que as dvndades hndes no eran capaces de acabar con
e sufrmento de a humandad.
2. Aunque suee consderarse que |ess fue e prmero en
subrayar a mportanca de os pensamentos puros -en e sermn de
a montaa decar que pensar en asesnar a aguen es tan mao
como asesnaro-, o certo es que Buda hzo ago smar con su
concepto de pensamento |usto 500 aos antes.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 606
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 44 HISTORIA
La @uerra Civil espa'ola
La @uerra Civil espa'ola ue un cruento conlicto +ue se
e:tendi de 01H6 a 01H1 , +ue acab con la vida de #iles de
soldados , civiles. A#bos bandos flos socialistas de
i-+uierdas leales al $obierno , los victoriosos rebeldes
nacionales a las rdenes del $eneral Francisco Francof
co#etieron actos de una brutalidad terrible> se esti#a +ue el
n#ero total de allecidos ascendi a nada #enos +ue un
#illn de personas.
Con su ferocdad, a Guerra Cv espaoa fue un sombro
preudo de a Segunda Guerra Munda. Tanto a Itaa fascsta como
a Aemana naz apoyaron a Franco y usaron a Espaa a modo de
aboratoro para poner a prueba as armas y tctcas que muy pronto
empearan en e resto de Europa. En 1937 a fuerza area aemana
bombarde a cudad espaoa de Guernca, asesnando a centos de
cves e nsprando a famosa pntura en contra de a guerra de Pabo
Pcasso que eva ese nombre.
Mentras as dos potencas de E|e ayudaban a os rebedes de
Franco, a Unn Sovtca sumnstraba armas a bando contraro; de
ah que a defensa de goberno espao se convrtera en una causa
romntca entre os comunstas e nteectuaes de zquerdas. Muchos
norteamercanos y europeos (por e|empo, George Orwe y Ernest
Hemngway) se presentaron vountaros para uchar con e bando
repubcano.
Fnamente, as tropas franqustas tomaron Madrd en marzo de
1939, y Franco nstaur una dctadura fascsta hasta su faecmento
en 1975.
En Occdente -sobre todo entre os nteectuaes- as
atrocdades que se cometeron en a Guerra Cv espaoa reforzaron
a oposcn a fascsmo, debtaron e asaconsmo y abocaron a
muchas personas a convencerse de que era necesaro enfrentarse
mtarmente a E|e. A msmo tempo, muchos escrtores de
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 607
365 das para ser ms cuto
zquerdas se snteron decepconados por a Unn Sovtca cuando
se deron cuenta de que e apoyo que prestaba a os repubcanos
espaoes era tan egosta como nefcaz.
OTROS DATOS DE INTERS
1. La novea de Ernest Hemngway Por qun doban as
campanas (1940), que trata sobre un estadoundense que se
presenta vountaro para uchar con e bando repubcano, est
nsprada en su propa experenca en a Guerra Cv.
2. Rck Bkne, e cnco persona|e que nterpreta Humphrey
Bogan en Casabanca (1942), haba sumnstrado armas a e|rcto
repubcano antes de marcharse a Afrca.
3. Franco decd mantenerse neutra en a Segunda Guerra
Munda (1939-1945) a pesar de a cruca ayuda que haba recbdo
de Hter y Musson durante a Guerra Cv.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 608
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 44
LITERATURA
Metaiccin
?anto los escritores acad#icos co#o los populares
suelen co+uetear con la palabra J#etaK con una recuencia
alar#ante. La sea a solas o utili-ada co#o prei.o* se 2a
convertido en el tr#ino de #oda entre los intelectuales , 2a
ca!do en el po-o del abuso inoportuno. Sin e#bar$o* la
reciente a#a de este tr#ino oculta el 2ec2o de +ue la
#etaiccin es un $nero literario concreto , perecta#ente
deinido* , uno de los #s ascinantes , prol!icos de la
literatura del si$lo 33.
Meta procede de grego y sgnfca despus o ms a;
de ah que metafccn haga referenca a un tpo de fccn que trata
sobre a propa fccn, es decr, sobre su creacn, sus mecansmos y
sus resutados. Mu-chas obras de metafccn ofrecen versones
nuevas de pezas de fccn anterores medante enfoques dferentes
y temas ndtos que arro|an nueva uz sobre e matera ya exstente.
Otras se centran en e proceso creatvo y en a reacn entre e autor
y su texto. En defntva, a metafccn tende por naturaeza a
mostrarse rnca y a centrarse en s msma, amando a atencn
sobre su propo artfco e rreasmo.
Uses (1922), de |ames |oyce, es quz a obra ms mportante
de metafccn de sgo XX. En ea, e autor transforma a hroe de a
Odsea de Homero en un vendedor de Dubn de 1904. De este modo,
|oyce anaza qu se entende por herosmo en e mundo moderno;
adems, a |ugar con os gneros y e engua|e en varos captuos de
bro, expora Proceso creatvo y a reacn forma-contendo.
Muchos autores posmodernos sgueron a estea de |oyce y se
anzaron a renventar obras antguas. En $ncho mar de los Sar"azos
(1966) |ean Rhys cuenta a hstora de Bertha Masn, a croa
ena|enada que vve encerrada en e tco en a novea >ane yre, de
Charotte Bront. En +rendel (1971), |ohn Gardner narra a obra pca
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 609
365 das para ser ms cuto
angosa|ona Beowuf desde e punto de vsta de monstruo,
renventndoo como una cratura sotara y fsofa que resuta sn
ugar a dudas ms humana que e propo Beowuf. ;osencrantz y
+uildenstern han muerto (1967), de Tom Stoppard, se sumerge en a
vda de dos persona|es secundaros de Hamet de Shakespeare.
Otras obras de metafccn se centran en e proceso de
escrtura y ectura de a fccn: en #a inmortalidad (1990), de Mn
Kundera, e autor es un persona|e ms de bro que se dedca a
comentar su creacn. En #as horas (1998), Mchae Cunnngham
anaza #a seora Dallo-ay, de Vrgna Woof, a travs de tres
hstoras dstntas en as que descrbe a a propa autora escrbendo
a novea en 1923, a un ama de casa que ee a novea en Los Angees
en 1949, y a una mu|er que, sn querer, revve os acontecmentos de
a novea en e Nueva York de fnaes de a dcada de 1990.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Puede que a metafccn comenzara con Don Ou|ote, de
Cervantes: os protagonstas son conscentes de cmo e autor narra
sus aventuras y tambn estn a tanto de una secuea fasa
pubcada por otro autor.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 610
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 44 ARTES PLASTICAS
&l #useo @u$$en2ei#
de =ueva LorB
&l Museo @u$$en2ei# de =ueva LorB es uno de los
ediicios #s revolucionarios del si$lo 33. Su enor#e ra#pa
en espiral cerrada ro#pi con todos los dise'os #use!sticos
2asta la ec2a.
E museo o dse e arqutecto estadoundense Frank Loyd
Wrght (1867-1959) para abergar a coeccn de arte moderno de a
fundacn Soomon R. Guggenhem. En 1943 Guggenhem, que ya
haba fundado e Museo de Pntura No-Fguratva, decd construr un
edfco que abergara su coeccn de forma permanente. De| que su
asesora artstca, a baronesa Ha von Rebay, egera a arqutecto, y
ea acud a Wrght, que ya era famoso por varas construccones
vanguardstas, sobre todo por a Casa de a Cascada, un edfco
evantado sobre una cascada en Bear Run (Pensvna). En a carta
que Rebay escrb a Wrght, decar: Necesto un uchador, un
amante de espaco, un agtador, un aventurero y un sabo |...| quero
un tempo de esprtu, un monumento!.
En 1951, a fundacn compr un nmenso soar en a Ounta
Avenda de Nueva York, entre as caes 88 y 89. E museo se termn
en 1959, aunque en 1991 se e aad una torre de dez pantas para
abergar as nuevas ncorporacones a a coeccn.
En e Museo Guggenhem, Wrght fuson a geometra de a
arqutectura moderna con formas orgncas procedentes de a
naturaeza. Se ha comparado e edfco con a concha de un nauto y
con un zgurat (un tempo cuyas escaeras ascendan en espra, tpco
de Mesopotama) nvertdo.
La rampa en espra de cemento que envueve un enorme atro
de 27 metros de atura domna e nteror de museo. Aunque a
rampa es a zona de exposcn prncpa, e museo tambn cuenta
con gaeras separadas que surgen de paso prncpa de cada
panta. La uz de so se ftra a travs de techo de crsta. Lo norma
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 611
365 das para ser ms cuto
es que os vstantes suban en ascensor hasta a tma panta y
vayan contempando as obras a medda que van descendendo.
Cuando e museo abr sus puertas en 1959, recb tantas
crtcas como aabanzas. Agunos opnaban que Wrght haba
arrunado as vstas a Centra Park a dsear una espra cerrada;
otros opnaban que a rampa dfcutaba a contempacn de as obras
de mayor tamao, ya que mpeda que e vstante se ae|ara de eas,
y que, adems, creaba sensacn de nestabdad. Por otro ado,
aunque Wrght adu|o que a uz natura que penetraba por a bveda
de crsta era ms que sufcente para umnar e nteror, e museo
resut ser demasado oscuro y hubo que nstaar uz artfca.
A pesar de os probemas tcncos de os que adoece e museo,
sgue sendo uno de os ugares turstcos por exceenca de Nueva
York, y cada semana o vstan mes de personas.
OTROS DATOS DE INTERS
1. E Museo Guggenhem est stuado en e Upper East Sde de
Nueva York, en o que se conoce como a ma de os museos, pues
hay cnco de eos entre as caes 82 y 105 con a Ounta Avenda.
2. En a actuadad exsten museos Guggenhem en Venca,
Bbao, Bern y Las Vegas. Adems, se est consderando a
posbdad de construr un segundo Guggenhem en Nueva York (o
dseara Frank Gehry) y ya se han ncado as obras de os nuevos
edfcos de Ro de |anero y Toko.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 612
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 44 CIENCIA
Los n#eros pri#os
/n nu#ero pri#o es un n#ero entero #a,or +ue 0 +ue
slo puede dividirse entre 0 , entre si #is#o
E 2 es e nmero prmo ms pequeo y e nco par. E 3, e 5 y
e 7 tambn son prmos, a gua que e 89, e 2521 y e 1 299 007. E
teorema fundamenta de a artmtca afrma que todo nmero entero
mayor que a undad puede expresarse como e producto de sus
nmeros prmos; por o tanto, os nmeros prmos son os adros con
os que se construyen todos os nmeros postvos. Por e|empo, 209
328 tambn puede expresarse como e producto de sus factores
prmos: 209 328 = 2b x 3 x 7 x 89. Todos os nmeros que son e
producto de dos o ms nmeros prmos se denomnan nmeros
compuestos: e 6 es un nmero compuesto (2x3), a gua que e 209
328.
Los nmeros prmos son nfntos, ta y como demostr Eucdes
de Ae|andra en e sgo III a. C. de una forma senca y eegante:
prmero nos pde que supongamos o contraro, que exste una sere
de nmeros prmos fnta; despus, que mutpquemos todos esos
nmeros entre s: 2x3x5x7...x e tmo nmero de esa sere, y e
aadamos 1; a contnuacn, que dvdamos e nmero resutante por
cuaquera de os nmeros prmos... y sempre nos dar un resutado
con resto de 1. A sumar 1, creamos un nuevo nmero prmo; por o
tanto, sempre puede descubrrse* un nmero prmo nuevo.
La bsqueda de patrones en os nmeros prmos es uno de os
grandes retos de os matemtcos de hoy en da, pues todava no se
ha consegudo eaborar una frmua que ncuya todos os nmeros
prmos y que genere todos os que exsten, aunque es certo que cada
da descubren aguno nuevo.

Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 613
365 das para ser ms cuto

OTROS DATOS DE INTERS
1. E nmero prmo ms grande que se conoca en dcembre de
2005 era 2bb - ; este nmero tene 9 152 052 dgtos.
2. Todava exsten muchas ncgntas en tomo a os nmeros
prmos. Por e|empo, hay nfntos nmeros prmos gemeos, es decr,
nmeros prmos con una dferenca de 2 undades, como e 3 y e 5, e
101 y e 103 y e 2141 y e 2143? Nade ha ogrado responder a a
pregunta.
3. En a pecua Contact (1997), os extraterrestres que entran
en contacto con e persona|e nterpretado por |ode Foster transmten
una sta de nmeros prmos, demostrando as que son seres
ntegentes y que entenden as matemtcas como un engua|e
unversa.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 614
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 44 MSICA
?onalidad , atonalidad
?oda la #sica +ue se co#puso entre los si$los 3VII ,
principios del 33 suele incluirse en la cate$or!a de #sica
tonal* basada en la idea de +ue en cada pie-a debe
preponderar , usarse co#o reerencia uno de los 0( tonos de
+ue se co#pone la #sica occidental 5doEdohEreErehE#iEaE
ahEsolEsolhElaElahEsi8. A este tono especial se lo deno#ina
centro tonal o nota tnica* , en la #a,or parte de las
co#posiciones #usicales es el JcentroK de la pie-a.
Este concepto se pasma en os ttuos de as obras cscas: s
una peza tene por ttuo Sinfona en sol menor, sgnfca que se basa
en una escaa de so menor y que so es su nota tnca.
Rchard Wagner fue e prmer compostor que empez a
cambar a msca con un uso a fondo de cromatsmo. Creaba pezas
con bemoes y sostendos; por e|empo, a componer en do mayor, es
decr, basndose en a escaa do-re-m-fa-so-a-s-do, Wagner
empeaba as notas do#, re#, fa#, so# y a# de forma generazada.
Los compostores posterores a Wagner recogeron e testgo y
o evaron an ms e|os. E resutado de estos expermentos
muscaes fue a atonadad, en a que se concede a msma
mportanca a cada una de as 12 notas y desaparece a nota tnca. A
partr de entonces, as meodas no tenan por qu grar en torno a
una nota centra; a desembarazarse de a nota tnca, decan estos
compostores, podan haar nuevas vas de expresn, ta y como e
expresonsmo abra un nuevo mundo de Posbdades en as artes
pstcas.
Aunque parezca que estamos habando de trmnos tcncos, o
certo es que, gracas a a tonadad, as meodas nos resutan
famares y agradabes de escuchar. Cas todas as cancones de pop
y fok se encuadran dentro de a msca tona. Sn embargo, cuando
se desafa a tradcn -ya sea en msca csca, en |azz o en pop-
e resutado suena dscordante y extrao para a mayora de as
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 615
365 das para ser ms cuto
personas. Lo msca atona resuta sorprendente y moderna ncuso
hoy en da, cas un sgo despus de su desarroo.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Perrot unar (1914), de Amod Schoenberg, es una de as
prmeras y me|ores pezas de msca atona.
2. Muchos compostores, como Chares Ives e Igor Stravnsk,
expermentaron con a potonadad, que conssta en recurrr a ms
de una nota tnca en a msma peza musca.
3. E rechazo de a tonadad en a msca concd, tanto
fosfca como cronogcamente, con e rechazo de su|eto tangbe
por parte de arte abstracto.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 616
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 44 FILOSOFA
La esttica
La esttica es la iloso!a del arte.
La prmera pregunta cruca que se pantea a esttca es a
sguente: qu es e arte? Una mesa de cocna norma y corrente no
se consdera una obra de arte, mentras que a 3ona #isa s. Los
fsofos denomnan este probema a ontooga de arte: qu
caracterstcas de un ob|eto o converten en arte?
Una posbe respuesta es que e arte es beo, pero no todas as
cosas bontas son arte: os atardeceres, e pasa|e y certas personas
rezuman beeza y, sn embargo, no son obras de arte. Otra respuesta
podra ser que e arte representa ago, que transmte un mensa|e; no
obstante, a grabacn de una cmara de segurdad representa ago
-a gente a a que graba, por e|empo-, y no se consdera arte. Las
frases en espao transmten un mensa|e, pero eso no sgnfca que
todas as frases de doma espao sean obras de arte, aunque sea
as en agunos casos.
Otra pregunta fundamenta que se hace a esttca fosfca es
a qu nos refermos cuando evauamos una obra de arte. S
afrmamos que un cuadro es bonto o es bueno, queremos decr
que nos gusta o que nos agrada? Una persona podra opnar que es
bonto y a otra podra parecere espantoso sn que eo mpque que
no estn de acuerdo. Nnguna de as dos opnones estabece una
verdad genera sobre e cuadro en cuestn. E probema de que
adoece este enfoque es que no de|a ugar a debate, a razonamento
sobre e vaor de arte, n tampoco a concepto de gusto, segn e cua
exsten determnadas personas que estn ms capactadas que otras
para decdr s una obra es buena o no y por qu.
La esttca se pantea otras dos preguntas. La prmera es: qu
es e gnero? Ou hace que ago sea una novea y no un poema? Y a
segunda: cu es a fnadad de arte? Ou es o que o converte en
vaoso y por qu debera mportarnos?
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 617
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. E trmno esttca fue acuado por e desconocdo fsofo
aemn Aexander Gotteb Baumgarten (1714-1762). Procede de
grego y sgnfca percepcn o sensacn.
2. Patn (h. 427-347 a. C.) crea que os artstas se despegan
por partda dobe de a readad, pues crean mtacones de ob|etos de
uso corrente como mesas y camas, que a su vez no son ms que
meras mtacones de as formas deaes.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 618
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 44 RELIGION
&l -en
&l budis#o -en f+ue se conoce co#o reli$in* iloso!a*
estilo de vida , e:presin art!sticaf sur$i de la #ano de un
2o#bre lla#ado 9od2id2ar#a en el a'o ;() d. C. Se$n sus
se$uidores* 9od2id2ar#a via. de la India al reino c2ino de
Luo,an$* donde se present ante el e#perador Tu para
declarar +ue el inters propio carece de valor. A continuacin
in$res en un #onasterio* donde se dedic a #editar sentado
ante una pared durante nueve a'os. "espus* e#pe- a
to#ar alu#nos ba.o su tutela.
E zen, que sgnfca medtacn, sostene que sta es
fundamenta para camar o berar a mente y poder acanzar e
nrvana. E tpo de zen ms conocdo es e zazen, que consste en
medtar sentado, prncpamente en a postura de oto. Los budstas
zen se decantan por a medtacn en grupo.
Como rama de budsmo, se ha vsto muy nfudo por e taosmo
y e confuconsmo chnos. Sn embargo, a mportanca que se
concede a os textos y a os maestros o dstngue de otras formas de
budsmo: para e zen, a prctca de a medtacn es mucho ms
necesara que e estudo, a contraro de o que dcen os antguos
textos budstas.
Adems, para e zen es fundamenta e na|e de os maestros,
Pues se cree frmemente en una geneaoga de sabos que comenz
con Bodhdharma y contnu con sus dscpuos. Por eso, e prestgo
de un ruaestro est drectamente reaconado con e de quenes
fueron sus mentores.
Tras egar a Chna, e budsmo zen se expand a |apn, Corea
y Vetnam. Sn embargo, a o argo de os tmos 1500 aos sus
ramas se han ndependzado de rbo, y en a actuadad e zen
|apons ya no es gua que su antepasado chno n que sus prmos
coreano y vetnamta.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 619
365 das para ser ms cuto

OTROS DATOS DE INTERS
1. Exste otro tpo de medtacn conocda como knhn, en a
que os creyentes medtan en grupo mentras camnan por una
habtacn en e sentdo de as agu|as de reo| y con e hombro
derecho sempre mrando a centro.
2. La paabra orgna snscrta para medtacn se transcrb a
chno como chan; posterormente, chan pas a ser zen en |apn, seon
en Corea y then en Vetnam.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 620
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 45 HISTORIA
Adol Hitler
Adol Hitler 50DD1E017;8 ue el dictador ale#n +ue en
01H1 invadi Golonia* encendiendo as! la #ec2a de la
Se$unda @uerra Mundial. Con el paso del tie#po* el conlicto
se e:tendi a la #a,or parte del #undo , provoc la #uerte
de ;) #illones de personas* por no 2ablar de la estela de
destruccin , pobre-a +ue de. tras de s!. Aun+ue Hitler
contaba con la a,uda de las otras dos potencias del &.e f
Japn e Italiaf* los vientos de.aron de soplar a su avor en
017H. "os a'os despus se suicid de un tiro en la cabe-a
#ientras los victoriosos e.rcitos aliados se acercaban al
bunBer +ue se 2ab!a 2ec2o construir en el subsuelo del centro
de 9erl!n.
A dferenca de a mayora de os dctadores, Hter goz de un
ampo apoyo popuar mentras estuvo en e poder. De hecho, su
Partdo Naz obtuvo buenos resutados en as tmas eeccones
democrtcas que se ceebraron en Aemana a prncpos de os aos
trenta. Hter era un magnfco orador, y con su carsma ogr
convencer a muchos aemanes de que os nazs seran capaces de dar
a vueta a a torta y sacar a pas de a humante poscn en a que
haba quedado tras su derrota en a Prmera Guerra Munda. Sn
embargo, en cuanto Aemana se rnd, muchos de os que o haban
apoyado se apresuraron a ab|urar de fhrer que haba conducdo a
pas a a runa.
Nac en Austra, que a a sazn era una provnca
germanohabante de Impero austrohngaro. Ouera ser pntor, pero
no fue admtdo en nnguna escuea de arte de Vena. Se trasad a
Aemana y uch en a Prmera Guerra Munda, sufrendo herdas de
escasa mportanca. Antes de que estaara a guerra, Hter no
abergaba nnguna deooga potca concreta, pero tras a derrota
abraz a creenca ms popuar en a poca: que una conspracn de
|udos era a cupabe de a humacn sufrda por su pas. Fue as
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 621
365 das para ser ms cuto
como se un a entonces desconocdo partdo potco antsemta, e
naconasocasta, y muy pronto se convrt en su der.
E antsemtsmo era bastante comn en a Aemana anteror a
a Prmera Guerra Munda, pero fue a personadad de Hter a que
atra|o a a mayor parte de os aemanes a Partdo Naz. Abert Speer,
un arqutecto que durante a guerra drg as fbrcas de armas
aemanas, decar haber sentdo una oa de entusasmo que |...| cas
poda tocarse a prmera vez que o escuch habar. Borraba de un
pumazo cuaquer atsbo de esceptcsmo, cuaquer duda.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Despus de sucdarse, as fuerzas nvasoras sovtcas se
hceron con e cadver de Hter. Su crneo est ahora en un edfco
de goberno en Mosc.
2. Los nazs contaron con muttud de segudores, ncuso en os
pases occdentaes que ucharon contra Aemana en a Segunda
Guerra Munda. Antes de a guerra, Hter ya contaba con
admradores en Estados Undos, entre eos e famoso poto Chares
Lndberg y e fabrcante de automves Henry Ford.
3. Hter quso demostrar su teora de a superordad raca ara
en os |uegos Ompcos de 1936 en Bern. Sn embargo, un ateta
negro estadoundense -|esse Owens- gan cuatro medaas de oro
en o que supuso uno de os trunfos de mayor renombre en a hstora
ompca.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 622
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 45
LITERATURA
JAsta es #i carta al #undoK
sta es mi carta al mundo2
<ue nunca me escribi.
#as sencillas noticias que la Gaturaleza2
con tierna majestad2 me dio.
Su mensaje est= destinado
$ manos que no puedo !er.
Por amor de ella2 dulces compatriotas2
>uz"adme con amor.
Emy Dcknson (1830-1886) fue prctcamente una
desconocda en vda, pero desde su muerte ha sdo reconocda como
una de as me|ores poetsas estadoundenses. A pesar de que sus
poemas son breves y revouconaros epgramas tanto en esto como
en tcnca, dan fe de a ntensa vda nteror de a autora.
Nac y se cr en a cudad donde tena sus races famares,
Amherst, en e estado de Massachusetts. Reaz sus prmeras
ncursones en a poesa a fnaes de a dcada de 1840, tras fnazar
a educacn secundara; estos prmeros traba|os son ms
convenconaes y en eos recurre a a mtrca de baadas, hmnos y
otras formas tradconaes. Sn embargo, en a dcada de 1860
comenz a |ugar con as formas y a reazar atrevdos expermentos
con e rtmo, a rma, as paabras y a puntuacn. E resutado fue
una sere de poemas en os que rena a tensn entre o habtua y o
nesperado, y que presentan un aspecto nconfundbe sobre e pape.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 623
365 das para ser ms cuto
Esta es m carta a mundo (compuesto arededor de ao
1862) consttuye e eptome de esto, a forma y a voz de Dcknson.
No tene ttuo a gua que todos sus poemas, y por eso se conoce por
su prmera frase. Se compone de dos estrofas de cuatro neas, o
cuartetos, con versos tetrmetros y trmetros ymbcos rmados que
se van aternando; es a forma habtua de as baadas, en a que cada
verso cuenta con ses u ocho sabas de acuerdo con un modeo en e
que se aterna a rma tnca y tona. Pero Dcknson |ug con este
modeo estndar: e prmer verso no comenza con un pe ymbco,
sno todo o contraro, con un pe trocaco (tnco-tono), que resata
a paabra sta. Como era habtua en ea, nterca e poema con
guones con e fn de romper e rtmo de os versos y subrayar
determnadas paabras.
Este poema ustra os temas ntrospectvos que tanto gustaban
a a autora -en e caso que nos ocupa, a creatvdad artstca-. Su
forma de de|ar patente su nsegurdad era presentar a mundo e
resutado de su energa creatva, correr e resgo nherente a de|ar e
mensa|e de sus obras en manos que no veo. En e tmo verso,
|uzgadme con amor, Dcknson resume a ansedad que
probabemente ha sentdo todo artsta o escrtor de este mundo.
OTROS DATOS DE INTERS
1. De os ms de 1700 poemas que escrb, so pubco 7 en
vda.
2. Dcknson tambn fue una profca autora de
correspondenca; escrb centos de cartas, de as que se conserva a
mayor parte. Los expertos aprecan enormemente su
correspondenca, ya que en ea Dcknson utzaba un engua|e tan
rco como e que empeaba en su poesa.
3. En as dos tmas dcadas de su vda, |ams, de| su casa
famaren Amherst.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 624
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 45 ARTES PLASTICAS
&l cubis#o
&l cubis#o es +ui- el #ovi#iento art!stico #s
i#portante de principios del si$lo 33. Los artistas cubistas
reducen la i$ura de personas , cosas a or#as $eo#tricas
bsicas e i$noran las re$las de la perspectiva #ate#tica. &s
su #odo de poner en tela de .uicio la or#a en +ue los
espectadores entienden el espacio , el volu#en en una
supericie bidi#ensional.
Los orgenes de cubsmo se remontan a as tmas obras de
Pau Czanne, en as que e artsta dbu|aba formas naturaes de
contornos anguosos desde dstntas perspectvas a msmo tempo.
En 1907 Pabo Pcasso de-sano ese esto en #as seoritas de
$!i"non, que presenta a cuatro prosttutas en un burde drgndose
a un espectador mascuno que se encuentra fuera de cuadro. Los
cuerpos de as mu|eres son geomtrcos y compementan os agudos
nguos de fondo. Las sombras caen de forma arbtrara y sus
cuerpos no dsmnuyen con a dstanca. A hacer que e prmer pano
se funda con e fondo, Pcasso obga a espectador a ser totamente
conscente de o pano de a pntura.
Pcasso y su coega Georges Braque evaron os prncpos de
cubsmo an ms e|os. E nombre de este movmento artstco se
debe a Henr Matsse, que un da e coment a crtco de arte Lous
Vauxcees que Braque creaba arte con cubos pequeos.
Vauxcees, a su vez, se refr a as obras de Braque como
bzarreres cubques (extravagancas cbcas).
La prmera fase de cubsmo, e conocdo como anatco, se
extende de 1908 a 1912. Durante esta poca, os dos artstas se
dedcaron prncpamente a destrur as formas, y para eo |ugaron
con as regas de a perspectva, pntaron sombras arbtraramente y
emnaron prctcamente todo trazo de coor. Puede que as
mgenes parezcan abstractas, pero o certo es que tenen un vncuo
con a naturaeza, ya sea en forma de fgura humana o de bodegn.
Una obra de Braque tpca de esta poca es l portu"us (1911).
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 625
365 das para ser ms cuto
Arededor de 1912, Braque comenz a pegar en sus enzos
pedazos de pape de pared y perdcos. Comenzaba as a segunda
fase de cubsmo, e snttco, que debe su nombre a hecho de que se
aaderan materaes snttcos a as pnturas. Por e|empo, en
Gaturaleza muerta con silla de rejilla (1911-1912), Pcasso utza
como fondo un pedazo de hue cuyo dseo mta e trenzado de una
sa de re|a; adems, una cuerda autntca enmarca a composcn.
Para cuando comenz a Prmera Guerra Munda, e movmento
cubsta haba egado prctcamente a su fn, pero su radca rechazo
de os prncpos tradconaes de a pntura srv de fuente de
nspracn a todos os artstas modernos que surgeron despus.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Entre as formas ms tardas de cubsmo se ncuyen e
cubofutursmo, e pursmo, e orfsmo y e precsonsmo.
2. E cubsmo e|erc una fuerte nfuencaen os artstas
estadoundenses Stuart Davs y Aaron Dougas.
3. Braque y Pcasso pntaron bs msmos motvos una y otra vez
durante su etapa cubsta, sendo os ms comunes os nstrumentos
muscaes, as boteas, bs cntaros, bs vasos, os perdcos y as
etras de mprenta.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 626
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 45 CIENCIA
Gi
&l di#etro de un c!rculo es la distancia +ue e:iste entre
los e:tre#os del #is#o pasando directa#ente por el centro.
La circunerencia de un c!rculo es i$ual a la distancia de su
per!#etro e:terno. La relacin entre el di#etro , la
circunerencia nunca var!aI con independencia del ta#a'o del
c!rculo f,a sea un botn o el ecuador de la ?ierraf* su
di#etro es H*07 veces su circunerencia. Sin e#bar$o* H*07
es una #era apro:i#acinI el n#ero real se conoce co#o * o
pi.
P es un nmero extraordnaramente t: s se conoce e
dmetro de un crcuo, o ncuso a mtad de dmetro (e rado, r),
con e nmero p puede cacuarse a crcunferenca sn tener que
medra. Tambn srve para cacuar e rea de un crcuo (rea = r )
y para resover a mayora de os probemas geomtrcos con crcuos,
esferas y arcos. Pero e nmero p tambn es de gran utdad fuera
de a geometra: o encontramos en e prncpo de ncertdumbre de
Werner Hesenberg, en a ecuacn de campo gravtatoro de Abert
Ensten, en a ey de a fuerza ectrca de Chares-Augustn de
Couomb y en muchos otros campos de a fsca, a estadstca y a
teora de os nmeros.
Adems, p resuta un nmero fascnante a pesar de a sencez
de su concepto porque nade puede cacuaro con exacttud; por eso,
a Veces se representa como 3,14159265... pero es nfnto, es decr,
os nmeros que aparecen detrs de a coma se extenden
ndefndamente sn repetrse. P es un nmero rracona: no puede
expresarse como a fraccn de dos nmeros enteros. Los antguos
babonos y os egpcos conocan e nmero p e ntentaron cacuaro
de forma aproxmada, que es precsamente o que segumos hacendo
hoy en da. Los babonos 10 estabeceron en 3,125 y os egpcos en
3,16, y no o hceron nada ma: as supercomputadoras actuaes, que
son capaces de reazar dos bones de operacones por segundo, han
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 627
365 das para ser ms cuto
consegudo averguar con exacttud os 1 241 100 000 000 prmeros
dgtos de p.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Arqumedes de Sracusa (287-212 a. C.) utz una forma
prmtva de ccuo para obtener una aproxmacn bastante precsa
de p: segn , estaba entre 223/71 y 22/7. La meda de ambas
fraccones es 3,1418.
2. E matemtco aemn Ludoph van Ceuen cacu haca e
ao 1600 con bastante precsn os 35 prmeros dgtos de p. Se
senta tan orguhso de eo que hzo que os grabaran en su pda.
3. La pfooga es un campo de estudo consagrado a crear
mecansmos nemotcncos para ayudar a memorzar os dgtos de p.
4. E 2 de |uo de 2005, un psquatra |apons de 59 aos
consgu rectar os prmeros 83 431 decmaes de p.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 628
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 45 MSICA
La se$unda escuela vienesa
&l co#positor #odernista Arnold Sc2oenber$ 50D<7E
01;08 , sus dos alu#nos Alban 9er$ 50DD;E01H;8 , Anton
Tebern 50DDHE017;8 conor#an la deno#inada se$unda
escuela vienesa* ,a +ue su vida co#o co#positores $ir en
torno a esa ciudad co#o 2ab!a ocurrido con al$unos #aestros
clsicos del si$lo 3VIII 5Fran- JoEsep2 Ha,dn* Tol$an$
A#adeus Mo-art , LudCi$ van 9eet2oven8. Fueron los
pri#eros en crear conciertos de obras tonas , serialistas*
para escndalo , conusin de sus coetneos.
Schoenberg se cr en a fe |uda ortodoxa en una Austra
antsemta, en a que tuvo que uchar por egar a ser transcrptor de
msca tras a muerte de su padre. Pero ya en 1901 fue nombrado
profesor de composcn en e Conservatoro Stern de Bern y en
1904 tom a Berg y Webern como aumnos. Las prmeras obras de
Schoenberg mtan e cromatsmo de Rchard Wagner, pero entre
1905 y 1907 fue ae|ndose pauatnamente de os sstemas tonaes,
hasta que dos pezas que compuso en 1912 -Pierrot lunar y 6inco
piezas para orquesta- sorprenderon a mundo por su atonadad. As
nac una nueva era en e mundo de a composcn. En un prncpo,
ambas composcones fueron ob|eto de encarnzadas crtcas por su
aparente fata de organzacn gca; por eso Schoenberg cre un
sstema racona para a atonadad: e serasmo dodecafnco. Berg
y Webern profundzaron en a tcnca de su maestro. Webern apc e
serasmo a rtmo y os cambos dnmcos, as como a os tonos,
creando as e denomnado serasmo tota. Tambn es famoso por
aunar e modernsmo y e romantcsmo a combnar un ntenso con
tendo emotvo en espacos dmnutos, matemtcos y efcaces. Por Su
parte, Berg utz a atonadad en aguna de as pezas de cuerda
ms apasonadas de sgo, como e 6oncierto para !ioln (1935) o a
pera Cozzec'.
Los tres componan una msca ncsva, apasonada, aarmante
y que refe|aba e pensamento artstco y potco de a poca. A pesar
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 629
365 das para ser ms cuto
de o estrecho de su amstad, cuando Schoenberg huy de os nazs
en 1933, Webern -smpatzante de naconasocasmo- no o sgu.
Webern mur de un dsparo fortuto de un sodado estadoundense
en 1945 y Berg faec a os 50 aos a causa de as compcacones
surgdas por a pcadura de un nsecto. Schoenberg, que se dedc a
dar cases en a Un-versdad de Sur de Caforna, os sobrevv a
ambos.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Schoenberg odaba e trmno tono porque para
sgnfcaba sn tono. Prefera utzar pantona, que hace
referenca a a amptud tona de su esto.
2. En 1916 Schoenberg fund en Vena |unto a Webern y Berg a
Socedad Prvada de Concertos. So se permta a os membros
asstr a os estrenos de compostores de vanguarda y estaba
prohbdo apaudr. La mecnca de esta socedad ae|aba a sus
membros de gran pbco, pero fomentaba e dogo sn tapu|os
entre eos.
3. Webern so compuso 31 pezas cataogadas; a mayora no
dura ms de 10 mnutos.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 630
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 45 FILOSOFA
&l e:istencialis#o
&l tr#ino Je:istencialis#oK se acu' para describir el
pensa#iento de ciertos ilsoos ranceses del si$lo 33 co#o
JeanEGaul Sartre 501);E01D)8 , Albert Ca#us 5010HE016)8. Los
e:istencialistas no alber$aban nin$n punto de vista concreto
sobre las distintas cuestiones ilosicas* lo +ue los deine es
su deensa de la libertad 2u#ana* la autenticidad ,
senti#ientos co#o el #iedo o la an$ustia.
Los exstencastas de sgo XX recberon mtpes nfuencas
como, por e|empo, a de pensador dans Soren Kerkegaard (1813-
1855). Ker-kegaard defenda a bertad regosa. Para , a fe exge
dar un sato vountaro e rracona a absurdo; sn embargo, tambn
opnaba que es e nco antdoto contra a desesperacn, una
condcn esprtua que descrb en su bro #a enfermedad mortal
(1849).
Sartre y Camus escrberon obras tanto de fccn como
fosfcas. En su novea #a n=usea (1938), Sartre descrba a
nauseabunda sensacn que provoca e hecho de que e mundo sea
un absurdo desprovsto de sentdo. En otras obras ms fosfcas,
como E ser y a nada (1943), defenda que e hombre es bre de
eegr su propo destno y fe o nco que no puede hacer es no
eegr. Sn embargo, opnaba que e ser humano suee hur de su
propa bertad a adherrse a hechos ncuestonabes como as
creencas regosas. A esta ncnacn a denomnaba maa fe.
Camus es ms conocdo por sus noveas -sobre todo, l
eAtranjero (1942) y #a peste (1947)-. E protagonsta de l
eAtranjero, Mersaut, asesna a un |oven rabe sn motvo aparente y
es condenado a muerte. A medda que se acerca e da de su
e|ecucn, Mersaut refexona sobre su vda y su responsabdad en
e asesnato. Los temas exstencastas de a autentcdad, a
responsabdad y a bertad de eeccn estn presentes en todos os
bros de Camus.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 631
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. Kerkegaard escrb muchas de sus obras con dstntos
seudnmos.
2. En A puerta cerrada, de Sartre, tres extraos se encuentran
en una snestra habtacn de hote de a que no pueden sar. Poco a
poco, a medda que va crecendo e odo entre eos, se dan cuenta de
que estn en e nferno. En esta obra aparece a famosa frase: E
nferno son os otros.
3. Fredrch Netzsche (1844-1900) tambn e|erc una
consderabe nfuenca en e exstencasmo.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 632
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 45 RELIGION
&l Bar#a
&l Bar#a es el ciclo de la causa , el eecto #oral* un
concepto clave en la e 2ind.

Las tradcones de hndusmo se pueden rastrear hasta e ao
3000 a. C, y no se conoce qun fue su creador. Los hndes creen en
e cco de nacmento, a muerte y a reencarnacn. A o argo de a
vda, as buenas y maas accones nfuyen en e karma de cada uno,
un concepto que suee expresarse de sguente modo: Uno recoge o
que sembra. Las buenas accones nos aseguran un futuro
prometedor; en cambo, as maas nos garantzan futuras desgracas.
Los hndes recurren a dharma (o que es correcto), que dstngue
as buenas accones de as maas segn antguas escrturas hndes.
E karma se compone de tres aspectos: e prmero es e
prarabadha, que descrbe a organzacn fundamenta de nuestras
vdas (qunes son nuestros padres, en qu casta soca hemos nacdo
o dnde se encuentra nuestra casa), es decr, eementos que estn
fuera de nuestro contro. Se trata de condcones que no pueden
modfcarse y que dependen de comportamento que hayamos tendo
en vdas anterores.
E segundo aspecto es e samchita, que descrbe e modo en
que nuestros actos en vdas anterores desembocan en nuestras
afcones, n-ebnacones y personadad. Expca, por e|empo, por qu
dos nos que Han nacdo en e msmo entorno muestran
ncnacones competamente dferentes. E samchita puede
cambarse en e transcurso de a vda con esfuerzo y refexn:
podemos me|orar as maas costumbres con as que nacemos y, de
msmo modo, as buenas pueden torcerse.
E tercer y tmo aspecto de karma es e a"ami, que consste
en os actos que reazamos en nuestra vda presente y que nfuyen
en ea Por e|empo, tratar a un vecno ben o ma determnar e modo
en que nos trataran a nosotros en e futuro. E a"ami es karma sobre
e que poseemos mayor contro.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 633
365 das para ser ms cuto
E concepto de karma tambn exste en e budsmo, pero
dfere consderabemente de hnd, que tene en cuenta a
ntervencn de Dos. Los hndes creen que cuando aguen muere,
un ser sobrenatura conocdo como Brahmn evaa e ben y e ma
que esa persona ha cometdo y e asgna su prxma reencarnacn.
De hecho, s a unos pocos maos actos es sgue una gran cantdad de
buenas accones, e Brahmn puede mtgar e efecto de esos
prmeros errores. Los budstas, en cambo, consderan e karma una
ey competamente natura.
OTROS DATOS DE INTERS
1. E karma es una forma de expcar a presenca de ma en un
mundo en e que exste Dos: as maas accones de as personas
crean un karma negatvo que se transmte a sus vdas futuras.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 634
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 46 HISTORIA
&l 2olocausto
A inales de la Se$unda @uerra Mundial* la 7;; "ivisin
de Inanter!a del e.rcito estadounidense recibi la orden de
to#ar una pe+ue'a ciudad del sur de Ale#ania. Su
co#andante* el teniente coronel Fli: SparBs* con+uist la
ciudad , envi un destaca#ento de soldados endurecidos por
la batalla a un ca#po de concentracin na-i +ue 2ab!a .unto a
las v!as del tren. &l no#bre del ca#po* , de la ciudad* era
"ac2au.
Lo que Sparks vo aquea maana en Dachau pronto
atormentara a concenca de mundo entero: mes de nocentes
yacan muertos en medo de hermoso bosque bvaro. Los sodados
aemanes que an permanecan en Dachau apenas opuseron
resstenca. Un hedor a carne humana fotaba en e are cuando os
horrorzados membros de a 45 Dvsn entraron en e campo de
concentracn. Posterormente, Sparks cont a os hstoradores: La
escena que presenc cerca de a entrada a a zona de confnamento
paraz ms sentdos. E nferno de Dante padeca ante e autntco
nferno de Dachau.
Dachau fue un prototpo de horror, ya que se trata so de
prmer campo de concentracn que abr Adof Hter tras hacerse
con e poder en Aemana en 1933. En un prncpo, e campo
abergaba a os opostores de rgmen naz, pero durante a guerra se
utz para encarcear a aemanes cuyo nco deto era ser |udos. En
Dachau se asesn ms de 30 000 presos; se trata de una cfra
escaofrante, aunque nma comparada con os 6 000 000 de |udos
que perderon a vda a o argo y ancho de Europa durante e
hoocausto naz. En a cmara de gas de Auschwtz, un campo de
concentracn stuado en a Poona ocupada por os nazs, mureron
ms de 1 000 000 de personas.
La brutadad aemana no comenz a hacerse pbca hasta que
os e|rctos de a Unn Sovtca, Reno Undo y Estados Undos
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 635
365 das para ser ms cuto
empezaron a berar a os presos de os campos de concentracn en
a prmavera de 1945. En nombre de a pureza raca, Hter y sus
secuaces ordenaron que se extermnara a toda a pobacn |uda de
Aemana y de a Europa ocupada. En os campos de concentracn
tambn mureron mes de gtanos, poacos, homosexuaes y
dsdentes potcos. Una vez fnazada a guerra, os aados
capturaron y e|ecutaron a numerosos ofcaes aemanes cupabes de
genocdo masvo que tuvo ugar en Europa.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Un puado de sodados de Sparks se enfureceron tanto que
a os pocos mnutos de entrar en Dachau comenzaron a e|ecutar
sumaramente a os guardanes de a SS que se encontraron en su
camno. Estos sodados estadoundenses tuveron que comparecer
ante un trbuna mtar, pero e genera George S. Patton orden que
se archvaran as actuacones.
2. E cerebro y responsabe ogstco de hoocausto, Adof
Echmann, ogr hur de Europa aprovechando e caos que renaba en
a Aemana de posguerra y no fue capturado hasta 1960 en
Argentna. Se o |uzg por crmenes contra a humandad en Israe y
fue condenado y ahorcado en 1962.
3. A pesar de os esfuerzos de os aados, a mayor parte de os
que partcparon en e hoocausto no recberon su castgo: segn os
ccuos, d os 7000 membros de a S S que srveron en Auschwtz,
so fueron |uzgados 800.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 636
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 46
LITERATURA
&l ro#anticis#o
&l ro#anticis#o ue un a#plio #ovi#iento art!stico e
intelectual +ue loreci en &uropa , &stados /nidos durante la
pri#era #itad del si$lo 3I3. Sur$i co#o reaccin al
racionalis#o* la e:actitud , la #oderacin +ue 2ab!an
predo#inado en el panora#a intelectual occidental en el si$lo
3VIII con la Ilustracin. =ada #s nacer ec2 ra!ces en
#ltiples ca#pos co#o la literatura* el arte , la #sica.
Los pensadores ustrados vaoraban e pensamento emprco y
racona, mentras que os romntcos sostenan que os verdaderos
referentes a tener en cuenta deban ser os sentmentos y a pasn,
en ugar de a razn o e nteecto. La teratura romntca oa a
creatvdad, a magnacn, os sentdos y e rechazo de as
convencones en favor de a vsn partcuar de cada ndvduo, un
enfoque que e poeta romntco ngs Wam Bake resum en su
famosa decaracn: Debo crear un sstema o ser escavo de de
otro hombre. Como es gco, muchas obras de a teratura
romntca muestran una fascnacn por os persona|es anmaos o
ncomprenddos, como os genos o os ocos. Estos caracteres sueen
ser grotescos, como e monstruo de %ran'enstein (1818), de Mary
Sheey, o smpemente estn margnados de a socedad, como
Edmond Dants, que es hecho prsonero n|ustamente en l conde de
3ontecristo (1844-1845), de Ae|andro Dumas.
E orgen de romantcsmo teraro suee fecharse en 1798,
cuan-do os poetas ngeses Wam Wordsworth y Samue Tayor
Coerdge pubcaron una coeccn con|unta de poemas ttuada
:aladas lricas. En 1800, Wordsworth aad un progo
enormemente nfuyente a a co-eccn en e que defna a poesa
como un desbordamento espontneo de sentmentos ntensos.
Este fagrante rechazo de a razn se convrt en e grto de guerra
de movmento romntco.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 637
365 das para ser ms cuto
Los prmeros representantes de a teratura romntca fueron
os poetas ngeses Bake, Wordsworth y Coerdge, |unto con |ohn
Keats, Percy Bysshe Sheey y Lord Byron. Poco despus, e
romantcsmo ya haba caado en a prosa y se haba extenddo a
otras partes de Europa, donde de| ver su nfuenca en noveas de a
taa de l jorobado de Gotre4Dame (1831), de Vctor Hugo. A
contnuacn cruz e Atntco; os escrtores trascendentastas
estadoundenses adoptaron a exatacn de os romntcos por a
naturaeza. De hecho, a mayora de os representantes de a
teratura estadoundense de medados de sgo XIX -Edgar Aan
Poe, Nathane Hawthorne y Hermn Meve, entre otros- se
sumergeron sn tapu|os en a tradcn romntca.
A fnaes de sgo XIX, e romantcsmo de| paso a reasmo,
que se ftr a travs de obras como 3adame :o!ary (1857), de
Gustave Faubert. Sn embargo, sgu e|ercendo una nfuenca
sgnfcatva en as obras ms famosas de panorama occdenta.
OTROS DATOS DE INTERS
1. E romantcsmo tambn ca en a msca de sgb XIX,
enrazado en as apasonadas y emotvas pezas de Ludwg van
Beethoven. Entre os compostores romntcos ms destacados se
cuentan Frdrc Chopn, Rchard Wagner y Potr ch Chakovk.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 638
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 46 ARTES PLASTICAS
Gablo Gicasso
Gablo Gicasso 50DD0E01<H8 ue uno de los artistas #s
a#osos e inlu,entes del si$lo 33. "urante los D) a'os +ue
dur su carrera* cre o abander un abanico de estilos tan
a#plio +ue +ui- sea el pintor #s prol!ico , verstil de
todos los tie#pos.
Nac en Maga y fue un no prodgo. Su padre, que era
profesor de arte, se do cuenta de taento que posea e muchacho y
se afan en aentaro. A prncpos de sgo XX, Pcasso va| a Pars,
faro de a vanguarda artstca de momento. A, tras e sucdo de su
me|or amgo en 1901, nc a que se conoce como poca azu, pues
creaba todas sus composcones en dstntos tonos de azu para
transmtr a trsteza y pobreza de sus fguras. En 1904 camb a
tonos ms cdos, pasando as a a poca rosa, durante a cua se
dedc cas en excusva a retratar persona|es crcenses y arequnes.
En 1907 pnt su prmera obra cubsta, #as seoritas de
$!i"non. Tomando os cnones occdentaes como punto de partda,
utz como modeo escuturas ponesas, brcas y afrcanas. A
rechazar as normas de a perspectva -a tcnca predomnante
desde e Renacmento-, Pcasso y su compaero cubsta Georges
Braque cambaron e curso de arte.
Revsaba constantemente su esto y su forma de entender a
pntura. As, en 1917 decd vover a utzar e coor, que
prctcamente haba abandonado en sus obras cubstas.
Posterormente, en &res m.sicos (1921), combn eementos cubstas
con coores ntensos y modeos vvos para pasmar e rtmo dnmco
de as fguras. A fnaes de a dcada de 1920, e artsta se un a
movmento surreasta: ntrgado por e concepto de a metamorfoss,
en os aos trenta cre varos cuadros cu-yos protagonstas eran
mtad humanos, mtad bestas. En esta fase tambn escrb poesa,
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 639
365 das para ser ms cuto
as como una obra teatra surreasta ttuada l deseo atrapado por la
cola (1941).
A medados de a dcada de os trenta esta a Guerra Cv en
Espaa y as pnturas de Pcasso adqureron un tnte ms potco. A
esta poca pertenece su obra ms conocda, e +uernica (1937), que
descrbe a anquacn que sufr esa pequea cudad vasca tras ser
bombardeada por os aemanes a petcn de genera fascsta
Francsco Franco. Durante a Segunda Guerra Munda, Pcasso vv
en e Pars ocupado por os nazs, pero su fama o mantuvo a savo. La
energa creatva de artsta no dsmnuy con a edad y contnu
creando pnturas, tografas y dbu|os hasta su faecmento. Mur en
1973 sn de|ar testamento, por o que e goberno francs se aprop
de a mayor parte de su herenca para fundar e Museo Pcasso de
Pars.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Adems de a coeccn de Pars, se pueden encontrar
mtpes obras de artsta en os museos Pcasso de Maga y
Barceona, as como en e Museo de Arte Moderno y e Museo
Metropotano de Nueva York.
2. Una de as prmeras obras de Pcasso, Muchacho con ppa, se
vend en 2004 por 104 000 000 de dares, todo un rcord munda
para un cuadro.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 640
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 46 CIENCIA
&l teore#a de Git$oras
Git$oras ue un ilsoo $rie$o del si$lo VI a. C. , l!der
de una doctrina +ue adoraba a los n#eros> su divinidad era
la ttrada o cuaternidad* es decir* los cuatro pri#eros d!$itosI
el 0 representaba la ra-n* el ( la ar$u#entacin* el H la
ar#on!a , el 7 la .usticia. Merced a esta escuela #ate#tica
se de#ostraron al$unas de las teor!as $eo#tricas #s
i#portantes de la 2u#anidad* co#o la +ue lleva el no#bre del
ilsoo. &l teore#a de Git$oras dispone +ue en todos los
trin$ulos rectn$ulos 5trin$ulos con un n$ulo de 1)
$rados8 se cu#ple aig bi j ci* donde a,o son los lados #s
cortos del trin$ulo flos catetosf , c el #s lar$o fla
2ipotenusaf. La le,enda cuenta +ue Git$oras se sinti tan
e#ocionado cuando lo$r de#ostrar el teore#a +ue sacriic
un toro.
Muchas cuturas conocan este teorema antes de que Ptgoras
o demostrara: os babonos o saban como mnmo 1000 aos antes
de a poca de fsofo grego, y os antguos egpcos o usaron
probabemente paraconstrur as prmdes haca e ao 2550 a. C;
en e ao 600 a. C, tambn se conoca en Chna, en a Inda y
en a mayor parte de Mesopotama. Ptgoras smpemente fue e
prmero en demostrar e teorema en a cutura occdenta. En a
actuadad exsten centos de pruebas de teorema.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Un trpe ptagrco es una sere de tres nmeros enteros, a,
b y c, que cumpen a rega a + b = c. Los e|empos ms conocdos
son (3,4,5) y (5, 12, 13).
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 641
365 das para ser ms cuto
2. E presdente estadoundense |ames Garfed aport su propa
demostracn de teorema de Ptgoras en 1876.
3. En Chna, e teorema de Ptgoras se conoce como teorema
Gougu y aparec por prmera vez en un tratado matemtco fechado
entre e 500 a. C.ye 200 d. C.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 642
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 46 MSICA
Dierrot lunar *
de Sc2oenber$
&sta obra abri las co#puertas de la atonalidad , la
co#posicin de van$uardia en el si$lo 33. Se co#pone de una
serie de (0 pie-as en #iniatura para soprano , un pe+ue'o
$rupo de c#ara. &l te:to* +ue procede de la poes!a del
si#bolista bel$a Albert @iraud* describe el a#or ener#i-o e
incluso terror!ico +ue el prota$onista proesa a la luna
fJebril#ente 2undidaK en el oscuro cielo nocturnof* as!
co#o otras i#$enes in+uietantes* co#o la locura , la
decapitacin.
Pierrot lunar se estren en Bern en 1912 y caus un enorme
revueo entre e gran pbco, aunque obtuvo a aprobacn de a
crtca; de hecho, a mayora de os crtcos consderan esta obra a
peza ms mportante de movmento expresonsta. E expresonsmo
fue, tanto en as artes pstcas como en a msca, una forma de
sensbdad ntrospectva que concd con e auge de a pscooga
freudana. Los pntores expresonstas, como Oskar Kokoschka,
trataban de exporar as regones ms oscuras de a mente para sacar
a a uz os estados onrcos y os sueos nconscentes que descrba
Freud.
ste era e ob|etvo de a peza de Arnod Schoenberg, que fue
una de as prmeras obras muscaes en utzar a tcnca de
sprechstimme, un mtodo de vocazacn a medo camno entre e
dscurso y a can-cn. E compostor ndc os tonos aproxmados con
una X en a parttura; un manuscrto que acompaaba a obra
seaaba que e msco deba tocar a nota tan so un nstante y
despus abandonara, evtando as notas sostendas. Pierrot lunar es
una de as obras ms atrevdas que se han compuesto |ams, pero
por o que ms destaca es por as nnovacones tcncas que
presenta.
Pierrot lunar de| caro que a meoda y a tonadad ya no
podan segur guando a composcn musca. Por eso, os
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 643
365 das para ser ms cuto
compostores y os mscos que sgueron a Schoenberg -entre eos,
uno de sus aumnos, |ohn Cage- fueron emnando cada vez ms
vestgos de a msca tona. De ah que, en 1912, Pierrot lunar se
ergera en un caro punto de nfexn de a msca occdenta.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Igor Stravnsk, que cuando se estren Perrot unar no era
ms que un |ovencto, decar que escuchar a peza fue una
experenca que e camb a vda.
2. E protagonsta de a obra procede de gnero teatra taano
conocdo como commeda de'arte, en e que e arequn sempre
representa un pape cmco y patoso. Por eso, en agunas
representacones de Perrot unar e sosta aparece dsfrazado de
arequn.
3. Schoenberg tambn era un pntor expresonsta, o que e
ayud a entender os azos que unan as artes pstcas con as
composcones muscaes modernstas.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 644
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 46 FILOSOFA
La iloso!a anal!tica
La iloso!a anal!tica ue la tradicin predo#inante entre
los ilsoos acad#icos del #undo an$lo2ablante ,
escandinavo. Los anal!ticos co#parten un pasado intelectual
co#n* un a#plio acuerdo sobre la naturale-a de los
proble#as ilosicos , el nasis +ue dan a la claridad de
e:presin , al ar$u#ento ri$uroso.
La fosofa anatca surg en Ingaterra a comenzos de sgo
XX de a mano de G. E. Moore (1873-1958) y Bertrand Russe (1872-
1970), que haban recbdo una consderabe nfuenca de os
recentes avances en e campo de a gca y, en especa, de as
matemtcas. De ah que a fosofa se centrara en a gca y en e
engua|e; de hecho, trataron de resover muchas cuestones
fosfcas anazando e engua|e a travs de a gca. Un aumno de
Russe, Ludwg Wttgensten (1889-1951), profundz sobre estos
conceptos en su bro &ratado l"ico4filosfico, en e que descrbe a
estructura gca de engua|e y de mundo.
Otra de as correntes que ms huea de| en a fosofa
anatca fue e postvsmo gco de Crcuo de Vena, un grupo de
fsofos y centfcos que vveron en Vena en a dcada de 1920. Los
postvstas consderaban que e nco pape de a fosofa conssta
en anazar a estructura gca de as teoras centfcas. E fsofo
brtnco A. |. Ayer* (1910-1989), que no era membro de Crcuo de
Vena, hzo famosas as deas postvstas en Reno Undo y Estados
Undos con su bro #en"uaje2 !erdad y l"ica.
La fosofa anatca suee enfrentarse a a fosofa contnenta
que se practcaba en Europa, ms centrada en a hstora de a
fosofa su pape en a cutura y a hstora.


OTROS DATOS DE INTERS
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 645
365 das para ser ms cuto
1. Russe sea una contradccn en e sstema gco de su
coega Gottbb Frege, que se hund en una profunda depresn ante
e fracaso de a obra a a que haba consagrado toda su vda.
2. En una ocasn, A.|. Ayer concd con e boxeador Mke
Tyson en una festa en Nueva York. Ayer pensaba que Tyson no se
estaba comportando correctamente y as se o hzo saber. Tyson
excam: |Es que no sabe con qun est habando'! Soy e
campen de mundo de pesos pesados!. A o que Ayer respond:
S, y yo soy e antguo ttuar de a ctedra Wykeham de ogca de
Oxford. Ambos somos persona|es destacados en nuestro campo, as
que souconmoso como hombres razonabes.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 646
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 46 RELIGION
La pica 2ind
&n la tradicin 2ind e:isten dos epope,as i#portantesI
el #a-ab-arata , el .ama!ana
E 3ahabharata, que sgnfca gran epopeya de a dnasta
Barata, es a segunda obra pca ms arga que se conoce: consta
de ms de 100 000 versos. Su orgen se puede rastrear hasta e ao
3000 a. C, pero su forma actua probabemente se comp haca 300-
400 d. C.
Narra una antgua bataa que tuvo ugar hace mes de aos
entre dos canes de una msma fama, os Pandavas y os
Dhartarashtas. A prncpo, ambos compartan e reno, pero tras
perder un |uego de dados, os Pandavas tuveron que exarse
durante 12 aos. Cuando ntentaron recuperar sus posesones, os
Dhartarashtas se negaron a ceder a mtad de reno,
desencadenndose as una terrbe guerra en a que famares y
amgos se convrteron en enemgos. Ganaron os Pandavas.
En a trama prncpa se entrete|en otras hstoras de menor
mportanca que defenden os deaes y as enseanzas hndes. Uno
de estos epsodos se conoce como Bhagavad Gta, un sermn que
do e dos Krshna a Ar|una cuando ste snt medo en e campo de
bataa. Las enseanzas de Bhagavad Gta son e par de muchos de
os prncpos fundamentaes de a fe hnd.
Krshna e d|o a Ar|una que, a pesar de su pavor, no deba hur
de a bataa, pues e nco modo de acanzar a savacn es asumr
as responsabdades. Krshna procam que e mundo matera no es
ms que una usn, mentras que e ama es eterna. S nos
mantenemos fees a Dos durante toda a vda, nos apartar de
crcuo de a muerte y a resurreccn y seremos uno con E. Por eso
Krshna aconse| a Ar|una que no tuvera medo a morr en e campo
de bataa, ya que despo|arse de cuerpo conduce a a undad con
Dos.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 647
365 das para ser ms cuto
La otra gran epopeya hnd, e ;amayana, es mucho ms corta
que e 3ahabharata -tene 24 000 versos- y narra a hstora de
Rama, que tuvo que marchar a exo con su esposa Sta a no ograr
hacerse con e trono tras a muerte de su padre. En e exo, Sta es
secuestrada por otro rey y Rama marcha a rescatara. A fna o ogra,
pero e preocupa a pureza de su esposa despus de haber vvdo en
a casa de otro hombre. Rama pone a prueba a Sta exponndoa a
fuego. Sta sobrevve, por o que Rama recupera a fe en su pureza.
Sn embargo, sguen correndo rumores sobre su nfdedad y Rama
se ve obgado a repudara. Entonces, Sta da a uz a dos h|os de
Rama, que cuentan a hstora de su padre, e ;amayana, por
dondequera que van. Esta epopeya ncuye mtpes enseanzas
sobre a devocn, a eatad famar y e respeto por os mayores.
OTROS DATOS DE INTERS
1. De Mahabharata se dce: Lo que hay en esta obra tambn
puede encontrarse en otras fuentes. Lo que no est en esta obra no
mporta
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 648
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 47 HISTORIA
La batalla de MidCa,
La batalla de MidCa, ue una $i$antesca conrontacin
naval entre &stados /nidos , Japn +ue #arc un punto de
inle:in en el rente del Gac!ico en la Se$unda @uerra
Mundial. "urante la batalla* los .aponeses perdieron cuatro de
sus die- portaaviones* un $olpe abru#ador para su uer-a
naval. &stados /nidos perdi uno* el ;or3to+n. La victoria
estadounidense en MidCa, ue picaI seis #eses despus del
ata+ue sorpresa de Japn a Gearl Harbor* 2ab!a lo$rado dar la
vuelta a la tortilla en el Gac!ico.
|apn y Estados Undos fueron mpcndose en a guerra
durante e fna de os aos trenta y prncpos de os cuarenta. |apn
haba pasado de ser un reno seo asado en e sgo XIX a
convertrse en una gran potenca ndustra, y su vctora sobre os
rusos en a guerra ruso-|aponesa de 1904-1905 de| caro que
tambn era una fuerza mtar a tener en cuenta. Poco despus
comenz a nvadr y saquear a sus vecnos; en 1910, Corea y Tawn
ya formaban parte de |apn. En os aos trenta, as fuerzas
mperaes nponas nvaderon a Chna contnenta, desencadenando
una guerra en a que mureron decenas de mones de chnos. Para
os estrategas mtares |aponeses, Estados Undos era e prncpa
obstcuo que es mpeda hacerse con e contro de toda e rea Asa-
Pacfco.
Sn embargo, en os aos trenta, a Estados Undos -a nca
Potenca que poda poner freno a a expansn |aponesa- no e
nteresaban as contendas; tras os horrores de a Prmera Guerra
Munda, os cudadanos estadoundenses abrazaron e asaconsmo y
se mostraban reacos a nmscurse en enredos extran|eros. Cuando
Hter decar a guerra a Reno Undo, Estados Undos mostr su
smpata haca su trad-cona aado, pero ofcamente se mantuvo
neutra. Fue a raz de bombardeo de Pear Harbor, e 7 de dcembre
de 1941, cuando e presdente Frankn D. Roosevet se vo obgado a
pedr a Congreso que decarara a guerra a |apn.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 649
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. La bataa debe su nombre a aton Mdway, un dmnuto
archpago deshabtado de as sas de Pacfco que descubr un
captn estadoundense en 1859. Durante k guerra se convrt en
una base mtar norteamercana. Las sas, que sguen pertenecendo
a Estados Undos, han sdo decaradas reserva natura.
2. Los |aponeses envaron tropas a as sas Aeutanas (Aaska)
para despstar a enemgo, con a esperanza de que os
estadoundenses magastaran sus recursos defendndoas. La
estratagema fa, pero as Aeutanas fueron a nca parte de os 50
estados actuaes que os |aponeses ograron conqustar durante a
guerra.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 650
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 47
LITERATURA
JSoneto 0DK
KDebo compararte con un da de !eranoL
&. eres m=s encantadora y templadaF
#os !ientos de tormenta hacen temblar los preciados capullos
prima!erales2
y no tarda el esto en lle"ar a su fin.
n ocasiones el ojo del cielo brilla demasiado c=lido2
y a menudo se !e des!ada su tez doradaI
y toda la belleza deja al"una !ez de serlo2
ajada por el azar o por el !ariable flujo de la naturaleza.
Pero tu !erano eterno no se marchitar=2
ni perder= esa belleza que t. posees2
la muerte no se jactar= de haberte con!ertido en sombra.
6uando hayas sido ele!ada a !ersos eternosF
mientras ios hombres puedan respirar y los ojos !er2
!i!ir=n stos y te dar=n a ti la !ida.

Las mpresonantes obras teatraes de Wam Shakespeare a
veces hacen ovdar que escrb 154 sonetos, muchos de os cuaes
son grandes ogros de a teratura ngesa. Estos sonetos, que se
pubcaron por vez prmera en 1609, consttuyen una profunda
refexn coectva sobre e amor, a poesa y a muerte; entre eos, e
18 es e ms famoso y ctado.
Los ectores sueen dar por sentado que e Soneto 18 se
drge a una |oven, ob|eto de amor de autor; sn embargo, aunque no
cabe duda de que se trata de un poema romntco, en readad
expresa e amor que Shakespeare senta por un amgo, e msmo
|oven cabaero sn nombre a que estn dedcados os prmeros 126
sonetos. Los prmeros son sobros y ofrecen a |oven eccones sobre
a vda y e matrmono. Sn embargo, os tmos resutan ms
apasonados y destan aegra, decepcn y ceos de una ntensdad
ms tpca de una reacn amorosa que de una amstad. Los expertos
sempre han debatdo sobre a dentdad de |oven y sobre a
naturaeza de su reacn con e escrtor, pero todava sgue sendo
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 651
365 das para ser ms cuto
una ncgnta. De hecho, n squera se sabe con certeza s
Shakespeare es e narrador.
E Soneto 18 refexona sobre a beeza, a fugacdad y e
duradero poder de arte. E narrador afrma que a beeza de a
naturaeza, e ncuso de so, se marchta con e tempo y con e paso
de as estacones; pero como a de |oven queda regstrada en e
soneto, su eterno verano |ams se desvanece. Incuso a muerte se
sente mpotente frente a a eterndad de soneto, porque e poema, a
travs de sus versos eternos, otorga a |oven una vda que
perdurar mentras e ser respre y tengan uz os o|os.
La forma de soneto que Shakespeare popuarz surg en Itaa
en e sgo XIV de a mano de Dante Agher y Petrarca. En a mayora
de os sonetos taanos, os ocho prmeros versos (octava) pantean
una pregunta o un dema que despus se responde o comenta en os
tmos ses versos (sexteto). Sn embargo, este esquema sufr
agunos cambos en su paso a Ingaterra: en ugar de dvdrse en
octeto y sexteto, os poetas brtncos preferan tres cuartetos
segudos de un pareado fna en e que a hstora da un gro
nesperado; as es como compuso Shakespeare sus sonetos.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 652
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 47 ARTES PLASTICAS
&l uernica
&l uernica de Gablo Gicasso constitu,e una
sorprendente , poderosa representacin de la $uerra
#oderna +ue describe el caos +ue si$ui al bo#bardeo
ale#n en la pe+ue'a ciudad vasca durante la @uerra Civil
espa'ola.
En enero de 1937 e goberno repubcano encarg a Pcasso -
e pntor ms famoso de Espaa en a poca- una pntura para e
paben espao de a Exposcn Internacona de Pars.
E 26 de abr os bombarderos aemanes destruyeron Guernca
por orden de as autordades fascstas. Fue e prmer ataque areo
sobre un ob|etvo excusvamente cv de a hstora de a humandad.
Pcasso, horrorzado por e acontecmento y stuado de ado de os
repubcanos, hzo de este ataque e tema de un enorme mura (3,3 x
6,5 metros) con a esperanza de amar a atencn de a comundad
nternacona sobre e horror de a guerra. Dora Maar, a amante de
Pcasso en aquea poca, document e proceso de creacn de
cuadro a travs de una sere de fotografas.
E +uernica se compone de un trnguo centra fanqueado por
dos rectnguos. En e vrtce de trnguo aparece a cabeza
descarnadamente umnada de un cabao herdo que transmte e
sufrmento de todas as vctmas nocentes. A a zquerda se ve un
toro que, segn Pcasso, representa a brutadad y a oscurdad.
Deba|o, una mu|er orando sostene a su h|o muerto en una pose que
recuerda a as mgenes crstanas de a Vrgen sostenendo a Crsto
crucfcado. A os pes de a pntura se ve un cudadano cado con una
espada rota con a que esperaba poder hacer frente a os atacantes. A
a derecha aparecen otras tres fguras agonzantes. E esto de a
pntura recuerda geramente a cubsmo snttco: aunque Pcasso no
recurr a colla"e, agunas de as fguras dan a mpresn de haber
sdo recortadas de un perdco y pegadas en e enzo.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 653
365 das para ser ms cuto
Despus de exponerse en a Exposcn de Pars, e Guernca
va| a Escandnava y de ah a Londres. Cuando os fascstas se
hceron con e poder en Espaa, Pcasso pd que e cuadro se
envara a Museo de Arte Moderno de Nueva York, con a condcn de
que a pntura regresara a Espaa so cuando e pas hubera sdo
berado de fascsmo. Tras a muerte de generasmo Franco en
1975, e +uernica se trasad a Madrd, donde puede contemparse en
e Museo Rena Sofa.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Neson Rockefeer encarg una copa en tapz de Guernca
para Estados Undos.
2. Los naconastas vascos han peddo que e Guernca se
trasade a Museo Guggenhem de Bbao, que se encuentra a 48
kmetros de Guernca.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 654
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 47 CIENCIA
&l n#ero ureo
Los brazos de una estrea de mar, a espra de una caracoa y
os ptaos de una rosa tenen ago en comn con e Partenn de
Atenas y as prmdes de Gza: todos estn estructurados arededor
de un nmero que se conoce como ureo (o f, en honor a escutor
grego Fdas, que o utz artstcamente en sus obras). En a
anotacn matemtca, f se representa (4 y corresponde,
aproxmadamente, a 1,618; no obstante, se trata de un nmero
rracona, o que sgnfca que sus decmaes contnan
ndefndamente sn repetrse |ams.
As es como se cacua f. Se dce que os dos ados de un
rectn-guo estn en proporcn urea s a reacn de ado ms
corto (C) y e ms argo (L) es gua a a de ado argo y a suma de
ambos.
S despe|amos L utzando a ecuacn cuadrtca, e resutado
es e sguente:
Los ob|etos que se construyen utzando a razn urea resutan
agradabes a a vsta y aparecen sn cesar en e arte y en a
naturaeza.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 655
365 das para ser ms cuto

Examne os tres ob|etos que se muestran a contnuacn:
En e pentgono reguar, os cnco ados tenen a msma
ongtud, por eso se dce que estn en proporcn urea con as cnco
dagonaes que unen os puntos. E antguo fsofo grego Ptgoras
estaba tan mpresonado con e pentgono reguar que o escog
como smboo secreto de su escuea matemtca, que adoraba a os
nmeros.
E prmero en anazar a cruz fue e pscogo aemn Gustav
Fechner, que se do cuenta de que a parte superor e nferor de
brazo prncpa estn en una perfecta proporcn urea.
En e trnguo, os ados ms argos estn en proporcn urea
con e corto.
OTROS DATOS DE INTERS:
1. La ongtud y a anchura de rostro de |a Mona Lsa estn en
proporcn urea.
2. E cuerpo humano est repeto de proporcones ureas.
3. Mgue Ange compuso a pntura La sagrada fama en forma
de pentgono regar.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 656
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 47 MSICA
&l serialis#o dodecanico
Con obras co#o Dierrot lunar* Arnold Sc2oenber$ estaba
desaiando el o!do 2u#ano* pero su siste#a de atonalidad
todav!a era una Jatonalidad libreK* pues la $ra#tica de su
nuevo len$ua.e #usical an no se 2ab!a desarrollado
or#al#ente. Sc2oenber$ solucion el proble#a elaborando
una codiicacin en sus escritos tericos , sus obras
posteriores deno#inada serialis#o dodecanico.
E serasmo dodecafnco otorga a msma preponderanca a
as doce notas cromtcas de a msca occdenta (do-do#-re-re#-m-
fa-fa#-so-so#-a-a#-s), o que e va a Schoenberg un auvn de
crtcas: se o acus de mezcar a msca con as matemtcas, con o
que sus compos-cones resutaban demasado tcncas y farragosas.
Adems, e rechazo modernsta de a tonadad y otras tradcones
e|erc ms nfuenca en a evoucn de a msca que e sstema
dodecafnco. De hecho, muy pocos compostores actuaes o utzan.
E serasmo funcona de modo sguente: Schoenberg tom as
doce notas y as agrup en seres que denomn fas. La fa actuaba
de gua medca de a peza y su norma fundamenta era que no se
poda repetr una nota hasta no haber tocado toda a fa. Adems, e
compostor poda manpuar a su anto|o a fa escrbndoa en
sentdo nverso (retrogradacn), dndoe a vueta (nversn),
transponndoa o utzando una combnacn de as tcncas
anterores.
En sus composcones, Schoenberg evtaba os ntervaos que
con-sderaba tonaes, o armonas agradabes a odo como as octavas
y terceras, que parecan tener un centro tnco. A pesar de que a
msca dodecaf nca resuta dscordante y farragosa, consttuy e
esto centra de compostores seros desde fnaes de a Segunda
Guerra Munda hasta os aos setenta, fecha en que do paso a a
msca eectrnca, e mnmasmo, as nuevas tonadades y otros
estos muscaes nuevos.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 657
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. Un aumno de Schoenberg, Aban Berg, cre un esto propo
en e que ncorporaba ntervaos y otros eementos tonaes, aunque
mantenndose fe a as tcncas serastas.
2. Anton Webern compuso pezas ceuares sguendo a
tradcn dodecafnca: en cada fa creaba rtmos, armonas e
ntervaos que se repetan.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 658
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 47 FILOSOFA
La verdad
?odos los d!as deci#os +ue al$o es ciertoI a#i$os de
verdad* 2istorias reales* saber verdadero... Sin e#bar$o* la
iloso!a slo estudia la verdad en relacin con las rases.
Al$unas son ciertas* #ientras +ue otras son alsas. N[u
dierencia e:iste entre ellasO &sta pre$unta es lo +ue se
conoce en iloso!a co#o el proble#a de la verdad.
Segn un punto de vsta fosfco muy popuar, a verdad
consste en una correspondenca entre a frase y e mundo: una frase
certa es a que se corresponde con un hecho. Los fsofos que
defenden esta teora tenen que expcar cu es esa reacn de
correspondenca y en qu condcones se produce. Asmsmo, tenen
que defnr os hechos. La caracterstca ms notabe de este
pensamento fosfco es su afrmacn de que a verdad es una
reacn entre e engua|e (a frase) y partes de mundo (os hechos)
que no son parte de engua|e. Por o tanto, a verdad consste en un
vncuo entre a frase y una readad ob|etva ndependente de
engua|e.
Otros fsofos opnan que a verdad de una frase depende de su
coherenca respecto a otra sere de frases. Segn esta teora, decr
que una frase es certa es o msmo que afrmar que enca|a con otras
que consde-ramos certas. Las teoras de a coherenca tenen que
expcar cu es esa reacn de coherenca, en qu condcones
exste y qu grupo de frases Podemos utzar como referente para
determnar s otra frase es certa. Este pensamento defende que es
mposbe que estemos equvocados respecto a todo: puede que o
estemos respecto a una sere de creencas pero e con|unto de frases
prvegadas que utzamos como referente son certas por defncn
(sempre y cuando sean coherentes).
Un tercer punto de vsta es a teora defaconsta de a verdad
Segn este enfoque fosfco, cafcar una frase de certa es tan so
una forma de secundar dcha frase. Por e|empo, magnen que
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 659
365 das para ser ms cuto
Crstna y Pabo estn en una reunn que se est aargando
demasado y Crstna dce: Todos estamos cansados, deberamos
hacer un descanso. A Pabo tambn e gustara descansar y, en
ugar de repetr as paabras de Crstna, smpemente responde: Es
verdad. Segn a teora defaconsta de a verdad, sostener que una
frase es certa es smpemente otra forma de decr esa msma frase.
Segn este punto de vsta, a verdad no posee nnguna caracterstca
que est presente en todas as frases certas.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Agunos fsofos consderan que a teora de a
correspondenca es tan obva que no necesta ser probada.
2. Examne a sguente frase: Esta frase es fasa. S a frase
es certa, entonces es que es fasa; sn embargo, s es fasa entonces
es que es certa. Es o que se conoce como a parado|a de mentroso.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 660
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 47 RELIGION
&l siste#a de castas
&l siste#a de castas de la India es una estructura de
se$re$acin social ir#e#ente anclada en la 2istoria pol!tica
india , en la reli$in 2ind.
Segn a tradcn hnd, e dos Brahma cre un hombre con
arca y de su cuerpo surgeron cuatro castas: os brahmanes
(sacerdotes) saeron de su boca, os tehatriyas (gobernantes y
guerreros) de sus brazos, os !aishyas (terratenentes y mercaderes)
de sus musos y os sudras (artesanos y srventes) de sus pes. Aos
despus, aparec una qunta casta, conocda como dalit (para) cuya
funcn, entre otras tareas, es a de mpar os desechos de os
dems.
Ser membro de una casta u otra vene marcado de nacmento
y est nsprado en e concepto de karma. S uno hace e ben
durante su vda, se reencarnar en una casta superor. Por e
contraro, as maas accones nos abocan a una casta nferor. Una vez
que se es membro de una casta, no se puede cambar, y as
prvacones que coneva se consderan un mandato dvno.
Tambn exste una gera reacn entre a casta y e coor de a
pe: os ndos con pe ms cara pertenecen por tradcn a una
casta superor a a de os de pe ms oscura. Sn embargo, hoy en da
este prncpo ya no es tan certo. Adems de as cnco castas
prncpaes, exsten centos de subcastas a o argo y ancho de a Inda
en funcn de as profesones, a stuacn geogrfca y a geneaoga.
Muchas castas vven en a msma cudad y dependen
econmcamente as unas de as otras, pero as castas
geogrfcamente ms remotas son en a prctca grupos tncos
asados. Los matrmonos entre membros de dstntas castas son
muy raros, aunque han aumentado en os tmos aos.
Las castas conevan una sere de consecuencas socaes y
potcas: mentras as cuatro prmeras se consderan mpas, os
paras son sucos. Esto expca que exstan normas que estabecen
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 661
365 das para ser ms cuto
que un dat debe hacer sonar una campana dondequera que vaya
para avsar a os dems de su proxmdad.
Se cree que os membros de as castas ms eevadas -os
brahmanes, 'shatriyas y !aishyas- nacen dos veces, ya que entre
os 8 y os 12 aos, dependendo de a casta, renacen, o que es
permte practcar a fe hnd en su totadad.
E goberno ndo ha nsttudo un programa (parecdo a a
dscrmnacn postva pero con un cdgo ms expcto) con a
fnadad de compensar as desguadades que se cometeron en e
pasado y que consste en reservar una sere de empeos para que os
ocupe una proporcn determnada de membros de cada una de as
castas.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Nepa, e nco pas donde e hndusmo es a regn ofca,
tambn cuenta con un sstema de castas que se orgn en 1854 a
raz de a pubcacn de Muuk An (Cdgo Cv).
2. A os paras se os conoce en Occdente como ntocabes. Sn
embargo, en a Inda de hoy en da este trmno se consdera
despectvo.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 662
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 48 HISTORIA
&l d!a "
&n una invasin sin precedentes* el 6 de .unio de 0177*
el d!a "* las uer-as aliadas invadieron la &uropa ba.o control
na-i. &n tan slo un d!a* #s de 0;) ))) soldados
estadounidenses* britnicos , canadienses cru-aron el canal
de La Manc2a , lle$aron a la costa rancesa. Ms de ;)))
barcos , 00 ))) aviones procedentes de una docena de pa!ses
participaron en una invasin +ue se 2ab!a estado planeando
prctica#ente desde la rendicin de Francia en 017). &l d!a "
se inici inal#ente la liberacin de &uropa ,* a partir de ese
#o#ento* el desplo#e ale#n ue rpido> en #enos de un
a'o Hitler estaba #uerto* Ale#ania 2ab!a sido reducida a
esco#bros , la $uerra en &uropa 2ab!a ter#inado.
La carncera humana de da D fue sobrecogedora. Ms de 4000
sodados aados y mes de aemanes mureron durante a campaa.
Las tropas estadoundenses que haban egado a a paya de Omaha,
en Normanda,uno de os prncpaes ugares de desembarco,
sufreron prddas tremendas. Sn embargo, a fna de da superaron
a resstenca aemana. Por cada amercano que vea caer, venan
decenas de centos ms, cont unmtar aemn a un hstorador
aos despus. Hter saba que as fuerzasaadas estaban preparando
una nvasn, pero consgueron burare hacndoe creer que a
evaran a cabo en otra parte de Franca.
Las consecuencas que tra|o consgo e da D son ncacuabes.
Despus de desembarco, e genera Dwght Esenhower env un
mensa|e a as tropas nstndoas a ograr una rpda vctora. E
mundo entero os mra, escrb Esenhower, e comandante a
mando de os aados en Europa, marchan con vosotros as
esperanzas y pegaras de os hombres que aman a bertad en todo
e mundo. Y as fue: os franceses recberon a as tropas aadas con
|bo, y pocos meses despus de a nvasn se ber a cudad de
Pars. Las tropas sovtcas se precptaron desde e este, expusando
a os nazs de Europa orenta. Aemana no poda mantener a guerra
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 663
365 das para ser ms cuto
en os dos frentes, y en a prmavera de 1945 e rgmen naz estaba
acabado, o que permt a os aados concentrar sus fuerzas en
derrotar a a nca potenca de E|e que todava quedaba en pe,
|apn.
OTROS DATOS DE INTERS
1. A pesar de o que se cree, a D no sgnfca nada, es un
trmno genrco mtar para referrse a da en e que se nca ago,
en este caso a Operacn Overord, e nombre en cave de a nvasn
de Normanda.
2. Incuso a mera panfcacn de da D supuso un enorme
coste para as tropas aadas. En as operacones preparatoras entre
abr y mayo de 1944 perderon a 12 000 hombres, herdos o muertos,
y 2000 avones.
3. Las paomas desempearon un pape cruca en e da D.
Antes de a nvasn, os membros de a Resstenca francesa
espaban a as tropas aemanas y envaban sus nformes a Londres
atados a as patas de paomas mensa|eras.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 664
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 48
LITERATURA
Len ?olsti
A pesar de +ue la 2istoria 2a dado $randes novelistas*
probable#ente nin$uno 2a sido tan valorado co#o Len
?olsti 50D(DE010)8. La posicin +ue ocupa este #aestro ruso
entre los lecdtores , la cr!tica slo la supera la veneracin
+ue por l sienten los escritores* +ue sie#pre lo 2an
conte#plado co#o un $enio intocable. ?olsti ue un escritor
prol!ico* pero se or. su reputacin bsica#ente $racias a
dos $randes obras* uerra ! paz 50D6;E0D618 , 9na Earenina
50D<;E0D<<8* +ue se 2an convertido en ar+uetipos de la
novela #oderna. &stas obras #aestras del readlis#o
co#binan una proundidad sin precedentes en el retrato de
los persona.es , una penetrante capacidad de observacin
con un serio inters por la base ilosica del d!a a d!a.
Tost nac en e seno de una conocda fama de a nobeza
rusa; eg a entrar en a unversdad, pero pronto se aburr y o de|
antes de con-segur e ttuo. Durante os ncansabes aos sguentes,
srv en e e|rcto, abr una escuea y va| por toda Europa ncapaz
de encontrar su ugar en e mundo. En 1862 sent a cabeza, con un
matrmono nfez que sn embargo e do 13 h|os.
Durante a segunda mtad de a dcada de 1860, Tost escrb
su prmera obra maestra, +uerra y paz. Se trata de una novea
extensa, ambentada en as guerras napoencas y que cumna con
a nvasn francesa de Rusa en 1812, e famoso ataque madto que
fue un descaabro debdo a duro nverno ruso En a novea se
entremezcan a fccn y a readad, entorno en e que se mueven un
ampo abanco de persona|es que comparten escenaro con
Napoen, e zar Ae|andro I y otras fguras de a vda rea. Aunque se
ha habado mucho de a enorme extensn de a obra, o certo es que
se ee rpdo gracas a a maestra con que e autor entrete| as
hstoras ndvduaes y os sucesos hstrcos. A fna, Tost ega a
a concusn de que a fuerza que desempea e pape prncpa en a
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 665
365 das para ser ms cuto
for|a de a hstora es a rraconadad e mpredecbdad de
comportamento humano.
E tono ntmo de a segunda obra maestra de Tost, $na
Earenina, queda patente desde sus egendaras neas ncaes:
Todas as famas feces se parecen, so as nfeces o son cada
una a su modo. E persona|e que da ttuo a a obra es una mu|er
ntegente y atractva en busca de amor romntco que su mardo,
un entregado pero aburrdo funconaro pbco, es ncapaz de
proporconare. Tras enamorarse de un encantador ofca mtar, Ana
abandona a su mardo y a su h|o en pos de este amor, pero a cambo
so recbe e rechazo soca por su adutero. La descrpcn de Tost
de os tmos momentos antes de trgco sucdo de a protagonsta
es una obra maestra de reasmo, y se consdera uno de os me|ores
pasa|es de a teratura.
OTROS DATOS DE INTERS
1. En sus tmos aos, Tokt defend e pacfsmo, a anarqua
y e crstansmo devoto. Renunc a as posesones materaes por
competo, precptando a separacn rreconcabe de su esposa.
2. Tena e ttuo ofca de conde y descenda de un antguo
na|e ruso.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 666
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 48 ARTES PLASTICAS
Marc C2a$all
Marc C2a$all 50DD<E01D;8 debe su a#a principal#ente a
sus vidrieras* #urales , tapices sobre te#as b!blicos* aun+ue
ta#bin reali- pinturas evocando la pe+ue'a ciudad
bielorrusa en la +ue naci.
Moshe Za|arovch Shagaov nac en Vtebsk, en aque tempo
parte de Impero ruso. Era e mayor de nueve hermanos de una
fama |asdca. Despus de tomar su prmer contacto con e arte en
un centro stuado cerca de su casa, se trasad a San Petersburgo
donde estud ba|o a su-pervsn de Len Bakst.
En 1911 va| a Pars, donde conoc a artstas como Amedeo
Modgan, Cham Soutne y Robert Deaunay. Las composcones
geomtrcas de coores brantes tpcas de esta etapa refe|an a
nfuenca de cubsmo y e fauvsmo, aunque nunca se asoc con
nngn movmento modernsta. Una de as obras tpcas de esta
poca es Yo y a vUa (1911), en a que representa Vtebsk en un
esto cubsta a tempo que evoca e esprtu de os cuentos de
focore ruso y os proverbos |udos.
Chaga estaba vstando su cudad de nacmento en 1914 cuan-
do esta a Prmera Guerra Munda, por o que no pudo regresar a
Pars. En 1915 se cas con Bea Rosenfed, quen acabara
convrtndose en su tema artstco favorto. Despus de a revoucn
rusa fue nombrado comsaro de arte para a regn de Vtebsk. Pero
en 1919 fue susttudo por Vera Yermoyaeva y se march a Mosc,
donde dse escenaros Para Shaom Aechem en e teatro Kamerny.
Entre 1922 y 1923 vv en Bern y de a se march a Pars
donde ustr $lmas muertas, de Nkoa Gogo, as %=bulas, de La
Fontane, y a Bba. En 1941 Chaga se trasad a Estados Undos
huyendo de os nazs. Tremendamente afectado por a muerte de su
esposa en 1944, reaz pnturas de s msmo entrando en contacto
con e esprtu de su mu|er.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 667
365 das para ser ms cuto
Despus de a Segunda Guerra Munda, en 1948, Chaga
regres a Pars. Dos aos ms tarde se trasad a Venca, donde
traba| en 17 pnturas de gran tamao para a capa de Cavaro. A
fna de su carrera dse vdreras para a catedra de Metz, e Art
Insttute de Chcago, e edfco de Nacones Undas y a Unversdad
Hebrea. En 1973 se naugur en Nza e Muse Natona du Message
Bbque de Marc Chaga. En a actuadad se pueden contempar sus
traba|os en grandes museos de todo e mundo.
OTROS DATOS DE INTERS
1. En 2005 a cantante pop Tor Amos pubc Garands, un
bum cuyas etras estn nspradas en una sere de tografas de
Chaga.
2. Chaga d|o: Todos os coores son os amgos de sus
vecnos y os amantes de sus contraros.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 668
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 48 CIENCIA
&l lti#o teore#a de Fer#at
&n 06H< el #ate#tico Gierre de Fer#at $arabate una
e:tra'a anotacin en el #ar$en de su copia de la Arit#tica
de "ioanto. &scribi +ue no 2a, n#eros enteros positivos
+ue cu#plan :k g ,k j -k* donde n es un n#ero entero
superior a (. ?en!a una Jprueba real#ente #aravillosaK de
esta air#acin* pero le altaba espacio suiciente en el
#ar$en para escribirla.
Por o que sabemos, Fermat nunca pasm esta prueba en
nngn otro sto. Durante centos de aos os matemtcos han
tratado de recrear una y otra vez o que podra ser esa prueba.
Muchos han ntentado resover e teorema por s msmos ante a duda
de que reamente Fermat egara a hacero. Otros han de|ado de
ntentaro convencdos de que es mposbe. Este probema
matemtco eg a conocerse como e tmo teorema de Fermat no
porque fuera e tmo que escrbera sno porque es e que nunca ha
poddo verfcarse.
Se sabe que hay nmeros enteros postvos que cumpen x +y
= z; han sdo bautzados como os trpes ptagrcos y son nfntos.
Un e|empo: 3, 4 y 5.
3 + 4 = 5
9 + 16 = 25
Sn embargo, no pasa o msmo con x + y = z (n = 3) o con
xb + yb = zb (n = 4). Aunque estos casos especaes se han
probado en muchas ocasones, hceron fata 357 aos para
demostrar que n poda equvaer a cuaquer nmero superor a 2.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 669
365 das para ser ms cuto
La respuesta eg en 1995 de a mano de profesor Andrew W-
es, de a Unversdad de Prnceton. Despus de combnar ramas de
as matemtcas aparentemente ndependentes entre s, en especa
curvas eptcas y formas moduares, escrb una demostracn de
150 pgnas en a que resova e probema que haba atormentado a
mente de os matemtcos durante generacones. Wes empe
muchas tcncas de sgo XX de as que Fermat no habra poddo
tener conocmento. Por esta razn, Wes cree que Fermat nunca
eg a demostrar su teorema.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Wes empez a obsesonarse con e teorema de Fermat con
tan so 10 aos. Sempre pens que estaba destnado a resovero.
2. Fermat escrb ms tarde a prueba de caso especa en e
que n = 4. Muchos matemtcos pensan que s reamente hubese
probado e teorema para todos os casos por encma de 2 nunca se
habra moestado en escrbr sobre ste en partcuar. E documento
se consdera una prueba ms de que Fermat nunca eg a demostrar
su teorema.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 670
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 48 MSICA
I$or StravinsBi
Inspirado por Arnold Sc2oenber$* los rit#os de baile* los
idio#as de la #sica rusa , la sabidur!a de los co#positores
clsicos* I$or StravinsBi 50DD(E01<08 se convertir!a en el
lti#o s!#bolo del #ovi#iento #odernista. &ra un artista
inteli$ente* serio* a$udo , #eticuloso +ue se to#aba su oicio
a pec2o* lo +ue 2i-o +ue nunca de.ara de ser revolucionario.
Nac en San Petersburgo, donde conoc a compostor
naconasta Nkoa Rmsk-Korsakov, con quen estud. En 1909
conoc a Serge Daghev, uno de os prncpaes empresaros de
baet de Rusa y drector de a compaa de danza con sede en Pars
conocda como Baets Russes. Ambos coaboraran en a produccn
de tres de as pezas de baet ms revouconaras de todos os
tempos. La prmera fue l p=jaro de fue"o (1910), una hstora de
cuento de hadas con e cromatsmo de romantcsmo tardo. La
sguente fue Petrush'a (1911), una hstora rtmca orgna y
encantadora sobre una maroneta basada en temas focrcos y
burescos. La ms sorprendente de as tres pezas fue #a
consa"racin de la prima!era (1913), basada en una dea que se e
ocurr a Stravnsk una tarde mentras estaba componendo l p=jaro
de fue"o. Se magn a una |oven obgada a sacrfcarse baando
hasta a muerte en honor a un dos de a fertdad y frente a un grupo
de ancanos.
La peza se nca con un soo de fagot msteroso y vscera; a
meoda se basa en una cancn popuar de este de Europa, que
rpdamente se converte en un e|ercco dsonante pero de extrema
precsn que nspra, s no a escena que Stravnsk haba magnado,
s una catca y mrbda. Los motvos medcos repetdos y os
rtmos nsstentes de este traba|o supuseron e nco de una nueva
era. Stravnsk traba|ara ms adeante con estos neocscos o
dodecafncos sn parar de desarroar su arte por nuevos camnos. En
1939, cansado de esto de vda europeo, se trasad a Estados
Undos y se asent en Hoywood; a recb un encargo que
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 671
365 das para ser ms cuto
desembocara en a composcn de a Sinfona de los Salmos. Entre
sus tmas obras se encuentran a pera l pro"reso del libertino y e
baet $"on.
OTROS DATOS DE INTERS
1. En e estreno de La consagracn de a prmavera a
audenca empez a sbar y abuchear durante e prmer mnuto para
montar en cera poco despus, hasta que agunos comenzaron a
peearse y a grtar tan fuerte que os baarnes no podan escuchar a
msca y tuveron que parar.
2. En ese estreno tambn estaban presentes bs compostores
Caude Debussy y Maurce Rave. Mentras que Debussy ntentaba
camar a pbco, Rave grtaba: Geno! Geno!, en sea de
admracn.
3. E breto de a tma pera, E progreso de bertno, o
escrb W. H. Auden.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 672
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 48 FILOSOFA
La .usticia
La cuestin de la .usticia es uno de los proble#as
ilosicos #s relevantes* ade#s de tener i#portantes
aplicaciones en el #undo real. NCul es la or#a .usta de
co#portarseO N[u tipo de instituciones pol!ticas son .ustasO
L* #s an* N+u si$niica ser .ustoO
La rep.blica2 de Patn, fue uno de os prmeros traba|os
fosfcos que trataron esta cuestn. Patn eg a a concusn de
que una socedad |usta es aquea que est organzada correctamente
y drgda por reyes sabos que comprenden a verdadera naturaeza
de mundo.
Los fsofos modernos han egado a otro tpo de concusones.
|ohn Stuart M propona una teora uttara de a |ustca. Segn M,
un con|unto de nsttucones |ustas o una socedad |usta es aquea
que consgue e mxmo benestar posbe para sus cudadanos. Por
e|empo, una defensa uttara de castgo a os crmnaes sera:
castgar a os crmnaes es |usto porque hace que os dems tengan
menos ganas de hacer o ncorrecto y por o tanto eva a que haya
menos accones mantenconadas.
|ohn Raws, tambn fsofo, tena una famosa teora sobre
cmo medr a |ustca. Raws nos peda que nos magnramos una
stuacn hpottca en a que os seres humanos todava no tuveran
un goberno y estuvesen egendo su propo sstema potco. Para
garantzar que e sstema fuera |usto, expca, tendran que tomar sus
propas decsones tras un veo de gnoranca. Es decr, tendran que
ponerse de acuerdo para estabecer una sere de nsttucones y eyes
sn saber qu cantdad de rqueza, taento o estatus tendran ba|o e
nuevo sstema. Gracas a este proceso se garantzara que as
nsttucones fueran aceptabes desde e punto de vsta racona
ncuso para una persona que sabe que puede acabar sendo a que
menos poder tenga de todo e sstema. Raws defenda que un
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 673
365 das para ser ms cuto
acuerdo potco verdaderamente |usto es aque que es eegdo por os
agentes raconaes stuados tras este veo de gnoranca.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Ouz a crtca ms famosa a a teora de a |ustca de Raws
fue a de su coega en Harvard Robert Nozck. En su bro Anarqua,
Estado y utopa, Nozck esgrma a dea de que teoras como as de
Raws evaran a una voacn sstemtca de os derechos de
ndvduo.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 674
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 48 RELIGION
&l tao!s#o
&l tao!s#o es una de las tradiciones espirituales #s
anti$uas de C2ina. &n la actualidad es considerado una
iloso!a , una reli$in. Gara a+uellos +ue lo viven co#o una
reli$in* Lao-i es el +ue #s 2a aportado al tao!s#o , es visto
co#o un dios.
E taosmo nac durante un perodo fosfcamente frt en
Chna que se conoce como as Cen Escueas de Pensamento y que
dur aproxmadamente desde e ao 700 a 200 a. C. Su gran mpuso
vno durante a dnasta Han, y se afanz hasta acanzar su forma
actua a o argo de sgo V d. C.
Se dce que Laoz, e fundador de taosmo, fue contemporneo
de Confuco y traba| para e emperador chno como archvsta de a
bboteca mpera. Segn a eyenda, a fna de sus das Laoz de| a
corte chna y va| haca e oeste hasta egar a a tma puerta de
mpero; a encontr a un guardn que estaba famarzado con sus
enseanzas. E guardn e pd que recopara sus pensamentos
antes de marcharse de Chna, y as o hzo, dando a uz e Tao Te
Chng, e bro de Tao.
Aparte de Laoz, e taosmo tambn hunde sus races en e Em-
perador Amaro, Huang-D; de ah que a veces tambn se conozca
como a fosofa de Huang-Lao. E taosmo consdera a Zhuangz, uno
de os dscpuos de Laoz, como un maestro muy nfuyente.
E &ao &e 6hin" es un bro corto, de so 5000 paabras, pero
recoge toda a fosofa taosta. Se cree que e Tao o camno est
presente en todas as cosas que exsten en e mundo; se ve como a
contnudad detrs de as fuerzas en permanente cambo de a vda.
E taosmo busca a reunfcacn con e Tao. Los taostas creen
que e mundo se ha vsto sobrepasado por os confctos y que a
reunf-carnos con e Tao podemos vover a acanzar a armona.
Defende a me|ora persona y a transformacn soca.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 675
365 das para ser ms cuto
Para uno msmo sugere a espontanedad, un esto de vda
saudabe que ncuye e|erccos de respracn, y a mnmzacn de
os deseos. Los taostas no creen en a vda despus de a muerte, y
hacen hncap en a mportanca de ser pacfco y estar en armona
en esta vda. Desde un punto de vsta soca, e taosmo sugere que
hay que mnmzar a ntervencn de goberno y os confctos
bcos. A contraro que os segudores de Confuco, que se basan en
a socedad, os taostas sugeren que una vda sotara aporta una
experenca vta sufcente.
OTROS DATOS DE INTERS
1. E taosmo fue suprmdo de forma ofca durante e goberno
comunsta de Mao Zedong en Chna; en a actuadad, a mayor
comundad de taostas vve en Tawn.
2. Tanto e feng shu como e ta ch son prctcas taostas
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 676
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 49 HISTORIA
&l pro,ecto Man2attan
&n a$osto de 01H1* el a#oso cient!ico Albert &instein
escribi una breve carta a FranBlin ". %oosevelt* por entonces
presidente de &stados /nidos* trans#itindole su proundo
#iedo ante la posibilidad de +ue la Ale#ania na-i desarrollara
una bo#ba at#ica a partir del uranio. Los eectos de una
bo#ba de ese tipo en #anos de los na-is* di.o* ser!an
ini#a$inables. J/na nica bo#ba de este tipo* llevada en
barco , e:plosionada en un puertoK* escribi &instein* Jpodr!a
destruir sin proble#as la totalidad del puerto ade#s de
parte del territorio colindanteK. &instein cada ve- estaba #s
desesperado ante lo preocupante de las noticias +ue lle$aban
desde &uropa ese verano* poco antes de la Se$unda @uerra
Mundial.
E ob|etvo de a carta de Ensten era advertr a Roosevet, pero
tuvo una consecuenca nesperada. S a Aemana naz poda
desarroar un arma tan terrorfca, Roosevet decd que o me|or que
poda hacer Estados Undos era fabrcar una prmero. Antes de que
Estados Undos entrara en a guerra en 1941, su goberno puso en
marcha un programa para estudar e potenca mtar de urano.
Despus de Pear Harbor, este programa evoucon para convertrse
en e proyecto Manhattan. Despus de aos de estudo en un ugar
remoto de Nuevo Mxco, un equpo de centfcos de os pases
aados fnamente perfeccon un arma atmca. Corra e ao 1945.
En a poca de mayor traba|o durante a guerra, e proyecto
Manhattan eg a reunr a centos de os prncpaes centfcos de
mundo,una concentracn de mentes centfcas que nunca ms se ha
vueto a producr. A gua que Ensten, muchos de eos eran
refugados que haban hudo de a ocupacn naz de Europa. En tota,
e goberno de Estados Undos nvrt 20 000 mones de dares en
crear a bomba.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 677
365 das para ser ms cuto
Su utzacn contra as cudades |aponesas de Hroshma y
Nagasak en 1945 acab con dos de os prncpaes centros
ndustraes de a sa y con a vda de 120 000 cves. E ob|etvo era
obgar a os |aponeses a rendrse, y se consgu; das despus de a
cada de a bomba en Nagasak, |apn captu. Aque uso de a
bomba sgue sendo pomco. En aquea poca, muchos generaes
estadoundenses, entre eos Dwght D. Esenhower, tenan a
sensacn de que no era necesara y que o nco que consegura
sera trar por terra a reputacn de Estados Undos. Otros, sn
embargo, pensaban que a anzar a bomba se aceerara e fn de a
guerra. Ensten, por su parte, e hombre cuyos descubrmentos
haban hecho posbe a creacn de a bomba, estaba horrorzado.
Despus de a guerra d|o que se arrepenta de haber aertado a
Frankn D. Roosevet sobre os terrbes poderes de tomo.
OTROS DATOS DE INTERS
1. La prmera reaccn nucear en cadena que se ev a cabo
con xto tuvo ugar en e centro de Chcago en 1942, en una psta
ba|o e estado de ftbo amercano de a unversdad.
2. Uno de os centfcos brtncos que traba| en e proyecto
Manhattan, Khus Fuchs, confes uego haber espado para a Unn
Sovtca. Gracas en parte a a nformacn que es hceron egar
Fuchs y otros espas, os sovtcos probaron su prmera arma nucear
en 1949.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 678
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 49
LITERATURA
JLo ta#bin canto a A#ricaK
Ho tambin canto a $mrica.
Ho soy el hermano oscuro.
3e mandan a comer a la cocina
cuando hay !isita2
pero me ro2
me alimento bien
y me ha"o fuerte.
E poema Yo tambn canto a Amrca, de Langston Hughes,
es uno de os grandes poemas de renacmento de Harem, e resurgr
de a concencacn de a cutura afroamercana y su produccn
artstca que tuvo ugar durante a dcada de 1920. En tan so unas
pocas neas de verso bre, Hughes expresa tanto a cruda readad de
os negros reegados a cudadanos de segunda en a socedad
norteamercana como su optmsmo frente a futuro.
Yo tambn canto a Amrca es una respuesta drecta a
poema de Wat Whtman ttuado Ogo a Amrca cantar (1881).
Whtman haba escrto sobre a gorosa cacofona de as dversas
voces que componan Amrca: e mecnco, e carpntero y a madre,
entre otras muchas. Hughes, en su poema, defende que se ha
pasado por ato a una de as voces prncpaes, y que por tanto a
cancn de Whtman est ncompeta.
E poder de poema de Hughes nace de su engua|e mnmasta
y drecto. E narrador comenza con una decaracn cara, Yo
tambn canto a Amrca, que ocupa su propa estrofa para dare
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 679
3aana2
me sentar a la mesa
cuando haya !isita.
Gadie se atre!er=
a decirme2
Qcome en la cocinaR2
entonces.
$dem=s2
!er=n lo bello que soy
y se a!er"onzar=n.
Ho tambin soy $mrica.
365 das para ser ms cuto
mayor nfass, seguda de una afrmacn orguosa y senca de
dentdad: Yo soy e hermano oscuro. E narrador descrbe cmo se
e nega un ugar en a mesa norteamercana que contna con una
metfora en a que me mandan comer en a cocna abarca todos
os tpos de segregacn y desguadad de oportundades.
Sn embargo, prctcamente no muestra n rastro de
resentmento o raba. En su ugar se re ante as ofensas a as que es
sometdo y se muestra confado de su beeza y su fuerza a margen
de a dengracn que sufre. Adems, est seguro de que su propa
fuerza y sus ogros acabarn nevtabemente provocando que e resto
de Amrca recobre a cordura. E tmo verso cerra e crcuo de
poema, reptendo e nca con un gero pero mportante matz: e
narrador afrma Yo tambn soy Amrca convencdo de que agn
da tambn ser consderado parte de a nacn en a que vve, un
compaero gua en bertades y en responsabdades.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Hughes se vo cataputado a a fama en 1921 cuando su
prmer gran poema, E negro haba de os ros, se pubc en a
revsta Crss de a NAACP (Asocacn Nacona para e Progreso de
as Personas de Coor).
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 680
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 49 ARTES PLASTICAS
tico americano
tico americano* de @rant Tood 50D10E017(8* es una de
las obras de arte nortea#ericanas #s a#osas. Aun+ue a
#enudo se considera una stira del estadounidense #edio* la
intencin del autor no era sa.
Wood pas os dez prmeros aos de su vda en una gran|a en
Iowa. Despus de fnazar sus estudos de arte en Mnneapos,
Chcago y Pars, vov a estado donde haba nacdo y a empez a
poner en prctca su taento para retratar e mundo de su |uventud.
En agosto de 1930, a toparse con una casa de sgo XIX en
Edon (Iowa) construda en un esto conocdo como gtco carpntero,
se magn a un gran|ero acompaado de su h|a de pe ante e
edfco, hzo un boceto rpdo sobre pape de embaar y sac agunas
fotos.
Wood retom a composcn en casa, utzando a su hermana
Nan como modeo para a mu|er y a dentsta de Cedar Rpds, e
doctor Byron McKeeby, como e gran|ero. Insprndose en as
fotografas vcto-ranas y en os retratos de sgo XIX, transform a
dentsta en un padre protector y a Nan en a h|a sotera de cara
nsusa de ancano. Ambos ucen as vestmentas tpcas y austeras
de a poca vctorana. Wood pnt a gran|ero con una horca para
sugerr que se trataba de tempos pasados en os que ese tpo de
aperos agrcoas an se utzaba. Sus puntas se sobreponen a os
marcos de as ventanas de a casa, y a parte redondeada nferor
repte e vao de as caras de as dos fguras. La expresn nmv y
petrfcada de ambos recuerda a as que se vea en as fotografas
antguas, cuando os tempos de exposcn eran argos y obgaban a
as personas a quedarse quetas hasta durante cnco mnutos.
Wood termn a obra |usto a tempo para partcpar en un con-
curso que organzaba e Art Insttute de Chcago. Para su sorpresa, e
cuadro gan a medaa de bronce y un premo de 300 dares. En a
actuadad sgue expuesto a.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 681
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. La horca se ha nterpretado como un smboo de a
mascundad, de demono y das gran|as.
2. La casa que aparece en e cuadro tene as persanas ba|adas
y as ventanas cerradas, un detae que parece resatar a acttud
host y fbcade a pare|a.
3. En 1934, Wood fue nombrado drector estata de Proyecto de
Obras de Arte Pbcas de New Dea. Ms adeante empezara a
traba|ar como profesor en a. Unversdad de owa.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 682
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 49 CIENCIA
&l dile#a del prisionero
"os cri#inales son detenidos por un robo pero la polic!a
no tiene pruebas suicientes para procesarlos. Separan a
a#bos su.etos , les 2acen la #is#a oertaI si los dos
coniesan* slo pasarn ( a'os a la so#bra. Si uno de ellos
coniesa pero el otro no* el +ue coniese +uedar libre , el
otro pasar 0) a'os en prisin. Sin e#bar$o* si nin$uno de los
dos dice nada* es decir* si con!an el uno en el otro* a#bos
sern encarcelados 6 #eses. =in$uno sabe +u es lo +ue dir
el otro. N&s #e.or #antenerse callado o cantarO &sta situacin
2ipottica se conoce co#o el dile#a del prisionero* , el
pri#ero en proponerlo ue el #ate#tico Albert T. ?ucBer. Se
trata de una cuestin de $ran i#portancia en la teor!a de los
.ue$os* la econo#!a* la evolucin , la psicolo$!a.

Prsonero B no dce
nada
Prsonero B
confesa
Prsonero A no dce
nada
Ambos son
encarceados 6 meses.
E prsonero B es
puesto en bertad;
E prsonero A
pasa 10 aos en
prsn.
Prsonero A confesa
E prsonero A es
puesto en bertad;
E prsonero B pasa 10
aos en prsn.
Ambos son
encarceados 2
aos.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 683
365 das para ser ms cuto
La opcn ms gca para e prsonero A parece ser traconar a
su compaero y confesar. Las consecuencas son me|ores, pero sabe
que e prso-nero B probabemente pense o msmo y entonces
ambos termnarn encarceados durante 2 aos. Por supuesto, s
puderan confar e uno en e otro, so estaran 6 meses en prsn.
En 1980, e nvestgador potco Robert Axerod ev a cabo un
expermento que denomn dema de prsonero repetdo.
Bscamente conssta en que os partcpantes representaran e
dema de prsonero una y otra vez, a veces con e msmo
compaero y otras con uno dferente. Los |ugadores podan utzar
a nformacn que hubesen obtendo de os encuentros anterores.
Agunas personas despegaron estrategas codcosas tendentes a a
tracn y otros desarroaron estrategas atrustas tendentes a a
confanza en os dems. A o argo de tempo, os |ugadores atrustas
tomaron venta|a y termnaron ganando.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Se consdera que dos pases envuetos en una carrera
armamentstca estn |ugando a dema de prsonero. Pueden
nvertr una gran cantdad de dnero y tempo en aumentar su arsena
y mantenerse a a atura de otro o pueden ponerse de acuerdo para
desarmarse. Pero cmo pueden estar seguros de que e otro pas no
sgue acumuhndo armas en secreto?
2. Los machos en e reno anma a menudo muestran
comportamentos que se a|ustan a dema de prsonero. Presumes
so de o que tenes, te amanas o te embarcas en una peea de
gaos? Las me|ores estrategas en e reno anma parecen tomar un
poco de cada uno de estos enfoques.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 684
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 49 MSICA
Aaron Copland
/na de las evidencias de la escasa consideracin de los
europeos 2acia la #sica clsica nortea#ericana es +ue
durante casi 7) a'os a Aaron Copland slo lo 2an to#ado en
serio sus co#patriotas. Copland 501))E011)8 se traslad a
Gar!s para estudiar con tan slo (0 a'os. Aprendi ar#on!a
para teclado , co#posicin con la brillante =adia 9oulan$er
para re$resar cuatro a'os #s tarde a =ueva LorB para ser
testi$o del estreno de su 2infona para rgano ! or0uesta
501(;8 en el Carne$ie Hall.

Inmedatamente despus de estreno, Copand empez a
componer pezas que mostraban una cara mpronta de a msca de
|azz norteamercana, como e 6oncierto para piano de 1926 y as
7ariaciones para piano de 1930; este esto acababa de caar entre e
gran pbco, pero an se consderaba ago arresgado. Tambn
estud os traba|os de Igor Stravnsk, pero e de|aron ms huea as
tendencas neocscas de compostor ruso que sus deas
revouconaras.
Segn fueron pasando os aos, Copand se ncn haca a
msca tradcona norteamercana, ncuyendo e buegrass y a
msca apaache para bandas de cuerda. Combn estos estos con
as sensbdades Pop domnantes en aquea poca, como as de Tn
Pan Aey y Broadway, y con hstoras procedentes de focore
norteamercano, para crear varas pezas de baet -:illy el nio
(1938) y ;odeo (1942)-. En su pera de 1954 6iudad tranquila se
observa un tratamento orquesta coordo y de gran beeza de a
msca focrca norteamercana, mentras que su Prima!era en los
$palaches (1944), por a que obtuvo un Premo Putzer, es una de as
pezas ms mperecederas |ams producdas por a msca csca
norteamercana.
Luego Copand se sentra atrado por e serasmo
dodecafnco, pero pocas de estas obras acanzaron e xto, aparte
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 685
365 das para ser ms cuto
de 6onnotaciones para orquesta, que fue un encargo que recb para
a nauguracn de Lncon Center en 1962. Sgu en actvo como
compostor, profesor y drector de orquesta durante os aos ochenta
y hasta su muerte a fnaes de 1990 en e condado de Westchester
(Nueva York).
OTROS DATOS DE INTERS
1. Cuando estaba componendo Cudad tranqua, Copand fue
ctado por e Congreso y obgado a testfcar dentro de a
nvestgacn a centos de artstas que como haban sdo acusados
por e senador foseph McCarthy de dstrbur propaganda comunsta.
2. Copand tambn compuso msca para pecuas como Sobre
ratones y hombres (1938), Snfona de a vda (1940) y La heredera
(1948).
3. E Hoe Down de baet Rodeo ser recordado sempre en
Estados Undos por os anuncos sobre e consumo de ternera de
prncpos de os noventa.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 686
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 49 FILOSOFA
La iloso!a del len$ua.e
La iloso!a del len$ua.e intenta entender c#o el
len$ua.e* es decir* los sonidos +ue e#iten los oradores , los
si$nos escritos sobre papel* se puede utili-ar para 2acer
air#aciones con si$niicado sobre el #undo. &st
estrec2a#ente li$ada al ca#po de la lin$F!stica.
En e mundo contemporneo, e probema ms grave a que ha
tendo que hacer frente a fosofa de engua|e es e de a referenca:
cmo dentfcan os nombres a os ob|etos que hay en e mundo y
por tanto adqueren sgnfcado?
Examnemos estas dos frases:
(1) Superman es Superman.
(2) Cark Kent es Superman.
S e sgnfcado de a paabra no es ms que a cosa a a que se
refere, entonces ambas frases sgnfcan o msmo. Sn embargo,
podramos pensar que a prmera frase es verdadera pero que a
segunda no o es. Por o tanto, e sgnfcado de nombre Superman
no es smpemente a cosa a a que se refere (Superman). Segn
esta argumentacn, e sgnfcado de contendo semntco de
nombre tene dos partes: un referente (a cosa a a que se refere) y
un sentdo (a descrpcn de dcha cosa). Por o tanto, e sentdo de
Superman podra ser superhroe que puede voar por encma de
os rascaceos, mentras que e sentdo de Cark Kent podra ser
reportero ma pagado de Day Panet. En este e|empo, os
sgnfcados de os nombres Cark Kent y Superman son
dferentes porque tenen sentdos dferentes. Por o tanto, a segunda
frase no se nos presenta necesaramente como verdadera.
Agunos fsofos no estn de acuerdo con este anss y
defenden que e sgnfcado de un nombre no puede ncur una
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 687
365 das para ser ms cuto
descrpcn. Tomemos como e|empo esta frase: Es posbe que Cark
Kent no sea un reportero ma pagado de Daily Planet. Es certa
porque, despus de todo, Cark/Superman podra haber eegdo otro
traba|o cuando eg a Metro-pos. Sn embargo, segn nuestra
prmera teora e sgnfcado de nombre Cark Kent es a
descrpcn reportero ma pagado de Daily Planet . As pues,
habramos dcho: Es posbe que un reportero ma pagado de Daily
Planet no sea un reportero ma pagado de Daily Planet, o que sera
obvamente absurdo; por eo e debate sobre e sgnfcado de os
nombres contna aberto.
OTROS DATOS DE INTERS
1. La prmera dstncn entre sentdo y referente a hzo Gottob
Frege (1848-1925), un matemtco aemn cuyos traba|os sobre e
engua|e y a gca han tendo una gran nfuenca en a fosofa
moderna.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 688
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 49 RELIGION
&l conucianis#o
_un$ Fu ?-u* conocido popular#ente co#o Conucio*
vivi entre el a'o ;;0 , el 7<1 a. C. Su iloso!a est tan
intrincada en al$unas culturas del Asia oriental +ue ,a se
considera una or#a de vida #s +ue una reli$in basada en
deidades.
Aunque en a actuadad e egado de Confuco es reverencado,
en vda pocas de sus enseanzas eran respetadas. Va| de reno en
reno en busca de empeo, generamente sn xto.
Confuco crea que e Tao era a fuerza sobre a que se
sustentaba e unverso. E Tao pone en marcha fuerzas opuestas pero
compementaras de yn y yang, que son a fuente de os cambos
nagotabes que sufre e mundo.
E ob|etvo de Confuco era crear una socedad en armona
capaz de dar con estos constantes cambos. Crea que aunque as
personas eran buenas por naturaeza, aqueos que no estaban
umnados, as como as socedades desorganzadas, provocaban que
exstese e ma.
Confuco estaba convencdo de que todos tenemos un ugar en
e mundo y que a travs de cutvo de a propa persona podemos
me|orar a socedad. Defenda que e punto de partda era a pedad
fa; este concepto empazaba en esenca a os h|os a honrar a sus
padres y ancestros.
A partr de a pedad fa, Confuco expuso cnco reacones,
todas eas con un superor y un nferor, que deban ser e modeo de
a socedad. La prmera y ms mportante era a reacn de padre e
h|o, a a que seguan a de gobernante y subdto, mardo y mu|er,
hermano mayor y hermano pequeo, y amgo con amgo. S estas
reacones se honraban como se deba, es decr, e subordnado
sempre respetaba a superor, entonces, segn Confuco, a socedad
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 689
365 das para ser ms cuto
acanzara un estado de armona como e que en su tempo ograron
os reyes de a antgedad.
La prncpa fuente de as enseanzas de Confuco son os
Anaes de Confuco. Sn embargo, a mayor parte de sus deas se han
perddo porque a dnasta On (221-207 a. C.) ev a cabo una
campaa de destruccn de as obras de Confuco. De hecho, a
mayor parte de confuconsmo que ha egado a nuestros das es
neoconfuconsmo, con nfuencas tanto de pensamento taosta
como de budsta.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Las cnco reacones de Confuco se han ntegrado a o argo
de a hstora en e sstema ega chno. S un crmen voaba aguna de
eas, por e|empo, s un h|o robaba a su padre, se endureca e
castgo.
2. Confuco ndc que a os deres haba que escogeros por su
nte-genca y habdad. Esto ev a a creacn de prmer sstema de
oposcones de mundo, que se puso en marcha en Chna en e ao
165 a. C.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 690
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 50 HISTORIA
&l presidente Mao
Mao Zedon$ 50D1HE01<68 ue el diri$ente co#unista de
C2ina desde 0171 2asta su #uerte. Moderni- un pa!s
e#pobrecido* pero con un enor#e coste en vidas 2u#anas. La
#a,or!a de las esti#aciones ciran en decenas de #illones los
c2inos #uertos de 2a#bre o e.ecutados durante el turbulento
r$i#en de Mao. Los l!deres c2inos conte#porneos 2an
repudiado la #a,or parte de su iloso!a* pero Mao si$ue
siendo una i$ura venerada por ser el 2o#bre +ue uni al pa!s
#s poblado del #undo , acab con si$los de 2u#illacin a
#anos de los occidentales.
Mao era h|o de un gran|ero de a Chna rura y abraz e
comunsmo |unto a otros muchos nteectuaes |venes chnos en a
dcada de 1920. En aquea poca, Chna se encontraba ba|o a
amenaza de |apn mpera, pero estaba demasado fracturada como
para responder a ataque de os nvasores. Mao era profesor de
escuea, pero pronto empez a dedcar sus esfuerzos a a potca. A
partr de fnaes de os aos vente y hasta que esta a Segunda
Guerra Munda, e E|rcto Ro|o tuvo que uchar tanto contra os
|aponeses como contra otras faccones nternas chnas. En este
perodo, Mao era un der guerrero que formu una fosofa potca
radca que acabara conocndose como maosmo.
E E|rcto Ro|o acab ganando y se procam a Repbca
Popuar de Chna en 1949 con Mao como der. E hecho de tener e
contro de goberno puso a os comunstas frente a una sere de retos
nuevos que se sadaron con resutados por o genera catastrfcos. E
equvocado n-tento de Mao en 1958 de ncrementar a produccn
ndustra chna, por e|empo, eg a causar hasta 30 mones de
muertes. En 1966 puso en marcha o que denomn a Revoucn
Cutura para acabar defntvamente con as nfuencas regosas y
captastas, provocando a muerte a centos de mes de personas
adems de acabar con e egado de a antgua Chna. Mao, sn
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 691
365 das para ser ms cuto
embargo, apodado presdente Mao o Gran Tmone, era prctcamente
adorado por sus segudores.
En Occdente, Mao atra|o a varos segudores de a zquerda y
e maosmo nfuy en otra sere de movmentos guerreros; pero a
mayora de a gente estaba horrorzada ante a brutadad y a
destruccn de su goberno. Hasta que mur Mao, e pas no empez
a descartar as prctcas comunstas. En a actuadad, Chna es una
nacn captasta en todo menos en e nombre, y ha crecdo a partr
de a undad for|ada por Mao para convertrse en una de as grandes
superpotencas emergentes de mundo.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Durante e guerra fra, en un prncpo Chna se puso de ado
de a Unn Sovtca frente a Estados Undos. Sn embargo, a fna
Mao empez a desconfar de a URSS y busc un acercamento a
Estados Undos, como demuestra a nvtacn a presdente Rchard
Nxon que hzo una breve vsta a Pekn en 1972.
2. Durante a Revoucn Cutura, se obgaba a os cudadanos
chnos a eer una coeccn de ctas de Mao que se conocan como E
pequeo bro ro|o. E bro se dstrbuy en todo e mundo, y aunque
a gran mayora o ey a a fuerza, es sn duda una de as obras ms
popuares.
3. E cadver de Mao fue embasamado y expuesto en un ugar
pbco, como suced con Vadmr Lenn. Su mausoeo de mrmo,
stuado en a paza de Tananmen de Pekn, sgue atrayendo a mes
de vstantes todos os aos.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 692
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 50
LITERATURA
llLa se$unda venida mm

+irando y "irando en una espiral cada !ez mayor
l halcn que no puede or al cetreroI
&odo se desmoronaI no resisten los cimientosI
#a anarqua se desata sobre el mundo2
Sube la marea teida de san"re2 y en todas partes
Se aho"a el ritual de la inocenciaI
#os mejores carecen de cualquier con!iccin2 y los
peores
Se car"an de fuerza apasionada.
Sin duda se aproAima una re!elacinI
Sin duda la Se"unda 7enida est= cerca.
8#a Se"unda 7enida9 $penas pronunciadas esas palabras
Una enorme ima"en salida del Spiritus 3undi
&urba mi !istaF en al".n lu"ar entre las arenas del
desierto.
Una fi"ura con cuerpo de len y cabeza de hombre2
De mirada cie"a e mmisericorde como el sol2
3ue!e sus lentas caderas2 mientras a su alrededor
@uyen sombras de las indi"nadas a!es del desierto.
6ae de nue!o la oscuridadI pero ahora s
<ue !einte si"los de sueo ptreo
Se tornaron pesadilla por el balanceo de una cuna2
KH qu brutal bestia2 lle"ada al fin de su hora2
se arrastra hacia :eln para nacerL
<<La segunda venda>> (1920)de Wam Buter Yeats, ncuye
agunas de as mgenes mas ntensas de a poesa de sgo xx. De
hecho se tratade una obra atpca de Yeats, que es ms conocdo por
su contrbucn a movmento de Renacmento ceta ( un ntento de
preservar a cutura de su Iranda nata frente a a nfuenca ngesa ).
Pero mentras que muchas de as obras de Yeats tenen una cara
nfuenca de a mtooga y e focore gaco,<<La segunda
venda>>es un poema mpregnado de su fascnacn por o ocuto.
Yeats tena una vsn muy partcuar de a hstora, que crea
poseer gracas a a reveacn de os esprtus; a conceba como una
sere de ccos de 2000 aos de ascensos y decves, que denomnaba
espraes. Segn Yeats, a tma espra crecente de mundo cumn
con e nacmento de |ess, o que sgnfcaba que su espra de
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 693
365 das para ser ms cuto
decadenca o antttca deba egar a su punto ms ba|o en agn
punto de sgo XX. Tras expermentar os grandes horrores de a
Prmera Guerra Munda en Europa, Yeats crey que en 1920 a espra
crstana perda su pape domnante en e mundo y que su fn ya no
estaba e|os.
#a se"unda !enida rebosa mgenes de caos y madad. Empeza
con una vsn vertgnosa de un hacn que grando y grando en
una espra es ncapaz de escuchar a amada de su dueo. Vsones
aterradoras se van acumuando ante e ector, para cumnar con una
besta en forma de esfnge que surge en e deserto. Es e reverso
perverso de a mtooga crstana, a besta que se anastra haca
Ben para nacer. Aunque se desconoce a verdadera ntencn de
Yeats, generamente os crtcos consderan a besta como una
representacn de os sstemas totataros de comunsmo y e
fascsmo que se estaban mpantando en Europa tras a Prmera
Guerra Munda.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Los ttuos de Todo se desmorona (1958), de Chnua Achebe,
y Se arrastra haca Ben (1968), de |oan Ddon, fueron tomados de
poema de Yeats.
2. Varos de os versos de poema se referen de manera
ndrecta a Prometeo berado (1820), de Percy Bysshe She por quen
Yeats senta una gran admracn.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 694
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 50 ARTES PLASTICAS
Salvador "al!
Salvador "al! 501)7E01D18 aun una reinada tcnica
acad#ica con el vuelo salva.e de la antas!a surrealista para
producir el arte #s provocativo , estraalario del si$lo 33.
Nac en Fgueras en 1904. En 1921 se nscrb en a Rea
Academa de Beas Artes de San Fernando, en Madrd, donde conoc
a poeta Federco Garca Lorca y a drector de cne Lus Buue. A os
dos aos fue expusado de a academa por nctar a os estudantes a
rebearse y procamar que sus profesores no estaban cuafcados
para evauar sus traba|os.
En 1929 se trasad a Pars y a se un a movmento
surreasta. Intrgado por e potenca creatvo de a paranoa,
desarro o que msmo denomnara mtodo paranoco-crtco.
Segn a fosofa surreasta, un eemento caracterstco de a
paranoa es su capacdad para comprender as cosas desde
perspectvas mtpes: era por tanto una forma de desestabzar e
mundo. A provocrsea a s msmo, Da crea que podra crear un
arte de mayor potenca.
Uno de os traba|os cscos de artsta es #a persistencia de la
memoria (1931), que muestra un pasa|e nhspto en e que un reo|
de boso se deshace sobre una cabeza desfgurada. Cerca hay otros
dos reo|es derretdos, mentras que un tercero esta cuberto de
hormgas. Esta escena espeuznante aude a a dstorsn de tempo
en un estado onrco.
En 1929 Da tambn traba|aba en a pecua surreasta Un
andauz, una de as dos que reaz con Buue. Ese msmo ao
conoc a Gaa, que se convertra en su esposa y musa durante ms
de medo sgo. Un ao ms tarde escrb |unto a Buue a pecua
#a edad de oro.
A o argo de os aos, Da sgu sorprendendo y fascnando a
pbco. Aparec en a portada de a revsta Tme en 1936, y un ao
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 695
365 das para ser ms cuto
des-pus escrb un gun para os hermanos Marx que nunca eg a
rodarse. A fnaes de os aos trenta fue repudado por os
surreastas por sus vsones potcas de derechas y su bsqueda
ncesante de xto comerca. En 1940 se trasad a vvr a Estados
Undos y a permanec hasta 1955. Wat Dsney e nvt a que
dseara unos dbu|os para %antasa. Su contrbucn se hara pbca
en 2003 a estrenarse una revsn de csco. Da tambn cre una
secuenca onrca en a pecua ;ecuerda (1945), de Afred Htchcock.
Buscando sempre ser e centro de atencn, aparec en dos
ocasones como nvtado msteroso en un popuar concurso de a
teevsn estadoundense de os aos cncuenta amado Chat,s my
lineL
Da pas os tmos aos de su vda en Espaa. En 1984 sufr
quemaduras de gravedad en un msteroso ncendo. Mur cnco aos
ms tarde y de| toda su fortuna y su arte a Estado espao. En a
actuadad hay varos museos dedcados en excusva a sus traba|os,
entre eos uno en San Petersburgo, otro en Forda y tres en Espaa.
OTROS DATOS DE INTERS
1. En mayo de 1955 Da pnto una versn crtca y paranoca
de a Bordadora de enca|e, de |an Vermeer, mentras estaba sentado
en e recnto de os rnocerontes de zoogco de Vncennes, cerca de
Pars.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 696
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 50 CIENCIA
Los actorialesY
E sgno de excamacn en matemtcas es tan dvertdo como
parece. Se trata de un factora. S escrbmos n se pronunca ene
factora. E factora de un nmero es e producto de a totadad de
nmeros superores a cero que son nferores o guaes a propo
nmero. Por e|empo, e factora de 6 sera:
6! = 6x5x4x3x2x1 = 720
Y e factora de 12 sera:
12! = 12 x 11 x 10 x 9 x 8 x 7 x 6 x 5 x 4 x 3 x 2 x 1 = 479 001
600
Los factoraes son muy mportantes en a teora numrca, a
probabdad y a nformtca. En a vda cotdana se pueden utzar
para descrbr e nmero de formas en as que un grupo dferente de
ob|etos se puede organzar en una secuenca. Por e|empo, magnese
que quere saber de cuntas formas puede coocar ses bros en una
estantera. Para empezar tendra ses bros para coocar en e prmer
hueco; en e segundo tendra cnco entre os que eegr; en e tercero,
cuatro, etctera. Para cacuar e nmero de maneras en as que
podra coocar os bros, debera mutpcar:
6x5x4x3x2x1= 6! = 720
Msterosamente, e factora de cero es gua a uno.
0! = 1
Por qu? Imagne por un momento que tene que coocar cero
ob|etos en una estantera. Cuntas formas dferentes tene de
hacero? La respuesta es una.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 697
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. E matemtco Chrstan Kemp ntrodu|o a nocn n! en 1808.
2. Los factoraes tambn se pueden utzar para averguar
nmeros extremadamente grandes.
3.Hay otros tpos de factoraes en matemtcas. Estn os
mutfactoraes, os hperfactoraes, os superfactoraes y os
superduperfactoraes.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 698
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 50 MSICA
Gri#avera
en los Apalac2es
de Copland
La obra #s conocida de Copland procede de lo +ue se
conoce co#o el per!odo de la JA#rica pastoralK en el +ue
ta#bin se inclu,en los ballets .odeo 5017(8 , (iudad
tran0uila 501;78. &l pro,ecto de Drima)era en los 9palac-es
5017)8 se inici co#o un ballet para una de las core$raas
#s i#portantes de la poca* Mart2a @ra2a#* pero acab
convirtindose en una suite or+uestal* la or#a en la +ue se
representa con #s recuencia en la actualidad.
En 1943 Copand vva en Hoywood y traba|aba en a msca
de a pecua strella del norte (1943), basada en a hstora de
msmo nombre, de Lan Heman. Durante esa poca recb un
encargo de a Fundacn Ezabeth Sprague Coodge de a Bboteca
de Congreso que pondra en escena a compaa de danza de Martha
Graham. La peza que escrb Copand estaba pensada en un
prncpo para un grupo pequeo de cmara, pero posterormente a
adapt para que fuese representada por toda una orquesta. Est
mpregnada de esprtu de a msca focrca norteamercana a
pesar de que a nca meoda qye reamente utza es e hmno
Simple +ifts de a comundad sha'er. En a seccn basada en esta
peza, Copand recoge una meoda muy representatva de senco y
sero modo de vda sha'er y a va empeando con dversas
varacones. E resutado en un esto caro y accesbe que tanto e
pbco como a crtca dentfcaron como puramente norteamercano.
La obra se convertra rpdamente en un csco, para sorpresa de
propo compostor.
La hstora orgna de baet trata de una pare|a de recn
casados en a frontera en agn punto cercano a oeste de
Pensvna. La |oven pare|a dsfruta de su amor y |untos construyen
su casa. Paraeamente, un evangesta y su congregacn grtan
exatados y una ponera persgue su sueo haca a terra prometda.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 699
365 das para ser ms cuto
E baet est repeto de mgenes bbcas y temas tpcos de un da
de pcnc.
OTROS DATOS DE INTERS
1. En un prncpo Copand ttu a peza Baet para Martha, un
nombre poco descrptvo que cambara semanas ms tarde antes de
a prmera representacn. E ttuo fna, Prmavera en os Apaaches,
o tom de un poema de Hart Crane.
2. Graham tambn coabor con e otro gran compostor
norteamercano de sgo XX, George Gershwn.
3. Aunque Copand escrb a mayor parte de baet en
Caforna y Mxco, no o compet hasta que se trasad a
Cambrdge (Massachusetts) para traba|ar como profesor en Harvard.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 700
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 50 FILOSOFA
9ertrand %ussell
9ertrand %ussell 50D<(E01<)8 ue el creador de la
iloso!a anal!tica. =aci en el seno de una a#ilia britnica de
aristcratas , se +ued 2urano con tan slo 0) a'os. ?ras la
#uerte de su 2er#ano* en 01H0* se convirti en el tercer
du+ue de %ussell* por lo +ue a #enudo se lo conoce co#o lord
%ussell.
A partr de 1890 a exstenca de Russe estuvo gada a a de
Trnty Coege, de Cambrdge, prmero como estudante y
posterormente como profesor, hasta que e vncuo se romp en
1916 tras partcpar en protestas contra a Prmera Guerra Munda,
una actvdad que acabara por evaro cnco meses a a crce en
1918. Durante su estanca en e Trnty Coege, Russe escrb
agunos de sus traba|os fosfcos ms mportantes y tambn srv
de mentor a Ludwg Wttgensten y a poeta norteamercano T. S.
Eot. La expusn de Russe de Trnty Coege puso punto y fna a
su carrera acadmca; durante as sguentes dcadas se dedc a a
escrtura, de una forma bastante profca, para ganarse a vda.
Agunas de as obras ms popuares de Russe son Por qu no soy
cristiano, 3atrimonio y moral (una crtca de a nsttucn de
matrmono), #os problemas de la filsofa e @istoria de la filosofa
occidental.
Russe y G. E. Moore fueron os responsabes de desarroo de
a fosofa anatca. Russe era uno de os mpusores ms
destacados de a gca (a dea de que todos os conceptos
matemtcos se podran defnr empeando e vocabuaro de a gca
y que todas as verdades matemtcas se podran dervar de esas
defncones utzando as eyes de a gca). La cumnacn de as
nvestgacones de Russe sobre gca y matemtcas fue e bro que
escrb |unto a Afred North Whtehead, #os principios de la
matem=tica.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 701
365 das para ser ms cuto
Russe tambn hzo mportantes contrbucones a a metafsca,
e anss fosfco, a fosofa de engua|e, a epstemooga y a
fosofa de a cenca. Fue gaardonado con e Premo Nobe de
Lteratura en 1950, convrtndose en uno de os pocos fsofos
honrados con ese gaardn.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Una de as contrbucones ms ndeebhs de Russe a a
fosofa de engua|e es a teora de as descrpcones defndas. Una
descrpcn defnda es una frase como e rey de Franca en frases
comoE rey de Franca es cavo. En su ensayo ya csco Sobre e
denotar mostraba cmo se podan anazar adecuadamente os
nombres. como descrpcones defndas.
2. Russe descubr una nconsstenca forma en e sstema de
gca de Gotdob Frege, que ahora se conoce como a parado|a de
Russe. Eso provoc que Frege sntera, sn razn aguna, que e
traba|o de toda su vda no haba servdo para nada.
3. Russe se opuso abertamente a a guerra de Vetnam.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 702
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 50 RELIGION
&l sintois#o
&l sinto!s#o es la reli$in ind!$ena de Japn*
actual#ente ine:tricable#ente unida a la cultura de ese pa!s.
E sntosmo surg entre os aos 300 y 600 d. C. Sus
segudores creen que a dedad ms mportante es Amaterasu,
normamente traducdo como a dosa de so, cuyos descendentes
unfcaron |apn. Segn a eyenda, os padres de esta dosa, Izanag e
Izanam, deron a uz a as sas de |apn. Se cree que todos sus
habtantes descenden de a propa Amaterasu, y que e emperador
ha recbdo de ea sus poderes y su derecho a trono.
Adems, os segudores de sntosmo creen en otras dedades,
conocdas como kam, de as que se dce que vven en a naturaeza;
por eso a vda natura y su conservacn son de una mportanca vta
para e sntosmo. Adems, e respeto por a fama y a partcpacn
en varos rtuaes de purfcacn tambn forman parte ntegra de a
prctca de esta fe.
A o argo de a hstora han exstdo cuatro denomnacones de
sntosmo en |apn. La prmera es e sntosmo de os tempos, e tpo
ms comn en a actuadad, en e que os fees se congregan y rezan
|untos en tempos.
E sntosmo sectaro dferenca 13 grupos de fees. Estas
sectas, que surgeron a o argo de sgo XIX, tambn ncorporan
otras creencas como a adoracn a a montaa, que gra en torno a
monte Fu|, y e confuconsmo.
E sntosmo focrco ncorpora varas creencas de este tpo,
como a advnacn y a curacn chamnca; esta tradcn est
mucho menos estructurada que as dems.
Y por tmo, e sntosmo de Estado, que ya no exste y que fue
a regn ofca de |apn antes de a Segunda Guerra Munda. Exg
devocn competa a emperador durante a dnasta Me|, e ntent
acabar con a nfuenca de budsmo y e confuconsmo.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 703
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. En a actuadad, a gran mayora de os |aponeses son
segudores de una combnacn de sntosmo de tempo y e budsmo
zen.
2. E sntosmo de Estado ordenaba a sus fees eatad absouta
a emperador, o que expca os ataques areos sucdas de |os potos
|aponeses durante a Segunda Guerra Munda, conocdos como
kamkazes.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 704
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 51 HISTORIA
9roCn
contra el Conse.o &scolar
La 2istrica sentencia del ?ribunal Supre#o de 01;7 en
el caso de 9roCn contra el Conse.o &scolar acab con la
se$re$acin racial en las escuelas pblicas de &stados /nidos
, a,ud a poner en #arc2a los #ovi#ientos civiles +ue
acabar!an con+uistando el respeto de todos los derec2os
le$ales de los aroa#ericanos. Los 2istoriadores consideran
+ue este caso* en el +ue se vio i#plicado el siste#a educativo
de ?opeBa 5_ansas8 , el de otras ciudades* constitu,e una de
las decisiones .udiciales #s relevantes.
Antes de que se dctara esta sentenca, os norteamercanos
negros de sur y de otras partes de Estados Undos no podan acceder
a todos os derechos de os bancos. Los nos negros no so asstan
a escueas segregadas, sno que adems deban va|ar en a parte de
atrs de os autobuses escoares, amorzar en comedores dferentes e
ncuso utzar baos separados. Este sstema de dscrmnacn
ofca se conoca como |m Crow. E Trbuna Supremo haba mostrado
su apoyo a esta segregacn en e caso de Pessy contra Ferguson, en
1896, en cuya sentenca se defenda que, sempre y cuando os
edfcos reservados para os negros no fueran tangbemente
nferores, a Consttucn amparaba a segregacn.
Los demandantes de caso Brown, sn embargo, argumentaban
que e hecho de separar ya era nherentemente dscrmnatoro. E
trbuna se puso de ado de as famas negras, contradcendo por
unanmdad su decsn de 1896. E |uez Ear Warren, e responsabe
de a hstrca sentenca, d|o que en e campo de a educacn
pbca no hay ugar para a doctrna de "separados pero guaes".
Esta decsn obgaba a poner en marcha a ntegracn en
todas as escueas pbcas de sur, pero se encontr con una fuerte
resstenca por parte de muchas pobacones bancas; en 1957, por
e|empo, e presdente D. Dwght Esenhower tuvo que envar e
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 705
365 das para ser ms cuto
e|rcto a Arkansas para proteger a os prmeros nueve estudantes
negros que assteron a nsttuto banco de Ltte Rock.
Por otro ado, esta sentenca tambn recab un gran apoyo
para os movmentos en cernes de defensa de os derechos cves.
Despus de caso Broten, deres de a ucha por os derechos cves
de os afroamercanos como Rosa Parks y Martn Luther Kng
organzaron con xto campaas para emnar as eyes |m Crow que
todava coeaban en e sur. E movmento de derechos cves cumn
con a promugacn de a Ley de Derechos Cves de 1964 y a Ley
de Derecho a Voto de 1965, una egsacn federa frmada ba|o e
mandato de Lyndon |ohnson que prohba a dscrmnacn abora
contra os negros y stuaba a margen de a ey as prctcas que se
haban utzado durante generacones en e sur para evtar que os
negros votaran.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 706
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 51
LITERATURA
&l realis#o #$ico
&l realis#o #$ico cuenta con una a#plia tradicin
tanto en la literatura occidental co#o en otras. Sin e#bar$o
no e#pe- a considerarse un $nero literario 2asta el si$lo
33. Aun+ue a #enudo la e:presin Jrealis#o #$icoK se
asocia e:clusiva#ente a la literatura latinoa#ericana* +ui-
por+ue e#pe- a populari-arse en el conte:to literario
$racias al novelista cubano Ale.o Carpentier* se pueden
encontrar traba.os de este tipo ta#bin en otras re$iones del
#undo.
E artsta aemn Franz Roh utz esta expresn por prmera
vez en 1925 para descrbr un movmento de arte vsua emergente
que descrba e mundo de una forma reasta pero con caracterstcas
surreastas y onrcas. A grandes rasgos, a expresn tene e msmo
sgnfcado cuan-do se utza en teratura: as obras teraras
cataogadas como reasmo mgco representan e mundo de una
forma pormenorzada y reasta, pero engarzando tambn sn
costuras stuacones y acontecmentos sobrenaturaes y mgcos.
E prncpa responsabe de mostrar e reasmo mgco ante os
o|os de mundo es e novesta coombano Gabre Garca Mrquez;
6ien aos de soledad (1967) y l amor en los tiempos del clera
(1985) son e|empos caros de gnero gracas a a mezca que
ofrecen de acontecmentos sobrenaturaes ntensos, camaes y a
menudo sangrentos con persona|es propos de a vda cotdana. A
menudos estas stuacones propas de otro mundo se encuentran en
un entorno tpco de focore oca. Agunos aparecen como
fenmenos de a naturaeza, por e|empo e duvo torrenca que
tene ugar e da de funera de persona|e.
Entre as obras de a teratura atnoamercana que destacan
den-tro de reasmo mgco se cuentan La casa de os esprtus
(1982), de Isabe Aende; 6omo a"ua para chocolate (1989), de Laura
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 707
365 das para ser ms cuto
Esquve; y #a desaparicin de la santa (1988), de |orge Amado;
adems de os reatos cortos de |orge Lus Borges. Sn embargo,
tambn hay muchos otros autores fuera de entorno atnoamercano
que han recogdo eementos de reasmo mgco en sus hstoras o
noveas, desde Saman Rushde en os @ijos de la medianoche (1981),
pasando por Behved (1987), de Ton Morrson, hasta 6rnica del
p=jaro que da cuerda al mundo (1995), de Haruk Murakam.
OTROS DATOS DE INTERS
1. En una ocasn, Garca Mrquez d|o que a tarea ms
mportante que se haba propuesto como escrtor era destrur a
nea de demarcacn que separa o que parece rea de o que parece
fantstco.
2. Por o genera e reasmo mgco es consderado como una
manfestacn de posmodemsmo, a corrente terara surgda a
partr de a dcada de 1940.
3. E reasmo mgco no es o msmo que a fantasa o a cenca
fccn. Las obras de estos dos gneros se enmarcan en readades,
mundos o futuros aternatvos, mentras que as hstoras de reasmo
mgco tenen ugar en e mundo rea.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 708
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 51 ARTES PLASTICAS
JacBson GollocB
A JacBson GollocB 5010(E01;68 se lo conoce sobre todo
por las pinturas de J$oteoK +ue creaba #ediante el vertido* la
salpicadura , el $oteo de pinturas sobre lien-os enor#es* un
#todo +ue l deno#in pintura en accin 5action painting8.
"eend!a +ue las obras de arte deben ser consideradas
ob.etos individuales por derec2o propio en lu$ar de
representaciones de al$n su.eto a.eno a ellas* e insist!a en
+ue las su,as no trataban de nadaI eran pinturas en su or#a
#s pura , autno#a.
Nac en Cody (Wyomng) y era e pequeo de os cnco h|os de
Stea May McCure y LeRoy Poock. Pas su nfanca entre Caforna y
Arzona y conoc e arte moderno cuando estaba asstendo a a
Escuea Secundara de Artes Manuaes de Los Angees.
En 1929 se trasad a vvr a Nueva York y se nscrb en a Lga
de Estudantes de Arte, donde se dedc a formarse |unto a pntor
oca Thomas Hart Benton. En as prmeras obras de Poock se puede
notar a cara nfuenca de Abert Pnkham Ryder y de os murastas
mexcanos |os Cemente Orozco y Davd Afaro Squeros. Durante a
Depresn, Poock vv en a pobreza hasta que en 1935 o
contrataron para e Proyecto Federa de Arte WPA. En 1937 se
somet a tratamento psqutrco por cupa de acohosmo. Durante
a terapa, os pscogos anazaron sus obras, o que hzo que su
pacente entrara en contacto con a pscooga de |ung. A partr de ese
momento, Poock se obseson con e smbosmo onrco y e
nconscente.
En 1945 se cas con a artsta Lee Krasner y a pare|a se
trasad a vvr a East Hampton (Long Isand), donde, dos aos ms
tarde, Poock creara su prmera pntura por goteo, %ull %athom %i!e.
Aunque parecen arbtraras, as sapcaduras de pnturas as reazaba
con deberacn y mucho cudado. Despus de tender un enzo sn
cortar sobre e sueo, Poock ba sapcndoo con paos, con un
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 709
365 das para ser ms cuto
embudo de cocna y con pncees empapados en pntura. Luego o
evantaba para permtr que a pntura sguese fuyendo hasta ograr
una composcn equbrada. Cuando ya estaba seco, cortaba e
enzo y e pona un marco.
Con a pntura en accn Poock encontr un mtodo a travs
de cua poda crear cuadros puros sn nnguna referenca a nada a
margen de a propa obra. Para de|ar cara cu era su ntencn,
empez a asgnar un nmero a cada obra en ugar de poneres ttuos,
de manera que e que a contempara se centrara en a propa pntura
en ugar de en su tema. Para Poock, e acto fsco de pntar era tan
mportante como e producto fna; de ah que se convrtera en uno
de os poneros en e arte de a performance en os aos cncuenta y
sesenta.
En 1951 empez a abusar de a bebda de nuevo. Luch por
mantener su ugar en e mundo artstco mentras su energa y su
estado de saud se ban apagando. En e verano de 1956 Poock
estre su coche contra un rbo y mur en e acto.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 710
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 51 CIENCIA
La distribucin nor#al
La distribucin nor#al describe el patrn de distribucin
de ciertos tipos de estad!sticas. Gor e.e#plo* las puntuaciones
de las pruebas de inteli$encia , los estudios sobre estatura
$eneral#ente enca.an a la pereccin en esta distribucin*
+ue tiene la or#a de una ca#pana* por lo +ue ta#bin se la
conoce recuente#ente co#o la distribucin de ca#pana.
En una dstrbucn norma, os vaores centraes (a meda, a
medana y a moda) son os msmos. La puntuacn meda (a meda)
es gua a a de medo (a medana) y tambn a a puntuacn ms
comn (moda). Por e|empo, en una dstrbucn norma de a atura
de as mu|eres estadoundenses, a atura meda es de 1,64; es decr,
hay tantas mu|eres ms atas de 1,64 como ms ba|as. Y a atura
ms comn entre as mu|eres norteamercanas es de 1,64.
En as dstrbucones normaes se ncuye nformacn sobre as
varacones y as desvacones estndar, que descrben cuan e|os o
cerca se encuentran os dferentes vaores en referenca a uno
centra. Por e|empo, magnemos que ponemos un examen a un
grupo de nos y agunos suspenden mentras que otros sacan
aprobados, benes, notabes y sobresaentes; a nota meda es e
ben. En un segundo examen a mayora de os chcos saca un ben, y
a puntuacn meda es un ben. Se puede dec|r as que e prmer
examen tene una varacn mayor que e segundo.
Las desvacones estndar tambn mden a varacn. En una
dstrbucn norma, e 68% de os vaores estn dentro de una
desvacn estndar respecto de a meda, e 95% dentro de 2
desvacones estndar respecto de a meda, y e 99,7% dentro de 3
desvacones estndar respecto de a meda. Esto se conoce como a
rega emprca, y generamente se expone smpemente como 68-95-
99,7. En as puntuacones de coefcente nteectua, un 100 es e
vaor centra, meda, medana y moda. Una puntuacn de 145 est a
3 desvacones estndar de a meda, y una de 65 tambn. Esto
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 711
365 das para ser ms cuto
sgnfca que de cada 2000 personas, tres tenen una puntuacn
superor a 145 y otras tres una nferor a 65.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Abraham de Movre fue e prmero en concebr a dstrbucn
orma en 1733.
2. La dstrbucn norma tambn se conoce como campana de
Gauss en honor a Car Fredrch Gauss. No fue quen a nvent, pero
s e que descubr muchas de sus propedades. Su rostro apareca en
os betes de 10 marcos aemanes.
3. La presn sangunea de os seres humanos tambn sgue a
dstrbucn de campana.
4. Las varacones de uz de una nca fuente tambn se
representan as.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 712
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 51 MSICA
&l puente entre la #sica
clsica , el popI
@eor$e @ers2Cin
, Leonard 9ernstein
Los dos co#positores +ue lo$raron +ue el #undo clsico
acepEtara los estilos del .a-- , el pop ueron estos dos
neo,or+uinos , 2roes de la escena de 9roadCa,.
George Gershwn (1898-1937) era de Brookyn y se nc como
compostor de cancones para a compaa Tn Pan Aey a esto de
Irvng Bern, creando y vendendo pezas dvertdas de pop con
toques de |azz. En 1924 se un a su hermano Ira para componer
#ady :e "ood9 As nac uno de os grupos de composcn ms
fructferos: produ|eron Stri'e Up the :and (1927) y a pera Por"y
and :ess (1935), entre otras muchas. Gershwn tambn escrb
traba|os orquestaes destacabes, entre os que se ncuyen hazaas
para pano rebosantes de coordo y |azz como ;hapsody in :lue
(1924) y 6oncierto para piano en fa (1925). Mur de un tumor
cerebra con tan so 39 aos.
Crado en Lawrence (Massachusetts) a base de una deta
musca consstente, Leonard Bernsten (1928-1990) fue dscpuo de
famoso drector de orquesta Frtz Rener en e prestgoso Curts
Insttute of Musc de Fadefa. Despus de haber traba|ado para
varas orquestas, se convrt en e drector de a Farmnca de
Nueva York en 1958, un cargo que ocupara durante 11 aos.
No cabe nnguna duda de a versatdad de Bernsten. Gran
parte de su obra est cargada de una enorme ntensdad pasona,
como por e|empo a Snfona n 1 >eremas (1941), nsprada en su
acervo |udo y escrta para a segunda consagracn de a catedra de
Chchester en Ingaterra, que haba sdo destruda durante a guerra.
Bernsten tambn conoc e xto con traba|os de nspracn pop
como a parttura para 0n the Caterfront (1954) o e musca de
Broadway 0n the &o-n (1944), adems de su brante adaptacn de
a obra 6=ndido, de Votare (1956).
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 713
365 das para ser ms cuto
La obra musca ms conocda de Bernsten fue e musca de
Broadway ttuado Cest Side Story (1957), una adaptacn de ;omeo
y >ulieta, de Shakespeare, enmarcada en e Nueva York de os aos
cncuenta. En este traba|o se nota a cara nfuenca de os rtmos de
|azz, e mambo, a nmba y otros baes atnoamercanos que e
compostor escuchaba en os barros atnos de su cudad.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Bernsten ogr su traba|o como ayudante de dreccn en a
Farmnca de Nueva York tras cubrr a ausenca de Bruno Water e
14 de novembre de 1943. Su nterpretacn fue retransmtda en todo
e pas y caus as una mpresn duradera.
2. Gershwn nunca tuvo tempo para escrbr as partes de su
traba|o ms famoso para pano y orquesta, Rhapsody n Bue. E
compostor Ferde Grof fue e responsabe de a orquestacn.
3. Bernsten fue un referente de a escena musca de su pas y
de Broadway, adems de un fervente defensor de |oven Aaron
Copand y de ovdado Gustav Maher.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 714
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 51 FILOSOFA
LudCi$ Titt$enstein
Ludwg Wttgensten (1889-1951) nac en Vena (Austra) en e
seno de una fama acomodada. Sguendo os conse|os de Gottob
Frege (1848-1925), fue a a Unversdad de Cambrdge, donde estud
as bases de as matemtcas |unto a Bertrand Russe (1872-1970).
Cuando esta a Prmera Guerra Munda, Wttgensten regres a
Austra para astarse en e e|rcto. Fue durante e tempo que pas
en as trncheras y ms adeante en un campo como prsonero de
guerra cuando escrb su prmera obra, &ractatus #o"ico4
Philosophicus (1921). Tras e armstco regres a Ingaterra, donde
ense fosofa en Cambrdge y escrb os manuscrtos que
acabaran convrtndose en su segundo bro, /n!esti"aciones
filosficas (1953), una obra postuma.
&ractatus #o"ico4Philosophicus (Tratado gco-fosfco) recoge
una enumeracn de proposcones en as que e autor argumenta que
e engua|e tene una estructura con certa gca y que sta es un
refe|o de a estructura de mundo. Wttgensten dstngua entre o
que dce una proposcn y o que muestra. Las proposcones dcen
que e mundo es de una forma determnada pero nos muestran, en su
organzacn, cu es a estructura de mundo. La gca trata de a
estructura de as proposcones. No dce nada pero nos muestra cu
es a estructura de engua|e y de mundo. Wttgensten eg a a
concusn de que a mayora de os probemas fosfcos nacen de
os ntentos desencamnados por decr o que en readad so puede
mostrarse. Defenda que os fsofos encontraban obstcuos cuando
ntentaban decr que e mundo tena una estructura determnada, en
ugar de mostrar esa estructura a travs de a gca.
En /n!esti"aciones filosficas, Wttgensten expca por qu a
fo-sofa va ma encamnada. Crea que os probemas fosfcos
tenen su raz en a confusn sobre e engua|e. Esgrma e
argumento de que as dfcutades aparecen so cuando utzamos
as paabras de una forma no estandarzada o gnoramos a gran
varedad de usos que tenen. Escrb: La fosofa es una bataa
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 715
365 das para ser ms cuto
contra os hechzos que anza nuestra ntegenca a travs de
engua|e. De ah que Wttgensten recomendase una concepcn
teraputca de a fosofa en a que e ob|etvo era acarar e
sgnfcado de engua|e.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Wttgensten fnaz su Tractatus con a engmtca frase:
Sobre o que no podemos habar, debemos caar.
2. Tanto Wttgensten como Martn Hedegger y Adof Hter
naceron en 1889.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 716
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 51 RELIGION
Si.is#o
&l si.is#o lo und el $ur =anaB en la India del si$lo 3V
tras una revelacin +ue tuvo a los HD a'os de edad
indicndole +ue slo 2ab!a un nico , #isericordioso "ios. &l
no#bre de la deidad era &B 4nBar. Se$n las predicaciones
del $ur =anaB* la $ente deb!a de#ostrar su a#or 2acia &B
4nBar en su vida diaria en lu$ar de 2acerlo a travs de
rituales o supersticiones.
En e corazn de a fe s| se encuentra a creenca profunda en
que todas as personas son guaes, una respuesta a sstema de
castas estabecdo en a Inda. Un e|empo de eo es a amabdad
con a que trataban a os eprosos, a os que muchos vean como
pecadores consumdos por e castgo dvno. Los s|s, que no
pensaban que Dos fuera vengatvo, crearon un rea en a que stos
podan recbr tratamento.
A gur Nanak e fueron sucedendo a contnuacn otros nueve
gurs, cada uno de os cuaes se encarg de a dfusn de s|smo en
dstntas partes de a Inda y Araba. A pesar de su mportanca, os
gurs se negaban a ser venerados como dvndades e nsstan en
que o nco que hacan era repetr as paabras de Dos. E tmo
gur, Gobnd Sngh, mur en 1708 y fue susttudo por un bro, que
ahora se reconoce como e gur eterno y se ha convertdo en as
escrturas de s|smo.
Estas escrturas se denomnan e Guru Granth Sahb e ncuyen,
adems de as enseanzas de os 10 gurs, os hmnos procedentes
de a fe musumana y a hnd. Est escrto en snscrto, persa, hnd
y pun|ab, y durante as oracones se cantan o rectan sus pasa|es.
Los s|s creen que e tempo es ccco y que sus amas estn
atrapadas en un crcuo de nacmento, muerte y renacmento. Este
cco se ve amentado por e egocentrsmo de os seres humanos, su
ego, su raba, avarca y u|ura. S os seres humanos se bran de su
egocentrsmo y consguen a umnacn, podrn romper e crcuo.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 717
365 das para ser ms cuto
Sn embargo, se cree que esta umnacn es concebda por a graca
de Dos y no necesaramente como resutado de as accones de
ndvduo.
Los s|s tenen prohbdo e consumo de tabaco y de acoho,
cometer adutero y cortar cuaquer peo de su cuerpo. Adems,
sempre tenen que evar puestos os cnco smboos de s|smo: un
turbante que cubra su peo, un pene, un brazaete de acero, una
pequea daga y un tpo de ropa nteror arga.
OTROS DATOS DE INTERS
1. En a actuadad hay 21 mones de s|s en e mundo.
2. La mayora de os hombres s|s evan e apedo Sngh, que
sgnfca en, mentras que gran parte de as mu|eres tenen e de
Kaur, que sgnfca prncesa. De este modo se ayudaba a emnar a
dstncn de cases que en a cutura hnd se evdencaba a travs
de os apedos.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 718
365 das para ser ms cuto
Lunes, da 1 SEMANA 52 HISTORIA
=elson Mandela
He luc2ado contra la do#inacin blanca , 2e luc2ado
contra la do#inacin ne$ra. He venerado el ideal de una
sociedad libre , de#ocrtica* en la cual todas las personas
vivan .untas en ar#on!a e i$ualdad de oportunidades. &s un
ideal al +ue espero consa$rar #i vida , +ue espero alcan-ar.
Gero si uere preciso* es un ideal por el cual esto, dispuesto a
#orir.K
=&LS4= MQ="&LA* durante su .uicio por traicin en 0167
En 1964 Neson Mndea (1918-) fue acusado de tracn contra
su pas, Sudfrca. Tras brarse magrosamente de a pena de
muerte, este abogado de 46 aos fue condenado a cadena perpetua,
un castgo que habra de cumpr en una sa stuada cerca de Cudad
de Cabo. E crmen que Mndea haba cometdo era organzar a
resstenca contra as eyes racstas sudafrcanas conocdas
popuarmente como apartheid. E apartheid, que sgnfca
separacn, negaba a os sudafrcanos negros, tres cuartos de a
pobacn de pas, gran nmero de derechos potcos,
mantenndoos en un estado de nferordad ega frente a a mnora
banca.
E ob|etvo era que a prsn acabara desanmando a Mndea.
Para eo e obgaban a reazar traba|os forzados en una cantera, so
e permtan recbr una vsta a ao y |ams apagaban a uz de su
mnscua ceda. Como e partdo potco de Mndea, e Congreso
Nacona Afrcano, haba respadado e uso de a voenca para
resstrse a apartheid2 e goberno o tach de terrorsta. Los bancos
sudafrcanos a frente de goberno, descendentes de os coonos
hoandeses y brtncos que emgraron a Sudfrca en e sgo XVII,
haban mpuesto e apartheid para segur conservando su poder.
Mndea, sn embargo, no ced sno que sgu drgendo su
partdo desde su prsn. Su determnacn era tan nquebrantabe
que se gan ncuso e respeto de os guardas. Entretanto, fuera de a
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 719
365 das para ser ms cuto
crce, Mndea se estaba convrtendo en un hroe para mones de
negros en Sudfrca y otros ugares, o que ogr que a atencn
munda se f|ara en as n|ustcas de aparthed. En 1990, cedendo a
a presn nternacona, e goberno banco de Sudfrca termn
aboendo e aparthed y puso en bertad a Mndea. En 1993 fue
gaardonado con e Premo Nobe de a Paz, y en as prmeras
eeccones mutrracaes de pas, que tuveron ugar en 1994, fue
eegdo presdente.
Tras su eeccn, Mndea nvt a uno de sus antguos
carceeros a su festa de cumpeaos. E ve|o vgante decar a una
teevsn: Estoy muy orguoso de que uno de ms prsoneros |...| se
haya tornado en m der. En 1998, convertdo en uno de os
hombres de Estado ms respetados, Mndea se retr de a
presdenca.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Ba|o e sstema de aparthed, muy parecdo a a segregacn
raca que domnaba os estados de sur de Estados Undos antes de
os aos sesenta, a raza era un factor determnante en e da a da de
todos os cudadanos. E sexo y e matrmono nterraca estaban
prohbdos, y todo, desde os hosptaes hasta as payas, estaba
segregado.
2. En protesta por e aparthed, e Comt Ompco Internacona
prohb a partcpacn de Sudfrca en os fuegos de 1964. Los
atetas sudafrcanos no voveron a competr hasta os de Barceona
en 1992.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 720
365 das para ser ms cuto
Martes, da 2 SEMANA 52
LITERATURA
J4da a una urna $rie$aK
&.2 a.n !ir"en no!ia de la calma2
&.2 hija adoptada del silencio y la lentitud2
@istoriadora del bosque puedes as narrar
Un florido cuento mas dulce que estos !ersos.
K<ue leyenda con ribetes de hojarasca se aparece
en tu fi"ura
De deidades o mortales2 o de unos y otros2
n el &empe o en los !alles de la $rcadiaL
8<u hombres o dioses son sosL 8<u doncellas
remisasL
K<u loca cruzadaL K<u lucha por escaparL
K<u flautas y tamboresL K<u sal!aje AtasisL
80h2 pieza =tica9 >ue"o limpio9 6on una estirpe
De hombres y doncellas esculpidas en marmol2
6on ramas de =rboles y malas hierbas pisoteadasI
&.2 silenciosa forma2 burlas nuestra razn
6omo la eternidadF 8fra pastoral
6uando la !ejez consuma esta "eneracin
&. sobre!i!ir=s2 entre otros llantos
<ue no ser=n el nuestro2 ami"a del hombre2 al que
dicesF
Q#a belleza es !erdad2 la !erdad es bellezaR. so es
todo
6uanto sabes y cuanto necesitas saber.
|ohn Keats (1795-1821) es uno de os poetas romntcos de
prncpos de sgo XIX que sgue sendo uno de os favortos de
pbco. Su poema ms conocdo, Oda a una urna grega (1819),
contna provocando a fascnacn de os ectores y a crtca, que
an sgue debatendo sobre cu es e verdadero sgnfcado de sus
pasa|es cave. En certa forma, este debate nacabado es un destno
apropado para e poema, que en su contendo expresa a admracn
que provocan as hstoras congeadas en e tempo y recogdas en
una vas|a grega.
En a Oda a una urna grega e poeta drge sus versos a a
vas|a. Esta tcnca de drgrse a un concepto o a un ob|eto
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 721
365 das para ser ms cuto
nanmado de manera drecta se denomna apostrofe y es una
constante en a poesa de Keats en genera y en sus odas en
partcuar. E poeta est cautvado por a vas|a en tanto en cuanto es
un ob|eto de beeza esttca y porque se trata de un smboo que
eva a a refexn, un fragmento de nmortadad en un mundo
transtoro y en constante cambo.
En as prmeras cnco estrofas de poema (de as que so se
han reproducdo a prmera y a qunta), e poeta presenta a urna
como una personazacn de as dstntas eras, amndoa nova de
a cama e h|a adoptada de senco y a enttud. Est maravado
e autor ante as mgenes dbu|adas sobre a vas|a y ansoso por
saber qu hstoras se ocutan: qu hombres o doses son sos? Ou
donceas remsas? Ou oca cruzada? Ou ucha por escapar? Pero
estos msteros y esta ncertdumbre so ogran aumentar e atractvo
de as mgenes, ta y como e poeta expresa en a segunda estrofa:
Las meodas escuchadas son duces, pero as que an no han sdo
odas / o son ms. De msmo modo, sente envda de os dos
amantes refe|ados en a vas|a cuyas mgenes se han vsto
detendas en e tempo cuando a punto estaban de abrazarse:
Aunque no acances esa fecdad / Por sempre a amars y ea a
t!.
Hay pocos versos en a hstora de a poesa que se hayan
examnado tanto como os dos fnaes de a Oda a una urna grega.
Parece caro que en esa parte de a oda a propa vas|a se drge a
poeta con as paabras a beeza es verdad y a verdad beeza, que
ya son un acert|o en s msmas. Debdo a as dudas sobre a
puntuacn que Keats utz en e manuscrto orgna, no se sabe s
as tmas paabras de poema as dce a urna o e propo poeta, un
mstero eterno que enca|a a a perfeccn con un poema sobre os
msteros eternos.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Aunque se ha habado mucho sobre s a urna a a que va
drgda a oda de Keats exste o no,a opnn genera de os
especastas es que no.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 722
365 das para ser ms cuto
Mrcoes, da 3 SEMANA 52 ARTES PLASTICAS
&l arte pop
La e:presin Jarte popK la utili- por pri#era ve- el
cr!tico LaCrence AlloCa, para describir las obras del @rupo
independiente* una asociacin de artistas opuestos a lo
pretencioso , lo a#anerado del #undo del arte. Mediante la
creacin de obras a partir de anuncios a#osos* vi'etas de
c#ic* productos baratos , #edios de co#unicacin
pretend!an parodiar , celebrar la cultura del consu#is#o.
Aoway d|o de arte pop que era popuar, transtoro,
prescndbe, de ba|o coste, de produccn en masa y pensado para a
|uventud y para ganar mucho dnero. Esta defncn caracterzaba a
obras como as de Rchard Hamton, cuya creacn KH qu es lo que
hace a los ho"ares de hoy en da tan diferentes2 tan atracti!osL2
representa a un muscuoso hombre que eva un enorme chupachups.
Los orgenes de movmento se pueden encontrar en a dcada
de 1920, cuando un grupo de artstas que se denomnaban a s
msmos dada se buraban de a pomposdad asocada a a cutura
etsta. Su der, Marce Duchamp, sat a a fama por su pntura de a
Mona Lsa tocada con un bgote y por transformar un urnaro norma
y corrente en una escutura con tan so ponero boca aba|o.
E arte pop se desarro de forma ndependente en Estados
Undos en a persona de grandes artstas como |asper |ohns, Robert
Rauschenberg y Larry Rvers. Muchos de stos adoptaron estos
fces de reconocer, marcas regstradas que otorgaban a sus obras
una cadad comerca. Roy Lchtensten, por e|empo, reazaba
pnturas en forma de enormes vetas de cmc mtando su
punteado. Caes Odenburg dseaba escuturas enormes a partr de
productos de uso cotdano en e hogar como pnzas o pntaabos.
Duane Hanson haca escuturas de aspecto tan rea que cuando as
coocaba en os museos podan confundrse con agn vstante de
carne y hueso. Andy Warho produca mecncamente y en masa
mgenes de persona|es conocdos, como Maryn Monroe y e
presdente Mao, amn de as atas de sopa de a marca Campbe,
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 723
365 das para ser ms cuto
reducendo as a ser humano a a categora de producto para e
consumo.
Mentras que e arte pop brtnco o ben se mofaba de a
cutura popuar o ben a gorfcaba, sus homogos norteamercanos
se ncnaban ms por as mgenes ambguas. Las sergrafas de
Warho sobre chatarra de coches y e asesnato de Kennedy son tanto
trgcas como comercaes. Sn embargo, e ob|etvo fna de ambos
grupos era demostrar que e captasmo haba profanado e arte
transformndoo en un ob|eto ms de consumo.
OTROS DATOS DE INTERS
1. E perodo de arte pop tambn es conocdo como nuevo
reasmo o neodadasmo.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 724
365 das para ser ms cuto
|ueves, da 4 SEMANA 52 CIENCIA
La isin nuclear
&n la isin nuclear* el ncleo de un to#o* es decir* su
denso centro 2ec2o de protones , neutrones* se divide en
ra$#entos. &stos ra$#entos tienen #enos #asa co#binada
+ue el to#o ori$inal* pero la #asa no se pierde sino +ue se
transor#a en ener$!a se$n la ecuacin de &instein & j #c(
5la ener$!a liberada es i$ual a la #asa JperdidaK tantas veces
co#o la velocidad de la lu- al cuadrado8. A pesar de +ue slo
se transor#a apro:i#ada#ente una #ilsi#a parte de la
#asa* sta se convierte en una cantidad de ener$!a real#ente
i#presionante. La ener$!a +ue se encuentra en el co#bustible
nuclear es apro:i#ada#ente un #illn de veces la contenida
en una cantidad si#ilar de co#bustible +u!#ico 5$asolina* por
e.e#plo8.
La fsn puede producrse de manera espontnea o cuando un
neutrn bre gopea e nceo de un tomo pesado. Cuando e
neutrn gopea e nceo, ste se dvde en dos tomos ms pequeos
y dos neutrones ms. A contnuacn estos neutrones pueden
empezar a bombardear otros tomos causando una reaccn nucear
en cadena. Cada fsn tarda aproxmadamente un msegundo en
suceder. Esto sgnfca que s empezamos con un neutrn bre,
despus de 10 msegundos podemos haber creado en torno a 10
000 neutrones y 10 000 reaccones. Esto se denomna una reaccn
descontroada y es a base de as bombas nuceares. Las pantas de
energa nucear vgan as reaccones en cadena y evtan que se
descontroen.
E urano 235 es e tpo ms comn de combustbe nucear. Se
trata de una forma rara de urano con 92 protones y 143 neutrones
(92 + 143 = 235). E urano natura tene un 0,72% de urano 235 y
un 99,27% de urano 238, una forma ms estabe compuesta por 92
protones y 146 neutrones que no puede sufrr una fsn. E urano
natura tene demasado poco urano 235, por o que no se puede
utzar en as pantas de energa nucear. Incuso s o bombardeamos
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 725
365 das para ser ms cuto
con neutrones, stos tenen probemas para encontrar os nceos de
urano 235 porque estn demasado dspersos. Adems, s tenen a
sufcente suerte como para gopear os pocos nceos que s pueden
sufrr una fsn, hay demasados pocos neutrones como para
empezar una reaccn en cadena. Para que se pueda utzar e urano
natura en una centra nucear hay que enrquecero medante un
mtodo bastante compe|o hasta dotaro de entre un 2,5% y un 3,5%
de urano 235. Para poder utzarse en una bomba es necesaro
enrquecero hasta acanzar un 90%.
OTROS DATOS DE INTERS
1. Las ms de 400 pantas nuceares que hay repartdas por e
mundo producen en tota e 17% de a energa que utzan os seres
humanos. En Estados Undos hay ms de un centenar; e 75% de a
energa que consume Franca es de orgen nucear.
2. En a naturaeza e urano se encuentra en urano xdo, y
despus de purfcaro adquere un fuerte coor amaro que hace que
se e conozca como paste amaro.
3. Las dos bombas de fsn atmca que Estados Undos anz
contra |apn en agosto de 1945 se bautzaron como Ltte Boy y Fat
Man.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 726
365 das para ser ms cuto
Vernes, da 5 SEMANA 52 MSICA
La #sica del si$lo 33
Con la lle$ada del si$lo :: a su ecuador aparecieron una
serie de co#positores cu,as obras supusieron un reto para la
esencia de la #sica art!stica occidental. /no de sus
principales avances ue la #sica electrnica a travs de
loops* sinteti-adores , ordenadores.
E parsno Edgard Vrese (1883-1965) eg a Estados Undos
en 1915, donde revouconara a msca moderna. Este estudante de
cencas y matemtcas est consderado e padre de a msca
eectrnca. En sus prmeras obras se nota a fascnacn que sente
por a percusn, pero so estaba empezando a escapar de as
convencones de a msca orquesta europea. Ms adeante, despus
de aos de frustracn, Vrese experment con a mezca y creacn
de sondos snttcos en os aboratoros de a empresa Phps. Por
desgraca, as mtacones tecnogcas evtaron que pudera
desarroar todo su potenca.
|ohn Cage (1918-1992) tena como profesor a Arnod
Schoenberg cuando empez a e|ercer como compostor atona
expermenta y posterormente a desdbu|ar as neas dvsoras entre
a msca y e arte conceptua. Invent nstrumentos como e pano
preparado, un pano de grandes dmensones con varos ob|etos de
percusn coocados entre as cuerdas. De msmo modo, ncorpor
as fosofas zen y , orentaes a su msca. En a peza 3.sica de
cambios (1951), Cage anzaba a are una moneda para decdr e tpo
de varacones que ba a nterpretar.
Steve Rech (1936-) es un descendente drecto de Vrese por
su fascnacn por a eectrnca y a percusn, como se puede ver en
su obra Drummin" (1971), creada a partr de un nco rtmo de
percusn que se repte durante ms de una hora. Ms recentemente
ha empezado a utzar a meoda y a armona en su traba|o Different
&rains (1988) para cuarteto de cuerda y cnta, o que o ha convertdo
en ganador de un Grammy a a me|or composcn musca.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 727
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. La peza Ionzacn (1931), de Vrese, est escrta para ser
nterpretada con 37 nstrumentos de percusn y una srena
atronadora.
2. Se dce que en e bum Ummagamma pubcado en 1969 por
a banda de rock Pnk Fbyd se escucha una voz que dce Lo pas,
Vrese?, en referenca a compostor, a que doatraban.
3. Cage escrb una peza que se ttuaba 4'33 y conssta en
que se sentaba a pano y tocaba notas sencosas, o ms ben no
tocaba nada. Su expcacn de a peza fue: S ago es aburrdo
durante 2 mnutos, ntntao durante 4- S sgue sendo aburrdo,
entonces 8, y uego 16, y a contnuacn 32. A fna acabas
descubrendo que no es nada aburrdo.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 728
365 das para ser ms cuto
Sbado, da 6 SEMANA 52 FILOSOFA
&l relativis#o #oral
Las diversas culturas tienen estndares #orales #u,
dierentes , a #enudo visiones opuestas sobre lo +ue es
#oral#ente per#isible. NAcaso esto si$niica +ue no 2a,
nor#as #orales ob.etivasO
E reatvsmo mora defende que no hay una verdad ob|etva
sobre o que es correcto o errneo. Todo o que podemos hacer para
|uzgar s una accn es correcta o no es contraponera con uno o
varos estndares. E hecho de que haya dversdad de opnones
moraes no sgnfca necesa-ramente que e reatvsmo mora sea
una postura acertada. Por e|empo, puede haber dversas opnones
sobre as caracterstcas fscas de mundo, pero eso no sgnfca que
todos os sstemas centfcos sean guamente vdos; os mtodos
centfcos de agunas cuturas pueden smpemente ser napropados.
E reatvsmo mora recurre a dos estrategas para defender su
punto de vsta. La prmera es argumentar qu es o que me|or expca
a dversdad mora. Tenendo en cuenta que hay estndares moraes
dferentes, sus segudores se preguntan: cmo se expca que a
persona con a postura mora correcta acabe defendendo as
creencas correctas mentras que a persona con as creencas fasas
se equvoque?
La segunda defensa que esgrme e reatvsmo mora es
argumentar drectamente que no hay nada que se denomne hecho
mora ob|etvo. Para que haya hechos moraes ob|etvamente
habando es necesaro que haya propedades moraes ob|etvas:
bondad y madad. Sn embargo, ser bueno no es una propedad
fsca, porque os actos buenos moramente no son, en nngn
sentdo, propedades moraes ob|etvas, a contraro de o que
creemos normamente.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 729
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. Hay pocos segudores de reatvsmo mora entre os fsofos
contemporneos.
2. E fsofo Gbert Harman (1938-) es e reatvsta mora
contemporneo de mayor nfuenca.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 730
365 das para ser ms cuto
Domngo, da 7 SEMANA 52 RELIGION
Zoroastris#o
&l -oroastris#o se und entre el si$lo 3VIII , el si$lo 3V
a. C* lo +ue lo convierte en la reli$in #onote!sta #s anti$ua
de la 2u#anidad. Su undador* Zoroastro* ta#bin conocido
co#o Zaratustra* era un 2o#bre acaudalado +ue vivi en
Gersia* el actual Irn.
Zoroastro era un sacerdote de a regn potesta oca que a a
edad de 30 aos tuvo una reveacn. Lo vst un nge que e d|o
que haba un Dos, Ahura Mazda, que era e responsabe de ben y de
ma. (E zoroastrsmo tambn se conoce como mazdesmo, y toma su
nombre de esa dedad). Segn a tradcn, Ahura Mazda, que era
nueve veces ms grande que un hombre, ntentaba crear un mundo
perfecto y haba ncudo a os hombres y a os ngees en su tarea.
Mazda haca hncap en a mportanca de conservar a pureza de
mundo natura (su are, agua y terra).
Despus de esta reveacn, Zoroastro empez a dfundr as
enseanzas de Ahura Mazda y escrb cnco gathas, cancones y
poemas que en a actuadad se consderan e corazn de as
escrturas zoroastrstas. La totadad de estas escrturas, o que se
conoce como Avesta, est ntegrada por os cnco "athas y e hapatan
haiti, escrto por os dscpuos de Zoroastro.
Aunque e zoroastrsmo es una regn en a actuadad, nade
sgu a Zoroastro durante os 10 prmeros aos de su predcacn.
Esta prctca sempre ha atrado a pocos fees. Por eo, hace
hncap en a toeranca con otras regones, y subraya a
mportanca de comprenderas a todas.
Adems de ser a prmera regn monotesta de a hstora, e
zoroastrsmo fue a prmera que crea en e ceo, e nferno y e |uco
fna, en e que Ahura Mazda determna e destno de cada persona.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 731
365 das para ser ms cuto
OTROS DATOS DE INTERS
1. En a actuadad, a pobacn ms numerosa de zoroastrstas
es a conocda como Parsees, con 60 000 membros que se reparten
entre a Inda y Pakstn. En torno a unos 28 000 vven en Irn, y hay
37 500 ms repartdos por Europa y Amrca de Norte.
2. La descrpcn que Zoroastro hace de nferno es bastante
aterradora. Segn a eyenda, hay un absmo en una brecha estrecha
y oscura. Desprende un oor nsoportabe y e sentmento de soedad
es ta que 3 das parecen 9000 aos.
3. Los segudores de zoroastrsmo rezan en tempos de fuego.
En certa forma esta denomnacn es confusa ya que no se adora a
fuego en s msmo, pero es vsto como un smboo de pureza.
Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 732
365 das para ser ms cuto
FELICIDADES, ha competado este va|e de un ao a
travs de 365 das para ser ms cuto. Esperamos que este
bro haya sdo para usted una fuente de enrquecmento y
dversn. Y confamos en que esto so sea e nco...
Sga rescatando un nstante cada da para eer y
refexonar con cama. No hay me|or forma de estmuar e
cerebro y fortaecer e ama.
Puede encontrar dversos recursos para mantener ese
hbto daro de aprendza|e en a pgna:
www.thenteectuadevotona.com.





Davd S. Kdder y Noah D. Oppenhem Pgna 733

Vous aimerez peut-être aussi