Vous êtes sur la page 1sur 85

NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS 1

NDICE
NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS
PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE
ESTRUCTURAS METLICAS.........................4
NOTACIN..................................................................4
1. CONSIDERACIONES GENERALES...................9
1.1 Alcance.....................................................................9
1. Un!"a"e#..................................................................9
1.$ Ma%e&!ale#................................................................9
1.3.1 Acero estructura...................................................!
1.3." Re#ac$es.............................................................1%
1.3.3 Tor&'os..............................................................1%
1.3.( Metaes )e a*ortac'+& , -u&)e&tes *ara so)a)ura
...........................................................................11
1.3.. Co&ectores )e corta&te )e /arra co& ca/e0a *ara
co&strucc'+& co#*uesta....................................11
1.3.1 I)e&t'-'cac'+&.......................................................11
1.3.2 Acero estructura &o ')e&t'-'ca)o........................11
1.4 C&!%e&!'# "e "!#e('................................................11
1.) T!*'# "e e#%&+c%+&a# , -.%'"'# "e an/l!#!#........1
1...1 M3to)os )e a&4's's )e estructuras t'*o 1............13
1.5.1.1 Anlisis elstico de segundo orden...............13
1.5.1.2 Marcos contraventeados...............................15
1.5.1.3 Marcos sin contraventeo...............................15
. PROPIEDADES GEOMTRICAS......................1)
.1 &ea# "e la# #ecc!'ne# %&an#0e&#ale#...................1)
".1.1 5e&era')a)es......................................................1.
".1." rea &eta )e #'e#/ros e& te&s'+&.......................1.
".1.3 rea &eta e-ect'6a )e #'e#/ros e& te&s'+& o
co#*res'+&........................................................11
".1.( Pacas )e u&'+&....................................................11
. E#%a1!l!"a" , &elac!'ne# "e e#1el%e2....................13
".".1 Reac'o&es )e es/ete0.........................................11
"."." 7actor )e o&8'tu) e-ect'6a , e-ectos )e es/ete0
)e co&9u&to........................................................12
".".3 Reac'o&es )e es/ete0 #4:'#as.........................1;
.$ Relac!'ne# anc4'56&+e#' , *an"e' l'cal.............17
".3.1 Cas'-'cac'+& )e as secc'o&es.............................1;
".3." Reac'o&es a&c$o<8rueso #4:'#as......................1;
".3.3 A&c$o.................................................................."%
2.3.3.1 Elementos planos no atiesados.....................20
2.3.3.2 Elementos planos atiesados..........................20
".3.( 5rueso.................................................................."%
".3.. Secc'o&es c'rcuares $uecas................................."%
".3.1 Secc'o&es t'*o ( =es/etas>..................................."%
2.3.6.1 Anchos efectivos de elementos planos
atiesados comprimidos uniformemente.......20
2.3.6.2 Anchos efectivos de elementos planos no
atiesados comprimidos uniformemente.......21
$. RESISTENCIA.......................................................1
$.1 M!e-1&'# en %en#!8n............................................1
3.1.1 Esta)os ?#'te......................................................"1
3.1." Res'ste&c'a )e )'se@o..........................................."1
$. M!e-1&'# en c'-*&e#!8n.....................................1
3.".1 Esta)os ?#'te......................................................"1
3."." Res'ste&c'a )e )'se@o..........................................."1
3.2.2.1 Estado lmite de inestailidad por fle!i"n.....22
3.2.2.2 Estados lmite de pandeo por torsi"n o por
fle!otorsi"n..................................................22
3.2.2.3 Estados lmite de fle!i"n# torsi"n o
fle!otorsi"n# $ pandeo local# cominados...23
3.".3 Cou#&as tu/uares )e secc'+& tra&s6ersa c'rcuar
..........................................................................."3
$.$ M!e-1&'# en 9le:!8n ;0!6a# , %&a1e# a&-a"a#<. .4
3.3.1 Esta)os ?#'te......................................................"(
3.3." Res'ste&c'a )e )'se@o e& -e:'+&.........................."(
3.3.2.1 Miemros en los %ue el pandeo lateral no es
crtico &''u(..............................................2)
3.3.2.2 Miemros en los %ue el pandeo lateral es
crtico &'*'u(..............................................25
3.3.2.3 +igas tuulares de secci"n transversal
circular........................................................2,
3.3.3 Res'ste&c'a )e )'se@o a corta&te........................."2
3.3.3.1 +igas tuulares de secci"n transversal
circular........................................................2-
3.3.( 7e:'+& , corta&te co#/'&a)os............................";
$.4 M!e-1&'# 9le:'c'-*&!-!"'#...............................9
3.(.1 Esta)os ?#'te......................................................"!
3.(." Deter#'&ac'+& )e os #o#e&tos )e )'se@o Muo:A
Muo,A , ..........................................................."!
3.(.3 D'#e&s'o&a#'e&to )e cou#&as Bue -or#a& *arte
)e estructuras re8uares.....................................3%
3.).3.1 .evisi"n de las secciones e!tremas...............30
3.).3.2 .evisi"n de la columna completa..................30
3.).3.3 Momentos de dise/o......................................31
3.(.( D'#e&s'o&a#'e&to )e cou#&as Bue -or#a& *arte
)e estructuras 'rre8uares...................................3"
3.).).1 .evisi"n de las secciones e!tremas...............32
3.).).2 .evisi"n de la columna completa..................32
3.).).3 0eterminaci"n de los momentos de dise/o
Muo!# Muo$# $ ...........................................32
$.) M!e-1&'# en 9le:'%en#!8n....................................$
3...1 Esta)os ?#'te......................................................3"
3..." D'#e&s'o&a#'e&to...............................................3"
$.3 C'n#%&+cc!8n c'-*+e#%a......................................$$
3.1.1 M'e#/ros co#*r'#')os.......................................33
3.6.1.1 'imitaciones..................................................33
3.6.1.2 .esistencia de dise/o.....................................33
3.6.1.3 1olumnas con varios perfiles de acero........3)
3.6.1.) 2ransmisi"n de cargas..................................3)
3.1." M'e#/ros e& -e:'+&............................................3(
3.6.2.1 3ip"tesis de dise/o $ m4todos de anlisis....35
3.6.2.2 Ancho efectivo...............................................36
3.6.2.3 0ise/o de vigas compuestas con conectores de
cortante.......................................................36
3.6.2.) 'osa con lmina de acero acanalada............3,
3.6.2.5 .esistencia de dise/o de vigas ahogadas en
concreto.......................................................3-
3.6.2.6 .esistencia durante la construcci"n..............3-
" NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS
3.1.3 Res'ste&c'a )e )'se@o e& corta&te........................3;
3.1.( 7e:oco#*res'+&.................................................3!
3.1.. Co&ectores )e corta&te........................................3!
3.6.5.1 Materiales......................................................35
3.6.5.2 6uer7a cortante hori7ontal............................35
3.6.5.3 .esistencia de conectores de arra de acero
con cae7a...................................................)0
3.6.5.) .esistencia de conectores de canal...............)0
3.6.5.5 89mero de conectores...................................)0
3.6.5.6 1olocaci"n $ espaciamiento de los conectores
.....................................................................)0
3.1.1 Casos es*ec'aes..................................................(1
3.1.2 Re-uer0o )e a osa..............................................(1
3.6.,.1 .efuer7o paralelo..........................................)1
3.6.,.2 .efuer7o transversal......................................)1
3.1.; Pro*'e)a)es e4st'cas a*ro:'#a)as )e 6'8as e&
co&strucc'+& co#*uesta *arc'a........................(1
3.1.! De-e:'o&es..........................................................("
3.6.5.1 +igas de acero de alma llena........................)2
3.6.5.2 Armaduras $ largueros de alma aierta.......)2
3.1.1% Estructuras co#*uestas Bue tra/a9a& e& )os
)'recc'o&es.........................................................("
$.= Al-a# , *a%!ne# c'n ca&6a# c'ncen%&a"a#..........4
3.2.1 Cases *ara e )'se@o.............................................("
3.2." 7e:'+& oca )e os *at'&es.................................(3
3.2.3 7u9o *4st'co oca )e a#a................................(3
3.2.( Esta/'')a) )e a#as )e8a)as.............................(3
3.2.. Pa&)eo )e a#a co& )es*a0a#'e&to atera.......((
3.2.1 Pa&)eo e& co#*res'+& )e a#a..........................(.
3.2.2 7uer0a corta&te e& e a#a...................................(.
3.2.; At'esa)ores..........................................................(.
3.2.! Pacas a)osa)as a a#a.......................................(1
4. RE>UISITOS ADICIONALES PARA DISEO43
4.1 M!e-1&'# en 9le:!8n 9'&-a"'# *'& "'# ' -/#
0!6a#.....................................................................43
4. M!e-1&'# en c'-*&e#!8n c'-*+e#%'# *'& 0a&!'#
*e&9!le# ;-!e-1&'# a&-a"'# en c'-*&e#!8n<...43
(.".1 Se*arac'+& e&tre re#ac$esA tor&'os o so)a)uras
...........................................................................(1
(."." Reac'o&es )e es/ete0.........................................(1
(.".3 Ceos?as , )'a-ra8#as..........................................(2
(.".( Mo&ta&tes............................................................(;
4.$ M!e-1&'# en %en#!8n c'-*+e#%'# *'& 0a&!'#
*e&9!le# ;-!e-1&'# a&-a"'# en %en#!8n<..........47
(.3.1 Se*arac'+& e&tre ee#e&tos )e u&'+&..................(;
(.3." Mo&ta&tes............................................................(!
4.4 ?a#e# "e c'l+-na#................................................49
4.) T&a1e# a&-a"a# , 0!6a# la-!na"a#.....................49
(...1 D'#e&s'o&a#'e&to...............................................(!
(..." Pat'&es..................................................................(!
(...3 U&'+& )e a#a , *at'&es......................................(!
(...( A#a.....................................................................%
(.... At'esa)ores /a9o car8as co&ce&tra)as..................%
(...1 Re-uer0o )e a#a.................................................%
(...2 At'esa)ores tra&s6ersaes '&ter#e)'os..................1
(...; Re)ucc'+& )e #o#e&to res'ste&te *or es/ete0 )e
a#a...................................................................."
(...! U&'o&es................................................................."
). CONE@IONES.......................................................)
).1 Gene&al!"a"e#........................................................)
..1.1 Co&e:'o&es #?&'#as.............................................3
..1." E:ce&tr'c')a)es.....................................................3
..1.3 Ree&os................................................................3
..1.( Du&tas ce*'a)as...................................................3
..1.. Des8arra#'e&to a#'&ar =ELa#ear Tear'&8F>. . ..3
..1.1 Re#ac$es o tor&'os e& co#/'&ac'+& co&
so)a)ura............................................................3
..1.2 Tor&'os )e ata res'ste&c'a e& co#/'&ac'+& co&
re#ac$es.............................................................(
..1.; E#*a#es e& #ater'a 8rueso...............................(
). S'l"a"+&a#.............................................................)4
..".1 5e&era')a)es.......................................................(
.."." Meta )e a*ortac'+&..............................................(
5.2.2.1 :oldadura compatile con el metal ase.......5)
..".3 T'*os )e so)a)uras...............................................
..".( D'#e&s'o&es e-ect'6as )e as so)a)uras...............
..".. Ta#a@o #?&'#o )e so)a)uras )e *e&etrac'+&
*arc'a.................................................................1
..".1 So)a)uras )e -'ete..............................................1
..".2 So)a)uras )e ta*+& , )e ra&ura...........................;
..".; Res'ste&c'a )e )'se@o............................................;
..".! Co#/'&ac'+& )e so)a)uras..................................;
).$ T'&n!ll'#A 1a&&a# &'#ca"a# , &e-ac4e#...............3B
..3.1 Tor&'os )e ata res'ste&c'a.................................1%
..3." Tor&'os Ea co&tactoF o *rete&s'o&a)os.............1%
..3.3 Du&tas *or a*asta#'e&to , 9u&tas )e -r'cc'+& =o )e
)es'0a#'e&to cr?t'co>........................................11
..3.( Ta#a@os )e os a8u9eros......................................1"
..3.. A8arres ar8os......................................................1"
..3.1 Se*arac'o&es #?&'#as.........................................1"
..3.2 D'sta&c'a #?&'#a a /or)e...................................1"
..3.; Se*arac'+& , )'sta&c'a a /or)e #4:'#as............1"
..3.! Te&s'+& o corta&te...............................................1"
..3.1% Te&s'+& , corta&te co#/'&a)os e& co&e:'o&es
*or a*asta#'e&to..............................................1(
..3.11 Tor&'os )e ata res'ste&c'a e& 9u&tas Bue
tra/a9a& *or -r'cc'+&..........................................1(
..3.1" Te&s'+& , corta&te co#/'&a)os e& co&e:'o&es
*or -r'cc'+&........................................................1(
..3.13 Res'ste&c'a a a*asta#'e&to e& os a8u9eros *ara
tor&'os.............................................................11
).4 Re#!#%enc!a "e "!#e(' "e &+*%+&a.........................33
..(.1 Ru*tura *or corta&te............................................11
..(." Ru*tura *or te&s'+&.............................................11
..(.3 Res'ste&c'a )e ru*tura e& /oBue *or corta&te ,
te&s'+&...............................................................11
).) Ele-en%'# "e c'ne:!8n.........................................3=
....1 Res'ste&c'a )e )'se@o )e ee#e&tos )e co&e:'+& e&
te&s'+&...............................................................12
...." Otros ee#e&tos )e co&e:'+&...............................12
).3 E-*al-e#..............................................................3=
NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS 3
).= Re#!#%enc!a "e "!#e(' *'& a*la#%a-!en%'............3=
).7 C'ne:!'ne# &C6!"a# en%&e 0!6a# , c'l+-na#........37
..;.1 De-'&'c'o&es.........................................................1;
..;." Pro*'e)a)es )e #ater'a *ara )eter#'&ar a
res'ste&c'a reBuer')a e& 9u&tas , co&e:'o&es cu,o
)'se@o Bue)a re8')o *or co#/'&ac'o&es )e car8a
Bue '&cu,e& s's#o............................................1;
5.-.2.1 ;untas atornilladas........................................6-
5.-.2.2 ;untas soldadas.............................................6-
..;.3 Co&)'c'o&es )e car8a )e )'se@o..........................1;
..;.( Res'ste&c'a )e as co&e:'o&es..............................1!
5.-.).1 1one!iones en cu$o dise/o no interviene el
sismo............................................................65
5.-.).2 1one!iones en cu$o dise/o interviene el sismo
.....................................................................65
..;.. Pacas )e co&t'&u')a) =at'esa)ores $or'0o&taes e&
a cou#&a>........................................................1!
..;.1 Re6's'+& )e os *at'&es , )e a#a )e a cou#&a
-re&te a os *at'&es =o *acas $or'0o&taes> )e a
6'8a....................................................................2%
..;.2 Re6's'+& )e a#a )e a cou#&a.........................2%
..;.; Pat'&es )e as 6'8as..............................................2%
..;.! G'8as co&ecta)as a a#a )e a cou#&a.............2%
..;.1% Reac'+& e&tre os #o#e&tos e& 6'8as ,
cou#&as...........................................................21
).9 Un!'ne# c'n e#%&+c%+&a# "e c'nc&e%'..................=1
..!.1 Cases )e cou#&as , a*asta#'e&to e& co&creto. 21
..!." A&cas e '&sertos..................................................21
3. ESTRUCTURAS DDCTILES...............................=
3.1 ReE+!#!%'# 6ene&ale#.............................................=
1.1.1 Mater'aes............................................................2"
1.1." M'e#/ros e& -e:'+&............................................2"
6.1.2.1 .e%uisitos geom4tricos..................................,2
6.1.2.2 .e%uisitos para fuer7a cortante....................,3
6.1.2.3 1ontraventeo lateral.....................................,3
1.1.3 M'e#/ros -e:oco#*r'#')os..............................23
6.1.3.1 .e%uisitos geom4tricos..................................,3
6.1.3.2 .esistencia mnima en fle!i"n.......................,)
6.1.3.3 .e%uisitos para fuer7a cortante....................,)
1.1.( U&'o&es 6'8aHcou#&a........................................2(
6.1.).1 1ontraventeo.................................................,)
1.1.. G'8as )e a#a a/'erta =ar#a)uras>......................2(
3. ReE+!#!%'# a"!c!'nale# *a&a #!#%e-a#
e#%&+c%+&ale# c'-+ne#........................................=4
1.".1 Marcos r?8')os co& )uct'')a) ata......................2(
6.2.1.1 2raes............................................................,5
6.2.1.2 1olumnas.......................................................,5
6.2.1.3 <niones viga=columna..................................,5
1."." Marcos r?8')os co& )uct'')a) re)uc')a..............2.
6.2.2.1 <niones viga=columna..................................,5
6.2.2.2 .e%uisitos para fuer7a cortante....................,5
1.".3 Marcos co& co&tra6e&teo co&c3&tr'co )Ict'.......2.
6.2.3.1 :istema de contraventeo................................,5
6.2.3.2 0iagonales de contraventeo..........................,6
6.2.3.3 1one!iones de las diagonales de contraventeo
.....................................................................,6
6.2.3.) 1onsideraciones especiales para la
configuraci"n de las diagonales.................,6
1.".( Marcos co& co&tra6e&teo co&c3&tr'co co&
)uct'')a) &or#a...............................................21
6.2.).1 0iagonales de contraventeo..........................,6
6.2.).2 1one!iones de las diagonales de contraventeo
.....................................................................,,
6.2.).3 1onsideraciones especiales para la
configuraci"n de las diagonales.................,,
1.".. Marcos )Ict'es co& co&tra6e&teos e:c3&tr'cos...22
=. ESTADOS LMITE DE SERFICIO....................==
=.1 C'n%&a9lec4a#........................................................==
=. E:*an#!'ne# , c'n%&acc!'ne#................................==
=.$ De9le:!'ne#A 0!1&ac!'ne# , "e#*la2a-!en%'#
la%e&ale#...............................................................==
=.4 C'&&'#!8n...............................................................=9
=.) G+e6' , e:*l'#!'ne#..............................................=9
7. EGECTOS DE CARGAS FARIA?LES
REPETIDAS ;GATIGA<....................................=9
9. GALLA GRGIL....................................................=9
1B. OTROS METALES..............................................=9
11. EHECUCIN DE LAS O?RAS..........................7B
11.1 Plan'# , "!1+I'#..................................................7B
11. Ga1&!cac!8n..........................................................7B
11.".1 E&)ere0a)o........................................................;%
11."." Cortes.................................................................;%
11.".3 Estructuras so)a)as..........................................;%
11.2.3.1 >reparaci"n del material............................-0
11.2.3.2 Armado........................................................-1
11.2.3.3 :oldaduras de penetraci"n completa..........-1
11.2.3.) >recalentamiento.........................................-1
11.2.3.5 ?nspecci"n....................................................-2
11.".( Estructuras re#ac$a)as o ator&'a)as...............;"
11.2.).1 Armado........................................................-2
11.2.).2 1olocaci"n de remaches $ tornillos
ordinarios A30,..........................................-3
11.2.).3 Agu@eros para construcci"n atornillada o
remachada...................................................-3
11.".. Toera&c'as e& as )'#e&s'o&es.........................;3
11.".1 Aca/a)o )e /ases )e cou#&as.........................;3
11.".2 P'&tura................................................................;(
11.$ M'n%aIe................................................................74
11.3.1 Co&)'c'o&es 8e&eraes.......................................;(
11.3." A&ca9es.............................................................;(
11.3.3 Co&e:'o&es *ro6's'o&aes..................................;(
11.3.( Toera&c'as.........................................................;(
11.3.. A'&ea)o , *o#ea)o.........................................;.
11.3.1 A9uste )e 9u&tas )e co#*res'+& e& cou#&as....;.
( NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS
N'&-a# T.cn!ca# C'-*le-en%a&!a# *a&a D!#e(' , C'n#%&+cc!8n "e E#%&+c%+&a# Me%/l!ca#
NOTACIN
A 4rea )e a secc'+& tra&s6ersa )e u&a cou#&aJ 4rea )e
a secc'+& tra&s6ersa )e u&a 6'8a tu/uarA ##K =c#K>
A
1
# A
"
4reas Bue '&ter6'e&e& e& a )eter#'&ac'+& )e 6aor
)e )'se@o )e a car8a )e a*asta#'e&to e& co&cretoA
##K =c#K>
A
a
4rea )e a#a o a#as )e u&a 6'8a o tra/e ar#a)aJ 4rea
)e a*asta#'e&toA ##K =c#K>
A
at
4rea )e a secc'+& tra&s6ersa )e u& at'esa)or o *ar )e
at'esa)ores tra&s6ersaes e& e a#a )e u&a tra/e
ar#a)aJ 4rea tota )e *ar )e at'esa)ores cooca)os e&
e a#a )e a cou#&a -re&te a u&o )e os *at'&es )e a
6'8a e& u&a co&e:'+& 6'8aHcou#&aA ##K =c#K>
A
A
4rea car8a)a e& cou#&as co#*uestasJ 4rea car8a)a e&
u& a*o,o )e co&creto re-or0a)oA ##K =c#K>
A

4rea &o#'&a )e a *arte )e 64sta8o &o rosca)a )e u&


tor&'o o re#ac$eA ##K =c#K>
A
c
4rea )e co&creto )e u&a cou#&a co#*uestaJ 4rea
e-ect'6a )e a osa )e co&creto e& u&a 6'8a co#*uestaJ
4rea )e a secc'+& tra&s6ersa )e u&a cou#&aA ##K
=c#K>
A
ci
4rea )e a secc'+& tra&s6ersa )e a cuer)a '&-er'or )e
u&a ar#a)ura o ar8uero Bue tra/a9a e& co&strucc'+&
co#*uestaA ##K =c#K>
A
e
4rea &eta e-ect'6a )e a secc'+& tra&s6ersa )e u&
#'e#/roA ##K =c#K>
A
MA
4rea )e a secc'+& tra&s6ersa )e #eta /ase =*ara
)'se@o )e so)a)uras>A ##K =c#K>
A
n
4rea &eta )e a secc'+& tra&s6ersa )e u& #'e#/roA
##K =c#K>
A
nt
A A
nc
4reas &etas su9etas a te&s'+& , a corta&teA
res*ect'6a#e&teA a o ar8o )e u&a tra,ector'a )e -aaA
##K =c#K>
A
o
*ar4#etro *ara )eter#'&ar e 4rea e-ect'6a )e u&a
cou#&a )e secc'+& tra&s6ersa c'rcuar $ueca
A
p
4rea )e *at?& co#*r'#')o )e u&a 6'8a o tra/e ar#a)aA
o )e a *aca )e co&e:'+&A e& e *at?& )e a 6'8aA )e u&a
u&'+& 6'8aHcou#&aA ##K =c#K>
A
r
4rea )e as /arras )e re-uer0o o&8'tu)'&a )e u&a
cou#&a co#*uestaJ 4rea )e as /arras )e re-uer0o
o&8'tu)'&a cooca)as e& e a&c$o e-ect'6o )e a osa
)e u&a 6'8a co#*uestaA ##K =c#K>
A
s
4rea )e a secc'+& tra&s6ersa )e a secc'+& )e acero )e
u&a 6'8a co#*uestaJ 4rea e-ect'6a )e u&a so)a)uraA
##K =c#K>
A
sc
4rea )e a secc'+& tra&s6ersa )e 64sta8o )e u&
co&ector )e /arra co& ca/e0aA ##K =c#K>
A
t
4rea tota )e a secc'+& tra&s6ersa )e u& #'e#/roJ 4rea
tota )e a secc'+& tra&s6ersa )e ee#e&to )e acero
estructura )e u&a cou#&a co#*uestaJ 4rea tota )e u&
a*o,o )e co&cretoA ##K =c#K>
A
tc
A A
tt
4reas totaes so#et')as a corta&te , te&s'+&A
res*ect'6a#e&teA ##K =c#K>
a )'sta&c'a e&tre su9eta)ores o e&tre so)a)uras )e u&
#'e#/ro ar#a)oJ )'sta&c'a e&tre at'esa)ores
tra&s6ersaes e& u&a 6'8a o tra/e ar#a)aJ se*arac'+&
e&tre ?&eas )e re#ac$esA tor&'os o so)a)uras Bue
co&ecta& os #o&ta&tes )e cou#&as ar#a)asJ
*ro-u&)')a) )e a 0o&a )e co&creto )e u&a 6'8a
co#*uesta Bue tra/a9a e& co#*res'+&J o&8'tu) )e u&
tra#o )e 6'8a co& -uer0a corta&te co&sta&te o cas'
co&sta&teJ ta#a@o )e a *'er&a )e u&a so)a)ura )e
-'eteA ## =c#>
aL o&8'tu) e& e e:tre#o )e u&a cu/re*acaA ## =c#>
a
r
coc'e&te )e 4rea )e a#a e&tre e 4rea )e *at?&
co#*r'#')o )e u&a tra/e ar#a)a
A
1
# A
"
-actores )e a#*'-'cac'+& )e #o#e&tos *ara )'se@o
)e *'e0as -e:oco#*r'#')as
a&c$o tota )e u& ee#e&to *a&o co#*r'#')oJ a&c$o
)e u&a cara )e u&a secc'+& tu/uar recta&8uar o
cua)ra)aJ a&c$o )e *at?& )e u&a secc'+& I o MA ##
=c#>

c
a&c$o )e *at?& )e u&a cou#&aA ## =c#>

e
a&c$o e-ect'6o )e ee#e&tos *a&os co#*r'#')os Bue
-or#a& *arte )e secc'o&es t'*o (J a&c$o e-ect'6o )e
u&a osa )e co&creto Bue tra/a9a e& co&strucc'+&
co#*uestaA ## =c#>
1 coe-'c'e&te Bue )e*e&)e )e a e, )e 6ar'ac'+& )e
#o#e&to -e:'o&a&te a o ar8o )e e9e )e u&a /arra e&
-e:'+& o e& -e:oco#*res'+&
1
1
'&cre#e&to )e a )'sta&c'a a /or)e e& a8u9eros
so/re)'#e&s'o&a)os o aar8a)osA ##
1
1
A 1
"
A 1
3
coe-'c'e&tes &u#3r'cos Bue se ut''0a& e& a
)eter#'&ac'+& )e a res'ste&c'a )e cou#&as
co#*uestas
1
a
co&sta&te )e tors'+& *or aa/eoA ##
1
=c#
1
>
1
f
-uer0a )e co#*res'+& e& a osa )e co&creto )e u&a
secc'+& co#*uesta corres*o&)'e&te a tra/a9o
co#*uesto co#*etoA N =N8>
1
r
res'ste&c'a e& co#*res'+&A -actor'0a)aA )e a *arte )e
4rea )e acero )e u&a 6'8a co#*uestaA Bue tra/a9a e&
co#*res'+&A N =N8>
NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS .
1
r
coe-'c'e&te Bue se )e-'&e e& a secc'+& 3.2..
1
r
L res'ste&c'a e& co#*res'+& )e a *arte )e 4rea )e
co&creto )e u&a 6'8a co#*uesta Bue tra/a9a e&
co#*res'+&A N =N8>
1
v
coe-'c'e&te Bue '&ter6'e&e e& e c4cuo )e 4rea )e
at'esa)ores )e tra/es ar#a)as
0 )'4#etro e:ter'or )e u& tu/oA ## =c#>
0
a
coe-'c'e&te Bue '&ter6'e&e e& e c4cuo )e 4rea )e
at'esa)ores )e tra/es ar#a)as
d a&c$o )e u&a *acaJ *erate )e u&a secc'+&J a&c$o )e
u&a cara )e u&a secc'+& tu/uar recta&8uar o cua)ra)aJ
)'sta&c'a e&tre ce&tros )e #o&ta&tes )e u&a cou#&a
ar#a)aJ )'4#etro &o#'&a )e u& re#ac$e o tor&'oJ
)'4#etro )e ro)'o o #ece)ora )e u& a*o,o '/reA ##
=c#>
d
c
*erate )e a#a )e u&a secc'+& I o MA #e)')o e&tre os
*u&tos )o&)e co#'e&0a& as cur6as o as so)a)uras
Bue a u&e& co& os *at'&esJ *erate tota )e u&a
cou#&aA ## =c#>
d
v
*erate tota )e u&a 6'8aA ## =c#>
E #+)uo )e east'c')a) )e acero ="%% %%% MPaA
" %(% %%% N8<c#K>
E
c
#+)uo )e east'c')a) )e co&cretoA MPa =N8<c#K>
E
m
#+)uo )e east'c')a) #o)'-'ca)o Bue se e#*ea e& e
c4cuo )e a res'ste&c'a )e cou#&as co#*uestasA MPa
=N8<c#K>
EBBBB cas'-'cac'+& )e u& eectro)o *ara so)a)ura
#a&ua co& eectro)o recu/'erto
eA eL /ra0os )e *aa&ca )e u&a 6'8a co#*uestaA ## =c#>
6
1
-actor )e car8a
6
EBB
cas'-'cac'+& )e u& eectro)o *ara so)a)ura a arco
e3ctr'coA MPa =N8<c#K>
6
e
es-uer0o cr?t'co )e *a&)eo e4st'co *or tors'+& o
-e:otors'+&A MPa =N8<c#K>
6
e!
A 6
e$
A 6
e7
es-uer0os cr?t'cos )e *a&)eo e4st'co *or
-e:'+& o *or tors'+&A MPa =N8<c#K>
6
MA
res'ste&c'a &o#'&a )e #eta /ase =*ara )'se@o )e
so)a)uras>A MPa =N8<c#K>
6
m$
es-uer0o )e -ue&c'a #o)'-'ca)o Bue se e#*ea e& e
c4cuo )e a res'ste&c'a )e cou#&as co#*uestasA MPa
=N8<c#K>
6
n
es-uer0o cr?t'co )e *a&)eo &o#'&a )e u& #'e#/ro
co#*etoA MPa =N8<c#K>
6
n
res'ste&c'a &o#'&aA N =N8>
6
.
-actor )e re)ucc'+& )e a res'ste&c'a
6
.1
-actor )e re)ucc'+& )e a res'ste&c'a )e co&creto
6
s
res'ste&c'a &o#'&a )e #eta )e u& eectro)oJ
res'ste&c'a &o#'&a )e u&a so)a)ura )e -'eteA MPa
=N8<c#K>
6
t
es-uer0o &o#'&a )e te&s'+& e& tor&'os o re#ac$es e&
9u&tas *or a*asta#'e&toA MPa =N8<c#K>
6
u
es-uer0o #?&'#o es*ec'-'ca)o )e ru*tura e& te&s'+&A
MPa =N8<c#K>
6
v
res'ste&c'a &o#'&a a corta&te )e tor&'os e&
co&e:'o&es )e )es'0a#'e&to cr?t'coA MPa =N8<c#K>
6
$
6aor #?&'#o 8ara&t'0a)o )e es-uer0o corres*o&)'e&te
a ?#'te '&-er'or )e -ue&c'a )e aceroA MPa =N8<c#K>
6
$c
es-uer0o )e -ue&c'a )e acero )e u&a cou#&aA MPa
=N8<c#K>
6
$e
es-uer0o )e -ue&c'a es*era)oA MPa =N8<c#K>
6
$r
es-uer0o )e -ue&c'a #?&'#o es*ec'-'ca)o )e as /arras
)e re-uer0o o&8'tu)'&a )e u&a cou#&a co#*uestaA o
)e as /arras )e re-uer0o o&8'tu)'&a cooca)as e& e
a&c$o e-ect'6o )e a osa )e u&a 6'8a co#*uestaA MPa
=N8<c#K>
6
$v
es-uer0o )e -ue&c'a )e acero )e u&a 6'8aA MPa
=N8<c#K>
f es-uer0o )e co#*res'+& e& u& ee#e&to *a&oA MPa
=N8<c#K>
f
a
es-uer0o &or#a e& u&a cou#&aA *ro)uc')o *or a
-uer0a a:'a )e )'se@oA MPa =N8<c#K>
f
c
L res'ste&c'a es*ec'-'ca)a )e co&creto e& co#*res'+&A
MPa =N8<c#K>
f
c
F es-uer0o )e co#*res'+& e& e co&creto )e u&a 6'8a
co#*uesta e& -e:'+& *os't'6aA MPa =N8<c#K>
f
c
C res'ste&c'a &o#'&a )e co&creto e& co#*res'+&A MPa
=N8<c#K>
f
v
es-uer0o corta&te e& e 4rea &o#'&a )e 64sta8o )e u&
tor&'o o re#ac$eA *ro)uc')o *or car8as )e )'se@oA
MPa =N8<c#K>
D #+)uo )e east'c')a) a es-uer0o corta&te )e acero
=22 "%% MPaA 2;( %%% N8<c#K>
g se*arac'+& tra&s6ersa ce&tro a ce&tro e&tre a8u9eros
*ara tor&'os o re#ac$es =8ra#'>A ## =c#>
g aceerac'+& )e a 8ra6e)a)A #<sK
3 co&sta&te Bue '&ter6'e&e e& e c4cuo )e a res'ste&c'a
a *a&)eo e4st'co *or tors'+& o -e:otors'+& )e u&a
cou#&a
3
s
o&8'tu) )e u& co&ector so)a)oA ## =c#>
h *erate )e a#a )e u&a 6'8a o tra/e ar#a)a =)'sta&c'a
'/re e&tre *at'&esA e& secc'o&es $ec$as co& *acas
so)a)asA , )'sta&c'a e&tre os *u&tos )o&)e co#'e&0a&
as cur6as )e u&'+& )e a#a , *at'&es e& secc'o&es
a#'&a)as>J )'sta&c'a e&tre ce&tro')es )e os ee#e&tos
1 NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS
'&)'6')uaes Bue -or#a& u& #'e#/ro ar#a)o e&
co#*res'+&A ## =c#>
h
c
*erate )e a#a )e u&a cou#&aA #e)')o e&tre os
*u&tos )o&)e se '&'c'a& as cur6as =o as so)a)uras>
Bue a u&e& co& os *at'&esA ## =c#>
h
r
atura &o#'&a )e as &er6a)uras )e u&a 4#'&a
aca&aa)aA ## =c#>
? ?&)'ce )e esta/'')a) )e u& e&tre*'so
?A ?
!
A ?
$
#o#e&tos )e '&erc'aA ##
(
=c#
(
>
?
a
#o#e&to )e '&erc'a )e a secc'+& )e acero )e u&a 6'8a
co#*uestaA ##
(
=c#
(
>
?
a
L #o#e&to )e '&erc'a )e u&a ar#a)uraA re)uc')o *or
-e:'/'')a) )e a#aA ##
(
=c#
(
>
?
ef
#o#e&to )e '&erc'a e-ect'6o )e u&a 6'8a *arc'a#e&te
co#*uestaA ##
(
=c#
(
>
?
t
L #o#e&to )e '&erc'a )e u&a ar#a)ura co#*uestaA
re)uc')o *or -e:'/'')a) )e a#aA ##
(
=c#
(
>
?
tr
#o#e&to )e '&erc'a )e u&a secc'+& co#*uesta
tra&s-or#a)a &o a8r'eta)aA ##
(
=c#
(
>
; co&sta&te )e tors'+& )e Sa'&t Ge&a&tA ##
(
=c#
(
>
EA E
!
A E
$
A E
7
-actores )e o&8'tu) e-ect'6a )e cou#&as
E' o&8'tu) e-ect'6a )e u&a cou#&aA ## =c#>
E'Fr reac'+& )e es/ete0 )e u&a cou#&a
=E'<r>
e
A =E'<r>
o
A =E'<r>
i
reac'o&es )e es/ete0
&ecesar'as *ara )eter#'&ar a res'ste&c'a )e u&
#'e#/ro ar#a)o e& co#*res'+&
G coe-'c'e&te Bue '&ter6'e&e e& e c4cuo )e a
res'ste&c'a a corta&te )e a#as )e 6'8as , tra/es
ar#a)asJ coe-'c'e&te )e *a&)eo )e *acas
G )'sta&c'a )e a cara e:ter'or )e *at?& a a ter#'&ac'+&
)e a cur6a o )e a so)a)ura )e u&'+& co& e a#aA ##
=c#>
' o&8'tu) '/re )e u&a cou#&a e&tre secc'o&es
so*orta)as atera#e&teJ o&8'tu) )e u&a co&e:'+& e&
a )'recc'+& )e a car8aJ o&8'tu) '/re )e u& #'e#/ro
e& te&s'+&J )'sta&c'a e&tre secc'o&es )e u&a 6'8a
so*orta)as atera#e&teJ atura )e u& e&tre*'soJ
o&8'tu) )e u&a so)a)uraJ caro )e u&a 6'8aA ## =c#>
'
c
o&8'tu) )e u&a ca&a ut''0a)a co#o co&ector )e
corta&te e& co&strucc'+& co#*uestaJ )'sta&c'a '/reA e&
a )'recc'+& )e a -uer0aA e&tre e /or)e )e u& a8u9ero
*ara u& tor&'o , e /or)e )e a8u9ero a),ace&teA o )e
#ater'aA ## =c#>
'
p
o&8'tu) #4:'#a &o so*orta)a atera#e&te *ara a Bue
u& #'e#/ro e& -e:'+& *ue)e )esarroar e #o#e&to
*4st'co M
p
A , co&ser6aro )ura&te as rotac'o&es
&ecesar'as *ara a -or#ac'+& )e #eca&'s#o )e
coa*soA ## =c#>
'
r
o&8'tu) &o so*orta)a atera#e&te )e u& #'e#/ro e&
-e:'+& Bue se*ara os '&ter6aos )e a*'cac'+& )e as
ecuac'o&es 3."" , 3."3A ## =c#>
'
u
o&8'tu) #4:'#a &o so*orta)a atera#e&te *ara a Bue
u& #'e#/ro e& -e:'+& *ue)e )esarroar e #o#e&to
*4st'co M
p
J &o se e:'8e ca*ac')a) )e rotac'+&A ##
=c#>
'
!
A '
$
A '
7
o&8'tu)es '/res )e u&a cou#&a *ara *a&)eo
*or -e:'+& o tors'+&A ## =c#>
l o&8'tu) )e u&a so)a)uraJ o&8'tu) )e a*asta#'e&toA
## =c#>
'Fr reac'+& )e es/ete0 )e u& #'e#/ro e& te&s'+&J
reac'+& )e es/ete0 )e at'esa)ores cooca)os e& *u&tos
)e tra/es ar#a)as e& os Bue $a,a -uer0as co&ce&tra)as
M #o#e&to -e:'o&a&te )e )'se@o e& e *u&to )e
a*'cac'+& )e u&a car8a co&ce&tra)a =*ara e c4cuo )e
co&ectores )e corta&te>J #o#e&to )e )'se@o )e u&
#o&ta&te )e u&a cou#&a ar#a)aA NO## =N8Oc#>
M
1
e #e&or )e os #o#e&tos e& os e:tre#os )e u& tra#o
&o so*orta)o atera#e&te )e u&a 6'8a o cou#&a
-e:oco#*r'#')aA NO## =N8Oc#>
M
"
e #a,or )e os #o#e&tos e& os e:tre#os )e u& tra#o
&o so*orta)o atera#e&te )e u&a 6'8a o cou#&a
-e:oco#*r'#')aA NO## =N8Oc#>
M
0
#o#e&to -e:'o&a&te )e )'se@oA NO## =N8Oc#>
M
m
#o#e&to res'ste&te )e )'se@o a*ro:'#a)o )e u&a
secc'+& M -e:'o&a)a are)e)or )e e9e PA NO## =N8O
c#>
M
m!
#o#e&to -e:'o&a&te #4:'#oA *os't'6o o &e8at'6oA
*ara e c4cuo )e os co&ectores )e corta&teA NO##
=N8Oc#>
M
n
#o#e&to res'ste&te &o#'&a )e u&a secc'+&
co#*uestaA NO## =N8Oc#>
M
ou
#o#e&to #4:'#o e&tre a*o,os )e u& #'e#/ro
-e:oco#*r'#')o so/re e Bue actIa& car8as
tra&s6ersaes a*'ca)as e& *u&tos '&ter#e)'osA NO##
=N8Oc#>
M
p
#o#e&to *4st'co res'ste&te &o#'&a )e u& #'e#/ro e&
-e:'+&A NO## =N8Oc#>
M
pv
#o#e&to *4st'co res'ste&te &o#'&a )e u&a 6'8aA NO
## =N8Oc#>
M
p!
A M
p$
#o#e&tos *4st'cos res'ste&tes &o#'&aes )e
u&a secc'+& *ara -e:'+& are)e)or )e os e9es P , YA
res*ect'6a#e&teA NO## =N8Oc#>
M
.
res'ste&c'a )e )'se@o e& -e:'+&A NO## =N8Oc#>
M
.
L #o#e&to res'ste&te )e u&a tra/e ar#a)a re)uc')o *or
es/ete0 )e a#aA NO## =N8Oc#>
NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS 2
M
r
#o#e&to res'ste&te )e )'se@o )e a secc'+& )e acero )e
u&a 6'8a co#*uestaA NO## =N8Oc#>
M
.1
#o#e&to res'ste&te )e )'se@o )e u&a secc'+&
co#*uesta co& a osa e& co#*res'+&A NO## =N8Oc#>
M
.B
A M
.H
res'ste&c'as )e )'se@o e& -e:'+& are)e)or )e
os e9es P , YA res*ect'6a#e&teA )e cou#&as
-e:oco#*r'#')as )e secc'+& tra&s6ersa t'*o 3 + (A NO
## =N8Oc#>
M
ti
#o#e&to )e )'se@o e& e e:tre#o )e u&a cou#&a
*ro)uc')o *or car8as Bue &o ocas'o&a&
)es*a0a#'e&tos ateraes a*rec'a/es )e os e:tre#osA
NO## =N8Oc#>
M
tp
#o#e&to )e )'se@o e& e e:tre#o )e u&a cou#&a
*ro)uc')o *or car8as Bue ocas'o&a& )es*a0a#'e&tos
ateraes a*rec'a/es )e os e:tre#osA NO## =N8Oc#>
M
u
#o#e&to res'ste&te &o#'&a )e u&a secc'+& )e u&
#'e#/ro e& -e:'+&A cua&)o e *a&)eo atera se '&'c'a
e& e '&ter6ao e4st'coA NO## =N8Oc#>
M
uo!
A M
uo$
#o#e&tos )e )'se@o Bue actIa& are)e)or )e
os e9es P , YA res*ect'6a#e&teA )e as secc'o&es
tra&s6ersaes e:tre#as )e u&a /arra -e:oco#*r'#')aJ
#o#e&tos )e )'se@o e& a secc'+& co&s')era)a )e u&a
/arra e& -e:ote&s'+&A NO## =N8Oc#>
Q
uo!
M A
Q
uo$
M
#o#e&tos )e )'se@o a#*'-'ca)os Bue
actIa& are)e)or )e os e9es P , YA res*ect'6a#e&teA )e
as secc'o&es tra&s6ersaes )e u&a /arra -e:oO
co#*r'#')a o e& -e:ote&s'+&A NO## =N8Oc#>
M
$
#o#e&to &o#'&a corres*o&)'e&te a a '&'c'ac'+& )e a
-ue&c'a e& u&a secc'+& =s'& co&s')erar es-uer0os
res')uaes>A NO## =N8Oc#>
8 &I#ero )e co&ectores )e corta&te cooca)os e&tre as
secc'o&es )e #o#e&to #4:'#o , #o#e&to &uo
8 o&8'tu) )e a*o,o o 8rueso )e a *aca Bue a*'ca u&a
car8a co&ce&tra)a e& u&a 6'8aA ## =c#>
8

&I#ero )e tor&'os Bue res'ste& u&a -uer0a )e te&s'+&


Bue re)uce e a*r'ete e& u&a co&e:'+& )e )es'0a#'e&to
cr?t'co
8
r
&I#ero )e co&ectores e& u&a &er6a)ura e& a
'&tersecc'+& co& a 6'8a )e so*orte
8
s
&I#ero )e *a&os )e )es'0a#'e&to e& u&a co&e:'+& )e
)es'0a#'e&to cr?t'co
n coe-'c'e&te e& a e:*res'+& *ara )eter#'&ar a
res'ste&c'a )e )'se@o )e #'e#/ros co#*r'#')osJ
&I#ero )e *a&os *araeos e& os Bue est4& cooca)os
os #o&ta&tes )e cou#&as ar#a)asJ &I#ero )e
co&ectores )e corta&te &ecesar'os e&tre u&a secc'+& )e
#o#e&to #4:'#o , otra )e #o#e&to &uoJ reac'+&
e&tre os #+)uos )e east'c')a) )e acero , e co&creto
> -uer0a )e co#*res'+& e& u&a cou#&aA N =N8>
>
E
car8a cr?t'ca &o#'&a )e *a&)eo e4st'coA N =N8>
>
EB
A >
EH
car8as cr?t'cas &o#'&aes )e *a&)eo e4st'co
are)e)or )e os e9es P , YA res*ect'6a#e&teA N =N8>
>
p
6aor &o#'&a )e a car8a )e a*asta#'e&to e& u&
a*o,o )e co&cretoA N =N8>
>
u
-uer0a a:'a )e )'se@o Bue o/ra e& u&a cou#&a
co#*r'#')a a:'a#e&te o -e:oco#*r'#')aJ -uer0a
a:'a )e )'se@o e& u&a /arra e& -e:ote&s'+&J -uer0a
a:'a )e )'se@o e& u&a /arra e& te&s'+&A N =N8>
>
uc
-uer0a a:'a )e co#*res'+& )e )'se@o e& u&a cou#&aA
N =N8>
>
$
-uer0a a:'a Bue ocas'o&a a *ast'-'cac'+& )e u&
#'e#/roA '8ua a *ro)ucto )e 4rea )e su secc'+&
tra&s6ersa *or e es-uer0o )e -ue&c'a )e #ater'aA N
=N8>
I -actor )e co#*orta#'e&to s?s#'co
I
n
res'ste&c'a &o#'&a )e u& co&ector )e corta&teA N =N8>
. res'ste&c'a )e )'se@o )e re#ac$esA tor&'os , /arras
rosca)asA N =N8>
. *ar4#etro *ara )eter#'&ar e 4rea e-ect'6a )e u&a
cou#&a )e secc'+& tra&s6ersa c'rcuar $ueca
. ra)'o )e u&a /arra o *aca )o/a)a e& a Bue se
)e*os'ta so)a)uraA ## =c#>
.
c
res'ste&c'a )e )'se@o )e u& ee#e&to estructura e&
co#*res'+& a:'aA N =N8>
.
f
-actor )e re)ucc'+& )e a res'ste&c'a )e u& co&ector )e
corta&te
.
8
res'ste&c'a &o#'&a e& -e:'+& )e u& *at?& co& car8a
'&eaJ res'ste&c'a &o#'&a )e a#a )e u&a secc'+& I o
MA N =N8>
.
n
res'ste&c'a &o#'&a *or a*asta#'e&toA N =N8>
.
nc
res'ste&c'a &o#'&a e& co#*res'+& )e u&a cou#&a
co#*uestaA N =N8>
.
t
res'ste&c'a )e )'se@o )e u& ee#e&to estructura e&
te&s'+&A N =N8>
.
+
res'ste&c'a &o#'&a e& corta&te )e a#a )e u&a secc'+&
su9eta a -uer0as corta&tesA o a -uer0as a:'aes ,
corta&tesA N =N8>
.
$
-actor )e #o)'-'cac'+& )e es-uer0o &o#'&a )e
-ue&c'a
rA r
!
A r
$
ra)'os )e 8'roA ## =c#>
r
i
ra)'o )e 8'ro #?&'#o )e u& ee#e&to '&)'6')ua )e u&
#'e#/ro ar#a)o e& co#*res'+&A ## =c#>
r
o
ra)'o *oar )e 8'roA ## =c#>
r
str
res'ste&c'a &o#'&a )e )'se@o a )es'0a#'e&to *or
tor&'oA N =N8>
; NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS
: #+)uo )e secc'+& e4st'coA ##R =c#R>
:
a
#+)uo )e secc'+& )e *er-' )e acero )e u&a secc'+&
co#*uestaA re-er')o a su *at?& e& te&s'+&A ##R =c#R>
:
e
#+)uo )e secc'+& e4st'co e-ect'6o )e secc'o&es cu,o
*at?& co#*r'#')o es t'*o (A ##R =c#R>
:
ef
#+)uo )e secc'+& e-ect'6o )e u&a 6'8a e&
co&strucc'+& co#*uesta *arc'aA re-er')o a *at?& e&
te&s'+& )e a 6'8a )e aceroA ##R =c#R>
:
tr
#+)uo )e secc'+& )e u&a secc'+& co#*uesta &o
a8r'eta)a tra&s-or#a)aA re-er')o a *at?& e& te&s'+& )e
a 6'8a )e aceroA ##R =c#R>
s se*arac'+& o&8'tu)'&a ce&tro a ce&tro e&tre a8u9eros
co&secut'6osA *ara tor&'os o re#ac$esA e& a )'recc'+&
e& Bue se tra&s#'te& as -uer0as =*aso>A ## =c#>
2 -uer0a )e te&s'+&A )e ser6'c'oA e& u& tor&'o )e u&a
co&e:'+& )e )es'0a#'e&to cr?t'coA N =N8>
2

-uer0a )e *rete&s'+& e& u& tor&'o )e ata res'ste&c'aA


N =N8>
2
r
res'ste&c'a e& te&s'+&A -actor'0a)aA )e a *arte )e 4rea
)e acero )e u&a 6'8a co#*uesta Bue tra/a9a e& te&s'+&A
N =N8>
2
u
-uer0a )e te&s'+& Bue re)uce e a*r'ete e& u&a co&e:'+&
)e )es'0a#'e&to cr?t'coA N =N8>
t 8rueso )e u& ee#e&to *a&oJ 8rueso )e a *are) )e u&a
secc'+& c'rcuar $uecaJ 8rueso )e a#a )e u&a 6'8a o
tra/e ar#a)aJ 8rueso tota )e a#a e& u&a 9u&ta 6'8aH
cou#&aJ 8rueso )e u&a osa )e co&creto Bue tra/a9a e&
co&strucc'+& co#*uestaJ 8rueso )e u&a *aca )e
ree&oJ 8rueso )e a *arte co&ecta)a cr?t'ca e& u&a
9u&ta ator&'a)aA ## =c#>
t
a
8rueso )e a#a )e u&a 6'8a o tra/e ar#a)aJ 8rueso )e
a#a )e u&a ca&a ut''0a)a co#o co&ector )e corta&teA
## =c#>
t
c
8rueso )e a#a )e u&a cou#&aA ## =c#>
t
p
8rueso )e *at?& )e u&a ca&a ut''0a)a co#o co&ector
)e corta&teJ 8rueso )e *at?& )e u&a secc'+& I o MA ##
=c#>
t
pc
8rueso )e *at?& )e u&a cou#&aA ## =c#>
< coe-'c'e&te )e re)ucc'+& )e 4reaJ se ut''0a *ara
cacuar e 4rea &eta e-ect'6a
+ -uer0a corta&te )e )'se@o )e os #o&ta&tes )e u&a
cou#&a ar#a)aA N =N8>
+
0
-uer0a corta&te )e )'se@oA N =N8>
+
8
res'ste&c'a &o#'&a a corta&teA N =N8>
+
.
res'ste&c'a )e )'se@o a corta&teA N =N8>
+
u
-uer0a Bue se '&tro)uce e& u&a cou#&a co#*uestaA N
=N8>
+
u
L -uer0a Bue )e/e tra&s#'t'rse *or #e)'o )e co&ectores
)e corta&te e& u&a cou#&a co#*uestaA N =N8>
J
r
a&c$o #e)'o )e as &er6a)uras )e u&a 4#'&a
aca&aa)aA ## =c#>
B
r
A B
u
coe-'c'e&tes Bue se ut''0a& *ara )eter#'&ar as
o&8'tu)es '
u
, '
r
)e 6'8as e& -e:'+&
! e:ce&tr'c')a) )e u&a co&e:'+&A ## =c#>
!
o
A $
o
coor)e&a)as )e ce&tro )e tors'+& )e u&a secc'+&
res*ecto a sus e9es ce&tro')aes , *r'&c'*aesA ## =c#>
H coc'e&te )e es-uer0o )e -ue&c'a )e acero )e a#a )e
u&a tra/e ar#a)a e&tre e es-uer0o )e -ue&c'a )e
acero )e os at'esa)ores
$ )'sta&c'a )e ce&tro')e )e 4rea e-ect'6a )e a osa )e
co&creto a e9e &eutro e4st'co )e u&a secc'+&
co#*uestaA ## =c#>
K #+)uo )e secc'+& *4st'coA ##R =c#R>
K
c
#+)uo )e secc'+& *4st'co )e u&a cou#&aA ##R =c#R>
K
v
#+)uo )e secc'+& *4st'co )e u&a 6'8aA ##R =c#R>
K
!
A K
$
#+)uos )e secc'+& *4st'co *ara -e:'+& are)e)or
)e os e9es P , YA res*ect'6a#e&teA ##R =c#R>
*ar4#etro Bue '&ter6'e&e e& a )eter#'&ac'+& )e a
res'ste&c'a )e u& #'e#/ro ar#a)o e& co#*res'+&
-actor )e re)ucc'+& )e a o&8'tu) )e u&a so)a)ura )e
-'ete
A
o3
)es*a0a#'e&to $or'0o&ta reat'6o )e *r'#er or)e&
)e os &'6ees Bue '#'ta& u& e&tre*'soA ## =c#>
)e-e:'+& )e u& *u&to )e e9e )e u&a cou#&a
)e-or#a)aA #e)')a res*ecto a a recta Bue u&e sus
e:tre#osA ## =c#>

o
)e-e:'+& #4:'#a e&tre a*o,os e& u& #'e#/ro
-e:oco#*r'#')o cu,os e:tre#os &o se )es*a0a&
'&ea#e&teA so/re e Bue actIa& car8as tra&s6ersaesA
## =c#>

f
)e-or#ac'+& u&'tar'a )e co&creto *ro)uc')a *or a
co&tracc'+& '/re
coc'e&te )e )'4#etro )e u& co&ector )e corta&te e&tre
e 8rueso )e #ater'a a Bue se sue)a
4&8uo e&tre a ?&ea )e acc'+& )e u&a -uer0a , e e9e
o&8'tu)'&a )e u&a so)a)ura )e -'eteA 8ra)os
*ar4#etro )e es/ete0 )e u&a cou#&aJ *ar4#etro Bue
se usa *ara )eter#'&ar e a&c$o e-ect'6o )e ee#e&tos
*a&os co#*r'#')os )e *are)es )e8a)as

e
*ar4#etro )e es/ete0 )e u&a cou#&a Bue -aa *or
tors'+& o -e:otors'+&
NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS !
coe-'c'e&te )e )es'0a#'e&to #e)'o
*ar4#etro Bue se usa *ara )eter#'&ar e a&c$o e-ect'6o
)e ee#e&tos *a&os co#*r'#')os )e *are)es )e8a)as
3 -uer0a corta&te )e )'se@o e& u& e&tre*'so =su#a )e
to)as as -uer0as $or'0o&taes )e )'se@o Bue o/ra&
e&c'#a )e 3>A N =N8>
Q
pc
M
su#a )e #o#e&tos e& as cou#&as Bue
co&curre& e& u& &u)oA NO## =N8Oc#>
Q
p$
M
su#a )e #o#e&tos e& as 6'8as Bue
co&curre& e& u& &u)oA NO## =N8Oc#>
>
u
-uer0a 6ert'ca )e )'se@o e& e e&tre*'so e&
co&s')erac'+&J '&cu,e car8as #uertas , 6'6as =su#a
)e -uer0as a:'aes )e )'se@o e& to)as as cou#&as )e
e&tre*'so>A N =N8>
I
n
su#a )e as res'ste&c'as &o#'&aes )e os co&ectores
)e corta&te cooca)os e&tre as secc'o&es )e #o#e&to
#4:'#o , #o#e&to &uoA N =N8>
coc'e&te )e )'4#etro )e co&ector )e corta&te e&tre e
8rueso )e #ater'a a Bue se sue)a
-actor Bue '&ter6'e&e e& e c4cuo )e 1 )e #'e#/ros
-e:oco#*r'#')os e& os Bue o/ra& car8as
tra&s6ersaes '&ter#e)'as
1. CONSIDERACIONES GENERALES
1.1 Alcance
E& estas Nor#as se '&cu,e& )'s*os'c'o&es *ara )'se@o ,
co&strucc'+& )e estructuras )e acero *ara e)'-'c'os ur/a&os ,
-a/r'es. Para *ue&tesA ta&BuesA torres *ara a&te&asA
estructuras '&)ustr'aes &o co&6e&c'o&aesA , otras
estructuras es*ec'aesA o )e caracter?st'cas *oco co#u&esA
*ue)e& &eces'tarse re8as o reco#e&)ac'o&es a)'c'o&aes.
1. Un!"a"e#
E& as ecuac'o&es , e:*res'o&es Bue a*arece& e& estas
Nor#as )e/e& ut''0arse as u&')a)es s'8u'e&tesA Bue
corres*o&)e& a s'ste#a '&ter&ac'o&a =SI>S
7uer0a N =&eTto&s>
Lo&8'tu) ## =#'?#etros>
Mo#e&to NO##
Es-uer0o MPa =#e8a*ascaes>
S'e#*re Bue es *os'/eA as ecuac'o&es est4& escr'tas e&
-or#a a)'#e&s'o&aJ cua&)o &o o esA 9u&to a as e:*res'o&es
e& s'ste#a '&ter&ac'o&a se escr'/e&A e&tre *ar3&tes'sA as
e:*res'o&es eBu'6ae&tes e& s'ste#a #3tr'co )ec'#a usuaJ
e& ese casoA as u&')a)es so&
7uer0a N8 =N'o8ra#os>
Lo&8'tu) c# =ce&t?#etros>
Mo#e&to N8Oc#
Es-uer0o N8<c#K
Los 6aores corres*o&)'e&tes a os )os s'ste#as &o so&
e:acta#e&te eBu'6ae&tesA *or o Bue ca)a s'ste#a )e/e
ut''0arse co& '&)e*e&)e&c'a )e otroA s'& $acer
co#/'&ac'o&es e&tre os )os.
Las u&')a)es Bue se #e&c'o&a& aBu? so& as /4s'cas )e os
)os s'ste#asJ s'& e#/ar8oA &o se *rete&)e *ro$'/'r e uso )e
otras u&')a)es e#*ea)as correcta#e&teA Bue e& ocas'o&es
*ue)e& ser #4s co&6e&'e&tesJ *or e9e#*oA e& e s'ste#a
#3tr'co usua *ue)e ser *re-er'/e e:*resar as o&8'tu)es e&
#A as -uer0as e& t , os #o#e&tos e& tO#.
1.$ Ma%e&!ale#
Los aceros Bue *ue)e& ut''0arse e& estructuras )'se@a)as )e
acuer)o co& estas Nor#asA as? co#o os re#ac$esA tor&'osA
co&ectores )e corta&teA #etaes )e a*ortac'+& , -u&)e&tes
*ara so)a)uraA so& os Bue se '&)'ca& e& as secc'o&es 1.3.1
a 1.3.2. Pue)e& ut''0arse otros #ater'aes , *ro)uctosA
)'-ere&tes )e os '&)'ca)osA s' so& a*ro/a)os *or e
)'se@a)or , a A)#'&'strac'+&. La a*ro/ac'+& *ue)e /asarse
e& es*ec'-'cac'o&es *u/'ca)as Bue esta/e0ca& as
*ro*'e)a)es , caracter?st'cas )e #ater'a o *ro)uctoA Bue o
$ace& a)ecua)o *ara e uso Bue se e *rete&)e )arA o e&
e&sa,es rea'0a)os e& u& a/orator'o acre)'ta)o *or a
e&t')a) )e acre)'tac'+& reco&oc')a e& os t3r#'&os )e a Le,
7e)era so/re Metroo8?a , Nor#a'0ac'+&.
E& os Ca*?tuos . =Co&e:'o&es> , 1 =Estructuras )Ict'es> se
'&cu,e& reco#e&)ac'o&es a)'c'o&aes.
Los 6aores )e es-uer0o )e -ue&c'aA 6
$
A , )e ru*tura e&
te&s'+&A 6
u
A Bue se ut''0ar4& e& e )'se@oA ser4& os
#?&'#os es*ec'-'ca)os e& a &or#a corres*o&)'e&te. No se
e#*ear4& e& e )'se@o os 6aores re*orta)os e& cert'-'ca)os
)e e&sa,es )e os *ro)uctos a#'&a)os.
1.3.1 Acero estructural
CO".( =ASTM A31> Acero estructura.
CO!! =ASTM A."!> Acero estructura co& ?#'te )e
-ue&c'a #?&'#o )e "!% MPa =" !.%
N8<c#K>.
CO";" =ASTM A"("> Acero estructura )e /a9a aeac'+& ,
ata res'ste&c'a.
CO";( =ASTM A.2"> Acero estructura )e ata res'ste&c'a ,
/a9a aeac'+& a #a&8a&esoH6a&a)'o.
1% NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS
=ASTM A.;;> Acero estructura )e ata res'ste&c'a ,
/a9a aeac'+& )e $asta 1%% ## )e
8ruesoA co& ?#'te )e -ue&c'a
#?&'#o )e 3(. MPa =3 .1. N8<c#K>.
=ASTM A!13> Per-'es )e acero )e ata res'ste&c'a ,
/a9a aeac'+&A )e ca')a) estructuraA
*ro)uc')os *or u& *roceso )e
trata#'e&to t3r#'co es*ec'a.
=ASTM A!!"> Acero estructura *ara *er-'es M
a#'&a)os *ara uso e& e)'-'c'os.
CO122 =ASTM A.3A 8ra)o C> Tu/os )e aceroA co& o s'&
costura.
CO1!! =ASTM A.%%> Tu/os )e acero a car/o&o *ara usos
estructuraesA -or#a)os e& -r?oA co& o
s'& costuraA )e secc'+& c'rcuar o )e
otras -or#as.
CO"%% =ASTM A.%1> Tu/os )e acero a car/o&o *ara usos
estructuraesA -or#a)os e& ca'e&teA
co& o s'& costura.
E& a ta/a 1.1 se '&)'ca& os 6aores )e os es-uer0os 6
$
,
6
u
)e os aceros 'sta)os arr'/a.
Tabla 1.1 Esfuerzos G
y
y G
u
de aceros estructurales
No#e&catura 6
$
=3>
6
u
=(>
NMP
1
ASTM
"
MPa N8<c#K MPa N8<c#K
CO".( A31 ".% " .3% (%% a
..%
( %;% a
. 1"%
CO!! A."! "!% " !.% (1( a
.;.
( ""% a
. !2.
CO";" A"(" "!% " !.% (3. ( (3%
3"% 3 "3. (1% ( 21%
. 3(. 3 .1. (;. ( !"%
CO";( A.2" "!% " !.% (1( ( ""%
3(. 3 .1. (.% ( .2%
(1( ( ""% .1. . "2%
(.% ( .2% ..% . 1"%
A!!" 3(. 3 .1. (.% a
1"%
( .2% a
1 33%
CO122 A.3 "(% " (1% (1( ( ""%
CO1!! A.%%
=.>
3"% 3 "3. (3% ( 31%
CO"%% A.%1 ".% " .3% (%% ( %;%
A.;; 3(.
=1>
3 .1.
=1>
(;3
=1>
( !"%
=1>
A!13 3(. a
(;3
=2>
3 .1. a
( !"%
=2>
((; a
1"%
=2>
( .2% a
1 33%
=2>
1
Nor#a Me:'ca&a
"
A#er'ca& Soc'et, -or Test'&8 a&) Mater'as.
3
Gaor #?&'#o 8ara&t'0a)o )e es-uer0o corresO
*o&)'e&te a ?#'te '&-er'or )e -ue&c'a )e #ater'a.
(
Es-uer0o #?&'#o es*ec'-'ca)o )e ru*tura e& te&s'+&.
Cua&)o se '&)'ca& )os 6aoresA e se8u&)o es e
#4:'#o a)#'s'/e.
.
ASTM es*ec'-'ca 6ar'os 8ra)os )e acero A.%%A *ara
tu/os c'rcuares , recta&8uares.
1
Para *er-'es estructuraesJ *ara *acas , /arrasA
ASTM es*ec'-'ca 6ar'os 6aoresA Bue )e*e&)e& )e
8rueso )e #ater'a.
2
De*e&)e )e 8ra)oJ ASTM es*ec'-'ca 8ra)os .%A 1%A
1. , 2%.
La )'recc'+& e& Bue se a#'&a& os *er-'es , *acas es a )e
#a,or '&ter3s e& e )'se@o )e as estructurasA *or o Bue e
es-uer0o )e -ue&c'a e& esa )'recc'+&A )eter#'&a)o *or
#e)'o )e e&sa,es est4&)ar )e te&s'+&A es a *ro*'e)a)
#ec4&'ca Bue )ec')eA e& a #a,or?a )e os casosA e t'*o )e
acero Bue $a )e e#*earse. S'& e#/ar8oA otras *ro*'e)a)es
#ec4&'casA taes co#o a&'sotro*?aA )uct'')a)A te&ac')a)A
-ac'')a) )e -or#a)o e& -r?oA res'ste&c'a a a corros'+&A
*ue)e& ser ta#/'3& '#*orta&tes *ara e co#*orta#'e&to
correcto )e a8u&as estructuras. Cua&)o 3ste sea e casoA
$a/r4 Bue re#'t'rse a a 'teratura es*ec'a'0a)a *ara o/te&er
a '&-or#ac'+& Bue *er#'ta esco8er e #ater'a #4s
a)ecua)o.
1.3.2 Remaches
ASTM A.%" Re#ac$es )e acero estructuraJ esta
es*ec'-'cac'+& '&cu,e tres 8ra)osS
5ra)o 1 Re#ac$es )e acero a car/+& *ara uso
8e&eraJ
5ra)o " Re#ac$es )e acero a car/o&oH#a&8a&esoA
*ara uso co& acerosJ ,
5ra)o 3 Se#e9a&te a 5ra)o "A *ero co& res'ste&c'a a
a corros'+& #e9ora)a.
La cert'-'cac'+& )e -a/r'ca&te co&st'tu,e e6')e&c'a
su-'c'e&te )e co&-or#')a) co& a &or#a.
1.3.3 Tornillos
MO11; =ASTM A3%2> Su9eta)ores )e acero a car/o&o co&
rosca est4&)ar e:ter'or =6
u
U (1(
MPaJ ( ""% N8<c#K>.
MO1"( =ASTM A3".> Tor&'os )e ata res'ste&c'a *ara
co&e:'o&es e&tre ee#e&tos )e acero
estructura V6
u
U ;3% MPa =; ((%
N8<c#K> *ara )'4#etros )e 13 a ".
## =
1
<" a 1 *u8.>A 6
u
U 2". MPa
=2 3;% N8<c#K> *ara )'4#etros )e "!
, 3; ## =1
1
<; , 1
1
<" *u8.>W.
NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS 11
MO1"3 =ASTM A(!%> Tor&'os )e acero aea)o trata)o
t3r#'ca#e&te *ara co&e:'o&es e&tre
ee#e&tos )e acero estructura
=6
u
U 1 %3. MPaA 1% ..% N8<c#K>.
1.3.4 Metales de aportacin y fundentes para soldadura
MO22 =AXS A..1> Eectro)os )e acero a car/o&oA
recu/'ertosA *ara so)a)ura *or arco
e3ctr'co.
MO;1 =AXS A...> Eectro)os )e acero )e /a9a aeac'+&A
recu/'ertosA *ara so)a)ura *or arco
e3ctr'co.
MO1%; =AXS A..12> Eectro)os )es&u)os )e acero a
car/o&o , -u&)e&tes *ara so)a)ura
*or arco e3ctr'co su#er8')o.
MO!2 =AXS A..1;> Metaes )e a*orte )e acero a
car/o&o *ara so)a)ura *or arco
e3ctr'co *rote8')o co& 8as.
MO!! =AXS A.."%> Eectro)os )e acero a car/o&o *ara
e *roceso )e so)a)ura *or arco
e3ctr'co co& eectro)o tu/uar
co&t'&uo.
1.3. !onectores de cortante de barra con cabeza para
construccin compuesta
Los co&ectores )e corta&te )e /arra co& ca/e0a Bue se
ut''0a& e& a co&strucc'+& co#*uesta =secc'+& 3.1> )e/e&
-a/r'carse co& /arras Bue cu#*a& os reBu's'tos )e ASTM
A1%;A EEs*ec'-'cac'+& *ara /arras )e acero a car/+&A
ter#'&a)as e& -r?oA )e ca')a) est4&)arA 8ra)os 1%1% a
1%"%F.
Las *ro*'e)a)es #ec4&'cas *r'&c'*aes )e os co&ectores
so&S
6
$
3(. MPa =3 .1. N8<c#K> =corresO
*o&)'e&te a u&a )e-or#ac'+&
*er#a&e&te )e %." *or c'e&to>
6
u
(1( MPa =( ""% N8<c#K>
Eo&8ac'+& e& .% ## "% *or c'e&toA #?&'#o
Re)ucc'+& )e 4rea .% *or c'e&toA #?&'#o
Las &o#e&caturas COPP o COPPP , MOPP o MOPPP
)es'8&a& &or#as ea/ora)as *or e Co#'t3 T3c&'co )e
Nor#a'0ac'+& )e a I&)ustr'a S')erIr8'caA o-'c'a'0a)as *or
a D'recc'+& 5e&era )e Nor#as )e a Secretar?a )e
Co#erc'o , 7o#e&to I&)ustr'aJ e&tre *ar3&tes's se $a&
'&)'ca)o as &or#as corres*o&)'e&tes )e a Soc'e)a)
A#er'ca&a )e E&sa,es , Mater'aes =ASTM> , )e a
Soc'e)a) A#er'ca&a )e a So)a)ura =AXS>.
1.3." #dentificacin
La es*ec'-'cac'+&A '&cu,e&)o t'*o o 8ra)oA e& su casoA a Bue
*erte&ece& os #ater'aes o *ro)uctosA se ')e&t'-'car4 )e
a8u&a )e as #a&eras s'8u'e&tesS
a> Por #e)'o )e cert'-'ca)os *ro*orc'o&a)os *or e
a#'&a)or o -a/r'ca&teA )e/')a#e&te correac'o&a)os
co& e #ater'a o *ro)ucto a Bue *erte&ece&J o
/> Por #e)'o )e #arcas e8'/es e& e #ater'a o *ro)uctoA
$ec$as *or e a#'&a)or o -a/r'ca&teA )e acuer)o co& a
es*ec'-'cac'+& corres*o&)'e&te.
1.3.$ Acero estructural no identificado
Co& a a*ro/ac'+& )e )'se@a)orA *ue)e ut''0arse acero
estructura &o ')e&t'-'ca)o e& #'e#/ros o )etaes *oco
'#*orta&tesA e& os Bue as *ro*'e)a)es -?s'cas *rec'sas , a
so)a/'')a) )e acero &o a-ecte& a res'ste&c'a )e a
estructura.
1.4 C&!%e&!'# "e "!#e('
E )'#e&s'o&a#'e&to )e as estructuras , )e os ee#e&tos
Bue as co#*o&e& se e-ectuar4 )e acuer)o co& os cr'ter'os
reat'6os a os esta)os ?#'te )e -aa , )e ser6'c'o
esta/ec')os e& e T?tuo Se:to )e Re8a#e&to , e& estas
Nor#asA o *or a8I& *roce)'#'e&to ater&at'6o Bue cu#*a
co& os reBu's'tos )e Art?cuo 1!. )e #e&c'o&a)o T?tuo
Se:to.
Se8I& e cr'ter'o )e esta)os ?#'te )e -aaA as estructuras
)e/e& )'#e&s'o&arse )e #a&era Bue a res'ste&c'a )e )'se@o
)e to)a secc'+& co& res*ecto a ca)a -uer0a o #o#e&to
'&ter&o Bue actIe e& ea =-uer0a a:'aA -uer0a corta&teA
#o#e&to -e:'o&a&teA #o#e&to )e tors'+&> o a a
co#/'&ac'+& )e )os o #4s )e eosA sea '8ua o #a,or Bue e
o os 6aores )e )'se@o )e )'c$a -uer0a o #o#e&to '&ter&os.
Las res'ste&c'as )e )'se@o )e/e& '&cu'r e -actor )e
res'ste&c'a 6
.
corres*o&)'e&te. Las -uer0as , #o#e&tos
'&ter&os )e )'se@o se o/t'e&e&A e& 8e&eraA #ut'*'ca&)o *or
e -actor )e car8a 6
1
corres*o&)'e&te os 6aores )e as
-uer0as , #o#e&tos '&ter&os cacua)os /a9o acc'o&es
&o#'&aes.
E& os casos e& Bue os e-ectos 8eo#3tr'cos )e se8u&)o
or)e& '&-u,a& s'8&'-'cat'6a#e&te e& a res*uesta )e a
estructuraA as -uer0as , #o#e&tos '&ter&os )e )'se@o )e/e&
o/te&erse #ut'*'ca&)o as acc'o&es &o#'&aes *or os
-actores )e car8a a&tes )e e-ectuar e a&4's'sA e Bue se e6a
a ca/o co& as acc'o&es &o#'&aes -actor'0a)as.
A)e#4s )e os esta)os ?#'te )e -aaA )e/e& re6'sarse
ta#/'3& os esta)os ?#'te )e ser6'c'oJ es )ec'rA se
co#*ro/ar4 Bue as res*uestas )e a estructura
1" NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS
=)e-or#ac'o&esA 6'/rac'o&esA etc.> Bue)e& '#'ta)as a
6aores taes Bue e -u&c'o&a#'e&to e& co&)'c'o&es )e
ser6'c'o sea sat's-actor'o.
1.) T!*'# "e e#%&+c%+&a# , -.%'"'# "e an/l!#!#
To)a co&strucc'+& )e/e co&tar co& u&a estructura Bue te&8a
caracter?st'cas a)ecua)as *ara ase8urar su esta/'')a) /a9o
car8as 6ert'caes , Bue e *ro*orc'o&e res'ste&c'a , r'8')e0
su-'c'e&tes *ara res'st'r os e-ectos co#/'&a)os )e as car8as
6ert'caes , )e as $or'0o&taes Bue actIe& e& cuaBu'er
)'recc'+&. Cua&)o sea& s'8&'-'cat'6osA )e/er4& to#arse e&
cue&ta ta#/'3& os e-ectos *ro)uc')os *or otras acc'o&esA
co#o se '&)'ca e& e Art?cuo 1;. )e T?tuo Se:to )e
Re8a#e&to.
Pue)e& ut''0arse estructuras )e a8u&o )e os )os t'*os
/4s'cos Bue se )escr'/e& a co&t'&uac'+&. E& ca)a caso
*art'cuar e a&4's'sA )'se@oA -a/r'cac'+& , #o&ta9e )e/e&
$acerse )e #a&era Bue se o/te&8a u&a estructura cu,o
co#*orta#'e&to corres*o&)a a )e t'*o ee8')o. De/e
*restarse *art'cuar ate&c'+& a )'se@o , co&strucc'+& )e as
co&e:'o&es.
Las estructuras t'*o 1A co#I&#e&te )es'8&a)as #arcos
r?8')os o estructuras co&t'&uasA se caracter'0a& *orBue os
#'e#/ros Bue as co#*o&e& est4& u&')os e&tre s? *or #e)'o
)e co&e:'o&es r?8')asA ca*aces )e re)uc'r a u& #?&'#o as
rotac'o&es reat'6as e&tre os e:tre#os )e as /arras Bue
co&curre& e& ca)a &u)oA )e #a&era Bue e a&4's's *ue)e
/asarse e& a su*os'c'+& )e Bue os 4&8uos or'8'&aes e&tre
esos e:tre#os se co&ser6a& s'& ca#/'o a )e-or#arse a
estructura. Las co&e:'o&es )e/e& sat's-acer to)os os
reBu's'tos a*'ca/es )e a secc'+& ..;.
Las estructuras t'*o " so& as Bue est4& -or#a)as *or
#'e#/ros u&')os e&tre s? *or #e)'o )e co&e:'o&es Bue
*er#'te& rotac'o&es reat'6asA , Bue so& ca*aces )e
tra&s#'t'r a tota')a) )e as -uer0as &or#aes , corta&tesA
as? co#o #o#e&tos &o #a,ores )e "% *or c'e&to )e os
#o#e&tos res'ste&tes )e )'se@o )e os #'e#/ros
co&s')era)os. E& e a&4's's se '8&ora& as restr'cc'o&es a as
rotac'o&es.
Las estructuras t'*o 1 *ue)e& a&a'0arse , )'se@arse
ut''0a&)o #3to)os e4st'cos o *4st'cosJ estos It'#os so&
a*'ca/es cua&)o se sat's-ace& os reBu's'tos s'8u'e&tesS
a> E 6aor #?&'#o 8ara&t'0a)o )e es-uer0o corres*o&O
)'e&te a ?#'te '&-er'or )e -ue&c'a )e aceroA 6
$
A &o es
#a,or Bue e ;% *or c'e&to )e su es-uer0o #?&'#o
es*ec'-'ca)o )e ru*tura e& te&s'+&A 6
u
A &' Bue ((% MPa
=( .%% N8<c#K>.
/> La cur6a car8aH)e-or#ac'+& )e acero t'e&e as
caracter?st'cas &ecesar'as *ara Bue *ue)a *rese&tarse a
re)'str'/uc'+& )e #o#e&tos reBuer')a *ara a -or#ac'+&
)e #eca&'s#o )e coa*so. Para eoA )e/e te&er u&a
0o&a )e ce)e&c'aA )e )e-or#ac'+& crec'e&te /a9o
es-uer0o *r4ct'ca#e&te co&sta&teA corres*o&)'e&te a u&
aar8a#'e&to #4:'#o &o #e&or )e u&o *or c'e&toA
se8u')a )e u&a 0o&a )e e&)urec'#'e&to *or
)e-or#ac'+&A , e aar8a#'e&to corres*o&)'e&te a a
ru*tura &o )e/e ser #e&or )e "% *or c'e&to.
c> Las reac'o&es a&c$o<8rueso )e os ee#e&tos *a&os
Bue co#*o&e& os *er-'es cu#*e& os reBu's'tos )e as
secc'o&es t'*o 1 + " =secc'+& ".3.1>A cua&)o os e-ectos
s?s#'cos &o so& cr?t'cosA , )e as secc'o&es t'*o 1
cua&)o s? o so&.
)> Los #'e#/ros est4& co&tra6e&tea)os atera#e&te )e
acuer)o co& os reBu's'tos )e a secc'+& 3.3.".1.
e> Se cooca& at'esa)ores )o/esA e& os )os a)os )e
a#aA e& as secc'o&es )e os #'e#/ros Bue rec'/e&
car8as co&ce&tra)as e& as Bue a*are0ca& art'cuac'o&es
*4st'cas e& e e6e&tua #eca&'s#o )e coa*so.
-> N'&8u&o )e os #'e#/ros )e a estructura Bue
'&ter6'e&e e& e #eca&'s#o )e coa*so est4 so#et')o a
car8as Bue *ue)a& *ro)uc'r -aas *or -at'8aA &' so&
*os'/es -aas )e t'*o -r48' ocas'o&a)o *or car8as )e
'#*actoA /a9as te#*eraturas u otros -actores.
8> Se cu#*e& as co&)'c'o&es '&)'ca)as e& as secc'o&es
1...1." , 1...1.3 *ara estructuras )'se@a)as *4st'caO
#e&te.
E& as estructuras t'*o 1 a&a'0a)as e4st'ca#e&te se a)#'te
re)'str'/u'r os #o#e&tos o/te&')os )e a&4's'sA
sat's-ac'e&)o as co&)'c'o&es )e eBu''/r'o )e -uer0as ,
#o#e&tos e& 6'8asA &u)os , e&tre*'sosA , )e #a&era Bue
&'&8I& #o#e&to se re)u0ca e& 6aor a/souto e& #4s )e 3%
*or c'e&to e& 6'8as Bue cu#*a& co& os reBu's'tos *ara
secc'o&es t'*o 1 + " )e a secc'+& ".3 , cu,o *at?&
co#*r'#')o est3 so*orta)o atera#e&te e& -or#a co&t'&uaA
o est3 *ro6'sto )e so*ortes ateraes co& se*arac'o&es &o
#a,ores Bue '
p
=ecuac'o&es 3.33 , 3.3(> e& 0o&as )e
-or#ac'+& )e art'cuac'o&es *4st'casA &' e& #4s )e 1. *or
c'e&to e& 6'8as t'*o 3 *ro6'stas )e so*orte atera
#e&c'o&a)o arr'/a , e& cou#&as t'*o 1A " + 3.
No se *er#'te &'&8u&a re)'str'/uc'+& )e #o#e&tos e& 6'8as
o cou#&as t'*o (.
Las estructuras t'*o " *ue)e& usarse e& ee#e&tos
secu&)ar'osA , se ace*ta& e& a estructura *r'&c'*a s' se
ut''0a& #urosA co&tra6e&teosA #arcos r?8')osA o u&a
co#/'&ac'+& )e eos Bue 9u&to co& as osas u otros
)'a-ra8#as $or'0o&taes *ro*orc'o&e& a a co&strucc'+& e&
co&9u&to r'8')e0 atera a)ecua)a , ca*ac')a) *ara res'st'r
as -uer0as $or'0o&taes Bue *ue)a& o/rar so/re ea.
NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS 13
S' se co&oce& as caracter?st'cas )e res'ste&c'aA r'8')e0 ,
)uct'')a) )e co&e:'o&es co#*re&)')as e&tre as
corres*o&)'e&tes a os )os t'*os )e estructuras #e&c'o&a)as
arr'/aA esas caracter?st'cas *ue)e& '&cor*orarse e& e a&4's's
, )'se@o. Estas co&e:'o&esA E*arc'a#e&te restr'&8')asFA
*ue)e& usarse e& a estructura *r'&c'*a )e e)'-'c'os cu,a
atura &o e:ce)a )e oc$o *'sos o 3% #A o )e atura #a,orA s'
se co#*e#e&ta& co& #urosA co&tra6e&teosA #arcos r?8')osA
o u&a co#/'&ac'+& )e eos.
Las caracter?st'cas )e as co&e:'o&es *arc'a#e&te
restr'&8')as )e/e& estar )ocu#e&ta)as e& a 'teraturaJ e&
caso co&trar'oA se esta/ecer4& co& #3to)os a&a?t'cos o
e:*er'#e&taes.
1..1 M%todos de an&lisis de estructuras tipo 1
E& e )'se@o )e estructuras t'*o 1 se te&)r4& e& cue&ta os
e-ectos 8eo#3tr'cos )e se8u&)o or)e& =>L>.
S' e )'se@o )e a estructura se /asa e& u& a&4's's *4st'coA
as res'ste&c'as &ecesar'as se )eter#'&ar4& *or #e)'o )e u&
a&4's's *4st'co )e se8u&)o or)e&A Bue )e/er4 sat's-acer os
reBu's'tos )e a secc'+& 1...
Cua&)o as -uer0as , #o#e&tos '&ter&os )e )'se@o se
o/te&8a& *or #e)'o )e u& a&4's's e4st'coA 3ste ser4 )e
se8u&)o or)e&A , e& 3 se to#ar4& e& cue&taA co#o #?&'#oA
os '&cre#e&tos )e as acc'o&es '&ter&as *ro)uc')as *or as
car8as 6ert'caes a actuar so/re a estructura )e-or#a)a
atera#e&te ,A cua&)o sea& s'8&'-'cat'6osA os e-ectos )e a
*ast'-'cac'+& *arc'a )e a estructura.
Los -actores Bue &o se co&s')era& e& e a&4's's se '&cu,e&A
)e #a&era '&)'rectaA e& as -+r#uas )e )'se@oA *or o Bue
os #3to)os )e )'se@o )e ee#e&tos -e:oco#*r'#')os
)e*e&)e& )e t'*o )e a&4's's Bue se $a,a e-ectua)o. La
)'-'cuta) )e )'se@o est4A e& 8e&eraA e& ra0+& '&6ersa a a
*rec's'+& )e a&4's's.
1.5.1.1 Anlisis elstico de segundo orden
E a&4's's e4st'co )e as estructuras )e/e '&cu'r os e-ectos
Bue ocas'o&a& as car8as 8ra6'tac'o&aes a o/rar so/re a
estructura )e-or#a)a atera#e&te =e-ecto >L>J as
)e-or#ac'o&es ateraes *ue)e& )e/erse a acc'o&es
$or'0o&taesA a as'#etr?as e& a estructura o e& as car8as
6ert'caes Bue o/ra& so/re eaA o a u&a co#/'&ac'+& )e
a#/os -actores. De/e& te&erse e& cue&taA ta#/'3&A as
-uer0as -'ct'c'as $or'0o&taes Bue se '&)'ca& e& a secc'+&
3.(.". Los e-ectos #e&c'o&a)os )e/e& )eter#'&arseA )e
*re-ere&c'aA co& u& a&4's's )e se8u&)o or)e&.
Co#o u&a ater&at'6aA os e-ectos e4st'cos )e se8u&)o or)e&
)e estructuras re8uares *ue)e& e6auarse co#o se '&)'ca a
co&t'&uac'+&.
U&a #a&era a*ro:'#a)a )e cacuar os #o#e&tos )e
se8u&)o or)e& e& os e:tre#os )e as cou#&as )e #arcos
re8uares =*ara as co&)'c'o&es )e re8uar')a)A 6er a secc'+&
3.(> cu,o )'se@o Bue)a re8')o *or a co#/'&ac'+& )e car8as
6ert'caes , $or'0o&taesA co&s'ste e& e6auar *or se*ara)o
os #o#e&tos *ro)uc')os *or os )os t'*os )e car8asA
ut''0a&)o #3to)os )e a&4's's co&6e&c'o&a )e *r'#er
or)e&A , e& o/te&er os #o#e&tos -'&aes co#o s'8ueS
Mo#e&tos )e )'se@o e& os e:tre#os )e as cou#&asS
M
uo
U M
ti
Y A
"
M
tp
=1.1>
Mo#e&tos )e )'se@o e& a 0o&a ce&tra )e a cou#&aS
Q
uo
M U A
1
&M
ti
Y A
"
M
tp
> =1.">
M
ti
, M
tp
so& os #o#e&tos )e )'se@o e& os e:tre#os )e a
cou#&a *ro)uc')osA res*ect'6a#e&teA *or car8as Bue &o
ocas'o&a& )es*a0a#'e&tos ateraes a*rec'a/es )e esos
e:tre#os , *or acc'o&es Bue s? ocas'o&a& esos
)es*a0a#'e&tos. E& 3stasA )e/e& '&cu'rse os e-ectos )e as
-uer0as -'ct'c'as $or'0o&taes Bue se )escr'/e& e& a secc'+&
3.(.".
Co& a ecuac'+& 1.1 se o/t'e&e& os #o#e&tos e& os
e:tre#osA Bue '&cu,e& e e-ecto >LA , co& a ecuac'+& 1."
se )eter#'&a& os #o#e&tos e& a 0o&a ce&tra )e a
cou#&aA a#*'-'ca)os *or e-ecto >L cua&)o 3ste es
s'8&'-'cat'6o. E e-ecto >L se )e/e a Bue a -uer0a &or#a
)e9a )e estar a*'ca)a a o ar8o )e e9e )e a cou#&a a
)e-or#arse 3sta e&tre sus e:tre#os.
E& 8e&eraA os #o#e&tos M
ti
so& *ro)uc')os *or car8as
6ert'caes , os M
tp
*or acc'o&es $or'0o&taesA )e 6'e&to o
s's#oA , *or as -uer0as $or'0o&taes -'ct'c'as )e a secc'+&
3.(."A au&Bue as car8as 6ert'caes *ue)e& ocas'o&ar
#o#e&tos M
tp
s'8&'-'cat'6os e& estructuras #u, as'#3tr'cas
e& 8eo#etr?a o car8as.
E& #arcos Bue -or#a& *arte )e estructuras Bue t'e&e&
r'8')e0 su-'c'e&teA *ro*'a o *ro*orc'o&a)a *or su '&teracc'+&
co& co&tra6e&teos o #uros )e corta&teA *ara Bue *ue)a&
)es*rec'arse os e-ectos )e es/ete0 )e/')os a
)es*a0a#'e&tos ateraes )e e&tre*'so =6er '&c'so "."."./>A
)esa*arece e t3r#'&o A
"
M
tp
)e as ecuac'o&es 1.1 , 1."A ,
os #o#e&tos M
ti
so& a su#a )e os *ro)uc')os *or as
acc'o&es 6ert'caes , $or'0o&taes.
Las estructuras *ue)e& estar a)ecua)a#e&te co&traO
6e&tea)as e& u&a soa )'recc'+&A e& cu,o caso os #o#e&tos
)e )'se@o se e6auar4& )e #a&era )'-ere&te e& ca)a u&a )e
as )'recc'o&es.
1( NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS
Los -actores )e a#*'-'cac'+& )e os #o#e&tosA A
1
, A
"
A se
cacua& co& as ecuac'o&es s'8u'e&tesS
1
1
1
E .
u
> 6
>
1
A

=1.3>
?
A

1
1
"
=1.(>
o
I >
>
A
E
u
<
1
1
"
"

=1..>
S'e#*re Bue sea *os'/eA se reco#'e&)a Bue A
"
se cacue
co& a ecuac'+& 1.(.
>
E1
MA
t
N E< &E'<r>K car8a cr?t'ca )e *a&)eo
e4st'co )e a cou#&a Bue se est4 )'se@a&)o. Se
cacua co& u& coe-'c'e&te E #e&or o '8ua Bue 1.%A
Bue corres*o&)e a cou#&as cu,os e:tre#os &o se
)es*a0a& atera#e&teA aI& e& os casos e& Bue e:'ste&
esos )es*a0a#'e&tosJ
>
E"
MA
t
N E< &E'<r>K )o&)e e coe-'c'e&te E
corres*o&)e a #arcos s'& co&tra6e&teoJ a su#a
co#*re&)e to)as as cou#&as )e e&tre*'so e&
co&s')erac'+&J
' o&8'tu) &o so*orta)a atera#e&te e& e *a&o )e a
-e:'+&J
r ra)'o )e 8'ro corres*o&)'e&teJ
E -actor )e o&8'tu) e-ect'6a e& e *a&o )e a -e:'+&J
>
u
-uer0a a:'a )e )'se@o e& a cou#&a e& co&s')erac'+&J
>
u
su#a )e -uer0as a:'aes )e )'se@o e& to)as as
cou#&as )e e&tre*'so e& co&s')erac'+&J
? ?&)'ce )e esta/'')a) )e e&tre*'so )e-'&')o e& e '&c'so
"."."./J
6
.
-actor )e res'ste&c'a Bue se to#a '8ua a %.!J
I -actor )e co#*orta#'e&to s?s#'coA )e-'&')o e& e
Ca*?tuo . )e as Nor#as T3c&'cas Co#*e#e&tar'as
*ara D'se@o *or S's#o. E& )'se@o *or 6'e&to se to#a
IU1.0J ,
1 coe-'c'e&te Bue )e*e&)e )e a e, )e 6ar'ac'+& )e
#o#e&to -e:'o&a&teJ se cacua co#o s'8ueS
a> M'e#/ros -e:oco#*r'#')os Bue -or#a& *arte )e
#arcos co&tra6e&tea)os o s'& co&tra6e&teoA so/re
os Bue &o o/ra& car8as tra&s6ersaes a*'ca)as e&
*u&tos '&ter#e)'os
1U 0.6 O0.) M
1
FM
"
A *ara tra#os Bue se
-e:'o&a& e& cur6atura
s'#*e.
1U 0.6 = 0.) M
1
FM
"
A *ara tra#os Bue se
-e:'o&a& e& cur6atura
)o/e.
M
1
, M
"
so&A res*ect'6a#e&teA e #e&or , e
#a,or )e os #o#e&tos e& os e:tre#os )e tra#o
)e /arra e& co&s')erac'+& =*ue)e ser a cou#&a
co#*eta o u&a *arte )e eaA e&tre *u&tos
so*orta)os atera#e&te>A to#a)os e& 6aor
a/souto.
/> M'e#/ros -e:oco#*r'#')os Bue -or#a& *arte )e
#arcos co&tra6e&tea)os o s'& co&tra6e&teoA so/re
os Bue o/ra& car8as tra&s6ersaes a*'ca)as e&
*u&tos '&ter#e)'osA '&)e*e&)'e&te#e&te )e Bue
$a,a o &o #o#e&tos e& sus e:tre#os =e& esta
cate8or?a se '&cu,e& as cuer)as co#*r'#')as )e
ar#a)uras su9etas a car8as tra&s6ersaes a*'ca)as
e&tre os &u)osA , as cou#&as co& car8as
tra&s6ersaes e&tre os a*o,os>S
E
u
>
>
1 + 1
=1.1>
)o&)e
1
K
K
L
' M
? E P
ou
o


=1.2>
? #o#e&to )e '&erc'a are)e)or )e u& e9e
&or#a a *a&o )e -e:'+&J

o
, M
ou
)e-e:'+& #4:'#a , #o#e&to #4:'#o
e&tre a*o,osA )e/')os a as car8as
tra&s6ersaes , a os #o#e&tos e& os
e:tre#osA cua&)o 3stos so& )'-ere&tes )e cero.
E& u8ar )e cacuar 1 co#o se aca/a )e )escr'/'rA
*ue)e& usarse os 6aores s'8u'e&tesS s' os
e:tre#os )e #'e#/ro est4& restr'&8')os
a&8uar#e&teA 1U0.-5J s' &o o est4&A 1U1.0.
Las ecuac'o&es 1.1 a 1.2 so& a*'ca/es *ara -e:'+&
are)e)or )e cuaBu'era )e os e9es ce&tro')aes ,
*r'&c'*aesA P , YA )e as secc'o&es tra&s6ersaes )e as
cou#&as.
To)as as -uer0as '&ter&as ,A e& es*ec'aA os #o#e&tos e&
as tra/esA )e/e& '&cre#e&tarse )e #a&era Bue se sat's-a8a
e eBu''/r'o co& os #o#e&tos a#*'-'ca)os e& as
cou#&as.
NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS 1.
1.5.1.2 Marcos contraventeados
E s'ste#a 6ert'ca )e co&tra6e&teo )e u& co&strucc'+& )e
6ar'os *'sosA )e/e ser a)ecua)o *araS
a> E6'tar e *a&)eo )e a estructura /a9o car8as 6ert'caes
)e )'se@oJ ,
/> Co&ser6ar a esta/'')a) atera )e a estructuraA
'&cu,e&)o os e-ectos ocas'o&a)os *or os )es*a0aO
#'e&tos ateraes =e-ecto >L>A /a9o car8as 6ert'caes ,
$or'0o&taes )e )'se@o.
S' e e)'-'c'o est4 *ro6'sto )e #uros )e corta&te '8a)os a os
#arcos *or #e)'o )e osas )e co&creto u otros s'ste#as )e
*'so )e r'8')e0 , res'ste&c'a a)ecua)asA esos #uros )e
corta&te -or#a& *arte )e s'ste#a 6ert'ca )e co&tra6e&teo.
E& estructuras )'se@a)as *4st'ca#e&teA as -uer0as a:'aes
e& os #'e#/ros )e os #arcos co&tra6e&tea)osA *ro)uc')as
*or as -uer0as 6ert'caes , $or'0o&taes )e )'se@oA &o )e/e&
e:ce)er )e %.;.>
$
A )o&)e >
$
es e *ro)ucto )e 4rea )e a
secc'+& tra&s6ersa )e #'e#/ro *or e es-uer0o )e -ue&c'a
)e acero.
Las 6'8as '&cu')as e& e s'ste#a 6ert'ca )e co&tra6e&teo se
)'se@ar4& co#o ee#e&tos -e:oco#*r'#')osA te&'e&)o e&
cue&ta as -uer0as )e co#*res'+& a:'a or'8'&a)as *or as
car8as $or'0o&taes.
1.5.1.3 Marcos sin contraventeo
La res'ste&c'a )e os #arcos Bue -or#a& *arte )e e)'-'c'os
care&tes )e co&tra6e&teo , )e #uros )e corta&te se
)eter#'&a co& u&a a&4's's rac'o&a Bue )e/e '&cu'r os
e-ectos *ro)uc')os *or )es*a0a#'e&tos ateraes )e os
&'6ees =e-ecto >L> , *or a )e-or#ac'+& a:'a )e as
cou#&asA cua&)o sea s'8&'-'cat'6a.
Los #arcos )e/e& ser esta/es /a9o car8as 6ert'caes )e
)'se@o , /a9o a co#/'&ac'+& )e 3stas , as -uer0as
$or'0o&taes )e )'se@o. E& estructuras )'se@a)as
*4st'ca#e&teA a -uer0a a:'a )e as cou#&asA *ro)uc')a
*or so'c'tac'o&es )e )'se@oA &o e:ce)er4 )e %.2.>
$
.
Cua&)o e& a estructura $a,a cou#&as e& as Bue as 6'8as
se a*o,e& *or #e)'o )e u&'o&es Bue &o tra&s#'ta& #o#e&to
-e:'o&a&te , BueA *or co&s'8u'e&teA &o co&tr'/u,a& a a
r'8')e0 atera )e co&9u&toA e e-ecto )esesta/''0a)or )e as
car8as 6ert'caes Bue o/ra& so/re eas se to#ar4 e& cue&ta
a )'se@ar as cou#&as )e os #arcos r?8')os.
. PROPIEDADES GEOMTRICAS
.1 &ea# "e la# #ecc!'ne# %&an#0e&#ale#
2.1.1 'eneralidades
E 4rea tota )e u& #'e#/roA A
t
A es e 4rea co#*eta )e su
secc'+& tra&s6ersaA , as 4reas &etasA A
n
A , &eta e-ect'6aA
A
e
A so& as Bue se o/t'e&e& a $acer as )e)ucc'o&es Bue se
es*ec'-'ca& #4s a)ea&te.
E 4rea tota A
t
es '8ua a a su#a )e os *ro)uctos )e
8rueso *or e a&c$o )e to)os os ee#e&tos Bue co#*o&e& a
secc'+&A #e)')os e& u& *a&o *er*e&)'cuar a e9e )e
#'e#/ro.
2.1.2 (rea neta de miembros en tensin
E 4rea &eta )e u& #'e#/ro e& te&s'+&A A
n
A se o/t'e&e
su#a&)o os *ro)uctos )e 8rueso )e ca)a u&a )e as *artes
Bue o co#*o&e& *or su a&c$o &etoA Bue se )eter#'&a co#o
s'8ueS
a> E& e c4cuo )e 4rea &eta )e /arras e& te&s'+& o e&
corta&teA e a&c$o )e os a8u9eros *ara re#ac$es o
tor&'os se to#a 1.. ## =
1
<11 *u8.> #a,or Bue e
)'4#etro &o#'&a )e a8u9eroA #e)')o &or#a#e&te a a
)'recc'+& )e os es-uer0os.
/> Cua&)o $a, 6ar'os a8u9eros e& u&a &or#a a e9e )e a
*'e0aA e a&c$o &eto )e ca)a *arte )e a secc'+& se
o/t'e&e resta&)o a a&c$o tota a su#a )e os a&c$os )e
os a8u9eros.
c> Cua&)o os a8u9eros est4& )'s*uestos e& u&a ?&ea
)'a8o&a res*ecto a e9e )e a *'e0a o e& 0'80a8A se
)e/e& estu)'ar to)as as tra,ector'as *os'/es *ara
)eter#'&ar a cu4 )e eas e corres*o&)e e a&c$o &eto
#e&orA Bue es e Bue se ut''0a *ara cacuar e 4rea &eta.
E a&c$o &eto )e ca)a u&a )e as *artes Bue -or#a& a
secc'+&A corres*o&)'e&te a ca)a tra,ector'aA se o/t'e&e
resta&)o )e a&c$o tota a su#a )e os a&c$os )e to)os
os a8u9eros Bue se e&cue&tra& so/re a tra,ector'a
esco8')aA , su#a&)o *ara ca)a es*ac'o e&tre a8u9eros a
ca&t')a) sK<(gA )o&)e s es a se*arac'+& o&8'tu)'&a
ce&tro a ce&tro e&tre os )os a8u9eros co&s')era)os
=*aso> , g a se*arac'+& tra&s6ersa ce&tro a ce&tro
e&tre eos =8ra#'>.
E a&c$o tota )e 4&8uos se to#a '8ua a a su#a )e os
a&c$os )e as )os aas #e&os e 8rueso. La )'sta&c'a
tra&s6ersa e&tre a8u9eros s'tua)os e& aas o*uestas es '8ua
a a su#a )e os )os 8ra#'esA #e)')os )es)e os /or)es
e:ter'ores )e 4&8uoA #e&os e 8rueso )e 3ste.
A )eter#'&ar e 4rea &eta a tra63s )e so)a)ura )e ta*+& o
)e ra&ura &o )e/e te&erse e& cue&ta e #eta )e a*ortac'+&.
11 NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS
2.1.3 (rea neta efecti)a de miembros en tensin o
compresin
E 4rea &eta e-ect'6a )e #'e#/ros e& te&s'+& o co#*res'+&
se cacua co#o s'8ueS
Cua&)o a car8a se tra&s#'te )'recta#e&te a ca)a u&a )e as
*artes Bue co#*o&e& a secc'+& tra&s6ersa )e #'e#/roA
*or #e)'o )e re#ac$esA tor&'os o so)a)uras cooca)os e&
to)a easA e& *ro*orc'+& a sus 4reas tra&s6ersaesA e 4rea
&eta e-ect'6a A
e
es '8ua a 4rea &eta A
n
e& #'e#/ros e&
te&s'+&A , e 4rea tota A
t
e& #'e#/ros co#*r'#')os.
Cua&)o a car8a se tra&s#'te *or #e)'o )e tor&'os o
re#ac$es cooca)os e& a8u&as )e as *artes Bue co#*o&e&
a secc'+&A *ero &o e& to)asA e 4rea &eta e-ect'6a es '8ua aS
M'e#/ros e& te&s'+&S
A
e
U < A
n
=".1>
M'e#/ros e& co#*res'+&S
A
e
U < A
t
=".">
Cua&)o a car8a se tra&s#'te *or #e)'o )e so)a)uras
cooca)as e& a8u&as )e as *artes Bue co#*o&e& a secc'+&A
*ero &o e& to)asA e 4rea &eta e-ect'6a es '8ua aS
A
e
U < A
t
=".3>
)o&)e < es u& coe-'c'e&te )e re)ucc'+& )e 4reaA cu,os
6aores se '&)'ca& a co&t'&uac'+&J *ue)e& ut''0arse 6aores
#4s 8ra&)es cua&)o se 9ust'-'Bue& co& *rue/as u otros
cr'ter'os reco&oc')os.
<U1 H & ! F'> 0.5 A e:ce*to e& os casos
'&)'ca)os #4s a)ea&te =".(>
)o&)e
! e:ce&tr'c')a) )e a co&e:'+& =)'sta&c'a )e ce&tro')e
)e #'e#/ro a *a&o e& e Bue se tra&s#'te a -uer0a
corta&teJ as secc'o&es I o M se trata& co#o )os t3s>J ,
' o&8'tu) )e a co&e:'+& e& a )'recc'+& )e a car8a.
a> Co&e:'o&es re#ac$a)as o ator&'a)as
E& u8ar )e os cacua)os co& a ec. ".(A *ue)e& ut''0arse
os 6aores )e < s'8u'e&tesS
1> Secc'o&es a#'&a)as o so)a)as M o I co& *at'&es )e
a&c$o &o #e&or Bue "<3 )e *erate , t3s estructuraes
o/te&')as )e eas o -or#a)as *or )os *acas so)a)asA
co&ecta)as *or os *at'&es co& tres o #4s co&ectores e&
ca)a ?&ea e& a )'recc'+& )e os es-uer0osS <U0.50.
"> Secc'o&es a#'&a)as o so)a)as M o I Bue &o cu#*a&
as co&)'c'o&es )e '&c'so a&ter'orA t3s estructuraes
o/te&')as )e easA o -or#a)as *or )os *acas so)a)asA
, to)as as secc'o&es resta&tesA '&cu')as as -or#a)as
*or 6ar'as *acasA co& tres o #4s co&ectores e& ca)a
?&ea e& a )'recc'+& )e os es-uer0osS <U 0.-5.
3> To)os os #'e#/ros Bue te&8a& s+o )os co&ectores e&
ca)a ?&ea e& a )'recc'+& )e os es-uer0osS <U0.,5.
(> A&8uos co&ecta)os *or u&a soa aa co&
J Cuatro o #4s co&ectores e& a )'recc'+& )e os
es-uer0osS <U 0.-0J
J Me&os )e cuatro co&ectores e& a )'recc'+& )e os
es-uer0osS <U 0.60.
/> Co&e:'o&es so)a)as
Cua&)o a -uer0a )e te&s'+& o co#*res'+& se tra&s#'te *or
#e)'o )e so)a)uras tra&s6ersaes cooca)as e& a8u&as )e
as *artes Bue co#*o&e& a secc'+&A *ero &o e& to)asA e 4rea
&eta e-ect'6a es '8ua a 4rea )e os ee#e&tos co&ecta)os
)'recta#e&te.
Cua&)o a -uer0a )e te&s'+& o co#*res'+& se tra&s#'te a u&a
*aca *or #e)'o )e so)a)uras cooca)as a o ar8o )e sus
)os /or)es o&8'tu)'&aesA e& e e:tre#o )e a *acaA
<U 1.00A s' l 2d
<U 0.-,A s' "d Z l 1.5d
<U 0.,5A s' 1..d Z l d ="..>
)o&)e
l o&8'tu) )e a so)a)uraA ,
d a&c$o )e a *aca =)'sta&c'a e&tre so)a)uras>.
2.1.4 *lacas de unin
E )'se@o )e *acas Bue -or#a& *arte )e 9u&tas so)a)asA
re#ac$a)as o ator&'a)asA so#et')as a te&s'+&A taes co#o
*acas ateraes e& 9u&tas a to*e , *acas )e &u)o e&
ar#a)urasA se $ar4 )e acuer)o co& a secc'+& ....1
. E#%a1!l!"a" , &elac!'ne# "e e#1el%e2
E& esta secc'+& se es*ec'-'ca& reBu's'tos )e car4cter 8e&era
*ara ase8urar a esta/'')a) )e a estructura e& co&9u&to , a
)e ca)a u&o )e sus ee#e&tos.
2.2.1 Relaciones de esbeltez
La reac'+& )e es/ete0 E' Fr )e os #'e#/ros
co#*r'#')os a:'a#e&te o -e:oco#*r'#')os se )eter#'&a
co& a o&8'tu) e-ect'6a E' , e ra)'o )e 8'ro r
NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS 12
corres*o&)'e&te. ' es a o&8'tu) '/re )e a cou#&aA e&tre
secc'o&es so*orta)as atera#e&teA , E es e -actor )e
o&8'tu) e-ect'6aA Bue se cacua co#o se '&)'ca #4s
a)ea&te. De/e te&erse cu')a)oA e& to)os os casosA )e
ut''0ar a reac'+& )e es/ete0 #4:'#a )e #'e#/roA ,a Bue
EA 'A , rA o cuaBu'era )e esas ca&t')a)esA *ue)e& te&er
6ar'os 6aores )'-ere&tes e& u& #'s#o ee#e&toA
)e*e&)'e&)o )e e9e )e as secc'o&es tra&s6ersaes are)e)or
)e Bue se *rese&te e *a&)eoA )e as co&)'c'o&es e& sus
e:tre#os , )e a #a&era e& Bue est3 so*orta)o atera#e&te.
La reac'+& )e es/ete0 'Fr )e #'e#/ros e& te&s'+& se
)eter#'&a co& su o&8'tu) '/re '.
2.2.2 +actor de lon,itud efecti)a y efectos de esbeltez de
con-unto
E& a )eter#'&ac'+& )e -actor )e o&8'tu) e-ect'6a E )e/e&
co&s')erarse as caracter?st'cas 8e&eraes )e a estructura )e
a Bue -or#a *arte e #'e#/ro Bue se est4 )'se@a&)oA ,
te&erse e& cue&ta as co&)'c'o&es )e su9ec'+& e& sus
e:tre#os. Se co&s')era& tres casosS
a> M'e#/ros co& e:tre#os -'9os '&ea#e&te
Los e-ectos )e es/ete0 so& ocas'o&a)os *or as
)e-or#ac'o&es )e #'e#/ro e&tre sus e:tre#os. E -actor )e
o&8'tu) e-ect'6a E suee to#arse '8ua a 1.%A *ero *ue)e&
e#*earse 6aores #e&ores s' se 9ust'-'ca& co& u& estu)'o
a)ecua)o Bue te&8a e& cue&ta as restr'cc'o&es a&8uares e&
os e:tre#os.
Los *u&taes )e co&tra6e&teo , as /arras co#*r'#')as ,
-e:oco#*r'#')as Bue -or#a& *arte )e ar#a)uras se
e&cue&tra& e& este caso.
/> M'e#/ros e& os Bue *ue)e& )es*rec'arse os e-ectos )e
es/ete0 )e/')os a )es*a0a#'e&tos '&eaes )e sus
e:tre#os
Estos e-ectos *ue)e& )es*rec'arse e& as cou#&as )e
e&tre*'sos )e #arcos r?8')os )e cuaBu'er atura Bue -or#a&
*arte )e estructuras re8uaresA cua&)o e ?&)'ce )e
esta/'')a) )e e&tre*'soA ?A &o e:ce)e )e %.%;.
E ?&)'ce )e esta/'')a) )e u& e&tre*'so se cacua co& a
e:*res'+&
' 3
I >
?
Q3 u
> =

=".1>
)o&)e
>
u
-uer0a 6ert'ca )e )'se@o e& e e&tre*'so e&
co&s')erac'+& =*eso )e a co&strucc'+& *or e&c'#a )e
3A #ut'*'ca)o *or e -actor )e car8a
corres*o&)'e&te>J '&cu,e car8as #uertas , 6'6asJ
I -actor )e co#*orta#'e&to s?s#'coA )e-'&')o e& e
Ca*?tuo . )e as Nor#as T3c&'cas Co#*e#e&tar'as
*ara D'se@o *or S's#o. E& )'se@o *or 6'e&to se to#a
IU 1.0J

Q3
)es*a0a#'e&to $or'0o&ta reat'6o )e *r'#er or)e& )e
os &'6ees Bue '#'ta& e e&tre*'so e& co&s')erac'+&A
e& a )'recc'+& Bue se est4 a&a'0a&)oA *ro)uc')o *or
as -uer0as )e )'se@oJ
3 su#a )e to)as as -uer0as $or'0o&taes )e )'se@o Bue
o/ra& e&c'#a )e e&tre*'so e& co&s')erac'+&. =7uer0a
corta&te )e )'se@o e& e e&tre*'soA e& a )'recc'+& Bue
se est4 a&a'0a&)o>J ,
' atura )e e&tre*'so.
E& e c4cuo )e os )es*a0a#'e&tos se to#a e& cue&ta a
r'8')e0 )e to)os os ee#e&tos Bue -or#a& *arte '&te8ra&te
)e a estructura.
Cua&)o os )es*a0a#'e&tos so& *ro)uc')os *or s's#oA se
)eter#'&a& #ut'*'ca&)o *or e -actor I os causa)os *or
as -uer0as s?s#'cas )e )'se@o re)uc')as.
Las cou#&as )e e)'-'c'os re8uares r'8')'0a)os atera#e&te
*or #e)'o )e #arcos co&tra6e&tea)osA #urosA o u&a
co#/'&ac'+& )e a#/osA , a #a,or?a )e as cou#&as )e
#arcos r?8')os )e u&o o )os *'sosA au&Bue &o te&8a& #uros
&' co&tra6e&teosA suee& estar e& este caso.
E& u& e)'-'c'o )a)oA os e-ectos )e es/ete0 *ro)uc')os *or
os )es*a0a#'e&tos ateraes )e os &'6ees *ue)e& ser
)es*rec'a/es e& u&os e&tre*'sos , e& otros &o. E
co#*orta#'e&to *ue)e ca#/'ar ta#/'3& )e u&a a otra
)'recc'+& )e a&4's's.
E -actor )e o&8'tu) e-ect'6a E *ara *a&)eo e& e *a&o )e
#arco suee to#arse '8ua a 1.%A *ero *ue)e& e#*earse
6aores #e&ores s' se 9ust'-'ca& *or #e)'o )e u& estu)'o
a)ecua)o. E& e *a&)eo -uera )e *a&o )e #arco )e/e&
co&s')erarse a o&8'tu) '/re )e a cou#&a , as
co&)'c'o&es )e a*o,o )e sus e:tre#os.
U&a estructura s'& #uros )e r'8')e0 &' co&tra6e&teos *ue)e
te&er r'8')e0 *ro*'a su-'c'e&te *ara Bue os e-ectos )e
es/ete0 )e/')os a os )es*a0a#'e&tos ateraes )e sus
&'6ees sea& )es*rec'a/es.
c> M'e#/ros e& os Bue &o *ue)e& )es*rec'arse os e-ectos
)e es/ete0 )e/')os a )es*a0a#'e&tos '&eaes )e sus
e:tre#os
1; NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS
Estos e-ectos &o *ue)e& )es*rec'arse e& as cou#&as )e
#arcos r?8')os Bue -or#a& *arte )e estructuras re8uaresA
cua&)o e ?&)'ce )e esta/'')a) )e e&tre*'soA ?A e:ce)e e
?#'te '&)'ca)o e& e '&c'so "."."./. Suee& estar e& este caso
as cou#&as )e e)'-'c'os )e 6ar'os *'sos cu,a esta/'')a)
atera )e*e&)e e:cus'6a#e&te )e a r'8')e0 a a -e:'+& )e
cou#&as , 6'8as u&')as e&tre s? *or #e)'o )e co&e:'o&es
r?8')as.
Los e-ectos )e se8u&)o or)e& *ro)uc')os *or a '&teracc'+&
)e as car8as 6ert'caes co& os )es*a0a#'e&tos ateraes )e
os e&tre*'sos se e6aIa& co#o se '&)'ca e& a secc'+& 1...1A
, se '&cu,e& e& e )'se@o )e cou#&as , 6'8as.
S' e ?&)'ce )e esta/'')a) ? es #a,or Bue %.3% e& a8u&o o
a8u&os )e os e&tre*'sosA )e/e au#e&tarse a r'8')e0 )e a
estructura co#*etaA o )e *arte )e eaA *ara )'s#'&u'r os
)es*a0a#'e&tos
Q3
, re)uc'r e 6aor )e ?A e& to)os os
e&tre*'sosA a &o #4s )e %.3%.
E -actor )e o&8'tu) e-ect'6a E *ara *a&)eo e& e *a&o )e
#arco suee to#arse '8ua a 1.%A *ero *ue)e& e#*earse
6aores #e&ores s' se 9ust'-'ca& *or #e)'o )e u& estu)'o
a)ecua)o. Para *a&)eo -uera )e *a&o )e #arco )e/e&
co&s')erarse a o&8'tu) '/re )e a cou#&a , as
co&)'c'o&es )e a*o,o )e sus e:tre#os.
2.2.3 Relaciones de esbeltez m&.imas
La reac'+& )e es/ete0 E'Fr )e #'e#/ros e& co#*res'+&
&o e:ce)er4 )e "%%.
La reac'+& )e es/ete0 'Fr )e #'e#/ros e& te&s'+& *ue)e
te&er cuaBu'er 6aorA *ero co&6'e&e Bue &o *ase )e "(% e&
#'e#/ros *r'&c'*aesA &' )e 3%% e& co&tra6e&teos , otros
#'e#/ros secu&)ar'osA es*ec'a#e&te cua&)o est4&
so#et')os a car8as Bue *ue)a& ocas'o&ar 6'/rac'o&es.
S' e #'e#/ro e& te&s'+& es u&a 6ar'a &o se *o&e ?#'te a
su reac'+& )e es/ete0A *ero se reco#'e&)a *rete&s'o&ara
*ara e6'tar 6'/rac'o&es o )e-or#ac'o&es tra&s6ersaes
e:ces'6as.
.$ Relac!'ne# anc4'56&+e#' , *an"e' l'cal
2.3.1 !lasificacin de las secciones
Las secc'o&es estructuraes se cas'-'ca& e& cuatro t'*os e&
-u&c'+& )e as reac'o&es a&c$o<8rueso #4:'#as )e sus
ee#e&tos *a&os Bue tra/a9a& e& co#*res'+& a:'aA e&
co#*res'+& )e/')a a -e:'+&A e& -e:'+& o e&
-e:oco#*res'+&A , )e acuer)o co& as co&)'c'o&es Bue se
es*ec'-'ca& #4s a)ea&te.
Las secc'o&es t'*o 1 =secc'o&es *ara )'se@o *4st'co , *ara
)'se@o s?s#'co co& -actores I )e 3 + (> *ue)e& aca&0ar e
#o#e&to *4st'co e& 6'8asA , e #o#e&to *4st'co re)uc')o
*or co#*res'+& e& /arras -e:oco#*r'#')asA , co&ser6aro
)ura&te as rotac'o&es '&e4st'cas &ecesar'as *ara a
re)'str'/uc'+& )e #o#e&tos e& a estructuraA , *ara
)esarroar as )uct'')a)es a)o*ta)as e& e )'se@o )e
estructuras co&stru')as e& 0o&as s?s#'cas.
Las secc'o&es t'*o " =secc'o&es co#*actasA *ara )'se@o
*4st'co , *ara )'se@o s?s#'co co& -actores I &o #a,ores
)e "> *ue)e& aca&0ar e #o#e&to *4st'co co#o as
secc'o&es t'*o 1A *ero t'e&e& u&a ca*ac')a) )e rotac'+&
'&e4st'ca '#'ta)aA au&Bue su-'c'e&te *ara ser ut''0a)as e&
estructuras )'se@a)as *4st'ca#e&teA /a9o car8as
*re)o#'&a&te#e&te est4t'casA , e& 0o&as s?s#'casA co&
-actores )e co#*orta#'e&to s?s#'co re)uc')os.
Las secc'o&es t'*o 3 =secc'o&es &o co#*actas> *ue)e&
aca&0ar e #o#e&to corres*o&)'e&te a a '&'c'ac'+& )e
-u9o *4st'co e& 6'8asA o ese #o#e&to re)uc')o *or
co#*res'+& e& /arras -e:oco#*r'#')asA *ero &o t'e&e&
ca*ac')a) )e rotac'+& '&e4st'ca.
Las secc'o&es t'*o ( =secc'o&es es/etas> t'e&e& co#o esta)o
?#'te )e res'ste&c'a e *a&)eo oca )e a8u&o )e os
ee#e&tos *a&os Bue as co#*o&e&.
Para Bue u&a secc'+& sea cas'-'ca)a co#o t'*o 1 + "A sus
*at'&es )e/e& estar co&ecta)os a a#a o a#as e& -or#a
co&t'&uaJ a)e#4sA as secc'o&es t'*o 1 so#et')as a -e:'+&
)e/e& te&er u& e9e )e s'#etr?a e& e *a&o )e a#aA , s'
tra/a9a& e& co#*res'+& a:'a o e& -e:oco#*res'+& $a& )e
te&er )os e9es )e s'#etr?a. Las t'*o " e& -e:'+& )e/e& te&er
u& e9e )e s'#etr?a e& e *a&o )e a car8aA a #e&os Bue e& e
a&4's's se '&cu,a& os e-ectos *ro)uc')os *or a as'#etr?a.
E& os #'e#/ros so#et')os a co#*res'+& a:'a &o e:'ste a
)'st'&c'+& /asa)a e& a ca*ac')a) )e rotac'+&A *or o Bue os
?#'tes )e a#as , *at'&es co#*r'#')os a:'a#e&te so& os
#'s#os *ara as secc'o&es t'*o 1 a 3.
E -actor )e co#*orta#'e&to s?s#'co I se )e-'&e e& as
Nor#as T3c&'cas Co#*e#e&tar'as *ara D'se@o *or S's#o.
2.3.2 Relaciones ancho/,rueso m&.imas
Las reac'o&es a&c$o<8rueso )e os ee#e&tos *a&os )e os
tres *r'#eros t'*os )e secc'o&es )e-'&')os arr'/a &o )e/e&
e:ce)er os 6aores )e a ta/a ".1A o Bue ase8ura Bue as
secc'o&es )e os t'*os 1 a 3 *o)r4& aca&0ar sus esta)os
?#'te )e res'ste&c'a s'& Bue se *rese&te& -e&+#e&os
*re#aturos )e *a&)eo oca. Las secc'o&es e& as Bue se
NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS 1!
e:ce)e& os ?#'tes corres*o&)'e&tes a as t'*o 3 so& t'*o (.
Para Bue u&a secc'+& cas'-'Bue e& u&o )e os t'*osA to)os
os ee#e&tos *a&os Bue a co#*o&e& )e/e& sat's-acer as
reac'o&es a&c$o<8rueso *ro*'as )e ese t'*o.
Tabla 2.1 0alores m&.imos admisibles de las relaciones ancho/,rueso
Cas'-'cac'+& )e as secc'o&es
Descr'*c'+& )e ee#e&to
T'*o 1
=D'se@o *4st'co , )'se@o
s?s#'co co& I U 3 + (>
T'*o "
Co#*actas
=D'se@o *4st'co , )'se@o
s?s#'co co& I ">
T'*o 3
No Co#*actas
Aas )e 4&8uos se&c'os , )e 4&8uos
)o/es co& se*ara)oresA e& co#*res'+&J
ee#e&tos co#*r'#')os so*orta)os a o
ar8o )e u&o soo )e os /or)es
o&8'tu)'&aes
[ [ [ [ [ [ %.(. $
EF6
At'esa)ores )e tra/es ar#a)asA
so*orta)os a o ar8o )e u& soo /or)e
o&8'tu)'&a
[ [ [ [ [ [ %..1 $
EF6
A#as )e secc'o&es T [ [ [ %.3; $
EF6
%.22 $
EF6
Pat'&es )e secc'o&es IA M o TA e& -e:'+&
%.3" $
EF6
%.3; $
EF6
%..; $
EF6
Pat'&es )e secc'o&es I o MA e&
co#*res'+& *uraJ *acas Bue so/resae&
)e #'e#/ros co#*r'#')os
1
%..; $
EF6
%..; $
EF6
%..; $
EF6
Pat'&es )e ca&aes [ [ [ [ [ [
%..; $
EF6
Pat'&es )e secc'o&es e& ca9+&A
a#'&a)as o so)a)asA e& -e:'+&J
cu/re*acas e&tre ?&eas )e re#ac$esA
tor&'os o so)a)urasA at'esa)ores
so*orta)os a o ar8o )e os )os /or)es
*araeos a a -uer0a
1.1" $
EF6
1.1" $
EF6
1.(2 $
EF6
A#as )e secc'o&es I o M , *acas )e
secc'o&es e& ca9+&A e& co#*res'+&
*ura
1
1.(2 $
EF6
1.(2 $
EF6
1.(2 $
EF6
A#as e& -e:'+&
".(. $
EF6
3.21 $
EF6
..1% $
EF6
A#as -e:oco#*r'#')as
"

,
_

$
u
$
>
>
.
6
E
. ( % 1 (. "

,
_

$
u
$
>
>
.
6
E
. 1 % 1 2. 3

,
_

$
u
$
>
>
6
E
2( . % 1 1 . .
Secc'o&es c'rcuares $uecas e&
co#*res'+& a:'a
3 %.%1.E<6
$
%.%!%E<6
$
%.11.E<6
$
Secc'o&es c'rcuares $uecas e& -e:'+&
%.%(.E<6
$
%.%21E<6
$
%.3%!E<6
$
"% NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS
1
E& #'e#/ros so#et')os a co#*res'+& a:'a &o e:'ste a )'st'&c'+& /asa)a e& ca*ac')a) )e rotac'+&A *or o Bue os
?#'tes )e a#as , *at'&es )e *er-'es co#*r'#')os a:'a#e&te so& os #'s#os *ara as secc'o&es t'*o 1 a 3J
"
>
u
-uer0a a:'a )e )'se@oJ
3
Ger secc'+& ".3...
2.3.3 Ancho
2.3.3.1 Elementos planos no atiesados
Rec'/e& e &o#/re )e ee#e&tos *a&os &o at'esa)os os Bue
est4& so*orta)os a o ar8o )e u&o soo )e os /or)es
*araeos a a )'recc'+& )e a -uer0a )e co#*res'+&. Su
a&c$o se to#a '8ua aS
a> E& *acasA a )'sta&c'a )e /or)e '/re a a *r'#era ?&ea
)e so)a)urasA re#ac$es o tor&'osJ
/> E& aas )e 4&8uosA *at'&es )e ca&aes , 0etasA a
)'#e&s'+& &o#'&a totaJ
c> E& a#as )e t3sA e *erate &o#'&a totaJ
)> E& *at'&es )e secc'o&es IA M , T a #'ta) )e a
)'#e&s'+& &o#'&a totaJ ,
e> E& *er-'es $ec$os co& 4#'&a )o/a)aA a )'sta&c'a )e
/or)e '/re a a '&'c'ac'+& )e a cur6a Bue u&e e
ee#e&to co&s')era)o co& e resto )e *er-'.
2.3.3.2 Elementos planos atiesados
Rec'/e& e &o#/re )e ee#e&tos *a&os at'esa)os os Bue
est4& so*orta)os a o ar8o )e os )os /or)es *araeos a a
)'recc'+& )e a -uer0a )e co#*res'+&. Su a&c$o se to#a
'8ua aS
a> E& a#as )e secc'o&es a#'&a)asA a )'sta&c'a '/re
e&tre *at'&es #e&os os ra)'os )e as cur6as )e u&'+&
co& os *at'&esJ
/> E& *at'&es )e secc'o&es e& ca9+& $ec$as co& cuatro
*acasA a )'sta&c'a e&tre ?&eas a),ace&tes )e
so)a)urasA re#ac$es o tor&'osJ
c> E& *at'&es )e secc'o&es a#'&a)as e& ca9+&A a )'sta&c'a
'/re e&tre a#asA #e&os os ra)'os )e as )os cur6as )e
u&'+&. S' &o se co&oce& os ra)'osA e a&c$o tota )e a
secc'+& #e&os tres 6eces e 8rueso )e sus *are)esJ
)> E& a#as )e secc'o&es -or#a)as *or *acasA MA I o e&
ca9+&A a )'sta&c'a e&tre ?&eas a),ace&tes )e re#ac$es
o tor&'os oA e& secc'o&es so)a)asA a )'sta&c'a '/re
e&tre *at'&esJ ,
e> E& a#as )e secc'o&es )e 4#'&a )e8a)a a#'&a)as e&
ca'e&te o )o/a)as e& -r?oA a )'sta&c'a e&tre as
'&'c'ac'o&es )e as cur6as )e u&'+& co& os ee#e&tos )e
so*orte. S' &o se co&oce& os ra)'os )e as esBu'&asA e
*erate tota )e a secc'+& #e&os tres 6eces e 8rueso )e
sus *are)es.
2.3.4 'rueso
E& ee#e&tos )e 8rueso u&'-or#eA se to#a '8ua a 6aor
&o#'&a. E& *at'&es )e es*esor 6ar'a/e se to#a e 8rueso
&o#'&a #e)')o a a #'ta) )e a )'sta&c'a e&tre e /or)e , a
cara )e a#a.
2.3. 1ecciones circulares huecas
E& secc'o&es c'rcuares $uecas a reac'+& a&c$o<8rueso se
sust'tu,e *or e coc'e&te )e )'4#etro e:ter'or e&tre e
8rueso )e a *are).
2.3." 1ecciones tipo 4 2esbeltas3
E& a )eter#'&ac'+& )e as *ro*'e)a)es 8eo#3tr'cas
&ecesar'as *ara cacuar a res'ste&c'a )e )'se@o )e
#'e#/ros estructuraes Bue co&t'e&e& ee#e&tos *a&os
co#*r'#')os )e reac'+& a&c$o<8rueso #a,or Bue e ?#'te
corres*o&)'e&te a secc'o&es t'*o 3A )e/e& ut''0arse a&c$os
e-ect'6os re)uc')os
e
A Bue se cacua& co#o se '&)'ca e&
as secc'o&es s'8u'e&tes.
2.3.6.1 Anchos efectivos de elementos planos atiesados
comprimidos uniformemente
Los a&c$os e-ect'6osA
e
A )e ee#e&tos *a&os at'esa)os
co#*r'#')os u&'-or#e#e&teA se )eter#'&a& co& as
e:*res'o&esS

e
U s' 0.6,3 =".2>

e
U s' *0.6,3 =".;>
)o&)e
M&1 = 0.22 F( F =".!>
E
f
t

G

,
_


%." . 1
=".1%>
a&c$o tota )e ee#e&to *a&oJ
t 8rueso )e ee#e&to *a&oJ ,
G coe-'c'e&te )e *a&)eo )e *acas '8ua a (.% *ara
ee#e&tos at'esa)os so*orta)os *or u& a#a e& ca)a
/or)e o&8'tu)'&a.
Para *acas Bue -or#e& *arte )e #'e#/ros e& co#*res'+&
f se to#a '8ua a 6
n
A Bue es e es-uer0o cr?t'co )e *a&)eo
&o#'&a )e #'e#/ro co#*eto =6er secc'+& 3.".".3>.
NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS "1
2.3.6.2 Anchos efectivos de elementos planos no atiesados
comprimidos uniformemente
Los a&c$os e-ect'6osA
e
A )e ee#e&tos *a&os &o at'esa)os
co#*r'#')os u&'-or#e#e&te se )eter#'&a& co& as
ecuac'o&es ".2 a ".1%A $ac'e&)o G U %.(3 e& a ecuac'+&
".1%.
$. RESISTENCIA
E& este ca*?tuo se *ro*orc'o&a& -+r#uas , reco#e&O
)ac'o&es *ara )eter#'&ar a res'ste&c'a )e )'se@o )e
#'e#/ros )e acero estructura , )e #'e#/ros co#*uestosA
-or#a)os *or *er-'es )e acero Bue tra/a9a& e& co&9u&to co&
ee#e&tos )e co&creto re-or0a)o o co& recu/r'#'e&tos o
ree&os )e este #ater'aA so#et')os a as so'c'tac'o&es #4s
co#u&es e& as estructuras.
$.1 M!e-1&'# en %en#!8n
Esta secc'+& se re-'ere a #'e#/ros *r's#4t'cos su9etos a
te&s'+& a:'a *ro)uc')a *or -uer0as Bue actIa& a o ar8o )e
su e9e ce&tro')a. Cua&)o $a,a e:ce&tr'c')a)es '#*orta&tes
e& as co&e:'o&esA sus e-ectos )e/e& te&erse e& cue&ta e& e
)'se@o )e #'e#/ro.
Cua&)o se es*ere Bue e ee#e&to estructura e& estu)'o
6a,a a Bue)ar so#et')o )ura&te su 6')a It' a u& &I#ero
#u, ee6a)o )e c'cos )e car8aA e& e c4cuo )e su
res'ste&c'a se te&)r4 e& cue&ta a *os'/'')a) )e u&a -aa *or
-at'8a.
3.1.1 Estados l4mite
E& e )'se@o )e #'e#/ros e& te&s'+& se co&s')era& os
esta)os ?#'te )e -u9o *4st'co e& a secc'+& tota , )e
-ractura e& e 4rea &eta.
3.1.2 Resistencia de dise5o
La res'ste&c'a )e )'se@o .
t
)e u& ee#e&to estructura e&
te&s'+& es a #e&or )e as cacua)as co& a8u&a )e as
ecuac'o&es 3.1 , 3.".
a> Esta)o ?#'te )e -u9o *4st'co e& a secc'+& totaS
.
t
U A
t
6
$
6
.
=3.1>
)o&)e
6
.
-actor )e res'ste&c'aA '8ua a %.!.
/> Esta)o ?#'te )e -ractura e& a secc'+& &etaS
.
t
U A
e
6
u
6
.
=3.">
)o&)e
6
.
-actor )e res'ste&c'aA '8ua a %.2..
A
t
4rea tota )e a secc'+& tra&s6ersa )e #'e#/roJ
A
e
4rea &eta e-ect'6aA cacua)a )e acuer)o co& a
secc'+& ".1.3J
6
$
6aor #?&'#o 8ara&t'0a)o )e es-uer0o
corres*o&)'e&te a ?#'te '&-er'or )e -ue&c'a )e
#ater'aJ ,
6
u
es-uer0o #?&'#o es*ec'-'ca)o )e ru*tura e&
te&s'+&.
E& #'e#/ros s'& a8u9erosA co&ecta)os *or #e)'o )e
so)a)uras cooca)as e& to)as as *artes Bue co#*o&e& su
secc'+& tra&s6ersaA e& *ro*orc'+& a sus 4reasA e 4rea &eta
e-ect'6a )e a ecuac'+& 3." es '8ua a 4rea tota.
$. M!e-1&'# en c'-*&e#!8n
Esta secc'+& se re-'ere a #'e#/ros *r's#4t'cos so#et')os a
co#*res'+& a:'a *ro)uc')a *or -uer0as Bue actIa& a o
ar8o )e sus e9es ce&tro')aes.
3.2.1 Estados l4mite
E& e )'se@o )e #'e#/ros co#*r'#')os $ec$os co&
secc'o&es t'*o 1A " + 3 co& )os e9es )e s'#etr?aA e& ca9+&A o
)e cuaBu'er otra -or#aA *ara os Bue *ue)a )e#ostrarse Bue
&o es cr?t'co e *a&)eo *or tors'+& o -e:otors'+&A se
co&s')era e esta)o ?#'te )e '&esta/'')a) *or -e:'+&. E&
cou#&as )e secc'+& tra&s6ersa co& u&o o &'&8I& e9e )e
s'#etr?aA co#o 4&8uos o t3sA o co& )os e9es )e s'#etr?aA
*ero /a9a r'8')e0 tors'o&aA co#o as secc'o&es e& -or#a )e
cru0 o -or#a)as *or *acas )e *eBue@o es*esorA se te&)r4&
e& cue&taA a)e#4sA os esta)os ?#'te )e *a&)eo *or tors'+&
, *or -e:otors'+&. E& secc'o&es t'*o ( se co&s')era& os
esta)os ?#'te co#/'&a)os )e -e:'+&A tors'+& o
-e:oco#*res'+& , *a&)eo oca.
E& cou#&as co#*uestasA )e t'*o )e as -or#a)as *or
cuatro 4&8uos '8a)os e&tre s? *or ceos?asA se co&s')era&
os esta)os ?#'te )e #'e#/ro co#*eto , )e ca)a u&o )e
os ee#e&tos co#*r'#')os Bue o -or#a&.
3.2.2 Resistencia de dise5o
La res'ste&c'a )e )'se@o .
c
)e u& ee#e&to estructura )e e9e
recto , )e secc'+& tra&s6ersa co&sta&te so#et')o a
co#*res'+& a:'a se )eter#'&a co#o se '&)'ca a
co&t'&uac'+&. E& ca)a caso *art'cuar )e/e& re6'sarse to)os
os esta)os ?#'te *ert'&e&tes *ara ')e&t'-'car e cr?t'coA a
Bue corres*o&)e a res'ste&c'a )e )'se@o.
"" NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS
3.2.2.1 Estado lmite de inestailidad por fle!i"n
a> M'e#/ros )e secc'+& tra&s6ersa MA I o recta&8uar
$ueca
. t $ . t
Fn n n
$
c
6 A 6 6 A
.
6
.
+

1 " "
> 1. % 1 =
=3.3>
)o&)e
6
.
-actor )e res'ste&c'aA '8ua a %.!J
A
t
4rea tota )e a secc'+& tra&s6ersa )e a cou#&aJ
*ar4#etro )e es/ete0A Bue 6ae
E
6
r
' E
$
K
=3.(>
)o&)e E'Fr es a reac'+& )e es/ete0 e-ect'6a
#4:'#a )e a cou#&aJ ,
n coe-'c'e&te a)'#e&s'o&aA Bue t'e&e a8u&o )e os
6aores s'8u'e&tesS
1> Cou#&as )e secc'+& tra&s6ersa M o IA
a#'&a)as , -e:'o&a)as are)e)or )e cuaBu'era
)e sus e9es )e s'#etr?aA o $ec$as co& tres *acas
so)a)as o/te&')as cort4&)oas co& o:?8e&o )e
*acas #4s a&c$asA -e:'o&a)as are)e)or )e e9e
)e #a,or #o#e&to )e '&erc'aA )e acero co&
?#'te )e -ue&c'a &o #e&or )e (1( MPa =( ""%
N8<c#K> , co& *at'&es )e &o #4s )e .% ## )e
8ruesoA cou#&as )e secc'+& tra&s6ersa
recta&8uar $uecaA a#'&a)as e& ca'e&te o
-or#a)as e& -r?o , trata)as t3r#'ca#e&teA o
$ec$as co& cuatro *acas so)a)asA )e acero co&
?#'te )e -ue&c'a &o #e&or )e (1( MPa =( ""%
N8<c#K>A , to)os os *er-'es co& )os e9es )e
s'#etr?a ree6a)os )e es-uer0osA Bue cu#*e&
co& os reBu's'tos )e as secc'o&es 1A " + 3 )e a
secc'+& ".3.1S n U2.0.
"> Cou#&as )e secc'+& tra&s6ersa M o IA
a#'&a)as o $ec$as co& tres *acas so)a)as
o/te&')as cort4&)oas co& o:?8e&o )e *acas
#4s a&c$asA , cou#&as )e secc'+& tra&s6ersa
recta&8uar $uecaA a#'&a)as o $ec$as co&
cuatro *acas so)a)asA Bue cu#*e& co& os
reBu's'tos )e as secc'o&es t'*o 1A " + 3 )e a
secc'+& ".3.1S n U1.).
3> Cou#&as )e secc'+& tra&s6ersa M o IA $ec$as
co& tres *acas a#'&a)as so)a)as e&tre s?A Bue
cu#*e& co& os reBu's'tos )e as secc'o&es t'*o
1A " + 3 )e a secc'+& ".3.1S n U1.0.
/> M'e#/ros cu,a secc'+& tra&s6ersa t'e&e u&a -or#a
cuaBu'eraA &o '&cu')a e& 3.".".1.aS
.
c
se cacua co& a ecuac'+& 3.3A co& n U 1.)J ,
6
.
-actor )e res'ste&c'aA '8ua a %.!J
3.2.2.2 Estados lmite de pandeo por torsi"n o por
fle!otorsi"n
Los esta)os ?#'te )e *a&)eo *or tors'+& o *or -e:otors'+&
)e/e& re6'sarse e& #'e#/ros co#*r'#')os )e secc'+&
tra&s6ersa co& u&o o &'&8I& e9e )e s'#etr?aA taes co#o
4&8uos , t3sA o co& )os e9es )e s'#etr?a *ero #u, /a9a
r'8')e0 tors'o&aA co#o as secc'o&es e& -or#a )e cru0 , as
$ec$as co& *acas #u, )e8a)as.
Cua&)o a secc'+& tra&s6ersa )e a cou#&a es t'*o 1A " + 3A
a res'ste&c'a )e )'se@oA .
c
A se )eter#'&a co& a ec. 3.3A co&
n U1.) , 6
.
U 0.-5A sust'tu,e&)o *or
e
A )a)a *or
e
$
e
6
6
M R =3..>
)o&)e 6
e
es e #e&or )e os es-uer0os cr?t'cos )e *a&)eo
e4st'co *or tors'+& o -e:otors'+&J se )eter#'&a )e acuer)o
co& os '&c'sos 3.".".".a a 3.".".".c.
a> Cou#&as )e secc'+& tra&s6ersa co& )os e9es )e
s'#etr?aS
$ ! 7 7
a
e
? ?
; D
' E
1 E S
6
+
1
]
1

+
1
> =
"
"
=3.1>
/> Cou#&as )e secc'+& tra&s6ersa co& u& e9e )e s'#etr?aS
1
1
]
1

+

+

"
> =
(
1 1
"
e7 e$
e7 e$ e7 e$
e
6 6
3 6 6
3
6 6
6 =3.2>
E& esta ecuac'+& se $a su*uesto Bue e e9e )e s'#etr?a es
e YJ cua&)o sea e PA se $ar4& os ca#/'os )e
su/?&)'ces a*ro*'a)os.
c> Cou#&as cu,as secc'o&es tra&s6ersaes &o t'e&e&
&'&8I& e9e )e s'#etr?aS
6
e
es a #e&or )e as ra?ces )e a ecuac'+& cI/'caS
=6
e
66
e!
> &6
e
66
e$
> &6
e
66
e7
>
66
e
K &6
e
66
e$
>
"

,
_

o
o
r
!
66
e
K &6
e
66
e!
>
"

,
_

o
o
r
$
7 0 =3.;>
NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS "3
)o&)e
A
? ?
$ ! r
$ !
o o o
+
+ +
" " "
=3.!>

,
_

+

"
" "
1
o
o o
r
$ !
3 =3.1%>
"
"
> =
! ! !
e!
Fr ' E
E
6

=3.11>
"
"
> =
$ $ $
e$
Fr ' E
E
6

=3.1">
" "
"
1
> =
o 7 7
a
e7
r A ' E
1 E
; D 6
1
1
]
1


+ =3.13>
6
e!
, 6
e$
se cacua& res*ecto a os e9es ce&tro')aes ,
*r'&c'*aes.
Las 'teraes Bue a*arece& e& as ecuac'o&es 3.1 a 3.13
t'e&e& os s'8&'-'ca)os s'8u'e&tesS
E #+)uo )e east'c')a)J
D #+)uo )e east'c')a) a es-uer0o corta&teJ
; co&sta&te )e tors'+& )e Sa'&t Ge&a&tJ
1
a
co&sta&te )e tors'+& *or aa/eoJ
?
!
A ?
$
#o#e&tos )e '&erc'a )e a secc'+& tra&s6ersa )e a
cou#&a are)e)or )e ca)a u&o )e sus e9es
ce&tro')aes , *r'&c'*aes P , YJ
'
!
A '
$
A '
7
o&8'tu)es '/res *ara *a&)eo *or -e:'+&
are)e)or )e os e9es P , Y , *ara *a&)eo *or
tors'+&J
E
!
A E
$
A E
7
-actores )e o&8'tu) e-ect'6a *ara *a&)eo *or
-e:'+& are)e)or )e os e9es P , Y , *ara *a&)eo
*or tors'+&J
!
o
A $
o
coor)e&a)as )e ce&tro )e tors'+& co& res*ecto a u&
s'ste#a )e e9es ce&tro')aes , *r'&c'*aesJ
r
!
A r
$
ra)'os )e 8'ro )e a secc'+& tra&s6ersa )e a
cou#&a res*ecto a os e9es ce&tro')aes ,
*r'&c'*aes P , YJ ,
r
o
ra)'o *oar )e 8'ro )e a secc'+& tra&s6ersa res*ecto a
ce&tro )e tors'+&.
3.2.2.3 Estados lmite de fle!i"n# torsi"n o fle!otorsi"n# $
pandeo local# cominados
Cua&)o a secc'+& tra&s6ersa )e a cou#&a es t'*o (A a
res'ste&c'a )e )'se@o .
c
se )eter#'&aA cuaBu'era Bue sea a
-or#a )e a secc'+&A *ero s'e#*re Bue est3 -or#a)a *or
ee#e&tos *a&osA co& a ecuac'+& 3.3A co& n U1.) ,
6
.
U %.;.A sust'tu,e&)o *or
e
=ec. 3..>A , A
t
*or A
e
A Bue
es e 4rea e-ect'6a corres*o&)'e&te a es-uer0o 6
n
. Se
)eter#'&a )e acuer)o co& as secc'o&es ".3.1.1. , ".3.1.".
( 1 1 ; " ; "
> 1. % 1 =
. F . .
e
$
n
. O
6
M 6

=3.1(>
)o&)e 6
e
t'e&e a8u&o )e os 6aores s'8u'e&tesS
a> Cou#&as )e secc'+& tra&s6ersa co& )os e9es )e
s'#etr?aA e& ca9+&A o cuaBu'er otra secc'+& *ara a Bue
*ue)a )e#ostrarse Bue e *a&)eo *or tors'+& o
-e:otors'+& &o es cr?t'coS
"
"
> < = r E'
E
6
e

=3.1.>
/> Cou#&as )e secc'+& tra&s6ersa co& )os e9es )e
s'#etr?aA su9etas a *a&)eo *or tors'+&S
6
e
es e #e&or )e os 6aores cacua)os co& as
ecuac'o&es 3.1 , 3.1..
c> Cou#&as )e secc'+& tra&s6ersa co& u& e9e )e s'#etr?aA
su9etas a *a&)eo *or -e:otors'+&S
6
e
es e #e&or )e os 6aores cacua)os co& as
ecuac'o&es 3.2 , 3.1..
)> Cou#&as cu,as secc'o&es tra&s6ersaes &o t'e&e&
&'&8I& e9e )e s'#etr?aS
6
e
se cacua co& a ecuac'+& 3.;.
E& a )eter#'&ac'+& )e 6
e
se ut''0a& os ra)'os )e 8'ro )e a
secc'+& tra&s6ersa co#*eta.
3.2.3 !olumnas tubulares de seccin trans)ersal circular
La res'ste&c'a )e )'se@o )e cou#&as )e secc'+& tra&s6ersa
c'rcuar $uecaA )e *are)es )e8a)asA so#et')as a co#*res'+&
a:'aA cu,as reac'o&es )'4#etro e:ter'or<8rueso )e *are)
=0F t> so& #a,ores Bue %.11.E<6
$
A *ero &o e:ce)e& )e
%.((;E<6
$
A se cacua co#o se '&)'ca e& a secc'+& 3.".".3A
to#a&)o *ara 6
e
e 6aor )a)o *or a ec. 3.1. =e& secc'o&es
c'rcuares $uecas &o es cr?t'co e *a&)eo *or tors'+& o
-e:oco#*res'+&>A , )eter#'&a&)o A
e
co#o s'8ueS
A
e
U [1 = &1 = .K>=1 = A
o
<A
t
>] A
t
=3.11>
. U e $
6 F 6 "
=3.12>
"( NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS
A
o
U t
3
"
> =
%32 %
A O
t F 0 6
E .
$ 1
1
]
1

=3.1;>
)o&)e
0 )'4#etro e:ter'or )e a secc'+&J
t 8rueso )e a *are)J ,
A
t
4rea totaA &o re)uc')aA )e su secc'+& tra&s6ersa.
$.$ M!e-1&'# en 9le:!8n ;0!6a# , %&a1e# a&-a"a#<
Esta secc'+& es a*'ca/e a 6'8as a#'&a)asA 6'8as -or#a)as
co& 4#'&a )e8a)a
1
, tra/es $ec$as co& *acas so)a)asA )e
secc'+& I o e& ca9+&A co& )os e9es )e s'#etr?aA car8a)as e&
u&o )e os *a&os )e s'#etr?aA , a ca&aes co& as car8as
s'tua)as e& u& *a&o *araeo a a#a Bue *asa *or e ce&tro
)e tors'+& o restr'&8')as co&tra a rotac'+& are)e)or )e e9e
o&8'tu)'&a e& as secc'o&es e& as Bue est4& a*'ca)as as
car8as , e& os a*o,os. Ta#/'3& es a*'ca/e a /arras )e
secc'+& tra&s6ersa #ac'0aA c'rcuarA cua)ra)a o recta&8uarA
estas It'#as -e:'o&a)as are)e)or )e su e9e )e #e&or
#o#e&to )e '&erc'aA , a /arras )e secc'+& tra&s6ersa
c'rcuar $ueca. To)os os ee#e&tos #e&c'o&a)os tra/a9a&
*r'&c'*a#e&te e& -e:'+&A *ro)uc')a *or car8as
tra&s6ersaes o *or #o#e&tos a*'ca)os e& sus e:tre#osJ a
-e:'+& se *rese&taA cas' s'e#*reA aco#*a@a)a *or -uer0as
corta&tes.
3.3.1 Estados l4mite
E& e )'se@o )e #'e#/ros e& -e:'+& )e/e& co&s')erarse os
esta)os ?#'te )e -aa s'8u'e&tesS
a> 7or#ac'+& )e u& #eca&'s#o co& art'cuac'o&es
*4st'casJ
/> A8ota#'e&to )e a res'ste&c'a a a -e:'+& e& a secc'+&
cr?t'caA e& #'e#/ros Bue &o a)#'te& re)'str'/uc'+& )e
#o#e&tosJ
c> I&'c'ac'+& )e -u9o *4st'co e& a secc'+& cr?t'caJ
)> Pa&)eo atera *or -e:otors'+&J
e> Pa&)eo oca )e *at?& co#*r'#')oJ
-> Pa&)eo oca )e a#aA *ro)uc')o *or -e:'+&J
8> Past'-'cac'+& )e a#a *or corta&teJ
$> Pa&)eo oca )e a#a *or corta&teJ
'> Te&s'+& )'a8o&a e& e a#aJ
9> 7e:'+& , -uer0a corta&te co#/'&a)asJ
N> Otras -or#as )e *a&)eo )e a#aA *ro)uc')as *or
-uer0as tra&s6ersaesJ ,
> 7at'8a.
1
Los *er-'es )e 4#'&a )e8a)a )o/a)os e& -r?o t'e&e&
a8u&as caracter?st'cas Bue &o se '&cu,e& e& estas Nor#as.
A)e#4sA )e/e& co&s')erarse ta#/'3& esta)os ?#'te )e
ser6'c'oA )e )e-or#ac'o&es , )e 6'/rac'o&es e:ces'6as.
3.3.2 Resistencia de dise5o en fle.in
La res'ste&c'a )e )'se@o e& -e:'+&A M
.
A )e u&a 6'8a o tra/e
)e e9e recto , secc'+& tra&s6ersa co&sta&te se )eter#'&a
co#o se '&)'ca e& os '&c'sos s'8u'e&tes.
3.3.2.1 Miemros en los %ue el pandeo lateral no es crtico
&L L
u
(
Cua&)o e s'ste#a )e *'so *ro*orc'o&a so*orte atera a
*at?& su*er'or )e as 6'8asA )e/e te&erse e& cue&ta Bue e&
a8u&os tra#os e *at?& co#*r'#')o es e '&-er'or. Este
*u&to *ue)e ser )e es*ec'a '#*orta&c'a e& )'se@o s?s#'co.
La res'ste&c'a )e )'se@o )e #'e#/ros e& -e:'+& cu,o *at?&
co#*r'#')o est4 so*orta)o atera#e&te e& -or#a co&t'&uaA
o est4 *ro6'sto )e so*ortes ateraes co& se*arac'+& ' &o
#a,or Bue '
u
A es '8ua aS
a> Para secc'o&es t'*o 1 + "
M
.
U 6
.
K 6
$
U 6
.
M
>
6
.
=1.5 M
$
> =3.1!>
)o&)e
K #+)uo )e secc'+& *4st'coJ ,
M
p
UK 6
$
#o#e&to *4st'co res'ste&te &o#'&a )e a
secc'+& e& co&s')erac'+&.
/> Para secc'o&es t'*o 3
M
.
U 6
.
: 6
$
U 6
.
M
$
=3."%>
)o&)e
: #+)uo )e secc'+& e4st'coJ
M
$
U: 6
$
#o#e&to &o#'&a corres*o&)'e&te a a
'&'c'ac'+& )e a -ue&c'a =s'& co&s')erar es-uer0os
res')uaes>A e& a secc'+& e& co&s')erac'+&J
' )'sta&c'a e&tre secc'o&es )e a 6'8a so*orta)as
atera#e&te )e #a&era a)ecua)aJ ,
'
u
o&8'tu) #4:'#a &o so*orta)a atera#e&te *ara a Bue
e #'e#/ro *ue)e )esarroar to)a6?a e #o#e&to
*4st'co M
p
J &o se e:'8e ca*ac')a) )e rotac'+&.
'
u
se cacua co& a ecuac'+& 3.". + 3."!.
E& secc'o&es I o M cu,os *at'&es t'e&e& reac'o&es
a&c$o<8rueso co#*re&)')as e&tre as corres*o&)'e&tes a
secc'o&es t'*o " , 3A -e:'o&a)as are)e)or )e cuaBu'era )e
sus e9es ce&tro')aes , *r'&c'*aesA *ue)e to#arse u& 6aor
NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS ".
)e M
.
co#*re&)')o e&tre 6
.
M
p
, 6
.
M
$
cacua)o *or
'&ter*oac'+& '&eaA te&'e&)o e& cue&ta Bue esos 6aores
corres*o&)e&A res*ect'6a#e&teA a reac'o&es a&c$o<8rueso
)e os *at'&es )e %.3; $
EF6
, %..; $
EF6
.
S' a -e:'+& es are)e)or )e e9e )e #a,or #o#e&to )e
'&erc'a se co#*ro/ar4 Bue a reac'+& a&c$o<8rueso )e a#a
&o e:ce)e )e a Bue corres*o&)e a 6aor cacua)o )e M
.
A
*ara o Bue se '&ter*oar4 '&ea#e&te e&tre as reac'o&es
3.21 $
EF6
, ..1% $
EF6
A corres*o&)'e&tes a 6
.
M
p
, 6
.
M
$
A res*ect'6a#e&te.
No $a, ?#'tes e& a o&8'tu) s'& so*orte ateraA e&
secc'o&es t'*o 1A " + 3A cua&)o a secc'+& tra&s6ersa es
c'rcuar o cua)ra)aA $ueca o #ac'0aA o cua&)o a 6'8aA
cuaBu'era Bue sea a -or#a )e su secc'+& tra&s6ersaA se
-e:'o&a are)e)or )e e9e )e #e&or #o#e&to )e '&erc'a. Por
co&s'8u'e&teA e& estos casos a res'ste&c'a )e )'se@o se
)eter#'&a co& as ecuac'o&es 3.1! + 3."%.
c> Para secc'o&es t'*o (
Cua&)o ta&to e a#a co#o e *at?& co#*r'#')o
corres*o&)e& a t'*o (A )e acuer)o co& as secc'o&es ".3.1 ,
".3."A e 6aor )e M
.
se )eter#'&a co& os cr'ter'os *ara
)'se@o )e *er-'es )e 4#'&a )e8a)a )o/a)os e& -r?o. No se
'&cu,e& e& estas Nor#as.
Cua&)o os *at'&es cu#*e& os reBu's'tos )e as secc'o&es
t'*o 1A " + 3 , as a#as so& t'*o (A e 6aor )e M
.
se
o/t'e&e )e acuer)o co& a secc'+& (...;.
Cua&)o as a#as cu#*e& os reBu's'tos )e as secc'o&es
t'*o 1A " + 3A , os *at'&es so& t'*o (S
M
.
U 6
.
:
e
6
$
=3."1>
)o&)e :
e
A Bue es e #+)uo )e secc'+& e4st'co e-ect'6o )e
ee#e&toA se cacua co& e a&c$o e-ect'6o )e *at?&
co#*r'#')o )eter#'&a)o )e acuer)o co& a secc'+& ".3.1A e&
6e0 )e a&c$o tota. E #+)uo )e secc'+& )e *er-'es
s'#3tr'cos res*ecto a e9e )e -e:'+& *ue)e cacuarseA
co&ser6a)ora#e&teA ut''0a&)o e #'s#o a&c$o e-ect'6o e&
e *at?& e& te&s'+&.
Co#o u&a ater&at'6aA :
e
*ue)e )eter#'&arse usa&)o u&
a&c$o e-ect'6o )e 1.(, t $
EF6
e& *at'&es so*orta)os a
o ar8o )e sus )os /or)es *araeos a a )'recc'+& )e
es-uer0oA , )e %..- t $
EF6
cua&)o s+o est4 a*o,a)o
u&o )e os /or)esJ e& este It'#o casoA F t &o )e/e e:ce)er
)e 1%.
E& as ecuac'o&es 3.1! a 3."1A 6
.
se to#a '8ua a %.!.
3.3.2.2 Miemros en los %ue el pandeo lateral es crtico
&L*L
u
(
La res'ste&c'a )e )'se@o )e #'e#/ros e& -e:'+& cu,as
secc'o&es tra&s6ersaes est4& *ro6'stas )e so*ortes ateraes
co& se*arac'o&es #a,ores Bue '
u
A es '8ua aS
a> Para secc'o&es t'*o 1 + " co& )os e9es )e s'#etr?aA
-e:'o&a)as are)e)or )e e9e )e #a,or #o#e&to )e
'&erc'aS
S'
p u
M M
3
"
>
p .
u
p
p . .
M 6
M
M .
M 6 . M

,
_


"; %
1 1. 1
=3."">
S'
p u
M M
3
"

M
.
U 6
.
M
u
=3."3>
E& 6'8as )e secc'+& tra&s6ersa I o MA a#'&a)as o $ec$as
co& tres *acas so)a)asA M
u
A #o#e&to res'ste&te &o#'&a
)e a secc'+&A cua&)o e *a&)eo atera se '&'c'a e& e
'&ter6ao e4st'coA es '8ua aS

,
_

a $ $ u
1 ?
'
E
; O D ? E
' 1
M
"

=3."(>
)o&)e
6
.
-actor )e res'ste&c'aA '8ua a %.!J
?
$
#o#e&to )e '&erc'a res*ecto a e9e )e s'#etr?a s'tua)o
e& e *a&o )e a#aJ
; co&sta&te )e tors'+& )e Sa'&t Ge&a&tJ ,
1
a
co&sta&te )e tors'+& *or aa/eo )e a secc'+&.
1A Bue *ue)e to#arse co&ser6a)ora#e&te '8ua a a u&')a)A
est4 )a)o *orS
1U 0.60 O0.)0 M
1
FM
"
*ara tra#os Bue se -e:'o&a&
e& cur6atura s'#*e.
1U 0.60 = 0.)0 M
1
FM
"
*ero &o #e&or Bue %.(A *ara
tra#os Bue se -e:'o&a& e& cur6atura )o/e.
1U 1.0 cua&)o e #o#e&to -e:'o&a&te e& cuaBu'er
secc'+& )e&tro )e tra#o &o so*orta)o atera#e&te es
#a,or Bue M
"
A o cua&)o e *at?& &o est4 so*orta)o
atera#e&te )e #a&era e-ect'6a e& u&o )e os e:tre#os
)e tra#o.
M
1
, M
"
so&A res*ect'6a#e&teA e #e&or , e #a,or )e os
#o#e&tos e& os e:tre#os )e tra#o e& estu)'oA
to#a)os e& 6aor a/souto.
"1 NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS
E& #'e#/ros )e secc'+& tra&s6ersa e& ca9+& =recta&8uar
$ueca> se to#a 1
a
U0.
'
u
se $a )e-'&')o co& a&ter'or')a)A , '
r
es a o&8'tu) Bue
se*ara os '&ter6aos )e a*'cac'+& )e as ecuac'o&es 3."" ,
3."3 =a ecuac'+& 3."" es 64')a *ara ' '
r
, a 3."3 *ara
' Z'
r
>.
'
u
, '
r
se cacua& co& as e:*res'o&es s'8u'e&tesS
1> M'e#/ros )e secc'+& tra&s6ersa I
"
1 1
"
u
a
u
u
B
; D
1 E
B
' + +

=3.".>
"
1 1
"
r
a
r
r
B
; D
1 E
B
' + +

=3."1>
)o&)e
E #+)uo )e east'c')a) )e aceroA '8ua a
"%% %%% MPa =" %(% %%% N8<c#K>J ,
D #+)uo )e east'c')a) a es-uer0o corta&teA '8ua
a 22 "%% MPa =2;( %%% N8<c#K>.
E& as ecuac'o&es a&ter'ores
INCRUSTAR U&N&oT&
r
$
a
$
u
B .
?
1
; D
6 K
1 . B ""% 3 "!3 (
=3."2>
$
a
$
r
?
1
; D
6 K
1 B
3
(

=3.";>
"> M'e#/ros )e secc'+& tra&s6ersa recta&8uarA
#ac'0a o $uecaS
; ?
6 K 1
E
. '
$
$
u
!1 %
=3."!>
u $
$
r
' ; ?
6 K 1
E
' "" . 3 !" . "
=3.3%>
Las ecuac'o&es 3."" , 3."3 *ue)e& ut''0arse s'& cacuar as
o&8'tu)es caracter?st'cas '
u
, '
r
.
/> Para secc'o&es t'*o 3 + ( co& )os e9es )e s'#etr?a , *ara
ca&aes e& as Bue est4 '#*e)')a a rotac'+& are)e)or
)e e9e o&8'tu)'&aA -e:'o&a)as are)e)or )e e9e )e
#a,or #o#e&to )e '&erc'aS
S'
$ u
M M
3
"
>

,
_


u
$
$ . .
M
M .
M 6 . M
"; %
1 1. 1 =3.31>
*ero &o #a,or Bue 6
.
M
$
*ara secc'o&es t'*o 3 &' Bue e
6aor )a)o *or a ecuac'+& 3."1 cua&)o as a#as cu#*e&
os reBu's'tos )e as secc'o&es 1A " + 3 , os *at'&es so&
t'*o (.
S'
$ u
M M
3
"

M
.
U 6
.
M
u
=3.3">
M
u
se cacua co& a ecuac'+& 3."(A Bue es ta#/'3& a*'ca/e
*ara ca&aesA $ac'e&)o '8ua a cero e se8u&)o t3r#'&o
co&te&')o e& e ra)'ca.
Los ?#'tes )e a*'cac'+& )e as )'6ersas ecuac'o&es se
)eter#'&a& ta#/'3& co& as ecuac'o&es 3.". , 3."1A *ero a
cacuar B
u
, B
r
, a a*'car as ecuac'o&es 3."! , 3.3% a
#'e#/ros )e secc'+& tra&s6ersa recta&8uar $ueca )e/e
sust'tu'rse K *or :.
Cua&)o os *at'&es cu#*e& os reBu's'tos )e as secc'o&es
t'*o 1A " + 3 , as a#as so& t'*o (A e #o#e&to res'ste&te )e
)'se@o &o )e/e e:ce)er e 6aor o/te&')o )e acuer)o co& a
secc'+& (...;.
E& #'e#/ros )e secc'+& tra&s6ersa e& ca9+& =recta&8uar
$ueca> se to#a 1
a
U0.
Pue)e ut''0arse a teor?a *4st'ca cua&)o as secc'o&es so&
t'*o 1 + " , a )'sta&c'a e&tre secc'o&es tra&s6ersaes
so*orta)as atera#e&te )e #a&era a)ecua)a &o e:ce)e )e
'
p
A e& 0o&as )e -or#ac'+& )e art'cuac'o&es *4st'cas
asoc'a)as co& e #eca&'s#o )e coa*so.
'
p
es a o&8'tu) #4:'#a &o so*orta)a atera#e&te *ara a
Bue e #'e#/ro *ue)e )esarroar to)a6?a e #o#e&to
*4st'co M
p
A , co&ser6aro )ura&te as rotac'o&es &ecesar'as
*ara a -or#ac'+& )e #eca&'s#o )e coa*so.
Se cacua co#o s'8ueS
Secc'o&es I
$
$
p
r
6
E
M
M
. O . '

,
_

1
1
]
1

,
_

"
1
%21 % 1" % =3.33>
Secc'o&es recta&8uaresA #ac'0as o e& ca9+&
NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS "2
$
$
p
r
6
E
M
M
. O . '

,
_

1
1
]
1

,
_

"
1
1% % 12 %
$
$
r
6
E
.

,
_

1 %
=3.3(>
E& a re8'+& a),ace&te a a It'#a art'cuac'+& *4st'caA , e&
0o&as Bue se co&ser6e& e& e '&ter6ao e4st'co a -or#arse
e #eca&'s#o )e coa*soA a se*arac'+& e&tre secc'o&es &o
so*orta)as atera#e&te )e/e ser ta Bue se cu#*a& os
reBu's'tos )e as secc'o&es 3.3.".1 + 3.3."." e& 6'8as , )e a
secc'+& 3.( e& cou#&as.
E& as e:*res'o&es a&ter'oresS
M
"
#a,or )e os #o#e&tos e& os e:tre#os )e tra#o &o
so*orta)o atera#e&teJ es co& -recue&c'a e #o#e&to
*4st'co res'ste&te )e #'e#/ro e& estu)'oJ
M
1
#e&or )e os #o#e&tos e& os e:tre#os )e tra#o &o
so*orta)o atera#e&teJ ,
r
$
ra)'o )e 8'ro are)e)or )e e9e )e #e&or #o#e&to )e
'&erc'a.
E coc'e&te M
1
F M
"
es *os't'6o cua&)o e se8#e&to )e 6'8a
e&tre *u&tos so*orta)os atera#e&te se -e:'o&a e&
cur6atura )o/eA , &e8at'6o cua&)o o $ace e& cur6atura
s'#*e.
De/e& so*ortarse atera#e&te to)as as secc'o&es e& Bue
a*are0ca& art'cuac'o&es *4st'cas asoc'a)as co& e
#eca&'s#o )e coa*so.
3.3.2.3 +igas tuulares de secci"n transversal circular
La res'ste&c'a )e )'se@o )e #'e#/ros e& -e:'+& )e secc'+&
tra&s6ersa c'rcuar $ueca se )eter#'&a co#o s'8ueS
S' 0< t 0.0,1E<6
$
=*ara )'se@o *4st'co este ?#'te
se re)uce a %.%((;E<6
$
>A
M
.
U 6
.
M
p
U 6
.
K 6
$
=3.3.>
S' %.%21E<6
$
\ 0< t 0.305E<6
$
$
$
. .
: 6
6
E

t F 0
.
O 6 M

,
_

%"%2 %
1
=3.31>
S' %.3%!E<6
$
\ 0< t 0.))-E<6
$
:
t F 0
E .
6 M
. .
33% %

=3.32>
)o&)e
: #+)uo )e secc'+& e4st'co )e a secc'+& tra&s6ersa
co#*etaJ ,
6
.
-actor )e res'ste&c'aA '8ua a %.!A e& to)os os casos.
No se a)#'te& reac'o&es 0< t #a,ores Bue %.((;E<6
$
.
3.3.3 Resistencia de dise5o al cortante
Esta secc'+& se a*'ca a a#a =o a#asA e& e caso )e
#'e#/ros )e a#a #It'*eA co#o as secc'o&es e& ca9+&> )e
6'8as , tra/es )e secc'+& tra&s6ersa co& )os e9es )e
s'#etr?aA so#et')as a -uer0as corta&tes ao9a)as e& u&o )e
os *a&os )e s'#etr?aA Bue co'&c')e co& e a#a cua&)o 3sta
es I&'ca o es *araeo a eas e& #'e#/ros co& #4s )e u&
a#aA cua&)o e )'se@o Bue)a re8')o *or a8u&o )e os
esta)os ?#'te )e res'ste&c'a a corta&te.
La res'ste&c'a )e )'se@o a corta&teA +
.
A )e u&a 6'8a o tra/e
)e e9e recto , secc'+& tra&s6ersa co&sta&teA )e secc'+& IA C
o e& ca9+& es
+
.
U +
8
6
.
=3.3;>
)o&)e
6
.
-actor )e res'ste&c'aA '8ua a %.!J ,
+
8
es a res'ste&c'a &o#'&aA Bue se )eter#'&a co#o se
'&)'ca a co&t'&uac'+&.
A e6auar +
8
se te&)r4 e& cue&ta s' a secc'+& t'e&e u&a o
#4s a#as.
h es e *erate )e a#aJ se to#a '8ua a a )'sta&c'a '/re
e&tre *at'&es e& secc'o&es $ec$as co& *acas so)a)asA , a a
)'sta&c'a e&tre os *u&tos )o&)e co#'e&0a& as cur6as )e
u&'+& )e a#a , *at'&es e& secc'o&es a#'&a)as.
a> S'
$
6
G E
.
t
h
!; %
+
8
U %.116
$
A
a
=3.3!>
E a#a -aa *or corta&te e& e '&ter6ao )e
e&)urec'#'e&to *or )e-or#ac'+&.
/> S'
$ $
6
G E
.
t
h
6
G E
. 1" 1 !; % <
a
$
8
A
t F h
G 6 E .
+
1. %
=3.(%>
La -aa es *or *ast'-'cac'+& )e a#a *or corta&te.
"; NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS
c> S'
$ $
6
G E
.
t
h
6
G E
. (% 1 1" 1 <
se co&s')era& )os
casosS
1> Esta)o ?#'te )e '&'c'ac'+& )e *a&)eo )e a#a
a
$
8
A
t h
G 6 E
+
<
1. . %
=3.(1>
"> Esta)o ?#'te )e -aa *or te&s'+& )'a8o&a
A
h F a O
6 .
h F a O
.
L
t F h
G 6 E .
+
a
$ $
8
1
1
]
1

,
_

" "
> = 1
.% %
> = 1
;2% %
1
1. %
=3.(">
)> S'
t
h
6
G E
.
$
< (% 1
se co&s')era& )os casosS
1> Esta)o ?#'te )e '&'c'ac'+& )e *a&)eo )e a#a
a 8
A
t F h
G E .
+
"
> =
!%. %

=3.(3>
"> Esta)o ?#'te )e -aa *or te&s'+& )'a8o&a
a
$
8
A
h F a
6 .
h F a O
.
L
t F h
G E .
+
1
1
]
1

+
+

,
_

" "
"
> = 1
.% %
> = 1
;2% %
1
> =
!%. %
=3.((>
Para Bue *ue)a to#arse co#o esta)o ?#'te a -aa *or
te&s'+& )'a8o&a =ecuac'o&es 3.(" , 3.((> a secc'+& )e/e
te&er u&a soa a#a =secc'o&es I a#'&a)as o -or#a)as *or
*acas> , estar re-or0a)a co& at'esa)ores tra&s6ersaesA
)'se@a)os )e acuer)o co& a secc'+& (...2. A)e#4sA a< h &o
)e/e e:ce)er )e 3.% &' )e V"10F&h< t>WK.
E& as e:*res'o&es a&ter'oresS
A
a
4rea )e a#aA '8ua a *ro)ucto )e su 8ruesoA tA *or e
*erate tota )e a secc'+&A dJ
h *erate )e a#aJ
t 8rueso )e a#aJ
a se*arac'+& e&tre at'esa)ores tra&s6ersaesJ ,
G coe-'c'e&te s'& )'#e&s'o&esA Bue se cacua co& a
ecuac'+& 3.(..
"
> =
% .
% .
h F a
.
. G +
=3.(.>
G se to#a '8ua a ..% cua&)o a reac'+& a< h es #a,or
Bue 3.% o Bue V"10F &h<t>WKA , cua&)o &o se e#*ea&
at'esa)ores. E& a#as &o at'esa)as h<t &o )e/e e:ce)er
)e "1%.
E& estructuras )'se@a)as *4st'ca#e&te a res'ste&c'a )e
)'se@o a corta&te )e as 6'8as es
+
.
U %... 6
.
A
a
6
$
=3.(1>
)o&)e 6
.
se to#a '8ua a %.!.
Cua&)o a secc'+& t'e&e )os o #4s a#asA A
a
es a su#a )e
as 4reas )e to)as eas.
3.3.3.1 +igas tuulares de secci"n transversal circular
La res'ste&c'a )e )'se@o a corta&te )e #'e#/ros )e secc'+&
tra&s6ersa c'rcuar $ueca es
+
.
U +
8
6
.
=3.(2>
)o&)e 6
.
se to#a '8ua a %.! , +
8
es a res'ste&c'a
&o#'&aA Bue se cacua co#o s'8ue
S'
. "
"
> =
> = " 3
.
$
t F 0
6 F E .
0
a
, 0< t 0.305E<6
$
+
8
U %.3A 6
$
=3.(;>
)o&)e
A 4rea tota )e a secc'+& tra&s6ersa )e #'e#/roJ ,
a o&8'tu) )e tra#o )e 6'8a co& -uer0a corta&te
co&sta&te o cas' co&sta&te.
3.3.4 +le.in y cortante combinados
E& 6'8as co& a#as &o re-or0a)asA )e/e sat's-acerse a
co&)'c'+&
% 1.
+
+
O
M
M
.
0
.
0

=3.(!>
Cua&)o se &eces'ta& at'esa)ores tra&s6ersaes e& 6'8as )e
secc'+& I cu,a a#a se $a )'se@a)o to#a&)o e& cue&ta a
co&tr'/uc'+& )e ca#*o )e te&s'+& )'a8o&aA , +
0
, M
0
est4& co#*re&)')os e&tre os ?#'tes
%.1+
.
+
0
+
.
, %.2.M
.
M
0
M
.
NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS "!
)e/e cu#*'rse a co&)'c'+&
% 1 (.. % 2"2 % .
+
+
.
M
M
.
.
0
.
0
+
=3..%>
)o&)e
M
.
res'ste&c'a )e )'se@o e& -e:'+&A cacua)a )e acuer)o
co& as secc'o&es 3.3.".1A 3.3."." + (...;J
+
.
res'ste&c'a )e )'se@o a corta&teA secc'+& 3.3.3J ,
M
0
, +
0
#o#e&to -e:'o&a&te , -uer0a corta&te )e
)'se@oA res*ect'6a#e&te.
$.4 M!e-1&'# 9le:'c'-*&!-!"'#
E& esta secc'+& se trata e )'se@o )e #'e#/ros )e e9e recto ,
secc'+& tra&s6ersa co&sta&teA co& )os e9es )e s'#etr?aA
su9etos a co#*res'+& , a -e:'+& *ro)uc')a *or #o#e&tos
Bue o/ra& are)e)or )e u&o o )e os )os e9es )e s'#etr?a. Se
)es'8&a&A '&)'st'&ta#e&teA co& as *aa/ras Ecou#&aF o
Eee#e&to -e:oco#*r'#')oF.
Para os -'&es )e esta secc'+&A as estructuras )e as Bue
-or#a& *arte os #'e#/ros -e:oco#*r'#')os se cas'-'ca&
e& Ere8uaresF e E'rre8uaresF.
U&a estructura Ere8uarF se caracter'0a *orBue est4 -or#a)a
*or u& co&9u&to )e #arcos *a&osA Bue so& *arte )e )os
-a#''asA -recue&te#e&te *er*e&)'cuares e&tre s?A *ro6'stos
o &o )e co&tra6e&teo 6ert'caA co& o s'& #uros )e r'8')e0A
*araeos o cas' *araeosA '8a)os e&tre s?A e& to)os os
&'6eesA *or s'ste#as )e *'so )e res'ste&c'a , r'8')e0
su-'c'e&tes *ara o/'8ar a Bue to)os os #arcos , #uros
tra/a9e& e& co&9u&to *ara so*ortar as -uer0as ateraesA
*ro)uc')as *or 6'e&to o s's#oA , *ara *ro*orc'o&ar a a
estructura a r'8')e0 atera &ecesar'a *ara e6'tar *ro/e#as
)e *a&)eo )e co&9u&to /a9o car8as 6ert'caes , )e
'&esta/'')a) /a9o acc'o&es 6ert'caes , $or'0o&taes
co#/'&a)as. A)e#4sA to)os os #arcos *a&os )e/e& te&er
caracter?st'cas 8eo#3tr'cas se#e9a&tes , to)as as cou#&as
)e ca)a e&tre*'so )e/e& ser )e a #'s#a aturaA au&Bue 3sta
6ar?e )e u& e&tre*'so a otro.
U&a estructura se co&s')era E'rre8uarF cua&)o os
ee#e&tos Bue a co#*o&e& &o co&st'tu,e& #arcos *a&osA
cua&)o 3stos &o *ue)e& co&s')erarse *araeos e&tre s?A
cua&)o os s'ste#as )e *'so &o t'e&e& res'ste&c'a o r'8')e0
a)ecua)aA cua&)o 0o&as '#*orta&tes )e os e&tre*'sos
carece& )e )'a-ra8#as $or'0o&taesA cua&)o a 8eo#etr?a )e
os #arcos *a&os )'-'ere su/sta&c'a#e&te )e u&os a otrosA
cua&)o as aturas )e as cou#&as Bue -or#a& *arte )e u&
#'s#o e&tre*'so so& a*rec'a/e#e&te )'-ere&tesA o cua&)o
se *rese&ta& s'#ut4&ea#e&te )os o #4s )e estas
co&)'c'o&es.
U&a co&strucc'+& *ue)e ser re8uar e& u&a )'recc'+& e
'rre8uar e& a otraA , a8u&os e&tre*'sos *ue)e& ser
re8uares , otros &o.
La #a,or *arte )e os e)'-'c'os ur/a&osA )e )e*arta#e&tos ,
o-'c'&asA t'e&e& estructuras re8uares. So& 'rre8uares as
estructuras )e #uc$os sao&es )e es*ect4cuos =c'&esA
teatrosA au)'tor'os> , )e /ue&a *arte )e as co&strucc'o&es
'&)ustr'aes.
So& ta#/'3& 'rre8uares as estructuras es*ec'aes co#o
*3&)uos '&6ert')os =ta&Bues ee6a)osA *or e9e#*o>.
E& as secc'o&es 3.(.3 , 3.(.( se '&)'ca c+#o )'#e&s'o&ar
cou#&as Bue -or#a& *arteA res*ect'6a#e&teA )e estructuras
re8uares , )e estructuras 'rre8uares.
Ta#/'3& se '&cu,e aBu? e )'se@o )e #'e#/ros
-e:oco#*r'#')os )e t'*o )e as cuer)as e& co#*res'+& )e
ar#a)uras so/re as Bue o/ra& car8as tra&s6ersaes a*'ca)as
e&tre os &u)osA au&Bue te&8a& u& soo e9e )e s'#etr?a.
3.4.1 Estados l4mite
E& e )'se@o )e #'e#/ros -e:oco#*r'#')os )e/e&
co&s')erarse os s'8u'e&tes esta)os ?#'te )e -aaS
a> Pa&)eo )e co&9u&to )e u& e&tre*'soA /a9o car8a 6ert'caJ
/> Pa&)eo '&)'6')ua )e u&a o a8u&as cou#&asA /a9o
car8a 6ert'caJ
c> I&esta/'')a) )e co&9u&to )e u& e&tre*'soA /a9o car8as
6ert'caes , $or'0o&taes co#/'&a)asJ
)> 7aa '&)'6')ua )e u&a o a8u&as cou#&asA /a9o car8as
6ert'caes , $or'0o&taes co#/'&a)asA *or '&esta/'')a)
o *orBue se a8ote a res'ste&c'a )e a8u&a )e sus
secc'o&es e:tre#asJ ,
e> Pa&)eo oca.
De/e co&s')erarse ta#/'3& u& esta)o ?#'te )e ser6'c'oA )e
)e-or#ac'o&es ateraes )e e&tre*'soA Bue )e*e&)e&A e&
/ue&a *arteA au&Bue &o e:cus'6a#e&teA )e as
caracter?st'cas )e as cou#&as.
E& o Bue s'8ue se )a& reco#e&)ac'o&es *ara e6'tar Bue se
aca&ce& os esta)os ?#'te )e -aa a&ter'oresA e:cu,e&)o e
*a&)eo ocaA Bue se trata e& a secc'+& ".3.
3.4.2 8eterminacin de los momentos de dise5o M
uo.
9
M
uoy
9
Q
uo.
M y
Q
uoy
M
E& to)os os casos Bue se )escr'/e& a co&t'&uac'+& =e:ce*to
e& e a&4's's )e *r'#er or)e& )e estructuras 'rre8uares>A ,a
sea Bue e )'se@o Bue)e re8')o e:cus'6a#e&te *or car8as
6ert'caesA o *or su co#/'&ac'+& co& acc'o&es $or'0o&taesA
3% NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS
*ro)uc')as *or 6'e&to o s's#oA as estructurasA sea&
re8uares o 'rre8uaresA )e/e& a&a'0arse /a9o a acc'+&
co#/'&a)a )e as -uer0as reaes Bue actIa& so/re eas , )e
-uer0as -'ct'c'as $or'0o&taes Bue se a*'ca& e& a #'s#a
)'recc'+& , se&t')o Bue as -uer0as )e 6'e&to o s's#oA oA e&
estructuras as'#3tr'cas /a9o car8a 6ert'caA e& e se&t')o e&
Bue sus e-ectos se su#e& co& os )e/')os a a as'#etr?aA )e
#a&era Bue os #o#e&tos )e )'se@o M
uo
,
Q
uo
M '&cu,e&
co&tr'/uc'o&es )e os )os t'*os )e car8asA reaes , -'ct'c'as.
Las -uer0as -'ct'c'as $or'0o&taesA Bue se a*'ca& e& ca)a u&o
)e os &'6ees )e a estructura , e& to)as as co#/'&ac'o&es
)e car8asA se to#a& '8uaes a %.%%. 6eces a car8a 6ert'ca
)e )'se@o =-actor'0a)a> Bue actIe e& e &'6eA
corres*o&)'e&te a a co#/'&ac'+& )e car8as e& estu)'o.
3.4.3 8imensionamiento de columnas :ue forman parte
de estructuras re,ulares
Los #'e#/ros -e:oco#*r'#')os Bue -or#a& *arte )e
estructuras re8uares se )'#e&s'o&a& )e #a&era Bue se
sat's-a8a& os reBu's'tos Bue se '&)'ca& a co&t'&uac'+&.
E& to)os os casos )e/e re6'sarse a res'ste&c'a )e as )os
secc'o&es e:tre#as , )e a cou#&a co#*etaA '&cu,e&)o
e-ectos )e se8u&)o or)e&. Las secc'o&es e:tre#as se re6'sa&
co& as ecuac'o&es 3..1 + 3.." , 3..3A 3..( + 3...A se8I& e
t'*o )e secc'+& )e Bue se trateA , a re6's'+& )e a cou#&a
co#*eta se e-ectIa co& a ecuac'+& 3..1 + 3..2. Las
)'#e&s'o&es )e as cou#&as se o/t'e&e& )e #a&era Bue se
cu#*a&A s'#ut4&ea#e&teA as co&)'c'o&es )e res'ste&c'a )e
as secc'o&es e:tre#as , )e a cou#&a co#*eta.
3.).3.1 .evisi"n de las secciones e!tremas
a> Secc'o&es t'*o 1 , "
E& ca)a u&o )e os e:tre#os )e a cou#&a )e/e sat's-acerse
a co&)'c'+&S
Secc'o&es M o I
% 1
1% %
;. %
.
M 6
M .
M 6
M .
> 6
>
p$ .
uo$
p! .
uo!
$ .
u
+ +
=3..1>
Secc'o&es e& ca9+&A cua)ra)as
% 1
;% %
;% %
.
M 6
M .
M 6
M .
> 6
>
p$ .
uo$
p! .
uo!
$ .
u
+ +
=3..">
)o&)e
6
.
se to#a '8ua a %.!J
>
u
A M
uo!
, M
uo$
-uer0a a:'a )e )'se@o Bue o/ra so/re
a cou#&a , #o#e&tos )e )'se@o e& e e:tre#o
co&s')era)oA cacua)os )e acuer)o co& as secc'o&es
1...1 , 3.(."J
M
p!
UK
!
6
$
, M
p$
MK
$
6
$
#o#e&tos *4st'cos res'sO
te&tes &o#'&aes )e a secc'+&A *ara -e:'+& are)e)or
)e os e9es P , YA res*ect'6a#e&teJ ,
>
$
U A
t
6
$
-uer0a a:'a &o#'&a BueA o/ra&)o *or s? soaA
ocas'o&ar?a a *ast'-'cac'+& )e u&a cou#&a corta
cu,as secc'o&es tra&s6ersaes t'e&e& u& 4rea A
t
.
Cua&)o se e#*ee a8u&a )e as )os ecuac'o&es a&ter'ores
*ara re6'sar cou#&as )e secc'+& tra&s6ersa MA I o e& ca9+&A
cua)ra)aA $a )e co#*ro/arse Bue se cu#*aA a)e#4sA a
co&)'c'+&.
% 1.
M 6
M
M 6
M
p$ .
uo$
p! .
uo!
+
=3..3>
S' a secc'+& tra&s6ersa )e a cou#&a &o es &'&8u&a )e as
#e&c'o&a)as arr'/aA as ecuac'o&es 3..1 , 3.." se sust'tu,e&
*or
% . 1 + +
p$ .
uo$
p! .
uo!
$ .
u
M 6
M
M 6
M
> 6
>
=3..(>
/> Secc'o&es t'*o 3 , (
E& ca)a u&o )e os e:tre#os )e a cou#&a )e/e sat's-acerse
a co&)'c'+&S
% 1.
M
M
M
M
> 6
>
.H
uo$
.B
uo!
$ .
u
+ +
=3...>
)o&)e M
.B
, M
.H
se cacua& co#o se '&)'ca e& os
'&c'sos 3.3.".1./ , 3.3.".1.cA , as otras ca&t')a)es Bue
a*arece& e& a ecuac'+& se $a& )e-'&')o arr'/a.
3.).3.2 .evisi"n de la columna completa
a> Secc'o&es t'*o 1 , "
De/e sat's-acerse a co&)'c'+&S
% . 1
Q
Q
+ +
p$ .
uo$
m
uo!
1
u
M 6
M
M
M
.
>
=3..1>
)o&)e
6
.
se to#a '8ua a %.!J
>
u
A
Q
uo!
M ,
Q
uo$
M
-uer0a a:'a )e )'se@o Bue o/ra so/re
a cou#&a , #o#e&tos )e )'se@oA cacua)os )e
acuer)o co& as secc'o&es 1...1A 3.(." , 3.(.3.3. E& a
ecuac'+& 3..1A o #'s#o Bue e& as ecuac'o&es 3..; ,
3..!A se ut''0a& s'e#*re os #o#e&tos )e )'se@o
NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS 31
#4:'#osA are)e)or )e os e9es P , YA au&Bue os )os
&o se *rese&te& e& e #'s#o e:tre#o )e a cou#&a.
M
m
#o#e&to res'ste&te )e )'se@oA *ara -e:'+& are)e)or
)e e9e PJ se cacua co#o se '&)'ca e& a secc'+& 3.3."
oA e& -or#a a*ro:'#a)aA co& a ecuac'+& =64')a *ara
secc'o&es I o M>S
p! . p!
$ $
. m
M 6 M
E 6 'Fr
. 6 M

,
_


.. . 1;
< > =
%2 1
=3..2>
E& as ecuac'o&es )e a secc'+& 3.3."A )e/e $acerse 1U 1.0.
M
m
*ue)e to#arse '8ua a 6
.
M
p!
cua&)o a cou#&a est4
so*orta)a atera#e&te e& -or#a co&t'&uaA o cua&)o est4
*ro6'sta )e so*ortes ateraes co& se*arac'+& ' &o #a,or
Bue '
u
A )a)a *or a8u&a )e as ecuac'o&es 3.". + 3."!A s' &o
se reBu'ere ca*ac')a) )e rotac'+&A o &o #a,or Bue '
p
A
ecuac'o&es 3.33 + 3.3(A cua&)o s? se reBu'era ca*ac')a) )e
rotac'+&.
.
c
A res'ste&c'a )e )'se@o e& co#*res'+&A se )eter#'&a )e
acuer)o co& a secc'+& 3.".". Se cacua co& EU 1.0A o
#'s#o Bue as -uer0as >
E"
)e a ecuac'+& 1...
/> Secc'o&es t'*o 3 , (
De/e cu#*'rse a co&)'c'+&S
% 1
Q
Q
.
M
M
M
M
.
>
.H
uo$
.B
uo!
c
u
+ + =3..;>
)o&)e
M
.B
, M
.H
#o#e&tos res'ste&tes )e )'se@o are)e)or )e
e9e P , )e YA se cacua& )e acuer)o co& a secc'+&
3.3."A $ac'e&)o 1U1.0. .
c
, >
E"
A ecuac'+& 1..A se
cacua& co& EU 1.0.
E& u8ar )e as ecuac'o&es 3..1A 3.." , 3..1 *ue)e& usarse
e:*res'o&es #4s re-'&a)asA Bue a*arece& e& a 'teratura
t3c&'caA Bue so& a*'ca/es a cou#&as )e secc'+&
tra&s6ersa M o e& ca9+&.
3.).3.3 Momentos de dise/o
a> A&4's's e4st'co )e *r'#er or)e&
S' as -uer0as &or#aes , os #o#e&tos se o/t'e&e& *or
#e)'o )e u& a&4's's co&6e&c'o&a )e *r'#er or)e&A /asa)o
e& a 8eo#etr?a '&'c'a )e a estructuraA os #o#e&tos )e
)'se@o se )eter#'&a& co& as ecuac'o&es 1.1 , 1."A co#o se
'&)'ca e& a secc'+& 1...1.1.
Las ecuac'o&es 3..1 a 3... se a*'ca& )os 6ecesA a os )os
e:tre#os )e a cou#&aA co& os #o#e&tos M
uo
cacua)os
e& ca)a u&o )e eosA , a 3..1 , 3..; u&a soaA co& os
#o#e&tos
Q
uo!
M ,
Q
uo$
M #4:'#osA au&Bue &o se
*rese&te& e& e #'s#o e:tre#o.
K E&tre*'sos cu,o )'se@o Bue)a re8')o *or car8as
6ert'caes I&'ca#e&te
E& cou#&as Bue -or#a& *arte )e e&tre*'sos cu,o )'se@o
Bue)a re8')o *or car8as 6ert'caes I&'ca#e&teA o Bue es
-recue&te e& e)'-'c'os )e *oca atura , e& os e&tre*'sos
su*er'ores )e e)'-'c'os atosA os #o#e&tos M
tp
suee&
ser &uos e& a co&)'c'+& )e car8a )e )'se@o =a I&'ca
e:ce*c'+& a co&st'tu,e& as estructuras #u, as'#3tr'casA
e& 8eo#etr?a ,<o car8aA e& as Bue as car8as 6ert'caes
*ue)e& ocas'o&ar )es*a0a#'e&tos ateraes )e e&tre*'so
s'8&'-'cat'6os>. De to)os #o)osA os *os'/es e-ectos
trasac'o&aes )e/')os a as'#etr?as &o '&te&c'o&aes e&
car8as , r'8')eces se t'e&e& e& cue&ta *or #e)'o )e as
-uer0as $or'0o&taes -'ct'c'as #e&c'o&a)as e& a secc'+&
3.(.".
De/e )e#ostrarse Bue e ?&)'ce )e esta/'')a) ? &o es
#a,or Bue %.3% e& &'&8I& e&tre*'so.
/> A&4's's e4st'co )e se8u&)o or)e&
S' as -uer0as &or#aes , os #o#e&tos se o/t'e&e& *or
#e)'o )e u& a&4's's )e se8u&)o or)e&
1
A e& e Bue se t'e&e&
e& cue&taA *or o #e&osA os e-ectos '&)'ca)os e& a secc'+&
1...1 , as -uer0as -'ct'c'as )e a secc'+& 3.(."A o s' se
)e#uestraA )e acuer)o co& e '&c'so "."."./A Bue *ue)e&
)es*rec'arse os e-ectos )e se8u&)o or)e&A os #o#e&tos )e
)'se@o se )eter#'&a& co#o s'8ueS
M
uo
U M
ti
Y M
tp
=3..!>
Q
uo
M U A
1
=M
ti
Y M
tp
> =3.1%>
To)as as ca&t')a)es Bue a*arece& e& estas ecuac'o&es
t'e&e& os #'s#os s'8&'-'ca)os Bue e& as ecuac'o&es 1.1 ,
1.".
1
E& 3ste )e/e te&erse e& cue&ta Bue cua&)o os
)es*a0a#'e&tos ateraes so& *ro)uc')os *or s's#oA se
)eter#'&a& #ut'*'ca&)o *or e -actor I os causa)os *or
as -uer0as s?s#'cas )e )'se@o re)uc')as.
3" NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS
3.4.4 8imensionamiento de columnas :ue forman parte
de estructuras irre,ulares
Los #'e#/ros -e:oco#*r'#')os Bue -or#a& *arte )e
estructuras 'rre8uares se )'#e&s'o&a& )e #a&era Bue se
sat's-a8a& os reBu's'tos Bue se '&)'ca& a co&t'&uac'+&.
E& to)os os casos )e/e re6'sarse a res'ste&c'a )e as )os
secc'o&es e:tre#as , a )e a cou#&a co#*etaA '&cu,e&)o
e-ectos )e se8u&)o or)e& , as -uer0as -'ct'c'as $or'0o&taes
Bue se )escr'/e& e& a secc'+& 3.(.". Las )'#e&s'o&es )e as
cou#&as se o/t'e&e& )e #a&era Bue se cu#*a&A
s'#ut4&ea#e&teA as co&)'c'o&es )e res'ste&c'a )e as
secc'o&es e:tre#as , )e a cou#&a co#*eta.
3.).).1 .evisi"n de las secciones e!tremas
Se e6a a ca/o co#o se '&)'ca e& a secc'+& 3.(.3.1.
3.).).2 .evisi"n de la columna completa
Se e6a a ca/o co#o se '&)'ca e& a secc'+& 3.(.3.".
3.).).3 0eterminaci"n de los momentos de dise/o M
uo!
#
M
uo$
#
Q
uo!
M $
Q
uo$
M
a> A&4's's e4st'co )e *r'#er or)e&
S' as -uer0as &or#aes , os #o#e&tos se o/t'e&e& *or
#e)'o )e u& a&4's's co&6e&c'o&a )e *r'#er or)e&A /asa)o
e& a 8eo#etr?a '&'c'a )e a estructuraA os #o#e&tos )e
)'se@o se )eter#'&a& co#o s'8ueS
M
uo
U M
ti
Y M
tp
=3.11>
Q
uo
M U A
1
=M
ti
Y M
tp
> =3.1">
E& a ecuac'+& 3.11A M
ti
, M
tp
t'e&e& e #'s#o s'8&'-'ca)o
Bue e& a ecuac'+& 1.1A , e& a ecuac'+& 3.1" s'8&'-'ca& o
#'s#o Bue e& a ecuac'+& 1.". A
1
est4 )a)o *or a ecuac'+&
1.3.
Las 'teraes Bue a*arece& e& a ecuac'+& 1.3 co&ser6a& sus
s'8&'-'ca)osA *ero os 6aores '&)'ca)os *ara 1 s+o so&
a*'ca/es a cou#&as Bue -or#e& *arte )e #arcos e& os
Bue *ue)a& )es*rec'arse os e-ectos )e es/ete0 )e/')os a
)es*a0a#'e&tos '&eaes )e sus &'6eesA *orBue est3&
*ro6'stos )e co&tra6e&teo 6ert'ca o #uros )e corta&te )e
r'8')e0 , res'ste&c'a a)ecua)as o *or su *ro*'a r'8')e0J e&
caso co&trar'o se to#ar4 1U 1.0. De #a&era a&4o8aA e& e
c4cuo )e -actor )e o&8'tu) e-ect'6a EA &ecesar'o *ara
e6auar A
1
, .
c
e& as ecuac'o&es 3..1 , 3..;A se te&)r4 e&
cue&ta s' $a,A o &oA co&tra6e&teos 6ert'caes a)ecua)os. Por
co&s'8u'e&teA E *ue)e ser #e&or o #a,or Bue 1.%.
/> A&4's's e4st'co )e se8u&)o or)e&
S' as -uer0as &or#aes , os #o#e&tos se o/t'e&e& *or
#e)'o )e u& a&4's's )e se8u&)o or)e& e& e Bue se t'e&e& e&
cue&taA *or o #e&osA os e-ectos '&)'ca)os e& a secc'+&
1...1A , as -uer0as -'ct'c'as $or'0o&taes )e a secc'+& 3.(."A
os #o#e&tos )e )'se@o se )eter#'&a& co& as ecuac'o&es
3.11 , 3.1"A *ero a$ora 1 t'e&e e 6aor '&)'ca)o co&
reac'+& a a ecuac'+& 1.3A , >
E
se )eter#'&a co& u& -actor
)e o&8'tu) e-ect'6a E #e&or o '8ua Bue 1.%A o #'s#o Bue
.
c
e& as ecuac'o&es 3..1 , 3..;.
Se reco#'e&)a BueA s'e#*re Bue sea *os'/eA e )'se@o )e as
cou#&as )e estructuras 'rre8uares se /ase e& as acc'o&es
)eter#'&a)as co& u& a&4's's )e se8u&)o or)e&.
$.) M!e-1&'# en 9le:'%en#!8n
E& esta secc'+& se )a& reco#e&)ac'o&es *ara e )'se@o )e
#'e#/ros )e e9e recto , secc'+& tra&s6ersa co&sta&teA co&
)os e9es )e s'#etr?aA so#et')os a a acc'+& s'#ut4&ea )e
u&a -uer0a )e te&s'+& a:'a , -e:'+& *ro)uc')a *or
#o#e&tos Bue actIa& are)e)or )e u&o o )e os )os e9es )e
s'#etr?a.
3..1 Estados l4mite
So& os corres*o&)'e&tes a #'e#/ros e& te&s'+& =secc'+&
3.1.1>A a #'e#/ros e& -e:'+& =secc'+& 3.3.1> o a a
co#/'&ac'+& )e as )os so'c'tac'o&es. Los esta)os ?#'te )e
*a&)eoA oca o ateraA &o suee& ser cr?t'cosA *ero *ue)e&
sero s' os e-ectos )e a -uer0a )e te&s'+& a:'a so&
*eBue@os e& co#*arac'+& co& os ocas'o&a)os *or a
-e:'+&A o s' a -uer0a corta&te es ee6a)a , e a#a es/eta.
3..2 8imensionamiento
Los #'e#/ros Bue tra/a9a& e& -e:ote&s'+&A , Bue cu#*e&
os reBu's'tos )e a secc'+& 3..A )e/e& )'#e&s'o&arse )e
#a&era Bue sat's-a8a& as co&)'c'o&es s'8u'e&tesS
a> Re6's'+& )e as secc'o&es e:tre#as
Secc'o&es t'*o 1 , ". De/e& cu#*'rse as Bue sea&
a*'ca/es )e as e:*res'o&es 3..1 a 3..(.
Secc'o&es t'*o 3 , (. De/e cu#*'rse a e:*res'+& 3....
/> Re6's'+& )e #'e#/ro co#*eto
De/e sat's-acerse a co&)'c'+&
NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS 33
% 1.
M
M
M
M
.
>
.H
uo$
.B
uo!
t
u
+ + =3.13>
)o&)e
>
u
A M
uo!
, M
uo$
-uer0a a:'a )e )'se@o Bue o/ra so/re
a /arra , #o#e&tos )e )'se@o e& a secc'+&
co&s')era)aA a#*'-'ca)os *or e-ectos )e se8u&)o
or)e&A co#o se '&)'ca e& a secc'+& 1...1.1A *ero
to#a&)o A
1
M1.0J
.
t
res'ste&c'a )e )'se@o e& te&s'+&A )eter#'&a)a )e
acuer)o co& a secc'+& 3.1J ,
M
.B
, M
.H
res'ste&c'as )e )'se@o e& -e:'+&A
cacua)as co#o se '&)'ca e& a secc'+& 3.3.
E& u8ar )e ut''0ar a ecuac'+& 3.13A e )'se@o *ue)e
/asarse e& u& estu)'o #4s *rec'so )e a '&teracc'+& )e
te&s'+& , -e:'+&.
$.3 C'n#%&+cc!8n c'-*+e#%a
Esta secc'+& se re-'ere a )'se@o )e #'e#/ros estructuraes
-or#a)os *or *er-'es )e acero Bue tra/a9a& e& co&9u&to co&
ee#e&tos )e co&creto re-or0a)oA o co& recu/r'#'e&tos o
ree&os )e este #ater'a. Se trata& e& ea cou#&as
co#*uestasA -or#a)as *or *er-'es )e aceroA a#'&a)os o
$ec$os co& secc'o&es o *acas re#ac$a)asA ator&'a)as o
so)a)asA o *or tu/os o #'e#/ros )e secc'+& tra&s6ersa
recta&8uar $ueca )e aceroA a$o8a)os e& co&creto re-or0a)o
o ree&os )e este #ater'aA , 6'8as o tra/esA ar#a)uras o
ar8ueros )e a#a a/'erta =E9o'stsF> )e aceroA a$o8a)os e&
co&creto re-or0a)o o Bue so*orta& u&a osaA '&terco&ecta)os
)e #a&era Bue os )os #ater'aes tra/a9e& e& co&9u&to.
Se '&cu,e& 6'8as co#*uestas '/re#e&te a*o,a)as o
co&t'&uasA '8a)as co& a osa )e co&creto *or #e)'o )e
co&ectores )e corta&teA o a$o8a)as e& co&creto.
3.".1 Miembros comprimidos
So& cou#&as co#*uestas as Bue est4& -or#a)as *or u&
*er-' )e aceroA a#'&a)o o $ec$o co& *acasA a$o8a)o e&
co&cretoA o *or u& ee#e&to )e aceroA )e secc'+& tra&s6ersa
$uecaA c'rcuar o recta&8uarA ree&o )e co&cretoA Bue
cu#*e& as co&)'c'o&es Bue se '&)'ca& a co&t'&uac'+&.
3.6.1.1 'imitaciones
Para Bue u& #'e#/ro co#*r'#')o *ue)a co&s')erarse u&a
cou#&a co#*uesta $a )e cu#*'r as co&)'c'o&es
s'8u'e&tesS
a> E 4rea )e a secc'+& tra&s6ersa )e ee#e&to )e acero
esA cua&)o #e&osA e cuatro *or c'e&to )e 4rea )e a
secc'+& tra&s6ersa co#*uesta tota.
/> E co&creto Bue recu/re a secc'+& )e acero est4
re-or0a)o co& /arras o&8'tu)'&aes )e car8aA /arras
o&8'tu)'&aes *ara restr'&8'r e co&cretoA , estr'/os
tra&s6ersaes. Las /arras o&8'tu)'&aes )e car8a so&
co&t'&uas a tra63s )e os *'sosJ as Bue restr'&8e& e
co&creto *ue)e& '&terru#*'rse e& eos. La se*arac'+&
e&tre estr'/os &o e:ce)e )e "<3 )e a )'#e&s'+& #e&or
)e a secc'+& co#*uesta &' )e 3%% ##. E 4rea )e a
secc'+& tra&s6ersa )e ca)a u&a )e as /arras Bue
-or#a& e re-uer0oA o&8'tu)'&a , tra&s6ersaA &o es
#e&or )e ! ##K *or ca)a .% ## )e se*arac'+& e&tre
/arras. E recu/r'#'e&to )e re-uer0o esA cua&)o #e&osA
)e (% ## #e)')os a /or)e e:ter'or )e as /arras
cooca)as *or -ueraA sea& o&8'tu)'&aes o estr'/os.
c> S' e co&creto es )e *eso 6ou#3tr'co &or#aA su
res'ste&c'a es*ec'-'ca)a e& co#*re&s'+&A f
c
LA &o es
#e&or )e "% MPa ="%% N8<c#K> &' #a,or )e .( MPa
=..% N8<c#K>J s' es '8ero te&)r4 u&a res'ste&c'a &o
#e&or )e "! MPa =3%% N8<c#K>.
)> S' e ?#'te )e -ue&c'a )e aceroA sea estructura o )e
re-uer0oA es #a,or )e (1" MPa =( "%% N8<c#K>A e& e
c4cuo )e res'ste&c'a se to#ar4 ese 6aor.
e> E 8rueso t )e as *are)es )e as secc'o&es tu/uares )e
acero estructura ree&as )e co&creto &o es #e&or Bue
E 6
$
3 <
*ara ca)a cara )e a&c$o e& secc'o&es
recta&8uares o cua)ra)asA &' Bue
E 6 0
$
; <
e&
secc'o&es c'rcuares )e )'4#etro e:ter'or 0A &' Bue
3 ## e& cuaBu'er caso. E es e #+)uo )e east'c')a)
)e acero , 6
$
corres*o&)e a acero )e *er-'.
3.6.1.2 .esistencia de dise/o
La res'ste&c'a )e )'se@o .
c
)e as cou#&as co#*uestas
co#*r'#')as a:'a#e&te se )eter#'&a co& as ecuac'o&es
3.3 , 3.( )e a secc'+& 3."A co& n U1.)A e& as Bue se $ace&
as #o)'-'cac'o&es s'8u'e&tesS
6
.
se to#a '8ua a %.;.J
a> A
t
es e 4rea tota )e a secc'+& tra&s6ersa )e ee#e&to
)e acero estructuraJ
r es e ra)'o )e 8'ro )e ee#e&to )e acero estructuraJ
cua&)o se trate )e u&a secc'+& a$o8a)a e& co&cretoA &o
se to#ar4 #e&or Bue %.3 6eces a )'#e&s'+& tota )e a
secc'+& co#*uestaA e& e *a&o e& Bue se estu)'e e
*a&)eo.
/> 6
$
, E se sust'tu,e& *or os 6aores #o)'-'ca)os 6
m$
,
E
m
S
3( NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS
t
c
c
t
r
$r $ m$
A
A
f 1
A
A
6 1 6 6 Q
" 1
+ +
=3.1(>
t
c
c m
A
A
E 1 E E
3
+
=3.1.>
)o&)e
A
c
4rea )e co&cretoJ
A
t
4rea )e ee#e&to )e acero estructuraJ
A
r
4rea )e as /arras )e re-uer0o o&8'tu)'&aesJ
E #+)uo )e east'c')a) )e aceroJ
E
c
#+)uo )e east'c')a) )e co&creto. Para co&cretos
case 1 se su*o&)r4 '8ua a ( )00
L
c
f
A *ara
co&cretos co& a8re8a)o 8rueso ca'0o , 3 500
L
c
f

s' e a8re8a)o 8rueso es /as4t'coJ , *ara os case "A
'8ua a " 500
L
c
f
J e& a#/os casosA to#a&)o f
c
L
e& MPaA se o/t'e&e E
c
e& esas #'s#as u&')a)es
=1) 000
L
c
f
A 11 000
L
c
f
, ; 000
L
c
f
A
res*ect'6a#e&teA s' se usa& N8<c#K>. Para co&creto
'8erosA se )eter#'&ar4 )e acuer)o co& o *rescr'to e&
as Nor#as T3c&'cas Co#*e#e&tar'as *ara D'se@o ,
Co&strucc'+& )e Estructuras )e Co&cretoA )o&)e
ta#/'3& se )a& as caracter?st'cas )e os co&cretos case
1 , "J
6
$
es-uer0o )e -ue&c'a #?&'#o es*ec'-'ca)o )e acero )e
*er-' o secc'+& tu/uarJ
6
$r
es-uer0o )e -ue&c'a #?&'#o es*ec'-'ca)o )e as /arras
)e re-uer0o o&8'tu)'&aJ
f
c
L res'ste&c'a es*ec'-'ca)a )e co&creto e& co#*res'+&J
f
c
C res'ste&c'a &o#'&a )e co&creto e& co#*res'+&A '8ua a
%.-f
c
LJ ,
1
1
A 1
"
A 1
3
coe-'c'e&tes &u#3r'cosJ
*ara secc'o&es tu/uares ree&as )e co&cretoA
1
1
M1.0A 1
"
M0.-5A 1
3
M0.)J
*ara *er-'es a$o8a)os e& co&cretoA
1
1
M0.,A 1
"
M0.6A 1
3
M0.2.
3.6.1.3 1olumnas con varios perfiles de acero
S' a secc'+& co#*uesta est4 -or#a)a *or )os o #4s *er-'es
)e aceroA 3stos )e/e& u&'rse e&tre s? *or #e)'o )e
)'a8o&aes o *acas '&terru#*')asA Bue sat's-a8a& os
reBu's'tos a*'ca/es )e a secc'+& (.".
3.6.1.) 2ransmisi"n de cargas
Las car8as a*'ca)as e& cou#&as co#*uestas -or#a)as *or
u&a secc'+& )e acero a$o8a)a e& co&cretoA e& co#*res'+&
a:'aA se tra&s#'t'r4& e&tre e acero , e co&creto )e acuer)o
co& os reBu's'tos s'8u'e&tesS
a> Cua&)o a -uer0a e:ter'or se a*'ca )'recta#e&te a a
secc'+& )e aceroA se coocar4& os co&ectores )e
corta&te &ecesar'os *ara tra&s#'t'r a -uer0a +
u
L )a)a
*or

,
_


nc
$ t
u u
.
6 A
+ + 1 L =3.11>
/> Cua&)o a -uer0a e:ter'or se a*'ca )'recta#e&te a
co&cretoA se coocar4& os co&ectores )e corta&te
&ecesar'os *ara tra&s#'t'r a -uer0a +
u
L )a)a *or
nc
$ t
u u
.
6 A
+ + L =3.12>
)o&)e
+
u
-uer0a Bue se '&tro)uce e& a cou#&aJ
A
t
, 6
$
4rea , es-uer0o )e -ue&c'a )e a secc'+& )e aceroJ
,
.
nc
res'ste&c'a &o#'&a e& co#*res'+& )e a cou#&a
co#*uestaA cacua)a )'6')'e&)o e&tre 6
.
U0.-5 a
res'ste&c'a )e )'se@o .
c
)eter#'&a)a co#o se '&)'ca e&
a secc'+& 3.1.1.".
Los co&ectores )e corta&te Bue tra&s#'te& a -uer0a +
u
L
)e/e& )'str'/u'rse a o ar8o )e #'e#/ro. La se*arac'+&
e&tre eos &o ser4 #a,or )e (%% ##A , se coocar4&A
cua&)o #e&osA e& )os caras )e a secc'+& )e aceroA co& u&a
co&-'8urac'+& s'#3tr'ca co& res*ecto a os e9es )e esa
secc'+&.
Cua&)o e 4rea )e co&creto )e so*orte e& e Bue se a*o,a a
car8a es #4s a&c$a Bue a 0o&a car8a)a )'recta#e&teA e&
u&o o #4s )e sus a)osA , su e:*a&s'+& atera est4
restr'&8')a e& os resta&tesA a res'ste&c'a #4:'#a )e )'se@o
)e co&creto se to#a '8ua a 1., 6
.
f
c
L A
A
A )o&)e
6
.
U %.1. es e -actor )e res'ste&c'a *ara a*asta#'e&to )e
co&cretoA , A
A
es e 4rea car8a)a.
3.".2 Miembros en fle.in
Esta secc'+& se a*'ca a 6'8as co#*uestas -or#a)as *or
secc'o&es IA ar#a)uras o ar8ueros )e a#a a/'erta =E9o'stsF>A
)e acero estructuraA '&terco&ecta)as co& u&a osa )e
co&creto re-or0a)o Bue se a*o,a )'recta#e&te e& e
ee#e&to )e aceroA o co& u&a 4#'&a aca&aa)a so/re a Bue
se cuea u&a osa )e co&cretoA , a os #'s#os ee#e&tos )e
acero a$o8a)os e& co&creto re-or0a)o.
NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS 3.
Las 6'8as co#*uestas co& ar#a)uras o ar8ueros )e a#a
a/'erta s+o *ue)e& ut''0arse e& ee#e&tos '/re#e&te
a*o,a)osA Bue &o -or#e& *arte )e s'ste#a Bue res'ste as
acc'o&es ateraesA a #e&os Bue e& e )'se@o se te&8a e&
cue&ta a esta/'')a) )e as cuer)as '&-er'ores e& as
co&e:'o&es.
3.6.2.1 3ip"tesis de dise/o $ m4todos de anlisis
a> D'str'/uc'o&es )e es-uer0os e& 0o&as )o&)e se aca&0a a
res'ste&c'a It'#a )e a secc'+& *or *ast'-'cac'+&
co#*eta )e a #'s#a
1> Cua&)o a osaA Bue est4 '8a)a a a 6'8aA ar#a)ura o
ar8uero )e a#a a/'erta )e aceroA *or #e)'o )e
co&ectores )e corta&teA -or#a *arte )e *at?&
co#*r'#')o )e a secc'+& co#*uesta =0o&as )e
#o#e&to *os't'6o>A se su*o&e Bue e es-uer0o )e
co#*res'+& e& e co&creto t'e&e u& 6aor f
c
F '8ua a
%.;5f
c
C =3.1;>
u&'-or#e e& to)a a 0o&a co#*r'#')aA , se )es*rec'a
su res'ste&c'a a a te&s'+&. Se co&s')eraA a)e#4sA Bue
a secc'+& )e acero co#*eta est4 so#et')a a u&
es-uer0o u&'-or#e '8ua a 6
$
A ta&to e& a 0o&a Bue
tra/a9a e& te&s'+& co#o e& a 0o&a co#*r'#')aA
cua&)o 3sta e:'ste. La -uer0a )e te&s'+& &eta e& a
secc'+& )e acero )e/e ser '8ua a a -uer0a )e
co#*res'+& e& a osa )e co&creto.
"> Cua&)o a osaA Bue est4 '8a)a a a 6'8a )e acero *or
#e)'o )e co&ectores )e corta&teA se e&cue&tra 9u&to
a *at?& e& te&s'+& =0o&as )e #o#e&to &e8at'6o>A se
su*o&e Bue as /arras )e re-uer0o *araeas a a 6'8a
co&te&')as e& e a&c$o e-ect'6o )e a osa tra/a9a& a
u& es-uer0o )e te&s'+& '8ua a 6
$r
A s'e#*re Bue se
sat's-a8a& os reBu's'tos )e a&ca9e co&te&')os e& as
Nor#as T3c&'cas Co#*e#e&tar'as *ara D'se@o ,
Co&strucc'+& )e Estructuras )e Co&cretoA , se
)es*rec'a a res'ste&c'a a a te&s'+& )e co&creto. Se
co&s')era Bue to)o e *er-' )e acero est4 so#et')o a
u& es-uer0o u&'-or#eA '8ua a 6
$
A ,a sea e& te&s'+& o
e& co#*res'+&. La -uer0a &eta )e co#*res'+& e& a
secc'+& )e acero )e/e ser '8ua a a -uer0a tota )e
te&s'+& e& as /arras )e re-uer0o.
/> D'str'/uc'+& )e es-uer0os e& e '&ter6ao e4st'co
Para )eter#'&ar a )'str'/uc'+& )e es-uer0os e& e '&ter6ao
e4st'co se su*o&e Bue as )e-or#ac'o&es u&'tar'as e& e
acero , e co&creto 6ar?a& '&ea#e&te co& a )'sta&c'a a e9e
&eutro. Los es-uer0os se o/t'e&e& #ut'*'ca&)o as
)e-or#ac'o&es u&'tar'as *or e #+)uo )e east'c')a) )e
#ater'a Bue se est3 co&s')era&)o.
Los es-uer0os #4:'#os e& e aceroA )e te&s'+& o
co#*res'+&A , as co#*res'o&es e& e co&cretoA
corres*o&)'e&tes a so'c'tac'o&es )e )'se@oA &o )e/e&
e:ce)er )e 6
$
, f
c
FA res*ect'6a#e&te. Se )es*rec'a a
res'ste&c'a a a te&s'+& )e co&creto.
c> Co&strucc'+& co#*uesta co#*eta
La 6'8a tra/a9a e& co&strucc'+& co#*uesta co#*eta cua&)o
e &I#ero , a res'ste&c'a )e os co&ectores )e corta&te so&
su-'c'e&tes *ara )esarroar a res'ste&c'a #4:'#a a a
-e:'+& )e a secc'+& co#*uesta. E& este casoA a cacuar
)'str'/uc'o&es )e es-uer0os e& e '&ter6ao e4st'co se su*o&e
Bue &o $a, )es'0a#'e&to e&tre a osa , e *er-' )e acero.
)> Co&strucc'+& co#*uesta *arc'a
S' a res'ste&c'a a corta&te )e os co&ectores es #e&or Bue
a &ecesar'a *ara a co&strucc'+& co#*uesta co#*etaA so&
os co&ectores os Bue 8o/'er&a& a res'ste&c'a a a -e:'+&
)e a 6'8aA Bue e& estas co&)'c'o&es tra/a9a e& co&strucc'+&
co#*uesta *arc'a. E& e c4cuo )e )e-e:'o&es ,
6'/rac'o&es /a9o car8as )e tra/a9oA e& e estu)'o )e
-e&+#e&os )e -at'8aA , e& otros c4cuos Bue se $a8a& e&
r38'#e& e4st'coA )e/e '&cu'rse e e-ecto )e )es'0a#'e&to
e&tre a osa , e *er-' )e acero.
e> G'8asA ar#a)uras , ar8ueros )e a#a a/'ertaA a$o8a)os
e& co&creto
Pue)e su*o&erse Bue as 6'8asA ar#a)uras , ar8ueros )e
a#a a/'ertaA a$o8a)os *or co#*eto e& co&creto coa)o a
#'s#o t'e#*o Bue a osa est4& '&terco&ecta)os co& 3 *or
a)$ere&c'a &aturaA )e #a&era Bue tra/a9a& e& co&strucc'+&
co#*uesta s'& &eces')a) )e co&ectores )e corta&teJ *ara Bue
esta su*os'c'+& sea correcta $a& )e cu#*'rse as
co&)'c'o&es s'8u'e&tesS
1> Las 6'8asA ar#a)uras o ar8ueros )e a#a a/'erta &o
est4& *'&ta)osJ
"> E recu/r'#'e&to )e co&creto e& os a)os , e& a
*arte '&-er'or )e ee#e&to )e acero )e/e serA co#o
#?&'#oA )e .% ##J
3> E /or)e su*er'or )e ee#e&to )e acero est4A cua&)o
#e&osA (% ## )e/a9o )e /or)e su*er'or , .% ##
e&c'#a )e /or)e '&-er'or )e a osaJ ,
(> E co&creto Bue ro)ea a ee#e&to )e acero est4
*ro6'sto )e u&a #aa u otro acero )e re-uer0o
a)ecua)o *ara e6'tar Bue se )esco&c$e.
-> M3to)os )e a&4's's
31 NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS
A e-ectuar e a&4's's )e estructuras Bue co&te&8a& 6'8as
co#*uestas )e/e& co&s')erarse as *ro*'e)a)es e-ect'6as )e
as secc'o&es e& e '&sta&te e& Bue se a*'ca ca)a '&cre#e&to
)e car8aA as Bue )e*e&)er4& )e Bue e co&creto $a,a o &o
-ra8ua)o e& ese '&sta&te. Este as*ecto se te&)r4 e& cue&taA
e&tre otros casosA a )eter#'&ar as r'8')eces reat'6as )e
#'e#/ros e& estructuras co&t'&uas.
8> A&4's's e4st'co
Para rea'0ar a&4's's e4st'cos )e 6'8as co#*uestas
co&t'&uas &o acartea)as es ace*ta/e su*o&er Bue a r'8')e0
)e ca)a tra#o es co&sta&te e& to)a su o&8'tu)J esta r'8')e0
*ue)e cacuarse co& e *ro#e)'o *esa)o )e os #o#e&tos
)e '&erc'a e& as 0o&as )e #o#e&to *os't'6o , &e8at'6o.
S' e ee#e&to )e acero estructura es )e a#a a/'ertaA )e/e&
te&erse e& cue&ta as reco#e&)ac'o&es )e se8u&)o *4rra-o
)e a secc'+& 3.1.".
$> A&4's's *4st'co
Cua&)o se ut''0a a&4's's *4st'coA a res'ste&c'a )e
#'e#/ros co#*uestos e& -e:'+& se )eter#'&a to#a&)o
co#o /ase as )'str'/uc'o&es )e es-uer0os e& secc'o&es
co#*eta#e&te *ast'-'ca)asA )a)as arr'/a.
S' e ee#e&to )e acero estructura es )e a#a a/'ertaA )e/e&
te&erse e& cue&ta as reco#e&)ac'o&es )e se8u&)o *4rra-o
)e a secc'+& 3.1.".
3.6.2.2 Ancho efectivo
E a&c$o e-ect'6o
e
)e a osa )e co&cretoA #e)')o a ca)a
a)o )e e9e )e ee#e&to )e aceroA se to#a '8ua a a #e&or
)e as )'sta&c'as s'8u'e&tesS
a> U& octa6o )e caro )e a 6'8aA #e)')o e&tre ce&tros )e
os a*o,osJ
/> La #'ta) )e a )'sta&c'a a e9e )e a 6'8a a),ace&teJ o
c> La )'sta&c'a a /or)e )e a osa.
3.6.2.3 0ise/o de vigas compuestas con conectores de
cortante
a> Losa )e co&creto e& co#*res'+& =0o&as )e #o#e&to
*os't'6o>
La 6'8a co#*uesta est4 -or#a)a *or e *er-'A ar#a)ura o
ar8uero )e aceroA os co&ectores )e corta&te , a osa )e
co&creto o a 4#'&a aca&aa)a co& e co&creto coa)o so/re
ea.
Las *ro*'e)a)es )e a secc'+& co#*uesta se )eter#'&a&
)es*rec'a&)o e co&creto Bue tra/a9a e& te&s'+&.
Las ar#a)uras , os ar8ueros )e a#a a/'erta s+o *ue)e&
ut''0arse e& co&strucc'+& co#*uesta co#*etaJ e e9e &eutro
)e a secc'+& tra&s-or#a)a )e/e estar )e&tro )e a osaA )e
#a&era Bue to)o e ee#e&to )e acero tra/a9e e& te&s'+&
=caso 1>J e 4rea )e a cuer)a su*er'or &o se to#a e& cue&ta
a )eter#'&ar as *ro*'e)a)es )e a secc'+& co#*uesta.
E #o#e&to res'ste&te )e )'se@oA M
.1
A )e u&a secc'+&
co#*uesta co& a osa e& co#*res'+&A es '8ua a 6
.
M
n
A
)o&)e 6
.
se to#a '8ua a %.;. , M
n
es e #o#e&to
res'ste&te &o#'&aA Bue se cacua co#o se '&)'ca a
co&t'&uac'+&.
Caso 1. Co&strucc'+& co#*uesta co#*eta , e9e &eutro
*4st'co e& a osaJ I
n
Z A
s
6
$
, A
s
6
$

e
t f
c
FA
)o&)e I
n
es a su#a )e as res'ste&c'as &o#'&aes
)e to)os os co&ectores )e corta&te cooca)os e&tre
os *u&tos )e #o#e&to #4:'#o , )e #o#e&to &uoA

e
e a&c$o e-ect'6o , t e 8rueso )e a osa )e
co&creto.
M
n
U 2
r
eL U A
s
6
$
eL &3.65(
eLA /ra0o )e *ar res'ste&teA se cacua co&
F
c e
$ s
f t
6 A
a =3.2%>
Caso ". Co&strucc'+& co#*uesta co#*eta , e9e &eutro e&
a secc'+& )e acero.
I
n

e
t f
c
F ,
e
t f
c
F \ A
s
6
$
M
n
U 1
r
e Y 1
r
L eL =3.21>
1
r
L U
e
t f
c
F =3.2">
"
L
r $ s
r
1 6 A
1

=3.23>
Caso 3. Co&strucc'+& co#*uesta *arc'aJ I
n
\
e
t f
c
F ,
\ A
s
6
$
M
.1
U 1
r
e Y 1
r
L eL =3.2(>
1
r
L U I
n
=3.2.>
NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS 32
"
L
r $ s
r
1 6 A
1

=3.21>
eLA /ra0o )e *ar res'ste&teA se cacua co&
F F
L
c e
n
c e
r
f
I
M
f
1
a

=3.22>
No se co&s')era acc'+& co#*uesta e& e c4cuo )e
res'ste&c'as e& -e:'+& cua&)o I
n
es #e&or Bue %.( 6eces
e #e&or )e os 6aores %.;.
e
t f
c
F , A
s
6
$
A &' e& e
c4cuo )e )e-e:'o&es cua&)o I
n
es #e&or Bue %.".
6eces e #e&or )e os 6aores %.;.
e
t f
c
F , A
s
6
$
.
E& as e:*res'o&es a&ter'ores
A
s
4rea )e a secc'+& tra&s6ersa )e a secc'+& )e aceroJ
2
r
res'ste&c'a e& te&s'+& )e a *arte )e 4rea )e acero Bue
tra/a9a e& te&s'+&A a*'ca)a e& e ce&tro')e )e esa
*arteJ
1
r
res'ste&c'a e& co#*res'+& )e a *arte )e 4rea )e acero
Bue tra/a9a e& co#*res'+&A a*'ca)a e& e ce&tro')e )e
esa *arteJ
1
r
L res'ste&c'a e& co#*res'+& )e a *arte )e 4rea )e
co&creto Bue tra/a9a e& co#*res'+&A a*'ca)a e& e
ce&tro')e )e esa *arteJ
a *ro-u&)')a) )e a 0o&a )e co&creto Bue tra/a9a e&
co#*res'+&J
e /ra0o )e *aa&ca e&tre a res'ste&c'a e& co#*res'+& )e
aceroA 1
r
A , su res'ste&c'a e& te&s'+&A 2
r
J ,
eL /ra0o )e *aa&ca e&tre a res'ste&c'a e& co#*res'+& )e
co&cretoA 1
r
LA , a res'ste&c'a e& te&s'+& )e aceroA 2
r
.
/> Pa&)eo oca )e a#a
E *a&)eo oca )e a#a *ue)e '#'tar a res'ste&c'a e&
-e:'+& )e u&a secc'+& co#*uestaA Bue tra/a9a e& -e:'+&
*os't'6aA cua&)o e a#a )e a 6'8a es es/etaA , u&a *arte
'#*orta&te )e ea tra/a9a e& co#*res'+&.
S' h<t
a
3.,1 $
EF6
A 6
.
se to#a '8ua a %.;.A , M
n
A
#o#e&to res'ste&te &o#'&a )e a secc'+& co#*uestaA se
)eter#'&a ut''0a&)o a )'str'/uc'+& )e es-uer0os e&
secc'o&es co#*uestas co#*eta#e&te *ast'-'ca)as.
S' h< t
a
Z 3.,1 $
EF6
A 6
.
se to#a '8ua a %.!A , M
n
se
)eter#'&a *or su*er*os'c'+& )e es-uer0os e4st'cosA te&'e&)o
e& cue&taA e& su casoA e e-ecto )e a*u&taa#'e&to )ura&te
a co&strucc'+&.
h , t
a
so& e *erate , e 8rueso )e a#a )e a secc'+&.
c> Losa )e co&creto e& te&s'+& =0o&as )e #o#e&to
&e8at'6o>
E #o#e&to res'ste&te )e )'se@o M
.
)e as 0o&as Bue
tra/a9a& e& -e:'+& &e8at'6a *ue)e to#arse '8ua a )e a
secc'+& )e acero soa =secc'+& 3.3> oA s' a 6'8a es t'*o 1 + "
=secc'+& ".3>A , est4 co&tra6e&tea)a a)ecua)a#e&teA *ue)e
cacuarse co& 6
.
U0.-5 , co& e #o#e&to M
n
corres*o&)'e&te a as $'*+tes's )e '&c'so 3.1.".1.a.".
3.6.2.) 'osa con lmina de acero acanalada
a> 5e&era')a)es
La res'ste&c'a )e )'se@o e& -e:'+&A M
.1
U 6
.
M
n
A )e
ee#e&tos co#*uestos -or#a)os *or u&a osa )e co&creto
coa)a so/re u&a 4#'&a )e acero aca&aa)a co&ecta)a a
6'8asA ar#a)uras o ar8ueros )e a#a a/'erta =e& e resto )e
esta secc'+& se es )a e &o#/re 8e&era )e 6'8as>A se
)eter#'&a co#o se '&)'ca e& as secc'o&es 3.1.".1 a 3.1.".3A
co& as #o)'-'cac'o&es Bue s'8ue&.
Esta secc'+& se a*'ca a 4#'&as aca&aa)as co& &er6a)uras
)e atura &o#'&a &o #a,or )e 21 ## , a&c$o #e)'o )e
.% ## o #4sA *ero e& os c4cuos &o se to#ar4 e a&c$o )e
as cost'as )e co&creto #a,or Bue a )'sta&c'a '/re #?&'#a
e& a *arte su*er'or )e a &er6a)ura. E& e '&c'so 3.1.".(.c se
'&)'ca& restr'cc'o&es a)'c'o&aes.
La osa )e co&creto se u&'r4 a a 6'8a )e acero *or #e)'o )e
co&ectores )e corta&te )e /arras )e acero co& ca/e0a
=E$ea)e) stee stu)sF>A )e )'4#etro &o #a,or )e 1! ##A
Bue se so)ar4& a a 6'8a )'recta#e&te o a tra63s )e a
4#'&a ,A u&a 6e0 '&staa)osA so/resa)r4& &o #e&os )e
3; ## )e /or)e su*er'or )e a 4#'&a.
Los co&ectores se *ue)e& so)ar a tra63s )e u& #4:'#o )e
)os 4#'&as e& co&tactoA ca)a u&a )e eas )e &o #4s )e
1.21 ## )e 8rueso totaA '&cu,e&)o recu/r'#'e&tos
=1.." ## )e 8rueso &o#'&a )e a 4#'&a )e acero #4s u&
recu/r'#'e&to )e 0'&c &o #a,or Bue e *ro*orc'o&a)o *or
"2. 8<#K>. E& caso co&trar'o se ut''0ar4& os *roce)'O
#'e&tos , se to#ar4& as *recauc'o&es '&)'ca)as *or e
-a/r'ca&te )e os co&ectoresA o as 4#'&as se *er-orar4&
*re6'a#e&te.
E 8rueso )e a osa )e co&cretoA *or e&c'#a )e a 4#'&aA
ser4A co#o #?&'#oA )e .% ##.
/> Ner6a)uras *er*e&)'cuares a a 6'8a )e acero
3; NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS
Cua&)o as &er6a)uras )e a 4#'&a aca&aa)a so&
*er*e&)'cuares a a 6'8a )e aceroA e& a )eter#'&ac'+& )e
as *ro*'e)a)es )e a secc'+& , e& e c4cuo )e A
c
se
)es*rec'a e co&creto cooca)o )e/a9o )e a *arte su*er'or )e
a 4#'&a. A
c
es e 4rea e-ect'6a )e a osa )e co&creto.
La se*arac'+& )e os co&ectores )e corta&te cooca)os a o
ar8o )e a 6'8a &o )e/e ser #a,or )e !%% ##.
La res'ste&c'a &o#'&a )e u& co&ector )e corta&te )e /arra
co& ca/e0a se o/t'e&e #ut'*'ca&)o e 6aor est'*ua)o e& a
secc'+& 3.1.. *or e -actor )e re)ucc'+& s'8u'e&teS
( ) ( ) [ ] % 1 % 1
;. %
. . h F 3 h F J
8
.
r s r r
r

=3.2;>
)o&)e
h
r
, J
r
atura &o#'&a , a&c$o #e)'o )e a &er6a)uraA
res*ect'6a#e&teJ
3
s
o&8'tu) )e co&ector )es*u3s )e so)aro =se to#a
'8ua o #e&or Bue h
r
Y 21 ##A au&Bue a atura rea
sea #a,or>J ,
8
r
&I#ero )e co&ectores e& u&a &er6a)ura e& su
'&tersecc'+& co& a 6'8a =e& os c4cuosA &o #4s )e
tresA au&Bue $a,a #4s co&ectores>.
Cua&)o se cooca u& soo co&ector e& u&a &er6a)ura
*er*e&)'cuar a a 6'8a )e aceroA e -actor )e res'ste&c'a )e
a ec. 3.2; &o )e/e ser #a,or )e %.2..
Para e6'tar Bue se e6a&te , se se*are )e os ee#e&tos Bue
a so*orta&A a 4#'&a )e/e estar a&ca)a a eos e& *u&tos
se*ara)os &o #4s )e (.% ##J e a&ca9e *ue)e ser
*ro*orc'o&a)o *or os co&ectores )e corta&teA u&a
co#/'&ac'+& )e co&ectores , *u&tos )e so)a)ura a arco
e3ctr'coA u otros #e)'os es*ec'-'ca)os *or e )'se@a)or.
c> Ner6a)uras *araeas a a 6'8a )e acero
Cua&)o as &er6a)uras )e a 4#'&a aca&aa)a so& *araeas
a a 6'8a )e aceroA e& a )eter#'&ac'+& )e as *ro*'e)a)es )e
a secc'+& *ue)e '&cu'rse e co&creto cooca)o )e/a9o )e a
*arte su*er'or )e a 4#'&aA , e& e c4cuo )e A
c =secc'+&
3.1..>A )e/e '&cu'rse ese co&creto.
Las &er6a)uras )e a 4#'&a Bue Bue)a& so/re a 6'8a )e
so*orte *ue)e& cortarse o&8'tu)'&a#e&te , se*ararseA *ara
-or#ar u&a cost'a )e co&creto #4s a&c$a.
Cua&)o a atura &o#'&a )e a 4#'&a aca&aa)a es )e
3; ## o #4sA e a&c$o *ro#e)'o J
r
)e a cost'a a*o,a)a
e& a 6'8a &o ser4 #e&or )e .% ## *ara e *r'#er co&ector
e& u&a $'era tra&s6ersaA #4s cuatro )'4#etros *or ca)a
co&ector a)'c'o&a.
La res'ste&c'a &o#'&a )e u& co&ector )e corta&te )e /arra
)e acero co& ca/e0a es e 6aor est'*ua)o e& a secc'+&
3.1..A *ero cua&)o J
r
<h
r
es #e&or Bue 1..A ese 6aor se
#ut'*'ca *or e -actor )e re)ucc'+&
( ) ( ) [ ] % 1 % 1 1 % . . h F 3 h F J .
r s r r
=3.2!>
)o&)e J
r
A h
r
, 3
s
se )e-'&'ero& arr'/a.
3.6.2.5 .esistencia de dise/o de vigas ahogadas en
concreto
La res'ste&c'a )e )'se@o e& -e:'+&A 6
.
M
n
A se e6auar4
to#a&)o 6
.
'8ua a %.! , )eter#'&a&)o M
n
*or
su*er*os'c'+& )e es-uer0os e4st'cosA te&'e&)o e& cue&taA e&
su casoA e e-ecto )e a*u&taa#'e&to )ura&te a
co&strucc'+&.
Co#o u&a ater&at'6aA cua&)o e ee#e&to )e acero es u&a
6'8a )e a#a e&aA a res'ste&c'a e& -e:'+&A 6
.
M
n
A *ue)e
)eter#'&arse to#a&)o 6
.
'8ua a %.! , cacua&)o M
n
co&
a su*os'c'+& )e Bue a secc'+& )e acero est4 co#*eta#e&te
*ast'-'ca)aA s'& co&s')erar &'&8u&a res'ste&c'a a)'c'o&a *or
e recu/r'#'e&to )e co&creto.
S' se cooca& os co&ectores )e corta&te &ecesar'osA , e
co&creto sat's-ace os reBu's'tos a*'ca/es )e '&c'so
3.1.1.1./A a res'ste&c'a )e )'se@o e& -e:'+&A 6
.
M
n
A *ue)e
co&s')erarse '8ua a a Bue corres*o&)e a a *ast'-'cac'+&
co#*eta )e a secc'+& co#*uestaA co& 6
.
'8ua a %.;..
3.6.2.6 .esistencia durante la construcci"n
Cua&)o &o se e#*ea a*u&taa#'e&to *ro6's'o&a )ura&te a
co&strucc'+&A a secc'+& )e acero )e/e te&er a res'ste&c'a
&ecesar'a *ara so*ortarA *or s? soaA to)as as car8as
a*'ca)as a&tes )e Bue e co&creto a)Bu'era e 2. *or c'e&to
)e su res'ste&c'a es*ec'-'ca)aA f
c
L.
La res'ste&c'a )e )'se@o e& -e:'+& )e a secc'+& )e acero se
)eter#'&a )e acuer)o co& os reBu's'tos )e a secc'+& 3.3.
3.".3 Resistencia de dise5o en cortante
La res'ste&c'a )e )'se@o e& corta&te )e as 6'8as co#*uestas
es a )e a#a )e a 6'8a )e aceroA )eter#'&a)a )e acuer)o
co& os reBu's'tos )e a secc'+& 3.3.3A o )e s'ste#a )e a#a
)e a ar#a)ura o ar8uero )e a#a a/'erta. Por co&s'8u'e&teA
e a#a , as co&e:'o&es )e os e:tre#os )e a 6'8a )e acero
)e/e& )'se@arse *ara so*ortar a reacc'+& tota.
E& e )'se@o )e ee#e&tos )e a#a )e ar#a)uras ,
ar8ueros )e a#a a/'erta Bue tra/a9e& e& co#*res'+& se
to#a 6
.
'8ua a %.2..
NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS 3!
3.".4 +le.ocompresin
E )'se@o )e #'e#/ros co#*uestos -e:oco#*r'#')os se
e-ectuar4 co& as ecuac'o&es 3..1 , 3..1A e& as Bue se $ar4&
as #o)'-'cac'o&es s'8u'e&tesS
M
m
A M
p!
, M
p$
res'ste&c'as &o#'&aes e& -e:'+&
)eter#'&a)as su*o&'e&)o Bue a secc'+& tra&s6ersa
co#*uesta est4 co#*eta#e&te *ast'-'ca)aA e:ce*to e&
e caso Bue se '&)'ca a/a9oJ
>
E
U A
t
N E
m
< &E'<r>K car8a cr?t'ca &o#'&a )e *a&)eo
e4st'coJ
.
c
res'ste&c'a &o#'&a /a9o -uer0a a:'aA cacua)a co#o
se '&)'ca e& a secc'+& 3.1.1."J
6
.
-actor )e res'ste&c'aJ e& -e:'+& se to#ar4& os 6aores
)a)os e& a secc'+& 3.1.".3J e& co#*res'+&A 6
.
se to#a
'8ua a %.;.J ,
*ar4#etro )e es/ete0 )e a cou#&a )e-'&')o e& a
secc'+& 3."."A cacua)o te&'e&)o e& cue&ta as
secc'o&es 3.1.1.1 , 3.1.1.".
Cua&)o e *r'#er t3r#'&o )e a ecuac'+& 3..1A Bue
corres*o&)e a a -uer0a a:'aA es #e&or Bue %.3A a
res'ste&c'a &o#'&a e& -e:'+& M
m
A M
p!
o M
p$
A se
)eter#'&a *or '&ter*oac'+& '&ea e&tre os 6aores Bue
corres*o&)e& a a *ast'-'cac'+& co#*eta )e a secc'+&
tra&s6ersa co#*uestaA co& >
u
<6
.
.
c
U0.3A , os
cacua)os )e acuer)o co& a secc'+& 3.1." *ara >
u
U0.
S' se e#*ea& co&ectores )e corta&te cua&)o >
u
U0A )e/e&
coocarse s'e#*re Bue >
u
< 6
.
.
c
sea #e&or Bue %.3.
3.". !onectores de cortante
Esta secc'+& se re-'ere a )'se@o )e co&ectores )e corta&te
co&s'ste&tes e& se8#e&tos )e ca&a o /arras )e acero co&
ca/e0a so)a)os a *at?& )e a 6'8aA ar#a)ura o ar8uero )e
a#a a/'erta. Para ut''0ar co&ectores )e otros t'*osA 63ase a
secc'+& 3.1.1.
3.6.5.1 Materiales
Los co&ectores )e corta&te ser4& ca&aes )e a8u&o )e os
aceros estructuraes '&)'ca)os e& a secc'+& 1.3.1A a#'&a)as
e& ca'e&teA o /arras )e acero co& ca/e0aA Bue )e/e&
sat's-acer os reBu's'tos )e a secc'+& 1.3.. cu,a o&8'tu)A
)es*u3s )e su coocac'+&A &o ser4 #e&or )e cuatro
)'4#etros )e 64sta8o. Los co&ectores )e corta&te )e/er4&
estar a$o8a)os e& osas $ec$as co& u& co&creto )e *eso
6ou#3tr'co &o #e&or Bue 1. NN<#R =1 .%% N8<#R>.
3.6.5.2 6uer7a cortante hori7ontal
E:ce*to e& e caso )e ee#e&tos )e acero a$o8a)os e&
co&cretoA Bue se trata e& as secc'o&es 3.1.".1 , 3.1."..A to)a
a -uer0a corta&te $or'0o&ta Bue se )esarroa e& a
su*er-'c'e )e co&tacto e&tre e ee#e&to )e acero , a osa )e
co&creto )e/e ser tra&s#'t')a *or co&ectores )e corta&te.
Cua&)o e co&creto tra/a9a e& co#*res'+& *ro)uc')a *or
-e:'+&A a -uer0a corta&te $or'0o&ta Bue )e/e ser res'st')a
e&tre e *u&to )e #o#e&to *os't'6o #4:'#o , e *u&to
)o&)e e #o#e&to es &uo se to#a '8ua a #e&or )e os
6aores s'8u'e&tesS
a> %.;5 f
c
LA
c
/> A
s
6
$
c> I
n
)o&)e
f
c
L res'ste&c'a es*ec'-'ca)a )e co&creto e& co#*res'+&J
A
c
4rea e-ect'6a )e a osa )e co&cretoJ
A
s
4rea )e a secc'+& tra&s6ersa )e *er-' )e aceroJ
6
$
es-uer0o )e -ue&c'a es*ec'-'ca)o )e acero )e *er-'J ,
I
n
su#a )e as res'ste&c'as &o#'&aes )e os co&ectores
)e corta&te cooca)os e&tre os *u&tos )e #o#e&to
#4:'#o *os't'6o , )e #o#e&to &uo. Este 6aor es
a*'ca/e s+o a 6'8as Bue tra/a9a& e& co&strucc'+&
co#*uesta *arc'a.
E& 6'8as co&t'&uas co#*uestas e& as Bue e acero )e
re-uer0o o&8'tu)'&a )e as 0o&as )e #o#e&to &e8at'6o
tra/a9a 9u&to co& e *er-' )e aceroA a -uer0a corta&te
$or'0o&ta Bue )e/e ser res'st')a e&tre os *u&tos )e
#o#e&to &e8at'6o #4:'#o , )e #o#e&to &uo se to#a
'8ua a #e&or )e os 6aoresS
a> A
r
6
$r
/> I
n
)o&)e
A
r
4rea )e as /arras )e re-uer0o o&8'tu)'&aA cooca)as
e& e a&c$o e-ect'6o )e a osaA Bue sat's-a8a& os
reBu's'tos )e a&ca9e co&te&')os e& as Nor#as
T3c&'cas Co#*e#e&tar'as *ara D'se@o ,
Co&strucc'+& )e Estructuras )e Co&cretoJ
6
$r
es-uer0o )e -ue&c'a #?&'#o es*ec'-'ca)o )e as /arras
)e re-uer0o o&8'tu)'&aJ ,
I
n
se $a )e-'&')o arr'/a. Este 6aor es a*'ca/e s+o a
6'8as Bue tra/a9a& e& co&strucc'+& co#*uesta *arc'a.
(% NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS
3.6.5.3 .esistencia de conectores de arra de acero con
cae7a
La res'ste&c'a &o#'&a
1
)e u& co&ector )e /arra )e acero co&
ca/e0aA a$o8a)o e& u&a osa #ac'0a )e co&cretoA esS
u sc c c sc n
6 A E f A . I Q . % =3.;%>
)o&)e
A
sc
4rea )e a secc'+& tra&s6ersa )e 64sta8o )e co&ectorJ
f
c
L res'ste&c'a es*ec'-'ca)a )e co&creto e& co#*res'+&J
6
u
es-uer0o #?&'#o es*ec'-'ca)o )e ru*tura e& te&s'+& )e
acero )e co&ector =6
u
U (1( MPaJ ( ""% N8<c#KA *ara
os co&ectores Bue se usa& 8e&era#e&teJ 6er secc'+&
1.3.(>J ,
E
c
#+)uo )e east'c')a) )e co&cretoA Bue *ue)e
cacuarse co#o se '&)'ca e& a secc'+& 3.1.1.".
Cua&)o os co&ectores est4& a$o8a)os e& u&a osa )e
co&creto coa)a so/re u&a 4#'&a )e acero aca&aa)aA a
res'ste&c'a cacua)a co& a ecuac'+& 3.;% se re)uce
#ut'*'c4&)oa *or e Bue sea a*'ca/e )e os -actores
)a)os *or as ecuac'o&es 3.2; , 3.2!. Los -actores )e
re)ucc'+& se a*'ca& s+o a t3r#'&o
c c sc
E f A . Q . %
)e a ecuac'+& 3.;%.
3.6.5.) .esistencia de conectores de canal
La res'ste&c'a &o#'&a )e u&a ca&a e#/e/')a e& u&a osa
#ac'0a )e co&cretoA ut''0a)a co#o co&ector )e corta&teA esS
( )
c c c a p n
E f ' t . t . I Q . % 3 % + =3.;1>
)o&)e
t
p
8rueso )e *at?&J
t
a
8rueso )e a#aJ ,
'
c
o&8'tu) )e a ca&a.
La res'ste&c'a )e a so)a)ura Bue u&e os co&ectores co& e
*at?& )e a 6'8a ser4A cua&)o #e&osA '8ua a a res'ste&c'a )e
co&ector.
3.6.5.5 89mero de conectores
E &I#ero )e co&ectores )e corta&te Bue se coocar4& e&tre
a secc'+& )e #o#e&to #4:'#oA *os't'6o o &e8at'6oA , a
secc'+& a),ace&te )e #o#e&to &uoA ser4 '8ua a a -uer0a
corta&te $or'0o&ta cacua)a )e acuer)o co& a secc'+&
3.1..." )'6')')a e&tre a res'ste&c'a &o#'&a )e ca)a
1
No se es*ec'-'ca u& -actor )e res'ste&c'a *ara os
co&ectores *orBue e Bue se e#*ea *ara )eter#'&ar a
res'ste&c'a )e )'se@o e& -e:'+& )e as 6'8as co#*uestas
t'e&e e& cue&ta to)as as -ue&tes )e 6ar'a/'')a)A '&cu,e&)o
as asoc'a)as co& os co&ectores )e corta&te.
co&ectorA )eter#'&a)a co#o se '&)'ca e& a secc'+& 3.1...3 +
3.1...(A o e& os '&c'sos 3.1.".(./ , 3.1.".(.c.
Cua&)o e ee#e&to )e acero es u&a ar#a)ura o ar8ueroA
)e/e& coocarse os co&ectores )e corta&te &ecesar'os *ara
o/te&er u& tra/a9o e& co&strucc'+& co#*uesta co#*etaA )e
acuer)o co& a ecuac'+&
I
n
U 8 I
n
U 1.3A
ci
6
$
=3.;">
)o&)e
8 &I#ero )e co&ectores cooca)os e&tre e *u&to )e
#o#e&to #4:'#o , e *u&to #4s cerca&o )e #o#e&to
&uoJ
I
n
res'ste&c'a a corte )e u& co&ectorJ ,
A
ci
4rea )e a secc'+& tra&s6ersa )e a cuer)a '&-er'or )e a
ar#a)ura o ar8uero.
3.6.5.6 1olocaci"n $ espaciamiento de los conectores
Los co&ectores )e corta&te Bue se &eces'ta& a ca)a a)o )e
*u&to )e #o#e&to -e:'o&a&te #4:'#oA *os't'6o o &e8at'6oA
M
m!
A *ue)e& )'str'/u'rse u&'-or#e#e&te e&tre ese *u&to ,
e *u&to a),ace&te )e #o#e&to &uoA co& a sa6e)a) )e Bue
e &I#ero )e co&ectores reBuer')os e&tre cuaBu'er car8a
co&ce&tra)a a*'ca)a e& esa 0o&a , e *u&to #4s cerca&o )e
#o#e&to &uo &o ser4 #e&or Bue e cacua)o co& a
e:*res'+&

,
_

r m!
r
M M
M M
8 =3.;3>
)o&)e
M #o#e&to -e:'o&a&te )e )'se@o e& e *u&to )e
a*'cac'+& )e a car8a co&ce&tra)aJ
M
r
#o#e&to res'ste&te )e )'se@o )e a secc'+& )e aceroJ ,
8 se $a )e-'&')o arr'/a.
Los co&ectores cooca)os e& osas #ac'0as )e co&creto
)e/e& te&erA co#o #?&'#oA ". ## )e recu/r'#'e&to atera
)e co&creto. E )'4#etro )e 64sta8o )e os co&ectores )e
/arra co& ca/e0a &o e:ce)er4 )e ".. 6eces e 8rueso )e a
*arte a a Bue se sue)e&A e:ce*to e& os casos e& Bue se
cooBue& e& e *at?& )e u&a secc'+& I o MA e:acta#e&te
so/re e a#a.
Cua&)o e ee#e&to )e acero es u&a ar#a)ura o ar8ueroA e
coc'e&te )e )'4#etro )e co&ector e&tre e 8rueso )e
#ater'a a Bue se sue)a &o )e/e ser #a,or )e (.%. S'
(.% > "..A a res'ste&c'a )e co&ector se #ut'*'ca *or u&
-actor )e re)ucc'+& .
f
U ".1, = 0.6, 1.0.
NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS (1
La se*arac'+& #?&'#a ce&tro a ce&tro )e os co&ectores )e
/arra co& ca/e0a ser4 )e se's )'4#etros a o ar8o )e e9e
o&8'tu)'&a )e a 6'8a )e a*o,o , )e cuatro )'4#etros e& a
)'recc'+& *er*e&)'cuar a ese e9eA *ero cua&)o se cooBue&
e& cost'as )e 4#'&as aca&aa)as *er*e&)'cuares a a 6'8aA
esas se*arac'o&es ser4& )e cuatro )'4#etros e& cuaBu'er
)'recc'+&. La se*arac'+& #4:'#a e&tre ce&tros )e
co&ectores )e corta&te &o e:ce)er4 )e oc$o 6eces e 8rueso
tota )e a osaA &' )e !%% ##. E& osas coa)as so/re u&a
4#'&a aca&aa)aA e& e 8rueso tota se '&cu,e e *erate )e
as &er6a)uras.
3."." !asos especiales
S' a co&strucc'+& co#*uesta &o cu#*e a8u&o )e os
reBu's'tos )e as secc'o&es 3.1.1 a 3.1..A a res'ste&c'a )e os
co&ectores )e corta&te , os )etaes co&struct'6os se
)eter#'&ar4& *or #e)'o )e u& *ro8ra#a a)ecua)o )e
e&sa,esA a*ro/a)o *or a A)#'&'strac'+&.
3.".$ Refuerzo de la losa
Las osas )e/e& re-or0arse a)ecua)a#e&te *ara so*ortar
to)as as car8as , *ara co&troar ta&to as 8r'etas &or#aes a
e9e )e a 6'8a co#*uesta co#o as o&8'tu)'&aes so/re e
ee#e&to )e acero.
3.6.,.1 .efuer7o paralelo
E re-uer0o *araeo a e9e )e a 6'8a e& re8'o&es )e
#o#e&to -e:'o&a&te &e8at'6o =osa e& e /or)e e& te&s'+&>
)e 6'8as co#*uestas )e/e a&carse a$o84&)oo e& co&creto
e& co#*res'+&. De/e *restarse es*ec'a ate&c'+& a re-uer0o
)e osas co&t'&uas so/re a*o,os -e:'/es ='/res o
art'cua)os> )e os ee#e&tos )e acero.
3.6.,.2 .efuer7o transversal
a> Losas #ac'0as
De/e coocarse re-uer0o tra&s6ersa so/re e *er-'A
ar#a)ura o ar8uero )e aceroA a #e&os Bue se se*aA *or
e:*er'e&c'aA Bue es *oco *ro/a/e Bue se -or#e& 8r'etas
o&8'tu)'&aesA )e/')as a a acc'+& co#*uestaA
)'recta#e&te so/re eos. E re-uer0o a)'c'o&a se
coocar4 e& a *arte '&-er'or )e a osaA , se a&car4 )e
#a&era Bue )esarroe su res'ste&c'a a -u9o *4st'co. Su
4rea &o ser4 #e&or Bue %.%%" 6eces e 4rea )e co&creto
Bue se est4 re-or0a&)oA , as /arras Bue o co#*o&e& se
)'str'/u'r4& u&'-or#e#e&te.
/> Losas so/re 4#'&a aca&aa)a
Cua&)o as &er6a)uras so& *araeas a e9e )e a 6'8aA e
4rea )e re-uer0o tra&s6ersa &o ser4 #e&or Bue %.%%"
6eces e 4rea )e co&creto so/re a 4#'&aJ se coocar4
u&'-or#e#e&te )'str'/u')o.
Cua&)o as &er6a)uras so& *er*e&)'cuares a e9e )e a
6'8aA e 4rea )e re-uer0o tra&s6ersa &o ser4 #e&or Bue
%.%%1 6eces e 4rea )e co&creto so/re a 4#'&aJ se
coocar4 u&'-or#e#e&te )'str'/u')o.
3.".; *ropiedades el&sticas apro.imadas de )i,as en
construccin compuesta parcial
E& e c4cuo )e es-uer0os , )e-or#ac'o&es e& r38'#e&
e4st'co )e 6'8as )e a#a e&a e& co&strucc'+& co#*uesta
*arc'a )e/e& '&cu'rse os e-ectos )e )es'0a#'e&to e&tre a
osa , e *er-' )e acero.
E #o#e&to )e '&erc'a e-ect'6o ?
ef
)e u&a 6'8a *arc'a#e&te
co#*uestaA co& a osa )e co&creto a*o,a)a , co&ecta)a
)'recta#e&te a *er-' )e aceroA o coa)a so/re u&a 4#'&a
aca&aa)a , co&ecta)a a a 6'8a a tra63s )e eaA se cacua
a*ro:'#a)a#e&te co& a ecuac'+&
> = > =
a tr f n a ef
? ? F1 I ? ? +
=3.;(>
)o&)e
?
a
#o#e&to )e '&erc'a )e a secc'+& )e aceroJ
?
tr
#o#e&to )e '&erc'a )e a secc'+& co#*uesta
tra&s-or#a)a &o a8r'eta)a co#*etaJ
I
n
su#a )e res'ste&c'a )e to)os os co&ectores )e
corta&te cooca)os e&tre os *u&tos )e #o#e&to
#4:'#o , #o#e&to &uoJ ,
1
f
-uer0a )e co#*res'+& e& a osa )e co&creto
corres*o&)'e&te a tra/a9o co#*uesto co#*etoA o sea e
#e&or )e os 6aores %.;.f
c
LA
c
, A
s
6
$
=secc'+&
3.1...">.
E #+)uo )e secc'+& e-ect'6o :
ef
A re-er')o a *at?& )e
te&s'+& )e a 6'8a e& co&strucc'+& co#*uesta *arc'aA co& o
s'& 4#'&a aca&aa)aA es a*ro:'#a)a#e&te '8ua a
> = > =
a tr f n a ef
: : F1 I : : +
=3.;.>
)o&)e :
a
, :
tr
so& os #+)uos )e secc'+& )e *er-' )e
acero estructura , )e a secc'+& co#*uesta &o a8r'eta)a
tra&s-or#a)aA a#/os re-er')os a *at?& e& te&s'+& )e a
secc'+& )e acero.
Las -+r#uas a&ter'ores &o so& a*'ca/es cua&)o a reac'+&
I
n
<1
f
es #e&or Bue %.".J a reac'+& #e&c'o&a)a &o
)e/e ser #e&or Bue ese ?#'teA *ues e& caso co&trar'o
*ue)e& *rese&tarse )es'0a#'e&tos e:ces'6osA aco#*a@a)os
*or )'s#'&uc'o&es '#*orta&tes )e a r'8')e0 )e a 6'8a
co#*uesta.
(" NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS
3.".< 8efle.iones
3.6.5.1 +igas de acero de alma llena
E& e c4cuo )e as )e-e:'o&es )e/e& '&cu'rse os e-ectos
)e -u9o *4st'co , a co&tracc'+& )e co&cretoA , a *3r)')a
)e r'8')e0 ocas'o&a)aA e& su casoA e& 6'8as )e a#a e&a e&
co&strucc'+& co#*uesta *arc'aA as? co#o e )es'0a#'e&to
e&tre os )os #ater'aesA acero , co&creto. Ta#/'3& )e/e&
te&erse e& cue&ta os e-ectos )e a co&t'&u')a)A co#*eta o
*arc'aA e& a 6'8a )e acero , a osa )e co&cretoA Bue re)uce
as )e-e:'o&es cacua)as su*o&'e&)o 6'8as a*o,a)as
'/re#e&te.
Los e-ectos )e tra/a9o co#*uesto *arc'a , e
)es'0a#'e&toA e -u9o *4st'co , a co&tracc'+& )e co&cretoA
*ue)e& te&erse e& cue&taA )e u&a #a&era a*ro:'#a)aA co#o
s'8ueS
a> Para co&s')erar a *3r)')a )e r'8')e0 *ro)uc')a *or e
tra/a9o co#*uesto *arc'a , e )es'0a#'e&toA as
)e-e:'o&es se cacua& usa&)o e #o#e&to )e '&erc'a
e-ect'6o )a)o *or a ecuac'+& 3.;(.
/> La )e-e:'+& a)'c'o&a *ro)uc')a *or a co&tracc'+& )e
co&creto e& 6'8as a*o,a)as '/re#e&te se )eter#'&a co&
a e:*res'+&
tr
c f
s
? n
$ ' A T
;
K
=3.;1>
)o&)e

f
)e-or#ac'+& u&'tar'a )e co&creto *ro)uc')a *or
a co&tracc'+& '/re =6ar?a e&tre (%%1%
H1
,
11%%1%
H1
A co& u& *ro#e)'o )e are)e)or )e
;%%1%
H1
>J
A
c
4rea e-ect'6a )e a osa )e co&cretoJ
' caro )e a 6'8aJ
n reac'+& #o)uarA E<E
c
J
$ )'sta&c'a )e ce&tro')e )e 4rea e-ect'6a )e a osa
)e co&creto a e9e &eutro e4st'co )e a secc'+&
co#*uestaJ ,
?
tr
#o#e&to )e '&erc'a )e a secc'+& co#*uesta
tra&s-or#a)a &o a8r'eta)a.
3.6.5.2 Armaduras $ largueros de alma aierta
a> Por car8a 6'6a. Las )e-e:'o&es *or car8a 6'6a )e as
ar#a)uras co#*uestas *ue)e& )eter#'&arse ut''0a&)o e
#o#e&to )e '&erc'a e-ect'6o
?
ef
U ?
a
L Y %.22=?
t
L = ?
a
L> =3.;2>
co& o Bue se t'e&e e& cue&ta a -e:'/'')a) )e os
co&ectores , e )es'0a#'e&to e&tre e co&creto , e
acero.
?
a
L e ?
t
L so& os #o#e&tos )e '&erc'a )e a ar#a)ura )e
acero , )e a ar#a)ura co#*uestaA /asa)os e& e 4rea )e
as cuer)as )e a ar#a)ura , e& a secc'+& tra&s-or#a)a
)e co&cretoA )'6')')os e&tre 1.1%A *ara '&cu'r e e-ecto
)e a -e:'/'')a) )e os ee#e&tos )e a#a )e a
ar#a)ura.
/> Por co&tracc'+& )e co&creto. Se ut''0a e *roce)'#'e&to
)a)o e& e '&c'so 3.1.!.1./.
3.".1= Estructuras compuestas :ue traba-an en dos
direcciones
Cua&)o se use co&strucc'+& co#*uesta e& s'ste#as
-or#a)os *or 6'8as Bue tra/a9a& e& )os )'recc'o&esA
8e&era#e&te orto8o&aesA )e/er4& sat's-acerse to)os os
reBu's'tos )e este ca*?tuoA co& as #o)'-'cac'o&es
corres*o&)'e&tes a s'ste#a estructura e#*ea)o.
$.= Al-a# , *a%!ne# c'n ca&6a# c'ncen%&a"a#
3.$.1 >ases para el dise5o
Las a#as )e os #'e#/ros )e secc'+& tra&s6ersa M o I
so/re os Bue actIa& car8as co&ce&tra)as a*'ca)as e& u&
soo *at?& Bue *ro)uce& co#*res'o&es e& e a#aA )e/e&
sat's-acer os reBu's'tos )e as secc'o&es 3.2.3A 3.2.( , 3.2..A
Bue corres*o&)e&A res*ect'6a#e&teA a res'ste&c'a a a
'&'c'ac'+& )e -u9o *4st'coA a a*asta#'e&toA , a *a&)eo
co& )es*a0a#'e&to atera. Cua&)o as car8as est4&
a*'ca)as e& os )os *at'&es )e u&a #'s#a secc'+&
tra&s6ersaA as a#as cu#*'r4& os reBu's'tos )e as
secc'o&es 3.2.3A 3.2.( , 3.2.1A re-ere&tes a res'ste&c'as , a
*a&)eo.
Para e )'se@o )e a#as su9etas a -uer0as corta&tes ee6a)as
63ase a secc'+& 3.2.2A , *ara e )e at'esa)ores )e a*o,oA a
secc'+& 3.2.;.
Cua&)o actIe& car8as co&ce&tra)as a*'ca)as e& u&o o e&
os )os *at'&esA Bue trate& )e Bue 3stos se )e-or#e&
-e:'o&4&)ose oca#e&te $ac'a a-ueraA , *ro)uce& te&s'o&es
e& e a#aA )e/er4& cu#*'rse os reBu's'tos )e as secc'o&es
3.2." , 3.2.3.
Los at'esa)ores tra&s6ersaes o e& )'a8o&aA , as *acas
a)osa)as a a#aA )e as secc'o&es 3.2." a 3.2.2 )e/e&
sat's-acerA a)e#4sA os reBu's'tos )e as secc'o&es 3.2.; ,
3.2.!A res*ect'6a#e&te.
NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS (3
3.$.2 +le.in local de los patines
Esta secc'+& se re-'ere a a -e:'+& oca )e os *at'&es
*ro)uc')a *or u&a car8a '&eaA &or#a a e9e )e a#aA Bue
trata )e )e-or#aros -e:'o&4&)oos $ac'a a-uera. U&
e9e#*o )e este t'*o )e car8a es a *ro)uc')aA e& e *at?& )e
u&a cou#&aA *or e *at?& e& te&s'+& )e u&a 6'8a co&ecta)a
r?8')a#e&te a ea.
La res'ste&c'a )e )'se@o e& -e:'+& )e u& *at?& so#et')o a
u&a car8a '&ea )e te&s'+& )e t'*o )e a '&)'ca)a e& e
*4rra-o a&ter'orA es 6
.
.
8
A )o&)e 6
.
se to#a '8ua a %.! ,
.
8
est4 )a)a *orS
.
8
U 1."5 t
p
K 6
$
=3.;;>
)o&)e t
p
es e 8rueso )e *at?& e& e Bue est4 a*'ca)a a
car8a.
S' a -uer0a e:ter'or )e )'se@o &o es #a,or Bue 6
.
.
8
A
)o&)e .
8
est4 )a)a *or a ecuac'+& a&ter'orA os *at'&es &o
reBu'ere& &'&8I& re-uer0o. E& caso co&trar'oA )e/e ut''0arse
u& *ar )e at'esa)oresA cooca)os e& os )os a)os )e a#a ,
'8a)os a ea , a os *at'&esA Bue co'&c')a& co& e ee#e&to
Bue a*'ca a -uer0a e:ter'or. La o&8'tu) )e os at'esa)ores
)e/e serA co#o #?&'#oA a #'ta) )e *erate )e a#a.
Los at'esa)ores se sue)a& a *at?& car8a)oA *ara )esarroar
a -uer0a Bue es corres*o&)eA , a a#aA *ara tra&s#'t're
esa -uer0a.
S' a -uer0a e:ter'or est4 a*'ca)a a u&a )'sta&c'a )e
e:tre#o )e #'e#/ro #e&or Bue 1%t
p
A .
8
se re)uce e& .%
*or c'e&to.
Cua&)o a o&8'tu) )e a car8a '&eaA #e)')a &or#a#e&te
a a#a )e a secc'+& Bue a rec'/eA &o e:ce)e )e %.1.A
)o&)e es e a&c$o )e *at?&A &o es &ecesar'o re6'sar a
ecuac'+& 3.;;.
3.$.3 +lu-o pl&stico local del alma
La re8'+& cr?t'ca )e a#a es a Bue corres*o&)eA e&
secc'o&es a#'&a)asA a a '&'c'ac'+& )e as cur6as )e u&'+&
co& os *at'&esA , e& secc'o&es so)a)asA a os /or)es )e as
so)a)uras )e u&'+& e&tre a#a , *at'&es.
La res'ste&c'a )e )'se@o e& a re8'+& cr?t'ca )e a#a )e
#'e#/ros )e secc'+& tra&s6ersa M o I e& os Bue actIa&
car8as co&ce&tra)as Bue *ro)uce& te&s'o&es o co#*res'o&es
e& e a#a es 6
.
.
8
A )o&)e 6
.
se to#a '8ua a 1.% , .
8
se
)eter#'&a co#o s'8ueS
a> Cua&)o a -uer0a Bue )e/e ser res'st')a es u&a car8a
co&ce&tra)a Bue *ro)uce te&s'+& o co#*res'+& e& e
a#a )e ee#e&to Bue a rec'/eA a*'ca)a e& u& *u&to o
a o ar8o )e u&a recta &or#a a a#a )e ese ee#e&toA
s'tua)a a u&a )'sta&c'a )e e:tre#o )e ee#e&to &o
#e&or Bue su *erateA
.
8
U =.G Y 8> 6
$
t
a
=3.;!>
)o&)e
6
$
es-uer0o )e -ue&c'a es*ec'-'ca)o )e acero )e
a#aJ
8 o&8'tu) )e a*o,o o 8rueso )e a *aca Bue a*'ca
a -uer0a '&eaJ
G )'sta&c'a )e a cara e:ter'or )e *at?& a a re8'+&
cr?t'ca )e a#a )e-'&')a arr'/aJ ,
t
a
8rueso )e a#a.
/> Cua&)o a -uer0a Bue )e/e ser res'st')a cu#*e as
co&)'c'o&es )e '&c'so 3.2.3.aA *ero est4 a*'ca)a e& e
e:tre#o )e ee#e&to Bue a rec'/eA o a u&a )'sta&c'a
)e e:tre#o )e ee#e&to #e&or Bue su *erateA
.
8
U ="..G Y 8> 6
$
t
a
=3.!%>
Las ecuac'o&es 3.;! , 3.!% se a*'ca&A e&tre otros casosA
a os a*o,os )e 6'8as o tra/esA s'e&)o a -uer0a e:ter'or
a reacc'+& e& e a*o,oA a co&e:'o&es r?8')as e&tre 6'8as
, cou#&asA e& as Bue a -uer0a e:ter'or es a a*'ca)a
e& a cou#&a *or e *at?&A e& te&s'+& o co#*res'+&A )e
a 6'8aA , a as 0o&as )e 6'8as e& Bue $a,a car8as
co&ce&tra)as *ro)uc')as *or otras 6'8as o cou#&as Bue
se a*o,a& e& eas.
S' a -uer0a e:ter'or -actor'0a)a e:ce)e e 6aor )a)o
*or a ecuac'+& 3.;! + 3.!% $a )e au#e&tarse a
o&8'tu) )e a*o,oA re*art'rse a car8a e& u&a 0o&a #4s
a#*'aA re-or0ar e a#a *or #e)'o )e *acas a)osa)as a
ea o coocar at'esa)ores e& *aresA e& os )os a)os )e
a#a. Cua&)o a -uer0a es te&s'+&A os at'esa)ores )e/e&
so)arse a *at?& car8a)oA *ara )esarroar a -uer0a Bue
es corres*o&)aJ cua&)o es co#*res'+&A se sue)a& o se
a9usta& a *at?&J e& u&o u otro casoA a so)a)ura Bue os
u&e co& e a#a )e/e tra&s#'t're a 3sta a -uer0a e& e
at'esa)or.
3.$.4 Estabilidad de almas del,adas
La co#*res'+& *ro)uc')a e& e a#a *or u&a car8a
co&ce&tra)a a*'ca)a a tra63s )e u& *at?& Bue &o est4
so*orta)o *or at'esa)oresA &o )e/e ser #a,or Bue 6
.
.
8
A
)o&)e 6
.
se to#a '8ua a %.2.A , .
8
se )eter#'&a co#o
s'8ueS
(( NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS
a> Cua&)o a -uer0a co&ce&tra)a )e co#*res'+& est4
a*'ca)a a u&a )'sta&c'a )e e:tre#o )e #'e#/ro Bue
es #a,or o '8ua Bue d< 2A
a
p $
.
p
a
a 8
t
t 6 E

t
t
d
8
t . .
1
1
]
1

,
_

+
. 1
3 1 K ;% %
=3.!1>
/> Cua&)o a -uer0a co&ce&tra)a )e co#*res'+& est4
a*'ca)a a u&a )'sta&c'a )e e:tre#o )e #'e#/ro
#e&or Bue d< 2A
S' 8<d 0.2
a
p $
.
p
a
a 8
t
t 6 E

t
t
d
8
t . .
1
1
]
1

,
_

+
. 1
3 1 K (% %
=3.!">
S' 8<d Z %."
a
p $
.
p
a
a 8
t
t 6 E

t
t
.
d
8
t . .
1
1
]
1

,
_

,
_

+
. 1
" %
(
1 K (% %
=3.!3>
)o&)e
d *erate tota )e #'e#/roAJ ,
t
p
8rueso )e sus *at'&es. t
a
, 8 se $a& )e-'&')o
arr'/a.
S' &o se cu#*e& as co&)'c'o&es a&ter'oresA se coocar4
u& *ar )e at'esa)ores o u&a *aca a)osa)a a a#a. Los
at'esa)ores estar4& e& co&tacto co& e *at?& Bue rec'/e
a car8aA *ara res'st'ra *or a*asta#'e&toA o so)a)os a
3J a so)a)ura Bue os co&ecta co& e a#a se
)'#e&s'o&ar4 *ara tra&s#'t're a -uer0a e& os
at'esa)ores.
3.$. *andeo del alma con desplazamiento lateral
Cua&)o e )es*a0a#'e&to atera reat'6o e&tre e *at?&
car8a)oA e& co#*res'+&A , e *at?& e& te&s'+&A &o est4
restr'&8')o e& e *u&to )e a*'cac'+& )e a car8a
co&ce&tra)aA *or #e)'o )e at'esa)ores o )e co&tra6e&teo
ateraA a res'ste&c'a )e a#a )e #'e#/ros su9etos a car8as
co&ce&tra)as )e co#*res'+& es 6
.
.
8
A )o&)e 6
.
se to#a
'8ua a %.;. , a res'ste&c'a &o#'&a .
8
se )eter#'&a co#o
s'8ueS
a> Cua&)o a rotac'+& )e *at?& car8a)oA e& co#*res'+&A
est4 restr'&8')aS
S' =d
c
F t
a
><=' F > 2.3
1
1
]
1

,
_

+
3
( % 1
K
R
F '
t F d
.
d
t t 1
.
a c
c
p a r
8
=3.!(>
S' =d
c
F t
a
><=' F > Z ".3A &o es &ecesar'o re6'sar este
esta)o ?#'te.
S' se reBu'ere u&a res'ste&c'a )e a#a #a,or Bue
6
.
.
8
A e *at?& '&-er'or )e/e so*ortarse atera#e&teA o
)e/e& coocarseA -re&te a a -uer0a co&ce&tra)a )e
co#*res'+&A u& *ar )e at'esa)ores o u&a *aca a)osa)a
a a#aA Bue ocu*e&A cua&)o #e&osA a #'ta) )e *erate
)e a#a.
Los at'esa)ores estar4& e& co&tacto co& e *at?& Bue
rec'/e a car8aA *ara res'st'ra *or a*asta#'e&toA o
so)a)os a 3 *ara )esarroar a -uer0a e:ter'or
co#*etaJ a so)a)ura Bue os co&ecta co& e a#a se
)'#e&s'o&ar4 *ara tra&s#'t'r a -uer0a e& os
at'esa)ores.
Co#o u&a ater&at'6aA *ue)e& ut''0arse *acas a)osa)as
a a#aA )'#e&s'o&a)as *ara res'st'r a -uer0a a*'ca)a
tota.
/> Cua&)o a rotac'+& )e *at?& car8a)oA e& co#*res'+&A
&o est4 restr'&8')aS
S' =d
c
F t
a
><=' F > 1.,
1
1
]
1

,
_

3
( %
K
R
F '
t F d
.
d
t t 1
.
a c
c
p a r
8
=3.!.>
S' =d
c
F t
a
><=' F > Z 1.2A &o es &ecesar'o re6'sar este
esta)o ?#'te.
E& as ecuac'o&es a&ter'ores
' #a,or o&8'tu) &o co&tra6e&tea)a atera#e&te e&
a 0o&a )o&)e est4 a*'ca)a a car8aA #e)')a a o
ar8o )e cuaBu'era )e os *at'&esJ
, t
p
a&c$o , 8rueso )e *at?&J
t
a
8rueso )e a#aJ
d
c
*erate )e a#a e&tre as re8'o&es cr?t'cas
)e-'&')as e& a secc'+& 3.2.3J
S' M
u
\ M
$
e& e *u&to )e a*'cac'+& )e a car8aS
1
r
U 1.1"1%
1
MPa =12 .%% %%% N8<c#K>J ,
S' M
u
M
$
e& e *u&to )e a*'cac'+& )e a car8aS
1
r
U 3.311%
1
MPa =33 2.% %%% N8<c#K>.
S' se reBu'ere u&a res'ste&c'a )e a#a #a,or Bue
6
.
.
8
A os )os *at'&es se so*ortar4& atera#e&te e& a
secc'+& e& Bue est4 a*'ca)a a car8a co&ce&tra)a.
NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS (.
3.$." *andeo en compresin del alma
La res'ste&c'a )e )'se@o e& co#*res'+& )e *orc'o&es &o
at'esa)as )e a#a )e #'e#/ros e& os Bue actIa& car8as
co&ce&tra)as a*'ca)as e& os )os *at'&es es 6
.
.
8
A )o&)e
6
.
se to#a '8ua a %.! ,
c
$ a
8
d
6 E t
.
R "(
=3.!1>
d
c
se )e-'&e e& a secc'+& 3.2...
Cua&)o e *ar )e -uer0as co&ce&tra)as )e co#*res'+& est4
a*'ca)a a u&a )'sta&c'a )e e:tre#o )e #'e#/ro #e&or Bue
d< 2A .
8
se re)uce e& .% *or c'e&to.
E 6aor )e .
8
*ue)e '&cre#e&tarse *or #e)'o )e u&
at'esa)or o u& *ar )e at'esa)oresA '8a)os a a#aA o )e u&a
*aca a)osa)a a eaA )e *erate co#*eto. Los at'esa)ores
*ue)e& a9ustarse o so)arse a *at?& car8a)oA *ara )esarroar
a -uer0a Bue es corres*o&)eJ e& u&o u otro casoA a
so)a)ura Bue os u&e co& e a#a )e/e tra&s#'t'r a 3sta a
-uer0a e& e at'esa)or.
3.$.$ +uerza cortante en el alma
La res'ste&c'a )e )'se@o e& corta&te )e a#a co#*re&)')a
e&tre as -ro&teras )e as co&e:'o&es r?8')as )e #'e#/ros
cu,as a#as se e&cue&tra& e& u& #'s#o *a&o es 6
.
.
+
A
)o&)e 6
.
se to#a '8ua a %.! , .
+
se )eter#'&a co#o s'8ueS
a> Cua&)o &o se t'e&e e& cue&ta e& e a&4's's e e-ecto )e
a )e-or#ac'+& )e ta/ero )e a#a e& a esta/'')a) )e
a estructuraA
S' >
u
0.)>
$
.
+
U %.1%6
$
d
c
t
a
=3.!2>
S' >
u
Z %.(>
$
.
+
U %.1%6
$
d
c
t
a

,
_

$
u
>
>
( . 1
=3.!;>
/> Cua&)o se t'e&e e& cue&ta a '&esta/'')a) )e a
estructura e& e a&4's'sA '&cu,e&)o )e-or#ac'o&es
*4st'cas e& e ta/ero )e a#a.
S' >
u
0.,5>
$
.
+
U %.1%6
$
d
c
t
ac

,
_

+
ac c v
pc pc
t d d
t K 3
1
=3.!!>
S' >
u
Z %.2.>
$
.
+
U0.606
$
d
c
t
ac

,
_

,
_

+
$
u
ac c v
pc pc
>
> .
.
t d d
t
" 1
! 1
K 3
1
=3.1%%>
)o&)e
d
c
*erate tota )e a secc'+& Bue se est4 re6'sa&)o
*or corta&te =8e&era#e&te u&a cou#&a>J
t
ac
A t
pc
,
pc
8rueso )e a#a , 8rueso , a&c$o )e
*at?& )e esa secc'+&A res*ect'6a#e&teJ
>
u
-uer0a )e co#*res'+& )e )'se@o e& a secc'+&J ,
d
v
*erate )e a secc'+& Bue a*'ca as -uer0as
=8e&era#e&te u&a 6'8a>.
S' se reBu'ere u&a res'ste&c'a )e a#a #a,or Bue
6
.
.
+
A se re-or0ar4 co& *acas a)osa)as a ea o co&
at'esa)ores e& )'a8o&a. U&as u otrosA , sus so)a)urasA
se )'se@ar4& *ara )esarroar a *arte )e a -uer0a
corta&te tota Bue es corres*o&)e.
3.$.; Atiesadores
Se coocar4& at'esa)ores e& *aresA e& os )os a)os )e a#aA
e& to)os os e:tre#os '/re#e&te a*o,a)os )e 6'8as ,
tra/esA , e& os a*o,os '&ter#e)'os )e 6'8as co&t'&uasJ estos
at'esa)ores ocu*ar4& e *erate co#*eto )e a#aA , se
)'se@ar4& co#o se '&)'ca e& a secc'+& (..... Ta#/'3& se
coocar4& *ares )e at'esa)ores o *acas a)osa)as a a#a e&
*u&tos '&ter#e)'os )e 6'8asA tra/es o cou#&asA e& os Bue
actIe& car8as co&ce&tra)as Bue *ro)u0ca& acc'o&es )e
)'se@o e& e a#a #a,ores Bue a res'ste&c'a )e )'se@o
6
.
.
8
)a)a e& a Bue sea a*'ca/e )e as secc'o&es 3.2." a
3.2.2.
A)e#4sA se cu#*'r4& os reBu's'tos s'8u'e&tes =a8u&os )e
eos se $a& #e&c'o&a)o co& a&ter'or')a)>S
a> Los at'esa)ores Bue tra/a9a& e& co#*res'+& se
)'#e&s'o&ar4& )e #a&era Bue &o -ae& *or *a&)eo
oca. Para eo )e/e& sat's-acer os reBu's'tos )e a
secc'+& ".3J
/> La su#a )e a&c$o )e ca)a at'esa)or #4s a #'ta) )e
8rueso )e a#a )e #'e#/ro so/re e Bue actIa a car8a
co&ce&tra)a &o ser4 #e&or Bue u& terc'o )e a&c$o )e
*at?& o )e a *aca )e co&e:'+& a tra63s )e os Bue se
a*'ca esa car8aJ
c> E 8rueso )e os at'esa)ores &o ser4 #e&or Bue a #'ta)
)e 8rueso )e *at?& o *aca a tra63s )e a Bue se a*'ca
a car8a co&ce&tra)aJ
(1 NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS
)> Cua&)o a car8a co&ce&tra)a actIa e& u& soo *at?& )e
ee#e&to Bue a rec'/eA /asta co& Bue os at'esa)ores
e8ue& a a #'ta) )e *erate )e a#aJ
e> La so)a)ura Bue u&e os at'esa)ores co& e a#a )e
ee#e&to so/re e Bue actIa& car8as co&ce&tra)as )e/e
)'#e&s'o&arse *ara Bue tra&s#'ta a -uer0a e& os
at'esa)ores ocas'o&a)a *or os #o#e&tos )'-ere&tes Bue
o/ra& e& os a)os o*uestos )e ee#e&to at'esa)oJ ,
-> Cua&)o a car8a &or#a a *at?& es )e te&s'+&A os
at'esa)ores )e/e& so)arse a *at?& car8a)oJ cua&)o a
car8a es )e co#*res'+&A *ue)e& so)arse o a9ustarse a
*at?& car8a)oJ e& e se8u&)o caso a car8a se tra&s#'te
*or co&tacto )'recto e&tre e *at?& , os at'esa)ores.
Cua&)o se ut''ce so)a)uraA )e/e )'#e&s'o&arse *ara
Bue tra&s#'ta a at'esa)or a tota')a) )e a -uer0a
a*'ca)a e& e *at?&.
3.$.< *lacas adosadas al alma
Cua&)o se e#*ee& *acas a)osa)as a a#aA )e/er4&
sat's-acer os reBu's'tos s'8u'e&tesS
a> E 8rueso , ta#a@o )e a *acaA o *acasA ser4& os
&ecesar'os *ara *ro*orc'o&ar e #ater'a reBuer')o *ara
'8uaarA o e:ce)erA a )e#a&)a )e res'ste&c'a.
/> Las so)a)uras )e as *acas tras#'t'r4& a *arte )e a
-uer0a tota Bue es corres*o&)a.
Pue)e& coocarse )os *acasA a u&o , otro a)o )e a#aA o
u&a soa. Esta souc'+& suee ser #4s eco&+#'ca.
4. RE>UISITOS ADICIONALES PARA DISEO
E& este ca*?tuo se '&cu,e& reBu's'tos Bue )e/e&
sat's-acerse a )'se@ar )'6ersos t'*os )e ee#e&tos
estructuraes.
4.1 M!e-1&'# en 9le:!8n 9'&-a"'# *'& "'# ' -/# 0!6a#
Cua&)o u& #'e#/ro e& -e:'+& est4 -or#a)o *or )os o #4s
6'8as o ca&aes cooca)as a)o a a)oA 3stas )e/e&
co&ectarse e&tre s? a '&ter6aos &o #a,ores )e 1..% #. Los
se*ara)ores ut''0a)os *ara u&'r 6'8as )e 3%% ## o #4s )e
*erate te&)r4&A co#o #?&'#oA )os re#ac$es o tor&'os e&
ca)a e:tre#o. Cua&)o $a,a car8as co&ce&tra)as Bue )e/a&
tra&s#'t'rse )e u&a 6'8a a otraA o )'str'/u'rse e&tre 6ar'asA se
coocar4& e&tre eas )'a-ra8#as )e r'8')e0 su-'c'e&teJ s' a
tors'+& es s'8&'-'cat'6aA se te&)r4 e& cue&ta e& e )'se@o. Las
6'8as e:*uestas a '&te#*er's#o se sear4& *ara e6'tar a
corros'+& )e as su*er-'c'es '&ter'oresA o se es*ac'ar4& o
su-'c'e&te *ara *o)eras '#*'ar , *'&tar.
4. M!e-1&'# en c'-*&e#!8n c'-*+e#%'# *'& 0a&!'#
*e&9!le# ;-!e-1&'# a&-a"'# en c'-*&e#!8n<
Los #'e#/ros co#*r'#')os co#*etosA , to)as as *artes
Bue os co&st'tu,e&A )e/e& sat's-acer os reBu's'tos )e as
secc'o&es "." , ".3. Los ee#e&tos co#*o&e&tes )e
#'e#/ros )e/e& estar u&')os e&tre s?A e& sus e:tre#osA )e
u&a #a&era Bue ase8ure e tra/a9o )e co&9u&toJ s' est4& e&
co&tactoA se coocar4 e&tre eos u&a so)a)ura )e o&8'tu)
&o #e&or Bue e a&c$o #4:'#o )e #'e#/roA o tor&'os o
re#ac$esA se*ara)os o&8'tu)'&a#e&te &o #4s )e cuatro
)'4#etrosA e& u&a )'sta&c'a '8ua a 1.. 6eces e a&c$o
#?&'#o )e #'e#/ro.
4.2.1 1eparacin entre remaches9 tornillos o soldaduras
E&tre as co&e:'o&es e& os e:tre#os '&)'ca)os arr'/aA ,
e:ce*tua&)o os casos e& Bue se reBu'era u&a se*arac'+&
#e&or *ara tra&s#'t'r as car8as o *ara sear su*er-'c'es
'&acces'/esA a se*arac'+& o&8'tu)'&a e&tre re#ac$es o
tor&'os '&ter#e)'osA #e)')a a o ar8o )e a ?&ea e& Bue
est4& cooca)osA o a se*arac'+& o&8'tu)'&a '/re e&tre
so)a)uras '&ter#'te&tesA e& #'e#/ros ar#a)os e&
co#*res'+&A &o e:ce)er4 a Bue sea a*'ca/e )e os 6aores
s'8u'e&tesS
a> %.25 t $
6 E <
A s'& e:ce)er )e 3%% ##A *ara *acas
Bue co&st'tu,e& e ee#e&to co#*o&e&te e:ter'or )e a
secc'+& e& os casos e& Bue est4& co&ecta)as *or #e)'o
)e re#ac$es o tor&'os cooca)os e& to)as as ?&eas )e
8ra#'A o )e so)a)uras '&ter#'te&tes )e*os'ta)as a o
ar8o )e os /or)es.
/> 1.16 t $
6 E <
A s'& e:ce)er )e (.% ##A *ara *acas
Bue co&st'tu,e& e ee#e&to co#*o&e&te e:ter'or )e a
secc'+&A e& os casos e& Bue os re#ac$esA tor&'os o
so)a)uras '&ter#'te&tes Bue os co&ecta& est4&
cooca)os ater&a)os e& ?&eas *araeas.
)o&)e
t 8rueso )e a *aca e:ter'orJ ,
6
$
es-uer0o )e -ue&c'a #?&'#o 8ara&t'0a)o )e a
*aca e:ter'or.
Los reBu's'tos a&ter'ores &o s'e#*re *ro*orc'o&a& u& a9uste
co&t'&uo e&tre os ee#e&tos e& co&tacto. Cua&)o a
corros'+& *ue)a co&st'tu'r u& *ro/e#a ser'oA *ue)e ser
&ecesar'o )'s#'&u'r a se*arac'+& e&tre re#ac$esA tor&'os o
so)a)urasA o coocar so)a)uras a to)o o ar8o )e os
/or)es.
4.2.2 Relaciones de esbeltez
E& #'e#/ros co#*r'#')os -or#a)os *or )os o #4s *er-'es
a#'&a)osA e& co&tacto o se*ara)os u&os )e otrosA u&')os
*or #e)'o )e ee#e&tos '&ter#'te&tes =#'e#/ros ar#a)os>A
NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS (2
a reac'+& )e es/ete0 )e ca)a *er-'A /asa)a e& su ra)'o )e
8'ro #?&'#o , a )'sta&c'a e&tre *u&tos )e u&'+&A &o ser4
#a,or Bue a )e #'e#/ro co#*uesto co#*eto.
La res'ste&c'a e& co#*res'+& )e #'e#/ro ar#a)o se /asar4
e&S
a> La reac'+& )e es/ete0 )e #'e#/ro ar#a)o co#*etoA
co& res*ecto a e9e a*ro*'a)oA cua&)o a -or#a )e
*a&)eo &o *ro)uce )e-or#ac'o&es reat'6as Bue
ocas'o&e& -uer0as corta&tes e& os ee#e&tos )e
co&e:'+& e&tre *er-'es '&)'6')uaes =E9e#*oS )os
ca&aes u&')as e&tre s? *or os *at'&esA co& *acas
'&terru#*')asA Bue se *a&)ea& *or -e:'+& are)e)or )e
e9e *araeo a as *acas>.
/> U&a reac'+& )e es/ete0 eBu'6ae&teA res*ecto a e9e
&or#a a co&s')era)o e& e '&c'so (.".".aA cua&)o a
-or#a )e *a&)eo *ro)uce )e-or#ac'o&es reat'6as Bue
ocas'o&a& -uer0as corta&tes e& os ee#e&tos )e u&'+&J
su 6aor es
1> Cua&)o os su9eta)ores '&ter#e)'os so& tor&'os
&o *rete&s'o&a)osS
" "
% i e
r
E'
r
E'
r
E'

,
_

+
,
_


,
_

=(.1>
"> Cua&)o os co&ectores '&ter#e)'os so&
so)a)uras o tor&'os *rete&s'o&a)osS
"
%
K 1
K
;" . %

,
_

+
,
_


,
_

i e
r
a
r
E'
r
E'
=(.">
)o&)e
=E' < r>
e
reac'+& )e es/ete0 eBu'6ae&te )e
#'e#/ro ar#a)oJ
=E' < r>
0
reac'+& )e es/ete0 )e #'e#/ro
ar#a)oA su*o&'e&)o Bue tra/a9a co#o
u&a u&')a)J
=E' < r>
i
reac'+& )e es/ete0 #4:'#a e&tre
ee#e&tos )e u&'+&A )e u&a *arte
co#*o&e&te )e #'e#/ro ar#a)oJ
a )'sta&c'a e&tre su9eta)ores o )'sta&c'a '/re
e&tre so)a)urasJ
r
i
ra)'o )e 8'ro #?&'#o )e u& ee#e&to
'&)'6')uaA res*ecto a su e9e ce&tro')a
*araeo a e9e )e *a&)eo )e #'e#/ro
co#*etoJ
U h < 2r
i
h )'sta&c'a e&tre ce&tro')es )e os ee#e&tos
'&)'6')uaesA *er*e&)'cuar a e9e )e *a&)eo
)e #'e#/ro co#*eto.
c> Cua&)o e #'e#/ro ar#a)o est4 -or#a)o *or )os
*er-'es a#'&a)os u&')os e&tre s?A e& co&tacto o
se*ara)os soa#e&te *or u&a *acaA taes co#o 4&8uos
o ca&aes es*a)a co& es*a)aA a reac'+& )e es/ete0
#4:'#a )e as *artes co#*o&e&tesA e&tre co&ectores o
so)a)urasA se /asar4 e& u& -actor )e o&8'tu) e-ect'6a
)e 1.% cua&)o os co&ectores so& tor&'os &o
*rete&s'o&a)os , )e %.1. cua&)o se usa so)a)ura o
tor&'os *rete&s'o&a)os.
)> Cua&)o e #'e#/ro ar#a)o est4 -or#a)o *or )os
*er-'es a#'&a)osA u&')os e&tre s? co& ceos?a o *acas
'&terru#*')asA a reac'+& )e es/ete0 #4:'#a )e as
*artes co#*o&e&tesA e&tre co&ectores o so)a)urasA se
/asar4 e& u& -actor )e o&8'tu) e-ect'6a )e 1.%A ta&to
*ara tor&'os s'& *rete&s'+& o co& eaA co#o *ara
so)a)uras.
S' e #'e#/ro e& co#*res'+& co&s'ste e& )os 4&8uos
e& estreaA u&')os e&tre s? cua&)o #e&os e& os terc'os
)e su o&8'tu)A &o es &ecesar'o re6'sar s' se sat's-ace&
os reBu's'tos )e esta secc'+&.
Los su9eta)ores , as *acas )e u&'+&A s' as $a,A )e
'&c'so (.".".cA se )'se@a& *ara Bue res'sta& u&a -uer0a
&o #e&or Bue e u&o *or c'e&to )e a co#*res'+& tota
e& e #'e#/ro ar#a)o.
4.2.3 !elos4as y diafra,mas
Los a)os a/'ertos )e #'e#/ros co#*r'#')os -or#a)os *or
*acas o *er-'es se co&ectar4& e&tre s? *or #e)'o )e ceos?as
o *acas '&terru#*')as.
La ceos?a co&st'tu'r4 u& s'ste#a tr'a&8ua)o co#*eto.
Pue)e estar -or#a)a *or soerasA 6ar'as o *er-'es. La
se*arac'+& )e os *u&tos e& os Bue os ee#e&tos )e a
ceos?a se co&ecta& co& os co#*o&e&tes *r'&c'*aes ser4 ta
Bue a reac'+& )e es/ete0 )e ca)a ee#e&to *r'&c'*aA
)eter#'&a)a e&tre esos *u&tos )e co&e:'+&A &o sea #a,or
Bue a reac'+& )e es/ete0 Bue 8o/'er&a e )'se@o )e
#'e#/ro co#*eto. La ceos?a )e/e )'se@arse *ara res'st'r
u&a -uer0a corta&teA &or#a a e9e o&8'tu)'&a )e #'e#/ro
co#*etoA &o #e&or Bue e ".. *or c'e&to )e a -uer0a )e
co#*res'+& tota e& e #'e#/roA #4s a -uer0a corta&te
*ro)uc')a *or -uer0as tra&s6ersaesA cua&)o as $a,a.
La reac'+& )e es/ete0 )e os ee#e&tos Bue -or#a& a
ceos?a &o e:ce)er4 )e 1(%A s' a ceos?a es se&c'aA &' )e
"%%A cua&)o es )o/e.
(; NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS
Cua&)o se e#*ee ceos?a se&c'aA a o&8'tu) e-ect'6a ser4
a )'sta&c'a e&tre co&e:'o&es co& os ee#e&tos *r'&c'*aes.
S' a ceos?a es )o/eA os ee#e&tos Bue a -or#a& )e/e&
estar u&')os e&tre s? e& sus '&tersecc'o&esJ a o&8'tu)
e-ect'6a esA e& ese casoA e 2% *or c'e&to )e a )'sta&c'a
a&ter'or.
E 4&8uo Bue -or#a& os ee#e&tos )e a ceos?a co& e e9e
o&8'tu)'&a )e #'e#/ro co#*eto ser4A )e *re-ere&c'aA &o
#e&or )e (. 8ra)os *ara ceos?a )o/eA &' )e 1% 8ra)os *ara
a se&c'a.
E& os e:tre#os )e as ceos?as , e& *u&tos '&ter#e)'os e&
Bue 3stas se '&terru#*a& se coocar4& )'a-ra8#as e& e
*a&o )e a ceos?aA -or#a)os *or *acas o *er-'es. Los
)'a-ra8#as se coocar4& ta& cerca )e os e:tre#os co#o sea
*os'/e.
Las *acas ut''0a)as co#o )'a-ra8#as e& os e:tre#os )e
as cou#&as te&)r4& u&a o&8'tu) &o #e&or Bue a )'sta&c'a
e&tre as ?&eas )e re#ac$esA tor&'os o so)a)urasA Bue as
co&ecta& a os ee#e&tos *r'&c'*aes )e #'e#/ro. La
o&8'tu) )e as *acas '&ter#e)'as ser4A co#o #?&'#oA a
#'ta) )e a *rescr'ta *ara as e:tre#as. E 8rueso )e as
*acas &o ser4 #e&or Bue 1<1% )e a )'sta&c'a e&tre as
?&eas )e re#ac$esA tor&'os o so)a)uras Bue as co&ecta& a
os ee#e&tos *r'&c'*aesA , a se*arac'+& o&8'tu)'&a e&tre
re#ac$es o tor&'osA o a )'sta&c'a '/re e&tre so)a)urasA &o
e:ce)er4 )e 1.% ##. Se coocar4&A cua&)o #e&osA tres
re#ac$es o tor&'os e& ca)a e:tre#o )e a *acaA o
so)a)ura co& u&a o&8'tu) tota &o #e&or )e u& terc'o )e a
o&8'tu) )e a *aca.
La o&8'tu) , e 8rueso )e as *acas e:tre#as o '&ter#e)'as
*ue)e& ser #e&ores Bue os es*ec'-'ca)os e& e *4rra-o
a&ter'orA o *ue)e& ut''0arse *er-'es e& 6e0 )e *acasA s' se
e-ectIa u& estu)'o Bue 9ust'-'Bue estas #o)'-'cac'o&es.
Los *er-'es ut''0a)os co#o )'a-ra8#as )e/e&
)'#e&s'o&arse , co&ectarse *ara tra&s#'t'rA )e u&
co#*o&e&te *r'&c'*a a otroA u&a -uer0a corta&te '8ua a
c'&co *or c'e&to )e a co#*res'+& a:'a tota e& e #'e#/ro.
4.2.4 Montantes
E& as caras a/'ertas )e #'e#/ros ar#a)os co#*r'#')os
Bue &o so*orta& -e:'+& *r'#ar'aA a)e#4s )e a car8a a:'aA
*ue)e& ut''0arse #o&ta&tes *er*e&)'cuares a e9e
o&8'tu)'&a )e a cou#&aA co&st'tu')os *or *acas o
*er-'esA e& 6e0 )e a ceos?a. De/e& coocarse #o&ta&tes e&
os e:tre#os )e #'e#/roA e& *u&tos '&ter#e)'os )o&)e a
cou#&a est3 so*orta)a atera#e&teA , e& to)as as
*os'c'o&es a)'c'o&aes Bue sea& &ecesar'as *ara Bue se
sat's-a8a& os reBu's'tos )e a secc'+& (.".3.
Cua&)o os #o&ta&tes est4& -or#a)os *or *acas *a&as
=*acas '&terru#*')as> su o&8'tu)A #e)')a a o ar8o )e e9e
)e a cou#&aA &o )e/e ser #e&or Bue a )'sta&c'a e&tre as
?&eas )e tor&'osA re#ac$es o so)a)urasA Bue os co&ecta&
a os co#*o&e&tes *r'&c'*aes )e #'e#/roA &' su 8rueso
#e&or Bue 1<1% )e esa )'sta&c'a. Los #o&ta&tes , sus
co&e:'o&es )e/e& )'#e&s'o&arse )e #a&era Bue res'sta&A
s'#ut4&ea#e&teA u&a -uer0a corta&te + , u& #o#e&to M
)a)os *or
+ U %.%".>
u
d< n a =(.3>
M U %.%".>
u
d<"n =(.(>
)o&)e
d )'sta&c'a e&tre ce&tros )e #o&ta&tesA #e)')a a o ar8o
)e e9e )e a cou#&aJ
a se*arac'+& e&tre ?&eas )e re#ac$esA tor&'os o
so)a)urasA Bue co&ecta& os #o&ta&tes co& os
co#*o&e&tes *r'&c'*aes )e #'e#/roJ
n &I#ero )e *a&os *araeos e& os Bue est4& cooca)os
os #o&ta&tesJ ,
>
u
-uer0a a:'a )e )'se@o Bue actIa e& e #'e#/ro.
4.$ M!e-1&'# en %en#!8n c'-*+e#%'# *'& 0a&!'# *e&9!le#
;-!e-1&'# a&-a"'# en %en#!8n<
4.3.1 1eparacin entre elementos de unin
Los ee#e&tos '&ter#'te&tes Bue u&e& e&tre s? os )os o #4s
*er-'esA *acas o /arrasA Bue -or#a& u& #'e#/ro ar#a)o e&
te&s'+&A )e/e& coocarse co& se*arac'o&es taes Bue a
reac'+& )e es/ete0 )e ca)a ee#e&to co#*o&e&teA
)eter#'&a)a e&tre *u&tos )e '&terco&e:'+&A &o e:ce)a )e
3%%.
Los ee#e&tos Bue co&st'tu,e& os #'e#/ros e& te&s'+&
-or#a)os *or )os *acas e& co&tactoA o *or u& *er-' , u&a
*acaA )e/e& estar co&ecta)os e&tre s? )e #a&era Bue a
se*arac'+& e&tre re#ac$es o tor&'osA o a )'sta&c'a '/re
e&tre so)a)urasA &o e:ce)a )e 31 6eces e 8rueso )e a
*aca #4s )e8a)a &' )e (.% ##.
S' os #'e#/ros est4& -or#a)os *or )os o #4s *er-'es e&
co&tacto a se*arac'+& e&tre re#ac$es o tor&'osA o a
)'sta&c'a '/re e&tre so)a)urasA &o )e/e& e:ce)er )e
1%% ##A e:ce*to cua&)o se )e#uestre Bue u&a se*arac'+&
#a,or &o a-ecta e co#*orta#'e&to sat's-actor'o )e
#'e#/ro.
E& cuaBu'era )e os )os casos a&ter'ores *ue)e& reBuer'rse
se*arac'o&es #e&ores Bue as '&)'ca)asA ,a sea *or
e:'8e&c'as )e a tra&s#'s'+& )e car8a o *ara sear
su*er-'c'es '&acces'/es.
NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS (!
4.3.2 Montantes
Cua&)o os #'e#/ros e& te&s'+& est4& -or#a)os *or )os
co#*o&e&tes *r'&c'*aes se*ara)osA 3stos )e/e& u&'rse e&tre
s? *or #e)'o )e #o&ta&tes cooca)os e& as caras a/'ertas )e
a secc'+& co#*eta. Los #o&ta&tesA '&cu,e&)o os
cooca)os e& os e:tre#os )e #'e#/roA )e/e& te&er u&a
o&8'tu) &o #e&or Bue )os terc'os )e a )'sta&c'a tra&s6ersa
e&tre os re#ac$esA tor&'os o so)a)uras Bue os u&e& a os
co#*o&e&tes *r'&c'*aes )e #'e#/roA , a se*arac'+& e&tre
eos ser4 ta Bue a reac'+& )e es/ete0 )e os co#*o&e&tes
*r'&c'*aesA cacua)a e&tre #o&ta&tesA &o e:ce)a )e 3%%. E
8rueso )e os #o&ta&tesA cua&)o sea& *acasA &o ser4 #e&or
Bue 1<1% )e a )'sta&c'a tra&s6ersa e&tre re#ac$esA tor&'os
o so)a)urasA , a se*arac'+& o&8'tu)'&a e&tre os
ee#e&tos )e u&'+& &o e:ce)er4 )e 1.% ##.
4.4 ?a#e# "e c'l+-na#
Se to#ar4& to)as as #e)')as &ecesar'as *ara o8rar u&a
tra&s#'s'+& correcta )e as -uer0as , #o#e&tos Bue so*orta
u&a cou#&a a os ee#e&tos so/re os Bue se a*o,aA
#e)'a&te e e#*eo )e *acas )e /ase *er-ecta#e&te
ase&ta)as so/re eos , )e a&cas )'se@a)as *ara res'st'r
to)as as te&s'o&es , -uer0as corta&tes Bue *ue)a&
*rese&tarseA ta&to )ura&te e #o&ta9e co#o e& a estructura
ter#'&a)a. Pue)e& ut''0arse ta#/'3& a&cas co#/'&a)as co&
a6es )e corta&teA u otros )'s*os't'6os.
4.) T&a1e# a&-a"a# , 0!6a# la-!na"a#
4..1 8imensionamiento
Las )'#e&s'o&es )e tra/es ar#a)as re#ac$a)asA ator&'a)as
o so)a)asA )e 6'8as co& cu/re*acas , )e 6'8as a#'&a)as o
so)a)asA se )eter#'&a&A e& 8e&eraA to#a&)o co#o /ase e
#o#e&to )e '&erc'a )e su secc'+& tra&s6ersa tota.
Cua&)o a8u&o )e os *at'&es t'e&e a8u9eros *ara re#ac$es o
tor&'osA &o se $ace re)ucc'+& e& su 4rea s' a re)ucc'+&A
cacua)a )e acuer)o co& a secc'+& ".1A &o e:ce)e )e 1.
*or c'e&to )e 4rea tota )e *at?&J e& caso co&trar'oA se
re)uce I&'ca#e&te e 4rea )e a8u9eros Bue *ase )e 1. *or
c'e&to #e&c'o&a)o.
4..2 *atines
Los *at'&es )e as tra/es ar#a)as so)a)as estar4&
co&st'tu')osA )e *re-ere&c'aA *or u&a soa *acaA , &o *or )os
o #4s *acas su*er*uestas. La *aca I&'ca *ue)e estar
-or#a)a *or 6ar'os tra#os )e )'st'&tos 8ruesos o a&c$osA
u&')os e&tre s? *or #e)'o )e so)a)ura a to*e )e *e&etrac'+&
co#*eta.
E 4rea tota )e a secc'+& tra&s6ersa )e as cu/re*acas )e
tra/es ar#a)as re#ac$a)as o ator&'a)as &o e:ce)er4 )e 2%
*or c'e&to )e 4rea tota )e *at?&.
To)os os e#*a#es so)a)os )e taerA &ecesar'os e& ca)a
u&a )e as *artes Bue co#*o&e& u&a tra/e ar#a)a =a#a o
*at'&es>A se $ar4& a&tes )e Bue esa *arte se u&a a as otras
co#*o&e&tes )e a tra/e. Las tra/es ar#a)as #u, ar8as
*ue)e& $acerse *or tra#osA ca)a u&o )e eos -a/r'ca)o )e
acuer)o co& e *4rra-o a&ter'or. Cua&)o se u&e& os tra#osA
sea e& e taer o e& e ca#*oA a secue&c'a )e coocac'+& )e
a so)a)ura )e/e estar ra0o&a/e#e&te /aa&cea)a e&tre
a#a , *at'&esA , res*ecto a os )os e9es *r'&c'*aes )e as
secc'o&es tra&s6ersaes )e #'e#/ro.
E& estructuras co& car8a c?c'caA os e#*a#es e&tre
secc'o&es )e 6'8as a#'&a)as o tra/es ar#a)as se $ar4&A )e
*re-ere&c'aA e& u& #'s#o *a&o tra&s6ersa. Los e#*a#es
)e taer )e a#as , *at'&es )e tra/es ar#a)asA $ec$os a&tes
)e Bue *at'&es , a#as se u&a& e&tre s?A *ue)e& oca'0arse
e& u&o soo o e& 6ar'os *a&os tra&s6ersaes. E& to)os os
casosA se te&)r4 e& cue&ta a *os'/'')a) )e u&a -aa *or
-at'8a.
4..3 ?nin de alma y patines
Los re#ac$esA tor&'os o so)a)uras Bue co&ecta& os
*at'&es a a#aA as cu/re*acas a os *at'&es o as
cu/re*acas e&tre s?A )e/e& *ro*orc'o&arse *ara res'st'r a
-uer0a corta&te $or'0o&ta )e )'se@o e& e *a&o e&
co&s')erac'+&A ocas'o&a)a *or a -e:'+& )e a tra/e. La
)'str'/uc'+& o&8'tu)'&a )e os re#ac$esA tor&'os o
so)a)uras '&ter#'te&tes )e/e $acerse e& *ro*orc'+& a a
'&te&s')a) )e a -uer0a corta&teA *ero su se*arac'+&
o&8'tu)'&a &o )e/e e:ce)er )e a #4:'#a *er#'t')a e& as
secc'o&es ..".1 + ..3.; *ara #'e#/ros e& co#*res'+& o
te&s'+&. A)e#4sA os re#ac$esA tor&'os o so)a)uras Bue
co&ecta& os *at'&es a a#a )e/e& ser ca*aces )e tra&s#'t'rA
s'#ut4&ea#e&teA to)as as car8as a*'ca)as )'recta#e&te a
os *at'&esA a #e&os Bue e )'se@o se $a8a )e #a&era Bue
esas car8as *ue)a& tra&s#'t'rse *or a*o,o )'recto e&
at'esa)ores.
S' se ut''0a& cu/re*acas )e o&8'tu) *arc'aA )e/e&
e:te&)erse #4s a4 )e *u&to te+r'co )e corteA e& u&a
o&8'tu) Bue *er#'ta coocar e &I#ero )e re#ac$es o
tor&'osA o a so)a)uraA &ecesar'os *ara )esarroar a *arte
)e a -uer0a &or#aA )e/')a a a -e:'+&A Bue corres*o&)e a
a cu/re*aca e& e *u&to te+r'co )e corte. Esa -uer0a &or#a
se cacua co& a secc'+& co#*etaA '&cu')a a cu/re*aca.
A)e#4sA as so)a)uras Bue co&ecta& os e:tre#os )e
cu/re*acas so)a)as co& a 6'8a o tra/e e& a o&8'tu) aL
Bue se )e-'&e #4s a)ea&teA )e/e& ser a)ecua)as *ara res'st'r
a *arte )e a -uer0a ocas'o&a)a *or a -e:'+& Bue
corres*o&)e a a cu/re*acaA a a )'sta&c'a aL )e su e:tre#o.
Esto *ue)e o/'8ar a ter#'&ar a cu/re*aca e& u& *u&to )e
a 6'8a o tra/e e& e Bue e #o#e&to -e:'o&a&te sea #e&or
Bue e& e *u&to te+r'co )e corte.
.% NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS
La o&8'tu) aLA #e)')a )es)e e e:tre#o )e a cu/re*acaA
esS
a> U&a )'sta&c'a '8ua a a&c$o )e a cu/re*aca cua&)o
$a, u&a so)a)ura co&t'&ua )e ta#a@o '8ua o #a,or
Bue tres cuartos )e 8rueso )e a cu/re*aca e& e
e:tre#o )e 3staA co&t'&ua)a co& so)a)uras )e #'s#o
ta#a@o a o ar8o )e os )os /or)esA e& a o&8'tu) aLJ
/> U&a )'sta&c'a '8ua a u&a , #e)'a 6eces e a&c$o )e a
cu/re*aca cua&)o $a, a #'s#a so)a)ura Bue e& e
'&c'so (...3.aA *ero )e ta#a@o #e&or Bue tres cuartos
)e 8rueso )e a cu/re*acaJ o
c> U&a )'sta&c'a '8ua a )os 6eces e a&c$o )e a
cu/re*aca cua&)o &o $a, so)a)ura e& e e:tre#oA *ero
s? cor)o&es co&t'&uos e& a#/os /or)esA e& a o&8'tu)
aL.
4..4 Alma
La reac'+& h< t )e *erate a 8rueso )e a#a &o )e/e ser
#a,or Bue
> 11( = < (; . % +
$ $
6 6 E
s' se usa& MPa =
> 1.% 1 = < (; . % +
$ $
6 6 E
s' se usa& N8<c#K> *ero
*ue)e au#e&tarse $asta
$
EF6 .2 11
cua&)o $a,
at'esa)ores tra&s6ersaes co& se*arac'o&es &o #a,ores )e
u&a , #e)'a 6eces e *erate )e a#a )e a tra/e. E& tra/es
s'& at'esa)ores a reac'+& h< t &o )e/e e:ce)er )e "1%.
E& secc'o&es a#'&a)asA h es a )'sta&c'a '/re e&tre *at'&es
#e&os as cur6as )e u&'+& co& e a#aJ e& secc'o&es
-or#a)as *or *acas a )'sta&c'a e&tre ?&eas a),ace&tes )e
su9eta)oresA o a '/re e&tre *at'&es cua&)o se ut''0a
so)a)ura.
4.. Atiesadores ba-o car,as concentradas
Se coocar4& *ares )e at'esa)ores e& e a#a )e as tra/es
ar#a)as Bue te&8a& u&a soa a#a e& to)os os *u&tos e&
Bue $a,a -uer0as co&ce&tra)asA ,a sea& car8as o reacc'o&esA
e:ce*to e& os e:tre#os )e as tra/es Bue est3& co&ecta)as a
otros ee#e&tos )e a estructura )e #a&era Bue se e6'te a
)e-or#ac'+& )e su secc'+& tra&s6ersaA , /a9o car8as
co&ce&tra)as o reacc'o&es s' a -uer0a )e co#*res'+& e& e
a#a e:ce)e a res'ste&c'a )e )'se@o )a)a *or as secc'o&es
3.2.3A 3.2.(A 3.2.. + 3.2.1.
E& tra/es ar#a)as e& ca9+& *ue)e& ut''0arse )'a-ra8#as
)'se@a)os *ara Bue tra/a9e& co#o at'esa)ores )e a*o,o.
Los at'esa)ores )e/e& ser s'#3tr'cos res*ecto a a#aA , )ar
a*o,o a os *at'&es )e a tra/e $asta sus /or)es e:ter'oresA o
o #4s cerca )e eos Bue sea *os'/e. Se )'se@a& co#o
cou#&as )e secc'+& tra&s6ersa -or#a)a *or e *ar )e
at'esa)ores , u&a -a9a )e a#a )e a&c$o &o #a,or Bue ".
6eces su 8ruesoA cooca)a s'#3tr'ca#e&te res*ecto a
at'esa)orA cua&)o 3ste es '&ter#e)'oA , )e a&c$o &o #a,or
Bue 1" 6eces su 8rueso cua&)o e at'esa)or est4 cooca)o e&
e e:tre#o )e a#a.
A o/te&er a reac'+& '< r *ara )'se@ar os at'esa)oresA e
ra)'o )e 8'roA rA se to#a are)e)or )e e9e )e a#a )e a
tra/eA , a o&8'tu) ' se co&s')era '8ua a tres cuartos )e a
o&8'tu) )e at'esa)or.
Los /or)es $or'0o&taes )e ca)a *ar )e at'esa)ores e& os
Bue se a*o,a e *at?& )e a tra/e ar#a)a se )'#e&s'o&a& )e
#a&era Bue e& e 4rea )e co&tacto &o se so/re*ase a
res'ste&c'a a a*asta#'e&toA cacua)a #ut'*'ca&)o e 4rea
)e co&tacto *or 1.;6
$
6
.
J 6
.
se to#a '8ua a %.2..
A)e#4sA )e/e coocarse e &I#ero a)ecua)o )e re#ac$es o
tor&'osA o a ca&t')a) &ecesar'a )e so)a)uraA *ara
tra&s#'t'r a a#a )e a tra/e a tota')a) )e a reacc'+& o )e
a car8a co&ce&tra)a. S' se usa& aceros )'-ere&tes e& *at?& ,
at'esa)oresA a res'ste&c'a a a*asta#'e&to se cacua co& e
es-uer0o )e -ue&c'a #e&or )e os )os. Los at'esa)ores
)e/e& estar e& co&tacto )'recto co& e *at?& o *at'&es )e os
Bue rec'/e& a car8a , a9usta)os a eosA a #e&os Bue a
tra&s#'s'+& se $a8a *or #e)'o )e so)a)ura.
Los at'esa)ores *ue)e& so)arse a *at?& e& te&s'+& o e&
co#*res'+&. E& tra/es su9etas a car8as )'&4#'casA )e/e&
re6'sarse as co&)'c'o&es )e -at'8a e& as u&'o&es co& e
*at?& e& te&s'+& , co& as *orc'o&es )e a#a e& te&s'+&.
Pue)e& usarse so)a)uras )e -'ete tra&s6ersaes *ara u&'r
os at'esa)ores co& os *at'&es.
E& tra/es re#ac$a)as o ator&'a)as se coocar4& as *acas
)e ree&o Bue sea& &ecesar'as *ara o8rar u& a9uste correcto
co& os 4&8uos )e os *at'&esA , *or &'&8I& #ot'6o se
)o/ar4& os at'esa)ores.
4.." Refuerzo del alma
S' h< t &o es #a,or Bue $
6 E < (. . "
, a -uer0a
corta&te Bue o/ra so/re a tra/e &o es #a,or Bue su
res'ste&c'a )a)a *or as ecuac'o&es 3.3;A 3.3! + 3.(%A
secc'+& 3.3.3A &o se &eces'ta re-or0ar e a#aA e:ce*to e& as
secc'o&es e& Bue rec'/a -uer0as e:ter'ores co&ce&tra)as , se
reBu'era& at'esa)ores )e acuer)o co& a secc'+& (.....
S' h< t &o es #a,or Bue $
6 E < (. . "
A *ero a -uer0a
corta&te Bue o/ra so/re a tra/e es #a,or Bue su res'ste&c'a
)a)a *or as ecuac'o&es 3.3;A 3.3! + 3.(%A e e:ceso )e/e
to#arse #e)'a&te *acas a)osa)as a a#a o at'esa)ores
6ert'caes , e& )'a8o&a Bue tra/a9e& e& -or#a se#e9a&te a
os #o&ta&tes , )'a8o&aes )e u&a ar#a)ura. A a*'car as
ecuac'o&es 3.3! , 3.(% )e/e te&erse e& cue&ta Bue e& a#as
&o at'esa)as G U ..%.
NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS .1
4..$ Atiesadores trans)ersales intermedios
Cua&)o h< t es #a,or Bue $
6 E < (. . "
)e/e re6'sarse s'
es &ecesar'o re-or0ar e a#a *or #e)'o )e at'esa)ores
tra&s6ersaesA *er*e&)'cuares a e9e )e a tra/e.
No se &eces'ta& at'esa)ores tra&s6ersaes e& os tra#os )e
as tra/es e& os Bue a -uer0a corta&te )e )'se@oA +
0
A es
#e&or o '8ua Bue a res'ste&c'a )e )'se@o a corta&teA +
.
A
cacua)a co& a ecuac'+& 3.3; , a Bue sea a*'ca/e )e as
ecuac'o&es 3.(1 , 3.(3A )e a secc'+& 3.3.3A $ac'e&)o e&
eas G U ..%.
Cua&)o se &eces'ta& at'esa)ores '&ter#e)'osA a se*arac'+&
e&tre eos ser4 ta Bue a -uer0a corta&te )e )'se@o e& e
a#a &o so/re*ase su res'ste&c'a )e )'se@oA cacua)a co& a
ecuac'+& 3.3; , a8u&a )e as ecuac'o&es 3.(1 a 3.((. S' a
reac'+& a<h es #a,or Bue 3.% o Bue V"10F&h< t>UN &o se
*er#'te Bue se -or#e ca#*o )e te&s'+& )'a8o&aA , a
res'ste&c'a &o#'&a se cacua co& a ecuac'+& 3.(1 o co& a
ecuac'+& 3.(3J a)e#4sA G se to#a '8ua a ..%.
E& tra/es )'se@a)as co& a ecuac'+& 3.(" + 3.((A a
se*arac'+& e&tre os at'esa)ores Bue '#'ta& os ta/eros
e:tre#osA o ta/eros co&t'8uos a a8u9eros )e 8ra&)es
)'#e&s'o&esA )e/e ser ta Bue a res'ste&c'a )e )'se@o a
corta&te )e a tra/eA cacua)a co& a ecuac'+& 3.(1 + 3.(3 ,
a ecuac'+& 3.3;A &o sea #e&or Bue a -uer0a corta&te )e
)'se@o e:'ste&te e& e ta/ero. Este reBu's'to &o es &ecesar'o
cua&)o as secc'o&es e:tre#as )e a#a est4& '8a)as
)'recta#e&te a u&a cou#&a u otro ee#e&to )e r'8')e0
a)ecua)a.
Los at'esa)ores '&ter#e)'os *ue)e& coocarse *or *aresA a
u&o , otro a)o )e a#aA o *ue)a& ater&arse e& a)os
o*uestos )e a #'s#a. Las )'#e&s'o&es )e a secc'+&
tra&s6ersa )e os at'esa)ores '&ter#e)'os )e/e& ser taes
Bue se cu#*a& as co&)'c'o&es Bue se '&)'ca& a
co&t'&uac'+&.
a> Cua&)o e )'se@o )e a#a se $ace co& a8u&a )e as
ecuac'o&es 3.(" + 3.((A to#a&)o co#o /ase e esta)o
?#'te )e -aa *or te&s'+& )'a8o&aA )e/e& sat's-acerse
as co&)'c'o&es s'8u'e&tesS
1> E 4rea tota )e ca)a at'esa)or o *ar )e
at'esa)ores ser4 '8ua o #a,or BueS
( ) % K 1; 1 1. %
1
]
1

t
+
+
1 t h 0 . H A
.
0
v a at
=(..>
)o&)e
H coc'e&te )e es-uer0o )e -ue&c'a )e acero )e
a#a e&tre e es-uer0o )e -ue&c'a )e acero )e
os at'esa)oresJ
1
v
es '8ua a
[ ]
$
6 G E t h < > < <= 1" . 1
cua&)o
e )'se@o )e a#a se $ace co& a ecuac'+&
3.("A e '8ua a 1..2EG<V6
$
=h< t>KU cua&)o
se ut''0a a ecuac'+& 3.((. E& a#/os casosA
6
$
corres*o&)e a acero )e a#aJ
0
a
es '8ua a 1.% *ara at'esa)ores cooca)os e&
*aresA 1.; *ara at'esa)ores -or#a)os *or u&
soo 4&8uoA , ".( *ara os -or#a)os *or u&a
soa *acaJ ,
+
0
, +
.
-uer0a corta&te )e )'se@o , res'ste&c'a
)e )'se@o a corta&te e& e *u&to )e
coocac'+& )e at'esa)or. +
.
se cacua co& as
ecuac'o&es 3.3; , 3.(" + 3.((.
"> E #o#e&to )e '&erc'a )e ca)a *ar )e
at'esa)oresA o )e ca)a at'esa)or se&c'oA co&
res*ecto a u& e9e e& e *a&o )e a#aA )e/e ser
'8ua o #a,or BueS
R . % "
>K =
. "
R t a .
h F a
.
t a
1
]
1

=(.1>
)o&)e t es e 8rueso )e a#a.
/> Cua&)o e )'se@o )e a#a se $ace co& a8u&a )e as
ecuac'o&es 3.(1 + 3.(3A to#a&)o co#o /ase e esta)o
?#'te )e '&'c'ac'+& )e *a&)eoA /asta co& Bue se
sat's-a8a e '&c'so (...2.a.".
No es &ecesar'o Bue os at'esa)ores '&ter#e)'os e8ue&
$asta e *at?& )e te&s'+&A e:ce*to cua&)o se &eces'te u&
a*o,o )'recto *ara tra&s#'s'+& )e u&a car8a
co&ce&tra)a o reacc'+&. La so)a)ura Bue os '8a co& e
a#a )e/e ter#'&arse a u&a )'sta&c'a )e a so)a)ura
e&tre e *at?& )e te&s'+& , e a#a &o #e&or )e cuatro &'
#a,or )e se's 6eces )e 8rueso )e a#a.
Cua&)o se e#*ea& at'esa)ores )e u& soo a)o )e a#aA
)e/e& '8arse a *at?& )e co#*res'+&.
S' se co&ecta co&tra6e&teo atera e& u& at'esa)or o *ar )e
at'esa)oresA as u&'o&es e&tre eos , e *at?& )e co#*res'+&
)e/e& ser ca*aces )e tra&s#'t'r u&o *or c'e&to )e a -uer0a
tota e& e *at?&.
Los at'esa)ores '&ter#e)'os )'se@a)os )e acuer)o co& e
'&c'so (...2.a )e/e& co&ectarse a a#a )e #a&era Bue sea&
ca*aces )e tra&s#'t'r u&a -uer0a *or u&')a) )e o&8'tu)A )e
ca)a at'esa)or o *ar )e at'esa)oresA &o #e&or Bue
FE 6 h 6 .
$ 1
R %.( %
=(.2>
." NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS
)o&)e
6
$
corres*o&)e a acero )e a#aJ
h *erate )e a#aJ ,
6
1
-actor )e car8a Bue se ut''ce e& e )'se@o.
La ecuac'+& (.2 )a u&a -uer0a e& &eTto&s *or #'?#etro
'&ea s' se usa& MPa , ## =o e& N8 *or c# '&ea s' se usa&
N8<c#K , c#>. Esta -uer0a *ue)e re)uc'rse e& a #'s#a
*ro*orc'+& Bue e 4rea )e os at'esa)ores cua&)o a -uer0a
corta&te )e )'se@o #a,or )e as e:'ste&tes e& os )os
ta/eros s'tua)os a u&o , otro a)o )e at'esa)or e& estu)'o
es #e&or Bue a res'ste&c'a )e )'se@o cacua)a co& as
ecuac'o&es 3.3; , 3.(" + 3.((.
Esta co&)'c'+& &o t'e&e Bue re6'sarse e& e caso )e '&c'so
(...2./.
Los ee#e&tos )e '8a )e at'esa)ores '&ter#e)'os Bue
tra&s#'te& a a#a u&a car8a co&ce&tra)a o reacc'+& )e/e&
te&er co#o ca*ac')a) #?&'#a a corres*o&)'e&te a esa car8a
o reacc'+&.
4..; Reduccin del momento resistente por esbeltez del
alma
S' a reac'+& h<t )e *erate a 8rueso )e a#a )e secc'o&es
I o M e:ce)e )e
.
M : E < 1% . . =(.;>
, e *at?& co#*r'#')o cu#*e as reac'o&es a&c$o<8rueso
)e as secc'o&es t'*o 1A " + 3 )e a secc'+& ".3."A a
res'ste&c'a )e )'se@o e& -e:'+&A re)uc')a *or es/ete0 )e
a#aA MV
.
A se cacua co& a ecuac'+&S
.
. r
r
. .
M
M
: E
.
t
h
a
a
M MV
1
1
]
1

,
_

+
1% .
3%% "%% 1
1
=(.!>
)o&)e
a
r
coc'e&te )e as 4reas )e a#a , )e *at?& co#*r'#')o
=a
r
1%>J
h , t *erate , 8rueso )e a#aA res*ect'6a#e&teJ
: #+)uo )e secc'+& )e a secc'+& co#*etaA res*ecto a
*at?& co#*r'#')oJ ,
M
.
res'ste&c'a )e )'se@o e& -e:'+&A cacua)a )e acuer)o
co& a secc'+& 3.3."A *ero s'& e:ce)er )e 6
.
M
$
.
Cua&)o so/re a tra/e ar#a)a actIa u&a -uer0a )e
co#*res'+& >
u
A a)e#4s )e a -e:'+&A a co&sta&te ..1% )e
a ecuac'+& (.! se #ut'*'ca *or 1 H 0.65>
u
<>
$
.
A cacuar e #o#e&to re)uc')o )e secc'o&es e& ca9+& )e/e
te&erse e& cue&ta a e:'ste&c'a )e )os o #4s a#as.
4..< ?niones
Las u&'o&es e& os *at'&es , e& e a#a )e/e& )esarroar a
res'ste&c'a tota )e ca)a u&o )e eosA o a reBuer')a *ara
tra&s#'t'r 1.". 6eces as -uer0as '&ter&as )e )'se@o.
E& tra/es ar#a)as so)a)as so#et')as a car8as re*et')as Bue
*ue)a& *ro)uc'r -aas *or -at'8aA as u&'o&es e& os *at'&es
, e& e a#a ser4& )e *re-ere&c'a so)a)uras )e *e&etrac'+&
co#*etaA , se te&)r4 e& cue&ta e& e )'se@o a *os'/e
)'s#'&uc'+& )e a res'ste&c'a )e/')a a -e&+#e&os )e -at'8a.
). CONE@IONES
).1 Gene&al!"a"e#
Las co&e:'o&es )e/e& ser ca*aces )e tra&s#'t'r os
ee#e&tos #ec4&'cos cacua)os e& os #'e#/ros Bue
'8ue&A sat's-ac'e&)oA a #'s#o t'e#*oA as co&)'c'o&es )e
restr'cc'+& , co&t'&u')a) su*uestas e& e a&4's's )e a
estructura. Las co&e:'o&es est4& -or#a)as *or as *artes
a-ecta)as )e os #'e#/ros co&ecta)os =*or e9e#*oA a#as
)e 6'8as>A *or ee#e&tos )e u&'+& =at'esa)oresA *acasA
4&8uosA #3&suas>A , *or co&ectores =so)a)urasA tor&'os ,
re#ac$es>. Los ee#e&tos co#*o&e&tes se )'#e&s'o&a& )e
#a&era Bue su res'ste&c'a )e )'se@o sea '8ua o #a,or Bue a
so'c'tac'+& )e )'se@o corres*o&)'e&teA )eter#'&a)aS
a> Por #e)'o )e u& a&4's's )e a estructura /a9o car8as )e
)'se@oJ
/> Co#o u& *orce&ta9e es*ec'-'ca)o )e a res'ste&c'a )e
)'se@o )e os #'e#/ros co&ecta)os.
Cua&)o u&a co&e:'+& se co&s')ere -e:'/e se )'se@ar4A e&
8e&eraA *ara tra&s#'t'r I&'ca#e&te -uer0a corta&te. E& ese
caso se ut''0ar4& ee#e&tos )e u&'+& Bue *ue)a& ace*tar as
rotac'o&es Bue se *rese&tar4& e& e e:tre#o )e #'e#/ro
co&ecta)oA *ara o Bue se *er#'te& )e-or#ac'o&es
'&e4st'cas autoco&troa)as e& os ee#e&tos )e u&'+&A , se
)e9ar4& $o8uras e& os /or)esA co& a #'s#a -'&a')a).
Cua&)o sea e casoA se te&)r4& e& cue&ta as -e:'o&es
ocas'o&a)as *or e:ce&tr'c')a)es e& os a*o,os.
Las co&e:'o&es e& os e:tre#os )e 6'8asA tra/es o ar#a)uras
Bue -or#a& *arte )e estructuras co&t'&uas se )'se@ar4& *ara
e e-ecto co#/'&a)o )e as -uer0as , #o#e&tos or'8'&a)os
*or a r'8')e0 )e as u&'o&es.
NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS .3
.1.1 !one.iones m4nimas
Las co&e:'o&es )'se@a)as *ara tra&s#'t'r -uer0as cacua)asA
)e/e& ser ca*aces )e res'st'r u&a -uer0a )e )'se@o &o #e&or
)e .% NN =. %%% N8>.
E &I#ero #?&'#o )e re#ac$es o tor&'os e& u&a co&e:'+&
es )os.
Los ta#a@os , o&8'tu)es #?&'#os )e so)a)uras so& os
*er#'t')os e& as secc'o&es ..".. , ..".1.
Los ?#'tes )e os tres *4rra-os a&ter'ores *ue)e&
)'s#'&u'rse e& co&e:'o&es )e )'a8o&aes )e ceos?as )e
secc'o&es ar#a)asA t'ra&tes *ara so*orte atera )e ar8uerosA
a*o,os )e ar8uerosA , otros casos e& Bue as -uer0as Bue
)e/e& tra&s#'t'rse &o se cacua& o so& )e #a8&'tu) #u,
*eBue@a.
.1.2 E.centricidades
De/e& te&erse e& cue&ta e& e )'se@o as e:ce&tr'c')a)es Bue
se 8e&ere& e& as co&e:'o&esA '&cuso cua&)o *ro6e&8a& )e
Bue os e9es )e os #'e#/ros &o co&curra& e& u& *u&to.
E ce&tro )e 8ra6e)a) )e 8ru*o )e re#ac$esA tor&'os o
so)a)uras cooca)os e& e e:tre#o )e u& #'e#/ro
so#et')o a a acc'+& )e u&a -uer0a a:'a )e/e co'&c')'r co&
e e9e )e 8ra6e)a) )e #'e#/roJ cua&)o esto &o suce)aA
)e/e to#arse e& cue&ta e e-ecto )e as e:ce&tr'c')a)es
resuta&tesA e:ce*to e& co&e:'o&es )e 4&8uos se&c'osA
4&8uos )o/es , otros ee#e&tos s'#'ares car8a)os
est4t'ca#e&teA e& as Bue &o es &ecesar'o /aa&cear as
so)a)uras *ara o8rar a co'&c')e&c'a '&)'ca)a arr'/aA &'
te&er e& cue&ta a e:ce&tr'c')a) e&tre e e9e )e #'e#/ro ,
as ?&eas )e 8ra#' )e re#ac$es o tor&'os.
.1.3 Rellenos
Cua&)o u& tor&'o *asa a tra63s )e *acas )e ree&o )e
8rueso &o #a,or )e 1 ##A &o se re)uce su res'ste&c'a )e
)'se@o a corta&te. S' e 8rueso )e as *acas )e ree&o es
#a,or )e 1 ##A )e/e sat's-acerse a8u&o )e os reBu's'tos
s'8u'e&tesS
a> S' e 8rueso )e os ree&os &o e:ce)e )e 1! ##A se
re)uce a res'ste&c'a )e )'se@o )e os tor&'os
#ut'*'c4&)oa *or e -actor 1H0.015)&tH6(A )o&)e
t es e 8rueso tota )e os ree&osA e& ##.
/> Los ree&os se *roo&8a& #4s a4 )e a 9u&taA , a
*roo&8ac'+& se ase8ura co& tor&'os su-'c'e&tes *ara
)'str'/u'r u&'-or#e#e&teA e& a secc'+& tra&s6ersa
co#/'&a)a )e ee#e&to co&ecta)o , os ree&osA a
-uer0a tota e& e ee#e&to co&ecta)o.
c> Se au#e&ta e ta#a@o )e a 9u&taA *ara coocar u&
&I#ero )e tor&'os eBu'6ae&te a &I#ero tota
reBuer')o e& e '&c'so ..1.3./.
)> La 9u&ta se )'se@a co#o )e )es'0a#'e&to cr?t'coA co&
tor&'os )e ata res'ste&c'a
Cua&)o se ut''ce& *acas )e ree&o )e 1 ## )e 8rueso o
#4s e& 9u&tas so)a)asA )e/er4& *roo&8arse -uera )e os
/or)es )e a *aca )e co&e:'+&A , u&'rse a a *arte e& a Bue
se cooca& co& so)a)ura su-'c'e&te *ara tra&s#'t'r a -uer0a
)e a *aca )e co&e:'+&A a*'ca)a e& a su*er-'c'e )e a )e
ree&o co#o u&a -uer0a e:c3&tr'ca. Las so)a)uras Bue
u&e& a *aca )e co&e:'+& co& a )e ree&o )e/e& ser
ca*aces )e tra&s#'t'r a -uer0a )e a *aca )e co&e:'+&A , su
o&8'tu) ser4 su-'c'e&te *ara e6'tar es-uer0os e:ces'6os e& a
*aca )e ree&o a o ar8o )e /or)e )e a so)a)ura.
Cua&)o se ut''ce& *acas )e ree&o )e #e&os )e 1 ## )e
8ruesoA sus /or)es se recortar4& )e #a&era Bue co'&c')a&
co& os )e os ee#e&tos Bue so*orta& as car8asA , e
ta#a@o )e as so)a)uras )e -'ete cooca)as e& esos /or)es
se au#e&tar4 so/re e reBuer')o *or e c4cuo e& u&a
ca&t')a) '8ua a 8rueso )e ree&o.
.1.4 @untas cepilladas
Pue)e& usarse 9u&tas ce*'a)as e& #'e#/ros e&
co#*res'+&A Bue tra&s#'ta& a -uer0a )e co#*res'+& *or
co&tacto )'rectoA s'e#*re Bue se cooBue& os ee#e&tos )e
u&'+& &ecesar'os *ara tra&s#'t'r cuaBu'er otro t'*o )e
so'c'tac'+& Bue *ue)a a*arecer )ura&te e #o&ta9e )e a
estructura o )ura&te su o*erac'+& *oster'or.
A)e#4sA se coocar4& os ee#e&tos )e u&'+& &ecesar'os
*ara ase8urar Bue as )'st'&tas *artes Bue -or#a& a 9u&ta se
co&ser6ar4& e& *os'c'+& correctaJ esos ee#e&tos ser4&
ca*aces )e tra&s#'t'rA co#o #?&'#oA .% *or c'e&to )e a
-uer0a )e co#*res'+& )e )'se@o Bue o/re e& e #'e#/ro.
.1. 8es,arramiento laminar 2ABamellar Tearin,C3
S'e#*re Bue sea *os'/eA )e/e& e'#'&arse as 9u&tas e&
esBu'&a o e& te )e ee#e&tos estructuraes o *acasA e& as
Bue $a,a tra&s#'s'+& )e -uer0as )e te&s'+& a tra63s )e
8rueso )e #ater'aA *ro)uc')as *or a co&tracc'+& )e
so)a)uras cooca)as e& co&)'c'o&es Bue restr'&8e& su
co&tracc'+& '/re. Cua&)o esas 9u&tas &o *ue)a& e6'tarseA se
to#ar4& #e)')as *ara re)uc'r a u& #?&'#o a *os'/'')a) )e
-aas *or )es8arra#'e&to a#'&ar.
.1." Remaches o tornillos en combinacin con
soldadura
a> E& o/ras &ue6as
Cua&)o e& u&a o/ra &ue6a se es*ec'-'Bue e uso )e
re#ac$es o tor&'osA or)'&ar'os o )e ata res'ste&c'aA
.( NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS
)'se@a)os *ara tra&s#'t'r as car8as *or a*asta#'e&toA
e& co#/'&ac'+& co& so)a)uraA 3sta se )'#e&s'o&ar4
*ara res'st'r as -uer0as co#*etas a Bue est3& su9etos
os #'e#/ros co&ecta)osA &o )4&)oes #4s car8as a os
re#ac$es o tor&'os Bue as Bue to#e& )ura&te e
*roceso )e #o&ta9e.
Cua&)o se e#*ea& tor&'os )e ata res'ste&c'a
)'se@a)os *ara tra&s#'t'r as -uer0as *or -r'cc'+& s?
*ue)e co&s')erarse Bue as so'c'tac'o&es se re*arte&
e&tre eos , as so)a)uras. Los c4cuos )e/e& $acerse
co& -uer0as -actor'0a)as.
/> E& o/ras ,a co&stru')as
Cua&)o se ut''ce a so)a)ura *ara $acer
#o)'-'cac'o&es o re-uer0os )e estructurasA os re#ac$es
, os tor&'os )e ata res'ste&c'aA )'se@a)os *ara
tra/a9ar e& u&a co&e:'+& )e )es'0a#'e&to cr?t'coA )e a
estructura or'8'&aA *ue)e& ut''0arse *ara res'st'r os
e-ectos )e as car8as #uertas e:'ste&tes a&tes )e a
#o)'-'cac'+&A , a so)a)ura *ara *ro*orc'o&ar a
res'ste&c'a a)'c'o&a reBuer')a.
.1.$ Tornillos de alta resistencia en combinacin con
remaches
Ta&to e& o/ras &ue6as co#o e& #o)'-'cac'o&es )e
estructuras e:'ste&tes *ue)e su*o&erse Bue os tor&'os )e
ata res'ste&c'aA )'se@a)os *ara tra/a9ar e& co&e:'o&es )e
)es'0a#'e&to cr?t'coA tra/a9a& e& co&9u&to co& os
re#ac$esA , Bue as car8as se re*arte& e&tre os )os t'*os )e
co&ectores.
.1.; Empalmes en material ,rueso
Esta secc'+& es a*'ca/e a e#*a#es )e *er-'es a#'&a)osA
o $ec$os co& *acas so)a)asA Bue t'e&e& *are)es )e #4s )e
.% ## )e 8ruesoA su9etos a es-uer0os *r'#ar'os )e te&s'+&A
*ro)uc')os *or te&s'+& a:'a o -e:'+&.
Cua&)o as -uer0as )e te&s'+& e& esas secc'o&es se
tra&s#'te& a tra63s )e so)a)uras )e *e&etrac'+& co#*etaA
)e/e& es*ec'-'carse reBu's'tos )e te&ac')a) )e #ater'aA )e
*recae&ta#'e&toA , )e *re*arac'+& e '&s*ecc'+& )e as
su*er-'c'es corta)as co& so*eteA , ut''0arse a8u9eros )e
acceso )e ta#a@o 8e&eroso *ara coocar a so)a)ura e& as
'&tersecc'o&es )e a#as , *at'&es. A)e#4sA )e/e& Bu'tarse
to)as as *acas )e res*a)o , e:te&s'+&A , es#er'arse to)as
as su*er-'c'es e:*uestas a $acero.
Cua&)o os #'e#/ros $ec$os co& #ater'a )e #4s )e
.% ## )e 8rueso tra/a9a& *r'&c'*a#e&te e& co#*res'+&A
os a8u9eros )e acceso *ara so)ar )e/e& ser se#e9a&tes a
os )e os ee#e&tos e& te&s'+&.
Co#o u&a ater&at'6aA os e#*a#es )e #'e#/ros
co#*r'#')osA '&cu,e&)o os Bue *ue)e& tra/a9ar e& te&s'+&A
ocas'o&a#e&teA *or e-ecto )e 6'e&to o s's#oA *ue)e&
$acerse ut''0a&)o )etaes Bue &o ocas'o&e& 8ra&)es
co&tracc'o&es e& as so)a)urasA *or e9e#*oA so)a)uras )e
*e&etrac'+& *arc'a e& os *at'&esA co#/'&a)os co& *acas
so)a)as a a#a co& so)a)ura )e -'eteA *acas ator&'a)asA
o *acas so)a)as co& -'etes a u& tra#o , ator&'a)as a
otro.
). S'l"a"+&a#
.2.1 'eneralidades
Las reco#e&)ac'o&es Bue se )a& aBu? se co#*e#e&ta& co&
as )e a It'#a 6ers'+& )e EStructura Xe)'&8 Co)eHSteeFA
AXS D1.1A )e a Soc'e)a) A#er'ca&a )e a So)a)ura
=A#er'ca& Xe)'&8 Soc'et,>.
E t'*o )e so)a)ura a*'ca/e e& a co&strucc'+& #et4'ca es
e )e arco e3ctr'co co& eectro)o #et4'coA a*'ca)o #a&uaA
se#'auto#4t'ca o auto#4t'ca#e&te. Los *rocesos a*ro/a)os
e& estas Nor#as so& a so)a)ura #a&ua co& eectro)o
recu/'ertoA a so)a)ura auto#4t'ca )e arco su#er8')oA a
*rote8')a co& 8ases , a so)a)ura co& eectro)o co&
cora0+& )e -u&)e&te. Pue)e& ut''0arse otros *rocesos s' se
ca'-'ca& a)ecua)a#e&te *ara os casos e& Bue se 6a,a& a
usar.
.2.2 Metal de aportacin
Se usar4 e eectro)oA o a co#/'&ac'+& )e eectro)o ,
-u&)e&teA a)ecua)os a #ater'a /ase Bue se est3 so)a&)oA
te&'e&)o es*ec'a cu')a)o e& aceros co& atos co&te&')os )e
car/+& u otros ee#e&tos aea)osA , )e acuer)o co& a
*os'c'+& e& Bue se )e*os'te a so)a)ura. Se se8u'r4& as
'&strucc'o&es )e -a/r'ca&te res*ecto a os *ar4#etros Bue
co&troa& e *roceso )e so)a)uraA co#o so& 6ota9eA
a#*era9eA *oar')a) , t'*o )e corr'e&te. La res'ste&c'a )e
#ater'a )e*os'ta)o co& e eectro)o ser4 co#*at'/e co& a
)e #eta /ase =6er secc'+& ..".".1>.
5.2.2.1 :oldadura compatile con el metal ase
Para Bue u&a so)a)ura sea co#*at'/e co& e #eta /aseA
ta&to e es-uer0o )e -ue&c'a #?&'#o co#o e es-uer0o
#?&'#o )e ru*tura e& te&s'+& )e #eta )e a*ortac'+&
)e*os'ta)oA s'& #e0car co& e #eta /aseA )e/e& ser '8uaes
o '8era#e&te #a,ores Bue os corres*o&)'e&tes )e #eta
/ase. Por e9e#*oA as so)a)uras #a&uaes o/te&')as co&
eectro)os E60BB o E,0BB
1
A Bue *ro)uce& #eta )e
a*ortac'+& co& es-uer0os #?&'#os es*ec'-'ca)os )e -ue&c'a
)e 331 , 31. MPa =3 (%% , 3 2%% N8<c#K>A res*ect'6aO
1
Los )os o tres *r'#eros )?8'tos Bue s'8ue& a a etra E e& a
&otac'+& AXS =*or e9e#*o 2% e& E,0BB> '&)'ca& a
res'ste&c'a a a ru*tura e& te&s'+& )e #eta )e*os'ta)o *or
e eectro)oA e& ]'*s<*u8K.
NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS ..
#e&teA , )e ru*tura e& te&s'+& )e (1" , (;1 MPa =( "%% ,
( !%% N8<c#K>A so& co#*at'/es co& e acero A31A cu,os
es-uer0os #?&'#os es*ec'-'ca)os )e -ue&c'a , ru*tura e&
te&s'+& so& ".% , (%% MPa =" .3% , ( %;% N8<c#K>A
res*ect'6a#e&te.
.2.3 Tipos de soldaduras
E& estas Nor#as se co&s')era& cuatro t'*os )e so)a)urasS
a> So)a)uras )e -'ete. Se o/t'e&e& )e*os'ta&)o u& cor)+&
)e #eta )e a*ortac'+& e& e 4&8uo )'e)ro -or#a)o *or
)os *'e0as. Su secc'+& tra&s6ersa es a*ro:'#a)a#e&te
tr'a&8uar.
/> So)a)uras )e *e&etrac'+&. Se o/t'e&e& )e*os'ta&)o
#eta )e a*ortac'+& e&tre )os *acas Bue *ue)e&A o &oA
estar a'&ea)as e& u& #'s#o *a&o. Pue)e& ser )e
*e&etrac'+& co#*eta o *arc'aA se8I& Bue a -us'+& )e
a so)a)ura , e #eta /ase a/arBue to)o o *arte )e
es*esor )e as *acasA o )e a #4s )e8a)a )e eas.
c> So)a)uras )e ta*+&A ,
)> So)a)uras )e ra&ura. Las so)a)uras )e ta*+& , )e
ra&ura se $ace& e& *acas trasa*a)asA ree&a&)o *or
co#*etoA co& #eta )e a*ortac'+&A u& a8u9eroA c'rcuar
o aar8a)oA $ec$o e& u&a )e easA cu,o -o&)o est4
co&st'tu')o *or a otra.
.2.4 8imensiones efecti)as de las soldaduras
a> E 4rea e-ect'6a )e u&a so)a)ura )e *e&etrac'+& o )e
-'ete es e *ro)ucto )e su o&8'tu) e-ect'6a *or e
ta#a@o e-ect'6o )e su 8ar8a&ta.
/> E 4rea e-ect'6a )e so)a)uras )e ta*+& o )e ra&ura es e
4rea )e a secc'+& tra&s6ersa &o#'&a )e ta*+& o a
ra&uraA #e)')a e& e *a&o )e a su*er-'c'e )e -aa.
c> La o&8'tu) e-ect'6a )e u&a so)a)ura )e *e&etrac'+&
e&tre )os *'e0as a to*e es '8ua a a&c$o )e a *'e0a #4s
a&8ostaA au& e& e caso )e so)a)uras '&c'&a)as
res*ecto a e9e )e a *'e0a.
)> La o&8'tu) e-ect'6a )e u&a so)a)ura )e -'ete recta es
'8ua a a o&8'tu) tota )e -'ete )e ta#a@o co#*etoA
'&cu,e&)o retor&osA cua&)o os $a,a. S' a so)a)ura )e
-'ete es cur6aA a o&8'tu) es '8ua a a )e e9e )e
cor)+&A tra0a)o *or e ce&tro')e )e *a&o Bue *asa *or
a 8ar8a&taA *ero s' e -'ete est4 )e*os'ta)o e& u&
a8u9ero c'rcuar o e& u&a ra&uraA e 4rea e-ect'6a &o ser4
#a,or Bue e 4rea &o#'&a )e a secc'+& tra&s6ersa )e
a8u9ero o a ra&uraA #e)')a e& e *a&o )e a su*er-'c'e
)e -aa.
e> E ta#a@o e-ect'6o )e a 8ar8a&ta )e u&a so)a)ura )e
-'ete es a )'sta&c'a #4s corta )e a ra?0 a a cara )e a
so)a)ura )'a8ra#4t'caA s'& '&cu'r e re-uer0o )e a
#'s#a. E& so)a)uras )e -'ete )e*os'ta)as *or e
*roceso )e arco su#er8')oA e ta#a@o e-ect'6o )e a
8ar8a&ta *ue)e to#arse '8ua a a *'er&a )e cor)+&
cua&)o 3sta &o e:ce)e )e 1% ## =
3
<; *u8.>A e '8ua a
a 8ar8a&ta te+r'ca #4s ".. ## *ara -'etes #a,ores )e
1% ##.
-> E ta#a@o e-ect'6o )e a 8ar8a&ta )e u&a so)a)ura )e
*e&etrac'+& co#*etaA )e*os'ta)a *or u& a)oA co& *aca
)e res*a)oA o *or os )osA '#*'a&)o e se8u&)o a)o
$asta )escu/r'r #eta sa&o a&tes )e coocar a so)a)ura
=/acN8ou8'&8>A es '8ua a 8rueso )e a #4s )e8a)a )e
as *acas u&')as.
S' &o se usa *aca )e res*a)oA o &o se '#*'a
a)ecua)a#e&te e se8u&)o a)o a&tes )e )e*os'tar a
so)a)uraA a 9u&ta se co&s')erar4 )e *e&etrac'+&
*arc'a.
8> E ta#a@o e-ect'6o )e a 8ar8a&ta )e u&a so)a)ura )e
*e&etrac'+& *arc'a es e '&)'ca)o e& a ta/a ..1.
Tabla .1 Tama5o efecti)o de la ,ar,anta de soldaduras
de penetracin parcial
Proceso )e
so)a)ura
Pos'c'+&
&8uo e& a
ra?0 )e a
ra&ura
Ta#a@o
e-ect'6o )e
a 8ar8a&ta
So)a)ura
#a&ua co&
eectro)o
recu/'ertoA o
auto#4t'ca )e
arco su#er8')o
To)as
1
E& U o D
Pro-u&)')a)
)e /'se
So)a)ura
*rote8')a co&
8ases
To)as
1
C'se se&c'o
o e& G 1%^
Pro-u&)')a)
)e /'se
So)a)ura co&
eectro)o co&
cora0+& )e
-u&)e&te
To)as
1
C'se se&c'o
o e& G < 1%^
*ero (.^
Pro-u&)')a)
)e /'se
#e&os
3 ##
1
Pos'c'+& *a&aA $or'0o&taA 6ert'ca o so/re ca/e0a.
$> E ta#a@o e-ect'6o )e a 8ar8a&ta )e u&a so)a)ura
aca#*a&a)aA )e*os'ta)a e&tre )os /arras )e secc'+&
tra&s6ersa c'rcuarA o e&tre u&a /arra , u&a *acaA cu,a
cara e:ter'or est3 a &'6e )e a su*er-'c'e )e a /arraA es
e '&)'ca)o e& a ta/a ..". Para 6er'-'car Bue a 8ar8a&ta
se o/t'e&e )e u&a #a&era co&s'ste&te se o/te&)r4&
#uestras )e secc'o&es tra&s6ersaes e& *u&tos
)eter#'&a)os a a0ar.
.1 NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS
Pue)e& ut''0arse ta#a@os )e a 8ar8a&ta e-ect'6a
#a,ores Bue os )e a ta/a .."A s' e -a/r'ca&te
)e#uestra Bue *ue)e o/te&er esas 8ar8a&tas e-ect'6as.
Para eo se cortar4 a so)a)ura &or#a#e&te a su e9eA
e& a secc'+& #e)'a , e& os e:tre#osA , se #e)'r4 a
8ar8a&ta. Se *re*arar4 u& &I#ero )e #uestras
su-'c'e&te *ara ase8urarse )e Bue se o/t'e&e e ta#a@o
)e a 8ar8a&ta )esea)o.
Tabla .2 Tama5o efecti)o de la ,ar,anta de soldaduras
acampanadas
T'*o )e so)a)ura
Ra)'oA .A )e a
/arra o *aca
)o/a)a
Ta#a@o
e-ect'6o )e a
8ar8a&ta
Ra&ura aca#*a&a)a
=1>
CuaBu'era %.3.
Ra&ura aca#*a&a)a
e& G
=">
CuaBu'era %...
=3>
1
Ra&ura aca#*a&a)a
"
Ra&ura aca#*a&a)a e& GS _
3
%.3;. *ara so)a)ura *rote8')a co& 8ases cua&)o
. "..( ## =1 *u8.>.
.2. Tama5o m4nimo de soldaduras de penetracin
parcial
E ta#a@o e-ect'6o #?&'#o )e a 8ar8a&ta )e u&a so)a)ura
)e *e&etrac'+& *arc'a es e Bue se '&)'ca e& a ta/a ..3. E
ta#a@o )e a so)a)ura Bue)a )eter#'&a)o *or a #4s
8ruesa )e as *artes u&')asA *ero &o es &ecesar'o Bue e:ce)a
e 8rueso )e a *arte #4s )e8a)a.
.2." 1oldaduras de filete
a> Ta#a@o #?&'#o
Los ta#a@os #?&'#os a)#'s'/es )e so)a)uras )e
-'ete so& os Bue se #uestra& e& a ta/a ..(. E ta#a@o
)e a so)a)ura Bue)a )eter#'&a)o *or a #4s 8ruesa )e
as *artes u&')asA *ero &o es &ecesar'o Bue e:ce)a e
8rueso )e a *arte #4s )e8a)a. E o/9eto )e este
reBu's'to es e6'tar ca#/'os *er9u)'c'aes e& a estructura
cr'sta'&a )e aceroA *ro)uc')os *or e r4*')o
e&-r'a#'e&to )e as so)a)uras *eBue@as )e*os'ta)as e&
#ater'a 8rueso.
Tabla .3 Tama5os m4nimos efecti)os de la ,ar,anta de
soldaduras de penetracin parcial
Es*esor )e a #4s 8ruesa
)e as *artes u&')as
## =*u8.>
Ta#a@o
e-ect'6o #?&'#o
)e a 8ar8a&ta
## =*u8.>
#e&or o '8ua Bue 1.3 =
1
<( > 3." =
1
<; >
#4s )e 1.3 $asta 1".2 =
1
<( a
1
<" > (.; =
3
<11 >
#4s )e 1".2 $asta 1!.1 =
1
<" a
3
<( > 1.3 =
1
<( >
#4s )e 1!.1 $asta 3;.1 =
3
<( a 1
1
<" > 2.! =
.
<11 >
#4s )e 3;.1 $asta .2 = 1
1
<" a "
1
<( > !.. =
3
<; >
#4s )e .2 $asta 1." = "
1
<( a 1 > 1".2 =
1
<" >
#a,or Bue 1." = Z 1 > 1..! =
.
<; >
Tabla .4 Tama5os m4nimos de soldaduras de filete
Es*esor )e a #4s 8ruesa
)e as *artes u&')as
## =*u8.>
Ta#a@o
1
#?&'#o
)e -'ete
## =*u8.>
#e&or o '8ua Bue 1.3 =
1
<( > 3." =
1
<; >
#4s )e 1.3 $asta 1".2 =
1
<( a
1
<" > (.; =
3
<11 >
#4s )e 1".2 $asta 1!.1 =
1
<" a
3
<( > 1.3 =
1
<( >
#a,or Bue 1!.1 = Z
3
<( > 2.! =
.
<11 >
1
D'#e&s'+& )e a *'er&a )e -'ete )e so)a)ura. De/e&
usarse so)a)uras )e*os'ta)as e& u& soo *aso.
/> Ta#a@o #4:'#o
E ta#a@o #4:'#o )e as so)a)uras )e -'ete cooca)as
a o ar8o )e os /or)es )e *acas o *er-'es esS
E& os /or)es )e #ater'a )e 8rueso #e&or Bue 1.3 ##.
=
1
<( *u8.>A e 8rueso )e #ater'a.
E& os /or)es )e #ater'a )e 8rueso '8ua o #a,or Bue
1.3 ## =
1
<( *u8.>A e 8rueso )e #ater'a #e&os
1.. ## =
1
<11 *u8.>A e:ce*to cua&)o se '&)'Bue e& os
)'/u9os )e -a/r'cac'+& Bue a so)a)ura )e/er4
)e*os'tarse to#a&)o as #e)')as &ecesar'as *ara
o/te&er u& ta#a@o '8ua a 8rueso )e #ater'a. La
)'sta&c'a e&tre e /or)e )e a so)a)ura )e*os'ta)a , e
)e a *aca *ue)e ser #e&or Bue 1.. ##A *ero e
ta#a@o )e a so)a)ura )e/e *o)erse 6er'-'car s'&
)'-'cuta).
c> Lo&8'tu)
La o&8'tu) #?&'#a e-ect'6a )e u&a so)a)ura )e -'ete
ut''0a)a *ara tra&s#'t'r -uer0as ser4 &o #e&or Bue
cuatro 6eces su ta#a@o &o#'&a. E& caso co&trar'oA se
co&s')erar4 Bue e ta#a@o )e a so)a)ura &o e:ce)e )e
u& cuarto )e su o&8'tu) e-ect'6a.
Cua&)o se usa& -'etes )e so)a)ura )e*os'ta)os
I&'ca#e&te e& os /or)es o&8'tu)'&aes )e co&e:'o&es
)e *acas e& te&s'+&A a o&8'tu) )e ca)a -'ete &o )e/e
ser #e&or Bue a )'sta&c'a e&tre eosA #e)')a
*er*e&)'cuar#e&te a su e9e. La se*arac'+& tra&s6ersa
NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS .2
)e -'etes o&8'tu)'&aes ut''0a)os e& co&e:'o&es e&
e:tre#os )e os #'e#/ros &o )e/e e:ce)er )e "%% ##A
a #e&os Bue se to#e& #e)')as es*ec'aes *ara e6'tar
u&a -e:'+& tra&s6ersa e:ces'6aA co#o coocar u&a
so)a)ura tra&s6ersa e& e e:tre#o o usar so)a)uras
'&ter#e)'as )e ta*+& o ra&ura. S' &o se to#a& esas
#e)')asA )e/e& sat's-acerse os reBu's'tos )e a
secc'+& ".1.
La o&8'tu) e-ect'6a )e as so)a)uras )e -'ete *araeas
a a )'recc'+& )e a -uer0aA ut''0a)as *ara tra&s#'t'r u&a
car8a a:'a a e:tre#o )e u& #'e#/roA es '8ua a a
o&8'tu) tota cua&)o 3sta &o e:ce)e )e 1%% 6eces e
ta#a@o )e a *'er&a. S' es #4s ar8aA a o&8'tu)
e-ect'6a se o/t'e&e #ut'*'ca&)o a rea *or u& -actor
)e re)ucc'+& A Bue 6ae
M 1.2 = 0.002&'<a> 1.0 &5.1(
)o&)e
' o&8'tu) rea )e a so)a)uraJ ,
a ta#a@o )e su *'er&a.
S' ' Z 3%%aA se to#a '8ua a %.1%.
E9e#*os )e as so)a)uras #e&c'o&a)as arr'/a so& os
cor)o&es o&8'tu)'&aes )e 9u&tas trasa*a)as e& e
e:tre#o )e #'e#/ros car8a)os a:'a#e&teA , as
so)a)uras Bue u&e& at'esa)ores )e a*o,o a a#a )e as
6'8as.
E -actor )e re)ucc'+& &o se a*'caA e&tre otros casosA a
so)a)uras Bue u&e& e&tre s? *acas o *er-'es *ara
-or#ar u&a secc'+& co#*uestaA o a as so)a)uras Bue
u&e& os at'esa)ores '&ter#e)'os a a#a )e as 6'8asA
cua&)o &o se usa a res'ste&c'a *oster'or a so&)eoA *ues
&o est4& su9etas a es-uer0os a:'aesA ,a Bue su I&'co
o/9eto es #a&te&er e a#a *a&a.
)> So)a)uras '&ter#'te&tes
Pue)e& usarse so)a)uras )e -'ete '&ter#'te&tes cua&)o
a res'ste&c'a reBuer')a es #e&or Bue a )e u&a
so)a)ura )e -'ete co&t'&ua )e ta#a@o *er#'t')o #4s
*eBue@oJ ta#/'3& *ue)e& ut''0arse *ara u&'r ee#e&tos
co#*o&e&tes )e #'e#/ros co#*uestos. La o&8'tu)
e-ect'6a )e u& se8#e&to )e u&a so)a)ura '&ter#'te&te
&o ser4 &u&ca #e&or Bue cuatro 6eces e ta#a@o )e a
so)a)uraA co& u& #?&'#o )e (% ##. La se*arac'+&
o&8'tu)'&a e&tre cor)o&es '&terru#*')os )e so)a)ura
cooca)os e& os /or)es )e *acas o *at'&es o aas )e
*er-'es cu#*'r4 os reBu's'tos '&)'ca)os e& as
secc'o&es (.".1 , (.3.1.
e> Du&tas trasa*a)as
E trasa*e &o ser4 #e&or Bue c'&co 6eces e 8rueso )e
a #4s )e8a)a )e as *artes Bue se est3& u&'e&)oA co&
u& #?&'#o )e ". ##. Las 9u&tas trasa*a)as )e *acas
o /arras so#et')as a es-uer0os a:'aesA Bue ut''0a&
soa#e&te so)a)uras tra&s6ersaesA )e/e& so)arse co&
cor)o&es cooca)os a o ar8o )e os e:tre#os )e as
)os *artesA e:ce*to e& os casos e& Bue a )e-e:'+& )e
as *artes trasa*a)as est4 a)ecua)a#e&te restr'&8')a
*ara e6'tar Bue a 9u&ta se a/ra.
-> Ter#'&ac'+& )e os cor)o&es )e as so)a)uras )e -'ete
Estas so)a)uras *ue)e& e8ar $asta os e:tre#os o
/or)es )e as *artes e& as Bue est4& cooca)asA o
'&terru#*'rse a&tes )e e8ar a eosA )e acuer)o co& as
co&)'c'o&es s'8u'e&tesS
1> E& 9u&tas trasa*a)as su9etas a es-uer0os )e te&s'+&
cacua)osA e& as Bue u&a )e as *artes u&')as se
e:t'e&)e #4s a4 )e /or)e )e a otraA os cor)o&es
)e so)a)ura )e/e& ter#'&ar a u&a )'sta&c'a )e
/or)e &o #e&or Bue e ta#a@o )e -'ete =E9e#*oS
os ee#e&tos )e a#a )e u&a ar#a)ura Bue se
u&e&A co& so)a)uras )e -'eteA a as cuer)as o a
*acas )e &u)o>.
"> E& co&e:'o&es su9etas a es-uer0os #4:'#os e& os
e:tre#os )e as so)a)urasA *ro)uc')os *or -uer0as
,<o #o#e&tos c?c'cos )e #a8&'tu) , -recue&c'a
su-'c'e&tes *ara ocas'o&ar u&a -aa *ro8res'6a *or
-at'8aA Bue se '&'c'e e& u& *u&to )e es-uer0o
#4:'#o e& e e:tre#o )e a so)a)uraA os -'etes
)e/e& re#atarse )a&)o 6ueta a a esBu'&a e& -or#a
co&t'&uaA e& u&a o&8'tu) &o #e&or Bue )os 6eces
e ta#a@o &o#'&a )e a so)a)ura oA s' es #e&orA e
a&c$o )e a *arte u&')a.
3> E& co&e:'o&es s'#*esA co& 4&8uos o *acas
e:tre#asA Bue )e*e&)e& )e a -e:'/'')a) )e as
*'er&as )e os 4&8uos o )e a *acaA s' se )a 6ueta
a a so)a)ura e& a esBu'&aA se $ar4 e& u&a o&8'tu)
&o #a,or Bue cuatro 6eces e ta#a@o &o#'&a )e
-'ete.
(> Las so)a)uras )e -'ete e&tre at'esa)ores
tra&s6ersaes '&ter#e)'os , e a#a )e as tra/es
ar#a)as )e/e& ter#'&arse a u&a )'sta&c'a )e a
so)a)ura e&tre e a#a , e *at?& )e a tra/e
co#*re&)')a e&tre cuatro , se's 6eces e 8rueso )e
a#a.
.> Las so)a)uras )e -'ete Bue se cooca& e& a)os
o*uestos )e u& *a&o co#I& )e/e& '&terru#*'rse
e& a esBu'&a co#I& a a#/as.
.; NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS
8> So)a)uras )e -'ete e& a8u9eros , ra&uras
Pue)e& ut''0arse so)a)uras )e -'ete )e*os'ta)as e& a
*er'-er'a )e a8u9eros o ra&urasA e& 9u&tas trasa*a)asA
*ara tra&s#'t'r -uer0as corta&tes o *ara e6'tar e *a&)eo
o a se*arac'+& )e as *artes. Pue)e& ut''0arse ta#/'3&
*ara u&'r ee#e&tos co#*o&e&tes )e #'e#/ros
co#*uestos. Estas so)a)uras &o )e/e& co&-u&)'rse co&
as )e ta*+& o ra&ura.
.2.$ 1oldaduras de tapn y de ranura
Se ut''0a& *ara tra&s#'t'r -uer0as corta&tes e& 9u&tas
trasa*a)asA *ara e6'tar e *a&)eo )e as *artes co&ecta)as ,
*ara u&'r ee#e&tos co#*o&e&tes )e #'e#/ros co#*uestos.
E )'4#etro )e os a8u9eros *ara so)a)uras )e ta*+& &o ser4
#e&or Bue e 8rueso )e a *arte Bue os co&t'e&e #4s ; ##A
*ero &o e:ce)er4 )e ".". 6eces e es*esor )e #eta )e
so)a)ura.
La )'sta&c'a #?&'#a e&tre ce&tros )e so)a)uras )e ta*+&
ser4 )e cuatro 6eces e )'4#etro )e os a8u9eros.
La o&8'tu) )e a ra&ura *ara u&a so)a)ura )e ra&ura &o
e:ce)er4 )e )'e0 6eces e 8rueso )e a so)a)ura. E a&c$o
)e a ra&ura &o ser4 #e&or Bue e 8rueso )e a *arte Bue a
co&t'e&e #4s ; ##A s'& e:ce)er )e ".". 6eces e es*esor
)e #eta )e so)a)ura. Los e:tre#os )e a ra&ura ser4&
se#'c'rcuares o te&)r4& as esBu'&as re)o&)ea)as co& u&
ra)'o &o #e&or Bue e 8rueso )e a *arte Bue a co&t'e&eA
e:ce*tua&)o e caso e& Bue a ra&ura se e:t'e&)e $asta e
/or)e )e esa *arte.
La se*arac'+& #?&'#a )e ?&eas )e so)a)uras )e ra&ura e&
u&a )'recc'+& tra&s6ersa a su o&8'tu) ser4 )e cuatro 6eces
e a&c$o )e a ra&ura. La )'sta&c'a #?&'#a e&tre ce&tros e&
u&a )'recc'+& o&8'tu)'&a e& cuaBu'er ?&ea ser4 )e )os
6eces a o&8'tu) )e a ra&ura.
La se*arac'+& tra&s6ersa #4:'#a e&tre ta*o&es o ra&uras
ser4 )e "%% ##A a #e&os Bue se co#*rue/e Bue as *acas
t'e&e& ca*ac')a) a)ecua)a *ara -e:'+& tra&s6ersa.
Cua&)o os ta*o&es o ra&uras se $a8a& e& #ater'a )e 8rueso
&o #a,or )e 11 ## =
.
<; *u8.>A )e/er4& ree&arse *or
co#*eto co& #eta )e so)a)ura. S' e 8rueso )e #ater'a
es #a,or )e 11 ## se ree&ar4& cua&)o #e&os $asta a
#'ta)A *ero e es*esor )e #eta )e so)a)ura &o ser4 &u&ca
#e&or )e 11 ##.
.2.; Resistencia de dise5o
a> La res'ste&c'a )e )'se@o )e as so)a)uras es '8ua a
#e&or )e os *ro)uctos 6
.
6
MA
A
MA
, 6
.
6
:
A
:
A )o&)e
6
MA
, 6
s
so&A res*ect'6a#e&teA as res'ste&c'as
&o#'&aes )e #eta /ase , )e #eta )e eectro)oA ,
A
MA
, A
:
so& e 4rea )e a secc'+& tra&s6ersa )e #eta
/ase , e 4rea e-ect'6a )e a so)a)ura. 6
.
es e -actor )e
res'ste&c'a.
E& a ta/a ... se *ro*orc'o&a& os 6aores )e 6
.
A 6
MA
A
6
:
, )e#4s '&-or#ac'+& *ert'&e&te.
/> E& u8ar )e ut''0ar as res'ste&c'as )e )'se@oA co&sta&tesA
)e a ta/a ...A a res'ste&c'a )e as so)a)uras )e -'ete
*ue)e )eter#'&arse co& e *roce)'#'e&to ater&o Bue se
)escr'/e a co&t'&uac'+&.
1> La res'ste&c'a )e )'se@o )e u& 8ru*o )e so)a)uras
'&eaesA car8a)as e& u& *a&oA a tra63s )e ce&tro
)e 8ra6e)a) )e 8ru*oA es 6
.
6
s
A
s
A )o&)e
6
s
U %.1%6
EBB
=1.% Y se&
1.5
( &5.2(
)o&)e
6
.
se to#a '8ua a %.2.J
6
s
res'ste&c'a &o#'&a )e a so)a)uraJ
6
EBB
&I#ero )e cas'-'cac'+& )e eectro)oJ
4&8uo e&tre a ?&ea )e acc'+& )e a car8a , e
e9e o&8'tu)'&a )e a so)a)uraA e& 8ra)osJ ,
A
s
4rea e-ect'6a )e a so)a)ura.
"> E co&9u&to )e so)a)uras car8a)as e& su *a&o
*ue)e )'se@arse ut''0a&)o u& #3to)o /asa)o e& e
e#*eo )e u& ce&tro '&sta&t4&eo )e rotac'+&
Las so)a)uras ut''0a)as e& estructuras Bue )e/a&
ser ca*aces )e so*ortar u& &I#ero 8ra&)e )e
re*et'c'o&es )e car8a )ura&te su 6')a It' se
)'se@ar4& te&'e&)o e& cue&ta a *os'/'')a) )e -aa
*or -at'8a.
.2.< !ombinacin de soldaduras
S' e& u&a 9u&ta se co#/'&a& )os o #4s so)a)uras )e t'*os
)'-ere&tes =*e&etrac'+&A -'eteA ta*+& o ra&ura>A a res'ste&c'a
)e )'se@o )e a co#/'&ac'+& se )eter#'&a cacua&)o *or
se*ara)o a res'ste&c'a )e ca)a u&a )e easA co& res*ecto a
e9e )e 8ru*o.
NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS .!
Tabla . Resistencias de dise5o de soldaduras
T'*os )e so)a)uras ,
-or#a )e tra/a9o
1
Mater'a
7actor )e
res'ste&c'a
6
.
Res'ste&c'a
&o#'&a
6
MA
o 6
:
ReBu's'tos )e #eta )e
a*ortac'+&
"A 3
a3 1oldaduras de penetracin completa
4
Te&s'+& &or#a a 4rea e-ect'6a Meta /ase %.!% 6
$
De/e usarse #eta )e a*ortac'+&
co#*at'/e co& e #eta /ase.
Co#*res'+& &or#a a 4rea
e-ect'6a
Meta /ase %.!% 6
$
Pue)e usarse #eta )e a*ortac'+&
)e res'ste&c'a '8ua o #e&or Bue
a )e #eta )e a*ortac'+& co#O
*at'/e co& e #eta /ase
Te&s'+& o co#*res'+& *araea a
e9e )e a so)a)ura
Corta&te e& e 4rea e-ect'6a
Meta /ase
So)a)ura
%.!%
%.;%
%.1%6
$
%.1%6
EBB
b3 1oldaduras de penetracin parcial
4
Te&s'+& &or#a a 4rea e-ect'6a
Meta /ase
So)a)ura
%.!%
%.;%
6
$
%.1%6
EBB
Pue)e usarse #eta )e a*ortac'+&
)e res'ste&c'a '8ua o #e&or Bue
a )e #eta )e a*ortac'+& co#O
*at'/e co& e #eta /ase
Co#*res'+& &or#a a
4rea e-ect'6a
Meta /ase %.!% 6
$
Te&s'+& o co#*res'+& *araea
a e9e )e a so)a)ura
.
Corta&te *araeo a e9e )e a
so)a)ura
Meta /ase
So)a)ura
%.2.
1
%.1%6
EBB

c3 1oldaduras de filete
4
Corta&te e& e 4rea e-ect'6a
Meta /ase
1
So)a)ura
%.2.
%.2.
6
$
%.1%6
EBB
Pue)e usarse #eta )e a*ortac'+&
)e res'ste&c'a '8ua o #e&or Bue
a )e #eta )e a*ortac'+& co#O
*at'/e co& e #eta /ase.
Te&s'+& o co#*res'+& *araea a
e9e )e a so)a)ura
.
Meta /ase %.!% 6
$
d3 1oldaduras de tapn o de ranura
4
Corta&te *araeo a as su*er-'c'es
)e -aa =e& e 4rea e-ect'6a>
Meta /ase
1
So)a)ura %.2. %.1%6
EBB
Pue)e usarse #eta )e a*ortac'+&
)e res'ste&c'a '8ua o #e&or Bue
a )e #eta )e a*ortac'+& co#O
*at'/e co& e #eta /ase.
6
$
Es-uer0o )e -ue&c'a #?&'#o es*ec'-'ca)o )e #eta /ase.
6
EBB
Cas'-'cac'+& )e eectro)oA MPa =N8<c#K>.
1
Para )e-'&'c'+& )e 4reas , ta#a@os e-ect'6os 63ase a secc'+& ..".(.
"
Para E#eta )e a*ortac'+& co#*at'/e co& e #eta /aseF 63ase a secc'+& ..".".1.
3
Pue)e ut''0arse #eta )e a*ortac'+& cu,a res'ste&c'a corres*o&)a a u&a cas'-'cac'+& u& &'6e #4s ato =1; MPaA
2%% N8<c#K> Bue e co#*at'/e co& e #eta /ase.
(
Para os )'st'&tos t'*os )e so)a)ura 63ase a secc'+& ..".3.
.
Las so)a)uras )e -'ete o )e *e&etrac'+& *arc'a Bue u&e& e&tre s? ee#e&tos co#*o&e&tes )e #'e#/ros co#*uestosA
taes co#o as Bue u&e& e a#a , os *at'&es )e as tra/es ar#a)asA se )'se@a& s'& te&er e& cue&ta os es-uer0os )e
te&s'+& o co#*res'+&A *araeos a e9e )e as so)a)urasA Bue $a, e& os ee#e&tos co&ecta)os.
1
E )'se@o )e #eta /ase Bue)a re8')o *or a *arte )e estas Nor#as Bue es a*'ca/e e& ca)a caso *art'cuar. Cua&)o a
-aa sea *or ru*tura a o ar8o )e u&a tra,ector'a )e corta&teA a res'ste&c'a )e )'se@o ser4 '8ua a 6
.
=%.16
u
> A
ne
A
)o&)e 6
.
se to#a '8ua a %.2. , A
ne
es e 4rea &eta e& corta&te =secc'+& ..(>.
1% NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS
).$ T'&n!ll'#A 1a&&a# &'#ca"a# , &e-ac4e#
Esta secc'+& se re-'ere a )'se@o )e tor&'osA /arras rosca)as
, re#ac$esA ut''0a)os co#o co&ectores.
Los re#ac$es -uero& os ee#e&tos )e u&'+& )e estructuras
)e acero #4s co#u&es e& e s'8o PIP , $asta #e)'a)os )e
PPA *ero e& a actua')a) &o se e#*ea& e& co&strucc'o&es
&ue6asA &' e& e taer &' e& a o/raA *ues $a& s')o
sust'tu')osA co& 6e&ta9aA *or a so)a)ura , os tor&'os )e
ata res'ste&c'a. S'& e#/ar8oA a '#*orta&c'aA ca)a 6e0
#a,orA )e a e6auac'+&A re$a/''tac'+& , re-uer0o )e
estructuras e:'ste&tesA $ace Bue sea '&)'s*e&sa/e e
co&oc'#'e&to )e as u&'o&es re#ac$a)as.
La e6auac'+& , )'se@o )e 9u&tas re#ac$a)as &o se trata& e&
estas Nor#as. Para e6aros a ca/oA es &ecesar'o recurr'r a
es*ec'-'cac'o&es , '/ros )e te:to a&t'8uos.
S' se co&oce a 3*oca e& Bue se co&stru,+ u&a estructura
re#ac$a)aA *ue)e ser *os'/e o/te&er as *ro*'e)a)es
#ec4&'cas )e os re#ac$es ut''0a)os e& eaA recurr'e&)o a
'teratura t3c&'ca )e e&to&cesJ e& caso co&trar'oA ser4
&ecesar'o e-ectuar e&sa,es )e a/orator'o *ara )eter#'&ar
esas *ro*'e)a)es.
.3.1 Tornillos de alta resistencia
Estas reco#e&)ac'o&es se co#*e#e&ta& co& as )e a
It'#a 6ers'+& )e ELoa) a&) Res'sta&ce 7actor Des'8&
S*ec'-'cat'o& -or Structura Do'&ts Us'&8 ASTM A3". or
A(!% CotsFA )e Co&se9o )e I&6est'8ac'+& e& Co&e:'o&es
Estructuraes =Researc$ Cou&c' o& Structura Co&&ect'o&s>.
Los tor&'os Bue se co&s')era& aBu? )e/e& sat's-acer os
reBu's'tos )e a8u&a )e as es*ec'-'cac'o&es MO1"( =ASTMO
A3".> o MO1"3 =ASTMOA(!%>.
De*e&)'e&)o )e t'*o )e co&e:'+&A *ue)eA o &oA reBuer'rse
Bue os tor&'os se '&stae& a*ret4&)oos $asta Bue $a,a e&
eos u&a te&s'+& es*ec'-'ca)a #?&'#aA &o #e&or Bue a )a)a
e& a ta/a ..1. E a*r'ete *ue)e $acerse *or a8u&o )e os
#3to)os s'8u'e&tesS 6ueta )e a tuercaA co& u& '&)'ca)or
)'recto )e te&s'+&A u&a a6e ca'/ra)aA o co& u& tor&'o )e
)'se@o es*ec'a.
.3.2 Tornillos Aal contactoC o pretensionados
Los tor&'os )e ata res'ste&c'a a*reta)os Ea co&tactoF
*ue)e& ut''0arse e& to)as as co&e:'o&esA e:ce*to as Bue se
'&)'ca& a co&t'&uac'+&.
E a*r'ete Ea co&tactoF se )e-'&e co#o e Bue e:'ste cua&)o
to)as as *artes )e u&a 9u&ta est4& e& co&tacto -'r#eJ *ue)e
o/te&erse co& u&os cua&tos '#*actos )e u&a a6e )e
'#*acto o co& e es-uer0o #4:'#o )e u& tra/a9a)or co& u&a
a6e )e tuercas or)'&ar'a.
Tabla ." Tensin m4nima en tornillos de alta
resistencia9 DE 2D,3
1
D'4#etro )e
tor&'oA
## =*u8.>
Tor&'os
A3".
Tor&'os
A(!%
1".2 =
1
<"> .3 =.(%%> 12 =1;%%>
1..! =
.
<;> ;( =;1%%> 1%2 =1%!%%>
1!.1 =
3
<(> 1". =1"2%%> 1.1 =1.!%%>
""." =
2
<;> 12( =122%%> "1; ="""%%>
"..( =1> ""2 ="31%%> ";( ="!%%%>
";.1 =1
1
<;> "(! =".(%%> 3.1 =313%%>
31.; =1
1
<(> 311 =3""%%> (.( =(13%%>
3(.! =1
3
<;> 32; =3;1%%> .3; =.(!%%>
3;.1 =1
1
<"> (.; =(12%%> 1.; =121%%>
1
I8ua a %.2 6eces a res'ste&c'a #?&'#a )e ru*tura e&
te&s'+& )e os tor&'osA )e acuer)o co& as
es*ec'-'cac'o&es ASTM *ara tor&'os A3". , A(!%.
Para )'se@ar tor&'os a*reta)os a co&tacto )e/e& ut''0arse
as res'ste&c'as &o#'&aes *ara co&e:'o&es *or a*astaO
#'e&to )e a ta/a ..2.
E& co&e:'o&es )e )es'0a#'e&to cr?t'co e& as Bue a car8a
se )'r'9a $ac'a u& /or)e )e u&a *arte co&ecta)aA se )e/er4
*ro*orc'o&ar u&a res'ste&c'a )e )'se@o a a*asta#'e&to
a)ecua)aA )e acuer)o co& os reBu's'tos a*'ca/es )e a
secc'+& ..3.13.
De/e& ut''0arse tor&'os )e ata res'ste&c'a *rete&s'o&a)os
e&S
a> E#*a#es )e cou#&as e& to)as as estructuras )e 1% #
)e aturaA o #4sJ
/> E#*a#es )e cou#&as )e estructuras co#*re&)')as
e&tre .% , 1% # )e aturaA s' su )'#e&s'+& $or'0o&ta
#4s *eBue@a es #e&or Bue e (% *or c'e&to )e a aturaJ
c> E#*a#es )e cou#&as e& estructuras )e #e&os )e
3% # )e aturaA s' su )'#e&s'+& $or'0o&ta #4s *eBue@a
es #e&or Bue e ". *or c'e&to )e a aturaJ
)> To)as as co&e:'o&es e&tre 6'8as , cou#&asA , )e
cuaBu'er otra 6'8aA )e as Bue )e*e&)e e co&tra6e&teo
)e as cou#&asA e& estructuras )e #4s )e (% # )e
aturaJ
e> Co&e:'o&es e& as Bue &o *ue)e a)#'t'rse e
)es'0a#'e&to reat'6o )e as *artes u&')asA co#o as
su9etas a -at'8a o a '&6ers'o&es -recue&tes )e car8asA o
NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS 11
as Bue -or#a& *arte )e estructuras #u, se&s'/es a as
)e-e:'o&esJ
Tabla .$ Resistencia de dise5o de remaches9 tornillos y barras roscadas
Ee#e&tos )e u&'+&
Res'ste&c'a e& te&s'+&
Res'ste&c'a a corta&te e& co&e:'o&es
*or a*asta#'e&to
7actor )e
res'ste&c'aA
6
.
Res'ste&c'a
&o#'&aA MPa
=N8<c#K>
7actor )e
res'ste&c'aA
6
.
Res'ste&c'a
&o#'&aA MPa
=N8<c#K>
Tor&'os A3%2
%.2.
31% =311%>
=1>
%.2.
11. =11!%>
="A 3>
Tor&'os A3".A cua&)o a rosca &o est4 -uera
)e os *a&os )e corte
1"% =133%> 33% =33;%>
=3>
Tor&'os A3".A cua&)o a rosca est4 -uera )e
os *a&os )e corte
1"% =133%> (1( =(""%>
=3>
Tor&'os A(!%A cua&)o a rosca &o est4 -uera
)e os *a&os )e corte
22. =2!%%> (1( =(""%>
=3>
Tor&'os A(!%A cua&)o a rosca est4 -uera )e
os *a&os )e corte
22. =2!%%> .1; =.";%>
=3>
Partes rosca)asA cua&)o a rosca &o est4 -uera
)e os *a&os )e corte
%.2.6
u

=1>
%.(6
u

=1>
Partes rosca)asA cua&)o a rosca est4 -uera )e
os *a&os )e corte
%.2.6
u

=1>
%..6
u

=1>
Re#ac$es A.%"A 8ra)o 1A cooca)os e&
ca'e&te
31% =311%>
=1>
12" =121%>
=3>
Re#ac$es A.%"A 8ra)os " , 3A cooca)os e&
ca'e&te
(1" =("%%>
=1>
""; ="3"%>
=3>
1
Car8a est4t'ca I&'ca#e&te.
"
Se *er#'te Bue a rosca est3 e& os *a&os )e corte.
3
Cua&)o *ara u&'r #'e#/ros e& te&s'+& se e#*ee& co&e:'o&es *or a*asta#'e&to co& tor&'os o re#ac$es cooca)os e& u&a
o&8'tu)A #e)')a *araea#e&te a a )'recc'+& )e a -uer0aA #a,or Bue 1.". #A os 6aores ta/ua)os se re)uc'r4& e& "% *or
c'e&to.
La &o#e&catura ut''0a)a *ara )es'8&ar a os tor&'os , re#ac$es es )e a ASTM.
-> Estructuras Bue so*orta& 8rIas 6'a9eras )e #4s )e c'&co
to&ea)as )e ca*ac')a)J u&'o&es e&tre ee#e&tos Bue as
so*orta&J u&'o&es e&tre *artes )e as ar#a)uras )e tec$o
, e&tre eas , as cou#&asA u&'o&es e&tre tra#os )e
cou#&asA co&tra6e&teo )e cou#&as , a*o,os )e as
8rIasJ
8> Co&e:'o&es *ara so*ortes )e #4Bu'&as #+6'es u otras
car8as 6'6as Bue *ro)u0ca& '#*acto o '&6ers'+& )e
es-uer0osJ
$> Co&e:'o&es e& as Bue tor&'os MO1"3 =ASTMOA(!%>
tra/a9a& e& te&s'+&A o te&s'+& , corta&te co#/'&a)osJ
'> Co&e:'o&es e& as Bue se use& a8u9eros so/reO
)'#e&s'o&a)os o aar8a)osA e:ce*to cua&)o se e#*ee&
es*ec?-'ca#e&te *ara *er#'t'r #o6'#'e&tosJ ,
9> CuaBu'er otra co&e:'+& '&)'ca)a e& os *a&os )e
)'se@o.
E& os casos resta&tesA as co&e:'o&es *ue)e& $acerse co&
tor&'os MO11; =ASTM A3%2>A o )e ata res'ste&c'aA
a*reta)os a co&tacto.
Los )'/u9os )e )'se@oA -a/r'cac'+& , #o&ta9eA )e/e& '&)'car
e t'*o o t'*os )e os tor&'osA , es*ec'-'car s' )e/e&A o &oA
*rete&s'o&arse.
.3.3 @untas por aplastamiento y -untas de friccin 2o de
deslizamiento cr4tico3
Las 9u&tas Bue tra&s#'te& -uer0a corta&te e&tre as *artes
co&ecta)as se )'se@a& *ara Bue a tra&s#'s'+& se $a8a *or
a*asta#'e&to e&tre os tor&'os , as *artes co&ecta)asA o
*or -r'cc'+& e&tre 3stas. Las *r'#eras se )e&o#'&a& 9u&tas
1" NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS
E*or a*asta#'e&toF =/ear'&8 t,*e 9o'&ts>A , as se8u&)as E)e
-r'cc'+&F o )e E)es'0a#'e&to cr?t'coF =s'*Hcr't'ca 9o'&ts>.
E& os *a&os )e/e '&)'carse s' os tor&'os )e 9u&tas *or
a*asta#'e&to $a& )e a*retarse $asta )ares a te&s'+&
#?&'#a es*ec'-'ca)a.
Los 6aores )e as res'ste&c'as &o#'&aes )e as ta/as ..2 ,
..1% corres*o&)e& a tor&'os a*reta)os a co&tacto.
.3.4 Tama5os de los a,u-eros
a> E& a ta/a ..; se '&)'ca& os ta#a@os #4:'#os )e os
a8u9eros Bue *ue)e& ut''0arse e& 9u&tas re#ac$a)as o
ator&'a)as. Los a8u9eros )e *acas )e /ase )e
cou#&as *ue)e& ser #a,ores s' se reBu'ere *or as
toera&c'as a)#'s'/es e& a coocac'+& )e a&cas e&
c'#'e&tos )e co&creto re-or0a)o.
/> S'e#*re se ut''0ar4& a8u9eros est4&)arA e:ce*to cua&)o
e )'se@a)or es*ec'-'BueA e& co&e:'o&es ator&'a)asA e
uso )e a8u9eros so/re)'#e&s'o&a)os o aar8a)os. E&
co&e:'o&es re#ac$a)asA &o se *er#'te e uso )e
a8u9eros so/re)'#e&s'o&a)os o aar8a)os.
c> Los a8u9eros so/re)'#e&s'o&a)os *ue)e& usarse e&
cuaBu'era o e& to)as as *artes u&')as e& u&a co&e:'+&
*or -r'cc'+&A *ero su e#*eo est4 *ro$'/')o e&
co&e:'o&es *or a*asta#'e&to. S' as *artes e:ter'ores
t'e&e& a8u9eros so/re)'#e&s'o&a)osA )e/e& coocarse
ro)a&as e&)urec')as.
)> Los a8u9eros aar8a)os cortos *ue)e& usarse e&
cuaBu'era o e& to)as as *artes u&')as e& u&a co&e:'+&
*or -r'cc'+& o *or a*asta#'e&to. E& co&e:'o&es *or
-r'cc'+& os a8u9eros *ue)e& te&er cuaBu'er )'recc'+&A
*ero e& co&e:'o&es *or a*asta#'e&to su )'#e&s'+&
#a,or )e/e ser *er*e&)'cuar a a )'recc'+& )e a car8a.
S' as *artes e:ter'ores t'e&e& a8u9eros aar8a)os cortos
)e/e& coocarse ro)a&asA as Bue ser4& e&)urec')as
cua&)o os tor&'os sea& )e ata res'ste&c'a.
e> Los a8u9eros aar8a)os ar8os *ue)e& usarse s+o e&
u&a )e as *artes co#u&es a ca)a su*er-'c'e )e -aa
'&)'6')uaA ta&to e& 9u&tas )e -r'cc'+& co#o )e
a*asta#'e&to. E& co&e:'o&es *or -r'cc'+& os a8u9eros
*ue)e& te&er cuaBu'er )'recc'+&A *ero e& co&e:'o&es
*or a*asta#'e&to su )'#e&s'+& #a,or )e/e ser
*er*e&)'cuar a a )'recc'+& )e a car8a. Cua&)o se usa&
a8u9eros aar8a)os ar8os e& u&a *arte e:ter'orA )e/e&
coocarse ro)a&as )e *aca o u&a soera co&t'&uaA co&
a8u9eros est4&)arA )e ta#a@o su-'c'e&te *ara cu/r'r *or
co#*eto os a8u9eros aar8a)os.
E& co&e:'o&es co& tor&'os )e ata res'ste&c'aA as
ro)a&as )e *aca o as soeras co&t'&uas ser4& )e acero
)e 8ra)o estructuraA )e &o #e&os )e ; ## )e 8ruesoJ
&o es &ecesar'o Bue est3& e&)urec')as. S' e& a8I& caso
se reBu'ere& ro)a&as e&)urec')as co& tor&'os )e ata
res'ste&c'aA se coocar4& so/re a cara e:ter'or )e a
ro)a&a )e *aca o )e a soera.
.3. A,arres lar,os
Cua&)o a o&8'tu) )e a8arre )e re#ac$esA o tor&'os )e
acero ASTMOA3%2A sea #a,or Bue c'&co 6eces su )'4#etroA
su &I#ero se au#e&tar4 e& u&o *or c'e&to *or ca)a 1.. ##
)e o&8'tu) a)'c'o&a.
.3." 1eparaciones m4nimas
La )'sta&c'a e&tre ce&tros )e a8u9eros *ara re#ac$es o
tor&'osA sea& est4&)arA so/re)'#e&s'o&a)os o aar8a)osA &o
ser4A e& 8e&eraA #e&or Bue tres 6eces e )'4#etro &o#'&a
)e co&ectorJ )e ser &ecesar'oA esta )'sta&c'a *ue)e
)'s#'&u'rse a "
"
<3 6eces e )'4#etro &o#'&a.
.3.$ 8istancia m4nima al borde
La )'sta&c'a )e ce&tro )e u& a8u9ero est4&)ar a /or)e )e
u&a *arte co&ecta)a &o ser4 #e&or Bue e 6aor a*'ca/e )e
a ta/a ..!A &' Bue a reBuer')a e& a secc'+& ..3.13.
S' e a8u9ero es so/re)'#e&s'o&a)o o aar8a)oA a )'sta&c'a
)e ce&tro a /or)e )e u&a *arte co&ecta)a &o ser4 #e&or
Bue a reBuer')a *ara u& a8u9ero est4&)arA )e acuer)o co& a
*r'#era *arte )e esta secc'+&A #4s e '&cre#e&to 1
1
'&)'ca)o e& a ta/a ..1". G3a&se os reBu's'tos )e a secc'+&
..3.13 *ara res'ste&c'a *or a*asta#'e&to.
.3.; 1eparacin y distancia al borde m&.imas
La )'sta&c'a #4:'#a )e ce&tro )e u& tor&'o o re#ac$e a
/or)e #4s cerca&o )e as *artes e& co&tacto ser4 1" 6eces e
8rueso )e a *arte co&ecta)a e& co&s')erac'+&A s'& e:ce)er
)e 1.% ##.
La se*arac'+& o&8'tu)'&a e&tre co&ectores cooca)os e&
ee#e&tos e& co&tacto co&t'&uoA co&s'ste&tes e& u&a *aca ,
u& *er-'A o )os *acasA ser4 a s'8u'e&teS
a> Para ee#e&tosA *'&ta)os o s'& *'&tarA &o su9etos a
corros'+&A &o e:ce)er4 )e "( 6eces e 8rueso )e a *aca
#4s )e8a)aA o 3%% ##.
/> Para #'e#/ros &o *'&ta)os )e acero '&te#*er'0a/eA
su9etos a corros'+& at#os-3r'caA &o ser4 #a,or Bue 1(
6eces e 8rueso )e a *aca #4s )e8a)aA o 1;% ##.
.3.< Tensin o cortante
La res'ste&c'a )e )'se@o )e re#ac$esA tor&'os , /arras
rosca)as Bue tra/a9e& e& te&s'+& o corta&te es '8ua a
*ro)ucto )e -actor )e res'ste&c'aA 6
.
A *or e 4rea &o#'&a
)e a secc'+& tra&s6ersa )e a *arte )e 64sta8o &o rosca)aA
NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS 13
A

A , *or a res'ste&c'a &o#'&a Bue corres*o&)e a esta *arte


)e 64sta8oA 6
n
.
Tabla .; Tama5os m&.imos de a,u-eros para remaches y tornillos
1
D'4#etro
&o#'&a )e
re#ac$e o
tor&'oA d
D'#e&s'o&es )e os A8u9eros
Est4&)ar
=D'4#etro>
So/re)'#e&O
s'o&a)os
"
=D'4#etro>
Aar8a)os Cortos
"
=A&c$o Lo&8'tu)>
Aar8a)os Lar8os
"
=A&c$o Lo&8'tu)>
## *u8. ## *u8. ## *u8. ## *u8. ## *u8.
1".2
1
<"
1(.3
!
<11
1..!
.
<;
1(.3 12..
!
<11
11
<11
1(.3 31.;
!
<11 1
1
<(
1..!
.
<;
12..
11
<11
"%.1
13
<11
12.. ""."
11
<11
2
<;
12.. 3!.2
11
<11 1
!
<11
1!.1
3
<(
"%.1
13
<11
"3.;
1.
<11
"%.1 "..(
13
<11 1 "%.1 (2.1
13
<11 1
2
<;
""."
2
<;
"3.;
1.
<11
"2.% 1
1
<11
"3.; ";.1 1
.
<11 1
1
<;
"3.; ...1
1.
<11 "
3
<11
"..( 1 "2.% 1
1
<11
31.; 1
1
<(
"2.% 33.3 1
1
<11 1
.
<11
"2.% 13.. 1
1
<11 "
1
<"
";.1 1
1
<; d Y1.. d Y
1
<11 d Y2.! d Y
.
<11
=dY1..>=dY!..> =dY
1
<11>=dY
3
<;> =dY1..>="..d> =dY
1
<11>="..d>
1
Los ta#a@os so& &o#'&aes.
"
No se *er#'te& e& co&e:'o&es re#ac$a)as.
Tabla .< 8istancia m4nima del centro de un a,u-ero est&ndar
1
al borde de la parte conectada

D'4#etro &o#'&a )e re#ac$e o


tor&'o
Cor)es corta)os co& c'0aa
Cor)es a#'&a)os )e *er-'esA *acas o
soerasA o /or)es corta)os co& so*ete
3
## *u8. ## *u8. ## *u8.
1".2
1
<"
""."
2
<;
1!.1
3
<(
1..!
.
<;
";.1 1
1
<;
""."
2
<;
1!.1
3
<(
31.; 1
1
<(
"..( 1
""."
2
<;
3;.1 1
1
<"
=(>
";.1 1
1
<;
"..( 1 ((.. 1
3
<(
=(>
31.; 1
1
<(
";.1 1
1
<;
.%.; " 3;.1 1
1
<"
31.; 1
1
<(
.2." "
1
<(
(1.3 1
.
<;
#a,or Bue 31.; #a,or Bue 1
1
<(
1.2. D'4#etro 1.". D'4#etro
1
Pue)e& ut''0arse )'sta&c'as #e&ores s' se sat's-ace& as ecuac'o&es *ert'&e&tes )e a secc'+& ..3.13.
"
Para a8u9eros so/re)'#e&s'o&a)os o aar8a)os os 6aores )e esta ta/a se '&cre#e&tar4& e& as ca&t')a)es 1
1
)a)as
e& a ta/a ..1".
3
To)as as )'sta&c'as a /or)e )e esta cou#&a *ue)e& re)uc'rse e& 3 ## =
1
<; *u8.> cua&)o e a8u9ero est4 e& u&
*u&to e& e Bue os es-uer0os &o e:ce)e& )e ". *or c'e&to )e es-uer0o #4:'#o *er#'s'/e e& e ee#e&to.
(
Pue)e& re)uc'rse a 31.; ## =1
1
<( *u8.> e& os e:tre#os )e 4&8uos , *acas )e corta&te )e co&e:'+& )e 6'8as.
. U 6
.
A

6
n
=..3>
Los -actores )e res'ste&c'a , as res'ste&c'as &o#'&aes a a
te&s'+& o a corta&te so& os )e a ta/a ..2.
Los tor&'os )e ata res'ste&c'a Bue tra/a9e& e& te&s'+&
)'recta se )'#e&s'o&ar4& )e #a&era Bue a -uer0a )e te&s'+&
)e )'se@oA cacua)a s'& '&cu'r a *ro)uc')a *or e a*r'ete
'&'c'aA cua&)o o $a,aA &o e:ce)a a res'ste&c'a )e )'se@o.
La -uer0a e& e tor&'o se to#ar4 '8ua a a su#a )e a
*ro)uc')a *or as -uer0as e:ter&as -actor'0a)asA #4s a
1( NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS
te&s'+& Bue *ue)a resutar )e a acc'+& )e *aa&ca
ocas'o&a)a *or a )e-or#ac'+& )e as *artes co&ecta)as.
S' a co&e:'+& est4 su9eta a car8as re*et')asA )e/e& e6'tarse
as -uer0as *or acc'+& )e *aa&caA , os tor&'os $a& )e
*rete&s'o&arse.
E es-uer0o #?&'#o es*ec'-'ca)o )e ru*tura e& te&s'+&A 6
u
A
)e os tor&'os )e ata res'ste&c'aA se )a e& a secc'+& 1.3.3A
, se re*'te aBu?.
a> Tor&'os A3". )e )'4#etro &o #a,or )e ". ##
=1 *u8.>J 6
u
U ;3% MPa =; ((% N8<c#K>J
/> Tor&'os A3". )e )'4#etro #a,or )e ". ## =1 *u8.>J
6
u
U 2". MPa =2 3;% N8<c#K>J ,
c> Tor&'os A(!%A )e cuaBu'er )'4#etro 6
u
U 1 %3. MPa
=1% ..% N8<c#K>.
.3.1= Tensin y cortante combinados en cone.iones por
aplastamiento
Los tor&'os , re#ac$es su9etos a te&s'+& , corta&te
co#/'&a)os se )'#e&s'o&a& )e #a&era Bue a -uer0a )e
te&s'+& )e )'se@o &o sea #a,or Bue a res'ste&c'a )e )'se@oA
6
.
6
t
A

A )o&)e 6
.
se to#a '8ua a %.2.A , e es-uer0o
&o#'&a )e te&s'+& 6
t
se )eter#'&a co& as ecuac'o&es )e a
ta/a ..1%A e& -u&c'+& )e f
v
A es-uer0o corta&te *ro)uc')o *or
as car8as )e )'se@o. f
v
&o )e/e e:ce)er e 6aor 6
.
6
v
)a)o
e& a ta/a ..2.
.3.11 Tornillos de alta resistencia en -untas :ue
traba-an por friccin
E )'se@o *or corta&te )e tor&'os )e ata res'ste&c'a e&
9u&tas Bue &o )e/e& )es'0ar se $ace )e acuer)o co& e
'&c'so ..3.11.a + ..3.11./A , se re6'sa *or corta&te )e
acuer)o co& a secc'+& ..3.! + ..3.1%A , *or a*asta#'e&to
se8I& as secc'o&es ..3.( , ..3.13.
a> Co&e:'o&es )e )es'0a#'e&to cr?t'co )'se@a)as /a9o
car8as )e )'se@o =-actor'0a)as>
La res'ste&c'a )e )'se@o a )es'0a#'e&to *or tor&'oA
6
.
r
str
A )e/e ser '8ua o #a,or Bue a res'ste&c'a
reBuer')a *or tor&'oA )e/')a a car8as -actor'0a)as.
r
str
U 1.13_2

8
s
=..(>
)o&)e
2

te&s'+& #?&'#a *or tor&'os )a)a e& a ta/a ..1J


8
:
&I#ero )e *a&os )e )es'0a#'e&toJ ,
coe-'c'e&te )e )es'0a#'e&to #e)'oJ 3ste *ue)e
)eter#'&arse *or #e)'o )e e&sa,esA o to#ar os 6aores
s'8u'e&tesS
1> M0.33A *ara su*er-'c'es case A =su*er-'c'es )e
acero s'& *'&tarA '/res )e esca#as )e a#'&a)oA o
su*er-'c'es co& recu/r'#'e&tos )e case A so/re
acero '#*'a)o co& c$orro )e are&a>J
"> M0.50A *ara su*er-'c'es case C =su*er-'c'es )e
acero s'& *'&tarA '#*'a)as co& c$orro )e are&aA o
su*er-'c'es co& recu/r'#'e&tos )e case C so/re
acero '#*'a)o co& c$orro )e are&a>J o
3> M0.35A *ara su*er-'c'es case C =8a6a&'0a)as
co& su*er-'c'e ru8osa>.
6
.
-actor )e res'ste&c'a Bue se to#a '8ua aS
1> 6
.
U 1.0A *ara a8u9eros est4&)arJ
"> 6
.
U 0.-5A *ara a8u9eros so/re)'#e&s'o&a)os ,
aar8a)os cortosJ
3> 6
.
U 0.,0A *ara a8u9eros aar8a)os ar8os
tra&s6ersaes a a )'recc'+& )e a car8aJ o
(> 6
.
U 0.60A *ara a8u9eros aar8a)os ar8os
*araeos a a )'recc'+& )e a car8a
/> Co&e:'o&es )e )es'0a#'e&to cr?t'co )'se@a)as /a9o
car8as )e ser6'c'o
La res'ste&c'a )e )'se@o a corta&te *or tor&'oA 6
.
6
v
A

A
/a9o car8as )e ser6'c'oA )e/e ser '8ua o #a,or Bue a -uer0a
corta&te Bue *ro)uce& esas car8as e& ca)a tor&'o.
6
.
se to#a '8ua a 1.% *ara a8u9eros est4&)arA so/reO
)'#e&s'o&a)osA aar8a)os cortos , aar8a)os ar8os cua&)o
e a8u9ero aar8a)o es *er*e&)'cuar o *araeo a a ?&ea )e
acc'+& )e a -uer0a.
6
v
es a res'ste&c'a &o#'&a a corta&te )e tor&'os e&
co&e:'o&es )e )es'0a#'e&to cr?t'co =ta/a ..11>.
Cua&)o a co#/'&ac'+& )e car8as '&cu,e 6'e&to o s's#oA
a)e#4s )e as car8as #uertas , 6'6asA a -uer0a corta&te e&
e tor&'oA *ro)uc')a *or as acc'o&es )e ser6'c'o
co#/'&a)asA *ue)e #ut'*'carse *or %.!.
.3.12 Tensin y cortante combinados en cone.iones por
friccin
E )'se@o )e co&e:'o&es )e )es'0a#'e&to cr?t'co su9etas a
-uer0as )e te&s'+& se $ar4 )e acuer)o co& os '&c'sos
..3.1".a , ..3.11.aA o co& os '&c'sos ..3.1"./ , ..3.11./.
a> Co&e:'o&es )e )es'0a#'e&to cr?t'co )'se@a)as /a9o
car8as -actor'0a)as
Cua&)o u&a co&e:'+& )e )es'0a#'e&to cr?t'co est4
su9eta a u&a -uer0a )e te&s'+& 2
u
Bue re)uce a -uer0a
)e a*r'eteA a res'ste&c'a 6
.
r
str
A cacua)a )e acuer)o
NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS 1.
co& e '&c'so ..3.11.aA )e/e #ut'*'carse *or e -actor
1 H 2
u
< = 1.132

>A )o&)e 2

es a *rete&s'+&
#?&'#a e& e tor&'o =ta/a ..1>A , 8

es e &I#ero )e
tor&'os Bue res'ste& a -uer0a )e te&s'+& -actor'0a)a
2
u
.
Tabla .1= Esfuerzos de tensin nominales9 G
t
9 para tornillos o remaches en -untas por aplastamiento9 M*a 2D,/cmF3
Descr'*c'+& )e os ee#e&tos )e u&'+& La rosca est4 e& e *a&o )e corte La rosca est4 -uera )e *a&o )e corte
Tor&'os A3%2
(1% H ".. f
v
310
&)150 = 2.5 f
v
3200(
Tor&'os A3".
;%( H ".. fv 620
&-200 = 2.5 fv 1300(
-0) = 2.0 f
v
620
&-200 = 2.0 f
v
6300(
Tor&'os A(!%
1010 = 2.5 f
v
,,5
&10300 = 2.5 f
v
,500(
1010 = 2.0 f
v
,,5
&10300 = 2.0 f
v
,500(
Partes rosca)as
Tor&'os A((! co& )'4#etro
#a,or Bue 3;.1 ## =1
1
<" *u8.>
%.!;6u H ".. fv 0.,56u %.!;6
u
H ".% f
v
0.,56
u
Re#ac$es A.%"A 5ra)o 1
(%2 H ".( f
v
31)
&)150 = 2.) f
v
3200(
Re#ac$es A.%"A 5ra)o "
.(% H ".( f
v
)12
&5500 = 2.) f
v
)200(
Tabla .11 Resistencia nominal al cortante9 G
)
9 en M*a 2D,/cmF39
de tornillos en cone.iones en las :ue el deslizamiento es critico
1A
T'*o )e tor&'o A8u9eros est4&)ar
A8u9eros
so/re)'#e&s'o&a)os ,
aar8a)os cortos
A8u9eros aar8a)os ar8os
Per*e&)'cuares a a
?&ea )e acc'+& )e a
-uer0a
Paraeos a a ?&ea )e
acc'+& )e a -uer0a
A3". 112 =1"%%> 1%3 =1%.%> ;3 =;(%> 1! =2%%>
A(!% 1(. =1(;%> 1"( =1"2%> 1%3 =1%.%> !% =!1.>
1
Los 6aores )e a ta/a est4& /asa)os e& su*er-'c'es case A co& coe-'c'e&te )e )es'0a#'e&to M 0.33.
"
Para ca)a *a&o )e corte.
/> Co&e:'o&es )e )es'0a#'e&to cr?t'co )'se@a)as /a9o
car8as )e ser6'c'o
Cua&)o u&a co&e:'+& )e )es'0a#'e&to cr?t'co est4
su9eta a u&a -uer0a )e te&s'+& 2 Bue re)uce a -uer0a )e
a*r'eteA a res'ste&c'a a )es'0a#'e&to *or tor&'oA
6
.
6
v
A

A cacua)a se8I& e '&c'so ..3.11./A )e/e


#ut'*'carse *or e -actor 1 H 2 < = 0.-2

>A )o&)e
2

se $a )e-'&')o arr'/aA , 8

es e &I#ero )e tor&'os
Bue res'ste& a -uer0a )e te&s'+& )e ser6'c'o 2.
11 NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS
.3.13 Resistencia al aplastamiento en los a,u-eros para
tornillos
La res'ste&c'a a a*asta#'e&to e& a8u9eros *ara tor&'os es
6
.
.
n
A )o&)e 6
.
se to#a '8ua a %.2. , .
n
es a res'ste&c'a
&o#'&a a a*asta#'e&to )e #ater'a co&ecta)oA Bue se
cacua co#o se '&)'ca #4s a)ea&te.
La res'ste&c'a a a*asta#'e&to )e/e re6'sarse e& os )os
t'*os )e co&e:'o&es co& tor&'os )e ata res'ste&c'aA *or
a*asta#'e&to , )e )es'0a#'e&to cr?t'co.
Los a8u9eros so/re)'#e&s'o&a)os , aar8a)osA cortos o
ar8osA *araeos a a ?&ea )e -uer0aA s+o *ue)e& ut''0arse
e& co&e:'o&es *or -r'cc'+&A )e acuer)o co& a secc'+& ..3.(.
Tabla .12 0alores del incremento de la distancia al
borde9 C
1
D'4#etro
&o#'&a )e
tor&'oA d
A8u9eros
so/reO
)'#e&O
s'o&a)os
A8u9eros aar8a)os
Per*e&)'cuares a
/or)e
ParaO
eos
a
/or)e
Cortos Lar8os
1
## *u8. ## *u8. ## *u8.
""."
2
<;
1..
1
<11
3."
1
<;
%.2.d % "..( 1 3."
1
<;
3."
1
<;
";.1 1
1
<;
3."
1
<;
(.;
3
<11
1
Cua&)o a o&8'tu) )e a8u9ero es #e&or Bue a #4:'#a
*er#'s'/e =6er ta/a ..;>A 1
1
*ue)e )'s#'&u'rse e& a
#'ta) )e a )'-ere&c'a e&tre a o&8'tu) #4:'#a
*er#'s'/e , a o&8'tu) rea )e a8u9ero.
E& as ecuac'o&es s'8u'e&tesS
'
c
)'sta&c'a '/reA e& a )'recc'+& )e a -uer0aA e&tre e
/or)e )e u& a8u9ero , e /or)e )e a8u9ero a),ace&te o
)e #ater'aJ
d )'4#etro &o#'&a )e tor&'oJ
6
u
es-uer0o #?&'#o es*ec'-'ca)o )e ru*tura e& te&s'+& )e
#ater'a co&ecta)oJ ,
t 8rueso )e a *arte co&ecta)a cr?t'ca.
.
n
se )eter#'&a co#o s'8ueS
a> Para u& tor&'o e& u&a co&e:'+& co& a8u9eros est4&)arA
so/re)'#e&s'o&a)os o aar8a)os cortosA '&)e*e&)'e&teO
#e&te )e a )'recc'+& )e a car8aA o co& a8u9eros
aar8a)os ar8os *araeos a a )'recc'+& )e a -uer0a )e
a*asta#'e&toS
S' a )e-or#ac'+& are)e)or )e os a8u9erosA /a9o car8as
)e ser6'c'oA es u&a co&s')erac'+& )e )'se@oA
.
n
U 1."'
c
t 6
u
2.)d t 6
u
=...>
S' &o o es
.
n
U 1..'
c
t 6
u
3.0d t 6
u
=..1>
/> Para u& tor&'o e& u&a co&e:'+& co& a8u9eros aar8a)os
ar8os *er*e&)'cuares a a ?&ea )e -uer0aA
.
n
U 1.%'
c
t 6
u
2.0d t 6
u
=..2>
La res'ste&c'a tota a a*asta#'e&to )e u&a co&e:'+& es
'8ua a a su#a )e as res'ste&c'as a a*asta#'e&to )e
os tor&'os '&)'6')uaes Bue $a, e& ea.
).4 Re#!#%enc!a "e "!#e(' "e &+*%+&a
.4.1 Ruptura por cortante
La res'ste&c'a )e )'se@o corres*o&)'e&te a esta)o ?#'te )e
ru*tura a o ar8o )e u&a tra,ector'a )e -aa *or corta&teA e&
os ee#e&tos a-ecta)os )e os #'e#/ros co&ecta)osA es
'8ua a 6
.
6
n
A
nc
A )o&)e 6
.
se to#a '8ua a %.2.A
6
n
U 0.606
u
A , A
nc
es e 4rea &eta )e corte a o ar8o )e a
tra,ector'a )e -aa.
.4.2 Ruptura por tensin
La res'ste&c'a )e )'se@o corres*o&)'e&te a esta)o ?#'te )e
ru*tura a o ar8o )e u&a tra,ector'a )e -aa *or te&s'+&A e&
os ee#e&tos a-ecta)os )e os #'e#/ros co&ecta)osA es
'8ua a 6
.
6
n
A
nt
A )o&)e 6
.
se to#a '8ua a %.2.A 6
n
U6
u
A
, A
nt
es e 4rea &eta su9eta a te&s'+&.
.4.3 Resistencia de ruptura en blo:ue por cortante y
tensin
E& e esta)o ?#'te )e ru*tura e& /oBue *or corta&te ,
te&s'+& a res'ste&c'a es '8ua a a su#a )e as res'ste&c'as )e
ru*tura e& u&a o #4s tra,ector'as )e corta&te , a res'ste&c'a
a a ru*tura e& te&s'+& e& u& se8#e&to *er*e&)'cuar a eas.
De/e re6'sarse e& os e:tre#os )e 6'8as e& os Bue se $a,a
corta)o u& *at?& *ara co&ectarasA , e& s'tuac'o&es s'#'aresA
co#o co&e:'o&es )e #'e#/ros e& te&s'+& , *acas )e &u)o.
Cua&)o se e#*ea a res'ste&c'a )e ru*tura e& a secc'+&
&eta *ara )eter#'&ar a res'ste&c'a )e u& se8#e&toA e& e
*er*e&)'cuar a 3 se ut''0a e es-uer0o )e -ue&c'a e& a
secc'+& tota.
La res'ste&c'a *or ru*tura )e /oBue *or corta&te , te&s'+&A
6
.
.
n
A se )eter#'&a co#o s'8ueS
a> S' 6
u
A
nt
0.606
u
A
nc
NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS 12
6
.
.
n
M6
.
=%.16
$
A
tc
O6
u
A
nt
> 6
.
=%.16
u
A
nc
Y6
u
A
nt
>
=..;>
/> S' 6
u
A
nt
\ %.1%6
u
A
nc
6
.
.
n
M6
.
=%.16
u
A
nc
O6
$
A
tt
> 6
.
=%.16
u
A
nc
Y6
u
A
nt
>
=..!>
)o&)e
6
.
se to#a '8ua a %.2.J
A
tt
4rea tota su9eta a te&s'+&J
A
tc
4rea tota su9eta a corta&teJ
A
nt
4rea &eta su9eta a te&s'+&J ,
A
nc
4rea &eta su9eta a corta&te.
).) Ele-en%'# "e c'ne:!8n
Esta secc'+& se a*'ca a )'se@o )e ee#e&tos )e co&e:'+&A
co#o *acas )e &u)o e& ar#a)urasA 4&8uosA #3&suasA , a
0o&a co#I& a os )os #'e#/ros e& co&e:'o&es 6'8aH
cou#&a.
..1 Resistencia de dise5o de elementos de cone.in en
tensin
La res'ste&c'a )e )'se@oA 6
.
.
n
A )e ee#e&tos )e co&e:'+&
car8a)os est4t'ca#e&te e& te&s'+& =*or e9e#*oA *acas )e
&u)o , )e e#*a#e> so)a)osA ator&'a)os o re#ac$a)osA es
e 6aor #4s *eBue@o )e os corres*o&)'e&tes a os esta)os
?#'te )e -u9o *4st'co o ru*tura e& te&s'+&A o )e ru*tura e&
/oBue )e corta&te.
a> Cua&)o e ee#e&to -u,e e& te&s'+&A 6
.
se to#a '8ua a
%.!A .
n
U A
t
6
$
J
/> Cua&)o e ee#e&to se -ractura e& te&s'+&A 6
.
se to#a
'8ua a %.2.A .
n
UA
n
6
u
A )o&)e A
n
es e 4rea &etaA Bue
&o )e/e to#arse #a,or Bue %.;5A
t
A ,
c> Para ru*tura e& /oBue )e corta&teA 6er a secc'+& ..(.3.
..2 Gtros elementos de cone.in
Se )eter#'&ar4 a res'ste&c'a )e )'se@oA 6
.
.
n
A
corres*o&)'e&te a esta)o ?#'te a*'ca/eA Bue )e/e ser '8ua
o #a,or Bue a res'ste&c'a reBuer')a. .
n
es a res'ste&c'a
&o#'&a a*ro*'a)a a a 8eo#etr?a , t'*o )e car8a )e
ee#e&to )e co&e:'+&. Para -u9o *4st'co *or corta&teA
.
8
U %.1%A
t
6
$
=..1%>
)o&)e 6
.
se to#a '8ua a %.!.
).3 E-*al-e#
Las u&'o&es e&tre tra#os )e 6'8as , tra/es ar#a)as
rea'0a)as *or #e)'o )e so)a)uras )e *e&etrac'+& )e/e&
)esarroar a res'ste&c'a co#*eta )e a #e&or )e as
secc'o&es e#*a#a)as. S' se usa& otros ee#e&tos )e u&'+&A
as co&e:'o&es )e/er4& )esarroarA cua&)o #e&osA a
res'ste&c'a reBuer')a *ara tra&s#'t'r as -uer0as e:'ste&tes e&
a secc'+& )o&)e se $a8a e e#*a#e.
).= Re#!#%enc!a "e "!#e(' *'& a*la#%a-!en%'
La res'ste&c'a )e )'se@o )e su*er-'c'es Bue tra&s#'te&
-uer0as *or a*asta#'e&to )e u&a e& otra es 6
.
.
n
A )o&)e
6
.
se to#a '8ua a %.2. , .
n
se )e-'&e e& se8u')a *ara
6ar'os casos.
a> Su*er-'c'es ce*'a)as o co& u& aca/a)o se#e9a&te.
Para su*er-'c'es ce*'a)asA *asa)ores e& a8u9eros
escar'a)os o /arre&a)osA , e:tre#os a9usta)os )e
at'esa)ores )e a*o,oS
.
n
U 1.;6
$
A
a
=..11>
/> Ro)'os o #ece)oras e& a*o,os '/re
S' d 1%% ##
.
n
U 1.2 & 6
$
H --( l d < 20 =..1">

,
_

"% > !%% = " 1 F d l 6 . .


$ n
S' d Z 1%% ##
.
n
U "!.)& 6
$
H --( l d F 20 =..13>

,
_

"% > !%% = 3 . ! F d l 6 .


$ n
E& as ecuac'o&es ..11 a ..13S
6
$
#e&or )e os es-uer0os )e -ue&c'a )e os )os
#ater'aes e& co&tactoA e& MPa =N8<c#K e& as
e:*res'o&es e& *ar3&tes's>J
A
a
4rea )e a*asta#'e&toJ
1; NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS
d )'4#etro )e ro)'o o a #ece)oraA e& ## =c# e& as
e:*res'o&es e& *ar3&tes's>J ,
l o&8'tu) )e a*asta#'e&toA e& ## =c# e& as
e:*res'o&es e& *ar3&tes's>.
.
n
se o/t'e&e e& N =N8 e& as e:*res'o&es e& *ar3&tes's>.
).7 C'ne:!'ne# &C6!"a# en%&e 0!6a# , c'l+-na#
Las reco#e&)ac'o&es )e esta secc'+& so& a*'ca/es a
)'se@o )e co&e:'o&es e&tre 6'8as , cou#&as e& estructuras
)e t'*o 1A secc'+& 1... Pue)e& ser so)a)as o co& tor&'os
)e ata res'ste&c'a.
.;.1 8efiniciones
Se )a e &o#/re )e co&e:'+& a co&9u&to )e ee#e&tos Bue
u&e& ca)a #'e#/ro a a 9u&taS *acas o 4&8uos *or *at'&es o
a#aA so)a)urasA tor&'os.
Du&ta es a 0o&a co#*eta )e '&tersecc'+& )e os #'e#/rosJ
e& a #a,or?a )e os casosA esta 0o&a es a *arte )e a
cou#&aA '&cu,e&)o at'esa)ores , *acas )e re-uer0o )e
a#aA cua&)o os $a,aA Bue Bue)a co#*re&)')a e&tre os
*a&os $or'0o&taes Bue *asa& *or os /or)es su*er'or e
'&-er'or )e a 6'8a )e #a,or *erate.
Las *acas )e re-uer0o )e a#a )e a cou#&a *ue)e& estar
e& co&tacto co& ea o se*ara)asJ e& e *r'#er caso *ue)e&
ser se&c'asA e& u& soo a)o )e a#aA o )o/esA e& os )os
a)osJ e& e se8u&)o caso )e/e& ser )o/esA cooca)as a
)'sta&c'as '8uaes )e a#a.
.;.2 *ropiedades del material para determinar la
resistencia re:uerida en -untas y cone.iones cuyo
dise5o :ueda re,ido por combinaciones de car,a
:ue incluyen sismo
La res'ste&c'a reBuer')a )e u&a 9u&ta o co&e:'+& se
)eter#'&a ut''0a&)o e es-uer0o )e -ue&c'a es*era)oA 6
$e
A
)e #'e#/ro co&ecta)oS
6
$e
U .
$
6
$
=..1(>
)o&)e .
$
es u& -actor Bue t'e&e e& cue&ta Bue a res'ste&c'a
)e -ue&c'a )e os *er-'es reaes suee ser #a,or Bue a
#?&'#a es*ec'-'ca)a.
Para *er-'es a#'&a)os , /arrasA .
$
se to#a '8ua a 1.. *ara
acero NMPOCO".( =ASTM A31>A , a 1.3 *ara acero NMPO
CO";( co& 6
$
U "!% MPa =" !.% N8<c#K> =ASTM A.2"
5ra)o (">J *ara *er-'es a#'&a)os , /arras )e otros acerosA
co#o ASTM A!!" , NMPOCO";( co& 6
$
U 3(. MPa
=3 .1. N8<c#K> =A.2" 5ra)o .%>A , *ara *acasA se to#a
'8ua a 1.1. Pue)e& usarse otros 6aores )e .
$
s' 6
$e
se
)eter#'&a *or #e)'o )e e&sa,es $ec$os )e acuer)o co& os
reBu's'tos )e t'*o )e acero es*ec'-'ca)o.
5.-.2.1 ;untas atornilladas
Se )'se@a& co#o 9u&tas )e )es'0a#'e&to cr?t'coA co&
tor&'os )e ata res'ste&c'a *rete&s'o&a)osJ s'& e#/ar8oA a
res'ste&c'a )e )'se@o *ue)e cacuarse co#o s' os tor&'os
tra/a9ase& *or a*asta#'e&to.
Los a8u9eros *ara os tor&'os )e/e& ser est4&)ar o
aar8a)os cortosA co& a )'#e&s'+& #a,or *er*e&)'cuar a a
?&ea )e -uer0a.
Las 9u&tas , co&e:'o&es se co&-'8urar4& )e #a&era Bue e
)'se@o Bue)e re8')o *or u& esta)o ?#'te )e -aa )Ict' e&
os #'e#/ros Bue co&curre& e& eas.
No se *er#'te ut''0ar tor&'os e& co#/'&ac'+& co&
so)a)uras e& a #'s#a su*er-'c'e )e -aa.
5.-.2.2 ;untas soldadas
S' e& a8I& e&tre*'so )e a estructura as co&e:'o&es r?8')as
)e as Bue )e*e&)e a res'ste&c'a a&te -uer0as s?s#'cas so&
#e&os )e .% *or c'e&to )e as co&e:'o&es e&tre 6'8as ,
cou#&as Bue $a, e& 3A to)as as so)a)uras )e *e&etrac'+&
co#*eta )e ese e&tre*'so se $ar4& co& u& #eta )e
a*ortac'+& co& te&ac')a) &o #e&or Bue "2.. Doues =".2.
N8#> a u&a te#*eratura )e "(( ] =H"!^ C> A )eter#'&a)a
co& u& e&sa,e C$ar*, e& G.
Cua&)o e &I#ero )e co&e:'o&es r?8')as es #a,or Bue e
'&)'ca)o e& e *4rra-o a&ter'orA &o es &ecesar'o cu#*'r e
reBu's'to '&)'ca)o e& 3.
S' as co&e:'o&es r?8')as e& a8I& e&tre*'so so& #e&os )e
". *or c'e&to )e as co&e:'o&es e&tre 6'8as , cou#&as Bue
$a, e& 3A o s' ca)a u&a )e as co&e:'o&es r?8')as e:'ste&tes
co&tr'/u,e e& #4s )e 3% *or c'e&to a a res'ste&c'a tota )e
e&tre*'soA su )'se@o se /asar4 e& os resuta)os )e e&sa,es
/a9o car8as c?c'cas Bue )e#uestre& Bue a co&e:'+& *ue)e
)esarroar u&a rotac'+& '&e4st'ca &o #e&or )e %.%3
ra)'a&es. Las co&e:'o&es reaes se co&stru'r4& ut''0a&)o
#ater'aesA co&-'8urac'o&esA *rocesos , #3to)os )e co&tro
)e ca')a) Bue se acerBue&A ta&to co#o sea *os'/eA a os
e#*ea)os e& as 9u&tas e&sa,a)as.
Pue)e& ut''0arse ta#/'3& co&e:'o&es )ocu#e&ta)as e& a
'teraturaA Bue $a,a& )e#ostra)o *oseer a ca*ac')a) )e
rotac'+& #e&c'o&a)a arr'/a.
.;.3 !ondiciones de car,a de dise5o
De/e te&erse e& cue&ta s' e )'se@o )e as co&e:'o&es Bue)a
re8')o *or car8as #uertas , 6'6as I&'ca#e&teA *or car8as
NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS 1!
#uertasA 6'6as , )e 6'e&toA o *or u&a co#/'&ac'+& e& a Bue
'&ter6e&8a e s's#o.
.;.4 Resistencia de las cone.iones
5.-.).1 1one!iones en cu$o dise/o no interviene el sismo
Cua&)o e& e )'se@o &o '&ter6'e&e e s's#oA a res'ste&c'a )e
a co&e:'+& )e ca)a 6'8a )e/e ser su-'c'e&te *ara tra&s#'t'rA
co#o #?&'#oA 1.". 6eces as acc'o&es '&ter&as )e )'se@o
Bue $a,a e& e e:tre#o )e a 6'8aA s'& Bue sea &ecesar'o
e:ce)er a #e&or )e as ca&t')a)es s'8u'e&tesS
a> La res'ste&c'a e& -e:'+& )e a 6'8aA te&'e&)o e& cue&ta
e e-ecto )e a -uer0a corta&te.
/> E #o#e&to reBuer')o *ara *ro)uc'rA e& e a#a )e a
cou#&aA u&a -uer0a corta&te '8ua a %.;56
$c
d
c
t
c
A
)o&)e 6
$c es e es-uer0o )e -ue&c'a )e acero )e a
cou#&aA , d
c
, t
c
so& su *erate tota , e 8rueso )e
a#a.
La co&e:'+& )e a#a se )'se@a *ara tra&s#'t'r a -uer0a
corta&te. No es &ecesar'o ret'rar as *acas )e res*a)o
reBuer')as *ara e-ectuar as so)a)uras a to*e )e os *at'&es.
5.-.).2 1one!iones en cu$o dise/o interviene el sismo
Cua&)o e )'se@o Bue)a re8')o *or u&a co&)'c'+& )e car8a
Bue '&cu,e s's#oA a res'ste&c'a )e a co&e:'+& )e ca)a 6'8a
ser4 su-'c'e&te *ara tra&s#'t'r e #e&or )e os #o#e&tos
s'8u'e&tesS
a> U& #o#e&to M
u
'8uaA co#o #?&'#oA a 1.1.
$
M
pv
A
)o&)e M
pv
es e #o#e&to *4st'co &o#'&a )e a 6'8aA ,
.
$
corres*o&)e a acero )e a #'s#a.
/> E #o#e&to #4:'#o Bue *ue)a ser tra&s#'t')o *or e
s'ste#a.
Cua&)o os *at'&es )e as 6'8as est3& u&')os a as cou#&as
co& so)a)uras )e *e&etrac'+& co#*etaA 3stas se $ar4& e&
*os'c'+& $or'0o&taA co& *acas )e res*a)o , )e e:te&s'+&J
as *acas )e e:te&s'+& se re#o6er4& e& to)os os casosA
*rocura&)o &o )a@ar &' a 6'8a &' a cou#&aA ,
re*ar4&)oasA )e ser &ecesar'oA )4&)oes u& aca/a)o 'so.
La *aca )e res*a)o )e *at?& '&-er'or se re#o6er4 s'e#*reJ
a)e#4sA se '#*'ar4 a ra?0 )e a so)a)uraA $asta )escu/r'r
#eta sa&oA se reso)ar4A , se re-or0ar4 co& u&a so)a)ura )e
-'ete.
La *aca )e res*a)o )e *at?& su*er'or *ue)e )e9arseA *ero
s' se $ace as?A )e/e coocarse u&a so)a)ura )e -'eteA
co&t'&uaA e&tre su /or)e '&-er'or , e *at?& )e a cou#&aA
)e/a9o )e a so)a)ura )e *e&etrac'+& co#*eta. S' se Bu'taA
se *roce)er4 '8ua Bue co& a *aca )e *at?& '&-er'or.
E a#a )e a 6'8a se co&ectar4 a a cou#&a )'recta#e&teA
*or #e)'o )e so)a)uras Bue res'sta& a -uer0a corta&te e& a
6'8a , a *orc'+& )e #o#e&to *4st'co )e su secc'+& Bue
corres*o&)a a a#aA o a tra63s )e u&a *aca 6ert'caA Bue se
u&'r4 a a cou#&a co& so)a)uras se#e9a&tes a as Bue se
aca/a& )e #e&c'o&arJ e& e se8u&)o casoA a 6'8a se u&'r4 a
a *aca co& so)a)uras o tor&'os )e ata res'ste&c'a )e
res'ste&c'a a)ecua)a.
No se *er#'te e uso )e so)a)uras )e *e&etrac'+& *arc'a &'
)e -'ete e& a u&'+& )e *at'&es o *acas $or'0o&taes co& a
cou#&a
E& cuaBu'er casoA sea Bue e& a co&)'c'+& )e )'se@o
'&ter6e&8a o &o e s's#oA a u&'+& e&tre 6'8a , cou#&a
*ue)e $acerse *or #e)'o )e *acas $or'0o&taes cooca)as
e&c'#a )e *at?& su*er'or )e a 6'8aA , )e/a9o )e '&-er'orA
to#a&)o to)as as #e)')as , cu')a)os #e&c'o&a)os arr'/a.
Para *er#'t'r a coocac'+& )e a *aca )e res*a)o e& e
*at?& su*er'orA , so)ar e *at?& '&-er'or co#*etoA
'&cu,e&)o a *arte Bue se u&e co& e a#aA se $ar4&
a8u9eros )e accesoA )e )'#e&s'o&es a)ecua)asA e& e a#a )e
a 6'8aA cu')a&)o Bue &o sea& #a,ores Bue o &ecesar'o.
.;. *lacas de continuidad 2atiesadores horizontales en
la columna3
Cua&)o e )'se@o Bue)a re8')o *or u&a co&)'c'+& )e car8a
Bue '&cu,e s's#oA )e/e& coocarse *acas )e co&t'&u')a)
=at'esa)ores $or'0o&taes e& os )os a)os )e a#a )e a
cou#&a> Bue sat's-a8a& os reBu's'tos Bue se #e&c'o&a& a
co&t'&uac'+&.
S' as co&e:'o&es se $ace& so)a&)o )'recta#e&te a a
cou#&a os *at'&es o as *acas $or'0o&taesA as *acas )e
co&t'&u')a) )e/e& tra&s#'t'r as -uer0as )e os *at'&es )e a
6'8a a a#aA o a#asA )e a cou#&aJ e 8rueso , a&c$o tota
)e as *acas )e co&t'&u')a) &o ser4& #e&ores Bue os )e
*at?& )e a 6'8a o )e a *aca $or'0o&ta.
La u&'+& e&tre as *acas )e co&t'&u')a) , as caras
'&ter'ores )e os *at'&es )e a cou#&a se $ar4 co&
so)a)uras )e *e&etrac'+&A o co& -'etes cooca)os e& os )os
a)os )e a *acaA Bue te&)r4& u&a res'ste&c'a )e )'se@o &o
#e&or Bue a )e 4rea )e co&tacto )e a *aca co& os *at'&es
)e a cou#&a.
Las so)a)uras e&tre as *acas )e co&t'&u')a) , e a#a )e
a cou#&a te&)r4& u&a res'ste&c'a )e )'se@o a corte &o
#e&or Bue a #4s *eBue@a )e as ca&t')a)es s'8u'e&tesS
2% NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS
a> La su#a )e as res'ste&c'as )e )'se@o )e as u&'o&es
e&tre as *acas )e co&t'&u')a) , os *at'&es )e a
cou#&a.
/> La res'ste&c'a )e )'se@o a corta&te )e 4rea )e co&tacto
)e a *aca co& e a#a )e a cou#&a.
c> La res'ste&c'a )e )'se@o a corta&te )e a#a )e a
cou#&a e& a 9u&ta.
)> La -uer0a Bue tra&s#'te e at'esa)or.
Las *acas )e co&t'&u')a) )e/e& )'#e&s'o&arse )e #a&era
Bue &o -ae& *or *a&)eo ocaJ *ara eoA )e/e& sat's-acer
os reBu's'tos )e a secc'+& ".3.
.;." Re)isin de los patines y del alma de la columna
frente a los patines 2o placas horizontales3 de la
)i,a
De/e& sat's-acerse as co&)'c'o&es s'8u'e&tesS
a> 7re&te a *at?& e& te&s'+& )e a 6'8a. De/e& sat's-acerse
as co&)'c'o&es '&)'ca)as e& as secc'o&es 3.2." , 3.2.3.
/> 7re&te a *at?& co#*r'#')o )e a 6'8a. De/e&
sat's-acerse as co&)'c'o&es '&)'ca)as e& as secc'o&es
3.2.3 , 3.2.1.
Ma )e te&erse e& cue&ta Bue os #o#e&tos e& os e:tre#os
)e as cou#&asA )e/')os a 6'e&to o s's#oA *ue)e& ca#/'ar
)e s'8&o.
Las acc'o&es )e )'se@o co& as Bue se co#*ara& as
res'ste&c'as )eter#'&a)as )e acuer)o co& as secc'o&es
3.2."A 3.2.3 , 3.2.1 so&S
c> Cua&)o e )'se@o Bue)a re8')o *or car8as #uertas ,
6'6as I&'ca#e&teA o *or car8as #uertasA 6'6as , )e
6'e&toA a -uer0a tra&s#'t')a *or e *at?& o a *aca )e
co&e:'+&A *ro)uc')a *or as acc'o&es )e )'se@o
#ut'*'ca)as *or 1.".A s'& e:ce)er a corres*o&)'e&te a
a res'ste&c'a #4:'#a e& -e:'+& )e a 6'8a.
)> Cua&)o e& a co#/'&ac'+& )e car8as )e )'se@o
'&ter6'e&e e s's#oA e #e&or )e os 6aores
1.1.
$
M
pv
<d
v
, 1.1.
$
A
p
6
$v
A )o&)e M
pv
es e
#o#e&to *4st'co res'ste&te )e a 6'8aA d
v
su *erateA A
p
, 6
$v
e 4rea , e es-uer0o )e -ue&c'a )e *at?& )e a
6'8aA o )e a *aca $or'0o&taA Bue tra&s#'te a -uer0a a
a cou#&a.
E& co&e:'o&es e& cu,o )'se@o &o '&ter6'e&e e s's#oA )e/e&
sat's-acerse os reBu's'tos )e a secc'+& 3.2.;.
.;.$ Re)isin del alma de la columna
Las a#as )e as 6'8as co&ecta)as a os *at'&es )e as
cou#&as )e secc'+& M )e/e& estar e& e #'s#o *a&o Bue e
a#a )e a cou#&a.
a> La res'ste&c'a a corta&te )e a#a )e a cou#&a e& a
9u&taA cacua)a co#o se '&)'ca a co&t'&uac'+&A )e/e ser
su-'c'e&te *ara res'st'r as -uer0as corta&tes $or'0o&taes
*ro)uc')as *or as ac'o&es )e )'se@o '&)'ca)as e& os
'&c'sos ..;.1.c , ..;.1.)A s'& e:ce)er )e %.-.
$
M
p
)e
as 6'8as Bue co&ecta& co& os *at'&es )e a cou#&a.
La res'ste&c'a &o#'&a .
v
)e a#a )e a cou#&a se
)eter#'&a co& a Bue sea a*'ca/e )e as ecuac'o&es
3.!! , 3.1%% )e a secc'+& 3.2.2A , a res'ste&c'a )e
)'se@o es 6
.
.
v
A )o&)e 6
.
se to#a '8ua a %.2..
E& e 8rueso )e a#a se '&cu,e& as *acas a)osa)as a
eaA cua&)o as $a,a.
/> La su#a )e *erate #4s e a&c$o )e a 0o&a )e a#a )e
a cou#&a co#*re&)')a e& a 9u&taA )'6')')a e&tre su
8ruesoA &o )e/e e:ce)er )e !%. E& este c4cuoA e
8rueso s+o '&cu,e as *acas a)osa)as a a#a )e a
cou#&a cua&)o est4& '8a)as a ea co& so)a)uras )e
ta*+&A Bue '#*')e& e *a&)eo )e as *acas a'sa)as.
c> Las *acas )e re-uer0o )e a#a )e a cou#&a se
sue)a& a os *at'&es )e 3sta co& so)a)uras )e
*e&etrac'+& co#*etaA o co& so)a)uras )e -'ete Bue
)esarroe& a res'ste&c'a )e a *aca a corta&te. Cua&)o
est4& a)osa)as a a#aA )e/e coocarse so)a)ura
su-'c'e&teA e& sus /or)es su*er'or e '&-er'orA *ara
tra&s#'t'r a a#a a -uer0a tota e& as *acas. S' est4&
se*ara)as )e a#a )e a cou#&aA )e/e& ser )osA
s'#3tr'cas res*ecto a a#aA u&')as a as *acas )e
co&t'&u')a) co& so)a)ura su-'c'e&te *ara tra&s#'t'res
a -uer0a tota Bue $a, e& eas.
.;.; *atines de las )i,as
E& as re8'o&es )o&)e se -or#ar4& art'cuac'o&es *4st'cas
&o se *er#'te& ca#/'os /ruscos e& e 4rea )e os *at'&es )e
as 6'8asA &' ta#*oco a8u9eros *ara tor&'osA a #e&os Bue e
coc'e&te 6
$
< 6
u
sea #e&or Bue %.12.
.;.< 0i,as conectadas al alma de la columna
Cua&)o as 6'8as e8ue& a a#a )e a cou#&aA ser4
&ecesar'o Bue 3sta rec'/a ta#/'3& 6'8as e& os )os oA a
#e&osA e& u&o )e sus *at'&es. La 6'8a o 6'8as Bue e8ue& a
a#a se co&ectar4&A e& os )os *at'&esA *or #e)'o )e *acas
$or'0o&taes Bue s'r6a&A a #'s#o t'e#*oA co#o at'esa)ores
)e a cou#&aA *or o BueA )e *re-ere&c'aA estar4& a #'s#o
&'6e Bue os *at'&es o as *acas $or'0o&taes )e co&e:'+&
)e a 6'8a o 6'8as Bue se a*o,a& e& os *at'&es )e a
cou#&a.
NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS 21
S' a cou#&a rec'/e u&a soa 6'8a *or e a#aA e otro a)o
)e 3sta se r'8')'0ar4 a)ecua)a#e&te.
.;.1= Relacin entre los momentos en )i,as y columnas
Cua&)o e& e )'se@o '&ter6'e&e& as acc'o&es s?s#'casA e&
as 9u&tas )e/e sat's-acerse a reac'+& s'8u'e&teS
% . 1
Q
Q
>

pv
pc
M
M
=..1.>
)o&)e
Q
pc
M su#a )e os #o#e&tos e& as )os cou#&as Bue
co&curre& e& a 9u&taA )eter#'&a)a e& a '&tersecc'+&
)e os e9es )e 6'8as , cou#&asJ se o/t'e&e su#a&)o
as *ro,ecc'o&esA e& e e9e )e as 6'8asA )e as
res'ste&c'as &o#'&aes e& -e:'+& )e as )os cou#&asA
re)uc')as *or -uer0a a:'a. Cua&)o os e9es )e as 6'8as
Bue e8a& a a 9u&ta &o co'&c')e&A se ut''0a a ?&ea
#e)'a e&tre eos.
Pue)e to#arse
Q
pc
M MK
c
=6
$c
= >
uc
FA
c
>A
Q
pv
M su#a )e os #o#e&tos e& a 6'8aA o 6'8asA Bue
co&curre& e& a 9u&taA )eter#'&a)a e& a '&tersecc'+&
)e os e9es )e 6'8as , cou#&asJ se o/t'e&e su#a&)o
as *ro,ecc'o&esA e& e e9e )e as cou#&asA )e as
res'ste&c'as &o#'&aes e& -e:'+& )e as 6'8as e& os
*u&tos e& os Bue se -or#a& as art'cuac'o&es
*4st'cas.
Q
pv
M M&1.1.
$
M
pv
OM
v
>A )o&)e M
v
es e
#o#e&to a)'c'o&a Bue se o/t'e&e #ut'*'ca&)o a
-uer0a corta&te e& a art'cuac'+& *4st'ca *or a
)'sta&c'a )e 3sta a e9e )e a cou#&a.
E& as e:*res'o&es a&ter'oresA
A
c
, K
c
4rea tota , #+)uo )e secc'+& *4st'co )e a
cou#&aA res*ect'6a#e&teJ
>
uc
-uer0a a:'a )e co#*res'+& )e )'se@o e& ea =u&
&I#ero *os't'6o>J ,
6
$c
es-uer0o )e -ue&c'a #?&'#o es*ec'-'ca)o )e acero )e
a #'s#a.
La co&)'c'+& )a)a *or a ec. ..1. &o se a*'ca a e)'-'c'os )e
u& soo *'so &' a &'6e su*er'or )e e)'-'c'os atos.
).9 Un!'ne# c'n e#%&+c%+&a# "e c'nc&e%'
.<.1 >ases de columnas y aplastamiento en concreto
De/e& to#arse to)as as #e)')as &ecesar'as *ara ase8urar
u&a tra&s#'s'+& correcta )e car8as , #o#e&tos )e as
cou#&as a os c'#'e&tos )e co&creto e& os Bue se a*o,a&.
Los 6aores )e )'se@o e& as 4reas )e a*asta#'e&to so&
6
.
>
p
A )o&)e 6
.
se to#a '8ua a %.1 , >
p
6aeS
Cua&)o a car8a est4 a*'ca)a so/re e 4rea tota )e
a*o,o )e co&cretoA A
t
A
>
p
U %.;.f
c
L A
t
=..11>
Cua&)o a car8a est4 a*'ca)a so/re u& 4rea #e&or Bue
a tota )e a*o,o )e co&creto
1 "
< L ;. . % A A A f >
t c p
=..12>
)o&)e
f
c
L es-uer0o )e ru*tura e& co#*res'+& )e co&cretoJ
A
1
4rea )e co&tactoJ ,
A
"
4rea )e a -'8ura )e #a,or ta#a@oA se#e9a&te a 4rea
)e co&tacto , co&c3&tr'ca co& eaA Bue *ue)e
'&scr'/'rse e& a su*er-'c'e )e co&creto Bue rec'/e a
car8a.
1 "
< A A ".
.<.2 Anclas e insertos
Se to#ar4& as #e)')as &ecesar'as *ara Bue a estructura )e
co&creto res'sta as car8as tra&s#'t')as *or as a&cas o
'&sertos #et4'cos co& u& -actor )e se8ur')a) a)ecua)o *ara
Bue a res'ste&c'a )e )'se@o )e as a&cas o '&sertos &o se 6ea
)'s#'&u')a *or -aas ocaes o 8e&era'0a)as )e a estructura
)e so*orte. E )'se@o )e 3sta se $ar4 )e acuer)o co& as
Nor#as T3c&'cas Co#*e#e&tar'as *ara D'se@o ,
Co&strucc'+& )e Estructuras )e Co&creto.
Las a&cas se )'se@ar4& *ara tra&s#'t'r as -uer0as corta&tes
Bue a*are0ca& e& as /ases )e as cou#&asA a #e&os Bue se
ut''ce& otros #eca&'s#os )e tra&s#'s'+&J ta#/'3& )e/er4&
tra&s#'t'r a a estructura )e so*orte to)as as -uer0as )e
te&s'+&A '&cu,e&)o as Bue resute& )e #o#e&tos )e/')os a
e#*otra#'e&to co#*eto o *arc'a )e as cou#&as.
E )'se@o )e os ee#e&tos )e acero estructura )e '&serto se
$ar4 )e acuer)o co& estas Nor#as.
Los *er&os , /arras Bue se ut''ce& co#o a&casA , Bue
)e/a& tra&s#'t'r -uer0as )e te&s'+&A estar4& a$o8a)os e& e
co&creto u&a o&8'tu) su-'c'e&teA ,<o te&)r4& *acas )e
a&ca9e e& e e:tre#oA *ara tra&s#'t'r a -uer0a )e )'se@o a
co&creto *or a)$ere&c'aA corta&teA a*asta#'e&toA o u&a
co#/'&ac'+& )e 6ar'os )e esos e-ectos.
Las -uer0as corta&tes se tra&s#'t'r4& )e '&serto a co&creto
*or #e)'o )e *er&os )e corta&te o *or corta&teH-r'cc'+&.
2" NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS
Cua&)o se sue)e& ee#e&tos a '&sertos ,a '&staa)osA Bue
est3& e& co&tacto co& e co&cretoA se to#ar4& as
*recauc'o&es &ecesar'as *ara e6'tar u&a e:*a&s'+& t3r#'ca
e:ces'6a )e '&sertoA Bue *ue)a ocas'o&ar )escascara#'e&to
o a8r'eta#'e&to )e co&creto o es-uer0os e:ces'6os e& as
a&cas )e '&serto.
E a&ca9e a estructuras )e co&creto *ue)e $acerse *or #e)'o
)e ee#e&tos *oste&sa)os )e acero )e ata res'ste&c'a. E
#ater'a , os reBu's'tos )e )'se@o )e os ee#e&tos )e acero
)e ata res'ste&c'a , )e sus a&ca9es , accesor'osA as? co#o
os *roce)'#'e&tos )e -a/r'cac'+& e '&staac'+&A estar4& )e
acuer)o co& as es*ec'-'cac'o&es )e os c+)'8os a*'ca/es.
3. ESTRUCTURAS DDCTILES
E& este ca*?tuo se '&)'ca& os reBu's'tos #?&'#os Bue
)e/er4& cu#*'rse *ara Bue *ue)a& a)o*tarse 6aores )e
-actor )e co#*orta#'e&to s?s#'co I #a,ores o '8uaes Bue
"A )e acuer)o co& e Ca*?tuo . )e as Nor#as T3c&'cas
Co#*e#e&tar'as *ara D'se@o *or S's#o. Ta#/'3& se
a/arca& a8u&os casos Bue &o est4& '&cu')os e& ese
Ca*'tuo ..
Las estructuras Bue sat's-a8a& os reBu's'tos se@aa)os e&
este ca*?tuo *o)r4& )'se@arse co& e -actor )e
co#*orta#'e&to s?s#'co '&)'ca)o e& a ta/a 1.1. Para
s'ste#as estructuraes )'-ere&tes a os '&)'ca)os e& a ta/aA
se )e/er4 *rese&tar a a A)#'&'strac'+& u& estu)'o e& e Bue
se so*orte e 6aor )e -actor )e co#*orta#'e&to s?s#'co
ut''0a)o.
Tabla ".1 +actores de comportamiento s4smico >
S'ste#a
estructura
Descr'*c'+&
7actor )e
co#*ortaO
#'e&to
s?s#'coA
I
a> E)'-'c'os
'&)ustr'aes
E)'-'c'os co& #arcos r?8')os
e& u&a )'recc'+& =P>A ,
co&tra6e&tea)os co&
)'a8o&aes Bue tra/a9a&
e:cus'6a#e&te a te&s'+& e& a
)'recc'+& orto8o&a =Y>.
I
!
2
=1>
I
$
U 1
E)'-'c'os co& #arcos r?8')os
e& u&a )'recc'+& =P>A ,
co&tra6e&tea)os co&
)'a8o&aes Bue tra/a9a& e&
co#*res'+& e& a )'recc'+&
orto8o&a =Y>.
I
!
2
=1>
I
$
U 1
/> S'ste#as
co&tra6e&O
tea)os
Co&tra6e&teo e:c3&tr'co.
Co&tra6e&teo co&c3&tr'co
)Ict'.
Co&tra6e&teo co&c3&tr'co co&
)uct'')a) &or#a.
(
3
"
c> Marcos
r?8')os
"
Marcos r?8')os )e acero co&
)uct'')a) ata.
Marcos r?8')os co& acero co&
)uct'')a) re)uc')a.
( + 3
"
1
`ue)ar4 a 9u'c'o )e )'se@a)orA e )e#ostrar Bue *ue)e&
ut''0arse 6aores )e I #a,ores Bue ".
"
Ger a secc'+& 1.1.. *ara #arcos )Ict'es co& 6'8as )e
a#a a/'erta =ar#a)uras>.
3.1 ReE+!#!%'# 6ene&ale#
E& os casos e& os Bue a estructura est4 -or#a)a *or u&a
co#/'&ac'+& )e #arcos r?8')osA soos o e& co#/'&ac'+& co&
#uros o co&tra6'e&tosA ca)a u&o )e os #arcos Bue
co#*o&e& a estructura )e/er4 )'se@arse *ara res'st'r &o
#e&os )e ". *or c'e&to )e a -uer0a atera )e )'se@o Bue e
corres*o&)er?a s' estu6'era a'sa)o.
".1.1 Materiales
La 8r4-'ca es-uer0o )e te&s'+&H)e-or#ac'+& )e acero
e#*ea)o )e/er4 te&er u&a 0o&a )e ce)e&c'a =)e-or#ac'+&
crec'e&te co& es-uer0o *r4ct'ca#e&te co&sta&te>
corres*o&)'e&te a u& aar8a#'e&to #4:'#o &o #e&or )e u&o
*or c'e&toA se8u')a )e u&a 0o&a )e e&)urec'#'e&to *or
)e-or#ac'+&. E aar8a#'e&to corres*o&)'e&te a es-uer0o )e
ru*tura &o )e/er4 ser #e&or )e "% *or c'e&to.
".1.2 Miembros en fle.in
Se co&s')erar4 u& #'e#/ro e& -e:'+& cua&)o tra/a9a
*re)o#'&a&te#e&te a esta so'c'tac'+&A , a -uer0a a:'a &o
e:ce)e )e %.1>
$
A )o&)e >
$
U A6
$ .
6.1.2.1 .e%uisitos geom4tricos
E caro '/re )e as 6'8as &o ser4 #e&or Bue c'&co 6eces e
*erate )e a secc'+& tra&s6ersaA &' e a&c$o )e sus *at'&es
#a,or Bue e a&c$o )e *at?& o e *erate )e a cou#&a a a
cua se co&ecta&.
E e9e )e as 6'8as &o )e/er4 se*ararse $or'0o&ta#e&te )e
e9e )e as cou#&as #4s )e u& )3c'#o )e a )'#e&s'+&
tra&s6ersa )e a cou#&a &or#a a a 6'8a.
Las secc'o&es tra&s6ersaes )e/er4& te&er )os e9es )e
s'#etr?aA u&o 6ert'caA e& e *a&o e& Bue actIa& as car8as
8ra6'tac'o&esA , otro $or'0o&ta. Cua&)o se ut''ce&
NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS 23
cu/re*acas e& os *at'&es *ara au#e&tar a res'ste&c'a )e
*er-'A )e/e& co&ser6arse os )os e9es )e s'#etr?a.
S' as 6'8as est4& -or#a)as *or *acas so)a)asA a so)a)ura
e&tre a#as , *at'&es )e/e ser co&t'&ua e& to)a a o&8'tu)
)e a 6'8aA , e& as 0o&as )e -or#ac'+& )e art'cuac'o&es
*4st'cas )e/e ser ca*a0 )e )esarroar a res'ste&c'a tota e&
corta&te )e as a#as.
Cua&)o se e#*ee& 6'8as )e res'ste&c'a 6ar'a/eA ,a sea *or
a)'c'+& )e cu/re*acas e& a8u&as 0o&as o *orBue su *erate
6ar?e a o ar8o )e caroA e #o#e&to res'ste&te &o ser4
&u&ca #e&orA e& &'&8u&a secc'+&A Bue a cuarta *arte )e
#o#e&to res'ste&te #4:'#oA Bue se te&)r4 e& os e:tre#os.
E& estructuras so)a)as )e/e& e6'tarse os a8u9erosA s'e#*re
Bue sea *os'/eA e& as 0o&as )e -or#ac'+& )e art'cuac'o&es
*4st'cas. E& estructuras ator&'a)as o re#ac$a)asA os
a8u9eros Bue sea& &ecesar'os e& a *arte )e *er-' Bue
tra/a9e e& te&s'+& se *u&0o&ar4& a u& )'4#etro #e&or , se
a8ra&)ar4& )es*u3sA $asta )ares e )'4#etro co#*etoA co&
u& taa)ro o escar'-'ca)or. Este #'s#o *roce)'#'e&to se
se8u'r4 e& estructuras so)a)asA s' se reBu'ere& a8u9eros *ara
#o&ta9e o *or a8I& otro #ot'6o.
No se $ar4& e#*a#es )e &'&8I& t'*oA e& a 6'8a o e& sus
cu/re*acasA e& as 0o&as )e -or#ac'+& )e art'cuac'o&es
*4st'cas.
Para os -'&es )e os )os *4rra-os a&ter'oresA se co&s')erar4
Bue as art'cuac'o&es *4st'cas t'e&e& u&a o&8'tu) '8ua a
u& *erateA e& os e:tre#os )e as 6'8asA , a )os *eratesA
#e)')os u&o a ca)a a)o )e a secc'+& te+r'ca e& a Bue
a*arecer4 a art'cuac'+& *4st'caA e& 0o&as '&ter#e)'as.
E& aceros cu,o es-uer0o #?&'#o es*ec'-'ca)o )e ru*tura e&
te&s'+&A 6
u
A es #e&or Bue 1.. 6eces e es-uer0o )e -ue&c'a
#?&'#o 8ara&t'0a)oA 6
$
A &o se *er#'t'r4 a -or#ac'+& )e
art'cuac'o&es *4st'cas e& 0o&as e& Bue se $a,a re)uc')o e
4rea )e os *at'&esA ,a sea *or a8u9eros *ara tor&'os o *or
cuaBu'er otra causa.
6.1.2.2 .e%uisitos para fuer7a cortante
Los ee#e&tos Bue tra/a9a& *r'&c'*a#e&te e& -e:'+& se
)'#e&s'o&ar4& )e #a&era Bue &o se *rese&te& -aas *or
corta&te a&tes )e Bue se -or#e& as art'cuac'o&es *4st'cas
asoc'a)as co& e #eca&'s#o )e coa*so. Para eo a -uer0a
corta&te )e )'se@o se o/te&)r4 )e eBu''/r'o )e #'e#/ro
e&tre as secc'o&es e& Bue se -or#a& as art'cuac'o&es
*4st'casA e& as Bue se su*o&)r4 Bue actIa& #o#e&tos )e
#'s#o se&t')o , )e #a8&'tu)es '8uaes a os #o#e&tos
*4st'cos res'ste&tes )e ee#e&to e& esas secc'o&esA s'&
-actores )e re)ucc'+&A , e6aua)os to#a&)o e es-uer0o )e
-ue&c'a )e #ater'a '8ua a 1.16
$e
=secc'+& ..3.">. A
*a&tear a ecuac'+& )e eBu''/r'o *ara cacuar a -uer0a
corta&te se te&)r4& e& cue&ta as car8as tra&s6ersaes Bue
o/ra& so/re e #'e#/roA #ut'*'ca)as *or e -actor )e
car8a.
Co#o o*c'+&A se *er#'te $acer e )'#e&s'o&a#'e&to
to#a&)o co#o /ase as -uer0as corta&tes )e )'se@o
o/te&')as e& e a&4's'sA *ero ut''0a&)o u& -actor )e
res'ste&c'a 6
.
'8ua a %.2A e& u8ar )e %.! es*ec'-'ca)o e& a
secc'+& 3.3.3.
Las art'cuac'o&es *4st'cas se -or#a&A e& a #a,or?a )e os
casosA e& os e:tre#os )e os ee#e&tos Bue tra/a9a& e&
-e:'+&. S'& e#/ar8oA $a, ocas'o&esA -recue&tes e& as 6'8as
)e os &'6ees su*er'ores )e os e)'-'c'osA e& Bue u&a )e eas
se -or#a e& a 0o&a ce&tra )e #'e#/ro. Cua&)o esto
suce)aA a -uer0a corta&te )e/e e6auarse te&'e&)o e& cue&ta
a *os'c'+& rea )e a art'cuac'+& *4st'ca.
6.1.2.3 1ontraventeo lateral
De/e& so*ortarse atera#e&te to)as as secc'o&es
tra&s6ersaes )e as 6'8as e& as Bue *ue)a& -or#arse
art'cuac'o&es *4st'cas asoc'a)as co& e #eca&'s#o )e
coa*so. A)e#4sA a )'sta&c'a e&tre ca)a u&a )e estas
secc'o&es , a s'8u'e&te secc'+& so*orta)a atera#e&te &o
ser4 #a,or Bue %.%;6r
$
=E<6
$
>. Este reBu's'to se a*'ca a
u& soo a)o )e a art'cuac'+& *4st'ca cua&)o 3sta se -or#a
e& u& e:tre#o )e a 6'8aA , a a#/os a)os cua&)o a*arece
e& u&a secc'+& '&ter#e)'a. La e:*res'+& a&ter'or es 64')a
*ara 6'8as )e secc'+& tra&s6ersa I o MA -e:'o&a)as
are)e)or )e su e9e )e #a,or #o#e&to )e '&erc'a.
E& 0o&as Bue se co&ser6a& e& e '&ter6ao e4st'co a
-or#arse e #eca&'s#o )e coa*so a se*arac'+& e&tre
*u&tos &o so*orta)os atera#e&te *ue)e ser #a,or Bue a
'&)'ca)a e& e *4rra-o a&ter'orA *ero &o )e/e e:ce)er )e '
u
A
cacua)a )e acuer)o co& a secc'+& 3.3.".".
Los ee#e&tos )e co&tra6e&teo *ro*orc'o&ar4& so*orte
ateraA )'recto o '&)'rectoA a os )os *at'&es )e as 6'8as.
Cua&)o e s'ste#a )e *'so *ro*orc'o&e so*orte atera a
*at?& su*er'orA e )es*a0a#'e&to atera )e *at?& '&-er'or
*ue)e e6'tarse *or #e)'o )e at'esa)ores 6ert'caes )e r'8')e0
a)ecua)aA so)a)os a os )os *at'&es , a a#a )e a 6'8a.
".1.3 Miembros fle.ocomprimidos
6.1.3.1 .e%uisitos geom4tricos
S' a secc'+& tra&s6ersa es recta&8uar $uecaA a reac'+& )e
a #a,or a a #e&or )e sus )'#e&s'o&es e:ter'ores &o )e/e
e:ce)er )e ".%A , a )'#e&s'+& #e&or ser4 #a,or o '8ua
Bue "%% ##.
S' a secc'+& tra&s6ersa es MA e a&c$o )e os *at'&es &o ser4
#a,or Bue e *erate totaA a reac'+& *erateHa&c$o )e
*at?& &o e:ce)er4 )e 1..A , e a&c$o )e os *at'&es ser4 )e
2( NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS
"%% ## o #4s. S'& e#/ar8oA se *er#'te e uso )e *er-'es
a#'&a)os Bue &o cu#*e& r'8urosa#e&te estas co&)'c'o&es.
La reac'+& )e es/ete0 #4:'#a )e as cou#&as &o e:ce)er4
)e 1%.
6.1.3.2 .esistencia mnima en fle!i"n
La res'ste&c'a e& -e:'+& )e as cou#&as Bue co&curre& e&
u& &u)o )e/e sat's-acer as co&)'c'o&es )a)as *or a ec. ..1.
)e a secc'+& ..;.1%A co& as e:ce*c'o&es Bue se '&)'ca& e&
esta secc'+&.
Co#o u&a o*c'+&A se *er#'te $acer e )'#e&s'o&a#'e&to
to#a&)o co#o /ase os ee#e&tos #ec4&'cos )e )'se@o
o/te&')os e& e a&4's'sA *ero re)uc'e&)o e -actor )e
res'ste&c'a 6
.
ut''0a)o e& -e:oco#*res'+& )e %.! a %.2.
6.1.3.3 .e%uisitos para fuer7a cortante
Los ee#e&tos -e:oco#*r'#')os se )'#e&s'o&ar4& )e
#a&era Bue &o -ae& *re#atura#e&te *or -uer0a corta&te.
Para eoA a -uer0a corta&te )e )'se@o se o/te&)r4 )e
eBu''/r'o )e #'e#/roA co&s')era&)o su o&8'tu) '8ua a a
atura '/re , su*o&'e&)o Bue e& sus e:tre#os o/ra&
#o#e&tos )e #'s#o se&t')o , )e #a8&'tu) '8ua a os
#o#e&tos #4:'#os res'ste&tes )e as cou#&as e& e *a&o
e& estu)'oA Bue 6ae& K
c
=6
$c
= f
a
>.
Cua&)o as cou#&as se )'#e&s'o&e& *or -e:oco#*res'+&
co& e *roce)'#'e&to o*tat'6o )e a secc'+& 1.1.3."A a
re6's'+& *or -uer0a corta&te se rea'0ar4 co& a -uer0a )e
)'se@o o/te&')a e& e a&4's's *ero ut''0a&)o u& -actor )e
res'ste&c'a )e %.2.
".1.4 ?niones )i,a6columna
Las u&'o&es 6'8aHcou#&a )e/e& sat's-acer as reco#e&O
)ac'o&es )e a secc'+& ..;A co& as #o)'-'cac'o&es
*ert'&e&tes cua&)o as cou#&as sea& )e secc'+& tra&s6ersa
recta&8uar $ueca.
6.1.).1 1ontraventeo
S' e& a8u&a 9u&ta )e u& #arco )Ict' &o e8a& 6'8as a
a#a )e a cou#&aA *or &'&8I& a)o )e 3staA o s' e *erate
)e a 6'8a o 6'8as Bue e8a& *or a#a es a*rec'a/e#e&te
#e&or Bue e )e as Bue se a*o,a& e& os *at'&es )e a
cou#&aA 3stos )e/er4& ser so*orta)os atera#e&te a &'6e
)e os *at'&es '&-er'ores )e as 6'8as.
".1. 0i,as de alma abierta 2armaduras3
E& esta secc'+& se '&)'ca& os reBu's'tos es*ec'aes Bue
)e/e& sat's-acerse cua&)o se )esea e#*ear 6'8as )e a#a
a/'erta =ar#a)uras> e& #arcos )Ict'es. De/e& cu#*'rseA
a)e#4sA to)as as co&)'c'o&es a*'ca/es )e este ca*?tuo.
Po)r4 a)o*tarse u& -actor )e co#*orta#'e&to s?s#'coA
IU 3A e& e)'-'c'os )e &o #4s )e tres *'sos o 1" # )e atura
totaA , e& e It'#o e&tre*'so )e cuaBu'er e)'-'c'o. E& to)os
os )e#4sA )e/er4 ut''0arse IU2.
Las ar#a)uras *ue)e& usarse co#o #'e#/ros $or'0o&taes
e& #arcos )Ict'esA s' se )'se@a& )e #a&era Bue a su#a )e
as res'ste&c'as e& -e:'+& a&te -uer0as s?s#'cas )e as )os
ar#a)uras Bue co&curre& e& ca)a &u)o '&ter#e)'o sea '8ua
o #a,or Bue 1.". 6eces a su#a )e as res'ste&c'as e&
-e:'+& a&te -uer0as s?s#'cas )e as cou#&as Bue e8a& a
&u)oJ esta res'ste&c'a )e/e cacuarse co& e es-uer0o )e
-ue&c'a es*era)o )e a cou#&aA 6
$e
. E& &u)os e:tre#osA e
reBu's'to a&ter'or )e/e ser sat's-ec$o *or a I&'ca ar#a)ura
Bue -or#a *arte )e eos.
A)e#4sA )e/e& cu#*'rse as co&)'c'o&es s'8u'e&tesS
a> Los ee#e&tos )e as ar#a)uras Bue tra/a9a& e&
co#*res'+& o e& -e:oco#*res'+&A sea& cuer)asA
)'a8o&aes o #o&ta&tesA se )'se@ar4& co& u& -actor )e
res'ste&c'aA 6
.
A '8ua a %.2. A )eter#'&ar cuaes
ee#e&tos tra/a9a& e& co#*res'+&A $a/r4& )e te&erse e&
cue&ta os )os se&t')os e& Bue *ue)e actuar e s's#o.
/> Las co&e:'o&es e&tre as cuer)as )e as ar#a)uras , as
cou#&as )e/e& ser ca*aces )e )esarroar a res'ste&c'a
corres*o&)'e&te a 1." a res'ste&c'a cacua)a )e as
cuer)as.
c> E& e)'-'c'os )e #4s )e u& *'soA e es-uer0o e& as
cou#&as *ro)uc')o *or as -uer0as a:'aes )e )'se@o &o
ser4 #a,or )e %.36
$
A , a reac'+& )e es/ete0 #4:'#a
)e as cou#&as &o e:ce)er4 )e 1%.
3. ReE+!#!%'# a"!c!'nale# *a&a #!#%e-a# e#%&+c%+&ale#
c'-+ne#
".2.1 Marcos r4,idos con ductilidad alta
Los #arcos r?8')os )Ict'es t'e&e& a ca*ac')a) )e -or#ar
art'cuac'o&es *4st'cas )o&)e sea& &ecesar'asA )e
*re-ere&c'a e& #'e#/ros a -e:'+&A , #a&te&er su res'ste&c'a
e& )'c$as art'cuac'o&es. Estas estructuras )e/er4& sat's-acer
os reBu's'tos a)'c'o&aes '&)'ca)os e& esta secc'+&.
Las tra/esA cou#&as , u&'o&es 6'8aHcou#&a )e/er4& ser
)'se@a)as , arr'ostra)as *ara so*ortar )e-or#ac'o&es
*4st'cas '#*orta&tesA a #e&os Bue se *ue)a )e#ostrar Bue
e ee#e&to co&s')era)o *er#a&ecer4 e& e '&ter6ao e4st'co
#'e&tras u&o o 6ar'os ee#e&tos )e &u)o e:*er'#e&ta&
)e-or#ac'o&es *4st'cas '#*orta&tes.
Se )e/er4 co&s')erar Bue u& ee#e&to Bue e:*er'#e&ta
)e-or#ac'o&es *4st'cas '#*orta&tes e9erce u&a -uer0a e& e
NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS 2.
&u)o corres*o&)'e&te a su es-uer0o )e -ue&c'a es*era)oA
6
$e
.
6.2.1.1 2raes
Las secc'o&es tra&s6ersaes )e as 6'8as )e/er4& ser t'*o 1.
S'& e#/ar8oA se *er#'te Bue a reac'+& a&c$o<8rueso )e
a#a e8ue $asta 3.21 $
EF6
s' e& as 0o&as )e
-or#ac'+& )e art'cuac'o&es *4st'cas se to#a& as #e)')as
&ecesar'as =re-or0a&)o e a#a #e)'a&te at'esa)ores
tra&s6ersaes o *acas a)osa)as a eaA so)a)as
a)ecua)a#e&te> *ara '#*e)'r Bue e *a&)eo oca se
*rese&te a&tes )e a -or#ac'+& )e #eca&'s#o )e coa*so.
De/er4 te&erse e& cue&ta a co&tr'/uc'+& )e a osa cua&)o
tra/a9a e& acc'+& co#*uesta co& as 6'8asA *ara cacuar a
res'ste&c'a a -e:'+& )e as #'s#asA o as -uer0as *ro)uc')as
*or eas.
No )e/er4& e:'st'r ca#/'os '#*orta&tes o a/ru*tos e& a
secc'+& tra&s6ersa )e as 6'8as e& as 0o&as )e -or#ac'+& )e
art'cuac'o&es *4st'cas.
6.2.1.2 1olumnas
Las secc'o&es )e as cou#&as )e/er4& ser t'*o 1 cua&)o
sea& os ee#e&tos cr?t'cos e& u& &u)oJ )e o co&trar'oA
*o)r4& ser )e t'*o 1 + ". To)as as cou#&as )e/er4& estar
arr'ostra)as atera#e&te. Para estructuras )e 8ru*o AA
oca'0a)as e& as 0o&as II o IIIA as cou#&as )e/er4& te&er
u&a car8a a:'a -actor'0a)a &o #a,or )e %.3A
t
6
$
A *ara
cuaBu'er co#/'&ac'+& s?s#'ca.
Las u&'o&es e&tre tra#os )e cou#&asA e-ectua)as co&
so)a)ura )e *e&etrac'+& co#*etaA )e/er4& oca'0arse a
u&a )'sta&c'a &o #e&or )e '<)A &' )e u& #etroA )e as
u&'o&es 6'8aHcou#&aJ ' es a atura '/re )e a cou#&a.
6.2.1.3 <niones viga=columna
De/er4& sat's-acerse to)os os reBu's'tos a*'ca/es )e a
secc'+& ..;.
".2.2 Marcos r4,idos con ductilidad reducida
Los #arcos r?8')os co& )uct'')a) re)uc')a *o)r4& res'st'r
)e-or#ac'o&es '&e4st'cas '#'ta)as cua&)o se 6ea&
so#et')os a as -uer0as Bue resute& )e u& #o6'#'e&to
s?s#'co '&te&soJ *ara eoA )e/er4& cu#*'r co& os
reBu's'tos Bue se esta/ece& a co&t'&uac'+&.
6.2.2.1 <niones viga=columna
Las co&e:'o&es 6'8aHcou#&a se $ar4& *or #e)'o )e
so)a)ura o tor&'os )e ata res'ste&c'aJ *ue)e& ser t'*o 1 o
E*arc'a#e&te restr'&8')asFA , )e/er4& sat's-acer os
reBu's'tos )e a secc'+& 1...
a> Cua&)o os #arcos sea& )e t'*o 1A se cu#*'r4& to)os
os reBu's'tos a*'ca/es )e a secc'+& ..;A co& as
#o)'-'cac'o&es s'8u'e&tesS
1> E #o#e&to M
u
)e a secc'+& ..;.(." )e/e ser
'8uaA co#o #?&'#oA a M
pv
J
"> La rotac'+& '&e4st'ca Bue se '&)'ca e& a secc'+&
..;."." *ue)e re)uc'rse a %.%" ra)'a&es.
/> Se *er#'t'r4 e uso )e co&e:'o&es *arc'a#e&te
restr'&8')as cua&)o se cu#*a& os reBu's'tos
s'8u'e&tesA a)e#4s )e os '&)'ca)os e& a secc'+& 1...
1> Las co&e:'o&es su#'&'stra& a res'ste&c'a )e
)'se@o es*ec'-'ca)a e& e '&c'so 1.".".1.aJ
"> La res'ste&c'a &o#'&a a a -e:'+& )e a
co&e:'+& es '8ua o #a,or Bue e .% *or c'e&to
)e #4s *eBue@o )e os #o#e&tos *4st'cos
&o#'&aes )e a 6'8a o cou#&a co&ecta)as.
3> La co&e:'+& )e/er4 )e#ostrar u&a ca*ac')a) )e
rotac'+& a)ecua)aA #e)'a&te *rue/as c?c'cas co&
)e-or#ac'o&es a&8uares corres*o&)'e&tes a a
)e-or#ac'+& atera reat'6a )e e&tre*'so.
(> E& e )'se@o se te&)r4& e& cue&ta a r'8')e0 ,
res'ste&c'a )e as co&e:'o&esA , se '&cu'r4 e
e-ecto )e a esta/'')a) 8o/a.
6.2.2.2 .e%uisitos para fuer7a cortante
Se cu#*'r4& os reBu's'tos )e a secc'+& 1.1."."A co& as
#o)'-'cac'o&es s'8u'e&tesS
E& co&e:'o&es r?8')asA os #o#e&tos e& as art'cuac'o&es
*4st'cas )e as 6'8as se to#ar4& '8uaes a 6
$
K
$v
.
E& co&e:'o&es *arc'a#e&te restr'&8')asA os #o#e&tos e&
os e:tre#os se to#ar4& '8uaes a os #o#e&tos #4:'#os
Bue res'sta& as co&e:'o&es.
".2.3 Marcos con contra)enteo conc%ntrico dHctil
Los #arcos co& co&tra6e&teo co&c3&tr'co )Ict' t'e&e& a
ca*ac')a) )e )'s'*ar e&er8?a #e)'a&te -ue&c'a )e as
)'a8o&aes o )e sus co&e:'o&es. Los #arcos )e este t'*o
)e/er4& sat's-acerA a)e#4sA os reBu's'tos es*ec?-'cos
'&)'ca)os e& esta secc'+&.
6.2.3.1 :istema de contraventeo
Las )'a8o&aes )e/er4& or'e&tarse )e ta -or#a BueA *ara
cuaBu'er )'recc'+& , se&t')o )e s's#oA e& ca)a &'6e , e&
ca)a #arco a #e&os 3% *or c'e&to )e a -uer0a corta&te Bue
21 NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS
e corres*o&)e sea to#a)a *or as )'a8o&aes e& te&s'+&A , a
#e&os 3% *or c'e&to *or as )'a8o&aes e& co#*res'+&. No
es &ecesar'o cu#*'r esta co&)'c'+& cua&)o a su#a )e as
res'ste&c'as &o#'&aes )e as )'a8o&aes co#*r'#')as es
#a,or Bue a res'ste&c'a tota reBuer')aA corres*o&)'e&te a a
co&)'c'+& )e car8a ut''0a)a *ara e )'se@o.
E& #arcos co& co&tra6e&teo co&c3&tr'co &o se *er#'te usarS
a> D'a8o&aes e& EGFA co&ecta)as e& u& soo *u&toA , e&
u& soo a)oA cerca&o a a 0o&a ce&tra )e a tra/eA a
#e&os Bue se cu#*a& os reBu's'tos )e a secc'+&
1.".3.(.
/> D'a8o&aes e& E]FA co&ecta)as e& u& soo *u&to , e& u&
soo a)o )e a cou#&a.
6.2.3.2 0iagonales de contraventeo
To)as as secc'o&es ut''0a)as e& as )'a8o&aes ser4& t'*o 1
=secc'+& ".3>. Su reac'+& )e es/ete0 e-ect'6aA E'<rA &o
ser4 #a,or Bue ..;; $
EF6
.
E& )'a8o&aes ar#a)asA a reac'+& )e es/ete0 )e os
ee#e&tos Bue as co&-or#a& &o ser4 #a,or )e a #'ta) )e
a reac'+& )e es/ete0 )e ee#e&to ar#a)o.
La res'ste&c'a a corte )e os ee#e&tos )e su9ec'+& ser4A
co#o #?&'#oA '8ua a a res'ste&c'a )e )'se@o e& te&s'+& )e
ca)a u&a )e as /arras Bue u&e&. Su se*arac'+& ser4
u&'-or#eA , se e#*ear4&A co#o #?&'#oA )os ee#e&tos )e
su9ec'+&. E& e cuarto ce&tra )e a )'a8o&a &o se *er#'te
ut''0ar ee#e&tos )e su9ec'+& ator&'a)os.
6.2.3.3 1one!iones de las diagonales de contraventeo
De/er4& #'&'#'0arse as e:ce&tr'c')a)es.
a> Res'ste&c'a reBuer')a. Las co&e:'o&es )e )'a8o&aes )e
estructuras u/'ca)as e& as 0o&as II , III )e/er4& te&er
u&a res'ste&c'a &o #e&or Bue a #4s *eBue@a )e as
s'8u'e&tesS
1> La res'ste&c'a &o#'&a e& te&s'+& )e ee#e&to )e
co&tra6e&teoA cacua)a co#o .
$
6
$
A.
"> La -uer0a #4:'#aA '&)'ca)a *or e a&4's'sA Bue
*ue)e ser tra&s#'t')a a a )'a8o&a.
/> Res'ste&c'a e& te&s'+&. La res'ste&c'a )e )'se@o e&
te&s'+& )e os ee#e&tos )e co&tra6e&teo , sus
co&e:'o&esA /asa)a e& os esta)os ?#'te )e -ractura e&
a secc'+& &eta ='&c'so 3.1."./> , )e ru*tura e& /oBue
*or corta&te , te&s'+& =secc'+& ..(.3>A ser4 '8ua o
#a,or Bue a res'ste&c'a reBuer')a )eter#'&a)a e& e
'&c'so 1.".3.3.a.
c> Res'ste&c'a e& -e:'+&. E& a )'recc'+& e& a BueA )e
acuer)o co& e a&4's'sA se *a&)ear4 a )'a8o&aA a
res'ste&c'a )e )'se@o e& -e:'+& )e a co&e:'+& ser4
'8ua o #a,or Bue a res'ste&c'a &o#'&a es*era)a e&
-e:'+& )e co&tra6e&teo are)e)or )e e9e )e *a&)eoA
1.1.
$
M
p
.
)> E& e )'se@o )e as *acas )e co&e:'+& )e/e&
co&s')erarse sus *os'/es -or#as )e *a&)eo.
6.2.3.) 1onsideraciones especiales para la configuraci"n
de las diagonales
a> Los co&tra6e&teos e& G , e& G '&6ert')a )e/e&
sat's-acer os reBu's'tos s'8u'e&tesS
1> Las 6'8as '&terce*ta)as *or co&tra6'e&tos )e/e& ser
co&t'&uas e&tre cou#&as.
"> Las 6'8as '&terce*ta)as *or co&tra6'e&tos )e/e&
)'se@arse *ara Bue res'sta& os e-ectos )e to)as as
car8as tr'/utar'asA #uertas , 6'6asA su*o&'e&)o Bue
e co&tra6e&teo &o e:'ste.
3> Las 6'8as '&terce*ta)as *or co&tra6'e&tos )e/e&
)'se@arse *ara Bue res'sta& os e-ectos )e as car8as
6ert'caesA #uertas , 6'6asA #4s u&a car8a 6ert'ca
a*'ca)a *or as )'a8o&aesA cacua)a co&s')era&)o
u&a -uer0a #?&'#a '8ua a >
$
e& a )'a8o&a e&
te&s'+& , u&a -uer0a #4:'#a )e %.36
c
.
c
e& a
co#*r'#')a.
(> Los *at'&es su*er'or e '&-er'or )e as 6'8asA e& e
*u&to )e '&tersecc'+& )e as )'a8o&aes )e
co&tra6e&teoA )e/e& )'se@arse *ara Bue so*orte&
u&a -uer0a atera '8ua a )os *or c'e&to )e a
res'ste&c'a &o#'&a )e *at?&A '8ua a *ro)ucto )e
su 4rea *or 6
$
.
".2.4 Marcos con contra)enteo conc%ntrico con
ductilidad normal
So& aBueos e& os Bue as )'a8o&aes )e co&tra6'e&to
*ue)e& res'st'r -uer0as )e te&s'+& , co#*res'+& '#*orta&tesA
#'e&tras *er#'te& )e-or#ac'o&es '&e4st'cas #o)era)as e&
sus #'e#/ros , co&e:'o&esA /a9o a acc'+& )e e6e&tos
s?s#'cos '&te&sos.
6.2.).1 0iagonales de contraventeo
To)as as secc'o&es ut''0a)as e& as )'a8o&aes ser4& t'*o 1
=secc'+& ".3>.
a> Su reac'+& )e es/ete0 e-ect'6aA E'< rA &o ser4 #a,or
Bue (."3 $
EF6
A e:ce*to cua&)o se trate )e
NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS 22
e)'-'c'os )e u&o o )os *'sosA e& os cuaes &o se
restr'&8e esta reac'+&.
/> La res'ste&c'a reBuer')a e& co#*res'+& )e u& #'e#/ro
)e co&tra6e&teo &o e:ce)er4 )e %.;6
.
.
c
.
c> De/e& cu#*'rse as co&)'c'o&es '&)'ca)as e& e *r'#er
*4rra-o )e a secc'+& 1.".3.1.
)> E& )'a8o&aes ar#a)asA e *r'#er *u&to )e su9ec'+&
e&tre os ee#e&tos co#*o&e&tesA a os a)os )e *u&to
ce&tra )e a )'a8o&aA se )'se@ar4 *ara tra&s#'t'r u&a
-uer0a '8ua a .% *or c'e&to )e a res'ste&c'a &o#'&a
)e u&o )e os co#*o&e&tes a a),ace&te. Por o #e&os
$a/r4 )os *u&tos )e su9ec'+&A eBu')'sta&tes )e ce&tro
)e a )'a8o&a.
6.2.).2 1one!iones de las diagonales de contraventeo
Se cu#*'r4& os reBu's'tos '&)'ca)os e& a secc'+& 1.".3.3.
6.2.).3 1onsideraciones especiales para la configuraci"n
de las diagonales
Los co&tra6e&teos e& G , e& G '&6ert')a )e/e& sat's-acer os
reBu's'tos )e os '&c'sos 1.".3.(.a.1A 1.".3.(.a." , 1.".3.(.a.(.
A)e#4sA a res'ste&c'a )e )'se@o )e os co&tra6e&teos ser4A
*or o #e&osA 1.. 6eces a res'ste&c'a reBuer')a
corres*o&)'e&te a as co#/'&ac'o&es )e car8as )e )'se@o.
".2. Marcos dHctiles con contra)enteos e.c%ntricos
E& os #arcos co& co&tra6e&teos e:c3&tr'cosA *or o #e&os
u&o )e os e:tre#os )e ca)a #'e#/ro e& )'a8o&a se
co&ecta a u&a 6'8a a u&a )'sta&c'a *eBue@a )e e:tre#o )e a
6'8a Bue se u&e a a cou#&a )e #arco oA e& s'ste#as co&
)'a8o&aes e& G o e& G '&6ert')aA as )os )'a8o&aes se u&e&
a a *arte ce&tra )e a 6'8a )e9a&)oA e&tre easA u&a
)'sta&c'a *eBue@a.
S' e *ro*orc'o&a#'e&to 8eo#3tr'co )e os ee#e&tos )e
#arco es ta Bue es *er#'te a)#'t'r a#*'as )e-or#ac'o&es
'&e4st'cas a&tes )e su-r'r *a&)eos ocaesA -racturas *or
res'ste&c'aA o *ro/e#as )e '&esta/'')a) 8o/aA e
co#*orta#'e&to )e #arco es #u, )Ict'. La r'8')e0 atera
)e este t'*o )e #arcos es *ro*orc'o&a)a *r'&c'*a#e&te *or
a r'8')e0 a:'a )e as )'a8o&aes.
A se8#e&to )e 6'8a co#*re&)')o e&tre a co&e:'+& )e a
)'a8o&a a a 6'8a , a co&e:'+& )e a 6'8a a a cou#&aA o
e&tre as co&e:'o&es )e as )os )'a8o&aesA suee a#4rsee
Eesa/+& )e corta&teFA *orBue e& a #a,or?a )e os casos se
)'se@a *ara Bue -u,a *4st'ca#e&te e& corta&teA au&Bue e&
ocas'o&es *ue)e -u'r e& -e:'+&.
Los reBu's'tos *ara Bue os #arcos )Ict'es co&
co&tra6e&teos e:c3&tr'cos te&8a& u& co#*orta#'e&to
a)ecua)o /a9o acc'o&es s?s#'cas '#*orta&tes se esta/ece&
e& a 'teratura es*ec'a'0a)a.
=. ESTADOS LMITE DE SERFICIO
Se *ro*orc'o&a& aBu? 8u?as *ara e )'se@o Bue t'e&e& e&
cue&ta co&s')erac'o&es )e ser6'c'o Bue &o a*arece& e& otras
*artes )e esta es*ec'-'cac'+&.
Los reBu's'tos 8e&eraes )e )'se@o corres*o&)'e&tes a
esta)os ?#'te )e ser6'c'o se '&cu,e& e& e T?tuo Se:to )e
Re8a#e&to. Los 6aores )e os *ar4#etros Bue ase8ura& u&
co#*orta#'e&to a)ecua)o )es)e e *u&to )e 6'sta )e
ser6'c'oA co#o *ue)e& ser -ec$as #4:'#as o *er?o)os )e
6'/rac'+&A )e/e& esco8erse te&'e&)o e& cue&ta e uso Bue se
)ar4 a a estructura.
Los esta)os ?#'te )e ser6'c'o se re6'sa& ut''0a&)o as
car8as )e ser6'c'oA o )e tra/a9oA Bue corres*o&)e& a ca)a
u&o )e eos.
=.1 C'n%&a9lec4a#
Cua&)o $a,a reBu's'tos reat'6os a as co&tra-ec$as )e os
ee#e&tos estructuraesA Bue sea& &ecesar'os *ara o8rar u&
a9uste a)ecua)o co& otros ee#e&tos )e a co&strucc'+&A
co#o *ue)e& ser ca&ceesA #uros )e ree&oA *ara*etos o
recu/r'#'e&tos )e -ac$a)aA esos reBu's'tos )e/er4& '&)'carse
e& os )ocu#e&tos re-ere&tes a )'se@o , co&strucc'+&.
Cua&)o &o se es*ec'-'Bue &'&8u&a co&tra-ec$a e& os
)'/u9os )e )etae )e 6'8as o ar#a)urasA 3stas se -a/r'car4& ,
#o&tar4& )e #a&era Bue as *eBue@as co&tra-ec$as )e/')as
a a#'&a)o o ar#a)o e& e taer Bue)e& $ac'a arr'/aA e& a
estructura #o&ta)a.
=. E:*an#!'ne# , c'n%&acc!'ne#
Los ca#/'os )e )'#e&s'o&es )e as estructuras , )e os
ee#e&tos Bue as co#*o&e&A *ro)uc')os *or 6ar'ac'o&es )e
te#*eratura , otros e-ectosA ser4& taes Bue &o *er9u)'Bue&
e co#*orta#'e&to )e a estructuraA e& co&)'c'o&es )e
ser6'c'o. Cua&)o sea &ecesar'oA se )'s*o&)r4& 9u&tas
co&struct'6as , se )'se@ar4& os ee#e&tos &o estructuraes
)e #a&era Bue *ue)a& a/sor/erA s'& )a@osA esos ca#/'os )e
)'#e&s'o&es.
=.$ De9le:!'ne#A 0!1&ac!'ne# , "e#*la2a-!en%'# la%e&ale#
Las )e-or#ac'o&es )e os ee#e&tos estructuraes , sus
co#/'&ac'o&esA *ro)uc')as *or car8as )e tra/a9oA ser4& taes
Bue &o *er9u)'Bue& e co#*orta#'e&to )e a estructuraA e&
co&)'c'o&es )e ser6'c'o.
2; NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS
a> De-e:'o&es
Las )e-e:'o&es tra&s6ersaes )e ee#e&tos estructuraes ,
sus co#/'&ac'o&esA '&cu,e&)o *'sosA tec$osA #uros
)'6'sor'os , -ac$a)asA *ro)uc')as *or car8as )e tra/a9oA &o
)e/e& e:ce)er os 6aores #4:'#os *er#'s'/es.
E& e T'tuo Se:to )e Re8a#e&to se *ro*orc'o&a& a8u&os
)e estos 6aores #4:'#osA , as ta/as 2.1 , 2.". co&t'e&e&
'&-or#ac'+& a)'c'o&aA reat'6a a e)'-'c'os '&)ustr'aesA
/o)e8asA , otras co&strucc'o&es se#e9a&tesA co& estructura
)e acero.
Tabla $.1 8esplazamientos )erticales m&.imos
permisibles en elementos estructurales
Ee#e&to Car8a
Des*a0a#'e&to
#4:'#o
M'e#/ros Bue so*orta&
cu/'ertas )e tec$o r?8')as.
CG
1
'<"(%
M'e#/ros Bue so*orta&
cu/'ertas )e tec$o
-e:'/es.
CG
1
'<1;%
Tra/es carr' *ara 8rIas. Ger ta/a 2."
1
Car8a 6'6a.
Tabla $.2 8esplazamientos m&.imos permisibles en
trabes carril y edificios :ue soportan ,rHas
Ee#e&to Car8a
Des*a0aO
#'e&to
#4:'#o
a3 8esplazamientos )erticales
Tra/e carr'
5rIa co8a)a o
#o&orr'eA case
AA C o C.
Car8a 6ert'ca
)e a 8rIa
=s'& '#*acto>
'<(.%
1
5rIa )e *ue&te
Case AA C o C
Car8a 6ert'ca
)e a 8rIa
=s'& '#*acto>
'<1%%
1
Case D '<;%%
1
Case E '< 1%%%
1
b3 8esplazamientos laterales
Marco )e acero
5rIa o*era)a )es)e 7uer0a atera
3< 1%%
1
e *'so
)e a 8rIaA
6'e&to o s's#o
5rIa o*era)a )es)e
u&a ca/'&a
3<"(%
.% ##
=">
Tra/e carr'
7uer0a atera
)e a 8rIa
'<(%%
1
1
' es e caro )e a tra/e carr'.
"
3 es a atura a a Bue se a*o,a a tra/e carr'J e
)es*a0a#'e&to se #')e a esa atura.
Las cases )e 8rIas Bue a*arece& e& a ta/a so& as
)e-'&')as *or a Asoc'ac'+& )e 7a/r'ca&tes )e 5rIas )e
A#3r'ca =C.M.A.A.A.>S
1er)icio
Ma&te&'O
#'e&to
L'8ero Me)'a&o Pesa)o C?c'co
!lase A C C D E
/> G'/rac'o&es
Las 6'8as , tra/es Bue so*orta& 8ra&)es 4reas a/'ertasA s'&
#uros )'6'sor'os &' otras -ue&tes )e a#ort'8ua#'e&toA e& as
Bue as 6'/rac'o&es ocas'o&a)as *or e tr4&s'to )e *erso&as u
otras act'6')a)es )e 3stas *ue)e& resutar '&ace*ta/esA
)e/e& )'se@arse to#a&)o as #e)')as &ecesar'as *ara
re)uc'r as 6'/rac'o&es a ?#'tes toera/es.
Las 6'/rac'o&es )e*e&)e&A *r'&c'*a#e&teA )e as acc'o&es
Bue as *ro)uce& , )e as caracter?st'cas )'&4#'cas )e
s'ste#a )e *'soA co#o so&S
7recue&c'a &atura = Mert0J c'cos *or se8u&)o>.
A#ort'8ua#'e&toA e:*resa)o co#o u& *orce&ta9e )e
a#ort'8ua#'e&to cr?t'co.
Masa , r'8')e0.
E& 8e&eraA a se&s'/'')a) )e as *erso&as es #a,or a&te
6'/rac'o&es co& -recue&c'as e&tre " , ; M0A *ara u&a
aceerac'+& )e or)e& )e %.%%.g.
La re6's'+& )e esta)o ?#'te )e 6'/rac'o&es es )e es*ec'a
'#*orta&c'a e& u8ares *ara es*ect4cuos )o&)e e *I/'co
*ue)e *ro)uc'r #o6'#'e&tos *er'+)'cos #4s o #e&os
u&'-or#esA co#o tr'/u&as )e esta)'osA au)'tor'osA sao&es )e
/a'e , act'6')a)es aer+/'cas.
Los eBu'*os #ec4&'cos Bue *ue)e& *ro)uc'r 6'/rac'o&es
o/9eta/es )e/e& a'sarse )e a estructura )e u&a #a&era
a)ecua)aA *ara Bue a tra&s#'s'+& )e as 6'/rac'o&es a
ee#e&tos cr?t'cos )e a estructura se e'#'&e o se re)u0ca a
?#'tes ace*ta/es.
NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS 2!
c> Des*a0a#'e&tos ateraes
Los )es*a0a#'e&tos ateraes )e os *'sos )e as
co&strucc'o&esA *ro)uc')as *or -uer0as s?s#'cas o )e 6'e&toA
&o )e/e& ocas'o&ar co's'o&es co& estructuras a),ace&tes &'
a-ectar e correcto -u&c'o&a#'e&to )e a co&strucc'+&. Para
eoA )e/e& sat's-acerse os reBu's'tos est'*ua)os e& e
T?tuo Se:to )e Re8a#e&to , as secc'o&es 1.; , 1.1% )e
as Nor#as T3c&'cas Co#*e#e&tar'as *ara D'se@o *or
S's#o.
=.4 C'&&'#!8n
Los ee#e&tos )e acero estructura se *rote8er4& co&tra a
corros'+&A *ara e6'tar Bue 3sta ocas'o&e )'s#'&uc'o&es )e
res'ste&c'a o *er9u)'Bue su co#*orta#'e&to e& co&)'c'o&es
)e ser6'c'o. Cua&)o sea '#*os'/e *rote8eros )es*u3s )e a
-a/r'cac'+& )e a estructuraA e& su )'se@o se te&)r4& e&
cue&ta os e-ectos *er9u)'c'aes )e a corros'+&.
A&tes )e #o&ta9eA to)os os ee#e&tos se *rote8er4&
a)ecua)a#e&teA co& *'&turas u otros *ro)uctos Bue retrase&
e *roceso )e corros'+&A e:ce*to cua&)o e& os )'/u9os )e
-a/r'cac'+& o #o&ta9e se '&)'Bue Bue a8u&as *artes )e a
estructura &o )e/e& *'&tarse.
Se to#ar4& *recauc'o&es es*ec'aes cua&)o as estructuras
est3& e:*uestas a $u#e)a)esA $u#osA 6a*ores '&)ustr'aes u
otros a8e&tes ata#e&te corros'6os.
=.) G+e6' , e:*l'#!'ne#
Las estructuras )e/er4& *rote8erse co&tra e -ue8oA *ara
e6'tar *3r)')as )e res'ste&c'a ocas'o&a)as *or as atas
te#*eraturas. E t'*o , as *ro*'e)a)es )e a *rotecc'+&
ut''0a)a )e*e&)er4& )e as caracter?st'cas )e a estructuraA
)e su uso , )e co&te&')o )e #ater'a co#/ust'/e.
E& casos es*ec'aes se to#ar4& *recauc'o&es co&tra os
e-ectos )e e:*os'o&esA /usca&)o restr'&8'ros a 0o&as Bue
&o *o&8a& e& *e'8ro a esta/'')a) )e a estructura.
7. EGECTOS DE CARGAS FARIA?LES REPETIDAS
;GATIGA<
Pocos so& os #'e#/ros o co&e:'o&es )e e)'-'c'os
co&6e&c'o&aes Bue reBu'ere& u& )'se@o *or -at'8aA *uesto
Bue as 6ar'ac'o&es )e car8as e& esas estructuras ocurre&A e&
8e&eraA u& &I#ero *eBue@o )e 6ecesA o *ro)uce& s+o
*eBue@as -uctuac'o&es e& os 6aores )e os es-uer0os. Las
car8as )e )'se@o *or 6'e&to o *or s's#o so& *oco -recue&tesA
*or o Bue &o se 9ust'-'ca te&er e& cue&ta co&s')erac'o&es )e
-at'8a. S'& e#/ar8oA $a, a8u&os casosA )e os Bue so&
t?*'cos as tra/es Bue so*orta& 8rIas 6'a9eras , a8u&os
ee#e&tos Bue so*orta& #aBu'&ar'a , eBu'*oA e& os Bue as
estructuras est4& su9etas a co&)'c'o&es )e car8a Bue *ue)e&
ocas'o&ar -aas *or -at'8a.
E& 8e&eraA e )'se@o )e ee#e&tos estructuraes ,
co&e:'o&es Bue Bue)ar4& so#et')os a a acc'+& )e car8as
6ar'a/esA re*et')as u& &I#ero ee6a)o )e 6eces )ura&te su
6')a It'A )e/e $acerse )e #a&era Bue se te&8a u& -actor )e
se8ur')a) a)ecua)o co&tra a *os'/'')a) )e -aa *or -at'8a.
9. GALLA GRGIL
Los *roce)'#'e&tos )e )'se@o )e estas Nor#as so& 64')os
*ara aceros , ee#e&tos estructuraes Bue te&8a& u&
co#*orta#'e&to )Ict'J *or ta&toA )e/er4& e6'tarse to)as as
co&)'c'o&es Bue *ue)a& ocas'o&ar u&a -aa -r48'A taes
co#o e e#*eo )e aceros co& atos co&te&')os )e car/o&oA
a o*erac'+& )e as estructuras a te#*eraturas #u, /a9asA a
a*'cac'+& )e car8as Bue *ro)u0ca& '#*acto '#*orta&teA a
*rese&c'a e:ces'6a )e )'sco&t'&u')a)es e& -or#a )e #uescas
e& a estructura , as co&)'c'o&es )e car8a Bue *ro)u0ca& u&
esta)o tr'a:'a )e es-uer0os e& e Bue a reac'+& e&tre e
corta&te #4:'#o , a te&s'+& #4:'#a sea #u, *eBue@aA ,
so/re to)o )e/er4 e6'tarse a *rese&c'a s'#ut4&ea )e 6ar'as
)e esas co&)'c'o&es.
E& os casosA *oco -recue&tesA e& Bue as co&)'c'o&es )e
tra/a9o *ue)a& *ro6ocar -aas )e t'*o -r48'A se e#*ear4&
#ater'aes )e ata )uct'')a) Bue *ue)a& -u'r a#*'a#e&te
e& *u&tos )e co&ce&trac'+& )e es-uer0osA a a te#*eratura )e
tra/a9o #4s /a9aA o a estructura se )'se@ar4 )e #a&era Bue
os es-uer0os Bue se *rese&te& e& as 0o&as cr?t'cas sea&
su-'c'e&te#e&te /a9os *ara e6'tar a *ro*a8ac'+& )e as
8r'etas Bue caracter'0a& as -aas -r48'es.
1B. OTROS METALES
E& e )'se@o )e estructuras -or#a)as *or #etaes Bue &o
sea& acero se *roce)er4 )e #a&era Bue a estructura
ter#'&a)a te&8a caracter?st'cas *or o #e&os ta&
sat's-actor'as co#o u&a )e acero Bue cu#*a co& os
reBu's'tos )e estas Nor#as e& o Bue res*ecta a esta)os
?#'te )e -aa , )e ser6'c'o. Para eo se to#ar4& e& cue&ta
as caracter?st'cas *ro*'as )e #ater'a e& cuest'+&J a8u&as
)e as #4s '#*orta&tes so&S
a> Pro*'e)a)es #ec4&'cas , cur6a es-uer0oH)e-or#ac'+&J
/> E-ectos )e car8as )e ar8a )urac'+&J
c> E-ectos )e re*et'c'+& )e car8asJ
;% NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS
)> Duct'')a) , se&s'/'')a) a co&ce&trac'o&es )e
es-uer0osJ
e> E-ectos )e so)a)ura e& caso )e e#*earaJ ,
-> Pos'/'')a) )e corros'+&.
La 'sta a&ter'or &o es '#'tat'6aJ )e/er4& co&ocerse to)as
as *ro*'e)a)es &ecesar'as *ara reso6er ca)a *ro/e#a.
11. EHECUCIN DE LAS O?RAS
Estas Nor#as se co#*e#e&tar4& co& as corres*o&)'e&tes
)e a It'#a e)'c'+& )e C+)'8o )e Pr4ct'cas 5e&eraes )e
Ma&ua )e Co&strucc'+& e& Acero )e I&st'tuto Me:'ca&o )e
a Co&strucc'+& e& AceroA A.C. =I.M.C.A.> o )e ECo)e o-
Sta&)ar) Pract'ce -or Stee Cu')'&8s a&) Cr')8esFA
*u/'ca)o *or e I&st'tuto A#er'ca&o )e a Co&strucc'+& e&
Acero =A.I.S.C.>.
11.1 Plan'# , "!1+I'#
Se ea/orar4& *a&os )e a&casA )e -a/r'cac'+& , )e #o&ta9e.
E& os *a&os )e a&cas se '&)'car4& to)os os ee#e&tos Bue
)e/e& Bue)ar a$o8a)os e& a c'#e&tac'+& o e& a estructura
)e co&creto e& a Bue se a*o,e a estructura #et4'caA , Bue
so& &ecesar'os *ara tra&s#'t'r as acc'o&es Bue ca)a u&a )e
eas e9erce so/re a otra.
E& os *a&os )e -a/r'cac'+& =ta#/'3& co&oc')os co#o
*a&os )e taer o )e )etae> se *ro*orc'o&ar4 to)a a
'&-or#ac'+& &ecesar'a *ara a e9ecuc'+& )e a estructura e&
e taerA , e& os )e #o&ta9e se '&)'car4 a *os'c'+& )e os
)'6ersos ee#e&tos Bue co#*o&e& a estructura , se
se@aar4& as 9u&tas )e ca#*o e&tre eosA co& '&)'cac'o&es
*rec'sas *ara su ea/orac'+&. Los *a&os )e -a/r'cac'+& se
*re*arar4& a&tes )e '&'c'ar a -a/r'cac'+& )e a estructura.
Ta&to e& os *a&os )e -a/r'cac'+& , )e #o&ta9e co#o e& os
)'/u9os , esBue#as )e as #e#or'as )e c4cuo )e/e&
'&)'carse as so)a)uras *or #e)'o )e s?#/oos Bue
re*rese&te& cara#e&teA , s'& a#/'8ae)a)esA su *os'c'+&A
)'#e&s'o&esA caracter?st'casA *re*arac'o&es e& e #eta /aseA
etc. Cua&)o sea &ecesar'oA esos s?#/oos se co#*e#e&O
tar4& co& &otas e& e *a&o. E& to)os os casos )e/e&
'&)'carseA co& to)a car')a)A os re#ac$esA tor&'os o
so)a)uras Bue se coocar4& e& e taer , aBueos Bue )e/e&
'&staarse e& a o/ra.
Los )'/u9os )e taer se $ar4& s'8u'e&)o a *r4ct'ca #4s
#o)er&a , e& su ea/orac'+& se te&)r4& e& cue&ta os
-actores )e ra*')e0 , eco&o#?a e& -a/r'cac'+& , #o&ta9e Bue
sea& s'8&'-'cat'6os e& ca)a caso.
11. Ga1&!cac!8n
11.2.1 Enderezado
To)o e #ater'a Bue se 6a,a a ut''0ar e& estructuras )e/e
e&)ere0arse *re6'a#e&teA e:ce*to e& os casos e& Bue *or
as co&)'c'o&es )e *ro,ecto te&8a -or#a cur6a. E
e&)ere0a)o se $ar4 )e *re-ere&c'a e& -r?oA *or #e)'os
#ec4&'cosA *ero *ue)e a*'carse ta#/'3& caorA e& 0o&as
ocaes. La te#*eratura )e as 0o&as cae&ta)asA #e)')a *or
#e)'o )e *roce)'#'e&tos a)ecua)osA &o )e/e so/re*asar
!"3 ] =1.% ^C>.
Los *roce)'#'e&tos a&ter'ores *ue)e& ut''0arse ta#/'3&
*ara )ar co&tra-ec$a a ee#e&tos estructuraes Bue a
reBu'era&.
11.2.2 !ortes
Los cortes *ue)e& $acerse co& c'0aaA s'erra o so*eteJ estos
It'#os se $ar4&A )e *re-ere&c'aA a #4Bu'&a. Los cortes co&
so*ete reBu'ere& u& aca/a)o correctoA '/re )e re/a/as. Se
a)#'te& #uescas o )e*res'o&es ocas'o&aes )e &o #4s )e
. ## )e *ro-u&)')a)A *ero to)as as Bue te&8a&
*ro-u&)')a)es #a,ores )e/e& e'#'&arse co& es#er' o
re*ararse co& so)a)ura. Los cortes e& 4&8uo )e/e& $acerse
co& e #a,or ra)'o *os'/eA &u&ca #e&or )e ". ##A *ara
*ro*orc'o&ar u&a tra&s'c'+& co&t'&ua , sua6e. S' se reBu'ere
u& co&tor&o es*ec?-'coA se '&)'car4 e& os *a&os )e
-a/r'cac'+&.
Las *re*arac'o&es )e os /or)es )e *'e0as e& os Bue se 6a,a
a )e*os'tar so)a)ura *ue)e& e-ectuarse co& so*ete.
Los e:tre#os )e *'e0as Bue tra&s#'te& co#*res'+& *or
co&tacto )'recto t'e&e& Bue *re*ararse a)ecua)a#e&te *or
#e)'o )e cortes #u, cu')a)ososA ce*'a)o u otros #e)'os
Bue *ro*orc'o&e& u& aca/a)o se#e9a&te.
11.2.3 Estructuras soldadas
Las t3c&'cas )e so)a)uraA #a&o )e o/raA a*ar'e&c'a ,
ca')a) )e as so)a)uras , os #3to)os ut''0a)os *ara
corre8'r )e-ectosA estar4& )e acuer)o co& a It'#a 6ers'+&
)e EStructura Xe)'&8 Co)eOSteeFA AXS D1.1A )e a
Soc'e)a) A#er'ca&a )e a So)a)ura =A#er'ca& Xe)'&8
Soc'et,>. ABu? se se@aa& s+o a8u&o )e os as*ectos
*r'&c'*aes.
11.2.3.1 >reparaci"n del material
Las su*er-'c'es e& Bue se 6a,a a )e*os'tar a so)a)ura
estar4& '/res )e costrasA escor'aA +:')oA 8rasaA *'&tura o
cuaBu'er otro #ater'a e:tra@oA )e/'e&)o Bue)ar tersasA
u&'-or#es , '/res )e re/a/asA , &o *rese&tar )es8arra)urasA
8r'etas u otros )e-ectos Bue *ue)a& )'s#'&u'r a e-'c'e&c'a
)e a 9u&ta so)a)aJ se *er#'te Bue $a,a costras )e a#'&a)o
NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS ;1
Bue res'sta& u& ce*'a)o 6'8oroso co& ce*'o )e aa#/reA
u& recu/r'#'e&to a&t'corros'6o )e8a)oA o u& co#*uesto
*ara e6'tar as sa*'ca)uras )e so)a)ura. S'e#*re Bue sea
*os'/eA a *re*arac'+& )e /or)es *or #e)'o )e so*ete
o:'acet'3&'co se e-ectuar4 co& so*etes 8u'a)os
#ec4&'ca#e&te.
11.2.3.2 Armado
Las *'e0as e&tre as Bue se 6a& a coocar so)a)uras )e -'ete
)e/e& *o&erse e& co&tactoJ cua&)o esto &o sea *os'/eA su
se*arac'+& &o e:ce)er4 )e . ##. S' a se*arac'+& es )e
1.. ##A o #a,orA e ta#a@o )e a so)a)ura )e -'ete se
au#e&tar4 e& u&a ca&t')a) '8ua a a se*arac'+&. La
se*arac'+& e&tre as su*er-'c'es e& co&tacto )e 9u&tas
trasa*a)asA as? co#o e&tre as *acas )e 9u&tas a to*e , a
*aca )e res*a)oA &o e:ce)er4 )e 1.. ##.
E& 0o&as )e a estructura e:*uestas a a '&te#*er'eA Bue &o
*ue)a& *'&tarse *or e '&ter'orA e a9uste )e as 9u&tas Bue &o
est3& sea)as *or so)a)uras e& to)a su o&8'tu) ser4 ta
BueA u&a 6e0 *'&ta)asA &o *ue)a '&tro)uc'rse e a8ua.
Las *artes Bue se 6a,a& a so)ar a to*e )e/e& a'&earse
cu')a)osa#e&teA corr'8'e&)o -atas e& e a'&ea#'e&to
#a,ores Bue 1<1% )e 8rueso )e a *arte #4s )e8a)aA ,
ta#/'3& as #a,ores )e 3 ##.
S'e#*re Bue sea *os'/eA as *'e0as *or so)ar se coocar4&
)e #a&era Bue a so)a)ura se )e*os'te e& *os'c'+& *a&a.
Las *artes *or so)ar se #a&te&)r4& e& su *os'c'+& correcta
$asta ter#'&ar e *roceso )e so)a)uraA #e)'a&te e e#*eo
)e *er&osA *re&sasA cu@asA t'ra&tesA *u&taes u otros
)'s*os't'6os a)ecua)osA o *or #e)'o )e *u&tos *ro6's'o&aes
)e so)a)ura. E& to)os os casos se te&)r4& e& cue&ta as
)e-or#ac'o&es *ro)uc')as *or a so)a)ura )ura&te su
coocac'+&.
Los *u&tos *ro6's'o&aes )e so)a)ura )e/e& cu#*'r os
#'s#os reBu's'tos )e as so)a)uras -'&aesJ s' se '&cor*ora&
e& 3stasA se $ar4& co& os #'s#os eectro)os Bue easA , se
'#*'ar4& cu')a)osa#e&teJ e& caso co&trar'oA se re#o6er4&
co& u& es#er' $asta e#*are9ar a su*er-'c'e or'8'&a )e
#eta /ase.
A ar#ar , u&'r *artes )e u&a estructura o )e #'e#/ros
co#*uestos se se8u'r4& *roce)'#'e&tos , secue&c'as e& a
coocac'+& )e as so)a)uras Bue e'#'&e& )'stors'o&es
'&&ecesar'as , #'&'#'ce& os es-uer0os )e co&tracc'+&.
Cua&)o &o sea *os'/e e6'tar es-uer0os res')uaes atos a
cerrar so)a)uras e& co&9u&tos r?8')osA e c'erre se $ar4 e&
ee#e&tos Bue tra/a9e& e& co#*res'+&.
A -a/r'car 6'8as co& cu/re*acas , #'e#/ros co#*uestos
*or 6ar'as *acas o *er-'esA )e/e& $acerse as u&'o&es )e
taer e& ca)a u&a )e as *artes Bue as co#*o&e& a&tes )e
u&'r as )'-ere&tes *artes e&tre s?. Las 6'8as ar#a)as ar8as
*ue)e& $acerse so)a&)o 6ar'os su/co&9u&tosA ca)a u&o )e
eos -a/r'ca)o co#o se '&)'ca e& e *4rra-o a&ter'or.
11.2.3.3 :oldaduras de penetraci"n completa
De/e& /'searse os e:tre#os )e as *acas e&tre as Bue 6a a
coocarse a so)a)ura *ara *er#'t'r e acceso )e eectro)oA
, ut''0arse *aca )e res*a)o oA )e &o ser as?A )e/e Bu'tarse
co& u& c'&ce o co& otro #e)'o a)ecua)o a ca*a '&'c'a )e
a ra?0 )e a so)a)uraA $asta )escu/r'r #ater'a sa&o , a&tes
)e coocar a so)a)ura *or e se8u&)o a)oA *ara o8rar
-us'+& co#*eta e& to)a a secc'+& tra&s6ersa. E& *acas
)e8a)as a to*e e /'se *ue)e &o ser &ecesar'o.
Cua&)o se use *aca )e res*a)o )e #ater'a '8ua a #eta
/aseA )e/e Bue)ar -u&)')a co& a *r'#era ca*a )e #eta )e
a*ortac'+&. E:ce*to e& os casos e& Bue se '&)'Bue o
co&trar'o e& os *a&os )e -a/r'cac'+& o #o&ta9eA &o es
&ecesar'o Bu'tar a *aca )e res*a)oA *ero *ue)e $acerse s'
se )eseaA to#a&)o as *recauc'o&es &ecesar'as *ara &o )a@ar
&' e #eta /ase &' e )e*os'ta)o.
Los e:tre#os )e as so)a)uras )e *e&etrac'+& co#*eta
)e/e& ter#'&arse )e u&a #a&era Bue ase8ure su sa&')a)J
*ara eo se usar4&A s'e#*re Bue sea *os'/eA *acas )e
e:te&s'+&A as Bue se Bu'tar4& )es*u3s )e ter#'&ar a
so)a)uraA )e9a&)o os e:tre#os )e 3sta 'sos , a'&ea)os
co& as *artes u&')as.
E& so)a)uras )e*os'ta)as e& 6ar'os *asos )e/e Bu'tarse a
escor'a )e ca)a u&o )e eos a&tes )e coocar e s'8u'e&te.
11.2.3.) >recalentamiento
A&tes )e )e*os'tar a so)a)uraA e #eta /ase )e/e
*recae&tarse a u&a te#*eratura su-'c'e&te *ara e6'tar a
-or#ac'+& )e 8r'etas. Esa te#*eratura )e/e co&ser6arse
)ura&te to)o e *roceso )e coocac'+& )e a so)a)uraA e&
u&a )'sta&c'a cua&)o #e&os '8ua a es*esor )e a *arte
so)a)a #4s 8ruesaA *ero &o #e&or )e 2. ##A e& to)as as
)'recc'o&esA are)e)or )e *u&to e& e Bue se est4
)e*os'ta&)o e #eta )e a*ortac'+&.
Se e:ce*tIa& os *u&tos )e so)a)ura cooca)os )ura&te e
ar#a)o )e a estructura Bue se 6o6er4& a -u&)'r , Bue)ar4&
'&cor*ora)os e& so)a)uras co&t'&uas rea'0a)as *or e
*roceso )e arco su#er8')o.
E& a ta/a 11.1 se )a& as te#*eraturas #?&'#as )e
*recae&ta#'e&to *ara a8u&os aceros usuaes.
Cua&)o e #eta /ase est3 a u&a te#*eratura '&-er'or a "23
] =% ^C> )e/e *recae&tarse a "!3 ] ="% ^C> co#o #?&'#oA
o a a te#*eratura )e *recae&ta#'e&toA s' 3sta es #a,orA
a&tes )e e-ectuar cuaBu'er so)a)uraA au& *u&tos *ara
ar#a)o.
;" NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS
11.2.3.5 ?nspecci"n
To)as as so)a)urasA '&cu,e&)o os *u&tos *ro6's'o&aesA
ser4& rea'0a)as *or *erso&a ca'-'ca)o.
A&tes )e )e*os'tar a so)a)ura )e/e& re6'sarse os /or)e )e
as *'e0as e& os Bue se coocar4A *ara cerc'orarse )e Bue os
/'seesA $o8urasA etc.A so& correctos , est4& )e acuer)o co&
os *a&os.
Tabla 11.1 Temperatura m4nima de precalentamiento9 en ,rados I 2J!3
1
5rueso #4:'#o )e #eta /ase
e& e *u&to )e coocac'+& )e a
so)a)uraA ## =*u8.>
Proceso )e so)a)ura
Arco e3ctr'co co&
eectro)o recu/'erto Bue
&o sea )e /a9o co&te&')o
)e $')r+8e&o
Arco e3ctr'co co& eectro)o recu/'erto )e /a9o
co&te&')o )e $')r+8e&oA arco su#er8')oA arco
e3ctr'co *rote8')o co& 8ases '&ertesA arco e3ctr'co
co& eectro)o co& cora0+& )e -u&)e&te
Aceros C".( =A31> ,
C!! =A."!>
Aceros C".( =A31>A C";( =A.2">A
5r. (" , .%A , C!! =A."!>
#e&or o '8ua Bue
1!
=
3
<( > N'&8u&a N'&8u&a
#4s )e 1! $asta 3; =
3
<( a 1
1
<" > 3(3 =2%> ";3 =1%>
#4s )e 3; $asta 1( =1
1
<" a "
1
<" > 3;3 =11%> 3(3 =2%>
#a,or Bue 1( = Z "
1
<" > ("3 =1.%> 3;3 =11%>
1
Para aceros Bue &o a*are0ca& e& esta ta/aA 6er AXS D1.1A e& su It'#a 6ers'+&.
U&a 6e0 rea'0a)asA as u&'o&es so)a)as )e/e&
'&s*ecc'o&arse ocuar#e&teA , se re*arar4& to)as as Bue
*rese&te& )e-ectos a*are&tes )e '#*orta&c'aA taes co#o
ta#a@o '&su-'c'e&teA cr4teres o soca6ac'o&es )e #eta /ase.
To)a so)a)ura a8r'eta)a )e/e rec$a0arse.
Cua&)o $a,a )u)asA , e& 9u&tas '#*orta&tes )e *e&etrac'+&
co#*etaA a re6's'+& se co#*e#e&tar4 *or #e)'o )e
e&sa,es &o )estruct'6os. E& ca)a caso se $ar4 u& &I#ero )e
*rue/as &o )estruct'6as )e so)a)uras )e taer su-'c'e&te
*ara a/arcar os )'-ere&tes t'*os Bue $a,a e& a estructura ,
*o)erse -or#ar u&a ')ea 8e&era )e su ca')a). E&
so)a)uras )e ca#*o se au#e&tar4 e &I#ero )e *rue/asA ,
3stas se e-ectuar4& e& to)as as so)a)uras )e *e&etrac'+& e&
#ater'a )e #4s )e "% ## )e 8rueso , e& u& *orce&ta9e
ee6a)o )e as so)a)uras e-ectua)as so/re ca/e0a.
11.2.4 Estructuras remachadas o atornilladas
E uso )e os tor&'os )e ata res'ste&c'a se $ar4 )e acuer)o
co& a It'#a 6ers'+& )e as Es*ec'-'cac'o&es *ara U&'o&es
Estructuraes co& Tor&'os ASTM A3". o A(!% )e
I&st'tuto Me:'ca&o )e a Co&strucc'+& e& AceroA A.C.A o )e
ELoa) a&) Res'sta&ce 7actor Des'8& S*ec'-'cat'o& 7or
Structura Do'&ts Us'&8 ASTM A3". or A(!% CotsFA )e
Co&se9o )e I&6est'8ac'+& so/re Co&e:'o&es Estructuraes
=RCSC>.
11.2.).1 Armado
To)as as *artes )e #'e#/ros Bue est3& e& *roceso )e
coocac'+& )e re#ac$es o tor&'os se #a&te&)r4& e&
co&tacto e&tre s? r?8')a#e&teA *or #e)'o )e tor&'os
*ro6's'o&aes. Dura&te a coocac'+& )e as *artes Bue se
u&'r4& e&tre s? &o )e/e )'stors'o&arse e #eta &' a8ra&)arse
os a8u9eros. U&a co&cor)a&c'a *o/re e&tre a8u9eros es
#ot'6o )e rec$a0o.
Las su*er-'c'es )e *artes u&')as co& tor&'os )e ata
res'ste&c'a Bue est3& e& co&tacto co& a ca/e0a )e tor&'o o
co& a tuerca te&)r4& u&a *e&)'e&te &o #a,or Bue 1S"% co&
res*ecto a u& *a&o &or#a a e9e )e tor&'o. S' a *e&)'e&te
es #a,or se ut''0ar4& ro)a&as e&)urec')as *ara co#*e&sar
a -ata )e *arae's#o. Las *artes u&')as co& tor&'os )e
ata res'ste&c'a )e/er4& a9ustarse *er-ecta#e&teA s'& Bue
$a,a &'&8I& #ater'a co#*res'/e e&tre eas. To)as as
su*er-'c'es )e as 9u&tasA '&cu,e&)o as a),ace&tes a as
ro)a&asA estar4& '/res )e costras )e a#'&a)oA e:ce*tua&)o
as Bue res'sta& u& ce*'a)o 6'8oroso $ec$o co& ce*'o )e
aa#/reA as? co#o )e /asuraA escor'a o cuaBu'er otro
)e-ecto Bue '#*')a Bue as *artes se as'e&te& *er-ecta#e&te.
NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS ;3
Las su*er-'c'es )e co&tacto e& co&e:'o&es *or -r'cc'+&
estar4& '/res )e ace'teA *'&tura , otros recu/r'#'e&tosA
e:ce*to e& os casos e& Bue se cue&te co& '&-or#ac'+& so/re
e co#*orta#'e&to )e co&e:'o&es e&tre *artes co&
su*er-'c'es )e caracter?st'cas es*ec'aes.
De*e&)'e&)o )e t'*o )e co&e:'+& =6er secc'+& ..3.1>A *ue)e
reBuer'rse Bue a os tor&'os A3". , A(!% se es )e u&a
te&s'+& )e a*r'ete &o #e&or Bue a '&)'ca)a e& a ta/a ..1.
Esta te&s'+& se )ar4 *or e #3to)o )e a 6ueta )e a tuercaA
co& u& '&)'ca)or )'recto )e te&s'+&A o co& u&a a6e )e
tuercas ca'/ra)aA o se ut''0ar4& tor&'os cu,o )'se@o
*er#'ta co&ocer a te&s'+& a a Bue est4& so#et')os. Cua&)o
se e#*ea e #3to)o )e a 6ueta )e a tuerca &o se reBu'ere&
ro)a&as e&)urec')asA e:ce*to cua&)o se usa& tor&'os
A(!% *ara co&ectar #ater'a Bue te&8a u& ?#'te )e -ue&c'a
es*ec'-'ca)o #e&or Bue "2. MPa =" ;%% N8<c#K>J e& ese
caso se coocar4& ro)a&as e&)urec')as /a9o a tuerca , a
ca/e0a )e tor&'o.
11.2.).2 1olocaci"n de remaches $ tornillos ordinarios
A30,
Los re#ac$es )e/e& coocarse *or #e)'o )e re#ac$a)oras
)e co#*res'+& u o*era)as #a&ua#e&teA &eu#4t'casA
$')r4u'cas o e3ctr'cas. U&a 6e0 cooca)osA )e/e& e&ar
tota#e&te e a8u9ero , Bue)ar a*reta)osA co& sus ca/e0as e&
co&tacto co#*eto co& a su*er-'c'e.
Los re#ac$es se cooca& e& ca'e&teJ sus ca/e0as ter#'&a)as
)e/e& te&er u&a -or#a a*ro:'#a)a#e&te se#'es-3r'caA
e&terasA /'e& aca/a)as , co&c3&tr'cas co& os a8u9erosA )e
ta#a@o u&'-or#e *ara u& #'s#o )'4#etro. A&tes )e
coocaros se ca'e&ta& u&'-or#e#e&te a u&a te#*eratura &o
#a,or )e 1"23 ] =1%%% ^C>A a Bue )e/e #a&te&erse a &o
#e&os )e ;13 ] =.(% ^C> )ura&te a coocac'+&.
A&tes )e coocar os re#ac$es o tor&'os se re6'sar4& a
*os'c'+&A a'&ea#'e&to , )'4#etro )e os a8u9erosA ,
*oster'or#e&te se co#*ro/ar4 Bue sus ca/e0as est3&
-or#a)as correcta#e&te , se re6'sar4& *or #e)'os acIst'cos
,A e& e caso )e tor&'osA se 6er'-'car4 Bue as tuercas est3&
correcta#e&te a*reta)as , Bue se $a,a& cooca)o as
ro)a&asA cua&)o se $a,a es*ec'-'ca)o su uso. La rosca )e
tor&'o )e/e so/resa'r )e a tuerca &o #e&os )e 3 ##.
11.2.).3 Agu@eros para construcci"n atornillada o
remachada
Los t'*os )e a8u9eros reco&oc')os *or estas Nor#as so& os
est4&)arA os so/re)'#e&s'o&a)osA os aar8a)os cortos , os
aar8a)os ar8os. Las )'#e&s'o&es &o#'&aes )e os a8u9eros
)e ca)a t'*o se '&)'ca& e& a ta/a ..;.
Los a8u9eros ser4& est4&)arA e:ce*to e& os casos e& Bue e
)'se@a)or a*rue/eA e& co&e:'o&es ator&'a)asA e uso )e
a8u9eros )e a8I& otro t'*o.
Los a8u9eros *ue)e& *u&0o&arse e& #ater'a )e 8rueso &o
#a,or Bue e )'4#etro &o#'&a )e os re#ac$es o tor&'os
#4s 3 ## =
1
<; *u8.>A *ero )e/e& taa)rarse o *u&0o&arse a
u& )'4#etro #e&orA , )es*u3s r'#arseA cua&)o e #ater'a es
#4s 8rueso. E )a)o *ara to)os os a8u9eros su/*u&0o&a)osA
, e taa)ro *ara os su/taa)ra)osA )e/e ser cua&)o #e&os
1.. ## =
1
<11 *u8.> #e&or Bue e )'4#etro &o#'&a )e
re#ac$e o tor&'o.
11.2. Tolerancias en las dimensiones
Las *'e0as ter#'&a)as e& taer )e/e& estar '/res )e
torce)uras , )o/eces ocaesA , sus 9u&tas )e/e& Bue)ar
aca/a)as correcta#e&te. E& #'e#/ros Bue tra/a9ar4& e&
co#*res'+& e& a estructura ter#'&a)a &o se *er#'te&
)es6'ac'o&esA co& res*ecto a a ?&ea recta Bue u&e sus
e:tre#osA #a,ores )e u& #'3s'#o )e a )'sta&c'a e&tre
*u&tos Bue estar4& so*orta)os atera#e&te e& a estructura
ter#'&a)a.
La )'sta&c'a #4:'#aA co& res*ecto a a o&8'tu) te+r'caA Bue
se *er#'te e& #'e#/ros Bue te&8a& sus )os e:tre#os
ce*'a)os *ara tra/a9ar *or co&tacto )'rectoA es u&
#'?#etro. E& *'e0as &o ce*'a)asA )e o&8'tu) &o #a,or )e
)'e0 #etrosA se *er#'te u&a )'scre*a&c'a )e 1.. ##A a Bue
au#e&ta a 3 ##A cua&)o a o&8'tu) )e a *'e0a es #a,or
Bue a '&)'ca)a.
11.2." Acabado de bases de columnas
Las /ases )e cou#&as , as *acas )e /ase cu#*'r4& os
reBu's'tos s'8u'e&tesS
a> No es &ecesar'o ce*'ar as *acas )e /ase )e 8rueso &o
#a,or )e .1 ## =" *u8.>A s'e#*re Bue se o/te&8a u&
co&tacto sat's-actor'o. Las *acas )e 8rueso
co#*re&)')o e&tre #4s )e .1 ## =" *u8.> , 1%" ##
=( *u8.> *ue)e& e&)ere0arse *or #e)'o )e *re&sas oA s'
&o se cue&ta co& as *re&sas a)ecua)asA *ue)e&
ce*'arse to)as as su*er-'c'es &ecesar'as *ara o/te&er
u& co&tacto sat's-actor'o =co& as e:ce*c'o&es '&)'ca)as
e& os '&c'sos 11.".1./ , 11.".1.c>. S' e 8rueso )e as
*acas es #a,or Bue 1%" ## =( *u8.> se ce*'ar4&
to)as as su*er-'c'es e& co&tactoA e:ce*to e& os casos
Bue se '&)'ca& e& os '&c'sos 11.".1./ , 11.".1.c.
/> No es &ecesar'o ce*'ar as su*er-'c'es '&-er'ores )e as
*acas )e /ase cua&)o se '&,ecte /a9o eas u& #ortero
)e res'ste&c'a a)ecua)a Bue ase8ure u& co&tacto
co#*eto co& a c'#e&tac'+&.
c> No es &ecesar'o ce*'ar as su*er-'c'es su*er'ores )e as
*acas )e /ase &' as '&-er'ores )e as cou#&as cua&)o
a u&'+& e&tre a#/as se $a8a *or #e)'o )e so)a)uras
)e *e&etrac'+& co#*eta.
;( NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS
11.2.$ *intura
Des*u3s )e '&s*ecc'o&a)as , a*ro/a)asA , a&tes )e sa'r )e
taerA to)as as *'e0as Bue )e/e& *'&tarse se '#*'ar4&
ce*'4&)oas 6'8orosa#e&teA a #a&oA co& ce*'o )e
aa#/reA o co& c$orro )e are&aA *ara e'#'&ar esca#as )e
a#'&a)oA +:')oA escor'a )e so)a)uraA /asura ,A e& 8e&eraA
to)a #ater'a e:tra@a. Los )e*+s'tos )e ace'te , 8rasa se
Bu'tar4& *or #e)'o )e so6e&tes.
Las *'e0as Bue &o reBu'era& *'&tura )e taer se )e/e&
'#*'ar ta#/'3&A s'8u'e&)o *roce)'#'e&tos a&4o8os a os
'&)'ca)os e& e *4rra-o a&ter'or.
A #e&os Bue se es*ec'-'Bue otra cosaA as *'e0as )e acero
Bue 6a,a& a Bue)ar cu/'ertas *or aca/a)os '&ter'ores )e
e)'-'c'o &o &eces'ta& *'&tarseA , as Bue 6a,a& a Bue)ar
a$o8a)as e& co&creto &o )e/e& *'&tarse. To)o e #ater'a
resta&te rec'/'r4 e& e taer u&a #a&o )e *'&tura
a&t'corros'6aA a*'ca)a cu')a)osa , u&'-or#e#e&te so/re
su*er-'c'es secas , '#*'asA *or #e)'o )e /roc$aA *'stoa )e
a'reA ro)'o o *or '&#ers'+&.
E o/9eto )e a *'&tura )e taer es *rote8er e acero )ura&te
u& *er?o)o )e t'e#*o cortoA , *ue)e ser6'r co#o /ase *ara
a *'&tura -'&aA Bue se e-ectuar4 e& o/ra.
Las su*er-'c'es Bue sea& '&acces'/es )es*u3s )e ar#a)o )e
as *'e0as )e/e& *'&tarse a&tes.
To)as as su*er-'c'es Bue se e&cue&tre& a &o #4s )e .% ##
)e )'sta&c'a )e as 0o&as e& Bue se )e*os'tar4& so)a)uras
)e taer o )e ca#*o )e/e& estar '/res )e #ater'aes Bue
)'-'cute& a o/te&c'+& )e so)a)uras sa&as o Bue *ro)u0ca&
$u#os *er9u)'c'aes.
Cua&)o u& ee#e&to estructura est3 e:*uesto a os a8e&tes
at#os-3r'cosA to)as as *artes Bue o co#*o&e& )e/e& ser
acces'/es )e #a&era Bue *ue)a& '#*'arse , *'&tarse.
11.$ M'n%aIe
11.3.1 !ondiciones ,enerales
E #o&ta9e )e/e e-ectuarse co& eBu'*o a*ro*'a)oA Bue
o-re0ca a #a,or se8ur')a) *os'/e. Dura&te a car8aA
tra&s*orte , )escar8a )e #ater'aA , )ura&te e #o&ta9eA se
a)o*tar4& as *recauc'o&es &ecesar'as *ara &o *ro)uc'r
)e-or#ac'o&es &' es-uer0os e:ces'6os. S' a *esar )e eo
a8u&as )e as *'e0as se #atrata& , )e-or#a&A )e/e& ser
e&)ere0a)as o re*uestasA se8I& e casoA a&tes )e #o&tarasA
*er#'t'3&)ose as #'s#as toera&c'as Bue e& tra/a9os )e
taer.
11.3.2 Ancla-es
A&tes )e '&'c'ar e #o&ta9e )e a estructura se re6'sar4 a
*os'c'+& )e as a&casA Bue $a/r4& s')o cooca)as
*re6'a#e&teA , e& caso )e Bue $a,a )'scre*a&c'asA e& *a&ta
o e& ee6ac'+&A co& res*ecto a as *os'c'o&es #ostra)as e&
*a&osA se to#ar4& as *ro6')e&c'as &ecesar'as *ara
corre8'ras o co#*e&saras.
11.3.3 !one.iones pro)isionales
Dura&te e #o&ta9eA os )'6ersos ee#e&tos Bue co&st'tu,e&
a estructura )e/e& soste&erse '&)'6')ua#e&teA o '8arse
e&tre s' *or #e)'o )e tor&'osA *er&os o so)a)uras
*ro6's'o&aes Bue *ro*orc'o&e& a res'ste&c'a reBuer')a e&
estas Nor#asA /a9o a acc'+& )e car8as #uertas , es-uer0os
)e #o&ta9eA 6'e&to o s's#o. As? #'s#oA )e/e& te&erse e&
cue&ta os e-ectos )e car8as *ro)uc')as *or #ater'aesA
eBu'*o )e #o&ta9eA etc. Cua&)o sea &ecesar'oA se coocar4
e& a estructura e co&tra6e&teo *ro6's'o&a reBuer')o *ara
res'st'r os e-ectos #e&c'o&a)os.
11.3.4 Tolerancias
Se co&s')erar4 Bue ca)a u&a )e as *'e0as Bue co#*o&e&
u&a estructura est4 correcta#e&te *o#ea)aA &'6ea)a ,
a'&ea)aA s' a ta&8e&te )e 4&8uo Bue -or#a a recta Bue
u&e os e:tre#os )e a *'e0a co& e e9e )e *ro,ecto &o
e:ce)e )e 1<.%%. E& 6'8as te+r'ca#e&te $or'0o&taes es
su-'c'e&te re6'sar Bue as *ro,ecc'o&es 6ert'ca , $or'0o&ta
)e su e9e sat's-ace& a co&)'c'+& a&ter'or.
De/e& cu#*'rseA a)e#4s as co&)'c'o&es s'8u'e&tesS
a> E )es*a0a#'e&to )e e9e )e cou#&as a),ace&tes a
cu/os )e ee6a)oresA #e)')o co& res*ecto a e9e te+r'coA
&o es #a,or )e ". ## e& &'&8I& *u&to e& os *r'#eros
"% *'sos. Arr'/a )e este &'6eA e )es*a0a#'e&to *ue)e
au#e&tar 1 ## *or ca)a *'so a)'c'o&aA $asta u&
#4:'#o )e .% ##.
/> E )es*a0a#'e&to )e e9e )e cou#&as e:ter'oresA
#e)')o co& res*ecto a e9e te+r'coA &o es #a,or )e
". ## $ac'a -uera )e e)'-'c'oA &' .% ## $ac'a )e&troA
e& &'&8I& *u&to e& os *r'#eros "% *'sos. Arr'/a )e
este &'6eA os ?#'tes a&ter'ores *ue)e& au#e&tarse e&
1.. ## *or ca)a *'so a)'c'o&aA *ero &o )e/e& e:ce)erA
e& totaA )e .% ## $ac'a -uera &' 2. ## $ac'a )e&tro
)e e)'-'c'o.
Los )es*a0a#'e&tos $ac'a e e:ter'or se te&)r4& e&
cue&ta a )eter#'&ar as se*arac'o&es e&tre e)'-'c'os
co'&)a&tes '&)'ca)as e& a secc'+& 1.1% )e as Nor#as
T3c&'cas Co#*e#e&tar'as *ara D'se@o *or S's#o.
NORMAS TCNICAS COMPLEMENTARIAS PARA DISEO Y CONSTRUCCIN DE ESTRUCTURAS METLICAS ;.
11.3. Alineado y plomeado
No se coocar4& re#ac$esA *er&os &' so)a)ura *er#a&e&teA
$asta Bue a *arte )e a estructura Bue Bue)e r'8')'0a)a *or
eos est3 a'&ea)a , *o#ea)a.
11.3." A-uste de -untas de compresin en columnas
Se ace*tar4& -atas )e co&tacto *or a*o,o )'rectoA
'&)e*e&)'e&te#e&te )e t'*o )e u&'+& e#*ea)o =so)a)ura
)e *e&etrac'+& *arc'aA re#ac$es o tor&'os>A s'e#*re Bue a
se*arac'+& e&tre as *artes &o e:ce)a )e 1.. ##. S' a
se*arac'+& es #a,or )e 1.. ##A *ero #e&or )e 1 ##A ,
u&a '&6est'8ac'+& '&8e&'er' #uestra Bue &o $a, su-'c'e&te
4rea )e co&tactoA e es*ac'o e&tre as )os *artes )e/e e&arse
co& 4#'&as )e acero )e 8rueso co&sta&te. Las 4#'&as )e
ree&o *ue)e& ser )e acero )uceA cuaBu'era Bue sea e t'*o
)e #ater'a *r'&c'*a.

Vous aimerez peut-être aussi