Vous êtes sur la page 1sur 13

CHVEZ: UN ESPEJO PARA LA DECADENCIA

DE EUROPA
http://bogs.pubco.es/|uan-caros-monedero/2013/04/02/e-
egado-de-chavez-refexon-mrando-a-a-zquerda-espanoa/
Un mes antes de a muerte de Presdente Chvez, a
oposcn peeaba por ver qun ba a ser e canddato que
contendera contra Ncos Maduro, e Vcepresdente en quen
Chvez haba depostado su confanza potca. Para esa
oposcn, Maduro no pasaba de ser un "autobusero", un
desprecabe traba|ador a quen no ban a permtr acceder a
Paaco de Mrafores. Los mones de venezoanos que
assteron a a capa ardente cambaron as tornas de
debate. La dscusn pas a protagonzara una vergonzante
huda: todos, en esa oposcn que se as prometa feces con
Chvez enfermo, eyeron ese masvo apoyo de un puebo en
a cae a su desaparecdo comandante como a garanta de
una sonora derrota anuncada. Maduro ba a ganar an ms
votos que su mentor.
So "n extrems", Capres acept vover a presentarse,
aunque de|ando una puerta aberta para retrarse s as
encuestas de tmo momento confrmaban un nuevo
revocn. Como agunos medos recogeron, Chvez, como un
Mo Cd carbeo, ganaba una nueva bataa ahora en
ausenca. Uno de os emas de a oposcn en a campaa de
octubre en a que Capres perdi por 11 puntos !E"
#uto$%s de" pro&reso'() de*#$# p#so # un irni+o
+o,ent#rio de" pue$"o de ro*o: !E""os tendr-n e"
#uto$%s) pero e" +ondu+tor es nuestro'. Co,o p"#nte
e" pro/esor I&"esi#s) si C0-1e2 1i1o er# pe"i&ros)
,uerto er# in1en+i$"e.
En un mundo saturado audovsuamente, no es senco
expcar por qu a fgura de Hugo Chvez ogr abrrse un
hueco y generar tanta dscusn fuera de Venezuea. Es
ndudabe que e pas carbeo, antes conocdo soamente por
"#s !,isses') "#s te"eno1e"#s 3 e" !est-4$#r#to4d#,e4
dos' de "os /un+ion#rios de "# petro"er# 5ue 1i#*#$#n
por e" ,undo +on #ires de nue1o ri+o) p#s # ser
+ono+ido por otro tipo de #suntos so$re "os 5ue) s"o
+on es/uer2o) "# i25uierd# pod6# #$stenerse. Mentras
Europa abrazaba con vergenza a Tercera Va, Venezuea se
atreva a resuctar e socasmo; mentras Europa se someta
sumsamente a dobe mandato de Aemana y de os EEUU,
Venezuea eevaba e tono de dscurso antmperasta y e
deca a Bush de a guerra de Irak que ba de|ando un
pestente oor a azufre a donde se paraba; ,ientr#s
Europ# 1e6# de+"in#r su p#pe" en e" ,undo) un#
A,7ri+# L#tin# +#d# 1e2 ,-s inte&r#d# de*#$# de ser
ese p#tio tr#sero 5ue "# +onden # "# so"ed#d dur#nte
dos+ientos #8os9 ,ientr#s Europ# 1e6# "#n&uide+er su
de,o+r#+i#) 3 sus po"6ti+os se +on1ert6#n en un
pro$"e,# p#r# "# po$"#+in) Vene2ue"# +on/i#$# en su
pue$"o p#r# 0#+er un# nue1# Constitu+in) +re#r
estru+tur#s p#rti+ip#ti1#s e) in+"uso) in1ent#r un#
nue1# /or,# de Est#do e" Est#do +o,un#"( para r
superando os cueos de botea de as caducas formas
potcas estataes beraes. Mentras Europa se resgnaba a
votar entre dos opcones potcas cuas dntcas, cada
eeccn en Venezuea tena a confrontacn que expresa a
pugna entre modeos reamente dferentes. :ientr#s
Europ# +#6# $#*o e" #$r#2o neo"i$er#" +o,o si de un
/#;tu, di1ino se tr#t#r#) Vene2ue"# +on1en+6# #
A,7ri+# L#tin# en e" :#r de" P"#t# p#r# #+#$#r +on e"
tr#t#do de "i$re +o,er+io ALCA( 3 +o,en2#r un#
rein1en+in postneo"i$er#" 3 n#+ion#"4popu"#r de sus
p#6ses. C0-1e2) #de,-s) predi+#$# +on e" e*e,p"o. La
Europa que hoy cama a Aemana por su favor est ben e|os
de a Venezuea que no dud en ayudar a os pases
atnoamercanos con probemas (Argentna, Bova, Ecuador,
Cuba, Ncaragua, e Carbe de haba ngesa). Amrca Latna,
hoy, crece. Europa se hunde. :er;e" no es C0-1e2.
|uan Barreto / AFP
Noticia de unos medios todava libres de toda sospecha
So con a desaparcn fsca de Chvez, parecen haberse
voado agunos veos acerca de su persona y de os ogros
acanzados durante a tma dcada. La Puerta de So de
Madrd ena de gente dndoe su ads es una magen dfc
de pensar hace tan so 5 aos. I&u#",ente es di/6+i"
en+ontr#r un# /i&ur# p%$"i+# ,-s insu"t#d#)
ter&i1ers#d# 3 esti&,#ti2#d# en "# 0istori# re+iente. Si
0u$ier# 5ue es+o&er un #sunto en e" +u#" "os ,edios de
+o,uni+#+in de,ostr#ron por e<+e"en+i# su +ondi+in
,er+en#ri#) C0-1e2 ser6# e" e*e,p"o per/e+to. As fue
cuando os medos ceebraron e gope que e do a patrona
en 2002 (y que mpd su puebo saendo a a cae a
rescataro). Tambn cuando se descontextuazaban sus
ntervencones para hacere parecer un excntrco, o cuando
se nnguneaban sus xtos socaes o potcos (como ograr
reunr a todos os Presdentes y |efes de Estado
atnoamercanos en a CELAC o reducr a a mtad a pobreza
o afabetzar a su puebo). No menos reevante cuando se
present a mpertnenca de un rey en pena dgestn
postamuerzo (tuteando a Presdente de otro pas a a
borbnca manera y mandndoe caar con maneras propas
de su formacn en e entorno drecto de dctador Franco)
como una hazaa bca heroca. Sn ovdar e daro que
escrb e ms extoso manua de esto de os perodstas
evando a portada un faso Chvez entubado, o a decena de
veces que e daro monrquco por exceenca mat a Chvez,
o enterr en La Habana o anunc a guerra cv que estaba
a caer cada semana y a a que todava, en esos saones, se a
espera certo es que sn mucha prsa.
La lectura socialdemcrata de Chvez
La Venezuea bovarano no nteres ncamente a a
zquerda espaoa. Prncpamente porque no a entend. E
azamento de Chvez en 1992 contra Caros Andrs Prez fue
nterpretado en Espaa desde e prsma de un PSOE que haba
recbdo ayuda de corrupto Presdente venezoano (termnara
hudo tras ser |uzgado en e goberno de Cadera). =e"ipe
>on2-"e2) 5ue 3# est#$# prep#r#ndo su /uturo +o,o
#&ente e+on,i+o de "#s &r#ndes /ortun#s
"#tino#,eri+#n#s) present # C0-1e2 +o,o un
!+#r#pint#d#' 3 # CAP +o,o un# 16+ti,# de" tr#di+ion#"
&o"pis,o ,i"it#r "#tino#,eri+#no. Aun5ue 4est# er# "#
1erd#d4 su #,i&o de "# Intern#+ion#" So+i#"ist#
,#nd#r# #" e*7r+ito disp#r#r +ontr# e" pue$"o 5ue $#*
de "os +erros en 1?@? en protest# por un #*uste de" =:I
p#re+ido # "os 5ue #0or# su/ri,os en e" Sur de Europ#.
Adems, a mrada espaoa sobre Amrca Latna, ncuda a
de a zquerda, sempre ha tendo ese sesgo eurocntrco de
quen se ha credo pas centra y piens# 5ue "os p#6ses de"
sur no p#s#n de rep%$"i+#s $#n#ner#s. L#s 5ue nos
re+i$ieron +on "os $r#2os #$iertos +u#ndo "#
de,o+r#+i# perdi "# &uerr# +i1i" en 1?A?. Un# /or,#
po+o suti" de intent#r o+u"t#r nuestr# +ondi+in) en
1erd#d) de reino $#n#nero.
Chvez comienza cuando la historia se termina
Chvez gana as eeccones de 1998. Las ganas de cambo
eran grandes, pero a desconfanza tambn. Chvez sac un
enorme margen a canddato de a derecha pero a abstencn
super e 50%. A sar de a crce por e evantamento de
1992 -cump dos aos de prsn que, undo a un famoso
"por ahora", o convrteron en e referente de cambo-
convenc a a zquerda venezoana de que a sada era
eectora (haba una fuerte ncnacn todava haca a ucha
armada).
La transcn paradgmtca propa de a poca tambn afect
a a Venezuea que encuentra Chvez. Es e momento de a
desaparcn de a URSS, de fracaso de a ucha armada en
cas todo e mundo, de a hegemona neobera, de fn de a
hstora, de a entrega de a socademocraca a os brazos de
neoberasmo ba|o a frmua de a tercera va, de a crss de
mundo de traba|o y de a constatacn de a crss ecogca.
Sn modeo a mtar y sn ho|a de ruta cara, Chvez, a
dferenca de Lenn, no va conducr su proceso de cambo
sobre os hombres de un terco. Bo"61#r 4un "i$ert#dor4)
Z#,or# 4un +#,pesino # +#$#""o4 3 Si,n Rodr6&ue2
4un pens#dor +o,pro,etido +on "# tr#ns/or,#+in
so+i#"4 son "#s re/eren+i#s nteectuaes de un proceso que,
desde e prmer momento, va a r perfndose ms por sus
enemgos que por sus tercos.
|oe Saget / AFP
El chavismo: un pensamiento nacido de la prctica
Lo que se defne como "chavsmo" tene como fondo a
dentdad nacona-popuar eda en Bovar, e compromso
con os de aba|o que defne Ezeque Zamora, e
expermentasmo de Rodrguez ("Inventamos o erramos") y e
nternaconasmo de Mranda, todo ba|o e are de fama de
a emancpacn propa de a zquerda csca. Pero estas
ecturas sempre fueron confrontadas con hechos concretos
que fueron marcando e pensamento de Chvez. De
evantamento de 1992 (y de su fracaso), Chvez sacara a
necesdad de una nueva forma de partdo dferente a os que
combata (AD y COPEI). Iguamente vene de ah a necesdad
de cambar as estructuras potcas, convocando para eo a
un nuevo consttuconasmo (superador de
consttuconasmo neobera de as tmas dcadas). De a
confrontacn eectora de 1998 vendra a necesdad de
nuevas eyes que cambaran a composcn econmca de
case de pas. E gope de Estado de 2002 termn de aentar
acerca de mperasmo y de a necesdad de #r,#r #"i#n2#s
5ue i,pidier#n #&resiones #uspi+i#d#s por "os EEUU 3
en #5u7" +#so) por "# Esp#8# de A2n#r(. La constatacn
de que con e aparato de Estado heredado era mposbe
p#&#r "# deud# so+i#" tra|o consgo a creacn de as
msones, unas potcas pbcas partcpadas popuarmente.
Un proceso de cambo radca que se postua pacfco (aunque
armado, como exgenca debda a comportamento secuar de
EEUU en a regn) necesta un pue$"o +on +ons+ien+i#. De
ah vene e enorme gasto soca en educacn, en a
construccn de escueas y unversdades, en bros y en
nformtca.
En 2005, Chvez entend que e dbu|o de todos os
probemas anterores se amaba captasmo. Y ah perf su
propuesta, que no fue e "chavsmo" sno e "socasmo",
trascendendo a su persona y evtando, en un gesto de
enorme generosdad, que, como ocurrera con e peronsmo,
hubera segudores de todos os coores: aunque huberan
poddo exstr chavstas de derechas, no puede haber
socastas de derechas. Esta condcn vvenca de
"chavsmo", es decr, e no depender de nnguna teora o de a
nterpretacn de a msma, es tambn un eemento que
refuerza e mantenmento de proceso an en ausenca de
der.
Chvez: mito, realidad e identidad de Nuestramrica
Es evdente que Chvez sempre ha sdo mto. En un pas roto
por as meddas de a|uste (mutpquen os tres aos de crss
que eva Espaa y Portuga por ses y sabrn e estado de
Venezuea cuando Chvez eg a poder), e puebo so
estaba dspuesto a creer en aguen que pudera prometer y,
por aguna cuadad extraordnara (por e|empo, haber
partcpado en un evantamento y haber asumdo toda a
responsabdad), cumpr. S a Espaa actua presenta a os
potcos como e prncpa probema de pas, no es entonces
norma que os deres aternatvos sagan de a necesdad de
superar esa potca? Eso expca a maa prensa de Chvez
ante os potcos tradconaes (Chvez representa a promesa
de que tendrn pronto que buscar traba|o), pero no expca
por qu e puebo cansado de as mentras ha comprado as
que hacen referenca a Chvez.
L# r#+ion#"id#d) t#n europe#) es un# re/"e<in so$re "#
,uerte) so$re "# tr#&edi# de nuestr# /initud) so$re e"
de1enir de" ser 0#+i# "# des#p#ri+in. L# r#+ion#"id#d
no sue"e +on1o+#r po"6ti+#,ente re+orde,os e"
/r#+#so de" p#triotis,o +onstitu+ion#" 5ue 5uiso
popu"#ri2#r H#$er,#s( por5ue ,orir por #de"#nt#do no
+on1o+#. E" ,ito) por e" +ontr#rio) in1it# # super#r "#
,uerte) in+orpor# "os superpoderes de "#
tr#s+enden+i#) nie&# e" /in#" de "# 1id# 3 #$re todos "os
0ori2ontes. E" ,ito es e" +o,$usti$"e por e<+e"en+i# de
"# esper#n2#) espe+i#",ente p#r# "os 5ue 0#$6#n
perdido tod# esper#n2#. Europ# si&ue sin entender # "#
A,7ri+# ,esti2#) &o"pe#d# por e" s#5ueo de dos
+ontinentes 4e" indio 3 e" ne&ro4) +onstruid# so$re "#
+er+#n6# de" 0er,#no 3 e" #,i&o 3 no so$re "#
+ondi+in #$str#+t# e i,person#" de" /un+ion#rio. Una
Amrca barroca y mgca, turbuenta, apasonada, excesva,
travesa y sensua, que vve a da -sn futuro- porque se e
despo| de a posbdad de a prevsn soca. Europa no
entende a otredad de contnente y, por eso, sempre o ha
desprecado con a autosufcenca de que sempre ha puesto
nombres y no se ha dado cuenta de que tambn ha sdo
nombrado (ah estn, en nuestro pas, os "hspanstas", |unto
a os probemas de Espaa para encontrar su propo nombre).
Chvez, poeta popuar (de |oven e|erc de rapsoda en os
anos, una suerte de versoar en e campo venezoano), puso
nombre a muchas cosas. Por e|empo, camb e nombre a
Venezuea y pas a denomnara Repbca Bovarana de
Venezuea (Nada muy dstnto hzo a repbca espaoa
cambando a condcn de reno de pas en 1931). Nomn e
ALBA, a CELAC, a UNASUR. Tambn a Mr. Danger o a azufre
de a trbuna de Nacones Undas. Constru3 i&u#",ente
un# identid#d in+"u3ente p#r# un pue$"o 5ue 0#$6#
renun+i#do # "# identid#d de" p#6s p#r# #$r#2#r un#
identid#d "o+#" propa de as nuevas comundades (producto
de desarrosmo petroero de os sesenta). Los barros pobres
que rodean Caracas armaron una prctca potca y soca
parecda a a de os movmentos chabostas de Espaa en as
postrmeras de franqusmo. La dferenca est en que en a
transcn espaoa, esos movmentos fueron ncorporados a
os ayuntamentos democrtcos, ovdando su gca
comuntara y su dentdad barra, asumendo fnamente a
gca vertca y autortara de Estado posfranqusta. En a
Venezuea de Chvez, esos barros no perderan su dentdad
oca, sno que nfuyeron en a propuesta de Estado comuna
que est defnndose en e pas.
As, a partcpacn propa de os barros se confgur en a
reconstruccn de a potca chavsta frente a a
representacn propa de a potca nsttucona. L#
/or,#+in popu"#r Ce" s#$er n#+ido de "# 1id#
+o,unit#ri#4 se +on/ront +on "# uni1ersid#d e"itist#
5ue) de t#nto +reerse !superiores') se #"e*#ron de"
pue$"o 3 1i1ieron) +o,o "os /#"sos s#$ios de SDi/t) en
"#s nu$es. La propedad soca se defend frente a a
propedad prvada e, ncuso, frente a a propedad estata. Por
tmo, e contro soca, en forma de "contraora soca", se
hara vaer frente a as formas tradconaes de deegacn
potca. En defntva, fueron as organzacones comuntaras
as que empazaron a Estado para que a dentdad de a
nueva Venezuea concdera con a dentdad de os barros: a
ucha por a desguadad, a apeacn a a patra grande de
Bovar y e socasmo, cementos de ese encuentro que crece
de aba|o a arrba. Puede entender a zquerda espaoa que
o que despreca como "popusmo" es, en verdad, a
posbdad de renventar a potca entre un momento
desttuyente que no termna de trunfar y un momento
consttuyente que no termna de egar?
|uan Barreto / AFP
El legado de Chvez y los retos de Nicols aduro: la
reinvencin de la iz!uierda en "mrica latina
Ou pas para que a democratzacn ncada en Venezuea
y propagada por e resto de Amrca Latna no fracasara?
Ou eementos actuaron para que a suerte de contnente y
de os deres aternatvos no se reptera? Por qu en esta
ocasn ganaron os ndos?
Es ndudabe que e azar tene su parte en esta hstora.
Porque es una hstora mpusada por una persona capaz de
poner detrs de a todo un puebo. S ago e hubera
ocurrdo a Chvez en agn momento de estos 14 aos, a
hstora se habra escrto de otra manera. Mentras Espaa
sgue anheando convertr en potca e extraordnaro mpuso
de 15M, Venezuea se rearm potcamente con un referente
caro. En e proceso venezoano se deron os tres eementos
gcos que seaa Maquaveo para e cambo soca:
condcones ob|etvas, derazgo y conscenca popuar de a
necesdad de cambo. Las condcones ob|etvas estaban
maduras haca tempo. La conscenca popuar era un
maestar prepotco. E der Chvez referenc a pas y
termn de potzar a puebo para que adqurera a
concenca necesara.
Pero a ado de o azaroso y de a fgura de der, hay otros
eementos ausentes en otros momentos de a hstora y que
marcan a pauta. En prmer ugar, e cambo potco se ha
hecho con redstrbucn de a renta, o que ha ampado
consderabemente a base soca. En segundo ugar, a
transformacn, e|os de prescndr de a democraca, a
ampaba, tanto en trmnos eectoraes (termnaba con e
fraude, una constante hoy en Mxco o Coomba, pero
tambn en a Espaa que ncumpe os programas
eectoraes), como en partcpacn popuar horzonta. En
tercer ugar, os cambos venan acompaados por cambos
smares en otros pases de entorno. Hasta a fecha, a
connvenca so se haba dado entre fuerzas de a derecha o
dctatoraes (recurdese e Pan Cndor). En cuarto ugar, e
cambo de rgmen se ha hecho sn a exstenca smbca de
un enemgo que radcace a as cases medas, como hzo e
comunsmo y a URSS en os aos trenta. Por tmo, e
cambo ha vendo acompaado de a entrega de una nueva
dentdad que, a tempo que ha sumado as exstentes con
arrago popuar, ha engarzado a os nuevos su|etos en una
aventura potca de mayor caado que, de momento, ha
contamnado a todo e contnente atnoamercano.
Conclusin: Chvez como poder constituyente
L# ,ir#d# disp"i+ente de "# i25uierd# esp#8o"# #
C0-1e2 se 0# #r,#do desde "# i&nor#n+i#. E" !C0-1e2
no ,e &ust#' 0# sido +onstruido +on /ri1o"id#d) +o,o
si "os ,edios tr#di+ion#"es ,ere+ier#n es# in/"uen+i#.
L# i25uierd# esp#8o"# no 0# podido de$#tir e" pro+eso
1ene2o"#no) ""en# de pre*ui+ios 0istri+os tr#s"#d#dos 3
de,#si#do re07n de "# #rro&#n+i# euro+7ntri+# propi#
de" pens#,iento +o"oni#" 5ue +ree 5ue "o 5ue 1#"e p#r#
su entorno es dire+t#,ente e<port#$"e 3
uni1ers#"i2#$"e.
Esto no sgnfca, en modo aguno, que Venezuea deba ser un
modeo para a Europa en crss. Sera repetr, ahora en a
dreccn contrara, e error que comet a zquerda
atnoamercana en e sgo XX. Copar as respuestas es,
cuando menos, perezoso. Pero gnorar as preguntas es an
ms descabeado. Venezuea ha sado de neoberasmo, ha
naugurado un nuevo consttuconasmo, ha sacado a a mtad
de pas de a pobreza, ha ogrado a menor desguadad de
contnente, ha construdo en e tmo ao 200.000 vvendas,
ha ncorporado a derecho de pensn a dos mones de
ancanos, ha evado mdcos a donde nunca estuveron, ha
coocado a pas en a fran|a de ato nve de ndce de
desarroo humano de PNUD, es e qunto pas de mundo en
estudantes unverstaros, ha ncorporado a as mu|eres a a
vda soca y potca (y ha de|ado de promover que sean
smpemente msses), ha mpusado una ntegracn regona
basada en a compementaredad y no en a competenca, ha
ayudado a os pases de entorno a superar probemas
econmcos puntuaes (o que hoy, como decamos, e pde
Europa a Merke). Chvez ha sdo un Presdente con una
espectacuar capacdad para desarroar e pensamento
crtco y a prctca aternatva, para superar e abandono
hstrco de as dferentes cuturas atnoamercanas, para
avanzar haca a superacn de coonasmo, para ae|ar e
pegro de a guerra y para ayudar en a ucha contra e
cambo cmtco (es un pas exportador de petreo que, a
dferenca de EEUU, ha frmado y cumpe con os Protocoos
nternaconaes).
E popusmo es e e|ercco de a potca que meda entre
unas estructuras caducas que no termnan de marcharse y
una estructuras prometedoras que no termnan de venr
(sobre todo, porque son teora y an no prctca). Crtcaras
desde o que exste, como hace con frecuenca a zquerda
europea (y, en concreto, a espaoa), es una sea ms de
agotamento y a fata de deas de nuestro contnente. No hay
mayor hpocresa que a acusacn a Chvez de haber
poarzado e pas -de haber potzado a os pobres- gnorando
que tambn estaba poarzado cuando cas sete de cada dez
carecan de futuro. Hpcrtas que so ven a ucha de cases
cuando es e puebo e que muestra su fuerza.
E equbro entre e "hperderazgo" -necesaro para
renventar a puebo fragmentado y sar de modeo
neobera- y a devoucn de poder a puebo conscente y
organzado era a tarea centra de Chvez. A veces caa de
ado de poder persona (y as se o crtcamos desde e Centro
Internacona Mranda). Pero, por o genera, a apuesta que se
consodaba era de puebo. S otras revoucones fracasaron
por acaar as crtcas, a revoucn bovarana apost por a
crtca y a autocrtca. Por eso es una revoucn aegre.
Chvez mpus a su pas a as puertas de ago nuevo. No e
do tempo. Ahora es e momento de Ncos Maduro y de todo
un puebo a cua e d|o su Presdente antes de despedrse:
"Ya todos son Chvez". Durante un cuarto de sgo, d|mos,
desde a derrota, que a tma utopa a haba construdo
Thatcher hacendo posbe o mposbe. Hoy Espaa vve a
utopa neobera de a contrarrevoucn. Chvez, por su
parte, ha roto todos os con|uros que condenaban a Amrca
Latna y ha construdo otra utopa: sar de neoberasmo en
nombre de un socasmo dferente. Va sendo hora de que a
zquerda espaoa mre con humdad o que ha construdo a
Venezuea bovarana.
|uan Barreto / AFP
Orea, cuando Chvez cog e pas en 1998 a stuacn
era a sguente (segn CORDIPLAN): 80% de pobreza,
39% de pobreza extrema, 14% de ndgentes, 15% de
desempeo, 50% de empeo nforma, 37% de
desnutrcn, 30% de desercn escoar. Sn contar, que
para 1998 e promedo de nfacn en os 4 aos de
goberno de Rafae Cadera fue de 104,5%. Hoy, as cfras
son as sguentes: segn a CEPAL, a pobreza se ubca
en Venezuea en un 29,5%, a pobreza extrema
dsmnuy a un 10,7%, e desempeo ronda por e orden
de 8,3%, a nfacn se ha reducdo a un 20,1% (sgue
sendo muy ata), a desnutrcn nfant dsmnuy a un
3,7% y a desercn escoar se redu|o a 0,5%. Y, esto se
ogr en tan so 8 aos cuando a partr de 2003 en
Venezuea empezaron a mpementarse as amadas
"Msones Socaes". Creo, que sera |usto resatar, por o
menos, estos ogros de a "revoucn bovarana". Eso,
es o que os sectores ogarcas en Venezuea no e
perdonarn nunca a Chvez: haber democratzado a
dstrbucn de a rqueza que produce en Venezuea a
renta petroera, a a que antes de 98 un ampo y
mayortaro sector de a pobacn no tena acceso

Vous aimerez peut-être aussi