Kapturnica (Sarracenia) - rodzaj rolin owadoernych z rodziny kapturnicowatych (Sarraceniaceae), obejmujcy 8 (w niekt!rych botanik!w "") atunk!

w oraz wiele pod atunk!w, odmian i hybryd# $oliny bardzo %atwo &i' krzyuj, a ob&zar wy&t'powania wielu atunk!w w duej mierze &i' pokrywa, co &kutkuje du liczb r!nych mie&za(c!w# )azwa rodzajowa &arracenia pochodzi od nazwi&ka *rancu&kie o lekarza, naukowca i przyrodnika +ichela Sarrazina# Sarrazin podcza& wieloletnie o pobytu w Kanadzie pod koniec ,-.. wieku jako pierw&zy wy&%a% do /uropy ywe okazy S# purpurea, kt!re opi&a% 0o&eph 1itton de 2ourne*ort# 3y&t'powanie i rodowi&ko Kapturnice wy&t'puj %!wnie w po%udniowo-w&chodniej cz'ci Stan!w 4jednoczonych# 0edynie S# purpurea, kt!ra toleruje ch%odniej&zy klimat, ronie take na p!%nocy i zachodzie kraju, w okolicy 3ielkich 0ezior i Kanadzie# )iekt!re pod atunki i odmiany mona &potka5 bardziej w %'bi ldu, np# na !rzy&tych ob&zarach 6ppalach!w# 7b&zar wy&t'powania obrazuje mapa po prawej &tronie poniej# )aturalne rodowi&ko kapturnic to &tale podtopione mokrad%a, ba na, tereny trawia&te, brze i zbiornik!w wodnych i &trumieni# $oliny ro&n na kwanych lebach, opartych na pia&ku, tor*ie i tor*owcu, ubo ich w &k%adniki odywcze# 1re*eruj miej&ca z du iloci mocne o, bezporednie o &%o(ca# $o&n na ob&zarach, dzie panuje wyra8ny podzia% p!r roku na lato i zim'# 3y ld roliny Kapturnice to roliny wieloletnie, *ormuj po&ta5 przyziemnych rozet z%oonych z lici przek&zta%conych w pu%apki# 9icie maj k&zta%t pod%unych, wy&okich, rurkowatych dzbank!w, przypominajcych wy ldem wyd%uony lejek# 4wykle ro&n pionowo lub prawie pionowo do !ry, jedynie dwa atunki (S# purpurea i S# p&ittacina) maj dzbanki ro&nce p%a&ko przy ziemi, z lekko wznie&ionymi ko(cami# 3ielko5 dzbank!w waha &i' zalenie od atunku od ": do ";: cm# )a ko(cu dzbanka znajduje &i' p%at zwany kapturem lub pokrywk# 0e&t ona nieruchoma i o&adzona na mniej lub bardziej wyra8nej w&kiej kolumnie# )a przedniej cz'ci dzbanka znajduje &i' inny &p%a&zczony, wyd%uony p%at zwany &krzyde%kiem (ala), kt!re o wielko5 r!ni &i' w zalenoci od atunku i warunk!w, w jakich ronie rolina# <zbanki zwykle yj jeden rok (u S# purpurea & to cz'&to dwa lata)# 4wykle w okre&ie zimowe o &poczynku u&ychaj, a na&t'pnej wio&ny rolina wypu&zcza nowe, wi'k&ze pu%apki# <wa atunki (S# *la=a i S# oreophila) opr!cz owadoernych dzbank!w re ularnie wytwarzaj pod koniec &ezonu nieowadoerne, &p%a&zczone, wyd%uone liciopodobne &truktury, tzw# *yllodia# S to zmody*ikowane o onki liciowe, okrelane cza&em terminem >licie zimowe>, dy pozo&taj zielone przez okre& &poczynku# 1odziemn cz'5 roliny &tanowi k%cze (podziemna %ody a), od kt!re o odchodz korzenie wizkowe# K%cze bardzo %atwo &i' dzieli i zwykle po&iada kilka &tok!w wzro&tu# ?moliwia te rolinom przetrwanie nie&przyjajcych warunk!w, okre&u zimowe o i poar!w# Kwiaty pojawiaj &i' zwykle wcze&n wio&n lub w rodku lata (marzec - czerwiec), przed lub w trakcie wytwarzania pierw&zych po zimowaniu dzbank!w# +aj charaktery&tyczny, para&olowaty k&zta%t, @-": cm rednicy i A p%atk!w# 1rzybieraj barw' czerwon, !%t, bia% lub zielonkaw# $o&n pojedynczo na wy&okich p'dach kwiatowych, by uchroni5 zapylajce je owady ( %!wnie p&zczo%y) przed &chwytaniem w pu%apki#

+echanizm polowania Kapturnice wabi owady ja&nym ubarwienieniem dzbank!w i wydzielanym nektarem# S%odka ciecz romadzi &i' na kraw'dziach pokrywki i li&kiej, wywini'tej kraw'dzi dzbanka, a cza&ami je&t te obecna na kraw'dzi &krzyde%ka# Sp!d pokrywki pokrywaj &kierowane w d!% w%o&ki, kt!re kieruj owady do rodka pu%apki# <zbanek wewntrz &wojej !rnej cz'ci je&t pokryty li&k, wo&kowat &ub&tancj, kt!ra utrudnia poru&zanie &i' i utrzymanie przyczepnoci# 7*iara &pada do niej po%oonej cz'ci, wype%nionej enzymami trawiennymi, kt!re rozk%adaj jej cia%o# Bcianki dzbanka w tej cz'ci & pozbawione wo&kowe o nab%onka, dzi'ki czemu &k%adniki odywcze & %atwiej wch%aniane przez rolin'# 1ancerzyki zwykle nie & trawione i z cza&em wype%niaj dzbanek# Kapturnica 1o lewej S# purpurea, po prawej S# leucophylla Cr!d%oD +eyer& Kon=er&ation&-9eEikon, "F;A r#G SkanD hddk Hodowla 3il otno5 powietrzaD I:-J:K# Kapturnice toleruj wil otno5 pokojow, ale lepiej czuj &i' w nieco wy&zej# )ie zaleca &i' jednak bardzo wy&okiej wil otnoci, jaka panuje np# w terrarium# Bwiat%oD due iloci pe%ne o, bezporednie o &%o(ca, minimum "; odzin dziennie# 4alecane je&t po%udniowe okno, a od wio&ny do je&ieni hodowla przez ca% dob' na dworze# 2emperaturaD latem ;:-@ALM, zim :-"ALM# 1od%oeD kwany tor* z ruboziarni&tym pia&kiem iNlub perlitem ("D", "D"D")# 1odlewanieD pod%oe ca%y cza& mokre# 1odlewanie przez pod&ikanie# 7kre& &poczynkuD od p!8nej je&ieni (li&topad) do wcze&nej wio&ny (marzec)# 3raz ze &kracajcym &i' dniem i zmniej&zajc &i' iloci wiat%a roliny wchodz w &tan &poczynku# <op!ki temperatura nie &pada poniej :LM, mona trzyma5 roliny na dworze# Kapturnice mona przezimowa5 w dowolnym miej&cu, dzie panuje temperatura poniej "ALM# +oe to by5 &trych, piwnica, ara, itp# Mza&ami wy&tarczy parapet i nie&zczelne okno# 7&tatecznie mona przezimowa5 rolin' w lod!wce, wk%adajc j wczeniej do *oliowe o worka z dziurkami# Kapturnica zim nie wyma a mocne o wiat%a, ale wp%ywa ono korzy&tnie na zimowanie, zw%a&zcza jeli rolina je&t przechowywana w temperaturze powyej ":LM# .m ni&za je&t temperatura zimowania, tym mniej potrzeba wiat%a# +oe to by5 wiat%o dzienne, a w pomie&zczeniu bez okna - wiat%o ze &%abej ar!wki ener oo&zcz'dnej# 3 okre&ie &poczynku o raniczamy podlewanie, pod%oe powinno by5 tylko lekko wil otne# 3 wi'k&zoci przypadk!w wy&tarczy podla5 rolin' raz na "-; ty odnie# )admiar wody zim moe &powodowa5 z nicie roliny# 3 zim' &zczyty kaptur!w lub ca%e kaptury najcz'ciej u&ychaj, a &poradycznie wypu&zczane nowe licie & zde*ormowane, p%a&kie i nieowadoerne# 0e&t to normalny objaw# ?&chni'te *ra menty lici mona u&uwa5, ale nie je&t to konieczne# )aley jednak ob&erwowa5, czy pod%oe i rolina nie & atakowane przez ple(# 3 takim wypadku naley &pry&ka5 rolin' rodkiem rzybob!jczym typu 2op&in lub 2eldor# Ody mrozy u&tpi, mona wy&tawi5 roliny z powrotem na dw!r, kt!re w naturalny &po&!b wybudz &i'# Star&ze roliny zwykle wypu&zczaj najpierw p'd kwiatowy, a dopiero potem m%ode licie# )a wio&n' zaleca &i' u&uni'cie w&zelkich &tarych *ra ment!w lici, by nie o ranicza%y do&t'pu wiat%a wybudzajcej &i' rolinie# ?wa iD Kapturnice & uwaane za %atwe w hodowli i w&zy&tkie wyma aj eneralnie takich &amych warunk!w#

$ozmnaanie )a&ionaD roliny naley zapyli5 r'cznie, a do prawid%owe o zapylenia powinno uy5 &i' dw!ch enetycznie odmiennych rolin# )a&iona wyma aj J-8 ty odni zimnej &traty*ikacji (warunk!w &ymulujcych zim'# 3 tym celu umie&zczamy na&iona w kawa%ku mokre o, papierowe o r'cznika, zamykamy w woreczku &trunowym i umie&zczamy w lod!wce lub innym ch%odnym miej&cu, w temperaturze ok# "-PLM# +oemy r!wnie wy&ia5 je od razu do doniczki, w&tawi5 doniczk' do pod&tawki z wod, ca%o5 zamkn5 w worku &trunowym i umieci5 w lod!wce# 1o tym okre&ie przeno&imy doniczk' do ja&ne o i ciep%e o (;:-;8LM) miej&ca# Kie%kujce na&iona pre*eruj podwy&zon wil otno5 (P:-"::K), wi'c doniczk' trzymamy w terrarium, paludarium lub w *oliowym worku# ?nikamy bezporednie o &%o(ca, dy pod *oli na&iona mo &i' >u otowa5># Kie%kowanie trwa ;-J ty odni# Sadzonki licioweD odcinamy doro&%y li5 z *ra mentem k%cza i kilkoma korzonkami, &adzimy w wil otnym pod%ou i &tawiamy w ja&nym i ciep%ym miej&cu# 1odzia%D rolina z cza&em tworzy u pod&tawy nowe &toki wzro&tu i m%ode roliny, kt!re mona odci5 i po&adzi5 jak &adzonki liciowe# K%czeD Star&ze roliny maj d%u ie, poziomo ro&nce k%cze# 7dkopujemy je o !rn po%ow' nie naru&zajc korzeni# 7&trym noem robimy pionowe naci'cia do po%owy %'bokoci, w od&t'pach co ;-@ cm# 4o&tawiamy k%cze odkryte i w ci u kilku ty odni w miej&cach naci'5 powinny pojawi5 &i' nowe &toki wzro&tu# Kiedy zaczn wypu&zcza5 w%a&ne korzenie, oddzielamy je od roliny matecznej#