Strategische beleidsvisie

op het lokale bibliotheekwerk in Langedijk

2009 - 2012

beleidscoach,
Pieter Laban,
12 april 2009
Inhoudsopgave

Blz.

1. Inleiding 3

1.1 Op weg naar een eigentijdse bibliotheek

1.2 De bibliotheek in landelijk perspectief
1.3 De bibliotheek als netwerkproduct
1.4 Regionale samenwerking
1.5 Gemeente en bibliotheek als partners
1.6 Van missie naar visie

2. Dienstverlening: de vijf kernfuncties van de bibliotheek 6

2.1 Inleiding
2.2 Lezen en mediabeheer
2.3 Informatie en de digitale bibliotheek
2.4 De scholen
2.5 Cultuur en …………
2.6 …… Ontmoeten: de kracht van het kulturhus

3. Bedrijfsvoering 12

3.1 Inleiding
3.2 Financiën
3.3 Personeel
3.4 Organisatie

4. Strategische visie 16

4.1 SWOT-analyse
4.2 Beleidscenario’s
4.3 Voorkeurscenario
4.4 Conclusies en aanbevelingen

Beleidsvisie bibliotheekwerk Langedijk 2009 – 2012 2 beleidscoach, 2009

1. Inleiding

1.1 Op weg naar een eigentijdse bibliotheek

De gemeente Langedijk wil een eigentijdse visie op het lokale bibliotheekwerk. Op basis van
een doorlichting van de bedrijfsvoering en een kwaliteitstoets van de dienstverlening kunnen
aanbevelingen worden gedaan voor de toekomst. Aanleiding hiertoe is de nieuwe situatie die
ontstaan is rond de Stichting Openbare Bibliotheekvoorzieningen Langedijk (hierna te
noemen: bibliotheek Langedijk): de nieuwe bibliotheekvestiging in De Binding vanaf 2008 en
de toegenomen kosten door deze huisvesting, voorlopig gedekt door een overbruggings-
subsidie van € 114.154 voor 2009. In 2004 heeft de gemeente voor de bibliotheek een financiële
nul-lijn ingesteld.

Vanaf 2002 is het Ministerie van OCW gestart met een ingrijpende vernieuwingsoperatie
onder de bibliotheken. Schaalvergroting, horizontale verbreding en ICT-innovatie zijn daarin
de sleutelwoorden. De gemeente Langedijk heeft daarbij geïnvesteerd in een nieuwe vestiging
en zich afgelopen jaren georiënteerd op de verdere modernisering van de bibliotheek. Naast
voorbereidend onderzoek op de huisvesting in De Binding heeft de gemeente met provinciale
subsidie de mogelijkheden voor regionale samenwerking in kaart laten brengen (ACTA). Na
het afketsen van de beoogde samenwerking met bibliotheek Alkmaar heeft de bibliotheek
Langedijk een federatie opgericht met de bibliotheek Bergen en Heiloo, waarin het
gezamenlijk werkgeverschap is georganiseerd.

Na de interne reorganisatie naar één centrale vestiging inclusief twee servicepunten en de

oriëntatie op regionale samenwerking is de tijd rijp voor de verdere ontwikkeling van de
bibliothecaire dienstverlening in Langedijk.

1.2 De bibliotheek in landelijk perspectief

De bibliotheek bereikt landelijk met het uitlenen van boeken vier miljoen inwoners en geldt als
de meest laagdrempelige voorziening in ons land. Daarmee is de bibliotheek de uitgelezen
organisatie om vele inwoners, diverse bevolkingsgroepen en uiteenlopende gemeenschappen
bijeen te brengen door het leveren van informatie en ontmoeting. In het kader van de
bibliotheekvernieuwing werkt de bibliotheek op basis van de landelijke “Richtlijn”1 aan de
verdere ontwikkeling van de vijf kernfuncties “informatie, educatie, lezen, cultuur en
ontmoeten”. Na de herstructurering (vorming basisbibliotheken, omvorming provinciale
bibliotheekcentrales/ProBiblio) ligt het accent van het vernieuwingsproces nu op de
inhoudelijke innovatie van de bibliotheek met de volgende uitdagingen:

1In 2005 vastgesteld door de Vereniging van Openbare Bibliotheken (VOB) en door het Ministerie van Onderwijs,
Cultuur en Wetenschappen (OCW) daarna gehanteerd als beleidsinstrument en toetsingscriterium.

Beleidsvisie bibliotheekwerk Langedijk 2009 – 2012 3 beleidscoach, 2009

• de veranderende vraag van de consument naar bibliotheekdiensten, te onderscheiden naar
bestaande en nieuwe doelgroepen
• de snelle ICT-ontwikkelingen met mogelijkheden voor nieuwe bibliotheekdiensten
• de bibliotheek als breed inzetbaar beleidsinstrument voor/van de gemeente
• de “brede bibliotheek” met goede aanknopingspunten voor een multifunctionele invulling
en inpassing in de kernen
• de bibliotheek als netwerkproduct.

1.3 De bibliotheek als netwerkproduct

De bibliotheek biedt in hoofdlijn drie verschillende producten aan: het uitlenen van media, het
verschaffen van informatie en het organiseren van activiteiten. Het landelijke en in meerdere
mate het provinciale bibliotheeknetwerk2 levert vanwege schaalvoordelen (kennisbundeling,
kostenreductie) de producten “media” en “informatie”. Bedrijfsmatig gezien biedt de
bibliotheek Langedijk daarmee producten aan die vanuit het landelijke en provinciale netwerk
worden geleverd. Hierdoor blijven ook kleinere bibliotheken in staat om een hoge kwaliteit
van dienstverlening aan te bieden tegen relatief lage kosten. De subsidie vanuit het Rijk en de
provincie bedragen voor Noord-Holland jaarlijks circa € 10 miljoen. Naar rato inwoners is
hiervan jaarlijks circa € 150.000 indirect beschikbaar voor Langedijk, die in de vorm van
netwerkproducten tegen een lage kostprijs worden geleverd. Daarnaast kan de bibliotheek
Langedijk tegen betaling gebruik maken van de gesubsidieerde “dienstenwaaier” van
ProBiblio (www.probiblio.nl/producten--diensten.aspx).

1.4 Regionale samenwerking

Het uitgangspunt van een basisbibliotheek is dat omwille van een efficiënte bedrijfsvoering en
de innovatiekracht de bibliotheek tenminste een verzorgingsgebied van circa 80.000 inwoners
bedient. Voor Langedijk is de beoogde basisbibliotheek met ondermeer Alkmaar in 2006
afgeketst wegens te hoge kosten van de backoffice. Vanuit de in de regio “overgebleven”
gemeenten Langedijk, Heiloo en Bergen hebben de betreffende bibliotheken in 2007 een
federatie gevormd, waarin het werkgeverschap van de drie bibliotheken is ondergebracht. Een
vervolgstap hierop is dat de bibliotheken inhoudelijk samenwerken op de volgende
onderwerpen: certificering, ondernemingsraad, functiewaardering, klant-segmentatie,
collectioneren, ICT, jeugd en specifieke projecten (gericht op bepaalde thema’s, doelgroepen).
De federatie is een aparte stichting, waarin vertegenwoordigers van de lokale besturen
participeren.

2 Het landelijke bibliotheeknetwerk bestaande uit de Vereniging van Openbare Bibliotheken en de Nederlandse

BibliotheekDienst/Biblion, het provinciale bibliotheeknetwerk bestaande uit ProBiblio, Stichting Overleg Openbaar
Bibliotheekwerk Noord-Holland.

Beleidsvisie bibliotheekwerk Langedijk 2009 – 2012 4 beleidscoach, 2009

1.5 Gemeente en bibliotheek als partners
De gemeente is de primaire opdrachtgever en financier van de bibliotheek. Met voorliggende
beleidsvisie wil de gemeente een eerste stap zetten in het ontwikkelen van gezamenlijk beleid,
waarbij de bibliotheek verantwoordelijk is voor de uitvoering. De gemeente is primair
verantwoordelijk voor de beleidsbepaling, waarvoor het missie- en visiedocument Langedijk
2020 (april 2008) de basis vormt. De gemeente zet voor de komende jaren in op een hoog
voorzieningenniveau, met het accent op het verbinden van de verschillende dorpskernen met
in achtneming van de plaatselijke waarden. Bijzondere aandacht gaat daarbij uit naar het
behoud en het versterken van het rijke verenigingsleven in Langedijk. Belangrijke kaders zijn
de WMO-beleidsnota, de kadernotitie jeugd en jongerenwerk, het dorpsgericht werken, de
ontwikkeling van multifunctionele accommodaties (brede scholen, wijksteunpunten,
“kulturhusen”) en de te verschijnen cultuurnota. De gemeente en de bibliotheek kunnen de
gezamenlijke afspraken vertalen in de nieuwe prestatieovereenkomst 2010 en verder. Daarbij
dient de gemeenteraad in aansluiting op het lopende subsidietraject 2010 de beleidskaders
voor het bibliotheekwerk vast te stellen.

1.6 Van missie naar visie

Voor het lopende jaar is de bibliotheek verzekerd van de (financiële) steun van de gemeente.
Vooruitlopend op de aanvullende steun voor 2008 en 2009 heeft de bibliotheek een aantal
bezuinigingsmaatregelen getroffen, in het bijzonder op de collectievorming. De bibliotheek
Langedijk heeft met ondersteuning van ProBiblio aan de hand van het INK-model (Instituut
Nederlandse Kwaliteit) de vijf kernfuncties vertaald in het meerjarenbeleidsplan 2009 –2012.
Het beleidsplan is ambitieus en telt 24 speerpunten. Ook de algemene missie is daarin
verwoord:

“De bibliotheek Langedijk is een ontmoetingsplek waar mensen graag komen om kennis te
vergaren en uit te wisselen en waar lezen en leesbevordering centraal staan. Zij is een
aantrekkelijke en uitdagende samenwerkingspartner voor instellingen en bedrijven in de gemeente
en neemt daarbij het voortouw. De bibliotheek is een centrum van creativiteit, vernieuwing, debat
en ontspanning.”

De missie is naar voorliggende strategische visie vertaald langs de sporen “dienstverlening”

(hoofdstuk 2) en “bedrijfsvoering” (hoofdstuk 3). In hoofdstuk 4 zijn de kwaliteitseisen voor
wat betreft de bedrijfsvoering en de dienstverlening van de bibliotheek Langedijk
geformuleerd in drie scenario’s, te weten “1. handhaven”, “2. versterken” en “3. investeren”.

Beleidsvisie bibliotheekwerk Langedijk 2009 – 2012 5 beleidscoach, 2009

2. Dienstverlening: de vijf kernfuncties van de bibliotheek

2.1 Inleiding
De bibliotheek werkt aan de versterking van dienstverlening aan de hand van de in de
landelijke “Richtlijn” geformuleerde vijf kernfuncties “lezen, informatie, educatie, cultuur en
ontmoeten”. Zoals aangegeven komen de kernfuncties “lezen en informatie” grotendeels tot
stand uit het provinciale en landelijke netwerk (zie 1.3). De lokale bibliotheek is daarbij een
lokale aanbieder van media en informatie, die in toenemende mate afkomstig is van ProBiblio
en de VOB. Voor de bibliotheek geldt het onderwijs (derde kernfunctie) als belangrijke
strategische partner, zodat ook vanuit het bibliotheeknetwerk veel inspanningen gericht zijn
op educatieve samenwerkingsvormen. Daarbij zijn de (basis) scholen en de “natuurlijke”
partners van de plaatselijke bibliotheek. De overige kernfuncties “cultuur en ontmoeting”
behoren primair tot het lokale domein, die de bibliotheek dient te ontwikkelen vanuit het
relatienetwerk in de gemeente. Recentelijk heeft het Rijk dan ook aangegeven de jaarlijkse
vernieuwingsgelden alleen nog te willen inzetten voor de kernfuncties “lezen, informatie en
educatie”.

2.2 Lezen en mediabeheer

Landelijk bezien is en blijft het zwaartepunt van de bibliotheek de kernfunctie “lezen”, die een
beslag doet op circa 80% van alle middelen. De inzet van de frontoffice medewerkers op het
vlak van informatievoorziening blijft bijvoorbeeld beperkt. Wel is door de komst van de
zelfbedieningsbalies hiervoor meer tijd vrijgekomen. In de backoffice zullen de
werkzaamheden op het gebied van het collectioneren verder afnemen. Door de komst van het
provinciaal collectioneren en de verdere opmars van internet zullen voor 2012 de volgende
wijzigingen hebben plaatsgevonden (figuur 1, pagina 7):
• Het leengedrag schuift steeds meer op naar enerzijds populaire titels en anderzijds
specifieke aanvragen; daarmee ontstaat een tweedeling voor wat zowel de lokale
bibliotheekcollectie (neemt af) als de provinciale en landelijke collectie (neemt toe) dient te
bieden
• Provinciaal is er één grote collectie en collectief worden er collectieprofielen vastgesteld
voor verschillende type vestigingen; aanvullend is er de toevoeging van een specifieke
lokale collectie
• Nog meer dan nu zullen aanvragen geschieden via internet, waarbij de snelle levering van
belang is (ergo: aansluiting op de provinciale collectie, intensivering van transport).

Op korte termijn zal ProBiblio praktisch geheel het collectioneren organiseren voor alle
bibliotheken in de provincie Noord- en Zuid-Holland, hoofdzakelijk gefinancierd met gelden
van de provincie en het Rijk. Daarmee komen alle landelijke als provinciale collecties ter
beschikking van de inwoners van Langedijk. Voor een goede ontsluiting zijn ICT-
aanpassingen nodig (zie 3.2) en logistieke verbetering. Momenteel onderzoekt ProBiblio de

Beleidsvisie bibliotheekwerk Langedijk 2009 – 2012 6 beleidscoach, 2009

mogelijkheden om het mediatransport te intensiveren, in de eerste plaats van twee naar drie
keer per week per (hoofd)vestiging.

Figuur 1 Collectioneren in perspectief

Digitaal

Basispakket Gespecialiseerde
Bibliotheek.nl toegang

Eigen Netwerk
Collectie Collectie

Traditionele collectie Netwerkcollectie

(verschuiving naar populaire (ProBiblio, landelijk/
titels en “couleur locale”) zwaartepuntcollecties)

Fysiek

De recente centralisatie in Langedijk naar één grote hoofdvestiging sluit hierop mooi aan. De
bibliotheek Langedijk kan de collectie verder toegankelijk maken door verruimde
openingstijden, een intensiever transport tussen de filialen in Oudkarspel en Sint Pancras met
de hoofdvestiging en een 24-uurs afgiftepunt door optimalisering van de mediabrievenbus in
De Binding. Door opschaling van het collectioneren zal op termijn enige formatie vrijkomen,
wat mogelijkheden biedt voor de uitvoering van andere werkzaamheden. Vanwege de
bezuinigingsopgave heeft de bibliotheek Langedijk de collectie al teruggebracht. De
bibliotheek past al in ruime mate het rationeel collectioneren toe getuige de relatief hoge
uitleenfrequentie van media (figuur 2, pagina 8).

2.3 Informatie en de digitale bibliotheek

Landelijk wil de bibliotheek de informatiefunctie met de inzet van ICT verder
professionaliseren. In de uitbouw van de informatiefunctie speelt de ontwikkeling van web 2.0
een belangrijke rol. Web 2.0 staat voor een interactieve benutting van alle
internettoepassingen, waarmee de bibliotheek actief communiceert met gebruikers. Hiervoor
is vanuit de bibliotheekbranche het traject “23 dingen” gestart, waarin de bibliotheek
Langedijk (met Heiloo en Bergen) participeert. Na beëindiging van dit traject kan de
bibliotheek aan de slag met de uitvoeringsvoorstellen. Daartoe behoort de verdere benutting

Beleidsvisie bibliotheekwerk Langedijk 2009 – 2012 7 beleidscoach, 2009

van de verfijnde zoekmachine in de bibliotheek (aquabrowser), waarmee nu al gelijktijdig kan
worden gezocht in de collectie van Langedijk, provincie en verder (“Zoek& Boek”).

Figuur 2 Uitleenfrequentie van media

Een andere populaire ICT-toepassing uit de bibliotheekbranche is de Gids, een database

waarmee allerhande informatie kan worden verzameld en gepresenteerd. Toepassings-
gebieden zijn er op het vlak van gemeentelijke informatie, cultuur, toerisme, welzijn en
(jeugd)zorg. Een bekend voorbeeld is de ontwikkeling van het lokale WMO-loket door de
bibliotheek. De informatievoorziening is één van de prestatievelden uit de WMO-nota. De
bibliotheek zou een voortrekkersrol kunnen vervullen in de uitbouw van Loket Langedijk.
Een goed voorbeeld hiervan is Loket 33 in de gemeente Assen, waar de bibliotheek met de
Gids een geautomatiseerd doorverwijssysteem heeft ontwikkeld met alle grote instellingen op
het gebied van welzijn en zorg. Verder zou de bibliotheek in De Binding het in de WMO-nota
genoemde Jongeren Informatie Punt (JIP) kunnen realiseren. Ook zijn er in Langedijk goede
aanknopingspunten voor een Historisch Informatie Punt (HIP), waarvoor de provincie een
subsidie beschikbaar stelt.

2.4 De scholen
De bibliotheek Langedijk organiseert voor tien van de elf basisscholen educatieve
programma’s, die jaarlijks terugkeren. Landelijk gezien is dit een zeer hoge score. Daarnaast
zijn er de reguliere activiteiten als de kinderboekenweek en voorleesbijeenkomsten. Voor
nieuwe educatieve activiteiten kan de bibliotheek gebruik maken van het educatieve aanbod
van Probiblio. De bibliotheek kan in samenwerking met een of meerdere scholen een specifiek

Beleidsvisie bibliotheekwerk Langedijk 2009 – 2012 8 beleidscoach, 2009

aanbod maken. Dit geldt in het bijzonder voor het Jan Arentz College in De Binding, die voor
de mediatheek logischerwijs gebruik zou kunnen maken van de bibliotheek. Ook kan de
bibliotheek mediawijsheid onder de scholieren bevorderen en leerwerkplekken aanbieden. De
nieuwe coördinator volwassenen is een mediathecaris en kan hierin een goede voortrekkersol
vervullen. Daarnaast verricht de bibliotheek jaarlijks ook werkzaamheden voor de peuter-
scholen, die wellicht nog verder kunnen worden geïntensiveerd. Daarnaast kan de bibliotheek
de beperkte activiteiten voor de vroeg- en voorschoolse educatie (VVE) en de buitenschoolse
opvang (BSO) met betreffende instellingen uitbreiden. De gemeente pleit vanuit het
jeugdbeleid voor een extra inzet voor de bovenbouw van de basisschool. Daarbij zou het
voormalige jeugdnetwerk in de leeftijdscategorie 0 – 12 jaar weer geactiveerd kunnen worden
om verschillende activiteiten uit te wisselen en knelpunten op te lossen.

2.5 Cultuur en …………

De bibliotheek Langedijk organiseert diverse activiteiten op het grensvlak van cultuur en de
lokale gemeenschap. Veelal in het verlengde van de kernactiviteit van de bibliotheek, zoals
bijvoorbeeld lezingen. De bibliotheek geldt als een uiterst laagdrempelige voorziening met een
professioneel kader. Vanuit deze invalshoek is de bibliotheek bij uitstek de maatschappelijke
partner op lokaal niveau voor het organiseren van publieke bijeenkomsten. Het vertrekpunt
daarbij is dat de bibliotheek faciliteert en de initiatiefnemer organiseert en uitvoert. Als eerste
stap kan de bibliotheek hierover afspraken maken met “natuurlijke” partners, zoals
bijvoorbeeld de gemeente en de scholen. Uit de workshop met medewerkers van de gemeente
en de bibliotheek komen de volgende concrete voorstellen (bijlage 2):
• jongerenpanel/platform
• voorlezen (jong bij oud, oud bij zeer jong)
• bijeenkomsten over maatschappelijke onderwerpen (lokaal, landelijk, modiaal)
• vrijwilligersloket (en ontwikkeling integraal vrijwilligersbeleid ism gemeente)
• werkplaatsen voor de op de arbeidsmarkt kansarme cliënten van Sociale Zaken,
bijvoorbeeld voor de dienstverlening “boek aan huis”.

2.6 …… Ontmoeten: de kracht van het kulturhus

Met huisvesting in het cultureel en educatief centrum De Binding beschikt de bibliotheek over
een zeer hoogwaardige, centraal gelegen accommodatie. Doordat de bibliotheek onder één
dak is geplaatst met ondermeer de scholengemeenschap Jan Arentz, de theaterzaal, de
muziekschool, een kunstatelier en enkele verenigingen is in beginsel sprake van een zeer
laagdrempelige cultuuraccommodatie. Na de opening begin 2008 is alleen nog weinig te
merken van de onderlinge synergie, mede door het uitblijven van de beoogde brede
schoolcoördinator. Vooral voor de bibliotheek, die evenals het De Binding in beginsel alle
bevolkingsgroepen onder de Langedijkse gemeenschap bedient, is dit een gemiste kans.
Mogelijk dat Sport Servicepunt Langedijk als gemeentelijke uitvoeringsorganisatie de

Beleidsvisie bibliotheekwerk Langedijk 2009 – 2012 9 beleidscoach, 2009

beheertaak op korte termijn gaat invullen en vanuit deze rol wellicht de verbinding tussen de
bewoners van de accommodatie en de bezoekende inwoners kan gaan versterken.

Het bibliotheekgebouw is de plek van alle handelingen. Hier komt de klant om een boek te
lenen, een kop koffie te drinken, een tijdschrift te lezen, een voorstelling bij te wonen of een
discussie aan te gaan met andere inwoners. Uit klanttevredenheidsonderzoek blijkt ook dat de
waardering voor de bibliotheek sterk is gerelateerd aan de huisvesting. Het kulturhus is bij uitstek de
formule waarin de bibliotheek zich kan positioneren als centrale dienstverlener voor de lokale
gemeenschap. Met de andere bewoners kan de bibliotheek het gastheerschap, het beheer en de
programmering verder vormgeven. Gericht op de specifieke klanten- en doelgroepen van de
bibliotheek in Langedijk. Daarbij kan de bibliotheek zich meer dan nu positioneren als
ontmoetings- en verblijfsplek. Dit betekent in de bibliotheek minder boeken en meer
“hoeken”. Recentelijk zijn in de eerste bibliotheken winkelconcepten (pilot bibliotheek
Almere) geïntroduceerd, waardoor de aantallen bezoekers en uitleningen na jaren van
dalingen weer duidelijk zijn toegenomen. Voor mensen met een beperking (specifieke
doelgroep uit WMO-nota) dient de bibliotheek tenminste goed bereikbaar en toegankelijk te
zijn. Uit onderzoek blijkt dat de maximale reisafstand naar de bibliotheek circa drie kilometer
bedraagt. Omwille van de nabijheid pleit dit voor nieuwe, eigentijdse bibliotheekvoor-
zieningen in Oudkarspel en Sint Pancras.

Mogelijke inrichtingsvoorstellen De Binding

In de visie van De Educatieve Stad wordt De Binding geschetst als een dynamisch trefpunt en
gemeenschapshuis, waarin de verschillende bewoners elkaar versterken door het delen van openbare en
facilitaire ruimten, het maken van beheerafspraken en het opzetten van een gezamenlijke
programmering. Het cultureel profiel kan door een nauwere samenwerking tussen bibliotheek,
muziekschool en Atelier 6 worden versterkt, bijvoorbeeld uitmondend in een kunstuitleen voor
Langedijk. Verder verdient de programmering van de theaterzaal verdere verbreding. In het
oorspronkelijke ontwerp zou het Leescafé via een gang verbonden zijn met de bibliotheek, waarmee het
Leescafé een ruimtelijke verbinding zou vormen tussen het Jan Arentzcollege en de bibliotheek. Het
Leescafé vormt tevens de ideale toegankelijke lokatie voor de mogelijke mediatheekfunctie van het Jan
Arentzcollege. Op basis van de bestaande situatie kunnen de volgende aanpassingen in de inrichting een
bijdrage leveren aan het leefklimaat van De Binding:
• fase 0
Voor wat betreft de toegankelijkheid dienen de openslaande klapdeuren achter de draaideuren in de
entree van De Binding elektronisch geopend te kunnen worden, evenals de hoofddeuren van de
bibliotheekingang.
• fase 1 Huidige speel-o-theek
Het uitplaatsen van de speel-o-theek, die een plek kan krijgen bij de beoogde nieuwe huisvesting van
het op te richten Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG). De vrijkomende ruimte kan worden ingericht
als een verblijfsruimte (lees: Leescafé) met een open balie, waarmee de bibliotheek een centrale,
uitnodigende plek verkrijgt in De Binding.

Beleidsvisie bibliotheekwerk Langedijk 2009 – 2012 10 beleidscoach, 2009

• fase 2 Huidig Leescafé
In het extensief gebruikte Leescafé kan een nieuwe maatschappelijke voorziening worden geplaatst,
die versterkend dient te zijn voor het cultureel-educatieve profiel van De Binding. Gedacht kan
worden aan een kunstuitleen of een centrale informatiebalie met VVV, JIP, HIP, etc.
• fase 3 Huidige hal/straat
In een vervolgstap kan het eerste deel van de straat ook worden ingericht als verblijfspromenade, in
aansluiting op het Leescafé en de informatiebalie. Daarbij zou het Jan Arentzcollege met de
restauratie een horecafunctie kunnen vervullen voor de gehele Binding. In combinatie met een brede
verhuur van de theaterzaal is uitbesteding aan een horeca-ondernemer een overweging. Het uitlenen
en lezen van de media in dit nieuwe verblijfsgebied kan vrij eenvoudig worden gerealiseerd door de
aanwezige RIFD-apparatuur.

Bibliotheekvoorzieningen Oudkarspel en Sint Pancras

De huidige servicepunten in Oudkarspel en Sint Pancras gelden als een ondergrens voor de
bibliothecaire dienstverlening door een klein collectie-aanbod, beperkte openingstijden en het ontbreken
van aanvullende dienstverlening. De beoogde ontwikkeling van multifunctionele accommodaties (mfa’s)
in Oudkarspel en Sint Pancras is een uitgelezen kans voor een eigentijdse bibliotheekvoorziening in
beide kernen. Het uitgangspunt is dat de ontmoetingsruimte(n), het informatieloket en de facilitaire
vertrekken van de mfa dan ook voor bibliotheekbezoekers beschikbaar worden gesteld. De bibliotheek-
voorziening betreft dan een servicepunt, waarvan de bedrijfsvoering in nauwe relatie met het mfa
plaatsvindt. Daarbij kan het personeel voor meerdere voorzieningen worden ingezet, resulterend in
ruime openingstijden van de mfa en de bibliotheek. De bibliotheek kan dorpsgerichte informatieavonden
organiseren en bij de komst van een brede school media-ondersteuning leveren aan de leerlingen. Ook
andere invullingen zijn mogelijk, zie het rapport “Dienstverleningsmodules voor bibliotheek-
voorzieningen in kleine kernen” van ProBiblio (2005).

De provincie Noord-Holland stelt subsidies beschikbaar voor de ontwikkeling van wijksteunpunten,

dorpshuizen en bibliotheek-infrastructuur. Wat betreft de laatste regeling is alleen nog dit jaar een
bedrag van € 300.000 gereserveerd voor de basisbibliotheek Langedijk-Heiloo-Bergen.

Beleidsvisie bibliotheekwerk Langedijk 2009 – 2012 11 beleidscoach, 2009

3. Bedrijfsvoering

3.1 Inleiding
Op basis van het benchmarkonderzoek uit het BibliotheekInformatieSysteem (BIS) is de
bibliotheek Langedijk vergeleken met enkele soortgelijke bibliotheken. Referenties zijn
gezocht op de criteria “inwonersaantal kleiner dan 40.000”, “plattelandsgemeente (nabij
grotere stad)” en “één hoofdvestiging”. Aangezien de gegevens voor 2008 ontbreken is
gebruik gemaakt van de beschikbare data uit 2007. Een vergelijking met de huidige situatie in
De Binding is dus niet mogelijk. De bibliotheek Langedijk is vergeleken met de volgende
plaatsen: Bergen, Castricum, Heiloo, Nijkerk en Pijnacker-Nootdorp.

De volgende facetten van de bedrijfsvoering worden hieronder belicht:

• financiën (kosten, tarieven, eigen vermogen)
• personeel (tevredenheid, formatie)
• organisatie (management, besturing, strategie, samenwerking).

3.2 Financiën
De bibliotheek Langedijk gaat efficiënt om met de middelen. In 2009 bedraagt de subsidie per
inwoner in Langedijk € 24,48. Voor de bibliotheek Bergen is dit bedrag in 2007 € 25,14 en voor
de bibliotheek Heiloo in 2008 € 28,49. Door de extra overbruggingssubsidie 2009 van € 114.154 kan
de bibliotheek Langedijk zich nu redelijk meten met het gemiddelde subsidiebudget van de omringende
bibliotheken. Het zuinige beleid van de bibliotheek Langedijk is ook zichtbaar in de gemiddelde
kosten per openingsuur (figuur 3, pagina 12). Door de nieuwe vestiging in De Binding heeft
de bibliotheek Langedijk relatief hoge huisvestingslasten, die zijn toegenomen van € 150.000 in
2007 tot € 240.000 in de begroting 2009. In Langedijk vormt de huisvesting 30% van de totale
kosten, in Bergen en Castricum is dit aandeel 20%. Dit betekent dat de middelen voor de
dienstverlening in Langedijk zeer krap zijn. De tarieven in Langedijk zijn relatief laag. Een
onbeperkt abonnement voor volwassenen kost in Langedijk € 25, in Bergen is dit € 28. Een
volwassene betaalt voor een basisabonnement in Castricum (onderdeel bibliotheek
Kennemerwaard) € 38 en in Heiloo € 35. Verder beschikt de bibliotheek Langedijk over een
zeer beperkt eigen vermogen.

3.3 Personeel
De certificeringsnorm voor bibliotheken is geënt op het INK-model (Instituut Nederlandse
Kwaliteit), waarin de eis is opgenomen om eens in de vier jaar een klant- en
medewerkerstevredenheidsonderzoek te houden. De laatste onderzoeken zijn uitgevoerd in
2004, waarbij in 2008 het klantenonderzoek is uitgesteld vanwege de verhuizing naar De
Binding. Op dit moment werkt de bibliotheek Langedijk aan het medewerkersonderzoek. Uit
het BIS blijkt dat de medewerkers de bibliotheek Langedijk als werkgever hoog waarderen.

Beleidsvisie bibliotheekwerk Langedijk 2009 – 2012 12 beleidscoach, 2009

Wat betreft de klanten beschikt de bibliotheek wel over het landelijke klantensegmentatie-
model van de bibliotheek.

Figuur 3 Totale kosten per openingsuur

Verder is in het BIS met betrekking tot de medewerkers de verhouding back- en frontoffice
opgenomen. De bibliotheek Langedijk heeft een relatief kleine backoffice, die echter niet
afwijkt van het gemiddelde. Alleen Heiloo als traditioneel zelfstandige bibliotheek beschikt
over een grote, slagvaardige backoffice. In Langedijk bestaat de backoffice uit de directeur, een
coördinator volwassenen/servicepunten en een coördinator jeugd. Alle drie werken daarbij
nog in de frontoffice, waarvan de laatste twee circa de helft van de werktijd en een deeltijd-
aanstelling hebben. Om de slagkracht van de backoffice te vergroten zouden deze uren tot een
minimum beperkt kunnen worden. Een andere mogelijkheid is dat ook frontoffice-
medewerkers zich gaan inzetten voor de product- en marktontwikkeling. Voor de uitvoering
van de speerpunten van het meerjarenbeleidsplan en eventuele beleidswensen van de
gemeente is uitbreiding van de backoffice noodzakelijk.

De smalle backoffice komt terug in de verhouding van het opleidingsniveau (HBO-MBO-

MBVO), waarbij de bibliotheek Langedijk relatief weinig hoog opgeleide medewerkers telt
(figuur 4, pagina 13). In vergelijking met de gemeentelijke doelstelling om bijvoorbeeld voor
het Loket Langedijk personeel met HBO-niveau aan te stellen is dit opvallend. De nieuwe
coördinator volwassenen heeft een universitaire achtergrond, zodat Langedijk zich weer meer
kan meten met het landelijk gemiddelde. Verder werken in alle bibliotheken veel vrijwilligers.
De bibliotheek Langedijk komt overeen met het landelijk gemiddelde: gemeten op 1

Beleidsvisie bibliotheekwerk Langedijk 2009 – 2012 13 beleidscoach, 2009

medewerker werken er bijna vier vrijwilligers. De bibliotheek hanteert een eigen
vrijwilligersbeleid en zou met de gemeente een vrijwilligerssteunpunt kunnen opzetten.

Figuur 4 Opleidingsniveau van de medewerkers

3.4 Organisatie

Beleid
De bibliotheek heeft vorig jaar het meerjarenbeleidsplan 2009-2012 met ondersteuning van
ProBiblio opgesteld. Dit ambitieuze plan telt 24 speerpunten op basis van een uitwerking van
de vijf kernfuncties. De bibliotheek wil graag in overleg met de gemeente hieraan verdere
uitvoering geven en daarbij nadere keuzes maken. Wat betreft de beoogde certificering dit jaar
ontbreken er nog enkele documenten. De bibliotheek werkt op dit moment aan het
medewerkerstevredenheidsonderzoek en de werkprotocollen. Het ontbreken van de
certificering blijft vooralsnog zonder gevolgen, voor de volgende tranche (2010-2013) dreigt
uitsluiting van het provinciale en landelijke netwerk.

Directievoering
Het management bestaat uit de directeur (32 uur per week), die verantwoordelijk is voor het
functioneren van de gehele bibliotheek. Op basis van de huidige eisen aan een
bibliotheekdirecteur (branche-netwerker, culturele ondernemer, people-manager,
bedrijfskundige) is dit op het schaalniveau van Langedijk nauwelijks goed invulbaar.

Beleidsvisie bibliotheekwerk Langedijk 2009 – 2012 14 beleidscoach, 2009

De directies van de bibliotheken Langedijk, Heiloo en Bergen hebben dan ook besloten om
nauwer te gaan samenwerken. Dit heeft geleid tot een federatie, waarin het werkgeverschap
voor de drie bibliotheken is geregeld. Hierdoor is de bibliotheek Langedijk minder kwetsbaar
met betrekking tot de personeelsinzet. Daarnaast hebben de drie directeuren een
taakverdeling afgesproken voor de volgende werkgebieden: certificering, ondernemingsraad,
functiewaardering, klantsegmentatie, collectioneren, ICT en specifieke projecten (naar thema
of doelgroep).

Op basis van de ervaringen dit jaar willen de drie directeuren bezien of de huidige
samenwerkingsvorm een aanzet kan zijn tot meer. Een eerste stap zou kunnen zijn om de
taakvelden van de federatie uit te breiden met niet-vrijblijvende samenwerkingsafspraken
voor de genoemde werkgebieden. Voor een meer zakelijke organisatie met goede aansluiting
op het provinciale en landelijke netwerk lijkt een fusie op termijn noodzakelijk. Om dit op
natuurlijke wijze te laten verlopen zou een gedeelde directeursfunctie met Bergen (met de
aanstaande pensionering van de directeur in Bergen) een eerste stap kunnen zijn. Voor meer
slagkracht op korte termijn zou de bibliotheek werkkracht kunnen inhuren uit de backoffice
van Heiloo.

Besturing
De federatie bestaat uit een stichtingsbestuur, waarin bestuurlijke vertegenwoordigers van de
lokale bibliotheken participeren. In de federatie ontbreekt een dagelijks aanspreekpunt en/of
manager. Hierdoor bestaat het risico dat de bestuurders uitvoerende werkzaamheden
verrichten. Wat betreft de aansturing van de bibliotheek dienen de uitgangspunten van
“cultural governance” (bijlage 3) in acht te worden genomen. De slagkracht van een
organisatie neemt toe met een sterke directeur en een zakelijk bestuur op afstand. Daarbij
dient de kracht van het lokale bestuur vooral te liggen in het onderhouden van het lokale
bestuurlijke netwerk.

Beleidsvisie bibliotheekwerk Langedijk 2009 – 2012 15 beleidscoach, 2009

4. Strategische visie

4.1 SWOT-analyse bibliotheek Langedijk

De bibliotheek Langedijk vervult de traditionele media-uitleenfunctie naar behoren (rationeel
collectioneren) en beschikt met de huisvesting in De Binding over een prachtige centrale
ontmoetingsplek voor de inwoners uit Langedijk. Voor extra inspanningen op het gebied van
de kernfuncties “informatie, educatie, cultuur en ontmoeten” biedt de smalle backoffice
nauwelijks ruimte. De bibliotheek maakt educatieve programma’s voor tien van de elf basis-
scholen, een bijzonder hoog gemiddelde. De samenwerking met andere instellingen is beperkt
en nauwelijks strategisch ingevuld. Voor de verdere invulling van de dienstverlening kan de
bibliotheek meer gebruikmaken van het aanbod van ProBiblio. Met betrekking tot de
certificering ontbreken nog enkele documenten in de bedrijfsvoering. Hieronder zijn de
sterkten, zwakten, kansen en bedreigingen van de bibliotheek in kaart gebracht (Figuur 5).

Figuur 5 Sterkten, zwakten, kansen en bedreigingen

STERKTEN
• Meerjarenbeleidsplan geeft globale visie weer
• Traditionele mediafunctie goed op orde
• Goede samenwerking met basisscholen
• Optimale centrale huisvesting in De Binding met
culturele instellingen en Jan Arentzcollege
• Spreiding bibliotheekvoorzieningen door
servicepunten in Oudkarspel en Sint Pancras
• Deelname aan het provinciale bibliotheeknetwerk,
afname van producten ProBiblio
• Samenwerking met Heiloo en Bergen
• Betrokken personeel en vrijwilligers
ZWAKTEN
• Bedrijfsvoering sterk afhankelijk van het
provinciaal en landelijk bibliotheeknetwerk
• Weinig samenwerking met gemeente, bewoners
van De Binding en instellingen buiten het
basisonderwijs
• Slagkracht personeelsformatie gering
• Dienstverlening in Oudkarspel en Sint-Pancras
beperkt
• Klein budget voor aanvullende dienstverlening op
het gebied van informatie, ontmoeting en cultuur

BEDREIGINGEN
• Snelle markt- en brancheontwikkelingen
resulterend in toenemende afhankelijkheid van
provinciale en landelijke bibliotheeknetwerk
• Traditionele mediafunctie verdwijnt meer en meer
• Gebrek aan financiën en personeel voor uitvoering
KANSEN
• Optimalisering uitleen- en informatiefunctie
(fysiek en digitaal)
• Versterking interne organisatie door nieuwe
prioriteitstelling van werkzaamheden
• Benutting mogelijkheden “brede bibliotheek” als
maatschappelijke partner (o.a. ontmoetingsfunctie)
• Samenwerking met de bewoners in De Binding
• Intensivering samenwerkingsverbanden, gericht op
effectievere en efficiëntere bedrijfsvoering en
nieuwe activiteiten (cultuur, welzijn/WMO)
• Ontwikkeling multifunctionele accommodaties in
Oudkarspel en Sint Pancras
• Regionale samenwerking intensiveren met Heiloo
en Bergen (directiefunctie Bergen op termijn vacant)

Beleidsvisie bibliotheekwerk Langedijk 2009 – 2012 16 beleidscoach, 2009

4.2 Beleidscenario’s

Missie Bibliotheek Langedijk

“De bibliotheek Langedijk is een ontmoetingsplek waar mensen graag komen om kennis te vergaren en
uit te wisselen en waar lezen en leesbevordering centraal staan. Zij is een aantrekkelijke en uitdagende
samenwerkingspartner voor instellingen en bedrijven in de gemeenteen neemt daarbij het voortouw. De
bibliotheek is een centrum van creativiteit, vernieuwing, debat en ontspanning.”

De gemeente onderschrijft op hoofdlijnen de missie van de bibliotheek en kan op basis van het
meerjarenbeleidsplan nadere keuzes maken in de beleidsuitoefening. Daarin kan de gemeente
in de eerste plaats de vijf kernfuncties “lezen, informatie, educatie, cultuur en ontmoeten”
onderling prioriteren. Op basis van de analyse van de dienstverlening en de bedrijfsvoering
zijn drie scenario’s uitgewerkt, te weten “1. handhaven”, “2. versterken” en “3. investeren”
(figuur 6). Daarbij kan de gemeente beleidskeuzes maken door de kernfuncties vast te stellen
op het gewenste uitwerkingsniveau van handhaven, versterken of investeren. En kan de
gemeente natuurlijk ook binnen deze niveaus kiezen om bepaalde uitwerkingsvoorstellen wel
of niet ten uitvoer te laten brengen. Daarbij zijn voor de verbetervoorstellen de benodigde
middelen (financiën, personele inzet) globaal begroot in bijlage 1.

4.3 Voorkeurscenario
Met de aanvullende overbruggingssubsidie van 2009 kan de bibliotheek Langedijk op het
niveau van het scenario “handhaven” reguliere diensten blijven aanbieden. In overleg met
vertegenwoordigers van de bibliotheek en de gemeente is een voorkeurscenario uitgewerkt
vanuit de volgende invalshoek:

1. Versterking van vigerend gemeentelijk beleid

Belangrijke kaders zijn de WMO-beleidsnota, de kadernotitie jeugd- en jongerenwerk, het
dorpsgericht werken en de ontwikkeling van multifunctionele accommodaties in Oudkarspel
en Sint Pancras, in navolging van De Binding. Het jeugd- en jongerenwerk richt zich op het
ondersteunen van een doorgaande ontwikkelingslijn via de volgende speerpunten: beperking
overlast door jongeren, openstelling jeugdhuis Sint Pancras, jongeren Oudkarspel,
dorpsgericht werken en JIP/jeugdparticipatie/website. Deze punten komen ook terug in de
WMO-nota, waarin de volgende prestatievelden zijn opgenomen:
1) Bevorderen samenhang en leefbaarheid in dorpen, wijken en buurten
2) Op preventie gerichte ondersteuning van jeugd met problemen en betreffende ouders
3) Geven van informatie en advies en cliëntenondersteuning
4) Ondersteunen van vrijwilligers en mantelzorgers
5) Bevorderen van maatschappelijke deelname van mensen met een psychisch probleem
6) Het verlenen van voorzieningen aan mensen met een psychisch probleem
7) Bieden van maatschappelijke opvang voor mensen die kampen met huiselijk geweld
8) Bevorderen van openbare geestelijke gezondheidszorg (waaronder verslavingsbeleid).

Beleidsvisie bibliotheekwerk Langedijk 2009 – 2012 17 beleidscoach, 2009

De bibliotheek als laagdrempelige voorziening midden in de maatschappij kan bij uitstek een
functie vervullen in het informeren en het ondersteunen van de jeugd en sociaal zwakkere
inwoners. Daarvoor dient de bibliotheek in de eerste plaats de functies “educatie” en
“ontmoeting” verder te “versterken” , betreffende de volgende uitwerkingsvoorstellen:
• Educatie
Programma’s voor peuterspeelzalen, VVE en BSO uitbreiden, daarbij het diensten-
pakket ProBiblio benutten, de mediatheekfunctie voor het Jan Arentzcollege verzorgen
(of in uitgebreide versie: mediaplein) en de mediafunctie voor de (brede) (basis)
scholen vervullen.
• Ontmoeting
Programmering De Binding en theaterzaal stimuleren (met SSL), Leescafé in ruimte
huidige Speel-o-theek ontwikkelen, stimuleren nieuwe maatschappelijke functie in
Leescafé, in aansluiting op diensten bibliotheek, optimale bibliotheekfunctie in mfa’s
Oudkarspel en Sint Pancras.

2. Continue verbetering van de kernfuntie “media/lezen” en bibliothecaire bedrijfsvoering

De bibliotheek wil blijven inspelen op de doorlopende vernieuwingen uit het bibliotheek-
netwerk, waarvan de provincie en het Rijk de kosten grotendeels voor rekening nemen. De
bibliotheek wil volledig aansluiting behouden op de netwerkcollecties, de toegangspoorten en
de zoekmachines. Daarbij onderkent de bibliotheek het toenemende belang van regionale
samenwerking en positionering in het netwerk. Ook hierin wil de bibliotheek verder
investeren, gericht op verdere verbetering van de dienstverlening tegen relatief lagere kosten.

Financiering en vervolg
De bibliotheek kan de functie “media/lezen” en de bedrijfsvoering op het niveau van
“investeren” uitbouwen, zonder dat hiermee grote kosten zijn gemoeid.
Het intensiveren van de educatieve programma’s kan een start krijgen met een eenmalige
subsidie van € 10.000. Voor het continueren is een jaarlijks bedrag geraamd van € 5.000. Voor
wat betreft de mediafuncties dient de bibliotheek eerst in overleg met de betreffende school
een plan van aanpak op te stellen. De kosten van de mediatheek voor het Jan Arentzcollege
worden in een sobere uitvoering begroot op eenmalig € 20.000 en daarnaast jaarlijks € 10.000.
Met de mediatheek komt een daadwerkelijke samenwerking tot stand tussen de bibliotheek en
het Jan Arentzcollege en is daarmee een aanzet tot meer gezamenlijke activiteiten. Omwille
van dit strategisch belang is het voorstel dat de gemeente deze kosten voor rekening neemt.

Voor wat betreft de ontmoetingsfunctie speelt de accommodatie een grote rol. In samen-
werking met SSL kan de bibliotheek kosteloos een bijdrage in de programmering van De
Binding en de theaterzaal leveren. De inrichting van een nieuw Leescafé op de plek van de
huidige speel-o-theek kost circa € 50.000. Idealiter wordt omwille van de toegankelijkheid ook
hier de mediatheek van het Jan Arentzcollege geplaatst. Door herverdeling van de bestaande
personeelsinzet dient de bibliotheek een oplossing aan te dragen voor het beheer van deze
ruimte. De inzet van vrijwilligers en een samenwerkingsvorm met het Jan Arentzcollege

Beleidsvisie bibliotheekwerk Langedijk 2009 – 2012 18 beleidscoach, 2009

bieden daarvoor mogelijkheden. Een nieuwe maatschappelijke voorziening in het huidige
Leescafé dient op basis van een eigen, zelfstandige financiering te geschieden. Voor de
ontwikkeling van een optimale bibliotheekvoorziening in de mfa’s in Oudkarspel en Sint
Pancras is € 200.000 per kern begroot. Financiering dient te geschieden in het kader van de
mfa-ontwikkeling, gebruikmakend van beschikbare externe (provinciale) subsidies en
middelen.
Samenvattend is het voorstel voor financiering als volgt:

Functie en voorstel Gemeentelijke bijdrage Bibliotheekinzet

Eenmalig Structureel Eenmalig structureel
Media/lezen
Mediatransport intensiveren € 3.000 - € 5.000
Toegankelijkheid netwerkcollectie € 5.000 € 1.000
200 uur 50 uur p/j
Bedrijfsvoering
Optimaliseren (zie voorstellen) nihil nihil
Educatie
Programma’s peuterscholen, VVE en € 10.000 € 5.000
BSO
Mediatheek Jan Arentzcollege € 20.000 € 10.000
Ontmoeting
Leescafé De Binding € 50.000 beheer
Eigentijdse bibliotheekvoorziening in Financiering op basis van investeringsplan mfa’s
Oudkarspel en Sint Pancras

4.4 Conclusies en aanbevelingen

De algemene conclusies en aanbevelingen luiden als volgt:
• De bibliotheek Langedijk voert op een efficiënte wijze haar traditionele media- en
educatietaak uit, die zonder de overbruggingssubsidie in gevaar komt
• De bibliotheek beschikt met de vestiging in De Binding over een hoogwaardige
accommodatie, die een uitstekend vertrekpunt vormt voor de uitbouw van de beperkt
ontwikkelde kernfuncties “informatie”, “cultuur” en “ontmoeting”. Dit geldt ook voor de
te bouwen MFA’s in Oudkarspel en Sint Pancras
• De kwaliteit van dienstverlening neemt sterk toe door de groeiende connectie met het
provinciale en landelijke bibliotheeknetwerk. Omwille van slagkracht en effectiviteit dient
de bibliotheek de samenwerking in de regio te intensiveren, met Heiloo en Bergen en/of
een andere basisbibliotheek. Bij voorkeur in de vorm van een fusie, waarvan de
mogelijkheden onder de randvoorwaarde van budgettaire neutraliteit (exclusief eventuele
integratiekosten) nog dit jaar in kaart kunnen worden gebracht.

Na de beleidskeuze van de gemeente is de vervolgstap dat de bibliotheek op basis van het

gemeentelijk besluit een plan van aanpak opstelt voor de uitvoeringsvoorstellen.

Beleidsvisie bibliotheekwerk Langedijk 2009 – 2012 19 beleidscoach, 2009

 Figuur 6 Beleidscenario’s
Media/lezen
1. “handhaven” * Rationeel collectio-
neren doorvoeren
* Afgifte media
vergemakkelijken
2. “versterken” * Mediatransport
ProBiblio intensiveren
* Aansluiting op
provinciaal/landelijk
netwerk optimaliseren
met internet zoekfunctie
3. “investeren” nvt
Beleidsvisie bibliotheekwerk Langedijk 2009 – 2012
Informatie Educatie Cultuur Ontmoeting/ Bedrijfsvoering
De Binding + mfa’s
* Uitoefening balie- * Samenwerking * Bestaande * Toegankelijkheid * Ontbrekende
functie bibliotheek basisscholen samenwerking verbeteren voor mensen documenten maken
optimaliseren uitbouwen uitbouwen (Atelier 6, met beperking (certificering)
muziekschool) * Inrichten verblijfsplek * Herverdeling taken
en werkzaamheden
* Organiseren bestuur
lokaal en regionaal op
basis van cultural
governance
* Fysieke en digitale * Programma’s voor * Samenwerkingsplat- * Programmering De * Regionale samen-
informatiepunten peuterspeelzalen, BSO form cultureel Langedijk Binding en theaterzaal werking uitbouwen
voor jeugd, erfgoed, * Benutten diensten- oprichten stimuleren (met SSL) (voorkeurspositie
welzijn, gemeente, pakket ProBiblio * Benutten diensten- * Leescafé in ruimte Heiloo en Bergen)
toerisme, etc. * Mediatheek Jan pakket ProBiblio huidige Speel-o-theek * Inhuren van
* Oprichting Arentz (of in * Programmering * Nieuwe maatschappe- backoffice van Heiloo
vrijwilligersteunpunt uitgebreide versie: theaterzaal De Binding lijke functie in Leescafé, * Positioneren
(met gemeente) mediaplein) in aansluiting op federatief samen-
* Mediafunctie (brede) diensten bibliotheek werkingsverband bij
(basis)scholen * optimale bibliotheek- provincie en VOB
vervullen functie in mfa’s Oud-
karspel en Sint Pancras
* Digitaal Loket nvt * Opzetten kunstuitleen * 1 centrale balie Binding * Directeursfunctie
Langedijk * 1 horeca verblijfsgebied delen met Bergen
* Verblijfsgebied eerste * Fuseren met
deel van de “straat” bibliotheek in regio
(voorkeurspositie
Heiloo en Bergen)
20 beleidscoach, april 2009
Bijlage 1 Overzicht uitwerkingsvoorstellen (indicatieve kostenraming)

Investering Exploitatie (p/w = per week) Toelichting

Media/lezen
* Rationeel collectioneren verder doorvoeren - Additionele besparingen Kleine kerncollectie, goede distributie media ProBiblio
* Afgifte media vergemakkelijken (24 uurs) € 2.000 Klein meerwerk Mediabus buiten de openingstijden bibliotheek
* Mediatransport ProBiblio intensiveren - € 3.000 - € 5.000 Transport ProBiblio van 2 keer naar 3 keer per week
* Optimaliseren mogelijkheden via provinciaal/landelijk € 5.000 € 1.000 Aanschaf en toepassing aquabrowser
netwerk met internet-zoekfunctie (aquabrowser) 200 uur 50 uur
Informatie
* Uitoefening baliefunctie bibliotheek optimaliseren - - Herverdeling werkzaamheden personeel en vrijwilligers
* Fysieke informatiepunten voor jeugd, erfgoed, welzijn, € 10.000 Baliefunctie delen
gemeente, toerisme, etc. per infopunt (nieuwe functie bij openstelling
40 uur p/w € 30.000)
* Oprichting vrijwilligerssteunpunt € 20.000 € 5.000 Bibliotheek voert vrijwilligersbeleid, dat een aanzet kan
400 uur 40 uur p/w (loketfunctie delen) zijn voor gemeentelijk vrijwilligersbeleid en - steunpunt
* Digitaal Loket Langedijk € 25.000 Loketfunctie delen Loketfunctie oprichten met andere partijen; ketenwerking
Educatie
* Samenwerking basisscholen uitbouwen - Herverdelen huidige Samenwerking op niveau van eigen “best practice”
werkzaamheden organiseren
* Programma’s peuterspeelzalen, BSO € 10.000 Meer ureninzet; Bestaande activiteiten uitbouwen voor BSO in het
start met 8 uur p/w bijzonder
* Benutten dienstenpakket ProBiblio € 5.000 Aankopen en aanbieden programma’s ProBiblio
* Mediatheek Jan Arentz € 20.000 € 10.000 Afspraken maken met Jan Arentz voor onderbrengen
200 uur 8 uur p/w verschillende media op 1 plek in de bibliotheek
* Mediaplein (in huidig Leescafé) € 200.000 40 uur p/w (mediafunctie delen) Inrichten van Internetvoorzieningen en verblijfsruimte
* Mediafunctie (brede) (basis)scholen vervullen € 2.000 4 uur p/w per basisschool Onderrichten van mediawijsheid
Cultuur
* Bestaande samenwerking uitbouwen (Atelier 6, € 1.000 2 uur p/w Afspraken maken met Atelier 6 en muziekschool voor
muziekschool) 100 uur exposities en voorstellingen
* Samenwerkingsplatform cultureel Langedijk oprichten 400 uur 4 uur p/w Coördinatie en promotie culturele activiteiten
* Benutten dienstenpakket ProBiblio € 5.000 Aankopen en aanbieden programma’s ProBiblio
* Programmering theaterzaal De Binding € 5.000 8 uur p/w (start) Brede culturele programmering opzetten en organiseren
200 uur

Beleidsvisie bibliotheekwerk Langedijk 2009 – 2012 21 beleidscoach, april 2009

* Opzetten kunstuitleen € 25.000 8 uur p/w (delen met Langedijk heeft geen kunstuitleen; opzetten met Atelier 6
400 uur baliefunctie) op basis van “best practice” elders
Ontmoeting/De Binding + mfa’s
* Toegankelijkheid verbeteren mensen met beperking € 5.000 - Electronische bediening deuren De Binding en bibliotheek
* Inrichting verblijfsplek in de bibliotheek € 15.000 - Een hoek inrichten als verblijfsruimte
100 uur
* Programmering theaterzaal De Binding Zie cultuur
* Fysieke informatiepunten Zie informatie
* Leescafé in ruimte huidige Speel-o-theek € 50.000 Beheer organiseren Verhuizen van Speel-O-Theek (naar op te richten CJG),
200 uur inrichten ruimte tot Leescafé
* Nieuwe maatschappelijke functie in Leescafé, in - - Uitvoering derden
aansluiting op diensten bibliotheek (CJG, VVV, ??)
* 1 centrale balie Binding (in/bij Leescafé) € 100.000 40 uur p/w (baliefunctie delen) Combinatie van de verschillende (nog te plaatsen)
300 uur informatiebalies in De Binding
* 1 horeca verblijfsgebied € 100.000 - Te plaatsen in huidige Leescafé of Speel-O-Theek
300 uur
* Verblijfsgebied eerste deel van de “straat” (inclusief € 500.000 40 uur p/w (baliefunctie delen) Horecafunctie door derden
centrale balie en horeca) 800 uur
* Optimale bibliotheekfunctie in mfa’s Oudkarspel en € 200.000 per kern € 20.000 Compacte, complete collectie voor belangrijkste doelgroep
Sint Pancras 400 uur per kern 8 uur p/w in de kern met multifunctioneel gebruik van openbare
ruimten (ontmoeting, facilitair)
Bedrijfsvoering
* Ontbrekende documenten maken (certificering) € 20.000 - Uitvoeren klanten- en medewerkersonderzoek, opstellen
200 uur protocollen werkprocessen
* Herverdeling taken en werkzaamheden - - Prioriteren op basis van missie/visie, optimaliseren inzet
vrijwilligers
* Organiseren bestuur op basis van cultural governance 200 uur - Nadere afspraken door bestuur en directie bibliotheek
* Samenwerking Heiloo en Bergen professionaliseren 120 uur Herschikking van werk Bestaande samenwerking uitbouwen en verzakelijken
* Inhuren van backoffice van Heiloo € 10.000 Voor aanvullende productmarktontwikkeling
mogelijkheden Heiloo benutten
* Positioneren samenwerkingsverband binnen provincie Herschikking van werk Samen een “speler” vormen in het provinciale en landelijke
en VOB 100 uur bibliotheeknetwerk (mbt ondermeer subsidietrajecten)
* Directeursfunctie delen met Bergen 100 uur Herschikking van werk Door organisatie-aanpassing mogelijk besparing op termijn
* Fuseren met Heiloo en Bergen 500 uur Herschikking van werk Door organisatie-aanpassing mogelijk besparing op termijn

Beleidsvisie bibliotheekwerk Langedijk 2009 – 2012 22 beleidscoach, april 2009

Bijlage 2 Verslag workshop lokaal bibliotheekbeleid Langedijk dd. 23 maart 2009

Aanwezig
Gemeente Langedijk:
Fokko Bons, Eric van Tatenhove, Ria Spath, Ada Wester, Nelly Wijnker
Bibliotheek Langedijk:
Ton de Kruijf, Karen Jaspers
Afwezig
Monique Chung-Wong (gemeente) en Marjolein Doesburg Smits (bibliotheek)

Uitkomsten
De bijeenkomst heeft als doel maatschappelijke vraagstukken te verkennen en daarbij
projecten te benoemen waarvoor de bibliotheek een rol kan vervullen.

De volgende onderwerpen zijn ingebracht:

1. Informatiemakelaar
De bibliotheek verzamelt, categoriseert en waardeert informatie voor nader te noemen
doelgroepen. De bibliotheek kan hiervoor bijvoorbeeld ook trainingen aanbieden voor
het onderwijs, ouderen, minderheden.
2. Gemeenschapshuis en ontmoetingsplek
Juist vanuit De Binding kan de bibliotheek zich meer ontwikkelen als een lokaal trefpunt
en cultuurhuis voor verschillende doelgroepen
3. Maatschappelijke ontwikkelingen centraal
De bibliotheek dient vooral een spreekbuis te zijn mbt actuele maatschappelijke
ontwikkelingen (van mondiaal tot lokaal) en hierop in te spelen (Kredietcrisis, terug naar
de gemeenschapszin?)
4. Jeugd
* Zoals eerder voorgenomen dient er in de bibliotheek een JIP (evt. in combinatie met
CJG, zie 8.) te zijn
* ook kan de bibliotheek een rol vervullen mbt het opzetten van jongerenpanels, -
netwerken of –platform (voorheen aanwezig voor leeftijdsgroepen 0-12 jaar en 13-24 jaar,
nu versmalt door probleembenadering vanuit GOBO, Gemeentelijk Overleg Buitenjeugd
en Overlast)
* bijzondere aandacht voor de bovenbouw basisonderwijs (10-12 jaar), ihb
leesbevordering, leescafe, mediatheek; brede schoolcoördinator dient hierin ook een rol
te vervullen
* met name voor de verschillende vormen van kinderopvang kan de bibliotheek meer
diensten aanbieden
* meer uitwisseling tussen de verschillende leeftijdsgroepen, bijvoorbeeld voorlezen (kan
ook voor ouderen)

Beleidsvisie bibliotheekwerk Langedijk 2009 – 2012 23

beleidscoach, april 2009
5. Minderheden
* De bibliotheek kan als laagdrempelige voorziening activiteiten mbt
werkgelegenheidsbevordering (voorlichting, platform voor presentaties) en reintegratie
faciliteren ism de bekende instituties
* de bibliotheek kan met de instituties (Vrijwilligerswerk) gericht op te benoemen
probleemjongeren taalcoaches/buddies plaatsen
6. Ouderen
De bibliotheek kan het aanbod aan ouderen uitbreiden. De bibliotheek heeft al een kleine
uitleenplek in de drie verzorgingstehuizen en verzorgt al boek aan huis. Deze activiteiten
verdienen een betere PR.
7. Gratis bibliotheekpas
Bibliotheek levert actief gratis bibliotheekpas aan leden van samenwerkende instellingen,
zoals scholen
8. Leescafe en ontmoetingsplek
Bezoekers van de bibliotheek dienen te worden uitgenodigd met een aantrekkelijke,
laagdrempelige verblijfsruimte. Het huidige Leescafe in de Binding kan worden
aangepast zodat het als cafe functioneert. De verhuizing van Speelotheek Hakkepuf naar
bijvoorbeeld de Binnenmikke biedt dan ook goede mogelijkheden voor samenwerking
vanuit de bibliotheek. Dit zou gepaard kunnen gaan met het te ontwikkelen CJG, dat
overigens ook goed zou aansluiten bij de primaire doelgroep van De Binding. Op deze
wijze zou ook “de straat”van De Binding meer kunnen worden ontwikkeld tot
verblijfsgebied
9. Mensen met een beperking
De huidige duwdeuren van de bibliotheek dienen aangepast te worden voor minder
valide mensen. Ook dient de vitrine bij het rolstoeltoilet te worden verplaatst. De
mogelijkheid van alternatief vervoer verdient een betere PR, ism de instellingen.
10. Leeskringen/boekenclubs
De bibliotheek bedient circa 15 boekenclubs; het dienstenaanbod kan kwalitatief en
kwantitatief worden uitgebreid (bijvoorbeeld via internetsite)
11. Internetdienstverlening
De bibliotheek dient alle mogelijkheden ter verbetering van de dienstverlening via
internet te benutten, ihb het reserveren en uitlenen van media.
12. Kleine kernen
Omwille van de laagdrempeigheid, ihb voor mensen met een beperking, dient de
bibliotheek de voorzieningen in Oudkarspel en Sint Pancras te behouden en te
verbeteren. Aansluiting bij de Kulturhus-ontwikkeling in beide kernen is belangrijk.
13. Kunstuitleen
In Langedijk is geen kunstuitleen. De bibliotheek kan dit uitstekend vanuit De Binding
ism Atelier 6 ontwikkelen (goed voorbeeld elders: Schermer)

Beleidsvisie bibliotheekwerk Langedijk 2009 – 2012 24

beleidscoach, april 2009
14. HIP
In Langedijk is grote belangtelling onder verschillende partijen om een Historisch
InformatiePunt op te zetten. Ism de historische vereniging en de werkgroep Erfgoed kan
de bibliotheek dit opzetten.
15. Vrijwilligers
De bibliotheek werkt met tientallen vrijwilligers en heeft hiervoor een beleid ontwikkeld.
In de gemeente ontbreekt een vrijwilligerssteunpunt en de bibliotheek zou ism gemeente
en vrijwilligersorganisatie(s) een steunpunt kunnen ontwikkelen/faciliteren.
16. Stages/werkplaatsen
Voor clienten SoZa en Wmo kan de bibliotheek werkplaatsen aanbieden.

Algemeen
De bibliotheek is een maatschappelijke partner die faciliteert door het leveren van kennis en
informatie, het aanbieden van een laagdrempelige accommodatie en het professioneel
verzorgen van activiteiten op het gebied van organisatie en PR.

Beleidsvisie bibliotheekwerk Langedijk 2009 – 2012 25

beleidscoach, april 2009
Bijlage 3 Aanbevelingen Cultural Governance

Beleidsvisie bibliotheekwerk Langedijk 2009 – 2012 26

beleidscoach, april 2009