N E O S

H O M I L I E

! !

N E O , de Niemendal Eervorig Ons, preekte :

! ! !

2014, genot!
In de naam van de Vader, de Zoon, en de Heilige Geest. Uit de Heilige Paul Verhaeghe, Identiteit, pagina 240: Waar het accent vroeger op het verbod lag zo ongeveer al het lichamelijke was immoreel -, ligt dit nu op een verplichting. Wij moeten ons te pletter genieten op het vlak van eten, drinken, erotiek, lichaamsverzorging, enzovoort. Ook daar is het de moeite waard terug te keren naar de uitgangsvraag: hoe voelt dit? Het antwoord ligt voor de hand: niet goed. Te veel van het goede is slecht, en zorgt in het minst erge geval voor verveling, en in andere gevallen voor stoornissen en verslaving. Het is vrij opvallend dat elk ethisch systeem de nadruk legt op matiging en zelfbeheersing, met op de achtergrond het idee van vrijheid. Verslaving verwijst inderdaad naar de slaaf zijn van iets. Het is eveneens opvallend dat zowel de Heilige Freud als de Heilige Lacan op grond van hun psychotherapeutische ervaringen tot de overtuiging kwamen dat een rem op genot de mens ingebakken is, iets waarvan de maatschappelijke normen een externe vormgeving zijn. Te veel genot is ondraaglijk. Ziedaar, beste vrienden, de basisgedachte van de Heilige Paul: precies het existentieel tekort en het ontbreken van materile antwoorden op de grote levensvragen zijn de bron van alle menselijke creativiteit en leveren de basis voor een hoger doel waar we samen met anderen naar streven. Is het verwonderlijk, beste vrienden, dat we daags na Pauls openbaringen de ongelovige filosoof en psychoanalyse-hater Filip Buekens hier tegenaan zagen beuken in De Morgen (23 aug. 12): Er tekenen zich de jongste tien jaar twee stromingen af die kritiek op het neoliberalisme formuleren en wijzen op de nefaste gevolgen van hyperperfectionisme en individualisme (..). Er zijn de neoconservatieven zoals Frank Furedi, Roger Scruton en (jawel) Theodore Dalrymple [ mag ik daar, beste vrienden, (jawel) Bart De Wever aan toevoegen? ], en,

N E

! ! !
1

DE NIEMENDAL EERVORIG ONS !

anderzijds, diegenen die het neoliberalisme links voorbij willen steken, waartoe wellicht ook Verhaeghe behoort en waarvan de meest bekende woordvoerder ongetwijfeld de berlacaniaan-hegeliaan Slavoj Zizek is. Ik denk dat Verhaeghe zich in de wat paradoxale situatie bevindt dat hij, wellicht vanuit zijn psychoanalytische achtergrond, meegezogen wordt naar de progressieve hoek, maar (mag ik nu ook even freudiaans spreken?) hij belangrijke overeenkomsten met neoconservatief gedachtegoed verdringt en het daarom karikaturaal voorstelt of gewoon miskent. Beste vrienden, hoe lossen we dit jaar dit probleem op dat de kritiek op het neoliberalisme zelf conservatief is? Hoe kunnen we de neoliberale reactie probeer te genieten op het ouderwetse aanvaard uw tekort bekritiseren zonder conservatief te worden? De Heilige Paul wijt de ondraaglijkheid van het genot aan het verslavend aspect ervan en uit schrik richt hij zich inderdaad op het verleden. Terecht merkt hij op dat het genietende individu in eerste instantie tot stand komt door spiegeling of identificatie met andere individuen en dat het verslaafde individu daar dan spijtig genoeg niet meer van los komt. Nu doemt daar, beste vrienden, het beeld bij op dat de Heilige Paul een doodlopende straat in en weer uit rijdt, dat hij aan het naaien is, in en uit, dat hij het neoliberalisme neukt, erin en er weer uit. Dat hij met andere woorden niet diep genoeg gaat en het individualisme onvoldoende doorleeft en verkent. Is verslaving op zich het probleem of eerder verslaving aan de producten van de ander? Moet men afstand nemen van het genot, dan wel andermans genot vervangen door het eigen? De Heilige Paul lijkt weg te lopen voor het teveel (van de ander) nog voor hij zich dat eigen maakte, alsof hij whiskey, gin of rum de rug toekeert, in plaats van er een cocktail mee te maken?! Hij lijkt zich eerst met de ander te identificeren, om zich vervolgens af te wenden van het individualisme in zijn geheel, in plaats van alleen van de ander. In marxistische termen, beste vrienden, lijkt hij terug te keren naar een gematigd kapitalisme, waarbij hij vergeet dat dit een doodlopende straat is en hij eeuwig zal moeten blijven naaien. Op pagina 243 van Identiteit haalt hij het begrip van de zorg voor zichzelf van de Franse filosoof Michel Foucault aan, zonder er zich van bewust te zijn dat die homofiel juist fistfucking als de grootste uitvinding van de moderniteit beschouwde! Zou, beste vrienden, fistfucking een beter beeld opleveren om het kapitalisme te lijf te gaan, het te hervormen en ons eigen te maken? Alvorens als een goed psychoanalyticus een beroep te doen op de kunsten, dienen we even bij de psychoanalyse zelf te blijven. Zoals u weet is het symptoom een compromis tussen verdrongen wensen en gemeenschappelijke regels en in die zin kan men zeggen dat het symptoom de terugkeer van het verdrongene is. Wanneer de Heilige Paul nu afstand neemt van de hedendaagse symptomen (stress, burn-out, depressie), het individualistische ik relativeert en weer op zoek gaat naar autoriteit, gaat hij dan niet op de vlucht voor het Heilige Symptoom van de psychoanalyse zelf, voor zijn kerkvader als het ware, voor de Saint-Homme? Beste vrienden, er zijn natuurlijk twee lezingen mogelijk van kerkvader Thomas van Aquino, de Saint-Homme. Er is zijn orthodoxie om de waarheid en het tekort te zoeken met objectieve methoden, hetgeen natuurlijk weer die doodlopende schijnheilige naaistraat oplevert:

N E

! ! !
2

DE NIEMENDAL EERVORIG ONS !

we noemen dit het SINTHOMAQUINISME. En er is de subjectieve Saint-Homme, die met Aristotles, de eenheid van lichaam en ziel accepteert en daarmee de orthodoxie van de onsterfelijkheid op het spel zet: dit noemen we het onwetmatige en grootse SINTHOMAMMOET. Als Saint Homme een mammoet is valt er niet voor te vluchten en kunnen we hem beter dresseren en koesteren. Om ons de moderne Saint-Hommes eigen te maken (in plaats van ze zogezegd op te lossen: dus te verdringen), kijken we best naar de kunsten, waarover trouwens Saint-Homme een driedelige theorie had! Schoonheid kenmerkt zich ten eerste door consonantia of proportio: het werk is evenwichtig; ten tweede door integritas of perfectio: het kunstwerk is volledig af; en tenslotte door claritas: het goddelijke straalt er vanaf. De consonantia of het evenwicht werd ons gebracht door het surrealisme, die de kunst van het onbewuste was. Het surrealisme maakte het ons mogelijk om onze subversieve intimiteiten uit te spreken. Net zoals Belgi slaagde het surrealisme erin om alle mogelijke seksuele dubbelzinnigheden in geconverteerde vorm uit te beelden. Opnieuw zoals Belgi heeft vandaag ook het surrealisme afgedaan, vooral omdat vanaf de sixties plots alles onverbloemd gezegd mocht worden, of beter: moest worden. Dat was wellicht een goede zaak, ware het niet dat de mens meteen zijn intimiteit ontnomen werd. Hij moest zijn intiemste gedachten uitdrukken, bovendien in gestandaardiseerde taal, via voorgeprogrammeerde formats en op verwerkbare formulieren. Het lijkt erop dat de Heilige Paul op de vlucht gaat voor deze integritas of volledigheid van de intieme fantasmen in de objectkunst van een Duchamp (de voyeur in La Marie mise nu par ses clibataires, mme), een Nauman (geobsedeerd door de stem in Get out of this room! Get out of my head!), of een Delvoy (gefixeerd door zijn uitwerpselen) en terug verlangt naar het achterhaalde surrealisme, zoals hij ook Belgi verdedigt. De artistieke fistfuck, de claritas of het goddelijke schijnen, wordt echter maar bereikt voorbij het je-vais-et-je-viens, entre tes reins dat onze intimiteit inderdaad op kapitalistische wijze open en bloot etaleert. Er zijn een aantal artiesten opgestaan die eigenlijk geen artiest meer willen zijn en die gewoon hun ding doen, onvergelijkbaar, als een inconceivably private joke. Tobias Rehberger verbergt zijn kunst in eventueel commercieel design. Donald Judd, Daniel Buren of Jan De Cock zijn niet te stoppen en overschrijden telkens de hen toegewezen exporuimte. Rehberger, maar ook Paul Chan nodigen de toeschouwer uit om in een werk te participeren en maken iedereen zo tot amateur.

Zo komen we tot de dit jaar te exploreren oplossing: fistfucking of het genieten op uw eigen wijze. AMEN! Aldus predikte N E O , In elke godsdienst zit wel iets redelijks, maar de kleine lettertjes deugen niet, Gent, 1 januari 2014
! ! !

N E

! ! !
3

DE NIEMENDAL EERVORIG ONS !