Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
Zapoteco de Yallag
Cuentos populares
Zapoteco de Yallag
Publicado por el Instituto Lingstico de Verano, A.C. Apartado Postal 22067 14000 Tlalpan, D.F., Mxico Tel. 5-573-2024 2005
2005 por el Instituto Lingstico de Verano, A.C. Derechos reservados conforme a la ley. Esta obra puede reproducirse para fines no lucrativos.
http://www.sil.org/mexico/zapoteca/yalalag/L011-CuentosPopulares-ZPU.htm
1C 1C (versin electrnica)
Introduccin
Los cuatro cuentos de este libro se escribieron para proveer material de lectura con el que puedan practicar las personas que hablan zapoteco y que estn empezando a leer en su lengua materna o que desean aprender a leer en su lengua. Todos son cuentos populares como El sol y los animales, que se encuentra en la pgina 1. ste trata de algunas personas que estaban sufriendo bajo el ardiente sol y buscaban la manera de moverlo lejos de ellos. Enviaron al zorro, al gato, a la serpiente de cascabel y a la abeja; pero el sol no dijo ni una sola palabra en respuesta a sus splicas. Sin embargo, de sbito, el sol se fue a su casa. Por tres das no hubo luz; la gente estuvo en tinieblas. Cuando el sol al fin apareci de nuevo, la gente no se volvi a quejar.
WILL NA REN BAYIX AK Gok do batna, willen jasen awchoch gan llaa benn ka. Nall badop ake, na bne ake: Wsel-llo bezen gan zo willen nech kwasen kale.
Na byej xhiden, na lleba willen: Bayachrall benn ka. Na bibi bnekze willen.
Na ka bllin bel wizen, lleba willen: Benn ka ne ake dekz de wayachrall akoe. Na bibi bnekze willen.
10
11
Na byej beseren, na lleba willen: Ne benn ka dekz de wayachrall akoe. Leska bibi bnekze willen.
12
Kat bayo willen lo yo rille, bill brakzen gokte chonn lla. Chonn lla bi got beni, na benn ka bllaa ake xcholze.
13
14
TO BYIN BA BI LLIA XTOBE Bzo to byin ba ni to dob bi lliaba. Na titjon na, bayachrallba leba, na goxhba yeolol byin ka, na bnnabba we akba twej xtob akba ke ban bi llia doben. Bi gokrall akzeba, bixha titjon na gotyoeba leakba, kenall gon akeba. Bateyo toto akba be akba twej doben.
15
17
18
19
20
21
Na byinen bi llia doben reba Ku. Na ba llia xtobban da zan. Na byejba to lloa nis, na jawiaba akre nakba. Ka bwiaban, nbaraz brere kwinba. Nall bneba: Bixchen zeza radj byin zbanda ki? Wenle koa nez chaa zite.
22
Na bzoba zjazeba zite, nollno brekze leba. Nall gokllaa yeolol byin ka titjon na. Nall titjon na, lliateze lliaba llosiaba kate ba za llale, llayaxhba byinen neba: Ku Ku Ku Ku Ku Ku Ku. Bixha byin maren bi ballinba. To kat nak dan lloe dill ke byinen ban bi llia doben.
23
TO KONEKW RIA Bzo to konekw, na le riaba kwis, na gokrallba wchoynaba. Na llyalljteze llyalljeba mell. Kat bachoyrallba llojba, na chejba ga kwej akeba mell.
24
Na byejba ga zo to xhbako, na lleba xhbakon: Brej nada mell, kat gota xhoa kian na wayixhjan. Na brej xhbakon leba mellen.
25
Na byejba ga zo to lekw, na lleba lekwn: Brej nada mell, na wayixhjan kat gota xhoa kian. Na brej lekwn leba mellen.
26
Nall byejba ga zo to tigr, na lleba tigren: Brej nada mell, na wayixhjan kat gota xhoa kian. Na brej tigren leba mellen.
27
Nall byejba ga zo to benn wadaa bayixe, na lleba bennen: Brej nada mell, na wayixhjan kat gota xhoa kia. Na brej bennen leba mellen.
28
Bixha konekw rian ziyezban, ni ke llaz llannzba, na wayixhjba xhian. Kat bde zan lla, na bzorao llachixhj akba konekwn mellen dan bnnabban, na rente benn wadaa na.
29
Na xhbakon byejban gan zo konekwn, na lleba leba: Bayixhj mellen breja rwen. Na konekwn lleba xhbakon: Sete bkwache, ganna zaa to lekw. Na le bkwachte xhbakon.
30
Ka bllin lekwn, na lleba konekwn: Bayixhj mellen breja rwen. Na konekwn lleba lekwn: Sete bkwache, ganna zaa to tigr. Kate byo lekwn gan kwachban, breba xhbakon, na bdaoba leba.
31
Nall tigren lleba konekwn: Lla bayonn mellen breja rwen. Na konekwn lleba tigren: Sete bkwache, ganna zaa to benn wadaa. Ka zej tigren lljakwachban breba lekwn, na bdaoba leba.
32
Nall benn wadan llee konekwn: Zaa nech wayonno mell dan breja rwen. Na konekwn lleba benne: Ganni ngochawa to badao ko.
33
34
TO BICH BA LLAW CHITJE Bzo ne to bich, na nakba ba ria kwis, na le llaweba chitjba.
35
Bixha ne kat byejba ga zo to beser, na lleba leba: Bi yenro chitjllo? Nall lle beseren bichen: Kaa, bi gak, llaralra llona xhnid da gawa kat wara da zay.
36
Nall byaj bichen ga zo to xhbako, na lleba leba: Bi chitjllo? Kaa, bi gak ne xhbakon lltopa da gawa kat wara da zay.
37
Nall jatilba to bia, nall lleba bian: Bi chitjllo? Kaa, bi gak ne bian, llona xhnid da gawa kat wara da zay.
38
Na byejba ga zo to bllee, na lleba blleen: Blatj xchinon choll, na daa chitjllo. Nall ne blleen: Kaa, bi gak, llona xhnid da gawa kat wara da zay.
39
Bixha kat barakze da zayen. Na daa be zay. Nall bzo yach bichen, le zre witjen bdaba, na bxhitba, na le byaba, na bibi de da gaoba.
40
Na byejba rill beseren, na lleba leba: Bi gonno rat da gawa? Nall lle beseren leba: Kaa, bi gonna da gao.
41
Nall byejba gan zo xhbakon llnnabba da gaoba, bixha xhbakon bibi beba leba.
42
Na byejba jawiaba bian, na llnnabba da gaoba, na bian leska bibi beba leba.
43
Nall byejba gan zo blleen, na llnnabba da gaoba, na blleen lleba leba: Notno gakrenkze rwen bixchen bdao zre witje, na zre waya beno? Byej gan jayaon, na wao ake rwe. To kat nak dan lloe dill ke bich rian.
44