Maatschappijleer Paragraaf 5 en 6 Verzorgingsstaat

Paragraaf 5.

Wat kende de Sovjet-Unie lange tijd?

- Een planeconomie; productiemiddelen (grond, bedrijven, kapitaal) zijn in
de handen van de overheid. (GELIJKHEID)

Welke model was ook mogelijk geweest?

- Het Amerikaanse vrijmarktmechanisme; belastingen zijn er laag, iedereen
moet zichzelf verzekeren tegen werkloosheid en ziekte. (VRIJHEID)

Welke waarden vinden we in Nederland belangrijk?

- Particulier initiatief;
- Maatschappelijke harmonie;
- Solidariteit;
- Het tegengaan van sociale ongelijkheid.

Wie waren waar enthousiast over?

- Liberalen: vrije ondernemingsgewijze productie;
- Christendemocraten: ‘maatschappelijk middenveld’;
- Sociaaldemocraten: sociale zekerheidsstelsel;
- Sociaaldemocraten en christendemocraten: solidariteitsgedachte.

In welke twee delen valt de sociale zekerheid uiteen?

- Sociale verzekeringen;
- Sociale voorzieningen.

In welke 2 verzekeringen zijn de sociale verzekeringen op te delen?

- Werknemersverzekeringen;
- Volksverzekeringen.

Welke werknemersverzekeringen zijn er?

- Werkloosheidswet (WW);
- Wet uitbreiding loondoorbetalingsplicht bij ziekte (WULBZ);
- Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA, opvolger van WAO).

Welke volksverzekeringen zijn er?

- Algemene Ouderdomswet (AOW);
- Algemene Nabestaandenwet (ANW);
- Algemene Kinderbijslagwet (AKW).

Wat zijn sociale voorzieningen?

- Dit zijn regelingen voor situaties waarvoor geen verzekering bestaat.
Bedoeld voor mensen die geen aanspraak kunnen maken op een andere
sociale verzekering, omdat ze bijvoorbeeld nog nooit gewerkt hebben.
 Maatschappijleer Paragraaf 5 en 6 Verzorgingsstaat

Paragraaf 6

Welke signalen kwamen er in de jaren zeventig dat in de verzorgingsstaat

niet alles naar wens verliep?
- Te veel mensen deden een beroep op hun uitkering;
- Mensen werden te weinig gestimuleerd om een baan te aanvaarden;
- Er werd misbruik gemaakt van voorzieningen.

Er waren een aantal oorzaken waarom teveel mensen een beroep deden
op een sociale uitkering. Welke waren dit?
- De werkloosheid steeg na de wereldwijde oliecrisis in 1973;
- Het uitkeringsstelsel was oorspronkelijk gebaseerd op de man als
kostwinner van het gezin;

Waarom wilden mensen niet meer zo snel aan het werk?

- Er was geen financiële prikkel;
- Mensen mochten werk weigeren als dat niet paste bij hun ervaring en
opleidingsniveau.
Gevolg: blijvende afhankelijkheid van de uitkering.

Welke maatregelen moest de overheid nemen om de uitkeringen lager,

beter uitvoerbaar en minder fraudegevoelig te maken?
- Bezuinigingen en strengere controle;
- Versterken van de eigen verantwoordelijkheid;
- Stimuleren van het bedrijfsleven.

Aantal bezuinigingen:
- De WW-uitkering wordt nog maar een beperkt aantal jaren verstrekt;
- Het begrip passende arbeid is verruimd;
- Een uitkering bij arbeidsongeschiktheid wordt niet meer levenslang
verstrekt;
- De gemeenten hebben een verhaalsplicht gekregen voor de bijstand;
- De uitkeringen stijgen niet meer automatisch met de lonen mee;
- De controle op met name de bijstand is strenger geworden;
- De leeftijd voor de bijstand is verhoogd van 18 naar 21 jaar;
- Op allerlei voorzieningen is bezuinigd.

Verantwoordelijkheid van werkgevers:

- Zelf verantwoordelijk voor de doorbetaling bij ziekte;
- De overheid heeft mensen gestimuleerd om minder te gaan werken en
eerder te stoppen (arbeidstijdverkorting, atv, en vrijwillig vervroegde
uittreding, VUT).

De overheid wil ervoor zorgen dat er meer werk komt. Een aantal maatregelen
werden genomen:
- De overheid sprak met de sociale partners loonmatiging af;
- De loonbelasting is verlaagd;
 Maatschappijleer Paragraaf 5 en 6 Verzorgingsstaat

- De overheid geeft bedrijven subsidies, bijvoorbeeld investeringssubsidies

voor technologische innovatie.