Vous êtes sur la page 1sur 20

Captulo II

DOS SUJEITOS DAS RELAES JURDICO-COMERCIAIS

BIBLIOGRAFIA (portuguesa) escolhida:


ANTNIO
!N!"!#

COR$!IRO% Manual de Direito Comercial% &'( ed'% Al)edi*a%

Coi)+ra% &,,-% pp' &./0&1,' F!RNAN$O OLA2O% Direito Comercial% 3ol' I% AAF$L% Lis+oa% .41/% pp' .510.46' FILI7! CA##IANO
$O#

#ANTO#% Direito Comercial portugus% 3ol I% Dos actos de

comrcio s empresas: o regime dos contratos e mecanismos comerciais no Direito Portugus% Coi)+ra !ditora% Coi)+ra% &,,-% pp' .,80.&8' 9' OLI2!IRA A#C!N#:O% Direito Comercial% 3ol' I% Parte Geral% Lis+oa% .446% pp' &,-0&1-' 9ORG!
AN;!L

CO;TIN<O

$!

ABR!;% Curso de Direito Comercial% 3ol' I% 5'( ed'%

Al)edi*a Coi)+ra% &,,5% pp' /10.4,'


IG;!L

9' 7;7O CORR!IA% Direito comercial% c= a cola+' de A*t>*io 9os? To)@s

e Oct@3io Castelo 7aulo% .,'( ed'% !diAoru)% Lis+oa% &,,-% pp' -10..6' 2A#CO LOBO BA2I!R% CCo)ercia*teD% i* POLIS% 3ol .% cols' 4/1044,'

& E .'F $O# CO !RCIANT!# AG;I#IH:O $A G;ALI$A$! $! CO !RCIANT! 25. Os sujeitos das re a!"es jur#di$o-%er$a&tis Co)o sa+e)os% as relaIJes Kurdico0)erca*tis pode) esta+elecer0se ta*to e*tre co)ercia*tes co)o e*tre *Lo co)ercia*tes (C>d' Co)'% art' .'F)% ta*to e*tre pessoas si*gu0 lares co)o e*tre pessoas colecti3as (trate0se ou *Lo de socie0 dades co)erciais)' 7elo Mue Ns pessoas colecti3as diO respeito% a disposiILo Mue deAi*e a doutri*a aMui aplic@3el ? a do art' .-'F e respec0 ti3o E P*ico do C>digo: CO !stado% o distrito% o )u*icpio e a par>Muia *Lo pode) ser co)ercia*tes% )as pode)% *os li)ites das suas atri+uiIJes% praticar actos de co)?rcio% e Mua*to a estes Aica) suKeitos Ns disposiIJes deste c>digo' CE P*ico' A )es)a disposiILo ? aplic@3el Ns )iseric>r0 dias% asilos e )ais i*stitutos de +e*eAicQ*cia e caridadeD' 2'. Co&di!"es da $o%er$ia&te atri(ui!)o da *ua idade de

a) Importncia do pro lema 2a)os agora ocupar0*os das co*diIJes de Mue depe*de a aMuisiILo da Mualidade de co)ercia*te' A i)portR*cia deste pro+le)a resulta% inter alia:

8 .) $a circu*stR*cia de *a lei eSistir% e) ter)os gerais% u)a presu*ILo de co)ercialidade para os actos dos co)ercia*tes (cAr' o art' &'F% &'( parte)' &) $a circu*stR*cia de s> os co)ercia*tes estare) suKei0 tos aos de3eres gerais do art' ./'F 8) 7or Plti)o% da eSistQ*cia *a lei de particulares Aacili0 dades para a pro3a das o+rigaIJes )erca*tis dos co)ercia*tes' T o Mue resulta do art' 845'F para o e)pr?sti)o )erca*til e do art' 6,,'F para o pe*hor )erca*til ' UF!RR!R CORR!IAV
.

) ! atri ui"#o da $ualidade de comerciante s pessoas singulares As co*diIJes de Mue depe*de a aMuisiILo da Mualidade de co)ercia*te e) *o)e i*di3idual 3Q) reAeridas *o *'F .'F do art' .8'F% segu*do o Mual sLo co)ercia*tes as pessoas CMue% te*do capacidade para praticar actos de co)?rcio% AaOe) deste proAissLoD' .) O re$uisito da capacidade% se os menores e interditos podem ser comerciantes& O reMuisito da capacidade% Aor)ulado *o *'F .'F do art' .8'F% ? e*te*dido por Ferrer Correia (segui*do a @rio Figueiredo) co)o relati3o u*ica)e*te N capacidade de goOo de direitos: os i*capaOes de eSerccio *Lo estaria) i*i+idos de co)erciar (e)+ora ape*as o pudesse) AaOer por i*ter)?dio
CAr' o art' 845'F do C>d' Co)' co) o artigo ..68'F do C>d' Ci3ilW e o art' 6,,'F daMuele C>digo co) o artigo 554'F deste Plti)o'
.

6 dos seus represe*ta*tes legais)' Cre)os% *o e*ta*to% Mue *Lo pode ser assi) i*terpretada a reAerQ*cia daMuele teSto N capacidade (ai*da Mue as soluIJes pr@ticas Mue deAe*de)os *Lo 3e*ha) a ser% co)o se 3er@% su+sta*cial)e*te diAere*tes das de Ferrer Correia)' AMuela reAerQ*cia *Lo Aaria se*tido se dissesse respeito N capacidade de goOo' 7ois todas as pessoas si*gulares (e s> destas% segu*do o e*te*di)e*to tradicio*al% trata o *'F .'F do art' .8'F) tQ) ple*a capacidade de goOo pelo Mue toca N co*clusLo de actos de co)?rcio: *Lo eSiste) *a lei MuaisMuer restriIJes Mua*to a este do)*io X *e) ? Aacil0 )e*te co*ce+3el Mue 3e*ha) a eSistir' 9@ o reMuisito da capa0 cidade de e'erc(cio parece har)>*ico co) a alusLo do preceito N pro)issionalidade: co)pree*der0se0ia )al Mue se Aalasse de u)a pro)iss#o *o caso de u)a cria*Ia ou de u) de)e*te' 7or outro lado% o o+st@culo le3a*tado ao eSerccio do co)?rcio por parte do i*capaO% ai*da Mua*do de3ida)e*te represe*tado% eSplicar0se0ia pelo gra3e risco Mue tal eSerccio X pela e3e*tual respo*sa+ilidade da deri3ada X e*3ol3eria para o patri)>*io do )es)o i*capaO' Tera)os% assi)% Mue o )e*or ou i*terdito *u*ca poderia ser co)ercia*te% e*Mua*to i*capaO de eSerccio de direitos '
&

T certo Mue o pri*cpio da i*capacidade do )e*or soAre as eScepIJes co*sta*tes do art' .&-'F do C>digo Ci3il' #i)ples)e*te% *e*hu)a delas co)porta% e) *osso e*te*der% a capacidade para a pr@tica ge*eraliOada de actos de co)?rcio correspo*de*te ao eSerccio proAissio0 *al deste' Ne) pro3ar@ co*tra isto a al*ea c) do *'F . do art' .&-'F% Mue per)ite Mue o )e*or seKa autoriOado a eSercer u)a proAissLo% co*si0 dera*do0se 3@lidos os *eg>cios Kurdicos a ela relati3os' $aMui co*clui Fer*a*do Ola3o Mue o )e*or pode ter capacidade para o eSerccio do co)?rcio Mua*do se lhe co*ceda esta autoriOaILoW e ser@% porta*to% e) tal hip>tese% co)ercia*te X e u) co)ercia*te Mue eSerce o co)?rcio e)
&

1 as esta co*clusLo% posta *estes ter)os rgidos% i)plicaria *ecessaria)e*te Mue% ou u) esta+eleci)e*to co)ercial *Lo poderia *u*ca ser eSplorado por co*ta e e) *o)e de u) )e*or ou de u) i*terdito% ou Mue% se*do0o% o i*capaO titular do esta+eleci)e*to *e) por isso adMuiriria a Mualidade de co)ercia*te' ! *e*hu)a destas soluIJes parece aceit@3el' A pri)eira soluILo% adoptada e) Fra*Ia% trar@% e) certas circu*stR*cias% os )aiores i*co*3e*ie*tes para os i*teresses do i*capaO X co)o )ostra Kusta)e*te a eSperiQ*cia Ara*cesa' Basta ate*tar e) Mue o )e*or ou o i*terdito Mue te*ha) rece0 +ido por sucessLo u) esta+eleci)e*to co)ercial soArerLo e3e*tual)e*te gra3es preKuOos se esti3ere) i)possi+ilitados de o eSplorar (atra3?s dos seus represe*ta*tes% K@ se 3Q) e ti3e0 re)% porta*to% Mue o alie*ar% trocar ou liMuidar' Os i*teresses do i*capaO% Mue o legislador teria Muerido *atural)e*te pro0 teger co) o reMuisito da capacidade esta+elecido *o *'F .'F do art' .8'F aca+aria) assi) por ser preKudicados co) este regi)e' O po*to% de toda a )a*eira% est@ hoKe resol3ido pelo C>digo Ci3il% Mue eSpressa)e*te co*se*te Mue o pai% prece0 de*do autoriOaILo Kudicial% *Lo s> co*ti*ue a eSploraILo do esta+eleci)e*to co)ercial Mue o Ailho haKa rece+ido por
seu pr>prio *o)e' as ? )uito du3idoso Mue isto seKa assi)' O *'F & do art' .&-'F dispJe Mue% pelos actos praticados *o eSerccio da proAissLo do )e*or% Cs> respo*de) os +e*s de Mue este ti3er a li3re disposiILoD X ou seKa% de acordo co) a al*ea a) do *'F . do )es)o artigo% aMueles Mue o )e*or ChaKa adMuirido por seu tra+alhoD' ! *Lo Kulga)os Mue a lei te*ha Muerido per)itir a criaILo de u) tLo gra*de risco para terceiros% ad)iti*do a i*ter3e*ILo *a 3ida )erca*til de u) co)ercia*te co) u)a respo*sa+ilidade li)itada por aMuela Aor)a' !*tre as proAissJes Mue o )e*or pode ser autoriOado a eSercer% ao a+rigo da al*ea c) do *'F . do art' .&-'F do C>d' Ci3il% *Lo se co*ta% assi)% a de co)ercia*te'

5 sucessLo ou doaILo% co)o at? adMuira u) esta+eleci)e*to e) *o)e do Ailho (art' .//4'F% *'F .% al*ea c))' ! o )es)o ? co*se*tido ao tutor X Muer *o caso da tutela de )e*ores (art' .48/'F% *'F.% al*eas a) e )))% Muer *o da tutela de i*ter0 ditos (cAr' art' .84'F) ' Resta0*os e*tLo co*siderar a segu*da das soluIJes atr@s postas e) alter*ati3a' 7ode*do eSplorar0se% e) *o)e do )e*or ou do i*terdito% u) esta+eleci)e*to co)ercial% ser@ Mue *e) por isso aMuele adMuirir@ a Mualidade de co)ercia*te (*Lo a adMuiri*do ta)+?)% o+3ia)e*te% o represe*ta*te do i*capaO)Y Foi isto )es)o o Mue para o )e*or suste*tou Cu*ha Go*Ial3es (e*te*de*do% apesar disso% Mue o )e*or se)pre Aicaria suKeito N possi+ilidade da AalQ*cia)' as o esta0 +eleci)e*to co)ercial a Mue *Lo correspo*de u) co)ercia*te ? ideia Mue logo repug*a e Mue a)eaIaria% e) ter)os i*acei0 t@3eis% i*teresses )uito rele3a*tes: o i*teresse de terceiros e at? o i*teresse pP+lico recla)a) Mue a pessoa e) *o)e da Mual se eSerce o co)?rcio esteKa suKeita% *Lo s> N possi+ilidade da AalQ*cia% co)o ta)+?) Ns o+rigaIJes especiais Mue o art' ./'F i)pJe aos co)ercia*tesW e% ai*da% Mue aos seus actos seKa atri+uda a co)ercialidade su+Kecti3a% *os ter)os do art' &'F% &'( parte' 7ode)os pois co*cluir Mue a co*KugaILo do art' .8'F% *'F .'F% co) outras disposiIJes posterior)e*te surgidas *os
8 6

No caso dos i*terditos% a autoriOaILo do tri+u*al ser@ ta)+?) *ecess@ria% por a*alogia co) o disposto *o art' .48/'F% *'F .% al*eas a) e ))% para o tutor eSplorar% e) *o)e do i*capaO% o esta+eleci)e*to co)ercial eSplorado pelo )e*or a*tes do decreta)e*to da i*terdiILo' 6 Note0se% ali@s% Mue a co*KugaILo do art' .8'F% *'F .'F% co) u) pre0 ceito co)o o art' &&6'F% *'F -'F% do C>digo Ci3il de ./5-% Mue o C>digo
8

le3a a restri*gir o R)+ito da eSigQ*cia de capacidade Aor)u0 lada *aMuele pri)eiro preceito para a atri+uiILo da Mualidade de co)ercia*te' O )e*or ou o i*terdito poderLo adMuirir esta Mualidade Mua*do o co)?rcio Aor eSercido e) seu *o)e% *os ter)os e) Mue o C>digo Ci3il o per)ite ' #> *Lo serLo co*siderados co)ercia*tes% e) Aace do art' .8'F% *'F .'F% assi) i*terpretado% o )e*or ou o i*terdito Mue eSerIa) o co)?rcio por si% ou e) *o)e de Mue) o co)?rcio ? eSercido por outre) Mue *Lo o represe*ta*te legal ou pelo represe*ta*te legal se) precedQ*cia de autoriOaILo Kudicial' #o+re ser a Mue resulta da lei% ? esta a soluILo Mue co*cilia eMuili+rada)e*te os i*teresses do )e*or e do i*terdito e os i*teresses gerais e de terceiros ' U2A#CO BA2I!RV &) O e'erc(cio pro)issional do comrcio Z parte esta Ua capacidade de eSerccio% e*te*da0seV% as
1 5

Co)ercial *Lo de3e ter Muerido re3ogar% K@ co*duOiria% *a 3igQ*cia daMuele pri)eiro C>digo% N doutri*a aMui deAe*dida% ao )e*os para o caso de o esta+eleci)e*to co)ercial ter sido adMuirido pelo )e*or por 3ia de sucessLo' 1 A esta luO% a reAerQ*cia N pro)iss#o Aeita *o art' .8'F% *'F .'F% de3e% *o caso dos )e*ores e i*terditos% e*te*der0se e) ter)os h@+eis: a proAissLo sig*iAicar@ aMui o eSerccio siste)@tico e ha+itual do co)?r0 cio X em ora por intermdio de outrem& 5 Resta diOer Mue% e) correspo*dQ*cia co) a doutri*a Mue aca+a)os de eSpor% de3e ser e*te*dida restrita)e*te a eSigQ*cia de capacidade% Muer para a )atrcula do co)ercia*te e) *o)e i*di3idual (cAr' o art' 66'F% *'F 6'F% do Regula)e*to do Registo Co)ercial) Muer para o eSerccio das acti3idades co)erciais pre3istas *o !statuto do Co)er0 cia*te (art' -'F% *'F .% al' a)% do $ec'0Lei *'F &6-=-/% de && de Agosto)' 7ara eAeitos deste Plti)o diplo)a% ha3er@ Mue regular o caso (o)isso) do esta+eleci)e*to co)ercial a eSplorar por u) i*capaO% reAeri*do a eSigQ*cia de capacidade% assi) co)o outras l@ Aor)uladas% *Lo ao i*capaO% )as N pessoa Mue e) *o)e deste eSerce o co)?rcio'

/ co*diIJes eSigidas pelo art' .8'F% *'F .'F% sLo: .'F a pr@tica de actos de co)?rcioW &'F Mue do co)?rcio se AaIa proAissLo' No Au*do% estas duas co*diIJes resu)e)0se a u)a s>: comer* ciante $uem e'erce pro)issionalmente o comrcio' A pr@tica de actos co)erciais s> ? u) pressuposto da atri+uiILo da Mualidade de co)ercia*te% *a )edida e) Mue possa co*stituir u) *dice do eSerccio proAissio*al da i*dPstria )erca*til' O eSerccio da i*dPstria )erca*til supJe a pr@tica de actos de co)?rcio% 3eriAica0se atra3?s da pr@tica de actos de co)?rcio' #e o Mue se eSige ? o AaOer0se do co)?rcio proAissLo% i)pJe)0se as segui*tes co*clusJes: .'( [ NLo +asta a pr@tica de u) ou 3@rios actos de co)?r0 cio isolados para se adMuirir a Mualidade de co)ercia*te' T i*dispe*s@3el a pr@tica ha+itual% regular% siste)@tica% de ope0 raIJes )erca*tis' Gue) *Lo pratica ha+itual)e*te actos co)erciais% *Lo AaO do co)?rcio proAissLo' &'( [ NLo +asta a pr@tica% )es)o ha+itual% de MuaisMuer actos de co)?rcio e) se*tido Kurdico' Claro Mue Aica) eScludos desde logo os actos de co)?rcio su+Kecti3os% porMue estes% e) 3eO de atri+ure) a Mualidade de co)ercia*te% supJe)0*a' as ser@ suAicie*te a pr@tica de actos de co)?rcio o+Kecti3os% MuaisMuer Mue eles seKa)% para se 3eriAicar a atri0 +uiILo da Mualidade de co)ercia*teY I)agi*e)os u) i*di30 duo Mue regular)e*te cele+ra *eg>cios Kurdicos ca)+i@rios% su+scre3e*do letras% cheMues ou li3ra*IasW ou Mue ha+itual0 )e*te pratica o )a*dato )erca*til' $e3er@% por isso% ser co*siderado co)ercia*teY 7elo )e*os Mua*to ao pri)eiro caso% a resposta s> poder@ ser *egati3a: trata0se a% eAecti3a0

4 )e*te% de actos Mue s> sLo co)erciais pela Aor)a e cuKa pr@tica *Lo i*dicia% *e) seMuer de )a*eira re)ota e 3aga% o eSerccio proAissio*al do co)?rcio' <@ Mue salie*tar ai*da Mue o ele)e*to eSigido por lei ? o eSerccio pro)issional do co)?rcio' #ig*iAica isto Mue ? co)ercia*te para o direito Mue) eSerce co)o u) )odo de 3ida aMuele particular tipo de acti0 3idade eco*>)ica Mue ? a acti3idade )erca*til' ReMuer0se Mue o eSerccio do co)?rcio represe*te para o age*te u) Ai) e) si )es)o% u) Ai)% de certa )a*eira% aut>*o)o% *Lo su+ordi0 *ado' T co)ercia*te todo aMuele Mue co*sagra total ou parcial)e*te a sua acti3idade N eSploraILo da i*dPstria )erca*til% e) 3ista de o+ter lucros ' #upo)os poder diOer0se% a Ai) de co)pletar ou aperAei0 Ioar a *oILo dada% Mue ? co)ercia*te Mue) eSerce u)a e)presa co)ercial ' !Aecti3a)e*te% a e)presa ? toda a orga0 *iOaILo dos Aactores de produILo [ e e)presa co)ercial toda a orga*iOaILo desses Aactores co) 3ista N produILo daMuelas utilidades eco*>)icas Mue precisa)e*te deri3a) do co)?rcio e o caracteriOa)' Ora *Lo pode eSercer0se proAissio*al)e*te o co)?rcio a *Lo ser so+ a Aor)a de e)presa% seKa e)+ora de AeiILo rudi)e*tar' O eSerccio ha+itual% siste)@tico% proAissio0 *al do co)?rcio% Mue a lei co*sidera pressuposto da Mualidade de co)ercia*te% *Lo pode deiSar de e*3ol3er u)a $ual* $uer orga*iOaILo (por i*cipie*te Mue seKa) dos Aactores produ0
/

NLo ?% toda3ia% *ecess@rio Mue se AaIa do co)?rcio proAissLo P*ica *e) proAissLo pri*cipal: +asta Mue o co)?rcio seKa u)a das proAissJes do i*di3duo' / Ao diOer isto *Lo esta)os a pe*sar (? e3ide*te) *as e)presas do art' &8,'F
-

., ti3os co) u) Ai) co)ercial' #e*do as coisas assi)% )ais rigoroso seria Mue a lei declarasse co)ercia*te o e)pres@rio co)ercial' Resta ad3ertir Mue o *osso direito eMuipara N e)presa co)ercial e) se*tido eco*>)ico certas outras Aor)as de e)presa (e)presas i*dustriais)% co)o resulta do artigo &8,'F do C>digo' T pro3@3el Mue algu)as dessas acti3idades ai*da pudesse) ser e*glo+adas *o co*ceito eco*>)ico de e)presa )erca*til' as Aoi certa)e*te por o *Lo e*te*der assi) Mue o *osso legislador se*tiu a *ecessidade de declarar eSpressa)e*te co)erciais todas as e)presas e*u)eradas *o art' &8,'F 7or co*segui*te% Mua*do aAir)a)os Mue ? co)ercia*te todo o e)pres@rio co)ercial% e)prega)os estas eSpressJes Ce)pres@rio co)ercialD *u) se*tido pura)e*te Kurdico' !)pres@rio co)ercial ? o titular de u)a e)presa co)ercial e) se*tido eco*>)ico X ou seKa% u)a orga*iOaILo de Aacto0 res produti3os co) u) Ai) de )ediaILo *a circulaILo dos +e*s X ou de u)a daMuelas Aor)as de e)presa *Lo co)ercial Mue toda3ia a lei positi3a assi)ila N pri)eira' Isto pelo Mue respeita N atri+uiILo da Mualidade de co)ercia*te Ns pessoas si*gulares' c) ! atri ui"#o da $ualidade de comerciante s pessoas colecti+as .) !s sociedades comerciais ! $uanto s pessoas colecti+as, $iO o art' .8'F Mue sLo co)ercia*tes% al?) dos Mue AaOe) do co)?rcio proAissLo% as sociedades co)erciais' ! Muais sLo os reMuisitos a Mue de3e

.. o+edecer u)a sociedade% a Ai) de Mue )ereIa a MualiAicaILo de )erca*tilY A resposta e*co*tra)o0la *o art' .'F% *'F &% C#C: C#Lo sociedades co)erciais aMuelas Mue te*ha) por o+Kecto a pr@tica de actos de co)?rcio e adopte) o tipo\D' Assi) se 3Q Mue as co*diIJes de Mue depe*de a atri0 +uiILo da Mualidade de co)ercia*te Ns sociedades sLo +e) diAere*tes das eSigidas para as pessoas si*gulares' ! co)pre0 e*de0se' Na 3erdade% pode) os i*di3duos eSercer as )ais di3ersas Aor)as de acti3idade% e por isso a lei eSige o eSerc0 cio proAissio*al do co)?rcio co)o co*diILo para Mue seKa) co*siderados co)ercia*tes' as esta eSigQ*cia K@ *Lo teria ca+i)e*to trata*do0se de e*tidades Mue se co*stitue) precisa0 )e*te e ape*as para eSercer o co)?rcio' Os i*di3duos pode) ser co)ercia*tesW as sociedades co)erciais sLo co)ercia*tes *atos' UF!RR!R CORR!IAV &) !s empresas p- licas& Nas duas Plti)as d?cadas X )as so+retudo a partir de .4-1% e) correspo*dQ*cia co) as *acio*aliOaIJes e*tLo 3eri0 Aicadas X tor*ara)0se e*tre *>s )uito *u)erosas as pessoas colecti3as do tipo das empresas p- licas& 7resta)0se a algu0 )as dP3idas os eSactos co*tor*os da Aigura da e)presa pP+lica% dada a sua relati3a )oder*idade X e e)+ora ela te*ha sido K@ o+Kecto% *o estra*geiro% de u)a co*sider@3el ela+oraILo doutri*al' as pode)os diOer Mue se trata de orga0 *iOaIJes e)presariais X de orga*iOaIJes Mue co)+i*a) capital% t?c*ica e tra+alho% )as e) Mue a direcILo e o capital
4

O 7roAessor 2asco Ba3ier escre3ia% recorde0se% *os Ai*ais dos a*os sete*ta'
4

.& sLo pP+licos X para a produILo de +e*s ou ser3iIos desti0 *ados N oAerta *o )ercado )edia*te e) preIo% o Mual (di3er0 sa)e*te do Mue sucede co) as ta'as co+radas pela utiliOaILo dos ser3iIos pP+licos) de3er@ te*der a co+rir os custos e a per)itir o Ai*a*cia)e*to *or)al da acti3idade' Ora +e)' 2@rias destas e)presas pP+licas eSplora) acti0 3idades co)erciais X acti3idades tipica)e*te co)erciais% isto ?% de )ediaILo *as trocas% de i*terposiILo e*tre a oAerta e a procura% e ai*da acti3idades idQ*ticas NMuelas Mue caracte0 riOa) as e)presas Mue o art' &8,'F co*sidera co)erciais (+& g&% tra*sAor)adoras% tra*sportadoras% editorais)' 7ergu*tar00se0@% por isso% se% *estas hip>teses% tais e)presas pP+licas de3e) ser tratadas co)o co)ercia*tes' ;) pro+le)a a*@logo te) sido discutido e) Fra*Ia% o*de a doutri*a prope*de para a resposta aAir)ati3a' ! ? esta a soluILo Mue ta)+?)% e) pri*cpio% *os parece correcta% e*tre *>s' I*dicaIJes *este se*tido Aor*ece0as o pr>prio legislador% Mua*do *o art' 6-'F do $ec'0Lei *'F &5,=-5% de / de A+ril (regi)e geral das e)presas pP+licas)% pressupJe a suKeiILo de tais e)presas ao registo co)ercial (pre3e*do% e)+ora% a adopILo de pro3idQ*cias *or)ati3as para regula)e*tar especial)e*te a )at?ria) e Mua*do% e) diplo)as relati3os a certas e)presas pP+licas% as 3e) eSpressa)e*te co*siderar empresas comerciais' ! *Lo h@ e3ide*te)e*te MualMuer a*alo0 gia% so+ o aspecto Mue aMui pode i*teressar% e*tre as e)presas pP+licas e as pessoas colecti3as pP+licas reAeridas *o art' .-'F% Mue% por AorIa deste preceito% *Lo pode) ser co)ercia*tes' Ali@s% o art' 8'F do $ec'0Lei *'F &5,=-5 suKeita% e) pri*cpio% as e)presas pP+licas Ns C*or)as de direito pri3adoD'

.8 Resta aludir)os N Aor)a de co)pati+iliOar co) as dispo0 siIJes do C>digo Co)ercial a atri+uiILo da Mualidade de co)ercia*te a toda a e)presa pP+lica Mue eSplore acti3idades co)erciais' Tais e)presas ca+erLo *o teSto do *'F .'F do art' .8F% se e*te*der)os e) ter)os h@+eis a reAerQ*cia a Aeita N proAissio*alidade X e )uito e)+ora esta i*terpretaILo 3e*ha co*trariar a doutri*a tradicio*al e do)i*a*te% Mue te) suste*tado a+ra*ger o preceito ape*as as pessoas si*gulares' A soluILo deri3ar@ ai*da do art' &8,'F% para Mue) pe*se% co)o 9os? Ta3ares Mue o sig*iAicado deste preceito ? a directa atri+uiILo da Mualidade de co)ercia*te Ns e)presas Mue te*ha) algu) dos o+Kectos a )e*cio*ados' (! ali@s o art' &8,'F reAere0se eSpressa)e*te a e)presas Ccolecti3asD% co*0 Mua*to Aosse) decerto as sociedades o Mue o legislador te3e e) )e*te co) essa alusLo)' Fi*al)e*te pode Kulgar0se o)isso% Mua*to ao aspecto agora co*siderado% o caso das e)presas pP+licas% e *Lo 3e)os o+st@culo a Mue se e*te*da Mue a MualiAicaILo do art' .8'F lhes ca+er@ co) +ase *a a*alogia' U2A#CO BA2I!RV UNLo o+sta*te a re3ogaILo% e*treta*to ocorrida% do $L *'F &5,=-5% de / de A+ril% Mue esta+elecia o regi)e das e)presas pP+licas Ns Muais o 7roAessor Lo+o Ba3ier se reAeria% a doutri*a por ele eSpe*dida co*ti*ua 3@lida% *o Mue respeita Ns (hoKe) cha)adas e*tidades pP+licas e)presariais (Lei *'F 180F=&,,5% de &4 de $eOe)+ro X Regi)e do #ector !)presarial do !stado) e Ns e)presas pP+licas )u*icipais e i*ter)u*icipais ($L *'F 11/=44% de .- de $eOe)+ro X Regi)e 9urdico do #ector !)presarial Local)'V
.,

.,

CAr'% supra% *'F .8'

.6

2+. ,essoas e-a %e&te i&i(idas do e.er$#$io do $o%/r$io <@ pessoas (ta*to si*gulares co)o colecti3as) a Mue) a lei pro+e o eSerccio proAissio*al do co)?rcio' a) Pessoas colecti+as Nos ter)os do art' .6'F: CT proi+ida a proAissLo do co)?rcio: .'F Ns associaIJes ou corporaIJes Mue *Lo te*ha) por o+Kecto i*teresses )ateriaisW &'F aos Mue por lei ou dispo0 siIJes especiais *Lo possa) co)erciarD' !) correspo*dQ*cia co) este art' .6'F% *'F .'F% deter)i*a o K@ citado art' .-'F e seu E P*ico Mue o !stado% as autarMuias locais% as )iseric>rdias% asilos e )ais i*stitutos de +e*eAicQ*cia e caridade *Lo pode) der co)ercia*tes% e)+ora possa) 3alida)e*te praticar actos de co)?rcio' A MuestLo Mue so+retudo i)porta dilucidar ? a de sa+er Mual a sa*ILo do preceito do art' .6'F I)agi*e)os Mue u)a pessoa colecti3a% daMuelas a Mue se reAere o art' .6'F% co*tra a proi+iILo a estatuda% eSerce o co)?rcio proAissio*al)e*te' AdMuirir@ essa pessoa% por esse Aacto% a Mualidade de co)er0 cia*teY Gual o se*tido das disposiIJes Mue pro+e) a certas pessoas colecti3as o eSerccio proAissio*al do co)?rcioY Gua*to Ns e*tidades )e*cio*adas *o art' .-'F e respec0 ti3o E P*ico X e a essas *Lo pode) deiSar de ser assi)iladas% por clara a*alogia% as resta*tes pessoas colecti3as de Ai) desi*teressado ou altrustico (ou seKa) aMuelas Mue *Lo 3isa)

.1 s> o i*teresse dos seus pr>prios associados% )as o +e) geral de u)a co)u*idade )ais 3asta) X o caso *Lo oAerece dP3i0 das% porMue o reAerido teSto diO eSpressa)e*te Mue tais e*ti0 dades *Lo pode) ser co)ercia*tes% e)+ora possa)% *os li)ites das suas atri+uiIJes% praticar actos de co)?rcio' as 3aler@ esta )es)a doutri*a para todas as outras pessoas colec0 ti3as Mue *Lo te*ha) por o+Kecto i*teresses )ateriais [ 3aler@ ela para as associaIJes de Ai) ideal )as i*teressado Y N>s prope*de)os para respo*der aAir)ati3a)e*te ao Muesito agora Aor)ulado' Nesse se*tido X al?) do argu)e*to de a*alogia e' art' .-'F e E P*ico X sLo de produOir as segui*tes co*sideraIJes: a) ;)a pessoa colecti3a desta esp?cie *Lo pode *u*ca adMuirir a Mualidade de co)ercia*te% *os ter)os e por AorIa do pr>prio art' .8'F Co) eAeito% reAere0se este preceito Ns pessoas si*gulares e Ns sociedades' Ora u)a pessoa colecti3a da esp?cie co*siderada *Lo ?% por deAi*iILo% u)a sociedade% *e) acerca dela se pode e3ide*te)e*te pergu*tar se lhe ? poss3el adMuirir a Mualidade de co)ercia*te e) *o)e i*di3idual' Logo% essas pessoas colecti3as *Lo pode) tor*ar0se co)er0 cia*tes% ai*da Mue eSerIa) proAissio*al)e*te o co)?rcio% co*tra a disposiILo da lei' as tudo depe*de X poder@ diOer0se e) co*tr@rio X da i*terpretaILo eSacta da *or)a do art' .8'F $eclara este pre0 ceito% *o seu *'F .'F% Mue sLo co)ercia*tes as pessoas Mue%
..

.. Gua*to Ns pessoas colecti3as de Ai) eco*>)ico *Lo lucrati3o (3'% so+re esta categoria% ' A*drade% .eoria Geral% I% p@g' -/)% ? du3i0 doso Mue possa)os aplicar0lhes X por eSte*sLo a*al>gica% K@ se 3Q X a proi+iILo do art' .6'F

.5 te*do capacidades para praticar actos de co)?rcio% AaOe) deste proAissLo' NLo est@ dito Mue o artigo Mueira reAerir0se ape*as Ns pessoas si*gulares e *Lo ta)+?) Ns pessoas colec0 ti3as' NLo Aica% porta*to% eScluda% co) este argu)e*to% a pos0 si+ilidade de u)a pessoa colecti3a% daMuelas a Mue *os te)os 3i*do a reAerir% poder adMuirir a Mualidade de co)ercia*te' !) rigor% assi) ?W )as% por outro lado% todos sa+e)os Mue *a li*guage) das *ossas leis a pala3ra CpessoaD% se) MualMuer aditi3o% desig*a ape*as o i*di3duo% *Lo ta)+?) as e*tidades colecti3as' +) #e u)a pessoa colecti3a de Ai) ideal eSerce o co)?r0 cio% certa)e*te o eSerce co) o i*tuito de aplicar os respec0 ti3os pro3e*tos *o Ai*a*cia)e*to das suas acti3idades estatu0 t@rias: co) o Ai) de a*gariar Au*dos Mue lhe tor*e) poss3el co*ti*uar a agir co) 3ista N realiOaILo do seu escopo% ou Mue a ha+ilite) )es)o a alargar a sua esAera de acILo' 2ale isto por diOer Mue o co)?rcio eSercido *Lo co*stituir@ para ele u) Ai) pri*cipal% )as si)ples)e*te u) )eio de Mue a pessoa colecti3a se ser3e para a prossecuILo das suas acti3idades especAicas' Nestes ter)os% *Lo poder@ e) tal caso co*siderar0 0se realiOada a hip>tese do art' .8'F% *'F .% K@ Mue se*do o eSerccio proAissio*al do co)?rcio a co*diILo Mue decide da aMuisiILo da Mualidade de co)ercia*te% a acti3idade )erca*til pressuposto dessa aMuisiILo ter@ de ser% para o suKeito Mue a eSerce% u)a acti3idade aut>*o)a% *Lo su+ordi*ada' 7ode por3e*tura diOer0se% da pessoa colecti3a% *o caso co*siderado% Mue ela 3i3e do co)?rcio X *Lo pode aAir)ar0se Mue 3i3a para o co)?rcio' ! se% e) algu)a rara hip>tese% a pessoa colecti3a e)

.causa ti3er eAecti3a)e*te trocado a sua Ai*alidade *Lo eco0 *>)ica pelo escopo lucrati3o% ela ter0se0@ colocado auto)a0 tica)e*te so+ a alIada do art' ./&'F% *'F &% al*ea )% do C>d' Ci3il% *or)a segu*do a Mual as associaIJes pode) ser eSti*tas por decisLo da autoridade ad)i*istrati3a Mua*do o seu Ai) *Lo coi*cida co) o Ai) eSpresso *o acto de co*stituiILo ou *os estatutos' $e resto% a )es)a doutri*a ? aplic@3el Ns Au*da0 IJes% e) 3irtude do disposto *o art' .4&'F% *'F &% al*ea )' T 3erdade Mue a citada )edida de eSti*ILo pode *Lo ser to)ada% ou *Lo o ser i)ediata)e*te% pela e*tidade desig*ada *o reAeridos teStos% e e*Mua*to o *Lo Aor% Aica se)pre de p? a MuestLo de sa+er Mual o estatuto aplic@3el N pessoa colecti3a de Ai) ideal Mue eSerce o co)?rcio co)o se Aora co)ercia*te' Ora a )elhor soluILo parece co*sistir e) ela passar a ser ha3ida e tratada co)o sociedade co)ercial irregular' Co) eAeito% o eSerccio proAissio*al do co)?rcio s> ? per)itido Ns pessoas si*gulares e Ns sociedades' as as socie0 dades co)erciais tQ) de co*stituir0se *os ter)os e segu*do os trR)ites i*dicados *a legislaILo )erca*til' A *Lo satisAaILo deste reMuisito d@ Kusta)e*te orige) N eSistQ*cia de u)a sociedade co)ercial irregular' Toda a pessoa colecti3a Mue% des3ia*do0se do seu Ai) estatut@rio% e*trar a eSercer por Aor)a ha+itual e siste)@tica o co)?rcio% Aicar@ suKeita ipso )acto ao regi)e das sociedades co)erciais irregulares' 20. (1 ,essoas si&-u ares as *e) s> as pessoas colecti3as a Mue se reAere o art' .6'F% *'F .'F% se e*co*tra) i*i+idas do eSerccio proAissio0

./ *al do co)?rcio' O art' .6'F% *'F &'F% diO: CT proi+ida a proAis0 sLo de co)?rcio aos Mue por lei ou disposiIJes especiais *Lo possa) co)erciarD' !*tre as pessoas si*gulares aMui a+ra*0 gidas co*ta)0se% por eSe)plo% os )agistrados Kudiciais% os )agistrados do i*ist?rio 7P+lico% os )ilitares e os titulares de >rgLos de so+era*ia' Ta)+?) *a pr>pria lei )erca*til e*co*tra)os disposi0 IJes proi+iti3as do eSerccio proAissio*al do co)?rcio (gere*tes de co)?rcio: art' &18'F CCo)W s>cios de u)a socie0 dade e) *o)e colecti3o e s>cios co)a*ditados de sociedades e) co)a*dita: arts' ./,'F e 6--'F C#CW gere*tes das socie0 dades por Muotas: art' &16'F C#CW ad)i*istradores de socie0 dades a*>*i)as e )e)+ros do co*selho geral e de super3isLo de sociedades do )es)o tipo: art' 84/'F% 6&/'F e 686'F% *'F 1% C#CW age*tes: art' 6'F $L *'F .-/=/5% de 8 de 9ulho)' Os gere*tes de co)?rcio% os ad)i*istradores de socieda0 des a*>*i)as% os gere*tes das sociedades por Muotas% os s>cios das sociedades e) *o)e colecti3o% etc'% sLo pessoas a Mue) a lei 3eda% e) dados ter)os% o eSerccio do co)?rcio' Trata0se de pessoas Mue *Lo pode) por lei dedicar0se% de*tro de certa )edida% ao eSerccio do co)?rcio por co*ta pr>pria' ! agora pode)os p]r u) pro+le)a paralelo ao Mue puse)os e) Aace do art' .6'F% *'F .'F #e u)a destas pessoas se dedicar ao eSerccio do co)?rcio co*tra proi+iILo da lei% tor*ar0se0@ co)ercia*teY $e3e e*te*der0se Mue si)' T Mue a proi+iILo *Lo i)porta a *ulidade dos actos praticados e) co*tr@rio dela' A sa*ILo do preceito ? outra' Reside% u)a 3eOes% e) pe*as discipli0 *ares% co)o aco*tece co) os Au*cio*@rios do !stado' A proi0

.4 +iILo% *estes casos% ? esta+elecida para gara*tia do prestgio% do ple*o re*di)e*to e da i*depe*dQ*cia de u)a Au*ILo pP+lica' 7ara estas pessoas% a sa*ILo Mue assegura o preceito traduO0se )era)e*te *u)a pe*a discipli*ar: os actos prati0 cados co*tra a proi+iILo legal sLo 3@lidos' Outras 3eOes% a sa*ILo traduO0se *u)a respo*sa+ilidade por perdas e da*os' T o Mue se passa co) o gere*te de co)?rcio' Os actos praticados pelo gere*te co*tra a proi+iILo do art' &18'F *Lo sLo *ulosW ape*as Aica o gere*te o+rigado a i*de)*iOar o do*o do *eg>cio pelas perdas e da*os Mue lhe causar' $ou0 tri*a a*@loga se e*co*tra co*sagrada *o art' ./,'F C#C para os s>cios de u)a sociedade e) *o)e colecti3o' A doutri*a ?% mutatis mutandis% a )es)a para os de)ais casos apo*tados' as se assi) ?% e se os actos praticados pelo i*Aractor Aore) suAicie*te)e*te *u)erosos para i)portare) o eSerccio proAissio*al do co)?rcio% 3isto Mue se 3eriAica) aMui os reMuisitos eSigidos pelo art' .8'F% *'F .'F% dar0se0@ a atri+uiILo da Mualidade de co)ercia*te' Tais actos% repeti)os% *Lo sLo *ulos' Na 3erdade% o legis0 lador co*siderou suAicie*te assegurar por u)a Aor)a )e*os e*?rgica a o+ser3R*cia do preceito' #e% porta*to% eles traduOi0 re) o eSerccio proAissio*al da i*dPstria )erca*til% o respec0 ti3o age*te ser@ co)ercia*te' Assi)% o gere*te co)ercial Mue 3iolar o preceito do art' &18'F CCo) poder@ tor*ar0se co)er0 cia*te% desde Mue possa aAir)ar0se Mue eSerce proAissio*al0 )e*te o co)?rcio' Assi) ta)+?) o s>cio de u)a sociedade e) *o)e colecti3o Mue deso+edecer N proi+iILo do artigo ./,'F C#C' $a raOLo de ser da proi+iILo legal *Lo pode) deduOir0se argu)e*tos a Aa3or de u)a doutri*a diAere*te' 7or

&, outro lado% h@ Mue ter e) co*ta os i*teresses daMueles Mue trata) co) o i*i+ido% possi3el)e*te *a co)pleta ig*orR*cia da i*co)pati+ilidade legal Mue *ele se 3eriAica e supo*do AaOQ0lo co) u) co)ercia*te' !ssa eSpectati3a )erece ser co*siderada' UF!RR!R CORR!IAV

Vous aimerez peut-être aussi