ZAWD TUMACZ 1.

Zadania i czynnoci Tumacz to osoba zajmujca si przekadem tekstw pisanych czy wypowiedzi z jzyka rodzimego na obcy lub odwrotnie. Obecnie tumaczy moemy podzieli na ustnych i pisemnych. Tumacz ustny dokonuje przekadu sowa mwionego. !yrniamy dwa rodzaje tumacze" ustnych# konsekutywne i symultaniczne. Tumaczenie konsekutywne to tumaczenie w blokach jedno $ lub kilku zdaniowych% w przerwach wypowiedzi mwcy. Tumaczenie symultaniczne to tumaczenie na bieco% bez wcze&niej przygotowanego tekstu 'nazywane czsto rwnolegym% jednoczesnym lub kabinowym(. Tumacz obserwuje przebieg spotkania przez szyb lub na monitorze. )rzez suchawki dostaje in*ormacje% ktre natychmiast przez mikro*on przekazuje odbiorcom. )rzekazanie tumaczonego tekstu wystpuje za pomoc suchawek jakie maj odbiorcy. Tumacz pisemny dokonuje tumaczenia pisemnego. Tekst% jaki jest do przetumaczenia moe by z rnych dziedzin. +wnym narzdziem pracy tumacza jest komputer. Obecnie duym atutem zawodu jest moliwo& korzystania z poczty elektronicznej% gdy wikszo& tumaczonych tekstw przekazywana jest za pomoc e,maili. - to teksty od indywidualnych klientw% *irm i innych instytucji. .eeli tumaczenie ma suy jedynie celom prywatnym% in*ormacyjnym% reklamowym itp.% wykonuje si je bez po&wiadczenia przez tumacza przysigego 'np. list% artyku naukowy% o*erta% zapytanie itp.(. .eeli tumaczenie ma by przedstawione w urzdzie% sdzie% na policji lub w innym organie administracji publicznej w celu potwierdzenia tre&ci zawartej w dokumencie sporzdzonym za granic% wwczas naley si zwrci do tumacza przysigego% ktry sporzdza tumaczenia uwierzytelnione 'tumaczenia po&wiadczone% niepoprawnie okre&lane te jako tumaczenia przysige(. Tumaczenie uwierzytelnione jest dokumentem uznawanym w kraju i za granic. ! przypadku tumaczy pisemnych jest w tym zawodzie tyle specjalizacji% ile dziedzin ludzkiej dziaalno&ci. ! pewnym uproszczeniu mona ich podzieli na tumaczy literatury *achowej i piknej% cho podzia ten nie zawsze jest jednoznaczny. ! tumaczeniach literatury *achowej stylistyka jest spraw drugorzdn w stosunku do tre&ci merytorycznej% w przypadku literatury piknej za& zarwno stylistyka% jak i tre& s wane. /ie oznacza to% e styl jest dla tumaczenia *achowego bez znaczenia% ale odgrywa znacznie mniejsz rol ni w przypadku tumaczenia literatury piknej. Tekst *achowy jest bowiem z reguy wykorzystywany do celw technicznych% poznawczych% naukowych czy handlowych. 0iteratura *achowa to take ksiki naukowe% re*eraty% protokoy czy inne dokumenty. Tumacz literatury piknej% podobnie jak tumacz literatury *achowej% pracuje nad sowem pisanym. .ego zadaniem jest jednak dokonanie przekadu% ktry nie tylko odda tre& oryginau% ale take odzwierciedli walory stylistyczne% poetyckie i intelektualne dziea. Tumacz literatury piknej zajmuje si przekadem tekstw reprezentujcych rne gatunki literatury% tzn. beletrystyk 'powie& % nowela% opowiadanie(% poezj% eseistyk i dramaturgi 'dramaty sceniczne% programy telewizyjne i *ilmy(% z ktrych kady rzdzi si innymi reguami. Tumacz musi nie tylko te reguy zna % ale te umie je zastosowa w praktyce. -ukces odnosi wtedy% kiedy jego praca jest odbierana jako dzieo artystyczne. Tumacz literatury piknej% tak jak pisarz czy poeta% obcuje ze sztuk. Odrbn kategori tumaczy s tumacze przysigli. Tumacz przysigy jest osob zau*ania publicznego. -pecjalizuje si w przekadzie dokumentw procesowych% urzdowych i uwierzytelnianiu obcojzycznych odpisw takich dokumentw% a take moe po&wiadcza tumaczenia i odpisy wykonane przez inne osoby. 1o po&wiadczania tumacze" oraz po&wiadczania odpisw pism tumacz przysigy uywa pieczci% zawierajcej w otoku jego imi i nazwisko% a w &rodku wskazanie jzyka% w zakresie% ktrego ma uprawnienia oraz pozycj na li&cie tumaczy przysigych ' do wgldu w 2inisterstwie -prawiedliwo&ci(. /a wszystkich po&wiadczonych dokumentach% ktre wydaje tumacz przysigy% wymienia si pozycj% pod ktr tumaczenie lub odpis s odnotowane w repertorium. .est to system elektronicznej ewidencji czynno&ci tumacza przysigego. !ykonywanie zawodu tumacza przysigego reguluje ustawa o

zawodzie tumacza przysigego z dnia 34 listopada 3556r. '1z. 7. /r 389% poz. 3853(% ktra obowizuje od dnia 38 stycznia 3554r. Tumacz przysigy pracuje gwnie przy sdach wojewdzkich $ dokonuje tumacze" prawnych% dokumentw urzdowych ' umw% metryk% dyplomw itp.(% na zlecenie policji uczestniczy w przesuchaniach% a take na zlecenie wikszych lub mniejszych *irm prowadzi np. negocjacje handlowe. 2. rodowisko pracy Warunki materialne Tumacz nie ma typowego miejsca pracy. :rodowisko jego pracy zaley od tego% w jakim rodzaju tumacze" si specjalizuje. Tak wic tumacz ustny konsekutywny pracuje w miejscu wyznaczonym przez klienta. 2oe to by pomieszczenie mae 'biurowe(% due 'hale(% jak rwnie moe pracowa na powietrzu. /atomiast tumacz symultaniczny pracuje w niewielkich pomieszczeniach% zazwyczaj s to kabiny d;wikoszczelne. Tumacz pisemny pracuje gwnie w domu% biurze% w niewielkich pomieszczeniach. .e&li chodzi o zagroenia zdrowotne% to# tumacz ustny naraony jest na choroby narzdu gosu i suchu% a take na stres% co wynika z duego napicia% ktre towarzyszy mu w pracy. Tumacze pisemni mog mie problemy ze wzrokiem% na skutek dugotrwaej pracy z monitorami komputerowymi% a take schorzenia zwizane z siedzcy trybem pracy. Warunki spoeczne )raca w zawodzie tumacza ma gwnie charakter indywidualny. -amodzielnie podejmuje on wszelkie decyzje odno&nie tumacze" 'tre& i *orma tumacze"(. <ontakty z lud;mi uzalenione s od charakteru pracy. Ograniczaj si do wsppracy ze zleceniodawcami oraz do konsultacji merytorycznych% tzn. konsultacji ze specjalistami z dziedziny% z ktrej tumacz dokonuje tumaczenia. ! przypadku tumaczy ustnych% wystpuje bezpo&redni kontakt z klientem dla ktrego wykonuj oni tumaczenia. Warunki organizacyjne =zas pracy tumacza uzaleniony jest od *ormy zatrudnienia. Tumacz prowadzcy dziaalno& gospodarcz sam sobie wyznacza czas pracy 'w duej mierze zaley on od ilo&ci zlece"( i sam wery*ikuje zlecenia% ktre przyjmuje. 2oe pracowa nad zleceniem >,3 godziny% a moe nawet miesic. -am rwnie decyduje czy prac bdzie wykonywa od poniedziaku do pitku% czy te w dni wolne% w dzie" czy w nocy. :rednio czas pracy tumacza mie&ci si jednak w granicach ?,@ godzin dziennie. .ego praca nie jest nadzorowana. -am ponosi odpowiedzialno& za tumaczenia. =zas pracy tumacza zatrudnionego na umow o prac% okre&la pracodawca. )rac tumacza mona zaliczy do prac zadaniowych. Tumacz ustny powinien by dyspozycyjny ze wzgldu na konieczno& uczestniczenia w spotkaniach% podczas ktrych pracuje. =zsto wie si to z wyjazdami poza miejsce zamieszkania $ nawet poza granice kraju. =zas pracy tumacza ustnego uzaleniony jest od rodzaju spotkania% w ktrym uczestniczy. Awnie odpowiedzialno& za tumaczenia spada na tumacza. Tumacz jest zobowizany przede wszystkim do wykonywania powierzonych mu zada" ze szczegln staranno&ci% zgodnie z zasadami wynikajcymi z przepisw prawa i ustawy. .eeli wypenia te zadania lub obowizki nienaleycie lub nierzetelnie% podlega odpowiedzialno&ci zawodowej. <onsekwencje prawne% jakie moe ponie& tumacz przysigy za niestosowanie si do wymaga" ustawy% to m.in. kary upomnienia% nagany% zawieszenia lub pozbawienia prawa do wykonywania zawodu. Orzeczone kary s odnotowywane we wpisie tumacza na list i ulegaj zatarciu najp;niej po 9 latach od daty uprawomocnienia orzeczenia. Odpowiedzialno& zawodowa ustaje po upywie 9 lat od popenienia czynw% a okres ten ulega wydueniu o 3 lata% je&li w jego trakcie wszczto postpowanie w sprawie odpowiedzialno&ci zawodowej tumacza.

3. Wyma ania psyc!o"o iczn# !anymi zaletami dobrego tumacza s zdolno& koncentracji uwagi podczas wielogodzinnych mudnych tumacze" oraz podzielno& uwagi 'dotyczy gwnie tumaczy ustnych( podczas suchania kilku osb jednocze&nie i konieczno&ci tumaczenia wysuchanego tekstu. /ieodzownymi cechami tumacza s take dobra pami % twrcze my&lenie oraz umiejtno& konstruowania my&li% majce wpyw na e*ektywno& tumacze". )rzydatn cech w tym zawodzie jest rwnie otwarto& i dociekliwo& % co jest zwizane z poszerzaniem swojej wiedzy z zakresu rnych dziedzin# nauki% kultury itp. 1uym atutem tumacza jest umiejtno& nawizywania kontaktw z lud;mi% a take umiejtno& postpowania z nimi. ! pracy tumacza czsto wystpuj sytuacje stresowe% dlatego te tumacza powinna cechowa wysoka odporno& na stres. $. War%nki &izyczn# i zdrowo'n# )raca w zawodzie tumacza zaliczana jest do prac lekkich% niemniej jednak wymaga duego i dugotrwaego wysiku *izycznego oraz intelektualnego. Bnaczcy wpyw na sposb wykonywania pracy ma sprawno& narzdu wzroku% zwaszcza w przypadku tumacza pisemnego% ktry wikszo& czasu spdza przy komputerze. Tumacz ustny powinien mie wystarczajco sprawny narzd suchu. ! jego przypadku dobry such% mocny gos i brak wad wymowy jest dodatkowym atutem. (. War%nki pod)*cia pracy w zawodzi# Tumaczem mona zosta ko"czc studia *ilologiczne dowolnej specjalno&ci na jednym z uniwersytetw% akademii pedagogicznych% czy te uczelni niepa"stwowych. /auka na studiach *ilologicznych trwa 4 lat. Obecnie uniwersytety proponuj dwustopniowe nauczanie na kierunkach jzykowych , najpierw 9 lata $ licencjat% a potem 3 lata , studia magisterskie. Awnie osoby% ktre uko"czyy inny kierunek studiw magisterskich i studia podyplomowe w zakresie tumaczenia% odpowiednie dla danego jzyka% mog podejmowa prac% jako tumacz. 1odatkowo osoba chcca zosta tumaczem przysigym zdaje egzamin z umiejtno&ci tumaczenia. Cgzamin na tumacza przysigego zdaje si przed )a"stwow <omisj Cgzaminacyjn pod patronatem 2inistra -prawiedliwo&ci. Tumacz przysigy% ktry naby uprawnienia do wykonywania zawodu i zosta wpisany na list tumaczy przysigych% skada wobec 2inistra -prawiedliwo&ci &lubowanie. Cgzamin skada si z dwch cz&ci# tumaczenia pisemnego% z jzyka polskiego na jzyk obcy oraz z jzyka obcego na jzyk polskiD tumaczenia ustnego% z jzyka polskiego na jzyk obcy oraz z jzyka obcego na jzyk polski. <andydat na tumacza powinien nastawi si na dalsz nauk w celu pogbiania wiedzy z dziedziny literatury% kultury i jzykoznawstwa z danego obszaru jzykowego. Takie przygotowanie do zawodu mona zdoby na studiach podyplomowych% specjalistycznych kursach i staach praktycznych. -tudia podyplomowe mona odby na niektrych wydziaach *ilologicznych% bd; na wydziaach lingwistyki stosowanej% np. Enstytut 0ingwistyki -tosowanej 7niwersytetu !arszawskiego. -pecjalistyczne kursy organizowane s przez -towarzyszenie Tumaczy )olskich i )olskie Towarzystwo Tumaczy Ckonomicznych% )rawniczych i -dowych. -ta praktyczny mona odby podejmujc wspprac z agencj tumacze" bd; wydawnictwem. +. Mo,"iwoci awans% w !i#rarc!ii zawodow#) Bawd tumacza raczej nie zapewnia moliwo&ci awansu. .ednak w &rodowisku tumaczy liczy si pozycja na rynku% presti. Tak% wic cige poszerzanie swojej wiedzy z rnych dziedzin 'techniki% medycy itp.( umacnia pozycj tumacza na rynku. !ysi rang w tym &rodowisku s tumacze przysigli.

-. Mo,"iwoci pod)*cia pracy prz#z doros.yc! )odjcie pracy w zawodzie tumacza jest moliwe niezalenie od wieku. 2og j wykonywa osoby w &rednim wieku% jak i osoby starsze 'nawet powyej 45 roku ycia(% ktre maj odpowiednie wyksztacenie. =zsto bywa% e w zawodzie tym pre*erowane s osoby powyej 94 roku ycia ze wzgldu na posiadane do&wiadczenie zawodowe. /. Mo,"iwoci za'r%dni#nia oraz p.ac# Tumacz jest zawodem rzadko spotykanym% cho z roku na rok jest on bardziej popularny. ! zawodzie tumacza powszechne jest samozatrudnienie. !wczas tumacz przyjmuje zlecenia od klientw indywidualnych% jak i *irm% agencji% wydawnictw itp. Estnieje rwnie moliwo& zatrudnienia na etacie midzy innymi# w sdach% w urzdach% w wikszych przedsibiorstwach. Barobki w zawodzie tumacza s zrnicowane i zale od wielu czynnikw. )racujcy na umow zlecenie zazwyczaj otrzymuj wynagrodzenie uzalenione od ilo&ci tumaczonych stron. -tawki za stron *ormatu F6 potra*i waha si od 35 do 45 zotych% podobnie jest ze stawkami godzinowymi za tumaczenia ustne. :rednie miesiczne wynagrodzenie osb zatrudnionych na etacie waha si od >455 do 9455 zotych netto. /ajwysze dochody osigaj osoby zatrudnione w *irmach prywatnych oraz w administracji publicznej. Ech pensje wynosz kilka% a nawet kilkana&cie tysicy zotych. 0. Zawody pokr#wn# , lektor jzykw obcych , wykadowca uniwersytecki na wydziale *ilologii , specjalista ds. stosunkw midzynarodowych , korespondent zagraniczny , pilot wycieczek zagranicznych , asystent wielojzyczny 11. Wa,ni#)sz# adr#sy Minis'#rs'wo 2prawi#d"iwoci D#par'am#n' 3r anizacy)ny Wydzia. T.%maczy 4rzysi* .yc! Fl. 7jazdowskie >> 55,@45 !arszawa tel. '533( 39@ 5? 36G34G3? 4o"ski# Towarzys'wo T.%maczy 4rzysi* .yc! i 2p#c)a"is'ycznyc! 5T64728 ul. <rasi"skiego >? lok. >96 5>,4H> !arszawa tel.G*aI# '533( H9@,6@,43 www.tepis.org.pl 2'owarzysz#ni# T.%maczy 4o"skic! ul. .aworzy"ska9G33 55,?96 !arszawa tel.G*aI# '533( ?3> 4? 8H G '533( H34 5@ 56 www.stp.org.pl

11. 4o"#cana "i'#ra'%ra Jara"czak -.% Ocalone w tumaczeniu% )ozna"% F4 >@@3. <ielar J.B.% Tumaczenie i koncepcje translatoryczne% !rocaw% Ossolineum >@HH. <ierzkowska 1% )ozna"ski .% -zdzielorz C% =ie&lik J% 1ostatni +. <odeks tumacza przysigego z komentarzem <ierzkowska 1.% <odeks Tumacza -dowego% !arszawa% TC)E- >@@>. 0ipi"ski <. Kademecum tumacza !yd. Edea% wydanie 3% 355? 2icewicz T.% Barys Teorii )rzekadu% !ydawnictwa 7niwersytetu !arszawskiego !arszawa >@8>