Vous êtes sur la page 1sur 490

0 E R E 6 h 0 8 h U H A N 0 8

FUN0A6|0N 0E 0ERE6h0 A0H|N|8TRAT|V0


uenos A|res
1999
4 Edicion
DERECHOS HUMANOS
www.govdI!!o.tom
AGUSTN GORDILLO
GUILLERMO A. GORDO, ADELINA LOIANNO, GREGORIO FLAX,
MARCELO LPEZ ALFONSN, CARLOS E. TAMBUSSI
MARCELO FERREIRA, MARA FERNANDA PREZ SOLLA
1 odIcIon, 1990
!oInrosIon 1992
2 odIcIon, 1996
!oInrosIon 199?
3 odIcIon, 1998
4 odIcIon, 1999
CoyrIghf Ly IunJocin Je DerecIo AJninicIroIiio
VInnonfo ?49, Iso 10, of. 8, Iuonos AIros, ArgonfInn
Hocho oI doosIfo quo nnrcn In Ioy 11.?23
Inroso on In ArgonfInn
Ios dorochos nfrInonInIos do nufor or In rosonfo odIcIon
orfonocon oxcIusIvnnonfo n In IunJocin Je DerecIo AJninicIroIiio.
In IunJocin ngrndoco In gonorosn y dosInforosndn confrILucIon
do Ios conuforos.
Isfo IILro uodo consuIfnrso grnfuIfnnonfo on www.govdI!!o.tom
udIondoso ufIIIznr su nnforInI con cIfn doI nufor y odIfor, fIfuIo do In oLrn,
sIfIo on In vvv., cnIfuIo y nrgrnfo o nofn ufIIIzndo.
II nufor ngrndocor cunIquIor sugoroncIn o crIfIcn n osfn oLrn on Ios o-nnII:
gordIIIoInsnf1.con.nr; gordIIIonInfovIn.con.nr ;
gordIIIofILorfoI.con.nr; ngusfIngordIIIo.con
I.S.B.N.: 950-9502-20-0
Iorfonocon n AIIIA IOIAO oI ncIfo III doI cnIfuIo III, oI ncIfo II doI
cnIfuIo IV y oI cnIfuIo XV; n O!IIII!MO A. OO!O oI cnIfuIo V; n MA!CIIO II!!II!A
oI cnIfuIo VII; n MA!CIIO IIIZ AIIOS y CA!IOS I. TAMI!SSI oI cnIfuIo X; n
O!IOO!IO A. IIAX oI cnIfuIo XIII; n MA!A II!AA II!IZ SOIIA oI cnIfuIo XIV.
Ins rosfnnfos nrfos doI foxfo orfonocon n AO!ST OO!IIIO. In IundncIon
ngrndoco n fodos Ios nuforos su dosInforosndn y gonorosn confrILucIon.
II cuIdndo do osfn odIcIon osfuvo n cnrgo do SIIVA IIASQ!AII.
1,1+-
SICCI I
I1!O!CCI
CopiIulo 1
LOS D1I1CHOS HUMAAOS 1A UA MUADO
AU1VAM1AT1 1A CI1S1S Y TIAASIOIMAC1OA
l. !n uomocrnfIzncIon uo In numInIsfrncIon, In consfIfucIonnII-
zncIon uoI uorocho numInIsfrnfIvo, In InfornncIonnIIzncIon
uo Ios uorochos humnnos...................................................................I-l
2. IxorIoncIns y confIIcfos. Su InfIuoncIn nsIsfomnfIcn..................I-4
2.l. !os funcIonnrIos ubIIcos............................................................I-4
2.2. !ns grnnuos omrosns.................................................................I-5
2.3. II ubIIco on gonornI: usunrIos, consumIuoros, ofc.................I-5
2.4. !osumon comnrnfIvo.................................................................I-6
2.4.l. !os funcIonnrIos.................................................................I-6
2.4.2. !ns grnnuos omrosns......................................................I-?
2.4.3. II usunrIo, consumIuor, ofc..............................................I-?
2.4.4. II mouIo nmbIonfo y su rogrosIvo uoforIoro................I-8
3. Ofrns InfIuoncIns nsIsfomnfIcns.......................................................I-8
3.l. !n InfIuoncIn nsIsfomnfIcn uo In jusfIcIn.................................I-8
3.2. !n InfIuoncIn nsIsfomnfIcn uoI IogIsInuor................................I-9
3.3. !n InfIuoncIn, nsIsfomnfIcn uo In uocfrInn............................I-l0
4. II robIomn sIsfomnfIco on unn crIsIs osfrucfurnI y on unn
oocn uo nnfurnIozn fInnImonfo nuvorsn.....................................I-l2
I!ICHOS H!MAOS 8
CopiIulo 11
LA CI1C11AT1 1AT1IAAC1OAAL1ZAC1OA
D1L D1I1CHO
l. InfrouuccIon..........................................................................................II-l
2. !n ronIIunu oconomIcn y juruIcn surnnncIonnI n fInos uoI
sIgIo XX y comIonzos uoI XXI............................................................II-l
2.l. !os uorochos InuIvIuunIos on oI uorocho surnnncIonnI.......II-4
2.2. !n nrfIcuIncIon uo In IogIsIncIon nncIonnI con In Infor-
nncIonnI..........................................................................................II-5
2.3. !n crocIonfo roguIncIon InfornncIonnI......................................II-8
3. IsfInfns fuonfos surnnncIonnIos.................................................II-9
3.l.1rnfnuos on gonornI.....................................................................II-9
3.2.II cnso osocfIco uo In ConvoncIon AmorIcnnn....................II-l0
3.3.Ofrns convoncIonos uo uorochos humnnos.............................II-l2
3.4.!os frnfnuos uo InfogrncIon oconomIcn.................................II-l3
3.5.JurIsruuoncIn y oInIonos consuIfIvns surnnncIonnIos..II-l5
3.6.1rnnsnccIonos y comromIsos InfornncIonnIos....................II-l6
4. Cnrncforos gonornIos.........................................................................II-l8
4.l.orocho Inforno...........................................................................II-l9
4.2.orogncIon ipeo jure....................................................................II-l9
4.3.AIIcncIon IogIsInfIvn y jurIsuIccIonnI....................................II-20
4.4.Cnrncfor surnnncIonnI...............................................................II-2l
4.5.o uonuncIn unIInfornI...............................................................II-23
5. !n nrfIcuIncIon uo In jusfIcIn nncIonnI con In jusfIcIn surnnn-
cIonnI.......................................................................................................II-24
5.l.!n Corfo InfornmorIcnnn uo orochos Humnnos.................II-24
5.2.!ns conuIcIonos uo vIgoncIn uo Ios frnfnuos.......................II-26
5.3.VIgoncIn Infornn uo Ins oInIonos consuIfIvns.....................II-26
5.4.IrovnIoncIn sobro cunIquIor normn uo uorocho Inforno...II-2?
5.5.Su nIIcncIon or In jurIsruuoncIn nncIonnI........................II-2?
5.6.MouIuns uo ofro cnrncfor........................................................II-28
5.?.orocho n sonfoncIn on un Inzo rnzonnbIo...........................II-29
IICI 9
CopiIulo 111
LA SUPIAAAC1OAAL1DAD OP1IAT1VA D1 LOS
D1I1CHOS HUMAAOS 1A 1L D1I1CHO 1AT1IAO
I. 1nIroJucci6n...............................................................................................III-l
l. !n IrrovorsIbIIIunu uoI uorocho surnnncIonnI on mnforIn
uo uorochos humnnos........................................................................III-l
2. InnocosnrIounu uo su numIsIon consfIfucIonnI............................III-2
3. AIIcncIon uIrocfn on oI uorocho Inforno........................................III-4
4. ObIIgncIon juuIcInI uo fufoInr on oI uorocho Inforno Ios uoro-
chos uo In ConvoncIon........................................................................III-6
II. Loe JerecIoe Iunonoe cono orJen juriJico eupronocionol , eupro-
coneIiIucionol.........................................................................................III-?
5. Cnrncfor uo normns juruIcns oornfIvns uo Ins normns y
rIncIIos surnnncIonnIos..............................................................III-?
6. !ns snncIonos surnnncIonnIos o Infornns or IncumIImIon
fo. !n InvnIIuncIon.............................................................................III-8
?. !n conuonn ocunInrIn......................................................................III-9
8. !n ImornfIvIunu y suromncn uo Ins normns surnnncIo-
nnIos.......................................................................................................III-l0
9. InforrofncIon oxfonsIvn uo Ios uorochos humnnos..................III-l3
l0. !os rIncIIos juruIcos InuoformInnuos..................................III-l3
l0.l. CnrncforIzncIon......................................................................III-l3
l0.2. !n gnrnnfn uo In rnzonnbIIIunu......................................III-l4
l0.3. Ofros rIncIIos juruIcos surnnncIonnIos...................III-l5
l0.4. AIIcncIon uIrocfn. Cnrnnfns o uorochos no onumo-
rnuos.......................................................................................III-l6
ll. ncImIonfo ipeo jure uo normn Infornn fnIfnnfo. !os uoro-
chos y uoboros ImIcIfos..............................................................III-l6
III. 1nciJencio Je lo juriepruJencio Je lo corIe inIeronericono , Je
loe reconenJocionee Je lo conieion en el JerecIo inIerno...........III-l?
AI!IA !OIAO
l. Isquomn ncfunI uo In suromncn consfIfucIonnI....................III-l?
2. AIgunos robIomns InforrofnfIvos..............................................III-l8
3. ObIIgnforIounu uo Ins uocIsIonos uo In Corfo InfornmorIcn-
nn uo H sogun su roIn jurIsruuoncIn...................................III-20
4. !n ComIsIon InfornmorIcnnn uo H y In obIIgnforIounu
uo sus ronuncInmIonfos.................................................................III-23
I!ICHOS H!MAOS l0
5. II crIforIo uo nuosfrn Corfo Suromn. Inufns uo Inforro-
fncIon n nrfIr uo In JurIsruuoncIn SurnnncIonnI.................III-26
6. !ImIfncIonos nI confroI uo consfIfucIonnIIunu uoI uorocho
surnnncIonnI......................................................................................III-28
?. ConsIuorncIonos fInnIos...................................................................III-29
8. Cun uo Iocfurn..................................................................................III-30
Anexoe ol copiIulo 111
AA1XO 1
Lo Jenorcoci6n IenIico JenIro Je lo uniJoJ Jel orJen juriJico
l. IrobIomn confrnI...............................................................................III-32
2. IrobIomns nrfIcuInros...................................................................III-32
3. ObjofIvos nrfIcuInros......................................................................III-33
4. AcfIvIunuos..........................................................................................III-33
4.l. ormns rogrnmnfIcns y oornfIvns....................................III-33
4.2. orochos fufoInuos on formn nnnIogn on oI uorocho In-
fornncIonnI y on oI uorocho Inforno. IscusIon uo cunIos
son Ins mns convonIonfos nrn uosnrroIInr oI osfuuIo uo
fnIos uorochos...........................................................................III-33
4.3. orochos rovIsfos on normns rogrnmnfIcns...................III-34
4.4. SoIoccIon uo uorochos cuyo nnnIIsIs os convonIonfo ron-
IIznr on osfn uIscIIInn............................................................III-34
4.5. Isquomn comnrnfIvo uo Ios mouIos uo fufoIn nncIonnI o
InfornncIonnI uo Ios uIforonfos uorochos, y Ins uIscIIInns
n quo corrosonuo su osfuuIo.................................................III-34
4.5.l. IuonfIfIcncIon, onumorncIon, cInsIfIcncIon................III-34
4.5.2. rgnnos y mouIos uo fufoIn no nnnIIznuos on ofrns
mnforIns.............................................................................III-35
AA1XO 11
I.Algunoe oIjeIitoe generolee Jel oprenJicoje con coeoe.......................III-35
II.Algunoe Je loe proIlenoe que preeenIo Io reeoluci6n Je coeoe.........III-36
III.OIjeIitoe generolee , porIiculoree.......................................................III-38
AA1XO 111
1l coeo Je loe exploroJoree Je coternoe..................................................III-39
IICI ll
CopiIulo 1V
I1LOSOI1AS Y T1CA1CAS D1 1AT1IPI1TAC1OA
I. CASO I., I. I............................................................................................IV-l
l. Hochos uoI cnso..................................................................................IV-9
2. !n normn nnnIIznun uo In ConvoncIon..........................................IV-9
3. !os juIcIos uo vnIor omIonuos.......................................................IV-9
4. !ongunjo ufIIIznuo............................................................................IV-l0
5. JuIcIos uo vnIor confonIuos on Ins normns.................................IV-ll
6. CrIforIos uo InforrofncIon............................................................IV-ll
?. JusfIcIn uo In soIucIon uoI cnso.....................................................IV-l3
8. !n InforrofncIon sogun In ConvoncIon uo VIonn.....................IV-l3
9. ormns uo In ConvoncIon omIfIuns on oI nnnIIsIs uoI Irocu-
rnuor y uo In Corfo..........................................................................IV-l4
9.l. !n cInusuIn rIncInImonfo omIfIun...................................IV-l4
9.2. MouIuns uo uorocho Inforno uo ofro cnrncfor....................IV-l4
9.3. orochos uoI nIno......................................................................IV-l6
l0. Ofrns soIucIonos nI cnso 1., I.1. sogun Ios vofos uo Iuller....IV-l6
II. POAZ1TT1 D1 BALB1A 1ADAL1A C/1D1T. ATLAAT1-
DA S. A..................................................................................................IV-l6
AI!IA !OIAO
l. Hochos uoI cnso.................................................................................IV-l?
2. !ns normns......................................................................................IV-l?
3. !os vnIoros.......................................................................................IV-l?
CopiIulo V
ALGUAAS CU1ST1OA1S V1ACULADAS COA LA
1AT1IPI1TAC1OA 1A MAT1I1A D1 D1I1CHOS
HUMAAOS
C!I!!I!MO A. CO!O
l. InfrouuccIon..........................................................................................V-l
2. ImorfnncIn uo Ins uocInrncIonos oscrIfns on mnforIn uo uo-
rochos humnnos...................................................................................V-9
3. OornfIvIunu y rogrnmnfIcIunu uo Ins normns........................V-l0
4. !os sujofos uo Ios uorochos humnnos..........................................V-l4
5. QuIonos uobon Inforrofnr..............................................................V-l?
I!ICHOS H!MAOS l2
SICCI II
A!C!OS I!ICHOS I IA!1IC!!A!
CopiIulo V1
D1I1CHOS D1 1AC1D1AC1A COL1CT1VA
l. !ns cnfogorns uo uorochos y su uofonsn.......................................VI-l
2. In In IogIsIncIon nnforIor n In roformn consfIfucIonnI.............VI-6
3. !os nuovos uorochos y gnrnnfns uo IncIuoncIn coIocfIvn..........VI-8
4. AIgunos ojomIos ncfunIos............................................................VI-l0
4.l. orocho n In comofoncIn y nI confroI uo Ios monooIIos..VI-l0
4.2. orochos coIocfIvos uo Ios usunrIos: sus Inforosos ocono-
mIcos. 1nrIfns y gnnnncIns oxcosIvns o IrrnzonnbIos.......VI-l2
4.3. orocho n In no uIscrImInncIon............................................VI-l6
4.4. orocho n un mouIo nmbIonfo snno......................................VI-l?
5. !n IogIfImncIon on Ios uorochos uo IncIuoncIn coIocfIvn.........VI-l8
5.l. II rIncIIo gonornI..................................................................VI-l8
5.2. !os fros suuosfos consfIfucIonnIos...................................VI-l8
5.2.l. II roIo nfocfnuo........................................................VI-l9
5.2.2. Ofro sujofo uo uorocho quo ncfun or oI nfocfnuo....VI-20
5.2.3. !ns nsocIncIonos quo roonunn n osos fInos........VI-2l
5.2.4. Ofros cnsos......................................................................VI-22
6. Irocosos on quo so nIIcn...............................................................VI-22
6.l. o soInmonfo oI nmnro........................................................VI-22
6.2. !n ocIon or unn vn uo mnyor uobnfo y ruobn..............VI-24
?. II rocoso uo conocImIonfo uo In Ioy uo uofonsn uoI consumI-
uor..........................................................................................................VI-26
?.l. !n IogIfImncIon uo Ins nsocIncIonos....................................VI-26
?.2. !n IogIfImncIon nuIcIonnI obIIgnforIn uoI mInIsforIo u-
bIIco.............................................................................................VI-2?
?.3. Irocoso uo conocImIonfo........................................................VI-2?
?.4. CInusuIns nuIns y rocomosIcIon uoI confrnfo. Inforro-
fncIon mns fnvornbIo nI consumIuor o usunrIo-------------VI-28
?.5. In cnso uo uuun n fnvor uoI consumIuor..............................VI-30
?.6. IInzos uo cnuucIunu y roscrIcIon......................................VI-30
?.?. Comufo uo In roscrIcIon...................................................VI-3l
8. !ns rosfrIccIonos omrIcns y como suornrIns.......................VI-32
8.l. IrImorn rosfrIccIon omrIcn................................................VI-32
8.2. Sogunun rosfrIccIon omrIcn.................................................VI-32
8.3. 1orcorn IImIfncIon...................................................................VI-34
IICI l3
9. !n rosIsfoncIn nI cnmbIo...............................................................VI-34
l0. II osquomn cInsIco y su ovoIucIon............................................VI-36
l0.l. orocho subjofIvo, Inforos IogfImo, Inforos sImIo....VI-36
l0.2. Inforos uIfuso........................................................................VI-3?
l0.3. !n Ioy uo uofonsn uoI usunrIo y uoI consumIuor...........VI-3?
l0.4. !os nrfcuIos 4l n 43 uo In ConsfIfucIon........................VI-3?
l0.5. II uorocho n In rovIn nuuIoncIn ubIIcn.......................VI-38
ll. IrosocfIvn.......................................................................................VI-42
CopiIulo V11
D1I1CHO A LA L1BI1 1XPI1S1OA
MA!CI!O II!!II!A
l. Objofo.................................................................................................VII-l
2. Sujofos...............................................................................................VII-3
3. Mouos y mouIos................................................................................VII-5
4. ConfonIuos........................................................................................VII-9
5. !ImIfncIonos y rosf.rIccIonos........................................................VII-l2
5.l. Consurn rovIn.........................................................................VII-l2
5.2. !osonsnbIIIunuos uIforIoros.............................................VII-l3
5.3. !ImIfncIonos on funcIon uoI mouIo.....................................VII-l5
6. !ImIfncIonos on funcIon uoI confonIuo......................................VII-l?
6.2. SogurIunu nncIonnI (nrf. l3.2 I) CAH)...........................VII-l9
6.3. VIoIoncIn, uIscurso uoI ouIo..................................................VII-23
6.4. Iscurso oIfIco, juIcIos crfIcos y uo vnIor.......................VII-24
CopiIulo V111
D1I1CHOS SOC1AL1S, 1COAOM1COS Y CULTUIAL1S
I.Acceeo , proIecci6n Je loe JerecIoe eociolee.........................................VIII-l
l. !n snIuu uonfro uo Ios uorochos socInIos....................................VIII-l
2. II onfoquo cInsIco. 1rIIo oncunuro osIbIo...............................VIII-l
3. !os uorochos socInIos on oocn uo crIsIs.....................................VIII-3
4. SnIIr uo In oncrucIjnun...................................................................VIII-4
II. ConIrol eociol Je lo oJninieIroci6n pIlico. Viejoe , nuetoe iJeoe
eoIre porIicipoci6n en onerico loIino...........................................VIII-?
5. InfrouuccIon. AIgunns Iuons frnuIcIonnIos fununmonfnIos...VIII-?
6. AIgunns Iuons rocIonfos................................................................VIII-8
?. AIgunns Iuons no fnn rocIonfos....................................................VIII-9
8. Iuons frnuIcIonnIos, no rocofnuns on AmorIcn !nfInn........VIII-l2
I!ICHOS H!MAOS l4
8.l. MouIos somIuIrocfos uo nrfIcIncIon..............................VIII-l2
8.2. InrfIcIncIon uo Ios usunrIos on Ins omrosns y sorvIcIos
ubIIcos....................................................................................VIII-l3
9. Iuons frnuIcIonnIos, rocofnuns nrcInImonfo.......................VIII-l5
9.l. !ogIonnIIzncIon, uosconfrnIIzncIon, uoIogncIon...............VIII-l5
9.2. II uorocho uo uofonsn y Ins nuuIoncIns ubIIcns.............VIII-l?
9.2.l. II uorocho InuIvIuunI uo uofonsn............................VIII-l?
9.2.2. !ns nuuIoncIns ubIIcns...........................................VIII-l8
l0. Iuons no frnuIcIonnIos...............................................................VIII-l9
ll. Ofrns Iuons no frnuIcIonnIos....................................................VIII-20
III. 1l onIuJenon...................................................................................VIII-23
l2. ocosIunu uo su muIfIIIcncIon or InsufIcIoncIn uo Ios
confroIos oxIsfonfos.....................................................................VIII-23
l3. IuncIonos y nfrIbucIonos.........................................................VIII-25
l4. ComIsIonnuo nrInmonfnrIo o ojocufIvo...............................VIII-28
l5. II MInIsforIo IubIIco y Ins ConfrnIorns o IIscnIns como
Ombuusmnn. InsufIcIoncIn........................................................VIII-29
l6. IsfnbIIIunu roInfIvn.................................................................VIII-30
l?. rgnno uo crfIcn oorfunn, no uo InvosfIgncIon hIsforIcn..VIII-30
l8. Hombro o rnfon. Cnznuor uo Ioonos o uo moscns................VIII-3l
IV. 1toluoci6n generol............................................................................VIII-33
l9. InfrouuccIon.................................................................................VIII-33
20. !os ns IInmnuos uorochos uo nuovn gonorncIon..........VIII-33
2l. osnrroIIo rogrosIvo................................................................VIII-34
22. osnrroIIo on In mouIun uo Ios rocursos uIsonIbIos........VIII-35
23. osnrroIIo sIn rocursos uIsonIbIos...................................VIII-35
24. !os uorochos oconomIcos, socInIos y cuIfurnIos monfnuos
on oI nrfcuIo 26 no son uorochos eIricIo eeneu.....................VIII-35
25. II orror uo consIuornr rogrnmnfIcn cunIquIor normn........VIII-36
26. II orror uo no vor In ronIIunu, cognuo or In omofIvIunu uo
un uorocho n In cuIfurn...........................................................VIII-3?
2?. VnrIos orroros osIbIos n ovIfnr.............................................VIII-3?
28. II orror uo uosconocor quo fIIosofn juruIcn so osfn nII-
cnnuo on In InforrofncIon uo unn normn, or omIonr ro-
juIcIos uo vnIor.............................................................................VIII-3?
29. !n nocosIunu uo fonor muy bIon osfuuInuos Ios hochos y
muy on cInro In mofouoIogn y In fIIosofn juruIcn n om-
Ionr..............................................................................................VIII-38
AA1XO
1l coeo Jel cine Colloo
IICI l5
I. Loe IecIoe. eu percepci6n, prueIo , toloroci6n...............................VIII-39
l. InumorncIon y cInsIfIcncIon uo Ins uIsfInfns cuosfIonos uo
hocho...............................................................................................VIII-39
2. II nrfo o In cuIfurn. !os nrfIsfns...............................................VIII-40
3. !ns snIns fonfrnIos nfns nI ofocfo.........................................VIII-40
4. II ubIIco.........................................................................................VIII-4l
5. !ns snIns cInomnfogrnfIcns........................................................VIII-4l
6. Asocfos robnforIos comunos...................................................VIII-4l
II. 1l onlieie coneIiIucionol Je roconoIiliJoJ..................................VIII-42
CopiIulo 1X
1L D1I1CHO A LA SALUD Y 1L M1D1O AMB11AT1
l. !n fufoIn uo In vIun, snIuu o InfogrIunu fsIcn y In fufoIn uoI
mouIo nmbIonfo..................................................................................IX-l
2. !n uIvorsIunu uo cnsos nrfIcuInros..............................................IX-3
2.l. II cnso uo Ins bobIuns nIcohoIIcns..........................................IX-4
2.2. II cnso uo urogns nuovns..........................................................IX-4
2.3. !n confnmInncIon or uosochos qumIcos.............................IX-5
3. II fumnr on ubIIco...........................................................................IX-5
3.l. II rIncIIo juruIco...................................................................IX-5
3.2. !n fufoIn numInIsfrnfIvn.........................................................IX-?
3.3. !n fufoIn jurIsuIccIonnI.............................................................IX-8
3.4. AcfIvIunu uo nronuIznjo..........................................................IX-9
4. II frnnsorfo nufomofor rIvnuo....................................................IX-9
4.l. IoxIuo uo cnrbono y fofrnhofIIo uo Iomo.............................IX-9
4.2. II cnucho on oIvo uoI uosgnsfo uo noumnfIcos..................IX-l0
5. ConcIusIonos.....................................................................................IX-l0
AA1XO 1
1l coeo Jel JeIer Je no funor en pIlico................................................IX-l2
I. HecIoe.........................................................................................................IX-l8
II. Volorocionee...........................................................................................IX-l9
III. Aornoe. 1nIerpreIoci6n........................................................................IX-l9
I!ICHOS H!MAOS l6
CopiIulo X
1L M1D1O AMB11AT1 COMO D1I1CHO HUMAAO
MA!CI!O !IIZ A!IOS
CA!!OS I!A!O 1AMI!SSI
l. InfrouuccIon..........................................................................................X-l
2. !n ConsfIfucIon ArgonfInn roformnun on l994...........................X-3
3. II mouIo nmbIonfo on oI uorocho ubIIco rovIncInI nrgonfIno.X-5
4. II mouIo nmbIonfo on oI uorocho comnrnuo uoI Morcosur......X-ll
5. !n jurIsruuoncIn.............................................................................X-l3
6. ConcIusIonos......................................................................................X-l4
?. Cun uo rofIoxIon y frnbnjos rncfIcos..........................................X-l5
8. SumnrIo...............................................................................................X-l6
SICCI III
!A 1!1I!A I !OS I!ICHOS
CopiIulo X1
1L D1I1C11AT1 ACC1SO A LA JUST1C1A Y PI1VAC1OA
D1 JUST1C1A COMO V1OLAC1OA D1L S1ST1MA D1
D1I1CHOS HUMAAOS
I. Lo ineuficiencio , eue reneJioe porciolee..............................................XI-l
l. InfrouuccIon.........................................................................................XI-l
2. !n Iuchn uo In jusfIcIn confrn oI ouor..........................................XI-2
3. II rocnrgo onuomIco uo frnbnjo. !osoIvor on confrn or cuos-
fIonos formnIos, o onfrnr nI fonuo uo In cuosfIon..........................XI-3
4. II romouIo horoIco uo In uoIogncIon uo jusfIcIn............................XI-4
5. !ns rosIonos oxfornns y In oxIsfoncIn uo un Iouor JuuIcInI
InuoonuIonfo......................................................................................XI-5
6. II numoro uo cnusns onfrnuns y snIIuns cnun nno......................XI-6
?. II ofocfo ncumuInfIvo y cIrcuInr.....................................................XI-9
8. AIgunns cnfogorns foorIcns uo osIbIos jusfIcInbIos sIn jus-
fIcIn.......................................................................................................XI-l0
9. AIgunos quo nccouon.......................................................................XI-l0
l0. II mIfo uoI nccoso n In jusfIcIn, In ronIIunu uo su consfnnfo
rIvncIon.........................................................................................XI-ll
IICI l?
ll. IxIsfon soIucIonos.....................................................................XI-l2
l2. !n jusfIcIn ubIIcn no osfnfnI n cnrgo uo Ios CoIogIos Irofo-
sIonnIos............................................................................................XI-l2
l3. ArocIncIon gonornI.......................................................................XI-l4
II. Loe IriIunolee oJninieIroIitoe cono conplenenIo o polioIito
onIe lo pritoci6n Je jueIicio............................................................XI-l5
l. InfrouuccIon. OcIon oxcIuyonfo.................................................XI-l5
2. ImnrcInIIunu o InuoonuoncIn.....................................................XI-l?
3. AIgunns IImIfncIonos comunos.....................................................XI-l9
3.l. !onfIfuu......................................................................................XI-l9
3.2. IfIcncIn........................................................................................XI-l9
3.3. !onrncIon................................................................................XI-20
3.4. InfIuoncIns subjofIvns y objofIvns.........................................XI-2l
4. IrorrognfIvns y IImIfncIonos..........................................................XI-2l
5. Iofosfnuos foorIcns y rncfIcns...................................................XI-23
5.l. !n roformn o susfIfucIon uoI ncfo.........................................XI-23
5.2. II confroI uo morIfo o convonIoncIn.......................................XI-24
5.3. !n osIbIIIunu uo nconsojnr...................................................XI-25
6. II roI uoI frIbunnI. Imngon on In oInIon ubIIcn y su ofocfo
sobro Ins ofosfnuos ronIos............................................................XI-2?
?. !n roorcusIon orIousfIcn uo sus ronuncInmIonfos.!n u-
bIIcIunu................................................................................................XI-29
8. II momonfo oorfuno uo uIcfnr oI ronuncInmIonfo. !n oI-
fIcn fomornI uoI confroI jurIsuIccIonnI.......................................XI-3l
9. !n uIscrocIon oIfIcn uo confroI jurIsuIccIonnI.........................XI-33
l0. II cosfo.............................................................................................XI-34
ll. !n nsorfIvIunu uoI ronuncInmIonfo.........................................XI-35
l2. !n osIbIIIunu uo nvonImIonfo..................................................XI-36
l3. II confroI uo In numInIsfrncIon ubIIcn on AmorIcn !nfInn:
In cnusncIon cIrcuInr on oI uosnrroIIo cuIfurnI y oIfIco.......XI-3?
l4. ConcIusIonos fonfnfIvns...............................................................XI-39
AA1XO AL CAP1TULO X1
CopiIulo X11
UA D1A 1A LA JUST1C1A. LOS AMPAIOS D1 LOS AITS. 43
Y 7 1AC. 22 D1 LA COAST1TUC1OA
l. Anfos, nhorn, uosuos.....................................................................XII-l
2. !ns normns surnnncIonnIos........................................................XII-3
2.l. ocInrncIon AmorIcnnn uo Ios orochos y oboros uoI
hombro.........................................................................................XII-3
I!ICHOS H!MAOS l8
2.2. ConvoncIon AmorIcnnn sobro orochos Humnnos............XII-4
2.3. ocInrncIon !nIvorsnI uo orochos Humnnos....................XII-4
2.4. Incfo InfornncIonnI uo orochos CuIfurnIos, CIvIIos y Io-
IfIcos...........................................................................................XII-5
2.5. !osumon comnrnfIvo.............................................................XII-5
2.5.l. !os foxfos........................................................................XII-5
2.6. IrImorns concIusIonos.............................................................XII-6
3. ConfIIcfo o comIomonfnrIounu onfro Ios nrfs. 43 y ?5
Inc. 22...................................................................................................XII-6
3.l. Jornrqun o nrmonn.................................................................XII-6
3.2. ComnrncIon uoI nrf. 43 y Ins normns surnnncIonnIos..XII-?
4. IforoncIns onfro oI 43 y oI ?5 Inc. 2.............................................XII-?
4.l. Mnyor rosfrIccIon uoI rImor nrrnfo uoI nrf. 43.................XII-?
4.2. Mnyor nmIIfuu uoI 43............................................................XII-8
4.3. !os uos nmnros uoI nrf. 43 y oI nmnro uoI nrf. ?5
Inc. 22...........................................................................................XII-8
4.4. II rocouImIonfo.......................................................................XII-l0
4.5. !n ConvoncIon ConsfIfuyonfo...............................................XII-ll
4.6. II uorocho comnrnuo............................................................XII-l2
5. SImIIIfuuos.......................................................................................XII-l2
6. IrImorn nIfornnfIvn: Ios uorochos surnnncIonnIos no son
oornfIvos..........................................................................................XII-l4
?. Sogunun nIfornnfIvn: uos vns uIforonfos.................................XII-l?
?.l. Vns nrnIoIns........................................................................XII-l?
?.2. !n ncumuIncIon uo nmnros................................................XII-l8
?.3. HncIn unn InforrofncIon unIfIcnuorn................................XII-l9
8. 1orcorn nIfornnfIvn: oI nmnro os In rImorn vn mns Iuo-
non .......................................................................................................XII-l9
8.l. Is mns Iuonon sIomro..........................................................XII-l9
8.2. Is mns brovo, soncIIIn y ofocfIvn nnfos quo, no on Iugnr uo,
In vn oruInnrIn........................................................................XII-l9
8.3. !n socuoncIn nmnro - juIcIo oruInnrIo...............................XII-2l
8.4. !n comofoncIn roIione loci...................................................XII-22
9. Conjofurn, roIIcns, rofufncIon...................................................XII-23
9.l. Abrogn In nrfo uogmnfIcn uo In ConsfIfucIon................XII-23
9.2. !n InforrofncIon nufonfIcn uo In ConsfIfucIon os ofrn..XII-24
9.3. !n uocfrInn Io consIuorn oxcocIonnI (y rosIuunI o ho-
roIco).........................................................................................XII-2?
9.4. !os frIbunnIos so nbnrrofnrnn uo juIcIos.........................XII-2?
9.5. o fIono rocouImIonfo. Cron InsogurIunu juruIcn. !n Ioy
Io IImIfnrn. Hny quo roformnr oI sIsfomn.........................XII-29
9.6. Imorfnrn In uosrofoccIon uo quIonos von IosIonnuos
sus uorochos..............................................................................XII-30
9.?. So uosnnfurnIIznrn oI nmnro............................................XII-3l
IICI l9
9.8. !Iovn nI gobIorno uo Ios juocos.........................................XII-32
9.9. ojnrn nbIorfn In vn surnnncIonnI..................................XII-33
9.l0. IIImInn oI rIvIIogIo uoI rocouImIonfo numInIsfrn-
fIvo rovIo...................................................................................XII-33
l0. !n un on In jusfIcIn....................................................................XII-34
CopiIulo X111
PIOC1D1M11ATO PAIA COAOC1I D1 V1OLAC1OA1S
A1SLADAS D1 D1I1CHOS HUMAAOS
C!ICO!IO A. I!AX
l. InfrouuccIon......................................................................................XIII-l
2. II rocouImIonfo nnfo In ComIsIon InfornmorIcnnn uo oro-
chos Humnnos..................................................................................XIII-2
2.l. !n ofnn uo In numIsIbIIIunu................................................XIII-2
3. AgofnmIonfo uo Ios rocursos Infornos.........................................XIII-4
4. !n ofnn uo oxnmon uoI cnso........................................................XIII-?
5. II rocouImIonfo nnfo In Corfo InfornmorIcnnn uo orochos
Humnnos...........................................................................................XIII-ll
6. Cnso HIofofIco..............................................................................XIII-l4
?. Ofrns ncfIvIunuos uo nronuIznjo..............................................XIII-20
8. IormuInrIo uo uonuncIns.............................................................XIII-20
Anexo 1
I. IeglonenIo Je lo Coniei6n 1nIeronericono Je DerecIoe Huno-
noe.......................................................................................................XIII-22
II. IeglonenIo Je lo CorIe 1nIeronericono Je loe DerecIoe Huno-
noe.........................................................................................................XIII-43
CopiIulo X1V
ALGUAOS CASOS D1 I1SPOASAB1L1DAD
1AT1IAAC1OAAL 1A 1L S1ST1MA 1AT1IAM1I1CAAO
MA!A II!AA II!IZ SO!!A
l. InfrouuccIon......................................................................................XIV-l
2. II nrnuIgmn vIgonfo....................................................................XIV-l
2.l. !os sujofos obIIgnuos.............................................................XIV-l
2.2. Sujofos cuyos uorochos morocon rosofo............................XIV-4
2.3. ObIIgncIonos gonornIos uo un Isfnuo on vIrfuu uo un frn-
fnuo uo uorochos humnnos....................................................XIV-5
I!ICHOS H!MAOS 20
3. !n ConvoncIon AmorIcnnn sobro orochos Humnnos............XIV-8
4. Velcquec IoJriguec......................................................................XIV-9
5. GoJinec Cruc...................................................................................XIV-l2
6. AloeIoeIoe.......................................................................................XIV-l3
?. !n OInIon ConsuIfIvn l4/94....................................................XIV-l9
8. 1l Anporo......................................................................................XIV-20
9. Aeiro Alegrio.................................................................................XIV-2l
l0. CoIollero DelgoJo , SonIono.................................................XIV-24
ll. GorriJo y Boigorrio....................................................................XIV-26
l2. Loo,co Tono,o...........................................................................XIV-28
l3. CoeIillo Pec...............................................................................XIV-3l
l4. Blole............................................................................................XIV-3?
l5. Surec Ioeero.............................................................................XIV-42
l6. ConcIusIonos y rouosfns........................................................XIV-46
CopiIulo XV
GU1AS D1 L1CTUIA
AI!IA !OIAO
l. Jornrqun ConsfIfucIonnI uo Ios 1rnfnuos InfornncIonnIos
sobro orochos Humnnos...............................................................XV-l
2. InforrofncIon ConsfIfucIonnI on MnforIn uo orochos Hu-
mnnos..................................................................................................XV-4
3. SIsfomn InfornmorIcnno uo IrofoccIon uo Ios orochos Hu-
mnnos..................................................................................................XV-5
3.l. MouIos uo IrofoccIon on In ConvoncIon AmorIcnnn uo
orochos Humnnos..................................................................XV-5
3.2. CnrncforsfIcns uIsfInfIvns uoI rocoso frnnsnncIonnI n
frnvos uo Ios fnIIos y oInIonos consuIfIvns uIcfnuos or
In Corfo InfornmorIcnnn uo orochos Humnnos................XV-9
Captulo I
LD$ 0ERE0lD$ luV/hD$ Eh uh Vuh0D huEv/VEhTE
Eh 0Rl$l$ Y TR/h$FDRV/0lDh
1. Lo JenocroIicoci6n Je lo oJninieIroci6n, lo
coneIiIucionolicoci6n Jel JerecIo oJninieIroIito, lo
inIernocionolicoci6n
1
Je loe JerecIoe Iunonoe
Ios ncfos InfornncIonnIos suscrIfos or nuosfro nIs, y ofros
doI confInonfo, hnn Infonfndo sIn dudn cronr un eieIeno do
dorochos hunnnos, gnrnnfIns IndIvIdunIos o IILorfndos LIIcns.
Ioro soIo fIono sonfIdo In Lsquodn do Lnsos nrn cronr on In
ronIIdnd un eieIeno vIvIonfo, on cnso quo no oxIsfn. IIIo suono
fnnLIon, nocosnrIn y sInuIfnonnonfo, donuncInr Ins
nsIsfonnfIcIdndos donfro doI ordon jurIdIco y con rosocfo n su
funcIonnnIonfo ronI.
In nuosfros nIsos honos fonIdo, on dIsfInfos nononfos doI
sIgIo XX, Inrgos orIodos do oscurnnfIsno nuforIfnrIo, con suro-
sIon o doLIIIfnnIonfo do Ios nocnnIsnos LsIcos do rorosonfncIon,
1.1
SI LIon In frnso inIernocionolicoci6n Je loe JerecIoe Iunonoe ee do uso
conn y In onconfrnnos or ojonIo on IAIIIA, MIO!II OII, Leccionee eoIre
JerecIoe Iunonoe , goronIioe. ApenJice, ALoIodo-Iorrof, Iuonos AIros,
1989, s. 34 n 36, oI Iocfor ndvorfIr Inorfnnfos dIforoncIns jurIdIcns on cunnfo
n su nIcnnco rcfIco, cono oxIIcnnos on oI cnIfuIo II. AsI on nnforIn do
surnconsfIfucIonnIIdnd, IrrovorsILIIIdnd doI dorocho surnnncIonnI on nnfo-
rIn do dorochos hunnnos, oLIIgnforIn nIIcncIon dIrocfn o InnodInfn on oI ordon
Inforno or Ios juocos y In ndnInIsfrncIon ofc. !n nnyor dosnrroIIo uodo
onconfrnrso on nuosfro TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito, fono 1, 5 od.,
Iuonos AIros, 1998, cnIfuIo VI, Id. I..A.
I!ICHOS H!MAOS I - 2
nrfIcIncIon, IILorfnd, oInIon LIIcn, confroI, rosonsnLIIIdnd,
ofc. Ior Io fnnfo, quo Ios dorochos hunnnos hnynn cnsI orocIdo on
osfos nononfos hIsforIcos no uodo sorrondor n nndIo.
In nnyor nrfo do nuosfros nIsos hn onorgIdo do Ins nufocrncIns,
y so hnn rosfIfuIdo on nuchos do oIIos Ios nocnnIsnos donocr-
fIcos. IncIuso nuchos hnn suscrIfo In sunIsIon nI ordon jurIdIco
surnnncIonnI do Ios dorochos hunnnos. Hnn orvIvIdo sIn onLnr-
go on cndn sIsfonn jurIdIco Inforno unn onorno cnnfIdnd do frnzos
dorIvndos do Ios orIodos nuforIfnrIos. Ior nononfos cnLo rogun-
fnrso, or Io nonos onfro nosofros, sI hn fonIdo Inncfo o roorcu-
sIon prcIico In suscrIcIon do Ios frnfndos InfornncIonnIos. Ior
cIorfo quo no cnLo sor fnn osInIsfn, oro sI corrosondo sonnInr
quo oI oLjofIvo do un sIsfonn ofIcnz y ofIcIonfo do dorochos
hunnnos, so hnIIn nuy dIsfnnfo do odor sor concrofndo on In
ronIIdnd.
In ofrns nInLrns, oI funcIonnnIonfo nornnI do In donocrncIn
oIIfIcn, cunndo ocurro, no hn gnrnnfIzndo nufonfIcnnonfo, nI
odIn quIzs hnLorIo hocho, unn nrnIoIn y consocuonfo donocrn-
fIzncIon do In ndnInIsfrncIon, un rosofo gonornIIzndo do Ins
IILorfndos LIIcns y dorochos IndIvIdunIos, son or In ndnInIsfrn-
cIon o or Ios nrfIcuInros onfro sI, nI In vIgoncIn Infornn do Ios
frnfndos suscrIfos soIonnononfo nnfo In conunIdnd InfornncIo-
nnI.
Hnn suLsIsfIdo unn oJninieIroci6n , unn eocieJoJ nuforIfn-
rIns donfro do un confoxfo oIIfIco suorfIcInInonfo donocrfIco
on cunnfo n Ins grnndos IInons do oxIsfIr un sIsfonn do nrfIdos
oIIfIcos, funcIonnr Ios fros odoros doI Isfndo, oxIsfIr ronsn
IILro, hnLor oIoccIonos IILros, ofc. Is on oso confoxfo, y no on ofro
InngInnrIo, quo fononos un osquonn nornoIito LsIco do doro-
chos hunnnos, IILorfndos LIIcns, gnrnnfIns y dorochos IndIvI-
dunIos: nornnfIvo, oro no vIvIonfo, vIgonfo, nI ofIcnz.
o son ocos Ios Iogros sI nIrnnos nrn nfrs on In hIsforIn.
Ioro no son sIgnIfIcnfIvos sI nIrnnos hncIn oI fufuro.
Ms nn, conIofndo oI nso on nuchos nIsos do un osfndo
roconsfIfucIonnI (son or no fonor ConsfIfucIon vIgonfo, o no
fonorIn con confonIdo donocrfIco) nI osfndo consfIfucIonnI, In
I - 3 C!ISIS Y T!ASIO!MACI
consfIfucIonnIIzncIon no hn IIovndo fnnoco on fornn conIofn o
InfogrnI nI sIsfonn do dorochos hunnnos, nI or Io fnnfo nI dorocho
ndnInIsfrnfIvo, cIvII, onnI, ofc. Quo dudn cnLo quo fnnoco
uodn doscrILIrso cono vIgonfo un sIsfonn do ncfos InfornncIonn-
Ios do dorochos hunnnos! Tnnoco hn IIogndo, uos, In surnnn-
cIonnIIdnd nI dorocho Inforno.
2
Tononos nsI un osfndo do cosns on oI cunI oI dorocho cIvII, onnI,
ndnInIsfrnfIvo, os n vocos roconsfIfucIonnI y rosurnnncIo-
nnI, con suorvIvoncIn IognI, jurIsrudoncInI y docfrInnrIn do
nuchos rnsgos nuforIfnrIos. IIIo doondo do Ios nIsos y Ins oocns.
A In voz, Ios dorochos IndIvIdunIos no son fufoIndos ofIcnznonfo or
In jusfIcIn, nI nr quo In ndnInIsfrncIon sIguo con consonso
socInI sIondo nuforIfnrIn on nIfIIos fornns do conorfnnIon-
fo. I oI dorocho LIIco o rIvndo hnn rosuIfndo nfos nrn dnr unn
rouosfn ofIcnz nI roLIonn. Y n vocos nI sIquIorn nrn fornuInr
unn rouosfn, nI nonos foorIcnnonfo corrocfn, on oI nnrco do unn
fornn do goLIorno dofInIdn cono donocrfIcn.
Son fnnfns In osILIIIdndos do oxcoso ndnInIsfrnfIvo y rIvndo
soLro Ios dorochos IndIvIdunIos, fnn ocos Ios confroIos y IInIfncIo-
nos ofocfIvnnonfo oornnfos, quo no osf on nodo nIguno Iogrndo
un oquIIILrIo ncofnLIo onfro IILorfnd y nuforIdnd. Todo oIIo cunndo
funcIonnn, nI nonos on nnrIoncIn, Ios 6rgonoe do confroI osocI-
fIco. II dorocho vIvIonfo osf sosgndo InoquIvocnnonfo n fnvor do
In nuforIdnd y on dosnodro do In IILorfnd.
Is nsI, LsIcnnonfo, un dorocho do In ndnInIsfrncIon, do In
nuforIdnd, doI odor, onsndo Ins ns do Ins vocos or y nrn
nquoIIn, y rnrnnonfo or y nrn oI IndIvIduo. Ms nn, quIonos
Infonfnn rosfnLIocor oI oquIIILrIo onfro nuforIdnd y IILorfnd son n
vocos crIfIcndos or hncor suuosfnnonfo un dorocho doI ndnI-
nIsfrndo y no do In ndnInIsfrncIon. A oIIo so Io consIdorn on In
ronIIdnd doI dosfnsnjo oxIsfonfo oquIvocndo, cunndo os oI sosgo
confrnrIo oI cInrnnonfo dIsvnIIoso fronfo n In ronIIdnd doscrIfn.
ofondor Ios dorochos hunnnos os, nrn nuchos, nfncnr In
1.2
Vor oI cnIfuIo VI do nuosfrn oLrn cIfndn on In nofn nnforIor.
I!ICHOS H!MAOS I - 4
socIodnd, oI ordon consfIfuIdo, Ins InsfIfucIonos, In sogurIdnd
jurIdIcn, In nz socInI, cunndo no Infogrnr Ins Lnndns do doIIncuon-
fos suLvorsIvos. ndIo cnIIfIcn nI donIgrn do fnI nodo n quIonos
nfncnn o frnnsgrodon Ios dorochos IndIvIdunIos. SIn onLnrgo oIIo
sI IosIonn Ins InsfIfucIonos, ono on oIIgro In nz y oI ordon socInI,
cron InsogurIdnd jurIdIcn, ochn Ionn nI fuogo do Ins nonfos
cnIonfurIonfns do quIonos croon quo In socIodnd so uodo nojornr
con In vIoIoncIn y In nuorfo. Ios nonsnjoros do In nuorfo, cono
sIonro, so unon, y n vocos son unn nIsnn orsonn on dIsfInfos
roIos. IIonso un oco oI Iocfor y onconfrnr rIdnnonfo on su
nonorIn Ios ojonIos orsonIfIcndos.
2. 1xperiencioe , conflicIoe. Su influencio oeieIenIico
Ins oxorIoncIns concrofns confrILuyon nI nunonfo doI do-
soquIIILrIo doscrIfo y no n su corroccIon. Is dIfIcII o rcfIcnnonfo
InosILIo odIrIo nI nngIsfrndo, funcIonnrIo LIIco o nLogndo
nrfIcuInr quo fIono quo rosoIvor nquI y nhorn un roLIonn do
dorocho osIfIvo, quo fongn rosonfo oI nnrco concofunI y sIsfo-
nfIco on oI cunI su soIucIon hnLr do Insorfnrso. O quo orcILn
oI confoxfo socInI y oIIfIco y rocuro nyudnr on oI cnso concrofo nI
rogroso y n In nz socInI, y no convorfIrso on ofrn oquonn nrfo
do osfo grnn roLIonn.
Cndn uno rosuoIvo oI roLIonn concrofo sIn vIsunIIznr
nocosnrInnonfo nI roIo fIono fodn unn suorfo do fIIosofIn
gonornI do In dIscIIInn y doI ordon jurIdIco nncIonnI y surnnncIo-
nnI. Iuos LIon, cono so rosonfnn Ios dnfos do In ronIIdnd quo
rocogo oI dorocho on su nIIcncIon nnforInI, cuIos son Ios con-
fIIcfos ronIos ns frocuonfos onfro nuforIdnd y IILorfnd, ndnI-
nIsfrncIon y ndnInIsfrndo Cono so rosuoIvon Ios cnsos on quo
osfn on juogo dorochos hunnnos
2.1. Loe funcionorioe pIlicoe
In unn rInorn sIfuncIon, quo cunnfIfnfIvnnonfo os Inor-
fnnfo y cunIIfnfIvnnonfo dofornInnnfo, so frnfn do In orsocfIvn
I - 5 C!ISIS Y T!ASIO!MACI
quo do Ios confIIcfos fIonon quIonos ojorcon concrofnnonfo oI odor
LIIco: Ios funcIonnrIos y nuforIdndos LIIcns, Ios concosIonnrIos
y IIconcInfnrIos doI odor. OLvInnonfo, os cnsI InosILIo quo no
fongnn un sosgo rocIIvo nI odor quo rocIsnnonfo osfn ojorcIon-
do on un nononfo dndo.
2.2. Loe gronJee enpreeoe
!nn sogundn orcocIon, oco sIgnIfIcnfIvn dosdo oI unfo do
vIsfn do su ufIIIdnd sIsfonfIcn, so dn on Ios confIIcfos quo uodnn
fonor con In ndnInIsfrncIon Ins grnndos o nodInnns onrosns y Ios
gruos ocononIcos roInfIvnnonfo fuorfos. In osfos suuosfos, oI
ndnInIsfrndo suoIo hncor unn nuy Luonn y ofIcnz ufIIIzncIon do
Ios rocursos y ronodIos quo Io LrIndn oI ordon jurIdIco; osf nfonfo
n In dofonsn do sus dorochos, y hnco ndons uso do fodos Ios
nocnnIsnos InfornnIos do InfIuoncIn y roIncIon con In ndnInIsfrn-
cIon LIIcn. In osfns sIfuncIonos oI confIIcfo nuforIdndonrosn
so rosuoIvo yn son con cIorfo oquIIILrIo, n fnvor do In sogundn nrfo
do In ocuncIon y no do In rInorn, n In Invorsn.
Io Inforosnnfo doI cnso os quo osfo gruo do orsonns jurIdIcns
no fIono on rIncIIo In fufoIn doI Incfo do Snn Joso do Cosfn !Icn,
uos osfo conrondo rIncInI o oxcIusIvnnonfo n Ins orsonns
fIsIcns.
2.3. 1l pIlico en generol. ueuorioe, coneuniJoree, eIc.
II forcor gruo do sIfuncIonos os n In voz oI nns nunoroso y oI
oor rosuoIfo, y nquoI quo dofornInn In nnyor cnnfIdnd do dofocfos
doI sIsfonn: os oI do In onorno nnsn do cIudndnnos, rofosIonnIos,
onIondos, oLroros, nnns do cnsn, juLIIndos y onsIonndos, oquo-
nos onrosnrIos, dosonIondos, osfudInnfos, ofcoforn, quo cnro-
con do In ofIcIonfo dofonsn do sus dorochos doI nnforIor gruo y sIn
onLnrgo fIonon per copiIo In nnyor cnnfIdnd do roIncIonos ofon-
cInInonfo confIIcfIvns con In ndnInIsfrncIon.
I!ICHOS H!MAOS I - 6
Son sInIos usunrIos do Ios sorvIcIos LIIcos do frnnsorfo
coIocfIvo, foIofonos, gns, oIocfrIcIdnd, corroos, oducncIon, foIovI-
sIon, snIud, rovIsIon socInI, ofc.
Son Ios nnrgInndos socInIos quo osfn nI Lordo o nfuorn doI
sIsfonn, on rocnrIo o InosfnLIo oquIIILrIo do suorvIvoncIn, or Io
fnnfo on confIIcfo ncfunI o ofoncInI con Ins fuorzns do sogurIdnd,
In rorosIon, oI sIsfonn onnI y cnrcoInrIo.
Son Ios consunIdoros, cIIonfos forzosos do Ins onrosns LII-
cns doI Isfndo quo roducon y vondon dofornInndos roducfos; son
Ios quo doLon ncudIr n Ins nIfIIos nosns do onfrndns nrn hncor
coIns y sor nfondIdos or Ios funcIonnrIos do ns Lnjo rnngo do quo
dIsono In ndnInIsfrncIon, nrn IIonnr fornuInrIos quo no sIonro
conrondon, nrn frnor noIos y cunIIr rocnudos quo Ios
oxcodon on roIncIon nI fIono quo sonsnfnnonfo uodon dodIcnrIo
n cndn uno do fnIos roLIonns do su vIdn cofIdInnn.
2.4. Ieeunen conporoIito
2.4.1. Loe funcionorioe
Connrnndo Ios fros gruos do oxorIoncIns concrofns, y nnn-
IIznndo In fornn on quo hnLIfunInonfo so Ins vIvo y so Ins orcILo,
odonos sonnInr sIn fonor n oquIvocnrnos quo on oI rInor gruo,
oI do Ios funcIonnrIos, Ins vIvoncIns quo fnIos ncfIvIdndos suoIon
gonornr son ofoncInInonfo do nIfo confonIdo osIrIfunI. So frnfn
do coInLornr n In ronIIzncIon doI LIon LIIco coIocfIvo, nI dosnrroIIo
y cnnLIo socInI o ocononIco, In rodIsfrILucIon do In rIquozn, o Io quo
nrn cndn uno son oI LIon concrofo do In coIocfIvIdnd confonIndo
dosdo su unfo do vIsfn, oI doI ojorcIcIo ncfIvo y concrofo doI odor
LIIco.
In fnI orsocfIvn, oI ndnInIsfrndo no suoIo sor sonfIdo cono oI
fIfuInr ronI do unn rod do dorochos y gnrnnfIns quo uodo ojorcor
ncfIvnnonfo, sIno quo ns LIon uodo sor orcILIdo, gIoLnI y
gonorIcnnonfo cono oLjofIvo fInnI, foIIz dosfInnfnrIo y nsIvo
rocIIondnrIo do Ins Londndos quo so ronIIznrn dosdo oI odor; o
cono oI nozquIno Inforos IndIvIdunI quo on oI cnso hny quo vIoInr
I - ? C!ISIS Y T!ASIO!MACI
InnonfnLIononfo nrn odor ronIIznr oI Inforos LIIco y oI LIon
coIocfIvo. In nnLos suuosfos, In orsocfIvn sIguo sIondo In
roocuncIon doI odor, no In doI ndnInIsfrndo do cnrno y huoso
quo hnco IndIvIdunInonfo In coIn o ufIIIzn nnonInnnonfo oI
sorvIcIo.
2.4.2. Loe gronJee enpreeoe
In roIncIon n In sogundn cInso do vIvoncIns, Ins onrosns
fuorfos, sI LIon orcILon con cInrIdnd cuI os oI fIo do dIsfuncIo-
nnIIdnd quo ndoco oI dorocho vIvIonfo, cuonfnn con ns y nojoros
rocursos nrn Iuchnr confrn oIIns.
Ior do ronfo, ronInonfo so onIonn con nIgunn frocuoncIn Ios
nodIos do dofonsn quo oI ordon jurIdIco ono n dIsosIcIon do Ios
ndnInIsfrndos: so rocurro y rocInnn nnfo In ndnInIsfrncIon, so
nccIonn nnfo In jusfIcIn or In nuIIdnd do Ios ncfos ndnInIsfrnfIvos,
so donnndn In rosonsnLIIIdnd ocunInrIn do In ndnInIsfrncIon y
sus ngonfos, ofc.
Ior soLro fodo, so ojorco fnnLIon In InfIuoncIn soLro oI odor (oI
frnfo dIrocfo, In nogocIncIon, ofc.) quo confrILuyo, Luonn nrfo do
Ins vocos docIsIvnnonfo, con ns oI onIoo do Ios ronodIos
jurIdIcos, n dnr unn soIucIon ns o nonos rnzonnLIo nI roLIonn.
In osfo sogundo gruo do oxorIoncIns, sI LIon so conoco
orfocfnnonfo oI dosoquIIILrIo doI sIsfonn, Ios nrfIcuInros osfn
on nojoros condIcIonos, on Ios cnsos concrofos, do onfronfnr con
nIgn oxIfo su dIsfuncIonnIIdnd.
2.4.3. 1l ueuorio, coneuniJor, eIc.
In roIncIon n In cnnfIdnd do sIfuncIonos concrofns quo so
rosonfnn, oI forcor gruo os nLrunndornnonfo ns nunoroso.
(!sunrIos, consunIdoros, LIIco on gonornI, ofc.) Y n su voz son
nns Ins orsonns quo on oI nLIfo jurIdIco Io Infonfnn oncnrnr
dosdo oI Inno dognfIco doI dorocho cIvII, consfIfucIonnI, onnI,
ndnInIsfrnfIvo, ofc. AhI doLo onor su onfnsIs, y nhI oncuonfrn
unn do sus rInorns jusfIfIcncIonos nofodoIogIcns, oI osfudIo
I!ICHOS H!MAOS I - 8
osocIfIco do Ios dorochos hunnnos, dorochos IndIvIdunIos, II-
Lorfndos LIIcns.
Is oI IndIvIduo nIsIndo, oI cIIonfo forzoso do Ios sorvIcIos
ndnInIsfrnfIvos, oI sujofo nsIvo doI odor osfnfnI, oI quo n vocos
no snLo IIonnr sIquIorn un fornuInrIo, no fIono fIono nrn Ir n unn
ofIcInn LIIcn nI orsonn n quIon onvInr, oI usunrIo do fodos Ios
sorvIcIos LIIcos quo or In oscnsn InorfnncIn ocononIcn doI
roLIonn oncuonfrn quo no hny quIon uodn ocunrso do nyudnrIo
n oncnrnr y rosoIvor oI confIIcfo jurIdIcnnonfo; n vocos oI nIsno
dn or ordIdn In LnfnIIn sIn sIquIorn hnLor consuIfndo n nIngn
nLogndo.
Son Ios nIIIonos do cIudndnnos quo fIonon confncfos y ro-
LIonns dInrIos con Ios nIIInros do funcIonnrIos y nuforIdndos, sIn
fonor osILIIIdnd ofocfIvn do Iogrnr un rnzonnLIo oquIIILrIo onfro su
IILorfnd v In nuforIdnd. SIn Iogrnr fnnoco quo so dosIorfo on
fodos Ios dons ncforos doI confIIcfo (funcIonnrIos, nngIsfrndos,
Iofrndos) unn consfnnfo y ornnnonfo roocuncIon or rosoIvor
su sIfuncIon IndIvIdunI y concrofn donfro doI conjunfo doI sIsfonn
jurIdIco, or rosorvnr, vnIorIznr o Incrononfnr sus dorochos on In
vIdn cofIdInnn.
2.4.4. 1l neJio onIienIe , eu progreeito JeIerioro
Tnnoco so roconoco fcII IogIfInncIon n Ios quo quIoron Iuchnr
or In rosorvncIon y nojornnIonfo doI nodIo nnLIonfo y Ios
rocursos nnfurnIos dorodndos y on rogrosIvo doforIoro nnronfo.
3. OIroe influencioe oeieIenIicoe
3.1. Lo influencio oeieIenIico Je lo jueIicio
In Io quo rocodo honos hnLIndo do vIvoncIns do confIIcfos, y
cono oIIns InfIuyon on un dofornInndo nodo do sor nsIsfonfIco
doI rocurndo sIsfonn do dorochos hunnnos, IILorfndos LIIcns,
gnrnnfIns IndIvIdunIos fronfo nI odor.
I - 9 C!ISIS Y T!ASIO!MACI
SIn onLnrgo, cnLo ngrognr quo hny fnnLIon ofrns vorfIonfos
nsIsfonfIcns quo vIonon n InfroducIrso ns cIInIcnnonfo, sIn
onofIvIdnd nIgunn orcofILIo, cnsI dIrInnos frInnonfo.
In rInorn hn sIdo dosfncndn nrn oI cnso doI Consojo do Isfndo
frnncos or oI nngIsfrnI !IVI!O, y consIsfo on dIcfnr sonfoncIns
quo, sI son Luonns, sIrvon nrn In hIsforIn, nrn In fornncIon doI
onsnnIonfo jurIdIco cIonfIfIco, nrn In cfodrn y nrn In cIoncIn,
oro no nrn In rosoIucIon ofIcnz do Ios roLIonns quo so Io sonofon.
Iorquo, cInro osf, rodncfnr sonfoncIns quo sIrvon n Ios IILros,
oro no n Ios sonfoncIndos, no os rocIsnnonfo unn fornn do
confrILuIr n In fornncIon do un dorocho uLIIco y rIvndo vIvIonfo,
jusfo y ofIcnz. Io nIsno Ios nsn, dosdo Iuogo, n In Innonsn
nnyorIn do Ios frILunnIos ndnInIsfrnfIvos o judIcInIos on oI rosfo
doI nundo.
Quo Ios frILunnIos hngnn n vocos sonfoncIns do cfodrn, oro on
nunorosos cnsos onIfnn rosoIvor In cnusn or fncforos fornnIos,
o dIcfon sonfoncIn fnn fnrdInnonfo quo In cuosfIon hn ordIdo yn
fodo Inforos y fodn ufIIIdnd rcfIcn nrn oI jusfIcInLIo, osn os unn
do Ins fornns ns usunIos do confundIr oI roI do In jusfIcIn con oI
roI do In cfodrn. Isfo, sIn onfrnr fodnvIn nI dofnIIo do fodo oI
dIsfuncIonnnIonfo do In jusfIcIn on su roI do confroI do In ndnInIs-
frncIon y fufoIn do Ios dorochos do Ios ndnInIsfrndos.
Y oIIo sIn onfrnr fnnoco n dofnIInr quo nuchns vocos nrocon
cnrocor doI InuIso vIfnI do hncor rogrosnr oI confroI y In
donocrnfIzncIon do In ndnInIsfrncIon con Idons ronovndns, con
cnnLIos y rogrosos hncIn oI fufuro, y so confonfnn con roofIr Ins
vIojns fornuIns doI nsndo. In unn nInLrn, on IIovnr In rudoncIn
n un dofocfo, nI quIofIsno y nI InnovIIIsno concofunI.
3.2. Lo influencio oeieIenIico Jel legieloJor
In sogundn coInLorncIon nsIsfonfIcn rovIono do Ios nr-
Innonfos. A vocos dIcfnn Ioyos quo vIonon n suIIr oI quIofIsno
jurIsdIccIonnI; un ojonIo do oIIo son Ins Ioyos quo so hnn Ido
dIcfnndo rocIonfononfo on oI nundo soLro nccoso do In socIodnd n
Ios docunonfos y nrchIvos osfnfnIos. In vordnd unn jurIsrudon-
I!ICHOS H!MAOS I - 10
cIn quo nIIcnrn dIrocfnnonfo oLvIos rocofos y rIncIIos cons-
fIfucIonnIos do uLIIcIdnd, dofonsn on juIcIo, doLIdo rocoso,
donocrncIn, ofc., huLIorn doLIdo sor ns quo sufIcIonfo nrn
dosfruIr In suorvIvoncIn nodIovnI doI socrofo do Isfndo. o oxIsfo
rnzon nIgunn concrofn quo uodn jusfIfIcnrIo; oro do fodos nodos,
n vocos Ios nrInnonfos y Ins corfos hncon nvnnznr oI dorocho on
osfns nnforIns.
Ofrns vocos, Ios nrInnonfos so confonfnn con dodIcnrso n
fnnfos ofros roLIonns, quo oIvIdnn oI do corrogIr Ins dofIcIoncIns
jurIdIcns osfrucfurnIos doI sIsfonn do confroI do In ndnInIsfrn-
cIon, on cunnfo n Ios IndIvIduos nIsIndos quo n dInrIo so vIncuInn
con oIIn.
In ocnsIonos, dojnn fnnLIon InorforrIfos quo suLsIsfnn nor-
nns dIcfndns or goLIornos nuforIfnrIos, IILrnndo n In jusfIcIn oI
Ionfo roI do Ir oco n oco docInrndoIns InconsfIfucIonnIos o
ndocundoIns n Ios fIonos.
Con fodo, In jusfIcIn sIonfo n vocos quo so Io quIoro onconondnr
ns osfuorzo quo oI quo Io corrosondo, y quo nI fIn do cuonfns oI
nrInnonfo doLorIn confrILuIr ns n In donocrnfIzncIon doI
dorocho, sI do oIIo so frnfn. II InnovIIIsno y oI frndIcIonnIIsno so
ronIInonfnn nsI rocIrocnnonfo.
3.3. Lo influencio, oeieIenIico Je lo JocIrino
ojnnos nrn oI fInnI, oLvInnonfo, n Ios quo so nroxInnn nI
sIsfonn do Ios dorochos hunnnos, gnrnnfIns IndIvIdunIos y IILor-
fndos LIIcns no or vocncIon oIIfIcn nI cono ncforos nocosnrIos
doI rocoso ndnInIsfrnfIvo, IogIsInfIvo o jurIsdIccIonnI, sIno or
vocncIon do nnIIsIs oLjofIvo o cIonfIfIco: Ios nuforos y rofosoros do
dorocho ndnInIsfrnfIvo, cIvII, consfIfucIonnI, onnI, dorochos
hunnnos o IILorfndos LIIcns cunndo oxIsfo cono dIscIIInn
nufononn, ofc.
In oI Ionfo rogroso hncIn In donocrnfIzncIon do In ndnI-
nIsfrncIon y consfIfucIonnIIzncIon doI dorocho, o IncororncIon ronI
y ofocfIvn doI nIs n In conunIdnd do nncIonos cIvIIIzndns (quo no
soIo so sonofon fornnInonfo, sIno quo ndons con sus conorfn-
I - 11 C!ISIS Y T!ASIO!MACI
nIonfos do Ios fros odoros ncnfnn InfrInsocnnonfo oI sIsfonn
surnnncIonnI do dorochos hunnnos) nrocIorn quo In nnyor
rosonsnLIIIdnd or confrILuIr n dIcho rogroso doLIorn oLjofIvn-
nonfo corrosondorIo n osfo socfor do In socIodnd.
CInro osf, su rInorn oxInonfo os quo no fIono nIngn roI
ncfIvo on In rosoIucIon do confIIcfos: oI rofosor no uodo dIcfnr
ncfos ndnInIsfrnfIvos nrLIfrnrIos (snIvo Ins nofns, quIzs), no
rosuoIvo IoIfos o IIfIgIos onfro ndnInIsfrncIon y ndnInIsfrndos
(snIvo In docfrInn quo norfn con sus IILros y nrfIcuIos), no hnco
Ioyos (snIvo cunndo nconsojn o confrILuyo n su ronrncIon); no
IosIonn oI nIsno dorochos hunnnos (snIvo sI dIscrInInn onfro sus
nIunnos, o cono jurndo; o sI Invndo In rIvncIdnd do sus coIogns con
vIvncos nrfIcuIos oJ Ioninen; fodo oIIo, dosdo Iuogo, nuy rnro).
Ior fodo Io oxuosfo, nrocIorn prino focie oI gruo socInI nonos
rosonsnLIo doI osfndo do cosns quo on osfo IILro nnnIIznnos.
Ioro sI Ios ncndonIcos y docfrInnrIos no nsunon soLro sI In
cnrgn do In ronovncIon y crIfIcn consfnnfo do Ins Idons, quIon Io
hnLr do hncor or oIIos O dIcho do ofrn nnnorn, quIon fIono on
In socIodnd ns doLor nornI do roducIr Idons nuovns quo nojoron
oI sIsfonn jurIdIco
SI no son Ios oscrIforos y rofosoros, sI osfos so IInIfnn n
Infornnr o oxIIcnr oI ordon IognI o jurIsrudoncInI consfIfuIdo, n
roofIr Io quo Ins Ioyos y sonfoncIns yn hnn rosuoIfo nnfos quo oIIos,
y onIfon crIfIcnr Ios vncIos y Ios orroros do nnLos; sI Inforrofnn
Ins nornns do Ios ncfos InfornncIonnIos cono sIonro rogrnn-
fIcns on cndn cnso concrofo dIfIcII quo Ios focn rosoIvor, y soIo so
nnInnn or In oornfIvIdnd on cnsos sIn rIosgo socInI nIguno nrn
oIIos, cono oI eolte eI repeIe, onfoncos so roduco un rocIcInjo
consfnnfo do Ins nIsnns vIojns Idons.
So onsonn nI nIunno do hoy, nngIsfrndo o IogIsIndor do nn-
nnnn, Ins Idons y rIncIIos nrondIdos doI nsndo yn InsufIcIonfos
on In socIodnd do hoy, n ns do vIoInforIos doI ordon jurIdIco
surnnncIonnI Inforrofndo con un nInIno do sonfIdo do confon-
ornnoIdnd y fufuro, con unn sonsnfn dosIs do Luonn fo InfornncIo-
nnI, con In nIrndn uosfn on oI horIzonfo doI nundo y no on In
vorodn do onfronfo. So onsonn nIrnndo hncIn oI nfrs quo fuorn
I!ICHOS H!MAOS I - 12
condonndo, convorfIdos on osfnfuns do snI, oro fodnvIn frnnsnI-
fIondo Io quo doLIornn hnLor nLnndonndo on su osIrIfu.
II cnnLIo so roduco do voz on cunndo, sI, y so oxono fIoInonfo;
oro, cunfns vocos In docfrInn so ndoInnfn nI cnnLIo, so nrosurn
n sonnInr In dIsfuncIonnIIdnd concrofn doI sIsfonn do dofonsn do Ios
dorochos hunnnos, so conronofo n onsonnr n onsnr on unn
orsocfIvn donocrfIcn y hunnnIsfn, nnfos quo confonfnrso con
doscrILIr un nocnnIsno oxIsfonfo nunquo dofocfuoso y n vocos
ordorso on osocIosos nnIIsIs do nIgn dofnIIo focnIco Inforrofn-
fIvo quo con rnzon conIonzn or no Inforosnr sIquIorn n Ios roIos
dIscIuIos
o os nnIo, sIno fnrdIo, soIo foIIcIfnr dosdo In cfodrn Ios
ndoInnfos oorndos on In ndnInIsfrncIon, In IogIsIncIon o In
jusfIcIn; Io quo rosuIfn ns nocosnrIo, on cnnLIo, os roorcIonnr
dosdo In cfodrn Ins Idons nuovns quo uodnn sorvIr nI cnnLIo y nI
rogroso jurIdIco y socInI.
ndIo vn n nodIfIcnr or sI soIo nndn, cIorfnnonfo. Todo cnnLIo
os frufo do unn Inrgn y conIojn InLor coIocfIvn. Ioro In nrfo quo
on oIIo Io corrosondo n In docfrInn os nsI In do ndoInnfnrso n IndIcnr
oI sondoro y ndvorfIr sus oIIgros, no In do vonIr hIsforInndo Io quo
hn nsndo nnfos, oI cnnIno rocorrIdo, Ins vordndos yn ofIcInIIzndns
or oI uso coIocfIvo, sIn Indngnr cunfns fnIsodndos ocuIfnn.
In osfn IInon honos quorIdo sIonro hncor nuosfrn roduccIon
cIonfIfIcn; osfo os Io quo nuovnnonfo quoronos rosunIr y roonor
cono Idon fuorzn on In rosonfo oLrn. Son oI Iocfor fIoI, sI oxIsfo,
ordonnr Ins roIforncIonos o InsIsfoncIns on roIncIon n Io nnfos
uLIIcndo, y roscnfnr sI os osILIo Io quo uodn hnIInr do nuovo.
4. 1l proIleno eieIenIico en uno crieie eeIrucIurol , en uno
epoco Je noIuroleco finolnenIe oJtereo
OLsorvoso, or fIn, quo no hnLInnos nquI do In ovonfunI soIucIon
do fondo, oLvInnonfo InnIcnnznLIo on un nundo on crIsIs on oI
cunI: 1) oI dosonIoo o nro so fornn n vocos osfrucfurnI, 2) oI
sorvIcIo do In doudn oxfornn do nuchos nIsos nLsorLo fodo
crocInIonfo osILIo on fornInos ronIos, 3) y on gonornI soIo rosfn
I - 13 C!ISIS Y T!ASIO!MACI
unn ndnInIsfrncIon do In crIsIs, In oLrozn y In nusforIdnd, on
Iugnr do unn ndnInIsfrncIon dIsfrILufIvn, doI dosnrroIIo, doI
crocInIonfo, do In rosorIdnd.
1
4) AgroguonosIo Ios dnfos do unn
nnfurnIozn quo nroco ronosfIcnr o) soquIns nnyoros, I) rocnIon-
fnnIonfo do In nfnosforn, c) dIsnInucIon do In roduccIon do
oxIgono, c) ofoncInnIonfo do In onofrncIon do Ios rnyos uIfrnvIoIofns
or doLIIIfnnIonfo o ngujoros do In cnn do ozono, J) nunonfo do
In roduccIon do dIoxIdo y nonoxIdo do cnrLono, e) do Ins onnnn-
cIonos do fofrnhofIIo do Iono, f) oIovncIon ovonfunI do In suorfIcIo
do Ios nnros con InundncIon do cIudndos cosforns, y voronos, 5)
quo un Isfndo onoLrocIdo y ondoudndo no fIono yn rognosIs
Luonn, y quo sus hnLIfnnfos doLorn onfronfnr crocIonfos dosIs do
nusforIdnd, oxIgoncIn, osfuorzos suronos do nufosuorncIon nn
on In ndvorsIdnd, nocosIdnd do ndnfncIon nI cnnLIo focnoIogIco on
sIfuncIon do oLrozn y suLdosnrroIIo, nunonfo do sus dosIs do
sncrIfIcIo IndIvIdunI y socInI, nrn conrondor cun ndvorsos so
rosonfnn n nuosfros jovonos y n Ios or nncor oI nhorn y oI fufuro
InnodInfo do Ins roxInns dos o fros docndns nI nonos.
Ioro nn sIn hnIInr on Io InnodInfo soIucIon ocononIcn o socInI
do fondo n fnIos roLIonns, uodo nI nonos corrogIrso oI dosfnsnjo
do IogIfInncIon donocrfIcn quo sIgnIfIcn no dnrIos fnnoco n
fnIos socforos socInIos (on cunnfo oIIo son nnforInInonfo osILIo)
nodIos ofocfIvos, soncIIIos, nccosILIos, do Iogrnr oI nnyor oquIIILrIo
osILIo, o nI nonos oI nonor dosoquIIILrIo ronI, onfro nuforIdnd y
IILorfnd, onfro ndnInIsfrncIon y ndnInIsfrndo, onfro vIgoncIn u
oIvIdo do Ios dorochos hunnnos.
Inrn fodos osos nIIIonos do orsonns no hnLr osILIononfo
soIucIon ngIcn quo oIInIno Ins dosIgunIdndos ocononIcns y
socInIos, n nonos quo so rovIorfn In crIsIs y In nnfurnIozn rodo-
cILIo, y so roduzcn un nojornnIonfo ocoIogIco susfnncInI y un
ncoIorndo dosnrroIIo socIoocononIco, fodo Io cunI no nroco nuy
roLnLIo on oI corfo y nodInno Inzo.
4.1
osnrroIInnos fodo oIIo on oI cnIfuIo IV do nuosfro cIfndo TroIoJo Je
JerecIo oJninieIroIito, fono 1, 5 od., 1998.
I!ICHOS H!MAOS I - 14
In grnn rogunfn IInInnr quo doLonos fornuInrnos quIonos
nos roocunnos do Ios roLIonns do In oxIsfoncIn o InoxIsfoncIn
do dorochos y gnrnnfIns IndIvIdunIos y IILorfndos LIIcns fronfo
n In ndnInIsfrncIon, y doI sIsfonn do dorochos hunnnos on
gonornI, os sI fnnoco hnLronos do LrIndnrIos nI nonos unn
orsocfIvn jurIdIcn o InsfIfucIonnI quo Ios roorcIono In dosIs do
nccoso nI odor n quo on unn donocrncIn do oLjofIvos IgunIIfnrIos
doLorInn fonor dorocho.
Yn quo no os osILIo LrIndnrIos n fodos Ios cIudndnnos Iono
onIoo y Iono Ingroso, nojor cnIIdnd do vIdn, fofnI sogurIdnd
socInI y ocononIcn, snIud, vIvIondn, oducncIon, ofc., Infonfonos nI
nonos roorcIonnIos rofoccIon confrn In nrLIfrnrIodnd, un frnfo
rnzonnLIo y donocrfIco do Ins ndnInIsfrncIonos uLIIcns, nrfI-
cIncIon on In ndnInIsfrncIon, In sonsncIon y In ronIIdnd do sor
nrfo ncfIvn o IgunIIfnrIn do In socIodnd, nI nonos on cunnfo hnco
nI funcIonnnIonfo do In ndnInIsfrncIon, y In vIgoncIn do nI nonos
un nnnojo do dorochos hunnnos.
AnnIIconos or ojonIo sI oIIos y Ios dons, y nosofros nIsnos,
fononos vordndornnonfo fcII y rnzonnLIo nccoso n In jusfIcIn, o
Infonfonos corrogIr In rIvncIon do jusfIcIn quo hnIIonos.
Vonnos sI osfn dndos Ios nocnnIsnos do noyo n su nccoso n
In socIodnd, rougnonos su croncIon cunndo no oxIsfnn, crIfIquo-
nos su dIsfuncIon cunndo sus fIfuInros no conrondnn cnLnInon-
fo cuI os In rosonsnLIIIdnd quo Ios conofo.
AnnIIconos Ios roLIonns nnforInIos do Ios nocnnIsnos do
fufoIn do Ios dorochos IndIvIdunIos, sIn ocuIfnr orroros nI fnIoncIns,
sIn ochnr cuIns n nndIo oro Luscnndo soIucIonos ronIIsfns, y
frnfonos do convoncor n nuosfrn socIodnd quo fnIos soIucIonos
doLon sor uosfns on rcfIcn sIn ordIdn do fIono, sIn dIscusIo-
nos ofornns do quIonos no fIonon roLIonns InnodInfos do suLsIs-
foncIn.
IxIoronos soIucIonos nuovns y cronfIvns sIonro, no nos
nfonos n Io conocIdo, Lusquonos sIonro In nojorn doI sIsfonn.
!nzononos con oI dorocho surnconsfIfucIonnI y con In consfI-
fucIon, no con Ins Ioyos nnfIguns; sonnIonos oI cnnIno n In
I - 15 C!ISIS Y T!ASIO!MACI
jurIsrudoncIn, no nos IInIfonos n soguIrIn y nonos sI os rogro-
sIvn, cono n vocos ocurro.
Mosfronos Ios hochos cunI sI fuornnos cIonfIsfns socInIos, no
Ios ocuIfonos.
Hngnonos cnrgo do Ios roLIonns. Aunquo no fongnn soIucIon
nI nIcnnco do In nnno o sIquIorn InngInnLIo. Con oIIo or Io nonos
hnLronos nvnnzndo rofIoxIonnndo soLro osos dIIonns, Infonfnndo
onconfrnrIos snIIdn. ondo nosofros frncnsonos, fnI voz ofro
frIunfnr con nojoros Idons, y fodos ngrndocoronos In donosfrn-
cIon do In fnIsodnd do In suuosfn InsoIuLIIIdnd doI roLIonn, In
nuovnnonfo doscuLIorfn soIucIon.
Cun dIfIcII y confIIcfIvo os fodo osfo, cunfns dIscusIonos
rovocn, cunfos dIsonsos y cun ocos consonsos, y quo oco so
nvnnzn do vordnd, os Io quo Ironos vIondo n Io Inrgo do osfn oLrn,
roIfIondo unn voz ns crIfIcns, Idons, sugoroncIns, norfos nII
vocos dIchos y nII vocos Ignorndos o dosochndos. Ioro orsIsfnnos
on In Lrochn: nIgunn sonIIIn cno sIonro on forrono forfII y
gornInnr, y roducIr ns sonIIIns, y nsI sucosIvnnonfo.
II rogroso do In hunnnIdnd no so nIdo nI sIquIorn on sIgIos.
TnI voz so nIdn on nIIIonos do nnos. o dososoronos, cuIdonos
soIo do Ir sIonro, sIsfonfIcnnonfo y sIn dosnnyos, on In Luonn
dIroccIon.
Captulo II
L/ 0RE0lEhTE lhTERh/0lDh/LlZ/0lDh 0EL 0ERE0lD

1. 1nIroJucci6n
SI LIon In nnforIn do Ios dorochos hunnnos os In rInorn y ns
Inorfnnfo nnnIfosfncIon do In InfornncIonnIIzncIon doI dorocho,
no os In nIcn. Isfo cnIfuIo fIono or fInnIIdnd nosfrnrIn on su
confoxfo, nnfos do nsnr nI nnIIsIs dofnIIndo do ofros nsocfos
osocIfIcos do In nnforIn.
2. Lo reoliJoJ econ6nico , juriJico eupronocionol o finee Jel
eiglo XX , coniencoe Jel XX1
Is frocuonfo quo oI osfudIoso doI dorocho IocnI oncuonfro dIfIcuI-
fndos nrn ncofnr oI fundnnonfo do In suronncIn nquI osfuIndn
doI dorocho surnnncIonnI convoncIonnI soLro oI dorocho consfIfu-
cIonnI Inforno.
1
uosfrn roIn ConsfIfucIon ocn do nnLIvnIoncIn cunndo uLIcn
n Ios frnfndos or oncInn do Ins Ioyos y no, nI nonos oxrosnnon-
fo, do In ConsfIfucIon oro on cnnLIo ncofn oxrosnnonfo In
cosIon do conofoncIn y jurIsdIccIon n orgnnos surnnncIonnIos
(nrf. ?5 Inc. 24), quo dosdo Iuogo rovnIocorn or soLro In
ConsfIfucIon.
*

Inrn un nnyor dosnrroIIo vor OO!IIIO, TroIoJo, f. 1, 5 od., 1998, cn. VII
y ofros.
2.1
Con oI ndIfnnonfo doI dononInndo dorocho do gonfos quo nonfn oI
nrfIcuIo 118 do In ConsfIfucIon y oI nrfIcuIo 21 do In Ioy 48.
I!ICHOS H!MAOS II - 2
SI LIon os dIfIcII quo so rosonfo un confIIcfo InforrofnfIvo onfro
Ins nornns surnnncIonnIos y In ConsfIfucIon, or sor nnLns do
cnrcfor gnrnnfIsfn soLro fodo on nnforIn do dorochos hunnnos, on
fodo cnso yn honos oxuosfo on ofro Iugnr cono so rosuoIvo dIchn
cuosfIon on nnforIn do dorochos fundnnonfnIos.
2
IsfInfn os In
cuosfIon do Ios frnfndos InfornncIonnIos quo Inonon IInIfncIonos
n dorochos do cnrcfor ocononIco. In oI cnso do In IInIfncIonos
InfornncIonnIos nI nodIo nnLIonfo dIfIcIInonfo uodn hnLor con-
fIIcfo on vIrfud doI nrfIcuIo 41 do nuosfrn ConsfIfucIon. In ofros
fonns cono nfonfos, OATT on gonornI, ofc., Io ns roLnLIo os quo
con oI fIono rovnIozcn fnnLIon on Ios hochos In nornn surnnn-
cIonnI.
In fodo cnso, fnI voz nI Iocfor duLIfnfIvo fronfo n osfo dIIonn Io
rosuIfo roconforfnnfo snLor quo on oI nIs ns Inorfnnfo doI
nundo oxIsfon quIonos oxrosnn sInIInros dudns: Isfndos !nIdos,
quo nIIcn n sus hnLIfnnfos In jurIsdIccIon norfonnorIcnnn IncIuso
or Ios ncfos do corrucIon conofIdos on oI oxfrnnjoro;
3
quo no
2.2
Cono dIjo hnco nucho fIono ZAIIA!OI, !A!I, Lo Contenci6n Anericono
eoIre DerecIoe Hunonoe , el eieIeno penol, !ovIsfn do orocho ILIIco,
IA, n 2, Iuonos AIros, 19?, . 61, Ins nornns consfIfucIonnIos soIo uodon
Inforrofnrso on oI fufuro on oI sonfIdo connfILIo con oI foxfo do In Convon-
cIon, or Io dons, on nuchos cnsos, nroco frnfnrso do consocuoncIns quo
fnnLIon huLIoson odIdo doducIrso do unn corrocfn y gnrnnfIzndorn oxogosIs
do nuosfros rocofos consfIfucIonnIos. !nn do Ins dIscusIonos concrofns In
oxIIcnnos ns nLnjo on oI cnIfuIo XII, Loe onporoe Je loe orIe. 43 , 7 inc.
22, , cono dIjo IISCATO!I: Is on oI nononfo do ronrnrso nrn rnfIfIcnr Ios
frnfndos cunndo cndn Isfndo hn doLIdo o doLor consIdornr y rosoIvor Ios
roLIonns do fIo consfIfucIonnI quo so Io Innfoon. Cndn uno os duono do In
soIucIon quo Ios do; oro unn voz quo so hn ncofndo oI conronIso Infornn-
cIonnI con fodn IILorfnd, hny nquI un hocho hIsforIco soLro oI quo yn no os osILIo
voIvor. JurIdIcnnonfo no hny, uos, vuoIfn nfrs on In ConunIdnd. o osf
ornIfIdo onor do nuovo on foIn do juIcIo Ios conronIsos unn voz nsunIdos;
no osf ndnIfIdo nncIonnIIznr do nuovo Ios socforos quo hnn nsndo yn Lnjo In
nuforIdnd do In ConunIdnd. oI nIsno nodo, oI nrfIcuIo 2? do In ConvoncIon
do VIonn soLro orocho do Ios Trnfndos, nroLndn or Ioy 19.865, osfnLIoco quo
unn nrfo no odr Invocnr Ins dIsosIcIonos do su dorocho Inforno cono
jusfIfIcncIon doI IncunIInIonfo do un frnfndo.
2.3
uosfro nrfIcuIo ConenIorioe ol Pro,ecIo Je Le, Je ConIroIoe PIlicoe,
!ovIsfn ArgonfInn doI !ogInon do In AdnInIsfrncIon LIIcn, Id. CIoncIns do
In AdnInIsfrncIon, Iuonos AIros, 1994, s. 8 y ss.; so frnfn do In Ioy soLro
IA C!ICIITI ITI!ACIOAIIZACI II I!ICHO II - 3
suscrILIo oI Incfo do Snn Joso nrn no quodnr sonofIdo n In
jurIsdIccIon surnnncIonnI do In Corfo con sodo on Cosfn !Icn,
4
nI
fodnvIn In convoncIon soLro oI dorocho doI nnr, or rnzonos do
confonIdo y do jurIsdIccIon; sIn onLnrgo, hn suscrIfo y rnfIfIcndo oI
AITA, quo cono fodo frnfndo do InfogrncIon IIovn n In croncIon do
nornns surnnncIonnIos; suscrILIo IgunInonfo oI OATT, on cuyo
orgnnIsno surnnncIonnI do nIIcncIon cuonfn con soInnonfo un
vofo.
In fondoncIn n In InfogrncIon jurIdIcn surnnncIonnI, nn nrn
Isfndos !nIdos, os uos un Luon IndIcndor do quo odonos osornr
Ios dons nIsos ncorcn doI fufuro. Agroguoso n oIIo In fofnI
InfordoondoncIn do Ios nIsos, In gIoLnIIzncIon do In ocononIn, oI
nofnLIo Incrononfo on fodo oI nundo do Ins onrosns frnnsnncIonnIos
IncIuIdns Ins do cnIfnIos nrgonfInos y nuosfrn condIcIon do
doudoros cronIcos,
5
y so conrondor quo oI ordon do roIncIon do
Ins nornns surnnncIonnIos convoncIonnIos oscnn on nIgunn
nodIdn n nuosfro odor do dofornInncIon. Y oIIo, soLro fodo, sI
quoronos novornos donfro do In ocononIn nundInI. o fodns
nnnorns os In fondoncIn unIvorsnI y cndn voz quo suscrILnnos un
frnfndo (nocosIfndos, oLIIgndos o convoncIdos),

oI rIncIIo do In
Luonn fo quo rIgo on In nnforIn InIdo oonor osforIornonfo In
suuosfn vIoIncIon doI dorocho Inforno, nsI son consfIfucIonnI.
rcfIcns corrufns on oI oxfrnnjoro, Ioreign CorrupI ProcIicee AcI, do 19??,
quo conIononfn In Ioy confrn In nnfIn o Ioy soLro orgnnIzncIonos corrufns
y nogocIos IIIcIfos, Ioy I1CO, IocleIeer 1nfluenceJ onJ CorrupI OrgonicoIione,
18. !.S.C. Socs. 1962 eI eeq., ofrn Ioy confonIn In confIscncIon IIsn y IInnn do
fodos Ios soLornos (18. !.S.C. Soc. 3666), sIn orjuIcIo do ofrns fIgurns onnIos
concurronfos.
Anfos do crIfIcnr on oxcoso In soIucIon norfonnorIcnnn convIono rocordnr
quo nuosfrn roIn ConsfIfucIon IILrn n unn Ioy osocInI oI juzgnnIonfo do Ios
doIIfos confrn oI dorocho do gonfos conofIdos fuorn do nuosfro forrIforIo (nrf.
118).
2.4
HIII, IO!IS, 1nIernoIionol Hunon IigIIe onJ IigIIe in IIe UniIeJ
SIoIee, on MI!O, THIOO! (conIIndor), Hunon IigIIe in 1nIernoIionol Lou.
Legol onJ Polic, 1eeuee, CInrondon Iross, Oxford, 1992, s. 25 y ss., 50 y ss.
2.5
uosfro TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito, fono 1, 5 od., cnIfuIos IV
y cnIfuIo XI, nnoro 8.3. y sus ronIsIonos; nuosfro cnIfuIo 1l conIroIo Je
creJiIo exIerno, on oI IILro Deepuee Je lo reforno Jel 1eIoJo, 2 od., 1998.
I!ICHOS H!MAOS II - 4
SuscrIfo un frnfndo, rnfIfIcndo y doosIfndo, or dofInIcIon no Io os
oonILIo nornn nIgunn doI dorocho Inforno do Ios nIsos sIgnnfn-
rIos, IncIusIvo do sus rosocfIvns consfIfucIonos.
6
In fondoncIn n In
roguIncIon on nnforIn do fondos nnrInos, dorocho do nIfnnnr,
?
rofoccIon doI nodIo nnLIonfo, ofc.,
8
os InoxornLIo.
2.1. Loe JerecIoe inJitiJuolee en el JerecIo eupronocionol
In ConsfIfucIon fncuIfn nI Congroso n nroLnr frnfndos Infornn-
cIonnIos con frnnsforoncIn do jurIsdIccIon n orgnnIsnos surnnn-
cIonnIos, sIn In oLIIgncIon fornnI do sonoforIo n consuIfn ouInr
(nrfIcuIo ?5 Inc. 24). Tnnoco hny dorocho do InIcInfIvn ouInr
nrn Ios frnfndos InfornncIonnIos (nrfIcuIo 39), nunquo no so
oxcIuyo In consuIfn ouInr nI rosocfo (nrfIcuIo 40).
IIIo hnco quo oI dorocho surnnncIonnI nodIfIquo oI ordon
consfIfucIonnI sIn InforvoncIon dIrocfn doI uoLIo, fIfuInr do In
soLornnIn on oI ordon Inforno, n nonos quo oI Congroso docIdn
sonoforIo n consuIfn ouInr, quo os Io quo on Luonos rIncIIos
doLIorn hncor.
In fodo cnso, cnLo dosfncnr quo fnIos frnfndos InfornncIonnIos,
sonn Ios do dorochos hunnnos o Ios do InfogrncIon, or su roIn
nnfurnIozn fIondon n IInIfnr Ios odoros doI Isfndo on Io Inforno o
oxforno. !osuIfn do oIIo quo osfo nocnnIsno no uodo nornnInonfo
rosuIfnr on dofrInonfo do Ios dorochos IndIvIdunIos fronfo nI
Isfndo.
2.6
Is In IrrovorsILIIIdnd do Ios conronIsos conunIfnrIos; JurIdIcnnonfo
no hny, uos, vuoIfn nfrs on In ConunIdnd. o osf ornIfIdo onor do nuovo
on foIn do juIcIo Ios conronIsos unn voz nsunIdos; no osf ndnIfIdo
nncIonnIIznr do nuovo Ios socforos quo hnn nsndo yn Lnjo In nuforIdnd do In
ConunIdnd, IISCATO!I, III!!I, AepecIoe juJiciolee Jel ocerto conuniIorio,
!ovIsfn do InsfIfucIonos Iuroons, MndrId, 1981, s. 331 y ss., . 336.
2.?
Vor !OZAIIS, CH!ISTOS I., y STIIHAO!, COSTATII A., TIe Aeu Lou of IIe
Seo, orfh-HoIInnd, Ansfordnn, 1983; nuosfro TroIoJo, fono 1, op. ciI.,
cnIfuIo IV, s. 54 y ss.
2.8
AMA J!., AII!I C., AJninieIroIite Lou in o GloIol Areo, CornoII
!nIvorsIfy Iross, Ifhncn, uovn York, 1992.
IA C!ICIITI ITI!ACIOAIIZACI II I!ICHO II - 5
In Corfo Suronn do JusfIcIn do In ncIon rosoIvIo in re GirolJi,
oI ? do nLrII do 1995, quo Ins oInIonos consuIfIvns do In Corfo
InfornnorIcnnn do orochos Hunnnos do Snn Joso do Cosfn !Icn
son oLIIgnforIns on oI dorocho Inforno do nuosfro nIs. A su voz,
dIchn Corfo do Snn Joso docIdIo oI 16 do juIIo do 1993, on In oInIon
consuIfIvn n 13, quo In ConIsIon os conofonfo nrn cnIIfIcnr
cuolquier nornn doI dorocho Inforno do un Isfndo Inrfo cono
vIoInforIn do Ins oLIIgncIonos quo osfo hn nsunIdo nI rnfIfIcnr o
ndhorIrso n In ConvoncIon.
o osfo nodo, yn no Lnsfn con quo In ndnInIsfrncIon osfo
sonofIdn n In Ioy y osfn n In ConsfIfucIon, sIno quo fodo oI dorocho
Inforno osf sonofIdo n un dorocho surnnncIonnI on nnforIn do
dorochos hunnnos y IILorfndos LIIcns.
Ior fnIos rnzonos Ios dorochos IndIvIdunIos rooxIsfon n fodo ncfo
osfnfnI: n In ConsfIfucIon, n Ins sonfoncIns, n Ins Ioyos y n Ios ncfos
y rogInnonfos ndnInIsfrnfIvos. Ins Ioyos uodon roguInr Ios
dorochos do Ios IndIvIduos, fIjnndo sus nIcnncos y IInIfos; oro
nunquo nIngunn Ioy son dIcfndn, oI dorocho IndIvIdunI oxIsfo no
oLsfnnfo, or InorIo do In ConsfIfucIon, In ConvoncIon AnorIcnnn
soLro orochos Hunnnos y dons ncfos InfornncIonnIos do
dorochos hunnnos rovIsfos on oI IncIso 22 doI nrfIcuIo ?5 do In
ConsfIfucIon.
2.2. Lo orIiculoci6n Je lo legieloci6n nocionol con lo
inIernocionol
o ncuordo con oI nrfIcuIo 31 do In ConsfIfucIon, Isfn ConsfI-
fucIon, Ins Ioyos do In ncIon quo on su consocuoncIn so dIcfon y Ios
frnfndos con Ins ofoncIns oxfrnnjorns son In Ioy suronn do In
ncIon .... In consocuoncIn, uodo nfIrnnrso quo, on rIncIIo,
In soIn nroLncIon do Ios frnfndos InfornncIonnIos, do ncuordo con
oI rocodInIonfo quo osfnLIoco In nIsnn ConsfIfucIon, Incororn
n osfos nI dorocho Inforno do In ncIon.
9
In ConsfIfucIon do 1853/
2.9
DicInenee Je lo Procuroci6n Jel Teeoro Je lo Aoci6n, 21-VIII-1956, f.
58, . 222.
I!ICHOS H!MAOS II - 6
60 osfnLIocIn un ordon jorrquIco donfro doI nLIfo do su cono-
foncIn forrIforInI y on consonnncIn n Ios fIonos do su dIcfndo; osn
nornn, ns do un sIgIo dosuos, doLo sor onfondIdn on consonnncIn
con In jornrquIn ncfunInonfo vIgonfo do nornns.
Io roInfIvo n dofornInnr sI oI confonIdo nornnfIvo doI frnfndo
nsn n sor IogIsIncIon Infornn sIn ofro roquIsIfo quo oI do In
nroLncIon or oI Congroso, hnLIn dndo Iugnr n soIucIonos dIvorsns
10
sogn Ins nrfIcuInrIdndos quo rosonfn In convoncIon o IncIuso
In Ioy do nroLncIon. ons osf docIr quo cunndo unn Ioy rnfIfIcn
un frnfndo or oI cunI so osfnLIocon rogIns do dorocho quo so rofIoron
oxcIusIvnnonfo n soros hunnnos IndIvIdunIos (dorocho doI frnLnjo,
dorochos hunnnos, ofc.) cnroco do nsIdoro rofondor quo In rnfIfI-
cncIon vnIo soIo fronfo n Ios dons Isfndos y no nrn Ios hnLIfnnfos
doI nIs rosocfIvo; In Ioy do rnfIfIcncIon frnnsfornn n osns roo-
sIcIonos on nornns jurIdIcns quo fnnLIon son Infornns.
11
II fonn do Ios frnfndos so vIncuIn InfInnnonfo con In cuosfIon
do In oxIsfoncIn y nIcnncos do un dorocho conunIfnrIo InfInonno-
rIcnno. In InfogrncIon ocononIcn usunInonfo no fornnLn nrfo do
Ins osfrnfogIns nncIonnIos ronIos
12
y orn conn ncordnr n osfos
ncfos oI cnrcfor do un frnfndonnrco, fnIfndoIo oI ns cInro
sonfIdo dInnIco quo so nfrILuyo dosdo nnfnno n Ios frnfndos do In
conunIdnd ouroon.
13
So sIguo do oIIo quo In Corfo Suronn hnyn
Inforrofndo on oI nsndo quo un frnfndo osforIor do osfn IndoIo no
2.10
Icfnnon cIfndo, y Corfo Suronn, Iolloe, f. 150, . 84 y f. 186, . 258.
2.11
Supro, unfo 1. Hn soguIdo Ins nfIrnncIonos rocodonfos AITAMI!A, II!O
O!IIII!MO, Cureo Je JerecIo oJninieIroIito, op. ciI., . 63.
2.12
ITAI, Lo inIegroci6n econ6nico Je Anerico LoIino, Iuonos AIros,
1968, . 1?2; InsfIfufo do IsfudIos IoIIfIcos nrn AnorIcn InfInn, sorIo
1eIuJioe Je ocIuoliJoJ, n" 9, AIAIC, MonfovIdoo, 1964, . 19; III SYIY,
Apreciocionee eoIre el funciononienIo Jel TroIoJo Je MonIetiJeo, on oI IILro
dIrIgIdo or WIOCZII, MIO!II, 1nIegroci6n Je Anerico LoIino, MoxIco, 1964, .
96.
2.13
OIH!IS, CA!I I!II!ICH, Die 1uropoiecIen GeneinecIofIeterIroge ole
Plonungeterfoeeungen, on oI IILro Plonung I, dIrIgIdo or J. H. IAISI!, Indon-
Indon, 1965, s. 229 y ss.
IA C!ICIITI ITI!ACIOAIIZACI II I!ICHO II - ?
rovnIocIn soLro Ioyos nncIonnIos nnforIoros.
14
AIgunos Insfrunon-
fos jurIdIcos InfInonnorIcnnos conunIfnrIos cnrocInn onfoncos do
In vIgoncIn jurIdIcn quo nIgunos osfudIos InfonfnLnn dnrIo.
15
In dIscusIon ouroon
16
onfro Ios nrfIdnrIos do Ios dorochos
nncIonnIos soLornnos
1?
y Ios sosfonodoros do In fosIs doI cunsI-
fodornIIsno
18
IIogn n nosofros rosuoIfn do nnfonnno, cono Iuogo
2.14
Iolloe, f. 254, . 500, cnso Lo IepIlico, nno 1962. In cnnLIo, on IrnncIn
so Ios roconoco corrocfnnonfo un cnrcfor suorIor n In Ioy y oLIIgnforIo nrn
In ndnInIsfrncIon: !IVI!O, op. ciI., s. 53 y 54.
2.15
AsI ocurro con In ocInrncIon do Ios IrosIdonfos do AnorIcn, oI Acfn do
ogocIncIonos, oI Acuordo do ConIononfncIon, Ios IrofocoIos doI Acuordo
do ConIononfncIon, Ins !osoIucIonos do In ConforoncIn do MInIsfros, doI
ConIfo IjocufIvo Iornnnonfo, ofcoforn. AnIInr on 1neIiIuIo 1nIeronericono
Je 1eIuJioe JuriJicoe 1nIernocionolee, DerecIo Je lo inIegroci6n loIinoone-
ricono, onInn, Iuonos AIros, 1969, s. 104?/48, 1054/55, ofc.; C!IAS,
IMIIIO S., Hocio un JerecIo conuniIorio loIinoonericono, orocho do In
InfogrncIon, Iuonos AIros, 196?, n" 1, s. 32 y ss.; y dons LILIIogrnfIn doI unfo
4.1.3. doI cnIfuIo II do nuosfro fono 1, 5 odIcIon, 1998.
2.16
So docIn on Iuron quo osfns fosIs o hIofosIs dojnn roconocor quo so
osf nn Iojos do un juIcIo unIforno. Isfo fIono su fundnnonfo on oI rosonfo
osfndo do fIucfuncIon on quo so oncuonfrnn no soInnonfo oI dorocho conu-
nIfnrIo, sIno Ins conunIdndos nIsnns. In osfn IncorfIdunLro os conronsILIo
quo nn orsIsfn oI forcojoo onfro Ios 'ouroforIcos`, Ios nrfIdnrIos do Ios
dorochos soLornnos y Ios 'ronIIsfns`. In oInIon jurIdIcn doondor do sI In
rosonfo oocn do osfnncnnIonfo on In cuosfIon do In InfogrncIon ouroon so
orIonfn hncIn un rofrocoso o un dosnrroIIo nnyor. Con osfo nIcnnco fIonon oco
vnIor nuovos Infonfos do InforrofncIon y doLorIn dojnrso In nuIfIIIcIdnd do
consfruccIonos hnsfn hoy frnnsIfndns. osfns fosIs o hIofosIs dojnn roconocor
quo so osf nn Iojos do un juIcIo unIforno. Isfo fIono su fundnnonfo on oI
rosonfo osfndo do fIucfuncIon on quo so oncuonfrnn no soInnonfo oI dorocho
conunIfnrIo, sIno Ins conunIdndos nIsnns. In osfn IncorfIdunLro os con-
ronsILIo quo nn orsIsfn oI forcojoo onfro Ios 'ouroforIcos`, Ios nrfIdnrIos do
Ios dorochos soLornnos y Ios 'ronIIsfns`. In oInIon jurIdIcn doondor do sI In
rosonfo oocn do osfnncnnIonfo on In cuosfIon do In InfogrncIon ouroon so
orIonfn hncIn un rofrocoso o un dosnrroIIo nnyor. Con osfo nIcnnco fIonon oco
vnIor nuovos Infonfos do InforrofncIon y doLorIn dojnrso In nuIfIIIcIdnd do
consfruccIonos hnsfn hoy frnnsIfndns: III!HA! MIZII, cononfnrIo nnrocIdo
on In rovIsfn Io offonfIIcho VorvnIfung, Sfuffgnrf, 1969, cundorno 15/6, s.
5?9 y 580.
2.1?
O!AIITZ, GeneinecIofIerecII IricII noIionolee IecII, HnnLurgo, 1966.
2.18
OIH!IS, C. I., Quelle unJ AufIou Jee 1uropoiecIen GeneinecIofIerecII,
rovIsfn ouo jurIsfIscho WochonschrIff, MunIch-IorIIn-Irnnkfurf n.M.,
1963, cundorno nnoro 38, s. 169? y ss.; SATTII!, A!IAS, Doe Princip Jer
funlIionellen 1nIegroIion unJ Jie 1inigung 1uropoe, OoffIngon, 196?.
I!ICHOS H!MAOS II - 8
voronos, oro fIuyo fnnLIon nnfurnInonfo do In ncofncIon on 1983
doI Incfo do Snn Joso do Cosfn !Icn y do Ios rogrosos on nnforIn
do InfogrncIon,
19
cono os oI cnso doI MI!COS!!.
2.3. Lo crecienIe reguloci6n inIernocionol
Yn vInos quo oI sIsfonn do dorochos hunnnos os hoy on dIn
cInrnnonfo surnnncIonnI, y quo oxIsfon nIgunos socforos do In
ocononIn quo osfn vIrfunInonfo InfornncIonnIIzndos, cono oI
sIsfonn fInnncIoro;
20
hny ofros on quo In roguIncIon InfornncIonnI
os crocIonfo. AsI, In rofoccIon do Ios rocursos nnfurnIos,
21
on quo
hny rogrosos rosocfo n In roguIncIon do Ios fondos nnrInos, oI
dorocho doI nnr y dIvorsns cuosfIonos do nodIo nnLIonfo.
22
2.19
Vor ITAI, Pro,ecIoe nulIinocionolee Je infroeeIrucIuro fieico, Iuo-
nos AIros, 19?0; IAIIA, MA!COS, Corporocionee pIlicoe nulIinocionolee poro
el Jeeorrollo , lo inIegroci6n, IsfudIos InfornncIonnIos, ChIIo, juIIo-sofIon-
Lro do 1969, s. 186 y ss.
2.20
AIgo do osfo oxIIcnnos on oI cnIfuIo IV do In 5 odIcIon doI fono 1 do
nuosfro TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito, 1998.
2.21
Iuodo vorso !OZAIIS, CH!ISTOS I., y STIIHAO!, COSTATII A., TIe Aeu
Lou of IIe Seo, orfh-HoIInnd, Ansfordnn, 1983; AMA J!., AII!I C.,
AJninieIroIite Lou in o GloIol Areo, CornoII !nIvorsIfy Iross, Ifhncn, uovn
York, 1992. In unn orsocfIvn IdooIogIcn uLIcndn on ofrn ronIIdnd nncIonnI
o InfornncIonnI, yn nnfos so hnLInLn fnnLIon do Le noutel orJre econonique
inIernoIionol e loJninieIroIion puIlique, IILro coordInndo or OI!A! TIMSIT,
!nosco-IISA, AIro-sur-In-IYs, IrnncIn, 1983.
2.22
AIgunos ojonIos: Ioy 15.802, Trnfndo AnfrfIco; Ioy 18.590, Trnfndo do
In Cuoncn doI IInfn onfro ArgonfInn, IoIIvIn, IrnsII, Inrnguny y !ruguny; Ioy
21.836, ConvoncIon nrn In rofoccIon doI nfrInonIo nundInI, cuIfurnI y
nnfurnI; Ioy 21.94?, ConvonIo soLro In rovoncIon do In confnnInncIon doI nnr
or vorfInIonfo do dosochos y ofrns nnforIns (on su fornn onnondndn); Ioy
22.344, ConvoncIon soLro oI conorcIo InfornncIonnI do osocIos nnonnzndns
do fnunn y fIorn sIIvosfros (CITIS); Ioy 22.502, IrofocoIo do Iondros soLro
In sogurIdnd do In vIdn on oI nnr; Ioy 23.456, ConvonIo InfornncIonnI roInfIvo
n In InforvoncIon on nIfn nnr on cnsos do nccIdonfos quo cnuson unn
confnnInncIon or hIdrocnrLuros; Ioy 23.??8, IrofocoIo do MonfronI roInfIvo
n Ins susfnncIns quo ngofnn In cnn do ozono; Ioy 23.815, ConvoncIon soLro oI
conorcIo InfornncIonnI do osocIos nnonnzndns do fnunn y fIorn sIIvosfro; Ioy
24.089, ConvonIo InfornncIonnI nrn rovonIr In confnnInncIon or Ios Luquos;
Ioy 24.126, IrofocoIo nI Trnfndo soLro IrofoccIon nI ModIo AnLIonfo; rohILI-
cIon do ncfIvIdndos; ovnIuncIon doI Inncfo nnLIonfnI; Ioy 24.216, IrofocoIo nI
Trnfndo AnfrfIco soLro rofoccIon doI nodIo nnLIonfo; Ioy 24.3?5, ConvonIo
soLro In dIvorsIdnd LIoIogIcn.
IA C!ICIITI ITI!ACIOAIIZACI II I!ICHO II - 9
Ioro os osILIo quo hnyn fodnvIn ns dosnrroIIo roguInforIo
InfornncIonnI. In ofocfo, hny ncfIvIdndos quo so dosnrroIInn ncfunI-
nonfo on Ios nnros InfornncIonnIos, fuorn do In jurIsdIccIon do
fodos Ios nIsos. Ios cnsos ns nnfIguos y conocIdos fuoron Ios
cnsInos fIofnnfos, nIIondo Ins cunfro nIIIns do Ins nguns jurIsdIccIo-
nnIos do Isfndos !nIdos. Io sIguIoron Ins rndIos InsfnIndns fuorn
do In jurIsdIccIon nnrIfInn, or ojonIo do IngInforrn, nrn
oscnnr n Ins roguIncIonos nncIonnIos.
AI nIsno fIono In oscn on nguns InfornncIonnIos so nLnrnfo
con Ios Luquos fncforIns, quo ronIIznn fodo oI rocoso fnLrII on nguns
InfornncIonnIos y fuorn do In jurIsdIccIon do Isfndo nIguno, no
sIonro rosofnndo Ios convonIos InfornncIonnIos soLro IInIfos
rncIonnIos n In oxIofncIon do Ios rocursos nnrInos.
IxIsfon fnnLIon nI rosonfo Luquos fncforIns quo, Lnjo Lnndorn
do convonIoncIn (contenience flog), consfIfuyon fLrIcns quo rodu-
con ofros roducfos on nIfnnnr, sIn sujocIon n Ins nornns InosI-
fIvns o InLornIos IocnIos, oLfonIondo nsI cosfos ns Lnjos y quo nI
sIquIorn focnn uorfo. Ofrns nnvos so ncorcnn n rofIrnr In roduc-
cIon, hncor Ios rocnnLIos do orsonnI, ofc. Todo osfo sIsfonn do
crocIonfo ncfIvIdnd on nguns InfornncIonnIos uodo IIognr n fonor
sufIcIonfo InorfnncIn ocononIcn cono nrn quo Ins nncIonos
quIornn roguInrIo, confroInrIo y or quo no, frILufnrIo.
CnLo uos, on gonornI, osornr un Ionfo oro rogrosIvo nvnnco
do In roguIncIon InfornncIonnI nI cunI nuosfro nIs cono ofros
osfnrn fnnLIon sonofIdos.
3. DieIinIoe fuenIee eupronocionolee
3.1. TroIoJoe en generol
uosfro nIs so hnIIn sonofIdo n vnrIos fIos do ordon jurIdIco
surnnncIonnI. Ior nhorn uodo dIsfInguIrso:
o) nquoIIos ordonnnIonfos quo fIonon un orgnno judIcInI surn-
nncIonnI do nIIcncIon, cono os oI Incfo do Snn Joso do Cosfn !Icn.
I) Ios dons frnfndos do dorocho hunnnos Incororndos or oI
nrf. ?5 Inc. 22 do In ConsfIfucIon oro quo cnrocon do frILunnI
surnnncIonnI.
I!ICHOS H!MAOS II - 10
c) Ios IncIIonfos frnfndos do InfogrncIon nuforIzndos or oI
IncIso 24 doI nIsno nrfIcuIo oro quo fnnoco fIonon frILunnI
surnnncIonnI. Is osILIo quo con oI corror doI fIono Ios frnfndos
do InfogrncIon fongnn fnIos frILunnIos, cono yn ocurro on Iuron,
con Io cunI odrn sor cInsIfIcndos junfo nI do Snn Joso cono un
dorocho conunIfnrIo ns ofocfIvo or In oxIsfoncIn do frILunnIos do
nIIcncIon; osos frILunnIos sogurnnonfo oxfondorn su conofon-
cIn on oI sIgIo XXI.
J) Ins dons nornns surnnncIonnIos, do Ins cunIos oI nodIo
nnLIonfo os unn Luonn nuosfrn, con 69 convoncIonos suscrIfns
or nuosfro nIs.
3.2. 1l coeo eepecifico Je lo Contenci6n Anericono
In 1983 oI Congroso nrgonfIno snncIono or Ioy 23.054 In
sunIsIon doI nIs n In ConvoncIon AnorIcnnn soLro orochos
Hunnnos y sus rocodInIonfos surnnncIonnIos,
1
on osocInI oI
sonofInIonfo n In jurIsdIccIon do In Corfo InfornnorIcnnn do
orochos Hunnnos con sodo on Snn Joso do Cosfn !Icn,
2
y Iuogo
ronIIzo oI ncfo fornnI do su doosIfo InfornncIonnI.
3
IosforIornonfo
In ConsfIfucIon do 1994 Ios dIo jornrquIn consfIfucIonnI, nI IgunI
quo n ofros frnfndos.
nronos nquI osocInI onfnsIs n dIcho ncfo, or nhorn, or sor
oI nIco quo cuonfn con un frILunnI surnnncIonnI. IIIo no cnnLIn
In oLIIgnforIodnd quo fodos fIonon on oI dorocho Inforno, oro fuorzn
os roconocor quo dosdo un unfo do vIsfn rcfIco no os Io nIsno quo
3.1
T!IJOS, OI!A!O, Orgonoe , proceJinienIoe Je proIecci6n Je loe JerecIoe
Iunonoe en lo Contenci6n Anericono, on HI!IZ , !!II y T!IJOS, OI!A!O,
Lo IuIelo Je loe JerecIoe Iunonoe, JurIconfro, Snn Joso, Cosfn !Icn, 19??, s.
59 y ss.
3.2
Vor I AI!ACHIS, C. A. !SHII, Lo CorIe 1nIeronericono Je DerecIoe
Hunonoe, on O.I.A., Lo Contenci6n Anericono eoIre DerecIoe Hunonoe,
WnshIngfon, 1980, s. 91 n 143; T!IJOS, Orgonoe , proceJinienIoe Je proIecci6n
Je loe JerecIoe Iunonoe en lo Contenci6n Anericono, op. loc. ciI.
3.3
IuLIIcndo on In !ovIsfn do orocho ILIIco, n 2, Iuonos AIros, I..A.,
198?.
IA C!ICIITI ITI!ACIOAIIZACI II I!ICHO II - 11
In InforrofncIon doI frnfndo fornIno on oI roIo nIs o uodn
confInunrso nnfo un frILunnI InfornncIonnI o surnnncIonnI.
o os Io nIsno InfroducIr oI cnso fodornI nrn ocurrIr on su
oorfunIdnd or nnfo In Corfo Suronn do JusfIcIn do In ncIon, son
or vIoIncIon n In ConsfIfucIon o n Ios frnfndos, quo InfroducIr
fnnLIon oI cnso surnnncIonnI nrn ocurrIr on su oorfunIdnd or
nnfo In Corfo InfornnorIcnnn do orochos Hunnnos.
In cunIquIor cnso y nsI cono nuosfrn ConsfIfucIon, on unn
Iocfurn no oxcosIvnnonfo nfndn nI nsndo, yn ornIfIn Ioor on oIIn
Io quo oI Incfo do Snn Joso so IInIfn n oxIIcIfnr, Io nIsno ocurro
con Ios dons ncfos do dorochos hunnnos: uodon y doLon sor
nIIcndos or nuosfros frILunnIos, soIo quo no hny rocurso nnfo
ofros. In cunnfo n Ios do InfogrncIon, nrocIorn ovIdonfo quo In
nogocIncIon no os sufIcIonfo nodIo do rosoIucIon do dIforondos. o
nvnnznrso on In InfogrncIon, In croncIon do frILunnIos IndoondIon-
fos dovIono un conIononfo IndIsonsnLIo nrn su funcIonnnIonfo
y nIIcncIon ofIcncos.
In ConvoncIon confIono unn Inorfnnfo onunorncIon do gnrnn-
fIns IndIvIdunIos y IILorfndos LIIcns, quo on su grnn nnyorIn
consfIfuyon un nvnnco soLro oI osfndo rovIo do nuosfrn IogIsIncIon,
y quo ndons dofInon con nnyor nnIIfud quo nuosfrn ConsfIfu-
cIon nuchos dorochos IndIvIdunIos;
4
oIIn fIono on rInor Iugnr unn
InorfnncIn rcfIcn cono roosIfo nornnfIvo do ncroconfnnIon-
fo nnforInI doI nLIfo do IILorfnd y do In osforn do dorochos do Ios
IndIvIduos.
osdo osfo rInor unfo do vIsfn rcfIco, y con IndoondoncIn
do cun ofIcncos
5
sonn o dojon do sor sus rocodInIonfos do
3.4
AnIIndoIos, no roducIondoIos, or Io quo no oxIsfo on fnI nsocfo
confIIcfo nornnfIvo nIguno. IncIuso uodo sosfonorso quo In ConvoncIon
nornnonfo oxIIcIfn Io quo yn osf InIIcIfo on In ConsfIfucIon.
3.5
A osnr doI fIIfro do In ConIsIon InfornnorIcnnn do orochos Hunnnos
(nrfs. 44, 5?, 61, Inc. 1"), on In rcfIcn nuosfro goLIorno rofIoro frnnsnr cnsos
nnfo oIIn nnfos quo conronoforso n unn sonfoncIn LIIcn do In Corfo. So hn
cononzndo n dnr nIIcncIon InornfIvn on oI dorocho Inforno n fnIos conro-
nIsos InfornncIonnIos, cono surgo doI novono vofo do In Corfo Suronn in re
BirI, 30-V-95, uLIIcndo on In Ioy, SuIononfo do JurIsrudoncIn do
orocho AdnInIsfrnfIvo, 4 do sofIonLro do 1995, . 41, con nofn.
I!ICHOS H!MAOS II - 12
confrnIor jurIsdIccIonnI InfornncIonnI nfonfo oI rocodInIonfo ro-
vIo nnfo In ConIsIon,
6
oI cnrcfor oxcIuyonfo do In IogIfInncIon do
osfo rosocfo do Ios IndIvIduos IosIonndos,
?
Io cIorfo os quo nI
consfIfuIr un nvnnco on nnforIn do dorochos IndIvIdunIos, fodn
orsonn dosoosn do vor nojornr sus dorochos doLo nocosnrInnonfo
ndvorfIr quo oIIn consfIfuyo un Inorfnnfo rogroso do nuosfro
ordonnnIonfo jurIdIco, o InforrofnrIn y nIIcnrIn on consocuoncIn.
3.3. OIroe contencionee Je JerecIoe Iunonoe
In 1990 rocodInos n In ConsfIfucIon, on oI ordon do roIncIon
do Ins fuonfos, or In ConvoncIon AnorIcnnn do orochos Hunn-
nos.
8
In 1992 In Corfo Suronn do JusfIcIn do In ncIon InIcIo un
Inorfnnfo cnnIno,
9
quo confInn dosnrroIInndo,
10
do roconocI-
nIonfo doI ordon surnnncIonnI on oI dorocho Inforno. In 1994 In
ConsfIfucIon Io Infroduco cInrnnonfo, nunquo no onIon oxrosn-
nonfo oI ordon do jornrquIn do Ins nornns quo nosofros ufIIIzn-
nos.
11
In rogunfn quo oI Iocfor so fornuIn do InnodInfo os or quo
surnnncIonnIIdnd o os ncnso In ConsfIfucIon In rInorn y ns
Inorfnnfo do Ins fuonfos, In csIdo doI ordonnnIonfo jurIdIco Is
unn rogunfn quo so rosondo do n oco, y snfIsfnr soInnonfo con
3.6
Arf. 44.: CunIquIor orsonn o gruo do orsonns, o onfIdnd no guLornn-
nonfnI IognInonfo roconocIdn on uno o ns Isfndos MIonLros do In OrgnnI-
zncIon, uodo rosonfnr n In ConIsIon ofIcIonos quo confongnn donuncIns o
quojns do vIoIncIon do osfn convoncIon or un Isfndo nrfo.
3.?
Arf. 5?: In ConIsIon connrocor on fodos Ios cnsos nnfo In Corfo. Y
oI 61, IncIso 1, concIuyo oI rIfunI rosfrIcfIvo: SoIo Ios Isfndos Inrfos y In
ConIsIon fIonon dorocho n sonofor un cnso n In docIsIon do In Corfo.
3.8
uosfro nrfIcuIo Lo eupronocionoliJoJ operoIito Je loe JerecIoe
Iunonoe en el JerecIo inIerno, on In Ioy AcfunIIdnd, 1? do nLrII do 1990.
3.9
1lnelJjion, ?-VII-92, In Ioy, 1992-C, 543; I, 148:354.
3.10
IiIrocco, ?-VII-92, Hogelin, 22-XII-93, Cofee Lo Virginio, 10-X-94,
GirolJi, ?-IV-95.
3.11
Io cunI Innfon dudns InforrofnfIvns n nuchos nuforos. !nn do Ins
fnnfns dIscusIonos In oxIIcnnos on Loe onporoe Je loe orIe. 43 , 7 inc. 22,
infro, cn. XII. Vor fnnLIon oI f. 1 do nuosfro TroIoJo, 5 od. 1998, cns. VI y
VII.
IA C!ICIITI ITI!ACIOAIIZACI II I!ICHO II - 13
oI corror doI fIono. o ncuordo con oI nrfIcuIo 31 do In ConsfIfu-
cIon, Isfn ConsfIfucIon, Ins Ioyos do In ncIon quo on su conso-
cuoncIn so dIcfon y Ios frnfndos con Ins ofoncIns oxfrnnjorns son
In Ioy suronn do In ncIon ... In consocuoncIn, uodo nfIrnnrso
quo, on rIncIIo, In soIn nroLncIon do Ios frnfndos InfornncIonnIos,
do ncuordo con oI rocodInIonfo quo osfnLIoco In nIsnn ConsfIfu-
cIon, Incororn n osfos nI dorocho Inforno do In ncIon.
12
In
ConsfIfucIon do 1853/60 osfnLIocIn un ordon jorrquIco donfro doI
nLIfo do su conofoncIn forrIforInI y on consonnncIn n Ios fIonos
do su dIcfndo. Io roInfIvo n dofornInnr sI oI confonIdo nornnfIvo doI
frnfndo nsnLn n sor, sIn ofro roquIsIfo quo oI do In nroLncIon or
oI Congroso, IogIsIncIon Infornn, hnLIn dndo Iugnr n soIucIonos
dIvorsns
13
sogn Ins nrfIcuInrIdndos quo rosonfn In convoncIon
o IncIuso In Ioy do nroLncIon. Cunndo unn Ioy rnfIfIcn un frnfndo
or oI cunI so osfnLIocon rogIns do dorocho quo so rofIoron oxcIusI-
vnnonfo n soros hunnnos IndIvIdunIos (dorochos hunnnos) cnroco
do nsIdoro rofondor quo In rnfIfIcncIon vnIo soIo fronfo n Ios dons
Isfndos y no nrn Ios hnLIfnnfos doI nIs rosocfIvo; In Ioy do
rnfIfIcncIon frnnsfornn n osns roosIcIonos on nornns jurIdIcns
quo fnnLIon son Infornns.
14
Ioro os ns, n nrfIr do nIII son yn
dorocho surnnncIonnI.
3.4. Loe IroIoJoe Je inIegroci6n econ6nico.
II fonn do Ios frnfndos so vIncuIn InfInnnonfo con In cuosfIon
do In oxIsfoncIn y nIcnncos do un dorocho conunIfnrIo InfInonno-
rIcnno, oro fnnLIon con In oLsorvncIon do quo nsn on In !nIon
3.12
DicInenee Je lo Procuroci6n Jel Teeoro Je lo Aoci6n, 21-VIII-1956,
f. 58, . 222.
3.13
Icfnnon cIfndo, y Corfo Suronn, Iolloe, f. 150, . 84 y f. 186, . 258.
3.14
HnLIn soguIdo osfo crIforIo AITAMI!A, II!O O!IIII!MO, Cureo Je JerecIo
oJninieIroIito, op. ciI., . 63. Ioro yn oI dorocho InfornncIonnI do Ios dorochos
hunnnos os InduLIfnLIo: HITTI!S, J!A CA!IOS, DerecIo inIernocionol Je loe
JerecIoe Iunonoe, IIA!, Iuonos AIros, 1991; IIIICH, !ICHA! I., y IWMA,
I!AI C., 1nIernoIionol Hunon IigIIe, IIffIo, Irovn nnd Co., Iosfon, 19?9;
I!I!OITHAI, THOMAS, 1nIernoIionol Hunon IigIIe, Wosf IuLIIshIng Connny,
Sf. InuI, MInnosofn, 1988, y sus roforoncIns.
I!ICHOS H!MAOS II - 14
Iuroon, uos oIIo nos nuosfrn, cono ofrns vocos, un soguro
cnnIno. In InfogrncIon ocononIcn no fornnLn nrfo do Ins osfrn-
fogIns nncIonnIos ronIos
15
y orn conn ncordnr n osfos ncfos oI
cnrcfor do un frnfndonnrco, fnIfndoIo oI sonfIdo dInnIco do
Ios frnfndos do In conunIdnd ouroon.
16
So sIguo do oIIo quo In Corfo
Suronn hnyn Inforrofndo quo un frnfndo osforIor no rovnIocIn
soLro Ioyos nncIonnIos nnforIoros.
1?
Ios Insfrunonfos jurIdIcos InfInonnorIcnnos conunIfnrIos cn-
rocInn uos do In vIgoncIn jurIdIcn quo nIgunos InfonfnLnn dnrIo.
18
CIorfnnonfo, oI nso do nnyor sIgnIfIcncIon hn sIdo oI roconocI-
nIonfo consfIfucIonnI on 1994 fnnfo do Ios frnfndos do dorochos
hunnnos cono do Ios do InfogrncIon. Ioro yn onIoznn n nncor Ins
vocos InforrofnfIvns quo quIoron onor oI dorocho surnnncIonnI
or doLnjo do In ConsfIfucIon, y on cnso do nnyor gnrnnfIn on oI
dorocho surnnncIonnI, ofnr or In InforrofncIon quo do nonor
gnrnnfIn n In Iuz do nIgunn cIusuIn consfIfucIonnI.
19
3.15
ITAI, Lo inIegroci6n econ6nico Je Anerico LoIino, Iuonos AIros,
1968, . 1?2; InsfIfufo do IsfudIos IoIIfIcos nrn AnorIcn InfInn, sorIo
1eIuJioe Je ocIuoliJoJ, n" 9, AIAIC, MonfovIdoo, 1964, . 19; III SYIY,
Apreciocionee eoIre el funciononienIo Jel TroIoJo Je MonIetiJeo, on oI IILro
dIrIgIdo or WIOCZII, MIO!II, 1nIegroci6n Je Anerico LoIino, MoxIco, 1964, .
96.
3.16
OIH!IS, CA!I I!II!ICH, Die 1uropoiecIen GeneinecIofIeterIroge ole
Plonungeterfoeeungen, on oI IILro Plonung I, dIrIgIdo or J. H. IAISI!, Indon-
Indon, 1965, s. 229 y ss.; OOZIIZ, IIO!ICIA, Soluci6n Je conflicIoe en un
eieIeno Je inIegroci6n. loe coeoe Jel Mercoeur , lo C11, on ITAI, 1nIegroci6n
LoIinoonericono, nno 1?, 1992, s. 33 y ss.; Legieloci6n , oJninieIroci6n en
un eieIeno Je inIegroci6n. el coeo Je lo ConuniJoJ 1uropeo, !ovIsfn do
orocho AdnInIsfrnfIvo, n 14, Iuonos AIros, 1994, s. 455 y ss.
3.1?
Iolloe, f. 254, . 500, Lo IepIlico,1962. In cnnLIo, on Iuron do nnfnno
so Ios roconoco un cnrcfor suorIor n In Ioy.
3.18
1neIiIuIo 1nIeronericono Je 1eIuJioe JuriJicoe 1nIernocionolee, Dere-
cIo Je lo inIegroci6n loIinoonericono, onInn, 1969, s. 104?/48, 1054/55,
ofc.; C!IAS, IMIIIO S., Hocio un JerecIo conuniIorio loIinoonericono,
orocho do In InfogrncIon, 196?, n" 1, s. 32 y ss.
3.19
!nn dIscusIon IIusfrnfIvn os In quo so hn hocho on forno nI fonn quo
honos dononInndo Loe onporoe Je loe orIe. 43 , 7 inc. 22, infro, cn. XII.
IA C!ICIITI ITI!ACIOAIIZACI II I!ICHO II - 15
3.5. JuriepruJencio , opinionee coneulIitoe eupronocionolee.
uosfrn Corfo Suronn hn dIcho quo In InforrofncIon do In
ConvoncIon AnorIcnnn doLo ofocfunrso fnI cono In ConvoncIon
cIfndn rIgo on oI nLIfo InfornncIonnI y consIdornndo nrfIcuInr-
nonfo su ofocfIvn nIIcncIon jurIsrudoncInI or Ios frILunnIos
InfornncIonos conofonfos nrn su InforrofncIon y nIIcncIon;
o nhI quo In nIudIdn jurIsrudoncIn doLn sorvIr do guIn nrn In
InforrofncIon do Ios rocofos convoncIonnIos on In nodIdn on quo
oI Isfndo ArgonfIno roconocIo In conofoncIn do In Corfo Infornno-
rIcnnn nrn conocor on fodos Ios cnsos roInfIvos n In InforrofncIon
y nIIcncIon do In ConvoncIon AnorIcnnn (confr. nrfs. ?5 do In
ConsfIfucIon ncIonnI, 62 y 64 ConvoncIon AnorIcnnn (nrfIcuIo 2
Ioy 23.054), IncIuyondo Ins oInIonos consuIfIvns doI frILunnI.
20
SoLro osfo voIvoronos ns ndoInnfo.
Ior nhorn no son fuonfo cunnfIfnfIvnnonfo Inorfnnfo Ios fnIIos
y oInIonos consuIfIvns do In Corfo InfornnorIcnnn, oro yn so hn
roconocIdo su cnrcfor do fuonfo on nuosfro nIs, IncIuIdns Ins
oInIonos consuIfIvns. Is un nso cunIIfnfIvnnonfo fundnnonfnI.
oI nIsno nodo uodon IIognr n nnrocor ofros orgnnos judIcIn-
Ios surnnncIonnIos y, do rogrosnr Ios frnfndos do InfogrncIon y
ofros nuIfIInfornIos, uodon nnrocor nornns rogInnonfnrIns o do
sogundo rnngo donfro doI ordon jurIdIco surnnncIonnI. Is oI
cnnIno quo fono In InfogrncIon ouroon, os oI cnnIno quo soguIro-
nos nosofros sI nvnnznnos on oI rocoso do InfogrncIon.
Is or nhorn ronnfuro rogunfnrso on dofnIIo cono so Insorfn-
rn rosocfo nI ordonnnIonfo IocnI, oro nroco prino focie cInro
quo oI dorocho Inforno, Ioyos IncIuIdns, doLorn codor nnfo oI
dorocho surnnncIonnI crondo or Ios orgnnIsnos n Ios quo oI nIs
suscrILn, y quo corrosondor n Ios juocos IocnIos nIIcnr dIcho
dorocho surnnncIonnI do nnnorn InnodInfnnonfo oornfIvn y on
Lnso n In jurIsrudoncIn InfornncIonnI.
3.20
1n re GirolJi, ? do nLrII do 1995; I!I!OITHAI,THOMAS, 1nIernoIionol
Hunon IigIIe, Wosf IuLIIshIng Connny, Sf. InuI, MInnosofn, 1988, . 166.
I!ICHOS H!MAOS II - 16
3.6. Troneoccionee , conpronieoe inIernocionolee
o doLo doscuIdnrso In InorfnncIn rcfIcn y jurIdIcn do Ios
conronIsos y frnnsnccIonos quo oI nIs ronIIzn nnfo In ConIsIon
InfornnorIcnnn do orochos Hunnnos, nrn ovIfnr sor IIovndn n
Ios osfrndos do In Corfo InfornnorIcnnn, y quo Iuogo doLo honrnr
cono Ios roIos fnIIos. InnonfnLIononfo no son conronIsos
LIIcos, oro sIonro so fornInn conocIondoIos cunndo In nrfo
ncforn Invocn oI IncunIInIonfo osfnfnI. Sogurnnonfo os unn
nnforIn quo ovoIucIonnr con oI nso do Ins docndns, n nodIdn quo
sIgn nvnnznndo oI dorocho surnnncIonnI.
!n ojonIo Io vonos on oI cnso BirI, on quo In Corfo Suronn
so rofIoro nI conufo do In IndonnIzncIon conforIdn or oI docrofo
?0/91, nodIfIcndo or In Ioy 24.043.
21
In nnyorIn do cInco vofos
rochnzn oI rocurso oxfrnordInnrIo y confIrnn In sonfoncIn noIndn;
In dIsIdoncIn do fros do sus nIonLros ndnIfo oI rocurso oxfrnordI-
nnrIo y fnnLIon confIrnn In sonfoncIn noIndn. Ios nnIIsIs do
nnLos ronuncInnIonfos, roforIdos nI conufo oscnInfonnrIo,
SIAIA, ofc., nrocIornn roforIrso n un fonn do funcIon LIIcn.
SIn onLnrgo, In dIsIdoncIn doI novono nIonLro do In Corfo, quo
fnnLIon ndnIfo oI rocurso oxfrnordInnrIo y confIrnn In sonfoncIn
noIndn (hny, uos, unoniniJoJ IoIol en nonIener lo eenIencio
opeloJo) so fundn, on dofInIfIvn, on oxonor oI confoxfo doI roLIo-
3.21
II Inzo rovIsfo nrn rocInnnr Ins IndonnIzncIonos do In Ioy 24.043 fuo
nnIIndo or In Ioy 24.436 on cIonfo ochonfn dIns n nrfIr do su roIn
ronuIgncIon (oI 11-I-95); In Ioy 24.321 do dosnnrIcIon forzndn do orsonns
ocurrIdn hnsfn oI 10 do dIcIonLro do 1983 no fIono Inzo nrn oI ojorcIcIo do sus
nccIonos y fnI voz no uodn consIdornrso IInIfndn or In Ioy 24.44?. In
IndonnIzncIon do In Ioy 24.411 or In dosnnrIcIon forzndn do orsonns fonIn
cono Inzo 180 dIns dosdo su onfrndn on vIgoncIn (so uLIIco oI 3-I-95); In Ioy
24.499 (I.O.13-VII-95) nnIIo n cInco nnos osfo IfIno Inzo. Isfo dn un
ndIcIonnI fundnnonfo do nnnIogIn nrn oxfondor fnnLIon oI Inzo nrn
rocInnnr In IndonnIzncIon do In Ioy 24.043 y nrn oI ojorcIcIo do Ins nccIonos
do In Ioy 24.321.
IA C!ICIITI ITI!ACIOAIIZACI II I!ICHO II - 1?
nn in IexIu eI conIexIu coneiJeroIon,
22
quo no os un cIcuIo
oscnInfonnrIo on In funcIon LIIcn.
Isn IfInn dIsIdoncIn os In quo oxIIcn, on su cons. 9, quo osns
nornns rocurnron ronrnr ocononIcnnonfo Ios dnnos sufrIdos
or quIonos on un orIodo dIfIcII do nuosfrn hIsforIn fuoron
rIvndos do su IILorfnd, sIn Inorfnr quo Ins nccIonos or roson-
snLIIIdnd oxfrnconfrncfunI osfuvIornn roscrIfns, nrn suornr
sIfuncIonos on quo so hnLIn roducIdo In roscrIcIon do dIchn
nccIon, uos nunquo Ins soIucIonos dndns nI rosocfo on oI nLIfo
judIcInI so njusfnLnn nI dorocho osIfIvo, no nIcnnznLnn, onoro, n
dnr oquIfnfIvn soIucIon, oIIo, on ordon n Iogrnr In IonIfud doI
dorocho y In jusfIcIn.
23
Io Inorfnnfo do In dIsIdoncIn do fundnnonfos os dosfncnr In
IncIdoncIn do Ios ncuordos y frnnsnccIonos coIoLrndos or oI nIs
nnfo In ConIsIon InfornnorIcnnn do orochos Hunnnos, cono
dorocho Inforno do nuosfro nIs. AI nIsno fIono so Infonfo... dnr
cunIInIonfo n In ronosn dndn or oI OoLIorno ArgonfIno n In
ConIsIon InfornnorIcnnn do orochos Hunnnos, roforonfos nI
dIcfndo do unn nornn quo roconocIorn dIchos LonofIcIos n Ins
vIcfInns, cuosfIon osfn quo InorfnLn no soIo hncor honor n un
conronIso nsunIdo, sIno fnnLIon unn fornn do ovIfnr Ins
snncIonos InfornncIonnIos quo odrIn hnLor sufrIdo In ncIon.
3.22
CoJici 1urie Cononici, nrf. 1?.
3.23
TnI sIfuncIon fuo nnnIIzndn on 19?9 or nrfo do In docfrInn on Ios
sIguIonfos fornInos: AI consIdornr un ncfo nrfIcuInr do vIoIoncIn o InfInIdn-
cIon donfro do un confoxfo oIIfIco gonornI, so fornn fnnLIon nonos nIfIdo oI
roLIonn do In roscrIcIon do In nccIon o on su cnso do In cnducIdnd: onsnnos
quo In roscrIcIon o In cnducIdnd no uodon cononznr n conufnrso sIno n
nrfIr doI nononfo on quo In InfInIdncIon o vIoIoncIn hnn cosndo. Ahorn LIon,
uodo ocurrIr quo coso oI ncfo nrfIcuInr do InfInIdncIon, oro suLsIsfn oI cIInn
gonornI do InsogurIdnd. In oso cnso onfondonos quo doLo ndofnrso un
crIforIo nnIIo, y ncofnr In nccIon o oI rocurso cunIquIorn son oI fIono
frnnscurrIdo dosdo oI ncfo concrofo do InfInIdncIon o vIoIoncIn: OO!IIIO,
AO!ST, TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito, f. 3, 1l ocIo oJninieIroIito, 4 od.,
cn. IX, gs. 55/56, I..A., Iuonos AIros, 1999.
I!ICHOS H!MAOS II - 18
Ofros cnsos no hnn fonIdo roorcusIon judIcInI dIrocfn, oro sI
orIodIsfIcn, y os osILIo quo Ins frnnsnccIonos sonn ns do Ins quo
conozcnnos.
24
4. CorocIeree generolee
!nn InforrofncIon o) ronIIsfn y sonsnfn, I) vnIIosn o jusfn, c)
foIooIogIcn o fInnIIsfn, J) quo fono cuonfn do In cIrcunsfnncIn
fcfIcn
1
quo dofornIno nuosfrn ndhosIon,
2
no uodo sIno Luscnr
nquoIIos nofodos do InforrofncIon quo on cndn cnso nojor nsogu-
ron In ofocfIvIdnd y vIgoncIn do fnIos nornns y rIncIIos.
o so frnfn onfoncos do hncor unn suorfo do noufrn orfoLrorIn
o nILnnIIorIn jurIdIcn, un frnLnjo do dognfIcn o do Iongunjo fornnI
do foxfos osIfIvos on oI cunI Lusquonos do quo nodo Inforrofnr
cndn nrfIcuIo nrn IIovnrIo n su InoxIgILIIIdnd, no vIgoncIn o
InnIIcnLIIIdnd.
In nIcn InforrofncIon fInnIIsfn congruonfo con In cIrcunsfnn-
cIn rocforn doI sonofInIonfo n In ConvoncIon y nI dorocho Infornn-
cIonnI do dorochos hunnnos y conunIfnrIo on gonornI, sor nquoIIn
quo Lusquo consfruIr soIucIonos on oI sonfIdo do nfIrnnr In
vIgoncIn, gnrnnfIn y nIIcnLIIIdnd o oxIgILIIIdnd InnodInfn do Ios
dorochos IndIvIdunIos y In InfogrncIon rogIonnI, y no n In Invorsn,
3.24
Cunndo hnco oco on oI nIs nsono su cnLozn un royocfo rosfrIcfIvo
do In IILorfnd do ronsn, nos onfornnos or Ios dInrIos quo un conocIdo
orIodIsfn, condonndo hnco nIgn fIono or dosncnfo orIodIsfIco n un
nIonLro do nuosfrn Corfo, hnLIn fIono nnfos frnnsndo su rocInno on
WnshIngfon n cnnLIo doI conronIso fornnI doI goLIorno nrgonfIno do
dorognr In fIgurn doI dosncnfo. VIsfo oI royocfo do Ioy do ronsn oI orIodIsfn
so rosonfo nuovnnonfo on WnshIngfon, nIognndo quo oI royocfo do Ioy
vIoInLn oI foxfo y oI osIrIfu do In frnnsnccIon InfornncIonnI. Anfo In fuorzn
oLIIgnforIn do In frnnsnccIon, oI royocfo do Ioy fuo doLIdnnonfo nLnndonndo.
Isfo InIIcnrIn quo Ios nocnnIsnos surnnncIonnIos do frnnsnccIon osfn
funcIonnndo ns ofIcnznonfo.
4.1
O nrconfIcn, rocforn, dofornInnnfo, quo fuo cnusn on sunn do In snncIon
IogIsInfIvn.
4.2
Quo no os ofrn quo In InsufIcIoncIn rovIn do fnIos dorochos on su
funcIonnnIonfo o nIIcncIon rcfIcn.
IA C!ICIITI ITI!ACIOAIIZACI II I!ICHO II - 19
In IndofonsIon do Ios IndIvIduos y su sonofInIonfo n In nuforIdnd o
goLIorno do furno, nrn ns nIsIndo doI confoxfo InfornncIonnI.
3
Is cInro or Io dons quo In gIoLnIIdnd doI nundo, on Ins
conunIcncIonos y In ocononIn, IncIuso on Ins oIIfIcns o IdooIogIns
donInnnfos, no dojn Iugnr nrn nIsos quo oIIjnn quodnr cono
nrIns do In conunIdnd InfornncIonnI... oI rocIo os donnsIndo cnro.
4.1. DerecIo inIerno
!nn do Ins rInorns y nInInns nfIrnncIonos quo nroco nsI
InovIfnLIo hncor os quo osfns nornns consfIfuyon no soInnonfo
dorocho surnnncIonnI sIno IonIien y cunnfo nonos, nI roIo
fIono, dorocho Inforno, vIgonfo, oornfIvo, nIIcnLIo do Iono
dorocho n fodn sIfuncIon quo quon oncundrnr on sus nornns, on
fnnfo osfns fongnn un confonIdo quo no son nnnIfIosfn o IndIscufI-
LIononfo rogrnnfIco.
4
Isn ndIcIonnI nofn do dorocho Inforno os
nhorn do nIvoI consfIfucIonnI.
In ConvoncIon y ofrns nornns surnnncIonnIos fIonon nsI oI
doLIo cnrcfor sonnIndo, quo InIIcn In oLIIgncIon do Ins nuforIdn-
dos nncIonnIos do nIIcnrIns, sIn orjuIcIo do In nIIcncIon quo
fnnLIon hnrn do oIIns Ins nuforIdndos judIcInIos surnnncIonnIos
oxIsfonfos sogn oI cnso.
4.2. Derogoci6n Iso juro
o Io oxuosfo surgo quo fodn nornn confrnrIn rooxIsfonfo hn
cosndo nufonfIcnnonfo on su vIgoncIn. Is oLvIo quo fodn ofrn
nornn IogIsInfIvn nnforIor quo so oongn dIrocfn o IndIrocfnnonfo
n osfns nornns hn quodndo InnodInfnnonfo dorogndn o cnronfo do
vIgoncIn, or InconnfILIIIdnd con In IogIsIncIon osforIor.
4.3
AIgunns do Ins dIfIcuIfndos concrofns do InforrofncIon uodon vorso on
osfo nIsno IILro on oI cnIfuIo Loe onporoe Je loe orIe. 43 , 7 inc. 22.
4.4
Vor HYIS, I!ISA MA!A, Lo operoIitiJoJ Je loe JerecIoe reconociJoe en
lo Contenci6n Anericono eoIre DerecIoe Hunonoe, on !ovIsfn do orocho
ILIIco, n" 2, do In IundncIon do orocho AdnInIsfrnfIvo, Iuonos AIros, 198?.
I!ICHOS H!MAOS II - 20
4.5
Arf. 2": SI oI ojorcIcIo do Ios dorochos y IILorfndos noncIonndos on oI
nrf. 1" no osfuvIoron yn gnrnnfIzndos or dIsosIcIonos IogIsInfIvns o do ofro
cnrcfor, Ios Isfndos Inrfos so conronofon n ndofnr, con nrrogIo n sus
rocodInIonfos consfIfucIonnIos y n Ins dIsosIcIonos do osfn convoncIon, Ins
nodIdns IogIsInfIvns o Je oIro corcIer quo fuoron nocosnrIns nrn hncor
!nn InforrofncIon quo rofondIorn quo osfos ncfos surnnn-
cIonnIos o nI nonos do rnngo consfIfucIonnI no son sIno unn
oxrosIon do dosoos (snIvo, cInro osf, su nIcn nornn cInrnnonfo
rogrnnfIcn), InsuscofILIo do nIIcncIon dIrocfn or Ios juocos,
no InvocnLIo or Ios IndIvIduos, consfIfuIrIn unn LurIn nI ordon
jurIdIco y n Ins IILorfndos y gnrnnfIns LIIcns.
Is cIorfo quo huLo docfrInn y fnIIos quo InoxIIcnLIononfo
sosfuvIoron oI cnrcfor rogrnnfIco do fodn In ConvoncIon, oro
fuoron Ios rInoros fIonos do nIIcncIon doI Incfo y orn fodnvIn
nuy rocIonfo oI roforno n In donocrncIn. In jurIsrudoncIn y
docfrInn ncfunIos hnn InIcIndo Io quo nroco unn fondoncIn sogurn
do cnnLIo.
!nn nornn IogIsInfIvn osforIor sorIn IgunInonfo InofIcnz nrn
nnrfnrso do sus nornns, on fnnfo oI nIs no rofIro su ndhosIon y
sonofInIonfo nI dorocho surnnncIonnI. SI oI Congroso quIoro
nnrfnrso do Ins nornns surnnncIonnIos n quo vIIdnnonfo so
sonofIo, doLo rovInnonfo rofIrnrso do osn conunIdnd jurIdIcn
InfornncIonnI, conforno nI rocodInIonfo nIII osfnLIocIdo. SorIn un
nso nfrs hncIn In LnrLnrIo, nuy dIfIcII do ronIIznr or nuosfro nIs
on oI ncfunI confoxfo InfornncIonnI.
4.3. Aplicoci6n legieloIito , jurieJiccionol.
In oI cnso do In ConvoncIon Ios Isfndos sIgnnfnrIos so hnn
oLIIgndo ipeo jure n rosofnr Ios dorochos y IILorfndos roconocIdos
on oIIn (nrfIcuIo 1", Inc. 1"), y n gnrnnfIznr su IILro y Iono
ojorcIcIo n frnvos do In fufoIn jurIsdIccIonnI y or nIIcncIon dIrocfn
do In ConvoncIon y sus rIncIIos; oIIo, sIn orjuIcIo do In oLIIgncIon
quo fnnLIon fIonon do InsfrunonfnrIos con Ios nocnnIsnos con-
IononfnrIos quo fuoron convonIonfos,
5
sIn odor nIonfrns fnnfo
IA C!ICIITI ITI!ACIOAIIZACI II I!ICHO II - 21
rofondor nognrIos oornfIvIdnd y nIIcncIon dIrocfn o InnodInfn.
Isn oLIIgncIon nIcnnzn n Ios orgnnos jurIsdIccIonnIos, quo doLon
nIIcnr fnIos nornns on fornn dIrocfn o InnodInfn.
o fodos Ios jurIsfns hnn ncofndo o rocofndo osfn concIusIon,
onfro oIIos nIgunos IogIsIndoros, quo n vocos rohIjnn Ioyos dnndo
n onfondor quo osfn cronndo dofornInndos dorochos quo yn
osfn consngrndos on In ConvoncIon. In oIIo hn do vorso nndn ns
quo unn Lsquodn do nojor InsfrunonfncIon y ns ofocfIvn
oornfIvIdnd do In cIusuIn, oro no In nfIrnncIon do quo oIIn cnrocIn
do oxIsfoncIn o vIgoncIn nnfos do In Ioy rogInnonfnrIn orfInonfo.
In dofocfo do Ioy rogInnonfnrIn doI Congroso, corrosondo Io
nIsno quo on nnforIn consfIfucIonnI In nIIcncIon dIrocfn do In
ConvoncIon or Ios juocos.
4.4. CorcIer eupronocionol
In ConvoncIon y dons ncfos sInIInros, cono dorocho surnnn-
cIonnI oIInInnn, oLvInnonfo, oI dognn doI odor Inforno do cndn
nIs o goLIorno cono odor IncondIcIonndo o IIInIfndo. II
rocIo do sor nrfo do In conunIdnd cIvIIIzndn os roconocor oI
rosofo n sus nInInns nornns do convIvoncIn y conorfnnIonfo
on oI Inno inIerno. IncIuso Ios nIsos con sufIcIonfo odor cono
nrn rofondor nIsInrso doI nundo fornInnn roconocIondo quo no
osf on su roIo Inforos hncorIo.
o hny ns odoros nncIonnIos IIInIfndos on un nundo fnn
osfrochnnonfo Inforconocfndo cono oI ncfunI, y nonos nn Ios
hnLr on oI fufuro. In nuosfro cnso nrfIcuInr, os oLvIo quo oI roI
quo nos cnLo os hnrfo nonor.
II nIs hn roconocIdo uos on fornn oxrosn In jurIsdIccIon do un
frILunnI InfornncIonnI do jusfIcIn, con conofoncIn nrn dIcfnr
sonfoncIns on su confrn on cnso do dosconocInIonfo or osfo do Ins
ofocfIvos fnIos dorochos y IILorfndos. Is cInro quo In Corfo do Snn Joso no os
oI nIco Inforrofo quo nIIcn In convoncIon, sIno oI IfIno on Ios cnsos
sonofIdos n su jurIsdIccIon.
I!ICHOS H!MAOS II - 22
4.6
uosfro TroIoJo, op. ciI., cnIfuIo VI.
4.?
Croonos hnLor roLndo oI orror do fnIos concocIonos n nrfIr do In 1"
odIcIon do nuosfrn 1nIroJucci6n ol JerecIo oJninieIroIito, Iuonos AIros,
Iorrof, 1962, y osfInnnos nhorn oorfuno fornuInr In suLsIguIonfo hIofosIs
do rogroso jurIdIco.
gnrnnfIns IndIvIdunIos nInInns do sus roIos hnLIfnnfos. IIIo so
hn hocho oxfonsIvo n Ins oInIonos consuIfIvns, y ronfo fonnr
fnnLIon InovIfnLIononfo In jurIsrudoncIn do ofros frILunnIos, on
osocInI oI ourooo do dorochos hunnnos.
Io nonos quo so uodo docIr onfoncos, on unn orsocfIvn
foIooIogIcn y do rnzonnLIo fufuro, os quo fononos nIII un vordndoro
dorocho surnnncIonnI, con fodns Ins nofns roIns do un ordon
jurIdIco surono.
Ins cnrncforIsfIcns quo oxIIcnnos on su Iugnr
6
nrn In
ConsfIfucIon cono ordon jurIdIco suorIor on oI dorocho Inforno,
son nsI on un fodo nIIcnLIos n Ins nornns do In ConvoncIon on
cunnfo ordon jurIdIco suorIor surnnncIonnI.
Muchos nuforos o Inforrofos so rosIsfIrn n consIdornrIo doro-
cho eupronocionol. QuIzs ns quo Ios quo yn so nognLnn nnfos do
In rofornn consfIfucIonnI n consIdornrIo JerecIo inIerno, o JerecIo
n socns.
TnnLIon osfn Ios quo nognLnn n uIfrnnzn n In nIsnn ConsfI-
fucIon cono dorocho,
?
y no fnIfnron Ios quo do IgunI nodo rnzonnron
con Ins Ioyos. Ioro son osfns conjofurns fnIsns quo no uodon
onforocor oI rnzonnnIonfo cIonfIfIco y oIIfIco doI jurIsfn quo
Lusquo Inforrofnr oI nojor ordon jurIdIco con oI cunI nsogurnr In
nz, In jusfIcIn, oI ordon, ofc., on su nIs.
II cnnIno doI fufuro osf n nuosfro juIcIo cInrnnonfo sonnIndo:
or oncInn do Ins vncIIncIonos, confrndIccIonos, y hnsfn nogncIonos
fornnIos quo osfo nuovo ordon jurIdIco surnnncIonnI fongn quo
sufrIr, no sorn on sunn sIno cono In nIsnn nogncIon quo hnsfn
In ConsfIfucIon doLIo ndocor. IIIo no cnnLIn oI curso doI dosfIno,
nI nonos on oI Inrgo Inzo.
II cnnIno do In ovoIucIon ouroon on nnforIn do dorochos
hunnnos, quo fnnLIon nvnnzo Ionfn oro sogurnnonfo on oI
IA C!ICIITI ITI!ACIOAIIZACI II I!ICHO II - 23
sonfIdo do In vIgoncIn do un ordon jurIdIco surnnncIonnI, nnrcn
fnnLIon oI dorroforo.
Ior Io dons, nroco oLvIo quo on Ios cnsos nLorrnnfos yn no
oxIsfo Iugnr nrn oI roforno n In LnrLnrIo nncIonnI, or Io nonos n
In LnrLnrIo Lnjo rofondIdo coIor do IognIIdnd. Inso Io quo nso on
Ios hochos on dofornInndn conunIdnd nncIonnI, yn no odr ns
on dorocho docIrso quo oI gonocIdIo, In forfurn o oI doIIfo cosroo do
un dosofn consfIfuynn nsunfos oxcIusIvnnonfo Infornos, Je jurie-
Jicci6n JoneeIico.
8
Ios dons nIsos y In roIn OrgnnIzncIon do
Ins ncIonos !nIdns odrn no sIonro fonor In voIunfnd oIIfIcn
do InforvoncIon nuIfIInfornI on Ins nnsncros Infornns, oro nndIo
odr rofondor roconocor oI cnrcfor do jurIdIcns n fnIos nLorrncIo-
nos.
In ofocfo, hnco nI LIon conn do In hunnnIdnd snIvngunrdnr
nI honLro on fodns Ins nrfos doI gIoLo, cunIquIorn son In soLornnIn
doI Isfndo Lnjo In cunI so oncuonfro. In IfInn InsfnncIn, In nz
nundInI no os In norn nusoncIn do guorrns, nI so roduco nI soIo
oquIIILrIo do fuorzns ndvorsnrIns, sIno quo os oLrn do In jusfIcIn.
9
4.5. Ao Jenuncio uniloIerol
In oI cnso Cofee lo Virginio doI 13 do ocfuLro do 1994, In Corfo
Suronn rocordo quo or oI rIncIIo do In Luonn fo on In Inforro-
fncIon do Ios frnfndos no os cohoronfo sosfonor quo un frnfndo soIo
consngrn un conronIso ofIco oro no jurIdIco, sIno quo cron
nufonfIcos dorochos y oLIIgncIonos (cons. 6), con Io cunI In
nIIcncIon or Ios orgnnos doI Isfndo nrgonfIno do unn nornn
Infornn quo frnnsgrodo un frnfndo ndons do consfIfuIr oI
IncunIInIonfo do unn oLIIgncIon InfornncIonnI vuInorn oI
rIncIIo do In suronncIn do Ios frnfndos InfornncIonnIos soLro Ins
Ioyos Infornns (cons. 8); unn Ioy quo roscrILIoso dIsosIcIonos
4.8
O!TIZ IIIIIO!II, MIO!II AOII, 1nIroJucci6n o loe JerecIoe Iunonoe, Id.
ALnco do !odoIfo onInn, Iuonos AIros, 1984, . 63.
4.9
O!TIZ IIIIIO!II, op. ciI., gInn 63, quIon cIfn on fnI sonfIdo GouJiun eI
Spee, I. II, c. 5, n" ?8.
I!ICHOS H!MAOS II - 24
confrnrIns n un frnfndo o quo hIcIoso InosILIo su cunIInIonfo...
sorIn un ncfo consfIfucIonnInonfo InvIIdo (cons. 10).
In oso fnIIo, oI vofo do IOOOIAO nvnnzn on rocordnr n JOH JAY
on cunnfo n quo un frnfndo no uodo sor nIforndo o cnncoIndo
unIInfornInonfo, sIno quo doLo sorIo do conn ncuordo (cons. 21 y
22) y nIogn o forIiori conofoncIn nI Congroso n dorognrIo or Ioy
(cons. 23); or Io dons Ios ncfos so hncon nrn sor cunIIdos;
pocIo eunI eertonJo, con Io cunI cnroco do sonfIdo osfuInr, cono
rIncIIo gonornI, In osILIIIdnd do su rovocncIon unIInfornI. Isfn
onfrnnn IncunIInIonfo doI ncuordo (cons. 26); fnnLIon Invocn In
jurIsrudoncIn doI TrILunnI do JusfIcIn do Ins ConunIdndos Iuro-
ons (cons. 29).
In su conjunfo, oI fnIIo sIguo In InovIfnLIo fondoncIn do nIIcnr
oI nuovo ordon jurIdIco y ocononIco nundInI, y oI vofo cononfndo
nvnnzn un nso ns; nunquo In fornInoIogIn cuosfo, hny un ordon
jurIdIco surnnncIonnI.
10
Ioco n oco doLoronos ncosfunLrnrnos
n consuIfnr Ins coIoccIonos do jurIsrudoncIn surnnncIonnIos, y no
doLonos fnnoco oIvIdnr quo Ins oInIonos consuIfIvns do In Corfo
do Snn Joso son IgunInonfo oLIIgnforIns on oI Inno Inforno.
5. Lo orIiculoci6n Je lo jueIicio nocionol con lo jueIicio
eupronocionol
5.1. Lo CorIe 1nIeronericono Je DerecIoe Hunonoe.
II nIs yn so hnLIn sonofIdo vIIdnnonfo n In jurIsdIccIon
surnnncIonnI y surnconsfIfucIonnI do In Corfo InfornnorIcnnn do
orochos Hunnnos
1
y In Corfo Suronn hnLIn docInrndo on 1993
In oornfIvIdnd do sus cIusuIns nn on nusoncIn do roguIncIon
IogIsInfIvn.
2
4.10
In fnI sonfIdo, OO!IIIO, 5 od. doI fono 1 doI TroIoJo, Iuonos AIros,
I..A., 1998, IroIogo y cnIfuIos VI y VII.
5.1
uosfro nrfIcuIo Lo eupronocionoliJoJ operoIito Je loe JerecIoe
Iunonoe en el JerecIo inIerno, In Ioy, 1? do nLrII do 1990, o infro, cn. III.
5.2
1lnelJjion, Miguel Angel c. SofoticI, GerorJo , oIroe, Iolloe, 308:64?:
II orocho, 148: 338; IiIrocco (?-VII-93), Hogelin (22-XII-93), Cofee Lo
IA C!ICIITI ITI!ACIOAIIZACI II I!ICHO II - 25
o oLsfnnfo oIIo, oI nrfIcuIo ?5 IncIso 22 orfoccIonn oI unfo nI
rovor un nocnnIsno nuy osfrIcfo do donuncIn do Ios frnfndos do
dorochos hunnnos, ns sovoro quo oI quo osfnLIoco nrn Ios
frnfndos do InfogrncIon on oI IncIso 24.
IIIo InIIcn cInrnnonfo quo In suLordInncIon nI orgnnIsno
surnnncIonnI y surnconsfIfucIonnI do confroI do dorochos hunn-
nos os vIrfunInonfo IrrovocnLIo on oI dorocho Inforno, sIn orjuIcIo
do quo os IrrovocnLIo on oI dorocho surnnncIonnI.
o hn do oIvIdnrso oI rIncIIo do In IrrovorsILIIIdnd do Ios
conronIsos conunIfnrIos; JurIdIcnnonfo no hny, uos, vuoIfn
nfrs on In ConunIdnd. o osf ornIfIdo onor do nuovo on foIn
do juIcIo Ios conronIsos unn voz nsunIdos; no osf ndnIfIdo
nncIonnIIznr do nuovo Ios socforos quo hnn nsndo yn Lnjo In
nuforIdnd do In ConunIdnd.
3
oI nIsno nodo, oI nrfIcuIo 2? do In ConvoncIon do VIonn soLro
orocho do Ios Trnfndos, nroLndn or Ioy 19.865, osfnLIoco quo
unn nrfo no odr Invocnr Ins dIsosIcIonos do su dorocho Inforno
cono jusfIfIcncIon doI IncunIInIonfo do un frnfndo, Io cunI no
uodo rnzonnLIononfo rofondorso nIIcnLIo soIo on Ins roIncIonos
InfornncIonnIos doI Isfndo, uos oIIo InorfnrIn unn duIIcIdnd do
InforrofncIon confrnrIn n In IndIsonsnLIo unIdnd doI ordon jurI-
dIco; os IgunInonfo ovIdonfo quo nI roforIrso nI dorocho Inforno
cono InoonILIo nI frnfndo IncIuyo In ConsfIfucIon. Is on oI
nononfo do ronrnrso nrn rnfIfIcnr Ios frnfndos cunndo cndn
Isfndo hn doLIdo o doLor consIdornr y rosoIvor Ios roLIonns do
fIo consfIfucIonnI quo so Io Innfoon. Cndn uno os duono do In
soIucIon quo Ios do; oro unn voz quo so hn ncofndo oI conronIso
InfornncIonnI con fodn IILorfnd, hny nquI un hocho hIsforIco soLro
oI quo yn no os osILIo voIvor.
4
Ior oIIo cnroco do sonfIdo rocurnr,
Virginio (10-X-94). AnIInr on IOOOIAO, ATOIO 1nIroJucci6n ol JerecIo
inIernocionol, In Ioy, Iuonos AIros, 1995.
5.3
IISCATO!I, III!!I, AepecIoe juJiciolee Jel ocerto conuniIorio, !ovIsfn
do InsfIfucIonos Iuroons, MndrId, 1981, s. 331 y ss., . 336.
5.4
IISCATO!I, op. ciI., g. 348.
I!ICHOS H!MAOS II - 26
oor nn, Inforrofnr In consfIfucIon do 1994 on cunIquIor sonfIdo
quo In hngn suuosfnnonfo nonos gnrnnfIsfn quo oI dorocho
surnnncIonnI.
5.2. Loe conJicionee Je tigencio Je loe IroIoJoe
Yn vInos quo In Corfo Suronn do JusfIcIn do In ncIon rosoIvIo
oI ? do nLrII do 1995, on oI yn rocordndo cnso GirolJi, quo cunndo
In ConsfIfucIon dn jornrquIn consfIfucIonnI
5
n Ios frnfndos y
concordnfos on Ins condIcIonos do su vIgoncIn,
6
oIIo sIgnIfIcn quo
os Iol cono lo Contenci6n ciIoJo efecIitonenIe rige en el nIiIo
inIernocionol , coneiJeronJo porIiculornenIe eu efecIito oplico-
ci6n juriepruJenciol por loe IriIunolee inIernocionolee conpeIen-
Iee poro eu inIerpreIoci6n , oplicoci6n (cons. 11, rInor rrnfo),
o nhI quo In nIudIdn jurIsrudoncIn doLn sorvIr do guIn nrn In
InforrofncIon do Ios rocofos convoncIonnIos on In nodIdn on quo
oI Isfndo ArgonfIno roconocIo In conofoncIn do In Corfo Infornno-
rIcnnn nrn conocor on fodos Ios cnsos roInfIvos n In InforrofncIon
y nIIcncIon do In ConvoncIon AnorIcnnn (confr. nrfs. ?5 do In
ConsfIfucIon ncIonnI, 62 y 64 ConvoncIon AnorIcnnn y nrfIcuIo
2 Ioy 23.054).
?
5.3. Vigencio inIerno Je loe opinionee coneulIitoe
o Io cunI rosuIfn quo nuosfrn Corfo doLo nIIcnr Ios frnfndos on
Ios fornInos nnforIornonfo oxuosfos, yn quo Io confrnrIo odrIn
5.5
In ConsfIfucIon onIon on oI rInor rrnfo doI nrf. ?5 Inc. 22 In frnso
jornrquIn suorIor n Ins Ioyos y on oI forcoro jornrquIn consfIfucIonnI. In
rInorn oIoccIon sonnfIcn odrIn IndIcnr unn jornrquIn InfornodIn onfro In
Ioy y In consfIfucIon, In sogundn nIfornnfIvn os ncofnr cono nInIno oI nIvoI
consfIfucIonnI doI frnfndo. In Corfo os oxIIcIfn on oIogIr In sogundn vnrInnfo.
Ionsnnos quo con oI fIono roconocor fnnLIon In surnconsfIfucIonnIIdnd
do fnIos nornns y rIncIIos, sogn Io oxusInos on Lo eupronocionoliJoJ
operoIito Je loe JerecIoe Iunonoe en el JerecIo inIerno, In Ioy, 1? do nLrII
do 1990 o infro, cn. III.
5.6
Arf. ?5, Inc. 22, 2 rrnfo.
5.?
ConsIdornndo 11, sogundo rrnfo.
IA C!ICIITI ITI!ACIOAIIZACI II I!ICHO II - 2?
InIIcnr rosonsnLIIIdnd do In ncIon fronfo n In conunIdnd
InfornncIonnI.
8
uosfro frILunnI inIegro Iolee folloe , opinionee
coneulIitoe ol IexIo coneIiIucionol or In cIusuIn sogn In cunI Ios
frnfndos so hnn do nIIcnr on Ins condIcIonos do su vIgoncIn. IIIo
IncIuyo rocIsnnonfo In jurIsrudoncIn ncfunI y fufurn do Ios
orgnnIsnos InfornncIonnIos do nIIcncIon quo oxIsfIoron, on oI cnso,
In Corfo do Snn Joso.
II nIsno crIforIo rosuIfn nIIcnLIo nrn Ios frILunnIos quo on oI
fufuro so InsfIfuynn nrn frnfndos do InfogrncIon cono oI MI!CO-
S!!,
9
o Ios orgnnIsnos surnnncIonnIos do ofros frnfndos Infornn-
cIonnIos suscrIfos y nroLndos or oI nIs.
5.4. Pretolencio eoIre cuolquier norno Je JerecIo inIerno
A su voz, dIchn Corfo do Snn Joso docIdIo oI 16 do juIIo do 1993
on In oInIon consuIfIvn n 13, quo In ConIsIon os conofonfo nrn
cnIIfIcnr cuolquier nornn doI dorocho Inforno do un Isfndo Inrfo
cono vIoInforIn do Ins oLIIgncIonos quo osfo hn nsunIdo nI rnfIfIcnr
o ndhorIrso n In ConvoncIon, con Io cunI nI sIquIorn unn Inforro-
fncIon consfIfucIonnI IocnI odrIn oonorso n In jurIsrudoncIn
surnnncIonnI.
5.5. Su oplicoci6n por lo juriepruJencio nocionol
SI so conIononfn Io ncInrndo on oI cIfndo vofo in re BirI con oI
fnIIo do In Corfo in re GirolJi
10
y In fondoncIn InfornncIonnIIsfn o
5.8
ConsIdornndo 12.
5.9
Cono con ncIorfo Io rocInnn In docfrInn: OOZIIZ, IIO!ICIA, Soluci6n Je
conflicIoe en un eieIeno Je inIegroci6n. loe coeoe Jel Mercoeur , lo C11,
InfogrncIon InfInonnorIcnnn, ITAI, nno 1?, dIcIonLro do 1992, . 33 y sIgfos.;
Legieloci6n , oJninieIroci6n en un eieIeno Je inIegroci6n. el coeo Je lo
ConuniJoJ 1uropeo, !ovIsfn do orocho AdnInIsfrnfIvo, n 14, . 455 y
sIgfos., . 483, onInn, 1993; !IYZI I IIO!, A!IAA S., 1l eieIeno Je
eoluci6n Je conIrotereioe en el Mercoeur, In Ioy, 4 do nnyo do 1995.
5.10
?-IV-1995.
I!ICHOS H!MAOS II - 28
unIvorsnIIsfn
11
quo In Corfo osf ndofnndo on Ios IfInos fIonos
(1lnelJjion,
12
IiIrocco,
13
Hogelin,
14
Cofee Lo Virginio
15
), os
cInro quo nuosfrn Corfo Suronn do JusfIcIn do In ncIon quodn
corrocfnnonfo Incororndn y nrfIcuIndn nI sIsfonn InfornncIonnI
quo on rInor Iugnr rorosonfn In Corfo InfornnorIcnnn do oro-
chos Hunnnos do Snn Joso do Cosfn !Icn con sus fnIIos y oInIonos
consuIfIvns, sIn orjuIcIo do Ios dons frILunnIos InfornncIonnIos;
oIIo, n nIvoI do orgnnIzncIon jorrquIcn doI odor judIcInI nncIonnI
y surnnncIonnI. In nnforIn do ofrns fuonfos, yn vInos quo ndons
do Ios frnfndos fononos fnnLIon Ios ncuordos frnnsnccIonnIos
coIoLrndos or oI nIs nnfo rocInnos fronfo n In ConIsIon Infornno-
rIcnnn do orochos Hunnnos: uodo sor unn fuonfo crocIonfo do
dorocho surnnncIonnI o Inforno.
5.6. MeJiJoe Je oIro corcIer
Ironfo n In cIsIcn cuosfIon do sI Ios Isfndos nrfo, cunndo so
oLIIgnn n ndofnr Ins nodIdns IogIsInfIvns o do ofro cnrcfor
(nrfIcuIo 2 do In ConvoncIon AnorIcnnn), so oLIIgnn soIo n dIcfnr
Ioyos o fnnLIon n dIcfnr sonfoncIns
16
quo suInn In ovonfunI
fnIoncIn IogIsInfIvn, osfn Corfo yn fIono fonndn osIcIon in re
1lnelJjion,
1?
quo rocogo oI Iojnno rIncIIo rocfor do KoI
18
y
Siri:
19
lo oIligoci6n ee IonIien Je loe juecee, no eolonenIe Jel
legieloJor. Is In IInon nrgunonfnI quo rofonn oI consIdornndo 12
5.11
OYHAA!TI, J!IIO, Lo tiei6n unitereolieIo Je lo CorIe Supreno, In
ncIon, 25 do junIo do 1995, socc. ?, . 3.
5.12
Iolloe: 308:64?; In Ioy, 1992-C, 543; I, 148:338.
5.13
InIIo doI ?-VII-93.
5.14
SonfoncIn doI 22-XII-93.
5.15
SonfoncIn doI 10-X-94. AnIInr on IOOOIAO, ATOIO 1nIroJucci6n ol
JerecIo inIernocionol, In Ioy, Iuonos AIros, 1995.
5.16
Y ncfos ndnInIsfrnfIvos, on su cnso.
5.1?
1lnelJjion, Miguel Angel c. SofoticI, GerorJo , oIroe, Iolloe, 308:64?:
II orocho, 148: 338.
5.18
Iolloe, 241:291; II, 92:632.
5.19
Iolloe, 239:459.
IA C!ICIITI ITI!ACIOAIIZACI II I!ICHO II - 29
do GirolJi cunndo nfIrnn quo o eeIo CorIe, cono 6rgono eupreno
Je uno Je loe poJeree Jel GoIierno IeJerol, le correeponJe en
lo neJiJo Je eu jurieJicci6n oplicor loe IroIoJoe.... Agrogn
nuosfro frILunnI quo oI nrfIcuIo 1 do In ConvoncIon on cunnfo oxIgo
quo Ios Isfndos nrfo doLon no soInnonfo rosofnr Ios dorochos y
IILorfndos roconocIdos on oIIn sIno ndons gnrnnfIznr su ojorcIcIo,
os Inforrofndo or In Corfo InfornnorIcnnn on oI sonfIdo quo oIIo
InIIcn oI doLor doI Isfndo do fonnr IoJoe loe neJiJoe neceeorioe
nrn ronovor Ios oLsfcuIos quo uodnn oxIsfIr nrn quo Ios
IndIvIduos uodnn dIsfrufnr do Ios dorochos quo In ConvoncIon
roconoco.
20
5.?. DerecIo o eenIencio en un ploco roconoIle
In cuosfIon, onfoncos, os quo hnr In Corfo Suronn on ofros
nsunfos on quo oI IogIsIndor hn sIdo ronIso, or ojonIo on In
croncIon do ns frILunnIos confoncIoso ndnInIsfrnfIvos nrn quo
no hnyn unn vIoIncIon nI nIsno nrfIcuIo 8 on cunnfo oforgn on su
Inc. 1 In gnrnnfIn do fonor sonfoncIn donfro do un Inzo rnzonn-
LIo. II TrILunnI Iurooo do orochos Hunnnos, nIIcnndo IgunI
cIusuIn do In ConvoncIon ouroon, condono n SuIzn or vIoIncIon
nI dorocho n fonor sonfoncIn on un Inzo rnzonnLIo (on oI cnso, oI
rocoso ndnInIsfrnfIvo fnrdo cnsI fros nnos y nodIo), no or
nogIIgoncIn do sus nngIsfrndos, sIno doI IogIsIndor on no cronr
oorfunnnonfo Ios frILunnIos n nodIdn quo nunonfnLnn Ins
cnusns. Ahorn quo nuosfros frILunnIos confoncIoso ndnInIsfrnfI-
vos so oncuonfrnn nuovnnonfo nLnrrofndos do cnusns, so Ios hnn
5.20
Ofrn nrfIcuInrIdnd do Inforos on oI fnIIo os quo Invocn oxrosnnonfo
no yn unn sonfoncIn do In Corfo InfornnorIcnnn sIno In oInIon consuIfIvn n
11/90 doI 10 do ngosfo do 1990, n In quo ndons frnnscrILo on cunnfo nfIrnn
quo osn doLIdn gnrnnfIn Inorfn oI doLor do Ios osfndos nrfo do orgnnIznr fodo
oI nnrnfo guLornnnonfnI y, on gonornI, fodns Ins osfrucfurns n frnvos do Ins
cunIos so nnnIfIosfn oI ojorcIcIo doI odor LIIco (nrgrnfo 23 do In oInIon
consuIfIvn, consIdornndo 12 In fIno doI fnIIo nquI cononfndo). In oInIon
consuIfIvn vIono n ndquIrIr, doI nodo oxuosfo, cnrcfor vIncuInnfo nrn
nuosfro nIs.
I!ICHOS H!MAOS II - 30
ngrogndo nuovns conofoncIns y so hn oLIIgndo n donnndnr nI
Isfndo or In Ioy 24.44?,
21
yn so von forzndos n rocurrIr n nofodos
fornuInrIos nrn rosoIvor nsunfos. TnI voz doLn fnnLIon nuosfrn
Corfo rocurrIr n In jurIsrudoncIn connrndn europeo, quo no hn
hocho sIno Inforrofnr In nieno cIusuIn quo fnnLIon fIono In
ConvoncIon AnorIcnnn. o fondrIn sonfIdo, on vordnd, roconocor
In oLIIgnforIodnd do In jurIsrudoncIn surnnncIonnI onericono
cono nquI so hnco y dosconocor Iuogo oI rocodonfo do In europeo,
cunndo In cIusuIn os IgunI y no oxIsfo rocodonfo dIsfInfo do In
Corfo InfornnorIcnnn. Isornnos, uos, In vorsIon nncIonnI do
Zinnernon , SIeiner nnfos quo nos condono oxrosnnonfo In
Corfo do Snn Joso.
22
5.21
Quo cononfnnos on 1nergencio reeiJuol en lo JeuJo pIlico inIerno
(Lo Le, 24.447 eoIre coJuciJoJ Je creJiIoe conIro el 1eIoJo pretioe o 1991)
In Ioy, 29 do nnyo do 1995; roroducIdo on Deepuee Je lo reforno Jel 1eIoJo,
2 od. 1998.
5.22
Vor infro, cn. VI.
Captulo III
L/ $uPR/h/0lDh/Ll0/0 DPER/Tlv/ 0E
LD$ 0ERE0lD$ luV/hD$ Eh EL 0ERE0lD
lhTERhD
I. INTRODUCCIN *
1. Lo irretereiIiliJoJ Jel JerecIo eupronocionol en noIerio Je
JerecIoe Iunonoe
o hn do oIvIdnrso oI rIncIIo do In IrrovorsILIIIdnd do Ios
conronIsos conunIfnrIos; JurIdIcnnonfo no hny, uos, vuoIvn
nfrs on In ConunIdnd. o osf ornIfIdo onor do nuovo on foIn
do juIcIo Ios conronIsos unn voz nsunIdos; no osf ndnIfIdo
nncIonnIIznr do nuovo Ios socforos quo hnn nsndo yn Lnjo In
nuforIdnd do In ConunIdnd.
1
In ConvoncIon cono dorocho surnnncIonnI oIInInn, oLvInnon-
fo, oI dognn o nIfo Inforno do cndn nIs o goLIorno cono odor
IncondIcIonndo o IIInIfndo. SI hnLIn dudns osILIos nI rosocfo, Is
on oI nononfo do ronrnrso nrn rnfIfIcnr Ios frnfndos cunndo
cndn Isfndo hn doLIdo o doLor consIdornr y rosoIvor Ios roLIonns
do fIo consfIfucIonnI quo so Io Innfoon. Cndn uno os duono do In
soIucIon quo Ios do; oro unn voz quo so hn ncofndo oI conronIso
* II ncIfo III do osfo cnIfuIo, s. 1? n 32, orfonco n AIIIA IOIAO.
1.1
IISCATO!I, III!!I, AepecIoe juJiciolee Jel ocerto conuniIorio, !ovIsfn
do InsfIfucIonos Iuroons, MndrId, 1981, s. 331 y ss., . 336.
I!ICHOS H!MAOS III - 2
InfornncIonnI con fodn IILorfnd, hny nquI un hocho hIsforIco soLro
oI quo yn no os osILIo voIvor.
2
Io quo sorIn onfoncos InndnIsILIo, orquo so oono n In Luonn
fo do Ios frnfndos InfornncIonnIos, sorIn quo un Isfndo MIonLro, o
unn do sus nuforIdndos, or ojonIo, unn jurIsdIccIon, frnfnrn do
onor on dudn Ios conronIsos ncofndos Invocnndo, 'n osforIorI`,
oLsfcuIos consfIfucIonnIos.
3
oI nIsno nodo, oI nrfIcuIo 2? do In ConvoncIon do VIonn soLro
orocho do Ios Trnfndos, nroLndn or Ioy 19.865, osfnLIoco quo
unn nrfo no odr Invocnr Ins dIsosIcIonos do su dorocho Inforno
cono jusfIfIcncIon doI IncunIInIonfo do un frnfndo, Io cunI no
uodo rnzonnLIononfo rofondorso nIIcnLIo soIo on Ins roIncIonos
InfornncIonnIos doI Isfndo,
4
uos oIIo InorfnrIn unn duIIcIdnd do
InforrofncIon confrnrIn n In IndIsonsnLIo unIdnd doI ordon
jurIdIco.
2. 1nneceeorieJoJ Je eu oJniei6n coneIiIucionol
In nnforIn do dorochos hunnnos on gonornI fononos un ordon
jurIdIco surnnncIonnI
1
y surnconsfIfucIonnI
2
quo cunIIr,
1.2
IISCATO!I, op. ciI., p. 348.
1.3
IISCATO!I, op. ciI., p. 349. IIA!T CAMIOS, TroIoJo elenenIol Je JerecIo
coneIiIucionol orgenIino, fono III, IdInr, Iuonos AIros, 1989, s. 11? y 118,
nunquo nonos cnfogorIco. Connrnr O!TII!!IZ IOSSI, HO!TISIA .T., Loe
JerecIoe Iunonoe , loe goronIioe, ZnvnIIn, Iuonos AIros, 1988, . 35.
1.4
Cono Io hnco uno do Ios rrnfos do In oInIon doI Irocurndor OonornI
do In ncIon on In cnusn 1. I. 1., euc., II, 1/IX/8?, . 3, con nofn do II!AO
. IA!!ACOS y VIIA. Lo CorIe Supreno Je JueIicio , lo operoIitiJoJ Je loe
nornoe Jel PocIo Je Son Joee Je CoeIo Iico en el orJen juriJico inIerno, rovIsfn
y Iugnr cIfndos.
2.1
In oI Inno ourooo, SCHIZ MO! hnLIn do un dorocho InfornncIonnI
do Ios dorochos hunnnos: I. OA!CA I ITI!!A y ofros, 1l eieIeno europeo Je
proIecci6n Je loe JerecIoe Iunonoe, 2" od., CIvIfns, MndrId, 1983, s. 2?.
2.2
OA!CA I ITI!!A, op. ciI., p. 15, dosfncn un sfnndnrd nInIno y conn
do IILorfnd on fodo oI osncIo ourooo, or oncInn fnnfo do Isfndos y rogInonos
oIIfIcos, cono, soLro fodo, on oI ordon rcfIco, do sIsfonns y frndIcIonos
jurIdIcns.
IA S!I!AACIOAIIA OII!ATIVA III - 3
oornfIvo,
3
dIrocfn
4
o InnodInfnnonfo nIIcnLIo
5
fnnLIon on oI
ordon Inforno
6
y or Ios juocos
?
y dons orgnnos
8
nncIonnIos doI
Isfndo. A fnI ofocfo do oornfIvIdnd dIrocfn o InnodInfn
9
no
nocosIfnnos do unn rovIn rofornn consfIfucIonnI.
Ior suuosfo, do IIognrso n concrofnr In rofornn no osfnr do ns
unfunIIznrIo oxrosnnonfo,
10
nrn sosIogo o dosnzon, sogn son oI
cnso, do Ios oscofIcos doI dorocho surnnncIonnI, Ios nnfI- ourofo-
rIcos IocnIos
11
Ioro oI fIono no nocosnrInnonfo so quodnr n In
vorn doI cnnIno, n In osorn doI nvnnco do Ios rozngndos. II
dosnrroIIo ourooo doI dorocho conunIfnrIo do Ios dorochos hunn-
2.3
SoLro In hornonoufIcn nrn unn InnodInfn o IncondIcIonndn nIIcncIon
do nornns do rnngo consfIfucIonnI, oquIvnIonfo nI nrfIcuInr onono nrn
nsogurnr In nIIcnLIIIdnd InnodInfn do cIusuIns do frnfndos y ofros ncfos
InfornncIonnIos, vor VAOSSI, Lo proIecci6n Je loe JerecIoe Iunonoe en lo
ArgenIino, on !..I., n" 2, IundncIon do orocho AdnInIsfrnfIvo, Iuonos
AIros, 198?, 36 y 3?.
2.4
Vor or ojonIo SCHIZ MO!, Lo oplicoci6n JirecIo Je lo ConeIiIuci6n
en noIerio Je JerecIoe funJonenIolee. el nueto JerecIo Je oeociocionee.
!IA, n" 22, s. 442 y ss.; SIZ MO!IO, Loe coeoe Je oplicoci6n JirecIo Je
lo ConeIiIuci6n. el occeeo Je loe ciuJoJonoe o loe orcIitoe , regieIroe
oJninieIroIitoe, !IA, n" 24, s. 118 y ss., ofc.
2.5
Inrn no cnor on Ins nInLrns do OA!CA I ITI!!A cunndo oxrosn quo
doLo dojnrso nfrs oI rocodInonfnIIsno y IoguIoyIsnofIIcn huIdn do In
rosonsnLIIIdnd do fodn LurocrncIn quo cnrncforIzn In dogrndncIon do In
JusfIcIn on LurocrncIn, Ieflexionee eoIre lo Le, , loe princicioe generolee Jel
DerecIoe CIvIfns, MndrId, 1984, . 110.
2.6
OA!CA I ITI!!A, op. ciI., p. 16, rocuordn on oI cnso ourooo oI vnIor
on dorocho Inforno do In ConvoncIon. IIA!T CAMIOS, op. ciI., . 119; COIA!TTI,
CA!IOS I., 1l PocIo Je Son Joee Je CoeIo Iico, Iornor, Iuonos AIros, 1989, .
II.
2.?
Arf. 8".
2.8
Arf. 2" in fine. ...nodIdns IogIsInfIvns o Je oIro corcIer....
2.9
ZAIIA!OI, Lo Contenci6n Anericono eoIre DerecIoe Hunonoe , el
eieIeno penol, !ovIsfn do orocho ILIIco, n" 2, Iuonos AIros, 198?, . 61;
IIMIIJIA, Lo ejecuIorieJoJ Je loe JerecIoe , goronIioe reconociJoe en el
PocIo Je Son Joee Je CoeIo Iico , lo occi6n Je onporo, II, 198?-I, . 263.
2.10
AI rosocfo uodo vorso M!OZ MACHAO, SATIAOO, 1l orJenonienIo
juriJico Je lo ConuniJoJ 1uropeo , lo ConeIiIuci6n eepoolo, CIvIfns,
MndrId, 1980, s. 23 y ss.
2.11
Inrn osfn nnfInonIn doI nsndo ourooo vor MIZII, III!HA!, conon-
fnrIo on In rovIsfn Io offonfIIcho VorvnIfung, Sfuffgnrf, 1969, cundorno 15/
6, s. 5?9 y 580.
I!ICHOS H!MAOS III - 4
2.12
OA!CA I ITI!!A y ofros, 1l eieIeno europeo Je proIecci6n Je loe
JerecIoe Iunonoe, CIvIfns, MndrId, 1983.
2.13
IO! IIO, TIe Diecipline of Lou, Iufforvorfhs, Iondros, 1 9?9, .
18.
2.14
ZAIIA!OI, op. ciI., . 61, quIon ngrogn quo or cIorfo, on nuchos cnsos
nroco frnfnrso do consocuoncIns quo fnnLIon huLIoson odIdo doducIrso do
unn corrocfn y gnrnnfIzndorn oxogosIs do nuosfros rocofos consfIfucIonn-
Ios.
2.15
ZAIIA!OI, op. ciI., . 62.
nos doLIorn nnrcnr oI dorroforo.
12
Isns nornns surnnncIonnIos,
on Ins LoIIns nInLrns do IO! IIO, son cndn voz ns cono In
nnron crocIonfo. Ionofrn on Ios osfunrIos y suLo or Ios rIos. o
uodo sor dofonIdn.
13
SI nIgunns nornns Infornns ndnIfInn dos o ns InforrofncIo-
nos osILIos, soIo uodon Inforrofnrso on oI fufuro on oI sonfIdo
connfILIo con oI foxfo do In ConvoncIon;
14
os quo on vordnd oI
IInonnIonfo gnrnnfIzndor do In ConsfIfucIon so vo nhorn rocIsndo
on In ConvoncIon.
15
Ior fodo Io oxuosfo, on nnforIn do dorochos hunnnos no os
nocosnrIo rofornnr In ConsfIfucIon. Insfn con nIIcnr In Con-
voncIon AnorIcnnn do orochos Hunnnos y, on fornn congruonfo
con oIIn, nrnonIznr In InforrofncIon y nIIcncIon doI rosfo doI
dorocho Inforno.
3. Aplicoci6n JirecIo en el JerecIo inIerno
o odonos, son on nnforIn do dorochos consfIfucIonnIos o do Ios
roconocIdos on In ConvoncIon, rofornnr n Ins oocns on quo so
sosfonIn quo unn gnrnnfIn dofornInndn orn InnIIcnLIo or no
oxIsfIr nn Ioy quo In rogInnonfo. In nIsnn fosIs cIsIcn do In
nIIcncIon dIrocfn do In ConsfIfucIon hn do sor onfoncos In fosIs do
In nIIcncIon dIrocfn do In ConvoncIon.
In oIIo no hn do ordorso do vIsfn quo oI nrfIcuIo 31" IncIso 1" do
In ConvoncIon do VIonn osfnLIoco quo oI frnfndo doLo sor Inforro-
fndo do Luonn fo, on su confoxfo y n In Iuz do su oLjofo y fInnIIdnd
y osn fInnIIdnd no os ofrn quo In ronfIrnncIon y nnyor fufoIn do Ios
IA S!I!AACIOAIIA OII!ATIVA III - 5
dorochos, no su rosfrIccIon.
1
A IgunI concIusIon IIovnr oI fonor
rosonfo In cIrcunsfnncIn fcfIcn quo dofornIno nuosfrn ndhosIon,
2
fodo Io cunI doLo sor fonIdo on cuonfn on In InforrofncIon. AsI or
ojonIo, sI nIgunns nornns Infornns ndnIfInn dos o ns Inforro-
fncIonos osILIos, soIo uodon Inforrofnrso on oI fufuro on oI
sonfIdo connfILIo con oI foxfo do In ConvoncIon.
3
In vordnd, oI
IInonnIonfo gnrnnfIzndor do In ConsfIfucIon so vo nhorn rocIsndo
on In ConvoncIon.
4
3.1. CInro osf, cnLo dIsfInguIr on oIIn Ins dIsosIcIonos do
cnrcfor rogrnnfIco,
5
oornfIvn,
6
y rIncIIos jurIdIcos Indofor-
nInndos,
?
nsI fnnLIon oI fIo do dorochos y In consIguIonfo
IogIfInncIon rocosnI,
8
Ios confIIcfos onfro dorochos do IgunI fuonfo
o ovonfunIos jornrquIns do dorochos.
3.1
Infro ofros, ZAIIA!OI, I!OIIO !A!I, Lo Contenci6n Anericono eoIre
DerecIoe Hunonoe , el eieIeno penol, on !ovIsfn do orocho ILIIco, n" 2,
Iuonos AIros, 198?, od. IundncIon do orocho AdnInIsfrnfIvo, . ?8.
3.2
O nrconfIcn, rocforn, dofornInnnfo, quo fuo cnusn on sunn do In
snncIon IogIsInfIvn; o son, In InsufIcIoncIn rovIn do fnIos dorochos on su
funcIonnnIonfo o nIIcncIon rcfIcn.
3.3
ZAIIA!OI, op. ciI., . 61, quIon ngrogn quo nroco frnfnrso do consocuon-
cIns quo fnnLIon huLIoson odIdo doducIrso do unn corrocfn y gnrnnfIzndorn
oxogosIs do nuosfros rocofos consfIfucIonnIos.
3.4
ZAIIA!OI, op. ciI., . 62.
3.5
In nornn ns cInrnnonfo rogrnnfIcn os oI nrf. 260.
3.6
II dorocho n In roIn orsonnIIdnd jurIdIcn (nrf. 3"), n no sor sonofIdo
n oscInvIfud (nrf. 6" Inc. 1"), n In vIdn y no sor rIvndo do oIIn nrLIfrnrInnonfo
(nrf. 4" Inc. 1"), IILorfnd do concIoncIn y roIIgIon (nrf. 120), onsnnIonfo y
oxrosIon (nrf. 13"), rounIon ncIfIcn (nrf. 15"), do nsocIncIon (nrf. 16"), dorocho
n In nncIonnIIdnd (nrf. 200), cIrcuIncIon y rosIdoncIn (nrf. 230), ofc
3.?
O, on ofrns nInLrns; Is rocIso roconocor oornfIvIdnd n fodns sus
nornns on oI sonfIdo do quo consfIfuyon dIrocfIvns do InforrofncIon nrn Ios
juocos: COIA!TTI, CA!IOS I., Lo proIecci6n Jel JerecIo o lo tiJo en el PocIo Je
Son Joee Je CoeIo Iico, sonrnfn, Iuonos AIros, 198?, . 15. An on nusoncIn
do roscrIcIon concrofn, Ios juIcIos do vnIor do sus nornns son do nocosnrIn
nIIcncIon orIonfndorn on In InforrofncIon or oI juoz do In unIdnd doI ordon
jurIdIco. Connrnr COIA!TTI, 1l PocIo Je Son Joee Je CoeIo Iico. ProIecci6n
o loe JerecIoe Iunonoe, op. ciI., . 23.
3.8
orocho suLjofIvo, Inforos IogIfIno (o dorocho rofIojo, doLIIIfndo, dIfuso)
o Inforos sInIo; dorochos nsI IInnndos do rInorn, sogundn y forcorn
gonorncIon, ofc.
I!ICHOS H!MAOS III - 6
3.2. Cono consocuoncIn do In nIIcncIon dIrocfn do In Con-
voncIon, fodn nornn confrnrIn rooxIsfonfoson IognI o rogIn-
nonfnrInhn ordIdo nufonfIcnnonfo vIgoncIn n nrfIr do In
onfrndn on vIgor do In ConvoncIon,
9
on In nodIdn quo In rosocfIvn
cIusuIn uodn Inforrofnrso cono oornfIvn.
10
Isfn cuosfIon hn
dndo y soguIr dnndo Iugnr n no ocns confrovorsIns; nsI or ojonIo
so hnLIn rosuoIfo quo oI nrfIcuIo 1? IncIso 5 do In ConvoncIon,
soLro IgunIncIon do Ios hIjos, no orn oornfIvo sIno rogrnnfIco,
or Io cunI soIo onfro on vIgoncIn nrn oI fufuro on oI dorocho Inforno
on fnI fosIfurnnI snncIonnrso In Ioy 23.264 osfnLIocIondo ofrn voz
Io nIsno.
11
4. OIligoci6n juJiciol Je IuIelor en el JerecIo inIerno loe
JerecIoe Je lo Contenci6n
Ios juocos doLon IIovnr n cnLo osn nIIcncIon dIrocfn do In nornn
osforIor do nnyor jornrquIn,
1) or In oLIIgncIon quo fIonon Ios orgnnos do Ios Isfndos do
InsfrunonfnrIos con Ios nocnnIsnos conIononfnrIos IogIsInfIvos
o do ofro cnrcfor quo fuoron convonIonfos;
1
3.9
ZAIIA!OI, op. ciI., p. 61; I!MIIJIA, MIO!II AOII, Lo ejecuIorieJoJ Je loe
JerecIoe , goronIioe reconociJoe en el PocIo Je Son Joee Je CoeIo Iico , lo
occi6n Je onporo, on II, 198?-8, . 263, on confrn IA!!ACOS Y VIIA, nrfIcuIo
cIfndo ns nLnjo, unfo II.
3.10
Vor HYIS, I!ISA MA!A, Lo operoIitiJoJ Je loe JerecIoe reconociJoe en
lo Contenci6n Anericono Je DerecIoe Hunonoe, on In !ovIsfn do orocho
ILIIco, n" 2, Iuonos AIros, 198?, od. do In IundncIon do orocho AdnI-
nIsfrnfIvo, s. 89 y ss.
3.11
Corfo Suronn, 1.I.1., on II doI 1/IX/8?, con nofn on IgunI sonfIdo do
IA!!ACOS Y VIIA, II!AO .: Lo CorIe Supreno Je JueIicio , lo operoIitiJoJ
Je loe nornoe Jel PocIo Je Son Joee Je CoeIo Iico en el orJen inIerno, rovIsfn
y Iugnr cIfndos. In soIucIon frnnsgrodo oI juicio Je tolor doI nrf. 1?" Inc. 5", nI
no onconfrnr nrLIfrnrIn nI dIsvnIIosn In soIucIon confrnrIn do In IogIsIncIon
nnforIor.
4.1
Arf. 20: SI oI ojorcIcIo do Ios dorochos y IILorfndos noncIonndos on oI nrf.
19 no osfuvIoron yn gnrnnfIzndos or dIsosIcIonos IogIsInfIvns o do ofro
cnrcfor, Ios Isfndos Inrfos so conronofon n ndofnr... Ins nodIdns IogIsIn-
fIvns o Je oIro corcIer quo fuoron nocosnrIns nrn hncor ofocfIvos fnIos
dorochos y IILorfndos.
IA S!I!AACIOAIIA OII!ATIVA III - ?
2) orquo Ios Isfndos sIgnnfnrIos so hnn oLIIgndo ipeo jure n
rosofnr Ios dorochos y IILorfndos roconocIdos on oIIn (nrfIcuIo 1,
IncIso 1), y n gnrnnfIznr su IILro y Iono ojorcIcIo, n Io cunI nnI
odrInn nndn nonos quo Ios juocos docInrnrso njonos;
3) orquo osn gnrnnfIn do IILro y Iono ojorcIcIo roquIoro In
IndIsonsnLIo fufoIn jurIsdIccIonnI, or nIIcncIon do In gnrnnfIn do
nccoso n In jusfIcIn quo consngrnn Ios nrfIcuIos 8 IncIso 1
2
y 25
IncIso 1.
3
II. LOS DERECHOS HUMANOS COMO ORDEN JURDICO
SUPRANACIONAL Y SUPRACONSTITUCIONAL
5. CorcIer Je nornoe juriJicoe operoIitoe Je loe nornoe ,
principioe eupronocionolee
So hn dIcho quo oI nIs hn docIdIdo sor fIoI n un rIncIIo LsIco
on nnforIn do dorochos hunnnos; oI do quo In conunIdnd Infornn-
cIonnI, n frnvos do Ios orgnnos jurIsdIccIonnIos crondos nI ofocfo os
oI rLIfro fInnI do su vIgoncIn y do sus vIoIncIonos, do nIII In fIrnn
doI Trnfndo y oI IrofocoIo quo roconoco In jurIsdIccIon oLIIgnforIn
do In Corfo do Snn Joso.
1
Conforno Ios nIsnos crIforIos InforrofnfIvos quo honos sIon-
ro sosfonIdo nrn In ConsfIfucIon nncIonnI cono ordon surono on
oI dorocho Inforno, osfuInnos cono hIofosIs o conjofurn LsIcn,
2
4.2
Todn orsonn fIono dorocho n sor oIdn, con Ins doLIdns gnrnnfIns y JenIro
Je un ploco roconoIle or un juoz o frILunnI conofonfo, IndoondIonfo o
InnrcInI....
4.3
Todn orsonn fIono dorocho n un rocurso soncIIIo y rIdo o n cunIquIor
ofro rocurso ofocfIvo nnfo Ios juocos o frILunnIos conofonfos, que lo onpore
conIro ocIoe que tiolen eue JerecIoe funJonenIolee reconociJoe por... lo
preeenIe Contenci6n.
5.1
!AIOSSI, I!A!O, Loe JerecIoe Iunonoe , lo poliIico Jel goIierno
nocionol, !..I., op. ciI., n" 2, . 4?.
5.2
In fnI sonfIdo IOIII!, IA!I, Lo l6gico Je lo inteeIigoci6n cienIifico,
Tocnos, MndrId, 19?3.
I!ICHOS H!MAOS III - 8
cono concofo fundnnfo
3
doI nuovo sIsfonn
4
u ordon jurIdIco
surnnncIonnI, In nIIcncIon on un grndo suorIor do Ins nIsnns
nufns InforrofnfIvns oInLorndns on oI Inno Inforno nrn In
ConsfIfucIon nncIonnI. In rInor Iugnr y sogn osfnnos vIondo, os
un dorocho n In voz oLjofIvo y conuIsIvo, os un dorocho quo oLIIgn
Ionnnonfo;
5
ns nn, os un ordon LIIco conn.
6
Inrn nIgunos no so frnfn do unn rInncIn onfro un dorocho
conunIfnrIo roonInonfo y un dorocho nncIonnI suLordInndo, sIno
In susfIfucIon doI dorocho nncIonnI or oI dorocho conunIfnrIo, on
Ios donInIos on quo In frnnsforoncIn do conofoncIns hn sIdo
oorndn: on osfos donInIos os, on Io sucosIvo, In rogIn doI dorocho
conunIfnrIo In quo so nIIcn.
?
Inrn ofros oxIsfo rInncIn;
8
cunIquIorn son oI cnso, Io cIorfo os quo oI cnrcfor jurIdIco,
oLIIgnforIo, InornfIvo, IncondIcIonndo, do osfo dorocho os InduLI-
fnLIo.
9
6. Loe eoncionee eupronocionolee e inIernoe por
incunplinienIo. Lo intoliJoci6n
An on Ios suuosfos on quo no oxIsfn unn snncIon unfunI y
osocIfIcn osfnLIocIdn on In ConvoncIon nrn oI cnso do IncunII-
nIonfo n sus nornns, oI frILunnI nncIonnI o InfornncIonnI fIonon
5.3
IIA!IS, J. I., Loe eieIenoe JognIicoe en el JerecIo oJninieIroIito,
Iuonos AIros, 1984, IundncIon do orocho AdnInIsfrnfIvo, s. 51 y 52: do
nodo fnI quo Ios oIononfos do oso conjunfo oLsorvon unn corroIncIon fnI quo
uodon sor dorIvndos or doduccIonos oscnIonndns dosdo un suorconcofo
fundnnfo. Ioro osfns doduccIonos no son do urn IogIcn fornnI sIno do IogIcn
conosIfIvn.
5.4
AICHO!!! y I!IYOI, 1nIroJucci6n o lo neIoJologio Je loe ciencioe
juriJicoe, Id. Asfron, Iuonos AIros, 19?5, cnIfuIo IV, s. 92 y 93, y cnIfuIo
V.
5.5
IISCATO!I, op. ciI., s. 340 y ss., , jurIsrudoncIn quo cIfn.
5.6
VASAI, IA!II, Loe Jineneionee inIernocionolee Je loe JerecIoe Iunonoe,
voI. III, SorLnI/!ISCO, InrcoIonn, 1984, . 8?3, frnnscrILIondo unn frnso doI
cnso AueIrio conIro 1Iolio.
5.?
IAO!AOI, cIfndo or M!OZ MACHAO, op .ciI., . 2?.
5.8
IISCATO!I, op. ciI., . 344.
5.9
IISCATO!I, op. ciI., . 340.
IA S!I!AACIOAIIA OII!ATIVA III - 9
sIonro cono oLIIgncIon nInInn In do intoliJor fodn ncfuncIon o
conorfnnIonfo osfnfnI o rIvndo quo so hnyn nnrfndo do fnIos
rocofos jurIdIcos. SI so frnfn do un conorfnnIonfo nnforInI,
corrosondor ordonnr In cosncIon doI nIsno.
1
Isn InvnIIdncIon o rIvncIon do ofocfos, quo odr sor consfIfu-
fIvn o docInrnfIvn sogn In grnvodnd do In InfrnccIon,
2
consfIfuyo
or cIorfo unn snncIon,
3
quo Infogrn oI concofo do nornn jurIdIcn
do In dIsosIcIon rosocfIvn, nn on unn osfrIcfn nroxInncIon
koIsonInnn.
?. Lo conJeno pecuniorio
Ioro, n nnyor nLundnnIonfo, no soIo oI frILunnI nncIonnI sIno
fnnLIon y nuy on osocInI oI InfornncIonnI do In ConvoncIon, osfn
oxrosnnonfo fncuIfndos, ndons do docInrnr In nnfIjurIcIdnd do In
conducfn y consocuonfononfo InvnIIdnrIn, fnnLIon nrn nIIcnr
snncIonos ocunInrIns on fnvor do In pereono fieico cuyos dorochos
fundnnonfnIos hnynn sIdo IosIonndos or ncfos, hochos u onIsIonos
do su nIs, on oI Inno Inforno.
1
AdvIorfnso quo hny on oIIo unn
nIIcnLIIIdnd dIrocfn cono osfndo nornnI doI dorocho
2
conunIfn-
rIo, quo no doondo nrn nndn doI dorocho nncIonnI.
Ior IogIcn dorIvncIon do In nIsnn ofosfnd, oI TrILunnI uodo
fnnLIon fIjnr oeIreinIee hnsfn fnnfo coso In conducfn IosIvn, y
6.1
Cono dIcon IIO!ITTI y IIIIO!IO, DerecIo onIienIol, Iducn, Iuonos AIros,
1985, s. 14 y 15.
6.2
Sogn Io dosnrroIInnos nrn oI dorocho nncIonnI on oI TroIoJo Je
DerecIo AJninieIroIito, fono 3, 1l ocIo oJninieIroIito, 4 od., I..A.,
Iuonos AIros, 1999, cnIfuIo XI.
6.3
Y ronfIrnnr or osn vIn oI cnrcfor jurIdIco do fnIos nornns, nrn quIonos
ndofnn In dofInIcIon koIsonInnn. osnrroIInnos oI unfo on In ronIsIon do In
nofn rocodonfo.
?.1
OLvInnonfo, os oI cIudndnno o hnLIfnnfo do su roIo nIs do nncInIonfo
o rosIdoncIn, oI quo rosuIfn IosIonndo on sus dorochos IndIvIdunIos or su roIo
goLIorno. Hny or oIIo nI nIsno fIono dorocho nncIonnI y eupronncIonnI
vIoIndo.
?.2
Inrn rocordnr Ins nInLrns do IISCATO!I, op. ciI., . 352, oxIIcnndo In
jurIsrudoncIn doI frILunnI ourooo.
I!ICHOS H!MAOS III - 10
ronrncIonos ojonIIfIcndorns cuyo oLjofo son cnsfIgnr In conducfn
dnnosn y rovonIr su roofIcIon n frnvos do un nonsnjo cInro nI
rosfo do In conunIdnd. Infro fnIos ronrncIonos uodo IncIuIrso In
uLIIcncIon do In sonfoncIn n cosfn doI Infrncfor nI ordon jurIdIco
surnnncIonnI.
Is do rocordnr, or Io dons, oI cnrcfor conuIsIvo doI dorocho
dorIvndo,
3
dondo cnLo sIn dudn roconocor n In jurIsrudoncIn
surnnncIonnI cono fuonfo do dorocho conunIfnrIo.
o fodns nnnorns, os cInrn In fondoncIn hncIn In dofInIcIon
rogrosIvn do Ios dorochos rofogIdos, In conofoncIn rogrosIvn
surnnncIonnI, In rogrosIvn oornfIvIdnd doI sIsfonn,
4
y oIIo
Inorfn oI nocosnrIo dosnrroIIo do In ofosfnd nnuInforIn y ronrn-
fIvn, ndons do InforrofnfIvn y rovonfIvn, do In jurIsrudoncIn
doI frILunnI.
8. Lo inperoIitiJoJ , euprenocio Je loe nornoe
eupronocionolee
Tnnfo In conccIon Infornn rovIsfn on oI sIsfonn jurIdIco nncIo-
nnI, cono In conccIon InfornncIonnI or In vIn jurIsdIccIonnI rovIs-
fn on oI frnfndo, son Ios nodIos or Ios cunIos Ios orgnnos jurIsdIc-
cIonnIos nncIonnIos y surnnncIonnIos doLorn hncor ofocfIvn fnI
InornfIvIdnd. oI nIsno nodo, In suronncIn doI ordon surnnn-
cIonnI or soLro oI ordon nncIonnI rooxIsfonfo no uodo sIno sor
suronncIn jurIdIcn, nornnfIvn, rovIsfn do fuorzn concfIvn, do
InornfIvIdnd. Isfnnos on sunn nnfo un nornnfIvIsno surnnn-
cIonnI.
1
o fIono sonfIdo rosoIvor oI sonofInIonfo n un ordon jurIdIco
surnnncIonnI, y n un frILunnI con conofoncIn fornnI nrn
nIIcnrIo y snncIonnr nI IncunIIdor, nrn Iuogo rofondor lo
?.3
IISCATO!I, op. ciI., . 343, y jurIsrudoncIn quo cIfn.
?.4
IIII, II!O Lo proIecci6n inIernocionol Je loe JerecIoe Iunonoe. Su
Deeorrollo progreeito, InsfIfufo InfornnorIcnno do orochos Hunnnos, y
CIvIfns, MndrId, 198?, cnIfuIos III y IV.
8.1
IIO!ITTI y IIIIO!IO, op. ciI., s. 14 y 15.
IA S!I!AACIOAIIA OII!ATIVA III - 11
eupueeIo euprenocio Jel orJen locol por eoIre el orJen in-
Iernocionol. Ior oIIo dIco Iord onnIng quo sIn dudn Ins corfos
nncIonnIos doLon soguIr Ios nIsnos rIncIIos quo Ins corfos
InfornncIonnIos, on In nIIcncIon do Ios frnfndos quo confIonon
nornns do dorocho Inforno.
2
Ingunn nornn nncIonnI o cnroncIn do oIIn uodo hoy on dIn sor
nrgunonfo vIIdo nrn docInrnrso oscInrocIdo y honroso nrfIdnrIo
do In oscInvIfud, In forfurn, oI nsosInnfo, oI gonocIdIo, In orsocucIon
rncInI, y nsI sucosIvnnonfo. Ior oIIo, fnnoco uodo jurIdIcnnon-
fo nrguIrso un dorocho Inforno, nsI son consfIfucIonnI,
3
nrn
jusfIfIcnr In IosIon do un dorocho surnnncIonnI on nnforIn do
cunIosquIorn ofrns gnrnnfIns, dorochos y IILorfndos LIIcns nInI-
nos do cndn IndIvIduo on su roIo nIs.
II rocIo do sor nrfo do In conunIdnd cIvIIIzndn os roconocor oI
rosofo n sus nInInns nornns do convIvoncIn y conorfnnIonfo
or Io nonos on oI Inno inIerno. Aei cono unn orsonn do vIdn
dIsIndn no os ndnIfIdn on socIodnd, nsI fnnLIon oI nIs doLo
nrondor n vIvIr on In nusforIdnd y nufo-confroI doI ornnnonfo y
dInrIo rosofo n fnIos dorochos, nsunIondo n frnvos do sus cIudndn-
nos y fodos sus odoros oI crIforIo do rochnznr unn hIofofIcnnonfo
vIIdn vIoIncIon o dosconocInIonfo Inforno do Ios dorochos IndIvI-
dunIos rovIsfos on In ConvoncIon.
Ior Io oxuosfo, dndo quo oI nIs hn osfnLIocIdo on fornn oxrosn
su sonofInIonfo n In jurIsdIccIon do un frILunnI InfornncIonnI do
jusfIcIn, con conofoncIn nrn dIcfnr sonfoncIns on confrn doI
Isfndo nrgonfIno on cnso do dosconocInIonfo or osfo do Ins
gnrnnfIns IndIvIdunIos nInInns do sus roIos hnLIfnnfos, Io
nonos quo so uodo docIr, on unn orsocfIvn foIooIogIcn y do
rnzonnLIo fufuro, os quo fononos nIII un vordndoro dorocho surn-
nncIonnI, con fodns Ins cnrncforIsfIcns roIns do un ordon jurIdIco
surono.
8.2
IO! IIO, TIe Diecipline of Lou, Iufforvorfhs, Iondros, 19?9, . 18.
8.3
Iso sor, or suuosfo, oI soudo nrgunonfo o In fnIsn oxcusn, uos
nIngunn nornn consfIfucIonnI so hnIIn on ugnn con In ConvoncIon y nIngn
confIIcfo os osILIo nrn oI Inforrofo LIon InsIrndo. II unfo osf cInro or
Io dons on Ios IncIsos o), I) y c) doI nrfIcuIo 29 do In ConvoncIon.
I!ICHOS H!MAOS III - 12
ConcIuInos uos quo Ins cnrncforIsfIcns do In ConsfIfucIon cono
ordon jurIdIco surono on oI dorocho Inforno,
4
son nIIcnLIos on un
fodo n Ins nornns do In ConvoncIon on cunnfo ordon jurIdIco
surono surnnncIonnI. o dudnnos quo nuchos Inforrofos so
rosIsfIrn n consIdornrIo dorocho eupronocionol , euprocone-
IiIucionol sIn orjuIcIo do Ios quo yn so nIognn n consIdornrIo
sIquIorn JerecIo inIerno, o JerecIo n socns.
TnnLIon osfn, or Io dons, Ios quo hnn nogndo n uIfrnnzn n
In nIsnn ConsfIfucIon cono dorocho,
5
y no fnIfnron nI fnIfnn
sIquIorn Ios quo do IgunI nodo rnzonnn con Ins Ioyos, roconIznndo
su InoxIgILIIIdnd on nusoncIn do rogInnonfncIon ndnInIsfrnfIvn.
Ioro son osfns conjofurns fnIsns doI onsnnIonfo hunnno, quo
no uodon onforocor oI rnzonnnIonfo cIonfIfIco y oIIfIco doI
jurIsfn confonornoo quo Lusquo rncIonnInonfo Inforrofnr oI
nojor ordon jurIdIco con oI cunI nsogurnr In nz, In jusfIcIn, oI
ordon, on su nIs. II cnnIno doI fufuro osf cInrnnonfo sonnIndo:
or oncInn do Ins vncIIncIonos, confrndIccIonos y hnsfn nogncIonos
fornnIos quo osfo nuovo ordon jurIdIco surnnncIonnI fongn quo
sufrIr, oIIns no doLIornn odor cnnLInr oI curso susfnncInI do In
hIsforIn doI nundo, n nonos quo fnnLIon on osfo rofIrnnos, cono
nIs, no soguIr oI sIgno do Ios fIonos.
II rocoso do ovoIucIon ouroon on nnforIn do dorochos hunn-
nos, quo consngrn In vIgoncIn do un ordon jurIdIco surnnncIonnI
on nquoI cnso, In ConvoncIon ouroon y oI rosfo doI dorocho
conunIfnrIo, nnrcn oI dorroforo on fornn or dons sInIo y
oLvInnonfo nIIcnLIo or nnnIogIn do nofodo InforrofnfIvo.
8.4
TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito, op. ciI., fono 1, cnIfuIos VI y VII.
8.5
Croonos hnLor roLndo oI orror do fnIos concocIonos n nrfIr do In I
odIcIon do nuosfrn 1nIroJucci6n ol JerecIo oJninieIroIito, Id. Iorrof,
Iuonos AIros, 1962, quo roIfornnos on oI TroIoJo, f. 1, op. ciI., cn. V;
osfInnnos nhorn oorfuno fornuInr In suLsIguIonfo hIofosIs quo osfnnos
dosnrroIInndo on oI foxfo.
9.1
IISSI, MA!C-A!I, 1l TriIunol 1uropeo Je loe DerecIoe Hunonoe,
CIvIfns, MndrId, 1985, s. 90 y 91.
IA S!I!AACIOAIIA OII!ATIVA III - 13
9. 1nIerpreIoci6n exIeneito Je loe JerecIoe Iunonoe
Ior Io dons, convIono soguIr In orIonfncIon doI TrILunnI do
IsfrnsLurgo, quo no so nuosfrn nrfIdnrIo, on conjunfo, do unn
Iocfurn oxogofIcn, fInornfn o osfrochn do Ins cIusuIns quo onun-
cInn Ios dorochos y IILorfndos gnrnnfIzndos. In osfo sonfIdo, hnco
consfnr oI cnrcfor urnnonfo IndIcnfIvo do In IIsfn do Ios doro-
chos.
1
10. Loe principioe juriJicoe inJeIerninoJoe
10.1. CorocIericoci6n
o soIo cnLo nIIcnr on fornn dIrocfn o InnodInfn Ios dorochos
fnxnfIvnnonfo onunorndos, sIno nIgunos no onunorndos y Ios
juIcIos do vnIor y rIncIIos jurIdIcos do In ConvoncIon. Ior nuosfrn
nrfo, yn sosfuvInos oI cnrcfor coneIiIucionol do cIorfos rIncI-
Ios jurIdIcos,
1
crIforIo hoy on dIn Lnsfnnfo dIfundIdo: corrosondo
fnnLIon InnfonrIo n nIvoI doI nuovo ordon jurIdIco surnnncIonnI.
Is conocIdo oI concofo do rIncIIos jurIdIcos IndofornInndos,
2
son on roIncIonos onfro nrfIcuInros (nLuso doI dorocho, Luonn fo,
IosIon), o cono IInIfos nI Isfndo fronfo n Ios IndIvIduos: dosvIncIon
y oxcoso do odor, nrLIfrnrIodnd o rnzonnLIIIdnd, ofc., y soIo so frnfn
do vIsunIIznrIo nquI on In dofInIcIon nnIIn do In osforn do dorochos
IndIvIdunIos.
10.1
1nIroJucci6n ol JerecIo oJninieIroIito, Id. Iorrof Iuonos AIros, 1962,
s. 52 y ss. Io honos nnnfonIdo on nuosfro TroIoJo Je JerecIo oJninieIro-
Iito, f. 1, Iuonos AIros, 1998, cn. VI, n4 y ss., s. 29 n 56; cn. VII, n 18.3,
. ?0, Teorio generol Jel JerecIo oJninieIroIito, MndrId, 1984, s. 160 y ss.
y oLrns uIforIoros.
10.2
SIZ MO!IO, II!AO, ConcepIoe juriJicoe, inIerpreIoci6n , Jiecrecio-
noliJoJ oJninieIroIito, CIvIfns, MndrId, 19?6, cn. IX.
I!ICHOS H!MAOS III - 14
10.2. Lo goronIio Je lo roconoIiliJoJ
Isfo rIncIIo, nIIcnLIo nI IogIsIndor,
3
ndnInIsfrndor
4
y juoz,
5
so Incororn n nuosfro dorocho cono gnrnnfIn do rnzonnLIIIdnd, or
vIn doI dorocho norfonnorIcnno, cono nrfo doI doLIdo rocoso on
sonfIdo susfnnfIvo,
6
y os oI nIsno quo on oI dorocho IngIos so
IncIuyo donfro do In jusfIcIn nnfurnI;
?
fnnLIon hn IIogndo nI dorocho
frnncos
8
y LoIgn,
9
onfro ofros.
In gnrnnfIn do rnzonnLIIIdnd, quo hnsfn nhorn fonIn rnngo
consfIfucIonnI, nsn n fonorIo fnnLIon surnconsfIfucIonnI o su-
rnnncIonnI. IIIn no soInnonfo osf rosonfo cono gnrnnfIn In-
nonInndn on Ios nrfIcuIos 8 IncIso 1 y 25 IncIso 1 do In
ConvoncIon, sIno quo fnnLIon osf oxIIcIfnnonfo confonIndn
cono oxcIusIon do nrLIfrnrIodnd o gnrnnfIn do rnzonnLIIIdnd on Ios
nrfIcuIos 4 IncIso 1, ? IncIsos 3 y 5, 11" IncIso 2, 13 IncIso 3
(nLuso), 20 IncIso 3.
10.3
IIA!IS, J!A I!ACISCO, IoconoIiliJoJ Je loe le,ee. 1l JeIiJo proceeo
cono goronIio, innoninoJo en lo ConeIiIuci6n ArgenIino, 2 od., Asfron,
Iuonos AIros, 19?0. Connrnr IAIIIA, op. ciI., s. ?1 n 80.
10.4
IIA!IS, IoconoIiliJoJ Je loe le,ee, op. ciI., . 10?; PoJer Jiecrecionol
oJninieIroIito, Iuonos AIros, 1958, s. 155 y ss.
10.5
CA!!I, Iecureo exIroorJinorio por eenIencio orIiIrorio, Iuonos AIros,
196?; SAO!IS, Iecureo exIroorJinorio, Iuonos AIros, onInn, 1984.
10.6
Inrn unn oxIIcncIon on oso dorocho on connrncIon nI dorocho frnncos,
vor SCHWA!Z, II!A!, IrencI AJninieIroIite Lou onJ IIe Connon-Lou
WorlJ, ov York !nIvorsIfy Iross, uovn York, 1954, s. 211 y ss.
10.?
WAI, H. W. !., AJninieIroIite Lou, 5 odIcIon, CInrondon Iross,
Oxford, 1982, . 414
10.8
I IA C!!Z II!!I!, J!A, Uno oproxinoci6n ol conIrol Je propor-
cionoliJoJ Jel Coneejo Je 1eIoJo froncee. el Iolonce coeIee-Ieneficioe en loe
Jeclorocionee Je uIiliJoJ pIlico Je lo oxroIncIon forzosn, !IA, n 45,
MndrId, 1985, s. ?1 y s.; I!AIIAT, O!Y, Le principe Je proporIionnoliIe,
MoInngos WnIIno, InrIs, 19?4, s. 29? y ss.
10.9
II!IIMA, CHAM, Le roieonnoIle eI le JeroieonnoIle en DroiI. Au-Jelo
Ju poeiIitiene juriJique, I.O..J., InrIs, 1984.
IA S!I!AACIOAIIA OII!ATIVA III - 15
10.3. OIroe principioe juriJicoe eupronocionolee
Ofrns nornns y rIncIIos jurIdIcos do In ConvoncIon son In no
dIscrInInncIon,
10
roscrIcIon doI odIo y In orsocucIon,
11
rofoc-
cIon do In vIdn, InfogrIdnd y snIud hunnnns fronfo n In confnnInn-
cIon doI nodIo nnLIonfo,
12
dIgnIdnd do In orsonn hunnnn,
13
fufoIn
do In rIvncIdnd,
14
rosofo n Ins frndIcIonos y cosfunLros,
15
dorocho
n In foIornncIn y nI IurnIIsno,
16
dorocho n In nrfIcIncIon,
1?
ofc.
IIIos so von roforzndos on su nIIcncIon concrofn or oI rIncIIo
doI doLIdo rocoso IognI fnnfo on sonfIdo ndjofIvo (dorocho n sor oIdo)
cono susfnnfIvo (gnrnnfIn do rnzonnLIIIdnd), do rovIo nIvoI cons-
fIfucIonnI y hoy on dIn, cono yn dIjInos, do rnngo fnnLIon
surnnncIonnI.
10.10
Arf. 1, IncIso 1; nrf. 249. A su voz, oI docrofo-Ioy ?.?22 nroLo In
ConvoncIon InfornncIonnI soLro oIInInncIon do fodns Ins fornns do dIscrInI-
nncIon rncInI y rovInnonfo oI n 1?.6?? hIzo Io roIo con oI convonIo 111
do In OIT roforIdo n In dIscrInInncIon on oI onIoo.
10.11
Arf. 13, IncIso 50 on IgunI sonfIdo oI nrfIcuIo 4 do In ConvoncIon
noncIonndn on In nofn rocodonfo.
10.12
Arfs. 4 y 5. Su nIIcncIon on osfo confoxfo os oxIIcndn or IIO!ITTI,
I!A!O, y IIIIO!IO, IO I!IS, DerecIo onIienIol, od. I!CA, Iuonos AIros,
1985, . 15.
10.13
Arf. 11, IncIso 1 in fine.
10.14
Arf. 11, IncIso 2.
10.15
Iuodo consfruIrsoIo n nrfIr doI nrf. 12 (consorvnr, rofosnr y dIvuIgnr
su roIIgIon y crooncIns); 8 Inc. 2, n. o (sor nsIsfIdo or frnducfor o Inforrofo,
or Io fnnfo usnr su roIo IdIonn), 20 (nnnfonor In nncIonnIIdnd), 22 IncIsos
6 n 8 (fufoIn doI oxfrnnjoro on sus conJicionee Je Iol, , rIncIIo consIguIonfo
do foIornncIn y IurnIIsno), n conIrorio eeneu, do In rohILIcIon do fodn fornn
do nonoscnLo ofnIco o rncInI quo surgo doI nrf. 1.
10.16
Quo, or cIorfo, os nofn frndIcIonnI do fodo rogInon quo so rofondn
donocrfIco: VAOSSI, JO!OI !IIAIO, 1l eeIoJo Je JerecIo en el coneIiIuciono-
lieno eociol, IudoLn, Iuonos AIros, 1982, s. 36? y ss.
10.1?
Arf. 23, IncIso o). uosfro IILro ProIlenoe Jel conIrol Je lo oJ-
ninieIroci6n pIlico en Anerico LoIino, CIvIfns, MndrId, 1981, cnIfuIo I;
PorIicipoIion in LoIin Anerico, uovn York, 1982; nuosfro nrfIcuIo on In
!ovIsfn InfornncIonnI do CIoncIns AdnInIsfrnfIvns, IrusoIns, 1981, voIunon
XIVII, 1981, n" 2, s. 126 n 132.
I!ICHOS H!MAOS III - 16
10.4. Aplicoci6n JirecIo. GoronIioe o JerecIoe no enuneroJoe
TnIos rIncIIos uodon Invocnrso nrn In nIIcncIon dIrocfn do
In convoncIon y ufIIIznrso cono guIn InforrofnfIvn on In soIucIon
do cnsos on nnrIoncIn no fnxnfIvnnonfo rosuoIfos or nornns do
rnngo InforIor.
o IgunI nodo quo on In ConsfIfucIon Ios nrfIcuIos 19 y 33 fufoInn
Ios dorochos no onunorndos, nsI fnnLIon fnIos rIncIIos jurIdIcos
do In ConvoncIon gonornn IgunIos dorochos no onunorndos n nIvoI
surnnncIonnI cono or Io dons Io osfnfuyo oxrosnnonfo oI
nrfIcuIo 29 IncIso 3 do In ConvoncIon.
18
In oI cnIfuIo orfInonfo voIvonos soLro oI unfo nrn ojonII-
fIcnrIo on Io nfonIonfo n In snIud y nodIo nnLIonfo, oro odonos
ndoInnfnr nquI quo so roduco unn InvorsIon nornnfIvn: on Iugnr
do sonfnr cono nornn quo uodo dnnnrso In snIud njonn cunndo un
foxfo IognI no Io rohILo, oI rIncIIo nsn n sor quo no uodo
dnnnrso In snIud do Ios dons nI oI nodIo nnLIonfo sIno con
osocIfIco y oxroso susfonfo IognI, sufIcIonfo y rnzonnLIo. Isfo
rnzonnnIonfo, quo dosnrroIInnos n confInuncIon, sIrvo n forIiori
nrn ofros fonns on Ios cunIos fnIfn Ioy Insfrunonfndorn oro
nIcnnzn y soLrn con oI rIncIIo jurIdIco surnnncIonnI y In
voIunfnd judIcInI do fufoInrIo on Ios cnsos ocurronfos.
11. AocinienIo Iso juro Je norno inIerno folIonIe. Loe
JerecIoe , JeIeree inpliciIoe
Cono InovIfnLIo consocuoncIn do In nIIcncIon dIrocfn do In
ConvoncIon, do In oxIsfoncIn on oIIn do unn gnrnnfIn susfnnfIvn do
rnzonnLIIIdnd, do In dorogncIon ipeo jure do Ins nornns Infornns
10.18
IgunI InforrofncIon oxfonsIvn do Ios dorochos on In convoncIon
ouroon, cuyo TrILunnI hn sonnIndo oI cnrcfor urnnonfo IndIcnfIvo do In
IIsfn do dorochos: IISSI, MA!C-A!I, 1l TriIunol 1uropeo Je loe DerecIoe
Hunonoe, CIvIfns, MndrId, 1985, s. 90 y 91.
IA S!I!AACIOAIIA OII!ATIVA III - 1?
quo so Io ousIoron, do In oLIIgncIon do Ios juocos do nrLIfrnr Ios
nodIos jurIsdIccIonnIos nrn In ofocfIvn fufoIn do Ios dorochos, do In
surnnncIonnIIdnd do sus nornns y rIncIIos jurIdIcos, so sIguo
InovIfnLIononfo quo no uodo nrguIrso In nocosIdnd do osornr In
snncIon do nIgunn nornn Infornn rogInnonfnrIn nrn rocodor n
In InoquIvocn nIIcncIon gnrnnfIzndorn do In ConvoncIon.
In nIgunos cnsos uodo fnI voz Infonfnrso unn nrgunonfncIon
dognfIcn, on oI sonfIdo do nosfrnr In suuosfn InoxIsfoncIn do
nornn oxrosn on dofornInndo sonfIdo. TnnLIon uodo, n In
Invorsn, nrgunonfnrso cono dIvorsns nornns do In ConvoncIon
consngrnn on fornn InoquIvocn dofornInndos dorochos y hncon
Incongruonfo o IIogIco nLsfonorso do fufoInrIos n In osorn do In
nornn rogInnonfnrIn do dorocho Inforno. Voronos osfo nsocfo,
on oI cnIfuIo sIguIonfo, n In Iuz doI dorocho n In snIud y nI nodIo
nnLIonfo.
III. INCIDENCIA DE LA JURISPRUDENCIA DE LA CORTE
INTERAMERICANA Y DE LAS RECOMENDACIONES DE LA
COMISION EN EL DERECHO INTERNO
AIIIA IOIAO
1. 1equeno ocIuol Je lo euprenocio coneIiIucionol.
!no do Ios fonns frnscondonfos do In rofornn consfIfucIonnI do
1994 hn sIdo In nodIfIcncIon doI osquonn do suronncIn consfIfu-
cIonnI frndIcIonnI, nI roducIr Ios nrgonos InforrofnfIvos quo
ornIfIoron n nuosfrn Corfo Suronn nnnfonorso hnsfn no hnco
nucho njonn nI dorocho LIIco confonornoo, nI consIdornr
suLsIsfonfo In roIncIon doI dorocho Inforno rosocfo doI dorocho
InfornncIonnI.
SI LIon rosuIfn nornnfIvn y nxIoIogIcnnonfo InncofnLIo quo un
Isfndo so conronofn InfornncIonnInonfo rnfIfIcnndo un frnfndo
nrn Iuogo sujofnr su ojocuforIodnd o InforrofncIon n crIforIos do
suLsIdInrIodnd, In oxorIoncIn jurIsrudoncInI nrgonfInn so dosIIzo
I!ICHOS H!MAOS III - 18
or oso cnrrII hnsfn oco nnfos do In rofornn,
1
do nnnorn quo In
IncororncIon doI nrf. ?5 IncIso 22 on In ConsfIfucIon ncIonnI no
soIo dosojo dudns rosocfo doI ordon doI roIncIon onfro Ios frnfndos
y Ins Ioyos, sIno quo oIovo oxrosnnonfo nIgunos do oIIos n su nIsno
rnngo.
In su consocuoncIn, In InfoIIgoncIn ncordndn n Ios dIvorsos
nsocfos do In suronncIn y osocInInonfo oI confroI do consfIfucIo-
nnIIdnd rosonfnn on In ncfunIIdnd cnnLIos sIgnIfIcnfIvos.
A su voz oI roconocInIonfo quo hn ofocfundo In Corfo n In
oLIIgnforIodnd do In jurIsrudoncIn quo dorIvn do Ins sonfoncIns y
oInIonos consuIfIvns do In Corfo InfornnorIcnnn do orochos
Hunnnos o IncIuso do Ins roconondncIonos o Infornos do In
ConIsIon InfornnorIcnnn; nuosfrn unn vIsIon Lnsfnnfo nroxInn-
dn doI novodoso nnornnn do In rofornn on oI fonn do In roIncIon
nornnfIvn.
2. Algunoe proIlenoe inIerpreIoIitoe
In rodnccIon doI nrf. ?5 IncIso 22 do In C nroco sufIcIonfonon-
fo oxIIcIfn, sIn onLnrgo su InforrofncIon rovocn nIgunns dIfIcuI-
fndos dorIvndns do In IncIdoncIn on oI rnzonnnIonfo doI Inforrofo
do su orsonnI nodo do roconocor In roIncIon onfro regloe y
principioe.
1
!n ojonIo odrIn sor In reglo do In suronncIn do Ios frnfndos
rosocfo do Ins Ioyos, quo sIondo oxrosn on oI foxfo consfIfucIonnI,
ndnIfo In osILIIIdnd do su osforgncIon nnfo In cnIIfIcncIon do
progronoIiciJoJ quo udIoro oforgnrIo oI Inforrofo on oI cnso
1.1
1lnelJjion Miguel A. c/ SofoticI GerorJo , oIroe, CSJ, ?/?/92, II,
1992-C, 543.
2.1
Connrnr AIIXI, quIon Innfon unn InsosInynLIo sonrncIon onfro
rogIns y rIncIIos, quo rosIdo on quo Ios rIncIIos son fnnLIon nornns oro
quo ordonnn hncor nIgo on roIncIon con Ins osILIIIdndos jurIdIcns y fcfIcns,
on fnnfo quo Ins rogIns son nornns quo oxIgon un cunIInIonfo Iono, do
nnnorn quo uodon sor soIo o cunIIdns o IncunIIdns: AIIXI, !OII!T, SieIeno
juriJico, principioe juriJicoe , roc6n procIico, Cundornos do IIIosofIn doI
orocho, oxn 5/88, AIIcnnfo, s.139 y ss.
IA S!I!AACIOAIIA OII!ATIVA III - 19
concrofo. IIIo cono rosuIfndo do In oscIsIon onfro In cIfndn reglo y
oI principio quo In susfonfn, quo sorIn on osfo unfo In oLIIgncIon
doI osfndo do cunIIr oI frnfndo quo hn suscrIfo.
2
AsInIsno,
doLIondoso Inonor In Luonn fo on In fnron do InforrofncIon y
nIIcncIon do Ios frnfndos, oI osfuorzo or preeunir su oornfIvIdnd
no nroco dosnodIdo.
3
II roLIonn rosonfn nnyor conIojIdnd cunndo so nIIcn n Ios
frnfndos soLro dorochos hunnnos n Ios quo so oforgn jerorquio
coneIiIucionol. Is IndudnLIo quo oI consfIfuyonfo hn rofondIdo
coIocnr n Ios onco Insfrunonfos InfornncIonnIos n quo nIudo oI
IncIso 22 doI nrf. ?5 on IdonfIco nIvoI con In ConsfIfucIon. Ins
roforoncIns n In conplenenIorieJoJ y no Jerogoci6n do Ins
nornns consfIfucIonnIos rooxIsfonfos nfInnznn oI sonfIdo do In
roforIdn jerorquicoci6n.
4
SIn onLnrgo, nIgunos onfIondon quo In no Jerogoci6n nnnfIo-
no nIgn fIo do suorIorIdnd nrn Ios nrfIcuIos quo yn InfogrnLnn
In ConsfIfucIon, fosIs quo n nuosfro onfondor dosconoco oI nIco
sonfIdo con quo doLo Inforrofnrso do Luonn fo In rofornn Infrodu-
cIdn on oI nrf. ?5.
Ios nsocfos nnfos nIudIdos nuosfrnn orquo so Inono Infor-
rofnr on rInor fornIno In roIn ConsfIfucIon nrn Iuogo
nfrILuIr un sIgnIfIcndo nI dorocho InfrnconsfIfucIonnI n nrfIr doI
rosuIfndo doI rInor rocoso.
5
IrocIsnnonfo on oso unfo os dondo
In oLIIgnforIodnd do In InforrofncIon doI dorocho InfornncIonnI do
Ios dorochos hunnnos ronIIzndn rovInnonfo or Ios orgnnIsnos
2.2
Conforno oI nrf. 2? do In ConvoncIon do VIonn:...uno porIe no poJr
intocor loe Jiepoeicionee Je eu JerecIo inIerno cono jueIificoci6n Jel
incunplinienIo Je un IroIoJo
2.3
HYIS, I!ISA MA!A, Lo operoIitiJoJ Je loe JerecIoe reconociJoe en lo
CADH, on IetieIo Je DerecIo PIlico, n 2, . 89, IundncIon do orocho
AdnInIsfrnfIvo, 1986.
2.4
IIA!T CAMIOS, OI!M, Monuol Je lo ConeIiIuci6n IefornoJo, f.1, .346,
IdInr, 1996.
2.5
IIA!T CAMIOS, op. ciI., f.1, .312; VIOO, !OOIIO I., 1nIerpreIoci6n coneIi-
Iucionol, . 83 y ss., ALoIodo Iorrof, 1993.
I!ICHOS H!MAOS III - 20
InfornncIonnIos Incororn un oIononfo nuovo nI rocoso do fornn-
cIon do In docIsIon judIcInI, nnIInndo su fuonfo nnforInI.
6
3. OIligoIorieJoJ Je loe Jecieionee Je lo CorIe 1nIeronericono
Je DH eegn eu propio juriepruJencio.
In docfrInn nnyorIfnrIn on nnforIn do dorocho InfornncIonnI
LIIco os coIncIdonfo on nognr n In jurIsrudoncIn oI cnrcfor do
fuonfo do dorocho InfornncIonnI, rosorvnndo osn condIcIon oxcIusI-
vnnonfo n Ios frnfndos, In cosfunLro y Ios rIncIIos gonornIos do
dorocho. o oLsfnnfo so uodo ndvorfIr unn InorfnncIn crocIonfo
do su IncIdoncIn on In InforrofncIon do Ins nornns.
SIn dosconocor quo In jurIsrudoncIn os un nodIo nuxIIInr nrn
dosonfrnnnr oI sIgnIfIcndo do Ins nornns do dorocho InfornncIonnI,
hn sIdo In roIn Corfo InfornnorIcnnn quIon fuo orfIInndo con sus
fnIIos y oInIonos consuIfIvns In InorfnncIn do osos ronuncIn-
nIonfos nrn Ios Isfndos quo hnn ncofndo oxrosnnonfo su
conofoncIn. Ior oIIo ncfunInonfo odrIn ndnIfIrso In oxIsfoncIn
do un ueue fori do IndIscufILIo vnIor. Inrn Ios frILunnIos do Ios
nIsos InvoIucrndos on oI sIsfonn do rofoccIon surnnncIonnI do
Ios dorochos hunnnos, so hnn consfIfuIdo or oso nodIo unn sorIo
do nufns quo nnIInn consIdornLIononfo Ios nrnofros do
InforrofncIon do Ios frnfndos soLro dorochos hunnnos.
1
AIgunns dIforoncIns doLon nnrcnrso rosocfo do In oLIIgnforIo-
dnd do Ios ronuncInnIonfos do In Corfo InfornnorIcnnn sogn so
frnfo do sonfoncIns o do oInIonos consuIfIvns.
Ins sonfoncIns, quo rorosonfnn In docIsIon doI TrILunnI on
cnsos osocIfIcos on Ios quo so hnn donuncIndo vIoIncIonos do
2.6
SoLro Ins dIfIcuIfndos quo rosonfn roconocor In fuonfo nnforInI do In
docIsIon judIcInI uodo vorso I!IITO SACHIS, I!IS, 1Jeologio e 1nIerpreIoci6n
JuriJico, . 54 y ss., Tocnos, 198?.
3.1
II dosnrroIIo do In InfIuoncIn quo nuInfInnnonfo ndquIoro In jurIsru-
doncIn do Ios frILunnIos InfornncIonnIos on Ios ronuncInnIonfos doI Ios
frILunnIos nncIonnIos uodo vorso on T!AVIISO, J!A ATOIO, Lo juriepruJencio
en el JerecIo inIernocionol, II, 199?-, 934.
IA S!I!AACIOAIIA OII!ATIVA III - 21
dorochos hunnnos consfIfuyon jurIsrudoncIn oLIIgnforIn y vIncu-
Innfo nrn Ios frILunnIos Infornos.
In oLIIgnforIodnd do Ios fnIIos dIcfndos or In Corfo InfornnorI-
cnnn fIono fundnnonfo nornnfIvo on In jornrquIn consfIfucIonnI do
In ConvoncIon AnorIcnnn soLro orochos Hunnnos. AI ncfunr osfo
TrILunnI cono orgnno do confroI doI Incfo fIono conofoncIn nrn
conocor on cunIquIor cnso roInfIvo n In nIIcncIon o InforrofncIon
doI nIsno (nrf. 62) sIondo sus sonfoncIns dofInIfIvns o InnoInLIos
y onconfrndoso Ios Isfndos oLIIgndos n cunIIrIns (nrfs. 6? y 68
CAH).
!osocfo do Ins oInIonos consuIfIvns, quo InIIcnn unn funcIon
do coInLorncIon con Ios Infogrnnfos doI sIsfonn InfornnorIcnno on
oI cunIInIonfo do sus oLIIgncIonos roInfIvns n In rofoccIon do Ios
dorochos hunnnos, In roIn Corfo hn onfondIdo quo no Iienen el
nieno efecIo tinculonIe que ee reconoce poro eue eenIencioe en
noIerio conIencioeo.
2
SIn onLnrgo oI dosnrroIIo osforIor do In funcIon consuIfIvn quo
hn roducIdo hnsfn hoy quInco oInIonos soLro dIvorsos nsocfos
roIncIonndos fnnfo con In InforrofncIon do Ios Insfrunonfos
InfornncIonnIos do dorochos hunnnos cono doI dorocho Inforno do
Ios nIsos consuIfnnfos; nuosfrnn oI dosnrroIIo do confonIdos quo
hnn Ido consfruyondo oI nnrco InforrofnfIvo nrfIcuInr doI sIsfo-
nn InfornnorIcnno.
In In OC-3/83 so dIjo quo el proceeo coneulIito eeI JeeIinoJo
o o,uJor o loe 1eIoJoe , Orgonoe o cunplir , oplicor loe
IroIoJoe... ein eoneIerloe ol fornolieno , ol eieIeno Je eoncionee
que corocIericon el proceeo conIencioeo, oro In ovoIucIon on
cunnfo n In InorfnncIn do osos ronuncInnIonfos nrn oI funcIo-
nnnIonfo ofocfIvo doI sIsfonn so ndvIorfo on In OC-14/94 doI 9/12/
94, cunndo In Corfo nfIrnn quo os su funcIon ... eniIir inIerpreIo-
cionee que conIriIu,on o forIolecer el eieIeno Je proIecci6n Je loe
JerecIoe Iunonoe... (rr. 23).
3.2
OInIon consuIfIvn OC-1/82, Ofros Trnfndos, CIH 24/9/92, consIdornn-
do 51.
I!ICHOS H!MAOS III - 22
In In OC-15/9? (14/11/9?) oI TrILunnI osfIno quo ...on cuonJo
lo opini6n coneulIito no Iiene el corcIer tinculonIe Je uno
eenIencio en un coeo conIencioeo, Iiene en conIio efecIoe juriJicoe
innegoIlee (rr. 26). Ioro os n frnvos doI vofo concurronfo doI
Juoz A.A.CACAO T!IAI dondo so ndvIorfo con nnyor rocIsIon
In frnscondoncIn quo osoon Ins oInIonos consuIfIvns nrn In
roIn Corfo on In ncfunIIdnd. II nngIsfrndo crIfIcn oI rnzonnnIon-
fo rovIo do In ConIsIon rosocfo do In conofoncIn doI TrILunnI
nrn docIdIr In onIsIon do unn OInIon ConsuIfIvn, dIcIondo quo ...
eu rocononienIo (Je lo Coniei6n) retelo uno tiei6n Je... lo funci6n
coneulIito inIernocionol propio Je oIro epoco , Je nu, Jificil
eueIenIoci6n en nueeIroe Jioe. In cunnfo n In fInnIIdnd quo so
orsIguo con oI rocodInIonfo consuIfIvo oxrosn quo consIsfo on
... oIIener uno inIerpreIoci6n... que fociliIe , perfeccione lo
oplicoci6n (do In CAH y do ofros frnfndos, conforno In OC-1/82).
SoguIdnnonfo oI vofo rosnIfn quo oI rocodInIonfo ncfn on
LonofIcIo do fodos Ios Isfndos Inrfos y do Ios orgnnos doI sIsfonn do
rofoccIon y quo so InsIrn on vnIoros conunos suorIoros.
Is docIr quo sI LIon oI oLjofIvo do Ins oInIonos do In Corfo
vorfIdns n frnvos doI ojorcIcIo do su conofoncIn consuIfIvn os
coloIoror on In fnron do InforrofncIon nrn nfInnznr In nIIcncIon
unIforno do Ios docunonfos InfornncIonnIos; dIcho nocnnIsno so
vn forfnIocIondo nuInfInnnonfo.
uosfrn Corfo Suronn hn nvnnzndo ns quo oI roIo frILunnI
InfornnorIcnno on cunnfo n In oLIIgnforIodnd do In jurIsrudoncIn
onnnndn do Ins oInIonos consuIfIvns, nI consIdornr quo In Infor-
rofncIon quo surgo do fnIos ronuncInnIonfos so consfIfuyo on
oLIIgnforIn nrn nuosfros frILunnIos. Is nsI cono on GirolJi nI
consIdornr In rosonsnLIIIdnd on quo IncurrIrIn In ncIon on cnso
do Ignornr Io rosuoIfo or In Corfo InfornnorIcnnn, Infogro on oI
concofo do juriepruJencio n Ios fnIIos y Ins oInIonos consuIfIvns.
3
3.3
GirolJi, Horocio D. , oIro, II, 1995-, 463.
IA S!I!AACIOAIIA OII!ATIVA III - 23
4. Lo Coniei6n 1nIeronericono Je DH , lo oIligoIorieJoJ Je
eue pronuncionienIoe
Inrn In Corfo InfornnorIcnnn Ins roconondncIonos n quo nIudo
In ConvoncIon AnorIcnnn no consfIfuyon docIsIonos jurIsrudon-
cInIos do cnrcfor oLIIgnforIo do nnnorn quo su IncunIInIonfo, on
rIncIIo no gonornrIn rosonsnLIIIdnd doI Isfndo.
1
SIn onLnrgo do
In roIn rodnccIon do In ConvoncIon y su InforrofncIon n frnvos
do Ins OInIonos ConsuIfIvns, surgon vnrIos nsocfos quo norocon
consIdornrso y do Ios cunIos dorIvnn osocInIos consocuoncIns
rosocfo do In oLIIgnforIodnd do sus ronuncInnIonfos.
In ConvoncIon cunndo so rofIoro n In fornn quo ndquIoron Ins
docIsIonos do In ConIsIon InfornnorIcnnn, onIon Ios fornInos
infornee (nrfs. 41 c) y g), 49, 50.1.2.3 y 51.1.2.3) propoeicionee
(nrf. 50.2) y reconenJocionee (nrf. 41.I, 50.3 y 51.2).
IodrInnos docIr quo Ios infornee son docunonfos on Ios quo so
oxono unn dofornInndn sIfuncIon rosocfo do In vIgoncIn do Ios
dorochos hunnnos, udIondo dIforoncInrso oI inforne onuol n In
AsnnLIon OonornI do In O.I.A. (nrf. 41.g), do Ios infornee quo so
onIfon durnnfo oI rocodInIonfo dosnrroIIndo nnfo In ConIsIon on
roIncIon con unn donuncIn o conunIcncIon roInfIvn n nIgunn
osocIfIcn vIoIncIon do dorochos (nrfs. 49, 50, 51).
Ior su nrfo Ins reconenJocionee IndIcnn unn dofornInndn
conducfn n soguIr or Ios goLIornos doI Isfndo nI quo so dIrIgon,
sogn In nufn gonornI doI nrf. 41.L. y cono voronos, rosonfnn
cIorfns conIojIdndos.
Ins propoeicionee no soIo reconienJon nIgunn nodIfIcncIon
on In sIfuncIon quo rovocn In IosIon n Ios dorochos, sIno quo
sugIoron concrofnnonfo oI nodo on quo doLorIn rocodorso con oI
fIn do quo oI Isfndo dosfInnfnrIo Io ndofo. IeconenJocionee ,
propoeicionee uodon sor fornuIndos on oorfunIdnd do frnnsnI-
fIrso oI Inforno doI nrf. 50.3.
4.1
SonfoncIn do In CIH on CoIollero DelgoJo , SonIono, 8/12/95.
I!ICHOS H!MAOS III - 24
II nIcnnco y confonIdo doI Inforno quo onIfIr In ConIsIon
cunndo so nrrILo n unn soIucIon nnIsfosn (nrf. 49) no rosonfn
dIfIcuIfndos InforrofnfIvns. Ior oI confrnrIo Ios Infornos do Ios
nrfs. 50 y 51 hn sIdo oLjofo do nofIvo do vnrIos ronuncInnIonfos
do In Corfo, fundnnonfnInonfo on In OC-15/9? (14/11/9?).
II doI nrf. 50 consfIfuyo un inforne prelininor nfonfo quo no
cInusurn In InforvoncIon do In ConIsIon, oxono Ios hochos y
concIusIonos do Io ncfundo hnsfn oso nononfo y ovonfunInonfo
uodo IncIuIr propoeicionee , reconenJocionee (OC-15/9? cons.
35). A nrfIr do In ronIsIon do osfo Inforno so nLro unn Inzo do fros
nosos, orIodo durnnfo oI cunI oI nsunfo odr sor soIucIonndo o
sonofIdo n In docIsIon do In Corfo.
In forcorn osILIIIdnd os In quo so roguIn on oI nrf. 51 y quo
corrosondo nI eegunJo inforne Je lo Coniei6n, do cnrcfor
fncuIfnfIvo, on oI quo so dojnr consfnncIn do In oInIon doI Cuoro
y Ins concIusIonos do Io ncfundo, so hnrn Ins roconondncIonos
orfInonfos y so fIjnr un Inzo nrn quo oI Isfndo fono Ins nodIdns
nocosnrIns nrn ronodInr In sIfuncIon oxnnInndn. SI LIon In OC -
13/93 cnIIfIco osfo Inforno cono JefiniIito, on In OC 15-9? In Corfo
dIjo oxrosnnonfo quo Ins oxrosIonos prelininor y JefiniIito eon
Ierninoe puronenIe JeecripIitoe que no eeIoIlecen coIegorioe
juriJicoe Je infornee.
Sogn In InforrofncIon on oso docunonfo oI rocoso n frnvos doI
cunI In conIsIon uodo fonnr unn docIsIon do uLIIcnr oI Inforno
doI nrf. 51 fIono dos ofnns: Prinero. In ConIsIon osoo un odor
Jiecrecionol nrn onIfIr su oInIon y concIusIonos, ofocfunr Ins
roconondncIonos orfInonfos y fIjnr oI Inzo nrn quo osfns sonn
cunIIdns. SegunJo. SI In conIsIon hn ojorcIdo su odor Jiecrecio-
nol, nI fInnI doI Inzo doLo docIdIr: o) SI oI Isfndo hn fonndo o no
Ins nodIdns ndocundns y I) sI uLIIcn o no su inforne, os docIr su
opini6n, conclueionee , reconenJocionee (OC 15-9? cons. 46).
Quodn on cInro quo cunndo hn rocIuIdo oI orIodo on quo In
ConIsIon o oI Isfndo uodon sonofor un cnso n In Corfo, In rInorn
confInn conocIondo sIondo oI nIco orgnno do In ConvoncIon quo
uodo hncorIo. In osfns cIrcunsfnncIns oI Inforno quo onIfn y Ins
IA S!I!AACIOAIIA OII!ATIVA III - 25
roconondncIonos quo fornuIo conforno oI nrf. 51.2, son oLIIgnfo-
rIns nrn oI Isfndo rocofor
Inrn IIA!T CAMIOS y AIIAISI In nIcn roconondncIon no
oLIIgnforIn sorIn In quo onIfo In ConIsIon on funcIon doI nrf. 51.2.
con osforIorIdnd n In rosonfncIon doI cnso n In Corfo. o fnI nodo,
fnnfo Ins roconondncIonos doI Inforno roIInInnr cono Ins doI
dofInIfIvo nIudIdo on oI nrf. 51.2 son oLIIgnforIns y gonornn
rosonsnLIIIdnd nI Isfndo IncunIIdor.
2
InrocorIn quo sIn orjuIcIo do Io rosuoIfo on CoIollero DelgoJo
, SonIono, In Corfo coIncIdo on oI nIsno crIforIo do Ios nuforos
cIfndos cunndo nI rosoIvor soLro oI unfo rIncInI do In consuIfn on
In OC 15-9? nnnIIzn In toliJec doI Inforno doI nrf. 51 cunndo hn sIdo
nodIfIcndo, hIofosIs quo nuforIzn soIo on cIrcunsfnncIns oxcocIo-
nnIos.
In concIusIon, sI LIon Ins roconondncIonos, roosIcIonos o
Infornos onIfIdns or In ConIsIon no son Jecieionee jurieJiccio-
nolee fIonon ofocfos jurIdIcos y osoon oLIIgnforIodnd nrn Ios
Isfndos.
In In cnusn Bronojo
3
In Suronn Corfo nrgonfInn oforgo un
vnIor sIgnIfIcnfIvo nI crIforIo do In ConIsIon oxuosfo on oI Inforno
nnunI 1988/9 on roIncIon con oI concofo do Inzo rnzonnLIo do
dofoncIon sIn juzgnnIonfo. Ijo nI rosocfo quo lo opini6n Je lo
Coniei6n...JeIe eertir Je guio o juriepruJencio poro nueeIroe
IriIunolee en lo que Ioce o lo inIerpreIoci6n Je loe precepIoe Jel
PocIo Je Son Joee Je CoeIo Iico (cons. 15). SI nrn nuosfrn Corfo
IodornI oI nrocor do In ConIsIon confonIdo on un Inforno so
consfIfuyo on juriepruJencio o guio Je inIerpreIoci6n no cnLo
dudn rosocfo do In oLIIgnforIodnd do Ins roconondncIonos confonI-
dns on oso Inforno.
4
4.2
IIA!T CAMIOS, OI!M y AIIAISI, S!SAA, Lo inIerpreIoci6n Jel Iernino
reconenJocionee o lo luc Je lo CorIe 1nIeronericono Je DerecIoe Hunonoe,
JA, 25/9/96, . 2.
4.3
CSJ, Bronojo, 12/9/96, cons. 8 y 9, II, 1996-I, 411.
4.4
Vor SAO!IS, ISTO! I., 1l tolor Je loe pronuncionienIoe Je lo Coniei6n
1nIeronericono Je DerecIoe Hunonoe, JA, 15/4/9?, . 2.
I!ICHOS H!MAOS III - 26
5. 1l criIerio Je nueeIro CorIe Supreno. PouIoe Je
inIerpreIoci6n o porIir Je lo JuriepruJencio Supronocionol.
Iuo nI rosoIvor In cnusn GirolJi Horocio DotiJ , oIro e/ recureo
Je coeoci6n (?/4/96) quo In Corfo Suronn nI oxnnInnr oI sonfIdo
do In oxrosIon en loe conJicionee Je eu tigencio doI nrf. ?5 IncIso
22 C, oxroso quo Ins convoncIonos InfornncIonnIos (on oI cnso so
frnfo do In CAH), oornn nrn oI dorocho Inforno on IgunIos
condIcIonos quo Io hncon on oI nLIfo InfornncIonnI.
ConsIdornndo quo oI nodo cono rIgo un frnfndo InfornncIonnI so
dofornInn no soIo or In fornn on quo un osfndo Io rnfIfIcn sIno or
In nnnorn cono so nnnIfIosfn su vIgoncIn on oI dorocho InfornncIo-
nnI, sor nocosnrIo vorIfIcnr In nnnorn on quo so roduco In
oornfIvIdnd doI docunonfo n frnvos do In InforrofncIon quo hngnn
doI nIsno Ios orgnnos surnnncIonnIos oncnrgndos do osn fnron.
Is nsI cono In jurIsrudoncIn onnnndn do In Corfo InfornnorI-
cnnn do orochos Hunnnos so hnco InornfIvn nrn nuosfros
frILunnIos no soIo or su roIn nnnIfosfncIon n frnvos do Ios fnIIos
yn noncIonndos, sIno or hnLorIo ndnIfIdo oxrosnnonfo nuosfro
surono frILunnI fodornI.
Con nnforIorIdnd n In rofornn consfIfucIonnI do 1994, yn In Corfo
Suronn so hnLIn nnnIfosfndo on 1lnelJjion Miguel A. c/
SofoticI e/ Anporo soLro In InorfnncIn do In jurIsrudoncIn do
In Corfo InfornnorIcnnn nrn nuosfros frILunnIos. In GirolJi In
Corfo nI hncor suyn In InforrofncIon quo In Corfo InfornnorIcnnn
hIzo on In OInIon ConsuIfIvn 11/90 doI nrf. 1 do In ConvoncIon
AnorIcnnn soLro orochos Hunnnos, dIjo quo Io rosuoIfo or oso
TrILunnI doLIn sorvIr do guio poro lo inIerpreIoci6n doI nIsno
docunonfo or Ios nngIsfrndos nrgonfInos.
Con fundnnonfo on In docfrInn oxuosfn on GirolJi, un nno
dosuos on In cnusn Bronojo yn cIfndn, In Corfo Suronn oforgo
fnnLIon In cnIIdnd do guio poro lo inIerpreIoci6n Je loe precepIoe
contencionolee n lo opini6n Je lo Coniei6n 1nIeronericono
dosnrroIIndn on un Inforno on oI quo fIjnLn Ins nufns n fonor on
cuonfn nrn rogInnonfnr oI ploco roconoIle Je JeIenci6n.
IA S!I!AACIOAIIA OII!ATIVA III - 2?
In UrIeogo so IIogo IncIuso n ndnIfIr In InorfnncIn do reco-
nenJocionee confonIdns on Ios CononfnrIos doI conIfo do oro-
chos Hunnnos doI Incfo InfornncIonnI do orochos CIvIIos y
IoIIfIcos.
1
SIn onLnrgo conforno Io rosuoIfo rocIonfononfo on In cnusn
AcoeIo, In Corfo Suronn hn dIcho quo Ios Infornos y Ins oInIonos
do In ConIsIon InfornnorIcnnn coneIiIu,en criIerioe juriJicoe Je
orJenoci6n toloroIito sIondo unn ineeIinoIle fuenIe Je Ierne-
neuIico en el nIiIo Jel JerecIo inIernocionol Je loe JerecIoe
Iunonoe, oro quo no equitolen o coneogror cono JeIer poro loe
juecee el Je Jor cunplinienIo o eu conIeniJo ol no IroIoree ... Je
Jecieionee tinculonIee poro el poJer juJiciol.
2
InrocorIn dosrondorso doI fnIIo un rofrocoso on cunnfo n In
oLIIgnforIodnd do Ios ronuncInnIonfos do In ConIsIon confonIdos
on sus Infornos nI oforgnrIos oxcIusIvnnonfo vnIor InforrofnfIvo.
Croonos sIn onLnrgo quo n osnr do Ins consIdorncIonos doI nIfo
frILunnI, Ins roconondncIonos confonIdns on oI Inforno 55/9?
Inonon cInrnnonfo doLoros quo oI Isfndo doLo cunIIr no soIo n
frnvos do In InforvoncIon do sus juocos, sIno do fodos Ios odoros
LIIcos (nrf. 1 CAH).
3
5.1
UrIeogo IocunJo c/ 1eIoJo Mo,or e/ HoIeoe DoIo. In Io roforonfo n In
IogIfInncIon doI ncfor fnnLIon doLon fonorso on cuonfn Ios CononfnrIos doI
ConIfo do orochos Hunnnos doI IICI ndofndos on In rounIon 1411 doI 5
do nLrII do 1995 (Inforno doI ConIfo do orochos Hunnnos , VoI 1...onfro Ios
cunIos so oncuonfrnn Ins roconondncIonos nI Isfndo ArgonfIno nrn confInunr
Ins InvosfIgncIonos ncorcn doI dosfIno do Ins orsonns dosnnrocIdns... (Con-
sIdornndo 16 doI vofo doI r. IOSSI!T, II, 1998-I, 251).
5.2
AcoeIo, ClouJio B., CSJ 22/12/98 vofo do nnyorIn, consId. 13, vofos do
IOOOIAO y IOSSI!T, cons. 10 y 14, JA, 30/6/99, LoIofIn n 6148, con nofns do S!SAA
AIIAISI, OI!M, IIA!T CAMIOS y ISTO! I. SAO!Is.
5.3
A nuosfro nodo do vor, In sonfoncIn Infonfn ns LIon concordnr oI
rIncIIo do sogurIdnd jurIdIcn quo Inono nnnfonor In osfnLIIIdnd do Ins
docIsIonos judIcInIos con su doLor do nIIcnr Ios crIforIos InforrofnfIvos
onnnndos do Ios orgnnos do confroI do In CAH conforno Io ndnIfIorn on Ios
rocodonfos GirolJi , Bronojo. In oso sonfIdo ronfIrnn In InoxIsfoncIn do unn
cunrfn InsfnncIn y dosInzn oI doLor do cunIIr Io roconondndo on oI Inforno
55/9? n Ios dons odoros doI Isfndo con fundnnonfo on Io dIsuosfo
oxrosnnonfo on fnIos roconondncIonos.
I!ICHOS H!MAOS III - 28
6. LiniIocionee ol conIrol Je coneIiIucionoliJoJ Jel JerecIo
eupronocionol.
Ios frnfndos IndIcndos on oI nrf. ?5 IncIso 22 do In ConsfIfucIon,
nI fonor su nIsnn jornrquIn InosILIIIfnn cunIquIor suuosfo do
confrndIccIon sIondo rosunILIo quo oI consfIfuyonfo hn vorIfIcndo
su coIncIdoncIn con In roguIncIon consfIfucIonnI rooxIsfonfo do Ios
dorochos fundnnonfnIos.
Is osfo oI crIforIo oxuosfo on Mongee Anolio c/ UnitereiJoJ Je
Buenoe Airee on quo In Corfo dIjo ...loe coneIiIu,enIee Ion
efecIuoJo un juicio Je conproIoci6n, en tirIuJ Jel cuol Ion
coIejoJo loe IroIoJoe , loe orIiculoe coneIiIucionolee , Ion
terificoJo que no ee proJuce Jerogoci6n olguno, juicio que no
pueJen loe poJeree coneIiIuiJoe Jeeconocer.
1
oscnrfndo oI confroI do consfIfucIonnIIdnd do Ios frnfndos quo
hnn ndquIrIdo In nIsnn jornrquIn quo In nornn suronn, quodn
or consIdornr oI nodo on quo Ios juocos fondrn quo ofocfunr oI
nnIIsIs do In consfIfucIonnIIdnd do Ins nornns do dorocho Inforno
InfrnconsfIfucIonnIos nnfo unn ovonfunI confrndIccIon con ofrns do
dorocho InfornncIonnI do Ios dorochos hunnnos.
AI consIdornr sus roIns nfrILucIonos, In Corfo InfornnorIcnnn
on In OC 13/93 docIdIo quo os conofonfo poro colificor cuolquier
norno Je JerecIo inIerno Je un 1eIoJo porIe cono tioloIorio Je
loe oIligocionee que eeIe Io oeuniJo. Ior oI confrnrIo no Io os
poro JicIoninor ei conIroJice o no el orJenonienIo juriJico
inIerno Je JicIo 1eIoJo.
o fnI nodo hn rnfIfIcndo quo Ins confrndIccIonos onfro oI
dorocho Inforno do un Isfndo nrfo y oI dorocho InfornncIonnI do Ios
dorochos hunnnos son do In conofoncIn do Ios orgnnos do confroI
do In CAH. CnLon nquI Ins consIdorncIonos rocodonfos rosocfo
do In oLIIgnforIodnd do Ios ronuncInnIonfos do In Corfo y do In
ConIsIon InfornnorIcnnns do orochos Hunnnos.
6.1
CSJ, Mongee Anolio M. c/ UnitereiJoJ Je Buenoe Airee, 15/3/96, II,
1996-, 111.
IA S!I!AACIOAIIA OII!ATIVA III - 29
Ior oI confrnrIo, nI InodIrso do ncfunr on Ins confrndIccIonos
donfro doI ordonnnIonfo jurIdIco do un Isfndo, hn nfInnzndo In
nocosIdnd do In InforvoncIon osocIfIcn do Ios orgnnos n Ios quo oI
roIo ordonnnIonfo consfIfucIonnI do cndn nIs hn oforgndo oI
doLor do ojorcor oI confroI do consfIfucIonnIIdnd. So frnfn do unn do
Ins fornns do cunIInIonfo do Ios doLoros nsunIdos or Ios Isfndos
nrfo conforno oI nrf. 1 do In CAH.
SIn onLnrgo sI In cuosfIon Innfondn uodo rosoIvorso or
nIIcncIon do Ins nornns do dorocho InfornncIonnI, no soIo sorIn
InnocosnrIo sIno Inndocundo, rocurrIr n Ios nocnnIsnos Infornos do
confroI.
2
In ofrns nInLrns, sI lo ornonio o concorJoncio enIre loe
IroIoJoe , lo ConeIiIuci6n ee un juicio coneIiIu,enIe oI confroI
ofocfundo or oI orgnno surnnncIonnI susfIfuyo In InforvoncIon on
fnI sonfIdo do Ios orgnnos judIcInIos nncIonnIos.
3
So frnfn do In nIcn
fornn osILIo do Inforrofnr sIsfonfIcnnonfo y do Luonn fo Ios
dorochos confonIdos on In rInorn nrfo do In ConsfIfucIon y on Ios
Trnfndos nIudIdos on oI nrf. ?5 IncIso 22.
?. ConeiJerocionee finolee
Io rosuoIfo on GirolJi rosocfo do In oLIIgnforIodnd do Ios
ronuncInnIonfos do In Corfo InfornnorIcnnn, confonIdos on unn
sonfoncIn o on Ins oInIonos consuIfIvns, consfIfuyo un InornfIvo
InoIudILIo frnfndoso do In jurIsrudoncIn onnnndn doI ns nIfo
TrILunnI nI quo oI sIsfonn InfornnorIcnno do rofoccIon do Ios
dorochos hunnnos nsIgnn In funcIon do confroI do cunIInIonfo do
Ins nornns convoncIonnIos.
In cunnfo n Ios crIforIos oxuosfos or In ConIsIon InfornnorI-
cnnn on sus Infornos, n frnvos do roconondncIonos o roosIcIonos,
os ovIdonfo quo oIIos no consfIfuyon focnIcnnonfo jurIsrudon-
cIn, hocho quo no oLsfn n roconocorIos ofocfos jurIdIcos.
6.2
Vor T!AVIISO, J!A A, op. loc. ciI.
6.3
!IATO !AIII-IAII CAIAIIIAS, Lo CorIe Supreno en el origen , Jeeorrollo
Je lo coneIiIucionolicoci6n Je loe TroIoJoe eoIre DerecIoe Hunonoe, I,
180:1383.
I!ICHOS H!MAOS III - 30
uosfrn Corfo Suronn do JusfIcIn sI LIon roconocIo In Inor-
fnncIn do Ins oInIonos do In ConIsIon on In cnusn Bronojo, do
nIgn nodo rofrocodIo on AcoeIo cunndo ndnIfIo quo Ios juocos no
fIonon oI doLor do oLsorvnr Ins roconondncIonos do dIcho orgnno,
sIn orjuIcIo do nsIgnnrIos frnscondoncIn cono fuenIe Je Ierne-
neuIico. !ocordonos quo In roIn ConIsIon hn ndnIfIdo oso
crIforIo.
SIn onLnrgo oI sIsfonn do vnIoros quo Infogrn In ConsfIfucIon n
nrfIr doI roconocInIonfo do su nIsnn jornrquIn n Ios frnfndos
soLro dorochos hunnnos, Inono In oLIIgncIon do nsunIr Ins
dIrocfIvns onnnndns do Ins roconondncIonos do In ConIsIon, on In
nodIdn on quo nnIIon oI sfnfus do rofoccIon.
In nufoIInIfncIon nsunIdn or In ConIsIon rosocfo do In
InornfIvIdnd do sus oInIonos no InIdo In ncfIvn InforvoncIon do
Ios frILunnIos on oI sonfIdo IndIcndo or unn roconondncIon, nfonfo
Ins oLIIgncIonos confrnIdns or oI Isfndo on roIncIon con In ofocfIvn
vIgoncIn do Ios dorochos rofogIdos.
Is ovIdonfo quo In ncfuncIon do Ios juocos on fnI sonfIdo conduco
n un rofngonIsno judIcInI quo sogurnnonfo rovocnr nIgn
fIo do roco con Ios ofros odoros doI Isfndo.
1
In Luonn fo on In InforrofncIon do Ins nornns convoncIonnIos
do rofoccIon do Ios dorochos hunnnos Inono n fodos Ios odoros
do un Isfndo, nLsfonorso do rIgIdocos focnIcns nnronfononfo
IndIscufILIos, cuyn nIIcncIon dognfIcn InIIquo In osforgncIon
InjusfIfIcndn do nodIdns osILIos n fnvor do Ios dorochos hunnnos
confonIdos on Ins roconondncIonos do In ConIsIon InfornnorIcnnn
do orochos Hunnnos.
8. Guio Je lecIuro
1.- Quo crIforIo oxuso In Corfo Suronn on 1lnelJjion c/
SofoticI rosocfo do In jornrquIn nornnfIvn do Ios frnfndos on
roIncIon con oI dorocho Inforno
?.1
VIOO, !OOIIO, op. ciI., g 5.
IA S!I!AACIOAIIA OII!ATIVA III - 31
2.- ConsfIfuyo osn nrgunonfncIon unn novodnd on In jurIsru-
doncIn do In Corfo nrgonfInn oscrILn Ios nsocfos quo IdonfIfIcnn
In orIgInnIIdnd doI fnIIo.
3.- !osuIfn coIncIdonfo oI crIforIo oxuosfo on oso cnso con Io
roguIndo on In rofornn consfIfucIonnI do 1994
4.- Connrnndo In jurIsrudoncIn doI cnso 1lnelJjion con oI
osquonn nornnfIvo ncfunI do In ConsfIfucIon, cuI os oI crIforIo
quo InIIcn nnyor sfnndnrd do rofoccIon IndIquo Ios oIononfos
quo hn consIdorndo nrn dnr su rosuosfn.
5.- osdo In nIsnn ofIcn, Cono so connfILIIIzn In jornrquIn
nornnfIvn con In conIononfnrIodnd do quo hnLIn oI nrf. ?5
IncIso 22 do In C Y con oI concofo do no dorogncIon
6.- Cono fundnnonfnrIn !d In oLIIgnforIodnd do Ins OInIonos
ConsuIfIvns cono nufn do InforrofncIon do Ios frnfndos soLro
dorochos hunnnos
?.- Quo dIforoncIns rosocfo do su oLIIgnforIodnd nrn Ios
Isfndos nrfo on In ConvoncIon so odrIn osfnLIocor rosocfo do Ins
sonfoncIns Y quo sInIIIfudos o dondo rovIono su ofocfo
InornfIvo
8.- In jornrquIn consfIfucIonnI do Ios frnfndos soLro dorochos
hunnnos IndIcndos on oI nrf. ?5 IncIso 22 oLIIgn on fodos Ios cnsos
n su nIIcncIon InnodInfn or Ios juocos CnLrIn In cnIIfIcncIon do
progronoIiciJoJ nrn dojnr do nIIcnr un Trnfndo CuI os oI
IInIfo nrn osn InforrofncIon Cono juognn on oI fonn Ios
eeInJoree Je proIecci6n
9.- Quo nrgunonfos odrIn osgrInIr un Isfndo nrn dojnr do
nIIcnr un ncfo sIn vIoInr oI nrf. 2? do In ConvoncIon do VIonn
10.- Quo roI cunIIrIn oso nrfIcuIo rosocfo do In ofocfIvIdnd do
Ios Infornos do In ConIsIon InfornnorIcnnn do orochos Hunn-
nos
12.- Ios Infornos do In ConIsIon InfornnorIcnnn, consfIfuyon
juriepruJencio Son oLIIgnforIos nrn Ios Isfndos quo hnn rnfIfI-
cndo In ConvoncIon In quo condIcIonos
13.- Quo nrfo doI confonIdo do un Inforno odrIn consIdornrso
oLIIgnforIo CunI sorIn In nufn do dIforoncIncIon onfro nsocfos
oLIIgnforIos y no oLIIgnforIos do un Inforno Quo hn dIcho In
I!ICHOS H!MAOS III - 32
ConIsIon nI rosocfo Cono uodo dIforoncInrso oI Inforno do Ins
roconondncIonos y roosIcIonos quo oI nIsno confongn IxIsfon
dIforoncIns onfro Ins roconondncIonos y Ins roosIcIonos
14.- Quo hn rosuoIfo nuosfrn Corfo Suronn rosocfo do In
oLIIgnforIodnd do Ins roconondncIonos do In ConIsIon Quo
dIforoncIns uodon sonnInrso onfro Ios nrgunonfos oxuosfos on
GirolJi y Bronojo on roIncIon con oI ronuncInnIonfo on In cnusn
AcoeIo Iuodo consIdornrso quo oIIo Inorfn un rofrocoso on In
jurIsrudoncIn do In Corfo Suronn IdonfIfIquo Ins rnzonos quo
jusfIfIcnn su rosuosfn. CuI os oI vnIor do Ios Infornos on oI vofo
do In nnyorIn
15.- CuIos son Ins nornns do In CAH quo odrInn Invocnrso
nrn jusfIfIcnr In oLIIgnforIodnd do Ins roconondncIonos do In
ConIsIon
ANEXOS AL CAPITULO III
ANEXO I
L/ 0EV/R0/0lDh TEV/Tl0/
0EhTRD 0E L/ uhl0/0 0EL DR0Eh JuRl0l0D
1. ProIleno cenIrol.
ondo so oncuonfrnn roguIndos nornnfIvnnonfo Ios dorochos y
gnrnnfIns IndIvIdunIos, dorochos do In orsonn fIsIcn, IILorfndos LII-
cns, dorochos hunnnos
Quo dIsfIncIonos fornInoIogIcns onfro osns u ofrns oxrosIonos
uodon susfonfnrso on Ins dIforonfos roguIncIonos nornnfIvns oxIsfon-
fos
2. ProIlenoe porIiculoree.
IxIsfon dIforoncIns nornnfIvns, vnIornfIvns y rcfIcns onfro doro-
chos do cnrcfor IndIvIdunI, grunI o socInI
So jusfIfIcn oI onIoo do In oxrosIon dorochos hunnnos o doro-
chos hunnnos y gnrnnfIns Ior quo Con quo nIcnnco
CuIos dorochos concrofos os convonIonfo osfudInr on osfn nnforIn,
on funcIon doI fIono dIsonILIo
IA S!I!AACIOAIIA OII!ATIVA III - 33
3. OIjeIitoe porIiculoree.
3.1. Infronnr nI nIunno on In IdonfIfIcncIon do Ins dIsfInfns rnnns
doI dorocho quo frnfnn nrfos do Io quo Info sonsu son Ios dorochos
IndIvIdunIos.
3.2. Infronnr nI nIunno on IdonfIfIcnr Ins osfIuIncIonos vorLnIos quo
rosondon n dIforoncIns do rogInon jurIdIco, y Ins osfIuIncIonos vorLn-
Ios quo rosondon n ofros crIforIos, or ojonIo vnIornfIvos o fIIosofIcos.
3.3. Infronnr nI nIunno n IdonfIfIcnr y consuIfnr Ios dIforonfos
cuoros nornnfIvos roIncIonndos con Ios dIsfInfos dorochos IndIvIdun-
Ios, cunIquIorn son su cnIIfIcncIon o dofInIcIon.
4. AcIitiJoJee
4.1. Aornoe progronIicoe , operoIitoe
Ios Sros. nIunnos frnorn confoccIonndo y conIofndo, nrn su
dIscusIon on cInso, un cundro do doLIo onfrndn quo fongn Ins IInons y
coIunnns quo n confInuncIon so IndIcnn, on cuyo InforIor osfnrn con-
sIgnndos Ios dorochos y Ins nornns quo Ios confonInn, conforno nI
sIguIonfo osquonn:
A) IInons:
I) orochos onorgonfos do nornns oornfIvns.
2) orochos rovIsfos on nornns rogrnnfIcns.
I) CoIunnns:
1) Incfo do Snn Joso,
2) ConsfIfucIon nncIonnI.
3) CodIgo IonnI.
4) CodIgo CIvII.
5) Ofrns nornns nncIonnIos o InfornncIonnIos (unn coIunnn nrn
cndn gruo o cuoro nornnfIvo).
In In dIscusIon on cInso so nnnIIznrn Ios frnLnjos oscrIfos roson-
fndos, con Ins concIusIonos connrnfIvns ofocfundns rovInnonfo or
Ios Sros. nIunnos, rocurnndo IdonfIfIcnr nquoIIos dorochos quo onor-
gon do nornns oornfIvns on fornn sInuIfnon do ns do un cuoro
nornnfIvo, y nquoIIos do IgunI nIcnnco quo nncon soInnonfo do nornns
InfornncIonnIos o nncIonnIos.
4.2. DerecIoe IuIeloJoe en forno onlogo en el JerecIo inIernocionol ,
en el JerecIo inIerno. Diecuei6n Je culee eon loe ne contenienIee poro
Jeeorrollor el eeIuJio Je Iolee JerecIoe
n) In Lnso n In ncfIvIdnd 4.1., Ios sonoros nIunnos IdonfIfIcnrn
cuIos dorochos onorgonfos do nornns oornfIvns osfn soInnonfo
I!ICHOS H!MAOS III - 34
fufoIndos on fornn oxIIcIfn on nornns InfornncIonnIos, y quo on
rIncIIo no osfnrn nocosnrInnonfo conrondIdos on oI osfudIo do Ins
dIscIIInns roforIdns nI dorocho Inforno
L) Iuogo do In ncfIvIdnd rocodonfo, Ios Sros. nIunnos dIscufIrn Ios
cnsos do dorochos onorgonfos on fornn oxIIcIfn do nornns Infor-
nncIonnIos oornfIvns, y nI nIsno fIono suscofILIos do sor Inforro-
fndos cono conrondIdos on fornn InIIcIfn on nornns Infornns rogrn-
nfIcns u oornfIvns, y rocurnrn IdonfIfIcnr Ios nrgunonfos on ro y
on confrn do su IncIusIon donfro do In rosonfo nnforIn o do Ins dons
noncIonndns.
4.3. DerecIoe pretieIoe en nornoe progronIicoe
Ios Sros. nIunnos onunornrn Ios dorochos rovIsfos on nornns
rogrnnfIcns on oI dorocho InfornncIonnI y on oI dorocho consfIfucIonnI,
no Insfrunonfndos fnnoco or ofrns nornns doI dorocho osIfIvo
Inforno, y rocurnrn cInsIfIcnrIos on ordon n Ios sIguIonfos crIforIos:
o) su InorfnncIn oIIfIcn y socInI hIsforIcn, y
I) ncfunI;
c) In osILIIIdnd oIIfIcn y rcfIcn do su InsfrunonfncIon IognI on oI
corfo, nodInno y Inrgo Inzo;
J) In dosonLIIIdnd do su InsfrunonfncIon
In fodos Ios cnsos dnrn susfonfo fcfIco y nxIoIogIco n su rosuosfn.
4.4. Selecci6n Je JerecIoe cu,o onlieie ee contenienIe reolicor en eeIo
Jieciplino
4.4.1. TrnLnjo oscrIfo do IdonfIfIcncIon do Ios fundnnonfos fcfIcos y
nxIoIogIcos, on ro y on confrn, quo n juIcIo do Ios Sros. nIunnos
jusfIfIquon o no In convonIoncIn nofodoIogIcn do osfudInr dofornInndos
dorochos on osfn dIscIIInn, doI fofnI do dorochos confonIndos on
nornns oornfIvns y rogrnnfIcns.
4.4.2. IscusIon on cInso do Ios frnLnjos rosonfndos y docIsIon or Ios
rofosoros n cnrgo doI curso do Ios dorochos soLro Ios cunIos so orgnnIznr
In sIguIonfo unIdnd fonfIcn.
4.5. 1equeno conporoIito Je loe neJioe Je IuIelo nocionol e
inIernocionol Je loe JiferenIee JerecIoe, , loe Jieciplinoe o que
correeponJe eu eeIuJio
4.5.1. 1JenIificoci6n, enuneroci6n, cloeificoci6n
In Lnso n Ios nnforInIos quo Ios sorn roorcIonndos or Ios Sros.
rofosoros, y Ios dons quo InvosfIguon y soIoccIonon Ios Sros. nIunnos,
IdonfIfIcnrn y cInsIfIcnrn sogn In dIscIIInn Ios nodIos do fufoIn y Ios
orgnnos nnfo Ios cunIos so ojorcon, do Ios dIvorsos dorochos sogn osfon
confonIndos osocIfIcnnonfo:
IA S!I!AACIOAIIA OII!ATIVA III - 35
o) on oI dorocho InfornncIonnI on fornn oxcIusIvn;
I) on oI dorocho rocosnI consfIfucIonnI;
c) on oI dorocho rocosnI cIvII y conorcInI;
J) on oI dorocho rocosnI ndnInIsfrnfIvo;
e) on oI dorocho rocosnI onnI;
f) on oI rocodInIonfo ndnInIsfrnfIvo;
g) on oI rocodInIonfo nrInnonfnrIo.
In IdonfIfIcncIon y cnrncforIzncIon do Ios nodIos do fufoIn y Ios
orgnnos nnfos Ios cunIos so ojorcon, conforno n In onunorncIon y
cInsIfIcncIon noncIonndns, so hnr on fornn sonorn, rocurnndo on unn
rInorn ofnn sonnInr soInnonfo oI oLjofo doI nodIo do fufoIn, oI orgnno
nnfo oI cunI so ojorco, y In durncIon osfInndn on oI fIono quo roquIoro
hnLIfunInonfo su frnIfo. o so IncIuyon on consocuoncIn, on rIncIIo,
Inzos do InforosIcIon, dIforonfos rocosos o rocodInIonfos, cnrcfor
do Ins nccIonos, rocursos, donuncIns, ofc., fodo Io cunI quodn nrn su
nnIIsIs on Ins dIscIIInns nnfos noncIonndns.
4.5.2. Orgonoe , neJioe Je IuIelo no onolicoJoe en oIroe noIerioe
Ios Sros. nIunnos IdonfIfIcnrn quo nodIos do fufoIn rosuIfnn no
conrondIdos on ofrns nnforIns, on sus rosocfIvos rogrnnns concro-
fos do osfudIo.
TnIos nodIos y orgnnos do fufoIn sorn osfudIndos on oI curso
nodInnfo ncfIvIdndos n dosnrroIInr on Ins unIdndos fonfIcns sucosI-
vns, on fornn conjunfn con oI roLIonn do fondo quo so nnnIIco on cndn
cnso.
ANEXO II
I. Algunoe oIjeIitoe generolee Jel oprenJicoje con coeoe
AcfIvIdndos cono Ins quo sIguon n confInuncIon fIonon cono oLjofIvo
rocurnr onfronnr n:
1) orcILIr oLjofIvnnonfo Ios hochos Infornos y oxfornos doI cnso;
roconocor oI cnrcfor dInnIco do fodo cnso; roducIr y vnIornr In ruoLn
do Ios hochos; IdonfIfIcnr oI oLjofo doI ncfo ndnInIsfrnfIvo; IdonfIfIcnr su
cnusn fcfIcn, dIforoncIndoIn do su nofIvncIon; nuy osocInInonfo
dofornInnr su rnzonnLIIIdnd; fodo oIIo, sIn IncurrIr on fnIncIns fornnIos
o no fornnIos doI rnzonnnIonfo;
2) Luscnr y onconfrnr In InfornncIon foorIcn nornns, jurIsru-
doncIn, docfrInn quo so rofIoro n Ios nsocfos quo cndn cnso confIono,
y dosdo Iuogo nnnIIznrIn y nIIcnrIn;
I!ICHOS H!MAOS III - 36
3) onconfrnr Ins nornns IognIos o rogInnonfnrIns nIIcnLIos n cndn
nsocfo doI cnso, InforrofnrIns rnzonnLIononfo sogn Ins cIrcunsfnn-
cIns fcfIcns doI cnso, y nIIcnrIns n su soIucIon;
4) InngInnr y soLro fodo rnzonnr unn o ns vIns do soIucIon o
conorfnnIonfo, conducfn rocosnI, ofc., InusILIos y rnzonnLIos nrn
oI cnso, quo no confrnvongnn dosdo Iuogo oI ordonnnIonfo jurIdIco y quo
n su voz fongnn fnnLIon vInLIIIdnd rcfIcn dosdo fodo unfo do vIsfn,
5) dIforoncInr cndn cnso do ofro sonojnnfo o nnIogo quo hnynn
croIdo hnLor hocho o vIsfo rovInnonfo, y ovIfon fnnfo cnor on orroros
nnforIoros cono on soIucIonos do cnsos rovIos unn vnrInnfo doI
nIsno orror nofodoIogIco;
6) roconocor onfoncos quo no hny cnsos fIIcos, quo os oI nofodo Io
quo hny quo nrondor, no Ios cnsos, y quo on cndn uno doLo ojorcIfnrso on
In Lsquodn do unn soIucIon nuovn, cronfIvn, InngInnfIvn oro njusfndn
n In ronIIdnd doI cnso y do Ios hochos quo Io sIrvon do cnusn, quo no son
onfoncos unn norn ndnfncIon o roofIcIon do soIucIonos nnforIoros on
cnsos sonojnnfos on nnrIoncIn, oro quo on vordnd rosuIfnrn sIonro
dIforonfos on In nuovn sIfuncIon fcfIcn y or ondo jurIdIcn;
?) IdonfIfIcnr y nnnIIznr In rnzonnLIIIdnd do fodn nornn gonornI o
nrfIcuInr on un cnso concrofo, y In rnzonnLIIIdnd InfrInsocn do In
soIucIon doI cnso, con IndoondoncIn do In nornn; cono, fInnInonfo, In
rnzonnLIIIdnd do fodos Ios dons nsocfos no jurIdIcos on nnrIoncIn
quo oI cnso rosonfo.
II. Algunoe Je loe proIlenoe que preeenIo Io reeoluci6n Je coeoe
1) 1nexieIencio Je f6rnuloe genericoe pretioe poro lo eoluci6n Je coeoe
ConsfIfuyo unn fnIsn quInorn oI onsnr quo Ios cnsos do dorocho
fIonon unn nIcn, nocosnrIn y vordndorn y vIIdn soIucIon; convIono
rocordnr quo In nodornn fIIosofIn do In cIoncIn, n nrfIr do IA!I IOIII!,
so Lnsn on suuosfos dInnofrnInonfo ouosfos do nquoIIos quo osfnnos
nquI crIfIcnndo, or Io cunI uodo rosuIfnrIos fII y hnsfn IndIsonsnLIo
In Iocfurn do In nrfo orfInonfo do IILros fnIos cono VIIAOVA y ofros,
1nIroJucci6n ol conocinienIo cienIifico, Iuonos AIros, 1985, dIsfrILuI-
dorn I!IIA, onfro ofros.
IgunInonfo fnInz os nn In rofonsIon do quo In soIucIon do un cnso
uodn sugorIrso o dnrso or ndoInnfndo, cunndo oI oLjofIvo os quo son oI
dosfInnfnrIo quIon ojorcIfo, orfoccIono o nrondn n doscuLrIr cono so
nnnIIznn Ios hochos, cono so consfruyo un rnzonnnIonfo, cono so ofocfn
IA S!I!AACIOAIIA OII!ATIVA III - 3?
un dIscurso hIIvnnndo y IogIco, cono so roono unn soIucIon convInconfo
y rnzonnLIo, cono so nrgunonfnn Ios ro y Ios confrns do Ins dIvorsns
nIfornnfIvns quo cndn cnso uodo rosonfnr.
A fnI ofocfo uodo sor orfInonfo rocordnr oI nxIonn oorInno do quo
uncn so uodo osfnr soguro do nndn; oro oIIo no oxcIuyo quo nIgunns
nufns nI nonos uodnn IndIcnrso, sIonro quo so fongn on cInro quo
oIIns no consfIfuyon In fornuIn do soIucIon do Ios cnsos, sIno nIgunns
ndvorfoncIns do osILIos orroros conunos n sor ovIfndos;
2) Del onlieie Je loe IecIoe en el oIjeIo Jel ocIo
In fnI sonfIdo, cnLo dosfncnr on rInor Iugnr In rIorIfnrIn y ngudn
nocosIdnd do un nnIIsIs sunnnonfo dofnIIndo, nusndo, rofIoxIvo,
cuIdndoso, crIfIco, InngInnfIvo oro onInonfononfo ronIIsfn do Ios
hochos, cono rInorn y fundnnonfnI fnron n sor ronIIzndn, do cuyo
ovonfunI frncnso doondo oI frncnso do fodo oI nnIIsIs osforIor.
onfro do oso nInucIoso nnIIsIs do Ios hochos quodn conrondIdn
dosdo Iuogo In cnLnI conronsIon doI roLIonn on su fofnIIdnd, IncIuyon-
doso nquI on rInor Iugnr In ndocundn orcocIon do cuI os oI roLIonn
confrnI n rosoIvor, o cuIos son Ios roLIonns confrnIos on su cnso.
!osuIfn nocosnrIo ndvorfIr onfoncos quo doLo dnrso nfoncIon rIorI-
fnrIn nI oLjofo doI ncfo, y rofIoxIonnrso ronIIsfn y onIrIcnnonfo soLro
oI fIo do roLIonn quo oso oLjofo o confonIdo confrnI doI ncfo Innfon
on In rcfIcn, on In ronIIdnd nnforInI, roscIndIondo do norns ronccIo-
nos onofIvns no sufIcIonfononfo rnzonndns (fnIncIns nd honInon, nd
LncuIun, nd ouIun, ofc.).
In fnI sonfIdo, cnLo fnnLIon rocordnr n Snnfo Tons cunndo on-
sonnLn quo no so rnzonn con In fo, nI so fIono fo con In rnzon, nxIonn quo
uodo fnnLIon sor nrnfrnsondo on su nIIcncIon n Ios nsocfos onofIvos
y rncIonnIos quo cndn cnso uodn confonor.
3) Del onlieie Je loe IecIoe exIerioree ol ocIo, o coueo Jel ocIo, o
reoliJoJ fcIico eepecifico en lo cuol el nieno ee ineerIo o frenIe o lo
cuol ee JicIoJo
AsInIsno, rosuIfn IndIsonsnLIo quo on oI nnIIsIs do Ios hochos so
orcILn no soInnonfo oI foxfo doI roIo ncfo, frnfndoso do un ncfo
oscrIfo, o Ins nInLrns y cIrcunsfnncIns on quo so Io oxrosn sI so frnfn
do un ncfo vorLnI, o nnLos sI so suoronon ncfos vorLnIos y oscrIfos.
In ofocfo, oI nnIIsIs doI oLjofo doI ncfo dosdo oI unfo do vIsfn fcfIco
conrondo IndIsonsnLIononfo oI nnIIsIs do Ios hochos, oxrosndos o
I!ICHOS H!MAOS III - 38
no on oI ncfo, do In ronIIdnd oxfornn nI ncfo y n In cunI oI nIsno
oLjofIvnnonfo so rofIoro o roIncIonn, o on In cunI so Insorfn, o quo Io
onnnrcn y oncundrn;
!nn do Ins ns dIfIcIIos fnrons doI osfudInnfo y doI nLogndo os
rocIsnnonfo In ndocundn orcocIon do In ronIIdnd on In cunI oI ncfo so
Insorfn, o son, do In cnusn o nofIvo quo oI ncfo fIono on dIchn ronIIdnd,
IndoondIonfononfo do cuIos sonn sus oxrosIonos do rnzonos o Invo-
cncIon do nrgunonfos.
oLo fnnLIon ovIfnrso oI orror conn do croor quo fodo Io quo In
nuforIdnd dIco os cIorfo, or oI soIo hocho do quo Io dIgn, confundIondo
onfoncos rosuncIon do IogIfInIdnd con vordnd IIsn y IInnn, Io quo rosuIfn
no soIo IogIcnnonfo InsosfonILIo sIno fnnLIon un orror oIIfIco susfnn-
cInI.
4) De lo inporIoncio Jel onlieie Je loe tioe olIernoIitoe Je eoluci6n
Jel coeo
Iuogo do hnLor nnnIIzndo oxhnusfIvnnonfo Ios hochos,
o) Iuogo do hnLor ndocundnnonfo rosuoIfo Io nfInonfo n In vnIIdoz doI
ncfo, fundnnonfnInonfo n su rnzonnLIIIdnd fronfo n Ios hochos
doI cnso, dorochos quo nfocfn, ofc., Io ns Inorfnnfo on oI nnIIsIs
jurIdIco os dofornInnr:
I) cuIos son Ins vIns nIfornnfIvns do conorfnnIonfo jurIdIco o
nnforInI, IncIuso do nccIonos u onIsIonos;
c) y cuIos son Ios nsocfos osIfIvos y nognfIvos do cndn unn do oIIns.
Icho on ofrns nInLrns, quo rnzonos on ro y on confrn do cndn unn
do oIIns vnn IIovnndo nI osfudIoso doI roLIonn n roforIr o no nIgunn o
nIgunns do fnIos vIns do nccIon, rocurso, onIsIon, conorfnnIonfo
nnforInI, ofc.
!osuIfn IgunInonfo Inorfnnfo, unn voz oIogIdo oI fIo do conor-
fnnIonfo quo so consIdorn roforILIo, dosnrroIInrIo n frnvos do In
rodnccIon doI ncfo jurIdIco (rocurso, rocInno, donuncIn; nccIon judIcInI,
ofc.) quo on su cnso so consIdorn roforILIo, o do In oxIIcncIon doI
conorfnnIonfo nnforInI u onIsIon quo so roconIondn.
III. OIjeIitoe generolee , orIiculoree
Ios oLjofIvos gonornIos nnfos oxuosfos odonos nhorn nrfIcuInrI-
znrIos y osocIfIcnrIos, on oI sonfIdo quo so rocurn oI onfronnnIonfo on
dIsfInguIr:
IA S!I!AACIOAIIA OII!ATIVA III - 39
o) Ios hochos doI cnso, IncIuIdo oI fIono o nononfo hIsforIco on quo
so Io rosuoIvo,
I) Ins vnIorncIonos socInIos do In oocn, do In orsonn quo oInn o
rosuoIvo, y doI IogIsIndor,
c) quo onfro Ins vnIorncIonos doI IogIsIndor doLo fonor on cuonfn Ins
confonIdns on ofrn IogIsIncIon quo In dIrocfnnonfo nIIcnLIo nI cnso,
J) quo doLo Inforrofnr nrnonIcnnonfo oI ordon jurIdIco cono unn
unIdnd sIsfonfIcn, rocurnndo dnr un sonfIdo rnzonnLIo y cohoronfo nI
conjunfo,
e) quo In InforrofncIon do Ins nornns, son do In ConvoncIon, ofrns
Ioyos Infornns dIcfndns u onIfIdns, y In ConsfIfucIon nncIonnI, os un
nnIIsIs dInnIco y no osffIco, on oI cunI no doLo ondornrso oxcIusI-
vnnonfo oI foxfo grnnnfIcnI do In nornn sIno su sonfIdo n In Iuz do Ios
hochos y Ins vnIorncIonos socInIos.
f) In fornuIncIon y nIIcncIon nI cnso do dIsfInfns fIIosofIns jurIdIcns
quo uodon. onIonrso, y quo IIovnn n soIucIonos dIforonfos do Ios
roLIonns, unIdns n dIsfInfns vnIorncIonos y orcocIonos do Ios hochos.
Isfo IfIno so orcILo nrfIcuInrnonfo on oI nnIIsIs doI cnso sIguIonfo.
ANEXO III
1l coeo Je loe exploroJoree Je coternoe
ConvIono nnnIIznr dofnIIndnnonfo oI rosonfo cnso n fIn do onfro-
nnrso on IdonfIfIcnr Ins sInIIIfudos y dIforoncIns onfro Ios dIsfInfos
vofos, on Io quo hnco n Ios hochos doscrIfos u onIfIdos, Ios juIcIos do
vnIor, In InforrofncIon doI Iongunjo y Ins nornns, y on osocInI Ins
dIforonfos fIIosofIns jurIdIcns nIIcndns. Isfos crIforIos sorn onIon-
dos roIforndnnonfo n Io Inrgo do fodos Ios cnsos, do nodo quo os
fundnnonfnI dIforoncInrIos y nIIcnrIos ndocundnnonfo.
IILIIogrnfIn: I!III!, 1l coeo Je loe exploroJoree Je coternoe, Id.
ALoIodo-Iorrof.
CA!!I, C6no eeIuJior un coeo, Id. ALoIodo-Iorrof.
VIIAOVA y ofros, 1nIroJucci6n ol conocinienIo cienIifico, Id. Iundn-
cIon do orocho AdnInIsfrnfIvo, cn. V (Iongunjo), y s. 2?0 n 289
(osoncInIIsno nrIsfofoIIco, onIrIsno, fnIsncIonIsno).
OO!IIIO, 1l neIoJo en JerecIo, Id. CIvIfns, MndrId, 1988.
I!ICHOS H!MAOS III - 40
Guio Je reflexi6n
1) Loe IecIoe Jel coeo
IsfIngn on cndn uno do Ios vofos do I!III! cuIos son Ios hochos doI
cnso, fnI cono Ios roInfn oI nngIsfrndo oInnnfo.
IdonfIfIquo sI oxIsfon dIforoncIns on In doscrIcIon o orcocIon do Ios
hochos on cndn uno do Ios vofos sucosIvos rosocfo doI do T!!IIIY.
SonnIo quo hochos quo InfIuyon on cndn vofo sIguIonfo nI rInoro hnn
sIdo onIfIdos or osfo u ofros.
SonnIo quo confrndIccIon fronfnI rosocfo do un hocho oxIsfo onfro quo
vofos.
Ifocfo un IIsfndo do Ins confrndIccIonos do hocho y Ins onIsIonos do
hocho quo so oncuonfrnn on Ios vofos nI connrnrIos onfro sI.
CuIos son Ins onIsIonos do hocho doI vofo do T!!IIIY unfun-
IIzndns or IOSTI!
CuIos son Ins onIsIonos do hocho do T!!IIIY unfunIIzndns or
HAY
Irocuro IdonfIfIcnr rnzonos nofodoIogIcns o do ofrn IndoIo do osfn
dIsfInfn doscrIcIon o orcocIon do Ios hochos.
Ios dnfos do In ronIIdnd son fInIfos o InfInIfos
Quo os Io ns Inorfnnfo on un cnso do dorocho
2) Loe tolorocionee
IsfIngn on cndn uno do Ios vofos do I!III! cuIos son Ins vnIorncIonos
oxIIcIfns o nnronfos do cndn uno do Ios nngIsfrndos.
IdonfIfIquo sI nIguno o nIguno do oIIos fIono juIcIos do vnIor no
oxIIcIfndos quo dIfIoron do Ios oxIIcIfndos.
IdonfIfIquo In rnzon o oI or quo do osfn confrndIccIon
IdonfIfIquo quo vofos confIonon vnIorncIonos ns roonsns n In-
froducIr on In nIIcncIon doI dorocho nI cnso unn nodIfIcncIon doI sfnfu
quo nnfo nornnfIvo, cuIos fIonon juIcIos do vnIor, oxrosos o InIIcIfos,
ndvorsos n In nodIfIcncIon doI nIsno sIsfonn.
Connro Ios vofos con vnIorncIonos roonsns nI cnnLIo doI sfnfu
quo nnfo, n fIn do dIforoncInr oI fIo do fundnnonfncIon quo oIIns fIonon.
Quo fIo do IdooIogIn rorosonfn T!!IIIY
Is rovnIonfo In nIIcncIon doI IusnnfurnIIsno on oI sonfIdo do hncor
rovnIocor In vnIorncIon or soLro In nornn, on In nIIcncIon doI dorocho
IA S!I!AACIOAIIA OII!ATIVA III - 41
In In fonn do docIsIon do Ins sonfoncIns judIcInIos on oI nIs, InfIuyon
on In consIdorncIon Ios Inforosos socInIos on juogo (oIIfIcos, ocononIcos,
ofc.) Is osfo Io nIsno quo oI unfo nnforIor
In orcocIon do In ronIIdnd so vo InfIuoncIndn o fonIdn or Ins
vnIorncIonos doI oLsorvndor
CuI os In vnIorncIon ronI InIIcIfn on T!!IIIY, nIIcnndo In
nxInn conforno n In cunI o no Inforosn Io quo Ios juocos dIcon quo
hncon, sIno Io quo hncon
3) Loe nornoe. Lo inIerpreIoci6n. Loe filoeofioe juriJicoe.
Ior quo oI vofo do IOSTI! osf nojor oscrIfo o nrgunonfndo quo Ios
dons
Ior quo oI vofo do HAY osf oscrIfo or nononfos cnrIcnfuroscn-
nonfo (or ojonIo, In roforoncIn n In soLrInn)
IdonfIfIquo quo InforrofncIon y nIIcncIon hncon do Ins nornns
vIgonfos Ios dIsfInfos vofos.
Quo fIo do fIIosofIn jurIdIcn onIonn rosocfIvnnonfo T!!IIIY,
IOSTI! y HAY
!oIncIono Ins dIforonfos InforrofncIonos con Ins dIsfInfns orco-
cIonos do In ronIIdnd y juIcIos do vnIor
SonnIo on quo nodIdn on cndn vofo In orcocIon do In ronIIdnd y oI
juIcIo do vnIor rosocfIvo hnn sIdo dofornInnnfos do In soIucIon nor-
nnfIvn oscogIdn
In nuosfrns sonfoncIns judIcInIos, fnI cono quodnn oscrIfns y son
dndns n Iuz, os frocuonfo hnIInr rnzonnnIonfos dosdo In orsocfIvn do
HAY So fIonon on cuonfn nI nononfo do rosoIvor oso fIo do rnzo-
nnnIonfos
In nuosfrns sonfoncIns judIcInIos, fnI cono quodnn oscrIfns, oxIsfon
cnsos on quo so onIoo unn fIIosofIn jurIdIcn sInIInr n In do IOSTI!
CuIos son o fIonon on vordnd nnyor nnnIogIn con Ios rnzonnnIon-
fos do HAY, quIfndn In nrfo cnrIcnfuroscn IdonfIfIquo Ios rnzonn-
nIonfos do uno y ofro fIo on cnsos concrofos.
Quo cnrncforIsfIcn doI Iongunjo oxcIuyo In rocIsIon on In Inforrofn-
cIon do Ins nornns
Captulo IV
FlLD$DFl/$ Y T0hl0/$ 0E lhTERPRET/0lDh *
I. CASO E., F. E.
AnIIsIs connrnfIvo con IuIIor, Sojonn, y ofros
1
CS, junio 9-9S7 I., I.I.
OInIon doI Irocurndor OonornI do In ncIon
1n lo euceei6n nL Infosfnfo pronotiJo por lo eepoeo , lo Iijo
nenor Jel coueonIe, ee preeenI6 lo repreeenIonIe legol Je uno Iijo
exIronoIrinoniol Je oquel, eoliciIonJo ee Jecloroee lo iguolJoJ
oIeoluIo enIre onIoe Iijoe, conforne ol orI. 16 Je lo ConeIiIuci6n
Aocionol, colificonJo cono inconeIiIucionol cuolquier norno en
conIrorio que ee preIenJiero intocor en el coeo. AoJi6 luego que
JeIio oplicoree reIroocIitonenIe lo le, 23.264 por eer Je orJen
pIlico.
ConIeeIoJo lo tieIo perIinenIe por lo oIro porIe inIereeoJo, oei
cono por el fiecol , el oeeeor Je nenoree, quienee eoeIutieron que
no correeponJio Iocer lugor o lo peIicionoJo, lo jueco Je prinero
ineIoncio oei lo reeolti6 o fe. 33-3.
1n priner lugor, coneiJer6 que lo le, 23.264 no poJio eer
oplicoJo ol coeo Je ouIoe por cuonIo ello enIr6 en tigencio el Jio 1
*
1l ocpiIe 11, pe. 16 o 19, perIenece o AD1L1AA LO1AAAO.
1.1
Coeo 1.,I.1., L.L, 1-1X-S7, con noIo Je BAIIAACOS , V1D1A. Coeoe SnguIr
y ILL, Sojonn, VIoyfos do Iornndoz , incluiJoe en el liIro Je M1LL1I-G1LL1-
CAYUSO , oIroe, ConsfIfucIon y odor oIIfIco, 1J. AeIreo, , eue reepecIitoe
cueeIionorioe. ArIiculo Je B1DAIT CAMPOS, In Corfo Suronn y oI dIvorcIo
vIncuInr, reproJuciJo en lo oIro ciIoJo, pe. 1129 , ee.
D1I1CHOS HUMAAOS 1V-2
Je notienIre Je 19S, nienIroe que el Jeceeo Jel coueonIe, IecIo
que fij6 JefiniIitonenIe el JerecIo oplicoIle o eu euceei6n, IoIio
ocoeciJo el 2 Je oIril Jel nieno oo. OIeert6, oeinieno, con Ioee
en el orI. 3 Jel C6Jigo Citil, que no coIio exIenJer reIroocIitonen-
Ie loe efecIoe Je lo le, ciIoJo. Por lIino, JeeecI6 el plonIeo Je
inconeIiIucionoliJoJ efecIuoJo por lo peIiciononIe por cuonIo
corecio Je loe recouJoe nininoe Je funJonenIoci6n, ein perjuicio
Je coneignor que loe Jiferenciocionee enIre Iijoe noIrinoniolee ,
exIronoIrinoniolee en noIerio Je tococi6n IereJiIorio, que con-
Ienio el reginen legol onIerior (C6Jigo Citil , le, 14.367), no
conculcoIon el orI. 16 Je lo ConeIiIuci6n Aocionol, eegn lo
inIerpreIoci6n que lo CorIe efecIu6 Je JicIo precepIo.
Al opelor el follo, lo porIe cu,o peIici6n IoIio eiJo JeeeeIinoJo,
reiIer6 eue plonIeoe e inIroJujo un orgunenIo nueto, IoeoJo en lo
Contenci6n Anericono eoIre DerecIoe Hunonoe llonoJo PocIo
Je Son Joee Je CoeIo Iico, porIiculornenIe en eu orI. 17, inc. ,
JonJe Jice que lo le, JeIe reconocer iguolee JerecIoe IonIo o loe
Iijoe nociJoe fuero Jel noIrinonio cono o loe nociJoe JenIro Jel
nieno. 1nJic6 que eeIe contenio inIernocionol eeIoIo tigenIe con
onIerioriJoJ ol Jeceeo Jel coueonIe, puee lo le, 23.04 que lo oproI6
JoIo Je norco Je 19S4.
Lo eolo B Je lo Cnoro Aocionol en lo Citil, que inIertino en lo
olcoJo, confirn6 lo reeuelIo en prinero ineIoncio. Poro JeciJir Je
eee noJo, Iuto en coneiJeroci6n que loe orgunenIoe Je lo jueco Je
priner groJo oIinenIee o lo irreIroocIitiJoJ Je lo le, 23.264 , o lo
oplicoIiliJoJ en el coeo Jel reginen onIerior o ello, no IoIion eiJo
JeetirIuoJoe por lo opelonIe. 1nIenJi6, oeinieno, que el plonIeo Je
inconeIiIucionoliJoJ, por eu togueJoJ , eue Ierninoe oIeIrocIoe ,
genericoe, no ero oJnieiIle. Por lIino, en cuonIo o lo contenci6n
inIernocionol intocoJo, onIoe inIegronIee Je lo eolo coinciJieron
en que ello no inporIoIo creor un nueto eieIeno Je Ironeniei6n,
norfIs cnusno en lo IepIlico, eino niconenIe el conpronieo Je
eoncionor nornoe que ee oJopIoron o JicIo IroIoJo, Je conforni-
JoJ con loe JirecIitoe Je eu orI. 2.
I1LOSOI1AS Y T1CA1CAS D1 1AT1IPI1TAC1OA 1V-3
ConIro eee pronuncionienIo JeJujo lo inIereeoJo recureo ex-
IroorJinorio o fe. 67-69, cu,o JenegoIorio Je fe. 7 Jio origen o lo
preeenIe quejo.
1n eu recureo, ineieIe lo opelonIe en que lo eoluci6n JoJo ol coeo
inporIorio un queIronIonienIo Je lo iguolJoJ que inpone el orI.
16 Je lo ConeIiIuci6n Aocionol, , colifico Je orIiIrorio ol follo por
no IoIer oJniIiJo eee orgunenIo que coneiJero fue el ne
inporIonIe que Iiciero conIro lo eenIencio Je priner groJo. 1neieIe
IonIien, eupleIorionenIe en lo reIroocIitiJoJ Je lo le, 23.264,
concluei6n que inIenIo exIroer Jel orI. 21 Je eeo le,, ol que jucgo
noJificoIorio Jel orI. 3 Jel C6J. Citil. SoeIiene, por lIino, que no
ee IoIrio IeniJo en cuenIo el orI. 27 Je lo Contenci6n Je Vieno eoIre
el DerecIo Je loe TroIoJoe (roIificoJo por lo le, 19.S6) en cuonIo
expreeo que un 1eIoJo no poJr intocor loe Jiepoeicionee Je eu
JerecIo inIerno cono jueIificoci6n Jel incunplinienIo Je un
IroIoJo, reglo eeIo que eegrine poro eoeIener lo oplicoIiliJoJ Jel
orI. 17, inc. Je lo Contenci6n Anericono eoIre DerecIoe
Hunonoe, onIee ciIoJo.
1l onlieie Je eeIoe ogrotioe exige coneiJeror por eeporoJo loe
cueeIionee Je JiferenIe noIuroleco intolucroJoe en el recureo.
1n eeIe orJen Je iJeoe, coIe eeolor que lo tirIuol inciJencio en
el coeo Je lo le, 23.264 , lo poeiIiliJoJ Je oplicoci6n reIroocIito, oei
cono lo inIerpreIoci6n Jel orI. 3 Jel C6J. Citil, eon IoJoe punIoe
concernienIee o lo oplicoci6n inIerIenporol Je nornoe Je JerecIo
conn, Ieno eeIe que, cono principio, ee ojeno o lo tio exIroorJi-
norio elegiJo (conf. Iolloe, I. 29S, p. 721, I. 299, p. 49, I. 300, pe 61,
S9, 700, I. 302, p. 190 Iet. Lo Le,, I. 197S-C, p. 17, Iep. Lo
Le,, I. XL1, J-Z, p. 2S19, eun. 1016, Iet. Lo Le,, I. 197S-D, p. 117,
Iep. Lo Le,, I. XL1, J-Z, p. 2S12, eun. 90 I. 306, p. 17S6, enIre
oIroe).
Ao encuenIro roconee que ouIoricen un oporIonienIo Je Iol
principio en eeIe coeo, ,o que loe roconee expueeIoe en onIoe
ineIoncioe, IoeoJoe en que el reginen legol oplicoIle o lo euceei6n
IereJiIorio ee el tigenIe en el nonenIo Jel follecinienIo Jel
coueonIe (conf. orIe. 32S2, 32S3, 32S6, 32S7 , conce., C6J. Citil)
D1I1CHOS HUMAAOS 1V-4
coneIiIu,en funJonenIo euficienIe que exclu,e lo IocIo Je orIiIro-
rieJoJ orIiculoJo.
Anlogo reflexi6n ne nerecen loe ofirnocionee Jel o quo en
cuonIo o lo irreIroocIitiJoJ Je lo le, 23.264, en funci6n Je lo
eeIoIleciJo por el orI. 3 Jel C6J. Citil. 1eIe lIino e6lo ouIorico el
efecIo inneJioIo Je lo nueto le,, no reIroocIito, eolto Jiepoeici6n
en conIrorio. 1n lo eepecie, no coIe inferir eeo eolteJoJ Jel orI. 21
Je lo le, 23.264, cono preIenJe lo opelonIe, porque ello no eurge ni
Je lo leIro ni Jel eepiriIu Je eee precepIo, cu,o nico eenIiJo ee ogoIo
en preeertor lo equiporoci6n juriJico Je loe Iijoe noIrinoniolee ,
exIronoIrinoniolee, exIenJienJolo o cuoleequiero Jiepoeicionee
legolee no eepecificonenIe conIenploJoe en lo reforno. Pero ee
cloro que ello no olIero loe olconcee Ienporolee Je lo le,, regiJoe por
el orI. 3 Jel C6J. Citil, cono lo corroIoro el IexIo nieno Jel ciIoJo
orI. 21, cuonJo en el prrofo eiguienIe Jice. en lo euceeito,
connoIonJo lo tigencio fuIuro Jel precepIo.
Con lo expueeIo queJo JeecorIoJo lo oIjeci6n que ee inIenIo con
Ioee en lo JocIrino Je lo orIiIrorieJoJ, lo que Ioce inproceJenIe el
recureo exIroorJinorio en eee oepecIo.
Loe reeIonIee ogrotioe Je lo opelonIe, concernienIee o lo incone-
IiIucionoliJoJ Jel reginen legol oplicoIle ol coeo (en porIiculor el
orI. S, le, 14.367) , lo preIenJiJo inciJencio Je uno norno
conIeniJo en uno contenci6n inIernocionol en lo neJiJo que
euponen eeIoIlecer loe olconcee Je lo clueulo coneIiIucionol que ee
Jice tulneroJo (orI. 16) e inIerpreIor loe Jiepoeicionee Je IroIoJoe
inIernocionolee euecripIoe por lo IepIlico, eueciIon cueeIi6n
feJerol que IoIiliIo lo conpeIencio exIroorJinorio Je lo CorIe, en
loe Ierninoe Jel orI. 14, inc. 30 Je lo le, 4S (conf. InIIos, I. 306, p.
1312, coneiJ. 2 , eue ciIoe Iet. Lo Le,, I. 19S4-D, p. 467, enIre
oIroe). 1n eeo neJiJo, coIe oJniIir lo proceJencio fornol Jel
recureo, ein que oIeIen o ello loe Jeficiencioe que el IriIunol o quo
oIeert6 en el plonIeonienIo Jel prinero Je JicIoe ogrotioe, IoJo
tec que Iolee JefecIoe no inpiJen coneiJeror lo eueIonciol Jel
reclono , expeJiree eoIre el o fin Je no incurrir en uno etenIuol
frueIroci6n Jel JerecIo feJerol intocoJo (ter Iolloe, I. 296, p. 743,
I1LOSOI1AS Y T1CA1CAS D1 1AT1IPI1TAC1OA 1V-
coneiJ. 3 Iet. Lo Le,, I. 1977-B, p. 169, I. 301, p. 4S, coneiJ.
3, , oIroe).
1n cuonIo ol fonJo Jel oeunIo, enpero, eeIino que loe ogrotioe
que ee Iroen o coneiJeroci6n Je V. 1. corecen Je enIiJoJ euficienIe
poro noJificor lo reeuelIo.
1n lo que Ioce ol orI. 16 Je lo ConeIiIuci6n Aocionol, no ee
poeiIle ter uno ofecIoci6n Jel principio Je iguolJoJ onIe lo le, que
el coneogro, en el reginen legol tigenIe ol Iienpo Jel follecinienIo
Jel coueonIe, eeIo ee, el orI. S0 Je lo le, 14.367, en cuonIo liniIoIo
lo porci6n IereJiIorio Je loe Iijoe exIronoIrinoniolee o lo niIoJ Je
lo que correeponJerio o loe nociJoe JenIro Jel noIrinonio.
Aunque eeo JirecIito puJiero coneiJeroree, en lo ocIuoliJoJ,
JeeocerIoJo JeeJe el punIo Je tieIo Je lo poliIico legieloIito en lo
noIerio, ello no inplico que JeIo eer JeecolificoJo por leeito o
principioe coneIiIucionolee, cuonJo eeIoe no ee Iollon JirecIonenIe
ofecIoJoe en forno que inpongon o lo CorIe intoliJor lo norno
inpugnoJo en eoltoguorJo Je eeoe principioe.
1n eee eenIiJo, coIe recorJor lo coneIonIe JocIrino Je lo CorIe
ocerco Je loe olconcee Je lo goronIio Je iguolJoJ, en IonIo Io JicIo
que ello no oIeIo o que el legieloJor conIenple en forno JieIinIo
eiIuocionee que coneiJero JiferenIee, con Iol que lo Jiecrininoci6n
no eeo orIiIrorio ni inporIe ilegiIino pereecuci6n o inJeIiJo
pritilegio Je pereonoe o Je grupoe Je pereonoe, ounque eu funJo-
nenIo eeo opinoIle (conf. InIIos, I. 2S6, I. 299, pe. 146, 1S1, I. 300,
pe. 194, 1049, 10S7, I. 301, pe. 1094, 11S, I. 302, pe. 192, 47, 70,
I. 30, p. S23, I. 306, pe. 33, 1S44 Iet. Lo Le,, I. 197S-C, p. 16S,
Iep. Lo Le,, I. XL1, A-1, p. 1601, eun. 3, Iet. Lo Le,, I 1979-B, p.
673, follo 3.02-S, I. 1979-B, p. 274, I. 197S-A, p. 612, Iep. Lo Le,,
I. XL1, A-1, p. 1601. eune. 4 , 1. Iet. Lo Le,, I. 19S0-C, p. 06, I.
19S1-A, p. 317, D.T., I. 19S4-B, p. 1704, eenIencio Jel 27 Je no,o
Je 1936 In ro. Indnno y Iornzzo, S. C. s/noIncIon do nuIfn,
B. 4S2, L. XX Iet. Lo Le,, I. 19S6-D, p. 171, enIre oIroe).
CierIonenIe, ninguno Je eeIoe eiIuocionee pueJe preJicoree Jel
reginen legol que Io eiJo oplicoJo en el suL IIfo. S6lo ee oJtierIe
en el uno JieIinci6n nornoIito IoeoJo en uno coueo oIjeIito poro
Jiecrininor eupueeIoe Je IecIoe que ee coneiJeron JiferenIee. 1n
D1I1CHOS HUMAAOS 1V-6
eu geneeie ee Iollor el prop6eiIo Je pritilegior o lo fonilio
legiIino, eueIenIoJo en un tinculo noIrinoniol tliJo, oun
cuonJo el conino elegiJo por el legieloJor puJiero oporecer opino-
Ile. Moe noJo Io, olli Je un eepiriIu pereecuIorio o uno Jiecrini-
noci6n orIiIrorio, que ee lo que repuJio el IexIo coneIiIucionol en
cueeIi6n.
Poro corroIoror que no fue oei, IoeIor releer lo noIo ol orI. 379
Jel C6J. Citil, JonJe Velec SrefielJ expueo loe onIeceJenIee Jel
JerecIo conporoJo que IoIio IeniJo en cuenIo ol reJocIor eee
orIiculo, luego reenplocoJo por lo le, 14.367. Loe reporoe ol C6Jigo
froncee , lo oJopci6n Jel eieIeno pretieIo por el C6Jigo Je HoiIi,
nueeIron, enIre oIroe, que oquello Jiecrininoci6n ero un lugor
conn en loe legielocionee Je lo epoco. Sin enIorgo, no coIe
eilencior lo porIe finol Je lo nieno noIo, JonJe el coJificoJor,
oporInJoee Je preeIigioeo JocIrino fronceeo, ofirno coIeg6rico-
nenIe que el JerecIo Jel Iijo noIurol en lo euceei6n Je loe poJree
ee oIeoluIonenIe, eolto lo conIiJoJ, Je lo nieno noIuroleco que
el Je loe Iijoe legiIinoe, con IoJoe loe inplicocionee que ello
eignifico. He oqui, uno tec ne, el eeego IunonieIico que preJoni-
n6 en nueeIro coJificoci6n citil.
1l Iienpo Iico que en 194 lo le, 14.367 ounenIoro lo olicuoIo
eeIoIleciJo cono porci6n IereJiIorio Je loe Iijoe exIronoIrinonio-
lee. Y en 19S, lo Io, tigenIe le, 23.264 loe equipor6 o loe
noIrinoniolee IonIien en eee oepecIo cuonIiIoIito. Pero eeIo
ocIuolicoci6n o nejoronienIo Je loe le,ee, inpuleoJo por nuetoe
concepcionee ocerco Je loe proIlenoe eociolee, no contierIe per ee
en inconeIiIucionolee o loe le,ee noJificoJoe o JerogoJoe.
1eIe ogrotio, eueIenIoJo en lo inpugnoci6n con Ioee coneIiIu-
cionol Jel JerecIo oplicoIle ol coeo, JeIe puee eer JeeeeIinoJo.
Por lIino, en cuonIo concierne o lo preIenJiJo oplicoIiliJoJ Je
lo Contenci6n Anericono eoIre DerecIoe Hunonoe, ni opini6n ee
coinciJenIe con lo concluei6n o que orriIoro el IriIunol o quo.
1n priner lugor, el orI. 2 Je JicIo IroIoJo ee Iien cloro en el
eenIiJo Je que loe JerecIoe , liIerIoJee nencionoJoe en el orIiculo
preceJenIe que eon IoJoe loe que coneogro lo propio contenci6n
JeIen eer eepecificonenIe incorporoJoe ol JerecIo inIerno Je loe
I1LOSOI1AS Y T1CA1CAS D1 1AT1IPI1TAC1OA 1V-7
1eIoJoe porIee, en coeo Je no enconIroree ,o goronIicoJoe en elloe,
neJionIe loe Jiepoeicionee legieloIitoe o Je oIro inJole que JeIern
oJopIoree con orreglo o loe proceJinienIoe coneIiIucionolee Je coJo
poie.
1eIo JirecIito pone Je reliete, en lo concernienIe o lo noIerio
que noe ocupo, el corcIer preJoninonIenenIe progronIico Je loe
clueuloe conIeniJoe en el orI. 17 Je lo contenci6n, o loe que no coIe
oIriIuir operoIitiJoJ propio. De no eer oei, corecerio Je eenIiJo eeIo
oIligoci6n que oeunen loe 1eIoJoe que euecriIen el IroIoJo en
cuonIo o oJopIor loe Jiepoeicionee Je JerecIo inIerno que ee
requieron poro efecIiticor lo IuIelo Je loe JerecIoe que en el ee
enuncion.
Lo oproIoci6n exIerioricoJo o Irotee Je lo le, 23.04 no Io
poJiJo Iener oIro eenIiJo, puee, que el Je roIificor lo oeunci6n Je eee
conpronieo por porIe Je lo IepIlico, ee Jecir, el conpronieo Je
oJecuor eu legieloci6n o loe principioe conIeniJoe en lo contenci6n.
1eo oproIoci6n, coei ee reJunJonIe eeolorlo, ero el nico proceJi-
nienIo oJnieiIle poro ocorJor eficocio ol oluJiJo conpronieo
reepecIo Je nueeIro poie, o Ienor Je loe oIriIucionee que el orI. 67,
inc. 19 Je lo ConeIiIuci6n Aocionol ocuerJo ol Congreeo.
Lo ulIerior eonci6n Je lo le, 23.264, que incorpor6 en nueeIro
JerecIo inIerno el principio eeIoIleciJo por el orI. 17 inc. Je lo
,o ciIoJo contenci6n, no ee ni noe ni nenoe que lo efecIiticoci6n
Jel conpronieo oeuniJo en eee punIo. Y ee IonIien uno eilencioeo
terificoci6n Je lo eoeIeniJo onIee en cuonIo o lo neceeiJoJ Je uno
incorporoci6n eepecifico Je oquel principio en nueeIro legieloci6n
citil, puee Je oIro noJo lo le, 23.264 IuIiero eiJo reJunJonIe noe
no fue eeo lo 6pIico Je loe legieloJoree que lo pro,ecIoron, JeIoIie-
ron , eoncionoron.
Un orgunenIo exIroiJo Je lo leIro nieno Jel orI. 17 inc. , Je
lo contenci6n, tiene o corroIoror IonIien lo concluei6n expueeIo.
Se Jice olli. lo le, JeIe reconocer. . ., lo que poIenIico, uno tec
ne, que ee IroIo Je uno clueulo progronIico que coneogro un
principio orienIoJor ol cuol JeIern oJecuoree loe legielocionee Je
loe 1eIoJoe eignoIorioe Je lo contenci6n.
D1I1CHOS HUMAAOS 1V-S
1n noJo oIeIo o eeIo concluei6n lo eeIoIleciJo en lo Contenci6n
Je Vieno eoIre el DerecIo Je loe TroIoJoe, oproIoJo por le, 19.S6,
en cuonIo Jice. uno porIe no poJr intocor loe Jiepoeicionee Je eu
JerecIo inIerno cono jueIificoci6n Jel incunplinienIo Je un
IroIoJo (orI. 27).
1eIo reglo opunIo o lo eiIuoci6n juriJico Je un 1eIoJo reepecIo
Je oIro u oIroe eignoIorioe Je un nieno IroIoJo , ee conforne con
lo reglo Je lo Iueno fe en lo inIerpreIoci6n Je loe ocuerJoe
inIernocionolee que coneogro el orI. 31 Je lo nieno Contenci6n Je
Vieno. Pero noJo Iiene eeIo que ter con loe cueeIionee que ee Ion
eueciIoJo en ouIoe, tinculoJoe o lo oplicoci6n inIerIenporol Je
nornoe Jel JerecIo inIerno , o lo inIeligencio que, JenIro Je eee
nIiIo, coIe oIriIuir o loe regloe Je un IroIoJo euecripIo por lo
IepIlico, o fin Je jucgor eoIre el olconce Je loe JerecIoe Je eue
IoIiIonIee.
1n eeIe eenIiJo, coIro eepeciol reletoncio lo noIuroleco progro-
nIico que correeponJe, o ni juicio, oeignor o lo reglo Je lo
Contenci6n Anericono eoIre DerecIoe Hunonoe que Io intocoJo
lo opelonIe, lo cuol fue en terJoJ cunpliJo por nueeIro poie, cono
,o ee Io JicIo, neJionIe lo eonci6n Je lo le, 23.264.
Por lo expueeIo, opino que correeponJe confirnor el pronuncio-
nienIo opeloJo en cuonIo Io poJiJo eer noIerio Je recureo
exIroorJinorio. AIril 2 Je 19S7. Junn 0. Onunn.
Buenoe Airee, junio 9 Je 19S7.
ConsIdornndo: Que loe ogrotioe Jel opelonIe encuenIron oJe-
cuoJo oprecioci6n en loe funJonenIoe Jel JicIonen Jel ProcuroJor
Generol que eeIo CorIe conporIe , o loe que ee reniIe por roc6n Je
IreteJoJ.
Por ello , Je conforniJoJ con lo JicIoninoJo por el ProcuroJor
Generol, ee Jecloro proceJenIe el recureo exIroorJinorio , ee
confirno lo eenIencio. Agregueee lo quejo ol principol. IeinIegreee
el Jep6eiIo Je fe. 1. Augusfo C. IoIIuscIo. - CnrIos S. Inyf. -
InrIquo S. IofrncchI. Jorgo A. Incquo.
I1LOSOI1AS Y T1CA1CAS D1 1AT1IPI1TAC1OA 1V-9
1. Hochos doI cnso
DeecriIo loe IecIoe Jel coeo.
DieIingo ei toriorio lo poeiIle oprecioci6n Je loe IecIoe ei el
follecinienIo Jel coueonIe IuIiero ocurriJo.
n) en 19S2, L) un Jio onIee Je lo enIroJo en tigencio Je lo nueto
le,, c) en lo fecIo que efecIitonenIe ocurri6.
Conpore el elenenIo Ienporol con loe coneiJerocionee Je iguol
inJole reolicoJoe por el ProcuroJor Generol , lo CorIe Supreno en
el coeo SnguIr y IL, 302. 12S4, LL 19S1-A-397, reproJuciJo en
M1LL1I, G1LL1 , CAYUSO, ConsfIfucIon y odor oIIfIco, I. 1, pe. 6S
o S0, ter el cueeIionorio Je pe. S0-S1.
1JenIifique ei el rocononienIo Je lo CorIe Supreno en SnguIr y
IL ee oproxino ol toIo Je TIU1P1AAY, IOST1I, HAADY u oIro Jel liIro
Je IULL1I.
2. In nornn nnnIIzndn do In ConvoncIon
1n loe coneiJerocionee Jel ProcuroJor Generol Je lo Aoci6n
reepecIo ol orIiculo 17 incieo el onolic6 Joe olIernoIitoe Je
inIerpreIoci6n.
n) norno operoIito,
L) norno progronIico.
Que JieIinIo olIernoIito Je inIerpreIoci6n Ienio:
3. Ios juIcIos do vnIor onIondos
1n el nieno punIo onIerior, el ProcuroJor Generol Je lo
Aoci6n Ioce un juicio Je tolor expreeo reepecIo Je lo norno Je cu,o
oplicoci6n o inoplicoci6n IroIo (orI. 17 inc. ):
Conpore con loe toIoe Je TIU1P1AAY , IOST1I, e iJenIifique con
cul Je elloe ee oeenejo.
1n el nieno punIo , norno onIerior, cul ee el juicio Je tolor
inpliciIo que eurge Je eu onlieie:
D1I1CHOS HUMAAOS 1V-10
DieIingo enIre lo que un nogieIroJo reeuelte, , lo que Jice que
reeuelte.
ConeiJeronJo lo uniJoJ Jel orJen juriJico, JeIi6 el ProcuroJor
Generol Je lo Aoci6n IoIer onolicoJo eee punIo en conjunIo con el
eiguienIe, o puJo roconoIlenenIe IoIerlo reeuelIo eeporoJonenIe
Jel noJo que lo Iico:
Conpore con el rocononienIo Jel toIo Je HAADY, , encuenIre
einiliIuJee o Jiferencioe eegn eeo el coeo.
Al IroIor Je lo le, Je filioci6n tigenIe ol nonenIo Jel follecinien-
Io Jel coueonIe, el ProcuroJor Generol Je lo Aoci6n Ioce un juicio
Je tolor expreeo eoIre lo nieno:
Conpore , Jiferencie con 1) loe orgunenIocionee , 2) lo
reeoluci6n, reepecIitonenIe, IonIo Jel toIo Je TIU1P1AAY cono Je
IOST1I.
1l juicio Je tolor que Ioce lo preeenIo cono pereonol o cono
JeritoJo Je nornoe tigenIee:
4. Iongunjo ufIIIzndo
Al referiree cono porIe Jel juicio Je tolor que enuncio o lo fonilio
legiIino, , encuoJror o eeIo en lo ConeIiIuci6n nocionol, eeI
IocienJo inIerpreIoci6n JognIico o liIerol Je eeIo:
Conpore , Jiferencie con loe eeIiloe 1) Je rocononienIo , 2) loe
conclueionee Je TIU1P1AAY , IOST1I, reepecIitonenIe.
1l concepIo que enpleo lo ConeIiIuci6n ee el Je fonilio legiIi-
no:
Al referir el ProcuroJor un JeIerninoJo concepIo Je fonilio ol
IexIo coneIiIucionol, Ioce con ello un juicio Je tolor pereonol: 1n
coeo ofirnoIito, lo funJonenIo:
1n iguol coeo, ee Ioce corgo Jel juicio Je tolor que energe Je
lo le, 23.04, orIiculo 17, incieo Jel IroIoJo oproIoJo por ello:
Conpore con el eeIilo Je rocononienIo Je HAADY , eeole
einiliIuJee o Jiferencioe.
C6no pueJe funJonenIoree , coneIruiree inIerpreIoIitonenIe
uno Ieeie que eoeIengo, cono lo Ioce el ProcuroJor, que lo
I1LOSOI1AS Y T1CA1CAS D1 1AT1IPI1TAC1OA 1V-11
ConeIiIuci6n IuIelo lo fonilio legiIino, preecinJienJo Je lo le,
23.04:
Que orgunenIoe en conIro Je eeo Ieeie pueJen eegriniree:
1fecIe el nieno ejercicio rocononJo euceeitonenIe en el eeIilo
Je TIU1P1AAY, IOST1I , HAADY.
. JuIcIos do vnIor confonIdos on Ins nornns
Que nornoe Je loe Iree le,ee nencionoJoe conIienen que juicioe
Je tolor, eoIre el fonJo Je lo cueeIi6n, en el coeo coneiJeroJo:
1n uno inIerpreIoci6n orn6nico Je loe Iree le,ee que ee nencio-
non en el JicIonen Jel ProcuroJor, Io pretoleciJo en el onlieie el
juicio Je tolor Jel legieloJor o el Jel ProcuroJor:
6. CrIforIos do InforrofncIon
Conpore el rocononienIo Jel preeenIe coeo con el Je lo CorIe
Supreno en el coeo Sojonn (M1LL1I, G1LL1 , CAYUSO, oIro ciIoJo, I.
11, pe. 109S o 1126, , pregunIoe Je pe. 1126 o 1129, , 1136 o 1137
reepecIo Jel conenIorio Je B1DAIT CAMPOS Je pe. 1129 o 1136), en loe
eiguienIee punIoe.
Que Jiferencioe , einiliIuJee encuenIro UJ. enIre lo elecci6n
por el ProcuroJor Jel juicio Je tolor con el cuol coneiJero roconoIle
lo Jiecrininoci6n o JieIinci6n, , el juicio Je tolor enpleoJo por lo
CorIe Supreno en el coeo Sojonn poro Jecloror en conIio orIiIro-
rio lo norno legieloIito preexieIenIe:
Ho eiJo coIerenIe lo CorIe en confirnor el pronuncionienIo
opeloJo, en el coeo I., I.I., y en el coeo Sojonn: Por que:
Loe toIoe Je lo no,orio en el coeo Sojonn intocon el preceJenIe
Je IonzoffI do InILIn, y uno Je elloe expreeonenIe lo Contenci6n
Je CoeIo Iico. 1n JicIo follo, o eu tec, uno Je loe toIoe intoco
iguolnenIe lo Contenci6n. 1JenIifique Je que nornoe , principioe
ee IroIo , JeIernine eu oplicoIiliJoJ o inoplicoIiliJoJ ol coeo.
Diferencie el concepIo Je fonilio enpleoJo en el coeo Sojonn y en
el coeo I., I. I.
D1I1CHOS HUMAAOS 1V-12
Lo JieIinci6n preceJenIe Iiene eueIenIo fcIico:, oxiol6gico:,
nornoIito:
Ieeuelto el coeo Sojonn en el eeIilo Je TIU1P1AAY, onoliconJo
expreeonenIe lo coneIiIucionoliJoJ o inconeIiIucionoliJoJ Je lo
norno.
Ieeuelto el coeo Sojonn en el eeIilo Je HAADY , Je IOST1I,
eeporoJonenIe.
Conpore lo eoluci6n Jel coeo I., I. I. en noIerio Je juicioe Je
tolor, en oueencio o conIro IexIoe legolee IroJicionolee fornolnen-
Ie tigenIee, con lo reeuelIo por lo CorIe Supreno en noIerio Je
ocIuolicoci6n noneIorio (VIoyfos do Iornndoz y oIroe, 29.973,
LL 1976-D-241, M1LL1I , oIroe, o. cIf., I. 1, pe. 90 o 94, , pregunIoe
Je pe. 94 , 9).
1l JerecIo IuIeloJo en el coeo VIoyfos do Iornndoz, ee encuen-
Iro o) expliciIonenIe, I) inpliciIonenIe conIenploJo en lo Conten-
ci6n:
1xieIe en lo Contenci6n olgn noIic cuoliIoIito o oxiol6gico
JiferenIe, enIre lo proIecci6n Jel JerecIo Je propieJoJ , loe Jene
JerecIoe:
Y en el ineIrunenIo Je roIificoci6n:
Loe eujeIoe IiIuloree Je eeIe JerecIo eon loe nienoe en lo
ConeIiIuci6n , en lo Contenci6n:
1e jueIo lo JieIinci6n que efecIo lo Contenci6n:
1e congruenIe con oIroe JerecIoe que ello nieno reconoce, por
ejenplo el orI. 16: Por que:
1e congruenIe con el reconocinienIo Je loe JerecIoe Je Iercero
generoci6n: Culee: Por que:
Conpore el coeo I., I.I., con el coeo Je loe exploroJoree Je
coternoe Je IuIIor, en loe eiguienIee punIoe.
1n noIerio Je juicioe Je tolor expreeoe o inpliciIoe, el pronun-
cionienIo Jel ProcuroJor , por enJe Je lo CorIe ee oeenejo ol toIo
Je TIU1P1AAY o ol toIo Je HAADY O ee oeenejo o olgn oIro Je loe
toIoe:
Y en noIerio Je Jeecripci6n Je loe IecIoe:
I1LOSOI1AS Y T1CA1CAS D1 1AT1IPI1TAC1OA 1V-13
Lo filoeofio juriJico euI,ocenIe ol toIo Jel ProcuroJor Generol
Je lo Aoci6n ee oproxino o lo filoeofio juriJico Je cul Je loe toIoe
en el coeo Je IULL1I:
7. JusfIcIn do In soIucIon doI cnso
Cul ee eu juicio Je tolor pereonol eoIre lo cueeIi6n Je IecIo
rolloJo en el coeo I., I. I.:
Cul ee el juicio Je tolor que preJonino en el conjunIo Je loe
cuoIro cuerpoe nornoIitoe nencionoJoe en el follo (Contenci6n,
Joe le,ee eoIre filioci6n, ConeIiIuci6n nocionol), onolicoJoe o lo luc
Jel Iienpo preeenIe , en uno inIerpreIoci6n orn6nico , coIerenIe
que eoltoguorJe lo uniJoJ Jel orJen juriJico:
1xieIio olguno oIro olIernoIito ne jueIo , roconoIle Je
reeolter el coeo, que lo elegiJo por el ProcuroJor , lo CorIe en el
coeo:
S. In InforrofncIon sogn In ConvoncIon do VIonn
Se ojueIo o loe nornoe inIerpreIoIitoe Jel orIiculo 29 In fIno
Je lo Contenci6n Je Vieno eoIre DerecIo Je loe TroIoJoe, lo
eoluci6n inIegrol Je.
n) preecinJir Jel orI. 17 inc. ,
L) oplicor lo le, fornolnenIe tigenIe ol Iienpo Jel follecinienIo,
JeclornJolo roconoIle,
c) JeeecIor lo oplicoci6n Je lo nueto le, en forno reIroocIito o
onol6gico,
d) Iocer uno lecIuro Je lo ConeIiIuci6n congruenIe con lo le, I),
pero inconpoIiIle con loe le,ee o) , c). Por que:
1n el nieno coeo onIerior, lo eoluci6n ee ojueIo o lo norno Jel
orIiculo 31 incieo 1 Je lo Contenci6n Je Vieno: Por que:
Se noJifico lo reepueeIo JoJo o loe pregunIoe preceJenIee ei
oJene Je coneiJeror el orIiculo 17 inc. ee Iienen en cuenIo loe
Jene nornoe Je lo le, 23.04 que ee nencionon en loe eiguienIee
ocpiIee:
D1I1CHOS HUMAAOS 1V-14
9. ornns do In ConvoncIon onIfIdns on oI nnIIsIs doI
Irocurndor y do In Corfo
9.1. In cIusuIn rIncInInonfo onIfIdn
1l ProcuroJor Generol Je lo Aoci6n onolico lo coneIiIucionoli-
JoJ Je lo le, fornolnenIe tigenIe ol nonenIo Jel follecinienIo,
frenIe o lo norno coneIiIucionol Je lo iguolJoJ onIe lo le,. AJene
Jel orIiculo 17 inc. Je lo Contenci6n Je CoeIo Iico, exieIio en ello
olguno oIro clueulo cu,o oplicoci6n JeIi6 neceeorionenIe ponJe-
roree, einulIneonenIe o lo goronIio Je lo iguolJoJ:
1xieIe un juicio Je tolor inpliciIo, eeo conecienIe o inconecien-
Ie, en lo opercepci6n Je no IoIer nencionoJo eeo oIro clueulo
oplicoIle Je lo Contenci6n:
O exieIen roconee Je JognIico juriJico que ouIoricoIon no
nencionorlo:
1n coeo ofirnoIito, culee eron:
Que orgunenIoe pueJen eeIocoree o fotor , en conIro Je lo
incluei6n Je JicIo clueulo en el onlieie Jel coeo:
Lo clueulo cu,o oplicoci6n ol coeo ee oniIe onolicor, ee
operoIito o progronIico:
1l juicio Je tolor conIeniJo en JicIo clueulo, opo,o el juicio Je
tolor eecogiJo por el ProcuroJor en eu inIerpreIoci6n Je lo ConeIi-
Iuci6n, o lo JeIiliIo:
9.2. ModIdns do dorocho Inforno do ofro cnrcfor
Anolico el ProcuroJor Generol Je lo Aoci6n, JenIro Je loe
neJioe por loe cuolee loe 1eIoJoe ee conproneIen o reepeIor ,
Iocer reepeIor loe JerecIoe coneogroJoe en lo Contenci6n, lo
expreeoJo en el orIiculo 2 in fine en cuonIo o que loe 1eIoJoe
oJopIorn loe neJiJoe legieloIitoe o Je oIro corcIer que eeon
neceeorioe:
Loe folloe juJiciolee coneIiIu,en nornoe juriJicoe:
PueJe Jeciree que inIegron el plexo u orJenonienIo nornoIito:
I1LOSOI1AS Y T1CA1CAS D1 1AT1IPI1TAC1OA 1V-1
Son fuenIe Je JerecIo en el coeo concreIo que reeuelten:
PueJe roconoIlenenIe Jeciree que coneIiIu,en Jiepoeicionee Je
JerecIo inIerno:
1n coneecuencio Je lo onIerior, loe eenIencioe juJiciolee encuo-
Jron o no JenIro Je lo reloIito o loe neJiJoe Je oIro corcIer que
fueren neceeorioe, que loe 1eIoJoe ee Ion oIligoJo o JicIor
conforne ol orIiculo 2 Je lo Contenci6n:
1l cunplinienIo por el PoJer JuJiciol Jel orJen juriJico inIerno
inclu,e lo le, 23.04, en lo que eeIo Iengo Je operoIito o oplicoIle
en forno JirecIo:
1n coeo ofirnoIito, el PoJer JuJiciol eeI oIligoJo en lo eefero
Je eu conpeIencio o oplicor loe neJiJoe Je oIro corcIer que
fueren neceeorioe, poro cunplir con eu porIe Jel DeIer Je oJopIor
Jiepoeicionee Je JerecIo inIerno:
1n coeo negoIito, loe eenIencioe Jel PoJer JuJiciol no pueJen
eer coneiJeroJoe Jiepoeicionee Je JerecIo inIerno: Ao inIegron
el plexo nornoIito: Ao eon fuenIe Je JerecIo en el coeo concreIo:
Ao eon nornoe juriJicoe: O exieIen oIroe roconee que pueJon
explicor nejor cul ee eu corcIer , por que no encuoJrorion JenIro
Je lo eeIoIleciJo en el orIiculo 2, en el eenIiJo Je lo pregunIo
preceJenIe:
Conpore.
n) el criIerio Jel ProcuroJor JeeecIonJo lo oplicoIiliJoJ opero-
Iito Jel orIiculo 17 inc. , Jel orIiculo 1 no nencionoJo, o lo luc
Je loe Joe le,ee Je filioci6n en juego, con
L) lo reeuelIo por lo CorIe Supreno en loe coeoe Siri , KoI (M1LL1I
, oIroe, op. ciI., pe. 33 o 3, , eue pregunIoe Je pe. 3S-40, 3-
).
1e coIerenIe el criIerio Je inIerpreIoci6n:
1xieIen juicioe Je tolor expliciIoe o inpliciIoe que lleten o
eolucionee JiferenIee:
1n coeo ofirnoIito, culee eon:
D1I1CHOS HUMAAOS 1V-16
9.3. orochos doI nIno
1l JerecIo Jel nio goronIicoJo por el orIiculo 19 Je lo
Contenci6n uniJo ol principio Je no Jiecrininoci6n Jel orIiculo 1,
oporIo elenenIoe toloroIitoe oJicionolee o loe conIeniJoe en el
orIiculo 17 incieo : Ho, oIroe nornoe o principioe Je lo
Contenci6n cu,o onlieie ee Io,o oniIiJo en eu oplicoci6n ol coeo:
Anolico el JicIonen Jel ProcuroJor lo inciJencio Je eeIe
JerecIo en el coeo: CorreeponJio que lo Iiciero: Por que:
10. Ofrns soIucIonos nI cnso I., I.I. sogn Ios vofos do IULL1I
Ieeuelto eeIe nieno coeo I., I. I. cono ei UJ. fuero HAADY.
Hogo lo nieno Ioreo cono ei UJ. fuero IOST1I.
Hogo lo nieno Ioreo cono ei UJ. fuero TIU1P1AAY.
II. PONZETTI DE BALBIN INDALIA C/EDIT. ATLANTIDA S. A.
1
(C.S., Dic. 11, 19S4)
AD1L1AA LO1AAAO
Profeeoro AJjunIo (i) Je DerecIoe Hunonoe , DerecIo ConeIi-
Iucionol en lo IoculIoJ Je DerecIo , Ciencioe Sociolee Je lo
UnitereiJoJ Je Buenoe Airee.
1
1l JerecIo o lo inIiniJoJ JeeJe JieIinIoe enfoquee pueJe eeIuJioree
oJene por loe eiguienIee coeoe.
SnguIr y IL, 1nIiniJoJ Je lo fonilio. 1nIegriJoJ fonilior te. inIegriJoJ
fieico. Deciei6n fonilior.
IorfIIIo, 1nIiniJoJ Je conciencio. LiIerIoJ religioeo. 1nciJencio Je loe
JeIeree citilee Jerorquio Je JerecIoe.
InzforrIcn, Coneuno pereonol Je eeIupefocienIee. Tenencio. Peligro eociol.
1nciJencio Pretenci6n Sonci6n penol (ee oconeejo onolicor IonIien lo le, Je
eeIupefocienIee), 1guol coeo Bernoeconi.
Cosfn c/MunIcInIIdnd do In CIudnd do Iuonos AIros, LiIerIoJ Je preneo
, JerecIo o lo inIiniJoJ. DerecIo o lo infornoci6n.
I1LOSOI1AS Y T1CA1CAS D1 1AT1IPI1TAC1OA 1V-17
1. Hochos doI cnso
1) DeecriIo pornenoricoJonenIe loe IecIoe Jel coeo.
2) 1nJique cul ee el IecIo que inplico lo leei6n o lo inIiniJoJ.
3) DeIernine quien ee el IiIulor Jel JerecIo leeionoJo en eeIe
coeo. PoJrio eer oIro:
4) Tiene reloci6n el JerecIo o lo inIiniJoJ con lo profeei6n o
ocIitiJoJ Je eu IiIulor: 1n que neJiJo: C6no lo reeuelte
el follo:
) Cul ee el conIeniJo concreIo Jel JerecIo o lo inIiniJoJ: Que
toIo lo onolico expreeonenIe:
6) Culee eon loe liniIee Jel JerecIo o lo inIiniJoJ: Que toIo
lo onolico en forno JeIolloJo: Que inciJencio Iiene eee
criIerio en lo eoluci6n gloIol Jel follo:
2. Ins nornns
1) Que nornoe coneIiIucionolee , Je lo Contenci6n Je CoeIo
Iico funJon lo eoluci6n Jel follo: Anplie loe que no Ion eiJo
coneiJeroJoe expreeonenIe por loe juecee. Ho, nornoe
juriJicoe tigenIee que IonIien Ion eiJo oniIiJoe: Por que:
2) Que oIroe JerecIoe, oJene Je lo inIiniJoJ, ee relocionon
con el coeo en eeIuJio:
3) De que JiferenIee noneroe pueJe enIenJeree lo liIerIoJ Je
preneo en el toIo Je loe MinieIroe CAII1O , IAYT:
4) SoIre que oepecIo Je loe ocIoe pritoJoe ee efecIitico lo IuIelo
juriJico:
3. Ios vnIoros
1) 1n que ee funJo el JicIonen Jel ProcuroJor poro oconeejor
el recIoco Jel recureo:
2) TecniconenIe el JicIonen Jel ProcuroJor ee correcIo: Por
que cree UJ. que lo Supreno CorIe Je JueIicio Je lo Aoci6n
foll6 eoIre el fonJo Jel oeunIo:
D1I1CHOS HUMAAOS 1V-1S
3) CuonIoe toIoe Iiene el follo: Que Jiferencioe eeenciolee
oJtierIe enIre elloe , que coinciJencioe: C6no loe conporo-
rio con loe toIoe Je IULL1I:
4) SoIre que conJicionee generolee repoeo lo liIerIoJ Je inpren-
Io en el toIo Jel MinieIro P1TIACCH1: Algn oIro MinieIro
encoro el Ieno:
) 1l conIeniJo que ee oeigno ol JerecIo o lo inIiniJoJ ee uno
cueeIi6n Je IecIo o Je toloree: 1e uno cueeIi6n torioIle Je
un coeo o oIro: 1e nuJoIle eegn lo epoco , loe circuneIon-
cioe: Por que:
6) Que orJen Je preloci6n nornoIito o Je oIro corcIer eeIoIle-
cen loe JieIinIoe toIoe: Que oepecIo JeIernino eee orJen:
1xieIe olguno conjeIuro ploueiIle en el orJen exieIenIe en
loe Jitereoe toIoe: Hogo un cuoJro conporoIito Je JoIle
enIroJo.
7) 1n IoJoe loe coeoe Je lo CorIe Supreno onolicoJoe en el
copiIulo V1 Je eeIo oIro Io, toIoe que nencionon lo Conten-
ci6n , toIoe que no lo nencionon. Iornule uno Iip6Ieeie
explicoIito Je lo Jiferencio.
S) 1n loe nienoe coeoe , toIoe, ee frecuenIe enconIror que lo
Contenci6n no ee uIilicoJo cono orgunenIo cenIrol Jel
rocononienIo. Iornule uno Iip6Ieeie explicoIito.
9) 1n loe nienoe coeoe , toIoe, Io, oIroe Jiepoeicionee ,
principioe juriJicoe o juicioe Je tolor Je lo Contenci6n que
eon oniIiJoe en el onlieie. Iornule uno Iip6Ieeie explicoIi-
to Je lo oniei6n.
10) Lo ocurriJo en loe coeoe nenIoJoe en loe pregunIoe 7) o 9),
n) ee co,unIurol:
L) pueJe torior con el correr Je loe ooe:
c) JeIerio noJificoree en el fuIuro:
d) ee tinculo con el groJo Je Jeeorrollo poliIico Jel poie:
o) Iiene olgo que ter con un proIleno eeoloJo en el
pr6logo:
f) que prognoeie fornulo UJ. en reloci6n o lo pregunIo e) ,
lo eoeIeniJo en el copiIulo 11:
I1LOSOI1AS Y T1CA1CAS D1 1AT1IPI1TAC1OA 1V-19
g) que JeIer eIico coneiJero UJ. que Iiene, , c6no JeIe
nonejor eeIo fuenIe Jel JerecIo en eu fuIuro loIor
profeeionol:
h) poJr UJ. noIeriolnenIe eeIor o lo olIuro Je eu JeIer
eIico:
Captulo V
/L0uh/$ 0uE$TlDhE$ vlh0uL/0/$ 0Dh L/
lhTERPRET/0lDh Eh V/TERl/ 0E 0ERE0lD$ luV/hD$
O!IIII!MO A. OO!O
1. 1nIroJucci6n
Is Iugnr conn on nnforIn do InforrofncIon jurIdIcn, osocInI-
nonfo n nrfIr do Ins docfrInns osIfIvIsfns sosfonor quo soIo exieIe
un dorocho on In nodIdn on quo unn nornn vIgonfo on un osfndo Io
rocofn oxrosnnonfo, nodInnfo unn fornuIncIon quo no roquIorn
do ofro ndIfnnonfo nrn su nIIcncIon.
SIguIondo fnI rnzonnnIonfo, oI IndIvIduo soIo sorIn fIfuInr do
nquoIIns ofosfndos quo Io hnn sIdo conforIdns or oI ordon jurIdIco
osIfIvo, y osfnrIn on condIcIonos do ojorcorIos oxcIusIvnnonfo on
In nodIdn on quo, unn nornn snncIonndn conforno n Ins rovIsIo-
nos do nquoI, osfnLIocIoso unn snncIon or su IncunIInIonfo.
VIsfo nsI oI dorocho cono un ordon concfIvo, In fnron doI
Inforrofo so roducIrIn n In conroLncIon do In oxIsfoncIn do unn
dIsosIcIon nornnfIvn, quo osfn hn sIdo crondn conforno Ios
rocodInIonfos IognInonfo rovIsfos, y quo su InoLsorvnncIn frno
nnrojndn unn snncIon; Iuogo do Io cunI odr nfIrnnr quo un
dorocho dofornInndo fIono vIgoncIn.
1
1
IIISI, HAS, Teorio puro Jel JerecIo, cns. I, II y III, IudoLn, Iuonos
AIros, 1968.
I!ICHOS H!MAOS V - 2
TnI nnnorn do vIsunIIznr oI dorocho, y on consocuoncIn, do
InforrofnrIo soduco InIcInInonfo uosfo quo nnon do su InnognLIo
rIgor IogIco, poreciero condyuvnr n quo fodos Ios IndIvIduos quo
hnLIfnn on jurIsdIccIon do un osfndo dofornInndo conozcnn cInrn-
nonfo cuIos son Ins fncuIfndos quo osoon, do quo nnnorn y nnfo
quIon doLon ojorcorIos; nodInnfo oI soncIIIo rocurso do conocor Ios
foxfos nornnfIvos, y rovIo osfnLIocor quo oIIos no so oncuonfron on
ugnn con ofro do jornrquIn suorIor.
Iuorn do fnIos nrnofros un honLro no odrIn Invocnr vIIdn-
nonfo In oxIsfoncIn do unn ofosfnd, nI fronfo nI Isfndo, nI fronfo
n Ios ofros honLros.
So vncIn do fodo confonIdo nxIoIogIco nI dorocho, quodnndo osfo
sonofIdo IndofocfILIononfo n In voIunfnd doI IogIsIndor quo odrIn
ngrognr o quIfnr fncuIfndos n su nnfojo, o nodIfIcnrIns sIn ofrn
IInIfncIon quo In dorIvndn do Ios rocodInIonfos osfnLIocIdos nrn
In croncIon o roonInzo do nornns on oI osfndo on cuosfIon.
II dorocho so frnnsfornn, do osfn nnnorn, on un fIn on sI nIsno,
quodnndo dosvIncuIndo do Ins nocosIdndos concrofns do Ios honLros
y ornIfIondo jusfIfIcnr cunIquIor cInso do ordon nornnfIvo con In
nIcn IInIfncIon do hnLor sIdo snncIonndo sIguIondo dofornInndos
rocodInIonfos roosfnLIocIdos.
IrIncIIos cono Ios onuncIndos hnn IIovndo n In IogIfInncIon do
fodos Ios rogInonos nuforIfnrIos quo conocIo osfo sIgIo, con Ins
nfrocIdndos or fodos conocIdns.
2
2
...oI cnrcfor concfIvo doI orocho so ronIIzn nojor nn on oI rogInon
nuforIfnrIo. In foorIn InornfIvn doI orocho os un Insfrunonfo oxcoIonfo
nrn uso do un fIrnno quo uodo jusfIfIcnr con oIIn su rogInon dosofIco cono
ordon jurIdIco....SI IoIson fuvIorn rnzon, Ins nncIonos IILros doI nundo
confonornoo no fondrInn fIfuIo nIguno vIIdo nrn consIdornrso cono
dofonsorns doI orocho fronfo nI dosofIsno....In foorIn InornfIvn doI
orocho...ojn do Indo oI hocho do quo nquoI oncnrnn cIorfos vnIoros y no os
nIcnnonfo un nocnnIsno InnnInndo do conccIon....oI confonIdo y cnrcfor
susfnnfIvo do Ins nornns cuyo cunIInIonfo concfIvo gnrnnfIzn oI osfndo os do
InorfnncIn rInordInI y docIsIvn. Inrn nvorIgunr sI un ordon socInI os un ordon
jurIdIco hny quo oxnnInnr In dIsfrILucIon ofocfIvn do dorochos, doLoros y
odoros, fnnfo on In osforn rIvndn cono on In LIIcn, ngrognndo or IfIno,
sIonro on roforoncIn n In foorIn koIsonInnn Todos Ios nnIgos doI orocho
doLon dofondor oI rIdo nLnndono do nquoIIn, IOIHIIMI!, IOA!, Teorio Jel
ITI!I!ITACI I MATI!IA I I!ICHOS H!MAOS V - 3
Ironfo n osfo doLonos rocordnr quo oI honLro hn fornndo In
socIodnd nrn convIvIr on oIIn con sus sonojnnfos y crondo InsfIfu-
cIonos oncnrgndns do rosgunrdnr dIchn convIvoncIn, n Ins quo Ios
oforgn dofornInndns fncuIfndos ordonnforIns nrn su nojor dosn-
rroIIo. SIn onLnrgo, no onfrogn su oxIsfoncIn nI onfo nsI crondo, sIno
quo on fodo cnso Io frnsIndn cIorfos odoros nrn quo uodn roguInr,
on fornn ndocundn, In cooxIsfoncIn do Ios IndIvIduos.
o InIIcn, onfoncos, oI oforgnr ofosfndos onnInodns nrn
roguInr n su nnfojo In sIfuncIon do Ios IndIvIduos, sIno or oI
confrnrIo, cono ncorfndnnonfo so dIjorn hnco yn ns do dos sIgIos,
Sosfononos cono ovIdonfos osfns vordndos: quo fodos Ios honLros
son crondos IgunIos; quo son dofndos...do cIorfos dorochos InnIIonn-
LIos; quo onfro osfos osfn In vIdn, In IILorfnd y In Lsquodn do In
foIIcIdnd; quo nrn gnrnnfIznr osfos dorochos so InsfIfuyon onfro Ios
honLros Ios goLIornos, quo dorIvnn sus odoros IogIfInos doI
consonfInIonfo do Ios goLornndos; quo cunndo quIorn quo unn
fornn do goLIorno so hngn dosfrucforn do osfos rIncIIos, oI uoLIo
fIono oI dorocho n rofornnrIn o nLoIIrIn o InsfIfuIr un nuovo
goLIorno quo so fundo on dIchos rIncIIos, y n orgnnIznr sus
odoros on In fornn quo n su juIcIo ofrocor Ins nnyoros roLnLIII-
dndos do nIcnnznr su sogurIdnd y foIIcIdnd.
3
TnI concocIon no uodo consIdornrso oLsoIofn dndo quo nnroco
roIforndn n nodIndos doI rosonfo sIgIo, nI sosfonorso Quo Ios
uoLIos nnorIcnnos hnn dIgnIfIcndo In orsonn hunnnn y quo sus
consfIfucIonos nncIonnIos roconocon, quo Ins InsfIfucIonos jurIdI-
cns y oIIfIcns, rocforns do In vIdn on socIodnd, fIonon cono fIn
rIncInI In rofoccIon do Ios dorochos osoncInIos doI honLro y In
croncIon do cIrcunsfnncIns quo Io ornIfnn rogrosnr osIrIfunI y
nnforInInonfo y nIcnnznr In foIIcIdnd.
4
JerecIo, Iondo do CuIfurn IcononIcn, forcorn odIcIon, MoxIco, 1964, gs.
332/333.
3
Acfn do In docInrncIon do IndoondoncIn do Ios Isfndos !nIdos do AnorIcn,
IIIndoIfIn, 4 do juIIo do 1.??6.-
4
ocInrncIon AnorIcnnn do Ios orochos y oLoros doI HonLro, ConsIdo-
rnndo. Icho Insfrunonfo nI rosonfo hn ndquIrIdo jornrquIn consfIfucIonnI on
vIrfud do Io dIsuosfo on oI nrfIcuIo ?5 IncIso 22 do In C..
I!ICHOS H!MAOS V - 4
AsI nIrndns Ins cosns, rosuIfn quo oI honLro dovIono oI confro
do In roLIonfIcn socInI y quo Ios osfndos so hnIInn InsfIfuIdos nrn
Iogrnr oI rosgunrdo do Ios dorochos quo nquoI, cono fnI osoo, y su
coordInncIon con Ios do sus sonojnnfos do nnnorn quo unos no
nnuIon n Ios ofros y quo n su voz, fodos uodnn goznr do sus
fncuIfndos on un Io do IgunIdnd.
Ioco Inforosn oI rofuIo o oncnsIIInnIonfo jurIdIco-fIIosofIco quo
udIorn ofocfunrso n Io hnsfn nquI oxrosndo, sIno quo os nonosfor
nodIfnr ncorcn do sI on oI ncfunI osfndIo hIsforIco rosuIfnrIn
ndnIsILIo quo un ordon nornnfIvo no roconocIorn quo fodos Ios
IndIvIduos n Ios quo doLn nIIcnrso osoon on un Io do IgunIdnd
dorocho n In vIdn y n In InfogrIdnd corornI, n In IILorfnd nnLuInforIn,
do concIoncIn, do onsnnIonfo y oxrosIon, ofc. In rosuosfn
nognfIvn Lrofn osonfnonnonfo. o uodo hoy consIdornrso cono
dorocho n un conjunfo do dIsosIcIonos quo dosconozcnn quo oI
honLro rosuIfn fIfuInr do dorochos or su soIn condIcIon do fnI y quo
oIIos no doondon on nnnorn nIgunn do su IncIusIon on fornuIncIo-
nos IognIos oscrIfns.
Isfn os In concocIon quo IIunInn In fofnIIdnd do Ios Insfrunon-
fos InfornncIonnIos quo on nnforIn do dorochos hunnnos hnn Ido
sucodIondoso n nrfIr do In sogundn osguorrn. In Ios nIsnos onfro
ofrns cosns so consIgnn quo In IILorfnd, In jusfIcIn y In nz on oI
nundo fIonon or Lnso oI roconocInIonfo do In dIgnIdnd InfrInsocn
y do Ios dorochos IgunIos o InnIIonnLIos do fodos Ios nIonLros do In
fnnIIIn hunnnn.
5
Todos Ios soros hunnnos nncon IILros o IgunIos
on dIgnIdnd y dorochos y, dofndos cono osfn do rnzon y concIoncIn,
doLon conorfnrso frnfornnInonfo Ios unos con Ios ofros,
6
quo Ios
dorochos osoncInIos doI honLro no nncon doI hocho do sor nncIonnI
do dofornInndo Isfndo sIno quo fIonon cono fundnnonfo Ios
nfrILufos do In orsonn hunnnn,
?
osfos dorochos (hunnnos) so
5
ocInrncIon !nIvorsnI do Ios orochos doI HonLro, IronLuIo.
6
Idon, nrf. 1ro.; fnI nfIrnncIon nnroco roIforndn on fornn cnsI foxfunI on
oI rInor rrnfo doI IronLuIo do In ocInrncIon AnorIcnnn.
?
ocInrncIon AnorIcnnn, ConsIdornndo; IdonfIco foxfo nnroco on oI
IronLuIo do In ConvoncIon AnorIcnnn do orochos Hunnnos, In quo ngrogn
rnzon or In cunI jusfIfIcnn unn rofoccIon InfornncIonnI.
ITI!I!ITACI I MATI!IA I I!ICHOS H!MAOS V - 5
dorIvnn do In dIgnIdnd Inhoronfo n In orsonn hunnnn.
8
Todo Io
quo nnfocodo fIono cono conn dononInndor In ndnIsIon do In
oxIsfoncIn do dorochos quo nnfocodon n In socIodnd y quo osfn no
uodo sIno roconocor. Ms nn, on In ncfunIIdnd no uodo dojnr do
rocordnrso quo Ios Insfrunonfos quo consIgnnn fnIos fornuIns son
surnconsfIfucIonnIos,
9
o osfnn Incororndos n In Cnrfn Mngnn con
sInIInr jornrquIn n osfn,
10
or Io quo, ns nII do cunIquIor nofodo
InforrofnfIvo, hoy, ndons, fornnn nrfo doI dorocho osIfIvo
nrgonfIno.
Iodonos onfoncos nvnnznr n nrfIr do ndnIfIr quo oI honLro os
oI confro y In rnzon do sor doI ordon jurIdIco, y n su voz quIon Io cron;
quo osoo dorochos InnIIonnLIos quo rocodon n In socIodnd, In quo
doLo roconocorIos or InornfIvo hunnno y jurIdIco conforno so
vIorn.
11
CnLo nhorn Ingrosnr nI unfo ns nIgIdo y quo nnyor
doLnfo hn sonLrndo, dndo quo, ns nII do osfurns fIIosofIco-
jurIdIcns, hny dofornInndos dorochos quo nndIo on su snno juIcIo
odrIn hoy nognr, y sI Io hIcIorn onconfrnrIn oI cnsI unnIno
roudIo do In conunIdnd InfornncIonnI. Ichn cuosfIon os y hn sIdo,
cuIos son Ios dorochos InnIIonnLIos quo no uodon dojnr do
ndnIfIrso; soIo Ios confonIdos on Ios docunonfos InfornncIonn-
Ios, oxIsfon ofros, on su cnso, do dondo onorgon, uodon
nnrocor nuovos con oI dovonIr hIsforIco; fodos osfos Inforrognnfos
son Ios quo conIIovnn Ins rIncInIos crIfIcns n In concocIon quo so
hn vonIdo oxrosnndo y quo onnrLoInn cono Lnndorn Ios osIfIvIsfns.
8
IronLuIos doI Incfo InfornncIonnI do orochos IcononIcos SocInIos y
CuIfurnIos, y doI Incfo InfornncIonnI do orochos CIvIIos y IoIIfIcos.
9
Incfo do Snn Joso do Cosfn !Icn, vor cnIfuIo II.
10
Ios dons Insfrunonfos noncIonndos.
11
II unfo do nrfIdn y do roforoncIn consfnnfo, hn do sor In ronIIdnd nrn
In cunI y or In cunI, fIono vIdn oI orocho IosIfIvo, vnIo docIr, oI honLro nIsno.
II honLro nI oxIsfIr y co-oxIsfIr on unn socIodnd, Io norfn sus dorochos y sus
corroInfIvos doLoros. !nos y ofros frnducon Io quo In socIodnd hn do rosofnr
y ronovor nrn sor ofocfIvnnonfo hunnnn. OIISI IIA!T, AOIIO,
JusnnfurnIIsno y dorochos hunnnos, Cureillo eoIre loe DerecIoe Hunonoe
, eue goronIioe, Cundornos do In IncuIfnd do orocho y CIoncIns SocInIos,
sogundn sorIo, nro. 13, MonfovIdoo, junIo do 1990.
I!ICHOS H!MAOS V - 6
Iuos LIon In rosuosfn quo hn do dnrso n Ins rogunfns quo so
fornuInrnn os quo oI honLro, cono confro do In socIodnd y rnzon do
sor doI osfndo os fIfuInr ronI o ofoncInI do fodos y cndn uno do Ios
dorochos quo uodnn sor vIncuIndos n In orsonn hunnnn, y on
consocuoncIn, ns nII doI nIcnnco o InorfnncIn do Ins docInrncIo-
nos do dorochos, n Ins quo Iuogo honos do roforIrnos; nn n fnIfn do
oIIns, oI honLro rosuIfnrIn osoodor do fodos Ins fncuIfndos quo
udIornn nnrocor, sIn orjuIcIo do Ins IInIfncIonos IognInonfo
ndnIsILIos, cono so vor. Ios Insfrunonfos quo doscrILon Ios
dorochos hunnnos son nornnonfo ojonIIfIcnfIvos.
Inrn IIognr n fnI concIusIon hn do nrfIrso do In ronIsn
confonIdn on nuosfrn ConsfIfucIon, quo sosfIono quo Ins nccIonos do
Ios honLros quo no nfocfon oI ordon LIIco nI orjudIquon n
forcoros cnon fuorn do In ogIdn doI Isfndo (nrf. 19 C..); y on Ios
Insfrunonfos InfornncIonnIos, roforIdns n quo Ios dorochos do
cndn orsonn osfn IInIfndos or Ios dorochos do Ios dons, or In
sogurIdnd do fodos y or Ins jusfns oxIgoncIns doI LIon conn on unn
socIodnd donocrfIcn.
12
o oIIo so oxfrno fcIInonfo quo fodn nccIon quo no orjudIquo n
forcoros, nI ongn on oIIgro In sogurIdnd conn no soIo osf
ornIfIdn, sIno quo, ndons, no odr sor nfocfndn Lnjo nIngn
concofo, dosdo quo oI Isfndo, on rIncIIo, cnroco do ofosfndos
nrn rogInnonfnr ns nII do fnIos suuosfos. In nIngn cnso, Ios
Inforosos osfnfnIos odrn hncorso vnIor or soLro Ios do Ios
hnLIfnnfos, snIvo on cunnfo fIondnn n rosorvnr In sogurIdnd
gonornI; y or suuosfo quo fnnoco odrn nnfoonorso Ins
nocosIdndos do nIngn goLIorno nI Iono ojorcIcIo do Ios dorochos.
IogIcn consocuoncIn do Io nnfodIcho os quo Ios dorochos hunn-
nos uodon fonor un Iso nInIno (dorIvndo doI confonIdo do Ins
docInrncIonos fornnIos) oro cnrocon do focho conocIdo, uosfo quo
oI dovonIr hIsforIco uodo nnIInr Ios horIzonfos ncfunIos, Incoro-
rnndo nuovns ofosfndos, cono hn vonIdo ncnocIondo hnsfn oI
rosonfo.
12
ConvoncIon AnorIcnnn do orochos Hunnnos, nrf. 32.2; on nnIogo
sonfIdo ocInrncIon AnorIcnnn, nrf. XXVIII; ocInrncIon !nIvorsnI, nrf. 29.2;
Incfo InfornncIonnI do orochos IcononIcos SocInIos y CuIfurnIos, nrf. 4.
ITI!I!ITACI I MATI!IA I I!ICHOS H!MAOS V - ?
Ior oI confrnrIo, In consfIfucIon oIIfIcn rogInnonfn unfIIIosn-
nonfo Ins fncuIfndos doI Isfndo, do cndn uno do sus orgnnos y Ins
funcIonos n oIIos nfrILuIdns; y fnIos rovIsIonos confIgurnn oI focho
or soLro oI cunI cnroco do conofoncIn nrn InforvonIr. II honLro
hn doIogndo dofornInndos odoros, oro soIo Ios IndIsonsnLIos
nrn quo uodn consoguIr Ios fInos nrn Ios cunIos fuorn crondo, o
son, Iogrnr oI goco do Ios dorochos do Ios hnLIfnnfos on un Io do
IgunIdnd, consoguIr su dosnrroIIo nnforInI o InfoIocfunI, y norfnr-
Io sogurIdnd.
In consocuoncIn, Ins fncuIfndos osfnfnIos hnn do sor Inforrofn-
dns on fornn rosfrIcfIvn, sIonro quo uodnn InforforIr o roznr
dorochos hunnnos. In osfo suuosfo, soIo fondr ofosfndos nrn
rogInnonfnr cunndo oxrosnnonfo so Io confIorn y sIonro quo oI
ojorcIcIo doI dorocho or nrfo doI IndIvIduo, uodn nfocfnr n
forcoros, n In sogurIdnd o LIonosfnr do In conunIdnd. uncn In
IInIfncIon odr osfnr fundndn on Inforosos nononfnoos do un
goLIorno o do un gruo donfro do In socIodnd; sIno quo doLor osfnr
Lnsndn on unn nojor coordInncIon nrn nsogurnr oI ojorcIcIo do Ios
dorochos hunnnos n fodos on un Io do IgunIdnd.
ArrILnnos nsI n quo oI osfndo on nnforIn do dorochos hunnnos
uodo InforvonIr nInInn y oxcIusIvnnonfo cono ordonndor do In
cooxIsfoncIn socInI; cnroco on osfn nnforIn do fncuIfndos InIIcIfns;
osf oLIIgndo cono sujofo nsIvo do dorochos n ndofnr fodns Ins
nodIdns nrn oforgnr oornfIvIdnd n nquoIIos dorochos quo Io
roquIornn y Io osf vodndo InforvonIr on fodn oorfunIdnd on quo oI
IogIfIno ojorcIcIo do un dorocho hunnno no InforfIorn con oI do un
forcoro. TnnLIon In rosonsnLIIIdnd doI Isfndo so oxfIondo In
oLIIgncIon do ndofnr nodIdns ronIos y ofocfIvns nrn gnrnnfIznr oI
goco do Ios dorochos hunnnos or nrfo do Ins orsonns sonofIdns
n su jurIsdIccIon, ronovIondo Ios oLsfcuIos quo udIornn roson-
fnrso.
13
13
Vor on osfo sonfIdo, Corfo InfornnorIcnnn do orochos Hunnnos, OC-
11/90 doI 10 do ngosfo do 1.990, I, 12-12-90. SInIInros consIdorncIonos
uodon ndvorfIrso on Ios Iolloe doI cIfndo TrILunnI: cnsos Velcquec IoJriguec
doI 29-?-88, I, 1-12-88; GoJinec Cruc doI 20-1-89, I, 132:569; y Ioiren GorIi
, Solie Corrolee doI 15-3-89, I, 135:668.
I!ICHOS H!MAOS V - 8
Anrocon Inorfnnfos IInIfncIonos n Ins ofosfndos osfnfnIos nI
osfnrIo vodndo InforvonIr on roforoncIn n nccIonos do Ios honLros
quo no roduzcnn dnnos n forcoros (ronIos o ofoncInIos; ncfunIos o
InnInonfos), nI InforfIornn oI IogIfIno ojorcIcIo doI dorocho do ofro.
Iuorn do osfns funcIonos coordInndorns do dorochos do Ios
hnLIfnnfos, so ndnIfo quo oI osfndo osoo fncuIfndos nrn rogInnon-
fnr dorochos do Ios hnLIfnnfos on funcIon doI LIon conn. Is
osILIo onfondor oI LIon conn...cono un concofo roforonfo n Ins
condIcIonos do In vIdn socInI quo ornIfon n Ios Infogrnnfos do In
socIodnd nIcnnznr oI nnyor grndo do dosnrroIIo orsonnI y In nnyor
vIgoncIn do Ios vnIoros donocrfIcos. In fnI sonfIdo, uodo consIdo-
rnrso cono un InornfIvo doI LIon conn In orgnnIzncIon do In vIdn
socInI on fornn quo so forfnIozcn oI funcIonnnIonfo do Ins InsfIfu-
cIonos donocrfIcns y so rosorvo y ronuovn In Ionn ronIIzncIon
do Ios dorochos do In orsonn hunnnn....o oscnn n In Corfo, sIn
onLnrgo, In dIfIcuIfnd do rocIsnr do un nodo unIvoco Ios concofos
do ordon LIIco y LIon conn,...A osfo rosocfo doLo suLrnynrso
quo do nIngunn nnnorn odrInn Invocnrso....cono nodIos nrn
surInIr un dorocho gnrnnfIzndo...o nrn dosnnfurnIIznrIo o rIvnrIo
do confonIdo ronI...Isos concofos, on cunnfo so Invoquon cono
fundnnonfo do IInIfncIonos n Ios dorochos hunnnos, doLon sor
oLjofo do unn InforrofncIon osfrIcfnnonfo conIdn n Ins jusfns
oxIgoncIns do unn socIodnd donocrfIcn quo fongn on cuonfn oI
oquIIILrIo onfro Ios dIsfInfos Inforosos on juogo y In nocosIdnd do
rosorvnr oI oLjofo y fIn do In ConvoncIon.
14
IsLozndns, sIn oxcosIvns rofonsIonos cIonfIfIcns Ins rogIns
gonornIos quo roguInn In InufncIon do dorochos n cndn sor
hunnno on unn socIodnd nodornn, honos do nsnr n nnnIIznr
nhorn nIgunns do Ins cuosfIonos quo uodon Innfonrso nI Infor-
rofo, n In Iuz do fnIos nrnofros.
14
Corfo InfornnorIcnnn do orochos Hunnnos, OC-5/85 doI 13 do novIon-
Lro do 1.985, rrnfos 66 y 6?.
ITI!I!ITACI I MATI!IA I I!ICHOS H!MAOS V - 9
2. 1nporIoncio Je loe Jeclorocionee eecriIoe en noIerio Je
JerecIoe Iunonoe
ndo Io hnsfn nquI oxrosndo odrIn onsnrso quo rosuIfn
nLsoIufnnonfo InnocosnrIo y soLronLundnnfo oI consIgnnr Ios
dorochos on foxfos oscrIfos, fodn voz quo, nn cunndo oIIos no
oxIsfIornn, oI IndIvIduo IgunInonfo so onconfrnrIn rofogIdo or In
nornn gonornI quo osfnfuyo su fIfuInrIdnd ofoncInI do fodos y cndn
uno do Ios dorochos.
SI LIon osfo IfIno rosuIfn ncorfndo dosdo In ofIcn oxuosfn, no
uodo nognrso In ufIIIdnd do confnr con cnfIogos quo Ios doscrILnn
con In nnyor nInucIosIdnd osILIo, fodn voz quo In hIsforIn
donuosfrn In conn rosIsfoncIn doI Isfndo (osocInInonfo on osfn
nrfo doI orLo) n ndnIfIr y rosofnr Ins ofosfndos do Ios nrfIcuIn-
ros, oso nuchns vocos n hnIInrso Insnndns on roIIjns
docInrncIonos. Tnnfo oor rosuIfnrIn sI fuvIornnos quo hncor vnIor
unn rogIn jurIdIcn gonornI cono In quo oxIIcIfrnnos surn.
In roforIdn convonIoncIn doLo sor ovnIundn, fonIondo sIonro
rosonfo quo In docInrncIon do Ios dorochos hunnnos quo ronIIzn
un Isfndo o unn ConunIdnd !ogIonnI o InfornncIonnI, os un ro-
conocInIonfo do Ios nIsnos, no Ios consfIfuyo, orquo su consfIfu-
cIon so noyn on In oxIsfoncIn hunnnn. Iodonos rocInnnr fnI
docInrncIon, orquo fIono un soIIdo fundnnonfo, ns nII do In
nornn oscrIfn. So fongn o no osfn, cnLo sIonro rocInnnr su rosofo
y su ronocIon, sIn orjuIcIo do quo nquoI roconocInIonfo Io nnndn
corfozn y Io nsoguro (ojnI) su ns ofocfIvo cunIInIonfo.
1
Ior ofrn nrfo, fnIos Insfrunonfos doscrILon no soIo Ios doro-
chos, sIno fnnLIon Ins gnrnnfIns quo (conforno su sonnfIcn Io
IndIcn) no son ofrn cosn quo nofodos o Insfrunonfos nrn hncor
ofocfIvo oI nojor rosgunrdo do nquoIIos. AsI In IILorfnd nnLuInforIn
nnrocor cusfodIndn or oI hLons corus y fodns Ins oLIIgncIonos
Inuosfns nI osfndo nrn In susfnncIncIon do rocosos onnIos; Ios
2.1
OIISI IIA!T, op.ciI., g. 9.
I!ICHOS H!MAOS V - 10
rosfnnfos dorochos sorn rofogIdos nodInnfo oI nnnro y oI IILro
nccoso n Ios frILunnIos nrn consoguIr su roconocInIonfo, ofc.
Ioro quIzs Io ns Inorfnnfo rosuIfo quo, sI LIon cono so hn
vIsfo no cronn dorochos, Ios docunonfos on cuosfIon ornIfon In
fornuIncIon do un vnIIndo InfrnnquonLIo nrn Ins ofosfndos doI
Isfndo quo no odr nvnnznr soLro Ios rIncIIos nsI doscrIfos.
2
Ios conondIos do dorochos osoon unn nnyor ofocfIvIdnd sI,
cono sucodo on nuosfro ordon jurIdIco, rovIonon do fuonfos
dIsfInfns, oxfornns (rogIonnIos o InfornncIonnIos), fodn voz quo,
ndons do Insorfnrnos on oI osquonn unIvorsnI do Ios dorochos
hunnnos, cronn nocnnIsnos do confroI njonos nI roIo Isfndo, y
or ondo, no nnnIuInLIos or oI. Isfo os Io quo sucodo ncfunInonfo
con In ConIsIon y In Corfo InfornnorIcnnn do orochos, con
roforoncIn nI Incfo do Snn Joso do Cosfn !Icn; y con oI ConIfo do
orochos Hunnnos do Ins ncIonos !nIdns on roIncIon nI Incfo
InfornncIonnI do orochos CIvIIos y IoIIfIcos.
ons osf docIr quo, on Lnso n In rogIn gonornI fIjndn on un
rIncIIo, In InforrofncIon do Ios docunonfos doscrIfIvos do
dorochos doLo hncorso con cnrcfor oxfonsIvo, nnIIo, ndnIfIondo
oI hocho do quo uodnn surgIr ofros no IncIuIdos on oI cnfIogo, o quo
Ios quo osfn uodnn osoor un nIcnnco suorIor nI quo odrIn
IndIcnr su fornuIncIon.
3. OperoIitiJoJ , progronoIiciJoJ Je loe nornoe
ofornInndn In nocosIdnd rcfIcn do In oxIsfoncIn do docunon-
fos quo crIsfnIIcon Ios dorochos hunnnos; In Iocfurn do Ios nIsnos
ono do rosnIfo In cooxIsfoncIn do dos grnndos cInsos do dIsosIcIo-
2.2
conrondIondo quo In IgnornncIn, oI oIvIdo o oI dosrocIo do Ios dorochos
doI honLro son In soIn cnusn do In InfoIIcIdnd LIIcn y do In corrucIon doI
OoLIorno, hnn rosuoIfo oxonor on unn docInrncIon soIonno Ios dorochos
nnfurnIos, InnIIonnLIos y sngrndos doI honLro, n fIn do quo osfn docInrncIon,
consfnnfononfo rosonfo nrn fodos Ios nIonLros doI cuoro socInI, Ios
rocuordo sus dorochos y sus doLoros, ocInrncIon do Ios orochos doI HonLro
y doI CIudndnno, ndofndn or In AsnnLIon OonornI do In !ovoIucIon Irnncosn
oI 2? do ngosfo do 1.?89.
ITI!I!ITACI I MATI!IA I I!ICHOS H!MAOS V - 11
nos, unns quo rosuIfnn InnodInfnnonfo nIIcnLIos, nufo-ojocufIvns
(soIf-oxocufIng on oI dorocho nnorIcnno), uodon hncorso vnIor nnfo
un frILunnI sIn ofro ndIfnnonfo o nornn quo rocIso su confonIdo
o nIcnnco. Isfns, son IInnndns oornfIvns y conrondon n In
nnyorIn do Ios dorochos doscrIfos on Ins docInrncIonos quo fornnn
nrfo doI ordon jurIdIco nrgonfIno. AsI, no rosuIfn nocosnrIn In
snncIon do nIngunn Ioy nrn ofocfIvIznr oI dorocho do Ios hnLIfnnfos
n quo no so Ios Inongn In onn do nuorfo (nrf. 4.3 C.A..H.), nI
n quo so rosofo su IILorfnd do concIoncIn y roIIgIon (nrf. 12
C.A..H.), o do onsnnIonfo y oxrosIon (nrf. 13 C.A..H.), ofc.
Ior oI confrnrIo, oxIsfon ofrns quo on ronIIdnd fIjnn dIrocfIvns
nrn oI dIcfndo do dIsosIcIonos nornnfIvns quo ornIfnn su
nIIcncIon; oIIns so IInIfnn n fIjnr un rogrnnn n soguIr or oI
IogIsIndor, o Inonon n osfo In oLIIgncIon do dIcfnr Ins Ioyos quo
ornIfnn ofocfIvIznr oI dorocho on cuosfIon. Isfns son Ins IInnndns
nornns rogrnnfIcns.
onfro do osfo gruo cnLo dIsfInguIr dIsfInfos suuosfos do
rogrnnnfIcIdnd, sogn oI grndo do rocIsIon do In doscrIcIon
hochn or In nornn, o Ios condIcIonnnIonfos or oIIn nIsnn
osfnLIocIdos nrn su vIgoncIn.
Hny rovIsIonos quo roquIoron nrn su InIononfncIon do In
oxIsfoncIn do cIrcunsfnncIns do hocho dofornInndns nrn odor sor
dosnrroIIndns y uosfns on vIgoncIn; y nIonfrns fnIos condIcIonos
no so don on oI Inno fcfIco cnrocon do fodn osILIIIdnd do sor
InIononfndns.
1
Ofrns rosonfnn fornuIncIonos dIrIgIdns no nI Inforrofo, sIno nI
IogIsIndor, InonIondoIo oI dIcfndo do nornns quo hngnn rogIr
ofocfIvnnonfo oI dorocho do quo so frnfo, IndIcndoIo un dofornI-
nndo confonIdo.
2
3.1
Is oI cnso doI nrfIcuIo 26 do In C.A..H., quo osfnLIoco oI dosnrroIIo
rogrosIvo do Ios dorochos ocononIcos socInIos y cuIfurnIos, on In nodIdn do
Ios rocursos dIsonILIos.
3.2
Ior ojonIo, nrf. 1?.4 y 1?.5, C.A..H.; nrf. 20, I.I..C.I.
I!ICHOS H!MAOS V - 12
Ior IfIno, nnrocon nnndnfos cInrnnonfo dIrIgIdos nI orgnno
IogIsInfIvo quo oLIIgnn n osfo, no soIo n dIcfnr unn Ioy do InIonon-
fncIon, sIno quo fnnLIon Io Inonon fIjnr su confonIdo y nIcnnco.
3
Inrn dofornInnr sI unn nornn os oornfIvn o rogrnnfIcn, sIn
orjuIcIo do Ins rogIns quo Iuogo so oxondrn, doLor osfnrso
rIncInInonfo n su fornuIncIon grnnnfIcnI, n quIon so hnIIn
dIrIgIdn, oI fIo y fIono do vorLo onIondo, ofc. AsI sI so oxrosn
quo In Ioy doLo o In Ioy doLor roconocor fnI o cunI dorocho, nos
hnIInronos nnfo unn rovIsIon rogrnnfIcn; oro no sor nsI
cunndo so nIudn n quo Ins orsonns fIonon dorochos sujofos n Ins
IInIfncIonos roscrIfns or In Ioy , o Ins condIcIonos quo osfnLIoz-
cn In Ioy, o sogn Ins fornns osfnLIocIdns or In Ioy, ofc. In osfo
IfIno suuosfo, In nornn IndIcn, n frnvos doI fIo y fIono do vorLo
(fIono) quo oI IndIvIduo os osoodor do un dorocho vIgonfo, y quo
oI IogIsIndor uodo fIjnr Ins condIcIonos do fIono y nodo Inros-
cIndILIos nrn nsogurnr su ndocundo ojorcIcIo, sIn dosnnfurnIIznr-
Io.
AI fIono do nnnIIznr sI unn nornn os oornfIvn o rogrnnfIcn
doLo fonorso osocInInonfo on cuonfn quo, so rosuno quo Ins
nornns on nnforIn do dorochos hunnnos son oornfIvns. Isfo fuo
ndnIfIdo dosdo nnfnno or In Corfo Suronn do JusfIcIn, osocInI-
nonfo n nrfIr doI cnso Siri, on cunnfo sosfuvo quo Ins gnrnnfIns
IndIvIdunIos (Ionso on Iongunjo ncfunI dorochos hunnnos) oxIsfon
y rofogon n Ios IndIvIduos or oI soIo hocho do osfnr consngrndns
or In ConsfIfucIon o IndoondIonfononfo do Ins Ioyos rogInnonfn-
rIns, Ins cunIos soIo son roquorIdns nrn osfnLIocor on quo cnsos y
con quo jusfIfIcnfIvos odr rocodorso n su nIInnnnIonfo y ocun-
cIon, cono dIco oI nrf. 18 do In ConsfIfucIon n roosIfo do unn do
oIIns, nrn ngrognr n rongIon soguIdo, cIfnndo n JOAQ! V.
OOZIIZ quo o son, cono uodo croorso...sInIos fornuIns
3.3
Ior ojonIo, nrfIcuIo 19, C.A..H. y 24.1 doI I.I..C.I. In In ncfunIIdnd
fnIos dorochos hnn sIdo ndocundnnonfo rocIsndos n nrfIr do In rnfIfIcncIon
or nuosfro nIs do In ConvoncIon soLro Ios orochos doI Ino (nroLndn or
Ioy 23.338), quo conforno oI nrf. ?5 Inc. 22 do In C.. osoo jornrquIn
consfIfucIonnI.
ITI!I!ITACI I MATI!IA I I!ICHOS H!MAOS V - 13
foorIcns: cndn uno do Ios nrfIcuIos y cIusuIns quo Ins confIonon
osoon fuorzn oLIIgnforIn nrn Ios IndIvIduos, nrn Ins nuforIdndos
y nrn fodn In ncIon. Ios juocos doLon nIIcnrIn on In IonIfud do
su sonfIdo, sIn nIfornr o doLIIIfnr con vngns InforrofncIonos o
nnLIguodndos In oxrosn sIgnIfIcncIon do su foxfo. Iorquo son In
dofonsn orsonnI, oI nfrInonIo InnIfornLIo quo hnco do cndn
honLro, cIudndnno o no, un sor IILro o IndoondIonfo.
4
Y yn
confonornonnonfo hn ngrogndo quo os consocuoncIn do osfn
dIsfIncIon (onfro Trnfndos y Trnfndos on nnforIn do dorochos
hunnnos) In rosuncIon do oornfIvIdnd do Ins nornns confonIdns
on Ios frnfndos InfornncIonnIos soLro orochos Hunnnos. In ofros
fornInos, oI TrILunnI consIdorn quo Ins nornns nIudIdns osfnLIo-
con dorochos quo so rosuno uodon sor Invocndos, ojorcIdos
y nnnrndos sIn oI conIononfo do dIsosIcIon IogIsInfIvn nIgunn.
IIIo so fundn on oI doLor do rosofnr Ios dorochos doI honLro,
nxIonn confrnI doI orocho InfornncIonnI do Ios orochos Hunn-
nos.
5
TnnLIon In Corfo InfornnorIcnnn do orochos Hunnnos hn
sonfndo IdonfIco rIncIIo, nI docIr quo oI sIsfonn nIsno do In
ConvoncIon osf dIrIgIdo n roconocor dorochos y IILorfndos n Ins
orsonns y no n fncuIfnr n Ios Isfndos nrn hncorIo.
6
Mns, In cIrcunsfnncIn do hnIInrnos fronfo n unn nornn rogrn-
nfIcn no InIIcn quo cnrozcn do cunIquIor ofocfo, sIno quo, or oI
confrnrIo, uodon oxfrnorso vnrIns consocuoncIns. In rInorn do
oIIns os quo In dIsosIcIon InIdo In ndocIon, or oI osfndo, do
nornns quo so oongnn nI nnndnfo o Inn confonIdo on nquoIIn,
uosfo quo do Io confrnrIo so osfnrIn dosconocIondo oI rogrnnn.
In sogundo fornIno, sI oI nnndnfo nornnfIvo nnroco cInro, oI
Inforrofo osfnr oLIIgndo n soguIrIo nI oscudrInnr oI sonfIdo do
ofrns nornns.
3.4
Iolloe 239:459
3.5
CSJ, 1lnelJjion, Miguel A. c. SofoticI, GerorJo , oIroe, II, 1992-C,
543, doI vofo do Ios ros. IIT!ACCHI y MOIII O`COO!.
3.6
C.I..H., OC-?/86, nrrnfo 24.
I!ICHOS H!MAOS V - 14
Ior IfIno, so hn sosfonIdo quo oI orgnno IogIsInfIvo quodn
onInzndo n onor on nnrchn oI Inn osLozndo on In nornn on un
Inzo rnzonnLIo,
?
Io quo hn sIdo roconocIdo or In Corfo con roIncIon
oxrosn n Ios frnfndos on nnforIn do orochos Hunnnos, nI docIr
quo In vIoIncIon do un frnfndo InfornncIonnI uodo ncnocor...or In
onIsIon do osfnLIocor dIsosIcIonos quo hngnn osILIo su cunII-
nIonfo.
8
o doLo nquI ordorso do vIsfn quo on nnforIn do InforrofncIon
do dorochos hunnnos, rIgo oI rIncIIo In duLIo ro IILorfnfo o
fnvor IILorfnfo quo osoo dIvorsns ncocIonos dndo quo, ndons do
roforznr In rosuncIon do oornfIvIdnd do Ins nornns quo Ios
confIonon, roIcIn In ndocIon do Ins soIucIonos quo nojor y ns
nnIInnonfo coordInon Ios dorochos do Ios IndIvIduos; y or ofrn
nrfo, IndIcn quo, cunndo so Innfon oI crudo dIIonn do fodns Ins
socIodndos nodornns onfro Ins ofosfndos osfnfnIos y fncuIfndos do
Ios IndIvIduos; onfro sogurIdnd y IILorfnd, doLo ndofnrso unn
soIucIon quo on nIngn cnso concuIquo Ios Inforosos do In orsonn
hunnnn.
In sInfosIs, sIonro nnfo cunIquIor IncorfIdunLro quo so
Innfoo on oI rocoso InforrofnfIvo, hnLr do oscogorso In soIucIon
quo rosuIfo ns roxInn nI Iono ojorcIcIo do Ios dorochos doI
honLro.
4. Loe eujeIoe Je loe JerecIoe Iunonoe
II dorocho rosuono In oxIsfoncIn do unn vIdn on socIodnd, do
con-vIvoncIn, uosfo quo nquoI soIo rosuIfn nocosnrIo cono roguIn-
dor, cunndo onfrn on juogo ns do unn orsonn. Isfo frno nnrojn-
dn, on oI fonn quo nos ocun, In nocosIdnd do dofornInnr quIon
3.?
Vor IIA!T CAMIOS, OI!M J., TroIoJo elenenIol Je DerecIo ConeIiIu-
cionol ArgenIino, f. I, g. 88, quIon Io IInnn InconsfIfucIonnIIdnd or onIsIon.
3.8
C.S.J.., 1lnelJjion c/ SofoticI, fnIIo cIfndo; IIA!T CAMIOS, OI!M J.,
1l oJenIro , el ofuero Jel JerecIo Je replico, I doI 25-8-92, osocInInonfo
cn. III, rr. 9; vor do osfo nufor y HI!!IO!I, AIII I., Principioe Je DerecIoe
Hunonoe , GoronIioe, g. 14?.
4.1
AsI IIA!T CAMIOS y HI!!IO!I, op. ciI., g. 105.
ITI!I!ITACI I MATI!IA I I!ICHOS H!MAOS V - 15
uodo sor fIfuInr do dorochos hunnnos y fronfo n quIon Ios hnco
vnIor, o quIon InforvIono on unn roIncIon do dorochos hunnnos.
o uodo cnLor nIngunn dudn quo fnI cono su nononcInfurn Io
IndIcn oI honLro os osoncInInonfo oI fIfuInr do In cInso do ofosfn-
dos quo nos ocun.
IgunInonfo cInro rosuIfn quo oI Isfndo cono fnI no os fIfuInr do
nInguno do Ios dorochos confonIdos on Ios cnfIogos quo confornnn
nuosfro ordon jurIdIco. IIIo nsI, uosfo quo os un onfo quo cnroco
do cnrncforos hunnnos, y sI LIon uodo sucodor quo, on nIgunos
cnsos, goco do dorochos roIos do Ins orsonns, fnI oxfrono no Io
convIorfo on unn.
Ms nn, In jurIsrudoncIn do In Corfo InfornnorIcnnn quo
honos vonIdo cIfnndo y Ios roIos frnfndos InfornncIonnIos nuos-
frnn n Ins cInrns quo oI Isfndo no os oI rocIIondnrIo do Ios dorochos,
sIno quo, or oI confrnrIo os oI quo doLo oornr cono InuIsor y
gnrnnfo do oIIos.
!osuIfn dudoso sI doLo roconocorso In fIfuInrIdnd do dorochos
hunnnos n Ins socIodndos o nsocIncIonos, cIvIIos, conorcInIos,
gronInIos o oIIfIcns. Hny quIon hn onfondIdo quo nI osfnr Infogrn-
dns or orsonns, Ios onfos coIocfIvos, on In nodIdn quo Io os
ndnIfIdn In fIfuInrIdnd do cIorfos dorochos nnIogos n Ios do
nquoIIns, odrn sor roconocIdos cono dorochos hunnnos.
1
SIn
dojnr do roconocor quo fnI docfrInn nnroco InsIrndn on In Infon-
cIon do dnr In nnyor coLorfurn osILIo nI sor hunnno on sus
nIfIIos ncfIvIdndos donfro do In socIodnd; y fnnLIon do ndnIfIr
quo os un dorocho doI honLro oI do nsocInrso IILrononfo con fInos
IIcIfos,
2
oro fnnoco uodo Ignornrso quo In Iocfurn do Ios Insfru-
nonfos oxIsfonfos on nnforIn do dorochos hunnnos nrocon
IndIcnr con cInrIdnd quo Ios cnfIogos osfn roforIdos n honLros, o
IncIuso on oI ns Inorfnnfo do oIIos so IdonfIfIcn cInrnnonfo nI
sujofo ncfIvo dIcIondo Inrn Ios ofocfos do osfn ConvoncIon, orsonn
os fodo sor hunnno.
3
4.2
Arfs. 14, 14 Iie y 38 do In C..; XXII do In .A..H.; 20 y 23.4 do In .!..H.;
16 do In C.A..H.; 8. o, I y c doI I.I..I.S.C.; 22 doI I.I..C.I., onfro ofros.
4.3
Arf. 1.2 do In C.A..H.
4.4
Arf. 4.3 do In C.A..H.
I!ICHOS H!MAOS V - 16
II roLIonn do In dofornInncIon doI fIfuInr do Ios dorochos
hunnnos rosuIfn fundnnonfnI on oI rocoso InforrofnfIvo, uosfo
quo do In rosuosfn quo so do nI Inforrognnfo, doondor sI unn
orsonn jurIdIcn osf nuforIzndn n oxIgIr unn oLIIgncIon dofornInn-
dn or nrfo do nIguIon, con Lnso on Ios Insfrunonfos InfornncIo-
nnIos quo Ios doscrILon.
AsI cono on rIncIIo, soIo oI honLro uodo sor fIfuInr do
dorochos hunnnos, IgunInonfo nrocIorn quo sujofo nsIvo do In
roIncIon (o son fronfo n quIon uodon hncorso vnIor) sorIn cunIquIo-
rn, oI Isfndo u ofrn orsonn fIsIcn o jurIdIcn.
o uodo oxIsfIr dudn on cunnfo n quo dofornInndos dorochos y
gnrnnfIns fIonon cono nIco oLIIgndo osILIo nI osfndo. AsI, n soIo
fIfuIo ojonIIfIcnfIvo uodon noncIonnrso In rohILIcIon do
roInInnfnr In onn do nuorfo,
4
Ins gnrnnfIns judIcInIos,
5
oI
rIncIIo do IognIIdnd y do rofroncfIvIdnd do In Ioy onnI ns
LonIgnn,
6
ofc..
In ofros suuosfos oI sujofo nsIvo uodo sor un IndIvIduo o unn
socIodnd, cono odrIn ncnocor sI In vIdn o In InfogrIdnd corornI os
nfocfndn or oI nccIonnr do orsonns o gruos do oIIns no vIncuIndns
nI Isfndo. Ioro on nnforIn do dorochos hunnnos, sIonro osfo
rosuIfnr oLIIgndo on fornn dIrocfn, IndIrocfn o ovonfunI, dosdo quo
II doLor do Ios Isfndos do gnrnnfIznr oI IILro ojorcIcIo do Ios
dorochos roconocIdos or In ConvoncIon InIIcn In oLIIgncIon do
fonnr fodns Ins nodIdns nocosnrIns nrn ronovor Ios oLsfcuIos
quo uodnn InodIr oI dIsfrufo do fnIos dorochos.
?
Isfn oLIIgncIon quo convIorfo nI osfndo on sujofo nsIvo do fodn
roIncIon do dorochos hunnnos osf uosfn on cnLozn doI orgnno
judIcInI y hn sIdo ndnIfIdn or In Corfo Suronn do JusfIcIn do In
ncIon.
8
4.5
Arf. 8 do In C.A..H.
4.6
Arf. 9 do In C.A..H.
4.?
C.I..H. OC-11/90
4.8
CSJ, 1lnelJjion c/ SofoticI cIf., consId. 16 y 20; Io quo nnroco
roIforndo rocIonfononfo on oI fnIIo GirolJi, Horocio D. , oIro doI ?-4-95,
SuIononfo do JurIsrudoncIn IonnI do I.I. doI 20-9-95 gs. 3/8, osocInI-
nonfo consId. 12.
ITI!I!ITACI I MATI!IA I I!ICHOS H!MAOS V - 1?
5. Quienee JeIen inIerpreIor
Is or dons ovIdonfo quo In InforrofncIon do foxfos nornnfI-
vos no so hnIIn nocosnrInnonfo vodndo n orsonn nIgunn, y do
hocho, fnI oorncIon InfoIocfunI os IIovndn nornnInonfo n cnLo
dInrInnonfo or oI hnLIfnnfo, oI nLogndo, oI jurIsfn, oI osfudInnfo,
ofc.
SIn onLnrgo, rosuIfn InroscIndILIo nrn conroLnr In vIgoncIn
ronI do un sIsfonn do dorochos hunnnos oI conocor In jurIsrudon-
cIn do Ios frILunnIos uosfo quo, sus docIsIonos rofIojnrn oI grndo
do ndnfncIon do unn socIodnd n Ios nrnofros do nquoI on un
nononfo dndo do su hIsforIn.
uosfrn Corfo Suronn do JusfIcIn, con osocIfIcn roforoncIn nI
Incfo do Snn Joso do Cosfn !Icn, hn ndnIfIdo quo In InforrofncIon
doI nIsno doLo guInrso or In jurIsrIdoncIn do In Corfo Infornno-
rIcnnn do orochos Hunnnos.
1
IIIo vIono n ronfIrnnr oI cnrcfor
surnconsfIfucIonnI doI sIsfonn InIononfndo n nrfIr doI Insfru-
nonfo nnfos noncIonndo.
In consocuoncIn, ns nII doI nndnnInjo foorIco, nrn In
oxIsfoncIn on In ronIIdnd cofIdInnn do un sIsfonn quo rosgunrdo y
dosnrroIIo In orsonnIIdnd doI honLro n nrfIr doI nnIIo rosofo do
sus dorochos fundnnonfnIos os nonosfor confnr con un Iodor
JudIcInI fuorfo o IndoondIonfo quo ndofo unn fIrno osfurn on
dofonsn do fnIos rIncIIos.
SoIo do osfn nnnorn so hn do Iogrnr oI oLjofIvo oxrosndo on oI
IronLuIo do In ConvoncIon AnorIcnnn do consoIIdnr on osfo
confInonfo, donfro doI cundro do Ins InsfIfucIonos donocrfIcns, un
rogInon do IILorfnd orsonnI y do jusfIcIn socInI, fundndo on oI
rosofo do Ios dorochos osoncInIos doI honLro.
5.1
CSJ, cnsos 1lnelJjion c/ SofoticI, osocInInonfo consId. 21 y
GirolJi, unfunInonfo consId. 11, nnLos cIfndos on nofns nnforIoros.
* Inrn un mnyor dosnrroIIo, vor CO!I!!O, TroIoJo, f. 2, 3 od., l998,
cns. II y III.
l.l


Do niIi focIun, JoIo IiIi juc. dnmo oI hocho, yo fo dnro oI dorocho,
!O!A, HI!I y IOYI!, !A!!I1, AJogec Ju JroiI fronoic, l3 odIcIon,
!I1IC, !IbrnIrIo do In Cour do CnssnfIon, Inrs, l992, g. l39. Isfn
ofIcn roforInnn os on sumn roforIbIo n In quo oInbornrn dosuos KI!SI,
confrnndo oI oso on In nccIon y no on In rofonsIon: KI!SI, HAS, Teo-
rio Puro Jel DerecIo, Iudobn, Iuonos AIros, l960, . l22. CrIfIcnron
osfn osIcIon do KI!SI: AII, JIA, 1l JerecIo cuIjeIiio, MndrId, l955,
s. l2l y ss., y Ios doms nuforos cIfndos on su nofn l62; vor fnmbIon
H!II!, I!S1 !!O!I, WirIccIofIcieruolIungcrecII, 2" od., 1ubIngon, l953,
f. I, . 686.
l.2.
Isfn dIsfIncIon frnncosn fuo roconocIdn on AmorIcn dosdo In obrn
do !A!IS, 1IOOSIO, Leccionec Je JerecIo oJninicIroIiio, MoxIco, l852,
s. 60/l, !AM, MoxIco, .I., roImrosIon l9?8.
Captulo VI
0ERE0lD$ 0E lh0l0Eh0l/ 0DLE0Tlv/ *
l. Loc coIegorioc Je JerecIoc , cu Jefenco
SIomro hn oxIsfIdo nIgunn dIsfnncIn onfro oI dorocho do fondo
n quo unn orsonn odn consIdornrso fIfuInr y In osIbIIIdnd rc-
fIcn do odIrIo on jusfIcIn. SI bIon yn dosdo oI dorocho romnno oI
rofor docn dnmo oI hocho, yo fo dnro In nccIon,
l
on In rcfIcn
n vocos so rosonfnn dIfIcuIfndos.
As, on oI sIgIo nsndo so dIsfIngun oI dorocho subjofIvo ro-
Inmonfo dIcho o rImIfIvo roIodnd, IIborfnd, ofc. ; oI fodn-
vn no roconocIdo or In nuforIdnd ubIIcn IInmbnso Inforos o
dorocho on oxocfnfIvn, quo doondn nrn su nncImIonfo do un
ncfo do In ndmInIsfrncIon: rocIon onfoncos so fornnbn ndquIrIdo y
fonn fufoIn como oI rImoro.
2
I!ICHOS H!MAOS VI- 2
nco ns, on dorocho ndmInIsfrnfIvo, In dIsfIncIon onfro doro-
cho subjofIvo, con Ionn fufoIn ndmInIsfrnfIvn y judIcInI, y oI In-
foros IogfImo. oI sogundo so dIr durnnfo ms do un sIgIo quo n
vocos fIono fufoIn judIcInI on Ios sIsfomns IInmndos confoncIoso
ndmInIsfrnfIvos, oro no In fIono on ofros sIsfomns como oI judI-
cInI vIgonfo on nuosfro ordon nncIonnI.
IxIsfIoron InnovncIonos jurIsrudoncInIos y docfrInnrIns on for-
no n osfn cuosfIon, buscnndo nvnnznr on In ndmIsIon do In fufoIn
judIcInI do Ios Inforosos dIfusos on Ins nccIonos do cInso, osocInI-
monfo nrn In fufoIn doI modIo nmbIonfo. Ioron sIn ombnrgo
Iugnr n unn fuorfo y n vocos ncorrImn dofonsn doI ordon consfIfuI-
do. AIgunos nuforos y fnIIos mnnfuvIoron osIcIonos rosfrIcfIvns
do unn fufoIn judIcInI nmIIn y ofocfIvn nun Iuogo do In roformn
consfIfucIonnI, oro In dIscusIon hn quodndo rosuoIfn cInrnmonfo
or oI sIsfomn jurdIco, no soInmonfo on mnforIn nmbIonfnI con oI
nrfcuIo 4l y 43 sogundo rrnfo do In ConsfIfucIon, sIno nnfos do
oIIn con In Ioy do dofonsn doI usunrIo y doI consumIdor y ofrns
normns quo confIoron nmIIn IogIfImncIon judIcInI.
3
II usunrIo Io
os do sorvIcIos ubIIcos, oI consumIdor Io os do bIonos y sorvIcIos
rosfndos on IIbro comofoncIn.
In nrfIcuInr, In nuovn ConsfIfucIon Infroduco on oI nrfcuIo
43 Ios dorochos do IncIdoncIn coIocfIvn, cnfogorn ms oxfonsn do
fufoIn y dorocho do fondo quo nroco dosfInndn n omnIIdocor In
ImorfnncIn do In rovIn dIsfIncIon onfro dorocho subjofIvo o Info-
ros IogfImo, o IncIuso doI Inforos dIfuso.
oI mIsmo modo In nmIsImn IogIfImncIon quo oxIsfo nrn
donuncInr In vIoIncIon n dorochos humnnos nnfo In ComIsIon In-
l.3.
Quo oxusIornmos nnfos on DerecIoc Je inciJencio colecIiio, on
oI IIbro 1l DerecIo AJninicIroIiio ArgenIino, Ho,, IdIforInI CIoncIns do
In AdmInIsfrncIon, Iuonos AIros, l996, s. 2?4 y ss. Isfn os In rococIon
consfIfucIonnI do osfo fIo do dorochos, orquo yn nnfos osfnbn on In Ioy
24.240 do dofonsn doI usunrIo y doI consumIdor y docfrInn rocodonfo:
SnIn IV, cnusn l6.242/96, AD1C!A c/ 1AA1CAS, cn. III (l998). Vor
fnmbIon S1IC!I1Z, !!II y S1IC!I1Z, CAI!II!, ConIroIoc Je oJIecin, clu-
culoc oIuciioc , proIeccin ol concuniJor, onImn, Iuonos AIros,
l985, s. 5 y ss.
I!ICHOS I ICIICIA CO!IC1IVA VI- 3
fornmorIcnnn do orochos Humnnos
4
consfIfuyo unn fuorzn ox-
nnsIvn nocosnrIn do In IogIfImncIon on oI mbIfo Inforno, nun-
quo no fodos osfon nun dIsuosfos n ndmIfIrIo. Isn nmIIn IogIfI-
mncIon IIovn fnmbIon, InoxornbIomonfo, n quo Ios ofocfos do In
sonfoncIn uodnn on dofInIfIvn sor ergo onnec.
5
!osuIfn do fodo oIIo quo oI fomn doI dorocho subjofIvo cIricIo
cencu osfo dosfInndo n ordor rogrosIvnmonfo ImorfnncIn n
modIdn quo so oxfIondo In fufoIn n ofrns sIfuncIonos; oI dorocho
do IncIdoncIn coIocfIvn os unn nocIon suorndorn fnnfo doI do-
rocho subjofIvo como doI Inforos IogfImo.
Isfn fondoncIn suorndorn vIono sIondo ronnuncIndn on
fodos Ios ordonnmIonfos confomornoos. A guIsn do ojomIo,
yn on In IogIsIncIon vonozoInnn so ongIobn on un soIo concofo
Io quo nqu fodnvn IInmnrnmos dorocho subjofIvo o Inforos
orsonnI, IogfImo y dIrocfo.
6
Is ms, osfo n su voz rosuIfn
comronsIvo, on doformInndns sIfuncIonos, do Ios Inforosos
coIocfIvos,
?
Inforosos dIfusos, Inforosos comunIfnrIos, rosor-
vncIon do In IognIIdnd urbnnsfIcn, rofoccIon do Ios dorochos
do Ios vocInos, ndocundn rosfncIon do sorvIcIos ubIIcos y oI
mIsmo Inforos ubIIco o do In coIocfIvIdnd.
8
!n oxorIoncIn
l.4.
!o oxIIcnmos on oI rImor fomo doI TroIoJo, cnfuIo VI, numoro
l, nofn 6 y sus romIsIonos y oI f.2, 3 od., l998, cnfuIo XVI, !n jusfIcIn
ndmInIsfrnfIvn InfornncIonnI, unfo l.
l.5.
Vor JuricpruJencio Je 1997. 1logio o lo JucIicio, !!, l99?-I, l3l8,
con Ios cnsos Bloc (!!, l998-A, 288) y BorconIi (!!, l998-A, 293) do In
SnIn I y sus muIfIIos nnfocodonfos (1IneIJjion, Mongec, LoIoIon,
DolIon, Youccefion, ScIroJer, ofc.). !os ofocfos ergo onnec do In son-
foncIn, roconocIdos on BorconIi or In SnIn I, fuoron confIrmndos or In
CSJ on l998. !os nIIco nuovnmonfo In SnIn IV on ViceconIe, l998.
l.6.
As In Ioy orgnIcn do In Corfo Suromn, quo oxIIcn I!IWI! CA!AS,
A!!A !AO!IH, !ncIiIucionec poliIicoc , concIiIucionolec, fomo VII, Lo
jucIicio conIencioco-oJninicIroIiio, IJV, Cnrncns, l99?, s. ?8 y ss.
l.?.
AmIInr on SCHIZ MO!, MIC!I!, Lo porIicipocin Jel ciuJoJono en
lo AJninicIrocin puIlico, MndrId, l980, s. l26 y ss., quIon oxIIcn quo Ios
Inforosos coIocfIvos so concrofnn on nsocIncIonos o Inforosos do gruo.
l.8.
Vor Ios suuosfos quo oxIIcn I!IWI! CA!AS, op. ciI., s. 84 y ss.;
ngrogn oI cnso do Ios sIndIcnfos, coIogIos rofosIonnIos, nsocIncIonos cooo-
rnfIvns: 1l JerecIo oJninicIroIiio , lo porIicipocin Je loc oJninicIroJoc
en loc Ioreoc oJninicIroIiioc, !ovIsfn do orocho IubIIco, IJV, n 22,
I!ICHOS H!MAOS VI- 4
bIon IndIcn quo Ios dorochos coIocfIvos son ms IogfImnmonfo
dofondIdos or onfIdndos no gubornnmonfnIos quo or Ins nd-
mInIsfrncIonos ubIIcns, osfns uIfImns frocuonfos ngonfos do
dnno y no do rofoccIon jurdIcn, sujofos nsIvos nnfos quo nc-
fIvos do In rofonsIon do fufoIn.
In Isnnn, on Iugnr do oxfondor oI concofo do Inforos IogfI-
mo n Ios suuosfos do Inforosos dIfusos, como os oI cnso doI modIo
nmbIonfo y In ronrncIon doI dnno nmbIonfnI, rocurron n In fIgu-
rn do In nccIon ubIIcn, obfonIondo oI mIsmo rosuIfndo n frnvos do
unn nccIon dIforoncIndn.
9
o fodns mnnorns In fufoIn judIcInI quo
gnrnnfIzn In ConsfIfucIon osnnoIn Io os fnnfo doI dorocho subjofI-
vo como doI Inforos IogfImo.
In nuosfro dorocho, nnfos do In roformn consfIfucIonnI, no
ornn ocns Ins vocos quo so nIznbnn confrn In nmIIncIon do In
fufoIn judIcInI, IncIuso onfro Ios rocosnIIsfns; oro nroco unn
osIcIon InsuscofIbIo do sor mnnfonIdn Iuogo do In roformn
consfIfucIonnI do l994. !nn rocIsIon omrIcn so Imono: nun
cunndo oI ordonnmIonfo roconoco on formn nmIIn In IogIfImn-
cIon, on Ios rImoros nnos do In roformn consfIfucIonnI su nII-
cncIon fuo roInfIvnmonfo IImIfndn. QuIzs oI dofonnnfo fuoron
Ins muIfIIos IosIonos onfro ofros n Ios dorochos do mIIIonos do
usunrIos foIofonIcos, quo IIovnron n mIIos do nmnros IgunIos y
or ondo nI convoncImIonfo mnforInI do quo oso cnrocn do son-
fIdo y do ufIIIdnd rcfIcn no soInmonfo nrn Ios jusfIcInbIos
sIno hnsfn nrn In jusfIcIn on oI nuovo sIsfomn consfIfucIonnI.
Cnrncns, l985, s. l4 y ss. Vor fnmbIon !O!IZI11I, !ICA!O !!IS, Loc nornoc
funJonenIolec Jel JerecIo priioJo, !ubInznI-CuIzonI,Snnfn Io, l995, s.
299/30l, 493 y ss. y sus roforoncIns, dondo fnmbIon so ndvIorfo In roxImI-
dnd do nmbns InsfIfucIonos. II cnso doI modIo nmbIonfo, nII moncIonndo, os
quIzs oI ms cInro on quo hny fnnfo fufoIn doI dorocho subjofIvo como doI
dorocho do IncIdoncIn coIocfIvn n In snIud y un modIo nmbIonfo snno. !o
homos oxIIcndo IgunImonfo on DerecIoc Hunonoc, IA, Iuonos AIros,
l998, cnfuIo IV.
l.9
COZ!IZ II!IZ, JIS!S, 1ecponcoIiliJoJ poIrinoniol Je loc oJninicIro-
cionec puIlicoc, MndrId, CIvIfns, l996, . l60.
I!ICHOS I ICIICIA CO!IC1IVA VI- 5
In cunIquIor cnso, In jurIsrudoncIn fodornI fuo nfIrmnndo
cndn voz con ms fuorzn dIchn IogIfImncIon, IIognndo on un
crcuIo comIofo vIrfunImonfo nI rIncIIo doI rofor romnno
onuncIndo nI comIonzo do osfo cnfuIo, nhorn consngrndo on In
ConsfIfucIon.
Iso rocoso do ndnfncIon comonzo on ScIroJer on mnforIn
do modIo nmbIonfo or In SnIn III, cunndo oI frIbunnI dIjo oI
robIomn do In IogIfImncIon do Ios nrfIcuInros no dobo consfI-
fuIr unn vordndorn donogncIon doI nccoso n In jusfIcIn do quIo-
nos so von nfocfndos or unn modIdn osfnfnI. SI In norfurn do
In jurIsdIccIon no os gnrnnfIzndn... quo gnrnnfn do jurIdIcI-
dnd so ofrocor n Ios cIudndnnos, sI no uodon confnr con unn
nufonfIcn dofonsn do sus dorochos.
l0
Ofrns SnIns oxfondIoron oI crIforIo n Ios dIsfInfos sorvIcIos
ubIIcos y grnndos royocfos osfnfnIos, concIuyondoso quo como
fIono dIcho osfn Cmnrn, romIfIondo on uIfImn InsfnncIn In
IogIfImncIon n un unfo do dorocho susfnncInI (on In modIdn
on quo nognr In IogIfImncIon oquIvnIo n nognr oI dorocho) no
cnbo... sIno soIo nrocInr... In concurroncIn do un Inforos fufo-
InbIo.
ll
l.l0
SnIn III, ScIroJer, !!, l994-I, 449 y Ios doms rocodonfos mon-
fndos or !OSSI, op. loc. ciI.; vor fnmbIon SAISAY, AII! A., y OAIIA,
JOSI M., Lo ConcIiIucin Je loc orgenIinoc, 3 odIcIon, I!!IIA!, Iuo-
nos AIros, l99?, s. l6l y ss.
l.ll
!osumo ns In jurIsrudoncIn do In Cmnrn ncIonnI IodornI on Io
ConfoncIosondmInIsfrnfIvo In SnIn IV on Youccefion, ?-XI-9?, rocordnn-
do Ios rocodonfos do In SnIn V on 1oJrigue:, Jecuc , oIroc c/ 1cIoJo
Aocionol M Je 1con. , OI. , Seri. PuI. P.1.A. c/ neJiJo couIelor
(ouInono), l9 do juIIo do l996; snIn II, Aieio AlejonJro , oIroc c/
P.1.A. DIo. 375/97 c/ onporo le, 16.9S6, l0 do juIIo do l99?, y
fnmbIon Aieio, AlejonJro , oIroc c/ P1A DecreIo A 375/97 c/ onporo
Le, A 16.9S6, 26-VIII-9? ubIIcndo on !AI, n 228, Iuonos AIros,
l99?, s. l24 y ss. !n dIforonfo rosoIucIon do In CSJ on osfo uIfImo
cnso, n roosIfo do Ios norouorfos, no os n nuosfro juIcIo un rocodon-
fo quo InvnIIdo Io oxuosfo, como Io ruobnn uIforIoros ronuncInmIon-
fos, or ojomIo SnIn IV, ViceconIe, 2 do junIo do l998, consIdornndos IV
n IX, cnusn 3l.???/96; AD1C!A c/ 1AA1CAS, cons. III, cIfndo, y ofros.
I!ICHOS H!MAOS VI- 6
2. 1n lo legiclocin onIerior o lo reforno concIiIucionol
In oI osquomn do In ConsfIfucIon do l853-l860, uos, Ios
dorochos fufoIndos judIcInImonfo ornn Ios dorochos subjofIvos,
IndIvIdunIos y oxcIusIvos; on In ConsfIfucIon do l994 so ngro-
gnn Ios dorochos do IncIdoncIn coIocfIvn (nrfs. 4l n 43).
!os cnsos do nccoso n In fufoIn jurIsdIccIonnI or dorochos do
IncIdoncIn coIocfIvn,
l
on oI sIsfomn do l853-l860 dovonnn do
In IogIsIncIon o In rcfIcn jurIsdIccIonnI, no do In Inforrofn-
cIon o nIIcncIon consfIfucIonnI dIrocfn y formnI, quo no In hn-
bn. o fodos modos consfIfunn ms bIon unn oxcocIon n In
rogIn do IogIfImncIon judIcInI (cIonJing, juJiciol cIonJing) fun-
dndn unIcnmonfo on oI dorocho subjofIvo.
!n nccIon do cInso o clocc ocIion doI dorocho norfonmorIcnno
odn uos consIdornrso vIrfunImonfo InoxIsfonfo on oI vIojo
dorocho nrgonfIno,
2
nunquo dosfncndns vocos so nIznbnn on In
soIucIon Innovndorn.
3
Infro Ins oxcocIonos n dIchn rogIn om-
rIcn cnbn moncIonnr do nnfnno Ios nrfIdos oIfIcos y Ios
gromIos, n Ios cunIos sIomro so roconocIo unn IogIfImncIon on
cIorfo modo coIocfIvn o nI monos gonorIcn; Io mIsmo con Ins
nsocIncIonos y onfIdndos do dorochos humnnos on mnforIn do
dosnnrocIdos. o os su objofo nI su ncfIvIdnd rIncInI dofon-
dor un doformInndo y unfunI dorocho IndIvIdunI, nunquo on
2.l
!fIIIznmos n Ios ofocfos do osfo frnbnjo In formInoIogn do In Cons-
fIfucIon do l994, nunquo fnmbIon so hn odIdo hnbInr do Inforosos o
dorochos dIfusos, dobIIIfndos, IogfImos, ofc. ndo Io rocIonfo do In rofor-
mn consfIfucIonnI nos hn nrocIdo oorfuno ufIIIznr oI Iongunjo consfIfu-
cIonnI. Sobro osfos robIomns formInoIogIcos nos romIfImos nI f. l doI
TroIoJo, cn. I, rImorn nrfo.
2.2
!n docfrInn hn comonzndo n ovoIucIonnr, como so ndvIorfo on oI
orudIfo frnbnjo do IIACHI, A!II!1O I., Loc occionec Je cloce cono neJio
Je colucin Je loc proIlenoc Je lo legiIinocin colecIiio o gron eccolo,
!AI, 235, Iuonos AIros, l998, s. l3 y ss.; os quo In Ioy 24.240 y In
ConsfIfucIon do l994 hnn suorndo osfurns fnIos como In do MA!II-
HOII, I, l05: 244; I, l06: 922; !!, l986-C-899, ofc.
2.3
Supro, nofn l.4.
I!ICHOS I ICIICIA CO!IC1IVA VI- ?
ocnsIonos uodnn hncorIo. IgunI oxcocIon, sIn ombnrgo, no so
nIIco n Ins cmnrns omrosnrIns on dofonsn do Ios dorochos do
sus ngromIndos, nI n Ins cororncIonos rofosIonnIos snIvo su-
uosfos nIsIndos do oxrosn rovIsIon IognI como oI CoIogIo
IubIIco do Abogndos do In CnIfnI IodornI.
II cnmbIo consfIfucIonnI do l994 so vIo ronnuncIndo or dI-
vorsos ronuncInmIonfos on mnforIn do modIo nmbIonfo, or unn
nrfo,
4
y or In ofrn or unn susfnncInI InnovncIon IogIsInfIvn on
mnforIn do dorochos do IncIdoncIn coIocfIvn: In Ioy do dofonsn doI
consumIdor 24.240.
5
Ambos cuoros normnfIvos so nrfIcuInn ndo-
cundnmonfo, uos In Ioy 24.240 cron ex onIe unn vn y unn sorIo
do rIncIIos jurdIcos quo In ConsfIfucIon do l994 nmIn y com-
Iomonfn.
6
Isfo no dobo oxfrnnnr uos rosondo n In fondoncIn
do In ovoIucIon doI ordon jurdIco, quo yn homos monfndo on ofro
Iugnr.
?
Hny quIonos sugIoron quo In Ioy do dofonsn doI consumIdor,
quo os oxrosnmonfo nIIcnbIo n Ios sorvIcIos ubIIcos rIvnfIzn-
dos, no sorn do nIIcncIon como Ioy rogInmonfnrIn do In ConsfIfu-
cIon do l994, or sor unn Ioy nnforIor. SIn ombnrgo no os osfo ns.
Insfn con rocordnr oI nnfIguo rIncIIo romnno do quo reiocoIio
legic prxicIenIic non prcuniIur (no so rosumo In dorogncIon
do In Ioy rooxIsfonfo). 1nmbIon so hn hocho morIfo doI fIomo do
vorbo ufIIIzndo or In ConsfIfucIon do l994, quo sugIoro unn Ioy
fufurn. Ioro osfo os como dosnIIcnr, nndn monos quo nI consfIfu-
yonfo, oI rIncIIo do quo oI dorocho so suono conocIdo or fodos:
no odomos Inforrofnr oI foxfo consfIfucIonnI suonIondo quo oI
consfIfuyonfo Ignornbn y ndoms do oIIo, inpliciIonenIe , por
2.4.
CIod. ConfoncIosondmInIsfrnfIvo, SnIn III, ScIroJer, SnIn III, !!,
l994-I, 449 y Ios doms rocodonfos monfndos or !OSSI, A!IJA!O, cn-
fuIo V do CO!I!!O y ofros, DerecIoc Hunonoc, Iuonos AIros, 3 odIcIon,
l998.
2.5
Isfn Ioy so hnIIn comIomonfndn or In 24.?8?.
2.6
As como hny rogInmonfos quo rooxIsfon n In Ioy, nndn fIono do
oxcocIonnI quo unn Ioy rooxIsfn n In ConsfIfucIon, Ios hochos socInIos
n In jurIsrudoncIn, In jurIsrudoncIn n In normn, ofc.
2.?.
Vor oI cnfuIo II doI fomo l do nuosfro TroIoJo, 5 od., l998.
I!ICHOS H!MAOS VI- 8
ignoroncio, negoIo ioliJe: , eficocio o uno le, poro enIoncec
iigenIe. CIorfnmonfo no os un mofodo do InforrofncIon quo
oforguo In nocosnrIn congruoncIn quo dobo norfnr oI Inforrofo
nI ordon jurdIco. Ior suuosfo quo osn IogIsIncIon os nIIcnbIo y
so nrfIcuIn nnfurnImonfo con oI nuovo foxfo consfIfucIonnI, como
yn Io roconoco In jurIsrudoncIn y In docfrInn.
8
3. Loc nueioc JerecIoc , goronIioc Je inciJencio colecIiio
II nuovo foxfo consfIfucIonnI no so IImIfn n Io dIsuosfo n
ffuIo ojomIIfIcnfIvo on In rImorn nrfo doI sogundo rrn-
fo doI nrfcuIo 43: dorocho n In no dIscrImInncIon, nI modIo
nmbIonfo, n In comofoncIn, nI usunrIo y nI consumIdor. In
ofocfo, In cIusuIn fInnI quo IncIuyo o loc JerecIoc Je inciJen-
cio colecIiio on gonornI os, n foxfo oxroso o Inoquvoco, go-
norIcn. In ofrns nInbrns, Io rIncInI y ms gonornI doI so-
gundo rrnfo os oI fInnI do In frnso, no su comIonzo.
!n Iocfurn doI sogundo rrnfo doI nrfcuIo 43 os onfoncos
Iodrn Inforonor osfn nccIon on Io roInfIvo n Ios dorochos do
IncIdoncIn coIocfIvn on gonornI, |fnIos como, n ffuIo onuncInfI-
vo] |n] cunIquIor formn do dIscrImInncIon, n Ios dorochos quo
rofogon nI nmbIonfo,
l
nI usunrIo y nI consumIdor. Iso rrn-
fo comrondo or Io fnnfo fnmbIon fodo oI cnfuIo sogundo
dodIcndo n uovos dorochos y gnrnnfns, uos do oIIo os Io
quo frnfn: do dorochos do osfo nIcnnco gonorIco, ms Ios quo
surgon do Ios frnfndos do dorochos humnnos rovIsfos on oI
nrfcuIo ?5 IncIso 22. 1onomos con oIIos unn dobIo romIsIon o
IncIusIon on oI nrfcuIo 43: fodos Ios dorochos do IncIdoncIn
coIocfIvn do Ios nrfcuIos 36 n 42, y fnmbIon Ios dorochos coIoc-
fIvos quo omorgon do Ios frnfndos coIobrndos o n coIobrnrso.
2.8
Vor oI

dosnrroIIo doI cnfuIo III doI fnIIo AD1C!A c/ 1AA1CAS
do In SnIn IV, cnusnl6.242/96 (l998) y IIACHI, op. ulI. ciI.
3.l
II bIon jurdIco fufoIndo os oI modIo nmbIonfo, bIon coIocfIvo n ms
do IndIvIdunI; vor fnmbIon, ex onIe, In Ioy 24.05l dol99l (!!, AnIeceJen-
Iec PorlonenIorioc, l996-I, s. l646 y ss.), y docrofo 83l/93.
I!ICHOS I ICIICIA CO!IC1IVA VI- 9
!nn brovo onuncIncIon doI cnfuIo moncIonndo nos muos-
frn quo on oI nuovo foxfo consfIfucIonnI:
o) so forfnIoco oI dorocho n nrfIcInr on Ios nrfIdos oIfI-
cos y oI do osfos n ncfunr (nrf. 38), sIn orjuIcIo do Ins doms
formns do nrfIcIncIon oIfIcn quo consngrnn Ios frnfndos doI
nrfcuI ?5 Inc.22 y oI roIo nrfcuIo 42 do In mIsmn ConsfIfu-
cIon;
I) so roconoco oxrosnmonfo oI dorocho subjofIvo n In rosIs-
foncIn confrn Ins vIoIncIonos nI sIsfomn domocrfIco (nrf. 36),
c) so cron oI dorocho do IncIdoncIn coIocfIvn n quo no hnyn
corrucIon on In funcIon ubIIcn (nrf. 36, cunrfo rrnfo on su
romIsIon nI forcoro y nnforIoros),
J) so roconoco nunquo so romIfo n In Ioy oI dorocho do
InIcInfIvn (nrf. 39) y consuIfn ouInr (nrf.40),
e) oI dorocho subjofIvo y do IncIdoncIn coIocfIvn n In snIud y
n un modIo nmbIonfo snno (nrf. 4l y 43).
In mnforIn do sorvIcIos ubIIcos confInun unn Imorfnnfo
sorIo do dorochos:
f) n In rofoccIon do Ios Inforosos oconomIcos do Ios usunrIos
(nrf. 42),
g) n In IIborfnd do oIoccIon (nrf. 42) o son, quo no hnyn mono-
oIIos sIno Ios nnfurnIos o IognIos; on consocuoncIn, oI doro-
cho n In dofonsn do In comofoncIn (dom, sogundo rrnfo, y
43 sogundo rrnfo), o son, n fonor or rIncIIo y con noyo
doI ordonnmIonfo y Ios orgnnos doI Isfndo, un sIsfomn do IIbro
comofoncIn on In rovIsIon do bIonos y sorvIcIos;
I) nI confroI do Ios monooIIos nnfurnIos y IognIos (nrfcuIo
42, sogundo rrnfo),
i) n In nrfIcIncIon, quo so mnnIfIosfn on In InfogrncIon
cIudndnnn on In dIroccIon do Ios sorvIcIos ubIIcos (nrf. 42,
forcor rrnfo), y quo so comIomonfn nI mIsmo fIomo con In
gnrnnfn do nudIoncIn ubIIcn, quo surgo do nrfIcuInr oI doro-
cho n In dofonsn rovIn o dobIdo rocoso IognI confomIndo on
oI nrfcuIo l8 con oI dorocho do IncIdoncIn coIocfIvn conformo
nI nrfcuIo 42,
I!ICHOS H!MAOS VI- l0
j) y on gonornI n In fufoIn doI usunrIo y consumIdor (nrfs.
42 y 43, sogundo rrnfo).
In rIgor y como so ndvIorfo, fodo oI nuovo cnfuIo sogundo
do nuovos dorochos y gnrnnfns so rofIoro n dorochos do IncI-
doncIn coIocfIvn, fnnfo on su fnz susfnnfIvn como rocosnI. Ior
oIIo su nnfurnI coroInrIo rocosnI so oncuonfrn on oI nrfcuIo
43.
AdmIfIr fnI fIo do dorochos susfnnfIvos Imorfn, or un
mnImo do congruoncIn InforrofnfIvn, roconocor fnmbIon le-
giIinocin juJiciol poro cu Jefenco , ejercicio. o uodo sos-
fonorso rncIonnImonfo quo oxIsfn dorocho oro no oxIsfn nc-
cIon.
Is In nnfIgun docfrInn do Ios cnsos Siri
2
y KoI.
3
osdo Iuogo, oI quo In ConsfIfucIon hnbIIIfo el onporo nrn
In dofonsn do Ios dorochos do IncIdoncIn coIocfIvn no Imorfn
unn oIligocin do rocurrIr n oI, sIno unn ofosfnd doI ncfor,
quIon fnmbIon uodo oIogIr, nnfos o dosuos, vns do mnyor
dobnfo y ruobn, como Io hn roconocIdo In jurIsrudoncIn.
Isfo dorocho do IncIdoncIn coIocfIvn os nrfo do Ios nuovos
dorochos y gnrnnfns consfIfucIonnIos, or Io quo os unn nor-
mn fodornI do obIIgnforIn nIIcncIon on oI mbIfo rovIncInI, nI
IgunI quo Io os In nccIon on dofonsn doI usunrIo y doI consumI-
dor, fnI como surgo do Ios nrfcuIos 52 y 53 do In Ioy fnmbIon
fodornI do ordon ubIIco 24.240.
4. Algunoc ejenploc ocIuolec
4.l. DerecIo o lo conpeIencio , ol conIrol Je loc nonopolioc
II nrfcuIo 42 sIonfn oI rIncIIo gonornI do In IIborfnd do oIoc-
cIon y junfo con oI 43 oI dorocho n In dofonsn do In comofoncIn.
II mIsmo nrfcuIo 42 on su sogundo rrnfo osfnbIoco quo fodns
Ins nuforIdndos (or ondo fnnfo IogIsInfIvns como ndmInIsfrnfIvns
3.2
Iolloc, 239:459.
3.3
Iolloc, 24l:29l; !!, 92:632.
I!ICHOS I ICIICIA CO!IC1IVA VI- ll
, en cu JefecIo juJiciolec), dobon rovoor Io nocosnrIo nI conIrol
Je loc nonopolioc noIurolec , legolec. In osfo In ConsfIfucIon
osf n fono con Ios nuovos rIncIIos surnnncIonnIos doI dorocho
ndmInIsfrnfIvo ourooo, quo son rocIsnmonfo oI dorocho do In
comofoncIn o conpeIiIion lou, donfro doI cunI so oncundrnn oI
confroI do Ios monooIIos, In rohIbIcIon do nbuso do osIcIon do-
mInnnfo, In rohIbIcIon do doformInndns nyudns osfnfnIos, ofc.
l
Yn no so frnfn do In vIojn IogIsIncIon nnfImonooIIcn nI do In
nuovn IogIsIncIon do nbuso do odor domInnnfo on oI morcndo.
Aunquo no hnyn nbuso do odor domInnnfo, oI monooIIo vuoIvo n
sor unn fIgurn quo gonorn or s, consfIfucIonnImonfo, In dofonsn
do Ios usunrIos y consumIdoros.
2
Isfo os oI dorocho consfIfucIonnI quo dobo nIIcnrso, ms nII
do Ins oInIonos orsonnIos quo uodnn susfonfnrso; no nroco
sIn ombnrgo unn soIucIon prino focie IrrnzonnbIo, hnbIdn cuonfn
quo In InfornncIonnIIzncIon do In oconomn osf roducIondo unn
rogrosIvn conconfrncIon do cnIfnIos.
As como oI dorocho do In comofoncIn y confroI do Ios monoo-
IIos hn fonIdo un vIgoroso crocImIonfo on oI dorocho ndmInIsfrnfI-
vo surnnncIonnI ourooo, ns fnmbIon cnbo osornr su nmIIn-
cIon on nuosfro ns n nrfIr do In roformn consfIfucIonnI.
IgunImonfo dobo fonorso rosonfo quo In rIvnfIzncIon do nnfI-
guos sorvIcIos rosfndos monooIIcnmonfo or oI Isfndo no dobo
sor cienpre IgunImonfo monooIIcn, sIno fnn soIo cunndo osfo son
unn nocosIdnd Imuosfn focnIcnmonfo o or nIgunn concrofn y
osocfIcn rnzon do oIfIcn IogIsInfIvn.
4.l
Inrn un dosnrroIIo do In fomfIcn surnnncIonnI doI dorocho do In
comofoncIn vor or ojomIo SCHWA!ZI, J!!CI, 1uropeon AJninicIroIiie
Lou, Swoof & MnxwoII !fd., !ondros, l995, s. 360 y ss., coodIcIon con In
Office for Officiol PuIlicoIionc of IIe 1uropeon ConnuniIiec, !uxombur-
go, l995; os frnduccIon do 1uropoiccIec VeruolIungccrecII, omos
VorIngsgosoIIschnff, Indon-Indon, l988. Hny fnmbIon vorsIon frnncosn.
4.2
!ocuorn ns nIgo doI concofo rImIgonIo do monooIIo, doI grIogo
nonopolion, quo sugIoro ofImoIogIcnmonfo In Idon do frnfo IIognI (CO!OMIAS,
JOA, Breie Jiccionorio eIinolgico Je lo lenguo cocIellono, forcorn odI-
cIon, od. Crodos, MndrId, l9?6, s. 40l y 402).
I!ICHOS H!MAOS VI- l2

!n fondoncIn os quo Ios monooIIos oforgndos or oI Isfndo


dobon on Io osIbIo sor IIovndos hncIn In IIbro comofoncIn, oIImI-
nnndo Ios quo no fongnn susfonfo fcfIco sufIcIonfo y ndocundo:
oIIo dovIono doI ordon jurdIco consfIfucIonnI.
4.2. DerecIoc colecIiioc Je loc ucuorioc. cuc inIerecec
econnicoc. Torifoc , gononcioc exceciioc e irro:onoIlec
II nrfcuIo 42 onuncIn oI rIncIIo consfIfucIonnI doI confroI
do Ios monooIIos y oI dorocho do In comofoncIn, nI osfnbIocor
oI dorocho do Ios usunrIos n In rofoccIon do sus Inforosos oco-
nomIcos.
Isfo dorocho IncIuyo oI confonnrIo rIncIIo do quo Ins fnrI-
fns dobon sor jusfns y rnzonnbIos,
3
y quo oI concosIonnrIo o
4.3
III!SA, Lo locucin JucIo , ro:onoIle, on In !ovIsfn do In IncuIfnd do
CIoncIns IconomIcns, IoIfIcns y SocInIos do !osnrIo, 3" sorIo, f. VII, n I, 2,
!osnrIo, l938, s. l5 y ss.; Lo locucin jucIo , ro:onoIle en el JerecIo , en
lo juricpruJencio, on 1cIuJioc Je JerecIo puIlico, fomo I, DerecIo oJni-
nicIroIiio, onImn, Iuonos AIros, l950, s. 4?9 y ss.; 1eginen juriJico Je
loc Iorifoc Je loc ceriicioc puIlicoc en concecin, AII, f. VII, !osnrIo,
l946, s. 9? y ss.; MAI!A!, Lo JeIerninocin Je loc Iorifoc en lo concecin Je
ceriicioc puIlicoc, !ovIsfn ArgonfInn do orocho AdmInIsfrnfIvo, IIus
!Ifrn, n 2, l9?l, s. 53 y ss.; Lo fijocin Je Iorifoc en el norco Je lo
priioIi:ocin Je enprecoc puIlicoc, XV Jornndns ncIonnIos do orocho
AdmInIsfrnfIvo, !osnrIo, l989; C!ICCO, CA!!OS MA!I!, PoIecIoJ Ioriforio,
conIrol ecIoIol , IuIelo Jel ucuorio (A propciIo Je lo priioIi:ocin Je
1ATel), !ovIsfn do orocho AdmInIsfrnfIvo, n 5, l990, s. 48l y ss.;
II!1!AMI, JOSI, 1l reginen legol Je loc Iorifoc ferroiiorioc o Iroiec Je cuc
onIeceJenIec porlonenIorioc, IoIofn do In Junfn ConsuIfIvn do Abogn-
dos, novIombro-dIcIombro l945, 505 y onoro-fobroro l946-3; !O!C!IZ A!IAS,
J!!IO C., 1l proIleno Jel precio Je loc ceriicioc puIlicoc, on AnunrIo doI
InsfIfufo do orocho IubIIco, !osnrIo, l938; C!A!1A COII!ICIA ACIOA! I
AIOCAOS, 1eginen Je concecin Je ceriicioc puIlicoc, JA, f. 6l, soc. docfr.;
1AC!IA!AVO!I, VICI1I, PoJerec Jel conceJenIe (1cIoJo, Proiincio, o Conu-
no) poro oceguror lo conIinuiJoJ, reguloriJoJ , precio nJico Jel cerii-
cio, 1rnbnjos do SomInnrIo, IncuIfnd do CIoncIns IconomIcns ComorcIn-
Ios y IoIfIcns, !osnrIo, l944, 3?; VI!!ICAS IASAVI!IASO, DerecIo AJninicIro-
Iiio, f. III, . l88; IIZ, Seriicio puIlico Je loc Ielefonoc, Iuonos AIros,
l942, AboIodo, s. l46 y ss.; MISSOI, !ICA!O M., 1l conIrol Je loc concecio-
nec Je ceriicioc puIlicoc, !ovIsfn do In IncuIfnd do CIoncIns IconomIcns,
ComorcInIos y IoIfIcns, !osnrIo, mnyo-ngosfo l944-45; IIO!II, 1l conIrol
Je loc ceriicioc puIlicoc, !ovIsfn do orocho y AdmInIsfrncIon MunIcInI,
I!ICHOS I ICIICIA CO!IC1IVA VI- l3
IIconcInfnrIo monooIIco no fongn unn gnnnncIn IrrnzonnbIo o
oxcosIvn. Is fnmbIon un dorocho do Ios usunrIos quo onfro Ios
dorochos y Ins obIIgncIonos doI coconfrnfnnfo oxIsfn unn oquI-
vnIoncIn honosfn, unn roIncIon rnzonnbIo,
4
uos oIIo so frnsIn-
dn n In socIodnd. o so frnfn do InnovncIonos concofunIos ro-
fundns, oro on un ns quo nso do un sIsfomn con rodomInIo
doI socfor ubIIco do In oconomn n unn fuorfo rIvnfIzncIon
con oforgnmIonfo do monooIIo IognI fomornrIo, oI ofocfo rc-
fIco do su nIIcncIon o InnIIcncIon n osfn nuovn ronIIdnd os do
ImorfnncIn InnognbIo.
Ofrns vnrInnfos doI mIsmo rIncIIo son In oxcosIvn onorosI-
dnd doI confrnfo on roIncIon n Ios usunrIos,
5
y fnmbIon oI rIn-
cIIo do In ocuncIon oconomIco fInnncIorn doI confrnfo.Isn oquI-
vnIoncIn honosfn o roIncIon rnzonnbIo no soInmonfo uodo vor-
so nfocfndn on orjuIcIo doI confrnfnnfo, con oI consIguIonfo
ronjusfo on ms doI confrnfo, sIno fnmbIon on orjuIcIo doI
Isfndo o In socIodnd, como ocurro rocIsnmonfo cunndo Ins
gnnnncIns son IrrnzonnbIos o oxcosIvns, cnso on oI cunI corros-
ondo oI ronjusfo on monos.
In nmbns sIfuncIonos roorcufo dIrocfnmonfo sobro In so-
cIodnd do usunrIos y confrIbuyonfos, cronndo oI Inforrognnfo
junIo l946-48?; 1ACCOI, A!I JOSI, II confrnIor do Ins concosIonos do
sorvIcIos ubIIcos, Priner Congreco Aocionol Je AJninicIrocin PuIlico,
f. II, Mondozn, l954, s. 3l3 y ss., ofc.
4.4
ISCO!A, HIC1O! JO!CI, TroIoJo inIegrol Je loc conIroIoc oJninicIroIi-
ioc, voIumon I, PorIe Cenerol, od. onImn, Iuonos AIros, l9??, . 453. II
Consojo do Isfndo frnncos, on IgunI fosIfurn, vIono hnbInndo dosdo comIon-
zos do sIgIo do In oquIvnIoncIn honrndn u honosfn (equiiolence IonnIe)
onfro Ins cnrgns y Ios bonofIcIos doI concosIonnrIo (MinicIre Jec Troioux
PuIlicc ic. Conpognie Cenerole Ironoice Jec Tronuo,c, dIcfnmon doI
ComIsnrIo do CobIorno !IO I!!M, Conceil J`1IoI, 2l-3-l9l0).
4.5
CASII!!O, J!A JOSI, Lo oJecuocin Jel conIroIo, !!, ll-V-95, VI-b:
In oxcosIvn onorosIdnd sobrovInIonfo oncuonfrn soIucIon or vn do un
njusfo do Ins rosfncIonos corrosocfIvns. II concofo do oxcosIvn ono-
rosIdnd, or Io doms, so oncuonfrn oxrosnmonfo rovIsfo on oI con-
frnfo do frnnsforoncIn n Ins IIconcInfnrIns do foIocomunIcncIonos, fnnfo n
fnvor como on confrn do oIIns (nrfcuIos l0.9., l0.9.l., l0.9.2., IoIofn
OfIcInI, 29 do onoro do l99l, . ll, confrnfos nrobndos or ocrofo
2332/90).
I!ICHOS H!MAOS VI- l4
do In IogIfImncIon nrn ImugnnrIos cunndo son IIognIos o In-
consfIfucIonnIos.
!n novodnd no nnroco uos or oI dorocho do fondo, yn quo
on mnforIn do obrns ubIIcns hnco fIomo quo quodo ncInrndo
quo no corrosondo hnbInr do mnyoros cosfos sIno do vnrIn-
cIonos do cosfos.
6
!n novodnd os quo oIIo no uodnn soInmonfo
dIscufIrIo Ios funcIonnrIos ubIIcos, con In sIomro rosonfo
nmonnzn do In corrucIon o crImon orgnnIzndo quo donuncIn In
ConvoncIon InfornmorIcnnn Confrn In CorrucIon, sIno fnm-
bIon Ios orjudIcndos or oso fIo do sIfuncIonos.
SIn ombnrgo, no os fcII frnsIndnr oI rIncIIo do dorocho do
fondo n unn IogIfImncIon rocosnI do quIonos fnmbIon so von
nfocfndos on sus dorochos o Inforosos or oI confrnfo.
II onfoquo cIsIco orn IogIfImnr oxcIusIvnmonfo nI Isfndo,
cronndo or ojomIo Ios Imuosfos n Ios uinJfoll IenefiIc, bo-
nofIcIos sIn jusfn cnusn orIgInndos on sIfuncIonos do omorgon-
cIn.
?
Ioro In ovoIucIon ms rocIonfo, fnnfo on mnforIn confrnc-
funI como on ofrns, os dnr IogIfImncIon n fodos Ios nfocfndos,
son or nccIonos osocfIcns como In qui Ion on oI dorocho nor-
fonmorIcnno, Ins nccIonos do cInso o onfro nosofros Ios doro-
chos do IncIdoncIn coIocfIvn.
SI oxIsfo unn gnnnncIn IrrnzonnbIo o Incnusndn dobo no so-
Inmonfo robnjnrso In fnrIfn sIno sobro fodo Jeiolierce o loc
ucuorioc lo coIroJo Je nc. 1onomos nII ofro dorocho IndIvI-
dunI do IncIdoncIn coIocfIvn, on un fodo n fono con oI nuovo
dorocho surnnncIonnI ourooo.
4.6
II nrfcuIo 55 in fine do In Ioy do obrns ubIIcns do In IrovIncIn do
Iuonos AIros oxrosn In In mIsmn formn bonofIcInrn nI Isfndo Ios
monoros rocIos quo, gonorndos on Ins mIsmns cnusns, so rofIojon on Ios
concofos nnfodIchos.Vor CA!O!, C!I!!I!MO C. y SASOI, II!IX J., 1cIu-
Jio Je lo legiclocin Je oIroc puIlicoc Je lo Proiincio Je Buenoc Airec,
fomo II, odIcIon do In IundncIon do orocho AdmInIsfrnfIvo, Iuonos
AIros, l989, . 594 y ss.
4.?
Vor or ojomIo C!OVIS, HA!O! M., Iinon:oc puIlicoc, od. 1rIIIns,
MoxIco, l965, s. 824 y ss.; HICK y !OS1AS, TIe ToxoIion of Wor WeolII,
CInrondon Iross, Oxford, l94l, s. l80 y ss.
I!ICHOS I ICIICIA CO!IC1IVA VI- l5
!nn vIojn InsfIfucIon do dorocho cIvII cuyn nIIcncIon nI do-
rocho ndmInIsfrnfIvo hn sIdo mnforIn do oInIonos confIIcfIvns
on nuosfro ns rocIbo fnmbIon un osnIdnrnzo do nrfo doI
dorocho surnnncIonnI, on oI cnso In ConvoncIon InfornmorIcn-
nn confrn In CorrucIon.
Isfn ConvoncIon dIsono on su nrfcuIo III IncIso 5) quo Ins
confrnfncIonos ubIIcns dobon rosondor nI rIncIIo do oquI-
dnd, Io cunI nroco rosoIvor nfIrmnfIvnmonfo In confrovorsIn
ncorcn do sI so nIIcn o no como dorocho do fondo oI rIncIIo
do In IosIon
8
n Ios confrnfos do In ndmInIsfrncIon quo orjudI-
4.8
ConsIdorn nIIcnbIo oI nrfcuIo 954 doI CodIgo CIvII n Ios confrnfos
ndmInIsfrnfIvos MOISSI1 I ISIAIS, Lo lecin , el DerecIo AJninicIroIi-
io, J. A., l9?6-II, s. 686 y ss.; on confrn MA!IIHOII, Lo lecin en el
DerecIo AJninicIroIiio, J.A., l9?5, s. 468 y ss.; De nueio coIre lo
lecin en el DerecIo AJninicIroIiio. J.A., l9?6-III, s.?66 y ss. ; !ISO!A,
Lo lecin cuIjeIiio. cu iniococin por el 1cIoJo o conIro el 1cIoJo, on In
rovIsfn l20 nnos do In IrocurncIon doI 1osoro. l863-l983, I!IIA,
Iuonos AIros, l983, s. 2l y ss., oxrosn quo osn os In snnn docfrInn y
quo nuncn hn Invocndo oI Isfndo In IosIon subjofIvn, nunquo no nroco
doscnrfnr In hIofosIs do quo oIIo ocurrn; nrn oso suuosfo rovo snn-
cIonos mnyoros: o cunIquIor modo y nrn In frIsfo hIofosIs do In cInu-
dIcncIon doI Isfndo nnfo Ios frusfs o omrosns muIfInncIonnIos, nos n-
roco doI cnso rocordnr quo In ConsfIfucIon ncIonnI bnIdonn n quIonos In
consIonfnn (nrf. 29) y quo In Ioy onnI cnsfIgn durnmonfo Ios doIIfos
confrn In sogurIdnd y In dIgnIdnd do In ncIon (Cod. Ion., ff. IX, nrfs. 2l4
y sIgfs.) (op. ciI., . 29). Isfo InsfIfufo, nIIcnbIo fnnfo nI dorocho rIvn-
do como ubIIco, snncIonn In vonfnjn nfrImonInI ovIdonfomonfo dos-
roorcIonndn y sIn jusfIfIcncIon quo obfongn unn do Ins nrfos morcod
n In nocosIdnd, IIgorozn o InoxorIoncIn doI ofro, Io quo so rosumo
juric IonIun cunndo oxIsfo unn nofnbIo dosroorcIon do Ins rosfncIo-
nos, n fonor doI nrfcuIo 954 doI CodIgo CIvII. !n IosIon, quo on sus
orgonos so roIncIonn con oI doIIfo do usurn, quodn ns hoy vIncuIndn nI
robIomn do Ins gnnnncIns oxcosIvns cunndo oxIsfo sIfuncIon do monoo-
IIo o oxcIusIvIdnd oforgndn or oI Isfndo on sIfuncIon do IosIon subjofIvn.
!IsoIn unfunIIzn quo on fnnfo In roscrIcIon do In nuIIdnd do Ios ncfos
ndmInIsfrnfIvos or vIcIo do In voIunfnd os do dos nnos, In do In IosIon os
do cInco nnos, y so rogunfn quo sI so ndmIfo quo oI Isfndo uodo y on
ocnsIonos dobo ocurrIr nnfo oI Iodor JudIcInI nrn domnndnr In nuIIdnd
do sus roIos ncfos n rnz do Ios vIcIos do orror, doIo o vIoIoncIn... Como
so oxIIcnrn sI os ns quo no uodn Invocnr In IosIon n Ios mIsmos
fInos on Ios formInos doI nrfcuIo 954 doI CodIgo CIvII... (. 29). Vor
fnmbIon f. l doI TroIoJo, 5 od., cn. XI, unfo 6.5: !osIon.
I!ICHOS H!MAOS VI- l6
cnn n Ios usunrIos: como os obvIo, osfo dorocho do fondo fIono
ImorfnncIn dIrocfn nrn Ios usunrIos, cuyn IogIfImncIon osf
on oI dorocho do IncIdoncIn coIocfIvn. AII so sumnn fnnfo oI
dorocho do Ins nsocIncIonos do usunrIos n rocInmnr In rocomo-
sIcIon doI confrnfo on bonofIcIo do Ios usunrIos, como oI doro-
cho subjofIvo do Ios usunrIos n no vor vIoIndo su dorocho do
roIodnd n no ngnr fnrIfns InoquIfnfIvns o Injusfns or sorvI-
cIos ubIIcos do cnrcfor monooIIco.
CIorfnmonfo quo osfn InnovncIon roduco fuorfos rochnzos
fnnfo doI confrnfnnfo rIvndo como do In ndmInIsfrncIon y sus
orsonoros docfrInnrIos; oro oI rIncIIo consfIfucIonnI nroco
cInro on oI nrfcuIo 43 o IgunImonfo on In Ioy do dofonsn doI
consumIdor. Hnco fnIfn soInmonfo orfoccIonnrIo con nccIonos
do qui Ion, ofc.
4.3. DerecIo o lo no Jiccrininocin
SI bIon yn on l990 sosfuvImos quo oI Incfo do Snn Joso do
Cosfn !Icn fonn cnrcfor surnnncIonnI,
9
oI nrfcuIo ?5 IncIso
22 do In ncfunI ConsfIfucIon os osocfIco on dnrIo nI monos
cnrcfor consfIfucIonnI. Con oIIo, rIncIIos fnIos como oI do In
no Jiccrininocin nsnn n sor do nIIcncIon dIrocfnmonfo cons-
fIfucIonnI fnmbIon on mnforIn do fnrIfns do sorvIcIos ubIIcos,
y on cunIquIor roIncIon do In socIodnd. 1nmbIon on osfn mnfo-
rIn fonomos no soInmonfo oI rImor y ms rocfor rIncIIo do
nuosfro dorocho surnnncIonnI do In ConvoncIon AmorIcnnn do
4.9
1nnfo quo nnfos do In roformn, on In sogundn odIcIon do l994 doI
fomo l do nuosfro TroIoJo Je JerecIo oJninicIroIiio, cnfuIo V, In-
cIuImos n dIcho Incfo como rImoro on In jornrqun normnfIvn, or oncI-
mn do In ConsfIfucIon nncIonnI, fnI como Io hnbnmos ndoInnfndo on l990
on oI nrfcuIo Lo cupronocionoliJoJ operoIiio Je loc JerecIoc Iunonoc
en el JerecIo inIerno, !n !oy, l? do nbrII do l990 y on In l od. do In
rosonfo obrn, DerecIoc Hunonoc, l990. In sonfIdo nnIogo so hn ro-
nuncIndo In Corfo Suromn on Ios cnsos 1IneIJjion, Miguel Angel c.
SofoiicI, CerorJo , oIroc, Iolloc, 308:64?; I, l48: 338 y IiIroco, son-
foncIn doI ? do juIIo do l993, onfro ofros.
I!ICHOS I ICIICIA CO!IC1IVA VI- l?
orochos Humnnos, sIno IgunImonfo doI dorocho surnnncIo-
nnI ourooo.
l0
In fodo cnso, conformo nI dorocho surnnncIonnI, In ConsfI-
fucIon do l994 Io roInsfnIn oxrosnmonfo on oI nrfcuIo 43,
junfo n ofros dorochos do IncIdoncIn coIocfIvn, con Ios dorochos
quo rofogon nI nmbIonfo, n In comofoncIn, nI usunrIo y nI
consumIdor , confrn cunIquIor formn do dIscrImInncIon.
4.4. DerecIo o un neJio onIienIe cono
Isfo suuosfo, cInrnmonfo rovIsfo on oI foxfo consfIfucIo-
nnI doI nrfcuIo 4l, fIono un sosgo Inforosnnfo: os ms o monos
oI mIsmo foxfo doI rofocoIo ndIcIonnI do In ConvoncIon AmorI-
cnnn do orochos Humnnos, rofocoIo ndIcIonnI quo nuosfro
ns no hnbn suscrIfo nI Incororo or ondo on oI nrfcuIo ?5
IncIso 22 do In ConsfIfucIon.
Ioro Io IncIuyo donfro doI cuoro normnfIvo como nrfcuIo
4l, con oI rosuIfndo do quo In normn fIono nIvoI consfIfucIonnI
nI monos y cnbo In rogunfn do sI nbro o no unn InsfnncIn
surnnncIonnI, mxImo nfonfo quo su foxfo no os sIno oI rosuI-
fndo do In InforrofncIon nrmonIcn do In roIn convoncIon,
como yn Io homos nrgumonfndo nnforIormonfo y nhorn quodn
normnfIvnmonfo domosfrndo.
In fodo cnso cnbo roIfornr quo In ConsfIfucIon hnbIn nuovn-
monfo on oI nrfcuIo 43 do Ios dorochos quo rofogon nI nm-
bIonfo, con Io cunI os oI nmbIonfo mIsmo oI objofo jurdIco do
fufoIn consfIfucIonnI, ndoms do Ios IndIvIduos quo on oI so
hnIInn como Io IndIcn n ffuIo oxroso oI nrfcuIo 4l. !n IogIfI-
mncIon fIono on osfo nsocfo un dobIo susfonfo consfIfucIonnI
oxroso on oI mbIfo judIcInI y or ondo fnmbIon on oI ndmInIs-
frnfIvo.
II fomn on cuosfIon os uos uno do Ios quo so vo rosuoIfo
jurIsdIccIonnImonfo modInnfo nccIonos on Ins quo so dofIondnn
4.l0
SCHWA!ZI, op. ciI., s. 545 y ss., 563 y ss.
I!ICHOS H!MAOS VI- l8
dorochos do IncIdoncIn coIocfIvn, Io quo no Imorfn nognr In
IogIfImncIon ncfIvn doI cIudndnno n ffuIo IndIvIdunI y do Ios
vocInos o nsocIncIonos do vocInos.
Ioro yn no uodo nognrso In oxIsfoncIn do unn fufoIn jurIs-
dIccIonnI nmIIn y quo In IogIfImncIon hn sIdo oxfondIdn con oI
mIsmo nIcnnco quo oI nrfcuIo 43 nrn oI rocurso do nmnro:
nc odr ufIIIznrso In vn doI nmnro o oI juIcIo do conocI-
mIonfo, oro In IogIfImncIon sor sIomro nmIIn.
5. Lo legiIinocin en loc JerecIoc Je inciJencio colecIiio
5.l. 1l principio generol
II rIncIIo consfIfucIonnI, como Io fIono Inforrofndo In Corfo
dosdo Siri y KoI, os quo Ins gnrnnfns consfIfucIonnIos son
dIrocfnmonfo oornfIvns y oI juzgndor dobo suIIr Ins omIsIo-
nos doI IogIsIndor. Como fnmbIon Io sosfuvo In Corfo in re 1I-
neIJjion,
l
nun on cunndo oI foxfo roquIorn oxrosnmonfo doI
dIcfndo do unn Ioy rogInmonfnrIn, unn IrrnzonnbIo domorn doI
IogIsIndor no uodo obsfnr n su nIIcncIon jurIsdIccIonnI. o
nndn vnIdrn oI cnfuIo Incorornndo nueioc dorochos y gn-
rnnfns sI hubIorn quo osornr n In Ioy o quodnr suodIfndo n
oIIn. obo nocosnrInmonfo rocurrIrso n In InforrofncIon y nII-
cncIon dIrocfn do In ConsfIfucIon y frnfndos InfornncIonnIos do
dorochos humnnos quo oIIn hn Incororndo n su roIo foxfo.
5.2. Loc Irec cupuecIoc concIiIucionolec
!n ConsfIfucIon osfnbIoco on su nrfcuIo 43, sogundo rrn-
fo, quo In nccIon do nmnro on Io roforonfo n Ios dorochos do
IncIdoncIn coIocfIvn on gonornI (IncIuyondo oxIcIfnmonfo Ios
dorochos quo rofogon nI nmbIonfo, n In comofoncIn, nI usun-
rIo y nI consumIdor , cunIquIor formn do dIscrImInncIon)
fIono fros fIos do IogIfImndos ncfIvos:
5.l
Iolloc, 308:64?; I.., l48: 338.
I!ICHOS I ICIICIA CO!IC1IVA VI- l9
o) oI roIo nfocfndo,
I) oI ofonsor doI IuobIo,
c) Ins nsocIncIonos quo roondnn n osos fInos, rogIsfrndns
conformo n In Ioy, In quo doformInnr Ios roquIsIfos y formns
do su orgnnIzncIon.
2
J) A osfos fros suuosfos consfIfucIonnIos corrosondo ngro-
gnr un suuosfo IognI ndIcIonnI rovIsfo on In Ioy do dofonsn
doI consumIdor, el ninicIerio puIlico, nI quo Iuogo nos roforI-
romos.
5.2.l. 1l propio ofecIoJo
II roIo nfocfndo uodo ncfunr on un dobIo cnrcfor, dofon-
dIondo fnnfo su roIo dorocho subjofIvo como oI dorocho do IncI-
doncIn coIocfIvn cunndo, or ojomIo, ojorco nccIonos nrn ros-
gunrdnr su dorocho n In snIud y n un modIo nmbIonfo snno, do
ncuordo nI nrfcuIo 4l, o cunndo domnndn or sus dorochos como
usunrIo do Ios sorvIcIos ubIIcos conformo oI nrfcuIo 42: nII so
unon fnnfo oI dorocho IndIvIdunI como oI gonornI.
3
As or ojom-
Io so hn condonndo nI Isfndo n cumIIr sIn dIIncIonos oI
cronogrnmn do roduccIon do In vncunn confrn In IInmndn IIobro
HomorrgIcn ArgonfInn o mnI do Ios rnsfrojos (SnIn IV, ViceconIe,
2 do junIo do l998, cnusn 3l.???/96, consIdornndos IV n X).
5.2
!n rodnccIon osf oxuosfn on oI ordon n nuosfro juIcIo ms cInro.
5.3
Hnn frnmIfndo dIvorsos nmnros InIcIndos or orsonns IndIvIdunIos
on su condIcIon do usunrIo, vocIno, nfocfndo, ofc., quo dofondnn nI mIsmo
fIomo un IndubIfnbIo dorocho coIocfIvo: SnIn IV, IernnJe:, 1oul c. PoJer
1jecuIiio nocionol, !!, l99?-I, 535 (numonfo doI cosoI do subforrnoos,
confIrmn oI fnIIo do rImorn InsfnncIn quo docInrn su InconsfIfucIonnIIdnd);
oI rImor cnso ScIroJer, SnIn III, !!, l994-I, 449 (modIo nmbIonfo); LoIo-
In (dIscrImInncIon, condonn nI Iodor JudIcInI do In ncIon n consfruIr
rnmns do nccoso nrn dIscnncIfndos), DolIon, Juzgndo do IrImorn Ins-
fnncIn on Io CIvII n 54, !ICA!O !I !OSI, !!, l99?-I, 5?0 (ordonn n In CIudnd
do Iuonos AIros oIImInnr In rongnndn vInI nI cosfndo do In AvonIdn
!ugonos): osfo mngIsfrndo, n dIforoncIn do ofros quo rofondon quo oI
nmnro no fuo nmIIndo on In ConsfIfucIon y Ios frnfndos InfornncIonnIos,
oxrosnmonfo dIco quo oIIo os ns, con cIfn doI cnso Broio, CCIv., SnIn A,
!!, l996-I, 630.
I!ICHOS H!MAOS VI- 20
!n ovoIucIon do In jurIsrudoncIn hn sIdo rogrosIvnmonfo
nmIIn, y yn uodo hoy sosfonorso, como Io hn rosumIdo In SnIn
IV in re Youccefion, quo on uIfImn InsfnncIn In IogIfImncIon |so
romIfo] n un unfo do dorocho susfnncInI (on In modIdn on quo
nognr In IogIfImncIon oquIvnIo n nognr oI dorocho).
4
5.2.2. OIro cujeIo Je JerecIo que ocIuo por el ofecIoJo
Yn do nnfnno hny cnsos on quo oI dorocho uodo sor ojorcIdo
or forcoros on dofonsn do ofro sujofo do dorocho quo formn, o
no,
5
nrfo do oIIn como nsocIndo.
6
Isfo os muy Imorfnnfo
uos n vocos oI roIo Inforosndo os ronuonfo n ncudIr n In vn
judIcInI, o no fIono Ios modIos sufIcIonfos nrn hncorIo, o Info-
rosn nI ordon jurdIco, on cIorfos cnsos, quo In IosIon n doformI-
nndns cIrcunsfnncIns jurdIcns IndIvIdunIos no quodo sIn co-
rroccIon, Io quo Ins frnnsformn onfoncos on gonornIos o coIocfI-
vns. InrfIondo doI rocodonfo do In Ioy do nsocIncIonos rofo-
sIonnIos cIricIo cencu, gromInIos o sIndIcnIos

In Ioy do ro-
foccIon nI consumIdor so ndoInnfo n In ConsfIfucIon do l994 on
5.4
Youccefion, ?-XI-9?, !!, l99?-I, 2?0 y sus rocodonfos: SnIn V, 1oJri-
gue:, Jecuc , oIroc c/ 1cIoJo Aocionol M Je 1con. , OI. , Seri. PuI.
P.1.A. c/ neJiJo couIelor (ouInono), l9 do juIIo do l996; SnIn II, Aieio
AlejonJro , oIroc c/ P.1.A. DIo. 375/97 c/ onporo le, 16.9S6, l0 do
juIIo do l99?. !n nfIrmncIon osf IImIfndn n nrocInr on oI mnrco doI roco-
so cnufoInr, InforInn y rovIsIonnImonfo, In concurroncIn do un Inforos
fufoInbIo (unfo IV, rrnfo forcoro in fine).
5.5
II ojomIo ms drnmfIco do nuosfro nsndo rocIonfo os oI do Ins
Mndros do IInzn do Mnyo y ofrns InsfIfucIonos nnIogns; n nIvoI Infornn-
cIonnI hny numorosns orgnnIzncIonos do dorochos humnnos (AnnecI,
!nIernoIionol, Anericoc WoIcI, ofc.) quo rocurnn In dofonsn do nquo-
IIos quo no uodon dofondorso or s mIsmos. Ofro cnso do Inforos os oI
do In SocIodnd InfornmorIcnnn do Ironsn, quo brIndn noyo do oInIon
ubIIcn surnnncIonnI n Ios robIomns IocnIos do cndn modIo do ronsn y
uodo fnmbIon rosonfnrso.
5.6
In oI rImor cnso odrnmos onconfrnr unn nsocIncIon quo dofIon-
dn dorochos do forcoros dIscrImInndos, orsoguIdos, ofc., nunquo osfos
no sonn mIombros do oIIn. In oI sogundo onconfrnmos suuosfos fnIos
como un gromIo quo dofIondo n sus nfIIIndos, unn cororncIon rofosIo-
nnI n Ios mIombros do In rofosIon, ofc.
I!ICHOS I ICIICIA CO!IC1IVA VI- 2l
roconocor IogIfImncIon rocosnI coIocfIvn n Ins nsocIncIonos do
usunrIos y consumIdoros, concofo IognI quo rocogo y nmIn
In nuovn normn consfIfucIonnI.
5.2.3. Loc ocociocionec que propenJon o ecoc finec
1nmbIon uodo, fInnImonfo, rosonfnrso unn nsocIncIon cron-
dn on dofonsn do fodos Ios usunrIos o do In coIocfIvIdnd mIsmn,
y oso os oI cnso do In IogIfImncIon do Ins nsocIncIonos quo ro-
ondnn n osfos fInos, conformo In formInoIogn doI nrfcuIo 43.
!ns hny fnnfo gonorIcns
?
como socforInIos.
8
IIIo IncIuyo fnmbIon oI dorocho n quo oxIsfn unn nudIoncIn
ubIIcn nnfos do quo oI Isfndo rosuoIvn cuosfIonos quo nfocfnn
n fnIos dorochos do IncIdoncIn coIocfIvn,
9
on In cunI fnIos nso-
cIncIonos uodnn fonor nrfIcIncIon y norfnr ruobns y nr-
gumonfos on roIncIon nI royocfo on dobnfo. Is quo, on dofInI-
fIvn, dorocho do IncIdoncIn coIocfIvn y nudIoncIn ubIIcn son
dos concofos nrnIoIos.
1nmbIon cnbo fonor rosonfo oI nrfcuIo 42, quo rocIsnmonfo
roconoco quo !os consumIdoros y usunrIos... fIonon dorocho...
n In rofoccIon do... |sus] Inforosos oconomIcos, Io cunI os oI
dorocho do fondo quo nocosIfn onfoncos do In IndIsonsnbIo fu-
foIn judIcInI oornfIvn, sIn nocosIdnd do normn rocosnI IogIs-
InfIvn nIgunn, nrn roquorIr do In jusfIcIn oI dorocho do fondo
quo In ConsfIfucIon consngrn.
5.?
ConsuIfnr oI CIC, Confro do IducncIon nI ConsumIdor, SnrmIonfo
l96?, Iso l, of. l5, foI. 952-?990; AI!CO, AccIon doI ConsumIdor,
3?l-l66l/0846; !nIon do !sunrIos y ConsumIdoros, Iuoyrrodon 5l0,
foI. 96l-8l53 y 963-3399; ConsumIdoros ArgonfInos, !o Inmbn 250,
953-9692/455l, ofc.
5.8
AsocIncIon do Crnndos !sunrIos do Inorgn IIocfrIcn do In !ou-
bIIcn ArgonfInn (AC!II!A); Mndros do IInzn do Mnyo; AC, AsocIn-
cIon Ior Ios orochos CIvIIos; AIC!A; AsocIncIon VocInnI do IoIgrnno
C; AsocIncIon Irofocforn do SuscrIforos do IInnos do Ahorro; Confo-
dorncIon !nIfIcndn IIoqumIcn do In !oubIIcn ArgonfInn; Infnv, InmI-
IInros y vcfImns do nccIdonfos do frnsIfo, ofc.
5.9
!o oxIIcnmos on nuosfro TroIoJo Je JerecIo oJninicIroIiio, f. 2,
Lo Jefenco Jel ucuorio , el oJninicIroJo, 3 od., l998.
I!ICHOS H!MAOS VI- 22
!n nnfIgun soIucIon do Ios cnsos Siri y KoI rosuIfn do dIroc-
fn nIIcncIon nI cnso.
5.2.4. OIroc cococ
A Io oxuosfo cnbo ngrognr quo dIvorsos fnIIos hnn ndmIfIdo In
IogIfImncIon do IogIsIndoros,
l0
nunquo In CSJ so IncIIno or In fosIs
ouosfn. Iorduro o no osn soIucIon, nIcnnzn con In IogIfImncIon do Ins
nsocIncIonos, Ios nfocfndos y oI ofonsor doI IuobIo do In ncIon.
6. Procecoc en que ce oplico
6.l. Ao colonenIe el onporo
SI so consIdorn nI nrfcuIo 43 roforIdo n In ms rosfrIcfIvn do
Ins vns judIcInIos, oI nmnro, do nII so sIguo, o forIiori, quo In
IogIfImncIon ns nmIIndn nsImIsmo os nIIcnbIo n Ios juIcIos
do conocImIonfo. !n Corfo Suromn ndmIfIo quo oI dorocho doI
nrfcuIo 43 uodo ojorcIfnrso fnnfo or In vn doI nmnro como
or In nccIon docInrnfIvn,
l
y In SnIn IV ncInro quo oso dorocho
so nIIcn n ofros juIcIos sumnrsImos y nI juIcIo sumnrIo, y quo
uodo IgunImonfo frnmIfnrso como ordInnrIo: 1nmbIon nbonn
In fosIfurn rocodonfomonfo osbozndn In docfrInn do In Corfo
Suromn do JusfIcIn do In ncIon sogun In cunI In nccIon ro-
vIsfn on oI nrfcuIo 43 do In ConsfIfucIon ncIonnI y on In Ioy
l6.986 no os In unIcn, oxcIusIvn o InoIudIbIo nrn In snIvngunr-
5.l0
Aieio, SnIn II, 26-VIII-9?, !AI, n 228, Iuonos AIros, l99?, s.
l24 y ss. y ofros, onfro oIIos un rovIo fnIIo on In mIsmn cnusn, SnIn II,
l0-VII-9?; CIod. ConfoncIosondmInIsfrnfIvo, SnIn oJ Ioc Infogrndn
or Ios CnmnrIsfns !OII!1O MO!IC!IA (SnIn III), II!O COVII!!O (SnIn I) y
MA!A CA!Z I COM1I C!A, in re SocieJoJ AeronuIico Son IernonJo
S1L , oIroc, l99?. !n CSJ rochnzo Ins nccIonos, oro fodnvn oI Juoz do
IrImorn InsfnncIn r. SI!VA CA!!I1 Iogro Imonor In oxIsfoncIn nI mo-
nos do un onfo roguIndor con domIcIIIo, rosuuosfo, orgnnIgrnmn, Info-
grncIon doI dIrocforIo co rorosonfnnfos do Ins IrovIncIns y Ios usunrIos.
6.l
Acociocin Je CronJec !cuorioc Je 1nergio 1lecIrico Je lo 1epuIlico
ArgenIino (AC!111A), !!, l99?-C, 322, con nofn: Loc ocociocionec Je
ucuorioc , lo Jefenco Je loc JerecIoc Je inciJencio colecIiio (Accin Jeclo-
roIiio Je inconcIiIucionoliJoJ).
I!ICHOS I ICIICIA CO!IC1IVA VI- 23
dn do dorochos y gnrnnfns consfIfucIonnIos o IognIos, on fnnfo
so ndmIfo quo In fufoIn do Ios dorochos y fncuIfndos consfIfu-
cIonnIos uodo cnnnIIznrso or vns rocosnIos quo no so IImI-
fnn n In osocfIcnmonfo rogIndn on In Ioy l6.986 (confr. docf.
do InIIos, 3l0:8??); y quo, on oI cnso do quo Ins cuosfIonos on
juogo oxIgIoson unn mnyor nmIIfud do dobnfo y ruobn, uodo
dIsonorso In susfnncIncIon conformo nI frmIfo rovIsfo nrn
oI juIcIo sumnrIo (InIIos 3l0:8??; 3ll:8l0 y 2l54) o oI ordInn-
rIo (InIIos 3l3:532). (ConsIdornndo IX in fine.)
2
II mIsmo crI-
forIo do In SnIn IV fuo ndofndo or In V:
3
fnIos rovIsIonos
(unn rouosfn doI orgnno comofonfo on In mnforIn y su do-
bnfo on nudIoncIn ubIIcn) no son sIno oI corroInfo socforInI
do Ios dorochos do IncIdoncIn coIocfIvn roconocIdos on oI nrf. 42
do In ConsfIfucIon ncIonnI (consIdornndo IV).
o oxIsfo obIIgncIon do Inforonor unn nccIon do nmnro,
sIno soIo oI dorocho n hncorIo. QuIon no quIoro ufIIIznr In nc-
cIon do nmnro uodo roscIndIr do oIIn y ufIIIznr onfoncos Ins
6.2
ConcuniJorec LiIrec Coop. LIJo. Je Proiicin Je Seri. c. Telefnico
Je ArgenIino , oIro c/ onp. proc. cunoricino, CIod. ConfoncIosondmI-
nIsfrnfIvo, SnIn IV, l?-X-9?, !!, l99?-I, 2?3, cnusn 43.384/95, consIdornn-
do X, s. 3l y ss. Vor fnmbIon IernnJe:, 1oul c. PoJer 1jecuIiio nocio-
nol, CIod. ConfoncIosondmInIsfrnfIvo, SnIn IV, ngosfo 5 do l99?, !!,l99?-
I, 535. In In rImorn do Ins cnusns cIfndns In SnIn IV oxroso, rofIrIondo-
so nI cnso AC!111A, quo 1nI sImIIIfud |so rofIoro n In or In Corfo
monfndn 'nnnIogn oxIsfonfo onfro osn nccIon y In do nmnro`] so confI-
gurn nsImIsmo on oI sub oxnmIno, on fnnfo In ncforn InIcIo In rosonfo
nccIon como sumnrsImn (vn rovIsfn on oI CodIgo IrocosnI CIvII y Co-
morcInI do In ncIon nrn oI frmIfo do Ins nccIonos do nmnro confrn
ncfos do nrfIcuInros: confr. nrf. 32l), no modIfIcnndo Io sonnIndo In
cIrcunsfnncIn do quo In sonorn juoz do rImorn InsfnncIn hnyn ordonndo
oI frmIfo do In rosonfo con Ins rogIns doI juIcIo sumnrIo... SI so onfIon-
do quo In ncforn so oncuonfrn IogIfImndn nrn InIcInr unn nccIon do
nmnro, no so ndvIorfo quo oI hocho do quo so hnyn dIsuosfo In frnmI-
fncIon do In cnusn modInnfo Ins rogIns do un juIcIo do conocImIonfo ms
nmIIo fongn InfIuoncIn sobro In nfIfud do In rocurronfo nrn osfnr on
juIcIo como nrfo ncforn n fIn do Iogrnr unn sonfoncIn sobro oI fondo o
morIfo doI nsunfo (consIdornndo IX, forcor rrnfo).
6.3
CIod. ConfoncIosondmInIsfrnfIvo, SnIn V, ConcuniJorec LiIrec
Coop. LIJo. , oIro c. PreciJencio Je lo Aocin , oIro, 9 do mnyo do l99?,
!!, l99?-I, 265, con nofn Lo reiicin juJiciol Je loc Iorifoc , lo occin
Je Jefenco Jel concuniJor.
I!ICHOS H!MAOS VI- 24
doms vns quo oI ordonnmIonfo rocosnI on cndn cnso Io ofor-
gn. Imonor In obIIgnforIodnd doI nmnro nrn oI rosgunrdo
doI dorocho consfIfucIonnI rovIsfo on oI nrfcuIo 42 u ofros
(36, ofc.) do In ConsfIfucIon nncIonnI ImIIcnrn quIfnrIo fodn
nccIon cunndo su dorocho no fuorn nfocfndo on formn mnnIfIos-
fn, Io quo rosuIfn jurdIcnmonfo InncofnbIo.
uncn so odrn roducIr ruobn nrn In dofonsn do Ios do-
rochos doI consumIdor fronfo nI rosfndor do sorvIcIos ubIIcos
monooIIcos. Iso rnzonnmIonfo os InconsfIfucIonnI or vIoIn-
cIon n In gnrnnfn do In dofonsn on juIcIo nrn oI suuosfo do
quo so Inforrofnrn quo un usunrIo soIo fIono dorocho n do-
mnndnr n unn IIconcInfnrIn monooIIcn or In vn doI nmnro,
sIn oorfunIdnd sufIcIonfo y ndocundn do dobnfo y ruobn, nI
or ofrn vn rocosnI fuorn do Ios suuosfos ms osfrIcfos doI
nmnro. 1nmbIon oIIo surgo oxIcIfo doI nrfcuIo 4l do In Cons-
fIfucIon on cunnfo fufoIn oI dorocho n In snIud y n vIvIr on un
modIo nmbIonfo snno. Aqu In normn consfIfucIonnI hnbIIIfn
on fodos Ios cnsos In IogIfImncIon judIcInI nmIIn y soIo so do-
born dIsfInguIr Ios dIsfInfos rocosos conformo n Ins rogIns
gonornIos quo rIgon unos y ofros.Aun sIn Ioy oxrosn, onsn-
mos quo oI foxfo consfIfucIonnI quo nuforIzn InIcInr In vn su-
mnrsImn doI nmnro nrn In fufoIn do dorochos do IncIdoncIn
coIocfIvn, fnmbIon dobo onfondorso nIIcnbIo n fodos Ios roco-
dImIonfos do conocImIonfo ordInnrIos o sumnrIos on Io quo hnco
n In dofonsn doI usunrIo, oI consumIdor, ofc.
6.2. Lo opcin por uno iio Je no,or JeIoIe , prueIo
Ior Io doms, yn os ncfIco on nuosfro dorocho rocosnI quo
quIon fIono dorocho n InIcInr un rocodImIonfo sumnrIo, or
ojomIo do dnnos y orjuIcIos, uodo ofnr or oI ordInnrIo; os
oI mIsmo rnzonnmIonfo con oI cunI quIon uodo hncor un nm-
nro uodo ofnr or ofro rocodImIonfo do mnyor nmIIfud do
dofonsn y ruobn nrn oI domnndndo, sIn quo osfo uodn nIognr
orjuIcIo rocosnI nIguno. !o mIsmo rosuIfn do nIIcncIon, so-
gun vImos, cunndo so frnfn do In nccIon sumnrsImn do dofon-
%#
I!ICHOS I ICIICIA CO!IC1IVA VI- 25
sn doI consumIdor conformo n In Ioy 24.240. IgunI concIusIon
corrosondo nI nmnro confrn nrfIcuInros.
Isfn os In soIucIon ncofndn or rocosnIIsfns como H!CO
A!SIA, !AYM!O II!IZ, CA!!OS CO!OMIO, on rnzon do quo
In oIoccIon or oI ncfor doI rocoso quo ncuordn mnyor nmII-
fud do dofonsn no Irrogn orjuIcIo nIguno nI domnndndo,
4
y hnIIn
fnmbIon rosnIdo jurIsrudoncInI.
5
Ior nuosfrn nrfo, homos
sosfonIdo quo: In osfn vnrInnfo so uodo sosfonor quo oI juIcIo
ordInnrIo os o no unn vn Idonon o criIerio iniciol Jel recurren-
Ie, no doI domnndndo o doI juoz: SI su nocosIdnd os do un ron-
fo ronuncInmIonfo, onfoncos os vn Idonon rImoro oI nmn-
ro y no oI juIcIo ordInnrIo;
6
oIIo os ns SIomro oxcofunndo,
como os obvIo, Ios juIcIos sumnrIos o sumnrsImos:... Ioy do
dofonsn doI consumIdor,... ofcoforn.
?
II roquIsIfo do quo no
oxIsfn ofro modIo judIcInI ms Idonoo hn do roforIrso n In Ido-
noIdnd osocfIcn do ofros romodIos sumnrIos rovIsfos or In
Ioy,
8
no nI juIcIo ordInnrIo.
9
Is quo, como dIco CO!A!11I, oI
nmnro hn dojndo do sor unn vn subsIdInrIn nrn convorfIrso
on unn vn nIfornnfIvn cuyn oIoccIon como modIo mns Idonoo ce
Iollo o corgo Je lo ocicIencio leIroJo.
l0
6.4
CA!!OS J. CO!OMIO, fomo III, g. 84l do su CJigo Procecol Ciiil ,
Conerciol Je lo Aocin, onoIoJo , conenIoJo.
6.5
CII. CIv. y Com., SnIn I, cnusns 5840 doI 29-4-??, 9340 doI 25-3-
80; SnIn II, cnusns 8?? doI 2-?-?l; 8643 doI 23-5-80; 6? doI 22-8-80, y
ofrns; onfro Ins ms rocIonfos, Ios cIfndos cnsos AC!111A, !!, l99?-C,
322 y ConcuniJorec LiIrec Coop. LIJo. Je Proiicin Je Seri. c. Telefnico
Je ArgenIino , oIro c/ onp. proc. cunoricino, CIod. ConfoncIosondmI-
nIsfrnfIvo, SnIn IV, l?-X-9?, !!, l99?-I, 2?3.
6.6
CO!I!!O, !n Jio en lo jucIicio. loc onporoc Je loc orIiculoc 43 , 75
incico 22 Je lo ConcIiIucin Aocionol, !!, l995-I, 988, roroducIdo on
AI!IC!, MA!1, y CO!!1IS, CH!IS1IA (ComIIndoros), Lo oplicocin Je loc
IroIoJoc coIre JerecIoc Iunonoc por loc IriIunolec locolec, CI!S, IdI-
foros doI Iuorfo S.!.!., Iuonos AIros, l99?, s. 20l y ss., o infro, cn
XII.
6.?
ArfcuIo cIfndo, nofn 22.
6.8
ofn 24: ... Ioy do dofonsn doI consumIdor..., ofcoforn.
6.9
ArfcuIo cIfndo, . 59.
6.l0
CO!A!11I, DerecIoc Iunonoc, Id.!nIvorsIdnd, l995, . 245.
I!ICHOS H!MAOS VI- 26
?. 1l proceco Je conocinienIo Je lo le, Je Jefenco Jel
concuniJor
?.l. Lo legiIinocin Je loc ocociocionec
In oI Inno IogIsInfIvo, In IogIfImncIon nmIIn nrn In dofon-
sn do dorochos do IncIdoncIn coIocfIvn hn sIdo roconocIdn oxro-
snmonfo on In Ioy do dofonsn doI consumIdor, dosdo Iuogo nII-
cnbIo n Ios sorvIcIos ubIIcos rIvnfIzndos, dondo Ins nsocIncIo-
nos y orgnnIzncIonos do osfo fIo hnn sIdo ndmIfIdns on formn
oxfonsIvn.
In ofocfo, oI nrfcuIo 56 so rofIoro n Ins orgoni:ocionec quo
fongnn como fInnIIdnd In dofonsn, InformncIon y oducncIon doI
consumIdor, do Io cunI rosuIfn cInro quo no so rofIoro n nIn-
gun fIo do nsocIncIon on nrfIcuInr, on Io quo so rofIoro n In
IogIfImncIon. As Io hn rosuoIfo In SnIn I in re ConcuniJorec
LiIrec, on fnIIo quo In ndmInIsfrncIon ncnfo. II mIsmo rIncI-
Io nmIIo cnbo nIIcnr, n nuosfro juIcIo, cunIquIorn son In for-
mn jurdIcn do In orgnnIzncIon no gubornnmonfnI, o IncIuso
osfnfnI o ubIIcn no osfnfnI, quo fongn fnIos fInnIIdndos (fundn-
cIonos, gromIos, cooornfIvns, ofc.).
Cnbo fnmbIon osfuInr, como Io hn hocho con ncIorfo In SnIn
IV on AD1C!A C/1AA1CAS, quo os sufIcIonfo con su rocono-
cImIonfo como orsonn jurdIcn or oI Isfndo (cons. III, cnusn
l6.242/96, nno l998).
II nrfcuIo 55 dosfncn quo !ns nsocIncIonos do consumIdo-
ros consfIfuIdns como orsonns jurdIcns osfn IogIfImndns nrn
nccIonnr cuonJo reculIen oIjeIiionenIe ofecIoJoc o oneno:o-
Joc inIerecec Je loc concuniJorec, sIn orjuIcIo do In Infor-
voncIon doI usunrIo o consumIdor rovIsfn on oI sogundo -
rrnfo doI nrfcuIo 58.
I!ICHOS I ICIICIA CO!IC1IVA VI- 2?
?.2. Lo legiIinocin oJicionol oIligoIorio Jel ninicIerio
puIlico
II nrfcuIo 52 do In Ioy oforgn AccIonos JudIcInIos on Ios
sIguIonfos formInos: SIn orjuIcIo do Io oxuosfo, oI consumI-
dor y usunrIo odrn InIcInr nccIonos judIcInIos cunndo sus
Inforosos rosuIfon nfocfndos o nmonnzndos. !n nccIon corros-
ondor nI consumIdor o usunrIo, n Ins nsocIncIonos do consu-
mIdoros consfIfuIdns como orsonns jurdIcns, n In nuforIdnd
do nIIcncIon nncIonnI o IocnI y nI mInIsforIo ubIIco. II mInIs-
forIo ubIIco cunndo no Inforvongn on oI rocoso como nrfo, nc-
funr obIIgnforInmonfo como fIscnI do In Ioy.
ConcIuyo oI nrfcuIo 52 nnfos cIfndo dIcIondo quo 1n coco
Je JecicIinienIo o oIonJono Je lo occin Je loc referiJoc oco-
ciocionec legiIinoJoc, lo IiIuloriJoJ ocIiio cer ocuniJo por
el ninicIerio puIlico.
Aqu In IogIfImncIon nrn In dofonsn do Ios dorochos do IncI-
doncIn coIocfIvn os cudruIo: oI Inforosndo, Ins nsocIncIonos,
In nuforIdnd do nIIcncIon , el ninicIerio puIlico, quIon fIono
ndoms obIIgncIon do rosoguIr Ins nccIonos on cnso do dosIsfI-
mIonfo do In nsocIncIon ncforn.
?.3. Proceco Je conocinienIo
Ior uIfImo, oI nrfcuIo 53 dIsono quo So nIIcnrn Ins nor-
mns doI proceco Je conocinienIo nc oIreiioJo quo rIjnn on
In jurIsdIccIon doI frIbunnI ordInnrIo comofonfo.
Hny quIonos rofondon quo osfo ImIIcn In oIligocin do
ufIIIznr In nccIon do nmnro, con su muIfIIo rosfrIccIon n un
Inzo do quInco dns, IImIfncIon do dobnfo y ruobn, roquorI-
mIonfo do IIognIIdnd mnnIfIosfn, ofc.
Ior suuosfo quo osn no os unn nfIrmncIon sorIn. II rocoso
do conocImIonfo ms nbrovIndo os oI rocoso sumnrsImo o In-
cIuso oI sumnrIo; nndn ImIdo quo so ofo or oI ordInnrIo sI oI
ncfor oIIgo In vn quo oforgn mnyor dobnfo y ruobn.
I!ICHOS H!MAOS VI- 28
?.4 Cluculoc nuloc , reconpocicin Jel conIroIo.
!nIerpreIocin nc foioroIle ol concuniJor o ucuorio
II nrfcuIo 3? do In Ioy do dofonsn doI consumIdor 24.240 dIso-
no ndoms quo SIn orjuIcIo do In vnIIdoz doI confrnfo, so fon-
drn or no convonIdns: o) !ns cIusuIns quo dosnnfurnIIcon Ins
obIIgncIonos o IImIfon In rosonsnbIIIdnd or dnnos; I) !ns cIu-
suIns quo Imorfon ronuncIn o rosfrIccIon do Ios dorochos doI con-
sumIdor o nmIon Ios dorochos do In ofrn nrfo; c) Loc cluculoc
que conIengon cuolquier precepIo que inpongo lo iniercin Je
lo corgo Je lo prueIo en perjuicio Jel concuniJor.
Isfn uIfImn normn, como bIon so ndvIorfo, os un dorocho do
IncIdoncIn coIocfIvn muy Imorfnnfo on mnforIn do sorvIcIos u-
bIIcos coIobrndos con confrnfos do ndhosIon, mnforIn n quo fnm-
bIon so rofIoro oI nrfcuIo 38.
ConfInun oI mIsmo nrfcuIo 3? sonnInndo quo Lo inIerpreIo-
cin Jel conIroIo ce Ior en el cenIiJo nc foioroIle poro el
concuniJor. Cunndo oxIsfnn dudns sobro Ios nIcnncos do su obII-
gncIon, so osfnr n In quo son monos grnvosn. In cnso on quo oI
oforonfo vIoIo oI dobor do buonn fo on In ofnn rovIn n In concIu-
sIon doI confrnfo o on su coIobrncIon o frnnsgrodn oI dobor do
InformncIon o In IogIsIncIon do dofonsn do In comofoncIn o do
IonIfnd comorcInI, oI consumIdor fondr dorocho n domnndnr In
nuIIdnd doI confrnfo o In do unn o ms cIusuIns. CuonJo el jue:
Jeclore lo nuliJoJ porciol, cinulIneonenIe inIegror el conIro-
Io, sI oIIo fuorn nocosnrIo.
In oI cnso do numonfo do fnrIfns do sorvIcIos ubIIcos, oI juoz
uodo ns no soInmonfo nnuInr In nuovn fnrIfn sIno fnmbIon ros-
fnbIocor In vIgoncIn do In nnforIor, como ocurro cunndo so nnuIn
or InconsfIfucIonnI un numonfo or sobro In fnrIfn rocodonfo.
!n rogIn do quo In nbrogncIon do unn normn nbrognforIn no hnco
ronncor In normn nbrogndn (MISSIIO) codo nnfo oI rIncIIo do
ordon ubIIco nncIonnI do In Ioy do dofonsn doI consumIdor, quo
I!ICHOS I ICIICIA CO!IC1IVA VI- 29
osfnbIoco In rocomosIcIon nrcInI do In roIncIon jurdIcn docIn-
rnndo In nuIIdnd do soInmonfo unn nrfo do oIIn.
l
Ior nIIcncIon do fnIos rIncIIos, on un nmnro Infor-
uosfo or un hnbIfnnfo do In cIudnd do In Iuonos AIros quo
Invocn su cnIIdnd do usunrIo doI sorvIcIo do subforrnoo o
Imugnn oI numonfo do In fnrIfn or rodondoo, In SnIn IV
do In Cmnrn ConfoncIoso ndmInIsfrnfIvn confIrmn In son-
foncIn do rImorn InsfnncIn quo nnuIn unfunImonfo oI nu-
monfo or InconsfIfucIonnI.
2
o oIIo so dosrondo quo In fnrIfn nnforIor os In quo con-
fInun vIgonfo y dobo nIIcnrso. Como os obvIo, In mIsmn
rogIn so nIIcn on Ios doms numonfos do fnrIfns quo ndoIoz-
cnn do vIcIos do IIogIfImIdnd, como Io hnn docInrndo Ios frI-
bunnIos doI fuoro on mnforIn foIofonIcn.
3
?.l
IgunI soIucIon onconfrnmos on oI CodIgo ConfoncIoso AdmInIsfrnfIvo
do In IrovIncIn do Iuonos AIros, cuyo nrfcuIo 50 IncIso l rovo quo In
sonfoncIn odr docIdIr II rosfnbIocImIonfo o roconocImIonfo doI dorocho
o Inforos jurdIcnmonfo vuInorndo y In ndocIon do Ins modIdns o ncfos
nocosnrIos n fnIos fInos.
?.2
SnIn IV, IernnJe:, 1oul c. PoJer 1jecuIiio nocionol, 5 do ngosfo
do l99?, !!, l99?-I, 535; oI vofo on dIsIdoncIn do !S!ICHI no Io os on
mnforIn rocosnI, sIno on cunnfo nI fondo. Ixrosnmonfo docInro In nII-
cnbIIIdnd do Ios nrfcuIos 42 y 43 do In ConsfIfucIon nncIonnI, Quo os
rIncIIo gonornI on In mnforIn quo Ins fnrIfns do Ios sorvIcIos ubIIcos
dobon sor jusfns y rnzonnbIos do mnnorn quo so nsoguro oI rosofo do In
nocosnrIn roorcIonnIIdnd onfro oI sorvIcIo rosfndo y In rofrIbucIon
nbonndn y In IogIfImncIon doI usunrIo doI sorvIcIo nrn odIr In docInrn-
cIon do InconsfIfucIonnIIdnd.
?.3
Vor fnmbIon

Defencor Jel PueIlo c. PoJer 1jecuIiio nocionol, SnIn
III, 3l-III-9?, !!, l99?-I, 506, con nofn do CA!!A!O, !OII!1O A!IS,
Telefonoc. noieJococ IerronienIoc , peligrococ IenJencioc Je lo oJni-
nicIrocin; sonfoncIns doI 2l do fobroro y 4 do mnrzo, on oI mIsmo voIu-
mon.

II rImor rocodonfo on osfo dobnfo rovIono doI cnso AJelco, SnIn
III, !!, l99?-C, 836. !n soIucIon osocfIcn quo monfnmos fuo ndofndn
on rImorn InsfnncIn or In juozn !A. MA!A JOSI SA!MII1O, y confIrmndn
or In mIsmn snIn III, on In mIsmn cnusn.
I!ICHOS H!MAOS VI- 30
?.5. 1n coco Je JuJo o foior Jel concuniJor
IgunImonfo rosuIfn do Inforos oI nrfcuIo 3 on cunnfo dIso-
no quo In cnso do dudn, so osfnr sIomro n In InforrofncIon
ms fnvornbIo nrn oI consumIdor, rIncIIo quo roIforn oI
nrfcuIo 3?.
Icho rIncIIo osfnbIoco do Iono dorocho un crIforIo juri-
Jico n fnvor doI dorocho doI usunrIo o consumIdor, con Io cunI
oI oforgnmIonfo do unn modIdn cnufoInr dobo cumIIr con osfo
rocofo IognI do unn Ioy do orJen puIlico nncIonnI, sIn odor
oonor n oIIo In rosuncIon do IogIfImIdnd do Ios rogInmonfos o
ncfos ndmInIsfrnfIvos, sonn oIIos nncIonnIos o IocnIos.
II nrfcuIo 65 os on fnI nsocfo cnfogorIco: !n rosonfo Ioy
os do ordon ubIIco, rIgo on fodo oI forrIforIo nncIonnI.
!n vorosImIIIfud doI dorocho osf dIsuosfn n fnvor doI usun-
rIo or oxrosn dIsosIcIon do In Ioy nncIonnI do ordon ubIIco
quo or Io doms so njusfn on un fodo nI foxfo y nI osrIfu doI
nrfcuIo 42 do In ConsfIfucIon, rnzon or In cunI no uodo on-
snrso fnmoco on su osIbIo InconsfIfucIonnIIdnd.
?.6 Plo:oc Je coJuciJoJ , preccripcin
o uodo or vn do unn suuosfn nIIcncIon obIIgnforIn doI
docrofo-Ioy do nmnro, o doI docrofo-Ioy do rocodImIonfo nd-
mInIsfrnfIvo, nIIcnrso un Inzo do cnducIdnd quo nndn fIono
quo vor con oI comufo do In roscrIcIon quo rovo In Ioy do
dofonsn doI consumIdor.
4
!n Ioy do dofonsn doI consumIdor os unn le, feJerol Je or-
Jen puIlico quo fufoIn dorochos y gnrnnfns consfIfucIonnIos
?.4
In oI CodIgo ConfoncIoso AdmInIsfrnfIvo do In IrovIncIn do Iuonos
AIros dIsfInfns rofonsIonos uodon frnmIfnrso on In mIsmn nccIon confon-
cIoso ndmInIsfrnfIvn, In cunI n su voz uodo sor fnnfo ordInnrIn como sumn-
rIn. A fonor do Io oxuosfo corrosondorn nIIcnr osfn uIfImn, oro como
oIIn no ndmIfo ofrn ruobn quo oI oxodIonfo y In documonfnI, os osIbIo quo
In jurIsrudoncIn so IncIIno or In vn ordInnrIn.
I!ICHOS I ICIICIA CO!IC1IVA VI- 3l
fodornIos y surnnncIonnIos: su mbIfo do nIIcncIon fomornI,
y su oxrosn fInnIIdnd do bonofIcInr nI usunrIo o consumIdor,
no uodon quodnr corconndos or In nIIcncIon do normns do
dorocho rocosnI o rocosnI ndmInIsfrnfIvo IocnIos quo, n In
Invorsn, corconnn Ios dorochos doI Inforosndo, o concodon In-
zos ms rosfrIcfIvos nrn In dofonsn do sus dorochos o Inforo-
sos.
IxIsfIondo dos modos osIbIos do comufnr oI Inzo do Infor-
osIcIon do In domnndn, o In dIsyuncIon onfro un Inzo do ros-
crIcIon y uno do cnducIdnd, osfn Ioy fodornI do ordon ubIIco
obIIgn nocosnrInmonfo n ndofnr In soIucIon ms fnvornbIo nI
usunrIo o consumIdor, cunndo In dofonsn do sus dorochos o In-
forosos Io IIovo n Imugnnr un ncfo, hocho u omIsIon do In
ndmInIsfrncIon ubIIcn nncIonnI, rovIncInI o munIcInI. Quo-
dn con oIIo dIcho quo, n nuosfro onfondor, sI In dofonsn do Ios
roforIdos dorochos so Infonfn fuorn doI Inzo do novonfn dns
quo rovo oI docrofo-Ioy nncIonnI do rocodImIonfo ndmInIsfrn-
fIvo oro donfro doI Inzo do roscrIcIon do In Ioy do dofonsn
doI usunrIo y consumIdor, corrosondo nIIcnr oI Inzo ms
fnvornbIo nI usunrIo o ndmInIsfrndo.
?.?. CnpuIo Je lo preccripcin
1nnfo on Io quo hnco nI dorocho do fondo como on cunnfo nI
rocoso, cnbo rocordnr nIgunns normns do Inforos nrn Ios doro-
chos do IncIdoncIn coIocfIvn. As or ojomIo oI nrf. 50 do In Ioy
24.240 osfnbIoco quo !ns nccIonos y snncIonos omorgonfos do In
rosonfo Ioy roscrIbIrn on oI formIno do fros (3) nnos. Lo prec-
cripcin ce inIerrunpir por lo conicin Je nueioc infroccionec
o or oI InIcIo do Ins ncfuncIonos ndmInIsfrnfIvns o judIcInIos.
!n InfrnccIon comofIdn n frnvos do unn fnrIfn IIognI o oxcosIvn
consIsfo on IosIonnr Ios dorochos o Inforosos oconomIcos do Ios
usunrIos. Cunndo os do cnrcfor sIsfomfIco o consfnnfo no dn
Iugnr nI comIonzo doI comufo do In roscrIcIon.
Isfn normn, quo nI IgunI quo fodo oI rosfo do osfn Ioy os do
ordon ubIIco, dobo fnmbIon Inforrofnrso, conformo nI mIsmo
I!ICHOS H!MAOS VI- 32
foxfo do In Ioy, do In formn ms fnvornbIo nI usunrIo o consumI-
dor. In In dudn, or ondo, oI dorocho on cuosfIon no so oncuonfrn
roscrIfo.
8. Loc recIriccionec enpiricoc , cno cuperorloc.
8.l. Prinero recIriccin enpirico
In Ios nnos osforIoros n In roformn consfIfucIonnI so hnn dIc-
fndo fnnfo ronuncInmIonfos rosfrIcfIvos como nmIIos on cunn-
fo nI nIcnnco do osfn IogIfImncIon:
AIgunos do Ios fnIIos rosfrIcfIvos hnn dndo como fundnmonfo
quo no so hnbn rosonfndo fnmbIon un Inforosndo dIrocfo. IIIo
nos roorcIonn unn prinero leccin prcIico o oprenJer: quo
or oI momonfo os convonIonfo IncIuIr sIomro un Inforosndo dI-
rocfo on cunIquIor nccIon or dorochos do IncIdoncIn coIocfIvn,
l
n
fIn do quIfnr un osIbIo nrgumonfo o oxcusn nI frIbunnI nrn no
nsumIr su rosonsnbIIIdnd consfIfucIonnI.
osdo Iuogo, osfo fIo do roquIsIfo quo oxIgo un Inforosndo dI-
rocfo os soIo uno do Ios momonfos dIfcIIos doI nncImIonfo do osfn
nuovn InsfIfucIon do nuosfro dorocho consfIfucIonnI, uos nroco
obvIo quo sI so frnfn do In fufoIn do dorochos quo In roIn consfI-
fucIon donomInn Je inciJencio colecIiio, no so frnfn do sIfuncIo-
nos oxcIusIvnmonfo IndIvIdunIos y concrofns, sIno nocosnrInmon-
fo gonornIos.
8.2. SegunJo recIriccin enpirico
In ofros cnsos Io hnn nogndo IogIfImncIon n nIgunns nsocIn-
cIonos o cororncIonos or no fonor como objofo osocfIco osfn
fufoIn. IIIo roorcIonn unn cegunJo leccin prcIico, y os quo
hny quo modIfIcnr Ios osfnfufos o InscrIbIrIns on oI !ogIsfro
8.l
Isfn rocnucIon no dobo IIovnrso nI oxcoso do rosonfnr soInmonfo
nI Inforosndo dIrocfo, como hnco unn do Ins onfIdndos do dofonsn do
dorochos cIvIIos y confrn In dIscrImInncIon moncIonndns nnforIormonfo.
I!ICHOS I ICIICIA CO!IC1IVA VI- 33
ncIonnI do ofonsn doI ConsumIdor. 1nmbIon, consfIfuIr unn
Ioforn do nsocIncIonos nrn unn Ioforn do dorochos do IncI-
doncIn coIocfIvn, hnsfn fnnfo In jurIsrudoncIn son unIformo y
uodn dosnndnrso oI cnmIno quo fnn InsoIIfnmonfo so hn dobI-
do rocorror nnfo In onormo rofIconcIn do nIgunos orgnnos judI-
cInIos.
In su rImorn ofnn oI !ogIsfro ncIonnI do ofonsn doI
ConsumIdor Infonfo IImIfnr on su nIIcncIon rcfIcn oI osoc-
fro do InsfIfucIonos roconocIdns, or ojomIo oxcIuyondo cooo-
rnfIvns y rosfrIngIondoIo soInmonfo n Ins nsocIncIonos cIvIIos.
Iso Infonfo fuo nnuIndo or In SnIn I,

on fnIIo quo In ndmI-
nIsfrncIon ncnfo, rocodIondo n In InscrIcIon on oI rogIsfro.
2
Ionsnmos, como In SnIn I, quo corrosondo In InscrIcIon do
fodo fIo do orsonn jurdIcn, IncIuso on formncIon, o IncIuyondo
Ins nsocIncIonos mufunIos, sIndIcnIos, rofosIonnIos (oI C.I.A.C.I.,
ofc.), oIfIcns (nrfIdos oIfIcos), ofc.
!o cunI IIovn n onsnr sI on vordnd no os sufIcIonfo con quo
so frnfo do unn orsonn jurdIcn IognImonfo consfIfuIdn, sIn
nocosIdnd do quo hnyn un rogIsfro ecpeciol nI ofocfo; or Io
doms oI rogIsfro osf crondo or unn rosoIucIon do Socrofnrn,
no or Ioy, or Io cunI rosuIfn obvIo quo no rouno Ios cnrncforos
do Ioy formnI rovIsfos on In ConsfIfucIon. osdo oI unfo do
vIsfn jurdIco y consfIfucIonnI, onfondomos quo no cnbo oxIgIr
In InscrIcIon on un rogIsfro quo no cumIo In rImorn do Ins
condIcIonos consfIfucIonnIos, su croncIon or Ioy doI Congroso
do In ncIon. As Io hn rosuoIfo, ImIcIfn oro Inoquvocnmon-
fo, In SnIn IV on AD1C!A c/ 1AA1CAS (l998, cnusn l6.242/
96, cons. III).
8.2.
!n re ConcuniJorec LiIrec, l99?. II !ogIsfro ncIonnI do ofonsn
doI ConsumIdor fuo crondo or rosoIucIon 289/95 SCI (I.O. l9-XII-95).
AcfunImonfo oI rogIsfro doondo do In IroccIon ncIonnI do ComorcIo
InforIor, como fnmbIon oI !ogIsfro ncIonnI do Infrncforos n In Ioy 24.240:
!os. S.C.I. y M. l233/9?, I.O. 24-XI-9?, . 4.
I!ICHOS H!MAOS VI- 34
8.3. Tercero liniIocin
In nIgun cnso, nun osfnndo oI ofonsor doI IuobIo como
IogIfImndo IndubIfnbIo, so hn rosuoIfo rovorfIr on oI nrfcuIo
43 oI rrnfo sogundo nI rImoro, y oxIgIr unn IIogIfImIdnd o
nrbIfrnrIodnd nonifiecIo o un JerecIo inJiiiJuol.
IIIo nos IIovn n unn forcorn IoccIon rcfIcn, y os quo on
fnnfo son osIbIo os or nhorn mojor ufIIIznr Ins nccIonos do In
Ioy do dofonsn doI consumIdor y doI usunrIo do sorvIcIos ubII-
cos, o In nccIon or oI dorocho n un modIo nmbIonfo snno y soIo
sI osfns no rocodon rocurrIr nI nmnro doI nrfcuIo 43,
3
nrn
ovIfnr InufIIos dIscusIonos rocosnIos. IncIuso, ufIIIznr rofo-
ronfomonfo nccIonos do conocImIonfo como oI juIcIo sumnrIo o
oI sumnrsImo, o oI ordInnrIo dondo so uodn. Isfo, quo os moro
consojo rcfIco nrn IIfIgnnfos, no consfIfuyo In onuncIncIon
do un rIncIIo jurdIco sIno como ovIfnr su dofocfuosn nIIcn-
cIon. osdo Iuogo, oxIsfo nII un robIomn nun mnyor, quo os In
donogncIon do nccoso Iono n unn jusfIcIn oorfunn y ofIcnz quo
ns so roduco, como oxIIcnmos on oI cnfuIo XI.
9. Lo recicIencio ol conIio
Isfo no sIgnIfIcn quo so osfo Inforrofnndo bIon In ConsfIfu-
cIon on osfos ronuncInmIonfos rosfrIcfIvos, soIo quo hny un
fIomo do InovIfnbIo ndnfncIon quo dobo nun frnnsIfnrso y
mIonfrns fnnfo os nocosnrIo onconfrnr vns nrnIoIns
l
do sor-
8.3
Vor Ios fnIIos do l y 2 InsfnncIn on ConcuniJorec LiIrec, !!,
l995-I, 5l6, con nofn do CASSACI, De nueio coIre lo legiIinocin poro
occionor en el onporo, y nofn do AC!S1, Lo legiIinocin en el onporo.
ocociocionec, cooperoIiioc, JerecIoc Je inciJencio colecIiio.
9.l
Is In ofornn hIsforIn do Ios nsos nfrnsndos, quo yn oxIIcnmos on
nuosfro IIbro Lo oJninicIrocin porolelo. 1l porocicIeno juriJico oJ-
ninicIroIiio, CIvIfns, MndrId, l982 y roImrosIon l995; L`onninicIro:ione
porollelo. !l porocicIeno giuriJico-onninicIroIiio, InfroduccIon do II-
!ICIAO IIVI!1I, od. CIuffro, MIIn, l98?.
I!ICHOS I ICIICIA CO!IC1IVA VI- 35
fonr Ios obsfcuIos rocosnIos quo so vnn frnfnndo do cronr,
InufIImonfo. Isfns rImorns dIfIcuIfndos son frufo do unn ro-
sIsfoncIn n ncofnr In nuovn ConsfIfucIon y Ios ncfos surn-
nncIonnIos
2
como dorocho Inforno dIrocfnmonfo oornfIvo on
sodo judIcInI. Hn cnmbIndo In ConsfIfucIon, oro fodnvn osf
ondIonfo oI Iono cnmbIo do cuIfurn jurdIcn.
3
Con fodo, oxIs-
fon ofros nvnncos on In IogIfImncIon y on Ios ofocfos do In son-
foncIn, ms nII do nIguno quo ofro fnIIo ndvorso.Hny quo fo-
nor orsovornncIn: VigilonIiIuc, eI non JornienIiIuc, juro
cuIieniunI.
9.2
!o quo vIono do nnfos do In ConsfIfucIon do l994: Lo crecienIe
inIernocionoli:ocin Jel JerecIo , cuc efecIoc, nofn n Cofec Lo Virginio,
CSJ, !!, l995-, 2??; CirolJi, ?-IV-95, con nofn Lo oIligoIorio oplico-
cin inIerno Je loc folloc , opinionec conculIiioc cupronocionolec, !o-
vIsfn ArgonfInn doI !ogImon do In AdmInIsfrncIon IubIIcn, n 2l5, l996,
s. l5l y ss.; y sus nnfocodonfos 1IneIJjion, l992, IiIroco, l993, Hoge-
lin, l993, ofc. II cnso CirolJi so nmIn on Arce, !!, l99?-I, 696, con
nofn Loc JerecIoc Iunonoc no con poro cino conIro el 1cIoJo.
9.3
Supro, cn. I. Is un robIomn consfnnfo on dorocho ubIIco, quo on
vorsIonos jurdIcns confrnuosfns sosfIono dIsfInfns vIsIonos doI mundo:
MII! CI!, JOSI !!IS, 1l proceco Je lo Jefinicin Je JerecIo oJninicIro-
Iiio, MndrId, l96?, s. 42 y 43: Isfo os oI drnmn nfImo doI orocho
ndmInIsfrnfIvo: cu innoIo ocpirocin o cer un DerecIo conun, cuonJo lo
inecIoIiliJoJ Je cu noIerio le inclino o un corcIer Je DerecIo epicJi-
co. In cnmbIo VIA! II!OMO, DerecIo oJninicIroIiio, op.ciI., l0 odI-
cIon, g. 8, oxrosn quo Isfn busquodn dIfcII dosnIIonfn, on ocnsIonos,
n cIorfos ecpiriIuc nc JicpuecIoc o loc cococ JeIerninoJoc , fijoc, pero
ecIinulo enornenenIe o quienec gucIon Je loc renoiocionec, , onon, ci
oci puJiero Jecirce, lo oienIuro inIelecIuol. Vor IOIII!, TIe Open
!niierce. An ArgunenI for !nJeIerninicn, !oufIodgo, !ondros, l99l, cuyo
onsnmIonfo oxusImos on oI fomo l, cnfuIo I, rImorn nrfo: !n cIoncIn
nuncn orsIguo In IIusorIn mofn do quo sus rosuosfns sonn dofInIfIvns, nI
sIquIorn robnbIos; nnfos bIon ... In do doscubrIr Incosnnfomonfo robIomns
nuovos, ms rofundos y ms gonornIos, y do sujofnr nuosfrns rosuosfns
(sIomro rovIsIonnIos) n confrnsfncIonos consfnnfomonfo ronovndns y cn-
dn voz ms rIgurosns. !n cIoncIn suono no ndornr oI doIo do In corfIdum-
bro ... In ndorncIon do osfo doIo rorImo In nudncIn y ono on oIIgro oI rIgor
y In InfogrIdnd do nuosfrns consfnfncIonos. !n oInIon oquIvocndn do In
cIoncIn so dofnIIn on su rofonsIon do fonor rnzon: uos Io quo hnco nI
hombro do cIoncIn no os su pocecin doI conocImIonfo, do In vordnd Irrofu-
fnbIo, sIno su inJogocin do In vordnd orsIsfonfo y fomornrInmonfo crfI-
cn.
I!ICHOS H!MAOS VI- 36
A su voz, dndo quo Ins vns doI dorocho surnnncIonnI osfn
nbIorfns sIn osfns IImIfncIonos Infornns, os IndIsonsnbIo rocu-
rrIr consfnnfomonfo n oIIns nrn Iuogo hncor ronIIdnd on Io Infor-
no Io quo on Io oxforno osf dndo. IInnImonfo ndmInIsfrncIonos y
frIbunnIos no fondrn ms romodIo quo comrondor, on bnso n
Ios rocodonfos do CirolJi y Arce, quo no uodon IogIcn nI jurdI-
cnmonfo rofnconr on oI dorocho Inforno In fufoIn y IogIfImncIon
rocosnI quo Ios IndIvIduos uodon odIr on oI dorocho surnnn-
cIonnI.
4
osdo Iuogo, no fodos Ios juocos y snIns rocodon doI modo
oxuosfo: hnco fnIfn quo su ojomIo cundn y quo hnyn ms
frIbunnIos quo Ios uodnn nIIcnr. uosfro ronosfIco os
ofImIsfn.
5
l0. 1l ecqueno clcico , cu eiolucin
l0.l. DerecIo cuIjeIiio, inIerec legiIino, inIerec cinple
II cIsIco dorocho ubIIco nrgonfIno, nfrnsndo rosocfo doI
dorocho comnrndo, ndmIfn uos bsIcnmonfo In fufoIn on sodo
judIcInI doI dorocho subjofIvo, no ns doI Inforos IogfImo quo
soIo onconfrnbn rofoccIon on sodo ndmInIsfrnfIvn.
II dorocho do fodo hnbIfnnfo so roducn on un Inforos sIm-
Io quo soIo ormIfn hncor donuncIns ndmInIsfrnfIvns oro
no oxIgIr nndn, nI sIquIorn In cosncIon do In IrroguInrIdnd do-
nuncIndn, nI rocurrIr on sodo ndmInIsfrnfIvn o nccIonnr judI-
cInImonfo.
9.4
IgunI soIucIon on oI dorocho ourooo. Vor I. VA IJK y C.J. H. VA
HOOI, y coInborndoros, TIeor, onJ ProcIice of IIe 1uropeon ConienIion
on Hunon 1igIIc, 3 od., od. KIuwor !nw InfornnfIonnI, !n Hnyn, l998,
s. 40 y 4?.
9.5
JuricpruJencio Je 1997. 1logio o lo JucIicio, !!, l99?-I, l3l8, y
su vorsIon ncfunIIzndn on In 2 odIcIon do Decpuec Je lo reforno Jel
1cIoJo, Iuonos AIros, l998.
I!ICHOS I ICIICIA CO!IC1IVA VI- 3?
l0.2. !nIerec Jifuco
Ironfo n oIIos so orIgn oI concofo ms modorno do Inforos
dIfuso, ms nmIIo quo oI Inforos IogfImo oro sIn IIognr n In
nmIIfud doI Inforos sImIo: su grnn ocuIInrIdnd orn quo hnbIII-
fnbn In nccIon judIcInI corrocforn do In IIogIfImIdnd.
MIonfrns nIgunos rocosnIIsfns Io ndmIfnn y ofros no, osfnbnn
Ios ncorrImos oosIforos quo gusfnbnn IInmnrIo Inforos confuso;
oI concofo no nsnbn n In ronIIdnd jurIsrudoncInI snIvo on mnfo-
rIn do modIo nmbIonfo.
l0.3. Lo le, Je Jefenco Jel ucuorio , Jel concuniJor
Iso osquomn hn Ido cnmbInndo susfnncInImonfo on Ios uIfI-
mos nnos, or dIvorsos mofIvos.
In rImor Iugnr, In Ioy do dofonsn doI usunrIo y doI consumI-
dor ndmIfIo In IogIfImncIon do Ios dIsfInfos fIos do nsocIncIonos
do usunrIos y consumIdoros nrn ncfunr on juIcIo confrn Ios ro-
voodoros do bIonos y sorvIcIos, IncIuIdos Ios sorvIcIos ubIIcos, Io
quo no hn odIdo sIno sor Inforrofndo con In nmIIfud quo oI
foxfo IognI consngrn.
Is ndoms unn Ioy fodornI do ordon ubIIco, quo consngrn oI
rIncIIo: on In dudn n fnvor doI usunrIo o consumIdor y oforgn
oxrosnmonfo nmIIo nccoso judIcInI nrn su fufoIn.
l0.4. Loc orIiculoc 41 o 43 Je lo ConcIiIucin
Ioco fIomo dosuos do dIcfndn In Ioy do dofonsn doI usunrIo y
doI consumIdor, In ConsfIfucIon do l994 ndmIfIo dos fIos oxro-
sos do Inforos dIfuso o coIocfIvo con fufoIn judIcInI: oI do Ios nrf-
cuIos 4l y 43 nrn oI dorocho n un modIo nmbIonfo snno,
l
y oI doI
nrfcuIo 43 nI nmnro.
l0.l
II nrfcuIo 4l Io oforgn osfo dorocho susfnnfIvo y ndjofIvo n
IoJo orsonn nfocfndn or oI robIomn nmbIonfnI do quo so frnfo cnso
fIco, oI vocIno y In nsocIncIon vocInnI, con Io cunI fonomos unn fIgurn
I!ICHOS H!MAOS VI- 38
A Io oxuosfo cnbo onfoncos sumnr oI do In Ioy do dofonsn doI
usunrIo y doI consumIdor yn rooxIsfonfo y Ios muIfIIos doro-
chos doI nrfcuIo 42; con ms Ios dorochos do Ios nrfcuIos 36 y
sIguIonfos, fodos do IgunI nnfurnIozn coIocfIvn. !n ConsfIfucIon
consngrn ns unn roosIcIon quo yn hnbn nnrocIdo nnforIor-
monfo on Ins muIfns nIIcndns n Ios concosIonnrIos do gns y oIoc-
frIcIdnd n fnvor do Ios usunrIos, on In IogIfImncIon doI C.I.A.C.I.,
ofc.
!n InfroduccIon consfIfucIonnI do Ios dorochos do IncIdoncIn
coIocfIvn consfIfuyo In bnso IndubIfnbIo doI rogroso fufuro on
osfn mnforIn no soInmonfo nrn In IogIfImncIon judIcInI on cunn-
fo nI dorocho susfnnfIvo sIno fnmbIon nrn oI ndjofIvo, or ojom-
Io on mnforIn do nrfIcIncIon do Ios usunrIos on Ios sorvIcIos
ubIIcos conformo nI nrfcuIo 42, o on oI yn roconocIdo dorocho
n fonor nudIoncIn ubIIcn on sodo ndmInIsfrnfIvn nnfos quo so
modIfIquo sonsIbIomonfo su rogImon hncIn oI usunrIo.
Ior suuosfo, quo oxIsfn In vn judIcInI no sIgnIfIcn quo oI oxIfo
corono fodn rouosfn ImugnnfIvn. AIgunns vocos con rnzon y
ofrns sIn oIIn, Ins sonfoncIns dofInIfIvns no sIomro hncon Iugnr n
Io ofIcIonndo. Ioro no osfo no dosmoroco oI vnIor doI rogroso quo
so hn roducIdo on In mnforIn.
l0.5. 1l JerecIo o lo preiio ouJiencio puIlico
1nmbIon so hn nbIorfo cnmIno In Idon doI dorocho consfIfu-
cIonnI n In nudIoncIn ubIIcn nnfos do quo so ndofon docIsIo-
nos quo uodnn nfocfnr n In coIocfIvIdnd, fomndo doI dorocho
nngIosnjon. AII confIuyon un dorocho susfnnfIvo y ndjofIvo do
IncIdoncIn coIocfIvn, y como voromos fnmbIon un dorocho sub-
jofIvo.
sImIInr nI Inforos dIfuso. In cunnfo nI dorocho do fondo vor DerecIoc no
enuneroJoc. el coco Je lo coluJ , el neJio onIienIe, on oI IIbro do
MI!!I!, JOA1HA M. Y O1!OS, ConcIiIucin , JerecIoc Iunonoc, fomo l,
od. Asfron, Iuonos AIros, l99l, s. l82 y ss.: In consfruccIon quo nII
ronIIznmos quodo consngrndn on oI nrf. 4l. 1nmbIon hn sIdo soguIdo or
In SnIn ConsfIfucIonnI do In Corfo Suromn do Cosfn !Icn.
I!ICHOS I ICIICIA CO!IC1IVA VI- 39
AI IgunI quo oI rIncIIo mndro doI dobIdo rocoso on su do-
bIo fnso ndjofIvn y susfnnfIvn, Io mIsmo ocurro con osfo su
dosrondImIonfo, on oI dorocho do IncIdoncIn coIocfIvn y oI do-
rocho subjofIvo n In nudIoncIn ubIIcn.
II roquIsIfo do In nudIoncIn ubIIcn os nIIcnbIo no soInmon-
fo on mnforIn do fufoIn do modIo nmbIonfo y omIsIon do nor-
mns gonornIos, sIno on fodo Io nfInonfo n Ios sorvIcIos ubIIcos
rIvnfIzndos bnjo condIcIonos monooIIcns. Su ufIIIdnd rcfI-
cn hn domosfrndo sor InsusfIfuIbIo, nI obIIgnr n Ins nuforIdn-
dos ubIIcns n oscuchnr rnzonos y ovnIunr nIfornnfIvns nnfos
do fomnr docIsIonos quo nfocfnn oI modIo nmbIonfo o In comu-
nIdnd on cunIquIor ofro modo.
IIIo so vIo cInrnmonfo, como dorocho do IncIdoncIn coIocfIvn,
con oI nmnro InIcIndo rImoro or AI!CO on l994 y ms fnrdo
or oI ofonsor doI IuobIo y un nrfIdo oIfIco on l996, nrn quo
no so ronogocInrn on ms Ins fnrIfns foIofonIcns sIn rovIn nu-
dIoncIn ubIIcn; In sIfuncIon so roIfIo on l99? con In royocfndn
rorrogn do In oxcIusIvIdnd on Youccefion.
AI!CO obfuvo on l996 unn modIdn judIcInI do no Innovnr, ro-
conocIondoso ns su IogIfImncIon nrn In dofonsn do Inforosos o
dorochos do IncIdoncIn coIocfIvn; In ndmInIsfrncIon frnnso on ron-
IIznr In nudIoncIn ubIIcn, roconocIondo onfoncos fnmbIon oI doro-
cho susfnnfIvo.1rns dos sucosIvns nudIoncIns ubIIcns, oI MInIs-
forIo dobIo dos vocos roducIr sus osfImncIonos rovIns do ronogo-
cIncIon y numonfo fnrIfnrIo, nunquo fInnImonfo Incromonfo Ins
fnrIfns sIn cumIImonfnr con oI rocnudo do somofor su royocfo
do roosfrucfurncIon fnrIfnrIn nI oscrufInIo ubIIco rovIo. Su o-
sIcIon soIo fuo conocIdn ex pocI focIo, su nccIonnr fuo or ondo
IIognI o InconsfIfucIonnI.
2
Y nunquo oxIsfon fnmbIon rocodonfos
ndvorsos n In fIoI nIIcncIon doI nuovo sIsfomn consfIfucIonnI,
l0.2.
!n re AJelco, SnIn III, !!, l99?-C, 836; Defencor Jel PueIlo c.
PoJer 1jecuIiio nocionol, SnIn III, 3l-III-9?, !!, l99?-I, 506, con nofn
do CA!!A!O, !OII!1O A!IS, Telefonoc. noieJococ IerronienIoc , peli-
grococ IenJencioc Je lo oJninicIrocin, s. 6 y ss.; sonfoncIns doI 2l do
fobroro y 4 do mnrzo, on oI mIsmo voIumon.
I!ICHOS H!MAOS VI- 40
quodnn fodnvn nccIonos on curso, y ofrns n InIcInrso, quo uodon
rooncnuznr In snnn nIIcncIon doI dorocho.
Ofrn vnrInnfo IImIfnfIvn hIzo oI Jofo do CnbInofo cunndo so
frnfnbn do fIjnr In fnrIfn n cobrnr or YII or oI frnnsorfo do
ofroIoo crudo or su OIooducfo 1rnnsnndIno: sImIomonfo con-
codIo vIsfn do Ins ncfuncIonos n Ios Inforosndos, fundndoIo on
quo Quo dosdo oI unfo do vIsfn jurdIco cnbo oxrosnr quo
uno do Ios rIncIIos oIomonfnIos on mnforIn do fnrIfns, os gn-
rnnfIznr quo fodos Ios nfocfndos or oIIn uodnn vorfor sus oI-
nIonos

.
3
Ofro rocodImIonfo InformodIo Io consfIfuyo In consuIfn u-
bIIcn quo ronIIzn on rocodImIonfo unIcnmonfo oscrIfo In So-
crofnrn do IndusfrIn, ComorcIo y MInorn doI MInIsforIo do
Iconomn, rovIn ubIIcncIon on oI IoIofn OfIcInI.
4
Ioro fodos osfos nsos nIfornnfIvos so comIomonfnn con
nudIoncIns ubIIcns formnIos dIsuosfns or InIcInfIvn do In
roIn ndmInIsfrncIon, nrn ofros nsocfos do In vIdn ndmInIs-
frnfIvn. 1nmbIon nyudn on osfo oI rogroso doI dorocho ubIIco
IocnI, on oI cnso In consngrncIon consfIfucIonnI do In nudIoncIn
ubIIcn on In CIudnd do Iuonos AIros.
ndo quo In nudIoncIn ubIIcn hn sIdo or ofrn nrfo ofIcInI-
monfo roconocIdn como mocnnIsmo do Iuchn confrn In corru-
cIon,
5
y quo In ConvoncIon InfornmorIcnnn Confrn In Corru-
cIon osfnbIoco rocIsnmonfo oI rIncIIo do ubIIcIdnd on In
confrnfncIon ubIIcn, oI dosfIno osf ochndo.
l0.3.
IsosIcIon ndmInIsfrnfIvn l/9?, IoIofn OfIcInI doI 29 do ngosfo do
l99?, . 6.
l0.4.
!osoIucIon M.I. y O. y S.I. n 329/96, Insfrumonfndn or ojomIo
n frnvos do In rosoIucIon S.C. y M. n l2l2/9?, I.O. l8-XI-9?, . l6. Isfos
mocnnIsmos InformodIos domuosfrnn quo In roIn ndmInIsfrncIon co-
mIonzn n ndvorfIr In nocosIdnd do confnr con oI rosuIfndo do unn consuI-
fn ubIIcn on su roIo Inforos, sIn orjuIcIo do quo fnmbIon Io son on oI
Inforos ubIIco.
l0.5.
MIIM, CA!!OS, Corrupcin , el JoIle ococo Je lo inpuniJoJ, Am-
bIfo IInnncIoro, l9 do novIombro do l99?, . 20: Iodomos cIfnr fnm-
bIon, onfro ofros nvnncos on oI confroI, ... In InsfrumonfncIon do nudIon-
cIns ubIIcns.
I!ICHOS I ICIICIA CO!IC1IVA VI- 4l
Is cIorfo quo so roducon ronogocIncIonos do concosIonos y
IIconcIns do sorvIcIos ubIIcos quo or su onvorgndurn consfI-
fuyon vordndorns confrnfncIonos dIrocfns, sIn nudIoncIn ubII-
cn nI ofrn formn do nrfIcIncIon; oro dndo quo so frnfn do
confrnfos on ojocucIon y on mnrchn os InovIfnbIo quo fInnI-
monfo dobnn nsnr or Ins mnnos ronrndorns do In jusfIcIn.
o vnIdr nrguIr nII In vIoIncIon n In sogurIdnd jurdIcn, uos
sor do nIIcncIon oI somIforno Aeno IurpiIuJinen cuon
ollegore poIecI.
Con fodo, doborn rocordnrso Ios orroros doI nsndo cunndo
so nnuInron confrnfos on sodo ndmInIsfrnfIvn. !n rocomosI-
cIon confrncfunI dobo hncorso con IndIsonsnbIo InforvoncIon
judIcInI.
!n ndmIsIon do In IogIfImncIon rocosnI on oI nmnro on
dofonsn do osfos dorochos do IncIdoncIn coIocfIvn so vIo fnm-
bIon roconocIdn on sucosIvos nmnros InIcIndos or ofrns nso-
cIncIonos on dIsfInfos juzgndos fodornIos con mofIvo do uIforIo-
ros nudIoncIns ubIIcns IInmndns con cnrcfor rosfrIcfIvo, con
InformncIon confIdoncInI, ofc.
Ior su nrfo, In IogIfImncIon do fnIos nsocIncIonos nrn nr-
fIcInr on oI frmIfo ndmInIsfrnfIvo do In roIn nudIoncIn
ubIIcn hn sIdo roconocIdn con nmIIfud or In mIsmn ndmI-
nIsfrncIon, Io cunI IIovn InoxornbIomonfo n ndmIfIr In mIsmn
IogIfImncIon on sodo judIcInI nrn In dofonsn do fnIos dorochos
on dIchos rocodImIonfos.
II 3l do onoro do l99?, roducIdn fInnImonfo In roosfrucfu-
rncIon fnrIfnrIn, Ios mIsmos ncforos InIcInron sImIInros vns y
obfuvIoron ronuncInmIonfos fnvornbIos do Ins dIvorsns SnIns
doI fuoro, con Io cunI In rocodoncIn do In vn quodo nI monos
osfnbIocIdn, IndoondIonfomonfo do cuI son oI rosuIfndo fInnI,
nncIonnI o surnnncIonnImonfo. Ionsnmos quo In cuosfIon dIs-
fn do osfnr concIuIdn, nun con un fnIIo do In CSJ n fnvor doI
Iodor IjocufIvo y Ins IIconcInfnrIns foIofonIcns, on oI cnso. Quo-
dnn nccIonos ordInnrIns ondIonfos on curso, cuyo rosuIfndo os
romnfuro vnfIcInnr.
I!ICHOS H!MAOS VI- 42
ll. ProcpecIiio
Is mnforIn do InquIofud cIudndnnn sI Ins Ioyos quo on su
cnso rogInmonfon osfos dorochos Io hnrn on formn IImIfnfIvn,
o dojnrn mnrgon nrn un mnyor dosnrroIIo.
o cunIquIor mnnorn, nunquo Ins rImorns Ioyos sonn ros-
frIcfIvns, con In ovoIucIon doI onsnmIonfo jurdIco nncIonnI y
on nrfIcuInr In nIIcncIon doI dorocho y In jurIsdIccIon cupro-
nocionol sor osIbIo IrIns suornndo rogrosIvnmonfo.
In rImor Iugnr, In ovoIucIon jurIsrudoncInI odr Ir do-
cInrnndo In InconsfIfucIonnIIdnd do Ins normns IognIos quo ovon-
funImonfo rosfrInjnn oI nccoso n In jurIsdIccIon fnI como In
ConsfIfucIon Io osfnbIocIo y gnrnnfIzo.
In sogundo Iugnr, oI roIo rogroso oIfIco uodo Ir gono-
rnndo modIfIcncIonos IogIsInfIvns, on In modIdn quo oxIsfn cro-
cIonfo consonso socInI sobro cuI dobo sor In oxfonsIon doI ncco-
so n In fufoIn jurIsdIccIonnI nrn In dofonsn do Ios dorochos do
IncIdoncIn coIocfIvn.
o fodns mnnorns, Ins normns quo so vnn dIcfnndo son sufI-
cIonfomonfo nmIIns como nrn no roquorIr modIfIcncIonos
normnfIvns, yn quo cunndo Ios codIgos IocnIos osfnbIocon In
fufoIn do Ios dorochos (como Io hncon fodos, nun cunndo no
fufoIon oI Inforos), In oxrosIon dorocho yn no os consfIfu-
cIonnImonfo oquInrnbIo on formn oxcIusIvn n dorocho subjofI-
vo. Ior ImorIo do In ConsfIfucIon fodornI, nnfurnImonfo do
obIIgnforIo cumIImIonfo oornfIvo or Ins IrovIncIns, oI doro-
cho n sor fufoIndo con nccoso IrrosfrIcfo n In jusfIcIn os fnnfo oI
dorocho subjofIvo como oI dorocho do IncIdoncIn coIocfIvn.
Captulo VII
0ERE0lD / L/ Ll3RE EXPRE$lDh
MA!CIIO II!!II!A
1. OIjeIo
In nInLrn oxrosIon dosIgnn oI ncfo do nnnIfosfnr con
nInLrns, gosfos o ncfIfudos nIgo quo uno quIoro dnr n onfon-
dor. Iodonos oxrosnrnos do InfInIfns nnnorns: hnLInndo, os-
crILIondo, snIudnndo con In nnno, LInndIondo oI uno, ofc. In-
cIuso nuosfros hLIfos orsonnIos y nuosfrn fornn do vosfIr
onfrnnnn nIgunn fornn do oxrosIon: In ron uodo roroson-
fnr soLrIodnd, rosofo, nIogrIn, dosrocIo, dosnrnjo, ofc.
In IILorfnd do oxrosIon nIudo n In fufoIn jurIdIcn do Ins
fornns do oxrosIon, oro no do fodns Ins fornns osILIos do
oxrosIon. II roorforIo do Ins conducfns fufoIndns rosondo n
un osquonn foorIco quo ornIfo prino focie dofornInnr un
crIforIo do docIsIon doI sIsfonn: cuIos conducfns son rofogI-
dns y cuIos son oxcIuIdns.
In rInor fornIno, docInos quo so roquIoro do olguien quo
nnnIfIosfo olgo. Ioro oso olgo doLo osfnr dIrIgIdo n oIroe: un
grIfo on oI dosIorfo no roquIoro do nnnro o rofoccIon jurIdI-
cn. So frnfn, onfoncos, do unn reloci6n enIre eujeIoe. Cono
nodoIo do nnIIsIs, nrfInos do In Lnso do quo osn roIncIon
roquIoro do cunfro oIononfos LsIcos: o) onIsor, I) rocofor, c)
nonsnjo, J) nodIo or oI cunI so frnnsnIfo oI nonsnjo. In sIg-
I!ICHOS H!MAOS VII - 2
nIfIcncIon jurIdIcn do osfos cunfro oIononfos hn vnrIndo consI-
dornLIononfo on oI curso do In hIsforIn. Cono nornn gonornI,
Ins oxrosIonos hnn sIdo rohILIdns or consIdornrso Inconvo-
nIonfo oquello quo so oxrosn (confonIdo doI nonsnjo), oro
fnnLIon huLo rosfrIccIonos on funcIon do quien Ins oxrosn
(sujofo onIsor) o o quien osfn dIrIgIdns (sujofo rocofor) y do
c6no so Ins oxrosn (nodIos y nodos).
In sogundo fornIno, docInos quo oso olgo quo so frnnsnIfo
no doLo cnusnr dnno n forcoros. Ioro nquI nos onfronfnnos n
un roLIonn: jusfnnonfo Ins oxrosIonos quo roquIoron do ro-
foccIon son Ins quo nfocfnn, noIosfnn o do nIgn nodo IncIdon
soLro forcoros, Ins oxrosIonos Inocuns o suorfIuns no nocosI-
fnn do fufoIn nIgunn.
Cono rosuIfndo do In ovoIucIon hIsforIcn sonnIndn, In IInnn-
dn IILorfnd do oxrosIon nLnrcn on In ncfunIIdnd un nnIIo
roorforIo do dorochos. oI hIsforIco dorocho do Inronfn do
nuosfrn ConsfIfucIon ncIonnI so hn ovoIucIonndo n Ins for-
nuIns do Ios nodornos Insfrunonfos InfornncIonnIos do doro-
chos hunnnos, quo dofInon sus confornos on fornInos InInn-
gInnLIos nrn Ios honLros doI nno 1853. AsI, oI confrnsfo onfro
oI JerecIo o puIlicor loe iJeoe por lo preneo ein ceneuro pre-
tio (nrf. 14 C) y lo liIerIoJ Je Iuecor, reciIir , JifunJir in-
fornoci6n e iJeoe Je IoJo inJole, ein coneiJeroci6n Je fronIe-
roe, ,o eeo orolnenIe, por eecriIo, en forno inpreeo o orIieIi-
co, o por cuolquier oIro proceJinienIo Je eu elecci6n (nrf. 13
CAH), rofIojn oI frnsIfo onfro dIsfInfos grndos do cIvIIIzn-
cIon, y so royocfn soLro Ios nIcnncos do In IILorfnd on cuos-
fIon.
II rInIfIvo dorocho do Inronfn so dosIIogn on In ncfunII-
dnd on Ios dorochos do onsnnIonfo, do oInIon, do ronsn, do
InvosfIgncIon y do InfornncIon cono osocIos doI gonoro II-
Lorfnd do oxrosIon, y so roIncIonn con Ins IILorfndos do cuI-
fo, cfodrn, cIoncIn, conorcIo, frILunn, rounIon y nsocIncIon.
II gonoro conIojo expreei6n conrondo fodos Ios oLjofos do In
conunIcncIon hunnnn: nofIcIn, oInIon, crooncIn, cIoncIn, ro-
IIgIon, nrfo, ofc.
I!ICHO A IA III!I IXI!ISI VII - 3
AnnIIznronos n confInuncIon Ios sujofos, nodos, nodIos y
confonIdos doI gonoro conIojo expreei6n, dojnndo nrn IfIno
fornIno oI osfudIo do Ins IInIfncIonos n su ojorcIcIo.
2. SujeIoe
QuIonos ojorcon In IILorfnd do oxrosIon In rIncIIo ToJo
inJitiJuo o ToJo pereono.
1
Isfns fornuIns rofIojnn oI cIInn
IILornI o IndIvIdunIIsfn do Ins ocInrncIonos do orochos hIs-
forIcns
2
y roquIoron do rocIsIonos n In Iuz do In conronsIon
ncfunI doI concofo.
AsI, on rIncIIo, sosfononos quo oornn nIcnnonfo cono
nufn nnfIdIscrInInnforIn on oI sonfIdo do no oxcIuIr IndoLI-
dnnonfo n nndIo, yn quo os dIfIcII InngInnr dorochos cuyn
nIcn condIcIon do nIIcncIon son In soIn orfononcIn n In oso-
cIo hunnnn. A oco quo so nnnIIco In cuosfIon surgon condIcIo-
nos nognfIvns do nIIcncIon, cono Ins roIns do odnd, condI-
cIon socInI, InfoIIgoncIn, ofc.,
3
cono nsInIsno condIcIonos ju-
rIdIcnnonfo InsfIfucIonnIIzndns do forfnIocInIonfo o nfonun-
cIon do In osILIIIdnd doI ojorcIcIo doI dorocho on cuosfIon: In-
nunIdnd do oxrosIon do Ios IogIsIndoros, doLor do socrofo do
Ios funcIonnrIos LIIcos (nrf. 15? Cod.IonnI), y rosofo doLI-
do nI suorIor jorrquIco do Ios onIondos ndnInIsfrnfIvos y
2.1
Arf. 19 ocInrncIon !nIvorsnI do orochos Hunnnos, nrf. 19.1; Incfo In-
fornncIonnI do orochos CIvIIos y IoIIfIcos, nrf. 13; ConvoncIon AnorIcnnn
soLro orochos Hunnnos y nrf. 10 do In ConvoncIon Iuroon nrn In rofoc-
cIon do Ios orochos Hunnnos y do Ins IILorfndos IundnnonfnIos.
2.2
In osfo sonfIdo JOH ST!A!T MIII oscrILo: sI fodos Ios honLros, nonos
uno, fuornn do In nIsnn oInIon, In hunnnIdnd no fondrIn ns jusfIfIcncIon
nrn hncorIo cnIInr quo In quo fondrIn oso honLro sI fuvIorn In fuorzn nocosn-
rIn nrn oLIIgnr n cnIInr n fodn In hunnnIdnd (SoIre lo liIerIoJ, MndrId, IdI-
cIonos OrLIs S. A., 1980, . ?5). II nIsno fIo do dIscurso so oncuonfrn on In
AeropogiIico do MIITO.
2.3
IISS, OWI, LiIerIoJ Je 1xpreei6n , 1eIrucIuro Sociol, IILIIofocn do
IfIcn, IIIosofIn doI orocho y IoIIfIcn, IsfrILucIonos Ionfnnnrn S. A., MoxIco
. I., 199?, g. 2?.
I!ICHOS H!MAOS VII - 4
nIIIfnros.
4
Ioro or ofrn nrfo fononos quo In confIgurncIon
ncfunI doI concofo hn nnIIndo nI nxIno oI nnoro do Lono-
fIcInrIos osILIos. In ofocfo, on In oocn do In ConsfIfucIon do
1853 In osILIIIdnd do uLIIcnr on In ronsn nLnrcnLn n nuy
ocns orsonns Ios cundros IIusfrndos do In socIodnd y so
ngofnLn on su ojorcIcIo con oI hocho do In uLIIcncIon: so frnfn-
Ln on rIgor do IILorfnd do Iunn nrn quIonos snLInn usnr-
In. In In ncfunIIdnd, on cnnLIo, In IILorfnd do oxrosIon nfnno
no soIo nI quo uLIIcn sIno fnnLIon nI quo rocILo Io uLIIcndo,
y fnnLIon nI quo InvosfIgn o Luscn InfornncIon on Infornof, n
Ios oscrIforos, nrfIsfns y nsIcos, y n osfnr nI dorocho judI-
cInI norfonnorIcnno n quIon quonn Lnndorns o corfIfIcndos
do rocIufnnIonfo, oxhILo LrnznIofos nogros, snIudn o dojn do
snIudnr n sInLoIos do cunIquIor IdooIogIn, rodIcn In vIoIoncIn
y nrn nIgunos hnsfn n quIon rofondo LnIInr dosrovIsfo do
rons.
5
In oI sIgIo nsndo, In IILorfnd do oxrosIon so ngofnLn on oI
dorocho doI eujeIo enieor; In grnn InnovncIon nodornn os In
IncororncIon doI eujeIo recepIor y doI eujeIo Jifueor o Irone-
nieor. In osfo sonfIdo, In Corfo InfornnorIcnnn do orochos
Hunnnos sosfuvo quo Cunndo so rosfrIngo IIognInonfo In II-
Lorfnd do oxrosIon do un IndIvIduo, no soIo os oI dorocho do
oso IndIvIduo oI quo osf sIondo vIoIndo, sIno fnnLIon oI doro-
cho do fodos n rocILIr InfornncIon o Idons...Inrn oI cIudndn-
no conn fIono fnnfn InorfnncIn oI conocInIonfo do In oI-
nIon njonn o do In InfornncIon do quo dIsonon ofros cono oI
dorocho n dIfundIr In roIn (OInIon ConsuIfIvn 5/85, sunn-
2.4
MIIII!, JOATHA, OIIII, MA!IA AOIIICA y CAY!SO, S!SAA, ConeIiIu-
ci6n , DerecIoe Hunonoe, IdIforInI Asfron, f. 2, Iuonos AIros, 1991, g. 92?,
nnIIsIs doI cnso Kuenir c. UnitereiJoJ Je Buenoe Airee, CSJ, Iolloe, 2?5:60.
2.5
Texoe t. JoIneon (I, 143:306), JunIo Je 1Jucoci6n Je Virginio Occi-
JenIol t. BorneIIe (1943), BronJenIurg t. OIio (395 !S 444, 1969), AoIo
t.UniIeJ SIoIee (36? !S 290, 1961), Terniniello t. CIicogo y Bornee t. Glen
TIeoIre (I, 148:594).
I!ICHO A IA III!I IXI!ISI VII - 5
rIos 30 y 32). AsInIsno, In Corfo Suronn ArgonfInn dofornI-
no quo II dosonvoIvInIonfo do In ocononIn do In ronsn y In
nnrIcIon do Ins nuovns focnIcns do dIfusIon do InfornncIon
cIno,rndIo,foIovIsIon oLIIgnn n un rooxnnon do In conco-
cIon frndIcIonnI doI ojorcIcIo nufonono doI dorocho IndIvIdunI
do onIfIr y oxrosnr oI onsnnIonfo. o osfo nodo, so hnco
nocosnrIo dIsfInguIr onfro oI ojorcIcIo doI dorocho do In Indus-
frIn y conorcIo do In ronsn, cIno, rndIo y foIovIsIon; oI dorocho
IndIvIdunI do InfornncIon nodInnfo In onIsIon y oxrosIon doI
onsnnIonfo n frnvos do In nInLrn Inrosn, oI sonIdo y In Inn-
gon; y oI dorocho socInI n In InfornncIon. Is docIr, oI dorocho
onrosnrIo, oI dorocho IndIvIdunI y oI dorocho socInI, quo so
oncuonfrnn InforroIncIonndos y oornn on funcIon do In os-
frucfurn do odor nLIorfo quo cnrncforIzn n In socIodnd nrgon-
fInn.
6
Ior Io dons, yn no so frnfn soInnonfo doI ojorcIcIo doI
dorocho or nrfo do orsonns IndIvIdunIos, sIno fnnLIon do
orsonns coIocfIvns.
?
3. MoJoe , neJioe
Cono ojorconos In IILorfnd do oxrosIon
MA!II IIIO!AO sosfonIn oI 11 do ngosfo do 1810 quo In
IILorfnd do ronsn no os ofrn cosn quo nquoIIn fncuIfnd do os-
crILIr y uLIIcnr Io quo cndn cIudndnno Ionsn y uodo docIr
con In Iongun...
1
Inrn In ConsfIfucIon do 1853 so frnfn soIo do
puIlicor. Ins nodornns nornns InfornncIonnIos do dorochos
2.6
PonceIIi Je BolIin c. 1JiIoriol AIlnIiJo SA; CSJ, Iolloe, 306:1892;
II,1985-I, 120; I, 112:242; JA, 1985-I, 513.
2.?
OWI IISS sosfIono quo osfo dorocho yn no uodo sor confInndo n Ios
IndIvIduos, nLnrcnndo nsInIsno n Ins orgnnIzncIonos, yn quo el punIo Je tieIo
Je uno orgonicoci6n no ee reJuciIle o loe opinionee Je olgn inJitiJuo porIi-
culor, eino que ee el proJucIo Je uno conplejo inIerocci6n enIre pereonoliJo-
Jee inJitiJuolee, eeIrucIuroe orgonicoIitoe inIernoe, el neJio onIienIe en el
cuol opero lo orgonicoci6n, eIc (oI.ciI., g.25).
3.1
Corroo do ConorcIo do Iuonos AIros, nro 24; cIfndo or IAYT, CA!IOS, Lo
onnipoIencio Je lo preneo, od. II, Iuonos AIros, 1994, g.138.
I!ICHOS H!MAOS VII - 6
hunnnos dIcon quo oI nodo do ojorcor In IILorfnd do oxrosIon
os InvosfIgnr y rocILIr InfornncIonos y oInIonos, y ... dIfun-
dIrIns (nrf. 19 ocInrncIon !nIvorsnI); Luscnr, rocILIr y dI-
fundIr InfornncIonos o Idons (nrfs. 19.1 doI Incfo InfornncIo-
nnI do orochos CIvIIos y IoIIfIcos, nrf. 13.1 do In ConvoncIon
AnorIcnnn soLro orochos Hunnnos); rocILIr o... conunIcnr
InfornncIonos o Idons sIn quo uodn hnLor IngoroncIn do nufo-
rIdndos LIIcns (nrf. 10 do In ConvoncIon Iuroon nrn In
rofoccIon do Ios dorochos hunnnos y do Ins IILorfndos fundn-
nonfnIos).
A frnvos do quo nodIo ojorconos In IILorfnd do oxrosIon.
In ConsfIfucIon do 1853 dIco or In ronsn; In ocInrncIon
!nIvorsnI do orochos Hunnnos or cunIquIor nodIo do ox-
rosIon; In ConvoncIon AnorIcnnn soLro orochos Hunnnos
y oI Incfo InfornncIonnI do orochos CIvIIos y IoIIfIcos dIcon
ornInonfo, or oscrIfo, o on fornn Inrosn o nrfIsfIcn, o or
cunIquIor ofro rocodInIonfo do su oIoccIon; In consfIfucIon
do In !ISCO osfnLIoco In fInnIIdnd do fncIIIfnr In IILro cIrcu-
IncIon do Idons, or nodIo do In nInLrn y do In Inngon.
II confrnsfo rovoIn oI frnsIfo do In cIvIIIzncIon doI noI y
oI honLro fIogrfIco n In cIvIIIzncIon do In Inngon y oI hon-
Lro cILornofIco.
2
In oxrosIon yn no so ojorco soInnonfo n frn-
vos doI dInrIo sIno fnnLIon do In foIovIsIon or conxII o
InnInLrIcn, royoccIon do Ingonos or nodIo do oIIcuIns o
cnsofo; frnnsnIsIon snfoIIfnI y osncInI, nnfonns nrnLoIIcns y
docodIfIcndoros, Infornof, o IncIuso n Ins rorosonfncIonos or
nodIo do nfIchos nurnIos o dIvuIgncIonos ornIos on Inzn -
LIIcn. Is docIr quo so IncIuyo no soIo n In nInLrn hnLIndn,
oscrIfn o Inrosn, sIno fnnLIon n In Inngon y oI sonIdo, o
IncIuso n ofrns nccIonos o ncfIfudos IndofornInndns, dndn In
nnIIfud do In fornuIn o or cunIquIor ofro rocodInIonfo do
3.2
Vor IAYT, oI.ciI. g.48 y sus roforoncIns n In oLrn do MA!SHAII MAC
I!HA, Lo AlJeo GloIol.
I!ICHO A IA III!I IXI!ISI VII - ?
su oIoccIon.
3
In roIovnncIn do Ios neJioe os fnn vnsfn quo so
hn IIogndo n sosfonor quo son osfos Ios quo dofornInnn oI con-
IeniJo doI nonsnjo,
4
condIcIonnndo In oInIon LIIcn norcod
nI nonooIIo do In InfornncIon.
5
In Corfo InfornnorIcnnn do orochos Hunnnos osfnLIocIo
Inorfnnfos rIncIIos con roIncIon n Ios nodIos on su OInIon
3.3
Is Inorfnnfo nI rosocfo In IILorfnd do oxrosIon nrfIsfIcn. In CIH
dosfnco quo cunndo so vuInorn osfo rIncIIo no soIo so nfocfn oI onsnnIonfo
y In ncfIvIdnd oIIfIcn do Ios uoLIos; fnnLIon sufro oI dosnrroIIo cuIfurnI, so
rosfrIngo In IILorfnd nrfIsfIcn y oxrosIonos cuIfurnIos fnn Inorfnnfos cono
oI fonfro, Ins roduccIonos IIfornrIns quo nuosfrnn In IdIosIncrncIn do Ios nI-
sos con sus vIrfudos y dofocfos, no oncuonfrnn un nodIo fnvornLIo nrn InLornr
con IILorfnd y nsI rogrosnr. In consurn rovIn n In ronsn, n Ios IILros, n Ins
roduccIonos nrfIsfIcns on gonornI y oI vofo on ocnsIonos n oscrIforos y nrfIsfns
son nnnIfosfncIonos ns roIns do socIodndos fofnIIfnrIns quo doLon sor dos-
forrndns do nuosfro honIsforIo (1nforne onuol 19S2-S3, g. 22). Y on oI 1n-
forne CuIo (1984) In ConIsIon condono unn nconfundn InfoIornncIn on roIn-
cIon n Ins nnnIfosfncIonos nrfIsfIcns quo udIornn onor on cuosfIon, yn son Ins
Londndos doI sIsfonn oIIfIco o Ios ncIorfos doI gruo dIrIgonfo, quo dorIvo on
In dosnnrIcIon do fodo rnsgo do crIfIcn nI goLIorno o nI sIsfonn.
3.4
IAYT, op. ciI., y su roforoncIn n MA!SHAII MC I!HA, 1l neJio ee el neneo-
je.
3.5
Mioni HerolJ t. Tornillo: In ronsn do hoy os on vordnd nuy dIforonfo
do nquoIIn quo oxIsfIo on Ios rInoros nnos do nuosfrn oxIsfoncIn nncIonnI...
Ios orIodIcos so hnn frnnsfornndo on grnndos onrosns y son nhorn nuchos
nonos nrn sorvIr n unn nucho nns grnndo oLIncIon nIfnLofn;..oI rosuIfndo
do osfos grnndos cnnLIos hn sIdo oI coIocnr on ocns nnnos oI odor do Infor-
nnr n In oLIncIon nnorIcnnn y do fornnr In oInIon LIIcn. Muchns do Ins
oInIonos vorfIdns on odIforInIos y cononfnrIos quo so InrInon, rovIonon do
osfns rodos nncIonnIos do InfornncIon y cono rosuIfndo on fonns nncIonnIos y
nundInIos fIondo n hnLor unn honogonoIdnd do osfns oInIonos. Ios nLusos do
osfos roorfnjos nnnIuIndos, so dIco quo son oI rosuIfndo do In grnn ncunuIn-
cIon do odor IrrovIsnLIo do osfos nodornos InorIos do conunIcncIon...oI -
LIIco hn ordIdo In cnncIdnd do confrILuIr do nnnorn sIgnIfIcnfIvn on oI doLn-
fo do Ios dIsfInfos fonns, oI nonooIIo do Ios nodIos do conunIcncIon ornIfo
oco o cnsI nIngn nnIIsIs crIfIco; In soIucIon nrn Ios dIsIdonfos orn nnfos
fonor orIodIcos ndIcIonnIos, oro on In ncfunIIdnd oI Ingroso nI norcndo do
Idons do quo so sIrvo In ronsn os cnsI InosILIo; oI fIn do In IrInorn InnIon-
dn do quo oI LIIco son Infornndo, osf hoy on oIIgro orquo oso norcndo do
Idons os nhorn un nonooIIo confroIndo or Ios duonos doI norcndo. (Mioni
HerolJ PuIlieIing Co., Ditieion of KnigII Aeuepopere 1nc. t. Tornillo, 418
!S. 241:19?4, cIfndo or IAYT, op. ciI., . 184).
I!ICHOS H!MAOS VII - 8
ConsuIfIvn 5/85: o) In oxrosIon y dIfusIon doI onsnnIonfo
son IndIvIsILIos, I) IurnIIdnd do nodIos y rosfrIccIon do no-
nooIIos, c) rIncIIo do no dIscrInInncIon on cunnfo nI nccoso
n Ios nodIos. A snLor:
o) Sun 31. In su dInonsIon IndIvIdunI, In IILorfnd do ox-
rosIon no so ngofn on oI roconocInIonfo foorIco doI dorocho n
hnLInr o oscrILIr, sIno quo conrondo, ndons, InsonrnLIo-
nonfo, oI dorocho n ufIIIznr cunIquIor nodIo nroIndo nrn
dIfundIr oI onsnnIonfo y hncorIo IIognr nI nnyor nnoro do
dosfInnfnrIos. Cunndo In ConvoncIon rocInnn quo In IILorfnd
do onsnnIonfo y oxrosIon conrondo oI dorocho do dIfundIr
InfornncIon o Idons or cunIquIor rocodInIonfo, osf suLrn-
ynndo quo In oxrosIon y In dIfusIon doI onsnnIonfo y In In-
fornncIon son IndIvIsILIos, do nodo quo unn rosfrIccIon do Ins
osILIIIdndos do dIvuIgncIon rorosonfn dIrocfnnonfo, y on In
nIsnn nodIdn, un IInIfo nI dorocho do oxrosnrso IILronon-
fo.
36. ...cono In oxrosIon y In dIfusIon doI onsnnIonfo son
IndIvIsILIos, doLo dosfncnrso quo Ins rosfrIccIonos n Ios nodIos
do dIfusIon Io son fnnLIon n In IILorfnd do oxrosIon.
I) 34. Ior oIIo os IndIsonsnLIo In IurnIIdnd do nodIos, In
rohILIcIon do fodo nonooIIo rosocfo do oIIos, cunIquIorn son
In fornn quo so rofondn ndofnr.
56. In Ios fornInos nnIIos do In ConvoncIon, In IILorfnd do
oxrosIon so uodo vor fnnLIon nfocfndn sIn In InforvoncIon
dIrocfn do In nccIon osfnfnI. TnI suuosfo odrIn IIognr n confI-
gurnrso cunndo or ofocfo do In oxIsfoncIn do nonooIIos u
oIIgooIIos on In roIodnd do Ios nodIos do conunIcncIon, so
osfnLIocon on In rcfIcn nodIos oncnnInndos n InodIr In
conunIcncIon y In cIrcuIncIon do Idons y oInIonos.
c) AsI, sI on rIncIIo In IILorfnd do oxrosIon roquIoro quo
Ios nodIos do conunIncIon socInI osfon vIrfunInonfo nLIorfos
n fodos sIn dIscrInInncIon o, ns oxncfnnonfo, quo no hnyn
IndIvIduos o gruos quo, o priori, osfon oxcIuIdos doI nccoso n
fnIos nodIos, oxIgo IgunInonfo cIorfns condIcIonos con rosoc-
fo n osfos, do nnnorn quo, on In rcfIcn, sonn vordndoros Ins-
I!ICHO A IA III!I IXI!ISI VII - 9
frunonfos do osn IILorfnd y no vohIcuIos nrn rosfrIngIrIn. Son
Ios nodIos do conunIcncIon socInI Ios quo sIrvon nrn nnforIn-
IIznr oI ojorcIcIo do In IILorfnd do oxrosIon, do nodo quo sus
condIcIonos do funcIonnnIonfo doLon ndocunrso n Ios roquorI-
nIonfos do osn IILorfnd.
4. ConIeniJoe
Quo odonos oxrosnr In ConsfIfucIon do 1853 so rofIoro
n Idons, concofo quo on Ios docunonfos InfornncIonnIos so
hIzo oxfonsIvo n InfornncIonos o Idons do fodn IndoIo.
II ncofnnIonfo doI confonIdo osILIo do In oxrosIon n Idons
dIo Iugnr n fros fIos do rosfrIccIonos hIsforIcns: o) In quo ros-
frIngo oI dIscurso n In oxrosIon do Idons oIIfIcns, I) In quo
oxcIuyo oI dIscurso dosrovIsfo do Idons y c) In quo oxcIuyo
dofornInndo fIo do Idons.
II rInor unfo do vIsfn fuo sosfonIdo durnnfo nucho fIon-
o, nI unfo quo IAYT nfIrnn quo oI dorocho do uLIIcnr Ins
Idons or In ronsn sIn consurn rovIn orn In osocIo oIIfIcn
doI dorocho do oxrosIon.
1
Isfo so jusfIfIcn on quo jusfnnonfo
oI dIscurso oIIfIco (junfo con oI roIIgIoso) fuo oLjofo do In rI-
norn rosfrIccIon hIsforIcn on funcIon doI confonIdo. !!Q!IZA,
on su rocInnn doI 1? do nnrzo do 1852, docIn ...In snngro
nrgonfInn, quo or ns do voInfo nnos hn hunodocIdo nuos-
fros cnnos y snIIcndo nuosfros Losquos, so doLo rInoro n In
dosnornIIzncIon nncIdn y fononfndn on eeoe liIeloe infonee
quo IncondInron Ios uoLIos, InsurroccIonnron Ins nnsns, ox-
frnvInron Ins Idons, y oIovnron frIunfnnfos oI IILorfInnjo hnsfn
Ios confInos do In !oLIIcn.
2
In ConIsIon do orochos Hunnnos doI Consojo IcononIco
y SocInI, on su 41
o
orIodo do sosIonos, dosfnco quo oI dorocho
do oxrosIon no uodo sor soInnonfo unn cuosfIon do dorocho
o do oIIfIcn.
4.1
IAYT, oI. ciI. g. 94.
4.2
IAYT, oI. ciI. g. 100.
I!ICHOS H!MAOS VII - 10
II sogundo fIo do rosfrIccIon oncuonfrn oco nn on In nc-
funIIdnd. AsI, In Corfo Suronn ArgonfInn nfIrno quo no fodo
Io quo so dIfundo or In ronsn oscrIfn o so onIfo on rogrnnns
rndInIos o foIovIsIvos o or cunIquIor ofro nodIo gozn doI nn-
nro oforgndo or In rohILIcIon do In consurn rovIn, sIno nquo-
IIo quo or su confonIdo oncundrn on In nocIon do InfornncIon
o dIfusIon do Idons.
3
II fIo do rosfrIccIon quo dosIgnnnos on c) roquIoro un nn-
IIsIs nrfIcuInrIzndo do Ios dIsfInfos nsocfos (oIIfIcn, vIoIon-
cIn, nornIIdnd, sogurIdnd nncIonnI, ofc), quo sor ofocfundo on
oI unfo roInfIvo n IInIfncIonos on funcIon doI confonIdo. II
rIncIIo gonornI fuo osfnLIocIdo or In Corfo Iuroon on oI
cnso Lingene
4
(onfro nIfIIos nnfocodonfos): In IILorfnd do
oxrosIon os nIIcnLIo no soIo n In InfornncIon o n Ins Idons quo
son fnvornLIononfo rocILIdns o consIdorndns cono InofonsIvns
o cono unn cuosfIon IndIforonfo, sIno fnnLIon n nquoIIns quo
connocIonnn o noIosfnn.
CuosfIon Inorfnnfo os In roInfIvn n In terJoJ doI confonI-
do doI nonsnjo. In osfo sonfIdo, so hn nrgunonfndo soLro un
suuosfo dorocho n In vordnd, y nunorosos docunonfos In-
fornncIonnIos rocnIcnn oI conronIso do Ios nodIos con In vor-
4.3
Vofo do Ios ros. CAVAOA MA!TIIZ, MOIII OCOO! y AZA!IO in re
Sertini Je CuIrio (Iolloe, 315:1943, nno 1992, I, 149:245). !nn dIsfIncIon
nrnIoIn n In doscrIfn onfro iJeoe y no iJeoe os In fornuIndn or In Corfo
Suronn orfonnorIcnnn onfro dIscurso y conducfn (epeecI y conJucI): oI
rInoro fIono Inncfo conunIcnfIvo y no uodo sor roguIndo fuorn do oxco-
cIonos osocIfIcns; In sogundn no fIono Inncfo conunIcnfIvo y uodo sor rogu-
Indn on fnnfo no so roduzcn IndoLIdnnonfo oI fIujo do InfornncIonos o Idons.
Con sujoccIon n osfo crIforIo oI TrILunnI convnIIdo oI odor osfndunI do rohI-
LIr oI LnIIo fofnInonfo dosnudo nrn rofogor oI ordon y In nornIIdnd y consI-
doro, on cnnLIo, quo oI ncfo do quonnr Lnndorns os unn conducfn oxrosIvn
quo doLo sor rofogIdn.
4.4
MIIII!, JOATHA y ofros, oI. ciI., g. 1045. In oI nIsno sonfIdo, In
Corfo Suronn orfonnorIcnnn sosfuvo quo Ins IILorfndos gnrnnfIzndns or
In rInorn onnIondn doLon sor ncordndns n Ins Idons quo odInnos: do Io con-
frnrIo, fnrdo o fonrnno, sorn donogndns n Ins Idons quo nnnnos (cIfndo or
IIACHI, I!IQ!I TOMS; O!IICO, HI! VCTO!, 1l DerecIo o lo LiIre 1xpre-
ei6n, IILrorIn IdIforn IInfonso S.!.I., 199?, g. 16).
I!ICHO A IA III!I IXI!ISI VII - 11
dnd.
5
VITTO!IO MAHII!, or ojonIo, dIco quo cunndo un gruo
Io sufIcIonfononfo odoroso Iogrn ongnnnr nI LIIco nodInn-
fo In dIfusIon sIsfonfIcn do nonfIrns, Io quo so vIoIn os rocI-
snnonfo un dorocho hunnno, oI dorocho n In vordnd.
6
SIn
onLnrgo, osfos nsorfos son confrovorfILIos: no sIonro hny vor-
dnd quo vorIfIcnr, y cunndo In hny osfn no os sIonro fcIInon-
fo vorIfIcnLIo.
In su ncocIon nns dIfundIdn, oI fornIno terJoJ dosIgnn
unn roIncIon do corrosondoncIn onfro unn roosIcIon y oI
osfndo do cosns quo oIIn doscrILo.
?
Ios vnIoros Vordnd y InIso-
dnd, onfoncos, son rodIcnLIos rosocfo do hochos o sIfuncIo-
nos con confonIdo fncfunI, y no so nIIcnn n Ins oInIonos o
vnIorncIonos dosrovIsfns do susfrnfo fcfIco: oI cononfnrIo os
sonofIdo n In ruoLn do In oquIdnd, In InnrcInIIdnd, In IonI-
fnd, In jusfIcIn..oro no do In vordnd.
8
Ior ofrn nrfo, surgo In rogunfn: quIon dofornInn Io vor-
dndoro y Io fnIso In ndnIsIon IndIscrInInndn do un dorocho n
In vordnd oLIIgnrIn nI Isfndo n fnLrIcnr y onor osfn n dIsosI-
cIon doI LIIco. Ios onnIIsfns nIognn In oxIsfoncIn do osfo
4.5
Ior ojonIo, !osoIucIonos 59 y 12? do In AsnnLIon OonornI, ConvoncIon
soLro In IILorfnd do InfornncIon (ndofndn on 1948 or In ConIsIon do oro-
chos doI HonLro do In O!; nrf.2); CodIgo do Honor do IorIodIsfns do In O!
(ndnIfIdo or In ConIsIon do In AsnnLIon OonornI on 1952; nrf.2), ocInrncIon
HonIsforIcn soLro IILorfnd do IxrosIon (ChnuIfooc, 1944; nrf.9); CodIgo
do IfIcn doI CIrcuIo do AnfIoquIn do 19?0 (nrf.3), Cnrfn doI IorIodIsfn do Irnn-
cIn do 1965).
4.6
A. IIMI! y ofros, Loe IunJonenIoe Iiloe6ficoe Je loe DerecIoe Huno-
noe, SorLnI/!nosco, 1985, g. 3?.
4.?
O!IIO!!O, !ICA!O A., 1nIroJucci6n ol ConocinienIo CienIifico, I. IudoLn,
nno 199?, g. 88. Connrnr OO!IIIO, AO!ST, TroIoJo Je JerecIo oJninie-
IroIito, f. 1, 5 od., 1998, cn. I.
4.8
IAIIISTI!, IIIII C., Teorio , CueeIionee Je lo LiIerIoJ Je 1nfornoci6n,
ALoIodo-Iorrof, Iuonos AIros, 1959, g. 95. AsInIsno, In ocInrncIon
HonIsforIcn soLro In IILorfnd do IxrosIon (ChnuIfooc, 1994), unfunIIzo
dIvorsns rogIns do crodILIIIdnd, fnIos cono In dIforoncIncIon onfro nonsnjos
orIodIsfIcos y conorcInIos (ronodIos confrn In cnIvIcIo o In InofoncIn), rogIns
quo doLon sor nufoInuosfns, osfnndo oI ronIo o cnsfIgo n cnrgo do In oInIon
LIIcn.
I!ICHOS H!MAOS VII - 12
dorocho, quo nIgunn voz hnLIn sIdo ndnIfIdo.
9
o hny doIIfo
do nofIcIn fnIsn nI doIIfo do oInIon: cunndo so dIsIonfo doI dog-
nn ofIcInI, o do In vordnd ofIcInI. In nofIcIn fnIsn soIo uodo sor
oI Insfrunonfo doI doIIfo, sI os vohIcuIo do cnIunnIn o InjurIn
(nrfs.109 y ss., Cod.IonnI) o do frnudos nI conorcIo y n In In-
dusfrIn (nrf. 300, Inc. 1, Cod. IonnI).
In IILorfnd os nrn fodn nofIcIn, no soIo nrn Ins oxncfns o
InnrcInIos. In InoxncfIfud fIono cnLIdn on oI rocoso do In
InfornncIon cono oI orror on In dInIocfIcn, y son rocIsnnonfo
In dIvorsIdnd y In dInIocfIcn Ios nodIos nrn dIscrInInnr Io vor-
dndoro do Io fnIso, Io quo soIo uodo surgIr doI IILro Inforcnn-
LIo do Idons.
10
Ior IfIno, os rIncIIo ndnIfIdo quo fodn frnnsnIsIon do
nonsnjo do un sujofo n ofro InIIcn nocosnrInnonfo unn vn-
rIncIon doI confonIdo doI nonsnjo. CA!I J!O onsonn quo cndn
nInLrn sIgnIfIcn nIgo IIgornnonfo dIsfInfo nrn cndn orsonn,
or Io quo sIonro hny dIforoncIn do sIgnIfIcndo, quo so Incro-
nonfn cunndo In gonfo dIfIoro on oxorIoncIns socInIos, oIIfI-
cns, roIIgIosns o sIcoIogIcns.
11
4.9
SIIASTI SOII!, DerecIo Penol ArgenIino, II, Iuonos AIros, 1945, V-
306.
4.10
JOH ST!A!T MIII nrgunonfn sI so oLIIgn n cunIquIor oInIon nI sIIon-
cIo, dIchn oInIon odrIn sor, or Io quo snLonos, vordndorn. ognr osfo os
suonor nuosfrn roIn InfnIILIIIdnd. In sogundo Iugnr, nun cunndo In oInIon
sIIoncIndn osfo oquIvocndn, os osILIo y oIIo ocurro n nonudo quo oIIn con-
fongn unn orcIon do vordnd; y dosdo quo In oInIon donInnnfo soLro cunI-
quIor fonn rnrnnonfo o nuncn fIono fodn In rnzon, os soIo n frnvos doI choquo
do oInIonos confrnrIns quo oxIsfo In osILIIIdnd do quo uodn norfnrso oI
rosfo do In vordnd. In oI nIsno sonfIdo, oI Juoz HOIMIS sosfuvo on oI cnso
AIrone t. UniIeJ SIoIee quo oI fIn IfIno dosondo os nojor nIcnnzndo or oI
IILro InforcnnLIo do Idons, quo oI nojor fosf do In vordnd os oI odor quo fIono
oI onsnnIonfo do fornInnr sIondo ncofndo on In conofIcIon doI norcndo, y
quo In vordnd os In soIn Lnso soLro In cunI sus nnhoIos uodon sor consoguIdos
sIn rIosgo (cIfns do IIACHI, I!IQ!I TOMS y O!IICO, HI! VICTO!, on 1l
DerecIo o lo LiIre 1xpreei6n, od. IILrorIn IdIforn IInfonso S.!.I., nno 199?,
gs. 8 y 9). Connrnr OO!IIIO, op. ulI. ciI., loc. ciI.
4.11
J!O, CA!I O., 1l IonIre , eue einIoloe, od. AguIInr, 1969, g. 40.
Connrnr OO!IIIO, op. ulI. ciI., loc. ciI.
I!ICHO A IA III!I IXI!ISI VII - 13
5. LiniIocionee , reeIriccionee
5.1. Ceneuro pretio
In ConvoncIon AnorIcnnn soLro orochos Hunnnos osfn-
LIoco In rohILIcIon do consurn rovIn on fornn ns rocIsn
quo cunIquIor ofro Insfrunonfo InfornncIonnI. In ofocfo, oI
Incfo doIInIfn Ios confornos do In rohILIcIon, on fnnfo fIjn sus
IInIfos Inforno y oxforno. In oI rInor sonfIdo, IncIuyo In ro-
hILIcIon do rosfrIccIon or vIns o nodIos IndIrocfos, quo on
nuosfrn jurIsrudoncIn fuoron nsInIIndos n In consurn; on oI
sogundo, dofornInn oI cnso on quo sI os ndnIsILIo In consurn
rovIn: osocfcuIos LIIcos nrn In rofoccIon nornI do In
InfnncIn y In ndoIosconcIn. Ior ofrn nrfo, oI Incfo IncIuyo In
rohILIcIon do confroIos nrfIcuInros, y osfnLIoco un oIonon-
fo do oquIIILrIo on oI nrfIcuIo sIguIonfo: dorocho do rocfIfIcn-
cIon o rosuosfn.
In In OC 5/85 In Corfo InfornnorIcnnn osfnLIocIo quo In
rohILIcIon do consurn rovIn rIgo IncIuso sI so frnfn do rovo-
nIr un nLuso n In IILorfnd do oxrosIon: on osfn nnforIn fodn
nodIdn rovonfIvn sIgnIfIcn InovIfnLIononfo oI nonoscnLo do
In IILorfnd gnrnnfIzndn or In ConvoncIon (sun. 38). Cohoron-
fononfo, In jurIsrudoncIn nrgonfInn osfnLIocIo quo no corros-
ondo In consurn rovIn nI nn on oI cnso do quo In uLIIcncIon
InIIquo In conIsIon do un doIIfo: soIo os osILIo ncfunr ex poeI
soLro In rosonsnLIIIdnd onorgonfo do In uLIIcncIon (cnso
VerIieIel,, Iolloe: 312:916).
AsInIsno, In CIH sonfo oI rIncIIo do quo nI sIquIorn
durnnfo un osfndo do oxcocIon (n osnr do quo In IILorfnd do
oxrosIon os uno do Ios dorochos susondILIos) uodo oI go-
LIorno consurnr cunIquIor nnnIfosfncIon oIIfIcn, doLIondo con-
surnr soInnonfo nquoIIns oxrosIonos quo fongnn roIncIon con
In nnonnzn concrofn (Inforno AnunI 1982-1983, con roIncIon n
Icnrngun).
I!ICHOS H!MAOS VII - 14
5.2. IeeponeoIiliJoJee ulIerioree
In Ios fornInos doI Incfo, Ins rosonsnLIIIdndos uIforIoros
doLon osfnr oxrosnnonfo fIjndns or Ioy y sor nocosnrIns nrn
nsogurnr: o) oI rosofo do Ios dorochos o In roufncIon do Ios
dons o I) In rofoccIon do In sogurIdnd nncIonnI, oI ordon
LIIco o In snIud o nornI LIIcns.
Ios rIncIIos gonornIos on osfn nnforIn osfn confonIdos
on In OC 5/85, quo rocogo In docfrInn ouroon osfnLIocIdn on
Ios cnsos BorIIolJ, SunJo, Tinee y Lingene.
1
AnIIsIs:
A) !oquIsIfos nrn quo so confIguro In rosonsnLIIIdnd uIfo-
rIor: (fodos oxIgIdos or oI fIo doI 13.2).
1) In oxIsfoncIn do cnusnIos do rosonsnLIIIdnd rovInnon-
fo osfnLIocIdns.
2) In dofInIcIon oxrosn y fnxnfIvn do osfns cnusnIos or In
Ioy.
3) In IogIfInIdnd do Ios fInos orsoguIdos nI osfnLIocorIns.
4) Quo osns cnusnIos do rosonsnLIIIdnd sonn nocosnrIns
nrn nsogurnr Ios noncIonndos fInos.
I) oIInIfncIon do In oxrosIon nocosnrIns nrn nsogurnr:
Cunfro rogIns: In rInorn surgo do Ios sunnrIos 41 y 42 con-
fronfnndo Ins rosfrIccIonos ornIfIdns or oI nrf. 13.2 con Ios
crIforIos do InforrofncIon do Ios nrfs. 29 c y J y 32.2; Ins fros
rosfnnfos surgon doI sunnrIo 46 y son In nIIcncIon do In doc-
frInn ouroon on SunJo, Tinee.
1. fIono quo vIncuInrso con Ins nocosIdndos IogIfInns do Ins
socIodndos o InsfIfucIonos JenocrIicoe.
5.1
In II!!, TeeI O`Brien (US te.O`Brien): unn rogInnonfncIon osfnfnI
osf sufIcIonfononfo jusfIfIcndn sI osf donfro doI odor consfIfucIonnI doI os-
fndo, sI ronuovo un Inforos osfnfnI Inorfnnfo o susfnncInI, sI oI Inforos osfn-
fnI no so roIncIonn con In surosIon do In IILorfnd do oxrosIon, sI In rosfrIccIon
IncIdonfnI on Ins IILorfndos nIogndns do In IrInorn InnIondn no vn ns nII
do Io osoncInI nrn In ronocIon do fnI Inforos.
I!ICHO A IA III!I IXI!ISI VII - 15
2. doLon osfnr orIonfndns n snfIsfncor un inIeree pIlico
inperoIito, no sIondo sufIcIonfo quo sonn fIIos, rnzonnLIos u
oorfunns, or Io quo onfro vnrIns ocIonos doLo oscogorso In
quo rosfrIngn on nonor oscnIn oI dorocho rofogIdo.
3. doLon jusfIfIcnrso sogn oIjeIitoe colecIitoe quo, or su
InorfnncIn, roondoron cInrnnonfo soLro In nocosIdnd so-
cInI doI Iono goco doI dorocho do oxrosIon.
4. doLon sor proporcionoJoe nI Inforos quo In jusfIfIcn, y
njusfnrso osfrochnnonfo nI Iogro do oso IogIfIno oLjofIvo.
In Io quo rosocfn n In liIerIoJ Je opini6n, oI ConIfo do
orochos Hunnnos do In O!, on su CononfnrIo OonornI 10
soLro oI nrf. 19 doI Incfo InfornncIonnI, sosfuvo quo oI dorocho
do oInIon no conoco ni excepci6n ni reeIricci6n (1nforne 19S3,
g. 109), y nIIco osn nornn on cnsos do orsocucIon confrn
dIrIgonfos oIIfIcos y sIndIcnIos (Joono c. MoJogoecor y L6pec
Burgoe c. Uruguo,).
5.3. LiniIocionee en funci6n Jel neJio
Ins nornns hIsforIcns do In ConsfIfucIon do 1853 so rofIo-
ron n In preneo (nrf. 14) y n In inprenIo (nrf. 32). In nnrIcIon
do nuovos nodIos do conunIcncIon Innfoo oI roLIonn do do-
fornInnr sI In rohILIcIon do consurn rovIn orn fnnLIon nII-
cnLIo n oIIos, suscIfndoso InforrofncIonos dIsInIIos. In In-
cororncIon do In consurn rovIn nI Incfo ornIfIo Incorornr
n In fufoIn n Ios nodIos quo no son ronsn, nunquo nnfos doI
nIsno In Corfo yn hnLIn roconocIdo In liIerIoJ Je expreei6n
orIieIico (ColonIree 1gnocio c. 1eIoJo Aocionol). IIA!T CAM-
IOS sosfIono concIuyonfononfo quo oI nrf. 13.2 doI Incfo rohI-
Lo In consurn rovIn nrn In IILorfnd do oxrosIon on sonfIdo
nnIIo y on fodns sus fornns.
2
In oI dorocho judIcInI, In fosIs
nnIIn fuo ndofndn on Ios cnsos Mollo (cIno), 1lnelJjion c.
5.2
IIA!T CAMIOS, OI!M, TroIoJo 1lenenIol Je DerecIo ConeIiIucionol,
od. IdInr, 1986, g. 2?1.
I!ICHOS H!MAOS VII - 16
SofoticI y Sertini Je CuIrio (foIovIsIon), nunquo on In docfrI-
nn rodonInn In fosIs do Ins rosfrIccIonos dIforoncIndns do
ncuordo n Ios dIvorsos nodIos. In Sertini Je CuIrio, oI MInIs-
fro IIVII sosfuvo quo In IILorfnd do oxrosIon so oxfIondo n
nodIos cono oI cIno, In rndIo y In foIovIsIon, quo Ios fufoIn
nnIInnonfo sIn dIsfInguIr onfro Io quo consfIfuyo oInIon,
nnnIfosfncIon osfofIcn, do nrfo o do hunor, uos In IILorfnd do
nnnIfosfncIon doI IndIvIduo no uodo sor onfondIdn cIrcuns-
crIfn soIo n cIorfo nLIfo o fInnIIdnd... orquo onfoncos In
gnrnnfIn quodnrIn on Iofrn nuorfn. In cnnLIo, Ios !IS.
CAVAOA MA!TIIZ, MOIII O`COO! y AZA!IO nfIrnnron quo
Ios nodIos oIocfronIcos goznn do unn rofoccIon ns nfonundn
dndo su Infonsn onofrncIon on oI sono doI hognr, dondo oI
nnnro doI IndIvIduo n goznr do su InfInIdnd dosInzn Ios do-
rochos do quIon nIII so onfronofo y ndons orquo sus frnns-
nIsIonos son nccosILIos n In InfnncIn.
In oI Inno InfornncIonnI, oI ConIfo do orochos Hunnnos
sosfuvo on HerIcIerg c. IinlonJio quo In IILorfnd do oxro-
sIon no IncIuIn un dorocho do nccoso n rogrnnns do foIovI-
sIon, y quo oI nognr nccoso n Ios nodIos oIocfronIcos do conu-
nIcncIon socInI no uodo oquInrnrso n In consurn, cunndo so
frnfn do rofoccIon do In nornIIdnd LIIcn, dndo quo on osos
cnsos no os osILIo ojorcor confroI soLro oI LIIco.. (y) no uo-
don oxcIuIrso ofocfos ornIcIosos soLro Ios nonoros do odnd.
3
In Io quo rosocfn n Ins oxrosIonos or Infornof, In Corfo
Suronn orfonnorIcnnn osfnLIocIo on 199? In InconsfIfucIo-
nnIIdnd do In IeJerol ConnunicoIione Decenc, AcI, concIu-
yondo C,Ierepoce nueI Ie Iree (Ieno eI ol t. Anericon Citil
LiIerIiee Union eI ol).
4
5.3
OOII, AIII, ProIecci6n 1nIernocionol Je loe DerecIoe Hunonoe,
ConIsIon AndInn do JurIsfns, 1988, g. 251. In docfrInn do Ins rosfrIccIonos
dIforoncIndns do ncuordo nI nodIo fuo fnnLIon sosfonIdn or In Corfo orfo-
nnorIcnnn on ICC t. Pocifico IounJoIion, (438 !S ?26 (19?8), on roIncIon n In
rndIo (IIACHI-O!IICO, op. ciI., g. 432).
5.4
Vor T!AVIISO, J!A ATOIO, DerecIoe Hunonoe , JuriepruJencio,
IudoLn, 1998, g.102. AsInIsno, IIACHI-O!IICO, op. ciI., g. 352.
I!ICHO A IA III!I IXI!ISI VII - 1?
IInnInonfo, y on roIncIon n In rosonsnLIIIdnd do Ios nodIos
do ronsn, In jurIsrudoncIn nrgonfInn so rIgo or dos crIforIos
LsIcos, sonfndos on Ios cnsos Vogo y Conpillo,.
In oI rInoro do oIIos In Corfo ncogIo In docfrInn do In ronI
nnIIcIn, sIguIondo Ios nsos do In Corfo orfonnorIcnnn on
Aeu Yorl Tinee t. Sulliton (1964),
5
y nfIrno quo quIonos so
sIonfon nfocfndos or unn InfornncIon fnIsn o Inoxncfn doLo-
rn donosfrnr quo oI nufor do In nofIcIn rocodIo con nnIIcIn,
o fnnLIon cunndo donuosfro Inrudonfo y noforIn dosroo-
cuncIon soLro sI os fnIsn o no. In docfrInn os nIIcnLIo soIo
cunndo so frnfo do figuroe pIlicoe o nnnIfosfncIonos quo vor-
snn soLro funcIonnrIos LIIcos, y no so oxfIondo n Ios suuos-
fos do oxrosIon do Idons, juIcIos do vnIor o nnnIfosfncIonos
InsuscofILIos do vordnd o fnIsodnd. In osfo sonfIdo, In Corfo
Suronn orfonnorIcnnn osfnLIocIo quo ...no oxIsfon Ins fnI-
sns Idons. o oLsfnnfo Io ornIcIosn quo unn oInIon uodo
nrocor, doondonos do In corroccIon no do In concIoncIn do
jurndos y juocos, sIno do In conofoncIn do ofrns Idons (GerIc
t. WelcI, 418 !.S. 323; 19?4).
Y on oI cnso Conpillo, c. Lo Ioc6n, Cr6nico , Diorio Popu-
lor (1986) nuosfrn Corfo oInLoro oI sIguIonfo fosf nrn oxInIr
do rosonsnLIIIdnd n Ios nodIos do ronsn. Is nocosnrIo: 1)
ufIIIzncIon doI nodo ofoncInI do Ios vorLos, o 2) cIfnr In fuonfo
do InfornncIon, o 3) dojnr on rosorvn In IdonfIdnd do Ios InII-
cndos.
6. LiniIocionee en funci6n Jel conIeniJo
6.1. MornIIdnd: Isfns rosfrIccIonos rosonfnn In dIfIcuIfnd
do dofornInnr oI nIcnnco doI concofo nornI LIIcn: no oxIs-
5.5
ocfrInn oInLorndn or In Corfo orfonnorIcnnn nrn oI cnso do IIgurns
LIIcns on Aeu Yorl Tinee t. Sulliton y oxfondIdn Iuogo n Ios cnsos do orso-
nns rIvndns rovosfIdns do Inforos LIIco y nrfIcuInros on Ios cnsos CurIie t.
BuIIe (196?), IoeenIloon t. MeIroneJio (19?1), GerIc t. WelcI (19?4) y
PIiloJelfio Aeuepopere t. Heppe (1986).
I!ICHOS H!MAOS VII - 18
fo unn nufn unIvorsnI nI rosocfo. Cono rInorn nroxInn-
cIon, cnLo ndnIfIr quo so frnfn do unn convoncIon socInI, or-
nonLIo n In nufncIon do Ins fornns do vIdn ncofndns or In
conunIdnd y roInfIvn n condIcIonnnIonfos socIoIogIcos, goo-
grfIcos, ofc.
In oI Inno InfornncIonnI oI ConIfo do orochos Hunnnos
sosfuvo on HerIcIerg c. IinlonJio quo In nornI LIIcn dIfIo-
ro nnIInnonfo. o hny unn nornn conn do nIIcncIon unI-
vorsnI. Ior consIguIonfo, hny quo concodor un cIorfo norgen
Je Jiecreci6n n Ins nuforIdndos nncIonnIos orfInonfos, y docI-
dIo quo In consurn do unos rogrnnns nrn sor frnnsnIfIdos
or foIovIsIon soLro In honosoxunIIdnd no rosuIfn vIoInforIn
doI Incfo InfornncIonnI do orochos CIvIIos y IoIIfIcos. II nIs-
no crIforIo fuo susfonfndo or In Corfo Iuroon on oI Coeo Jel
Pequeo LiIro Iojo poro 1ecoloree (HAYSII), socuosfrndo
or consIdornrso oLscono sogn Ins Ioyos IngIosns.
1
In nuosfro nIs, so rocuordn In consurn do Ins oIIcuIns 1l
Silencio do IOMA! II!OMA (cnso MucureIo , oIroe, 1964), y
UlIino Tongo en Porie do II!A!O II!TOI!CCI (cnso Soccone,
19?5). In oI rInoro do oIIos, In Cnnrn CrInInnI do In CnI-
fnI consIdoro quo, nrn cnIIfIcnr In oLsconIdnd, hny quo coIo-
cnrso on oI Iugnr do nuosfro nodo do sonfIr y osfIIo do vIdn
nrgonfInos, crIforIo quo hIzo oxfonsIvo nI confonIdo no consu-
rnLIo do In oIIcuIn, juzgndo no conronsILIo nrn In gonorn-
IIdnd doI LIIco osocfndor.
2
Ior ofrn nrfo, In roguIncIon do osfo fIo do oxrosIonos ros-
ondo n nrnofros dIsfInfos quo Ios ufIIIzndos nrn ofro fIo
do dIscursos. (IoIIfIcos, roIIgIosos, fIIosofIcos, ofc.) AsI, son ros-
frIngIdns on fnnfo ofecIen n forcoros, nIonfrns quo In roIovnn-
cIn do Ios IfInos consIsfo rocIsnnonfo on ofecIor n forcoros.
In osfo sonfIdo, In docfrInn hn sosfonIdo quo nn nrn Ins
6.1
HITTI!S, J!A CA!IOS, DerecIo 1nIernocionol Je loe DerecIoe Hunonoe,
od. IdInr, 1993, f. I, g. 135.
6.2
IAYT, oI. ciI., g. 368.
I!ICHO A IA III!I IXI!ISI VII - 19
osIcIonos ns foIornnfos, oxIsfon dos cInsos do nonsnjos nn-
nrndos or Ins dIsosIcIonos soLro IILorfnd do oxrosIon: Ios
consIdorndos eerioe y tolioeoe (or oj. Ios nonsnjos oIIfIcos,
roIIgIosos, fIIosofIcos o nrfIsfIcos), quo norocon unn nuy nn-
IIn rofoccIon y quo soIo uodon sor rosfrIngIdos on cIrcuns-
fnncIns oxcocIonnIos, y Ios do nenor tolor quo son nuforIzn-
dos on fnnfo no ofecIen n forcoros.
3
In ConvoncIon AnorIcnnn do orochos Hunnnos osfnLIoco
oI rIncIIo nns IILorfnrIo do In IogIsIncIon unIvorsnI, on fnnfo
Infroduco unn dIsfIncIon no confonIndn on In ConvoncIon
Iuroon nI on oI Incfo InfornncIonnI do orochos CIvIIos y
IoIIfIcos, quo ornIfo do consuno nfonornr In JocIrino Je lo
JiecrecionoliJoJ y oIucIdnr In fornuIn do In ofecIoci6n o Ierce-
roe.
In ofocfo, Ins IInIfncIonos on funcIon do In nornIIdnd son
confonIndns on oI Incfo dosdo oI doLIo unfo do vIsfn do In
ceneuro pretio y Ins reeponeoIiliJoJee ulIerioree, os docIr, nnfos
y dosuos do In uLIIcncIon. osdo oI rInor onfoquo confon-
In In consurn rovIn do osocfcuIos LIIcos con oI oxcIusI-
vo oLjofo do roguInr oI nccoso n oIIos nrn In rofoccIon nornI
do In InfnncIn y In ndoIosconcIn.. (nrf. 13.4); dosdo oI sogundo,
IncIuyo on oI cnno do Ins rosonsnLIIIdndos uIforIoros In ro-
guIncIon or Ioy nrn rofogor In norol puIlico (nrf. 13.2.I).
Anfos do In uLIIcncIon soIo uodo hnLor consurn rovIn nrn
rofoccIon do nonoros, dosuos do oIIn, y con roIncIon n nnyo-
ros do odnd, Ins rosonsnLIIIdndos onorgonfos doLon osfnr fI-
jndns or Ioy con sujoccIon n Ios crIforIos do In OC/5: nxInn
rofoccIon nrn Ios nonoros, nxInn IILorfnd nrn Ios nnyo-
ros.
Ior IfIno, y on oI Inno fIIosofIco, IA!I IOIII! nfIrno quo
os nucho nns convonIonfo quo In nornIIdnd doI osfndo son
confroIndn or Ios cIudndnnos y no n In Invorsn. Io quo quoro-
6.3
IIACHI-O!IICO, op. ciI., g. 369 (cononfnrIo nI cnso Breel,, CSJ, 1-9-
98, J.A. 1989-II-306).
I!ICHOS H!MAOS VII - 20
nos y nocosIfnnos os nornIIznr In oIIfIcn, y no hncor oIIfIcn
con In nornI.
4
6.2. SeguriJoJ nocionol (orI. 13.2 L) CADH)
A nrfIr do 1919, on ocnsIon do Inforrofnr oI sonfIdo do In
Ioy do IsIonnjo do 191?, In Corfo Suronn norfonnorIcnnn
rosoIvIo quo Ios dIconfos no odInn sor rorInIdos n nonos quo
sus oxrosIonos gonornrnn un peligro cloro , ocIuol nrn In
sogurIdnd do In ncIon (ScIencl t. UniIeJ SIoIee; 249 !S 4?;
1919). II Juoz HOIMIS fornuIo In docfrInn on Ios sIguIonfos
fornInos: In ns osfrIcfn rofoccIon do In IILorfnd do oxro-
sIon no rofogorIn n unn orsonn quo grIfnrn fnIsnnonfo fuego
on un fonfro IIono y cnusnndo un nIco... In cuosfIon on cndn
cnso doondo sI Ins nInLrns hnn sIdo ufIIIzndns on fnIos cIr-
cunsfnncIns y son do fnI nnfurnIozn, quo roduzcnn un oIIgro
cInro y ncfunI do fornn do roducIr Ios nnIos susfnncInIos quo
oI Congroso so oncuonfrn nuforIzndo n InodIr.
5
In nIIcncIon do osfn docfrInn, oI nIsno TrILunnI rohILIo
on Aeu Yorl Tinee Co. t. UniIeJ SIoIee (403 !.S.,?13, ?25;
19?1) quo oI goLIorno fodornI dofuvIorn In uLIIcncIon do Ios
Infornos soLro In guorrn do VIofnnn, nornnInonfo conocIdos
cono Ios Popelee Jel PenIgono quo odInn nfocfnr In sogurI-
dnd nIIIfnr do Ios II!! y roIongnr In guorrn on VIofnnn, y
sosfuvo quo In consurn rovIn soIo odrIn sor jusfIfIcndn no-
6.4
IOIII!, IA!I, Lo eocieJoJ oIierIo , eue enenigoe, od. InIdos, Is. As., f.
I, g. 1?5.
6.5
IIACHI-O!IICO, op. ciI., g. ?0. Isfos nuforos sosfIonon quo In docfrInn
fIono orIgon on oI onsnnIonfo do MIII, on fnnfo nfIrnn nn Ins oInIonos
Iordon su InnunIdnd cunndo Ins cIrcunsfnncIns on quo oIIns son oxrosndns
son fnIos quo su oxrosIon consfIfuyo unn InsfIgncIon osIfIvn n nIgn ncfo
IIogIfIno. !nn oInIon do quo Ios conorcInnfos on coronIos nnfnn do hnnLro n
Ios oLros o quo In roIodnd rIvndn os un roLo, no doLorIn sor noIosfndn
cunnfo sInIononfo os ochndn n cIrcuInr n frnvos do In ronsn, oro uodo
IncurrIr jusfnnonfo on unn snncIon ol eer expueeIo orolnenIe onIe uno IurIo
exciIoJo que ee encuenIro reuniJo frenIe o lo coeo Jel conercionIe Je cereolee
(g. 69).
I!ICHO A IA III!I IXI!ISI VII - 21
dInnfo ... In nIogncIon y In ruoLn or nrfo doI goLIorno do
quo In uLIIcncIon hn do cnusnr do un nodo InovIfnLIo, dIrocfo
o InnodInfo oI ncnocInIonfo do un nconfocInIonfo connrnLIo
con onor on oIIgro un frnnsorfo yn on nIfn nnr...
6
CnLo rogunfnrso soLro In nIIcnLIIIdnd do In docfrInn doI
oIIgro cInro y ncfunI on oI orocho ArgonfIno. In osfo sonfI-
do, I!IQ!I IIACHI y HI! O!IICO sosfuvIoron quo oxIsfon
fuorfos nrgunonfos fundndos on Ios nnfocodonfos consfIfu-
cIonnIos y jurIsrudoncInIos nrgonfInos on fnvor do rocofnr
dIchn foorIn on nuosfro dorocho... y uodon fornuInrso Luonns
rnzonos, dosdo oI unfo do vIsfn vnIornfIvo, nrn dofondor In
nIIcncIon do dIchn docfrInn.
?
In oI Cnso VerIiIel,, In Cnnrn IodornI hIzo unn nIIcn-
cIon inpliciIo do In docfrInn nonfndn, on fnnfo, Iuogo do cIfnr
vnrIos fnIIos norfonnorIcnnos quo In osfnLIocon, dIjo: In sInI-
IIfud do Ios foxfos do In onnIondn I on Io quo focn n In IILor-
fnd do ronsn y oI nrf. 32 do In ConsfIfucIon nncIonnI conco-
do n In InforrofncIon quo do In gnrnnfIn ofocfn In Suronn
Corfo do II!!, unn InforrofncIon quo nuosfrn roIn Corfo
hn rosnIfndo on sus dIsfInfos fnIIos soLro oI fonn. o fnI suor-
fo, Ins concIusIonos quo uodnn oxfrnorso do In jurIsrudoncIn
norfonnorIcnnn consfIfuyon crIforIos hornonoufIcos vnIIosos,
cuyn funcIon orIonfndorn no uodo dosochnrso, uosfo quo nrro-
jnn Iuz soLro oI nIcnnco quo doLo ncordnrso n In IILorfnd do
ronsn, ngrognndo quo uodo coIogIrso unn susfnncInI coIn-
cIdoncIn onfro Ios unfos do vIsfn do nnLos frILunnIos.
8
SIn
onLnrgo, oI TrILunnI onIfo consIdornr on fornn expliciIo Ins
cIrcunsfnncIns quo gonornLnn oI oIIgro. In soIIcIfndn quo no-
fIvn oI cnso ILn n sor uLIIcndn on un nononfo do sIfuncIon
oxfronndnnonfo crIfIcn nrn In vIgoncIn do Ins InsfIfucIonos
6.6
Vofo doI Juoz I!IA; vor IISS OWI, op. ciI., g. 150.
6.?
OI. ciI., g. 91.
6.8
MIIII!, OIIII, CAY!SO, op. ciI., g. 949.
I!ICHOS H!MAOS VII - 22
on nuosfro nIs, or Io quo rosuIfnLn dIfIcII cnIcuInr In ofon-
cInIIdnd dnnosn do sus nInLrns.
9
!ofornuInnos In rogunfn: os nocosnrIo on nuosfro nodIo
IIognr hnsfn In cornIsn doI oIIgro InnInonfo
10
In oI Inno InfornncIonnI, In CIH condono In oxIsfoncIn do
Ioyos onnIos on LInnco con fornuIns fnIos cono oIenIen con-
Iro lo Jefeneo nocionol, u oIroe coeoe eenejonIee o In IocucIon,
eIc. (Inforno Diec Aoe..., g. 326), y sosfuvo quo In rohILI-
cIon do In uLIIcncIon do InfornncIonos soLro ncfos confrn ro-
voIucIonnrIos, dosordonos, nfnquos n Ins nuforIdndos, nofInos,
huoIgns, InforrucIon do sorvIcIos LIIcos, fonn do fIorrns,
fIncns y hncIondns, ofc., orn nuy nnIIo o IndocIso... Io quo
uodo dnr orIgon n sorIos nLusos nI odorso Inforrofnr or Ins
nuforIdndos quo cunIquIor crIfIcn nI OoLIorno so oncuonfrn ro-
hILIdn (Inforno Aicoroguo, 1981).
Con rosocfo n In onorgoncIn rovIsfn on In InsfIfucIon doI
Isfndo do SIfIo (nrf. 23 C), oI nIco nofIvo do cuosfIonnnIon-
6.9
MIIII!, OIIII, CAY!SO, op. ciI., nofn 1 doI cuosfIonnrIo, g. 955.
6.10
Inrn rosondor osfn rogunfn os Inforosnnfo connrnr nuosfro confox-
fo con oI quo surgo do Ins osIcIonos nnfngonIcns do Ios juocos on oI cnso Dennie
t. UniIeJ SIoIee (341 !.S.494) on roIncIon n dIrIgonfos doI nrfIdo conunIsfn
norfonnorIcnno (IIACHI-O!IICO, gs. ?3/?6). IrosIdonfo: oI dorrocnnIon-
fo doI OoLIorno or In fuorzn y In vIoIoncIn os, cIorfnnonfo, un Inforos Io sufI-
cIonfononfo susfnncInI cono nrn quo oI OoLIorno IInIfo In IILorfnd do oxro-
sIon. Ior consIguIonfo, sI osfo Inforos uodo sor rofogIdo, oI roLIonn IIfornI
quo so rosonfn os quo so quIoro docIr con oI uso do In frnso oIIgro cInro y
ncfunI...OLvInnonfo, dIchns nInLrns no uodon sIgnIfIcnr quo onIee Je que el
GoIierno pueJo ocIuor, JeIe eeperor IoeIo que el golpe Je eeIoJo eeI o punIo
Je eer ejecuIoJo, loe plonee Io,on eiJo fornuloJoe , que ee eepere lo eeol.
Juoz O!OIAS on dIsIdoncIn: Cono os osILIo nfIrnnr quo oxIsfn un oIIgro
cInro y ncfunI do quo osfn dofonsn (do In IdooIogIn conunIsfn or nrfo do Ios
ncusndos) vnyn n fonor oxIfo. In Ios II!!, Ios conunIsfns son nIsornLIos
norcndoros do Idons rochnzndns, sus norcndorIns ornnnocon InvondIdns. II
hocho do quo sus Idons sonn nLorrocILIos no Ins convIorfo on odorosns. AsI, sI
honos do rocodor con Lnso nI conocinienIo noIorio, no os InosILIo nfIrnnr
quo Ios conunIsfns son fnn odorosos on osfo nIs, o quo osfn fnn osfrnfogIcn-
nonfo coIocndos, quo doLon sor rorInIdos on rnzon do su dIscurso.... 1n relo-
ci6n o nueeIro neJio, , con el criIerio Jel conocinienIo noIorio, con cul Je
loe Joe poeicionee ee iJenIifico el eeIuJionIe lecIor:.
I!ICHO A IA III!I IXI!ISI VII - 23
fos n frnvos do vofos dIsIdonfos hn sIdo oI roInfIvo nI so-
cuosfro do uLIIcncIonos y cInusurn dofInIfIvn do Inronfns,
convnIIdndos or In Corfo Suronn ArgonfInn on oocns ro-
forIfns.
11
In CIH osfnLIocIo quo oI osfndo do onorgoncIn soIo
nuforIzn In consurn do oxrosIonos quo fongnn roIncIon con In
nnonnzn concrofn (Inforno AnunI 1982-1983). Y on oI frnLnjo
fIfuIndo Diec Aoe... nfIrno quo Yn son or Ins fncuIfndos quo
concodon osos osfndos do onorgoncIn, or In IogIsIncIon do ox-
cocIon quo hn sIdo ronuIgndn on nIIcncIon do oIIn, o or Ios
rocodonfos crondos or nLusIvns conducfns nnforIoros do Ios
goLornnnfos quo nrLIfrnrInnonfo hnynn cInusurndo dIvorsos
nodIos do conunIcncIon socInI o oncnrcoIndo orIodIsfns, Io cIor-
fo os quo rcfIcnnonfo fodos Ios nIsos on quo rIgon osfos
osfndos do onorgoncIn, Ios nodIos do dIfusIon doI onsnnIon-
fo nIIcnn unn nufoconsurn or fonor n sor snncIonndos, o Ios
orIodIsfns n sor dofonIdos (ng. 326).
6.3. Violencio, Jiecureo Jel oJio
In ConvoncIon AnorIcnnn rohILo on su nrf. 13.5 fodn ro-
ngnndn on fnvor do In guorrn y fodn noIogIn doI odIo nncIo-
6.11
Cnsos BerIoIIo (Iolloe, 160:104),Voc PeronieIo, Dioro Lo Horo (Iolloe,
236:41), AorIe (Iolloe, 244.9), y AgoeIi (Iolloe, 248:529). In Corfo docIdo quo
oI osfndo do sIfIo susondo fodns Ins gnrnnfIns consfIfucIonnIos y quo In nodI-
dn do corrnr Inronfns no Inorfn unn Ionn. Tnnoco uodo cuosfIonnrso In
IogIfInIdnd doI socuosfro do In uLIIcncIon. In oI cnso Acul , Blonco sosfuvo
quo In rohILIcIon doI rosIdonfo do nIIcnr onns so onfIondo roforIdn nI ro-
suIfndo do ofocfos jurIdIcos ornnnonfos, or Io quo In cInusurn sorIn unn no-
dIdn frnnsIforIn, quo dovIono InconsfIfucIonnI sI suLsIsfo Iuogo do cosnr Ios
ofocfos do In Ioy quo docInrn oI osfndo do sIfIo.
In oI cnso Souce Alnogro, IoJolfo (Iolloe, 252:246), In Corfo convnIIdo In
cInusurn doI orIodIco Aueto Poie con dIsIdoncIn do IOIII IOOOI!O, quIon sos-
fuvo quo os ovIdonfo quo sI oI rosIdonfo no uodo nIIcnr onns nodInnfo un
rocoso on quo Ins nrfos goznn do fodns Ins gnrnnfIns, nonos uodo hncorIo
sIn osns fornnIIdndos.
In Ios cnsos Prinero Plono y Ojo (Iolloe, 2?6:80), so convnIIdo oI socuosfro,
cInusurn y rohILIcIon do In rovIsfn y cunIquIor uLIIcncIon susfIfufIvn, con
dIsIdoncIn do !ISOIA, quo consIdoro quo so frnfo do un cnsfIgo sIn Ioy y sIn
rocoso, con IosIon do Ios dorochos do dofonsn, roIodnd, frnLnjnr y ojorcor
IndusfrIn IIcIfn.
I!ICHOS H!MAOS VII - 24
nnI, rncInI o roIIgIoso quo consfIfuynn IncIfncIonos nI uso do In
vIoIoncIn o cunIquIor ofrn nccIon IIognI sInIInr confrn cunIquIor
orsonn o gruo do orsonns, or nIngn nofIvo, IncIuso Ios do
rnzn, coIor, roIIgIon, IdIonn u orIgon nncIonnI.
II crIforIo quo surgo do osfn nornn noroco sor confronfndo
con In docfrInn nnnIIzndn on oI unfo nnforIor, on In frndIcIon
doI dorocho judIcInI norfonnorIcnno quo rofogo oI dIscurso
quo oxnIfn In Irn, InvIfn n oIonr, rovocn unn sIfuncIon do
InquIofud o cron dosordon (Terniniello t. CIicogo), o In ro-
dIcn do dIrIgonfos doI Iu IIux IInn (BronJenIurg t. OIio;
395 !S 444 ,1969), o sosfIono In InvnIIdoz do unn nodIdn cnu-
foInr dosfInndn n InodIr unn nnnIfosfncIon nnzI on un uo-
LIo judIo (Villoge of Slolie t. AoIionol SociolieI PorI, of
Anerico), orquo In InouInrIdnd do Ins Idons o su cnrncfor
orfurLndor, rougnnnfo y nn su Inncfo nInrnnnfo no son
sufIcIonfos nrn nuforIznr In rohILIcIon.
12
InfIondo quo oI nrf. 13.5 rochnzn oxIIcIfnnonfo fodn Infor-
rofncIon quo ornIfn nIIcnr In docfrInn doI oIIgro cInro y
ncfunI nI cnno or oIIn roguIndo. In ofocfo, In nornn rohILo
oI dIscurso quo IncIfn n In vIoIoncIn o cuolquier oIro occi6n
ilegol einilor: sI consIdornnos osfn fornuIn cono conronsI-
vn do nccIonos do nonor ofocfo dnnoso quo oI uso do In fuorzn
(no uodo concoLIrso ofrn cosn) fononos quo no os nocosnrIo
IIognr hnsfn oI oxfrono doI oIIgro InnInonfo or nIIcncIon
doI crIforIo noiorue eI ninorue, Lnsfnndo In confIgurncIon
do osns cnusnIos do nonor ofocfo dnnoso.
Ior Io dons, In Ioy AnfIdIscrInInnforIn 23.592 osfnLIoco
quo Sorn rorInIdos con rIsIon do un nos n fros nnos Ios
quo nrfIcInron on unn orgnnIzncIon o ronIIznron rongnn-
dn Lnsndos on Idons o foorIns do suorIorIdnd do unn rnzn o do
un gruo do orsonns do dofornInndn roIIgIon, orIgon ofnIco o
coIor, quo fongnn or oLjofo In jusfIfIcncIon o ronocIon do In
dIscrInInncIon rncInI o roIIgIosn on cunIquIor fornn.
6.12
Vor IIACHI-O!IICO, op. ciI., g. 80.
I!ICHO A IA III!I IXI!ISI VII - 25
6.4. Diecureo poliIico, juicioe criIicoe , Je tolor
In Corfo Iuroon do orochos Hunnnos osfnLIocIo on oI
cnso Lingene In rofoccIon do Ios juIcIos do vnIor, InsuscofILIos
do vordnd o fnIsodnd. AI rosocfo, y Iuogo do dIsfInguIr onfro
InfornncIonos y oInIonos, dosfnco In InorfnncIn do osfns I-
fInns, sonnInndo quo In IILorfnd do ronsn os uno do Ios nojo-
ros nodIos nrn doscuLrIr y fornnr su oInIon (In doI LIIco)
ncorcn do Ins Idons y ncfIfudos do Ios IIdoros oIIfIcos.
13
In
roIncIon n In crIfIcn n funcIonnrIos LIIcos, sonnIo quo Ios
IInIfos do In crIfIcn ornIfIdn son ns nnIIos on roIncIon n
un oIIfIco consIdorndo cono fnI quo cunndo so frnfn do un
noro nrfIcuInr: oI rInoro, n dIforoncIn doI sogundo, so oxo-
no, InovIfnLIo y doIILorndnnonfo, n unn fIscnIIzncIon nfonfn do
sus ncfos y gosfos, fnnfo or Ios orIodIsfns cono or In nuIfI-
fud do cIudndnnos, y or oIIo fIono quo nosfrnrso ns foIornn-
fo.
14
In oI nIsno sonfIdo, In Corfo Suronn ArgonfInn osfnLIo-
cIo on oI cnso Tinnernon (Iolloe, 269:200) quo nIngn fun-
cIonnrIo, nI sIquIorn Ios juocos, goznn doI rIvIIogIo do osfnr
oxonfos do In crIfIcn.
15
Ior su nrfo, In CIH sosfuvo quo In nIgunos cnsos, oI
nnnfonInIonfo do Ios rogInonos do oxcocIon so hn roIongn-
6.13
MIIII!, OIIII, CAY!SO, op.ciI., g. 1045.
6.14
IIACHI-O!IICO, op. ciI., g. 246. In In frndIcIon nngIosnjonn, hIsforIcn-
nonfo so consIdornLn quo cunnfo nnyor orn In vordnd fnnfo nnyor orn In
dIfnnncIon, orquo In crIfIcn odIn IIovnr ns doscrodIfo nI goLIorno. Is In
jurIsrudoncIn IngIosn on oI cnso do liIellie fonoeie, IILoIo oscrIfo on vorso or
oI cunI so ngrnvInLn nI ArzoLIso do CnnforLury. SI oI cnso orn oxorLIfnnfo, In
onn orn In ordIdn do Ins orojns. Isfn docfrInn fuo cnnLIndn on II!! on oI
cnso Zenger, orIodIsfn dofonIdo or sus cIdns crIfIcns nI goLIorno, quo confI-
nuo oscrILIondo nn on rIsIon. II nLogndo HAMIITO nnronfo vor In cnusn
dosdo oI Indo do In nrfo ncusndorn, y oLfuvo In nLsoIucIon do JOH IITI! ZIOI!.
Ms fnrdo In vordnd so convIrfIo on unn dofonsn nLsoIufn confrn oI cnrgo do
dIfnnncIon.
6.15
IIACHI-O!IICO, op.ciI., g. 2?3.
I!ICHOS H!MAOS VII - 26
do or nucho ns fIono doI nocosnrIo nrn gnrnnfIznr ndo-
cundnnonfo In sogurIdnd doI Isfndo o hn IIogndo n nIcnnznr
Ios cnrncforos roIos do unn ronI orsocusIon or nofIvos Idoo-
IogIcos. In Ios hochos, so hnn snncIonndo nornns quo Inor-
fnn In croncIon do vordndoros JeliIoe Je opini6n, osfo os, do
doIIfos quo so confIgurnn or In IdooIogIn quo susfonfo oI IndI-
vIduo, sIn nocosIdnd do quo osfn so rovoIo on ncfos nnforInIos
dnnosos. II noro hocho do susfonfnr y dIfundIr unn dofornI-
nndn docfrInn oIIfIco-fIIosofIcn hn sIdo orIgIdo on fIgurn
doIIcfuosn. In IncrInInncIon nIcnnzn n fodn oxrosIon doI on-
snnIonfo oIIfIco, socIoIogIco, ocononIco, hIsforIco o fIIosofIco
dorIvndo do Ins onsonnnzns do CA!IOS MA!X y do sus oIgonos.
CunIosquIorn quo sonn Ins consocuoncIns n quo uodn IIovnr In
nccIon Lnsndn on dofornInndn IdooIogIn, on fodo cnso, y cunI-
quIorn son oI juIcIo do vnIor quo oso nodo do onsnr norozcn,
Io cIorfo os quo loe iJeologioe no pueJen eer elininoJoe cono
ee elinino uno enferneJoJ epiJenico o un grote ticio eociol,
ei ee que Ion Je euIeieIir loe principioe Ieicoe Jel reginen
JenocrIico-repreeenIoIito Je goIierno... o os ndnIsILIo quo,
or oI soIo hocho do susfonfnr y dIfundIr unn cIorfn IdooIogIn,
un honLro so frnnsforno on unn osocIo do InfocnLIo, n quIon
so consIdorn IogIfIno rIvnr do osILIIIdndos do frnLnjo, cor-
fnrIo In IILro oxrosIon do sus onsnnIonfos y nun nnndnrIo n
In cnrcoI.
16
6.16
O OIII, op.ciI., g. 248.
Captulo VIII
0ERE0lD$ $D0l/LE$, E0DhDVl0D$ Y 0uLTuR/LE$
I. ACCESO Y PROTECCIN DE LOS DERECHOS SOCIALES
1. Lo eoluJ JenIro Je loe JerecIoe eociolee
II nIcnnco roInfIvnnonfo nnIIo quo honos dndo on Ios cnIfuIos
rocodonfos nI dorocho n In snIud no doLo IIovnr n unn InforrofncIon
oquIvocndnnonfo Infn do In osILIo fufoIn jurIdIcn doI rosfo do Ios
IInnndos dorochos socInIos. In orfononcIn fonfIcn do In snIud n
osfo gonoro doI Iongunjo ordInnrIo, no nuforIzn n hncor un fnIso
sIIogIsno quo IIovo nI gonoro Io quo nquI soIo os roIo do In osocIo.
2. 1l enfoque cleico.
1
Triple encuoJre poeiIle
Ios dorochos IInnndos socInIos, y doI nIsno nodo Ios cuIfurnIos:
1) Iuodon osfnr InfroducIdos on oI ordon jurIdIco cono dorochos
suLjofIvos do Ios IndIvIduos, oxIgILIos dosdo In nIsnn snncIon do In
ConvoncIon
2
o do In ConsfIfucIon y sIn nornn nIgunn do rnngo
InforIor quo Ios rogInnonfo,
3
2.1
In osfo unfo nos IInIfnnos n roofIr Io yn dIcho on nuosfro TroIoJo Je
DerecIo AJninieIroIito, fono 1, Iuonos AIros, 1998 y nnforIoros odIcIonos,
cnIfuIo III, nnoro 19, y on In Teorio Generol Je DerecIo AJninieIroIito,
InsfIfufo do IsfudIos do AdnInIsfrncIon IocnI, MndrId, 1984, s. 64 y ss
2.2
A In cunI nuosfro nIs so sonofIo or Ioy do In ncIon, ncofnndo
IgunInonfo In sunIsIon nI frILunnI surnnncIonnI crondo nrn su confrnIor
jurIsdIccIonnI.
2.3
Ior ojonIo, oI dorocho do huoIgn, do ngronIncIon, ofc.
I!ICHOS H!MAOS VIII - 2
2) uodon onconfrnrso on In sIfuncIon conIojn quo honos
oxIIcndo nrn In snIud y oI nodIo nnLIonfo o, or fIn, y os osfo Io
ns conn,
3) uodon on cnnLIo osfnr osfrucfurndos cono dorochos rogrn-
nfIcos, quo cnrocon do ofocfIvIdnd ronI nIonfrns oI Isfndo no
InsfIfuyn Ios Insfrunonfos IognIos y ndnInIsfrnfIvos conIonon-
fnrIos nocosnrIos nrn InfogrnrIos on su funcIonnnIonfo ronI.
Io IfIno sucodo n vocos cunndo so frnfn do sorvIcIos o rosfn-
cIonos concrofns n Ios IndIvIduos, y In fornuIncIon nornnfIvn os do
fnI nnnorn gonornI o InrocIsn quo rosuIfn InosILIo n Ios juocos
dnrIo oornfIvIdnd or nIIcncIon dIrocfn do In ConsfIfucIon o In
ConvoncIon.
4
Isfo os Io quo nsn frndIcIonnInonfo con In nnyor
nrfo do Ins dIsosIcIonos consfIfucIonnIos quo confIonon dorochos
socInIos, Ins cunIos son do nnfnno Inforrofndns on oI sonfIdo quo
Ios foxfos quo Ios onuncInn osfn nonos dIrIgIdos n condonsnr on
unn fornuIn soIonno Ins ronIIdndos doI dorocho osIfIvo, quo n
frnznr nrn oI fufuro un rogrnnn nI IogIsIndor.
5
In fnI sonfIdo,
honos sonnIndo nuosfrn dudn rosocfo n In suuosfn nocosIdnd do
nodIfIcnr In ConsfIfucIon nrn IncorornrIos, yn quo oIIos uodon
sor InfroducIdos dIrocfnnonfo or In IogIsIncIon sIn nocosIdnd do
unn rofornn consfIfucIonnI rovIn y, n In Invorsn, sIn osn IogIsIn-
cIon y osn InsfrunonfncIon rcfIcn rovIn, no oxIsfIrn on In
ronIIdnd, n osnr quo In ConsfIfucIon o In ConvoncIon
6
Ios IncIuyn
cono nornns rogrnnfIcns.
?
A Io oxuosfo cnLo ngrognr quo unn foorIcn nuIfIIIcncIon
concofunI y vorLnI do dorochos hunnnos do fIo socInI, rosonfn
oI rIosgo do dIIuIr y osfunnr oI concofo tigenIe do dorochos doI
2.4
SorvIcIos do sogurIdnd o rovIsIon socInI, snIud, oducncIon, vIvIondn,
cuIfurn, ofc.
2.5
I!!IA!, OIO!OIS, Lee liIerIee puIliquee, InrIs, 1961, . 312; IIISI, HAS,
Generol TIeor, of Lou onJ SIoIe, CnnLrIdgo, s. 261 n 262.
2.6
Cnso fIIco, Ios dorochos ocononIcos, socInIos y cuIfurnIos rovIsfos on
su nrfIcuIo 26.
2.?
Inrn nnyoros dosnrroIIos soLro oI unfo, vor cn. III, . 19, doI fono I do
nuosfro TroIoJo, , In Teorio Generol, op loc. ciI.
I!ICHOS SOCIAIIS, ICOMICOS Y C!IT!!AIIS VIII - 3
honLro y roducIr su vnIor:
8
no so uodo cnIIfIcnr do dorochos n
fodos Ios dosoos y fodns Ins nsIrncIonos, orquo con oIIo so ono oI
nconfo on Io nLsfrncfo o IrronIIznLIo, y so doscuIdn In IndIsonsnLIo
concrocIon nnforInI sIn In cunI fodo oI dIscurso Iordo sonfIdo y
vnIor jurIdIco.
9
o gnnnnos nndn con un gonornIIzndo roconocInIonfo vorLnI
nconnnndo do nrojo dosconocInIonfo onIrIco.
10
Ior oIIo, sI do
vordnd quoronos quo Ios dorochos hunnnos do fIo socInI no sonn
frnfndos cono norns nsIrncIonos sIno cono nsunfos do IogIfInn
ufIIIzncIon or nrfo do jurIsfns y nLogndos,
11
os InroscIndILIo
quo nos nfongnnos n Ins rogIns do InforrofncIon jurIdIcn.
3. Loe JerecIoe eociolee en epoco Je crieie
In fodo cnso, fuorzn os ndvorfIr quo Io nfInonfo n In consngrncIon
y dosnrroIIo o InsfrunonfncIon do Ios dorochos socInIos
1
hn fonIdo
su nnyor ofoncInIIdnd on oocns on quo so concoLIn nI Isfndo con
rogrosIvns osILIIIdndos nnforInIos do ncfunr cono ngonfo do
dosnrroIIo y do cnnLIo,
2
con Insfrunonfos fnIos cono In InnIfIcn-
cIon y un dInnIco socfor LIIco do In ocononIn nI sorvIcIo doI
cnnLIo socInI.
3
2.8
!IVI!O, JIA, Lee liIerIee puIliquee, f. 1, Lee JroiIe Je l`Ionne, I.!.I.,
InrIs, 1981, s. 132 y 133.
2.9
!IVI!O, op. ciI., p. 134.
2.10
!IVI!O, op. ciI., . 1:29.
2.11
I!AI C. IWMA, on IA!II VASAI, odIfor, Loe Jineneionee inIernocionolee
Je loe JerecIoe Iunonoe, voI. I, !ISCO, InrcoIonn, 1984, . 243
3.1
IogIsIncIon rofocforn doI frnLnjndor, In nujor, oI nIno; ronocIon do In
cuIfurn y In oducncIon; rofoccIon ncfIvn do Ins cInsos nonos fnvorocIdns do In
socIodnd; soguro do dosonIoo; soguro do snIud; sIsfonns do sogurIdnd socInI,
ofc.
3.2
uosfro IILro Plonificoci6n, porIicipoci6n , liIerIoJ en le proceeo Je
conIio, MoxIco y Iuonos AIros, 19?3; unn sIguIonfo odIcIon nnrocIo Lnjo oI
fIfuIo 1nIroJucci6n ol JerecIo Je lo plonificoci6n, IdIforInI JurIdIcn Vonozo-
Innn, Cnrncns, 1982.
3.3
uosfros IILros 1npreeoe Jel 1eIoJo, Id. MncchI, Iuonos AIros. 1966,
, DerecIo oJninieIroIito Je lo econonio, Id. MncchI, Iuonos AIros, 1966.
I!ICHOS H!MAOS VIII - 4
In crIsIs nundInI do Ios nnos ochonfn, on cnnLIo, ono un frono
InoscnnLIo n uIforIoros crocInIonfos cunnfIfnfIvos do Ios dorochos
socInIos rosfncIonnIos, on cunnfo ovonfunIos nnyoros sorvIcIos doI
Isfndo n Ios IndIvIduos nonos fnvorocIdos do In socIodnd, sIgnIfIcnn
crocIonfos orogncIonos quo nquoI no osf on condIcIonos nnforInIos
do ronIIznr.
4
Yn nI sIquIorn so hnLIn hoy on dIn do nIsos on
dosnrroIIo: In nuovn frnso oIognnfo os nIsos nonos dosnrroIIndos
(ICS).
In In ncfunIIdnd II Isfndo fIono quo ndnInIsfrnr In oscnsoz
nrn nfondor Ins donnndns socInIos frndIcIonnIos; In dInIocfIcn
onfro donnndns socInIos y gnsfos LIIcos, so hn rosuoIfo n fnvor do
osfos IfInos. An nnnfonIondo In Idon doI Isfndo Lonofncfor hoy
on dIn os yn cInro quo oI no osf IogIfInndo... nrn ncfunr
dofIcIonfononfo, con dorrocho do nodIos, con rosuIfndos nrcos o
con ovIdonfo dosroorcIon onfro rocursos y Iogros.
5
So fonn concIoncIn, on sunn, quo In roIncIon onfro oI cosfo do
Ins orgnnIzncIonos y Ios rosuIfndos oLfonIdos no gunrdn roor-
cIon; II Isfndo hn do nunonfnr su efecIitiJoJ eociol, sus
ncfuncIonos hnn do sor roducfIvns on fornInos socInIos.
6
Quo hncor on nnforIn do dorochos socInIos on fnIos cIrcuns-
fnncIns hIsforIcns
4. Solir Je lo encrucijoJo
Ios nIsos ns dosnrroIIndos nrocon nrosfnrso n snIIr do In
oncrucIjndn rocurnndo roducIr oI nnrnfo doI Isfndo y rncIonnII-
znr on Io osILIo sus sorvIcIos socInIos, cronndo o nnIInndo nI
3.4
Inoznnos n Innfonr osfo cnnLIo on Teorio Generol Jel DerecIo
AJninieIroIito, op. ciI., . ?9.
3.5
oI DocunenIo Guio oInLorndo on 1983 or oI Oruo do InIcInfIvn,
fornndo or un conjunfo InfordIscIIInnrIo do oxorfos ILoronnorIcnnos, quo
honos Infogrndo, nrn oI IILro doI IAI Congreeo 1Ieroonericono eoIre
eocieJoJ, Jenocrocio , oJninieIroci6n, AIcnI do Honnros-MndrId, 1985, . 29.
3.6
ArfIcuIo cIfndo, . 30.
I!ICHOS SOCIAIIS, ICOMICOS Y C!IT!!AIIS VIII - 5
roIo fIono Ios nocnnIsnos do nrfIcIncIon o InfogrncIon socInI
quo forfnIocon Ios dorochos socInIos.
1
In osfo snLor ndnInIsfrnr In oscnsoz hny quo forfnIocor uos
nquoIIos nocnnIsnos doI dosnrroIIo y cnnLIo socInI quo no gonornn
nuovos gnsfos quo oI Isfndo yn no uodo oxnndIr. Iuodo nIII
IncIuIrso loIo eeneu oI nunonfo do Ins fornns do nrfIcIncIon
cIudndnnn,
2
In fufoIn do In snIud y oI nodIo nnLIonfo confrn Ins
IosIonos nrLIfrnrIns, In suorncIon do In dIscrInInncIon,
3
oI odIo y
In orsocucIon,
4
In fufoIn do In dIgnIdnd
5
y rIvncIdnd
6
do In orsonn
hunnnn, oI rosofo n Ins frndIcIonos y cosfunLros,
?
ofc.
Trfoso o no do dorochos socInIos on unn osfIuIncIon frndIcIonnI,
son cunnfo nonos nsocfos socInIos no dosrocInLIos do Ios dorochos
hunnnos o IndIvIdunIos, fodnvIn suscofILIos do nnyor dosnrroIIo
y quo uodon y doLon oncundrnrso yn onfro Ios do rInorn
gonorncIon, quIfndoIos do In ns ufoIcn forcorn gonorncIon.
8
4.1
In vIncuIncIon do nnLos fonns no os nuovn: MIIII!, S. M y !II, MA!T,
PorIicipoIion, PoterI, onJ AJninieIroIion, uLIIcndo on IuLIIc AdnInIsfrnfIon
!ovIov, WnshIngfon, onoro-foLroro do 1969, . 15; SIMISO, OIO!OI I., IfhnIc
grous, socInI noLIIIfy, nnd ovor In InfIn AnorIcn, on oI IILro Sociol
SIrucIure, SIroIificoIion onJ MoIiliI,, OIA, WnshIngfon, 196?.
4.2
uosfros frnLnjos PorIicipoIion in LoIin Anerico, uovn York, 1982,
ProIlenoe Jel conIrol Je lo oJninieIroci6n pIlico en Anerico LoIino,
MndrId, CIvIfns, 1981, Plonificoci6n, porIicipoci6n , liIerIoJ en el proceeo Je
conIio, op. ciI.; Viejoe , nuetoe iJeoe eoIre porIicipoci6n en Anerico LoIino,
!ovIsfn InfornncIonnI do CIoncIns AdnInIsfrnfIvns, IrusoIns, 1981, voI.
XIVII-1981, n 2, s. 1261-32; !ovIsfn do IroIfo ILIIco, nno XIV, n 5?/58,
Snn InLIo, 1981, s. 29 n 38.
4.3
ArfIcuIo 1 IncIso 1 do In ConvoncIon y ofrns nornns nncIonnIos y
surnnncIonnIos.
4.4
ArfIcuIo 13, IncIso 5 do In ConvoncIon.
4.5
ArfIcuIo 11, IncIso 1 in fine.
4.6
ArfIcuIo 11, IncIso 2.
4.?
Surgo doI nrf. 12 (consorvnr, rofosnr y dIvuIgnr su roIIgIon y sus
crooncIns), 8 Inc. 2 n. o (sor nsIsfIdo or frnducfor o Inforrofo, or Io fnnfo
usnr su roIo IdIonn), 20 (nnnfonor In nncIonnIIdnd), 22 IncIsos 6 n 8 (
fufoIn doI oxfrnnjoro on sus condIcIonos do fnI, y rIncIIo consIguIonfo do
foIornncIn y IurnIIsno); n conIrorio eeneu, surgo fnnLIon do In rohILIcIon do
fodn fornn do nonoscnLo ofnIco o rncInI quo surgo doI nrf. 1.
4.8
Inrn In gonosIs do osfn fornInoIogIn vor O!OS ISIIIII, HICTO!, 1eIuJioe
eoIre DerecIoe Hunonoe, IdIforInI JurIdIcn VonozoInnn, Cnrncns, 1985, s. 10
y 22.
I!ICHOS H!MAOS VIII - 6
In nuosfros nIsos fodnvIn hny ronuoncIn n Luscnr y ndofnr Ins
nuovns soIucIonos osILIos, cono so ndvIorfo on oI gonornIIzndo
rochnzo on AnorIcn InfInn n ndofnr InsfIfucIonos cono oI dofonsor
doI uoLIo u onLudsnnn,
9
nocnnIsnos sonIdIrocfos do nrfIcIn-
cIon cIudndnnn, IncororncIon do Ios ndnInIsfrndos y usunrIos n Ios
orgnnos dIrocfIvos do Ins ndnInIsfrncIonos LIIcns,
10
o n osonor
In croncIon do dIchos nocnnIsnos do rogroso socInI nrn Iuogo do
unn InnocosnrIn rofornn consfIfucIonnI, rofondIondo quo osfo os
un roroquIsIfo do nquoIIo, o sugIrIondo nI nonos In convonIoncIn
do rofornnr prinero In ConsfIfucIon.
!nn cnrncforIsfIcn do In socIodnd frndIcIonnI os su rosIsfoncIn nI
cnnLIo: unn fornn os osonorIo nrn dosuos quo so nIcnnco fnI
o cunI condIcIon do dIfIcII cunIInIonfo. Iroondor n In rofornn do
In ConsfIfucIon nrn InfroducIr recien enIoncee In nnIIncIon do Ios
dorochos quo osfnnos noncIonnndo, os unn fornn ofocfIvn do
rosIsfIr nI cnnLIo.
osdo Iuogo, sI ofocfIvnnonfo so rofornnrn In ConsfIfucIon no
osfnrIn dons InfroducIrIo nIgunns rovIsIonos oxrosns soLro oI
nodIo nnLIonfo,
11
In fufoIn doI Inforos dIfuso,
12
oI dofonsor doI
uoLIo,
13
In nocosnrIn y oornfIvn nrfIcIncIon cIudndnnn, Ins
4.9
Honos nnnIIzndo oI cnso nrgonfIno on An OnIuJenon for ArgenIino.
Yee, IuI..., InfornnfIonnI !ovIov of AdnInIsfrnfIvo ScIoncos, voI. I-1984, n
3, IrusoIns, 1984, s. 230 y ss., frnducIdo nI orfuguos on In !ovIsfn do IroIfo
ILIIco, n ?5, Snn InLIo, 1985, s. ?6 n 81. Ios quo oncnLoznn In rosIsfoncIn
yn hnn Invonfndo un nofo, In onLudsnnnIn, cono on Iuron so hnLInLn
nnfnno do Ios ouroforIcos.
4.10
uosfros nrfIcuIos Lo porIicipoci6n oJninieIroIito, on IAI, op. ciI.,
s. 199 y ss. y on !ovIsfn do IroIfo ILIIco n ?4, Snn InLIo 1985, s. 15 n
25; Coucee Je porIicipoci6n ciuJoJono, CronIcn doI V Congroso HIsnno Iuso
AnorIcnno IIIIIno do MunIcIIos, MndrId, 19?0, InsfIfufo do IsfudIos do
AdnInIsfrncIon IocnI, f. I, s. 105? n 1085; y on oI IILro Lo plonificoci6n en loe
enIee locolee, fono I, InrcoIonn, 19?1, s. 3? n 63.
4.11
AIgunns rocIsIonos quo sugorInos on 19?4 nrn unn ovonfunI nornn
consfIfucIonnI on oI unfo, IgunInonfo InfroducILIos or Ioy, uodon vorso on
AnLIonfo y rocursos nnfurnIos, voI. IV, n 2, In Ioy, Iuonos AIros, 198?,
s. 122 y 123.
4.12
Vor nuosfro IILro Lo oJninieIroci6n porolelo, MndrId, 1982, CIvIfns, cn.
IV.
4.13
Vor infro, unfo III do osfo nIsno cnIfuIo VIII.
I!ICHOS SOCIAIIS, ICOMICOS Y C!IT!!AIIS VIII - ?
nudIoncIns LIIcns, ofc. Ioro convongnnos quo dndo quo oIIo uodo
hncorso dIrocfnnonfo or Ioy y or docrofo,
14
y no so Io hn hocho, In
cuosfIon rosIdo on nuosfro nodIo on In fnIfn do consonso o convIccIon
socInI soLro fnIos rofornns.
SI no osfnnos do ncuordo con oIIns y no Io osfnnos cono
socIodnd,
15
dn Io nIsno quo dIscufnnos ncorcn do su InfroduccIon
or vIn IogIsInfIvn o consfIfucIonnI, o quo rougnonos rocodor do
unn rofornn consfIfucIonnI In InnodInfn rofornn IogIsInfIvn. Y nn
In rofornn ndnInIsfrnfIvn quo sIonro hn sIdo jurIdIcnnonfo
osILIo con fnn soIo oI odor, In docIsIon oIIfIcn y In voIunfnd do
hncorIo.
II. CONTROL SOCIAL DE LA ADMINISTRACIN PBLICA.
VIEJAS Y NUEVAS IDEAS SOBRE PARTICIPACIN EN
AMERICA LATINA
5. 1nIroJucci6n. Algunoe iJeoe IroJicionolee funJonenIolee
In fornn ns frndIcIonnI y oIononfnI do nrfIcIncIon doI
cIudndnno on In vIdn ndnInIsfrnfIvn y oIIfIcn doI Isfndo os In
fornn rouLIIcnnn y donocrfIcn do goLIorno, on In cunI oI IndIvI-
duo nrfIcIn on In gosfIon LIIcn do nnnorn IndIrocfn, nodInnfo
rorosonfnnfos oIogIdos orIodIcnnonfo n frnvos do oIoccIonos
IILros. IIoccIonos, nrfIdos oIIfIcos, Congroso, ronsn IILro, son nsI
oIononfos nInInos do nrfIcIncIon y confroI on cunIquIor onsn-
nIonfo donocrfIco occIdonfnI, condIcIonos nocosnrIns nrn In
vIgoncIn do un sIsfonn do dorochos hunnnos.
4.14
Iuodon IIovnrso n cnLo or vIn ndnInIsfrnfIvn, sIn Ioy: oI dofonsor doI
uoLIo u onLudsnnn ojocufIvo, Ins nudIoncIns LIIcns rovIns n In nroLncIon
do fodo royocfo o rogInnonfo Inorfnnfo, In InsfruccIon n Ios fIscnIos nrn quo
no oongnn n Ios nrfIcuInros quo IIfIguon or oI nodIo nnLIonfo, In fnIfn do
IogIfInncIon ncfIvn, In InfogrncIon do Ios cuoros coIogIndos do In ndnInIsfrn-
cIon con rorosonfnnfos do Ios usunrIos y onfIdndos InfornodIns, ofc.
4.15
II ojonIo nnnIIzndo on nuosfro cIfndo nrfIcuIo An OnIuJenon for
ArgenIino. Yee, IuI..., os nIIcnLIo n vIrfunInonfo fodo royocfo do cnnLIo do
In IndoIo do Ios noncIonndos.
I!ICHOS H!MAOS VIII - 8
SIn onLnrgo, ocurro on AnorIcn Io nIsno quo on ofros confInon-
fos on vIns do dosnrroIIo: nuchns Idons rocILon ndhosIon fornnI quo
no sIonro so concrofn on hochos, on unn rcfIcn confInun quo do
vIdn ronI n Ins Idons quo so dIco rofosnr.
1
!nn rInorn consfnnfo
quo os nsI dnLIo onconfrnr on nnforIn do nrfIcIncIon on AnorIcn
InfInn, os In oLvIn do quo Ins InsfIfucIonos donocrfIcns no sIonro
nI on fodos Ios nIsos doI confInonfo funcIonnn conforno nI IdonrIo
oIIfIco y consfIfucIonnI nI cunI cnsI fodos Ios sIsfonns consfIfucIo-
nnIos osfn ndscrIfos: Ios dorochos IndIvIdunIos sIguon on fnI cnso
In fonIcn donInnnfo cono no odIn sor do ofro nodo.
6. Algunoe iJeoe recienIee
o nquoIIn dIsfnncIn onfro oI IdonrIo nI cunI so oxrosn ndhosIon
y In rcfIcn ndnInIsfrnfIvn y oIIfIcn quo so ojorcIfn, surgon vncIos
y dIsfnncIns on nIgunos cnsos nuy grnndos, quo n vocos so hn
Infonfndo cuLrIr rocurrIondo n nuovos onIoos do In Idon o In
nInLrn do nrfIcIncIon. Ocurro nsI quo on nIgunos rogInonos do
fncfo, cunndo sogn In roIn osfInncIon Infornn o In rosIon
oxfornn so consIdorn IIogndo oI nononfo do dIsfondor oI osquonn
do odor, o cononznr n connrfIrIo, so hnLIn do In nocosIdnd o
convonIoncIn do cononznr n InIononfnr In porIicipoci6n citil on
oI goLIorno. In IncIIonfo y n vocos rogrosIvn dosIgnncIon do cIvIIos
nrn funcIonos LIIcns do sogundo o forcor nIvoI on In oscnIn
jorrquIcn, nsn nsI n sor oncundrndn donfro do un fonn nI cunI so
Infonfn do fnI nodo conforIr oI rnngo do cnsI fodn unn foorIn oIIfIcn,
o nI nonos do unn vnrInnfo Inforosnnfo on oI nodo do ojorcIcIo doI
odor. QuIz oI ojonIo jorrquIcnnonfo ns sIgnIfIcnfIvo do
nrfIcIncIon or vIn do dosIgnncIon do cIvIIos donfro do rogInonos
do fncfo uodn sor oI doI !ruguny, quo IIogo n fonor un rosIdonfo
cIvII dosIgnndo or Ins fuorzns nrnndns.
Ofrn fornn do Innfonrso oI fonn do In nrfIcIncIon on goLIor-
nos do fncfo os oI do consIdornr quo nsnr unn voz rosfnLIocIdo on
5.1
OLsorvncIon osfn quo hn hocho AIIA!I on sus cronIcns do vInjo or
dIsfInfos confInonfos: An Areo of Dorlneee, TIe IeIurn of 1to Per6n, ofc.
I!ICHOS SOCIAIIS, ICOMICOS Y C!IT!!AIIS VIII - 9
oI fufuro oI sIsfonn consfIfucIonnI do goLIorno cIvII. So hn onsndo
nsI on In convonIoncIn do InIononfnr rofornns consfIfucIonnIos
quo nsoguron on oI fufuro goLIorno cIvII nIgn grndo do porIicipo-
ci6n niliIor do cnrcfor InsfIfucIonnI. Is oI ojonIo quo rInoro dIo
IorfugnI, sIguIo Iuogo IrnsII, o Infonfo soguIr oI goLIorno doI
!ruguny on 1980 nunquo on oI roforondun IInnndo nI ofocfo, In
cIudndnnIn vofo on sonfIdo ndvorso nI royocfo ofIcInI do
InsfIfucIonnIIznr In nrfIcIncIon nIIIfnr on Ios fufuros goLIornos
cIvIIos. Is oI nIsno rocoso quo osf vIvIondo ChIIo on Ios nnos
novonfn.
Tononos nsI oI fonn do In nrfIcIncIon cIvII on goLIornos
nIIIfnros, y oI fonn do In nrfIcIncIon nIIIfnr on goLIornos cIvIIos,
cono dos fornns roInfIvnnonfo nuovns do Infonfnr Innfonr n nIvoI
foorIco o vorLnI In nrfIcIncIon. In nuosfrn oInIon, on nnLos
cnsos, y sIn orjuIcIo do Ios norIfos quo cndn uno uodn fonor
coyunfurnInonfo cono snIIdn n nIgunn sIfuncIon dIfIcII, conco-
funInonfo no cnLo hnLInr do nrfIcIncIon sI no so nrfo nI nonos
do In ns oIononfnI y rInorn fornn do nrfIcIncIon quo suono
un goLIorno donocrfIcnnonfo oIocfo. Ior ondo no so ndvIorfon nIII
sIgnos osIfIvos on nnforIn do dorochos hunnnos.
?. Algunoe iJeoe no Ion recienIee
A nquoIIn dIsfnncIn quo cononfnnos on oI rInor unfo onfro oI
IdonrIo donocrfIco y In rcfIcn oIIfIcn, fnnLIon so In hn Infon-
fndo ncorfnr con ofrns Idons corrIonfos do nrfIcIncIon: coneejoe
oeeeoree, conieionee nixIoe Je plonificoci6n, Coneejoe 1con6ni-
coe , Sociolee, ofc. Yn honos nnnIIzndo nnfos do nhorn osfns
oxorIoncIns,
1
y soIo nos cnLo nquI roIfornr nuosfrn concIusIon do
?.1
OO!IIIO, Coucee Je porIicipoci6n ciuJoJono, ononcIn gonornI roson-
fndn nI V Congroso HIsnno Iuso AnorIcnno IIIIIno do MunIcIIos, SnnfIngo
do ChIIo, 1969, uLIIcndo on Cr6nico Jel V Congreeo Hiepono Lueo Anericono
Iilipino Je Municipioe, MndrId, 19?0, od. doI InsfIfufo do IsfudIos do
AdnInIsfrncIon IocnI, fono I, s. 105? n 1085; fnnLIon uLIIcndo on oI IILro Lo
Plonificoci6n en loe enIee locolee, fono 1, 1eIuJioe generolee, uLIIcncIon doI
InsfIfufo do cIoncIns SocInIos, InrcoIonn, 19?1, s. 3? n 63; osforIornonfo
I!ICHOS H!MAOS VIII - 10
quo hnn sIdo frocuonfononfo Infonfndns cono fornns susfIfufIvns
do Ios cnnnIos y nocnnIsnos nInInos do nrfIcIncIon donocrfIcn
(oIoccIonos, ofc.) on Iugnr do cono fornns conIononfnrIns Info-
grndorns y orfoccIonndorns do un sIsfonn donocrfIco. IIIo no
doLo IIovnr on nodo nIguno n rochnznr osfos nocnnIsnos do
nrfIcIncIon on sI y or sI, yn quo Io cuosfIonnLIo os quo so Ios
rofondn Innfonr cono In nIcn, rIncInI o oxcIuyonfo fornn do
nrfIcIncIon, sIondo quo on vordnd nuncn uodon IIognr n suIIr In
nInInn y oIononfnI nrfIcIncIon donocrfIcn yn roforIdn, nI
fnnoco, or ondo, nojornr oI sIsfonn do dorochos hunnnos.
osdo In ofIcn oIIfIcn ouosfn n In nnforIor cnLo fnnLIon
rocordnr quo n vocos In nrfIcIncIon hn sIdo Innfondn on AnorIcn
InfInn dosdo oI nguIo IzquIordo doI osocfro oIIfIco, cono porIi-
cipoci6n Je noeo, fnnLIon cono fornn suuosfnnonfo rIncInI
do nrfIcIncIon y cono rofondIdn susfIfucIon do Ios cnnnIos
donocrfIcos oIononfnIos do nrfIcIncIon. TnIos rouosfns do
gonornr unn suorfo do osfndo do nsnnLIon ouInr, on Ios cunIos
fodn In oLIncIon uodn sonfIrso dIrocfnnonfo rosoIvIondo Ios
nsunfos LIIcos, oro sIn ornIfIrIo n osn oLIncIon ojorcor oI
dorocho do sufrngIo unIvorsnI nrn oIogIr rorosonfnnfos do onfro
nrfIdos oIIfIcos dIvorsos, ndoco doI nIsno dofocfo quo Ins
rouosfns do susfIfuIr In donocrncIn or ofros nocnnIsnos do
nrfIcIncIon. orochns o IzquIordns, cono os fnn frocuonfo on
AnorIcn InfInn, Incurron on oI nIsno orror do concofo do
rofondor InsfIfuIr su sIsfonn do nrfIcIncIon, sIn oIoccIonos,
nrfIdos, ronsn IILro, orIodIcIdnd do Ios goLornnnfos, ofc.
IncIuIdo on nuosfro IILro Plonificoci6n, porIicipoci6n , liIerIoJ en el proceeo
Je conIio, MoxIco y Iuonos AIros, 19?3, s. 165 n 216. Honos vuoIfo soLro oI
fonn fnnLIon on PorIicipoIion in SIoIe onJ Aon-SIoIe AJninieIroIion in
LoIin Anerico, frnLnjo rosonfndo nI sonInnrIo Lou in IIe Deeign onJ
AJninieIroIion of SIroIegiee of AlIernoIite DetelopnenI, !nIvorsIdnd do
WnrvIck, Covonfry, 1980. vor fnnLIon SCHIZ MO!, MIO!II, Lo porIicipo-
ci6n Jel ciuJoJono en lo AJninieIroci6n PIlico, MndrId, 1980. Is Inforo-
snnfo dosfncnr quo In nrfIcIncIon hn sIdo oIovndn n In jornrquIn do rIncIIo
consfIfucIonnI oxroso on In consfIfucIon osnnoIn, nrfIcuIo 9, IncIso 2. Vor
OA!CA I ITI!!IA, I!A!O y II!IZ, TOMS !AM, Cureo Je DerecIo
AJninieIroIito, fono II, MndrId, 1981, s. ?6 y ss.
I!ICHOS SOCIAIIS, ICOMICOS Y C!IT!!AIIS VIII - 11
In dIforoncIn quo onconfrnnos onfro Ios nocnnIsnos do nrfI-
cIncIon rocordndos on osfo unfo y Ios IndIcndos on oI rocodonfo,
os quo Ios consojos ocononIcos y socInIos y onfIdndos y orgnnos
sInIInros uodon conIononfnr y nojornr un rogInon donocrfI-
co, oro no susfIfuIrIo, on fnnfo quo Ios sonnIndos on oI unfo
sogundo or su roIn concocIon sIonro vnn on dosnodro do In
fornn rInnrIn do nrfIcIncIon donocrfIcn y nrocIorn quo on
nIngn cnso uodon IIognr n conIononfnrIn. IIIos so oonon per
ee n In nrfIcIncIon, on fnnfo quo Ios consojos, ofc., sI LIon uodon
fnnLIon do hocho sor osfuIndos orrononnonfo cono rouosfns
nrn susfIfuIr In donocrncIn, Io quo on vordnd no uodon ofIcnz nI
IogIfInnnonfo hncor, uodon on cnnLIo conIononfnr un rogI-
non do nrfIcIncIon donocrfIcn eIricIo eeneu.
!osuIfn nsI quo osfuvo rocIonfononfo do nodn hnLInr do nr-
fIcIncIon on confoxfos quo nIognn su sonfIdo rInIgonIo; oro oso
no doLo nrrodrnrnos nrn frnfnr do roscnfnr su sIgnIfIcndo on un
confoxfo donocrfIco, y do dosfncnr quo oIIn os un nocnnIsno or
oxcoIoncIn do confroI socInI do In ndnInIsfrncIon LIIcn. Inroco
vordnd do orogruIIo quo os nocosnrIo roIfornr on AnorIcn InfInn,
quo sI no funcIonnn Ios cnnnIos donocrfIcos nInInos do nrfIcI-
ncIon y fodns Ins dons fornns do nrfIcIncIon y confroI cIudn-
dnno do In ndnInIsfrncIon LIIcn, dIfIcIInonfo odrn fonor oxIfo
nIguno fodos y cunnfos dons Insfrunonfos y confroIos osfnfnIos
do In ndnInIsfrncIon uodnn concoLIrso: ConfrnIorIns, TrILunnIos
do Cuonfns, TrILunnIos ndnInIsfrnfIvos y hnsfn judIcInIos, uodon
do hocho quodnr nInInIzndos on su sIgnIfIcncIon y ufIIIdnd concro-
fn, sIn nrfIcIncIon cIudndnnn, sIn nrInnonfo, sIn ronsn, sIn
IILorfnd. Ior oIIo onsnnos quo nrn ronIznr oI confroI do In
ndnInIsfrncIon LIIcn, doLo fnnLIon Infonfnrso vnIorIznr Ios
nocnnIsnos do nrfIcIncIon y confroI socInI fnIfnnfos on AnorIcn
InfInn, sIn Ios cunIos nnI uodon osfnr fufoIndos ofIcnznonfo Ios
dorochos do Ios IndIvIduos.
I!ICHOS H!MAOS VIII - 12
8. 1Jeoe IroJicionolee, no recepIoJoe en Anerico LoIino
8.1. MeJioe eeniJirecIoe Je porIicipoci6n
TnnLIon cnLo nquI rocordnr ofros nodIos do nrfIcIncIon quo
odrInn forfnIocor In vIdn oIIfIcn donocrfIcn on AnorIcn InfInn,
oro quo hnsfn nhorn no hnn rocILIdo nnyor ndhosIon docfrInnrIn.
os roforInos, on rInor Iugnr, n Ios nodIos sonIdIrocfos do
nrfIcIncIon, fnIos cono IoLIscIfo, roforondun, dorocho do InIcIn-
fIvn,
1
dorocho ouInr do vofo,
2
rocnII, ofc.
In gonornI, In frndIcIon InfInonnorIcnnn os ndvorsn n osfns
fornns do nrfIcIncIon,
3
o IncIuso on nIgn cnso so Inforrofnn Ins
consfIfucIonos on oI sonfIdo do quo Ins oxcIuyon, Io quo n nuosfro
juIcIo no os corrocfo. In In rcfIcn, os do Innonfnr quo hnn sIdo
rocIsnnonfo goLIornos no donocrfIcos Ios quo hnn hocho uso do
nIgunos do osfos nocnnIsnos sonIdIrocfos do nrfIcIncIon, rocu-
rrIondo nI roforondun nrn Infonfnr IogIfInnr rofornns consfIfu-
cIonnIos cuosfIonnLIos, cono ChIIo y !ruguny on 1980. IIon so
conrondo quo sI nIgunos nuforos hnn crIfIcndo nI roforondun on
IrnncIn, Lnjo un goLIorno donocrfIco, or consIdornrIo fonIdo do
cosnrIsno, con ns rnzon hnLrInn do Iovnnfnrso crIfIcns on
AnorIcn InfInn confrn su onIoo or goLIornos do fncfo. Con fodo,
8.1
osdo Iuogo, sI oI ojorcIcIo doI dorocho do InIcInfIvn ouInr os nuy
conIojo o roquIoro donnsIndns fIrnns nrn odor sor uosfo on nnrchn (or
ojonIo, cIon nII fIrnns on oI IsfrIfo IodornI do MoxIco), onfoncos no
funcIonnr on In rcfIcn, cono nunfn ACOSTA !OMI!O, MIO!II, Teorio generol
Jel DerecIo AJninieIroIito, MoxIco, 19?9, s. 50-152.
8.2
Iroononos, on ofocfo, In Idon do un vofo do InIcInfIvn cIudndnnn, n sor
crondo on fornn sInIInr nI dorocho do InIcInfIvn o nI recoll, nrn sor nIIcndo
ovonfunInonfo n royocfos grnndIosos do dofornInndos goLornnnfos quo
uodon no confnr con rosnIdo do In cIudndnnIn. Iuodo ocurrIr quo nIgunos
goLIornos rofondnn onrondor grnndos royocfos ns or rnzonos do
rosfIgIo o vnnIdnd oIIfIcn quo or ronI ufIIIdnd conunIfnrIn os convonIonfo
quo In conunIdnd suuosfnnonfo LonofIcInrIn do fnIos royocfos uodn
juriJiconenIe InodIrIos ei no reeondon n In voIunfnd ouInr.
8.3
Vor, or ojonIo, AA MOTAO, SAIVAO! M., Lo porIicipoci6n poliIico
, eue goronIioe, Iuonos AIros, 19?1, s. 13-14.
I!ICHOS SOCIAIIS, ICOMICOS Y C!IT!!AIIS VIII - 13
nI IgunI quo on oI unfo 3, nuosfrn oInIon os quo osfos nodIos
sonIdIrocfos do nrfIcIncIon, sI LIon no uodon susfIfuIr In
donocrncIn rorosonfnfIvn, sI uodon on cnnLIo orfoccIonnrIn o
InfogrnrIn: son nsI Ios goLIornos donocrfIcos Ios quo doLIornn
nojornr In nrfIcIncIon oIIfIcn con osfos cnnnIos sonIdIrocfos do
nrfIcIncIon, ornIfIondo n In oLIncIon un roI ns rofngonIco on
In dofonsn y dosnrroIIo do sus dorochos.
8.2. PorIicipoci6n Je loe ueuorioe en loe enpreeoe , eerticioe
pIlicoe
Ins dIforonfos fornns do nrfIcIncIon do Ios usunrIos on Ios
sorvIcIos y onrosns LIIcns quo so hnn Infonfndo on Iuron,
fnnoco hnn suscIfndo ndhosIon on Ins corrIonfos donInnnfos do
oInIon on AnorIcn InfInn, nI orIgInndo oxorIoncIns o rcfIcns
osfnLIos.
Son quo so hnLIo do In nrfIcIncIon doI usunrIo on Ins onrosns
LIIcns, o do In gosfIon frInrfIfn do Ios sorvIcIos LIIcos con
rorosonfnnfos doI goLIorno, Ios usunrIos y Ios funcIonnrIos doI
sorvIcIo;
4
o do In nrfIcIncIon oLrorn on In dIroccIon do Ins onrosns
LIIcns o rIvndns;
5
o do cunIquIor ofrn fornn Inorfnnfo do
nrfIcIncIon doI ndnInIsfrndo o IndIvIduo on In dIroccIon do Ios
nsunfos LIIcos, In oInIon donInnnfo on Ios cIrcuIos ncndonIcos
y do odor os oco roIcIn n osfns dIvorsns fornns do nrfIcIncIon.
uovnnonfo In frndIcIon vIvIonfo rosuIfn ndvorsn n In rofonsIon
do un ojorcIcIo ncfIvo y dIrocfo do sus dorochos or Ios IndIvIduos.
8.4
Inrn unn crIfIcn, vor I!IWI! CA!AS, AIIA-!AOIIH, 1l conIrol Je loe
enpreeoe pIlicoe por grupoe Je inIereeee Je lo conuniJoJ, en !ovIsfn
InfornncIonnI do cIoncIns AdnInIsfrnfIvns, IrusoIns, 196?, voI. XXXIII, n 1,
. 53.
8.5
osdo Iuogo, on oI cnso do In onrosn rIvndn InforvIonon fnnLIon ofros
fncforos. In nIgn cnso hn oxIsfIdo consngrncIon consfIfucIonnI doI rIncIIo
(ArgonfInn dosdo 195? on ndoInnfo, nrf. 14 Iie), oro nIngunn concrocIon
IogIsInfIvn nI rcfIcn consoIIdndn. SoLro oI fonn on ofros nIsos on dosnrroIIo,
vor OHAI, YASH I., Lou in IIe PoliIicol 1conon, of PuIlic 1nIerpriee, !snIn,
19??, s. 232-23?. AIgunns oxorIoncIns on AnorIcn InfInn osfn rosonndns
on ITI!ATIOAI IAIO!! OIIICI, PorIicipoIion of Worlere in Decieione WiIIin
UnJerIolinge, OInoLrn. 1969.
I!ICHOS H!MAOS VIII - 14
!n ojonIo Inorfnnfo uodo sorIo on In ArgonfInn Io quo nsIro
n sor oI goLIorno frInrfIfo on Ins unIvorsIdndos nncIonnIos,
roIcIndo n nrfIr do In !ofornn nncIdn on CordoLn on 1918. In
unn do sus nnnIfosfncIonos, cononzndn on 195? y roInIcIndn on
1986, Ins unIvorsIdndos nncIonnIos osfuvIoron goLornndns or
cuoros coIogIndos oIocfIvos, Infogrndos or unn nnyorIn y nIno-
rIn, do rofosoros, nnyorIn y nInorIn do osfudInnfos, nnyorIn y
nInorIn do grndundos. In cnnfIdnd fofnI do rofosoros orn, on osfo
ojonIo do ocho fronfo n cunfro grndundos y ofros fnnfos osfudInn-
fos, Io quo ornIfIn n vocos quo on dofornInndns vofncIonos so
sunnrnn oI vofo do In nnyorIn osfudInnfII y do grndundos con In
nInorIn do Ios rofosoros, consngrnndo nsI n vocos docIsIonos n Ins
cunIos In nnyorIn do Ios rofosoros orn ndvorsn. Isfn soIn cIrcuns-
fnncIn quIz son sufIcIonfo nrn oxfrnoInr n nrfIr do oso ojonIo
Ios juIcIos do vnIor quo In Idon do In nrfIcIncIon uodo suscIfnr on
osIrIfus dIforonfos. Inrn quIonos onfnfIcon In jornrquIn y In
nuforIdnd, oso ojonIo sor fnI voz ruoLn sufIcIonfo do quo In
nrfIcIncIon os unn rouosfn quo cnLo dosochnr do Inno y no
voIvor sIquIorn n InfonfnrIn con oI nIcnnco do conrfIcIncIon
docIsorIn. Inrn quIonos Ionson quo In jornrquIn y In nuforIdnd no
son vnIoros nLsoIufos sIno on fnnfo y cunnfo sIrvon nI cunIInIonfo
do fInos suorIoros nrn fodn In socIodnd; nrn quIonos Ionson quo
In donocrncIn no os soIo unn fornn do IIognr nI odor, sIno fnnLIon
unn fornn do ojorcorIo; nrn quIonos cronn quo fodn In socIodnd doLo
nrfIcInr do fnnfns fornns cono son osILIo on Ins docIsIonos
LIIcns quo vnn n nfocfnr su fornn do vIdn; nrn fodos oIIos, uodo
sor quo fnIos oxorIoncIns nuosfron un ojonIo Inforosnnfo nrn
nnnIIznr crIfIcnnonfo y ovonfunInonfo orfoccIonnr con nIrns n su
oxorInonfncIon.
6
8.6
In gonornI y nrn dIsfInfos unfos do vIsfn, vor SAO!IITTI, HO!ACIO,
Ieginen oJninieIroIito Je lo UnitereiJoJ Je Buenoe Airee, 1963; O!OISMA,
I!IQ!I, Lo UnitereiJoJ cono proIleno juriJico, Iuonos AIros, 1968; VAOSSI,
JO!OI !IIAIO, Lo UnitereiJoJ , eue proIlenoe, Iuonos AIros, 19?6. II fonn
do In nrfIcIncIon osfudInnfII hn sIdo fnnLIon Innfondo ocnsIonnInonfo cono
susfIfufo doI goLIorno connrfIdo on In !nIvorsIdnd.
I!ICHOS SOCIAIIS, ICOMICOS Y C!IT!!AIIS VIII - 15
A nIvoI do crIfIcns quo no sonn, uos, rochnzo fofnI do fnIos Idons
y oxorIoncIns, cnLo dosfncnr nquI nquoIIn sogn In cunI In gosfIon
frInrfIfn iguoliIorio (IgunI roorcIon do rorosonfnnfos do usun-
rIos, orsonnI y goLIorno confrnI) o fofrnnrfIfn (sogn nIgunn
rouosfn unIvorsIfnrIn no concrofndn on Ios hochos, rofosoros,
grndundos, osfudInnfos y orsonnI ndnInIsfrnfIvo) dIIuyo yn on
oxcoso In nuforIdnd. Iornns do oquIIILrIo, do In nrfIcIncIon, on Ins
cunIos oI fIoI do In LnInnzn do nIgunn roonInoncIn n In jornrquIn
y n In nuforIdnd fornnI (o son, n Ios rorosonfnnfos doI odor confrnI
o doI odor consfIfuIdo), y oforguo nIgn grndo do InfIuoncIn no
oxncfnnonfo IgunIIfnrIn n Ios rorosonfnnfos do Ios ndnInIsfrndos,
usunrIos doI sorvIcIo o onrosn LIIcn, ofc., uodon sor In fonIcn
n Luscnr on fufurns oxorIoncIns do osfn IndoIo.
In cunIquIor cnso, y n fuor do rofIojo fIoI do In ronIIdnd do Ins Idons
rodonInnnfos on AnorIcn InfInn, no cnLo sIno concIuIr on quo
osfn fornn do nrfIcIncIon rosoIuforIn, con voz y vofo, on Ios
cuoros dIrocfIvos do In ndnInIsfrncIon LIIcn, no cuonfn con
nsonfInIonfo nI consonso on AnorIcn InfInn, nI fnnoco con
oxorIoncIns gonornIIzndns. Is nsI ofro unfo ndvorso quo cnLo
consIgnnr on oI roIovnnIonfo doI ojorcIcIo do Ios dorochos quo
corrosondon n Ios IndIvIduos nnfo oI odor LIIco.
9. 1Jeoe IroJicionolee, recepIoJoe porciolnenIe
9.1. Iegionolicoci6n, JeecenIrolicoci6n, Jelegoci6n
So hn vIncuIndo frocuonfononfo In nrfIcIncIon con In ro-
gIonnIIzncIon, In dosconfrnIIzncIon y In doIogncIon. AnorIcn InfInn
cuonfn con Inforosnnfos o Inorfnnfos ojonIos do onfos do dosn-
rroIIo, udIondo nquI rocordnrso oI cnso do VonozuoIn, CoIonLIn,
MoxIco, IrnsII, ofc.;
1
fnnLIon In dosconfrnIIzncIon forrIforInI o
9.1
AnIInr on oI cnIfuIo Lo regi6n doI IILro do OO!IIIO, Deepuee Je lo
reforno Jel 1eIoJo, 2
n
od., 1998. Vor I!IWI! CA!AS, AIIA-!AOIIH, 1eIuJioe
eoIre lo reforno oJninieIroIito, Cnrncns, 1980, . 290 y ss.; OO!IIIO, Lo
regionolicoci6n oJninieIroIito en Venecuelo, docunonfo do ncIonos !nI-
dns, Cnrncns, 19?5; IOSAAS, ATOIO J., y IOSAAS, JIAI I, CVC. un reIo ol
I!ICHOS H!MAOS VIII - 16
InsfIfucIonnI hn sIdo frocuonfononfo rouosfn cono unn fornn nI
nonos corcnnn o roxInn n In Idon do nrfIcIncIon.
2
Tnnfo Ios onfos do fIo rogIonnI cono Ios dons onfos dos-
confrnIIzndos, on gonornI no funcIonnn cono nocnnIsnos Idonoos
do nrfIcIncIon, nI oxIsfo fnnoco unn concocIon cInrn do quo
doLnn sorIo, onfro ofrns cosns orquo suoIon funcIonnr n Inngon y
sonojnnzn do In ndnInIsfrncIon confrnI. Indocon onfoncos doI
nIsno vIcIo do oxcosIvn confrnIIzncIon Infornn quo cnrncforIzn n In
ndnInIsfrncIon confrnI, y no os frocuonfo onconfrnr donfro do fnIos
onfIdndos oxorIoncIns Inorfnnfos do dosconconfrncIon o doIogn-
cIon, nI fnnoco or ondo do nrfIcIncIon. Isfo, nI nonos, cono
rogIn o concIusIon gonornI y sIn orjuIcIo do quo uodnn sonnInrso
oxcocIonos on Ins cunIos In nrfIcIncIon uodn hnLorso rosonfn-
do.
o In doIogncIon, or fIn, uodo docIrso quo os do nIgn nodo un
nso rovIo o un rorroquIsIfo ndnInIsfrnfIvo n In InfroducIon do In
nrfIcIncIon on In ndnInIsfrncIon LIIcn, on cunnfo quIon no
quIorn o no uodn do hocho doIognr donfro do su roIn orgnnIzncIon
jorrquIcn n sus nIsnos suLordInndos, dIfIcIInonfo odr dnr
nrfIcIncIon n Ios ndnInIsfrndos on In gosfIon do Ios nsunfos
LIIcos n su cnrgo. In doIogncIon no os unn rcfIcn sIsfonfIcn
y consfnnfo on In ndnInIsfrncIon InfInonnorIcnnn
3
y oIIo osf
dIcIondo sInuIfnonnonfo quo fnnoco In nrfIcIncIon Io os. Io
nIsno cnLo docIr or oxfonsIon, do Ios dorochos IndIvIdunIos quo
osfos InsfIfufos rocurnn forfnIocor.
euIJeeorrollo , ol IroJicionolieno, Iogof, 1966, . 46, dondo nnnIIznn In
rogIonnIIzncIon cono un nodIo do nrfIcIncIon donocrfIcn on oI cnso do In
cororncIon doI VnIIo do Cnucn (CVC); on cnnLIo, AA MOTAO, op. ciI, s. 13-
14, consIdorn crIfIcnnonfo In osILIIIdnd do quo In rogIonnIIzncIon uodn oornr
cono nodo do nrfIcIncIon, y rocuordn on fnI sonfIdo n IAH, JACQ!IS, Lo
PorIicipoIion (Ce que De Goulle CocIe), InrIs, 1969.
9.2
Ioro fnnoco hnn sIdo Ios onfos dosconfrnIIzndos unn fornn sIgnIfIcnfIvn
do nrfIcIncIon, nI sIquIorn frnfndoso do onfos nrfIcInfIvos or oxcoIoncIn
cono Ios MunIcIIos. SoLro osfos IfInos, vor I!IWI! CA!AS, ConIio poliIico
, reforno Jel 1eIoJo en Venecuelo, MndrId, 19?5, s. 430-451.
9.3
SoLro Ios dIsfInfos roLIonns quo Innfon In doIogncIon vor nuosfro
TroIoJo Je DerecIo AJninieIroIito, fono 1, PorIe Generol, Iuonos AIros, 5,
od., 1998, cnIfuIo XII, unfos 9 n 10.5.
I!ICHOS SOCIAIIS, ICOMICOS Y C!IT!!AIIS VIII - 1?
9.2. 1l JerecIo Je Jefeneo , loe ouJiencioe pIlicoe
Ofro gruo do Idons frndIcIonnIos quo hnn rocILIdo rococIon
nrcInI on AnorIcn InfInn no so suoIo vIncuInr con oI fonn do In
nrfIcIncIon, nunquo uodo roIncIonrsoIo con oI o IncIuso on cIorfo
nodo Io Infogrn. So frnfn do In nocosnrIn nudIoncIn quo doLo dnrso
nI Inforosndo nnfos do ndofnr docIsIonos quo Io vnynn n nfocfnr, y
do In nudIoncIn LIIcn o nrfIcIncIon coIocfIvn do Ios ofoncInI-
nonfo nfocfndos or unn fufurn nornn gonornI o rogInnonfnrIn,
nnfos do quo oIIn son dIcfndn.
4
9.2.1. 1l JerecIo inJitiJuol Je Jefeneo
In oI rInor cnso, oI rIncIIo doI doLIdo rocoso suoIo sor
ncofndo on AnorIcn InfInn cono unn gnrnnfIn IndIvIdunI do quo
nIngunn docIsIon concrofn son ndofndn on orjuIcIo do unn
orsonn, sIn nnfos hnLorIo conforIdo oorfunIdnd do hncor oIr sus
rnzonos y roducIr In ruoLn do doscnrgo do quo quIorn vnIorso.
5
o
sIonro oI rIncIIo so cunIo on In rcfIcn, on In cunI oLsorvnnos
ns frocuonfononfo quo do hocho In dofonsn soIo uodo sor ojorcIdn
Jeepuee quo oI ncfo ndvorso hn sIdo onIfIdo; oro, on fodo cnso, no
oxIsfon confrovorsIns nnyoros soLro In corroccIon doI rIncIIo
foorIco onuncIndo.
9.4
Inrn un dosnrroIIo doI fonn vor OordIIIo, TroIoJo Je JerecIo oJninie-
IroIito, f. 2, Lo Jefeneo Jel ueuorio , Jel oJninieIroJo, 3 od., 1998, cn. XI:
II rocodInIonfo do nudIoncIn LIIcn; IOSCH, JO!OI T!IST, 1l proceJinienIo
oJninieIroIito en loe 1eIoJoe UniJoe Je Anerico, MonfovIdoo, 1953, s. 29
n 33 y ?3 n ?6.
9.5
Ior ojonIo, on CoIonLIn oI royocfo do In Ioy n 52 do 1980, nrfIcuIos
5, 6 y 8 doI IIogo do nodIfIcncIonos doI sonndor VIAI II!OMO, Anolee Jel
Congreeo, Iogof, 4-XI-80, s. 1136-1138; on !ruguny, vor !IAI, AIII!TO
!AM, Auetoe eeIuJioe Je DerecIo AJninieIroIito, MonfovIdoo, 19?6, s. 23-
24, cnIfuIo Loe principioe Jel proceJinienIo oJninieIroIito en el Uruguo,,
roroducIdo on !nIvorsIdnd do ChIIo, AnunrIo do orocho AdnInIsfrnfIvo,
SnnfIngo, Tono I, 19?6, . 280 y ss. I!!OOI SCHIAVOI, HICTO!, Principioe
funJonenIolee Jel proceJinienIo oJninieIroIito, on ProceJinienIo AJni-
nieIroIito, MonfovIdoo, 19??, s. 35 y 55, ofc.
I!ICHOS H!MAOS VIII - 18
9.2.2. Loe ouJiencioe pIlicoe
6
In oI cnso do In nudIoncIn LIIcn no onconfrnnos, on cnnLIo,
or Io gonornI, roconocInIonfo consfIfucIonnI o IogIsInfIvo y n vocos
nI sIquIorn docfrInnI,
?
nI fnnoco or ondo oxorIoncIn concrofn
gonornIIzndn, on oI sonfIdo do quo doLo IgunInonfo ornIfIrso
oxonor rnzonos y nrrInnr ruoLns n Ios dosfInnfnrIos do In nodIdn,
onIee quo In ndnInIsfrncIon onIfn unn nornn gonornI, o nnfos do
quo nruoLo un royocfo quo vn n nfocfnr n un socfor do In
conunIdnd (fIIcnnonfo, Ios royocfos quo nodIfIcnn oI oquIIILrIo
ocoIogIco, o Ios royocfos do rofornn urLnnIsfIcn: nufoIsfns,
norouorfos, ofc.). In oI dorocho IngIos y norfonnorIcnno so
oncuonfrnn do nnfnno consngrndns Ins puIlic Ieoringe o nudIon-
cIns LIIcns y on oI dorocho frnncos Ins enquIee puIliquee, oro
on AnorIcn InfInn hn hnLIdo hnsfn nhorn un nnronfo dosInforos
or Incorornr osfns oxorIoncIns connrndns n In ronIIdnd IocnI.
AquoIIns vocos quo on Ios nIsos dosnrroIIndos sonnInn InorfoccIo-
nos o dofocfos do fnIos oxorIoncIns son fonndns on Ios nIsos on
dosnrroIIo no cono oxrosIonos do concIoncIn cIonfIfIcn crIfIcn, n
nrfIr do un fononono quo uodo sor vnIIoso, sIno cono donosfrn-
cIonos do su InorfoccIon y, or Io fnnfo on IIogIco ne eequiIur,
do In InconvonIoncIn do oxorInonfnrIos on Ios nIsos nonos
dosnrroIIndos. ConsIdornnos quo Ios nIsos do AnorIcn InfInn
nojornrInn su grndo y cnIIdnd do nrfIcIncIon y, or Io fnnfo, do
vIdn donocrfIcn, sI osfnLIocIornn In nornn do In nocosnrIn Infor-
nncIon, consuIfn y doLnfo LIIco rovIos n In onIsIon do nornns
ndnInIsfrnfIvns gonornIos o n In ndocIon do grnndos royocfos
LIIcos. IIon so ndvIorfo do quo oco vnIon Ios nodIos frndIcIonnIos
do confroI do In ndnInIsfrncIon LIIcn sI no so conIononfnn y
vIvIfIcnn con osfos ofros Insfrunonfos nodornos do confroI cIudn-
9.6
AnIInr on oI cnIfuIo XI, yn cIfndo, doI f. 2 do nuosfro frnfndo.
9.?
Infro quIonos cononfnn fnvornLIononfo In oxorIoncIn connrndn on
osfo sonfIdo, vor IOSCH, JO!OI T!IST, 1l proceJinienIo oJninieIroIito en loe
1eIoJoe UniJoe Je Anerico, 1953, s. 29 n 33 y ?3 n ?6.
I!ICHOS SOCIAIIS, ICOMICOS Y C!IT!!AIIS VIII - 19
dnno, con osfos dorochos IndIvIdunIos nInInos fronfo nI odor
osfnfnI.
10. 1Jeoe no IroJicionolee
AIgunns Idons no frndIcIonnIos, or su nrfo, hnn cononzndo n
rocILIr un nodorndo noyo docfrInnrIo, y so sonnInn yn nIgunos
Infonfos do onorIns on nnrchn, oro Ins corrIonfos rovnIonfos do
oInIon fnnLIon nrocon fodnvIn fornnrIos un fronfo conn do
rosIsfoncIn.
Iodonos noncIonnr nquI n In InsfIfucIon doI OnLudsnnn, o
conIsIonndo nrInnonfnrIo, on cunnfo rocurndor o rorosonfnnfo
doI cIudndnno, gosfor do Ios Inforosos do Ios ndnInIsfrndos y, on
gonornI, do Ios no rorosonfndos o InsufIcIonfononfo rorosonfndos
fronfo n Ios odoros LIIcos.
1
Tononos yn nIgunos on oI nIs, cono
oI ofonsor doI IuoLIo do In ncIon y oI ofonsor doI IuoLIo do In
CIudnd do Iuonos AIros. Conforno n osfn rouosfn so consfIfuyo
un orgnno LIIco IndoondIonfo, oncnrgndo do vIgIInr n In ndnInIs-
frncIon y Ios concosIonnrIos o IIconcInfnrIos do sorvIcIos LIIcos on
Ios nLusos quo uodnn conofor fronfo n Ios ndnInIsfrndos y, on
gonornI, do confroInr oI Inoorfuno o nnI ojorcIcIo do In funcIon
ndnInIsfrnfIvn. Con osfn InsfIfucIon so oforgn unn cIorfn voz y unn
cIorfn ofosfnd IndIrocfn n quIonos do ofro nodo, n frnvos do Ios
nodIos usunIos do nrfIcIncIon y confroI do y on In ndnInIsfrncIon
10.1
Vor !OWAT, OAI C., TIe OnIuJenon Plon, Toronfo, 1?3, cnIfuIo XVI
on roforoncIn n nIsos on dosnrroIIo: IIX-ZAM!IO, HICTO!, !ofIoxIonos conn-
rnfIvns soLro oI OnLudsnnn, on Menorio Je 1l Colegio Aocionol, voI. IX, n
2, MoxIco, 19?9, s. 99 n 149; SOTO IIOSS, I!A!O, II OnLudsnnn nordIco-
snjon on IetieIo ArgenIino Je DerecIo AJninieIroIito, n 1, Iuonos AIros,
19?1, s. 3? n 51; IAIIIA, MIO!II M., Lo ineIiIuci6n Jel conieionoJo porlonen-
Iorio, Iuonos AIros, 19?6; IA!!OSO IIITI, CIISO, OnIuJenon. corregiJor
oJninieIroIito, !Io do JnnoIro, 1?6. Inforosn fnnLIon connrnr In nnyor
vInLIIIdnd quo hn fonIdo on In rcfIcn In InsfIfucIon on ofros nIsos on
dosnrroIIo; or ojonIo, Ios nfrIcnnos. Vor nI rosocfo OHAI, YASH I., OnLudsnnn
nnd Ofhors, on oI IILro do MA!TI, Lou onJ Pereonol IreeJon in Tonconio,
s. 21?-220; MA!TI, !OII!T, TIe OnIuJenon in ZonIio, JournnI of Modorn
AfrIcnn SfudIos, voI. 15, n 2, s. 239-259.
I!ICHOS H!MAOS VIII - 20
LIIcn, odrInn no fonor quIz nccoso ofIcnz nI confroI doI odor. In
oI cnso do nudIoncIns LIIcns frnnIfndns on unn rInorn fnso
oscrIfn or e-noil, or ojonIo, uodon rocILIr on nnno u ornInonfo
Ins rosonfnconos do Ios Inforosndos y frnnsnIfIrIns or e-noil n In
nudIoncIn.
In AnorIcn InfInn oxIsfon nIgunos rInoros osLozos n nIvoI
nornnfIvo, on VonozuoIn, Ior, CoIonLIn; on Iuorfo !Ico oxIsfo
unn ofIcInn doI Irocurndor doI CIudndnno. SI LIon Ins rInorns
oxorIoncIns y osLozos nornnfIvos son fodnvIn nuy rocIonfos cono
nrn odor gonornIIznr juIcIos do vnIor, uodo quIz ndoInnfnrso In
oInIon oxuosfn or !OWAT
2
soLro osfns oxorIoncIns on ofros
nIsos on vIns do dosnrroIIo. Aunquo osILIononfo no hnLrn do
consfIfuIr rofundos cnnLIos on In ndnInIsfrncIon, do fodos nodos
uodon confrILuIr n nojornr cunIIfnfIvnnonfo In conduccIon y
confroI do In ndnInIsfrncIon y doI goLIorno on gonornI, y uodon dnr
conIononfnrInnonfo unn no dosrocInLIo dosIs ndIcIonnI do
nrfIcIncIon IndIrocfn n Ios ndnInIsfrndos o Incrononfnr oI
ojorcIcIo ofocfIvo do sus dorochos IndIvIdunIos. VoIvoronos soLro
osfo fonn on oI unfo III doI rosonfo cnIfuIo.
11. OIroe iJeoe no IroJicionolee
o Io quo hnsfn nquI oxuosfo, uodo concIuIrso quo n nIvoI
foorIco soLrnn osILIos nodIos do onrIquocor In nrfIcIncIon do Ios
IndIvIduos on In ndnInIsfrncIon y oI confroI do osfn or In cIudndn-
nIn. Ioro oscnsonn Ins oxorIoncIns y Ins convIccIonos. ncon on
cnnLIo, y soLrovIvon ns do Io quo doLIornn, nIgunns soudo
rouosfns do nrfIcIncIon quo no hncon sIno confundIr oI nnorn-
nn. SI con fodo oIIo odonos onuncInr In concIusIon fonfnfIvn do
quo no oxIsfo on AnorIcn InfInn consonso docfrInnrIo nI fnnoco
convIccIon on In oInIon LIIcn, ncorcn do In Londnd do Infonfnr
Insfnurnr un sIsfonn fnn nrfIcInfIvo cono son rnzonnLIononfo
osILIo, quo rouosfn uodo fonor sonfIdo rcfIco y foorIco
10.2
!OWAT, TIe OnIuJenon Plon, . 138.
I!ICHOS SOCIAIIS, ICOMICOS Y C!IT!!AIIS VIII - 21
osdo Iuogo, quIon son nrfIdnrIo do un sIsfonn fnn nrfI-
cInfIvo cono son rnzonnLIononfo osILIo, noynr fodo Infonfo do
InfroducIr unos y ofros do Ios nIfIIos nodIos y cnucos do
nrfIcIncIon conocIdos, on fnnfo no sonn rosonfndos cono suuos-
fnnonfo oxcIuyonfos do Ios rosfnnfos. Ioro con soIo nIrnr In
oxorIoncIn y In hIsforIn rocIonfo so uodo ndvorfIr quo osos
osfuorzos nIsIndos no hnn sIdo sufIcIonfos nrn hncor ronIIdnd In
nrfIcIncIon on oI nIfIIo sonfIdo quo osfnnos hnLInndo. osdo
osfn orsocfIvn, onsnnos quo uodo sor do Inforos consIdornr un
onfoquo do In nrfIcIncIon quo fono on cuonfn nIgunns do Ins
osILIos cnusns do nquoIIn fnIfn do convIccIon y consonso ncorcn do
su convonIoncIn.
os roforInos nI hocho do quo In eJucoci6n, or unn nrfo, fnnfo
LIIcn cono rIvndn, y Ios nodIos nnsIvos do conunIcncIon or In
ofrn, on osocInI In Ieletiei6n or su onorno onofrncIon on In vIdn
dInrIn do In nnyorIn do Ios IndIvIduos, onIfon n dInrIo un nonsnjo
no nrfIcInfIvo y do goLIorno o odor sIn confroI, rocIsnnonfo or
su osfrucfurn do docIsIon no nrfIcInfIvn. !n sIsfonn ndnInIsfrn-
fIvo do foIovIsIon y do oducncIon on oI cunI In docIsIon os fonndn on
fornn unIInfornI y oxcIuyonfo, sIn nrfIcIncIon docIsorIn rovIn nI
osforIor do Ios dosfInnfnrIos y nfocfndos dIrocfos, sIn nudIoncIn
LIIcn nI rIvndn sIn dosconfrnIIzncIon nI doIogncIon, sIn
OnLudsnnn quo confroIo y n vocos nn sIn un sIsfonn oIIfIco
donocrfIco doI cunI nrfIr cono osquonn do odor, InovIfnLIonon-
fo onsonnr dInrInnonfo n fodo su LIIco, on Ios ns nInInos
ncfos y oxrosIonos, on Innnorns fornns InIIcIfns y oxIIcIfns,
quo In nrfIcIncIon no os oI sIsfonn do vnIoros doI cunI so nrfo nI
nI cunI so nsIrn; on nrfIcuInr orquo no os oI sIsfonn do vnIoros
quo so rncfIcn. IIIo osfnr dIcIondo fodo Io quo hny quo docIr soLro
oI vnIor nIII roconocIdo n Ios dorochos hunnnos rovIsfos on In
ConvoncIon.
SI on nIgn socfor do In vIdn ndnInIsfrnfIvn y LIIcn hn do
ofocfunrso un osfuorzo rIorIfnrIo nrn nfncnr In fnIfn do convIccIon
oxIsfonfo on AnorIcn InfInn rosocfo nI confroI y n In nrfIcIncIon
cIudndnnn, hn do sor onfoncos on nnforIn do oducncIon y do
foIovIsIon, n Ins cunIos cono nInIno hny quo oxIgIrIos fonor un
I!ICHOS H!MAOS VIII - 22
OnIuJenon osocIfIco o IndoondIonfo. Ahorn LIon, nrn quo In
nrfIcIncIon no son un elogon vncIo, cnronfo do confonIdo onIrI-
co, sIn rofIojo on In ronIIdnd; nrn quo no frnnsnIfn un nonsnjo
fnIso quo, or fnnfo, n nndIo convoncor y quodnr cono fnnfns
Idons on oI cnno do Ins quo so dIco connrfIr, oro quo so rofIoro
no ojorcIfnr or nhorn; nrn fodo oIIo, os nocosnrIo onfoncos quo
so Infonfo osfrucfurnr on fnIos socforos do fornncIon do oInIon un
nocnnIsno do nrfIcIncIon y confroI, rnzonnLIononfo oquIIILrn-
do, quo ornIfn ncorcnr n In fonn do docIsIonos n Ios dosfInnfnrIos
do Ins nIsnns.
o os nocosnrIo ndscrILIrso n fnI o cunI fornn concrofn do
oxorIoncIn; Lnsfn sI con ndvorfIr quo nrfIcIncIon on oducncIon o
foIovIsIon no os fnnoco osfnfIzncIon do nnLns, cono n vocos so hn
rogonndo y on nIgn cnso nrcInInonfo rncfIcndo on AnorIcn
InfInn. o so frnfn, uos, cono so Infonfnrn con Ios dInrIos on Ior
Lnjo oI goLIorno do VIIAZCO AIVA!AO, do quIfnrIos n sus roIofnrIos
nrfIcuInros nrn dnrIos n In conunIdnd, uos oIIo on In rcfIcn
sIgnIfIcnrIn dnrIos soIo nI funcIonnrIo do furno, quo ncfunr
fnnLIon on oI osfIIo frndIcIonnI do In ndnInIsfrncIon do In cunI
rovIono. So frnfn no do cnnLInr In fIfuInrIdnd fornnI doI odor,
nsunfo quo vIono rosuoIfo or ofros dnfos doI sIsfonn, sIno do
conIior el noJo Je ejercicio Jel poJer, do osfnLIocor In rogIn do quo
fodns Ins docIsIonos n fonnrso hnn do sorIo con In nrfIcIncIon
Infogrndorn y confroIndorn, on In docIsIon nIsnn, do Ios nfocfndos
o dosfInnfnrIos do In rosoIucIon do quo so frnfn con dorocho do
roIIcn, con OnLudsnnn osocIfIco.
In AnorIcn InfInn nIgunos nIsos hnn Ido conconfrnndo on oI
goLIorno, n frnvos do Ios nnos, unn roorcIon crocIonfo do nodIos
do conunIcncIon do nnsns y on nIgunos cnsos In fofnIIdnd do Ios
cnnnIos nncIonnIos do foIovIsIon (In ArgonfInn on 19?4) Io cunI, on
fnnfo y on cunnfo In dIroccIon do fnIos nodIos do conunIcncIon so
hnco do nodo no nrfIcInfIvo, hnco quo oI nonsnjo dInrIo n In
oLIncIon son oI do In no-nrfIcIncIon. SI so doson unn donocrncIn
fuorfo y osfnLIo, un uoLIo no nLIIco nI dosInforosndo do In vIdn
LIIcn, un uoLIo quo fono docIsIon rosonsnLIo no soIo cunndo
vofn, sIno fnnLIon cunndo n dInrIo con su nccIon o InnccIon nfocfn
I!ICHOS SOCIAIIS, ICOMICOS Y C!IT!!AIIS VIII - 23
In conducfn LIIcn; sI so nsIrn n quo vnynn oco n oco dIsnInu-
yondo Ins condIcIonos quo dnn Io fnnfo n Ins oxorIoncIns ouIIs-
fns cono n Ins suLvorsIvns y n Ins nIIIfnros, sI so quIoro unn
ndnInIsfrncIon confroIndn, onfoncos so uodo onoznr or cronr
cnnnIos ronIos do nrfIcIncIon y confroI do In conunIdnd on In fonn
do docIsIonos dInrIns on nnforIn do foIovIsIon y oducncIon.
Iso sor onfoncos forfnIocor con oI rofngonIsno do Ios IndIvI-
duos oI ojorcIcIo ofIcnz do sus dorochos y rorrognfIvns fronfo nI
odor, cunIquIorn quo osfo son.
III. EL OMBUDSMAN
12. AeceeiJoJ Je eu nulIiplicoci6n por ineuficiencio Je loe
conIrolee exieIenIee
IxIsfo Lnsfnnfo unnnInIdnd on Ios nIsos dosnrroIIndos on oI
sonfIdo do quo In fufoIn LrIndndn frndIcIonnInonfo n Ios nd-
nInIsfrndos fronfo n In ndnInIsfrncIon LIIcn os on nuchos
nsocfos InsufIcIonfo y no uodo sor corrogIdn or un sInIo
nojornnIonfo o orfoccIonnnIonfo do Ios nocnnIsnos cIsIcos do
confroI do nquoIIn, hncIondoso nsI nocosnrIn In croncIon do osfo
nuovo y ndIcIonnI orgnno do confroI. In oxIsfoncIn doI OnLudsnnn
on In nnyor nrfo do Ios nIsos dosnrroIIndos, os ruoLn ns quo
sufIcIonfo do osn convIccIon. Ioro ndons do un OnLudsnnn
gonornI hncon fnIfn OnLudsnnn osocInIIzndos on cndn uno do Ios
sorvIcIos LIIcos y on cndn uno do Ios socforos doI Isfndo: JusfIcIn,
IogIsInfIvo, Iuorzns nrnndns.
osdo oI unfo do vIsfn do Ios confroIos do nnfurnIozn ju-
rIsdIccIonnI, on gonornI In oLjocIon quo sonnIn dos unfos confrnIos
on quo son dofIcIfnrIos: fIono y cosfo;
1
oIIo, n su voz, roduco quo
12.1
Io dIcho soLro oI Consojo do Isfndo frnncos, or ojonIo. IIon so
conrondo quo sI In oLsorvncIon os vIIdn on Ios nIsos dosnrroIIndos, con
nuchn nnyor rnzon Io os on Ios nIsos on vIns do dosnrroIIo. Vor, or ojonIo,
MASSIY, I. I., AJninieIroIite Lou, Iucknov, IndIn, 1980, . 294; I!CHITA O!TIOA,
op. ciI., ofc.
I!ICHOS H!MAOS VIII - 24
Inorfnnfos socforos oLIncIonnIos do hocho quodon njonos n In
osILIIIdnd do rocInnnr confrnIor judIcInI confrn In ndnInIsfrncIon
LIIcn, Io quo IIovn n hnLInr do socforos suLrorosonfndos, osfo os,
InsufIcIonfononfo rorosonfndos IognInonfo nnfo In ndnInIsfrn-
cIon.
2
SIn dudn, In InoxIsfoncIn on In nnyor nrfo do Ios nIsos do
AnorIcn InfInn do nccIonos do cInso o cloee ocIione,
3
quo ornIfnn
n cunIquIor nIonLro do In conunIdnd soIIcIfnr fufoIn jurIsdIccIonnI
no soIo do su dorocho suLjofIvo, sIno fnnLIon do su Inforos IogIfIno
y nn do su Inforos sInIo, rofuorzn osn InrosIon do InnccosILIII-
dnd onIrIcn doI confroI n nunorosos IndIvIduos, do In InofoncIn
o InofIcncIn do sus dorochos foorIcos.
II roLIonn doI fIono y oI cosfo no os con fodo oI nIco quo fornn
InsufIcIonfo oI confrnIor jurIsdIccIonnI. Isf fnnLIon In cuosfIon do
In IInIfncIon do In rovIsIon judIcInI n Ios nsocfos vIncuIndos n In
IogIfInIdnd doI ncfo, Io cunI hnco quo fodos Ios ncfos ndnInIsfrnfI-
vos quo son InconvonIonfos, o hnsfn grnvononfo InconvonIonfos,
quodon oxcofundos do nquoI confroI. II nrfIcuInr fondrIn nsI
fufoIn confrn oI ncfo IIognI, oro no confrn oI ncfo Inoorfuno, confrn
oI ojorcIcIo dofIcIonfo o dofocfuoso do In funcIon ndnInIsfrnfIvn quo
no nIcnnco n ronor oI ordon jurIdIco.
Ios confroIos ndnInIsfrnfIvos n cnrgo do orgnnIsnos fnIos cono
TrILunnIos do Cuonfns, ConfrnIorIns, SIgon, ConIsIon IIcnnornI,
AO, ofc. fnnLIon on Ios hochos so ojorcon con rIncInI onfnsIs on
oI confroI do IognIIdnd, dojnndo do Indo Ios nsocfos nfInonfos nI
norIfo do In nccIon ndnInIsfrnfIvn, nI nonos on cunnfo funcIon
Inorfnnfo doI confrnIor.
Ios confroIos ndnInIsfrnfIvos or vIn do rocursos (jorrquIco,
ofc.), on In nodIdn on quo son dIcfnnInndos or Ios Iofrndos do In
ndnInIsfrncIon LIIcn, IIovnn fnnLIon InvnrInLIononfo on su
12.2
In AnorIcn so hn crondo In AsocIncIon InfornnorIcnnn do SorvIcIos
IognIos, con sodo on WnshIngfon y ofIcInns rogIonnIos on oI CnrILo y CoIonLIn,
onfro cuyos oLjofIvos so oncuonfrn rocIsnnonfo oI osfudIo doI roLIonn
doscrIfo.
12.3
SnIvo quIzs oI suuosfo do In nccIon do nnnro on oI orocho noxIcnno
o oI nnndnfo do eegurono on oI orocho LrnsIIono, cuyn concocIon os nnIIn,
y Ios dorochos do IncIdoncIn coIocfIvn on oI dorocho nrgonfIno (eupro, cn. VI).
I!ICHOS SOCIAIIS, ICOMICOS Y C!IT!!AIIS VIII - 25
docIsIon oI soIIo doI onfnsIs nornnfIvo on In IognIIdnd do Ios ncfos
cuosfIonndos.
In sunn, nInguno do Ios confroIos noncIonndos osf per ee on
condIcIonos rcfIcns do ojorcor un confroI oIIfIco o do oor-
funIdnd, nI oxIsfo fnnoco onfro oIIos nInguno quo fongn n su cnrgo
roocunrso do In dofonsn nnfo In ndnInIsfrncIon LIIcn do Ios
Inforosos do nquoIIns orsonns o socforos do orsonns quo or Ins
cIrcunsfnncIns quo fuoron, no osfon sufIcIonfononfo rorosonfndos.
Todns osns cIrcunsfnncIns confIgurnn unn hIofosIs do In-
sufIcIoncIn do confroI ndnInIsfrnfIvo quo In InsfIfucIon doI On-
Ludsnnn frnfn do confrILuIr n ronodInr. IsfInnnos quo on
AnorIcn InfInn so dn con oxcoso In dofIcIoncIn do confroI do In
ndnInIsfrncIon LIIcn, y or oIIo consIdornnos IndIsonsnLIo quo
so InsfIfuyn on Ios nIsos unn InsfIfucIon do osfns cnrncforIsfIcns.
II OnLudsnnn, or oIIo, os gonornInonfo consIdorndo cono un
Insfrunonfo ndocundo nrn ojorcor nnfo In ndnInIsfrncIon In
dofonsn do Ios dorochos hunnnos do nquoIIos nrfIcuInros quo no
uodon hncorIo ofIcnznonfo or sI soIos, o quo oncuonfrnn nuy
dofIcIonfo oI sIsfonn do su ojorcIcIo.
13. Iuncionee , oIriIucionee
IxIsfo unn osfrochn corroIncIon onfro Ins funcIonos do cnrcfor
gonornI y sIsfonfIco n dosononnr or oI OnLudsnnn y Ins
nfrILucIonos quo hn do fonor. In su nnyor nrfo oIIns uodon
confrnrso nIrododor do Ins sIguIonfos:
o) DiecuIir, JieenIir, innotor, rovocnr In cronfIvIdnd on oI
nLIfo do In ndnInIsfrncIon LIIcn n frnvos do In confrovorsIn y
In dIscusIon LIIcn, rorosonfnndo Ios Inforosos y Ios dorochos do
Ios hnLIfnnfos, Ios ndnInIsfrndos, In socIodnd: no oI Isfndo.
I) 1nteeIigor, puIlicor nquoIIos conorfnnIonfos ndnInIsfrnfIvos
quo consfIfuyon un ojorcIcIo dofocfuoso do In funcIon ndnInIsfrnfI-
vn.
c) 1nteeIigor loe Jenuncioe quo IIoguon n su conocInIonfo. ndo
su cnrcfor, oI OnLudsnnn no nocosIfn quo Ins donuncIns quo Io
I!ICHOS H!MAOS VIII - 26
sonn fornuIndns ronnn roquIsIfos fornnIos do nnfurnIozn nIgunn.
Hnsfn uodo y doLo InvosfIgnr Ins donuncIns nnonInns quo Io
IIoguon, on fnnfo ronnn vIsos nInInos do sorIodnd InfrInsocn. A
In Invorsn, unn donuncIn oscrIfn nnnIfIosfnnonfo Inrocodonfo no
doLo sor frnsIndndn or oI OnLudsnnn n In ndnInIsfrncIon, or
rnzonos do ocononIn rocosnI y nrn no ordor su roIo rosfIgIo.
J) IeconenJor pritoJo o pIliconenIe n Ios funcIonnrIos
InforvInIonfos, son on Infornos rIvndos o n frnvos do su Inforno
LIIco nnunI, o or InfornodIo do nrfos o conforoncIns do ronsn
convocndns nI ofocfo, cuIos nccIonos osfInn nocosnrIo quo In
ndnInIsfrncIon LIIcn ndofo, o cuIos conorfnnIonfos doLo
nodIfIcnr, cuIos nuovns nornns do rocodInIonfo Incorornr,
ofc., nrn nojor nfondor y sorvIr Ios dorochos do Ios nrfIcuInros.
e) 1xIorIor, orguir, influir soLro Ios funcIonnrIos LIIcos quo
n su juIcIo ncfon on fornn InconvonIonfo, Incorrocfn o Inoorfunn,
nrn In corroccIon do Ios conorfnnIonfos ndnInIsfrnfIvos oLjofn-
dos, on LonofIcIo do Ios nrfIcuInros orjudIcndos on sus dorochos o
Inforosos.
osdo Iuogo quo osfo odor InfornnI quo fIono oI OnLudsnnn
nrn frnfnr do corrogIr Ins dofIcIoncIns do In ndnInIsfrncIon LIIcn
so rofuorzn y rosnIdn con oI odor quo fnnLIon fIono do ofocfunr
crIfIcns y consurns LIIcns, Io quo do hocho consIsfo on unn
ofosfnd snncIonnforIn norol InIIcIfn, quo uodo no rosuIfnr
dosrocInLIo on In rcfIcn. Isfo os un odor quo Ios IndIvIduos
nornnInonfo no fIonon, y do nIII su osocInI InorfnncIn rcfIcn.
f) CriIicor, ceneuror, ononeeIor on oI sonfIdo do rorosIon do
IndoIo nornI o oIIfIcn, oro sIn InIIcnr ojorcIcIo do ofosfnd
dIscIIInnrIn eIricIo eeneu soLro Ios funcIonnrIos LIIcos. Tnnfo
Ins sugoroncIns o roconondncIonos cono Ins consurns o rorosIo-
nos, uodon, sogn Ios cnsos, fornuInrso on fornn rIvndn o
LIIcn. Todo IndIcn quo rInoro oI OnLudsnnn consurnr rIvn-
dnnonfo nI funcIonnrIo quo consIdoro ncfn Incorrocfnnonfo o
InconvonIonfononfo, y quo soIo nnfo In roIforncIon do In conducfn
consurndn, o on cnso do osocInI grnvodnd do In Inconducfn, hnr
LIIcn su crIfIcn.
I!ICHOS SOCIAIIS, ICOMICOS Y C!IT!!AIIS VIII - 2?
g) 1nicior occionee o recureoe juJiciolee confrn In ndnInIs-
frncIon LIIcn, on nquoIIos cnsos on quo n su juIcIo Ios TrILunnIos
uodnn or In IndoIo doI fonn LrIndnr unn soIucIon Idonon nI fondo
do In cuosfIon, oro on quo or roLIonns do fnIfn do orsonorIn, do
IogIfInncIon, do fondos o do fIono, uodn no hnLor un IndIvIduo
IogIfInndo o dIsuosfo n InIcInr oI nIsno In nccIon.
I) 1nicior occionee o recureoe juJiciolee o nnfo TrILunnIos
ndnInIsfrnfIvos dondo osfos oxIsfnn, on Ins nIsnns sIfuncIonos
quo on oI cnso nnforIor.
i) 1fecIuor un inforne onuol pIlico soLro sus roIns fun-
cIonos, doI cunI rosuIfnr cuI os oI confroI quo ojorco soLro In
ndnInIsfrncIon LIIcn, quo oxIfos y frncnsos hn fonIdo on sus
Infonfos do InfIuIr nrn oI nojornnIonfo do osfn y quo roco-
nondncIonos fornuIn, on su cnso, n Ios odoros LIIcos nI rosocfo.
o Io oxuosfo so dosrondo quo oI OnLudsnnn no fIono
funcIonos docIsorIns, no uodo rovocnr nI nnuInr un ncfo ndnI-
nIsfrnfIvo, no uodo ordonnr nndn n In ndnInIsfrncIon LIIcn snIvo
on cunnfo n In nvorIguncIon o InvosfIgncIon do Ios hochos. Su
funcIon os frnfnr do convoncor, os InfIuIr, nrLIfrnr, rosIonnr, on
funcIon do su rosfIgIo, do su eIoIue cono orgnno IndoondIonfo y
do su nccoso fnnfo n Ins ofIcIonos quo uodo ofocfunr n Ios dons
orgnnos judIcInIos o ndnInIsfrnfIvos, nI nIsno nrInnonfo dosdo
Iuogo, y fundnnonfnInonfo n In oInIon LIIcn n frnvos do Ios
dIsfInfos nodIos do conunIcncIon do nnsns. o os unn funcIon
concoLIdn nrn un nLogndo on cunnfo rofosIonnI doI orocho, sIn
orjuIcIo do quo uodo sorIo un nLogndo, sIno nrn un oIIfIco
IndoondIonfo o nrn unn orsonn IndoondIonfo con vocncIon
oIIfIcn, on oI sonfIdo nrquIfocfonIco y consfrucfIvo do nIguIon quo
so ocun do nojornr oI nnnojo do In cosn LIIcn sIn orsoguIr nI
dofondor Inforosos socforInIos dofornInndos, sIno In dofonsn do
fodos Ios dorochos IndIvIdunIos dosconocIdos or oI oLrnr ndnInIs-
frnfIvo.
I!ICHOS H!MAOS VIII - 28
14. ConieionoJo porlonenIorio o ejecuIito
In Ios nIsos donocrfIcos dosnrroIIndos, oI OnLudsnnn so croo
y dosnrroIIo cono un conIsIonndo nrInnonfnrIo, un orgnno dosIg-
nndo or oI nrInnonfo nunquo IndoondIonfo do oI, consfIfuIdo
cono quodo dIcho con oI roosIfo do nojor confroInr n In ndnInIs-
frncIon. In nIgunos nIsos donocrfIcos y dosnrroIIndos, on cnn-
LIo, so Io hn InsfIfuIdo cono un orgnnIsno crondo or In ndnInIs-
frncIon nIsnn, con suorfo vnrIndn: on Ios Isfndos !nIdos nroco
funcIonnr ndocundnnonfo, no nsI on IgunI nodIdn on IrnncIn dondo
fnnLIon so Io hn concoLIdo cono un dosrondInIonfo doI ojocufIvo.
1
In Lnso n fnIos suuosfos, y sIn dojnr do roconocor quo Io IdonI
os un conjunfo do OnIuJenen, gonornIos y osncInIos, crondo or
oI nrInnonfo, no odonos Ignornr In ronIIdnd do quo on AnorIcn
InfInn frocuonfononfo oI nrInnonfo do hocho no funcIonn, o no
fIono sufIcIonfo y ofIcnz vocncIon do confroI doI odor oIIfIco.
Ior Io dons, os Inforosnnfo dosfncnr quo oI roconocInIonfo do
su nocosIdnd so hn sonnIndo no soIo on Ios nIsos dosnrroIIndos, sIno
fnnLIon on nquoIIos on vIns do dosnrroIIo,
2
y quo IncIuso on nIsos
nfrIcnnos cuyo sIsfonn no os oI frndIcIonnI do Ins consfIfucIonos
nnorIcnnns fnnLIon so Io hn ndofndo con nIgn nrocInLIo grndo
do LonofIcIo LIIco.
3
IrocIsnnonfo, or fodo oIIo, In InsfIfucIon doI OnLudsnnn hn
cononzndo n dosorfnr InovIfnLIononfo Inforos on InfInonnorIcn,
no soIo n nIvoI docfrInnrIo o ncndonIco,
4
sIno fnnLIon consfIfucIo-
nnI y IogIsInfIvo, n Io quo nos roforIronos n confInuncIon.
14.1
WYI!, AIA J. (IdIfor), 1xecuIite OnIuJenon in IIe UniIeJ SIoIee,
IorkoIoy, 1?93; vonso IIX-ZAM!IO, Ieflexionee conporoIitoe eoIre el
OnIuJenon, nrfIcuIo cIfndo, s. 136-13?, 140 y 143.
14.2
MASSIY, AJninieIroIite Lou, op. ciI., s. 289 y ss.
14.3
OHAI, YASH I., OnIuJenon onJ OIIere, nrfIcuIo cIfndo; MA!TI, !OII!T,
TIe OnIuJenon in ZonIio, nrfIcuIo cIfndo, y sus rosocfIvns roforoncIns.
14.4
IIX-ZAM!IO, nrfIcuIo cIfndo; SOTO IIOSS, I!A!O, 1l OnIuJenon n6rJi-
co-eoj6n, on !ovIsfn ArgonfInn do orocho AdnInIsfrnfIvo, n 1, Iuonos
AIros, 19?1, . 3? y ss.; IAIIIA, MIO!II M., Lo ineIiIuci6n Jel conieionoJo
porlonenIorio, Iuonos AIros, 19?6; IA!!OSO IIITI, CIISO, OnIuJenon. corre-
giJor oJninieIroIito, !Io do JnnoIro, 19?6, ofc.
I!ICHOS SOCIAIIS, ICOMICOS Y C!IT!!AIIS VIII - 29
15. 1l MinieIerio PIlico , loe ConIrolorioe o Iiecolioe cono
OnIuJenon. 1neuficiencio
onfro do Ins rInorns nroxInncIonos InfInonnorIcnnns nI
fonn cnLo noncIonnr nI Ior, cuyn consfIfucIon do 19?9 rovo un
MInIsforIo ILIIco nufonono, con Ins nIsnns rorrognfIvns quo Ios
Infogrnnfos doI Iodor JudIcInI, dosIgnndo con IdonfIcos roquIsIfos
y rocodInIonfos, onfro cuyns funcIonos so oncuonfrn ncfunr cono
dofonsor doI uoLIo nnfo In ndnInIsfrncIon LIIcn (nrf. 250, Inc.
4); on sonfIdo nrocIdo odrIn noncIonnrso fnnLIon In ConfrnIorIn
do In !oLIIcn on VonozuoIn.
Ior nuosfrn nrfo, consIdornnos un orror frnfnr do Incorornr
funcIonos do OnLudsnnn nI MInIsforIo ILIIco, o n Ins ConfrnIorIns
do In !oLIIcn dondo osfns oxIsfon. Su fornncIon osfrIcfnnonfo
rofosIonnI, or nLogndos y jurIsconsuIfos, cono oI rosfo do sus
funcIonos foronsos, hnrn do nIgn nodo InovIfnLIo quo oI onfnsIs
dndo n In funcIon son oI IognI. Yn vInos nnforIornonfo quo osfo orn
rocIsnnonfo oI dofocfo or cuyo oxcoso ocnLnn fodos Ios nocnnIs-
nos do confroI oxIsfonfos, n Ios cunIos, n su voz, honos cnIIfIcndo
do InsufIcIonfos. AfrILuIr funcIonos do OnLudsnnn n un orgnnIs-
no do confroI IognI os voIvor, nrn nosofros, nI unfo do nrfIdn.
o os sufIcIonfo con quo oxIsfn unn IIscnIIn ncIonnI do
InvosfIgncIonos AdnInIsfrnfIvns dodIcndn n In InvosfIgncIon do Ios
JeliIoe quo so uodnn hnLor conofIdo on In ndnInIsfrncIon LIIcn.
!nn voz ns, In nsInIIncIon con Ios fIscnIos, or ojonIo, on
nnforIn crInInnI, hnco quo oI confroI funcIono InovIfnLIononfo con
crIforIo jurIdIco, Io cunI on osfn nnforIn do dorocho onnI sIgnIfIcn-
r quo sI no so oncuonfrn osfrIcfnnonfo roLndo un doIIfo rorInIdo
or oI CodIgo IonnI, nIngunn nccIon odr fonnr In IIscnIIn, y quo
on cnso do dudn corrosondor ronuncInrso or In InoconcIn onnI
doI IncrInInndo, ofc. o so frnfn do quo no son Inorfnnfo orsoguIr
y cnsfIgnr n Ios doIIncuonfos, sIno do quo osfo no Lnsfn nI os
osILIononfo Io ns Inorfnnfo on nnforIn do confroI do In
ndnInIsfrncIon y Ios concosIonnrIos y IIconcInfnrIos doI odor.
Mucho ns frocuonfo, y or Io fnnfo ns Inorfnnfo y grnvo, son
I!ICHOS H!MAOS VIII - 30
Ios Innnoros suuosfos do ncfos nIfnnonfo InconvonIonfos o
grnvononfo Inoorfunos quo no consfIfuyon doIIfos,
1
oro no or
oIIo son nonos orjudIcInIos nrn oI Inforos LIIco y nrn In
coIocfIvIdnd, o IosIvos n Ios dorochos do Ios IndIvIduos.
16. 1eIoIiliJoJ reloIito
Iuosfo quo consIdornnos nI OnLudsnnn un orgnno oIIfIco o
ndnInIsfrnfIvo ns quo jurIdIco fornnI, no osfInnnos quo quon
nfrILuIrIo In osfnLIIIdnd oJ tiIon quo os roIn consfIfucIonnInon-
fo do Ios frILunnIos judIcInIos. Ms LIon onsnnos quo doLIorn fonor
osfnLIIIdnd roInfIvn, soIo durnnfo oI orIodo nrn oI cunI son
dosIgnndo; or ojonIo, cInco o sIofo nnos. In Io osILIo uodo sor
dosonLIo quo su orIodo no coIncIdn con oI orIodo guLornnfIvo.
o croonos quo son ronIIsfn rofondor nfrILuIrIo unn osfnLIIIdnd
vIfnIIcIn quo n vocos nI fnnoco Ios juocos fIonon on nuosfros nIsos.
ndn donuosfrn quo In nnyor do Ins osfnLIIIdndos son fII sI In usn
no nrn Innovnr, dIsonfIr y crIfIcnr nI goLIorno y n In ndnInIsfrncIon
ncfunnfo, sIno nrn InvosfIgnr Ios doIIfos y fnIIns do In ndnInIsfrn-
cIon nnforIor; or oso croonos Inorfnnfo quo oI fnnLIon so son
oLjofo doI oscrufInIo LIIco y do In consurn socInI, cuyo ofocfo os
nnyor cunndo oI cnrgo no os vIfnIIcIo.
1?. Orgono Je criIico oporIuno, no Je inteeIigoci6n IieI6rico
In oI cnso do In IIscnIIn ncIonnI do InvosfIgncIonos Ad-
nInIsfrnfIvns, on In ArgonfInn, oIIn osfuvo durnnfo corcn do voInfo
nnos, y or Io fnnfo, n frnvos do nuy dIforonfos goLIornos, IncIuIdos
vnrIos do fncfo, n cnrgo do In nIsnn orsonn. HonLro roLo y
rosofndo, no orn con fodo oLsfcuIo oIIfIco sorIo n goLIorno nIguno,
orquo sIonro nrocIn InvosfIgnr rIncInInonfo Ios suuosfos o
15.1
O quo no so IIogn n roLnr quo Io son. SI no so uodo roLnr oI doIIfo,
oro sI In InoorfunIdnd, os oLvIo quo rosuIfn roforILIo Iogrnr Io sogundo. Is
ns oLjofIvo y ronIIsfn quo osfnr, on cnnLIo, orsIguIondo suuosfos o ronIos
doIIncuonfos quo jnns IIognrn n sor condonndos.
I!ICHOS SOCIAIIS, ICOMICOS Y C!IT!!AIIS VIII - 31
ronIos doIIfos doI goLIorno onIerior nI do furno. o oso nodo oI
orgnnIsno so frnnsforno on un hIsforIndor, nI InvosfIgnr hochos
rocIonfos, hnsfn hIsforIn cnsI confonornon; oro no on orgnno do
confroI do In ndnInIsfrncIon LIIcn, onfondIondo or oIIo un
confroI quo uodn sor oporIunonenIe correcIor do Io quo osf
sIondo on oI rosonfo ronIIzndo IrroguInrnonfo. !n ronuncIn-
nIonfo quo dIgn quo orn IrroguInr o doIIcfuoso dofornInndo ncfo doI
nsndo quo yn In ndnInIsfrncIon no ojocufn orquo osfn nuovos y
dIsfInfos funcIonnrIos on oI odor, uodo sorvIr n In hIsforIn, oro
no sIrvo nI confroI. Inrn quo oI confroI son ofocfIvo, doLo sor confroI
oorfuno quo uodn corrogIr Io corrogILIo doI rosonfo, y no
nornnonfo consurnr Io quo yn no fIono ns ronodIo orquo so
oncuonfrn IrronIsILIononfo on oI nsndo.
Tnnoco sIrvo, dosdo Iuogo, quo on oI nrosurnnIonfo or
fornuInr donuncIns do ncfunIIdnd no Iogro InvosfIgnr ndocun-
dnnonfo Ios hochos y sus donuncIns fornInon sIondo sIsfon-
fIcnnonfo rochnzndns or In jusfIcIn. Cono on fnnfns cosns, os oI
fornIno nodIo Io quo doLo rocurnrso Iogrnr.
osdo osfo unfo do vIsfn, y on Lnso n In oxorIoncIn InfIno-
nnorIcnnn, onsnnos quo In jusfIcIn os nfn nrn InvosfIgnr y
snncIonnr hochos quo orfonocon nI nsndo. AI OnLudsnnn doLo
drsoIo oI cInro nnndnfo do InvosfIgnr Ios hochos doI rosonfo,
sonnInndo, or ojonIo, quo no doLo InvosfIgnr nI fornuInr concIu-
sIonos soLro oI dosonono do funcIonnrIos quo yn no osfn on oI
odor. SI no uodo hncor nucho fIInonfo, o no uodo hncor nndn,
roforILIo quo no Io hngn nnfos quo ooro cono unn suorfo do fnIso
cohonosfndor doI rosonfo or vIn do In fcII crIfIcn doI nsndo.
TnnLIon cnLrIn sonnInr quo no uodo nI doLo consfIfuIrso on un
InfII dIsondIo do ncfIvIdnd LIIcn o rIvndn, IdIondo con Inzos
oxIguos Infornos soLro cuosfIonos nnnIfIosfnnonfo Infundndns o
nLsurdns.
18. HonIre o roI6n. CocoJor Je leonee o Je noecoe
II roLIonn quo honos oxuosfo hnco quo su funcIon no son nndn
fcII, y oIIo ocurro fnnfo on nIsos dosnrroIIndos cono on vIns do
I!ICHOS H!MAOS VIII - 32
dosnrroIIo. IncIuso hn dndo Iugnr n IngonIosos juogos do nInLrns,
on Ios cunIos ns do uno so hn rogunfndo sI os un OnLudsnnn o
un OnIuJenouee.
1
Y hn dIcho MA!TI rofIrIondoso n ZnnLIn y
ofros nIsos nfrIcnnos, on nInLrns quo uodon sor fnnLIon nIIcn-
LIos on AnorIcn InfInn, quo on Ios Isfndos on quo In crIfIcn
frocuonfononfo so oquInrn n In suLvorsIon, os IIusorIo rofondor
quo uodn osfnr fofnInonfo nIsIndo do In oIIfIcn.
2
Ior oIIo, dIcho
con nInLrns do !OWAT fnnLIon roforIdns n In oxorIoncIn nfrIcnnn
y quo fnnoco odonos dosdonnr, uodo sor cIorfo cono dIcon Ios
crIfIcos, quo... no osf nuy LIon oquIndo nrn cnznr Ioonos. Ioro
cIorfnnonfo uodo nInsfnr Lnsfnnfos noscns. An sI funcIonnrn
on Ios nIsos on dosnrroIIo con soIo In nIfnd do su ofocfIvIdnd on oI
osquonn orIgInnI, su ndocIon vnIdrIn LIon In onn.
3
Is do In confrovorsIn quo nnco In cronfIvIdnd; o uodo sor do
ofrn nnnorn... quo In ofIcInn doI OnLudsnnn y ofrns sInIInros
sonn dIsfurLndoros doI eIoIue quo, y osfo sIgnIfIcn confrovorsIn; A
vocos oI OnLudsnnn os coIocndo on oI roI doI quo dIsIonfo o Innovn.
osnforfunndnnonfo, Ios Innovndoros y Ios quo dIsIonfon son
frocuonfononfo consIdorndos cono ononIgos doI ordon osfnLIocIdo,
sIn fonor on cuonfn sus nofIvos.
4
Ioro osn os In funcIon doI
OnLudsnnn cono Insfrunonfo do confroI, y osn os In nsIrncIon
fInnI quo frnnsnIfInos nrn nojornr oI confroI do In ndnInIsfrn-
cIon LIIcn on AnorIcn InfInn y In vIgoncIn do Ios dorochos
hunnnos fronfo n oIIn.
Ioro, oso sI, doLo ncfunr con rncIonnIIdnd y no cono noro Luzon
quo frnnsnIfo Ios ns dIsnrnfndos odIdos do Inforno n In
ndnInIsfrncIon: oIIo InovIfnLIononfo Io dosrosfIgIn cono InsfIfu-
cIon y Io quIfn ofIcncIn on Ios fonns Inorfnnfos.
18.1
OWY, WIIIIAM I., TIe BriIieI PCA. OnIuJenon or OnIuJenouee:, on
Tho JournnI of IoIIfIcs, foLroro do 19?3, s. 45 n 69, cIfndo or IIX-ZAM!IO,
nrfIcuIo cIfndo . 115.
18.2
MA!TI, TIe OnIuJenon in ZonIio, nrfIcuIo cIfndo, . 245.
18.3
!OWAT, TIe OnIuJenon Plon, op. ciI., . 138.
18.4
YVAY, !AAII, TIirIeenII Annuol IeporI of IIe OnIuJenon, AILorfn,
Cnnnd, 19?8, . 1.
I!ICHOS SOCIAIIS, ICOMICOS Y C!IT!!AIIS VIII - 33
IV. EVALUACIN GENERAL
19. 1nIroJucci6n
Honos oxIIcndo quo In ConvoncIon fIono nuchos dorochos
oornfIvos, nIgunos osILIononfo rogrnnfIcos, y nuchos rIn-
cIIos jurIdIcos quo fIonon vnIor InforrofnfIvo.
IjInos quo In sIfuncIon do crIsIs osfrucfurnI orquo nfrnvIosnn
nuosfros nIsos hnco sInIononfo IrronI onsnr quo oI Isfndo
uodo hncor Io quo nnforInInonfo no uodo hncor.
Mosfrnnos on oI ncIfo I do osfo cnIfuIo In InosILIIIdnd do
consngrnr con sonfIdo jurIdIco oornfIvo y oxIgILIo dofornInndos
dorochos do cnrcfor socInI.
Honos sonnIndo oIononfos socInIos nndn dosrocInLIos do
cIorfos dorochos, cono uodon sor oI dorocho n In nrfIcIncIon
docIsorIn on Ios nsunfos LIIcos, n Ios nodIos dIrocfos y sonIdIrocfos
do nrfIcIncIon, n In InsfIfucIon doI OnLudsnnn nrn In dofonsn
do Ios dorochos hunnnos do Ios suLrorosonfndos nnfo oI Isfndo,
n Ins nudIoncIns LIIcns nrn quo In oLIncIon fongn osILIIIdnd
do hncor oIr su voz nnfos do In fonn do grnndos docIsIonos osfnfnIos
quo conronofon n fodn In conunIdnd, n In fufoIn doI Inforos
dIfuso y doI nodIo nnLIonfo, ofc.
20. Loe oei llonoJoe JerecIoe Je nueto generoci6n
InnonfnLIononfo, nuchns orsonns LIon InfoncIonndns so
oonon n Ios rogrosos poeiIlee quo osfnnos noncIonnndo, or
consIdornr quo consfIfuyon InsufIcIonfo nvnnco, y rougnnn on
cnnLIo snIIr on dofonsn do Ios dorochos hunnnos do forcorn
gonorncIon: oI dorocho nI dosnrroIIo, nI rogroso, ofc. In osfn
cnfogorIn so oncuonfrnn Ios IInnndos dorochos ocononIcos, so-
cInIos y cuIfurnIos quo nonfn oI nrfIcuIo 26 do In ConvoncIon.
ndIo dudn quo os oIIfIcnnonfo hornoso, hnsfn oofIcnnonfo
nfrncfIvo, sosfonor quo fodo oI nundo fIono dorocho n fonor
I!ICHOS H!MAOS VIII - 34
snfIsfochns fodns sus nocosIdndos LsIcns on cunIquIor cnno, yn
son rosocfo n In snIud, vIvIondn, oducncIon, cuIfurn, rogroso...
Ioro on osn frnsooIogIn so dosIIzn un grnvo InconvonIonfo:
quIonos nsI hnLInn o oscrILon so oIvIdnn quo hnn hocho un cnnLIo
do nso, y yn no osfn hnLInndo do JerecIo cono sI fuornn nLogndos
o jurIsfns, honLros doI foro o do In jusfIcIn, rofosoros o osfudInnfos
do dorocho, sIno quo hnLInn do dorocho cono sI fuornn orsonns
quo dosconocIornn oI sIgnIfIcndo focnIco jurIdIco do In nInLrn on
oI nLIfo foronso. Is cono sI fnI voz onsnrnn quo In nInLrn uodo
usnrso fnnLIon nrn doscrILIr nsIrncIonos o rofonsIonos quo no
son suscofILIos do sor IIovndns con oxIfo nnfo un frILunnI do
jusfIcIn on nrfo nIgunn doI nundo.
AIII oLvInnonfo quIonos onIonn do oso nodo In nInLrn
dorocho no hncon sIno cronr un nnr do confusIonos. Iodrn
fundnrIo on consIdorncIonos oIIfIcns, nxIoIogIcns, socIoIogIcns,
ofIcns, nornIos, roIIgIosns, on rIncIIos unIvorsnIos. Iodrn
Invocnr foxfos do cnrcfor InfornncIonnI quo do nIgn nodo u ofro
Io dIgnn. Ioro Io cIorfo, Io concrofo, os quo sI no uodon Inforonor
unn donnndn confrn oI Isfndo y gnnnrIn con oso InnfonnIonfo,
no osfn hnLInndo do dorocho on sonfIdo jurIdIco vIvIonfo.
Is IndIsonsnLIo no cronr confusIonos onfro oI dorocho y ofrns
cIoncIns socInIos, o In oIIfIcn, o Ins nsIrncIonos, Ios suonos, Ios
conronIsos ofIcos, Ins oLIIgncIonos do soIIdnrIdnd, ofc.
21. Deeorrollo progreeito
Ior Io quo hnco nI dorocho vIgonfo, oI Incfo do Snn Joso do Cosfn
!Icn os ns quo onffIco on osfn nnforIn, uos fIfuIn oI nrfIcuIo 26
quo frnfn do fnIos dorochos ocononIcos, socInIos y cuIfurnIos con
oI InconfundILIo ncIfo do osnrroIIo rogrosIvo.
Ms nn, In nornn doI nrfIcuIo 26 os cnfogorIcn on sonnInr quo
In oLIIgncIon quo nsunon Ios Isfndos os soInnonfo frnfnr do Iogrnr
rogrosIvnnonfo, o son do n oco, Ionfnnonfo, no do unn soIn voz,
no nhorn nIsno, In ofocfIvIdnd do Ios dorochos quo so dorIvnn do
Ins nornns ocononIcns, socInIos y soLro oducncIon, cIoncIn y
I!ICHOS SOCIAIIS, ICOMICOS Y C!IT!!AIIS VIII - 35
cuIfurn, confonIdns on In Cnrfn do In OrgnnIzncIon do Ios Isfndos
AnorIcnnos.
Ioro no soIo oI nrfIcuIo 26 so nufofIfuIn osnrroIIo IrogrosIvo
y ncInrn quo oI conronIso os frnfnr do Iogrnr rogrosIvnnonfo
In vIgoncIn do fnIos dorochos nhorn no vIgonfos, sIno quo ncInrn,
fodnvIn ns, quo osn oLIIgncIon do frnfnr do Iogrnr osn rogrosIvIdnd
osf oxrosnnonfo condIcIonndn.
22. Deeorrollo en lo neJiJo Je loe recureoe JieponiIlee
In condIcIon do In rogrosIvIdnd on oI nvnnco do In onfrndn on
vIgoncIn do fnIos dorochos nn no vIgonfos os nndn nonos quo oIIo
ocurrIr on In nodIdn do Ios rocursos dIsonILIos.
Y or sI fuorn oco, nI conIonzo doI nIsno nrfIcuIo 26 so dIco quo
fodo osfo Io hnrn Ios Isfndos fnnfo n nIvoI Inforno cono nodInnfo
In cooorncIon InfornncIonnI, osocInInonfo ocononIcn y focnIcn.
23. Deeorrollo ein recureoe JieponiIlee:
Ahorn LIon, yn honos vIsfo quo oI grndo do ondoudnnIonfo do
nuosfros nIsos oxcIuyo fodn nyudn InfornncIonnI quo no son nrn
soguIr ngnndo Ios Inforosos do In doudn oxfornn; quo osfnnos on
osfndo do quIoLrn Infornn; quo In nnfurnIozn nos os ndvorsn; quo oI
dosnrroIIo nos nso do Inrgo; y vonos on oI rosonfo cnIfuIo quo nI
sIquIorn hnconos Ins cosns oIononfnIos quo doLIornnos hncor y sI
odonos hncor.
1
24. Loe JerecIoe econ6nicoe, eociolee , culIurolee nenIoJoe en
el orIiculo 26 no eon JerecIoe sfrIcfo sonsu
Con quo sorIodnd so odr hnLInr do dorochos ocononIcos,
socInIos y cuIfurnIos on oI confoxfo do osfo nrfIcuIo, cunndo so
23.1
!n dosnrroIIo doI fonn on OO!IIIO, TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito,
f. 1, 5 od., 1998, cnIfuIo IV; Deepuee Je lo reforno Jel 1eIoJo, 2 od. 1998.
I!ICHOS H!MAOS VIII - 36
roquIoro nrn quo oIIos sonn dorochos or rInorn voz, quo nhorn
no Io son, quo hnyn 1) In cooorncIon ocononIcn InfornncIonnI n fnI
ofocfo, 2) quo oI roIo Isfndo nncIonnI fongn rocursos dIsonI-
LIos, quo snLonos on vordnd no fIono nI nrn nnnfonor Ios
hosIfnIos on dIscrofo funcIonnnIonfo, nucho nonos Ins oscuoIns
o Ios dons sorvIcIos rosfndos nI LIIco con cIorfo cnrcfor
osoncInI; 3) quo ndons, cunndo uodn, y fongn rocursos dIsonI-
LIos, y Io rosfon Infn InfornncIonnInonfo quo uodn nIIcnr n osfo
fIn y no n ngnr Ios Inforosos do In doudn oxfornn yn confrnIdn, nn
onfoncos doLor ndofnr rovIdoncIns nrn Iogrnr rogrosIvn-
nonfo oI dosnrroIIo rogrosIvo do fnIos nn no nncIdos dorochos.
Todo osfo uodo nrocor nuy duro y nuy cruoI, oro In ronIIdnd
quo nos focn vIvIr n Ios nIsos suLdosnrroIIndos on osfo fIn do
nIIonIo Io os, y Io sor oor nn.
Ioro no os onsnndo confusnnonfo cono vnnos n snIIr doI
suLdosnrroIIo. In cInrIdnd do Ins Idons os cnsI unn do Ins rInorns
condIcIonos IndIsonsnLIos nrn snIIr doI cIrcuIo vIcIoso doI suLdo-
snrroIIo cuIfurnI, y sIn suornr oI suLdosnrroIIo cuIfurnI nonos
suornronos oI suLdosnrroIIo oIIfIco, y sIn nnLos nonos nn oI
suLdosnrroIIo ocononIco.
o sIgnIfIcn osfo, on nodo nIguno, quo fodns Ins nornns doI
Incfo sonn rogrnnfIcns. QuIonos hnynn Ido Ioyondo osfo IILro y
ronIIznndo sus frnLnjos conrondorn cono on nuchIsInos cnsos
dIvorsns cIusuIns so hnn Inforrofndo cono rogrnnfIcns cunn-
do on vordnd ornn oornfIvns o cunnfo nonos odInn funcIonnr
cono rIncIIos jurIdIcos IndofornInndos, cono juIcIos do vnIor doI
IogIsIndor nfos nrn dnr unn soIucIon juriJico novodosn y cronfIvn
n un roLIonn dofornInndo.
25. 1l error Je coneiJeror progronIico cuolquier norno
AsI on oI cnso 1., I.1. quo frnfnnos on oI unfo I doI cnIfuIo IV,
In Iocfurn do In guIn do nnIIsIs donuosfrn quo oI Irocurndor y In
Corfo so oquIvocnron on fonnr cIorfn cIusuIn cono rogrnnfIcn.
Quo udIoron hnLor rosfndo nfoncIon n su juIcIo do vnIor, cono
nInIno, y on Lnso n oIIo IIognr n unn soIucIon doI cnso ns ncordo
I!ICHOS SOCIAIIS, ICOMICOS Y C!IT!!AIIS VIII - 3?
nI Incfo quo n In vIojn IogIsIncIon, yn dorogndn, quo unn voz ns
roIfIoron nrn oI nsndo.
26. 1l error Je no ter lo reoliJoJ, cegoJo por lo enoIitiJoJ Je
un JerecIo o lo culIuro
I fnnoco sIgnIfIcn, n In Invorsn, quo In norn InvocncIon do
cuosfIonos cuIfurnIos o socInIos doLn rovocnr unn soIucIon jurIdI-
cn fnvornLIo. Iso os oI orror conofIdo or In Corfo Suronn on oI
cnso Cine Colloo, on quo con unn dofIcIonfo orcocIon do In ronIIdnd
concIuyo on In consfIfucIonnIIdnd do unn Ioy nnnIfIosfnnonfo
InconsfIfucIonnI n oco quo so nnnIIznrnn on rofundIdnd Ios hochos
doI cnso.
2?. Vorioe erroree poeiIlee o etiIor
In oI cnso Cine Colloo so oncuonfrn oI confIIcfo onfro unn sorIo
do dorochos do cnrcfor cuIfurnI, y nIgunos ofros LIon concrofos;
fnnLIon nnrocon rIncIIos jurIdIcos IndofornInndos n fnvor do
unn y ofrn soIucIon, y oI nonorIoso o quo dosonoIvo InfIInonfo
vIojns coIoccIonos do jurIsrudoncIn, onconfrnr soIucIonos fnn
fcIIos cono InfIIos.
Inconfrnr fnnLIon confIIcfos onofIvos, dIfIcuIfndos oIIfIcns,
ronccIonos vIscornIos quo uodon IIognr hnsfn nIgunn dosIs do
InfrnnquIIIdnd.
28. 1l error Je Jeeconocer que filoeofio juriJico ee eeI
opliconJo en lo inIerpreIoci6n Je uno norno, por enpleor
prejuicioe Je tolor
Isfos son Ios cnsos vordndornnonfo Inforosnnfos, on quo soIo un
nuy Luon osfudIo do Ios hochos, unn ronI suorncIon do Ins frnLns
onofIvns quo InIdon rnzonnr corrocfnnonfo, y unn fonn doI
Incfo do Snn Joso do Cosfn !Icn cono dorocho surnnncIonnI,
oornfIvo snIvo cnsos cono oI nrfIcuIo 26, oLvInnonfo, Inno-
dInfnnonfo nIIcnLIo sIn Ioy quo Io rogInnonfo, fodo Io cunI yn
I!ICHOS H!MAOS VIII - 38
oxIIcnnos, uodo ornIfIr oco n oco Ir dosonfrnnnndo o) Ins
confusIonos focnIcns IInnnr dorocho n Io quo no os oxIgILIo
judIcInInonfo y I) Ins fIIosofIcns croorso IusnnfurnIIsfn oro
rnzonnr y vofnr cono dognfIco, cono ocurro on oI cnso 1.,I.1.
29. Lo neceeiJoJ Je Iener nu, Iien eeIuJioJoe loe IecIoe ,
nu, en cloro lo neIoJologio , lo filoeofio juriJico o enpleor
!oIfnrnnos or oIIo quo no exieIen eolucionee generolee, ngi-
coe, tliJoe poro IoJoe loe coeoe. CoJo coeo ee JiferenIe Jel
onIerior.
1
ConcIuInos nsI quo oI onIoo do In frnsooIogIn ocononIcos,
socInIos y cuIfurnIos Iuogo do In nInLrn dorochos no hnco sIno
InfroducIr un oIononfo do confusIon quo cunIquIor osfudIoso doI
dorocho doLorIn on Io osILIo frnfnr do ovIfnr.
SI honos cononzndo y concIuIdo oI rosonfo cnIfuIo rocIsn-
nonfo or oI onIoo y consurn do osfn fornInoIogIn os nrn
dosLroznr fnnfo cono son osILIo oI frIgo do In njn, y ornIfIr quo
In nnforIn orochos Hunnnos crozcn y so dosnrroIIo cono unn
nnforIn jurIdIcn y con juIcIos do vnIor cInros, con fIIosofIn jurIdIcn
cInrn y conscIonfononfo oIogIdn, con focnIcn y nofodoIogIn ndocun-
dn, hngn Io nucho quo uodo hncor con un foxfo Lrovo y sInIo nI
cunI fodnvIn no so Io hn quorIdo sncnr fodo Io quo fIono nrn dnr or
oI nojornnIonfo do nuosfro dorocho.
Isn os In vordndorn fnron, no In Lsquodn do noIInos do vIonfo
IInnndos dorochos ocononIcos, socInIos y cuIfurnIos, nI nonos
nIonfrns suLsIsfnn on nuosfros nIsos Ins condIcIonos ocononIcns
quo roInfnnos.
2
29.1
Inrn un dosnrroIIo doI fonn OO!IIIO, TroIoJo Je JerecIo oJninieIro-
Iito, f. 1, 5 od., 1998, cn. I; 1l MeIoJo en DerecIo, op. ciI.; ConpenJio Je coeoe
, proIlenoe Je JerecIo, on ronrncIon.
29.2
AnIInr on oI cn. IV doI fono 1 doI TroIoJo, 5 od., 1998, y on oI IILro
Deepuee Je lo reforno Jel 1eIoJo, 2 od., 1998.
I!ICHOS SOCIAIIS, ICOMICOS Y C!IT!!AIIS VIII - 39
ANEXO
In nnforIn do dorochos IInnndos socInIos, cono do dorochos oco-
nonIcos y cuIfurnIos, os frocuonfo quo nsocfos onofIvos InIdnn nI
Inforrofo orcILIr y vnIornr ndocundnnonfo In ronIIdnd o Ins nornns.
Cono ojonIo do oIIo uodo nnnIIznrso oI cnso CIno CnIIno. Is
convonIonfo quo oI osfudInnfo nnnIIco rInoro oI fnIIo, rocurnndo
dofocfnr In corroccIon o IncorroccIon do su orcocIon do In ronIIdnd y do
su rnzonnnIonfo. !nn voz fonndn unn osIcIon nI rosocfo, uodo
corrogIrIn sIguIondo In guIn do frnLnjo quo so onuncIn n confInuncIon.
ndo quo In guIn os nuy oxIIcnfIvn y dofnIIndn, no fondrIn nIngunn
ufIIIdnd nrn oI Iocfor sI no ronIIzn rInoro oI frnLnjo do osfudIo doI fnIIo
sIn In nyudn do In guIn.
Cono LILIIogrnfIn nofodoIogIcn gonornI, nos ronIfInos nuovnnon-
fo n OIA!O !. CA!!I, C6no eeIuJior , c6no orgunenIor un coeo.
Coneejoe elenenIolee poro oIogoJoe j6tenee, ALoIodo-Iorrof, Iuonos
AIros, 198?; OO!IIIO, AO!ST, 1l neIoJo en JerecIo. Hocer, creor,
oprenJer, eneeor, CIvIfns, MndrId, 1988, un voIunon do 260 s.
E| caso oe| c|ne 0a||ao
[Fa||os, T. 247, ps. '2' , ss., ano '960j
I. Los hechos: su percepcin, prueba y valoracin
1. 1nuneroci6n , cloeificoci6n Je loe JieIinIoe cueeIionee Je IecIo
Inunoro Ios dIsfInfos roLIonns o cIrcunsfnncIns do hocho fonIdos
on cuonfn or In Corfo y or oI IogIsIndor nrn fonnr su docIsIon.
CInsIfIquoIos.
IdonfIfIquo sI oxIsfon ofros oIononfos o cIrcunsfnncIns do hocho quo
hnn sIdo onIfIdos or oI IogIsIndor y In Corfo, sIondo no oLsfnnfo
dofornInnnfos.
IdonfIfIquo oIononfos o cIrcunsfnncIns do hocho InfroducIdos or oI
IogIsIndor y In Corfo, quo no sonn prino focie dofornInnnfos.
Conjofuro o IdonfIfIquo sI oxIsfon osILIos confrndIccIonos onfro In
ronIIdnd onfoncos oxIsfonfo y In doscrIcIon quo do oIIn hncon In Corfo
y oI IogIsIndor on cndn uno do Ios roLIonns onuncIndos.
IdonfIfIquo nodos do confrnsfnr sus conjofurns con nodIdns ro-
LnforIns do cunIquIor IndoIo.
I!ICHOS H!MAOS VIII - 40
IxIsfon o uodon fornuInrso conjofurns do dIforoncIns onfro In
ronIIdnd, sogn !d. uodo nrocInrIn con roIncIon n nquoI nononfo, y In
ronIIdnd doscrIfn on oI fnIIo o on In Ioy
2. 1l orIe o lo culIuro. Loe orIieIoe
o quo fIo do nrfIsfns so frnfnLn Ifocfo un IIsfndo Io ns
conIofo osILIo do Ins dIsfInfns vnrIodndos quo Io cononInn y con-
onon.
Cunfos ornn nroxInndnnonfo Ios nrfIsfns InvoIucrndos nI no-
nonfo do In Ioy, doI fnIIo, y hoy on dIn
Quo roorcIon cunnfIfnfIvn rorosonfnLnn y rorosonfnn rosocfo
doI fofnI do nrfIsfns nncIonnIos do dIsfInfns osocInIIdndos o ruLros
Inunoro Io ns oxhnusfIvnnonfo osILIo Ins dIsfInfns osocInIIdn-
dos oxIsfonfos donfro doI nrfo, on nuosfro nIs.
Iuodo consIdornrso InduLIfnLIo quo Ios nrfIsfns InvoIucrndos on oI
cnso rorosonfnn un fIo do nrfo nI nIsno nIvoI cunIIfnfIvo quo Ios dons
noncIonndos on In rogunfn nnforIor
Infonfo unn cInsIfIcncIon or ordon do InorfnncIn nrfIsfIcn do Ins
dIsfInfns nnnIfosfncIonos doI nrfo quo hnyn odIdo IdonfIfIcnr, y dofor-
nIno quo Iugnr ocun on oIIn oI fIo do nrfIsfn InvoIucrndo on oI rosonfo
cnso.
3. Loe eoloe IeoIrolee opIoe ol efecIo
ofornIno oI nnoro do snIns do fonfro oxIsfonfos on osfo nononfo
on quo so osfon dnndo rorosonfncIonos nrfIsfIcns.
IsfIngn quo frocuoncIn dInrIn y sonnnnI do rorosonfncIonos fIonon,
quo durncIon nroxInndn on cnrfoI, o IdonfIfIquo quo roIncIon gunrdn oIIo
con oI fIo do rorosonfncIon, oI fIo do oLrn rorosonfndn, oI fIo do snIn
on quo In rorosonfncIon so ronIIzn.
IdonfIfIquo on cunfns y cuIos do oIIns so frnfn do rorosonfncIonos
doI fIo do nrfIsfn do quo frnfn oI cnso.
IdonfIfIquo oI nofIvo or oI cunI so dn In roIncIon n quo nrrILn on In
rogunfn rocodonfo.
Inunoro snIns do fonfro on Ins cunIos no so dnn on In ncfunIIdnd
rorosonfncIonos fonfrnIos.
Inunoro snIns nfns nrn rorosonfncIonos fonfrnIos, on onfIdndos
LIIcns: nInIsforIos, socrofnrIns, Inncos, onrosns LIIcns, onfIdn-
dos dosconfrnIIzndns on gonornI, MunIcInIIdnd, ofc.
Inunoro snIns nfns nrn rorosonfncIonos fonfrnIos on onfIdndos
rIvndns: Inncos, InsfIfucIonos do onsonnnzn do IdIonns, do onsonnnzn
I!ICHOS SOCIAIIS, ICOMICOS Y C!IT!!AIIS VIII - 41
rIvndn on gonornI, nsocIncIonos, cIuLos, onfIdndos gronInIos, cnnrns
o LoIsns onrosnrIns, cnsns nrfIcuInros, ofc.
IdonfIfIquo sI dIchns snIns so ufIIIznn ocnsIonnInonfo nrn ovonfos
cuIfurnIos, y sI so ufIIIznn nornnInonfo nrn rorosonfncIonos nrfIsfI-
cns.
Iroongn unn hIofosIs o conjofurn oxIIcnfIvn doI or quo do In
ronIIdnd ncfunI.
!ofrofrnIgn su oInIon n dIoz, quInco, o voInfo nnos, y rofornuIo su
hIofosIs.
VorIfIquo sI gunrdnn cohoroncIn onfro sI y on cnso do oxIsfIr dIforoncIn
onfro oIIns onsnyo unn conjofurn oxIIcnfIvn.
In Lnso n fodo Io oxuosfo, oxongn unn conjofurn rosocfo n cndn unn
do Ins nIsnns rogunfns nnforIoros rosocfo n In oocn doI fnIIo.
4. 1l pIlico
ofornIno oI nnoro ronodIo do orsonns quo nsIsfon n Ios osoc-
fcuIos fonfrnIos, y Ios dIns do sonnnn on quo Io hncon.
ofornIno sI oxIsfon rorosonfncIonos fonfrnIos quo so Iovnnfnn o
cnncoInn or fnIfn do LIIco.
IsfIno cunfos osocfcuIos do unn y ofrn nnfurnIozn hn rosoncIndo
!d. nnunInonfo, cono ronodIo, n Io Inrgo do su vIdn.
!oIncIono su rosuosfn con In do sus dons connnoros y on Lnso n
dIcho nuosfroo osfnLIozcn cuI os In nodIdn.
Insnyo unn hIofosIs oxIIcnfIvn doI or quo do su nIvoI do nsIsfoncIn,
y oI do sus connnoros, n uno u ofro fIo do rorosonfncIon.
5. Loe eoloe cinenoIogrficoe
IdonfIfIquo oI nodo ns soncIIIo y rIdo do dofornInnr oI nnoro do
snIns cInonnfogrfIcns on ncfIvIdnd.
Ifocfo un IIsfndo do oIIns.
ofornIno ronodIos do nsIsfoncIn dInrIn do LIIco y conroIos
con Ios do Ins snIns fonfrnIos. Insnyo unn hIofosIs do connrncIon con
osILIos osocfcuIos do vnrIodndos do Ios fonIdos on cuonfn or In Ioy
y oI fnIIo.
6. AepecIoe proIoIorioe conunee
II TrILunnI cnIIfIcn nIgunn nrfo do Ios hochos quo Invocn cono do
LIIco y noforIo
Io ornn o Io son ronInonfo
So Io ocurro nIgn nodIo do vorIfIcnr osfo unfo
I!ICHOS H!MAOS VIII - 42
Iudo hncor nIgunn vorIfIcncIon soncIIIn do oI
Quo ofros nodos do vorIfIcncIon do Ios hochos uodo InngInnr
Quo fIos do ruoLns uodon roducIrso o doLorInn hnLorso ro-
ducIdo nI ofocfo
Quo fIo do vorIfIcncIon judIcInI udo o doLIo hnLorso hocho on su
nononfo
Is nocosnrIo vorIfIcnr do nIgn nodo Ios hochos doI cnso, hoy on dIn,
nrn ronIIznr su nnIIsIs In cnso nfIrnnfIvo, cuI
Quo roIncIon fIono oI frnnscurso doI fIono con In nodIfIcncIon do
dIchn ronIIdnd: In sIfuncIon sIguo IgunI, hn onoorndo, hn nojorndo, on
cndn uno do Ios nsocfos o oIononfos confrnIos doI cnso
II. El anlisis constitucional de razonabilidad
!osunn Ios nsocfos confrnIos doI susfonfo fcfIco Invocndo or oI
IogIsIndor y In Corfo.
In fnIos nsocfos, fonInn o fIonon ronInonfo susfonfo fcfIco:
o) n In oocn do snncIon do In Ioy,
I) n In oocn doI fnIIo,
c) on In ncfunIIdnd
IxIsfo roorcIonnIIdnd onfro oI susfonfo fcfIco ronI y In fInnIIdnd
orsoguIdn or In Ioy
In fInnIIdnd orsoguIdn or In Ioy, quo onfIdnd cunnfIfnfIvn y
cunIIfnfIvn fIono
Ios nodIos oIogIdos or oI IogIsIndor nrn cunIIr con In fInnIIdnd
IognI, quo cnnfIdnd y cnIIdnd rosonfnn
Son conduconfos, cohoronfos o roorcIonndos con oI fIn oIogIdo In
rosfrIccIon n Ios dorochos quo In Ioy Inono os oxngorndn o oxcosIvn on
sI nIsnn
Is roorcIonndn:
o) con oI susfonfo fcfIco ronI
I) In fInnIIdnd nducIdn, y
c) Ios nodIos onIondos on su doLIo nsocfo cunnfIfnfIvo y cun-
IIfnfIvo
Captulo IX
EL 0ERE0lD / L/ $/Lu0 Y EL VE0lD /V3lEhTE
1. Lo IuIelo Je lo tiJo, eoluJ e inIegriJoJ fieico , lo IuIelo Jel
neJio onIienIe
In In hIofosIs quo no oxIsfn nornn oxrosn do cnrcfor
IogIsInfIvo o rogInnonfnrIo quo rohILn dofornInndn conducfn
IosIvn n In snIud hunnnn o nI nodIo nnLIonfo, odrIn sosfonorso
quo dIchn nccIon cno donfro doI rIncIIo quo fodo Io no rohILIdo
osf ornIfIdo (or oxfonsIon do su osocIfIco cnno onnI on oI
nrfIcuIo 9) Isfo roLIonn uodo vorso n In Iuz doI nrfIcuIo 41 do
In ConsfIfucIon y doI nuovo dorocho surnnncIonnI. Ioro fnnLIon
os n nuosfro juIcIo do InorfnncIn quo In soIucIon no vnrIn nn on
nusoncIn do fnIos nornns.
Ironfo n In gonorIcn IILorfnd do hncor fodo Io no rohILIdo, oxIsfo
con fodo un dorocho osocIfIco n In vIdn y n In InfogrIdnd fIsIcn, quo
uodo consIdornrso rnzonnLIononfo conronsIvo do un dorocho n
no sufrIr IosIonos nrLIfrnrIns n In snIud orsonnI. Ms nn, nsI cono
oI frnLnjo forzoso cono condonn onnI no doLo nfocfnr In cnncIdnd
fIsIcn doI rocIuIdo, o forIiori no uodo dIsnInuIrso In cnncIdnd
fIsIcn do Ins orsonns Inoconfos, no nodInndo sIquIorn condonn
onnI n frnLnjos forzosos on su confrn. CnLo doI nIsno nodo fonor
rosonfo oI dorocho n In IILorfnd y n In sogurIdnd orsonnIos, oI cunI
uodo rnzonnLIononfo sor Inforrofndo on oI sonfIdo do dorocho n
no sufrIr nonoscnLos nrLIfrnrIos n dIchn sogurIdnd o IILorfnd.
I!ICHOS H!MAOS IX - 2
Adons, oI dorocho n In dIgnIdnd hunnnn
1
uodo IgunInonfo
onfondorso on oI sonfIdo quo nnnrn oI dorocho do Ins orsonns n
quo so rosofo su snIud y su IoIiIoI no ojorcIondo sIn su consonfI-
nIonfo nonoscnLos nrLIfrnrIos n oIIn; or oxfonsIon, quo os un
frnfnnIonfo no ncordo nI rosofuoso n su condIcIon do orsonnIIdnd
jurIdIcn,
2
quo hnsfn Inorfn on IfIno nnIIsIs dosconocorIo su
condIcIon do sujofo do dorocho. Ior oIIo, In hIofofIcn IILorfnd do
quIonos ronIIznn ncfIvIdndos IosIvns n In snIud do Ios dons so
frnnsfornn on unn nusoncIn do IILorfnd corroInfIvn doI sujofo
nsIvo, or fnnfo on un sonofInIonfo concfIvo quo frnnsfornnrIn
on nuforIdnd IIInIfndn unn suuosfn IILorfnd do quIon orjudIquo
In snIud do Ios dons.
II nrfIcuIo 16 IncIso 2, sI LIon on nnforIn dIvorsn, hnco
roforoncIn n In snIud LIIcn y n Ios dorochos do Ios dons, cono
osILIos IInIfncIonos nI dorocho nIII noncIonndo, Io quo osfnLIoco nI
nonos IndIrocfnnonfo un juIcIo do vnIor quo cnLo fonor on cuonfn
on In InforrofncIon doI ordon jurIdIco. TnIos consIdorncIonos
ornIfon concIuIr no on quo oxIsfo unn gonorIcn IILorfnd do dnnnr
oI IoIiIoI , In snIud do Ins dons orsonns, sIno nI confrnrIo un
gonorIco dorocho n no rocILIr fnIos dnnos sIn hnLIIIfncIon IognI
oxrosn quo nsI Io nuforIco, con susfonfo fcfIco rnzonnLIo y
sufIcIonfo. !nn InforrofncIon dInnIcn do In ConvoncIon fufoIn
uos oI nodIo nnLIonfo on quo vIvInos, rovInIondo confrn unn do
Ins cnusns do su crocIonfo confnnInncIon, Io cunI nrfo do In
docfrInn nI nonos consIdorn fnnLIon osILIo nIIcncIon dIrocfn
rnzonnLIo doI nornnfIvIsno surnnncIonnI do In ConvoncIon, nn
sIn nornn IogIsInfIvn o ndnInIsfrnfIvn oxrosn quo rohILn In
ncfIvIdnd nocIvn nrn In snIud y oI nodIo nnLIonfo
3
o, cono quodo
dIcho nnfos, nnfo In InoxIsfoncIn do unn nornn IognI confrnrIn y
ornIsIvn do fnI ncfIvIdnd IosIvn.
1.1
TufoIndo or oI nrf. 11 IncIso 1.
1.2
Arf. 3
1.3
IIO!ITTI y IIIIO!IO, DerecIo onIienIol, Iuonos AIros, 1985, s. 14 y 15.
II I!ICHO A IA SAI! Y MIIO AMIIITI IX - 3
In soIucIon n quo so nrrILn no os orsocuforIn rosocfo do In
nInorIn do orsonns quo fongnn oI hLIfo, con su ncfIvIdnd, do
IosIonnr In snIud do forcoros, nI rosuIfn on su dIscrInInncIon
nrLIfrnrIn, uos no uodo Inforrofnrso oI ordon jurIdIco cono
confIrIondo n nndIo oI dorocho n orjudIcnr In snIud do forcorns
orsonns njonns n sus ncfos, no hnLIondo nornn IognI oxrosn quo
nuforIco con susfonfo sufIcIonfo dIcho conorfnnIonfo.
Ior oIIo In soIucIon noncIonndn fnnoco frnnsgrodo oI nrfIcuIo
1 do In ConvoncIon do Cosfn !Icn, nI confIono unn dIscrInInncIon
Invorsn, nfonfo quo Ios dorochos do cndn orsonn osfn IInIfndos
or Ios dorochos do Ios dons, or In sogurIdnd do fodos y or Ins
jusfns oxIgoncIns doI LIon conn.
4
o sorIn rnzonnLIo roquorIr oI dIcfndo do unn le, doI Congroso
nrn rosoIvor Io quo no os sIno un sInIo roLIonn o cnso do
InforrofncIon, quo or Io dons cnroco do conIojIdnd jurIdIcn
nIgunn; nunquo nIforo cosfunLros nrrnIgndns on nIgunos socforos
do In oLIncIon. In nonfndn rohILIcIon InIIcIfn no vuInorn, on In
osocIo, oI dorocho do un uoLIo n nnnfonor sus frndIcIonos y
cosfunLros, fnIos cono nncIonnIIdnd,
5
Iongun nnfIvn,
6
roIIgIon o
crooncIn,
?
nonLro,
8
yn quo fnIos hLIfos IosIvos n In snIud do
forcoros no son un nsocfo doI foIkIoro; nI consfIfuyo nrfo do un rIfo
o conjunfo do crooncIns, oI hncorIo on dofrInonfo do Ios dons, nI
Io os do uoLIo o gruo socInI cuIfurnI nIguno on nrfIcuInr.
2. Lo JitereiJoJ Je coeoe porIiculoree
Con fodo, convIono ndvorfIr confrn InforrofncIonos donnsIndo
gonorIcns, son on un sonfIdo o on oI ofro.
1.4
ArfIcuIo 329 IncIso 20. Arf. 200.
1.5
Arf. 20.
1.6
Arf. 8 IncIso 2 nnrfndo n).
1.?
Arf. 12.
1.8
Arf. 18.
I!ICHOS H!MAOS IX - 4
2.1. 1l coeo Je loe IeIiJoe olcoI6licoe
!n rInor cnso os oI do In vonfn do LoLIdns nIcohoIIcns n nnyoros
do odnd. InrocIorn no oxIsfIr dudns quo su consuno, or Io nonos
ns nII do cIorfn nodIdn quo nIgunos osfudIos rocIonfos consI-
dornn nuy Lnjn os dnnIno nrn In snIud. SIgnIfIcnr osfo quo n
nrfIr do nhorn In vonfn do LoLIdns nIcohoIIcns doLo consIdornrso
rohILIdn or In ConvoncIon
Infondonos quo no, nfondIondo n su Lnjo grndo do oIIgrosIdnd,
on dosIs nodorndns, n In InosILIIIdnd rcfIcn do confroInr In
cnnfIdnd do Ingosfn IndIvIdunI, n quo so frnfn on fodo cnso do un
dnno quo In orsonn so nufoInfIIgo voIunfnrIn y conscIonfononfo,
con conocInIonfo sufIcIonfo, o nI nonos oLIIgncIon cuIfurnI do fonor
fnI conocInIonfo, do quo su uso nLusIvo uodo orjudIcnr In snIud,
y n quo oI consuno or unos no nfocfn In snIud do ofros. IoLor, uos,
no orjudIcn dIrocfn o InnodInfnnonfo In snIud do Ios dons. Iuodo
hncorIo on cnnLIo IndIrocfnnonfo, sI In orsonn quo LoLIo on oxcoso
nnnojn un vohIcuIo, ofc.
o fodns nnnorns, un fnLrIcnnfo y un vondodor do LoLIdns
nIcohoIIcns donosfrnrInn rudoncIn on oI nnnojo do sus nogocIos sI
InscrILIornn on Ins ofIquofns y on su uLIIcIdnd nonsnjos sInIInros
n Ios oxIsfonfos on ofros nIsos on Ios nquofos do cIgnrrIIIos. IIIo
frnsIndnr on nnyor grndo In rosonsnLIIIdnd nI consunIdor, sI os
cInrnnonfo ndvorfIdo or oI fnLrIcnnfo y oI vondodor do Ios dnnos
quo uodo ncnrronr su consuno. In fodo cnso, osfns consIdorncIo-
nos son nrn nduIfos, uos no cnLo sIno consIdornr rohILIdn In
uLIIcIdnd dosfInndn n Ios ndoIosconfos, quo consIfuyo un 90 doI
fofnI.
2.2. 1l coeo Je Jrogoe nuetoe
In oI ofro oxfrono cnLo consIdornr nquoIIns drogns no no-
dIcInnIos quo n vocos so vnn Invonfnndo y quo do hocho so fnLrIcnn
y vondon, nIonfrns no hn snIIdo fodnvIn In rogInnonfncIon osfnfnI
II I!ICHO A IA SAI! Y MIIO AMIIITI IX - 5
ngrogndoIns n In IIsfn do drogns foxIcns quo soIo uodon vondorso
Lnjo rocofn nodIcn or frIIIcndo, nrchIvndn, ofc.
In oI Inforrogno quo vn dosdo In nnrIcIon do In nuovn drogn
hnsfn su rohILIcIon, os ncnso IIcIfn su vonfn In rosuosfn os
oLvInnonfo quo no, nn cunndo oI nIs no fongn nornn oxrosn
rohILIondo In vonfn do fodn drogn no nuforIzndn.
2.3. Lo conIoninoci6n por JeeecIoe quinicoe
In cnnLIo, son ns dIfIcIIos nquoIIns sIfuncIonos on quo In
ncfIvIdnd on cuosfIon no os fnn fcIInonfo dofornInnLIo on cunndo
nI grndo do orjuIcIo quo roduco n In snIud hunnnn. Ios dosochos
quInIcos quo nrrojnn nI nodIo nnLIonfo Ins fLrIcns son cnusn do
dofocfos gonofIcos quo so roducon on In zonn do InfIuoncIn, doI
nunonfo do norfnIIdnd y norLIIIdnd, ofc.
Suongnnos or hIofosIs quo fnIos ncfIvIdndos hnn sIdo oorfu-
nnnonfo nuforIzndns conforno n Ins nornns IognIos oxIsfonfos.
In InoxIsfoncIn do nornn IognI o rogInnonfnrIn rohILIfIvn do
nrrojnr fnIos dosochos nI nodIo nnLIonfo, fornn IIcIfn fnI ncfIvIdnd
uosfrn rosuosfn, on fnIos cnsos, os IgunInonfo quo no, nunquo
conrondonos quo os un cnso sujofo n Inrgos doLnfos n frnvos doI
fIono, y quo doLor ronjusfnrso on su soIucIon nI cnso concrofo,
nnfurnIozn do Ios dosochos, nIfornnfIvns IndusfrInIos do frnfnnIon-
fo, cosfo do osfo, ofc.
3. 1l funor en pIlico
II roLIonn doI cIgnrrIIIo hn coLrndo ncfunIIdnd socInI y dIfusIon
cIonfIfIcn sufIcIonfo cono nrn ornIfIr un nnIIsIs dofnIIndo,
nonos sonsILIIIzndo y onofIvo quo oI do ofrns drogns ndIcfIvns do
nnyor oIIgrosIdnd.
3.1. 1l principio juriJico
In oI cnso doI cIgnrrIIIo, sI ndofrnnos unn soIucIon sInIInr n
Ins LoLIdns nIcohoIIcns, on oI sonfIdo do In IIcIfud do su vonfn Lnjo
I!ICHOS H!MAOS IX - 6
nIgunos rosgunrdos do ndvorfoncIn doI fnLrIcnnfo soLro In oIIgro-
sIdnd do su roducfo nrn In snIud, no or oIIo In soIucIon os In
nIsnn. In dIforoncIn do hocho fundnnonfnI os quo oI LoLodor dnnn
soInnonfo su roIn snIud, on fnnfo quo oI funndor dnnn fnnLIon
In snIud do Ios dons. IncIuso hny quIonos sosfIonon quo son ns
cnncorIgonos Ios oIononfos confonIdos on oI huno oxoIIdo quo on
oI InhnIndo.
TIono ofrn orsonn oI dorocho n orjudIcnr nI snIud, crondono
un fncfor do rIosgo cnncorIgono, do onfornodnd cnrdIovnscuInr do
dosonInco fnfnI roLnLIo n frnvos doI fIono, do onLoIIn, onfIsonn,
ofc.
!nn rosuosfn nfIrnnfIvn sorIn nLsurdn. Is oLvIo, nrn no-
sofros, quo In ncfIvIdnd do funnr on LIIco doLo consIdornrso
nufonfIcnnonfo IIogIfInn y rohILIdn n nrfIr do In onfrndn on
vIgoncIn do In Ioy 23.054.
Ior Io fnnfo, sI LIon oI dorocho do funnr en pritoJo no rosuIfn
prino focie rosfrIngIdo or Ins nornns y rIncIIos rocodonfononfo
oxuosfos, no ocurro Io nIsno con oI ncfo do funnr en pIlico,
funnr on LIIco suono IosIonnr nrLIfrnrInnonfo In snIud do Ios
dons, y or ondo rosuIfn vIoInforIo n Ins nornns IndIcndns y no so
oncuonfrn nnnrndo or In fncuIfnd gonorIcn quo roconoco oI
nrfIcuIo 19 do In ConsfIfucIon nncIonnI: osfn onfnfIzn In IILorfnd do
Ins nccIonos rIvndns y nun nsI, soIo on fnnfo y on cunnfo no nfocfon
In snIud LIIcn. o oxIsfIondo nornn oxrosnnonfo ornIsIvn,
cnLo onfoncos concIuIr quo no oxIsfo oI dorocho nI In IILorfnd do
funnr on LIIco sIno nnfos LIon y nI confrnrIo oI JeIer juriJico Je
no Iocerlo.
o IgunI nodo no odrIn oI funndor Invocnr un suuosfo
dorocho n funnr on LIIco, IosIonnndo In snIud njonn, nfonfo oI
rIncIIo do quo Ios dorochos do cndn orsonn osfn IInIfndos or
Ios dorochos do Ios dons, or In sogurIdnd do fodos y or Ins jusfns
oxIgoncIns doI LIon conn;
1
soIo fIono oI dorocho n funnr on
3.1
ArfIcuIo 32 IncIso 2.
II I!ICHO A IA SAI! Y MIIO AMIIITI IX - ?
rIvndo, nI nnnro doI rIncIIo do In rIvncIdnd
2
y do Ins nccIonos
rIvndns do Ios honLros.
3
In nnforIn doI dorocho o In rohILIcIon do funnr on LIIco
uodo sor IIusfrnfIvo connrnr oI roLIonn n) con oI consuno do
nIcohoI, ornIfIdo snIvo on cunnfo oI oxcoso do su Ingosfn InhnLIIIfn
IognInonfo oI ojorcIcIo do nIgunns ncfIvIdndos (vorLIgrncIn, condu-
cIr), I) con oI consuno oxcosIvo do nIInonfos do nIfo nIvoI do IIIdos,
orjudIcInI n In snIud oro no IInIfndo or nornn nIgunn, c) oI
consuno do drogns, dIscrInInndo onnInonfo on cunnfo conducfn
rIvndn, ofc.
In fodos osfos cnsos y no oLsfnnfo su dIvorsIdnd, oI fncfor conn
y In IInon dIvIsorIn do conducfn Io consfIfuyo sIonro In oxIsfoncIn
o no do IroecenJencio Je lo conJucIo inJitiJuol , rIvndn nI nLIfo
connrfIdo do In vIdn on socIodnd; yn quo no nroco fufoIndo oI
dorocho do oIligor n Ios dons soros hunnnos n sor sujofos
nsIvos InvoIunfnrIos do In Ingosfn do LoLIdns, drogns o nIInonfos
nocIvos, y no uodo fnnoco, or ondo, ncofnrso on oI rosonfo unn
suuosfn oLIIgncIon do sor sujofos nsIvos InvoIunfnrIos do In
InfroduccIon conuIsIvn do ngonfos nocIvos on sus vIns rosIrnfo-
rIns, nI uodo roconocorso n nndIo In ofosfnd unIInfornI do
InonorsoIn concfIvnnonfo sIn fundnnonfo nornnfIvo oxroso y
rnzonnLIo, con susfonfo fcfIco sufIcIonfo, nndn do Io cunI ocurro on
In osocIo.
II quo funnr consfIfuyn unn cosfunLro nuy nrrnIgndn on
nIgunos socforos do In oLIncIon no os nrgunonfo sufIcIonfo nrn
sosfonor unn soIucIon confrnrIn, nxIno cunndo oI hLIfo do funnr
so oncuonfrn on consfnnfo dosconso, y quo hnsfn Ios funndoros
osfn frocuonfononfo do ncuordo con Ins rohILIcIonos do funnr on
LIIco, consIdornndo quo uodo nyudnrIos n nLnndonnr oI hLIfo.
3.2
ArfIcuIo 11 IncIso 2.
3.3
Arf. 19 do In ConsfIfucIon ncIonnI.
I!ICHOS H!MAOS IX - 8
3.2. Lo IuIelo oJninieIroIito
Trnfndoso onfoncos, n In Invorsn, do In fufoIn do In snIud
IndIvIdunI y LIIcn nnonnzndn or conducfns vIoInforIns y
nfonfnforIns confrn oIIns, doLo In nuforIdnd ndnInIsfrnfIvn, nI
IgunI quo oI Iodor JudIcInI on su cnso, ndofnr Ins nodIdns Je oIro
corcIer
4
quo on oI nnrco do su conofoncIn sonn conduconfos n
nsogurnr oI rosofo ofocfIvo do Ios dorochos fufoIndos on In Convon-
cIon y on In ConsfIfucIon.
o nroco rnzonnLIo nI nocosnrIo, nI snfIsfnrIn Ios crIforIos
InforrofnfIvos do Ios nrfIcuIos 2? y 31 IncIso 1 do In ConvoncIon
do VIonn soLro oI dorocho do Ios frnfndos, IndIcnr quo Ios ovonfunIos
IosIonndos doLon nocosnrIn y oxcIusIvnnonfo rocurrIr n Ios frILu-
nnIos judIcInIos
5
on rocurn do In dofonsn do sus dorochos, uos nI
nn In vIn doI rocurso soncIIIo y rIdo un ofro rocurso ofocfIvo
rovIsfo on oI nrfIcuIo 25 Inc. 1, snfIsfnrIn oI crIforIo rocfor doI
nrfIcuIo 8 Inc. 1, do unn docIsIon donfro do un Inzo rnzonnLIo.
In ofocfo, frnfndoso do unn IosIon dIrocfn o InnodInfn, oornfIvn
orjudIcInI y dofInIfIvn o Insfnnfnonnonfo soLro In snIud hunnnn,
soIo rosgunrdn ndocundnnonfo dIchn snIud un nocnnIsno do
fufoIn doI dorocho nfocfndo quo ovIfo In consunncIon doI dnno n In
snIud. Ior Io fnnfo, cnLo donfro do Ins oLIIgncIonos do Ios funcIonn-
rIos LIIcos do hncor rosofnr Ins Ioyos doI nIs, osfnLIocor Io
conduconfo n quo no so roduzcnn Lnjo su connIvoncIn, conIncon-
cIn o sInIo onIsIon, IosIonos nrLIfrnrIns n In snIud do Ins orsonns
quo concurron n Ios Iugnros LIIcos Lnjo su conofoncIn.
Corrosondo nsI n Ios funcIonnrIos LIIcos on su nLIfo do
ncfuncIon docInrnr on fornn oxrosn y on fufoIn do In snIud do In
fofnIIdnd do Ios nsIsfonfos, IncIuIdos nquoIIos quo funon on su vIdn
rIvndn, In oxIsfoncIn do In rohILIcIon rnzonnLIononfo InIIcIfn
on Ins nornns noncIonndns, do funnr on LIIco. IIIo no Inorfn
3.4
ArfIcuIo 2 in fine.
3.5
0 oor, quodnrso nsIvnnonfo n In osorn quo oI IogIsIndor ncfo.
II I!ICHO A IA SAI! Y MIIO AMIIITI IX - 9
on In osocIo docInrnr on sodo ndnInIsfrnfIvn In InconsfIfucIonnII-
dnd do unn nornn IogIsInfIvn, yn quo no exieIe norno legol olguno
IuIelonJo expreeonenIe lo nenIoJo ocIitiJoJ leeito n Ios rIncI-
Ios do In ConvoncIon y In ConsfIfucIon ncIonnI.
3.3. Lo IuIelo jurieJiccionol
In nusoncIn do cunIInIonfo ndnInIsfrnfIvo, oI nrfIcuInr
fIono onfoncos In vIn doI nnnro nrn hncor cosnr oI dnno n su snIud
frnfndoso do unn cuosfIon sInIo do dorocho quo no roquIoro
ruoLn, y osforIornonfo oI rocurso oxfrnordInnrIo y In vIn
surnnncIonnI, sIn orjuIcIo do Ins nccIonos do dnnos quo uodn
Infonfnr on vIn cIvII confrn Ios nuforos doI dnno, sus InsfIgndoros
y In ndnInIsfrncIon cono rosonsnLIo do In IosIon or In InnIIcn-
cIon doI ordon jurIdIco.
3.4. AcIitiJoJ Je oprenJicoje
Inrn nojor orIonfnr In rofIoxIon doI fonn, ngrognnos cono
nnoxo n osfo cnIfuIo un cnso soLro un docrofo do rohILIcIon do
funnr quo onIfo concrofnnonfo oI Iodor IjocufIvo, on nusoncIn do
fodn ofrn nornn quo oI Incfo, con unn sorIo do ncfIvIdndos, cnsos
sorIndos y guIns do rofIoxIon.
4. 1l IroneporIe ouIonoIor pritoJo
1
4.1. Di6xiJo Je corIono , IeIroIeIilo Je plono
IgunIos consIdorncIonos son nIIcnLIos on oI cnso do Ins onnnn-
cIonos do Ios vohIcuIos do frnnsorfo no LIIco.
II nrrnIgo socInI doI nufonovII y Ios fuorfos sonfInIonfos do
roIodnd quo rovocn, con ns In roIongncIon doI yo, osncIo do
4.1
IxcIuInos oLvInnonfo onnILus quo funcIonon ndocundnnonfo, fnxIs,
ronIsos, fnI voz IncIuso Ios cochos quo frnnsIfon con In fofnIIdnd do sus nsIonfos
ocundos.
I!ICHOS H!MAOS IX - 10
InfInIdnd, forrIforInIIdnd, donInIo doI osncIo, goco IndIvIdunI,
nocnnIsno do ovnsIon y cnnnIIzncIon do ngrosIvIdnd, ofcoforn,
hncon do osfo un cnso dIfIcII.
Ioro In conconfrncIon urLnnn y oI crocInIonfo InoxornLIo doI
nrquo nufonofor rIvndo, oI rogrosIvo onLofoIInnIonfo do cnIIos
urLnnns quo yn no so uodon onsnnchnr ns, cuInInnndo on oI
InovIfnLIo fufuro do In nrnIIzncIon doI frnsIfo, fodo oIIo Lnjo unn
cuIn do ofocfo Invornndoro on quo In vIdn nIsnn sufrIr fnnfo
cono Io hncIn nyor or oI funndor, ornIfo ronosfIcnr Io quo so
nvocInn con nIgunn corfozn roLnLIIIsfIcn.
A corfo, nodInno o Inrgo Inzo In socIodnd so convoncor do In
IrrnzonnLIIIdnd, or ondo nnfIjurIcIdnd, doI dnno dosroorcIonndo
n In snIud quo so Inono n fodos nrn snfIsfncor nIgunns rosofnLIos
voIoIdndos do un ncIoo nInorIfnrIo do orsonns.
Io hnr oI IogIsIndor, oI Concojo oIILornnfo, o Io hnr In jusfIcIn,
oro In rohILIcIon doI frnnsorfo nufonofor rIvndo on fodo rndIo
urLnno donsnnonfo oLIndo os nrfo InovIfnLIo doI fufuro roxIno.
Is fnn ovIdonfo osfo quo soIo hnco fnIfn sonfnrso, on Io osILIo dofrs
do unn vonfnnn hornofIcnnonfo corrndn, n osornr su dosonInco.
4.2. 1l coucIo en polto Jel JeegoeIe Je neunIicoe
Cono nrgunonfo ndIcIonnI, no os dosrocInLIo oI dnno uInonnr
dorIvndo do Ins ncfIvIdndos quo Inorfnn nrrojnr nI nIro Inorfnn-
fos nrfIcuIns on fornn do oIvo; nnfIgunnonfo, In nhorn rohILIdn
IncInorncIon donIcIIInrIn, fodnvIn hoy, oI dosgnsfo consfnnfo do Ios
nounfIcos do Ios nufonoforos roducfo do su frIccIon on oI
rodnnIonfo.
SI In IncInorncIon donIcIIInrIn no osfuvIorn yn rohILIdn, corros-
ondorIn Inforrofnr su rohILIcIon InIIcIfn conforno Io vonInos
oxIIcnndo. In cnnLIo, on nnforIn doI dnno n In snIud rovocndo or
Ios nufonoforos rIvndos, nrocorIn quo dIfIcIInonfo In nuforIdnd
judIcInI rosoIvorIn, hoy or hoy, In rosfrIccIon doI frnsIfo nufono-
for soInnonfo nI dorIvndo do vohIcuIos do frnnsorfo LIIco, n fIn
do nInInIznr on In nodIdn do Io osILIo oI dnno n In snIud. Con fodo,
sI nIIcrnnos IgunIos crIforIos quo Ios oxIIcndos on nnforIn doI
II I!ICHO A IA SAI! Y MIIO AMIIITI IX - 11
dorocho o In rohILIcIon do funnr on LIIco, con ns Ios quo
rosuIfnn doI unfo 4.1., doLorInnos nIgn dIn IIognr n IgunIos
concIusIonos fnnLIon on dIcho cnso, or In ncunuIncIon do orjuI-
cIos n In snIud quo osfn ncfIvIdnd rovocn.
5. Conclueionee
oI sonoro nnIIsIs do nIgunos cnsos concrofos surgo cInro quo
In InoxIsfoncIn do nornn osocIfIcnnonfo rohILIfIvn do dofornInndn
ncfIvIdnd IosIvn nI nodIo nnLIonfo y In snIud do Ins orsonns no os
oLIco n In nnfIjurIcIdnd do fnI conducfn, In cunI fnnfo Ios juocos cono
In ndnInIsfrncIon fIonon oLIIgncIon do docInrnr.
SIn onLnrgo, hnLr quo dofornInnr on cndn cnso nIfIIos
nsocfos. AIgunos sorn conunos, fnIos cono In ruoLn do In
roIncIon do cnusn n ofocfo onfro In ncfIvIdnd y oI orjuIcIo n In snIud,
In grnvodnd doI dnno, oI cnrcfor LIIco o rIvndo do In ncfIvIdnd,
oI quo osfon fnnLIon InvoIucrndos oI dorocho do roIodnd y
conorcIo o IndusfrIn, Ins consocuoncIns socInIos y ocononIcns do
unn y ofrn soIucIon, oI osfndo do In cIoncIn nodIcn nI rosocfo, Ios
conorfnnIonfos socInIos on In nnforIn, ofc.
HnLr fnnLIon, cIorfnnonfo, nsocfos osocIfIcos y roIos do
cndn cnso quo sor nocosnrIo ondornr on su nnIIsIs. SInIononfo,
Io quo no so odr nrgunonfnr con susfonfo nornnfIvo sufIcIonfo,
os quo In InoxIsfoncIn do nornn IognI o rogInnonfnrIn rohILIfIvn
fornn per ee jurIdIcn In conducfn IosIvn n In snIud y nI nodIo
nnLIonfo. Son quo so consIdoro quo hny dorocho nonInndo o
InnonInndo n In snIud y n In no nfocfncIon nrLIfrnrIn doI nodIo
nnLIonfo, o quo so frnfn do un rIncIIo jurIdIco IndofornInndo, no
osfnnos on cunIquIor cnso, on nodo nIguno, nnfo un suuosfo do
cnroncIn nornnfIvn n sor rosuoIfo or In rogIn do quo fodo Io quo no
osf rohILIdo osf ornIfIdo.
ognfIcn y nornnfIvnnonfo, on concIusIon, oI rIncIIo os quo
no oxIsfIondo nornn IognI rnzonnLIo quo nuforIco n ronIIznr dofor-
nInndn ncfIvIdnd IosIvn n In snIud hunnnn y nI nodIo nnLIonfo,
oIIn so oncuonfrn rohILIdn do Iono dorocho or In ConvoncIon y In
ConsfIfucIon.
I!ICHOS H!MAOS IX - 12
ANEXO I
1l coeo Jel JeIer Je no funor en pIlico
VISTO:
Ios Infornos do In O.M.S.;
Y COSII!AO:
1) Quo no oxIsfo dIscronncIn nIgunn on oI cnno do In nodIcInn
soLro oI ofocfo nocIvo quo oI huno doI cIgnrrIIIo fIono soLro In snIud
hunnnn, fnnfo doI quo Io funn cono do nquoIIos quo rosIrnn oI nIro
confnnInndo or ofros funndoros;
2) Quo no oxIsfo hnsfn oI rosonfo nornn oxrosn, do cnrcfor
IogIsInfIvo o rogInnonfnrIo, quo rohILn osocIfIcnnonfo funnr on
LIIco;
3) Quo, on consocuoncIn, odrIn rInn fncIo sosfonorso quo dIchn
nccIon cno donfro do Ins nccIonos rIvndns do Ios honLros (nrfIcuIo 19 do
In ConsfIfucIon ncIonnI);
4) Quo, sIn onLnrgo, oxIsfo on In ConvoncIon do Cosfn !Icn nroLndn
or Ioy 23.054 un dorocho osocIfIco n In vIdn (nrf. 42) y n In InfogrIdnd
fIsIcn (nrf. 5 IncIso 1), quo uodo consIdornrso rnzonnLIononfo con-
ronsIvo do un dorocho o no sufrIr IosIonos nrLIfrnrIns n In snIud orsonnI
(nrgunonfo doI nrfIcuIo 4 IncIso 1 In fIno);
5) Quo, nsI cono oI frnLnjo forzoso cono condonn onnI no doLo
nfocfnr In cnncIdnd fIsIcn doI rocIuIdo (nrf. 6 Inc. 2 In fIno), n forfIorI
y con nnyor rnzon nn no uodo dIsnInuIrso In cnncIdnd fIsIcn do Ins
orsonns Inoconfos, no nodInndo sIquIorn condonn onnI n frnLnjos
forzosos on su confrn;
6) Quo cnLo doI nIsno nodo fonor rosonfo oI dorocho n In IILorfnd
y n In sogurIdnd orsonnIos (nrf. ? Inc. 1), oI cunI uodo rnzonnLIononfo
sor Inforrofndo on oI sonfIdo doI dorocho n no sufrIr nonoscnLos
II I!ICHO A IA SAI! Y MIIO AMIIITI IX - 13
nrLIfrnrIos n dIchn sogurIdnd o IILorfnd (nrgunonfo doI Inc. 3 doI nIsno
nrfIcuIo ?);
?) Quo oI roconocInIonfo doI dorocho n In dIgnIdnd hunnnn, fufoIndo
or oI nrfIcuIo 11 IncIso 1, uodo IgunInonfo onfondorso on oI sonfIdo
quo nnnrn oI dorocho do Ios no funndoros n quo so rosofo su snIud no
ojorcIondo sIn su consonfInIonfo nonoscnLos nrLIfrnrIos n oIIn; or
oxfonsIon, quo Inorfn un frnfnnIonfo no ncordo nI rosofuoso n su
condIcIon do orsonnIIdnd jurIdIcn (nrf. 3), quo hnsfn Inorfn on IfIno
nnIIsIs dosconocorIo su condIcIon do sujofo do dorocho y nsInIInrIo n un
sor InnnInndo;
8) Quo, or oIIo, In IILorfnd doI funndor so frnnsfornnrIn on unn
nusoncIn do IILorfnd corroInfIvn doI funndor nsIvo, or fnnfo on un
sonofInIonfo concfIvo quo frnnsfornnrIn on nuforIdnd IIInIfndn, on
osocInI, In nIogndn IILorfnd doI funndor;
9) Quo, sI LIon on nnforIn dIvorsn, oI nrfIcuIo 16 IncIso 2 hnco
roforoncIn n In snIud LIIcn y n Ios dorochos do Ios dons, cono osILIos
IInIfncIonos nI dorocho nIII noncIonndo, Io quo sI LIon no dIrocfnnonfo
nIIcnLIo nI cnso, osfnLIoco nI nonos un juIcIo do vnIor quo cnLo fonor on
cuonfn on In InforrofncIon doI ordon jurIdIco;
10) Quo oI dorocho n no sufrIr IosIonos nrLIfrnrIns n In snIud uodo
fnnLIon consfruIrso InforrofnfIvnnonfo on nuosfrn ConsfIfucIon nn-
cIonnI, y on fodo cnso on nodo nIguno rosuIfn confrnuosfo n nornn
nIgunn do In nIsnn;
11) Quo, or Io fnnfo, sI LIon oI dorocho do funnr on rIvndo no rosuIfn
rInn fncIo rosfrIngIdo or Ins nornns y rIncIIos rocodonfononfo
oxuosfos, no ocurro Io nIsno con oI ncfo do funnr on LIIco;
12) Quo funnr on LIIco suono IosIonnr nrLIfrnrInnonfo In snIud
do Ios dons, y or ondo rosuIfn vIoInforIo n Ins nornns IndIcndns y no
so oncuonfrn nnnrndo or In fncuIfnd gonorIcn quo roconoco oI nrfIcuIo
19 do In ConsfIfucIon nncIonnI; quo osfn, or Io dons, onfnfIzn In
IILorfnd do Ins nccIonos rIvndns y nun nsI soIo on fnnfo y on cunnfo no
nfocfon In snIud LIIcn;
13) Quo or oIIo, nnfos LIon y n In Invorsn, soIo on vIrfud do Ioy oxrosn
quo fuvIorn rnzonnLIo susfonfo fcfIco odrIn oLIIgnrso n Ios IndIvIduos
n sufrIr IosIonos n su snIud orsonnI or oI ojorcIcIo, or forcorns
orsonns, doI ncfo do funnr on oI nIsno nLIfo quo oIIns rosIrnn;
I!ICHOS H!MAOS IX - 14
14) Quo no oxIsfIondo nornn nIgunn do osfn nnfurnIozn, cnLo
onfoncos concIuIr quo no oxIsfo oI dorocho do funnr on LIIco sIno nnfos
LIon y nI confrnrIo oI doLor jurIdIco do no hncorIo;
15) Quo dIchn rohILIcIon o doLor fIono susfonfo on Ins nornns
roforIdns nI dorocho n In vIdn o InfogrIdnd orsonnI y n In snIud, do rnngo
InfornncIonnI o Inforno or In Ioy 23.054, o IgunInonfo on In roIn
ConsfIfucIon nncIonnI, sIn orjuIcIo do ofrns dIsosIcIonos yn noncIonn-
dns;
16) Quo unn InforrofncIon dInnIcn do In ConsfIfucIon fufoIn
IgunInonfo oI nodIo nnLIonfo on quo vIvInos, rovInIondo confrn unn
do Ins cnusns do su crocIonfo confnnInncIon, Io cunI nrfo do In docfrInn
nI nonos consIdorn fnnLIon osILIo nIIcncIon dIrocfn rnzonnLIo doI
nornnfIvIsno surnnncIonnI do In ConvoncIon, nn sIn nornn IogIs-
InfIvn o ndnInIsfrnfIvn oxrosn quo rohILn In ncfIvIdnd nocIvn nrn In
snIud y oI nodIo nnLIonfo (IIO!ITTI y IIIIO!IO, DerecIo onIienIol, Iducn,
Iuonos AIros, 1985, s. 14 y 15);
1?) Quo fnnLIon cnLo norIfunr, n dIforoncIn do ofros cnsos do
ncfIvIdndos IndusfrInIos nocIvns nrn oI nodIo nnLIonfo y In snIud
rInIgonInnonfo consIdorndns IIcIfns, quo In InforrofncIon do In IIIcI-
fud doI hocho do funnr on LIIco no IosIonn oI dorocho do roIodnd do
Ios fnLrIcnnfos nI Ios rIvn doI ojorcIcIo nrn oI fufuro doI dorocho do
ojorcor conorcIo o IndusfrIn, nI suono oI corconnnIonfo rosocfo do oIIos
do unn onrosn on nnrchn, Io cunI oxcIuyo oI ovonfunI Innfoo do sI
fondrInn o no dorocho n unn IndonnIzncIon or oI coso do su ncfIvIdnd hoy
consIdorndn nnfIjurIdIcn on oI nsocfo IndIcndo;
18) Quo, no oLsfnnfo oIIo y n nnyor nLundnnIonfo, convIono rocordnr
quo yn oxIsfon on oI nIs rocodonfos do ncfIvIdndos rovInnonfo
consIdorndns IIcIfns quo hnn sIdo consIdorndns nnfIjurIdIcns ox nunc
or oI juoz (cnso do Insonndn), or Io cunI nonoros dIfIcuIfndos do IndoIo
jurIdIcn uodo rosonfnr In concIusIon do quo dofornInndns orsonns so
nLsfongnn, sIn dnno ocononIco nIguno nrn oIIns y nI confrnrIo hnsfn con
LonofIcIo nrn su roIn snIud y ocononIn, do ronIIznr conducfns orju-
dIcInIos nrn oI nodIo nnLIonfo y In snIud njonn;
19) Quo nIgunos funcIonnrIos y ndnInIsfrndos, quo consfIfuyon unn
nInorIn, hnn oxrosndo on nIgunns ocnsIonos su dosoo do funnr on Ins
ofIcInns do Ins ndnInIsfrncIonos LIIcns;
20) Quo In soIucIon n quo so nrrILn uf surn no os orsocuforIn
rosocfo do In nInorIn do funndoros quo soIIcIfnn funnr on LIIco, nI
rosuIfn on su dIscrInInncIon nrLIfrnrIn, uos no uodo Inforrofnrso oI
II I!ICHO A IA SAI! Y MIIO AMIIITI IX - 15
ordon jurIdIco cono confIrIondo n nndIo oI dorocho n orjudIcnr In snIud
do forcorns orsonns njonns n sus ncfos;
21) Quo, or Io fnnfo, In soIucIon noncIonndn fnnoco frnnsgrodo oI
nrfIcuIo 1 do In ConvoncIon do Cosfn !Icn, nI confIono unn dIscrInInn-
cIon Invorsn.
22) Quo do IgunI nodo no odrIn oI funndor Invocnr un suuosfo
dorocho n funnr on LIIco, IosIonnndo In snIud njonn, nfonfo oI
rIncIIo do quo Ios dorochos do cndn orsonn osfn IInIfndos or Ios
dorochos do Ios dons, or In sogurIdnd do fodos y or Ins jusfns
oxIgoncIns doI LIon conn, cono dofornInn oI nrfIcuIo 32 IncIso 2 do
In ConvoncIon on ofrns nInLrns, n Io suno fondr oI dorocho n funnr on
rIvndo, nI nnnro doI rIncIIo do In rIvncIdnd (nrf. 11 IncIso 2) y do
Ins nccIonos rIvndns do Ios honLros (nrf. 19 do In ConsfIfucIon
ncIonnI).
23) Quo, sIn orjuIcIo do Io fodo oxuosfo, oI Iodor IjocufIvo nncIonnI
doLo ondornr cuIos son sus doLoros y nfrILucIonos on cunnfo nuforIdnd
ndnInIsfrnfIvn fronfo nI cnso Lnjo nnIIsIs;
24) Quo on su cnIIdnd do funcIonnrIo rosonsnLIo do In ndnInIsfrn-
cIon nncIonnI fIono oI doLor do rosofnr y hncor rosofnr oI dorocho n In
snIud, n Io cunI no oLsfn In InoxIsfoncIn do nornn IognI osfnLIocIondo In
rohILIcIon do funnr, uos In nusoncIn do Ioy no oxcIuyo In vIgoncIn doI
nrfIcuIo 2 do In ConvoncIon, on cunnfo hnco oLIIgncIon do Ios Isfndos
ndofnr Ins nodIdns IogIsInfIvns o do ofro cnrcfor quo fuoron noco-
snrIns nrn hncor ofocfIvos fnIos dorochos y IILorfndos, Io quo IncIuyo
fnnfo nornns jurIsdIccIonnIos cono ndnInIsfrnfIvns;
25) Quo no sorIn rnzonnLIo roquorIr oI dIcfndo do unn Ioy doI Congroso
nrn rosoIvor Io quo no os sIno un sInIo roLIonn o cnso do Inforrofn-
cIon, quo or Io dons cnroco do conIojIdnd jurIdIcn nIgunn, nunquo
nIforo cosfunLros nuy nrrnIgndns on nIgunos socforos do In oLIncIon;
26) Quo no vuInorn, on In osocIo, oI dorocho do un uoLIo n nnnfonor
sus frndIcIonos y cosfunLros, fnIos cono nncIonnIIdnd (nrf. 20), Iongun
nnfIvn (nrf. 8 IncIso 2 nnrfndo o), roIIgIon o crooncIn (nrf. 12), nonLro
(nrf. 18) yn quo oI hLIfo do funnr no os un nsocfo doI foIkIoro, cono
uodo sorIo on nIgunns frILus norfonnorIcnnns nI consfIfuyo nrfo do un
rIfo o conjunfo do crooncIns oI hncorIo on dofrInonfo do Ios dons, nI Io
os do uoLIo o gruo socInI cuIfurnI nIguno on nrfIcuInr, uos so frnfn
do un hLIfo fnn unIvorsnI cono oI consuno do LoLIdns nIcohoIIcns, cnfo,
y ofrns susfnncIns nnIogns or su Iovo ofoncInI ndIcfIvo, quo snfIsfnco
I!ICHOS H!MAOS IX - 16
gusfos o nocosIdndos orsonnIos oro no consfIfuyo vordndornnonfo unn
frndIcIon conunIfnrIn;
2?) Quo no so frnfn on In osocIo do unn IInIfncIon n Ios dorochos nI
n In IILorfnd do Ios IndIvIduos, uos cono so hn vIsfo nndIo fIono oI
dorocho do orjudIcnr In snIud do Ios dons funnndo on LIIco sIno quo
nnfos LIon y nI confrnrIo fIono oI doLor jurIdIco do no hncorIo;
28) Quo do nnnorn IncIdonfnI uodo sor IIusfrnfIvo connrnr oI
roLIonn on nnIIsIs o) con oI fonn doI consuno IndIvIdunI do nIcohoI,
ornIfIdo snIvo on cunnfo oI oxcoso do su Ingosfn InhnLIIIfn IognInonfo
oI ojorcIcIo do nIgunns ncfIvIdndos (vorLIgrncIn, conducIr), I) con oI
consuno oxcosIvo do nIInonfos do nIfo nIvoI do IIIdos, orjudIcInI n In
snIud oro no IInIfndo or nornn nIgunn, c) oI consuno do drogns,
dIscrInInnndo onnInonfo on cunnfo conducfn rIvndn, ofc.; uos on
fodos osfos cnsos y no oLsfnnfo su nnnIfIosfn dIvorsIdnd oI fncfor conn
y In IInon dIvIsorIn do conducfn Io consfIfuyo sIonro In oxIsfoncIn o no
do frnscondoncIn do In conducfn IndIvIdunI y rIvndn nI nLIfo connr-
fIdo do In vIdn on socIodnd; yn quo on fodos osfos cnsos no nnroco
fufoIndo oI dorocho do oLIIgnr n Ios dons soros hunnnos n sor sujofos
nsIvos InvoIunfnrIos do In Ingosfn do LoLIdns, drogns o nIInonfos
nocIvos, y no uodo fnnoco, or ondo, ncofnrso on oI rosonfo unn
suuosfn oLIIgncIon do sor sujofos nsIvos InvoIunfnrIos do In Infroduc-
cIon conuIsIvn do ngonfos nocIvos on sus vIns rosIrnforIns, nI uodo
roconocorso n nndIo In ofosfnd unIInfornI do InonorsoIn concfIvnnonfo
sIn susfonfo nornnfIvo oxroso y rnzonnLIo, con susfonfo fcfIco sufI-
cIonfo, nndn do Io cunI ocurro on In osocIo;
29) Quo frnfndoso onfoncos, n In Invorsn, do In fufoIn do In snIud
IndIvIdunI y LIIcn nnonnzndn or conducfns vIoInforIns y nfonfnforIns
confrn oIIns, doLo In nuforIdnd ndnInIsfrnfIvn, nI IgunI quo oI Iodor
JudIcInI on su cnso, ndofnr Ins nodIdns do ofro cnrcfor (nrf. 29 in fine)
quo on oI nnrco do su conofoncIn sonn conduconfos n nsogurnr oI rosofo
ofocfIvo do Ios dorochos fufoIndos on In ConvoncIon y on In ConsfIfucIon;
30) Quo no nroco rnzonnLIo nI nocosnrIo, nI snfIsfnrIn Ios crIforIos
InforrofnfIvos do Ios nrfIcuIos 2? y 31 IncIso 1 do In ConvoncIon do
VIonn soLro oI dorocho do Ios frnfndos, IndIcnr quo Ios ovonfunIos
IosIonndos doLon nocosnrInnonfo rocurrIr n Ios frILunnIos judIcInIos on
rocurn do In dofonsn do sus dorochos, uos nI nn In vIn doI rocurso
soncIIIo y rIdo u ofro rocurso ofocfIvo rovIsfo on oI nrfIcuIo 25 Inc.
Io, snfIsfnrIn oI crIforIo rocfor doI nrfIcuIo 8 Inc. 1 do unn docIsIon
donfro do un Inzo rnzonnLIo;
II I!ICHO A IA SAI! Y MIIO AMIIITI IX - 1?
31) Quo, on ofocfo, frnfndoso do unn IosIon dIrocfn o InnodInfn,
oornfIvn orjudIcInI y dofInIfIvn o Insfnnfnonnonfo soLro In snIud
hunnnn, soIo rosgunrdn ndocundnnonfo dIchn snIud un nocnnIsno do
fufoIn doI dorocho nfocfndo quo ovIfo In consunncIon doI dnno n In snIud;
32) Quo, or Io fnnfo, cnLo no soIo donfro do In conofoncIn doI
IrosIdonfo, sIno fnnLIon donfro do sus oLIIgncIonos cono funcIonnrIo
LIIco do hncor rosofnr Ins Ioyos doI nIs, osfnLIocor Io conduconfo n
quo no so roduzcnn Lnjo su connIvoncIn, conInconcIn o sInIo onIsIon,
IosIonos nrLIfrnrIns n In snIud do Ios nIunnos quo nsIsfon n cInso;
33) Quo, or oIIo, corrosondo docInrnr on fornn oxrosn y on fufoIn
do In snIud do In fofnIIdnd do Ios nsIsfonfos, IncIuIdos nquoIIos quo
funon on su vIdn rIvndn, In oxIsfoncIn do In rohILIcIon rnzonnLIononfo
InIIcIfn on Ins nornns noncIonndns, do funnr on LIIco on fodns Ins
ofIcInns LIIcns Infogrnnfos do In ndnInIsfrncIon LIIcn nncIonnI
confrnIIzndn y dosconfrnIIzndn, cunIquIorn son su fornn jurIdIcn o
dononInncIon;
34) Quo Io oxuosfo no Inorfn on In osocIo, or ondo, docInrnr on
sodo ndnInIsfrnfIvn In InconsfIfucIonnIIdnd do unn nornn IogIsInfIvn
oxrosn, Io quo Io osfnrIn vodndo n In ndnInIsfrncIon y corrosondo nI
nLIfo judIcInI oxcIusIvnnonfo (C.S., Son MorIin Je ToIocol, 269:243,
y oInIonos confrnrIns cIfndos on MIIII!, OIIII, CAY!SO, f. I, s. 59 n 65),
yn quo no oxIsfo nornn IognI nIgunn fufoInndo oxrosnnonfo In nonfndn
ncfIvIdnd IosIvn n Ios rIncIIos do In ConvoncIon y In ConsfIfucIon
ncIonnI.
Ior oIIo y on vIrfud do Ins oLIIgncIonos quo Io Inono oI nrfIcuIo 2 doI
Trnfndo do Cosfn !Icn.
1l PoJer 1jecuIito Aocionol
IC!ITA:
Arf. 1. Infornnso n Ios Sros. funcIonnrIos y nrfIcuInros do In
rohILIcIon do funnr on fodn cInso do ofIcInn LIIcn do In ndnInIsfrn-
cIon nncIonnI confrnIIzndn o dosconfrnIIzndn, cono nIIcncIon rnzonndn
do Ios dorochos fufoIndos or Ios nrfs. 4 Inc. 1; 5 Inc. 1; 6 Inc. 2 in
fine, ? Inc. 1 y 3, 11 IncIso 1, conforno n Ins rosfrIccIonos
vnIornfIvnnonfo confonIndns on oI nrfIcuIo 16 IncIso 2, 4 IncIso 1
in fine, 6 IncIso 2 in fine, ? IncIso 3, y dons dIsosIcIonos do In
ConvoncIon do Cosfn !Icn nroLndn cono dorocho InfornncIonnI o
Inforno or In Ioy 23.054 y dons dIsosIcIonos congruonfos, quo uodon
I!ICHOS H!MAOS IX - 18
consIdornrso rnzonnLIononfo IncIuIdns on Ins gnrnnfIns nonInndns o
InnonInndns do In ConsfIfucIon ncIonnI.
ArfIcuIo 2. o fornn.
Guio Je reflexi6n
I. HecIoe
1) Iunnr dnnn n In orsonn quo Io hnco
II huno doI cIgnrrIIIo orjudIcn In snIud do Ios no funndoros quo
Io nsIrnn, or ojonIo on unn hnLIfncIon dondo ofros funnn
Is ns orjudIcInI nrn In snIud oI huno doI cIgnrrIIIo roIo o
do forcoros
CuI os oI IorgeI do In uLIIcIdnd do cIgnrrIIIos
Iunnn ns Ios honLros o Ins nujoros
Is crocIonfo o docrocIonfo oI hLIfo do funnr In quo roor-
cIon
IxIsfon cIgnrrIIIos con snLor frufnI Ior quo
AIgunn voz oI funnr so uLIIcIfo cono roconondndo or Ios
nodIcos, on Ins rongnndns onrosnrIns
Quo ofocfos fIsIcos roduco oI huno doI cIgnrrIIIo
IxIsfo nIgn fIo do osfrnfo socInI on quo son ns o nonos
frocuonfo oI hLIfo do funnr
Ins InnfncIonos do fnLnco nunonfnn o dIsnInuyon on Ios
IfInos nnos y cuI os In fondoncIn
TIono roIncIon oI hLIfo do funnr con oI nodIo nnLIonfo In cnso
nfIrnnfIvo, cuI
In docIsIon fufoIn nrcInI o fofnInonfo In snIud doI funndor
Io hnco on confrn do su voIunfnd
2) Quo fIo do rofosIonnI os IndIcndo nrn ofocfunr unn orIcIn
soLro osfos fonns
Quo fIo do orgnnIsnos nncIonnIos o InfornncIonnIos uodon
fonor InfornncIon rocoIIndn y uLIIcndn soLro osfos fonns
ConsoguIrIn y conocorIn ornIfIr nrocInr ns ndocundnnon-
fo Ios hochos doI cnso, y su onforno socInI
3) II ncfo fIono susfonfo fcfIco sufIcIonfo
II I!ICHO A IA SAI! Y MIIO AMIIITI IX - 19
II. Volorocionee
4) II ncfo os dosroorcIonndo o nrLIfrnrIo
CuI os oI grndo do Inforos ncfunI doI cnso
Is jusfn In soIucIon doI cnso
Io sorIn sI so frnfnrn do LoLIdns nIcohoIIcns AIInonfos
nocIvos
QuiJ drogns dIvorsns
III. Aornoe. 1nIerpreIoci6n
5) Hn ondorndo oI ncfo fodns Ins nornns y rIncIIos jurIdIcos
nIIcnLIos o hn onIfIdo nIgunn nornn o rIncIIo fundnnonfnI
6) Iuorzn Ins nornns quo Invocn, u ofrns, o so njusfn n su foxfo y n
su osIrIfu
?) Ixcodo Ins fncuIfndos rogIndns o dIscrocIonnIos doI funcIonnrIo
8) ConsfIfuyo un ncfo ndnInIsfrnfIvo o un rogInnonfo
5) In oI sogundo cnso, quo fIo do rogInnonfo sorIn
10) In fnI cnso, oxcodo Ins fncuIfndos rogInnonfnrIns do In ndnInIs-
frncIon
11) VnrIn In soIucIon doI cnso sI oI ncfo rovIono: o) do In IogIsInfurn
do In CIudnd do Iuonos AIros I) doI Jofo do OoLIorno do In CIudnd
do Iuonos AIros
I2) CnnLInrIn In soIucIon sI huLIorn nIgunn Ioy oxrosn fufoInndo
In ncfIvIdnd CuI sorIn In oLIIgncIon doI funcIonnrIo on oso cnso
13) Is dIscrInInnforIo on sonfIdo jurIdIco, son do nnnorn dIrocfn
o Invorsn, confrn oI funndor
I4) AgrnvIn In honrn y dIgnIdnd hunnnns on sus consIdornndos nI
ofocfunr unn connrncIon con LoLIdns, nIInonfos y drogns
15) AgrnvIn In honrn y roufncIon do Ios funndoros
16) TufoIn oI nodIo nnLIonfo
1?) IodrIn IIognrso on oI cnso doI doLor do no funnr on LIIco n In
nIsnn soIucIon sIn Invocnr In ConvoncIon
18) In ConvoncIon n) fncIIIfn, L) dIfIcuIfn, c) os noufrn, nrn nrrILnr
n In docIsIon doI cnso
I!ICHOS H!MAOS IX - 20
19) IsfnLIozcn un ordon do InorfnncIn do Ios nrgunonfos Invocn-
dos on oI cnso.
20) ofornIno sI oso ordon cnnLIn on ofros cnsos do fufoIn do In
snIud y oI nodIo nnLIonfo. IforoncIo Ios ovonfunIos dorochos
nfocfndos or In rohILIcIon (dorochos suLjofIvos, Inforosos
IogIfInos, Inforosos sInIos).
21) Is rnzonnLIo sonojnnfo InvnsIon soLro su conducfn orsonnI
Iuodo In ndnInIsfrncIon, on oI cnso, sIn Ioy oxrosn quo In fncuIfo
n oIIo, Inonor n Ios cIudndnnos unn rohILIcIon do oLrnr
22) So roIncIonn oI dorocho n funnr:
o) con oI dorocho n In vIdn doI funndor,
I) In oLIIgncIon do vIvIr,
c) oI dorocho n norIr,
J) oI dorocho n In vIdn do Ios dons In cnso nfIrnnfIvo, cono
y or quo Ios vIncuIn oxrosn o InIIcIfnnonfo oI cnso Ior
quo oLIorn hnLorIo hocho do nIgn nodo dIsfInfo CuI
23) Isfn rovIsfos oxrosnnonfo osos dorochos y oLIIgncIonos on
In ConvoncIon Iuodo dorIvrsoIos rnzonnLIononfo do oIIn In
cnso nfIrnnfIvo
n nrfIr do quo nornns Cono so Io odrIn nrgunonfnr, on ro
y on confrn
24) TIono InorfnncIn oI consIdornndo 33) o os urnnonfo suor-
fIuo
25) AnnIIco Ins rogunfns do MIIII!, OIIII y CAY!SO, ConeIiIuci6n ,
poJer poliIico, f. I, s. 65 n 6?, n In Iuz doI nrfIcuIo 2 do In
ConvoncIon.
26) !odncfo un ncfo or oI quo un nLogndo InIcIn un nnnro,
rofufnndo fodos y cndn uno do Ios consIdornndos do osfo.
2?) Acfo soguIdo, rodncfo unn sonfoncIn on In cunI rocogo Ios rIncI-
nIos nrgunonfos do nnLos crIforIos y rosuoIvo fundndnnonfo.
28) II rosonfo cnso fIono oxcIusIvo Inforos nofodoIogIco or oI
nnIIsIs jurIdIco do Ios nIunnos on oI rocoso do nrondIznjo, o
fIono fnnLIon Inforos rcfIco quo oxcodn oI ndquIrIr un nofodo
do rnzonnnIonfo In cnso nfIrnnfIvo, cuI
29) In quo so dIforoncIn osfn soIucIon doI cnso do fLrIcns quo
roducon dosochos quInIcos nocIvos n In snIud
II I!ICHO A IA SAI! Y MIIO AMIIITI IX - 21
30) IdonfIfIquo on In ronIIdnd IocnI, roforILIononfo on suuosfos
quo !d. conozcn do nnnorn orsonnI, dIrocfn y ncfunI, ofros
suuosfos do dnnos n In snIud y confnnInncIon nnLIonfnI.
31) ofornIno sus dIforoncIns con oI rosonfo cnso.
32) Iroyocfo In soIucIon doI nIsno on Ins sIguIonfos hIofosIs:
o) !d. os un cIudndnno conn;
I) !d. os oI funcIonnrIo ndnInIsfrnfIvo conofonfo;
c) !d. os oI Juoz n cuyos osfrndos IIogn oI roLIonn;
J) !d. os IogIsIndor.
33) o) !osuoIvn oI cnso doI funndor cono sI !d. fuorn T!!IIIY.
I) !osuoIvn oI nIsno cnso cono sI !d. fuorn HAY.
c) !osuoIvn oI nIsno cnso cono sI !d. fuorn IOSTI!.
34) ConsIdoro unn sorIo sucosIvn do cnsos on fodos Ios cunIos
osfnnos on rosoncIn do un funcIonnrIo o nrfIcuInr doI curso quo
quIoro snLor sI fIono dorocho n consunIr dofornInndn susfnncIn
on unn ofIcInn LIIcn. II roLIonn odrIn nsonojnrso on nIgunos
nsocfos nI cnso doI funndor, con In dIforoncIn quo on cndn cnso
vnrIn oI fIo do susfnncIn rosocfo do In cunI so roquIoro unn
rosuosfn rosocfo n su dorocho do consunIrIn:
1) funnr (oI cnso yn vIsfo), 2) LoLor cnfo, 3) fonnr unn nsIrInn,
4) fonnr nnIfroxonn rocofndn, 5) fonnr un nodIcnnonfo no
rocofndo, 6) nnscnr fnLnco, ?) nsIrnr rno, 8) fonor un ncuIIIco
(LoIo do hojns do cocn quo so nnnfIono on In Locn), 9) nsIrnr
cocnInn on oIvo, 10) fonnr unn nsfIIIn do crnck.
Tongn rosonfo quo on osfos cnsos, n dIforoncIn do In fnron do Ios
unfos 26, 2? o 32, In rogunfn no os quo doLo hncor oI
funcIonnrIo, nI quo doLo hncor oI IogIsIndor, o quo doLo
hncor oI juoz y nI sIquIorn quo doLo hncor yo, sIno ns
osocIfIcnnonfo:
TIono o no dorocho, osn orsonn, n hncorIo
Conforno n quo fIIosofIn jurIdIcn dn su rosuosfn
Con quo fundnnonfo concrofo donfro do osn fIIosofIn jurIdIcn
CuIos son Ins consocuoncIns socInIos Info sonsu do unn u
ofrn soIucIon
35) In Ios dIoz cnsos nnforIoros, IdonfIfIquo con rocIsIon do quo
nodo In nodIfIcncIon do In sIfuncIon do hocho In susfnncIn
I!ICHOS H!MAOS IX - 22
IngorIdn suscIfn cnnLIos on Ins vnIorncIonos y or consocuoncIn
on In soIucIon doI cnso. A Ios ofocfos do sInIIfIcnr oI nnIIsIs,
roscIndn do In oxIsfoncIn do unn Ioy docInrndn InconsfIfucIonnI
on cunnfo rohILo oI consuno IndIvIdunI do drogns.
36) In unn sogundn ofnn, nnnIIco oI cnso n In Iuz do In nornn IognI
docInrndn InconsfIfucIonnI.
3?) IdonfIfIquo on Ios dIoz cnsos noncIonndos on oI unfo 34 cuIos
son Ios ns conIojos. Iundnnonfo dIsfInfns soIucIonos n Ios
cnsos ns conIojos o) on oI osfIIo do T!!IIIY, I) do HAY y
c) do IOSTI!.
Captulo X
EL VE0lD /V3lEhTE 0DVD 0ERE0lD luV/hD
MA!CIIO IIIZ AIIOS y CA!IOS I!A!O TAMI!SSI
1. 1nIroJucci6n
In cuosfIon do In rosorvncIon nnLIonfnI y In consngrncIon
doI dorocho nI nodIo nnLIonfo snno, hnsfn onfoncos Inforro-
fndn cono IncIuIdn donfro do Ios dorochos no onunorndos o
InIIcIfos doI nrf. 33 do In C, so onconfro donfro do Ios fo-
nns hnLIIIfndos nrn oI frnfnnIonfo do In ConvoncIon ConsfI-
fuyonfo do 1994 (Ioy 24.309).
In dIchn !ofornn ConsfIfucIonnI, so Infroduco oI fonn on
cuosfIon donfro do In nxInn jornrquIn, n frnvos do su consn-
grncIon oxrosn on In Ioy Suronn, donfro doI CnIfuIo So-
gundo do In nrfo dognfIcn fIfuIndo uovos dorochos y gn-
rnnfIns.
In IncIusIon do osfns rovIsIonos nnLIonfnIos os IndudnLIo-
nonfo uno do Ios nsocfos ns osIfIvos doI rocoso do rofor-
nn consfIfucIonnI nrgonfIno concIuIdo on 1994, n frnvos do In
nnIIncIon doI gnrnnfIsno, oxfondIondo oI cnfIogo do doro-
chos con unn nnIIfud quo doondo nrn su nIIcncIon ofocfI-
vn do In consIdorncIon cono oornfIvos y ofocfIvos Insfrunon-
fos rofocforos quo Io oforguo In jurIsrudoncIn quo fongn quo
docIdIr on Ios cnsos quo so IIovon n su conocInIonfo.
I!ICHOS H!MAOS X - 2
AsInIsno, on Ios rInoros Insfrunonfos InfornncIonnIos on
nnforIn do dorochos hunnnos, In roIncIon do osfos con oI no-
dIo nnLIonfo orn consIdorndn InIIcIfn. Ins consocuoncIns doI
dosconfroI do In confnnInncIon nnLIonfnI fnnfo on nIsos do-
snrroIIndos cono on vIns do dosnrroIIo, y In InosILIIIdnd doI
dIsfrufo y ojorcIcIo do Ios dorochos hunnnos on condIcIonos
nnLIonfnInonfo dosfnvornLIos, cronron In concIoncIn gonorn-
IIzndn doI InfIno vIncuIo onfro dorochos hunnnos y nodIo
nnLIonfo.
AsI, In roLIonfIcn nnLIonfnI cono dorocho nI nodIo nn-
LIonfo cononzo n sor rofIojndn on Insfrunonfos InfornncIonn-
Ios, y su consngrncIon on In Cnrfn MundInI do In nfurnIozn
dosnrroIIo osfo rIncIIo nI IncIuIr oI doLor do Ios Isfndos oro
fnnLIon oI dorocho y In rosonsnLIIIdnd do Ios IndIvIduos on In
rofoccIon doI nnLIonfo.
In oI dorocho consfIfucIonnI ncfunI, rcfIcnnonfo nIngn
Insfrunonfo nodorno Ignorn osfo dorocho y osfos rIncIIos.
In cuosfIon, ndons, hn gnnndo on cIorfn nodIdn n In oInIon
LIIcn, norcod InnonfnLIononfo n grnndos dosnsfros
ocoIogIcos, n In fornncIon y rodIcn do OrgnnIzncIonos o Ou-
LornnnonfnIos ocoIogIsfns do nIcnncos nncIonnIos o Infornn-
cIonnIos, y n In nccIon do nIgunos goLIornos.
II dorocho n un nodIo nnLIonfo snno os, sIn dudn, un doro-
cho hunnno fundnnonfnI, y rosuuosfo doI dIsfrufo y ojorcI-
cIo do Ios dons dorochos, or In InfInn vIncuIncIon doI nn-
LIonfo con oI nIvoI do vIdn on gonornI.
In ocInrncIon do IsfocoIno do 19?2 (ConforoncIn do n-
cIonos !nIdns soLro nnLIonfo hunnno) sonnInLn quo oI hon-
Lro fIono oI dorocho fundnnonfnI n In IILorfnd y n In IgunIdnd,
donfro do condIcIonos do vIdn snfIsfncforIns, on un nnLIonfo
cuyn cnIIdnd Io ornIfn vIvIr on dIgnIdnd y LIonosfnr. AsInIs-
no, fIono oI doLor fundnnonfnI do rofogor y do nojornr oI
nnLIonfo nrn Ins gonorncIonos rosonfos y fufurns (conco-
cIon dorocho-doLor).
In nocIon do dosnrroIIo susfonfnLIo, fornuIndn rIncInI-
nonfo n nrfIr do Ios Infornos doI CIuL do !onn o Incororndn
II MIIO AMIIITI COMO I!ICHO H!MAO X - 3
n Ios fornInos doI orocho InfornncIonnI on In ocInrncIon do
!Io do JnnoIro do 1992 on oI sono do In ConforoncIn do ncIo-
nos !nIdns soLro ModIo AnLIonfo y osnrroIIo osf confonIdn
nI nnnIfosfnrso: ...y nrn quo Ins ncfIvIdndos roducfIvns sn-
fIsfngnn Ins nocosIdndos rosonfos sIn conronofor Ins do Ins
gonorncIonos fufurns.
2. Lo ConeIiIuci6n ArgenIino refornoJo en 1994
o osn rofornn consfIfucIonnI, dorIvn oI nrf. 41 do In nuovn
cnrfn nngnn, cuyns cnrncforIsfIcns rIncInIos son:
ConcocIon dorochodoLor do un nnLIonfo snno on cunn-
fo n su oxIgILIIIdnd y nrfIcIncIon on In fnron do rofoccIon y
rosorvncIon doI nIsno. Ior In nnfurnIozn do In cuosfIon Invo-
Iucrndn on oI confonIdo do oso dorocho, oI LIon jurIdIco rofo-
gIdo y oI corrosondIonfo doLor, convIorfo n Ios hnLIfnnfos on
vordndoros ngonfos on oI cuIdndo nnLIonfnI.
Ins oLIIgncIonos, osnn fnnLIon soLro oI Isfndo, on fodn su
nnIIfud do nuforIdndos on cunIquIorn do Ios nIvoIos do go-
LIorno (fodornI, rovIncInI, nunIcInI), y oLvInnonfo n Ios juo-
cos, InvoIucrndos no soIo on In oLIIgncIon do no dnnnr sIno on
ojorcIcIos osIfIvos do rosorvncIon, do ovIfnr quo ofros dos-
fruynn oI nodIo nnLIonfo, y oxIgIr n Ios nrfIcuInros cndn do-
Lor concrofo on cndn cIrcunsfnncIn quo nfocfo oI fonn nnLIon-
fnI.
ConronIso InforgonorncIonnI do rosorvncIon doI nodIo
nnLIonfo (nrn Ins gonorncIonos rosonfos y fufurns, donfro
do un concofo do dosnrroIIo quo nnIIn In gnnn do ocIonos
nrn Ins orsonns, InsIrndo on Ins nofns do Inrgo Inzo do
unn socIodnd). SIgnIfIcn quo oI consuno ncfunI no uodo fInnn-
cInrso IncurrIondo on doudns ocononIcns quo ofros fondrn
quo roonLoIsnr on oI fufuro, y or ondo, Ios rocursos nnfurn-
Ios doLon ufIIIznrso do fornn quo no croon doudns nI soLroox-
Iofnr In cnncIdnd do sosfonInIonfo y roduccIon do In fIorrn
(ConIsIon MundInI doI ModIo AnLIonfo y oI osnrroIIo, 198?).
I!ICHOS H!MAOS X - 4
!ococIon do In nocIon do dosnrroIIo susfonfnLIo (AcfIvI-
dndos roducfIvns snfIsfncon Ins nocosIdndos rosonfos sIn con-
ronofor Ins do Ins gonorncIonos fufurns ocInrncIon do !Io
do JnnoIro, 1992): Io cunI conrondo unn nojor conron-
sIon do In dIvorsIdnd do ocosIsfonns, soIucIon IocnInonfo ndo-
fndn nrn roLIonns nnLIonfnIos y nojor confroI doI Inncfo
nnLIonfnI roducIdo or Ins ncfIvIdndos do dosnrroIIo.
Afo nrn oI dosnrroIIo hunnno: concofo doI cunI In Ar-
gonfInn os In rInorn ConsfIfucIon on IncorornrIo, do ncuor-
do n In vIsIon do ncIonos !nIdns on sus Irogrnnns nrn oI
osnrroIIo.
Isfo orgnnIsno dofIno nI dosnrroIIo hunnno cono oI roco-
so nodInnfo oI cunI so nnIInn Ins oorfunIdndos doI sor hu-
nnno on dondo so nnofnn Ins do dIsfrufnr do unn vIdn roIon-
gndn y snIudnLIo y fonor nccoso n Ios rocursos nocosnrIos nrn
unn vIdn doconfo, os docIr quo Ios LonofIcIos socInIos doLon
vorso y juzgnrso on In nodIdn quo ronuovnn oI LIonosfnr
hunnno. Ior Io quo oI concofo do dosnrroIIo hunnno os nn-
IIo o InfogrnI. o os sInIononfo un IInnndo n In rofoccIon
nnLIonfnI, sIno quo InIIcn un nuovo concofo do crocInIonfo
ocononIco, quo rovoo jusfIcIn y oorfunIdndos nrn fodn In
gonfo doI nundo. Isfo os oI grnn Inforrognnfo y oI grnn roLIo-
nn nrn Ios nIsos on dosnrroIIo, dondo oI nfrnso ocononIco
nuchns vocos roduco oI oquIvoco do rosonfnr n In nocosIdnd
do IndusfrInIIznrso, do oInLornr roducfos con nnyor vnIor
ngrogndo, cono confrnuosfn n In roocuncIon nnLIonfnI.
JornrquIn consfIfucIonnI do In oLIIgncIon do rocononor oI
dnno nnLIonfnI y In oLIIgncIon do rocononor, sogn Io osfn-
LIozcn In Ioy. II nrfIcuIo 41 os oornfIvo on cunnfo n su confo-
nIdo: sIn orjuIcIo do In nocosIdnd doI consIguIonfo dosnrroIIo
IogIsInfIvo quo dofornInn oI ConsfIfuyonfo do 1994, os
oLIIgncIon do Ios juocos dosIognr un ncfIvIsno judIcInI gnrnn-
fIzndor quo hngn oornfIvns y nIIcnLIos Ins oxIgoncIns do ro-
sorvncIon y rovoor n In rofoccIon doI nodIo nnLIonfo.
IrofoccIon do In dIvorsIdnd LIoIogIcn.
II MIIO AMIIITI COMO I!ICHO H!MAO X - 5
o ncuordo nI sIsfonn do doIogncIon y rosorvn do odoros
quo susfonfn oI osquonn fodornI do In ncIon, so osfnLIoco In
nocIon do Ioy nnrco n frnvos do un fodornIIsno do concorfn-
cIon.
SIn dudns, oI nrf. 41 do In ConsfIfucIon nncIonnI ofo or
cnfogorIznr cono dorocho suLjofIvo do fodos Ios hnLIfnnfos oI
dorocho n un nodIo nnLIonfo snno, con fodns Ins osocIfIcncIo-
nos quo n nrfIr do nIII so dorIvnn.
TnI nsorfo so rnfIfIcn nI connrnr In cIfndn nornn con In
roguIncIon doI nnnro on oI nrf. 43, quo osocIfIcn Ins sIfuncIo-
nos suLjofIvns quo uodon rofogorso nodInnfo osn nccIon, y
cuIos son Ios sujofos IogIfInndos ncfIvnnonfo nrn doducIrIn,
nIudIondo fnnfo n Ios dorochos quo rofogon oI nodIo nnLIon-
fo cono n Ios dorochos do IncIdoncIn coIocfIvn on gonornI.
AI roconocor In ConsfIfucIon osfn cnfogorIn do dorochos y
roconocor quo oxIsfon nfocfndos cunndo so Ios vuInorn, os dn-
LIo onfondor quo fodos Ios nIonLros doI gruo sujofo n In nfoc-
fncIon so oncuonfrnn IogIfInndos nrn Inforonor oI nnnro
nnLIonfnI.
3. 1l neJio onIienIe en el JerecIo pIlico protinciol
orgenIino
II rocoso consfIfuyonfo on Ins IrovIncIns ArgonfInns fuo
rogIsfrnndo nuInfInnnonfo Ins corrIonfos consngrnforIns do
Ios dorochos hunnnos con rnngo consfIfucIonnI. In osfn roso-
nn, odonos nnrcnr fros ofnns dofInIdns:
1. II consfIfucIonnIIsno cIsIco: consngrncIon do dorochos
cIvIIos y oIIfIcos donfro doI osquonn do IILorfndos on sonfIdo
nognfIvo, os docIr, ofosfndos doI IndIvIduo fronfo nI odor doI
Isfndo. Corrosondo n Ios dorochos hunnnos do rInorn go-
norncIon (IILorfnd, roIodnd, ofc.) roIos doI consfIfucIonn-
IIsno IILornI.
o) ConsfIfucIon do In IrovIncIn do Mondozn (foxfo orIgInnI
do 1916, con nIgunns rofornns nrcInIos on nnos osforIoros:
1939, 1985 y 1991).
I!ICHOS H!MAOS X - 6
o confonIn oxrosnnonfo oI dorocho nI nnLIonfo.
ConfIono unn roforoncIn nI dorocho n In snIud donfro do
Ins nfrILucIonos nunIcInIos, onIondo n cnrgo do osfns onfI-
dndos In nnforIn do snIuLrIdnd.
I) ConsfIfucIon do In IrovIncIn do Infro !Ios (1933).
TIono unn roforoncIn nnLIonfnI InIIcIfn n frnvos do un
nrfIcuIo do dorochos InIIcIfos sInIInr nI nrf. 33 do In ConsfI-
fucIon ncIonnI.
2. II consfIfucIonnIIsno socInI: InduccIon do In InforvoncIon
osfnfnI cono roguIndorn do Ins dosIgunIdndos socInIos, ocono-
nIcns y cuIfurnIos. Tonn on cuonfn nI honLro cono sor socInI
(dorochos hunnnos do sogundn gonorncIon).
o) ConsfIfucIon do In IrovIncIn do In Innn.
Sujofn n Ins nornns IognIos y ndnInIsfrnfIvns Ios doLoros
do In soIIdnrIdnd hunnnn... y fIondo n nsogurnr In snIud fIsIcn
o InfoIocfunI do Ios hnLIfnnfos (nrf. 5).
In nnforIn IogIsInfIvn fncuIfn n In IogIsInfurn n dIcfnr Ios
codIgos !urnI y do Aguns (nrf. 16) y dIcfnr Ioyos do dofonsn
confrn In orosIon y do rofoccIon n In rIquozn forosfnI (nrf. 22).
I) ConsfIfucIon do In IrovIncIn do Snnfn Cruz.
ConfIono un nrfIcuIo do dorochos InIIcIfos (nrf. 15).
orIvn n In Ioy ngrnrIn In dofonsn doI suoIo, fononfnndo
In forosfncIon y roforosfncIon, rIogo, dofonsn do Ins osocIos
vogofnIos y In oxIofncIon rncIonnI do Ios rocursos (nrf.14).
Conofo n In IogIsInfurn IrovIncInI oI dIcfndo do Ins nor-
nns roInfIvns n In snIud LIIcn, y Ios codIgos onfro ofros
rurnI, fIscnI, snnIfnrIo, fIorrns LIIcns y Losquos (nrf. 103).
Is nfrILucIon nunIcInI In snIud LIIcn, In hIgIono y so-
gurIdnd do Ios sIfIos do rocroo y dIvorsIonos y do fodos
nquoIIos Iugnros quo uodnn nfocfnr In snIud do In oLIncIon.
c) ConsfIfucIon do In IrovIncIn do MIsIonos (19?4).
oLor do cndn hnLIfnnfo do confrILuIr nI LIonosfnr conn.
(Arf. 9, 2do. rr.)
orochos no onunorndos quo surgon do In dIgnIdnd hu-
nnnn (nrf. 29).
In IrovIncIn gnrnnfIzn oI dorocho n In snIud (nrf. 39).
II MIIO AMIIITI COMO I!ICHO H!MAO X - ?
Iononfo do In IndusfrIn, oI conorcIo y In roduccIon, on oI
nnrco do confrILuIr nI LIonosfnr gonornI. IxIofncIon rncIonnI
do Ios Losquos, forosfncIon y roforosfncIon (nrf. 100, Inc. ?).
ConofoncIn do In IogIsInfurn oI dIcfndo do Ioyos do orgn-
nIzncIon do fIorrns LIIcns y Losquos (Inc. 19).
ConofoncIn nunIcInI, on nnforIn do snnIdnd y nsIsfon-
cIn socInI (nrf. 1?1).
J) ConsfIfucIon do In IrovIncIn doI Chnco (1958).
orochos no onunorndos quo surgon do In dIgnIdnd hu-
nnnn (nrf. 11).
IronocIon do In snIud, LIonosfnr fIsIco, nonfnI y socInI do
In oLIncIon (nrf. 33).
ConofoncIn do In IogIsInfurn do IogIsInr on nnforIn do
fIorrns LIIcns, Losquos, hIgIono, snIud LIIcn... y fodo Io quo
fIondn nI LIonosfnr socInI (nrf. 115).
e) ConsfIfucIon do In IrovIncIn doI ouquon (1961).
orochos no onunorndos, quo corrosondon nI honLro
cono fnI y cono Infogrnnfo do In socIodnd (nrf. 63).
ConofoncIn do In IogIsInfurn on nnforIn do fononfo oco-
nonIco, Losquos, furIsno, nInorIn, gooIogIn, onorgIn hIdrooIoc-
frIcn, Ioyos snnIfnrIns, rosorvncIon do LIonos nnfurnIos, ro-
foccIon do nnInnIos y osocIos vogofnIos fIIos, forosfncIon y
roforosfncIon, ofc. (nrf. 101).
OLIIgncIon InoIudILIo do In IrovIncIn do voInr or In snIud
y In hIgIono LIIcns.
3) Ifnn rocIonfo: rococIon on fornn oxrosn doI dorocho
nI nodIo nnLIonfo. Corrosondo n Ios dorochos IInnndos do
forcorn gonorncIon quo dorIvnn do In IfInn ofnn doI consfI-
fucIonnIIsno socInI, osforIor n In sogundn guorrn nundInI,
osforIoros n In consngrncIon do Ios dorochos n In cuIfurn, In
snIud y In oducncIon, confonIdos on In ocInrncIon !nIvorsnI
do Ios orochos Hunnnos do Ins ncIonos !nIdns on oI nno
1948.
o) ConsfIfucIon do In IrovIncIn do CordoLn (198?).
I!ICHOS H!MAOS X - 8
II osfndo rovIncInI rosgunrdn oI oquIIILrIo ocoIogIco, ro-
fogo oI nodIo nnLIonfo y rosorvn Ios rocursos nnfurnIos (nrf.
11).
oLor do fodo IndIvIduo do ovIfnr In confnnInncIon nn-
LIonfnI y nrfIcInr on In dofonsn ocoIogIcn (nrf. 38 Inc. 8).
OnrnnfIn do In rofoccIon do Ios Inforosos dIfusos (onfro
oIIos Ios ocoIogIcos, nrf. 53).
orocho n un nodIo nnLIonfo snno (nrf. 66). Isfo os on-
fondIdo cono oI dorocho n vIvIr on un nnLIonfo fIsIco y socInI
IILro do fncforos nocIvos nrn In snIud, consorvncIon do rocur-
sos nnfurnIos.... rosorvncIon do In fIorn y In fnunn, rofoccIon
doI ngun, oI suoIo y oI nIro. II Isfndo IrovIncInI rofogo oI
nodIo nnLIonfo, rosorvn Ios rocursos nnfurnIos, ordonn su
uso y oxIofncIon, rosgunrdn oI oquIIILrIo ocoIogIco. II Isfndo
dIcfn nornns quo nsoguron In ofIcncIn do Ios rIncIIos do nr-
nonIn do Ios ocosIsfonns y In InfogrncIon, dIvorsIdnd, nnnfo-
nInIonfo y rocuorncIon do rocursos; 2) In connfILIIIdnd do In
rogrnnncIon fIsIcn, ocononIcn y socInI do In IrovIncIn, con In
rosorvncIon y nojorn doI nnLIonfo; 3) unn dIsfrILucIon oquI-
IILrndn do In urLnnIzncIon doI forrIforIo y 4) nsIgnncIon do ro-
cursos nrn oIovnr In cnIIdnd do vIdn.
I) ConsfIfucIon do In IrovIncIn do In !Iojn (1986).
orocho n un nnLIonfo do vIdn snIuLro y ocoIogIcnnonfo
oquIIILrndo. oLor do consorvncIon or nrfo do Ios IndIvIduos
(nrf. 66).
oLor doI Isfndo do ronovor In rosorvncIon, dofonsn y
nojornnIonfo doI nodIo nnLIonfo.
IxfonsIon do In IogIfInncIon ncfIvn on In nccIon do nnn-
ro rosocfo n osfo dorocho.
c) ConsfIfucIon do In IrovIncIn do !Io ogro (1988).
orocho/oLor do Ios hnLIfnnfos do goznr un nodIo nn-
LIonfo snno y rosorvnrIo y dofondorIo (nrf. 84).
AfrILucIonos osocIfIcns doI Isfndo: rovonIr y confroInr
In confnnInncIon, consorvnr In fIorn y In fnunn, rofogor In
suLsIsfoncIn do Ins osocIos nnInnIos, oxIgoncIn do osfudIos
rovIos do Inncfo nnLIonfnI, uso rncIonnI do In ngroquInIcn
II MIIO AMIIITI COMO I!ICHO H!MAO X - 9
o IngonIorIn nucIonr, oducncIon nnLIonfnI on Ins oscuoIns y
fodos Ios nIvoIos do onsonnnzn.
IIjncIon do un orgnnIsno osocInI con odor do oIIcIn nrn
In cusfodIn doI nodIo nnLIonfo (nrf. 85).
IncuIfnd do In IogIsInfurn do dIcfnr oI codIgo nInoro, ru-
rnI, nIInonfnrIo, Ioyos orgnIcns do Losquos, ofc. (nrf. 149).
J) ConsfIfucIon do In IrovIncIn do Cnfnnnrcn (1988).
II IuoLIo do In IrovIncIn so nsogurn oI odor docIsorIo
soLro sus rocursos nnfurnIos (nrf. 1, rr. 3).
IncuIfnd doI odor IogIsInfIvo do confroI do InvosfIgncIo-
nos rIosgosns nrn In conunIdnd (nrf. 110, Inc. 18).
AsInIsno, oInLorncIon do nornns rofocforns doI ModIo
AnLIonfo, sIsfonn ocoIogIco, nfrInonIo nnfurnI, ofc. (Inc. 22).
AfrILucIon nunIcInI do rosorvnr oI sIsfonn ocoIogIco,
rocursos nnfurnIos y nodIo nnLIonfo (nrf. 252, Inc. 9).
e) ConsfIfucIon do In IrovIncIn do CorrIonfos (1993).
!oguIncIon or In IogIsInfurn do Ins rIquozns hIdrIcns y
su rosorvncIon (nrf. 180).
Irosorvn Ios rocursos nnfurnIos do In rovIncIn, udIondo
nccIonnr Ios nrfIcuInros y Ins nsocIncIonos InfornodIns or In
vIn doI nnnro (nrf. 182).
f) ConsfIfucIon do In IrovIncIn do Snn IuIs (198?).
orocho n un nnLIonfo hunnno do vIdn snIuLro y
ocoIogIcnnonfo oquIIILrndo. oLor corroInfIvo do consorvncIon
(nrf. 4?).
IrovoncIon y confroI do In confnnInncIon, ordonnnIonfo
doI forrIforIo LIoIogIcnnonfo oquIIILrndo.
CroncIon do rosorvns y nrquos nnfurnIos, cInsIfIcncIon y
rofoccIon do Ins osocIos.
AnIIncIon do In IogIfInncIon or nccIon do nnnro nrn
In rofoccIon do Ios dorochos. IronocIon do In cnIIdnd do vIdn
do Ios hnLIfnnfos.
IncIusIon doI nIsnjo nnfurnI on un nnrco ocoIogIco cono
Infogrnnfo doI ncorvo cuIfurnI do In IrovIncIn, quo oI Isfndo
doLo fufoInr. (nrf. 68).
I!ICHOS H!MAOS X - 10
ConsngrncIon doI donInIo InroscrIfILIo o InnIIonnLIo do
In IrovIncIn soLro fodns Ins susfnncIns nInornIos quo so on-
cuonfron on su forrIforIo (nrf. 88).
g) ConsfIfucIon do In IrovIncIn do Snn Junn (1986).
orocho do Ios hnLIfnnfos n un nnLIonfo hunnno do vIdn
snIuLro y ocoIogIcnnonfo oquIIILrndo. oLor do consorvnrIo.
(nrf. 58).
oLor doI Isfndo do confroInr In confnnInncIon, In oro-
sIon, ordonnnIonfo doI forrIforIo LIoIogIcnnonfo oquIIILrndo.
CroncIon y dosnrroIIo do nrquos nnfurnIos.
AnIIncIon do In IogIfInncIon or nccIon do nnnro nrn
In rofoccIon do Ios dorochos. IronocIon do In cnIIdnd do vIdn
do Ios hnLIfnnfos.
I) ConsfIfucIon do TIorrn doI Iuogo (1991).
orocho do Ios hnLIfnnfos n un nodIo nnLIonfo snno, IILro
do fncforos nocIvos nrn In snIud. orocho n In consorvncIon do
Ios rocursos nnfurnIos y In rosorvncIon do In fIorn y In fnunn.
(nrf. 25).
oLor do fodos Ios hnLIfnnfos do ovIfnr In confnnInncIon y
nrfIcInr on In dofonsn doI nodIo nnLIonfo (nrf. 31).
IogIfInncIon ncfIvn nnIIn nrn In rofoccIon do Ios Info-
rosos dIfusos, ocoIogIcos o do cunIquIor IndoIo (nrf. 49).
ocosIdnd do nuforIzncIon doI Isfndo rovIncInI y do osfu-
dIos rovIos do Inncfo nnLIonfnI nrn In InsfnIncIon do dofor-
nInndns Innfns o fLrIcns (nrf. 55).
IrohILIcIon do InfroducIr rosIduos nucIonros o quInIcos
(nrf. 56)
i) ConsfIfucIon do In IrovIncIn do SnIfn (1986).
oLor do consorvnr oI nodIo nnLIonfo oquIIILrndo y doro-
cho do dIsfrufnrIo. oLor do rosgunrdo doI nodIo nnLIonfo y
rovoncIon do In confnnInncIon or nrfo doI Isfndo (nrf. 30).
OLIIgncIon doI Isfndo do rofogor Ios rocosos ocoIogIcos
osoncInIos (nrf. ?8).
j) ConsfIfucIon do In IrovIncIn do Jujuy (1986).
orocho n goznr do un nodIo nnLIonfo snno y oquIIILrndo
y doLor do dofondorIo (nrf. 22).
II MIIO AMIIITI COMO I!ICHO H!MAO X - 11
MIsIon doI Isfndo do rovonIr y vIgIInr Ins fuonfos do con-
fnnInncIon doI nIro, ngun y suoIo on gonornI. Ironovor oI nro-
vochnnIonfo rncIonnI do Ios rocursos nnfurnIos, snIvngunrdnndo
In cnncIdnd do ronovncIon y In osfnLIIIdnd ocoIogIcn.
l) ConsfIfucIon do In CIudnd Aufononn do Iuonos AIros
(1996).
orocho do fodn orsonn n goznr do un nnLIonfo snno y
doLor do rosorvnrIo y dofondorIo (nrf. 26).
IogIfInncIon nrn oI nnnro nnLIonfnI nrn cunIquIor hn-
LIfnnfo y nrn Ins orsonns jurIdIcns dofonsorns do dorochos
o Inforosos coIocfIvos, cono In rofoccIon doI nodIo nnLIon-
fo... (nrf. 14).
InnocosnrIodnd do ngofnnIonfo rovIo do In vIn ndnInIs-
frnfIvn (nrf. 14).
4. 1l neJio onIienIe en el JerecIo conporoJo Jel Mercoeur
In oI nLIfo doI Morcosur, frnfndo do InfogrncIon rogIonnI
quo InvoIucrn n In ArgonfInn dosdo 1991, os rocIso hncor un
nnIIsIs do Ios rIncIIos do dorocho nnLIonfnI quo surgon do
Ins rosocfIvns consfIfucIonos nncIonnIos nfonfo oI rocoso do
nrnonIzncIon do IogIsIncIonos quo roIcIn dIcho ncuordo,
connfILIIIznndo Ins nocosIdndos do crocInIonfo ocononIco con
In rosorvncIon doI nodIo nnLIonfo.
o) ConsfIfucIon do In !oLIIcn OrIonfnI doI !ruguny (196?).
o confIono on su nrfIcuIndo nornn quo confonIo oxrosn-
nonfo oI dorocho nI nodIo nnLIonfo. SIn onLnrgo, oxIsfon ofrns
nornns quo consngrnn dorochos hunnnos do forcorn gonorn-
cIon, cono oI nrfIcuIo quo osfnLIoco In orfononcIn nI fosoro
cuIfurnI do In ncIon do fodn In rIquozn hIsforIcn doI nIs, nI
cunI In Ioy fIono quo rofogor, cono fInnIIdnd y doLor doI Isfn-
do.
I) ConsfIfucIon do In !oLIIcn IodornfIvn doI IrnsII (1988).
Isfn Cnrfn Mngnn cuonfn con un cnIfuIo osocInI dononI-
nndo oI nodIo nnLIonfo (nrf. 225).
I!ICHOS H!MAOS X - 12
Consngrn oI dorocho n un nodIo nnLIonfo ocoIogIcnnonfo
oquIIILrndo, cono LIon do uso conn doI uoLIo, osoncInI nrn
In cnIIdnd do vIdn.
Corrosondo n In coIocfIvIdnd y nI odor LIIco oI doLor
do dofondorIo y rosorvnrIo nrn Ins gonorncIonos ncfunIos y
fufurns.
ModIdns do rofoccIon con rnngo consfIfucIonnI: rosorvn-
cIon do Ios rocosos ocoIogIcos y doI nfrInonIo gonofIco do In
ncIon, oxIgoncIn do osfudIos do Inncfo nnLIonfnI rovIos n
onrondInIonfos, confroI do In roduccIon quo sIgnIfIquo rIos-
go nrn oI nodIo nnLIonfo, ronocIon do In oducncIon nnLIon-
fnI, rofoccIon do In fnunn y In fIorn, oLIIgncIon do rosfnurnr oI
nodIo nnLIonfo dogrndndo or cunIquIor fIo do oxIofncIon,
snncIonos onnIos, ndnInIsfrnfIvns o IndonnIznforIns on cnso
do dnno nnLIonfnI, docInrncIon do nfrInonIo nncIonnI do ro-
gIonos nnfurnIos (SoIvn AnnzonIcn, Mnfo Orosso, ofc),
IndIsonILIIIdnd do fIorrns nocosnrIns nrn In rofoccIon do
ocosIsfonns nnfurnIos, rogInnonfncIon do In InsfnIncIon do
Innfns nucIonros, ofc.
ConsngrncIon do In nccIon ouInr nrn ncfos IosIvos nI
nodIo nnLIonfo (nrf. 5).
MIsIon do Ios goLIornos fodornI, osfndunI y nunIcInI nrn
In rofoccIon doI nodIo nnLIonfo (nrf. 23).
Icfndo do IogIsIncIon corrosondIonfo n fIorn, cnzn, os-
cn, nodIo nnLIonfo, rocursos nnfurnIos, ofc. (nrf. 24).
InoI doI MInIsforIo ILIIco on In rofoccIon doI nodIo
nnLIonfo y ofros Inforosos dIfusos o coIocfIvos (nrf. 129).
Ordon ocononIco fInnncIoro dosfInndo, onfro ofros fInos n
In dofonsn doI nodIo nnLIonfo (nrf. 1?0).
IorfononcIn nI nfrInonIo cuIfurnI LrnsIIono do Ios sIfIos
do vnIor ocoIogIco nrf. 216).
c) ConsfIfucIon do In !oLIIcn doI Inrnguny (1992).
orocho n un nnLIonfo snIudnLIo y oquIIILrndo.
IrIorIdnd doI Inforos socInI on In rosorvncIon, roconosI-
cIon y nojornnIonfo doI nnLIonfo, cono rIncIIo orIonfnfIvo
do In oIIfIcn osfnfnI (nrf. ?).
II MIIO AMIIITI COMO I!ICHO H!MAO X - 13
!oguIncIon IognI do Ins ncfIvIdndos suscofILIos do nIfornr
oI nnLIonfo. IrohILIcIon do fnLrIcncIon o InfroduccIon do rosI-
duos foxIcos. ConsngrncIon IognI doI doIIfo ocoIogIco. OLIIgn-
cIon do IndonnIznr oI dnno ocoIogIco (nrf. 8).
InoI doI MInIsforIo ILIIco on In ronocIon do In nccIon
onnI LIIcn nrn dofonsn doI nodIo nnLIonfo (nrf. 268).
5. Lo juriepruJencio
Con nnforIorIdnd n In !ofornn ConsfIfucIonnI do 1994, Ios
rocodonfos judIcInIos osforgnron In cuosfIon doI nodIo nn-
LIonfo on nrns do In dIIucIdncIon do In IogIfInncIon rocosnI
nrn nccIonnr on dofonsn do Ios dorochos coIocfIvos.
SInfofIcnnonfo, onunornnos Ios sIguIonfos rocodonfos, y
oI rInor ronuncInnIonfo judIcInI osforIor nI roconocInIon-
fo consfIfucIonnI oxroso do osfos dorochos (nrf. 41, 42 y 43
sogundo rrnfo):
o) IicorJo QueeoJo c./ MunicipoliJoJ Je lo CiuJoJ Je Bue-
noe Airee (II, 1980-, 130).
In Cnnrn CIvII onfondIo quo In IosIon Invocndn orn rosoc-
fo nI dorocho doI rocurronfo do vIvIr on unn cIudnd hnLIfnLIo,
oxIgonndn. ConsIdoro onfoncos quo oI nIsno no ncrodIfo on
nufos quo In cIudnd hnyn dojndo do sor hnLIfnLIo u oxIgonn-
dn, or Io quo no roconocIo frusfrncIon do dorocho nIguno do
rnngo consfIfucIonnI, y doscnrfo In IIognIIdnd nnnIfIosfn.
AsInIsno, cnIIfIco In cuosfIon cono unn docIsIon oxcIusIvn
do In nuforIdnd ndnInIsfrnfIvn, oxcIuIdn do rovIsIon judIcInI,
dososfInnndo In nccIon.
I) KoIIon, A.1. , oI. c./ CoIierno Aocionol (II, 1983,
56?).
II fnIIo doI Juzgndo IodornI ro. 2 on Io ConfoncIoso AdnI-
nIsfrnfIvo do In CnIfnI IodornI hnco Iugnr nI nnnro, docrofn
In nuIIdnd do Ins rosoIucIonos quo nuforIznn In cnfurn y ox-
orfncIon do Ins fonInns Lnsndo on oI dorocho do cndn IndIvI-
duo n quo no son nodIfIcndo oI nodIo nnLIonfo. Insn su consI-
dorncIon on oI nrf. 33, on In fnIfn do osfudIos do Inncfo nn-
I!ICHOS H!MAOS X - 14
LIonfnI, nfrILuyondo In cnrgn do In ruoLn do In fnIfn do dofo-
rIoro doI nodIo nnLIonfo n In nuforIdnd donnndndn.
c) CorIo, AnIonio 1. H. c./ MunicipoliJoJ Je Buenoe Ai-
ree (ocfrInn JudIcInI, 1991, fono II, g. 4?1).
In Cnnrn do AoIncIonos on Io CIvII roconocIo In IogIfInn-
cIon nrn oLrnr doI nccIonnnfo (ConfroIndor OonornI Conu-
nnI) o hIzo Iugnr nI nnnro ofIcIonndo.
J) ScIroeJer Juon c./ SecreIorio Je Iecureoe AoIurolee ,
AnIienIe Hunono Je lo PreeiJencio Je lo Aoci6n (In Ioy, 6/
12/94).
In SnIn III do In Cnnrn do AoIncIonos on Io ConfoncIoso
AdnInIsfrnfIvo IodornI roconoco nI ncfor IogIfInncIon nrn
nccIonnr ncrodIfndn su cnIIdnd do vocIno doI Iugnr. Tonn cono
Lnso oI nrf. 41 do In ConsfIfucIon ncIonnI, InfroducIdo or In
!ofornn do 1994. Is oI rInor fnIIo fIrno on sogundn Insfnn-
cIn on In nnforIn.
6. Conclueionee
II dosnrroIIo do In roocuncIon nnLIonfnI hn sIdo consn-
grndo on nornns osIfIvns consfIfucIonnIos y surnnncIonnIos,
cono rInorn cuInInncIon do In ofnn do fonn do concIoncIn
y do In nocosIdnd do osfnLIocor rogIns do juogo y nufns do
nIIcncIon nrn Ios nngIsfrndos n quIonos sonn IIovndos Ios
nsunfos.
Quodn onfoncos In InfornnIIzncIon on In conunIdnd doI sIg-
nIfIcndo do osfo dorocho y do In nocosIdnd do In vIgoncIn do sus
nornns, cono fnron InroLn n dosnrroIInr n frnvos do In odu-
cncIon, In dIfusIon, In nccIon do goLIorno y Ins docIsIonos do In
jusfIcIn.
II confroI y In rosorvncIon do Ios rocursos nnfurnIos doLo
nocosnrInnonfo surgIr do unn nIIcncIon rogrnnndn do no-
dIdns cohoronfos y rnzonnLIos do confonIdo ocononIco, jurIdI-
co y oIIfIco. In nuosfro nodIo, dondo oxIsfo grnn cnnfIdnd do
oLIncIon con nocosIdndos LsIcns InsnfIsfochns (dorochos hu-
nnnos roIogndos), oI roLIonn doLo fonor In jusfn nrocIncIon
II MIIO AMIIITI COMO I!ICHO H!MAO X - 15
quo fIondn n snfIsfncorIns nI nIsno fIono quo Incororo In
rofoccIon nnLIonfnI n Ins docIsIonos oIIfIcns y ocononIcns.
o os InconnfILIo In nocosIdnd do dosnrroIIo con In rosorvn-
cIon doI nodIo nnLIonfo. ConsfIfuyo un orror Innfonr In cuos-
fIon cono unn dIcofonIn. II ncIorfo rosIdo on osfnLIocor unn
nrnonIn onfro nnLns cuosfIonos, nodInnfo oI dIcfndo do nor-
nns sorIns y rnzonnLIos, ncordos n In ronIIdnd on In quo sorn
nIIcndns.
?. Cuio Je reflexi6n , IroIojoe prcIicoe
Tonnndo In sInfosIs do ovoIucIon do In JurIsrudoncIn on
nnforIn nnLIonfnI, cIfns do fnIIos nodInnfo, oI nIunno doLo
nnnIIznr:
1. ofornInnr Ios hochos do cndn cnso y doscrILIrIos orno-
norIzndnnonfo.
2. AnnIIznr on cndn cnso Ins consIdorncIonos vorfIdns or oI
sonfoncInnfo do rInorn y sogundn InsfnncIn on cunnfo n Ios
roquIsIfos do rocodoncIn do In nccIon do nnnro, consIgnnndo
on nrfIcuInr oI crIforIo nIIcndo:
on cunnfo n In IogIfInncIon ncfIvn.
on cunnfo n In rofoccIon do Ios Inforosos dIfusos o coIocfI-
vos.
oI fundnnonfo IognI y consfIfucIonnI.
3. Hngn un cundro do doLIo onfrndn connrnfIvo do Ins do-
cIsIonos do rInorn InsfnncIn y do Cnnrn on nquoIIos cnsos
dondo Ins docIsIonos son dIforonfos.
4. ofornIno y nnnIIco consfIfucIonnInonfo, n In Iuz do In
!ofornn do 1994 do In ConsfIfucIon ncIonnI y oI Isfnfufo do
In CIudnd Aufononn do Iuonos AIros Ios sIguIonfos Ifons:
ConofoncIn doI ofonsor doI IuoLIo on nnforIn nnLIon-
fnI.
IxIsfoncIn do ofros IogIfInndos ncfIvos. !oquIsIfos y con-
dIcIonos. IforoncIns onfro Ios ordonnnIonfos nnnIIzndos.
AIcnnco y oxfonsIon doI gnrnnfIsno y do In rofoccIon nI
nodIo nnLIonfo on nnLos ordonnnIonfos.
I!ICHOS H!MAOS X - 16
8. Sunorio
In rosorvncIon nnLIonfnI y oI dorocho nI nodIo nnLIonfo
snno so consngrnn oxrosnnonfo on In ConsfIfucIon dosdo In
!ofornn do 1994. IrcfIcnnonfo nIngn Insfrunonfo nodor-
no Ignorn osfo dorocho hunnno fundnnonfnI, rosuuosfo doI
dIsfrufo y ojorcIcIo do Ios dons dorochos.
So consngro con unn concocIon dorocho-doLor fnnfo nrn
Ios hnLIfnnfos cono nrn oI Isfndo, fnnfo on In oLIIgncIon do
no dnnnr sIno on ojorcIcIos osIfIvos do rosorvncIon. Isfn-
LIocIo un conronIso InforgonorncIonnI do rosorvncIon do-
snrroIIo susfonfnLIo y so ndofo oI crIforIo do Afo nrn oI
dosnrroIIo hunnno, rInor ConsfIfucIon quo Io rocofn, so-
gn In vIsIon do ncIonos !nIdns (Irogrnnns nrn oI osnrro-
IIo). So consfIfucIonnIIzn In oLIIgncIon do rocononor oI dnno
nnLIonfnI y In rofoccIon do In dIvorsIdnd LIoIogIcn.
Ins ConsfIfucIonos do Ins IrovIncIns ArgonfInns fuoron con-
sngrnndo nuInfInnnonfo (IncIuso nnfos do I994) osfo fIo do
dorochos. In oI Morcosur, doLon nnnIIznrso Ios rIncIIos do
dorocho nnLIonfnI do Ios nIsos nIonLros, roIcInndo In nr-
nonIzncIon do IogIsIncIonos.
II confroI y In rosorvncIon do Ios rocursos nnfurnIos doLo
nocosnrInnonfo surgIr do unn nIIcncIon rogrnnndn do no-
dIdns cohoronfos y rnzonnLIos do confonIdo ocononIco, jurIdI-
co y oIIfIco.
Captulo XI
EL 0EFl0lEhTE /00E$D / L/ Ju$Tl0l/ Y PRlv/0lDh 0E
Ju$Tl0l/ 0DVD vlDL/0lDh 0EL $l$TEV/ 0E 0ERE0lD$
luV/hD$

I. LA INSUFICIENCIA Y SUS REMEDIOS PARCIALES


1. 1nIroJucci6n
InrocIorn oxIsfIr unn suorfo do fnL nrn oxonor y dIscufIr
on fornn sIsfonfIcn y consfnnfo, on nuosfrn rofosIon, Ios fonns
nfInonfos n Ins fnIoncIns doI Isfndo n frnvos do su rorosonfncIon
vIsILIo. IundnnonfnInonfo on Io quo so rofIoro nI Iodor JudIcInI,
on cunnfo nI ronI y ofocfIvo nccoso n In jusfIcIn nrn In fufoIn do Ios
dorochos hunnnos.
Inroco quo sonnInr quo hny on vordnd ofocfIvn rIvncIon do
jusfIcIn gonornIIzndn nrn In fufoIn do Ios dorochos hunnnos os
cono docIr quo oI roy osf dosnudo... Is cIorfo, oro no so dIco, no
so vo, no so cononfn, snIvo frnLnjos y oLrns nIsIndns quo no
nrocIornn connovor n In socIodnd o nI Isfndo nrn In fonn do
docIsIon. Is osILIo quo hnyn unn soncIIIn oxIIcncIon sIcoIogIcn,
cono ojonIo do nufonocnnIsno do dofonsn doI yo: InconscIonfo-
nonfo, uno frnfn do no vor nquoIIns fnIoncIns sIsfonIcns do su
rofosIon quo IIognn oco nonos quo n InvnIIdnrIn fofnInonfo.
Ios roLIonns quo nfocfnn nI Iodor JudIcInI no son fodos do su
roIn croncIon nI InvoncIon. AIgunos sI, or suuosfo. Ioro nndIo
1.1
AnIInr on nuosfro TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito, f. 2, Lo
Jefeneo Jel ueuorio , Jel oJninieIroJo, 3
n
od., 1998, cnIfuIos XII n XVI.
I!ICHOS H!MAOS XI - 2
con odor do docIsIon o InIcInfIvn rocogo oI gunnfo y frnfn nI nonos
do dnr soIucIon nI roLIonn quo osfo n su nIcnnco.
2. Lo lucIo Je lo jueIicio conIro el poJer
ConvIono rocordnr oI nxIonn do quo no Inorfn Io quo un Juoz
dIco quo hnco, sIno Io quo hnco, y or oIIo no Inforosnn Ios oIiIer
JicIo do Ins sonfoncIns, sIno sI on vordnd hncon Iugnr n In fufoIn
Inofrndn or oI nrfIcuInr o ufIIIznn nIgunn do Ins cIonfos do
rnzonos y fundnnonfos oxIsfonfos nrn nogrsoIn, or rosofnLI-
IIsInos cono nnfIquIsInos rIncIIos do dorocho rocosnI, jurIs-
rudoncIn, cosfunLro judIcInI, ofc. SI on fnI cnso oI juoz dIco quo
oI IndIvIduo fIono sogurnnonfo rnzon, oro quo oquIvoco In vIn, no
hIzo oI rocInno rovIo, no ngofo In InsfnncIn, ofc., Io quo hnco os
cInro: no oforgn In fufoIn Inofrndn, cunIquIorn son oI nofIvo
Invocndo.
CInro osf quo os duro y soIIfnrIo oI noI do crIfIco do In socIodnd
o doI odor. Iuo duro oI nnfIguo frnLnjo soIIfnrIo y ndnIrnLIo do
nIgunos funcIonnrIos do In IIscnIIn ncIonnI do InvosfIgncIonos
AdnInIsfrnfIvns. Is duro oI frnLnjo doI nufor quo quIoro hncor
rogrosnr oI dorocho, quo n vocos Io vnIo oI nofo do docfrInn
nInorIfnrIn, cono sI In rnzon so confnrn con un Lnco.
TnnLIon os duro y soIIfnrIo oI frnLnjo doI juoz quo sIn nIngunn
rocononsn LIIcn o rIvndn doLo Iovnnfnrso, oI soIo, nrn
fuInInnr do nuIIdnd nndn nonos quo un ncfo do Ios ns nIfos y
odorosos orgnnos doI Isfndo, quo, oIIos sI, no so rIvnn do crIfIcnr
nnfo In ronsn In docIsIon judIcInI, on Ios ns duros fornInos quo
Ios nrozcn convonIonfo.
TnI voz, onfoncos, donnsIndos cIudndnnos oco Infornndos
sIonfon on oI juoz un oosIfor nI goLIorno, no ndvIrfIondo quo nrfo
do un Luon goLIorno os fonor unn jusfIcIn quo Io confroIo y Io nnuIo
sus ncfos cunndo Ios orcILn IIogIfInos.
Iuodo sor quo no ndvIorfnn quo un orgnno do confroI quo sIrvn
do nIgo, doLo rocIsnnonfo crIfIcnr y on su cnso InvnIIdnr In nccIon
doI goLIorno do furno, n fIono, y no IIognr con su sonfoncIn rocIon
VIOIACI II SISTIMA I I!ICHOS H!MAOS XI - 3
cunndo oI goLIorno yn cnnLIo, y In sonfoncIn soIo nIcnnzn nI
goLIorno nnforIor.
MoIosfnn Ins nodIdns cnufoInros, Ios nnnros quo frnnIfnn con
coIorIdnd rocosnI, fodo.
Ios odoros LIIcos do nuosfros nIsos no conrondon quo
jnns doLIornn ornIfIr quo orgnnos nonoros doI Isfndo so
ronuncIon LIIcnnonfo on confrn do un nngIsfrndo do In
ncIon, cono n vocos Io hncon cunndo osfo no os confornIsfn con
oI odor, y oIvIdnn snncIonnr n Ios funcIonnrIos ndnInIsfrnfIvos
quo conIonznn n orsoguIrIo y hosfIgnrIo. TnI voz fodos so dojnn
IIovnr or oI rochnzo n Io dIforonfo, n Io oxfrnno, nquoIIo quo or sor
dIsfInfo nroco consfIfuIr unn nnonnzn, or odor IIognr n orIgIrso
on ojonIo do conducfn n InIfnr nnfos quo rochnznr.
SIonro osf oI odor LIIco dIsconforno con In jusfIcIn: quo
hny nuchns condonns confrn oI Isfndo, donnsIndos juIcIos gnnn-
dos or nrfIcuInros, condonns donnsIndo nIfns, ofc. IroocuncIon
osfn quo no nroco sor oxcIusIvn doI goLIorno nncIonnI, sIno
connrfIdn or Ios goLIornos rovIncInIos. Y quo no nroco hnLor
norocIdo donnsIndos ronuncInnIonfos on sonfIdo confrnrIo do
Ios rosfnnfos gruos do odor (o son, royocfos do Ioy nunonfnndo
oI nnoro do juzgndos on osfn nnforIn nrn IIovnrIo, on roIncIon
n In oLIncIon, nI sIguIonfo oscnIon nInIno, oI do Ios juocos
onnIos).
Inroco cono sI fodos snIvo nIgunos nuforos osfuvIornn on oI
fondo do ncuordo, Io nIsno quo on no InsfIfuIr oI ofonsor doI
IuoLIo, no hncor jusfIcIn LnrrInI o do nonor cunnfIn nrn In
dofonsn doI usunrIo y doI consunIdor, no ronovor In fufoIn
judIcInI doI nodIo nnLIonfo y do Ios Inforosos dIfusos, oI dorocho n
In snIud y n In vIdn, ofc. Is do sorrondor onfoncos quo no
funcIonon Ios dorochos IndIvIdunIos
3. 1l recorgo enJenico Je IroIojo. Ieeolter en conIro por
cueeIionee fornolee, o enIror ol fonJo Je lo cueeIi6n
Inrn quo oI juoz no so nfongn n cuosfIonos fornnIos nI rochnznr
In nccIon do nnnro, y son suornr Ins vnIIns fornnIos nrn hncor
I!ICHOS H!MAOS XI - 4
jusfIcIn ronuncIndoso soLro oI fondo do In cuosfIon, o nrn
nnInnrso n dIcfnr unn nodIdn cnufoInr n fnvor doI dorocho o
gnrnnfIn consfIfucIonnI Invocndn, nocosIfn oI nIsno no vorso
suorndo or oI nnoro y nfrnso do fodns Ins cnusns do su juzgndo
y oI ornnnonfo y ondonIco rocnrgo do frnLnjo.
In jurIsrudoncIn y Ios ronuncInnIonfos donognndo jusfIcIn
or cuosfIonos rocosnIos no son sIno unn rosuosfn InovIfnLIo do
un sIsfonn suorndo or Io quo orcILo In nvnInnchn do cnsos, In
ngrosIon do Ios jusfIcInLIos, oI onLnfo do Ios nLogndos quo rofon-
don IIovnr cnusns n Ios frILunnIos on rocurn do jusfIcIn...
Ios nsn quIzs n vocos Io nIsno quo n Ios onIondos do nosn
do onfrndns do unn ronrfIcIon con nucho frnLnjo, quo von on cndn
ndnInIsfrndo un ononIgo nnfos quo un fIfuInr do dorochos quo
doLon frnnIfnr, rosofnr y rosoIvor. Io fIonon fnsfIdIo dosdo nnfos
quo so ncorquo n In vonfnnIIIn, y so Io hncon sonfIr cInrnnonfo. !n
oco Io nIsno ocurro cunndo un Iofrndo InIcIn un nnnro: no os
rocIsnnonfo con grnn sInnfIn quo Io rocILIrn on oI juzgndo.
SI osfo ocurro os hunnno quo on unn suorfo do nufodofonsn, oI
sIsfonn do orgnnos jurIsdIccIonnIos, cnnnrIsfns, juocos, onIon-
dos, Lusquo corrnr Ins vIns do nccoso n In jusfIcIn, y nndn ns fcII
quo hncorIo or Ios InfInIfos nrgunonfos rocosnIos quo nuosfrn
jurIsrudoncIn do fodos Ios fIonos hn snLIdo cronr. In cInvo,
nuovnnonfo, os oI rocnrgo do frnLnjo frufo do In oscnsoz do
juzgndos.
4. 1l reneJio Ieroico Je lo Jelegoci6n Je jueIicio
QuIonos frocuonfnn In oxorIoncIn do In judIcnfurn conocon quo
unn do Ins fornns do onfronfnr oI roLIonn doI rocnrgo do fnrons
os dIsfrILuIr frnLnjo onfro Ios onIondos doI juzgndo.
Is un socrofo n vocos quo Ios osfudInnfos do dorocho hncon
sonfoncIns. Cono nos docIn un oxcoIonfo juoz do ofrn jurIsdIccIon,
n cuyo juzgndo onfrnn 6.000 cnusns nnunIos, no fIono ns ronodIo
quo oIogIr Ins cnusns ns Inorfnnfos nrn docIdIrIns oI nIsno,
y on oI rosfo, frnfnr do quo sus onIondos hngnn In nojor jusfIcIn
quo uodnn.
VIOIACI II SISTIMA I I!ICHOS H!MAOS XI - 5
Ioro doIognr o no In jusfIcIn on Ios onIondos, or ns grnvo quo
nrozcn, no os Io osoncInI. Io cIorfo os quo nI sIquIorn con oI
ronodIo horoIco do quo IoJoe Ios onIondos doI juzgndo rosuoIvnn,
sonn nLogndos o osfudInnfos do dorocho, o nI sIquIorn osfudInnfos
do dorocho, so IIogn nI dosIdorfun do un nnoro sufIcIonfo do
orgnnos con funcIon jurIsdIccIonnI quo uodnn rosoIvor on fIono
oorfuno oI nnoro do cnusns quo In oLIncIon fIono dorocho n
IIovnr, oro no uodo IIovnr, or fnIfn do juocos y hnsfn do
onIondos quo hngnn do juoz.
InIfnn juocos on nodIdn nucho ns horoIcn quo In soIucIon
horoIcn do quo Ios onIondos hngnn sonfoncIns.
!osuIfn nsI quo fnnfo oI rochnznr nccIonos or nsocfos fornnIos
y no do fondo, cono oI dIcfnr sonfoncIn on fIono oorfuno, o odor
ofocfunr un ns ncnLndo osfudIo doI cnso, fodo osf sujofo n In
condIcIon nocosnrIn, nunquo no sufIcIonfo, do quo oxIsfn un
nnoro do juzgndos ndocundnnonfo rnzonnLIo on roIncIon n In
oLIncIon.
5. Loe preeionee exIernoe , lo exieIencio Je un PoJer JuJiciol
inJepenJienIe
In fnIos condIcIonos do fnfIgn cronIcn, do nnos do nfrnso con In
osndn cnrgn do snIud nonfnI quo oIIo Inono or In InosILIIIdnd
do snIIr doI nocnnIsno con oxIfo, ns doLII rosuIfn oI odor judIcInI
n Ins rosIonos oxfornns y n ofrns dofornncIonos.
CunIquIor Iocfor Infornndo quo hnyn IoIdo In Lrovo oxIIcncIon
do JOATHA MIIII! nI cnso MorIur, te. MoJieon snLo quo on fodo
cnso oxIsfo un confoxfo socIooIIfIco quo InfIuyo on In docIsIon doI
frILunnI.
SnLo fnnLIon quo hny Inforosos socInIos y ocononIcos on juogo
quo os nocosnrIo cononor ndocundnnonfo on oI ncfo do hncor
jusfIcIn on oI cnso sInguInr.
Y no dosconoco quo oxIsfon cnLIIdoos, onfrofoIonos, nsIIIos.
In oocns durns, oI MInIsfro doI InforIor IInnnLn or foIofono
nI juoz conofonfo nrn nrgunonfnrIo un cnso, y oI Juoz no fonIn
ns snIIdn quo nfondorIo, y frnfnr do rosoIvor jusfnnonfo n osnr
I!ICHOS H!MAOS XI - 6
do oIIo. In oocns ns LInndns, oI IrosIdonfo o oI MInIsfro doI
rnno no ocuIfnn su onojo confrn Ios juocos or Ios ronuncInnIon-
fos ndvorsos n In ndnInIsfrncIon, y rosIonnn hnsfn rosonfnndo
oscrIfos judIcInIos oI fIfuInr doI Iodor IjocufIvo, o dIcfnndo
ocrofos IrrIfos rofondIondo rosfnr fuorzn ojocuforIn n Ins sonfon-
cIns condonnforIns do In ncIon. Ios juocos, no sIonro dIsuosfos
n dofondor sus ofosfndos y su IndoondoncIn con onfnsIs cnfogo-
rIco, n vocos oIudon In frnnn o oI corco con nrfIIugIos rocosnIos.
Y nsI so vn nrnnndo In conIojn frnnn doI fnIIIdo sIsfonn
jurIsrudoncInI quo fIono oxIIcncIon nrn fodo, oro rosuosfn
nrn nuy oco.
In osn IIsfn do sIfuncIonos cnLo IncIuIr fnnLIon Ins rosIonos
quo ojorco oI roIo nodIo o fnnIIIn judIcInI, con su nnfurnI
Lsquodn do cohoroncIn, unIfornIdnd, sIsfonn, quo uodo fnn-
LIon dosdo ofrn orsocfIvn IIognr n sor confornIsno n un ordon
osfnLIocIdo, rosIsfoncIn nI cnnLIo, ofc. Icho ns LrufnInonfo, oI
odor judIcInI so IncIInn on In dudn nucho ns fcIInonfo n fnvor
doI odor osfnfnI y on confrn doI dorocho IndIvIdunI quo n In
Invorsn. Y n quIon Io crIfIcn o Ionsn Io confrnrIo so Io dosncrodIfn
con oI nrgunonfo oJ Ioninen do sor nLogndo doI Inforos
IndIvIdunI.
OIvIdnndo, cInro osf, quo quIonos vordndornnonfo nLognn or
oI Inforos IndIvIdunI con oxIfo, snLon quo corrosondo hncorIo on
Ios nsIIIos, Ins nnfosnIns, Ios nInuorzos, Ios sonInnrIos, Ins
oxcursIonos, Ios vInjos, Ios nIognfos do orojn, Ins Luonns roIncIonos
LIIcns con cndn nIvoI docIsorIo do cndn juzgndo y socrofnrIn. AsI
so gnnnn vordndornnonfo Ios nsunfos, n In cnIIndn, no hncIondo
ruIdo, no novIondo In osfnnforIn, no crIfIcnndo LIIcnnonfo.
Aoynndo oI sIsfonn cono Luono orquo roduco un Luon rosuIfn-
do nrn uno. Ioro Io Luono nrn uno, on osfo osquonn os nnIo nrn
fodos, uno nIsno IncIuIdo.
6. 1l nnero Je coueoe enIroJoe , eoliJoe coJo oo
o fodos nodos, nn suornndo rosIonos njonns y cnrocIondo
do doLIIIdndos Infornns, nn frnLnjnndo nI nxIno on Io quo un
VIOIACI II SISTIMA I I!ICHOS H!MAOS XI - ?
juoz dononInn fnron do fIfnnos: fonor nI dIn un juzgndo. Io cIorfo
os quo cndn nno onfrnn ns cnusns do Ins quo snIon do su dosncho,
sIn quo oI Iodor IogIsInfIvo InsfIfuyn ns frILunnIos.
Isfn nocosnrIn corrosondoncIn doI nnoro do juocos con In
oLIncIon, y osfn onunorncIon do cnusns onfrndns or nno, quo doI
nIsno nodo corrosondo vIncuInr n In oLIncIon, dn In nodIdn sI
no oxncfn nI nonos nroxInnfIvn doI nccoso n In jusfIcIn o su
donogncIon y rIvncIon.
TnnLIon so roIncIonn, dosdo Iuogo, con oI Inforos y oI cornjo quo
Ios nrfIcuInros donuosfron on dofondor judIcInInonfo sus doro-
chos fronfo n In ndnInIsfrncIon. Ioro oIIo doondo do quo oxIsfnn
juocos euficienIee quo uodnn sIn frnLnjo fIfnIco dnrIo, on fIono
roconoIle, unn docIsIon, Luonn o nnIn, ndvorsn o fnvornLIo, soLro
oI fonJo do In cuosfIon. Ior ns dIsuosfo quo osfo nIguIon n
cuosfIonnr judIcInInonfo unn conducfn ndnInIsfrnfIvn, y nunquo
fongn Ios rocursos nrn soorfnr oI cosfo do In liIie, y oI cornjo do
onfronfnrso con In ndnInIsfrncIon, do nndn Io sIrvo fodo oso sI no
hny juocos quo fongnn fIono nnforInI do nfondorIo. Y doLnn
ndons sus onIondos rocurrIr n ronrnrIo rovIdoncIns dIInfo-
rIns, y Ios fIscnIos hngnn Io nIsno, y oI juIcIo so ofornIco, In
sonfoncIn fnrdo nnos, ofc.
In nnforIn onnI, n fIfuIo do ojonIo, hny un juoz or cndn
50.000 hnLIfnnfos on In CnIfnI IodornI, y un juoz onnI cndn
300.000 o 350.000 hnLIfnnfos on oI Ornn Iuonos AIros. SI n oIIo so
sunnn nrocIdos gunrIsnos on nnforIn do nnoro do oIIcIns,
novIIos, InsfIfufos do dofoncIon, ofc., fcII os onconfrnr unn
oxIIcncIon concurronfo do or quo on dIchn ron cIorfns fornns do
crInInnIIdnd rosonfnn nnronfononfo nnyor frocuoncIn o on
fodo cnso, nonor ofocfIvIdnd do In rorosIon doI sIsfonn InsfIfucIo-
nnI.
In nnforIn cIvII y conorcInI on In CnIfnI IodornI hny juzgndos
dondo so uodo ncudIr n ofIcIonnr nccoso n In jusfIcIn. o hny on
cnnLIo jusfIcIn LnrrInI, nI nrn cuosfIonos do vocIndnd. o son
ofIcncos Ios frILunnIos nrLIfrnIos y doI consunIdor rovIsfos on
sodo ndnInIsfrnfIvn on fornn tolunIorio nrn oI conorcInnfo.
Tnnoco Ios coIogIos rofosIonnIos do nLogndos hnn orgnnIzndo
I!ICHOS H!MAOS XI - 8
ofIcIonfos frILunnIos nrLIfrnIos quo suInn osn dofIcIoncIn, no
orquo no Io hnynn Infonfndo, sIno orquo Ins nrfos son ronuonfos
n rocurrIr nI nrLIfrnjo.
Ioro os on nnforIn ndnInIsfrnfIvn dondo In InsufIcIonfo cnnfI-
dnd do juzgndos oxcodo Io nornnonfo cunnfIfnfIvo nrn frnnsfor-
nnrso on cunIIfnfIvo, on vordndorn y sIsfonfIcn rIvncIon do
jusfIcIn.
SIgnnos consIdornndo In CnIfnI IodornI: doco juocos fodornIos
on nnforIn ndnInIsfrnfIvn nrn fros nIIIonos do hnLIfnnfos dnrIn
un juoz or 500.000 hnLIfnnfos, peor que loe jucgoJoe penolee en
el Gron Buenoe Airee. o son onfoncos do oxfrnnnr quo Ios IndIcos
do crInInnIIdnd on nquoIIn zonn gunrdon rnzonnLIo connrncIon
con Ins IrroguInrIdndos ndnInIsfrnfIvns quo no uodon IIovnrso n
In jusfIcIn on oI nLIfo fodornI.
In cuosfIon os con fodo oor quo Io quo fnIos nnoros sugIoron,
uos n Ios fros nIIIonos do hnLIfnnfos do In CIudnd do Iuonos AIros
hny quo ngrognr Ios cInco nIIIonos do hnLIfnnfos doI Ornn Iuonos
AIros quo son usunrIos do Ios sorvIcIos concodIdos o IIconcIndos or
In ndnInIsfrncIon nncIonnI (gns, foIofonos, frnnsorfo noroo y
forrovInrIo, oIocfrIcIdnd, ngun, ofc.), y Ios ndnInIsfrndos Je IoJo
el poie quo con donnsIndn frocuoncIn doLon nfonorso n In Idon
gonornI do quo doLon donnndnr n In ncIon on su roIo donIcIIIo,
o son on In CnIfnI IodornI.
Sonn dIoz nIIIonos do jusfIcInLIos ofoncInIos, u ocho nIIIonos,
o soIs nIIIonos, do fodos nodos osfnnos on Ios grnndos nnoros:
nIrododor do un nIIIon do jusfIcInLIos ofoncInIos or cndn juoz do
rInorn InsfnncIn. Ionsnnos quo dosdo osfn orsocfIvn cunII-
cunnfIfnfIvn y osfndIsfIcn, no uodo sIno nrrILnrso n In concIusIon
quo no oxIsfo, sInIononfo, odor judIcInI nI cunI nccodor.
Ior cIorfo quo n osfn grnvo nsovorncIon uodon oonorsoIo Ins
nroxInndnnonfo dos nII cnusns quo cndn nno onfrnn n cndn
juzgndo. Ioro In cuonfn so uodo rohncor: dIoz nIIIonos dIvIdIdo
dIoz o doco nII InIIcn on frnzos gruosos quo soIo unn orsonn do
cndn nII fondr osILIIIdnd do nccodor n In jusfIcIn, cndn nno. SI
fonnnos cono ojonIo Ios 20.000 osfudInnfos do dorocho, 20 do
oIIos uodon IIognr n nccodor n In jusfIcIn, osfndIsfIcnnonfo
VIOIACI II SISTIMA I I!ICHOS H!MAOS XI - 9
hnLInndo. Y sI nos roforInos n Ios ns do 50.000 nLogndos
nnfrIcuIndos on osfn jurIsdIccIon, cunfos uodon nnforInInon-
fo IIfIgnr on osos doco juzgndos
?. 1l efecIo ocunuloIito , circulor
Ahorn LIon, consIdornndo:
1) In cnnfIdnd do vnIIndnros fornnIos quo nIIcn In jurIs-
rudoncIn (IInonso hnLIIIfncIon do InsfnncIn, ngofnnIonfo do
In vIn ndnInIsfrnfIvn, IonnrIo PeIrocco, vIsfn nI fIscnI, cuos-
fIon suscofILIo do nnyor doLnfo y ruoLn, oxIsfoncIn do ofrn
vIn, no InugnncIon do ncfos gonornIos on fornn dIrocfn, no
docInrncIon do InconsfIfucIonnIIdnd do ncfos.
1
2) In IogIcn IncorfIdunLro doI nrfIcuInr nccIonnnfo confrn oI
Isfndo, on cunnfo nI rosuIfndo,
3) oI fonor quo rocurrIr n un nLogndo,
4) oI nocosnrIo ngo doI Inuosfo do jusfIcIn,
5) In rovIsILIo IonfIfud do In jusfIcIn, quo nn nndnndo rIdo
no Iogrn osfnr n In nIfurn do Ins oxocfnfIvns suLjofIvns doI
jusfIcInLIo. Isfo Ionsn on nosos, In jusfIcIn so cuonfn or nnos.
6) Afronfnr Ios gnsfos do orIcIn, y ofros quo uodnn ro-
sonfnrso,
?) Ins cosfns doI juIcIo on cnso do ordorIo, y
8) fonIondo on cuonfn oI confoxfo socInI y oIIfIco on quo dosdo
oI odor so rosIonn n Ios juocos, fcII os snLor quo do onfrndn so
osf IInIfnndo ns nII do Io rnzonnLIo In docIsIon do IIfIgnr confrn
oI Isfndo, quo nsn n consfIfuIr, nrn nuchos, unn hIofosIs
IrrncIonnI, InonsnLIo, cnronfo do sonfIdo rcfIco: nIII hnn
orocIdo IoJoe Ios dorochos hunnnos fronfo nI odor.
9) sI do cndn nII jusfIcInLIos soIo uno uodo nccodor n In
jusfIcIn, y nn oso uno no onfrn nI InrnIso sIno n un Iugnr knfkInno
dondo hnLr do IILrnr fodns Ins LnfnIIns quo vonInos do onunornr,
nfronfnr Ios gnsfos, nsunIr Ios rIosgos, oxonorso nI odor LIIco,
?.1
AnIInr on nuosfro TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito, f. 3, 1l ocIo
oJninieIroIito, 4 od., 1999, 1nIroJucci6n.
I!ICHOS H!MAOS XI - 10
n vocos n IoJoe Ios odoros LIIcos, IncIuso In ronsn, ns oscuofn
so vuoIvo ofrn voz In fIIn InngInnrIn.
Muchos dIrn, nuchos dIcon, quo nI on suonos so coIocnn on osn
fIIn do nsIrnr n nccodor n In jusfIcIn. In nnIdIcIon gIfnnn Quo
fongns juIcIos, y Ios gnnos, os nsI unn doLIo nnnIfIosfn InosILI-
IIdnd. o os sInIononfo osILIo, osfndIsfIcnnonfo, fonor juIcIos
confrn oI Isfndo, no ns do uno do cndn nII cIudndnnos or nno.
o hny onfoncos dorochos hunnnos fufoInLIos on fornn ofocfIvn.
In nInLrn dorocho hn ordIdo nIII fodn connofncIon focnIcn
ronIIsfn.
8. Algunoe coIegorioe Ie6ricoe Je poeiIlee jueIicioIlee ein
jueIicio
Son nrfo do Ios nIIIonos do usunrIos quorIondo rocInnnr or su
fncfurn do gns, do foIofono, do oLrns snnIfnrIns, or oI LoIofo do
frnnsorfo, or oI sorvIcIo nnI rosfndo o dojndo do rosfnr, or In
oLfoncIon do In conoxIon nI sorvIcIo, or Ios ncfos do In ndnInIsfrn-
cIon nncIonnI confrnIIzndn y dosconfrnIIzndn, Ios concosIonnrIos o
IIconcInfnrIos, Ios onfos roguIndoros. Son fnnLIon Ios nIIIonos do
juLIIndos y onsIonndos, Ios usunrIos do sorvIcIos hosIfnInrIos, Ios
nrfIcuInros on cuyn rIvncIdnd Invndon Ios nodIos do dIfusIon
nnsIvn sIn roconocorIos oI dorocho do roIIcn y sIn quo In jusfIcIn
rosfnLIozcn oI oquIIILrIo.
9. Algunoe que occeJen
In osn IIsfn onfrnn or fIn Ios grnndos confrnfIsfns y ro-
voodoros do In ndnInIsfrncIon, Ios grnndos Inforosos orjudIcndos
o IosIonndos or oI Isfndo, y nIguno quo ofro IndIvIduo nofIvndo o
oxncorLndo ns nII do Io rnzonnLIo. Cono nrn quoror onfnLInr
IoIfo n osnr do fodo... Vonnos:
AIII so oncuonfrn In soIoccIon doI uno or nII quo cononon on
nnforIn ndnInIsfrnfIvn In cIIonfoIn doI odor judIcInI oxIsfonfo y
osILIo, nquoI quo osf concoLIdo n rnzon do un juoz y dos nII
cnusns or cndn nIIIon do hnLIfnnfos o ns.
VIOIACI II SISTIMA I I!ICHOS H!MAOS XI - 11
Iuodo uno oxfrnnnrso quo Ios juIcIos confrn oI Isfndo, on fnI
sIfuncIon do InnccosILIIIdnd do In jusfIcIn, osfon consfIfuIdos or
dos grnndos gruos do cnsos:
o) Ios nsunfos do oIovndo nonfo ocononIco, on quo oI onrosnrIo
no fIono ns ronodIo quo sorfonr fodns Ins vnIIns, nfronfnr fodos
Ios rIosgos, soorfnr fodos Ios cosfos doI sIsfonn, nrn Infonfnr
rocuornr oI quoLrnnfo quo oI Isfndo Io Inuso;
I) Ios nsunfos oxofIcos, rnros, quIjofoscos, do nodn, ofc.:
nnrocon nIII do fnnfo on fnnfo Ios dorochos do IncIdoncIn coIocfIvn,
do oxIfo vnrInLIo.
1
10. 1l niIo Jel occeeo o lo jueIicio, lo reoliJoJ Je eu coneIonIe
pritoci6n
SI osfns fuoron conjofurns rnzonnLIos, cnLo onfoncos concIuIr
quo on In ArgonfInn do hoy y do sIonro, n nIvoI nncIonnI y or
quo no nI rovIncInI oI nccoso ronI y ofocfIvo consfIfuyo nndn
ns quo un nIfo, nuncn unn osILIIIdnd ronI y concrofn nI nIcnnco
do fodos y cndn uno do fnIos nIIos y nIIIonos do cIudndnnos.
SI fodos fonrnnos concIoncIn quo osfn ronIIdnd InIdo In vIdn
cIvIIIzndn on socIodnd, consngrn In Ioy do In soIvn, In jusfIcIn or
nnno roIn, In vongnnzn, In corrucIon, oI nnIguIsno y In
InfIuoncIn cono nodos do oncnrnr Ios nsunfos do In ndnInIsfrncIon
LIIcn or Ios nrfIcuInros, o oI doscroInIonfo, In dososornnzn,
In fnIfn do fo, oI cInIsno, y sI quoronos nIInr o ovIfnr fodo osfo y
fonor ronInonfo vIgonfo un ofIcnz nccoso nnforInI n In jusfIcIn on
nnforIn ndnInIsfrnfIvn, onfoncos odronos nsnr nI unfo sI-
guIonfo, In InovIfnLIo rInorn concIusIon osILIo.
Hny quo nunonfnr oI nnoro do juocos on nnforIn ndnI-
nIsfrnfIvn nrn quo IIoguo or Io nonos nI nnoro do juocos
onnIos or hnLIfnnfo, y fodnvIn sorIn InfIno. !n juoz or cndn
50.000 usunrIos do Ios sorvIcIos nncIonnIos, n rnzon do ocho o dIoz
nIIIonos, dn cono rosuIfndo doscIonfos juzgndos confoncIoso ndnI-
9.1
AnIInr on OO!IIIO, TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito, f. 2, Lo
Jefeneo Jel ueuorio , Jel oJninieIroJo, 3
n
od., 1998, cns. II y III.
I!ICHOS H!MAOS XI - 12
nIsfrnfIvos ns on oI ordon nncIonnI, nndn ns quo on rInorn
InsfnncIn.
Hoy hny doco, nnfos hnLIn fros o soIs, nucho nnfos hnLIn uno.
Snquo oI Iocfor Ins concIusIonos, dIgn oI Iocfor sI con osfn roIncIon
do usunrIosjuzgndoscnusns, oxIsfo on In ronIIdnd, oI nccoso n
In jusfIcIn on nnforIn ndnInIsfrnfIvn, sI hny dorochos hunnnos
vIgonfos on nuosfro nodIo.
11. 1xieIen eolucionee:
In Ins ncfIvIdndos do nrondIznjo y onsonnnzn quo conIo-
nonfnn osfn InfroduccIon gonornI, so uodon frnLnjnr no nonos do
dIoz nIfornnfIvns nrcInIos do nojornr In sIfuncIon, nn nnfo In
InnccIon do Ios Iodoros IogIsInfIvo y JudIcInI.
Ioro nnfos do nsnr n oIIns, InsIsfnnos on nIgunns ofrns
soIucIonos nrcInIos, o sucodnoos, quo sIn sor fnn fIIos cono un
nnoro ndocundo do juzgndos nI nonos uodon ofrocor nIInfIvos
do nonor vnIIn. Croonos jusfIcIn LnrrInI y do nonor cunnfIn, sI so
uodo y Ios odoros quIoron. Ioro no dojonos do nnnIIznr In jusfIcIn
do nonor cunnfIn cono conIononfo no oxcIuyonfo do In vordndo-
rn jusfIcIn quo doLIornnos fonor oro no fononos. HnLIonos
fnnLIon, onfoncos, do sucodnoos nonos Luonos, nrn suIIr on
nIgo In IndofonsIon hnsfn quo hnyn juocos vordndoros on nnoros
sufIcIonfo cono nrn rovoor jusfIcIn. Asunnnos oI suLdosnrroIIo.
Y vnynnos fonnndo nofn, sIn dososornr, do Ios frncnsos, cono
frILunnIos nrLIfrnIos y do dorochos doI consunIdor, crondos or oI
docrofo cono ocIon nrn oI conorcInnfo, quo osfo or nhorn y snIvo
ocns oxcocIonos, no ncofn.
12. Lo jueIicio pIlico no eeIoIol o corgo Je loe Colegioe
Profeeionolee
Ios coIogIos rofosIonnIos crondos or Ioy, cono oI CoIogIo
ILIIco do ALogndos do In CIudnd do Iuonos AIros, o Ios dIsfInfos
CoIogIos do ALogndos do Ins rovIncIns nrgonfInns, so oncuonfrnn
on grnvo fnIoncIn do soIucIonos cronfIvns nrn oI roLIonn doscrIfo.
VIOIACI II SISTIMA I I!ICHOS H!MAOS XI - 13
In Iugnr do InsIsfIr on nInInns cnrgns LIIcns nrn jovonos
nLogndos, do nsunIr In dofonsn do orsonns sIn rocursos, Ios
CoIogIos rofosIonnIos doLorInn cronr frILunnIos nrLIfrnIos grnfuI-
fos on forno n unn ngruncIon cunIquIorn do nIgunn do Ins
sIguIonfos osILIos Idons:
1) sor consfIfuIdos cono jurIsdIccIon voIunfnrIn,
2) sor LnrrInIos o vocInnIos, sIn orjuIcIo do orgnnIznr fnnLIon
frILunnIos nrLIfrnIos n nIvoI confrnIIzndo doI CoIogIo, nrn nsunfos
do nIzndn o nnyor onvorgndurn,
3) on unn nIfornnfIvn, osfnr n cnrgo do nLogndos doI foro con
oxorIoncIn do voInfo n froInfn nnos on In rofosIon, quo cono cnrgn
LIIcn grnfuIfn o ronunorndn or horn do frnLnjo, fongnn quo
nfondor oLIIgnforInnonfo unn voz or sonnnn, o or nos, o
rofnfIvnnonfo, sIn dosnfondor oI gIro nornnI do su rofosIon, In
rosoIucIon do Ins confIondns quo Ins nrfos sonofnn voIunfnrIn-
nonfo nI CoIogIo ILIIco nrn su docIsIon cono frILunnI nrLIfrnI,
4) on ofrn nIfornnfIvn, cronr nuovos uosfos do frnLnjo n
nLogndos do In nnfrIcuIn quo so rosonfon voIunfnrInnonfo n
concursos LIIcos do oosIcIon n fIn do sor dosIgnndos or orIodos
dofornInndos do fIono cono nngIsfrndos nrLIfrnIos, n sor ronu-
norndos conforno In cnrgn hornrIn quo Ios nsunfos sonofIdos n su
jurIsdIccIon rnzonnLIononfo roquIorn,
5) soIucIonos InfornodIns do frILunnIos nrLIfrnIos coIogIndos
conuosfos nI nr do jovonos rofosIonnIos y ofros con oxorIoncIn,
o IncIuso rosIdIdos or nngIsfrndos o ox nngIsfrndos doI foro, on
fodos Ios cnsos sIn dosnodro do su funcIon u ocuncIon hnLIfunI,
oro nrovochnndo su oxorIoncIn,
6) oI rocodInIonfo odrIn sor vorLnI y LIIco, sIn orjuIcIo doI
dorocho do Ins nrfos do rosonfnr fnnLIon Ins Iozns rIncInIos
doI rocoso (donnndn y confosfncIon, nIognfo), fnnLIon or oscrIfo,
?) oI rocodInIonfo doLIorn rovor quo Ins nudIoncIns do
fosfIgos y fodn In ruoLn quo nnLns nrfos, ncforn y donnndndn,
ncuordon roducIr rIvndnnonfo, uodn sor vIIdnnonfo Infrodu-
cIdn do oso nodo, sIn orjuIcIo do In fncuIfnd doI frILunnI nrLIfrnI
do ordonnr In nuovn roduccIon do nIgunn ruoLn u ofrn quo osfIno
convonIonfo do ofIcIo,
I!ICHOS H!MAOS XI - 14
8) sI LIon so Ionsn, nunonfnr do osfo nodo oI nnoro ronI do
frILunnIos n Ios cunIos nccodor n rocurnr jusfIcIn, no soIo
ornIfIrIn nojornr on nIgo In rIvncIon gonornIIzndn do jusfIcIn
quo ndoconos, sIno quo hnsfn LrIndnrIn nuovns y hoy InoxIsfon-
fos fuonfos do frnLnjo n Ios jovonos nLogndos quo no fIonon cIIonfos
nI frILunnIos.
13. Aprecioci6n generol
Is unn IInnnfIvn dofIcIoncIn do In rofosIon quo nos ngrun, quo
ofrns InsfIfucIonos LIIcns o sonILIIcns cono In IoIsn do
ConorcIo hnynn crondo frILunnIos nrLIfrnIos, y oI roIo CoIogIo do
ALogndos no ofrozcn un sorvIcIo ofIcnz, oornfIvo, do osn nnfurnIozn
n fodn In socIodnd quo fnnfn dIfIcuIfnd o InosILIIIdnd fIono do
nccodor n In jusfIcIn osfnfnI.
o sorIn donnsIndo dIfIcII n un CoIogIo InngInnfIvo y cronfIvo
InsfIfuIr Ins condIcIonos nocosnrIns do InnrcInIIdnd, grnfuIdnd o
IndoondoncIn nrn quo oI rofosIonnI quo ncfo cono nngIsfrndo
son un vordndoro forcoro dosInforosndo doI rocoso.
Io hnn hocho fodos Ios frILunnIos InfornncIonnIos quo oxIsfon
on oI nundo, quo son Infogrndos or rofosIonnIos con ncfuncIon
concrofn y so ronon dos o ns vocos nI nno nrn rosoIvor Ins
cnusns sonofIdns nI frILunnI, sIn quo su condIcIon do nLogndos
fuorn do oso frILunnI hnyn sIdo jnns oLIco nrn un juzgnnIonfo
InnrcInI o IndoondIonfo.
Iuodon hncorso conLInncIonos con frILunnIos coIogIndos, quo
rosIdn or ojonIo un nngIsfrndo doI odor judIcInI quo cono
fnron rIvndn y orsonnI do LIon conn nccodn n rosfnr oI sorvIcIo
do Infogrnr un frILunnI LIIco no osfnfnI; uodon Luscnrso
rofosIonnIos quo or su Inrgn ncfuncIon y oI fIo do nsunfos quo
nfIondon hnLIfunInonfo on In ofnn do su vIdn rofosIonnI on quo
so oncuonfron, fongnn vordndoro dosInforos doI rosuIfndo do In
cnusn o doI fIo do cnusn on In cunI Io focnr InforvonIr.
Todo oIIo uodo y doLo suorvIsnrIo oI CoIogIo, osfnndo nfonfo n
corrogIr Ins osILIos dosvIncIonos quo so roduzcnn.
VIOIACI II SISTIMA I I!ICHOS H!MAOS XI - 15
Hny ns quo so uodo hncor, IILornndo In InngInncIon crondo-
rn. Vonnos.
II. LOS TRIBUNALES ADMINISTRATIVOS COMO
COMPLEMENTO O PALIATIVO ANTE LA PRIVACIN DE
JUSTICIA
1. 1nIroJucci6n. Opci6n exclu,enIe:
!nn do Ins cuosfIonos dIscufIdns on oI dorocho ndnInIsfrnfIvo
do AnorIcn InfInn y connrndo os In do sI Ios ncfos ndnI-
nIsfrnfIvos doLon sor juzgndos or frILunnIos judIcInIos y cuIos on
su cnso, o or frILunnIos ndnInIsfrnfIvos:
1
oI crIforIo quo nroco
sor nnyorIfnrIo so IncIInn gonornInonfo or oI juzgnnIonfo
oxcIusIvo n cnrgo do frILunnIos judIcInIos,
2
sIn croncIon do frILu-
1.1
Vor, or ojonIo, In cIsIcn oLrn do IOSCH, JO!OI T!IST, TriIunolee
juJiciolee o IriIunolee oJninieIroIitoe poro jucgor o lo oJninieIroci6n
pIlico:, Iuonos AIros, 1951; SIAI!A IAO!IS, M., O conIrIe Joe oIoe
oJninieIroIitoe pelo poJer juJicirio, 5" od., !Io do JnnoIro, 19?9, s. 122-128;
OOZIIZ COSO, A!T!!O, 1l poJer pIlico , lo jurieJicci6n en noIerio oJninie-
IroIito en Mexico, MoxIco, 19?6, . 60 y ss, nunquo fnnLIon so dIscufo on MoxIco
oI sIsfonn do orgnnIzncIon doI confroI JudIcInI, OOZIIZ COSO, op. ciI., . 103,
y sus roforoncIns; AVA IO!ITI, AIIOSO, DerecIo proceeol oJninieIroIito,
MoxIco, 1959. TnnLIon cnLo noncIonnr Ios nocnnIsnos judIcInIos or Ios
cunIos so ojorco confroI consfIfucIonnI quo oxIIcn IIX-ZAM!IO, HICTO!, Loe
IriIunolee coneIiIucionolee , loe JerecIoe Iunonoe, MoxIco, 1980, s. 135 y
ss., yn quo cono osfo nufor sonnIn, In ndnInIsfrncIon, doLIdo n su dosLordn-
nIonfo on fodos Ios cnnos, so hn frnnsfornndo on In fuonfo osoncInI do Ins
vIoIncIonos n Ios dorochos ( 23). TnnLIon on Iuron oI onfnsIs hn sIdo uosfo
on oI confroI juJiciol do Ios dorochos IndIvIdunIos: OA!CA I ITI!!A, I!A!O,
y ofros, 1l eieIeno europeo Je proIecci6n Je loe JerecIoe Iunonoe, MndrId,
19?9.
1.2
O son, on fnvor do no cronr frILunnIos ndnInIsfrnfIvos y nnnfonor
oxcIusIvnnonfo oI confroI judIcInI nnIIo, son n frnvos do In jurIsdIccIon conn
o do unn jurIsdIccIon osocInI usunInonfo IInnndn confoncIoso-ndnInIsfrnfI-
vn. Ior nuosfrn nrfo, y con nIIcncIon nI cnso nrgonfIno y sus nornns
consfIfucIonnIos vIgonfos, nos honos ronuncIndo nnfos do nhorn or In
inJiepeneoIle retiei6n juJiciol onplio, Io quo sIn dudn no exclu,e In osILI-
IIdnd, quo nhorn nnnIIznronos, do unn pretio rovIsIon or frILunnIos ndnInIs-
frnfIvos quo no InIdn in linine In osforIor rovIsIon judIcInI; vor, nI rosocfo,
I!ICHOS H!MAOS XI - 16
nnIos ndnInIsfrnfIvos, y oI doLnfo so hn confrndo on ronIIdnd
nIrododor do sI fnIos frILunnIos judIcInIos doLon sor Ios ordInnrIos,
o doLon sor frILunnIos conunos con conofoncIn confoncIoso-
ndnInIsfrnfIvn, o sI doLon sor frILunnIos osocInIos do nnfurnIozn
judIcInI.
3
In oI orocho fIscnI on cnnLIo hnn nncIdo y so hnn dosnrroIIndo
frILunnIos quo on su orIgon son consIdorndos ndnInIsfrnfIvos,
dofndos do grnn nufononIn, quo fIonon n su cnrgo on fornn
ofnfIvn o no In rosoIucIon do Ins confrovorsIns do Ios confrILu-
yonfos con In ndnInIsfrncIon ncfIvn, y rosocfo do cuyns docIsIonos
oxIsfo uIforIor rovIsIon judIcInI, son nnIIn o IInIfndn. IIIo ocurro,
or ojonIo, on In ArgonfInn,
4
IrnsII,
5
MoxIco,
6
ofc., y fIono
nnfocodonfos fnnLIon on oI rosfo doI orocho connrndo.
?
CnLo
nuosfro TroIoJo Je DerecIo AJninieIroIito, fono 1, PorIe generol, 5
n
od.,
Iuonos AIros, 1998, cnIfuIo IX, nrgrnfo ? y sgs.; fono 2, 3
n
od., Iuonos AIros,
1998, cnIfuIo XV.
1.3
o nnfurnIozn judIcInI or sus condIcIonos do nLsoIufn InnrcInIIdnd o
IndoondoncIn, ofosfndos, ofc., sIn orjuIcIo do quo uodn sor orgnnIzndo on
fornn nufononn no soIo do In ndnInIsfrncIon, sIno fnnLIon doI Iodor JudIcInI
frndIcIonnI, cono ocurro con oI Consojo do Isfndo on CoIonLIn.
1.4
Is oI TrILunnI IIscnI do In ncIon, confrn cuyns docIsIonos oxIsfo un
rocurso IInnndo do noIncIon IInIfndn or nnfo In jusfIcIn, nrfIcuIo 1?4 do In
Ioy 11.683, f.o. 19?8. Vor OI!IIAI IO!O!OI, CA!IOS M. y AVA!!II, S!SAA,
ProceJinienIo IriIuIorio, Iuonos AIros, 19.?4; VIIIIOAS, HICTO!, Cureo Je
finoncoe, DerecIo finonciero , IriIuIorio, 3" od., fono 1, Iuonos AIros, 19?9,
. 350 y ss.
1.5
Vor I!ISIO SII!!A, H!MII!TO, 1l proceeo oJninieIroIito en 1Ieroonerico,
MoxIco, 1968, s. 199-200; fnnLIon oxIsfo on IrnsII, cono on ofros nIsos, un
TrILunnI MnrIfIno AdnInIsfrnfIvo, do cuyos ncfos oxIsfo rovIsIon judIcInI:
SonLrn Ingundos, op. ciI., pe. 141-142.
1.6
So frnfn doI nnfIguo TrILunnI IIscnI do In IodorncIon, quo oxIIcn SI!!A
!OJAS, A!IS, DerecIo AJninieIroIito, 6" od., fono II, MoxIco, 19?4, . 552 y
ss.; I!AOA, OAIIO, DerecIo AJninieIroIito, ?" od., MoxIco, 1958, . 505 y ss.;
vor fnnLIon HI! VI!!IS, OIO!IS, Hocio un IriIunol feJerol Je jueIicio
oJninieIroIito, on oI IILro do hononnjo n OAIIO I!AOA, 1eIuJioe Je DerecIo
pIlico conIenporneo, MoxIco, 19?2, 129 y ss.
1.?
Vor I!IWI! CA!AS, AIIA-!AOIIH, Loe ineIiIucionee funJonenIolee Jel
DerecIo AJninieIroIito , lo jurieJicci6n tenecolono, Cnrncns, 1964, s.
443444.
!n nnfocodonfo InnodInfo do osfos frILunnIos ndnInIsfrnfIvos on nnforIn
fIscnI quo dojnn oxodIdn In osforIor rovIsIon judIcInI do Io rosuoIfo or oIIos,
VIOIACI II SISTIMA I I!ICHOS H!MAOS XI - 1?
sonnInr dosdo yn quo In oxorIoncIn no hn sIdo on nLsoIufo nognfIvn
on cunnfo n In osILIIIdnd rcfIcn ofrocIdn n Ios jusfIcInLIos, on oI
cnso confrILuyonfos, do oLfonor unn rovIsIon InnrcInI o Indoon-
dIonfo do Ios ncfos frILufnrIos quo Ios nfocfon, rInoro nnfo osfos
frILunnIos ndnInIsfrnfIvos y Iuogo nnfo In jusfIcIn.
Trnfnronos nquI do LrIndnr oIononfos do nnIIsIs nrn dIscufIr
sI so frnfn do un sIsfonn suscofILIo do sor oxfondIdo doI nLIfo
fIscnI nI ndnInIsfrnfIvo, nnnfonIondo unn osforIor rovIsIon
judIcInI onplio do Io rosuoIfo or oI frILunnI ndnInIsfrnfIvo, son
or nrfo do Ios frILunnIos judIcInIos conunos con conofoncIn
fIscnI o confoncIoso-ndnInIsfrnfIvn, son do frILunnIos judIcInIos
osocInIIzndos y dIforoncIndos.
8
AdoInnfnnos, dosdo yn, quo Io quo nos Inforosn rIncInInonfo
n Ios ofocfos do osfo frnLnjo no os fnnfo In oxorIoncIn concrofn do
Ios frILunnIos fIscnIos on cunnfo so nroxInnn n Ios frILunnIos
judIcInIos, sIno oI concofo do InsfIfuIr un sIsfonn do frILunnI
oJninieIroIito, IndoondIonfo o InnrcInI, oro roxIno n In
ndnInIsfrncIon, nnfo oI cunI so uodnn rocurrIr ncfos ndnInIsfrn-
fIvos y confrn cuyos ronuncInnIonfos oxIsfn Iuogo rovIsIon
judIcInI nnIIn y Ionn. O son, quo oxIsfn nunquo nns no son unn
nodosfIsInn InsfnncIn n In cunI ncudIr on rocurn do In dofonsn do
Ios dorochos hunnnos concuIcndos or In nIsnn ndnInIsfrncIon.
2. 1nporcioliJoJ e inJepenJencio
Con fodo, nnfos do onfrnr nI nnIIsIs doI fonn convIono In-
froducIr nIgunns ncInrncIonos o rocIsIonos fornInoIogIcns on
Io onconfrnnos on Ios frILunnIos ocononIco-ndnInIsfrnfIvos osnnoIos, quo
sIn Infogrnr oI Iodor JudIcInI nI fonor roconocIdns funcIonos jurIsdIccIonnIos
fIonon, sIn onLnrgo, unn cIorfn IndoondoncIn on In nodIdn on quo no osfn
Insorfos on In orgnnIzncIon ndnInIsfrnfIvn n frnvos do vIncuIos jorrquIcos,
cono sonnInn OA!CA I ITI!!A y II!IZ, Cureo Je DerecIo AJninieIro-
Iito, op. ciI., fono II, . 5?1. Vor fnnLIon OOZIIZ II!IZ, JIS!S, Loe recureoe
oJninieIroIitoe , econ6nico-oJninieIroIitoe, MndrId, 19?5, . 320 y ss.
1.8
Inrn In cuosfIon fornInoIogIcn nos ronIfInos n Ins ncInrncIonos hochns
on nuosfro TroIoJo Je DerecIo AJninieIroIito, op. ciI., fono 2, cns. XIII,
nrgrnfos 1 n 4 y ss.; IOSCH, JO!OI T!IST, Lo conIencioeo-oJninieIroIito , lo
ConeIiIuci6n nocionol, II, 81:830, 842 y ss.
I!ICHOS H!MAOS XI - 18
cunnfo nI sonfIdo con oI cunI onIonnos In nInLrn frILunnI, quo
or cIorfo os suscofILIo do dIvorgonfos osfIuIncIonos.
o consIdornnos IncIuIdo donfro doI concofo do frILunnI, son
judIcInI o ndnInIsfrnfIvo, n nquoI cuoro quo cnrozcn do un nInIno
oIononfnI do inporcioliJoJ o inJepenJencio.
1
InnrcInIIdnd on oI
sonfIdo do no sor nrfo nI fonor Inforos on oI rocoso, no hnLor
fonIdo InforvoncIon ncfIvn on In roduccIon do Ios ncfos quo sorn
sonofIdos n su juzgnnIonfo, no sor suorIor jorrquIco do Ios
nuforos do fnIos ncfos; os oI sonfIdo do forcoro dosInforosndo doI
rocoso, on nInLrns do CA!III!TI.
IndoondIonfo, or no osfnr n su voz sonofIdo n InsfruccIonos u
ordonos suorIoros do In ndnInIsfrncIon ncfIvn. SI so Innfonrn oI
cnso do nIgunos orgnnos do In ndnInIsfrncIon, quo sIn ordor su
condIcIon do fnIos fuvIornn nI nIsno fIono In funcIon do dIcfnr
Ios ncfos sujofos n confrnIor y do confroInrIos uIforIornonfo,
onfoncos no osfnrInnos yn hnLInndo do frILunnIos ndnInIsfrnfI-
vos, sIno do sInIos orgnnos ndnInIsfrnfIvos do Ios cunIos so odr,
on fodo cnso, dIscufIr sI osfn o no ojorcIondo, oJene, nIgunn
funcIon jurIsdIccIonnI. A Ios ofocfos do osfo frnLnjo, dIchos orgnnos
ndnInIsfrnfIvos con rofondIdn funcIon jurIsdIccIonnI osfn ox-
cIuIdos doI nnIIsIs. A In Invorsn, uodo fnnLIon dnrso oI suuosfo
do orgnnos con unn InnrcInIIdnd o IndoondoncIn on un fodo
nnIogn n In doI Iodor JudIcInI frndIcIonnI quo ornIfn on
vordnd consIdornrIos con oso nIcnnco nrfo doI Iodor JudIcInI,
quo fongnn, sIn onLnrgo, nfrILuIdn or In ConsfIfucIon y or In
Ioy, ndons do sus fncuIfndos jurIsdIccIonnIos, funcIonos ndnI-
nIsfrnfIvns y consuIfIvns: fnI oI cnso doI Consojo do Isfndo on
CoIonLIn;
2
osos suuosfos quodnn conrondIdos on osfo osfudIo,
oro on cunnfo orgnnos judIcInIos o jurIsdIccIonnIos.
2.1
Inrn un nnyor dosnrroIIo nos ronIfInos n nuosfro TroIoJo Je DerecIo
AJninieIroIito, fono 1, PorIe generol, 5
n
od., Iuonos AIros, 1998, cnIfuIo VIII,
nrgrnfo 8 y sIgs; cn. IX, n ?.
2.2
Ioy 16? do 1941, nrfIcuIos 23 (funcIonos consuIfIvns, ndnInIsfrnfIvns y
jurIsdIccIonnIos), 45 y 46 (IgunIos dorochos, rorrognfIvns y osfnLIIIdnd quo Ios
nIonLros do In Corfo Suronn do JusfIcIn). Vonso VIAI II!OMO, JAIMI,
DerecIo AJninieIroIito, ?" od., Iogof, 1980, . 459 y ss.
VIOIACI II SISTIMA I I!ICHOS H!MAOS XI - 19
3. Algunoe liniIocionee conunee
A su voz, convIono ndoInnfnr y rocordnr quo oxIsfon nIgunns
IInIfncIonos nI funcIonnnIonfo do Ios frILunnIos, fnnfo ndnI-
nIsfrnfIvos cono judIcInIos, quo hnsfn nhorn no so hnn odIdo
ovIfnr on fornn sIsfonfIcn. In nnncon nrn In dofonsn do Ios
dorochos hunnnos no nnroco on unos nI on ofros.
3.1. LenIiIuJ
In rInor Iugnr, In IonfIfud doI rocodInIonfo dosdo quo so
InIcIn con oI rocurso o nccIon doI nrfIcuInr hnsfn quo so dIcfn
sonfoncIn dofInIfIvn; nun on oI Consojo do Isfndo frnncos fros o
cunfro nnos onfro In docIsIon y su nnuIncIon so dosIIznn In nnyor
nrfo doI fIono, Io quo quIfn fodn ofIcncIn rcfIcn n In nodIdn
fonndn. Is cIorfo quo oxIsfo In osILIIIdnd nrn oI Consojo do
Isfndo do ordonnr In susonsIon do In ojocucIon... Ioro do hocho,
In susonsIon os unn nodIdn oxcocIonnI quo oI Consojo do Isfndo
no fonn sIno rnrnnonfo.
1
Ms o nonos Io nIsno uodo docIrso on
In gonornIIdnd do Ios nIsos do AnorIcn InfInn, fnnfo on Ios
frILunnIos judIcInIos cono ndnInIsfrnfIvos.
2
3.2. 1ficocio
In sogundo Iugnr, dIfIcIInonfo on nnforIn ndnInIsfrnfIvn oI
frILunnI nIsno, son oI judIcInI o ndnInIsfrnfIvo, so ocunr do
3.1
CAIO, JIA IA!I, Le Coneeil J`1IoI eI lo proIecIion Jee liIerIee puIliquee,
InrIs, 1980, . 16; sInIInros oLsorvncIonos honos ofocfundo nI funcIonnnIonfo
do Ios frILunnIos judIcInIos on nuosfro TroIoJo Je DerecIo AJninieIroIito,
fono 2, 3
n
od., Iuonos AIros, 1998, cnIfuIos XIII n XV. In nnforIn fIscnI, osfn
oxorIoncIn so hnIIn consngrndn n nIvoI do rIncIIo con In rogIn eolte eI repeIe
quo oxIIcnnos on dIcho cnIfuIo XIII, n 9.?, s. 4? y ss.
3.2
In InquIofud or In IonfIfud y oI cosfo doI confroI os gonornIIzndn y, or
ojonIo, on Inrnguny In rocogo I!CHITA O!TIOA, J!STO, Lo conIencioeo-
oJninieIroIito, AsuncIon, 19?3, . 19, rocordnndo IgunIos rofIoxIonos doI
dorocho nngIosnjon y do IOSCH, TriIunolee juJiciolee o IriIunolee oJninieIro-
Iitoe poro jucgor o lo AJninieIroci6n PIlico, op. ciI.
I!ICHOS H!MAOS XI - 20
fonnr nodIdns quo nsoguron oI cunIInIonfo do su ronun-
cInnIonfo, y os dudoso quo on In prcIico fongn In ofosfnd efecIito
nrn hncorIo on confrn do In voIunfnd ndnInIsfrnfIvn.
3
II ronun-
cInnIonfo quo nnuIn un ncfo ndnInIsfrnfIvo uodo sor dosoIdo y
soLro fodo In ndnInIsfrncIon uodo no sncnr nocosnrInnonfo fodns
Ins concIusIonos,
4
Io quo hnco quo su nuforIdnd son fundnnonfnI-
nonfo nornI; oIIo no Io fornn on nodo nIguno InofIcnz, oro sI
nonos ofIcnz quo Io quo foorIcnnonfo odrIn nrguIrso quo doLo
sorIo.
3.3. Ieporoci6n
In forcor Iugnr, snIvo on Ios nsunfos urnnonfo ocunInrIos on
Ios cunIos oxIsfn unn nodIdn cIorfn doI orjuIcIo nnforInI sufrIdo
or un IndIvIduo, no uodo osornrso donnsIndo do unn IndonnI-
zncIon or dnno nornI, uosfo quo oI orjuIcIo quo cnusn n Ios
cIudndnnos In rIvncIon do unn IILorfnd no os sIno nornI; quo
IndonnIzncIon sIno sInLoIIcn odrIn rocInnnr oI cIudndnno quo no
hn odIdo nsIsfIr n unn corononIn roIIgIosn, n unn rounIon oIIfIcn,
quo no hn odIdo conrnr su orIodIco hnLIfunI o vor un fIIn quo
In crIfIcn Io roconondnLn... In IndonnIzncIon n Ins vIcfInns do
vIoIncIonos n Ins IILorfndos no fIono nIcnnco dIsunsIvo.
5
3.3
In oI cnso do Ios frILunnIos judIcInIos no cnLo dudnr on oI Inno
consfIfucIonnI y IognI quo oIIos fIonon Ins ns nnIIns fncuIfndos nrn ordonnr
n In ndnInIsfrncIon oI Iono o IrrosfrIcfo cunIInIonfo do sus sonfoncIns; oro
In rcfIcn onsonn quo on Ins cuosfIonos ndnInIsfrnfIvns In norosIdnd ndnI-
nIsfrnfIvn on oI cunIInIonfo do In sonfoncIn judIcInI, o oI nrcInI o InofIcnz
cunIInIonfo do In sonfoncIn, o In croncIon do nuovns sIfuncIonos ndnInIsfrn-
fIvns quo do hocho IndIrocfnnonfo dosconocon Io nnfos rosuoIfo or In jusfIcIn,
no sIonro os oncnrndo con vIgor y ofIcncIn or Ios frILunnIos. In sonfoncIn no
fornInn oI roLIonn, nunquo LrIndn In Lnso nornI nocosnrIn nrn Iuogo
concIuIrIo on In rcfIcn con In ndnInIsfrncIon.
3.4
CAIO, op. loc. ciI.
3.5
CAIO, op. loc. ciI. Honos cononfndo oI roLIonn y sugorIdo nIgunns
osILIos vIns do soIucIon on nuosfro TroIoJo Je DerecIo AJninieIroIito. op.
ciI.. fono 2, cnIfuIos XIII y ss.
VIOIACI II SISTIMA I I!ICHOS H!MAOS XI - 21
3.4. 1nfluencioe euIjeIitoe , oIjeIitoe
In cunrfo Iugnr, dndo quo fnnfo nngIsfrndos judIcInIos cono
nIonLros do frILunnIos ndnInIsfrnfIvos son soros hunnnos, os
oLvIo o InovIfnLIo quo sus rosocfIvns crooncIns, sonsILIIIdndos,
orsonnIIdndos y orIonfncIonos jurIdIco-oIIfIcns hnynn do InfIuIr
sus ronuncInnIonfos y quo oIIos hnynn do sor InfIuoncIndos n su
voz or Ins cIrcunsfnncIns y oI fIono on quo Ios focn dosnrroIInr
su funcIon.
Ior ojonIo, quIonos fongnn unn fornncIon do orocho nd-
nInIsfrnfIvo y fIscnI quo ongn ns onfnsIs on In nuforIdnd,
onconfrnrn cnno ns roIcIo nrn oI dosonvoIvInIonfo y
nIIcncIon do sus convIccIonos on goLIornos nuforIfnrIos; n In
Invorsn, quIonos fongnn unn fornncIon con nnyor onfnsIs on In
rofoccIon do In IILorfnd IndIvIdunI fronfo n In ndnInIsfrncIon,
onconfrnrn nLIfo ns nnfurnI nrn oI dosnrroIIo do sus rIncI-
Ios on goLIornos donocrfIcos, y Ios sor ns dIfIcII hncorIo on
goLIornos nuforIfnrIos.
4. PrerrogoIitoe , liniIocionee
IInIfndonos uos n Ios frILunnIos ndnInIsfrnfIvos dofndos do
un nnrgon nInIno rnzonnLIo do InnrcInIIdnd o IndoondoncIn,
Ins nofns snIIonfos nrn dIsfInguIrIos do Ios frILunnIos judIcInIos
suoIon osfnr dndns or nsocfos on nrfo fornnIos y rofocoInros,
y dosdo Iuogo on nrfo fnnLIon do fondo. Injo oI nsocfo fornnI, os
usunI sonnInr quo Ios nIonLros do Ios frILunnIos ndnInIsfrnfIvos
no Infogrnn oI Iodor JudIcInI y no fIonon Ins rorrognfIvns do Ios
nngIsfrndos judIcInIos,
1
o IncIuso ocurro n vocos quo su eIoIue
socInI, o IncIuso su Ingroso, uodo sor connrnfIvnnonfo nonor.
4.1
Sogn Ios cnsos y Ios nIsos, osfns uodon Ir dosdo In oxoncIon do Inuosfo
n Ios rodIfos, oI dorocho n no sufrIr doscuonfos conuIsIvos do nIngunn IndoIo
(v.gr., oLrns socInIos), In InnnovIIIdnd nIonfrns duro su Luonn conducfn (con
In gnrnnfIn do no odor sor ronovIdos do sus cnrgos, sIno or juIcIo oIIfIco, y
no or noro ncfo ndnInIsfrnfIvo), ofc.
I!ICHOS H!MAOS XI - 22
4.2
Ior ojonIo, In fncuIfnd do dIsonor nIInnnnIonfos soLro Ins ofIcInns
LIIcns, In do IInnnr n doonor cono fosfIgos con osILIIIdnd do quo oI fosfIgo
Incurrn on fnIso fosfInonIo, In do dIsonor, on gonornI, oI nuxIIIo do In fuorzn
LIIcn, onLnrgnr y ojocufnr LIonos, ofc.
In cunnfo n sus nfrILucIonos rocosnIos, LsIcnnonfo cnrocon
do Ins fncuIfndos do InorIo roIns do In jusfIcIn
2
y no fIonon In
ofosfnd do In execuIio do sus ncfos.
IxIsfon fnnLIon oLvIns dIforoncIns rofocoInros: Ios nngIsfrndos
judIcInIos osfn oLIIgndos or nornns socInIos n unn Inorfnnfo
sorIo do rIncIIos y IInIfncIonos quo confornnn su IndoondoncIn,
onfro ofrns cosns, n frnvos do su rofIconcIn y dIscrocIon. OonornI-
nonfo, Ins Cnnrns o Corfos hncon rosofnr or nrfo do Ios
nngIsfrndos InforIoros nornns nfInonfos nI docoro judIcInI, n In
IInIfndn o nIngunn nnrIcIon do Ios juocos on nodIos do conunI-
cncIon do nnsns (onfrovIsfns orIodIsfIcns, conforoncIns do ronsn,
ofc.), n In IInIfndn ncfIvIdnd do dIvuIgncIon doconfo (conforoncIns,
cursos, ofc., quo osfn ornIfIdos, oro sIonro confroIndos on Io
quo hnco nI quonIun). Hnsfn odrIn docIrso quo no sorIn LIon vIsfo,
nunquo quIz no sorIn oLjofo do confroIos fornnIos, oI fIono
nIsno do roIncIon y grndo do frocuonfncIon quo un nngIsfrndo
fongn con funcIonnrIos ndnInIsfrnfIvos; or ojonIo, con nquoIIos
nIsnos n Ios cunIos fIono In funcIon do confroInr. o nIgn nodo,
no so InngInn uno n un nngIsfrndo nsIsfIondo orsonnInonfo n
rounIonos ndnInIsfrnfIvns, dIscufIondo con funcIonnrIos LIIcos
on Ios dosnchos do osfos, ofc.
Trnfnronos do vor on osfo ncIfo cono osfns dIforoncIns,
concoLIdns corrocfnnonfo nrn oI forfnIocInIonfo do In jusfIcIn y
on dofonsn IfInn do Ios roIos Inforosos do Ios IndIvIduos quo
roquIoron fufoIn do sus dorochos, confornnn un nocnnIsno do
confroI quo uodo no sor sufIcIonfo or sI nrn gnrnnfIznr n Ios
nrfIcuInros In nojor dofonsn; quo quIz quon nnnIIznr sI no Io
convIono nojor nI IndIvIduo fonor In doLIo ocIon do rocurrIr
rInoro n frILunnIos ndnInIsfrnfIvos y dojnr nrn unn ocnsIon
uIforIor, sI nn Io nocosIfn, oI odor ncudIr n unn InsfnncIn judIcInI.
VIOIACI II SISTIMA I I!ICHOS H!MAOS XI - 23
Y ndons odrn nnIInr oI nccoso do nnyoros cnns socInIos
n unn fornn doLIIIfndn, oro nInInn y no oxcIuyonfo, do fufoIn do
sus dorochos.
5. PoIeeIoJee Ie6ricoe , prcIicoe
5.1. Lo reforno o eueIiIuci6n Jel ocIo
In ofocfo, sIn orjuIcIo do quo fodns osns ofosfndos nnrocon
prino focie cono roLusfocodorns do Ios nngIsfrndos judIcInIos, os
nocosnrIo fnnLIon dosfncnr nIgunns nrfIcuInrIdndos susfnncIn-
Ios do Ins nfrILucIonos do Ios frILunnIos ndnInIsfrnfIvos, y nIgunns
ocuIInrIdndos doI dosonono concrofo do sus funcIonos.
osdo oI unfo do vIsfn do Ins fncuIfndos susfnncInIos do un
frILunnI ndnInIsfrnfIvo on connrncIon n uno judIcInI os frocuon-
fo onconfrnr, on In docfrInn o on In jurIsrudoncIn, In fosIs do quo
oI frILunnI judIcInI osf IInIfndo on cunnfo n sus ofosfndos
rovIsorns rosocfo do Ios ncfos ndnInIsfrnfIvos. Sogn Ios cnsos so
dIr quo uodo nnuInr Ios ncfos quo roufo nuIos, oro quo no uodo
rofornnrIos o susfIfuIrIos, quo no uodo fnnoco onIfIr un ncfo
ndnInIsfrnfIvo nuovo, o nun ronIIznr sIquIorn In convorsIon do uno
nrcInInonfo InvIIdo.
1
Isfn IInIfncIon n In ofosfnd judIcInI, quo nuchos nuforos
consIdornn unn fornn do gnrnnfIznr n In Invorsn In dIvIsIon do Ios
odoros, do fufoInr n In ndnInIsfrncIon fronfo n unn oxcosIvn
InjoroncIn judIcInI, oorn on vordnd, cInrnnonfo, on confrn do In
ofIcncIn do fnIos frILunnIos nrn LrIndnr rosuosfn ofIcnz y jusfn
n Ios IndIvIduos quo rocurron n oIIos on Luscn do jusfIcIn. Iuos
snLIdo os quo rnrnnonfo unn cuosfIon so rosonfnr nIfIdn on
5.1
In sIfuncIon osf cnnLInndo, cono oxIIcnnos on OO!IIIO, TroIoJo Je
JerecIo oJninieIroIito, f. 3, 1l ocIo oJninieIroIito, 4 od., 1999, 1nIroJucci6n
y cn. XII, n 12. In Cosfn !Icn, on docfrInn so ndnIfo In rofornn doI ncfo cono
oLjofo osILIo doI confoncIoso-ndnInIsfrnfIvo: vor O!TIZ, I!A!O, MoIerio ,
oIjeIo Jel conIencioeo-oJninieIroIito, on !ovIsfn do CIoncIns JurIdIcns, n
5, Snn Joso, 1965, . 4?.
I!ICHOS H!MAOS XI - 24
LInnco y nogro quo hngn fcII nI frILunnI ofnr or In vnIIdoz o In
InvnIIdoz, IIsn y IInnn, doI ncfo Inugnndo.
In ns do Ins vocos In cuosfIon nnroco IIonn do nnfIcos y zonns
grIsos, on Ins cunIos oI oLsorvndor nodIo so vor con frocuoncIn
IncIInndo n onsnr quo In soIucIon jusfn os, do nIgn nodo,
InfornodIn: nI sosfonor oI ncfo Inugnndo, fnI cono oI osf, nI
fnnoco InvnIIdnrIo fofnInonfo. In soIucIon rcfIcn quo n crIforIo
doI oLsorvndor sorIn on fnI cnso jusfn, os nsI InfuIfIvnnonfo In
rofornn o susfIfucIon doI ncfo. Ios frILunnIos judIcInIos hnn
cononzndo n hncorIo,
2
oro no os unn soIucIon unIforno.
Ior confrnsfo, oI frILunnI ndnInIsfrnfIvo fIono usunInonfo
nnyor InfIfud nrn oI dosonono do su funcIon do confrnIor quo
nquoIIn do quo dIsono oI frILunnI judIcInI. o hnLr IosIon quo n
nndIo so Io ocurrn Invocnr doI rIncIIo do In sonrncIon do Ios
odoros, on orjuIcIo do In ndnInIsfrncIon ncfunnfo, sI nodIfIcn o
susfIfuyo oI ncfo. Y sI on nIgn cnso oI sIsfonn IognI no Io ornIfo
nI frILunnI ndnInIsfrnfIvo onIfIr oI nIsno oI ncfo, oIIo uodo no
oxcIuIr quo on fodo cnso onIfn unn ordon, o nn un noro consojo
o dIcfnnon, on oI sonfIdo do quo Io quo convIono hncor, Io quo JeIe
hncor In ndnInIsfrncIon ncfIvn, os fnI o cunI ncfo y no oI nnforIor
Inugnndo nnfo sus osfrndos. ndn do oso uodo nornnInonfo
hncor oI frILunnI judIcInI.
5.2. 1l conIrol Je neriIo o conteniencio
A ns do In dIforoncIn oxuosfn on cunnfo n ofosfndos do Ios
orgnnos ndnInIsfrnfIvos y judIcInIos, cnLo rocordnr nquoIIn cIsIcn
sogn In cunI Ios frILunnIos judIcInIos soIo uodon ronuncInrso
soLro In IogIfInIdnd do In conducfn ndnInIsfrnfIvn, on fnnfo quo
Ios orgnnos ndnInIsfrnfIvos rovIsoros uodon nrocInr fnnfo In
IogIfInIdnd cono In oorfunIdnd do Ios ncfos rocurrIdos. SI LIon Ios
frILunnIos ndnInIsfrnfIvos oxIsfonfos nuosfrnn unn fondoncIn n
5.2
AnIInr on OO!IIIO, f. 3, 1l ocIo oJninieIroIito, 4 od., 1999, 1nIroJuc-
ci6n, s. 15/16; MironJo, SnIn III, J, 1999, 328/9.
VIOIACI II SISTIMA I I!ICHOS H!MAOS XI - 25
consIdornrso n su voz frILunnIos do dorocho,
3
o IncIuso n nsInI-
Inrso n Ios frILunnIos judIcInIos on fnnfos nsocfos cono son
osILIo,
4
do fodos nodos fIonon nnyor nnrgon do osILIIIdnd
foorIcn y rcfIcn do ronuncInrso soLro In convonIoncIn o Incon-
vonIoncIn do In conducfn ndnInIsfrnfIvn,
5
on fnnfo quo Ios juocos
or rIncIIo no uodon hncorIo snIvo quo Io oncundron donfro do
rIncIIos jurIdIcos oIsfIcos cono In rnzonnLIIIdnd,
6
oI eIonJorJ,
?
ofc.
osdo Iuogo, no soIo y no nornnonfo con frILunnIos nd-
nInIsfrnfIvos odonos corrogIr In gonornIIzndn InoxIsfoncIn o
fnIoncIn do confroIos do oorfunIdnd o norIfo; no hn do oIvIdnrso
quo In nrfIcIncIon os fundnnonfnI oIononfo do confroI do
convonIoncIn u oorfunIdnd
8
y quo fnnLIon oI OnLudsnnn Io os.
Hnco fnIfn, uos, un osfuorzo concorfndo y sIsfonfIco nrn Iogrnr
dnr vIdn n un sIsfonn do confroI quo fufoIo In convonIoncIn do In
conducfn ndnInIsfrnfIvn.
5.3. Lo poeiIiliJoJ Je oconeejor
SI LIon do hocho nndn InIdo n un frILunnI judIcInI on oI ncfo
do dIcfnr sonfoncIn hncor consIdorncIonos soLro Io quo n su juIcIo
5.3
SI!!A !OJAS, op. ciI., fono II, . 523; TrILunnI IIscnI do In ncIon, on In
ArgonfInn, ofc.
5.4
I!IWI! CA!AS, AIIA-!AOIIH, Loe ineIiIucionee funJonenIolee Jel
DerecIo AJninieIroIito , lo juriepruJencio tenecolono, Cnrncns, 1964, . 441.
!nn fondoncIn nrocIdn nroco cnnonr on oI frnLnjo do HI! VI!!IS, Hocio
un TriIunol IeJerol Je JueIicio AJninieIroIito, nrfIcuIo cIfndo, nI cononfnr
oI royocfo do orIgIr oI TrILunnI IIscnI do In IodorncIon, do MoxIco, on un
TrILunnI IodornI do JusfIcIn AdnInIsfrnfIvn.
5.5
Vor nuosfro IILro ProIlenoe..., op. ciI., cnIfuIo IV.
5.6
os ronIfInos n nuosfro TroIoJo Je DerecIo AJninieIroIito, op. ciI.,
fono 1, cnIfuIo X, unfo 15 y sus roforoncIns.
5.?
!IAIS, STIIHA, Le juge oJninieIroIif fronoie eI lo IecInique Ju eIonJorJ,
InrIs, 1980.
5.8
Cono dIcon OA!CA I ITI!!A y II!IZ, op. ciI., . ?9, In oorfunIdnd
do In docIsIon so nIdo nornnInonfo... or su ndocuncIon n Ins donnndns
socInIos y or su ncofncIon or oI cuoro socInI... n frnvos do Ins focnIcns
nrfIcInfIvns.
I!ICHOS H!MAOS XI - 26
sorIn convonIonfo quo hIcIorn In ndnInIsfrncIon, oIIo soIo ocurro
cunndo In jusfIcIn oncuonfrn fIngrnnfos vIcIos o orroros. o nIgn
nodo os nornnI quo oI Juoz so IInIfo n rosoIvor on dorocho oI cnso
IIfIgIoso, sIn ronuncInrso soLro ofros nsocfos do oIIfIcn ndnInIs-
frnfIvn quo oI cnso Io sugIorn.
!n orgnnIsno ndnInIsfrnfIvo, o un frILunnI ndnInIsfrnfIvo,
odrIn on cnnLIo onconfrnr nIgo ns fcII ofocfunr consIdorncIonos
do nquoIIn IndoIo cunndo Io cron convonIonfo. IncIuso uodo In Ioy
nsIgnnrIo on fornn oxrosn funcIonos consuIfIvns, ndons do Ins
funcIonos docIsorIns quo Io nfrILuyn. In unn Luonn cnnfIdnd do
suuosfos Inorfn no soIo y no fnnfo In IrroguInrIdnd quo so hnyn
conofIdo on oI cnso concrofo sonofIdo n docIsIon jurIsdIccIonnI,
sIno fundnnonfnInonfo dofocfnr y corrogIr In coueo do quo fnI
IrroguInrIdnd hnyn odIdo sor conofIdn.
SI In cnusn do unn IrroguInrIdnd os sInIononfo oI orror o In
vonnIIdnd do un funcIonnrIo concrofo, oIIo os nucho nonos grnvo
quo cunndo Io os un sIsfonn ndnInIsfrnfIvo dndo, unn rogInnon-
fncIon vIgonfo, unn rcfIcn Invoforndn, unn crooncIn oquIvocndn
do In ndnInIsfrncIon. Iuos, on fodos osfos cnsos, nI no corrogIrso
on oI ronuncInnIonfo In cnusn quo ornIfIo quo oI orror o In
IrroguInrIdnd ocurrIorn, so osf do hocho ornIfIondo In InfInIfn
roofIcIon doI vIcIo con oI consIguIonfo dosgnsfo jurIsdIccIonnI,
ndnInIsfrnfIvo y rIvndo. Ior no dosfncnr oI grnvo dnno n In
socIodnd quo fnIos IrroguInrIdndos ocnsIonnn.
ndo quo nuchns vocos In cnusn do quo so hnyn onIfIdo un ncfo
InvIIdo o so hnyn ronIIzndo unn conducfn rorochnLIo, no os In
IgnornncIn o nnIIcIn doI funcIonnrIo ncfunnfo, sIno un rocodI-
nIonfo orrndo o InvIIdo quo so hn nIIcndo on oI cnso, osfInnnos
do fundnnonfnI InorfnncIn quo oI frILunnI uodn y, ns nn,
doLn sugorIr o dIsonor fnnfos cnnLIos nornnfIvos cono fuoron
nocosnrIos on sodo ndnInIsfrnfIvn. IIIo, cono os IogIco, ns Io
uodo hncor un frILunnI ndnInIsfrnfIvo quo uno judIcInI.
VIOIACI II SISTIMA I I!ICHOS H!MAOS XI - 2?
6. 1l rol Jel IriIunol. 1nogen en lo opini6n pIlico , eu efecIo
eoIre loe poIeeIoJee reolee
oLo fnnLIon noncIonnrso cono dnfo do InorfnncIn quo on In
oInIon LIIcn do cnsI fodos Ios nIsos so IdonfIfIcn nI frILunnI
judIcInI cono oI orgnno or oxcoIoncIn do confroI doI goLIorno, y on
cnnLIo so orcILo n Ios frILunnIos ndnInIsfrnfIvos cono unn
suorfo do Infogrnnfo ns do oso grnn cuoro nnorfo o InorgnIco
quo os In ndnInIsfrncIon LIIcn. IncIuso uodo IIognr n nfIrnnrso
quo sI LIon socInInonfo os oIononfo do rosfIgIo Infogrnr oI Iodor
JudIcInI, no Io os on IgunI nodIdn Infogrnr un frILunnI ndnInIsfrn-
fIvo. Inrn In oInIon LIIcn no Infornndn, In ronsn, In foIovIsIon,
ofc., sus nIonLros son, on dofInIfIvn, nrfo do In ndnInIsfrncIon
LIIcn.
IIIo sIgnIfIcn, onfro ofrns cosns, quo nI osfnr nonos Innunos n
Ins InfIuoncIns y rosIonos doI nodIo do Io quo fornnInonfo osf oI
Iodor JudIcInI, uodon fnnLIon rocILIr nrgunonfncIonos y unfos
do vIsfn consfnnfos y fIuIdos fnnfo do Ios roIos socforos ndnInIs-
frnfIvos Inforosndos cono do Ios nrfIcuInros nfocfndos. In nnyor
fIuIdoz osILIo do Ins conunIcncIonos, sIn In fornnIIzncIon ns
osfrIcfn doI rocoso judIcInI, sIrvo n su voz n In osILIo Lsquodn do
soIucIonos quo on nnyor nodIdn uodnn snfIsfncor Ios Inforosos do
nnLns nrfos y do In socIodnd on su conjunfo.
Ior Io fnnfo, oI frILunnI ndnInIsfrnfIvo fIono un nnrgon ns
conodo nrn Infonfnr InfornnInonfo nvorIgunr In vordnd nnfo-
rInI y no soIo fornnI do Ios hochos sonofIdos n su docIsIon, do
Infornnrso ns ndocundnnonfo do Ins oIIfIcns gonornIos quo oI
goLIorno frnfn do soguIr on In nnforIn y do Indngnr cono nojor so
uodo ndocunr n fnIos oIIfIcns gonornIos unn docIsIon jusfn on oI
cnso nrfIcuInr y nrnonIosn on In socIodnd; do cono so uodo
nrnonIznr oI Inforos do In ndnInIsfrncIon con oI dorocho doI
nrfIcuInr. Isfns cuosfIonos fnnLIon, sIn dudn, osfn rosonfos on
oI nIno judIcInI, oro nI no odor oxrosnrso LIIcn y fcIInonfo,
nI no odor do hocho fnnoco frnducIrso on nrgunonfos fornnIos
I!ICHOS H!MAOS XI - 28
doI fnIIo,
1
son ns dIfIcIIos do nnnojnr or nrfo doI nngIsfrndo
judIcInI. Y cIorfnnonfo quo un Juoz no odrIn sIn dosnodro n su
docoro, rocnfo y rosfIgIo, nndnr rounIondoso con funcIonnrIos
LIIcos nrn frnfnr do hnIInr unn soIucIon nI roLIonn, nI nndnr
rogunfnndo n In gonfo quo Ionsn soLro fnI o cunI nsunfo sonofIdo
n su docIsIon. Todo oso, on nnyor nodIdn quo oI Juoz, sI Io uodo
hncor oI nIonLro do un frILunnI ndnInIsfrnfIvo. Y os rocIsnnon-
fo osn nnyor IILorfnd InfornnI do rounIrso, dIscufIr, nvorIgunr,
Infornnrso, doLnfIr, concIIInr, Io quo Io ornIfo onfoncos on nnyor
grndo onconfrnr, o frnfnr do onconfrnr, soIucIonos quo don ros-
uosfn nI nnhoIo do jusfIcIn doI ndnInIsfrndo sIn orfurLnr
InnocosnrInnonfo Ins oIIfIcns gonornIos doI Isfndo.
2
A oIIo cnLo unIr un sogundo oIononfo do fundnnonfnI In-
orfnncIn rcfIcn: nrn In oInIon LIIcn no Infornndn, y hnsfn
nrn In Infornndn, oI frILunnI judIcInI os, cunnfo nonos, un
ndvorsnrIo do In ndnInIsfrncIon, y uodo hnsfn sor su ononIgo.
Ms n vocos quo oI ononIgo o ndvorsnrIo vordndoro. II frILunnI
ndnInIsfrnfIvo, on cnnLIo, nrn osn nIsnn oInIon LIIcn no
Infornndn, os un coInLorndor do In ndnInIsfrncIon, un nrLIfrndor
o cononodor onfro oIIn y oI quojoso, rnrnnonfo un ndvorsnrIo doI
goLIorno y jnns un ononIgo. o Inorfn nucho quo osfos
osforoofIos sonn cIorfos o no; no Inorfn quo so uodnn cIfnr cnsos
do frILunnIos judIcInIos ndnInIsfrnfIvos vnIIonfos, sovoros y hnsfn
donnsIndo oxIgonfos con In ndnInIsfrncIon. Io quo Inorfn,
orquo oIIo dofornInn oI grndo do InfIfud do novInIonfo quo Iuogo
fIonon, os cono Ios orcILo y quo roI Ios nsIgnn In oInIon LIIcn.
6.1
Isfo, or nuosfrn frndIcIon jurIdIcn quo oxcIuyo rnzonnnIonfos doI fIo
do Ios frocuonfos on In jurIsrudoncIn do Inforosos, nrn no dnr sIno un ojonIo.
Vonso nI rosocfo !OSS, AII, SoIre el DerecIo , lo jueIicio, Iuonos AIros 1963,
cnIfuIo IV.
6.2
Ios frILunnIos ndnInIsfrnfIvos fIonon nIgunos rnsgos on conn con In
InsfIfucIon doI OnIuJenon, on cunnfo osILIos nrLIfrndoros o concIIIndoros
onfro In ndnInIsfrncIon y Ios ndnInIsfrndos.
VIOIACI II SISTIMA I I!ICHOS H!MAOS XI - 29
II frILunnI judIcInI, quo nsogurn su IndoondoncIn n frnvos do
su dIsfnncIn do In ndnInIsfrncIon, no uodo rocIsnnonfo or oIIo
ncfunr cono cononodor o nrLIfrndor; oI frILunnI ndnInIsfrnfIvo,
or su nnyor roxInIdnd nI nonos nnronfo n In ndnInIsfrncIon,
uodo on cnnLIo oLrnr con nnyor InfIfud Luscnndo soIucIonos
InfornodIns quo nojor conjuguon nnLos Inforosos on juogo.
?. Lo repercuei6n perioJieIico Je eue pronuncionienIoe.Lo
puIliciJoJ
ndo quo osn oInIon LIIcn Ios orcILo n Ios unos cono
ndvorsnrIos y no nsI n Ios ofros, quo hnsfn uodon IIognr n sor vIsfos
cono coInLorndoros, sus rosocfIvns sonfoncIns o ronuncInnIonfos
son rocILIdos do nuy dIsfInfo nodo or In ronsn: unn sonfoncIn
judIcInI ndvorsn n In ndnInIsfrncIon uLIIcn nocosnrInnonfo fIono
roorcusIon orIodIsfIcn y consfIfuyo onfoncos un nofIvo do
onLnrnzo nrn oIIn; un ronuncInnIonfo ndvorso do un frILunnI
ndnInIsfrnfIvo no os dIgno on cnnLIo do osocInI noncIon orIodIs-
fIcn.
Ior Io dons, y dndn In snIudnLIo vIgoncIn judIcInI doI rIncIIo
do uLIIcIdnd do Ios ncfos osfnfnIos, n nndIo so Io ocurrIrIn ocuIfnr
o rofnconr nI conocInIonfo doI uLIIco unn sonfoncIn judIcInI quo
hn sIdo dIcfndn on nnforIn ndnInIsfrnfIvn. In cnnLIo nI frILunnI
ndnInIsfrnfIvo, or osfnr on nIgunn nodIdn conrondIdo donfro
doI roI nnronfo do Infogrnr o sor nrfo do In ndnInIsfrncIon, Io os
ns fcII on Ios nsunfos sonofIdos n su juzgnnIonfo ovIfnr In
InnodInfn roorcusIon orIodIsfIcn; Io os ns fcII dIsonor durnn-
fo un Inso quo soIo Ins nrfos fongnn nccoso n sus ronuncInnIon-
fos, or Io nonos on Io InnodInfo y nIonfrns In cuosfIon oIIfIcn quo
oxIsfn os nn IgIdn y uodo or Io fnnfo, fodnvIn rovocnr
roorcusIonos do osn IndoIo.
1
?.1
osdo Iuogo, no osfnnos nquI nconsojnndo oI socrofo nI In rosorvn on
nnforIn ndnInIsfrnfIvn, fonn osfo nI cunI honos dodIcndo Inrgns gInns do
crIfIcn on nuosfro TroIoJo Je DerecIo AJninieIroIito, fono 4, ProceJinienIo
, recureoe oJninieIroIitoe, 4" od., on ronrncIon, cnIfuIo IV, y quo fnnLIon
I!ICHOS H!MAOS XI - 30
!nn voz nsndo oI nononfo crIfIco (Io cunI nuncn IIovn do-
nnsIndo fIono) uodo conocorso conodnnonfo oI ronuncInnIon-
fo, quo yn no fondr roorcusIon oIIfIcn nI orIodIsfIcn. In cunnfo
n Ins nrfos, sI oI ronuncInnIonfo Ios os dosfnvornLIo, no sorn
InfoIIgonfononfo Ins ns Inforosndns on dnr conocInIonfo LIIco
n In sonfoncIn, nxIno sI snLon quo con oIIo uodon fodnvIn fonor
nIgn grndo do nonor ofIcncIn do ncfo, or cunnfo oI cunIInIonfo
IfIno sIonro osfnr, unn voz ns, on nnnos do In ndnInIsfrn-
cIon LIIcn confroIndn.
SIgnIfIcn fodo osfo quo on vordnd oI frILunnI judIcInI fIono ns
o nonos nfrILucIonos quo oI frILunnI ndnInIsfrnfIvo nrn dIcfnr
sonfoncIn SI nnnIIznnos oI fondo do Ins ofosfndos, nrn nIgunos
oI frILunnI judIcInI no uodo rofornnr o susfIfuIr ncfos ndnInIs-
frnfIvos. Y sI Io sunnnos oI nsocfo rcfIco do quo unn sonfoncIn
ndvorsn fIono ns cosfo oIIfIco nrn quIon Io onIfo on sodo judIcInI
quo unn sonfoncIn ndnInIsfrnfIvn, hny nonos nnrgon do osn
IndoIo nrn oI nngIsfrndo judIcInI quo nrn oI ndnInIsfrnfIvo. In
vordnd cnLo rogunfnrso sI os ns odoroso, on Io quo nI jusfIcInLIo
IndIvIdunI rosocfn, oI frILunnI ndnInIsfrnfIvo quo oI judIcInI. In
rosuosfn fnnoco nquI uodo osfnr on LInncos y nogros. Iro-
LnLIononfo In ns ndocundn os quo oI IndIvIduo nocosIfn fnnfo
unos cono ofros orgnnos do confroI do In ndnInIsfrncIon, nrn
rocurrIr sogn Ins cIrcunsfnncIns n unos u ofros, o n unos y ofros
sucosIvnnonfo, y sIn orjuIcIo do ofros nocnnIsnos do confroI quo
fnnLIon conIononfnn n osfos, cono os oI cnso doI OnLudsnnn.
A su voz, rosuIfn Inforosnnfo connrnr oI funcIonnnIonfo do In
oInIon LIIcn on Ios fros cnsos. In nnforIn do frILunnIos
ndnInIsfrnfIvos, In fnIfn do uLIIcncIon Io oforgn nnyor nnrgon
noroco gonornI Inforos; or ojonIo, !OWAT, OAI C. (conIIndor);
AJninieIroIite Secrec, in DetelopeJ CounIriee, uovn York, 19?9. Ioro sI so
frnfn do consIdornr quo os rudonfo on un frILunnI ndnInIsfrnfIvo, y confrI-
Luyo n su ofIcncIn, quo no fongn oI nIsno In InIcInfIvn do dnr n Iuz on Io InnodInfo
Ios ronuncInnIonfos quo dIcfo on sonfIdo confrnrIo n In ndnInIsfrncIon,
cunndo oI fonn fIono unn ncfunIIdnd quo Io hnco oIIfIcnnonfo oxIosIvo nrn
Ins ns nIfns osforns guLornnfIvns.
VIOIACI II SISTIMA I I!ICHOS H!MAOS XI - 31
ronI nrn dIscronr con In ndnInIsfrncIon; on nnforIn do frILunn-
Ios judIcInIos, sI LIon In uLIIcIdnd os snnn or nuchos ofros
nofIvos, do hocho oorn nufoIInIfnndo nI frILunnI on su nnrgon
ronI y rcfIco do confroI. Ioro on nnLos cnsos, nI oI nngIsfrndo
judIcInI nI oI ndnInIsfrnfIvo uodon dIrIgIrso hnLIfunInonfo,
cono rcfIcn ordInnrIn, n In oInIon uLIIcn oxrosnnonfo o
Infonfnr nnnojnrIn. In cnnLIo oI OnLudsnnn uodo, y do hocho
Io hnco, frnfnr do orsundIr o InfIuoncInr n In ndnInIsfrncIon,
onfro ofros nodIos, rocIsnnonfo n frnvos doI nnnojo do In oInIon
uLIIcn y In ronsn on gonornI, ncfunndo no soIo cono nrLIfrndor,
sIno fnnLIon cono crIfIco y cono Innovndor.
8. 1l nonenIo oporIuno Je JicIor el pronuncionienIo. Lo
poliIico Ienporol Jel conIrol jurieJiccionol
II nnnojo doI fIono fnnLIon os y uodo sor dIsfInfo on uno y
ofro nLIfo. In oI nLIfo judIcInI eIricIo eeneu, oI rIgor do Ins
nornns rocosnIos InIIcn quo, do cunIIrIns, oI Juoz no fIono
ofosfnd nIgunn nrn norIfunr In oorfunIdnd on In cunI doLo
dIcfnr sonfoncIn. SInIononfo, doLorIn dIcfnrIn donfro do Ios
Inzos Lrovos y IInIfndos quo Io fIjn oI CodIgo, unn voz cunIIdos
Ios ncfos rocosnIos rovIos quo fnnLIon osfo dofornInn. Aun nsI,
oI oLsorvndor sngnz ndvIorfo con frocuoncIn cono ronuncInnIon-
fos judIcInIos ndvorsos n In ndnInIsfrncIon fIonon unn curIosn
fondoncIn n roducIrso Jeepuee quo hn cosndo on sus funcIonos oI
funcIonnrIo o oI goLIorno nufor do Ios ncfos Inugnndos. Ioro, on
cunIquIor cnso, Io cIorfo os quo oI Juoz soIo con dIfIcuIfnd uodo
Infonfnr, sI Io hnco, nIgn ojorcIcIo rudonfo do dIscrocIon oIIfIcn
on cunnfo nI nononfo o fIono on quo dIcfn su sonfoncIn.
In osfo fonn do In rudoncIn oIIfIcn on cunnfo nI nononfo on
quo In sonfoncIn judIcInI o ndnInIsfrnfIvn os ronuncIndn, fnn-
LIon oI Consojo do Isfndo frnncos hn ncunndo do hocho fodn unn
roIn oIIfIcn fonornI do confroI jurIsdIccIonnI. Y so hn dIcho nsI,
ovnIunndo oI confroI doI Consojo do Isfndo on nnforIn, or ojonIo,
do rohILIcIonos ndnInIsfrnfIvns nI dorocho do rounIon, quo II
nIcnnco do su InforvoncIon no doLo sor dosrocIndo nI oxngorndo...
I!ICHOS H!MAOS XI - 32
Sus docIsIonos Iordon unn grnn nrfo do su vnIor cunndo ocurron
vnrIos nnos dosuos do In nodIdn do rohILIcIon. In sIfuncIon
uodo hnLor ovoIucIonndo rofundnnonfo on oI InforIn, y oI
orjuIcIo oIIfIco y nornI sufrIdo or Ios orgnnIzndoros do In
rounIon no os nndn nfonundo or In nnuIncIon InfonIcn y fnrdIn do
unn rohILIcIon quo hn surfIdo fodos sus ofocfos; soIo unn docIsIon
doI Juoz ordonnndo In susonsIon do In ojocucIon do In docIsIon
nfncndn odrIn roforznr ofIcnznonfo oI confroI do osfn nnforIn. II
vnIor do In jurIsrudoncIn doI Consojo do Isfndo, roInfIvn n In
IILorfnd do rounIon, vnIo onfoncos nonos or sus ofocfos rcfIcos
on cndn cnso quo or Ins nfIrnncIonos do rIncIIo quo oIIn Inorfn
y rocuordn.
1
CInro osf quo unn cosn os rudoncIn oIIfIcn on nononfos
osocInInonfo fonsos o ngIfndos soLro dofornInndo fonn on In
oInIon uLIIcn, y ofrn nuy dIsfInfn os unn gonornI norosIdnd quo
hngn quo fodo ronuncInnIonfo son nocosnrInnonfo InfonIco y
fnrdIo. o hn do IIognrso quIz nI oxfrono do quo oI funcIonnrIo
nufor doI ncfo IIognI, do hocho, no osfn jnns InquIofo orsonnI-
nonfo. Cunndo IIoguo In snncIon, oI hnLr roLnLIononfo dojndo
su uosfo or uno ns oIovndo. In docIsIon doI Consojo do Isfndo
no Io nIcnnznr sI nn In IIogn n conocor; oIIn no nIcnnznr
fnnoco n su sucosor, oxfrnno n Io quo hn ocurrIdo nnfos quo oI.
2
8.1
IOO, M.; WIII, I. y I!AIIAT, O., Lee gronJe orrIe Je lo juriepruJence
oJninieIroIite, ?" od., InrIs, 19?8, s. 221-222. In oI nIsno sonfIdo oLsorvn
oI Consojoro do Isfndo M. SO!IT, on COSIII `ITAT, 1IuJee eI JocunenIe, InrIs,
19?8-19?9, . 66, cononfnndo oI cnso doI fIIn Lo Ieligieuee, quo fuorn rohILIdo
on 1966 y cuyn rohILIcIon fuorn nnuIndn on 19?5, quo oI fnIIo no fIono sIno
vnIor cono nnocdofn: oI doLnfo vIoIonfo quo oI fIIn hnLIn ocnsIonndo on In
oInIon uLIIcn on 1966 hnLIn nIonfrns fnnfo dosnnrocIdo.
8.2
CAIO, JIA IA!I, Le Coneeil J`1IoI eI lo proIecIion Jee liIerIee puIliquee,
InrIs, 1980, nInoog., . 1?. II fonn vIono, dosdo Iuogo, do Inrgn dnfn, cono quo
yn fuo sonnIndo or HA!!IO!, MA!!ICI, Lo juriepruJence oJninieIroIite Je 1S92
o 1929, fono I, InrIs, 1929, . 649, n quIon honos frnnscrIfo on nuosfro
TroIoJo Je DerecIo AJninieIroIito, op. ciI., fono 2, 3
n
od., Lo Jefeneo Jel
ueuorio , Jel oJninieIroJo, cnIfuIo XVIII, nrgrnfo 1, quo roofInos con
oLsosIon on oI cn. XIX, n 10, . 38, fnI In InorfnncIn quo Io nsIgnnnos.
VIOIACI II SISTIMA I I!ICHOS H!MAOS XI - 33
SIn IIognr, uos, n osfos oxfronos, cnLo oLsorvnr quo oI frILunnI
ndnInIsfrnfIvo fIono ns osILIIIdnd quo oI judIcInI do fonor
rudoncIn oIIfIcn on cunnfo nI nononfo on quo fonn su docIsIon,
on cnso do sor oIIn nnuInforIn on nsunfos do roorcusIon InnodInfn
on In ronsn; oIIo Io ornIfo onfoncos nnyor InfIfud nrn ojorcor
oI confroI.
9. Lo Jiecreci6n poliIico Je conIrol jurieJiccionol
Ms nn, hnsfn cnLo onsnr quo so osorn do oI, fnnfo do nrfo
do Ios ndnInIsfrndos cono do In ndnInIsfrncIon, oI IndIsonsnLIo
ojorcIcIo do un nIfo grndo do rudoncIn oIIfIcn. In oI fondo, no so
Io Ido quo dIcfo fodns Ins sonfoncIns fnvornLIos n In ndnInIsfrn-
cIon, so Io Ido, on cnnLIo, quo cunndo Ins dIcfo dosfnvornLIos frnfo
do no cronrIo roLIonns oIIfIcos. CunIIdn In condIcIon osoncInI
do quo su ronuncInnIonfo no ocnsIono un rovuoIo oIIfIco nI fongn
roorcusIon on In oInIon uLIIcn, nsogurndn on cunnfo osfo n su
nIcnnco In nz oIIfIcn doI goLIorno nodInnfo In dIscrocIon o oI
sIIoncIo on oI nononfo on quo oI fonn fIono vIrfunIIdnd oIIfIcn,
nndIo on vordnd Io odIr donnsIndns cuonfns nI frILunnI ndnInIs-
frnfIvo sI su docIsIon concrofn no so consusfnncIn con oI nnhoIo quo
In ndnInIsfrncIon fonIn on cunnfo nI fondo.
Inrn Ios goLIornos con nuchn frocuoncIn uodo IIognr n fonor
ns InorfnncIn In roorcusIon do unn sonfoncIn quo oI fondo do
In nIsnn, uos os In rInorn In quo uodo cosfnrIo su roIn
osfnLIIIdnd o confInuIdnd, jnns In sogundn sI nsn dosnorcILIdn.
!n goLIorno no cno or ordor confIondns on sodo ndnInIsfrnfIvn
o judIcInI, sI uodo cnor or oscndnIo o vIIIondIo LIIco, or
oscnrnIo, or Lochorno, or frnsIos oIIfIcos. !nn sonfoncIn
ndvorsn quo no ocnsIono un frnsIo oIIfIco nI goLIorno do furno, no
os nsunfo grnvo nunquo confrnrIo n su osIcIon on un nsunfo
susfnncInInonfo Inorfnnfo.
SI nrn oI goLIorno os Inorfnnfo fnI o cunI cuosfIon concrofn on
cunnfo nI fondo, nucho ns Inorfnnfo o IncIuso nLsoIufnnonfo
vIfnI, os quo osn cuosfIon do fondo (u ofrn cunIquIorn Infrnnscondonfo)
nnonnco su osfnLIIIdnd. !n goLIorno dososfnLIIIzndo, nn or unn
I!ICHOS H!MAOS XI - 34
cuosfIon frIvInI, no fondr yn fIono nI osILIIIdnd do oncnrnr
cuosfIonos do fondo; un goLIorno quo no vo nnonnzndn su osfnLI-
IIdnd nI su rosfIgIo no so roocunr donnsIndo do quo on nIgunn
cuosfIon, nunquo son Inorfnnfo, Io confrnrIon o do hocho Io
InIdnn In concrocIon do un roosIfo dofornInndo. o dondo
odrIn fornuInrso In concIusIon fonfnfIvn do quo on nnforIn do
confroI do In ndnInIsfrncIon uLIIcn or nrfo do frILunnIos
ndnInIsfrnfIvos o judIcInIos, Io quo IncIdo ns nrn IInIfnr nI
orgnno do confroI os In oorfunIdnd oIIfIcn doI ronuncInnIonfo,
nnfos quo su ovonfunI fondo ndvorso n In ndnInIsfrncIon y
fnvornLIo nI nrfIcuInr.
10. 1l coeIo
TnnLIon doLo ovnIunrso oI cosfo do In funcIon do confroI, son oIIn
ronIIzndn on sodo judIcInI o or frILunnIos ndnInIsfrnfIvos. Is un
Iugnr conn quo on nnforIn judIcInI oxIsfo condonn y roguIncIon
do cosfns, quo Ins cosfns so Inonon nI voncIdo, y quo son unn
roorcIon dofornInndn or In Ioy onfro nInInos y nxInosdoI
nonfo do In cuosfIon doLnfIdn. TnnLIon Io os, quo quIon Ionsn
InIcInr un juIcIo, sI os rudonfo, doLn onsnr on quo cosfns doLor
ngnr sI Io Iordo. Y sI n osfo Io sunnnos quo Io quo oI nrfIcuInr
consIdorn os un juIcIo confrn In ndnInIsfrncIon, on oI quo fncforos
oIIfIcos uodon jugnrIo on fornn ndvorsn, sIn orjuIcIo do Ins
dIfIcuIfndos quo su roIo Innfoo fongn, onfoncos oI cosfo nroco
ofoncIndo n su osIrIfu. InIcInr un juIcIo on nguns ns rocoIosns
quo Ins cIvIIos o conorcInIos, con nnyor rIosgo, or fnnfo, do
ovonfunInonfo ordorIo con cosfns, uodo sor y usunInonfo os, un
odoroso oIononfo do dIsunsIon n su nIno do rocurnr jusfIcIn.
II frILunnI ndnInIsfrnfIvo, sI uodo fIjnr cosfns, Io quo fnnoco
sIonro ocurro, fIono nnyor IILorfnd susfnncInI nrn no Inonor
cosfns nI ncfor sI osfo Iordo, cosn quo Io os ns dIfIcII hncor nI Juoz.
IIIo sIgnIfIcn quo oI frILunnI ndnInIsfrnfIvo uodo dIsnInuIr y
hnsfn oIInInnr oI fnnfnsnn do Ins cosfns n su cnrgo quo doLo
confonInr fodo nquoI quo fIono onsndo cuosfIonnr nnfo uno u
ofro frILunnI un ronuncInnIonfo ndnInIsfrnfIvo.
VIOIACI II SISTIMA I I!ICHOS H!MAOS XI - 35
II nnyor nnrgon do ncfIvIdnd InsfrucforIn quo oI frILunnI
ndnInIsfrnfIvo uodo ronIIznr do ofIcIo, nodInnfo odIdos do
Infornos n Ins ofIcInns ndnInIsfrnfIvns,
1
fnnLIon uodo roducIr y
hnsfn oIInInnr Ins cosfosns orIcIns judIcInIos n Ins cunIos Ins
nrfos doLon rocurrIr nrn frnfnr do ncrodIfnr Ios hochos quo Ios
son fnvornLIos. TnnLIon In osILIIIdnd nnyor quo oI frILunnI
ndnInIsfrnfIvo fIono, do no ofnr onfro vnIIdoz o InvnIIdoz doI ncfo,
sIno ronuncInrso or su rofornn o susfIfucIon, Io dn nrnIoIn-
nonfo nnyor osILIIIdnd do dIsonor quo Ins cosfns sonn on oI
ordon cnusndo quo InonorsoIns n un hIofofIco voncIdo.
2
11. Lo oeerIitiJoJ Jel pronuncionienIo
!n frILunnI judIcInI nocosnrInnonfo doLo concIuIr su sonfoncIn
con unn cInrn dofInIcIon do: quo Io dn n quIon, quIon gnno y quIon
ordIo; IncIuso In frndIcIonnI condonn on cosfns suono quo doLo
hnLor un cInro voncIdo y un cInro voncodor.
A In Invorsn, Ios dIcfnonos Iofrndos do Ios funcIonnrIos do In
ndnInIsfrncIon LIIcn, cunndo consIdornn quo nIgo do rnzon Io
nsIsfo nI nrfIcuInr, no suoIon sor ojonIos do nsorfIvIdnd; nnfos
LIon, suoIon dojnr nLIorfns vnrIns nIfornnfIvns n quIon doLo
rosoIvor, o nconsojnn unn IInon gonornI do conducfn, oro sIn
dofornInnr oI cnnIno oxncfo quo doLo oscogorso nrn oLrnr
10.1
TnnLIon In jusfIcIn uodo odIr n In ndnInIsfrncIon Infornos, docunon-
fos, ofc., oro nun nnfo In nnjosfnd y ofosfnd do In jusfIcIn no codo In Invoforndn
fondoncIn nI socrofo y sIgIIo ndnInIsfrnfIvo. Is frocuonfo, uos, oI ocuIfnnIon-
fo, In nnLIguodnd, nnnIfosfnr dosconocInIonfo o IgnornncIn, ofc., do In
ndnInIsfrncIon nnfo oI Juoz. Todo oIIo so rosonfn on nuchIsIno nonor grndo
on nnforIn do frILunnIos ndnInIsfrnfIvos, orquo, n In Invorsn, os cono sI Io
IdIorn In roIn ndnInIsfrncIon, os nrfo doI nIsno nnrnfo LurocrfIco In quo
nnronfononfo Ido oI Inforno, y no nnrocon onfoncos fnn nufonnfIcnnonfo
fodos Ios nocnnIsnos do dofonsn y do rocoIo quo son hnLIfunIos fronfo n In
jusfIcIn.
10.2
A vocos, In IogIsIncIon Infonfn corrogIr osfn sIfuncIon, son rosoIvIondo
quo sIonro Ins cosfns son on oI ordon cnusndo, Io quo fnnLIon os unn rogIn
donnsIndo rIgIdn, o osfnLIocIondo IncIuso quo on In nccIon do nnuIncIon no hnyn
condonn on cosfns nI ncfor sI Iordo In nccIon (cnso doI CodIgo IrocosnI
AdnInIsfrnfIvo do In IrovIncIn do Iornosn, fnnLIon on In ArgonfInn).
I!ICHOS H!MAOS XI - 36
conforno n dorocho. II nsosor usunInonfo no sonnIn onfoncos unn
nIcn soIucIon, sIno quo nunfn nI nonos dos y n vocos ns; sIn
orjuIcIo do quo n cIorfos nIvoIos jorrquIcos cono oI do Irocfor do
Asunfos IognIos do un MInIsforIo son fnnLIon frocuonfo quo oI
dIcfnnInnnfo ngroguo un rocIso y concrofo royocfo do rosoIu-
cIon.
Iso os oI nofodo quo uodo fnnLIon oIogIr un frILunnI ndnInIs-
frnfIvo oro no uno judIcInI; y oso nofodo, sI LIon cnroco do In
nnronfo vIrfud do In nsorfIvIdnd, do Io cnfogorIco, cInro y concrofo,
y sI LIon fIono onfoncos oI dofocfo do In vnguodnd o InrocIsIon,
fIono con fodo In vIrfud do sor ronIIsfn, LrIndnr osILIIIdndos ns
cIorfns do soIucIon nI ndnInIsfrndo. Io ornIfo concIIInr su
osIcIon con In do In ndnInIsfrncIon, jugnr con nIgunns do Ins vIns
do soIucIon quo son osILIos y quo n su voz son ofnLIos oIIfIcn-
nonfo nrn oI goLIorno. In fIoxILIIIdnd do un ronuncInnIonfo
fnvornLIo on sus IInonnIonfos gonornIos nI nrfIcuInr, suono unn
osILIIIdnd nnyor do soIucIon doI confIIcfo on sodo ndnInIsfrnfIvn;
ornIfo fnnLIon n In ndnInIsfrncIon rocfIfIcnr vIIdnnonfo su
conducfn cono sI Io hIcIorn or roIn InIcInfIvn, Io cunI on nuchos
cnsos nyudn n quo ofocfIvnnonfo Io hngn.
12. Lo poeiIiliJoJ Je oteninienIo
Cunndo ndnInIsfrncIon y ndnInIsfrndo hnn IIogndo n Ios osfrn-
dos judIcInIos, Ins rosocfIvns osIcIonos hnn quodndo, or fuorzn
do Ins cIrcunsfnncIns, donnsIndo nIfIdnnonfo dofInIdns. Yn no hny
rofrocoso, yn no hny osILIIIdnd rcfIcn do nvonInIonfo nnIsfoso,
frnnsnccIon o nrrogIo nIguno. IncIuso In InorcIn ndnInIsfrnfIvn
hnco quo rnrnnonfo funcIonnrIo LIIco nIguno do In ndnInIsfrn-
cIon ncfIvn fongn Inforos on consIdornr un ovonfunI nrrogIo: Quo
nhorn Io docIdn In jusfIcIn os In ncfIfud nns corrIonfo y ns
conodn on fnIos cnsos.
In cnnLIo, cunndo In cuosfIon osf nn on sodo ndnInIsfrnfIvn,
y on fnnfo frnnIfn nnfo frILunnIos ndnInIsfrnfIvos, nI no hnLor
snIIdo onfornnonfo do In osforn ndnInIsfrnfIvn dojn sIonro
nLIorfn In uorfn do In nogocIncIon y doI dIIogo, con su osILIIIdnd
VIOIACI II SISTIMA I I!ICHOS H!MAOS XI - 3?
ovonfunI do onfondInIonfo. Iso sIgnIfIcn fnnLIon quo nuchos
ndnInIsfrndos quo no dosonn ronor oI dIIogo o Ins nogocIncIonos
con unn ndnInIsfrncIon n In cunI doLon nocosnrInnonfo soguIr
vIncuIndos, so nuosfron fofnInonfo ronuonfos n InIcInr nccIonos
nnfo frILunnIos judIcInIos, oro on cnnLIo uodnn consIdornr In
osILIIIdnd do rosonfnrso nnfo un frILunnI ndnInIsfrnfIvo. Icho
on ofrns nInLrns, In osILIIIdnd nnyor do nvonInIonfo y oI hocho
do odor nnnfonor un dIIogo y unn conunIcncIon fIuIdn n osnr
doI dIforondo, hnr quo ns cnnfIdnd do ndnInIsfrndos Infonfon In
dofonsn do sus dorochos nnfo frILunnIos do osfn IndoIo quo Ios quo
Io hnrInn nnfo frILunnIos judIcInIos.
13. 1l conIrol Je lo oJninieIroci6n puIlico en Anerico LoIino.
lo coueoci6n circulor en el Jeeorrollo culIurol , poliIico
Con fodo Io oxuosfo nos ncorcnnos fInnInonfo nI nooIIo do In
cuosfIon. II oLsorvndor do un nIs dosnrroIIndo odrIn rnzonnLIo-
nonfo rogunfnrso quo InorfnncIn ronI fIono, on dofInIfIvn, quo
hnyn uno u ofro nodIo do confroI do In ndnInIsfrncIon, con fnI quo
son ofocfIvo; y odrIn sonnInr cono funcIonnn ndocundnnonfo
sIsfonns fnn dIvorsos cono oI IngIos y oI frnncos, nrn no fonnr
sIno dos ojonIos cIsIcos. Con osn orsocfIvn, LIon odrIn docIrso
quo dn oxncfnnonfo Io nIsno InsfIfuIr frILunnIos nI osfIIo frnncos
o nI osfIIo IngIos, o on cunIquIorn do Ins ofrns vnrInnfos conocIdns,
uos fodns uodon nndnr LIon. O fodns sor InsufIcIonfos.
Isfo IfIno os oI roLIonn on AnorIcn InfInn. AsI cono Ios
ocononIsfns hnn odIdo hnLInr do un cIrcuIo vIcIoso do In oLrozn,
y do su cnusncIon cIrcuInr, nsI fnnLIon odrIn hnLInrso do un
cIrcuIo vIcIoso cuIfurnI y concofunI, do unn cnusncIon cIrcuInr doI
nfrnso oIIfIco on nuosfros nIsos.
Iuosfo quo no hny sufIcIonfo dosnrroIIo oIIfIco, ndocundn
concIoncIn cIudndnnn, sIgnIfIcnfIvn rosonsnLIIIdnd y soIIdnrIdnd
socInI, sonfIdo rofundo do IdonfIdnd nncIonnI, unn donocrncIn
nufonfIcn, fuorfo y osfnLIo, ofc., onfoncos Ios dIforonfos nodIos o
InsfIfucIonos do confrnIor oxIsfonfos no sIonro rosondon cnLnI-
nonfo nI fIn nrn oI cunI hnn sIdo concoLIdos.
I!ICHOS H!MAOS XI - 38
So frnnsfornnn fcII y rIdnnonfo, on nIgunos nIsos, on
nocnnIsnos do confroI ns o nonos fornnIos o fornnIIzndos, quo
n vocos no uodon IIognr nI fondo y n In cnusn do Ios roLIonns quo
Ios focn onfronfnr, uos n su voz no cuonfnn con oI sufIcIonfo noyo,
concIoncIn, rosonsnLIIIdnd y soIIdnrIdnd do Ios cIudndnnos, ofco-
forn, quo Ios ornIfn cnnLInr y hncor cnnLInr.
AI no odor hncorIo, son onfoncos nrfo doI cIrcuIo vIcIoso on quo
ofros IndIvIduos quo odrInn quoror confrILuIr nI cnnLIo socInI y
oIIfIco so dosnnInnn o so fornnn doscroIdos, Io cunI ofrn voz hnco
quo son nn ns dIfIcII Iogrnr In concIoncIn cIudndnnn do quo hny
osILIIIdndos do rogroso oIIfIco o InsfIfucIonnI y do quo doLo
Infonfnrso consoguIrIo y nsI sucosIvnnonfo.
Ahorn LIon, nsI cono Ios ocononIsfns no hnn Iogrndo IIovnr n In
ronIIdnd Ins foorIns soLro oI dosoguo ocononIco, n vocos nI
sIquIorn confnndo con fonononos nnfurnIos do osocInI rIquozn on
nIsos on vIns do dosnrroIIo, nsI fnnLIon nroco InfII hncorso
IIusIonos soLro un dosoguo cuIfurnI o oIIfIco: oI cnnLIo soIo
vondr roLnLIononfo or vIn do In ovoIucIon doI onsnnIonfo
oIIfIco y ndnInIsfrnfIvo on AnorIcn InfInn, or vIn do In croncIon
Ionfn y rogrosIvn do unn concIoncIn coIocfIvn do cuIos son Ios
nnIos do In socIodnd y cuIos Ins vIns do soIucIon.
In nnforIn do confroI do In ndnInIsfrncIon LIIcn oI fonn os,
on oI fondo, oI nIsno on dIvorsns nnnIfosfncIonos. Honos vIsfo on
ofrn nrfo quo In fnIfn do nrfIcIncIon cIudndnnn on In vIdn LIIcn
InIIcn InoxIsfoncIn do confroI socInI soLro oIIn.
1
II roIo nnrnfo
ndnInIsfrnfIvo doI Isfndo no uodo confroInrso n sI nIsno, cono
Io donuosfrn oI frncnso do Ios dIforonfos nodIos do confroI soLro Ins
onrosns LIIcns, no oLsfnnfo Ios osfuorzos quo so hnn hocho.
2
Vonos nquI fnnLIon cono In dIscusIon soLro sI ofocfunr In fufoIn
do Ios dorochos or frILunnIos judIcInIos o ndnInIsfrnfIvos, o or
nnLos n In voz, no os sIno In unfn doI iceIerg do In fnIfn do
13.1
os ronIfInos n Io dIcho on oI cnIfuIo II doI fono 1 do nuosfro TroIoJo,
5 od., op. ciI., unfo 4.2.3.3. y nofns.
13.2
uosfro IILro ProIlenoe..., op. ciI., cnIfuIos III y IV.
VIOIACI II SISTIMA I I!ICHOS H!MAOS XI - 39
confroIos quo funcIonon ofIcnznonfo n fodo nIvoI on In vIdn LIIcn
do AnorIcn InfInn. Ahorn LIon, sI no cnonos on In dososornnzn
do onsnr quo fodo fnIIn y nndn so uodo corrogIr, quo fodo nndnr
sIonro IgunI y nndn vnIo In onn do sor Infonfndo, onfoncos cndn
uno do osfos fonns noroco oI snno doLnfo quo Lusquo nojornr Io
oxIsfonfo.
osdo osn orsocfIvn, onfoncos, onsnnos quo n Ins do-
fIcIoncIns quo fodos Ios sIsfonns do confroI hnn rosonfndo y
uodon rosonfnr, vnIo In onn oonor oI Infonfo do InfroducIr
oIononfos nuovos do confroI quo, sIn dosconocor nI dosfruIr Ios
conocIdos nunquo InsufIcIonfos, frnfon nI nonos do nrovochnr In
IdIosIncrnsIn oIIfIcn y ndnInIsfrnfIvn do nuosfros nIsos. Anfo
goLIornos donnsIndo fuorfos y socIodndos donnsIndo doLIIos, n Io
nojor un confroI InfornodIo cono oI nquI consIdorndo uodo IIonnr
on In rcfIcn ofIcnznonfo un vncIo quo no cunIon, y quIz no
uodon nnforInInonfo cunIIr, nIcnnonfo Ios frILunnIos judI-
cInIos. o orquo sonn InsufIcIonfos, sI oI rosfo do Ios suuosfos do
unn socIodnd donocrfIcn y dosnrroIIndn funcIonnn, sIno orquo nI
quoror hncorIos funcIonnr on unn socIodnd quo no rono fnIos
condIcIonos, uodo nIcnnznrIos In cnusncIon cIrcuInr doI InsufI-
cIonfo dosnrroIIo cuIfurnI y oIIfIco y, rosfnrIos ofIcncIn o nccoso do
In oLIncIon.
14. Conclueionee IenIoIitoe
Todo Io oxuosfo nos IIovn n sugorIr In convonIoncIn do cronr
frILunnIos ndnInIsfrnfIvos nufononos dofndos do InnrcInIIdnd o
IndoondoncIn quo no oxcIuynn In rovIsIon judIcInI nnIIn, n Ios
cunIos oI nrfIcuInr uodn, sI quIoro, ofnr or ncudIr nnfos do
soIIcIfnr In rovIsIon judIcInI do Ios ncfos y hochos ndnInIsfrnfIvos.
Con nuchn nnyor rnzon, os urgonfo cronr onfos roguIndoros
IndoondIonfos do In ndnnIsfrncIon confrnI, con gnrnnfIns do
IdonoIdnd or concursos LIIcos, con nrfIcIncIon docIsorIn do Ios
usunrIos, nrn oI confroI do Ios sorvIcIos LIIcos rIvnfIzndos.
1
14.1
os ronIfInos nI cnIfuIo XV doI TroIoJo, f. 1, 5
n
od., op. ciI., 1998.
I!ICHOS H!MAOS XI - 40
o hncorsoIo, doLo dojnrso LIon on cInro In ofosfnd judIcInI
rovIsorn Ionn y nnIIn, cono gnrnnfIn do In dIvIsIon do Ios odoros
y doI sIsfonn consfIfucIonnI do gnrnnfIn do Ios dorochos IndIvIdun-
Ios;
2
doLo fnnLIon, n nuosfro juIcIo, ovIfnrso In fondoncIn hncIn In
frnnsfornncIon do Ios frILunnIos ndnInIsfrnfIvos oxIsfonfos on
frILunnIos judIcInIos, uos con oIIo so vuoIvo nI unfo do nrfIdn,
y doLo IgunInonfo conIononfnrso In croncIon do fnIos orgnnos
con ofros nocnnIsnos IndIsonsnLIos on In ndnInIsfrncIon nodor-
nn.
3
ANEXO AL CAPTULO XI
TRl3uh/L EuRDPED 0E 0ERE0lD$ luV/hD$
13 do juIIo do 1983
CASO ZIMMERMANN Y STEINER
SENTENCIA
In oI cnso Zinnernonn , SIeiner, oI TrILunnI Iurooo do orochos
Hunnnos consfIfuIdo con nrrogIo nI nrfIcuIo 43 doI ConvonIo nrn In
IrofoccIon do Ios orochos Hunnnos y do Ins IILorfndos IundnnonfnIos
(oI ConvonIo), y n Ios rocofos orfInonfos do su !ogInnonfo, on SnIn
conuosfn do Ios sIguIonfos Juocos:
Sonor O. WIA!A, I!ISIITI;
Sonorn . IISC!III!-!OII!T,
Sonoros . IV!IOIIS, I. MASCHI!, J. IIHII!O IA!IHA, I. I. IITTITI, !.
MACOAI,
y Ios sonoros M.-A. IISSI, SocrofnrIo, y H. IITZOI, SocrofnrIo ndjunfo.
osuos do doIILornr on rIvndo Ios dIns 25 do onoro y 20 do junIo do
1983,
Icfnn In sIguIonfo sonfoncIn, nroLndn on osfn IfInn fochn:
14.2
Conf. JAIII, IO!IS I., JuJiciol ConIrol of AJninieIroIite AcIion, Iosfon,
1965, s. 320-32?.
14.3
os roforInos n In InsfIfucIon doI OnLudsnnn, yn rocordndn nnforIor-
nonfo on osfo frnLnjo.
VIOIACI II SISTIMA I I!ICHOS H!MAOS XI - 41
PROCEDIMIENTO
1. II cnso fuo oIovndo nI TrILunnI or In ConIsIon Iuroon do orochos
Hunnnos (In ConIsIon) y oI OoLIorno do In ConfodorncIon HoIvofIcn
(oI OoLIorno). So orIgInn or unn donnndn (nn. 8?3?/?9) dIrIgIdn
confrn osfo Isfndo y sonofIdn n In ConIsIon or dos sLdIfos suIzos, Ios
sonoros WI!I! ZIMMI!MA y JOHA STIII!, oI 30 do ngosfo do 19?5,
on vIrfud doI nrfIcuIo 25 doI ConvonIo.
2. In ofIcIon do In ConIsIon y In donnndn doI OoLIorno so roson-
fnron on In SocrofnrIn doI TrILunnI, donfro doI Inzo do fros nosos
rovIsfo or Ios nrfIcuIos 32.1 y 4?, Ios dIns 1? do nnyo y 8 do juIIo do 1982,
rosocfIvnnonfo. In rInorn so ronIfo n Ios nrfIcuIos 44 y 48 y n In
docInrncIon do In ConfodorncIon suIzn roconocIondo In jurIsdIccIon oLII-
gnforIn doI TrILunnI (nrfIcuIo 46); In sogundn, n Ios nrfIcuIos 45, 4? y 48.
AnLns fIonon or oLjofo quo so rosuoIvn sI oI rocodInIonfo doI rocurso
Inforuosfo or Ios Inforosndos nnfo oI TrILunnI fodornI suIzo duro ns
doI Inzo rnzonnLIo quo rovo oI nrfIcuIo 6.1 doI ConvonIo.
3. In SnIn do sIofo juocos, quo doLIn consfIfuIrso, conrondIn do ofIcIo
n In sonorn . IISCHIII!-!OII!T, oIogIdn cono juoz do nncIonnIIdnd
suIzn (nrfIcuIo 43 doI ConvonIo), y nI sonor O. WIA!A, IrosIdonfo doI
TrILunnI (nrfIcuIo 21.3.L doI !ogInnonfo). II 28 do nnyo do 1982,
dosIgno osfo or sorfoo, nnfo oI SocrofnrIo, n Ios cInco nIonLros rosfnn-
fos, n snLor Ios sonoros I. MATSCHI!, J. IIHII!O IA!IHA, I.-I. IITTITI, !.
MACOAI y !. II!HA!T (nrfIcuIos 43 In fIno doI ConvonIo y 21.4 doI
!ogInnonfo). IosforIornonfo, oI IrosIdonfo dIsonso nI sonor II!HA!T
do fornnr nrfo, susfIfuyondoIo oI sonor . IV!IOIIS (nrfIcuIo 24.4 doI
!ogInnonfo).
4. I1 sonor WIA!A, dosuos do nsunIr In rosIdoncIn do In SnIn
(nrfIcuIo 21.5 doI !ogInnonfo), rocnLo, or nodIo doI SocrofnrIo, In
oInIon doI Agonfo doI OoLIorno y In doI oIogndo do In ConIsIon soLro
oI rocodInIonfo quo doLIn soguIrso. II 12 do ocfuLro do 1982, rosoIvIo
oI IrosIdonfo, fonIondo on cuonfn osocInInonfo In concordnncIn do sus
docInrncIonos, quo no hnLIn Iugnr n In rosonfncIon do MonorIns y quo
oI rocodInIonfo ornI cononznrIn oI 24 do onoro do 1983.
Ior ordon do 22 do dIcIonLro do 1982, oI IrosIdonfo dIsuso quo oI
OoLIorno y In ConIsIon norfnson dofornInndos docunonfos quo so
rocILIoron on SocrofnrIn on dIvorsns fochns.
I!ICHOS H!MAOS XI - 42
5. In nudIoncIn LIIcn so dosnrroIIo oI 24 do onoro do 1983, on oI
InIncIo do orochos Hunnnos, on IsfrnsLurgo. II TrILunnI coIoLro,
nnfos do In vIsfn, unn rounIon ronrnforIn, y nuforIzo quo In orsonn quo
nsIsfIoso nI oIogndo do In ConIsIon ufIIIznso In Iongun nIonnnn
(nrfIcuIo 2?.3 doI !ogInnonfo).
Hnn connrocIdo:
Ior oI OoLIorno: oI sonor J. VOYAMI, Irocfor doI OffIco (SorvIcIo)
fodornI do In JusfIcIn, Agonfo; oI sonor I. M!III!, Irocfor do In
CnncIIIorIn doI TrILunnI fodornI; oI sonor O. JACOT-O!IIIA!MO, doI
SorvIcIo fodornI do In JusfIcIn; oI sonor I. M!OI!, doI SorvIcIo
fodornI do In JusfIcIn, nsosoros.
Ior In ConIsIon:
oI sonor J. SAMIAIO, oIogndo;
oI sonor I. MIIIII, rorosonfnnfo doI donnndnnfo nnfo In ConI-
sIon, nsIsfIondo nI oIogndo (nrfIcuIo 29.1, sogundn frnso, doI
!ogInnonfo doI TrILunnI).
II TrILunnI oscucho Ins docInrncIonos, nsI cono Ins confosfncIonos n
sus rogunfns, doI sonor Voynno, or oI OoLIorno, y do Ios sonoros
SAMIAIO y MIIIII, or In ConIsIon.
HECHOS
6. Ios sonoros WI!I! ZIMMI!MA y JOHA STIII! nncIoron on 193?
y 1904, rosocfIvnnonfo. II rInoro, njusfndor, rosIdo on !sfor (ZurIch);
oI sogundo, juLIIndo, rosIdo on Inrgon (Iornn).
Hnsfn oI dIn 30 do sofIonLro do 19?6, cndn uno orn nrrondnfnrIo do
un Iso on unn IocnIIdnd corcnnn nI norouorfo do ZurIch-IIofon, sIfundo
on oI forrIforIo doI Cnnfon do ZurIch y oxIofndo or osfo: concrofnnonfo,
oI sonor ZIMMI!MA on IIofon y oI sonor STIII! on !unInng.
n) ProceJinienIo onIe lo Coniei6n feJerol Je Voloroci6n
?. In 19?4, Ios donnndnnfos IdIoron nI Cnnfon quo Ios IndonnIznrn
doI dnno quo Ios cnusnLn oI ruIdo y In oIucIon doI nIro cono consocuoncIn
doI frfIco doI norouorfo; oI sonor ZIMMI!MA rocInnnLn 28.242 Is. y
oI sonor STIII! 54.199 Is. II Cnnfon, nI no odor IIognr n un ncuordo con
Ios rocInnnnfos, IdIo oI 1? do junIo do 19?4 quo so nLrIorn un rocodI-
nIonfo do osfInncIon, on vIrfud doI nrfIcuIo 5? do In Ioy fodornI do 20 do
junIo do 1930, soLro In oxroIncIon. II nsunfo fuo sonofIdo n In
ConIsIon fodornI do VnIorncIon conofonfo quo orn In doI docIno
dIsfrIfo, rosIdIdn on oI cnso rosonfo or un juoz doI TrILunnI SuorIor
VIOIACI II SISTIMA I I!ICHOS H!MAOS XI - 43
do SnInf-OnII, y conuosfn or un nrquIfocfo, un IngonIoro y oI SocrofnrIo
do dIcho TrILunnI (nrfIcuIos 59 y sIg. do In Ioy nnfos cIfndn, Ordon do 24
do nLrII do 19?2 soLro Ins ConIsIonos fodornIos do VnIorncIon y Ordon
do 1? do nnyo do 19?2 soLro Ios dIsfrIfos fodornIos do vnIorncIon).
8. In ConIsIon rochnzo Ins rofonsIonos do Ios Inforosndos or unn
rosoIucIon, do 6 do ocfuLro do 19?6, nofIfIcndn oI ? do nnrzo do 19?? So
roconocIn quo, sogn In jurIsrudoncIn y In docfrInn suIzn, Ios nrrondn-
fnrIos uodon, on rIncIIo, vnIorso doI dorocho do vocIndnd roguIndo or
oI CodIgo CIvII (nrfIcuIos 6?9 y 684); sIn onLnrgo, so onfondIn quo Ios
donnndnnfos nIognLnn un orjuIcIo nornI y no nfrInonInI, y soIo osfo
uIfIno so odIn fonor on cuonfn sogn In Ioy fodornI do oxroIncIon.
L) ProceJinienIo onIe el TriIunol feJerol
9. II 18 do nLrII do 19??, Ios sonoros ZIMMI!MA y STIII! Infor-
usIoron nnfo oI TrILunnI fodornI un rocurso ndnInIsfrnfIvo confrn In
rosoIucIon do In ConIsIon fodornI do VnIorncIon (nrfIcuIo ??.1 do In Ioy
fodornI do oxroIncIon). II TrILunnI consuIfo n In ConIsIon oI 2? do
nLrII, y osfn rosonfo sus oLsorvncIonos oI 18 do nnyo do 19??. Ins
AuforIdndos doI Cnnfon do ZurIch rosonfnron Ins suyns oI 24 do nnyo
doI nIsno nno, y nsI concIuyo oI rocodInIonfo confrndIcforIo.
10. II nLogndo do Ios Inforosndos so dIrIgIo or oscrIfo nI TrILunnI,
nrn Infornnrso do In sIfuncIon doI rocodInIonfo, oI 8 do sofIonLro do
19?8 y oI TrILunnI fodornI confosfo oI 21 quo In ncunuIncIon do su frnLnjo
Io hnLIn InodIdo hnsfn oI nononfo oxnnInnr oI nsunfo, oro quo
osornLn rosoIvorIo on Ios roxInos nosos. So ndjunfnLn con In cnrfn
unn coIn do Ins oLsorvncIonos doI Cnnfon do ZurIch.
Ios donnndnnfos InsIsfIoron oI 15 do nnrzo do 19?9. II juoz ononfo
do In SnIn rInorn do orocho ILIIco doI TrILunnI fodornI Ios nnuncIo
quo, snIvo InrovIsfos, so rosoIvorIn oI nsunfo nnfos do Ins vncncIonos
judIcInIos.
II 29 do junIo do 1980, oI nLogndo do Ios donnndnnfos IdIo do nuovo
nI TrILunnI fodornI InfornncIonos soLro oI osfndo doI rocodInIonfo. II
juoz ononfo, nunquo Innonfnndo oI rofrnso sufrIdo on In frnnIfncIon do
Ios nufos, confosfo oI 11 do juIIo quo so dIcfnrIn oI fnIIo dosuos do Ins
vncncIonos judIcInIos.
11. In SnIn rInorn do orocho ILIIco doI TrILunnI fodornI do-
sosfIno oI rocurso oI 15 do ocfuLro do 1980.
Su sonfoncIn, con unn oxfonsIon do quInco gInns, oxnnInnLn,
rInoro, In sIfuncIon do Ios InquIIInos y do Ios coIonos on oI cnso do
I!ICHOS H!MAOS XI - 44
oxroIncIon. SonnInLn, n confInuncIon, quo, dosdo In concIusIon do sus
nrrondnnIonfos on 196? y 1958, rosocfIvnnonfo con fcIfn
roconduccIon cndn fros nosos, Ios donnndnnfos conocInn Ios orjuIcIos
rovIsILIos, no hnLInn donosfrndo quo huLIoson onoorndo dosdo
onfoncos (nrfIcuIo 41 do In Ioy do oxroIncIon).
c) 1l exceeo Je IroIojo Jel TriIunol feJerol , loe neJiJoe IonoJoe
poro ofronIorlo
12. Sogn Ins osfndIsfIcns fncIIIfndns or oI OoLIorno, do 1969 n 19?9
oI nnoro fofnI do rocursos nso do 1.629 n 3.03?, os docIr quo oI nunonfo
fuo doI 86 or 100. In fnsn do crocInIonfo suono oI 10? or 100 nrn Ios
rocursos do orocho LIIco (1.336 confrn 634), y nIcnnzn IncIuso oI 318
or 100 nrn Ios do orocho ndnInIsfrnfIvo (590 confrn 141).
osdo 19?0, In AsnnLIon fodornI ncordo oIovnr do 26 n 28 oI nnoro
do nIonLros doI TrILunnI fodornI y do 12 n 15 oI do juocos suIonfos; In
SnIn do orocho LIIco y do orocho ndnInIsfrnfIvo cuonfn on Io
sucosIvo con 11 nIonLros on Iugnr do 9.
II TrILunnI fodornI, on su Inforno nrn 19?1, uLIIcndo oI 1 do foLroro
do 19?2, sonnIo un nunonfo doI voIunon do Ios IIfIgIos, y nnuncIo quo n
osnr doI nunonfo, on 19?9, doI nnoro do juocos, fondrIn quo oxnnI-
nnr yn roxInnnonfo Ins nodIdns n fonnr nrn suornr In rogrosIon
do Ios nsunfos.
In novIonLro do 19?3, oI TrILunnI fodornI sonofIo nI Consojo fodornI
rouosfns urgonfos nrn dIsnInuIr osfn soLrocnrgn, y sugIrIo, on In
nIsnn ocnsIon, dodIcnr un osfudIo n fondo n fodn In orgnnIzncIon judIcInI
fodornI, osocInInonfo on nnforIn do orocho LIIco y ndnInIsfrnfIvo
on cunnfo n sus fInos y n sus roIncIonos con In ndnInIsfrncIon do In
jusfIcIn cnnfonnI.
In su nonsnjo do 22 do nnyo do 19?4 n In AsnnLIon fodornI, oI
Consojo fodornI rosonfo unos royocfos quo rofondInn, do unn nrfo,
nodIfIcnr In Ioy fodornI do orgnnIzncIon judIcInI on Io quo so roforIn n In
SnIn do orocho LIIco y do orocho ndnInIsfrnfIvo doI TrILunnI
fodornI; do ofrn, rovIsnr oI orocho fodornI quo fIjnLn oI nnoro do
socrofnrIos y oscrILnnos, roonIondo oIovnr do 28 n 30 oI nnoro do
juocos y do 24 n 28 oI do socrofnrIos y oscrILnnos. II Consojo fodornI
IndIcnLn on sus oLsorvncIonos rovIns:
Ios nsunfos do quo conoco In SnIn do orocho LIIco y do orocho
ndnInIsfrnfIvo doI TrILunnI fodornI son unn cnrgn quo, dosdo hnco
nucho fIono, no dojn do nunonfnr y nnonnzn convorfIrso on soLrocnrgn
ornnnonfo. A In Inrgn, y fonIondo on cuonfn In orgnnIzncIon ncfunI doI
VIOIACI II SISTIMA I I!ICHOS H!MAOS XI - 45
TrILunnI, no so odr donInnr osfn cnrgn sIn quo so rosIonfnn In cnIIdnd
doI dosncho do Ios nsunfos y, on dofInIfIvn, In rofoccIon jurIdIcn.
o oLsfnnfo, oI roIo TrILunnI fodornI IdIo quo so nInznso osfn
rofornn, on osorn do In rofundIcIon fofnI do In Ioy fodornI do OrgnnI-
zncIon judIcInI, rofundIcIon quo fodnvIn no so hn ofocfundo (nnrfndo 16,
osforIor).
13. In su Inforno do 14 do foLroro do 19?8, soLro oI ojorcIcIo do 19??,
oI TrILunnI IndIcnLn quo su frnLnjo, on osocInI on oI nLIfo doI orocho
LIIco y ndnInIsfrnfIvo, no cosnLn do nunonfnr, y Io nfrILuIn no
soInnonfo n In oxfonsIon do Ins conofoncIns do In ConfodorncIon on
nnforIn ndnInIsfrnfIvn, sIno fnnLIon nI hocho do quo Ios cIudndnnos
ufIIIznLnn ns Ins gnrnnfIns quo In IogIsIncIon Ios ofrocIn nI Iodor
LIIco.
II 14 do dIcIonLro do 19??, oI TrILunnI hnLIn nconsojndo nI Consojo
fodornI nodIdns urgonfos nnIogns n Ins odIdns on 19?3. In conso-
cuoncIn, In AsnnLIon fodornI fono on 19?8 unn rInorn sorIo do
rosoIucIonos. Aunonfo do 28 n 30 oI nnoro do juocos fodornIos, y do 24
n 28, n nrfIr doI 1 do foLroro do 19?9, oI do socrofnrIos y oscrILnnos.
!osoIvIo fnnLIon dIvIdIr In SnIn do orocho LIIco y do orocho
ndnInIsfrnfIvo on dos SnIns do orocho LIIco.
II TrILunnI fodornI, or su nrfo, nroLo oI 14 do dIcIonLro do 19?8
un nuovo rogInnonfo quo so nIIcn nsInIsno dosdo oI 1 do foLroro do
19?9. Ios nsunfos do orocho LIIco y do orocho ndnInIsfrnfIvo so
ronrfon on Io sucosIvo, sogn su oLjofo, onfro Ins dIvorsns soccIonos doI
TrILunnI fodornI.
14. Ins rofornns rosuIfnron InsufIcIonfos. In su Inforno do 12 do
foLroro do 1980 soLro su ncfuncIon on 19?9, oI TrILunnI sonnIo quo so
hnLInn rosonfndo 3.03? nsunfos durnnfo dIcho nno y rosuoIfo 2.?86; sIn
onLnrgo, hnLInn quodndo ondIonfos nrn 1980 unos 1.565, o son ns
do In nIfnd do Ios rogIsfrndos do onfrndn on 19?9. II TrILunnI, nI
conroLnr quo In nnyor nrfo (84 or 100) do Ios rocodInIonfos
ondIonfos so roforInn nI orocho LIIco y ndnInIsfrnfIvo docIn:
SI no so ono ronodIo InnodInfnnonfo, oI jusfIcInLIo fondr quo
osornr nnos on Io sucosIvo, on osfo cnno, nnfos do quo oI TrILunnI
rosuoIvn soLro su cnso. Isfn sIfuncIon os InconnfILIo, on un Isfndo do
orocho con In nIsIon quo doLo cunIIr oI TrILunnI surono.
TnnLIon oI Consojo fodornI rouso n In AsnnLIon fodornI, on su
nonsnjo do 1? do sofIonLro do 1980, nunonfnr do 28 n 60 oI nnoro
do socrofnrIos y oscrILnnos. Hny quo ndvorfIr quo no so frnfn do fun-
cIonnrIos suLnIfornos, sIno do jurIsfns nuy cnIIfIcndos quo dosononnn
un noI fundnnonfnI on oI funcIonnnIonfo doI TrILunnI fodornI (nrfI-
I!ICHOS H!MAOS XI - 46
cuIo 10 doI !ogInnonfo doI TrILunnI fodornI do 14 do dIcIonLro do 19?8),
y quo, or ofrn nrfo, fIonon voz on Ins doIILorncIonos (nrfIcuIo 12,
sogundo rrnfo, doI !ogInnonfo).
15. In su Inforno do 6 do foLroro do 1981 soLro su ncfuncIon on 1980,
oI TrILunnI fodornI dosfncnLn quo In sIfuncIon soguIn sIondo grnvo.
InnonfnLn quo Ins dos Cnnrns no huLIoson odIdo nroLnr fodnvIn
Ins rouosfns guLornnnonfnIos y nnndIn:
oLIdo n In soLrocnrgn quo Io nLrunn, oI TrILunnI no osf on
condIcIonos, dosdo nhorn y on dofornInndns nnforIns, do gnrnnfIznr su
nIsIon do cusfodIn doI orocho, nunquo, or su nrfo, hngn, on su nLIfo
Inforno, fodo Io quo son osILIo, nrn cunIIr con su oLIIgncIon.
II 20 do nnrzo do 1981, In AsnnLIon fodornI nroLo unn rosoIucIon
or In quo so nunonfo do 28 n 40 oI nnoro do Ios socrofnrIos y oscrILnnos
doI TrILunnI, y so roforzo oI orsonnI ndnInIsfrnfIvo.
Isfns nodIdns nojornron nIgo In sIfuncIon: on su Inforno do 12 do
foLroro do 1982, soLro oI ojorcIcIo do 1981, oI TrILunnI sonnIn quo, or
rInorn voz dosdo 19?5, hn consoguIdo dosnchnr nroxInndnnonfo
fnnfos nsunfos (3.164) cono Ios rogIsfrndos do onfrndn (3.18?) sIn
onLnrgo, hnn quodndo ondIonfos 1.?8?. o Io cunI doduco quo confI-
nunr nLrunndo fodnvIn durnnfo nnos or unn soLrocnrgn do frnLnjo y,
on consocuoncIn, no odr rosoIvor Ios nsunfos donfro do un Inzo quo,
fonIondo on cuonfn su nnfurnIozn, uodn consIdornrso cono rnzonnLIo
on roIncIon n In ConsfIfucIon y nI ConvonIo.
16. Con IndoondoncIn do osfns rosoIucIonos do nnfurnIozn coyun-
furnI, In ConIsIon fodornI do osocInIIsfns quo ronrnLn unn rofundI-
cIon do In Ioy fodornI do OrgnnIzncIon judIcInI do 16 do dIcIonLro do 1943,
con In fInnIIdnd do dIsnInuIr oI voIunon do frnLnjo doI TrILunnI fodornI
y do ncoIornr Ios rocodInIonfos ondIonfos, fornIno sus frnLnjos nI
fInnI do 1981. !ocIonfononfo, oI onrfnnonfo fodornI do JusfIcIn y
IoIIcIn hn sonofIdo un nnforoyocfo nI OoLIorno fodornI, nrn In nor-
furn do unn InfornncIon o consuIfn quo fornInnrIn on 1983.
1?. II roIo TrILunnI fodornI hn fonndo nodIdns do ordon rcfIco
nrn hncor fronfo n In sIfuncIon quo Io nLrunn. ConvoncIdo do quo In
frnnIfncIon do Ios IIfIgIos or ordon cronoIogIco roducIr InjusfIcIns
grnvos, hn ufIIIzndo osocInInonfo un sIsfonn, IInnndo do frIngo o
sorfIng
1
fundndo on oI grndo do urgoncIn y on Ins InIIcncIonos do cndn
nsunfo.
1
Infrosncn, IInIn, crILndo ofc., sogn oI foxfo frnncos; sonrncIon dIsfrI-
LucIon, dIvIsIon, cInsIfIcncIon, ofc., sogn oI foxfo IngIos.
VIOIACI II SISTIMA I I!ICHOS H!MAOS XI - 4?
PROCEDIMIENTO ANTE LA COMISIN
18. In su donnndn do 30 do ngosfo do 19?9 n In ConIsIon (nn. 8?3?/
?9), Ios sonoros ZInnornnnn y SfoInor nIognron quo oI oxnnon do su
rocurso do orocho ndnInIsfrnfIvo nnfo oI TrILunnI fodornI (18 do nLrII
do 19?? n 15 do ocfuLro do 1980) hnLIn soLronsndo oI Inzo rnzonnLIo
quo hn do rosofnrso sogn oI nrfIcuIo 6.1 doI ConvonIo.
19. In ConIsIon ndnIfIo In donnndn oI 18 do nnrzo do 1981. In su
Inforno do 9 do nnrzo do 1982 (nrfIcuIo 31 doI ConvonIo), In ConIsIon
onfondIo, or unnnInIdnd quo so hnLIn vIoIndo oI nrfIcuIo 6.1.
CONCLUSIONES PRESENTADAS AL TRIBUNAL POR EL GOBIERNO
20. In In vIsfn doI 24 do onoro do 1983, oI OoLIorno IdIo nI TrILunnI
quo docInrnso quo SuIzn no hnLIn vIoIndo, on osfo nsunfo, oI nrfIcuIo 6.1
doI ConvonIo.
FUNDAMENTOS DE DERECHO
I. SoIre lo tioloci6n olegoJo Jel orIiculo 6.1
21. Ios donnndnnfos so quojnn do In durncIon doI rocodInIonfo do
su rocurso do orocho ndnInIsfrnfIvo nnfo oI TrILunnI fodornI (18 do
nLrII do 19?? n 15 do ocfuLro do 1980). Invocnn, n osfo rosocfo, oI nrfIcuIo
6.1 doI ConvonIo, n cuyo fonor,
fodn orsonn fIono dorocho n quo su cnusn so von ( . . . ) on un Inzo
rnzonnLIo, or un TrILunnI ( . . . ) quo rosoIvor ( . . . ) Ios IIfIgIos soLro sus
dorochos y oLIIgncIonos do nnfurnIozn cIvII ( . . . ).
22. Hny un unfo quo no so dIscufIo y quo oI TrILunnI Io consIdorn
ovIdonfo: Ios dorochos do nnfurnIozn orsonnI o nfrInonInI quo Ios
sonoros ZIMMI!MA y STIII! roIvIndIcnLnn nnfo oI TrILunnI fodornI
ornn rIvndos, or fnnfo cIvIIos, on oI sonfIdo doI foxfo cIfndo nnforIor-
nonfo.
In nIcn cuosfIon quo hny quo rosoIvor on osfo cnso consIsfo on sI so
soLronso o no oI Inzo rnzonnLIo. Sogn In ConIsIon In confosfncIon
doLo sor nfIrnnfIvn, con Io cunI oI OoLIorno no osf conforno.
23. Ios Inforosndos so quojnn fnn soIo do In durncIon doI rocodI-
nIonfo nnfo oI TrILunnI fodornI (nnrfndo 18, rocodonfo); In ConIsIon,
I!ICHOS H!MAOS XI - 48
cuyn rosoIucIon do 18 do nnrzo do 1981 doIInIfn oI nLIfo doI nsunfo
sonofIdo dosdo onfoncos nI TrILunnI (SonfoncIn on oI cnso GuccorJi do
6 do novIonLro do 1980, SorIo A, nnoro 39, . 39, nnrfndo 106), soIo
hn ndnIfIdo y frnnIfndo In donnndn soLro osfn cuosfIon. Ior consIguIon-
fo, no so fIono on cuonfn oI rocodInIonfo rovIo nnfo In ConIsIon fodornI
do VnIorncIon.
II orIodo quo hny quo consIdornr so oxfIondo, uos, dosdo In In-
forosIcIon, oI 18 do nLrII do 19?? doI rocurso do Ios sonoros ZIMMI!MA
y STIII! hnsfn oI 15 do ocfuLro do 1980, fochn do In SonfoncIn doI
TrILunnI fodornI (nnrfndos 9 y 11, nnforIoros), os docIr, cnsI fros nnos
y nodIo. Sonojnnfo Inso, nI sor consIdornLIo on un nIco nIvoI jurIsdIc-
cIonnI, oxIgo unn cuIdndosn fIscnIIzncIon on oI nLIfo doI nrfIcuIo 6.1.
24. In cnrncforIsfIcn rnzonnLIo do In durncIon do un rocodInIonfo,
quo IncIdo on oI nrfIcuIo 6.1, so nrocIn on cndn cnso sogn Ins cIrcuns-
fnncIns doI nIsno (SonfoncIn on oI nsunfo IuchhoIz do 6 do nnyo do
1981, SorIo A, nn. 42, . 15, nnrfndo 49). II TrILunnI doLo fonor on
cuonfn, osocInInonfo, In conIojIdnd doI IIfIgIo on sus hochos o on sus
fundnnonfos jurIdIcos, In conducfn do Ios donnndnnfos y do Ins nufo-
rIdndos conofonfos y Io quo nrrIosgnn Ios rInoros. Ior ofrn nrfo,
soInnonfo In IonfIfud InufnLIo nI Isfndo uodo IIovnr n In concIusIon
do quo so IncunIIo In oxIgoncIn doI Inzo rnzonnLIo (vonso, nufnfIs
nufnndIs, In SonfoncIn on oI cnso 1tonig do 28 do junIo do 19?8, SorIo
A, nn. 2?, . 34-400, nnrfndos 99, 102-105 y 10?-111, y In SonfoncIn
on oI cnso BucIIolc nnfos cIfndn, SorIo A, nn. 42, . 16, nnrfndo 40).
1. ConplejiJoJ Jel oeunIo
25. II OoLIorno roconoco quo oI nsunfo no fonIn nndn do conIojo; y
In ConIsIon oInn Io nIsno. II TrILunnI connrfo osfo nrocor: Ios
hochos no oxIgInn nIngunn InvosfIgncIon, y, on cunnfo n Ins cuosfIonos
jurIdIcns suscIfndns, no nroco quo fuvIornn dIfIcuIfndos oxcocIonnIos.
2. Lo conJucIo Je loe JenonJonIee
26. o so uodo Inufnr n Ios sonoros ZIMMI!MA y STIII! Ios
rofrnsos do quo so quojnn. II orocho suIzooI OoLIorno Io roconoco
no Ios ofrocIn nIngn nodIo nrn ncorfnrIos. osuos do rocurrIr nnfo oI
TrILunnI fodornI oI 18 do nLrII do 19??, In dIrIgIoron ndons oI 8 do
sofIonLro do 19?8, oI 15 do nnrzo do 19?9 y oI 28 do junIo do 1980, fros
VIOIACI II SISTIMA I I!ICHOS H!MAOS XI - 49
cnrfns Infonfnndo Infornnrso do In nnrchn doI rocodInIonfo (nnrfndo
10) .
3. Lo conJucIo Je loe AuIoriJoJee euicoe
2?. II OoLIorno, In ConIsIon y Ios donnndnnfos coIncIdon on consI-
dornr cono cnusn rIncInI do In durncIon doI rocodInIonfo In nnnorn
con quo oI TrILunnI fodornI cunIo su fnron. osuos do consuIfnroI
2? do nLrII do 19?? n In ConIsIon fodornI do VnIorncIon, rocILIo on
nnyo Ins oLsorvncIonos do osfn y do In AdnInIsfrncIon CnnfonnI do
ZurIch, rosocfIvnnonfo, y, n confInuncIon, so IInIfo n confosfnr n Ins fros
cnrfns nnfos cIfndns do Ios donnndnnfos (nnrfndos 9 y 10). In IogIs-
IncIon suIzn (nrfIcuIos 109 y 110 do In Ioy fodornI do OrgnnIzncIon
judIcInI) Io ornIfIn rosoIvor n In vIsfn do Ios docunonfos unIdos n Ios
nufos; uos LIon, soIo Io hIzo fros nnos y nodIo dosuos, nroxInndnnon-
fo.
II OoLIorno Invoco In SonfoncIn on oI cnso BucIIolc do 6 do nnyo do
1981 (cIfndn nnfos, SorIo A, nn. 42), on In quo oI TrILunnI no conroLo
quo so huLIorn vIoIndo oI nrfIcuIo 6.1, n osnr do quo frnnscurrIoron cnsI
cInco nnos hnsfn quo so dIcfo In rosoIucIon Infornn dofInIfIvn. SIn
onLnrgo, oI rocodInIonfo on cuosfIon hnLIn nsndo or fros nIvoIos
jurIsdIccIonnIos, y so hnLInn fonndo n Io Inrgo doI nIsno nunorosns
nodIdns do InsfruccIon o do ofrn nnfurnIozn. Ior oI confrnrIo, on oI nsunfo
do quo nhorn so frnfn, oI TrILunnI so oncuonfrn fronfo n un Inrgo y nIco
orIodo do conIofn nsIvIdnd quo soInnonfo so odrIn jusfIfIcnr or
cIrcunsfnncIns oxcocIonnIos.
28. Con noyo on Ins osfndIsfIcns, oI OoLIorno Invocn fundnnonfnI-
nonfo In soLrocnrgn do frnLnjo doI TrILunnI fodornI (nnrfndos 12 y 14,
rocodonfos). Sogn oI, oI oxcoso do frnLnjo oLIIgnLn n oscogor Ios IIfIgIos
sogn su urgoncIn y su InorfnncIn (nnrfndo 1?); nhorn LIon, nInguno
do osfos crIforIos jusfIfIcnLn nnyor rnIdoz on In frnnIfncIon doI rocurso
do Ios sonoros ZIMMI!MA y STIII!. Adons, oI InrInnonfo suIzo hnLIn
nroLndo Ins dIsosIcIonos nocosnrIns nrn ondoroznr In sIfuncIon.
In ConIsIon no dosconocIn Ins dIfIcuIfndos con quo so froozo nI In
cunnfIn do Ios crodIfos quo so nocosIfnLnn nrn rosoIvorIns; oro no Io
nrocIo quo Ins rnzonos dndns or oI OoLIorno jusfIfIcnson In durncIon
doI rocodInIonfo do quo so frnfn.
Ios donnndnnfos dofIondon fnnLIon osfn fosIs, y, sIn nognr quo osn
unn soLrocnrgn do frnLnjo soLro oI TrILunnI fodornI, y quo oI sIsfonn
nrn oscogor Ios nsunfos osfnLn jusfIfIcndo, nfIrnnn quo hny un nonon-
I!ICHOS H!MAOS XI - 50
fo on quo cunIquIor rocodInIonfo so convIorfo on roforonfo or oI noro
hocho doI fIono frnnscurrIdo.
29. II TrILunnI dosfncn, nnfo fodo, quo oI ConvonIo oLIIgn n Ios
Isfndos Confrnfnnfos n orgnnIznr sus frILunnIos do nnnorn quo uodnn
nfondor Ins oxIgoncIns doI nrfIcuIo 6.1, osocInInonfo on cunnfo nI Inzo
rnzonnLIo. o oLsfnnfo, un nfnsco fonornI on oI dosncho do Ios
nsunfos no InIIcn su rosonsnLIIIdnd sI rocurron, con In dosonLIo
rnIdoz, n nodIdns ndocundns nrn suornr unn sIfuncIon oxcocIonnI
(SonfoncIn on oI cnso BucIIolc, nnfos cIfndn, SorIo A, nn. 42, . 16,
nnrfndo 51, y SonfoncIn on oI cnso IoIi y ofros, do 10 do dIcIonLro do
1982, SorIo A, nn. 56, . 21, nnrfndo 61). Infro Ios nodIos quo uodon
ufIIIznrso rovIsIonnInonfo fIgurnn In oIoccIon do un dofornInndo ordon
do frnnIfncIon do Ios nsunfos, fundndo no soLro In norn fochn do su
rosonfncIon, sIno soLro su urgoncIn y su InorfnncIn, on osocInI soLro
oI rIosgo quo suonon nrn Ios Inforosndos. SIn onLnrgo, cunndo In
sIfuncIon so roIongn y nfocfn n In osfrucfurn doI orgnno, dIchos nodIos
no son sufIcIonfos y oI Isfndo no uodo rofrnsnr ns In nroLncIon do
nodIdns quo sonn ofIcncos.
30. Ins osfndIsfIcns fncIIIfndns or oI OoLIorno onon do nnnIfIosfo
quo In cnnfIdnd do IIfIgIos nsndos nI TrILunnI fodornI hn nunonfndo on
fornn rogrosIvn dosdo 1969, soLro fodo on oI cnno doI orocho
ndnInIsfrnfIvo.
AI rIncIIo, Ins AuforIdndos suIzns udIoron croor quo so frnfnLn do
un oxcoso fonornI do frnLnjo, oro dosdo 19?3 oI AIfo TrILunnI so hnLIn
dndo cuonfn do quo In sIfuncIon nfocfnLn n In osfrucfurn (nnrfndo 12),
cono, or ofrn nrfo, ncnocIn on nuchos ofros Isfndos Confrnfnnfos.
31. Isfo osfnLIocIdo, Ins dIsosIcIonos quo so fonnron hnsfn oI 15 do
ocfuLro do 1980, fochn do In SonfoncIn doI TrILunnI fodornI, nunquo
rofIojnLnn un vordndoro roosIfo do nfronfnr oI roLIonn, no hnn fonIdo
on cuonfn sufIcIonfononfo osfn cnrncforIsfIcn y, or fnnfo, so hnn
nIcnnzndo rosuIfndos oco snfIsfncforIos. II TrILunnI fodornI rougno
on 19?3 dofornInndns nodIdns urgonfos, oro oI nIsno IdIo quo so
nInznrnn on osorn do In rofundIcIon do In Ioy do OrgnnIzncIon judIcInI
(nnrfndo 12, nnforIor). VoIvIo n odIrIns on dIcIonLro do 19??, nI
nunonfnr In crIsIs. In AsnnLIon fodornI Ins vofo on 19?8 y onfrnron on
vIgor oI 1 do foLroro do 19?9. ConsIsfInn, onfro ofrns cosns, on nunonfnr
do 28 n 30 oI nunoro do juocos y do 24 n 28 oI do socrofnrIos y oscrILnnos.
Adons, oI TrILunnI rovIso con cnrcfor gonornI su rogInnonfo (nnrfn-
do 13, rocodonfo). Isfns nodIdns nI onfoncos so consIdornron sufIcIon-
fos; do hocho, oI nfnsco no coso do nunonfnr, yn quo oI nnoro do IIfIgIos
crocIo fnnLIon. Ior Io quo rosocfn n Ins nodIdns ns onorgIcns,
VIOIACI II SISTIMA I I!ICHOS H!MAOS XI - 51
nroLndns oI 20 do nnrzo do 1981 o son, dosuos do rochnznrso oI
rocurso do Ios sonoros ZInnornnnn y SfoInor, rosuIfnron IndudnLIo-
nonfo ns ofIcncos (nnrfndos 11, 14 y 15, nnforIoros); sIn onLnrgo, oI
TrILunnI no fIono or quo fonnrIns on consIdorncIon.
32. II rocodInIonfo do quo so frnfn duro fros nnos y nodIo nroxI-
nndnnonfo, y durnnfo In nnyor nrfo do osfo orIodo no huLo nIngunn
ncfIvIdnd rocosnI. II TrILunnI, fonIondo on cuonfn oI conjunfo do Ins
cIrcunsfnncIns quo concurron on oI cnso, consIdorn quo osfo Inso do
fIono fuo oxcosIvo; Ins InnognLIos dIfIcuIfndos quo onconfro oI TrILunnI
fodornI no odInn soguIr consIdorndoso onfoncos cono frnnsIforIns nI
rIvnr n Ios donnndnnfos do su dorocho n quo so rosofnso oI Inzo
rnzonnLIo (SonfoncIn on oI cnso IoIi y ofros nnfos cIfndn, SorIo A, nn.
56, . 23, nnrfndo ?5).
So hn vIoIndo, or fnnfo, oI nrfIcuIo 6.1. II TrILunnI no fIono or quo
dofornInnr In AuforIdnd nncIonnI n In quo os InufnLIo osfn InfrnccIon:
so frnfn nIcnnonfo do In rosonsnLIIIdnd InfornncIonnI doI Isfndo
(SonfoncIn on oI cnso IoIi y ofros. nnfos cIfndn, ILIdon, . 21, nnrfndo
63).
II. Sobre la aplicacin del articulo 50
33. II nrfIcuIo 50 dIco Io sIguIonfo:
SI In rosoIucIon doI TrILunnI docInrn quo unn rosoIucIon fonndn o
unn nodIdn ordonndn or unn nuforIdnd judIcInI o cunIquIor ofrn
nuforIdnd do unn Inrfo Confrnfnnfo so oono, fofnI o nrcInInonfo, n Ins
oLIIgncIonos quo so dorIvnn doI ( . . . ) ConvonIo, y sI oI orocho Inforno
do dIchn Inrfo soIo ornIfo, do nnnorn nnnIfIosfn, ronrnr Ins conso-
cuoncIns do osfn rosoIucIon o nodIdn, In rosoIucIon doI TrILunnI conco-
dor, sI rocodo, unn snfIsfnccIon oquIfnfIvn n In nrfo orjudIcndn.
34. In In vIsfn, oI rorosonfnnfo do Ios donnndnnfos hn odIdo:
unn sunn do 500 Is. nrn cndn cIIonfo on ronrncIon doI orjuIcIo
nornI
oI roonLoIso do sus honornrIos do nLogndo or oI rocodInIonfo
nnfo oI TrILunnI fodornI;
oI do sus cosfns y gnsfos nnfo In ConIsIon y oI TrILunnI.
Cono oI Agonfo doI OoLIorno rosonfo, or su nrfo, oLsorvncIonos
dofnIIndns n osfo rosocfo, oI TrILunnI consIdorn In cuosfIon IIsfn nrn
rosoIvorso (nrfIcuIo 50, nnrfndo 3, rInorn frnso, doI !ogInnonfo).
I!ICHOS H!MAOS XI - 52
1. Perjuicio norol
35. Sogn oI OoLIorno, sI oI TrILunnI IIognrn n In concIusIon do quo
huLo vIoIncIon, In docInrncIon do In SonfoncIn y su uLIIcncIon suon-
drInn yn unn ronrncIon oquIfnfIvn sufIcIonfo.
InfIondo oI TrILunnI quo on oI suuosfo do quo Ios donnndnnfos
hnynn sufrIdo nIgunn fonsIon sIcoIogIcn orjudIcInI, so cononsnrIn
ndocundnnonfo on osfo cnso con In conroLncIon, or osfn sonfoncIn, do
quo so soLronso oI Inzo rnzonnLIo (vonso, nufnfIs nufnndIs, In
sonfoncIn on oI cnso Coriglono do 10 do dIcIonLro do 1982, SorIo A, nn.
5?, . 1?, nnrfndo 53).
2. CoeIoe , goeIoe
36. Inrn fonor dorocho n In nsIgnncIon do cosfns y gnsfos on vIrfud doI
nrfIcuIo 50, In nrfo orjudIcndn doLo hnLorso vIsfo oLIIgndn n oIIos con
In fInnIIdnd do ovIfnr o ronodInr unn vIoIncIon on oI ordon jurIdIco
Inforno, consoguIr quo In ConIsIon, y dosuos oI TrILunnI, In ongnn do
nnnIfIosfo, y Iogrnr In corrosondIonfo ronrncIon. So roquIoro fnnLIon
quo so ruoLo su ronIIdnd, su nocosIdnd y Ios IInIfos rnzonnLIos do su
cunnfIn (vonso, osocInInonfo, In SonfoncIn on oI cnso Minelli do 25 do
nnrzo do 1983, SorIo A, nn. 62, . 20, nnrfndo 45).
3?. Ios Inforosndos rocInnnn on rInor Iugnr In sunn do 100 Is. or
Ios honornrIos do su nLogndo nnfo oI TrILunnI fodornI corrosondo n Ins
dos cnrfns doI sonor IInh nrn onfornrso do In nnrchn doI rocodInIonfo
(nnrfndo 10, rocodonfo). TIonon dorocho n su roonLoIso, yn quo osfns
gosfIonos rofondInn osfInuInr nI TrILunnI fodornI n cunIIr Ins oxIgon-
cIns doI nrfIcuIo 6.1.
38. In cunnfo n Ios rocodInIonfos soguIdos on IsfrnsLurgo, Ios
donnndnnfos no hnn dIsfrufndo do In nsIsfoncIn jurIdIcn grnfuIfn nnfo
In ConIsIon nI on su roIncIon con oI oIogndo do osfn nnfo oI TrILunnI.
IIdon 2.360 Is. or Ios honornrIos y gnsfos do su rorosonfnnfo, sonor
MIIIII.
II TrILunnI rosuoIvo concodorIos osfo Inorfo, cuyo cnrcfor InusI-
LIo y rnzonnLIo no hn dIscufIdo oI OoLIorno.
VIOIACI II SISTIMA I I!ICHOS H!MAOS XI - 53
1n tirIuJ Je eeIoe funJonenIoe, el TriIunol, por unoniniJoJ,
1. Iollo quo so hn vIoIndo oI nrfIcuIo 6.1 doI ConvonIo:
2. Iollo quo oI Isfndo donnndndo doLo ngnr n Ios donnndnnfos dos
nII cunfrocIonfos sosonfn frnncos suIzos (2.460 Is.) or cosfns y gnsfos;
3. DeeeeIino In ofIcIon do ronrncIon oquIfnfIvn on cunnfo nI oxcoso.
Hocho on frnncos y on IngIos, sIondo fohncIonfo oI foxfo frnncos, on oI
InIncIo do orochos Hunnnos do IsfrnsLurgo, oI fros do juIIo do nII
novocIonfos ochonfn y fros.
IIrnndo: OI!A! WIA!A
IrosIdonfo
Ior oI SocrofnrIo,
IIrnndo: HI!II!T IITZOI
SocrofnrIo ndjunfo
Captulo XII
uh 0l/ Eh L/ Ju$Tl0l/. LD$ /VP/RD$ 0E LD$ /RT$. 4J Y
75 lh0. 22 0E L/ 0Dh$TlTu0lDh

1. AnIee, oIoro, Jeepuee


II nnnro fuvo un nncInIonfo ronIsorIo on Ios cnsos Siri
2
y
KoI,
3
quo Iuogo so vIo dIsnInuIdo or oI Inncfo do In IInnndn Ioy
1.1
Connrnr, onfro Ios cononfnrIos osforIoros n In rofornn consfIfucIonnI,
IIA!T CAMIOS, OI!M J., TroIoJo elenenIol Je JerecIo coneIiIucionol orgen-
Iino, fono VI, In rofornn consfIfucIonnI do 1994, IIA!, Iuonos AIros, 1995,
s. 311 y ss.; OOZAI, OSVAIO A., 1l JerecIo Je onporo, onInn, 1995 (y
nnforIornonfo, nunquo do uLIIcncIon uIforIor, 1l JerecIo Je onporo creoJo
por lo ConeIiIuci6n Aocionol, II, 21-XI-95); ATAII, AIII!TO, ConenIorioe
eoIre lo ConeIiIuci6n, onInn, 1995; COIA!TI, CA!IOS I., DerecIoe Iunonoe,
IdIforInI !nIvorsIdnd, Iuonos AIros, 1995; !OMI, !OII!TO y MIIM, I!A!O,
Lo ConeIiIuci6n refornoJo, IdIcIonos CIudnd ArgonfInn, Iuonos AIros, 1995,
s. 159 y ss.; SAO!IS, ISTO! II!O, Anporo, IIeoe JoIo , IIeoe corpue en lo
reforno coneIiIucionol, II, 1994-, 1551; Q!I!OOA IAVII, H!MII!TO, II nnnro,
oI hLons dnfn y oI hLons corus on In rofornn do In ConsfIfucIon nncIonnI,
on oI IILro coIocfIvo Lo reforno Je lo ConeIiIuci6n, od. !uLInznI-CuIzonI, Snnfn
Io, 1995, s. 109 y ss.; IA!!A, !OOIIO CA!IOS, Lo occi6n Je onporo en lo
ConeIiIuci6n refornoJo. lo legiIinoci6n poro occionor, II, 1994-I, 108?;
!IVAS, AOIIO A., 1l onporo , lo nueto ConeIiIuci6n Je lo IepIlico ArgenIino,
II, 1994-I, 1330; PouIoe poro el nueto onporo coneIiIucionol, I, 1994;
!OSAIIS C!IIIO, !AMI!O, Aueto eIopo en lo tiJo Jel onporo, I, 20-II-95;
IACAIIO AOOSTIO, MA!T, Auetoe noIitocionee , nIiIo poro el onporo,
I, 160:996; OIIII, MA!A AOIIICA, Lo eilueIo Jel onporo Jeepuee Je lo reforno
coneIiIucionol, In Ioy, 15 do novIonLro do 1995, SuIononfo IsocInI, . 54.
1.2
Iolloe, 239:459.
1.3
Iolloe, 241:291; II, 92:632.
I!ICHO H!MAOS XII - 2
16.986, quo IInIfo su rocodoncIn. In vIrfud do oIIn, on Ios nnos quo
sIguIoron so fuo InonIondo unn jurIsrudoncIn IInIfnfIvn, quo
oxIgIn onfro ofros rocnudos In no oxIsfoncIn do ofrn vIn ndnInIsfrn-
fIvn o judIcInI nrn dofondor oI dorocho, In grnvodnd o IrronrnLIIIdnd
doI dnno, oI cnrcfor nnnIfIosfo do In IosIon n In gnrnnfIn consfIfu-
cIonnI, In InosILIIIdnd do odIr In InconsfIfucIonnIIdnd do unn Ioy,
docrofo u ordonnnzn, ofc.
!nn do Ins cnusnIos fnvorIfns do rochnzo doI nnnro fuo or
ojonIo quo In cuosfIon orn suscofILIo do nnyor doLnfo y ruoLn
(quo cuosfIon no Io os!),
4
soguIdn or oI no hnLor ngofndo In
InsfnncIn ndnInIsfrnfIvn (cono sI do nIgo sIrvIorn quo In roIn
nuforn doI dnno so hnyn ronuncIndo soLro un rocInno confrn oI),
ofc.
In rofornn do 1994 fIono nI nonos un cnrcfor nIfIIo: or unn
nrfo oI nuovo foxfo doI nrfIcuIo 43, or ofrn In oxrosn rococIon do
Ins nornns surnnncIonnIos on In nnforIn. II nrfIcuIo 43, n su voz,
fIono Joe suuosfos dIforonfos do nnnro on sus rrnfos rInoro
y sogundo. IIIo, sIn conufnr Ios ofros dos nocnnIsnos do Ios
rrnfos forcoro y cunrfo: hnLons dnfn y hnLons corus. II hnLons
dnfn, or Io gonornI, so consIdorn unn nodnIIdnd do nnnro.
5
1.4
Yn docIn IIIIIZ quo nIonfrns Ins cnrncforIsfIcns o dnfos do In ronIIdnd son
InfInIfos, nuosfrn fncuIfnd do orcocIon os fInIfn: nrn un dosnrroIIo, vor In
sogundn nrfo doI cnIfuIo I doI fono 1 do nuosfro TroIoJo Je JerecIo
oJninieIroIito, 5 od., 1998 y ns osocIfIcnnonfo 1l neIoJo en JerecIo, od.
CIvIfns, MndrId, 1995, roInrosIon. !IVAS consIdorn quo In cuosfIon osf
suorndn con In ncfunI rofornn consfIfucIonnI (PouIoe..., op. ciI., IX).
1.5
Vor onfro ofros IIACHI, AIII!TO I., HoIeoe JoIo , JerecIo o lo pritoci-
JoJ, I.., 161-866; CII!ITIS, SATOS, DerecIoe pereonolieinoe, Asfron, 1995;
doI nIsno nufor, ProIecci6n inneJioIo Je loe JoIoe pritoJoe Je lo pereono.
HoIeoe JoIo operoIito, In Ioy, 15 do novIonLro do 1995; II!OII, SAIVAO! M.,
1l IoIeoe JoIo. ineIrunnenIo proIecIor Je lo pritociJoJ, !ovIsfn do orocho
IIrvndo y ConunIfnrIo, Id. !uLInznI CuIzonI, voI. ?, . 214; VAOSSI, JO!OI !.,
1l IoIeoe JoIo. no pueJe ni JeIe conIroponeree o lo liIerIoJ Je loe neJioe Je
preneo, I, 159-948; IIMIIJIA, MIO!II AOII, 1l IIeoe JoIo en lo reforno
coneIiIucionol, II, 15-XI-95, SuIononfo IsocInI, . 42; ITZICOVICH O!IOT,
AIIJA!O, HoIeoe JoIo.Un gron poeo , uno Ioreo penJienIe, II AcfunIIdnd,
2?-X-94; SAO!IS, ISTO! I., Anporo, IoIeoe JoIo , IoIeoe corpue en lo reforno
coneIiIucionol, II 1994-, 1151; OOZAI, 1l JerecIo Je onporo, op. ciI.
IOS AMIA!OS I IOS A!TC!IOS 43 Y ?5 XII - 3
Is cIorfo quo nsI cono nnfos so dIscufIn sI Ios frnfndos fonInn o
no un rnngo suorIor n In Ioy, Io quo In ConsfIfucIon confosfn or
In nfIrnnfIvn, nhorn hny quIonos so rogunfnn sI fIonon o no un
rnngo suorIor n In ConsfIfucIon. Ahorn LIon, Io nonos quo odr
ndnIfIrso os quo Infogrnn oI rnngo nornnfIvo suorIor doI Isfndo,
y quo In ConsfIfucIon doLo sor Inforrofndn on consonnncIn con
oIIos, sIn quo uodn nognrso In oxIsfoncIn o oI nIcnnco do nIgn
dorocho do cnrcfor surnnncIonnI soLro In Lnso do In Inforrofn-
cIon rosfrIcfIvn o IInIfnfIvn do nIgunn nornn consfIfucIonnI.
6
In rInorn cuosfIon os nsI dofornInnr sI Ins nornns surnnn-
cIonnIos roconocon un nocnnIsno do fufoIn dIforonfo on nnforIn do
nnnro; In sogundn, cuI os oI ordon do roIncIon do Ins nornns on
su InforrofncIon y nIIcncIon y sI son suscofILIos do nrnonIzn-
cIon.
2. Loe nornoe eupronocionolee
2.1. Decloroci6n Anericono Je loe DerecIoe , DeIeree Jel
IonIre
II nrfIcuIo XVIII do In ocInrncIon AnorIcnnn do Ios orochos
y oLoros doI honLro dIco quo Todn orsonn uodo concurrIr n Ios
frILunnIos nrn hncor vnIor sus dorochos. Aeinieno doLo dIsonor
do un rocodInIonfo soncIIIo y Lrovo or oI cunI In jusfIcIn Io nnnro
confrn ncfos do In nuforIdnd quo vIoIon, on orjuIcIo suyo, nIguno
do Ios dorochos fundnnonfnIos consngrndos consfIfucIonnInonfo.
Ichn dIsosIcIon Io dn nI IndIvIduo oI JoIle JerecIo (concurron-
fo, no nIfornnfIvo o oxcIuyonfo) do ncudIr nnfo Ios frILunnIos do
nnnorn gonorIcn on cunIquIor cnso y do nnnorn osocIfIcn IonIien
(nsInIsno) nrn Ios dorochos fundnnonfnIos consngrndos cons-
fIfucIonnInonfo, cnso on oI cunI ngrogn un roquIsIfo ndIcIonnI n
fnvor doI IndIvIduo: roquIoro quo oI Isfndo Io rovon do un
rocodInIonfo soncIIIo , Irete nrn In fufoIn do fnIos dorochos, , no
1.6
Trnfnnos oI unfo on In 5 odIcIon doI fono 1 do nuosfro TroIoJo Je
JerecIo oJninieIroIito, 1998, cn. VII.
I!ICHO H!MAOS XII - 4
eeIoIlece liniIoci6n olguno, or ojonIo quo no hnyn ofro nodIo
ndnInIsfrnfIvo o judIcInI nrn hncorIo, quo In vIoIncIon son nnnI-
fIosfn o oI dnno IrronrnLIo, ofc.
In rodnccIon os cInrn, on cndn nIs sIgnnfnrIo In fufoIn do Ios
dorochos consfIfucIonnIos doLo fonor un ronodIo soncIIIo , Irete
ein conJiciononienIo ni liniIoci6n olguno.
2.2. Contenci6n Anericono eoIre DerecIoe Hunonoe
Io nIsno surgo do In ConvoncIon AnorIcnnn soLro orochos
Hunnnos, on In quo so dIsono: ArfIcuIo 25. IrofoccIon JudIcInI 1.
Todn orsonn fIono dorocho n un rocurso eencillo , rpiJo o o
cuolquier oIro recureo efecIito nnfo Ios juocos o frILunnIos conpe-
IenIee, quo In nnnro confrn ncfos quo vIoIon eue JerecIoe
funJonenIolee reconociJoe por lo ConeIiIuci6n, In Ioy o In roson-
fo ConvoncIon, nun cunndo fnI vIoIncIon son conofIdn or orsonns
quo ncfon on ojorcIcIo do sus funcIonos ofIcInIos. 2. Ios Isfndos
Inrfos so conronofon: o) o goronIicor que lo ouIoriJoJ conpe-
IenIe pretieIo por el eieIeno legol Jel 1eIoJo JeciJir eoIre loe
JerecIoe Je IoJo pereono que inIerpongo fnI recureo; I) n dosnrro-
IInr Ins osILIIIdndos do rocurso judIcInI, y c) n gnrnnfIznr oI
cunIInIonfo, or Ins nuforIdndos conofonfos, do fodn docIsIon on
quo so hnyn osfInndo rocodonfo oI rocurso.
2.3. Decloroci6n Unitereol Je DerecIoe Hunonoe
IgunI concofo onconfrnnos on In ocInrncIon !nIvorsnI do
orochos Hunnnos, cuyo nrfIcuIo 8 osfnLIoco quo Todn orsonn
fIono dorocho n un recureo efecIito, nnfo Ios frILunnIos nncIonnIos
conpeIenIee, quo In nnnro confrn ncfos quo vIoIon sus JerecIoe
funJonenIolee reconociJoe por lo coneIiIuci6n o por lo le,.
IOS AMIA!OS I IOS A!TC!IOS 43 Y ?5 XII - 5
2.4. PocIo 1nIernocionol Je DerecIoe CulIurolee, Citilee ,
PoliIicoe
II Incfo InfornncIonnI do orochos CuIfurnIos, CIvIIos y IoIIfI-
cos osfnLIoco on su nrfIcuIo 2, IncIso 3: Cndn uno do Ios Isfndos
Inrfos on oI rosonfo Incfo so conronofo n gnrnnfIznr quo: o)
Todn orsonn cuyos dorochos o IILorfndos roconocIdos on oI rosonfo
Incfo hnynn sIdo vIoIndos odr Inforonor un recureo efecIito,
nun cunndo fnI vIoIncIon huLIorn sIdo conofIdn or orsonns quo
ncfunLnn on ojorcIcIo do sus funcIonos ofIcInIos; I) In nuforIdnd
conofonfo, judIcInI, ndnInIsfrnfIvn o IogIsInfIvn, o cunIquIorn
ofrn nuforIdnd conofonfo rovIsfn or oI sIsfonn IognI doI Isfndo,
JeciJir eoIre loe JerecIoe Je IoJo pereono que inIerpongo Iol
recureo, y n dosnrroIInr Ins osILIIIdndos do rocurso judIcInI; c) Ins
nuforIdndos conofonfos cunIIrn fodn docIsIon on quo so hnyn
osfInndo rocodonfo oI rocurso.
2.5. Ieeunen conporoIito
2.5.1. Loe IexIoe
ConvoncIon AnorIcnnn soLro orochos Hunnnos. un rocurso
eencillo , rpiJo o n cunIquIor ofro rocurso efecIito... quo In nnnro
confrn ncfos quo vIoIon eue JerecIoe funJonenIolee reconociJoe
por lo ConeIiIuci6n, lo le, o lo preeenIe Contenci6n.
ocInrncIon AnorIcnnn do Ios orochos y oLoros doI HonLro.
un rocodInIonfo soncIIIo y Lrovo... (quo) Io nnnro confrn ncfos...
(quo vIoIon)... Ios dorochos funJonenIolee consngrndos coneIiIu-
cionolnenIe.
ocInrncIon !nIvorsnI do orochos Hunnnos. un recureo
efecIito... quo In nnnro confrn ncfos quo vIoIon sus JerecIoe
funJonenIolee reconociJoe por lo coneIiIuci6n o por lo le,.
Incfo InfornncIonnI do orochos CuIfurnIos, CIvIIos y IoIIfIcos.
un recureo efecIito... (nrn) loe JerecIoe E>AHJ=@AI reconoci-
Joe en el preeenIe PocIo.
I!ICHO H!MAOS XII - 6
2.6. Prineroe conclueionee
Todns Ins nornns roforIdns son cInrns on dIsfInguIr In dofonsn
on juIcIo on gonornI, do In dofonsn do Ios dorochos y IILorfndos
fundnnonfnIos do Ios frnfndos, Ins consfIfucIonos o Ins Ioyos do cndn
nIs on nrfIcuInr: nrn Ios sogundos oxIgo, sIn IInIfncIon nI
rocnudo nIguno, un rocodInIonfo osocInI, soncIIIo, Lrovo, ofocfI-
vo, nnfo Ios frILunnIos conofonfos.
Y cono dIco oI nrfIcuIo 2, IncIso 3, nnrfndo I) doI Incfo
InfornncIonnI do orochos CuIfurnIos, CIvIIos y IoIIfIcos, In
nuforIdnd conofonfo, judIcInI... JeciJir eoIre loe JerecIoe Je
IoJo pereono que inIerpongo Iol recureo. O on Ins nInLrns doI
nrfIcuIo 25 IncIso 2 do In ConvoncIon AnorIcnnn soLro orochos
Hunnnos Ios Isfndos Inrfos so conronofon: o) n gnrnnfIznr
quo In nuforIdnd conofonfo rovIsfn or oI sIsfonn IognI doI Isfndo
JeciJir eoIre loe JerecIoe do fodn orsonn quo Inforongn Iol
rocurso.
II rInor foxfo cIfndo no IncIuyo Io quo sI hncon Ios fros IfInos,
quo doLo frnfnrso do un frILunnI judIcInI conofonfo, no cunIquIo-
rn.
3. ConflicIo o conplenenIorieJoJ enIre loe orIe. 43 , 7 inc. 22
3.1. Jerorquio o ornonio
Inroco hoy on dIn cInro os quo ei lo ConeIiIuci6n , loe pocIoe
coneogron lo intioloIiliJoJ Je lo Jefeneo en juicio, Io nonos quo
uodo consIdornso os quo reeulIon IonIien intioloIlee IoJoe loe
neconienoe Je Jefeneo IuIeloJoe por loe pocIoe inIernocionolee,
yn quo do ofro nnnorn so rIvnrIn do sonfIdo fnnfo nI nrfIcuIo 18
cono n Ios ncfos y nI nIsno nrfIcuIo ?5 IncIso 22.
o doLo onsnrso quo dnndo osfn jornrquIn n Ios frnfndos so
IosIonn oI nnfIguo nrfIcuIo 31 do In ConsfIfucIon, uos os cInro or
ojonIo quo oI quodn sIn ofocfo on oI suuosfo doI nrfIcuIo ?5 IncIso
24. oI nIsno nodo oI nrfIcuIo 31 no uodo sor oLIco nrn unn
InforrofncIon nrnonIcn onfro Ios nrfIcuIos 43 y ?5 IncIso 22.
IOS AMIA!OS I IOS A!TC!IOS 43 Y ?5 XII - ?
In cunIquIor cnso, os In nIsnn consfIfucIon quo rocogo Ios
frnfndos on dIchn nornn, y no uodo onfondorso quo Io quo rosuoIvo
on oI nrfIcuIo ?5 IncIso 22 quodnrn nogndo o rocorfndo or ofro
nrfIcuIo doI nIsno cuoro nornnfIvo. Is nocosnrIo Luscnr unn
nrnonIn do fnIos dIsosIcIonos. IIIo, sIn onfrnr n quo on vordnd Ins
nornns surnnncIonnIos fIonon jornrquIn soLro Ins IocnIos.
1
Ioro
no os nocosnrIo rocurrIr n oIIo nrn rosoIvor In cuosfIon.
3.2. Conporoci6n Jel orI. 43 , loe nornoe eupronocionolee.
Ior Io oxuosfo, sI LIon oxIsfo un cIorfo nnrgon do dIsfuncIonn-
IIdnd on In rInorn nrfo doI nrfIcuIo 43, oIIn doLo rosuoIfn n fnvor
do In IILorfnd y do In fufoIn do Ios dorochos, on consonnncIn con oI
roIo nrfIcuIo 18 on su Iocfurn n In Iuz do Ios ncfos surnnncIo-
nnIos.
Cononconos con In connrncIon do Ios nrfIcuIos 43 y ?5 IncIso
22 on su ronIsIon n unn vIn rIdn, oxodIfn, Lrovo y soncIIIn nrn
In dofonsn do Ios dorochos y IILorfndos fundnnonfnIos rovIsfos on
Ins consfIfucIonos o on Ins Ioyos.
4. Diferencioe enIre el 43 , el 7 inc. 2
4.1. Mo,or reeIricci6n Jel priner prrofo Jel orI. 43
II nrfIcuIo 43 on su rInorn nrfo os ns rosfrIngIdo soLro fodo
on dos cnusnIos do oxcIusIon:
IxIgo que no exieIo oIro neJio juJiciol ne iJ6neo, Ios foxfos
surnnncIonnIos no.
!oquIoro nrLIfrnrIodnd o IIognIIdnd nonifieeIo, Ios frnfndos no.
In sogundn cuosfIon on quo oxIsfo nnronfo dIscronncIn onfro oI
nrfIcuIo 43 y Ins nornns surnnncIonnIos os on In oxIgoncIn do
nrLIfrnrIodnd o IIognIIdnd nnnIfIosfn. TnIos rocnudos no nnrocon
on Ins nornns surnnncIonnIos y onsnnos quo on su consocuoncIn
3.1
II cIfndo cnIfuIo VII doI fono 1 do nuosfro TroIoJo Je JerecIo
oJninieIroIito, 5 od., 1998.
I!ICHO H!MAOS XII - 8
doLon rovnIocor osfns or soLro In rosfrIccIon consfIfucIonnI. In
cunIquIor cnso, quo oI vIcIo son nnnIfIosfo on dofInIfIvn quodn
IILrndo n In nrocIncIon judIcInI. o so frnfn do un grndo do
ovIdoncIn quo doLn rounIr roquIsIfos oxfrnordInnrIos, Lnsfn con quo
oI roIo juoz Iuogo do nnnIIzndos Ios docunonfos y ruoLns
norfndos on oI nnnro, uodn IILrononfo nrrILnr n In concIusIon
do quo oI ncfo os IIogIfIno. 1l ticio nonifieeIo no ee un criIerio Je
oJnieiIiliJoJ, eino que lo oprecio el juec en lo eenIencio. lo te o
no lo te, eeIo ee IoJo.
1
4.2. Mo,or onpliIuJ Jel 43
A In Invorsn, Ios frnfndos InfornncIonnIos son ns rosfrIngIdos
y oI nrfIcuIo 43 ns nnIIo on ofros dos nsocfos:
II nrfIcuIo 43 so rofIoro fnnfo n IoJoe Ios dorochos fufoIndos or
In consfIfucIon, frnfndos o Ioyos; Ios ncfos do dorochos hunnnos so
rofIoron osocIfIcnnonfo n Ios dorochos y IILorfndos funJonenIolee
fufoIndos on In ConsfIfucIon, Ios frnfndos o Ins Ioyos. Isfn dIforoncIn
uodo no sor susfnncInI hnLIdn cuonfn quo hny consonso quo oI
nnnro no rocodo nrn In fufoIn do cunIquIor dorocho (Ios cnsos
fIIcos do In ojocucIon do un ngnro, un dosnIojo, juIcIo do fIIIncIon,
ofc.).
4.3. Loe Joe onporoe Jel orI. 43 , el onporo Jel orI. 7 inc. 22
Ios frnfndos InfornncIonnIos roconocon oI dorocho nI fIfuInr
ofocfIvo, orsonnI y dIrocfo, do In IILorfnd o dorocho IosIonndo.
II sogundo rrnfo doI nrfIcuIo 43 roconoco IogIfInncIon nnIIn
quo IncIuyo loe JerecIoe que proIegen ol onIienIe, o lo conpeIen-
cio, ol ueuorio , ol coneuniJor, oei cono o loe dorochos do
IncIdoncIn coIocfIvn on gonornI, oI nfocfndo, oI dofonsor doI uoLIo
y Ins nsocIncIonos quo roondnn n osos fInos. In IogIfInncIon os
nuchIsIno ns nnIIn on oI sogundo rrnfo doI nrfIcuIo 43 nI
4.1
In sonfIdo sInIInr Q!I!OOA IAVII, op. ciI., . 125.
IOS AMIA!OS I IOS A!TC!IOS 43 Y ?5 XII - 9
IncIuIr n Ins nsocIncIonos do usunrIos y consunIdoros,
2
y nI rovor
In fufoIn do dorochos do IncIdoncIn coIocfIvn, quo os unn cnfogorIn
ns nnIIn nn quo Ins cloee ocIione doI dorocho norfonnorIcnno.
3
II rocurso do Ios ncfos os un rocurso do cnrcfor orsonnI o
IndIvIdunI.
Ior oIIo OIIII hn sonnIndo con ncIorfo
4
quo oI nrfIcuIo 43 do In
ConsfIfucIon IncIuyo dos nnnros dIforonfos: uno, oI confonIndo
on oI nrgrnfo rInoro, soInnonfo roInfIvo n orsonns dIrocfnnon-
fo IosIonndns on sus dorochos IndIvIdunIos; ofro, oI doI sogundo
rrnfo, quo fufoIn ndons oxrosnnonfo Ios dorochos do IncIdon-
cIn coIocfIvn on gonornI (IncIuyondo usunrIos, consunIdoros, In
conofoncIn, oI nodIo nnLIonfo, In dIscrInInncIon, ofc.).
5
II
sogundo rrnfo, nI IogIfInnr nI dofonsor doI uoLIo
6
y Ins dIvorsns
nsocIncIonos oxrosnnonfo osf sonnInndo quo no so roquIoro nquI
In IosIon nI dorocho do unn orsonn concrofn, y con nnyor rnzon quo
fnnLIon osfn IogIfInndos cunndo fnI IosIon IndIvIdunI oxIsfo.
I sIquIorn hnco fnIfn dIscurrIr ncorcn do In dIforoncIncIon onfro
dorocho suLjofIvo o Inforos IogIfIno, Inforos dIfuso,
?
ofc. o
4.2
!n curIoso doLnfo os sI osfn IogIfInndns yn Ins nsocIncIonos oxIsfonfos
o sI doLon on cnnLIo osornr In Ioy. In In rInorn fosIs IIA!T CAMIOS, op. ciI.,
. 320; on In sogundn SAO!IS, op. ciI., III-?. Vn do suyo quo ndhorInos n In
rInorn.
4.3
Ins oquInrn IIA!T CAMIOS, op. ciI., . 31?. Vor fnnLIon Q!I!OOA IAVII,
op. ciI., . 154, quIon rocuordn on IgunI sonfIdo n MO!IIIO.
4.4
ArfIcuIo cIfndo, unfo IV, . 55.
4.5
Inroco oxrosnr Io nIsno on oI unfo II, nunquo concIuyo nsInIIndoIos
on oI VI, OOZAI, 1l JerecIo Je onporo creoJo por lo ConeIiIuci6n Aocionol,
op. ciI.
4.6
II dofonsor doI uoLIo nnroco IogIfInndo nquI n foxfo oxroso nrn fnIos
dorochos do IncIdoncIn coIocfIvn, on fnnfo quo oI nrfIcuIo 86 Io IogIfInn fnnLIon
n foxfo oxroso nrn In dofonsn do Ios dorochos hunnnos; n nuosfro juIcIo con
IgunI oncundro gonornI do nccIon LIIcn on dofonsn do In IognIIdnd, sIn
nocosIdnd do quo fnnLIon IoIfoo un IndIvIduo IosIonndo on fornn dIrocfn o
InnodInfn, o dIrocfn, InnodInfn y oxcIusIvn sogn so quIorn onfnfIznr oI Infonfo
do rosfrIccIon doI nccoso n In jusfIcIn.
4.?
AIgunos nuforos, on un fnIIIdo Infonfo nI snrcnsno, gusfnn do IInnnrIo
Inforos confuso. Ioro In nIcn confusIon os no dIsfInguIr Ios suuosfos doI
rInor y sogundo rrnfo doI nrfIcuIo 43, fnn dInnofrnInonfo dIsfInfos cono
nrn InodIr confusIon nIgunn.
I!ICHO H!MAOS XII - 10
roquIoro donosfrncIon nIgunn In IogIfInncIon doI ofonsor doI
IuoLIo, uos so In dn In ConsfIfucIon,
8
y Io nIsno ocurro nrn Ins
nsocIncIonos (cooornfIvns, fundncIonos, ofc.) onfro cuyo oLjofo
oxroso o InIIcIfo
9
uodn consIdornrso IncIuIdn In dofonsn do Ios
dorochos do IncIdoncIn coIocfIvn: doI usunrIo, oI consunIdor, In
conofoncIn, oI nodIo nnLIonfo, ofc. InnonfnLIononfo, nIgunos
fnIIos fodnvIn rnzonnn cono sI oI nnnro doI nrfIcuIo 43 so ngofnrn
on oI rInor rrnfo, y dosconocon or onforo oI sogundo.
10
o Io oxuosfo so sIguo ofrn consocuoncIn: Ios ncfos do dorochos
hunnnos so rofIoron oxcIusIvnnonfo n Ins orsonns fIsIcns, on
fnnfo quo In ConsfIfucIon on su onunorncIon do dorochos y
gnrnnfIns, IncIuIdo oI nnnro doI nrfIcuIo 43, so rofIoro n Ins
orsonns fIsIcns o jurIdIcns. TnnLIon on osfo unfo, uos, son ns
nnIIos Ios dos rocursos do nnnro doI nrfIcuIo 43 quo oI do Ios
ncfos do dorochos hunnnos.
4.4. 1l proceJinienIo
Hny ndons ofrn dIforoncIn:
: II rocodInIonfo do In Ioy do fncfo 16.986, sI LIon rosuIfn
nodIfIcndo or unn Inorfnnfo jurIsrudoncIn roforInnn sogn
cndn juzgndo quo Inforvongn, sIguo sIondo un rocodInIonfo
rogIndo (nunquo cnLo rnzonnLIononfo rogunfnrso sI fIono sonfIdo
nIIcnr fnI roguIncIon nI suuosfo fofnInonfo dIsfInfo o Innovndor
doI sogundo rrnfo doI nrfIcuIo 43).
4.8
Sogn yn ndvorfInos, on dos Indos: oI nIsno nrfIcuIo 43 y nuovnnonfo
oI nrfIcuIo 86. Irofondor nogrsoIn on cnso nIguno os nrLIfrnrIodnd nnnIfIosfn
or dosconocInIonfo doI dorocho oLjofIvo.
4.9
Iuos In InforrofncIon rosfrIcfIvn do In rogIn do In conofoncIn doI
dorocho LIIco no cnLo hncorIn oxfonsIvn n In conofoncIn do Ins nsocIncIonos
rIvndns, cooornfIvns, fundncIonos, ofc., sIn fInos do Iucro, cuyo nnIIsIs hn
do hncorso ns roxIno nI concofo do cnncIdnd doI dorocho rIvndo. SoLro
In dIscusIon vor nuosfro TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito, fono 1, 5 od.,
cnIfuIo XII, Ios orgnnos doI Isfndo, unfo 6, In conofoncIn.
4.10
Is Io quo hn ocurrIdo on oI fnIIo do In snIn V in re CooperoIito Je
ConeuniJoree LiIree LIJo. on su InugnncIon n In IrrIfn InforvoncIon n In CT.
IOS AMIA!OS I IOS A!TC!IOS 43 Y ?5 XII - 11
: II rocodInIonfo do Ios frnfndos on cnnLIo no so oncuonfrn
rogIndo y quodn onfoncos IILrndo n In nrocIncIon roforInnn do Ios
juocos conofonfos, quo uodon ronIIznr on nIgunos cnsos unn
nIIcncIon nnnIogIcn o suIoforIn do nIgunns do Ins nornns o
rIncIIos do In Ioy do fncfo 16.986, nunquo no nocosnrInnonfo do
fodos.
4.5. Lo Contenci6n ConeIiIu,enIe
11
SI LIon no Io consIdornnos un dnfo do InorfnncIn, uodo fonorso
rosonfo quo on In ConvoncIon consfIfuyonfo do 1994 Io roforonfo n
Ios frnfndos y nI nnnro fuoron frnfndos or conIsIonos sonrndns.
IrInoro so fono In docIsIon do snncIonnr oI dIcfnnon do In
ConIsIon do Trnfndos InfornncIonnIos, Iuogo oI nocnnIsno doI
nnnro.
12
A su voz, In IogIfInncIon rocosnI doI ofonsor doI IuoLIo
nrn Ios dorochos hunnnos rovIsfos on Ios frnfndos surgo do ofrn
cIusuIn (oI nrf. 86) y ofrn conIsIon consfIfucIonnI. Cunndo fros
dIsfInfns conIsIonos dIscufIoron dIsfInfos fonns donfro y soLro
fodo fuero doI rocInfo, cndn unn or InfornodIo do nIonLros quo n
su voz consuIfnron n sus conocIdos y nnIgos on In conunIdnd
jurIdIcn,
13
no uodon sncnrso donnsIndns concIusIonos doI doLnfo
uLIIcndo Ionso dIscursos dIchos, IoIdos o dIrocfnnonfo frnnscrI-
fos, cono os In cosfunLro nrInnonfnrIn nuosfrn. Io focn nI
Inforrofo nrnonIznr Ins nornns, sIn quo sonn dIrInonfos Ios
Infornos uLIIcndos or In nnyorIn y nInorIn do cndn conIsIon, or
4.11
AnIInr infro, 9.2.
4.12
ConvoncIon ncIonnI ConsfIfuyonfo, dInrIo do sosIonos, 29" rounIon, 3"
sosIon ordInnrIn (ConfInuncIon), 11 do ngosfo do 1994, . 4049.
4.13
Acorcn do In surnnncIonnIIdnnd do Ios frnfndos so cIfn In oInIon
fnvornLIo do IIA!T CAMIOS, on un fnx onvIndo n su consfIfuyonfo consuIfnnfo:
concIdInos con oso nsocfo do In oInIon, oro oLvInnonfo no osfnnos
hnLInndo do InforrofncIon nufonfIcn sIno do In docfrInn cono fuonfo. Ior
nuosfrn nrfo y nrn no quodnrnos nfrs, nos nrosurnnos n docIr quo fuInos
consuIfndos or nIonLros do dIsfInfns conIsIonos do ns do un nrfIdo:
ngrogn oso nIgo n In InforrofncIon nufonfIcn do In ConsfIfucIon Tondronos
quo roducIr ruoLn
I!ICHO H!MAOS XII - 12
su roIn nnfurnIozn fornnIos. Son docfrInn, oInIonos do Inforos
n sor juzgndns or su fuorzn do convIccIon InfrInsocn y no orquo
nos cuonfon Io quo vordndornnonfo so rosoIvIo. Io quo vordndo-
rnnonfo so rosoIvIo os oxcIusIvnnonfo oI foxfo consfIfucIonnI,
nndn ns.
4.6. 1l JerecIo conporoJo
Ofrn dIforoncIn hn sIdo nunfndn or In docfrInn, nunquo sIn
dosnrroIIo: on nIgunos nIsos
14
oI nnnro os In vIn nornnI
15
do
rofoccIon do Ios dorochos fundnnonfnIos os In nIsnn soIucIon
do Ios frnfndos oro oI nrfIcuIo 43 on su rInor rrnfo no nsI
on oI sogundo nroco cnnInnr or ofro nndnrIvoI. SI fonnnos
soInnonfo oI rInor rrnfo, osfnnos onfro Ios ocos nIsos quo
rofondon rosoIvor dIsfInfo on oI Inno Inforno n cono son Ins cosns
on oI Inno oxforno. Is unn durn IoccIon quo no fornInnnos do
nrondor.
16
SIn onLnrgo, n gusfo o n dIsgusfo, doLonos cunIIr Ios
ncfos InfornncIonnIos quo hncon doI nnnro unn vIn ordInnrIn do
rofoccIon do Ios dorochos fundnnonfnIos.
5. SiniliIuJee
AnLos InsfIfufos connrfon cIorfns cnrncforIsfIcns LsIcns:
: Todos Ios foxfos oxrosnn quo doLo frnfnrso do unn vIn rIdn
(on Ios frnfndos, soncIIIn, Lrovo, rIdn), nunquo oI nrfIcuIo 43
onfnfIzn quo doLo ndons sor oxodIfn (on Ios frnfndos, ofocfIvn).
4.14
AIgunos ojonIos on Q!I!OOA IAVII, op. ciI., s. 132 y 133. Vor In nofn
sIguIonfo.
4.15
In dIsorsIon os nuy grnndo, cono oxIIcn I!IWI! CA!AS, AIIA
!AOIIH, 1l onporo Je loe JerecIoe , goronIioe coneIiIucionolee (uno
oproxinoci6n conporoIito), IJV, Cnrncns, 1993.
4.16
Ofros nsocfos on oI cnIfuIo IV CondIcIonnnfos ocononIcos y fInnn-
cIoros doI dorocho ndnInIsfrnfIvo. CrIsIs y cnnLIo y on oI cnIfuIo VII Iuonfos
surnnncIonnIos do In 5 odIcIon, on 1998, doI fono 1 do nuosfro cIfndo TroIoJo
Je JerecIo oJninieIroIito. Vor fnnLIon Deepuee Je lo reforno Jel 1eIoJo, 2
od., 1998.
IOS AMIA!OS I IOS A!TC!IOS 43 Y ?5 XII - 13
IxodIfn sIgnIfIcn sIn condIcIonnnIonfos nI corfnIsns rovIns o
uIforIoros.
1
: In nnforIn do IogIfInncIon rocosnI, oI ofonsor doI IuoLIo do
In ncIon In fIono on nnLos suuosfos: on oI nrfIcuIo 43, or oI foxfo
oxroso do In nornn; on Ios dorochos hunnnos dorIvndos do Ios
ncfos surnnncIonnIos, or Io dIsuosfo on oI nrfIcuIo 86.
2
: Ios dorochos y IILorfndos fundnnonfnIos, dosdo Iuogo, son
fufoIndos on nnLos rocodInIonfos, con Io cunI uodo oxIsfIr
IdonfIdnd do oLjofo rocosnI on nnnros concrofos.
: In nnLos so uodo docInrnr In InconsfIfucIonnIIdnd do unn Ioy
o cunIquIor ofro ncfo osfnfnI, y o forIiori fnnLIon In vIoIncIon n Ios
frnfndos InfornncIonnIos.
: AnLos rocosos suonon LIInfornIIdnd.
: So frnnIfnn soInnonfo nnfo Ios juocos conofonfos (quo
uodon sorIo doI donIcIIIo doI donnndndo o doI Iugnr on quo Ios
ofocfos doI ncfo hnn do roducIrso).
: Ios juocos fIonon In oIligoci6n do ronuncInrso soLro oI fondo
do Ios dorochos nnfo oIIos Invocndos. !n IncunIInIonfo judIcInI n
osfn oLIIgncIon do nccoso n In jusfIcIn os ndons vIoIncIon n Ios
frnfndos surnnncIonnIos.
: Is cInro quo fnIos rocursos o nccIonos no fIonon or oLjofo
susfIfuIr rocodInIonfos eepeciolee: InfordIcfos, dosnIojos (IocncIo-
5.1
OLsfcuIos rovIos son In oxIsfoncIn do ofrn vIn; uIforIoros Ios IncIdonfos
quo uodon frnLnrIn (Q!I!OOA IAVII, op.ciI., . 112). Ior oIIo rocuordn IAIACIO
quo on oI nnnro no cnLo rocusncIon sIn cnusn, cuosfIonos do conofoncIn,
oxcocIonos rovIns, IncIdonfos, ofc. (op.ciI., II-4). TnI cono Io hncon In nnyor
nrfo do Ios juzgndos fodornIos do rInorn InsfnncIn doI nIs, fnnoco nroco
IndIsonsnLIo In vIsfn fIscnI rovIn n In ndnIsIon fornnI y frnsIndo doI nnnro:
connrnr OSCA! AO!A y IIISA CA!!I, cIfndos or Q!I!OOA IAVII, op. ciI., . 134.
5.2
Isfo donuosfrn unn voz ns cono dIsfInfns conIsIonos confrILuyoron
dosdo dIsfInfos nguIos n confornnr un conjunfo quo os nhorn oI Inforrofo
quIon doLo nrnonIznr. CorroIncIonn nnLos nrfIcuIos con oI nIcnnco do In
IogIfInncIon doI onLudsnnn nrn In dofonsn osocIfIcn do Ios dorochos
hunnnos on oI nnnro:OOZAI, 1l JerecIo Je onporo, op. ciI., s. 88 n 94.
I!ICHO H!MAOS XII - 14
nos on gonornI), ojocucIonos (ngnros, hIofocns, ofc.), nIInonfos,
fIIIncIon, Ioy do dofonsn doI consunIdor,
3
IoIeoe corpue, IoIeoe
JoIo, ofc.
In vordndorn dIscusIon os In quo confrnono oI juIcIo do nnnro
n un juIcIo ordInnrIo, no n juIcIos o rocodInIonfos osocInIos.
6. Prinero olIernoIito. loe JerecIoe eupronocionolee no eon
operoIitoe
In fornn ns nnfIgun do oncnrnr oI unfo os onsnr quo Ios
frnfndos no eon operoIitoe on cunnfo roquIoron un nodIo soncIIIo,
Lrovo, oxodIfo, nrn Ios dorochos y IILorfndos fundnnonfnIos, y
quo soIo fononos oI rocurso do nuosfro nrfIcuIo 43, no Ios rocursos
doI nrfIcuIo ?5 IncIso 22.
Isfn InforrofncIon vn confrn fodn snnn hornonoufIcn consfIfu-
cIonnI, nn on nuosfrn jurIsrudoncIn n nrfIr doI cnso 1lnelJ-
jion.
1
!osuIfnrIn onfoncos unn dosInforrofncIon doI sIsfonn
ronIIznr unn Iocfurn IInIfnfIvn do In rInorn nrfo doI nrfIcuIo 43
cunndo osfnLIoco quo Todn orsonn uodo Inforonor nccIon
oxodIfn y rIdn do nnnro, eienpre que no exieIo oIro neJio
juJiciol ne iJ6neo, confrn fodo ncfo u onIsIon do nuforIdndos
LIIcns o do nrfIcuInros, quo on fornn ncfunI o InnInonfo IosIono,
rosfrInjn, nIforo o nnonnco, con nrLIfrnrIodnd o IIognIIdnd noni-
fieeIo, dorochos y gnrnnfIns roconocIdos or osfn ConsfIfucIon, un
5.3
Ioy 24.240. II nrf. 53 osfnLIoco quo So nIIcnrn Ins nornns doI rocoso
do conocInIonfo ns nLrovIndo quo rIjnn on In jurIsdIccIon doI frILunnI
ordInnrIo. In dIscusIon uodo rosuIfnr osocIosn y on In rcfIcn frnnIfnn
cono nnnros Ios rocInnos do usunrIos do sorvIcIos LIIcos, Io quo no nos
nroco unn IrrnzonnLIo oxfonsIon do In vIn. AdnIfo oI nnnro doI usunrIo
confrn oI concosIonnrIo IA!!A, op. ciI., . 1093. Honos vIsfo on frILunnIos
nrgunonfnr osfn cuosfIon do nnnorn rIsuonn: n vocos nIgunos Iofrndos
oxfornos do dofornInndns IIconcInfnrIns rofondon quo In Ioy 24.240 ronIfo
nocosnrInnonfo nI nnnro, con Io cunI n su juIcIo quIon no hIzo oI juIcIo donfro
do Ios quInco dIns consInfIo oI nLuso. Y roufnn cnronfo do ofIcn nI nLogndo quo
cIfnndo oI rocofo doI nrfIcuIo 43 InIcIn unn nccIon or In Ioy 24.240 confrn oI
concosIonnrIo o IIconcInfnrIo. O noree!
6.1
In Ioy, 1992-C, 543; I, 148:354.
IOS AMIA!OS I IOS A!TC!IOS 43 Y ?5 XII - 15
frnfndo o unn Ioy. In oI cnso, oI juoz odr docInrnr In InconsfIfu-
cIonnIIdnd do In nornn on quo so fundo oI ncfo u onIsIon IosIvn.
In nornn do In rInorn nrfo doI nrfIcuIo 43 osf roconocIondo
nenoe quo Io quo roconocon Ios ncfos surnnncIonnIos quo oI
nrfIcuIo ?5 IncIso 22 oxrosnnonfo rocofn, pero no proIiIe ni
exclu,e oquelloe. Tnnoco odrIn hncorIo.
2
Infro Ios osILIos nodIos do fufoIn do Ios dorochos rovIsfos on
oI ordonnnIonfo nncIonnI y surnnncIonnI, In rInorn nrfo doI
nrfIcuIo 43 osfnfuyo on ofocfo uno osocIfIco, oxodIfo, Lrovo y
ofocfIvo, nrn dofornInndos suuosfos do IosIon. Ioro oIIo on nodo
nIguno oxcIuyo quo oxIsfnn oIroe fnnLIon osocIfIcos on ofrn nrfo
doI nIsno foxfo consfIfucIonnI y sus ronIsIonos.
1llo ocurre en el coeo Jel neJio onIienIe, Je loe JerecIoe Je
inciJencio colecIito, Jel IoIeoe JoIo , IoIeoe corpue, , por
eupueeIo Je loe JerecIoe que energen Jel orIiculo 7.
!nn InforrofncIon dIvorsn IIovnrIn Ins nornns surnnncIonnIos
n vordndorn Iofrn nuorfn, Io quo no uodo consIdornrso cono oI
rocfo osIrIfu nI unn Iocfurn rnzonnLIo do In ConsfIfucIon. Is
nocosnrIo, uos, ronIIznr unn InforrofncIon quo no rIvo n Ios
cIudndnnos do unn oxrosn gnrnnfIn surnnncIonnI. Y In Inforro-
fncIon os sInIo: In rInorn nrfo doI nrfIcuIo 43 so rofIoro n unn
fornn LsIcn y oIononfnI do rofoccIon quo no oxcIuyo nI uodo
rnzonnLIononfo Inforrofnrso quo oxcIuyn In rofoccIon osocIfIcn
quo Io roconocon Ins nornns surnnncIonnIos.
3
In nnforIn nnIogn, oI TrILunnI do JusfIcIn do In !nIon Iuroon
hn rosuoIfo on oI cnso IocIorIone do 1990 quo II orocho
ConunIfnrIo doLo sor Inforrofndo on oI sonfIdo do quo In jurIsdIc-
cIon nncIonnI quo, conocIondo do un IIfIgIo quo concIorno nI orocho
6.2
Ior Io quo honos oxIIcndo on oI cnIfuIo VII, Iuonfos surnnncIonnIos,
do In 5 odIcIon doI fono 1 do nuosfro TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito, 1998.
6.3
II sonfIdo gonorIcnnonfo no oxcIuyonfo fuo oxIIcndo or oI convoncIo-
nnI Infornnnfo: o IInIfn Ins osILIIIdndos sIno quo oxnndo do un nodo
dofornInndo y osocIfIco In oorfunIdnd do nccodor n osfn fufoIn, !OOIIO AZ,
ConvoncIon ncIonnI ConsfIfuyonfo, dInrIo do sosIonos, 29n rounIon, 3n sosIon
ordInnrIn (ConfInuncIon), 11 do ngosfo do 1994, . 4050.
I!ICHO H!MAOS XII - 16
ConunIfnrIo, osfIno quo oI nIco oLsfcuIo quo so oono n quo
uodn ordonnr nodIdns cnufoInros os unn rogIn do su orocho
ncIonnI, doLo oxcIuIr In nIIcncIon do osfn rogIn.
4
Io nIsno hn
ncofndo, cono os IogIco, oI TrILunnI ConsfIfucIonnI osnnoI,
5
onfro
ofros frILunnIos nncIonnIos.
In oI confIIcfo onfro oI dorocho nncIonnI y oI surnnncIonnI hn do
roforIrso, oLvInnonfo, nI sogundo, on osocInI on Io quo hnco n In
rnIdoz y ofocfIvIdnd do Ios nocnnIsnos do dofonsn on juIcIo.
SI oso hn sIdo dIcho oI frILunnI ourooo nrn Ins nodIdns
cnufoInros, os fcII InngInnr quo uodo docIr In Corfo InfornnorI-
cnnn nrn In InndnIsIon IocnI do un nnnro oxrosnnonfo rovIsfo,
sIn corfnIsns nI IInIfncIonos o condIcIonos, or In IogIsIncIon
surnnncIonnI.
AsI cono nuosfrn Corfo Suronn hn rosuoIfo quo oI nIs doLo
cunIIr do Luonn fo sus conronIsos InfornncIonnIos, nsI fnnLIon
uodo docIrso junfo nI juoz frnncos ISTO!I quo nIIcnr nodIos
jurIsdIccIonnIos rIdos y nLrovIndos os unn cuosfIon do honor do
In jusfIcIn;
6
nrnfrnsonndo n I!AIIAT, sIn vncIIncIonos nI nur-
nuIIos.
?
oLorInnos hncor cono on Iuron, dondo so osf
gonornIIznndo In focnIcn do hnLIIIfnr unn jusfIcIn rovIsIonnI
InnodInfn y rIdn, dojnndo In jusfIcIn dofInIfIvn ronIfIdn... n Ios
Inrgos y dIInfndos rocosos.
8
6.4
CIfndo or OA!CA I ITI!!A, I!A!O, Lo IoIollo por loe neJiJoe
couIeloree, 2 od., CIvIfns, MndrId, 1995, . 113.
6.5
Cono rocuordn nI rosocfo OOZAI, osfo frILunnI hn dIcho quo In
ConsfIfucIon so Insorfn on un confoxfo InfornncIonnI on nnforIn do dorochos
fundnnonfnIos y IILorfndos LIIcns, or Io quo hny quo Inforrofnr sus nornns
on osfn nnforIn do confornIdnd con In ocInrncIon !nIvorsnI do orochos
Hunnnos y Ios frnfndos y ncuordos InfornncIonnIos soLro In noncIonndn
nnforIn quo so huLIoson rnfIfIcndo (1l JerecIo Je onporo creoJo por lo
ConeIiIuci6n Aocionol, unfo I).
6.6
CIfndo or OA!CA I ITI!!A, op.ciI. . 134,
6.?
CIfndo or OA!CA I ITI!!A, Hocio uno nueto jueIicio oJninieIroIito,
2 od., CIvIfns, MndrId, 1992, rofIrIondoso n In coIorIdnd on In ojocucIon do In
sonfoncIn.
6.8
OA!CA I ITI!!A, Hocio uno nueto jueIicio oJninieIroIito,op. ciI., .
342, cIfnndo n ZAO!IIIISII.
IOS AMIA!OS I IOS A!TC!IOS 43 Y ?5 XII - 1?
?. SegunJo olIernoIito. Joe tioe JiferenIee
?.1. Vioe poroleloe
!nn sogundn nIfornnfIvn os consIdornr quo osfnnos nnfo dos o
fros vIns dIforonfos:
o) !nn, do cnrcfor Inforno, on In cunI so fufoInn IoJoe loe
JerecIoe rofogIdos or lo ConeIiIuci6n, loe IroIoJoe , loe le,ee
oro e6lo cunndo so dn In doLIo condIcIon noncIonndn on oI rInor
rrnfo. Ofrn, fnnLIon do cnrcfor Inforno, In rovIsfn on oI
sogundo rrnfo on In cunI In IogIfInncIon os sunnnonfo nnIIn
(dorochos do IncIdoncIn coIocfIvn: usunrIos, consunIdoros, dofonsn
do In conofoncIn, nodIo nnLIonfo, dIscrInInncIon, ofc.) y fnnfo
nrn Ios IndIvIduos cono nrn Ins orsonns jurIdIcns, nsocIncIonos,
dofonsor doI uoLIo, ofc.
I) In sogundn o forcorn vIn, do orIgon surnnncIonnI, fufoIn
eolonenIe loe JerecIoe , liIerIoJee funJonenIolee , niconenIe
Je loe pereonoe fieicoe JirecIonenIe ofecIoJoe en eu pereono o en
eue JerecIoe, oro sIn nocosIdnd do quo so don Ins ofrns condIcIonos
do vIn ns Idonon y cnrcfor nnnIfIosfo doI vIcIo quo nonfn oI
rInor rrnfo doI nrfIcuIo 43.
In osfn vnrInnfo oI rocodInIonfo do In vIn do Ios frnfndos sorIn
connrnLIo or nnnIogIn n In doI rInor rrnfo doI nrfIcuIo 43 on
Ios frnzos gonornIos do InforvoncIon do juoz conofonfo, oxIsfoncIn
do LIInfornIIdnd o IgunIdnd do Ins nrfos y Inzos Lrovos, oro el
IrniIe eerio neceeorionenIe Je corcIer preIoriono hnsfn fnnfo
so dIcfo unn Ioy nI rosocfo.
o os osfo donnsIndn novodnd on In rcfIcn, uos Ios juocos on
oI nnnro suoIon ncfunr roforInnnnonfo sIn quo oIIo hnyn IIovndo
n nuIIdndos nI roLIonns. AsI or ojonIo In noIncIon on oI nnnro
doLo sor oIovndn or oI juoz n In Cnnrn donfro do Ins 24 horns,
sogn In Ioy do fncfo, oro cono yn In Corfo Suronn rosoIvIo hnco
docndns quo so frnfn do un rocodInIonfo LIInfornI, nIguIon fIono
quo dnr frnsIndo. Cunndo oI juoz Io oIovn sIn frnsIndo, Io dn In
Cnnrn. Ofrns vocos oI juoz, con nojor crIforIo y nonos nogo n In
I!ICHO H!MAOS XII - 18
nornn do fncfo, dn frnsIndo on rInorn InsfnncIn y dosuos oIovn
Ios nufos, con oI frnsIndo cunIIdo.
?.2. Lo ocunuloci6n Je onporoe
Ofrn cuosfIon os quo uodon Inugnnr un nIsno ncfo fnnfo unn
orsonn jurIdIcn y un usunrIo con IogIfInncIon nnIIn, con In
IInIfncIon do quo no hnyn vIn ns Idonon y oI vIcIo son nnnIfIosfo
(nrfIcuIo 43), y fnnLIon unn orsonn fIsIcn quo so vo nfocfndn on sus
dorochos y IILorfndos fundnnonfnIos.
In fnIos cnsos doLon ncunuInrso Ins nccIonos y frnnIfnrIns con
un crIforIo unIfIcndor. uosfrn roforoncIn on fnIos cnsos sor
sunnr Io quo nnLns vIns fIonon do ns nnIIo: doI sogundo rrnfo
doI nrfIcuIo 43, In nnIIfud do IogIfInncIon y on gonornI In fufoIn
do dorochos do orsonns jurIdIcns; do Ios frnfndos, In no oxIgoncIn
do rocnudos ndIcIonnIos cono In InoxIsfoncIn do ofrn vIn o oI cnrcfor
nnnIfIosfo doI vIcIo. IosILIononfo quon rofonor, on osfos cnsos, In
IInIfncIon do quo so frnfo do dorochos y IILorfndos fundnnonfnIos,
nunquo fnnfo do orsonns fIsIcns cono jurIdIcns. Io quo no fIono
sonfIdo os fonnr oI rInor rrnfo doI nrfIcuIo 43 y dosnIIcnr oI
sogundo, cunndo no so rosonfn un IndIvIduo IosIonndo on fornn
orsonnI y dIrocfn. Is Io quo, InnonfnLIononfo, hIzo In snIn V do In
CnIfnI con In InforvoncIon n In CT.
In ofro nsocfo, oLvInnonfo sorIn unn dosInforrofncIon IIovnr
dorochos nornnIos do cnrcfor cIvII o conorcInI n unn suuosfn vIn
do nnnro (ojocufnr un ngnro, ronIIznr un dosnIojo or fnIfn do
ngo, ofc.), oro uodon fnnLIon oxIsfIr cnsos do dorochos cIvIIos,
conorcInIos o onnIos on Ios quo so oncuonfro on juogo unn IILorfnd
o gnrnnfIn fundnnonfnI (In InforvoncIon osfnfnI n unn orsonn
jurIdIcn, In rohILIcIon do oornr cIvII o conorcInInonfo, oI frnfo do
Ios rosos, ofc.). Is unn cuosfIon do hocho n rosoIvor on cndn cnso
concrofo, cono fodos Ios roLIonns do dorocho.
1
?.1
Inrn In dIscusIon nos ronIfInos n In sogundn nrfo doI cnIfuIo I do In 5
od. doI fono 1 do nuosfro frnfndo.
IOS AMIA!OS I IOS A!TC!IOS 43 Y ?5 XII - 19
?.3. Hocio uno inIerpreIoci6n unificoJoro
o fodns nnnorns, ns nII do Ins dIforoncIns do foxfos nornn-
fIvos, os nuy osILIo quo In jurIsrudoncIn doLn ovoIucIonnr
roforInnnnonfo hncIn unn unIfIcncIon do fnIos dIsfInfos nodIos y
rocodInIonfos do InugnncIon on vIn do nnnro, uos In dIforon-
cIncIon nnonnzn cnrocor do sonfIdo rcfIco. In fnI suuosfo
onsnnos quo oI nix quo vonInos do oxIIcnr nrn In ncunuIncIon
do nnnros dIvorsos, odrIn fnnLIon sorvIr cono In fornuIn
unIfIcndorn nrn un soIo nnnro quo ndnfo Ios dIvorsos cuoros
nornnfIvos.
2
Con oI fIono doLorn nLnndonnrso on fodos Ios cnsos
Ins dons rosfrIccIonos quo oI nnnro nrrnsfrn do unn IogIsIncIon
do fncfo quo hnco fIono doLIo nLnndonnrso.
8. Tercero olIernoIito. el onporo ee lo rInorn tio ne iJ6neo
8.1. 1e ne iJ6neo eienpre
Auforos cono IAIACIO, MO!IIIO y ofros hnn sonnIndo quo oI
nnnro os nns Idonoo quo oI juIcIo ordInnrIo o IncIuso ofros
sunnrIos o sunnrIsInos,
1
n Io quo so hn roIIcndo quo no odrIn
susfIfuIr juIcIos cono oI ojocufIvo, ofc. AI nnrgon do quo In crIfIcn
os Inndocundn, do fodos nodos unn rnzonnLIo osIcIon nInInnIIsfn
dn oI nIsno rosuIfndo, cono voronos n confInuncIon. Ofros nuforos
sonnInn sInIononfo quo os ns Idonoo quo In vIn ordInnrIn.
2
8.2. 1e ne Irete, eencillo , efecIito nnfos quo, no on Iugnr do,
lo tio orJinorio
Is osILIo onfondor quo oI nrfIcuIo ?5 IncIso 22 so conIononfn
con oI nrfIcuIo 43 y quo osfo doLo nIrnrso on unn Iocfurn Infogrn-
?.2
O son, oI rInor y sogundo rrnfo doI nrfIcuIo 43, y oI nnnro do Ios
frnfndos.
8.1
IAIACIO, op. ciI., II-3, quIon rocuordn n MO!IIIO, JA, 28-XII-94 y !IVAS,
PouIoe..., op. ciI., XVI-L.
8.2
Vor !OMI y MIIM, op. ciI., . 160; COIA!TI, op. ciI., . 245.
I!ICHO H!MAOS XII - 20
dorn y nrnonIcn, nrn Io cunI su doLIo roquIsIfo do quo no oxIsfn ofrn
vIn Idonon y hnyn IIognIIdnd nnnIfIosfn roquIoro unn roInforrofn-
cIon. In osfn vnrInnfo so uodo sosfonor quo oI juIcIo ordInnrIo os
o no unn vIn Idonon o criIerio iniciol Jel recurrenIe,
3
no doI
donnndndo o doI juoz: sI su nocosIdnd os do un ronfo ronuncIn-
nIonfo, onfoncos ee tio iJ6neo rInoro el onporo y no oI juIcIo
ordInnrIo nI ofocfo, quo soIo oornrIn eecuenciolnenIe, Iuogo do
Infonfndn In vIn doI nnnro (y, cInro osf, donfro do Ios Inzos
rocosnIos).
4
II roquIsIfo do quo no oxIsfn ofro nodIo judIcInI ns Idonoo hn
do roforIrso n In IdonoIdnd osocIfIcn do ofros ronodIos sunnrIos
rovIsfos or In Ioy,
5
no nI juIcIo ordInnrIo.
6
AI no osfnr osocIfIcndo
do ofro nodo on In ConsfIfucIon no uodo ronIfIrso n Ins vIojns
docfrInns soLro nnyor nocosIdnd do doLnfo y ruoLn on juIcIo
ordInnrIo, uos con oIIo so confrnvondrIn Ins nornns surnnncIonn-
Ios cIfndns: ne iJ6neo JeIe enIenJeree en el eenIiJo Je ne
Irete o eencillo en uno prinero oproxinoci6n. Ior Io dons, sI
on oI nnnro so concIuyo quo hnco fnIfn ns doLnfo y ruoLn, uos
nIII osf oI juIcIo ordInnrIo quo luego so uodo InIcInr.
ndo quo In vIn ordInnrIn no os oI iniIio ns Lrovo nI ns
soncIIIn quo In doI nnnro, onfondonos quo osfo roquIsIfo do quo no
hnyn ofrn vIn ns Idonon soInnonfo uodo ornIfIr dIsfInguIr
onfro oI nnnro, oI IoIeoe corpue y oI IoIeoe JoIo, oI nnnro
8.3
SIonro oxcofunndo, cono os oLvIo, Ios juIcIos sunnrIos o sunnrIsInos:
InfordIcfos, dosnIojos, ojocucIonos (rondn, uorronI, ngnros, choquos, hIo-
focns), nIInonfos, fIIIncIon, Ioy do dofonsn doI consunIdor, IoIeoe corpue,
IoIeoe JoIo, ofc.
8.4
Vor OOZAI, 1l JerecIo Je onporo, op. ciI., s. 144 n 146, or oI fonn do
In cosn juzgndn.
8.5
Ios yn noncIonndos: InfordIcfos, dosnIojo (IocncIonos on gonornI),
ojocucIon (ngnros, hIofocns, ofc.), nIInonfos, fIIIncIon, Ioy do dofonsn doI
consunIdor, IoIeoe corpue, IoIeoe JoIo, ofc.
8.6
In fodo cnso, dIco IAIACIO quo nn connrndoIo con Ios rocodInIonfos
sunnrIo y sunnrIsIno oI nnnro (Ios) nvonfnjn con crocos... on unfo n In
sInIIcIdnd do sus dInonsIonos fonornIos y fornnIos y, or Io fnnfo, dosdo oI
unfo do vIsfn do su nnyor IdonoIdnd nrn Iogrnr unn ns rIdn dofInIcIon
doI confIIcfo (op.ciI., I-4).
IOS AMIA!OS I IOS A!TC!IOS 43 Y ?5 XII - 21
nnLIonfnI, nIgunos InfordIcfos y juIcIos sunnrIos o sunnrIsInos,
oro nunco el juicio orJinorio cono nccIon InIcInI y rInorn. In
ofrns nInLrns, In nnyor o nonor IdonoIdnd do unn vIn judIcInI nrn
sor roforIdn n ofrn cono rInor nccoso n In jusfIcIn hn do osfnr dndn
on oI nononfo InIcInI or su nnyor o nonor Lrovodnd, soncIIIoz y
ofIcncIn nrn In fufoIn do Ios dorochos consfIfucIonnIos nfocfndos.
Isfo no os nnforIn do InforrofncIon: os Io quo surgo oxIIcIfnnonfo
do Ios foxfos surnnncIonnIos nI oxIgIr In oxIsfoncIn do unn fnI vIn
n fnvor doI IndIvIduo.
Ior Io dons, os un nIfo gIorIfIcnr oI juIcIo ordInnrIo y fonor nI
nnnro. II juIcIo ordInnrIo IIovn vnrIos nnos cono nInIno on sus
dIvorsns InsfnncIns, y oI nnnro uodo durnr dosdo nIgunos nosos
hnsfn un nr do nnos. Ocurro con oI nnnro nIgo nrocIdo quo con
In cnufoInr on oI juIcIo ordInnrIo: quIon In oLfIono rcfIcnnonfo
gnno oI juIcIo, quIon In Iordo vIrfunInonfo Io ordIo. Y sI LIon fodo
osfo os osgrInIdo or nIgunos n fnvor do In rudoncIn judIcInI, Io
cIorfo os quo Ios jusfIcInLIos so dnn or snfIsfochos cunndo oLfIonon
un ronuncInnIonfo on un fIono rnzonnLIo, cono roquIoron
fnnLIon Ios ncfos surnnncIonnIos.
?
Isfonos o no do ncuordo do
lege ferenJo, In gnrnnfIn surnnncIonnI do quo hnyn un ronuncIn-
nIonfo judIcInI donfro do un Inso rnzonnLIo soInnonfo so cunIo
on oI nIs on oI juIcIo do nnnro y dons rocosos nnIogos,
rnrnnonfo on oI juIcIo ordInnrIo. In fodo cnso Iuogo do frnnIfndo
oI nnnro nndn InIdo frnnIfnr oI juIcIo ordInnrIo, donfro do Ios
fornInos rocosnIos rovIsfos nrn cndn uno, quo son orfocfnnon-
fo connfILIos sogn voronos n confInuncIon.
8.3. Lo eecuencio onporo - juicio orJinorio
o hn onsnrso quo In oIoccIon doI nnnro on Iugnr doI juIcIo
ordInnrIo InIIcn In ordIdn do osfo. InIcIndo oI nnnro donfro do
Ios quInco dIns hLIIos doI ncfo IosIvo, fononos fodnvIn Ios novonfn
8.?
o nos roforInos n In gnrnnfIn do un rocurso Lrovo, soncIIIo y rIdo, sIno
n In gnrnnfIn do quo In sonfoncIn on un juIcIo ordInnrIo so roduzcn on un Inzo
rnzonnLIo, cono Io quIoro oI nrfIcuIo 6.
I!ICHO H!MAOS XII - 22
dIns hLIIos judIcInIos nrn docIdIr sI hnconos o no oI juIcIo
ordInnrIo.
8
Inforonor oI nnnro no Inorfn ordor In vIn ordInnrIn, sIno
fonor dos vIns on ordon socuoncInI o sucosIvo. So Io rIvIIogIn on
ordon fonornI o InsfrunonfnI, no on nfoncIon n su osoncIn
InfrInsocn.
9
Quien elige el orJinorio puJienJo Iocer el onporo, pierJe eeIe,
quien Ioce el onporo pueJe IoJotio Iocer el orJinorio, sI no so
oIvIdn do Ios novonfn dIns nrn InIcInrIo, on oI cnso do In ndnInIs-
frncIon nncIonnI.
SI nrn osn fochn oI nnnro no osf fornInndo, oI ordInnrIo uodo
InIcInrso Lnjo oI rIncIIo do ovonfunIIdnd rocosnI, y odIr quo so
rosorvon Ios nufos sIn ordonnrso oI frnsIndo hnsfn fnnfo so rosuoIvn
oI nnnro, o sInIononfo no dnr frnsIndo do In donnndn or oI Inzo
do oroncIon do InsfnncIn, Io cunI hnLIfunInonfo sor sufIcIonfo
nrn fonor docIsIon fIrno on oI nnnro.
8.4. Lo conpeIencio rnfIono IocI
Ofrn vonfnjn doI nnnro quo Io hnco ns Idonoo quo In vIn
ordInnrIn os quo In conofoncIn Io os fnnfo or oI donIcIIIo doI
donnndndo gonornInonfo, In CnIfnI IodornI cono In doI Iugnr
on quo oI ncfo hn do roducIr sus ofocfos.
IIIo ornIfo IIfIgnr on oI vordndoro Iugnr do Ios hochos o ofocfos
doI ncfo, no on In sonIfornn cIudnd do Iuonos AIros dondo In
conconfrncIon do oLIncIon vs. cnnfIdnd do juocos os nucho ns
orjudIcInI n In osILIIIdnd do sor oIdo on jusfIcIn.
TnnLIon uodo sor dIforonfo In orcocIon do Ios hochos y or
ondo doI dorocho or nrfo do Ios juocos doI Iugnr, n vocos con
LonofIcIo nrn oI ncfor.
8.8
SoLro In cuosfIon do In cosn juzgndn vor OOZAI, op. ulI. ciI., s. 145/6.
8.9
Inrn oIIo, on fodo cnso, nos ronIfInos n In rInorn nrfo doI cnIfuIo I
do nuosfrn oLrn cIfndn on In nofn 2.
IOS AMIA!OS I IOS A!TC!IOS 43 Y ?5 XII - 23
9. ConjeIuro, replicoe, refuIoci6n
o os dIfIcII InngInnr Ins roIIcns n Ins nfIrnncIonos rocodon-
fos. Ins onuncInronos o Infonfnronos su rosuosfn.
9.1. AIrogo lo porIe JognIico Je lo ConeIiIuci6n
IodrIn sosfonorso quo cono oI IncIso 22 osfnLIoco quo fnIos
frnfndos no dorognn Ios dorochos roconocIdos on In rInorn nrfo y
son conIononfnrIos do oIIn, onfoncos no rovnIocon fronfo nI
nrfIcuIo 43.
o) II rnzonnnIonfo dosconoco, sIn onLnrgo, quo Ios frnfndos no
osfn dorognndo nI donognndo dorochos roconocIdos on In nrfo
dognfIcn, sIno nnIIndoIos y conIononfndoIos fnn soIo on
cunnfo n In gnrnnfIn do su InIononfncIon o cunIInIonfo. o hny
uos confrndIccIon nIgunn onfro nnLos.
I) o sonfIdo nnIogo os In nrgunonfncIon conforno n In cunI In
Ioy 24.309, quo convoco n In ConvoncIon, osfnLIocIo quo no so
nodIfIcnrInn Ins docInrncIonos, dorochos y gnrnnfIns. II sonfIdo do
In nornn os quo no so liniIorion Ios dorochos, no uno proIiIici6n
Je onpliorloe , nenoe en loe tioe proceeolee. Isfo IfIno os
fundnnonfnI: no ee eeIn noJificonJo loe JerecIoe en ei eino Ion
e6lo perfecciononJo , onplionJo eue neJioe Je IuIelo. o hny nsI
nodIfIcncIon nIgunn n In nrfo dognfIcn. o fodos nodos, oI
nrgunonfo os osocIoso uos In Ioy quo docInro In nocosIdnd do In
rofornn roquIrIo consngrnr oI nnnro on In ConsfIfucIon nncIonnI,
1
Io cunI osfn hIzo do dos nnnorns: or Ins vIns doI nrfIcuIo 43 y or
In vIn doI nrfIcuIo ?5 IncIso 22.
c) In cunIquIor cnso, doLo fonorso rosonfo quo oI cnrcfor
surnnncIonnI do Ios frnfndos os rooxIsfonfo n In ConsfIfucIon;
9.1
Ioy 24.309, nrfIcuIo 2, nnrfndo . Quo In InfoIIgoncIn rovIn orn nnIIn
Io rnfIfIcn OA!CA IIMA, AIII!TO, Lo reforno por JenIro, IInnfon, Iuonos AIros,
1994, . 251: so Io consIdorn unn gnrnnfIn generico quo fufoIn IoJoe Ios
dorochos IndIvIdunIos cunndo no oxIsfn ofrn vIn pronIo y ofIcnz.
I!ICHO H!MAOS XII - 24
osfn no hnco sIno roconocorIos, oro do fodos nodos osfn or
oncInn do oIIos.
9.2. Lo inIerpreIoci6n ouIenIico Je lo ConeIiIuci6n ee oIro
2
Is LIon snLIdo quo Ios foxfos so dosorsonnIIznn y dosrondon do
sus nuforos, y quo Ins rnzonos quo Ios convoncIonnIos hnynn
oxrosndo n fIfuIo IndIvIdunI o do su nrfIdo nrn dnr su vofo
unnIno n In IncororncIon do Ios frnfndos, no nIforn Io quo osfos
dIcon. II rnzonnnIonfo or oI doLnfo uLIIcndo
3
rocuordn In fosIs
do In originol inIenI do ATOI SCAIIA, quo hn quodndo jusfnnonfo
dojndn do Indo on oI dorocho norfonnorIcnno.
o fodos nodos oI convoncIonnI Infornnnfo doI dIcfnnon do
nnyorIn, sI LIon rocuordn In jurIsrudoncIn quo consIdornLn quo oI
nnnro os unn vIn oxcocIonnI, fnnLIon docInrn quo II nnnro os
unn InsfIfucIon confrnI do In nocnIcn do gnrnnfIns quo osfnLIoco
In ConsfIfucIon ncIonnI
4
y on fodo cnso ncInrn quo In jurIsrudon-
cIn do In Corfo sufro InnovncIonos on oI foxfo rouosfo,
5
onfro Ins
cunIos so oncuonfrn rocIsnnonfo Io roforIdo nI dIcfnnon do In
ConIsIon do Trnfndos InfornncIonnIos.
6
II nIsno convoncIonnI Infornnnfo concIuyo quo oI dosnrroIIo
cIonfIfIco do osfos nuovos fonns no osf fornInndo nI nnduro, oro
quo In fornuIn rouosfn os un nvnnco Inorfnnfo on In consfIfu-
9.2
Vor fnnLIon Io dIcho eupro on oI unfo 4.5.
9.3
Cuyns IInIfncIonos son or ofrn nrfo susfnncInIos, sogn Io oxIIcnnos
on dIsfInfns nrfos.
9.4
ConvoncIon ncIonnI ConsfIfuyonfo, dInrIo do sosIonos, 29" rounIon, 3"
sosIon ordInnrIn (ConfInuncIon), 11 do ngosfo do 1994, . 4046.
9.5
Io nfIrnn dos vocos: Ioro vnnos n ronIIznr osfn fnron con nIgunns
InnovncIonos, . 404? y QuIoro roforIrno n nIgunns InnovncIonos quo oI foxfo
quo roononos ngrogn n nuosfrn jurIsrudoncIn, soLro fodo In do In Corfo
Suronn, . 4049. Sus cIfns do jurIsrudoncIn no fIonon uos oI vnIor do
rnfIfIcncIon do oIIn, sIno do oxIIcncIon InfroducforIn n In rofornn.
9.6
Op. ciI., . 4049. osdo Iuogo quo In IncIusIon doI nrfIcuIo ?5 IncIso 22 dIo
Iugnr n un soro doLnfo nufonono, doI quo dn cuonfn IAIIIA, MIO!II M.,
Leccionee eoIre JerecIoe Iunonoe , goronIioe, fono I, forcorn odIcIon,
ALoIodo Iorrof, Iuonos AIros, 1995, s. 80 n 91.
IOS AMIA!OS I IOS A!TC!IOS 43 Y ?5 XII - 25
cIonnIIzncIon do In fufoIn. Ao liniIo loe poeiIiliJoJee sIno quo
oxnndo do un nodo dofornInndo y osocIfIco In oorfunIdnd do
nccodor n osfn fufoIn.
?
Inroco Injusfo onfoncos, fonIondo rosonfo quo oI fonn do Ios
frnfndos Io frnfo ofrn conIsIon, rorochnrIo n osfn unn suuosfn
InforrofncIon rosfrIcfIvn doI nrfIcuIo 43, quo oxcIuyn Ios ofros
nodIos do fufoIn rovIsfos on Ios frnfndos, on ronIsIonos do ofrns
nrfos doI foxfo consfIfucIonnI. In fodo cnso, fnnLIon oI IrosIdonfo
do In ConvoncIon ConsfIfuyonfo hn dIcho quo con In rofornn oI
nnnro Hn dojndo do sor oI ronodIo do oxcocIon, nrn convorfIrso
on un nodIo rocodInonfnI ordInnrIo;
8
y osn orn In InforrofncIon
do OA!CA IIMA rovIn n In rofornn rosocfo doI ncuordo rogrnn-
fIco.
9
Cunnfo nonos, uos, In cuosfIon os oInnLIo.
o croonos or oIIo quo on consIdorncIon n quo frIunfo oI dIcfnnon
nnyorIfnrIo, voncIondo nI do In nInorIn, uodn osfInnrso curIosn
10
osfn oInIon do I!A!O MIIM. uosfrn roIn Iocfurn doI Inforno
doI convoncIonnI AZ no rosnIdn In oInIon rosfrIcfIvn, nI fnnoco
sogn so vo Io hnco In InforrofncIon uIforIor doI rosIdonfo do In
ConvoncIon ConsfIfuyonfo, nI nonos In nnfIcInLn uno do Ios nuforos
quo Insfrunonfo oI ncfo rovIo y fnnLIon fuo dosfncndo convoncIonnI
consfIfuyonfo. CnLo rnzonnLIononfo rosunIr quo or In nnyorIn
vofo on oI rocInfo Io quo on su IILro nnforIor n In ConvoncIon sosfonIn
quo orn In nene legie doI royocfo consfIfucIonnI.
11
Ofrns oInIonos
on In ConvoncIon fuoron doI nIsno fonor.
12
Ioro no os oso do fodos nodos oI nudo do In cuosfIon, cono jnns
Io fuo In dIscusIon nrInnonfnrIn do nornn nIgunn. II nudo do In
9.?
Op. ciI., . 4050.
9.8
!OMI y MIIM, op. ciI., . 160.
9.9
OA!CA IIMA, op. loc. ciI.
9.10
Op. ciI., . 55, nofn 11.
9.11
os roforInos, cInro osf, nI cIfndo IILro do OA!CA IIMA, n In snzon
Irocurndor doI Tosoro do In ncIon. Su jornrquIn focnIcn y oIIfIcn rovIn y
osforIor on oI nIsno goLIorno, on osfo confoxfo do dIscusIon, norIfn uos
fonor on cuonfn su oInIon nsI oxrosndn n In oocn do In ConvoncIon. In
ConvoncIon cononzo sus sosIonos oI dIn 25 do nnyo, y cononfnnos su IILro
oI dIn nnforIor, on In Ioy, 24-V-94.
9.12
VIIA!I, s. 4140/1; CO!ACH, . 4369; A!IIIAO, . 4284.
I!ICHO H!MAOS XII - 26
cuosfIon on osfn nnforIn os que Jicen loe pocIoe inIernocionolee
quo oI nIs hn suscrIfo y doLo cunIIr do Luonn fo. o nos
onrodonos on osfo unfo con Ios Jiecureoe IronecripIoe (quo
fnnoco rofIojnn Ios JeIoIee reolee, ncuordos y consonsos, oLfonI-
dos fuero doI rocInfo) do In convoncIon consfIfuyonfo, uos ordoro-
nos oI fIono.
SI on In conIsIon doI nnnro vIoron o no vIoron quo nroLnLnn
on In conIsIon do frnfndos InfornncIonnIos, oro Iuogo fodos
nnyorIns y nInorIns, voncodoros y voncIdos vofnron fodo on
oI IonnrIo, dojonosIos n sus roIos nuforos dIscurrIr ncorcn do quo
onso y quIso docIr cndn uno on oI foxfo IoIdo o frnnscrIfo nrn Ins
ncfns, oro sonnos quo oIIo sIrvo nrn unn nrfo do In hIsforIn oro
no os fII, on oI cnso, nrn In InforrofncIon doI dorocho do Ios
frnfndos InfornncIonnIos. Is, on vordnd, fofnInonfo InnfInonfo.
Vonnos Ins nornns, sInIononfo, In docfrInn y soLro fodos Ios
hochos: unn jusfIcIn ordInnrIn n In quo oI snyo giueIicio riIorJoIo
giueIicio JenegoIo Io cno con fodn In fuorzn doI fugiI irreporoIili
Ienpue,
13
or cuIn do Ios odoros LIIcos quo no dosIgnnn juocos
on nnoro sufIcIonfo y do Ios juocos oxIsfonfos quo so rohsnn n
rosoIvor oI fondo do Ios nnnros.
SI oI odor LIIco no dosIgnn juocos, Ios oquIsInos quo oxIsfon
14
doLon onfoncos docIdIr eienpre on Ios nnnros confrn oso nIsno
odor LIIco quo Ios condonn n ronIIznr In InjusfIcIn do In donorn
ordInnrIn, hnsfn quo oIIo convonzn nI goLIorno do Infogrnr un odor
judIcInI on quo un juIcIo ordInnrIo son un frnIfo nornnI y no un
cnIvnrIo. MIonfrns fnnfo, quo Ins nodIdns cnufoInros y oI juIcIo do
9.13
Aunquo n vocos, Luono os ndnIfIrIo, son Ios roIos Iofrndos quo nunfnn
n Io ouosfo,... un fIono osornnzndnnonfo Ionfo, n In osorn doI nIfIIo
cnnLIo quo quIzs jnns so do (Ainguno cloee Je IonIree... , In Ioy, SJA,
11 do ocfuLro do 1995, . 3). Ofrn fncofn os In oIIfIcn fonornI doI frILunnI,
cuosfIon dIsfInfn n In durncIon do Ios juIcIos, quo oxIIcnnos on oI IILro
ProIlenoe Jel conIrol Je lo oJninieIroci6n pIlico en Anerico LoIino,
CIvIfns, MndrId, 1981, cnIfuIo II.
9.14
O suLsIsfon, uos nn oI fuoro fodornI gunrdn nonorIn do ns do un
nngIsfrndo quo ronuncIo y uno quo IIfornInonfo nuri6 or oI eIreee cnusndo
or oI nfrnso consfnnfo y soLro fodo crecienIe do su juzgndo.
IOS AMIA!OS I IOS A!TC!IOS 43 Y ?5 XII - 2?
nnnro sonn, on nInLrns do O!TIZ IVA!IZ,
15
In fnLIn do snIvncIon
do In dososorndnnonfo Ionfn jusfIcIn ndnInIsfrnfIvn. II
fonn, cono so ndvIorfo, os unIvorsnI,
16
y In nroxInncIon n oI
fnnLIon. os fnIfn nconnsnr oI rIfno, nndn ns.
9.3. Lo JocIrino lo coneiJero excepcionol (, reeiJuol o
Ieroico)
Is un nrgunonfo do rnncIn nuforIdnd, cIfndo or oI nIonLro
Infornnnfo nI ofocfunr oI rocconIo hIsforIco rovIo n In consfIfuyon-
fo, oro os roIIcnLIo con In nnyor nuforIdnd do Ios frnfndos
osforIoros quo oI nIsno dojo n snIvo. Ios frnfndos vIgonfos do
nnnorn nIgunn dIcon quo son un ronodIo oxcocIonnI, sIno nI
confrnrIo IndIcnn quo os nornnI. Mucho nonos horoIco o rosIdunI.
Ironfo n In Iofrn cInrn y oxrosn do Ios frnfndos, In vIojn docfrInn
y jurIsrudoncIn no hnco sIno roLnr su roIo orror on rodocIr oI
dosnrroIIo fufuro doI dorocho; ns nn, os In coueo eficienIe do oso
nuovo dorocho; nhorn, yn in clorie eI expreeeie non fiI inIerpreIoIio.
9.4. Loe IriIunolee ee oIorroIorion Je juicioe
In oI juIcIo ordInnrIo soIo os conofonfo In jusfIcIn do In CnIfnI
IodornI,
1?
on fnnfo quo on Ios nnnros Io os In jusfIcIn fodornI Je
IoJo el poie, sogn dondo Ios ofocfos doI ncfo hnynn do cunIIrso,
con Io cunI so nnIIn onornononfo oI nLIfo jurIsdIccIonnI y so
dIsnInuyo In suuosfn nnonnzn do nLnrrofnr Ios frILunnIos Je lo
CopiIol, uos do oso y no do ofrn cosn so frnfn on In ovonfunI crIfIcn
quo nquI frnfnnos.
9.15
O!TIZ IVA!IZ, I!IS A., JuriepruJencio Je neJiJoe couIeloree en el
conIencioeo-oJninieIroIito, IJV, Cnrncns, 1995, . 13.
9.16
Adons do Ins dIvorsns frnnscrIcIonos quo ofocfunnos do Ins oLrns ns
rocIonfos do OA!CA I ITI!!A, os Io nIsno quo yn hnLInnos dIcho on
ProIlenoe Jel conIrol Je lo oJninieIroci6n pIlico en Anerico LoIino, op. loc.
ciI.
9.1?
In In gonornIIdnd do Ios cnsos nI nonos, or onconfrnrso nIII oI donIcIIIo
doI donnndndo y fnI voz IncIuso doI ncfor.
I!ICHO H!MAOS XII - 28
Ios nnnros on fodo oI nIs Io conIIcnn In vIdn n Ios nLogndos
do In ndnInIsfrncIon, sIn dudn, oro no n Ios frILunnIos fodornIos doI
InforIor. II frnfnnIonfo do Ios nnnros on oI Iugnr do Ios ofocfos doI
ncfo fIono un Inforosnnfo ofocfo ndIcIonnI do dosconconfrncIon doI
odor jurIsdIccIonnI.
Ior Io dons, In crIfIcn suono roconocor quo do odor hncor ns
juIcIos In gonfo Ios hnrIn. Hny suuosfos do nocosIdnd do ncudIr n
In jusfIcIn quo no coInn In vIn ordInnrIn orquo oI jusfIcInLIo orcILo
quo no Io sIrvo; so concIuyo do In nIsnn crIfIcn quo Ios jusfIcInLIos,
do odor hncor ns nnnros Ios hnrInn, rocIsnnonfo orquo son
nns Idonoos, on In orcocIon doI jusfIcInLIo, nrn In dofonsn do sus
dorochos IosIonndos. AI nonos cono rInor nccoso n In jusfIcIn y sIn
orjuIcIo do ocurrIr Iuogo n In vIn ordInnrIn sI oIIo os nocosnrIo.
In cunIquIor cnso, cunIquIor nLogndo IIfIgnnfo snLo quo no fodo
oI quo os dorrofndo on un nnnro InIcIn oI juIcIo ordInnrIo, y osfn
os fnnLIon unn vordnd unIvorsnI, nIIcnLIo hnsfn nrn Ins nodIdns
cnufoInros.
18
o dondo os orfocfnnonfo osfuInLIo quo ndnIfIr oI
juIcIo do nnnro on fornn nnIIn cono Io oxIgon Ios frnfndos no
InIIcn IIovnr ns juIcIos n frILunnIos, sIno nonos y do nonor
durncIon; fnnLIon, do nonos osfuorzo frILunnIIcIo, snIvo oI conro-
nIso do In jusfIcIn do docIdIr on fochn corcnnn n Ios hochos, quo
fnnfo ngrnvIo no os. o cndn nnnro rosuoIfo on cunnfo nI fondo
donogndo o ndnIfIdo, no Inorfn no nnco un juIcIo ordInnrIo
osforIor. SInIononfo, no os cIorfo. II nnnro nIIgorn In cnrgn
frILunnIIcIn nIonfrns nunonfn Ins chnncos do Ios jusfIcInLIos.
9.18
Cono rocuordn OA!CA I ITI!!A, I!A!O, Lo IoIollo por loe neJiJoe
couIeloree, op.ciI., . 339, quIonos Iordon In cnufoInr o un rocoso sunnrIo n
vocos yn dosIsfon do rosoguIr oI juIcIo ordInnrIo, son orquo ndvIorfon quo no
fIonon dorocho, o orquo ngrognnos nosofros ndvIorfon quo no so Io
roconocorn. Is Io quo nsn con nuchos nnnros: nsI or ojonIo on 1995 unn
IrrIfn InforvoncIon n In CT, jusfnnonfo nnuIndn on rInorn InsfnncIn n frnvos
do un nnnro, onconfro soIucIon dIvorsn on Cnnrn: yn nndIo Infonfo In vIn
ordInnrIn, nI sIquIorn oI ofonsor doI IuoLIo on dofonsn oLjofIvn do In Ioy.
IOS AMIA!OS I IOS A!TC!IOS 43 Y ?5 XII - 29
9.5. Ao Iiene proceJinienIo. Creo ineeguriJoJ juriJico. Lo le,
lo liniIor. Ho, que refornor el eieIeno.
Isfn oLsorvncIon soIo InIIcn quo In jurIsrudoncIn doLorIn unn
voz ns ncfunr cono on Ios cnsos KoI y Siri, o nIIcnr nnnIogIcn-
nonfo el proceJinienIo (no Ins rosfrIccIonos) doI nnnro do In Ioy
do fncfo 16.986.
: !nn vnrInnfo nrgunonfnI os quo In fnIfn do rocodInIonfo cron
InsogurIdnd jurIdIcn, Io quo cono vonos no fIono rnzon do sor uos
In IncorfIdunLro so rosuoIvo sIn donnsIndo roLIonn. Inroco un
nrgunonfo oxfrono: os cono docIr quo so fIono nIodo n quo hnyn
jusfIcIn.
19
In InsogurIdnd os, on Luonn horn, doI quo conofo Ins
vIoIncIonos quo dnn Iugnr nI nnnro, no do quIonos von sus
dorochos vIoIonfndos or oI odor LIIco.
: !n onfoquo dIforonfo doI nIsno fonor os nfIrnnr quo sI oI
juIcIo ordInnrIo no sIrvo, no hny quo oxfondor oI nnnro sIno quo
hny quo rofornnr oI sIsfonn.
20
Ioro oIIo os no ndvorfIr quo oso
roLIonn Io vIoron Ios frnfndos y rovIoron cono soIucIon precieo-
nenIe lo reforno Jel eieIeno, oro no In rofornn cono In suonn oI
crIfIco, sIno In reforno cono lo tieron loe pocIoe. IocienJo el
onporo occeeiIle o IoJoe. CoIncIdnnos o dIscroonos, oro no
oIvIdonos quo oso os oI sIsfonn do Ios ncfos y or Io fnnfo oI sIsfonn
doI dorocho Inforno quo Ios juocos doLon nIIcnr.
: Ofrn vnrInnfo do osfn crIfIcn os quo oI IogIsIndor vondr
InnodInfnnonfo n IInIfnr do nuovo oI nnnro:
21
oIIo oIvIdn o) quo
nhorn hny un IexIo eupronocionol,
22
I) quo oI IogIsIndor no os do
9.19
So frnfn do unn vnrInnfo do In Lsquodn do Io IncondIcIonndo n quo
hIcIorn roforoncIn CA!!I y quo oxIIcnnos on In rInorn nrfo doI cnIfuIo I
do In quInfn odIcIon doI rInor fono do nuosfro TroIoJo Je JerecIo oJninie-
IroIito.
9.20
ATAII, op. ciI., . 65, quIon ngrogn oro osn hnrInn os do ofro cosfnI.
9.21
In fnI sonfIdo SAO!IS, op. ciI., III-?.
9.22
Vor oI nrfIcuIo Lo crecienIe inIernocionolicoci6n Jel JerecIo , eue
efecIoe, nrfIcuIo cIfndo.
I!ICHO H!MAOS XII - 30
fncfo cono on In 16.986; c) quo oI roIo frILunnI nncIonnI fnI voz
no gunrdo oI sIIoncIoso ncnfnnIonfo quo nnfnno LrIndo In Corfo n
nquoI docrofo-Ioy; J) quo nhorn oxIsfo fnnLIon rocurso nnfo oI
IriIunol eupronocionol. TnI voz ns quo nurnrso n roguInr y
IInIfnr oI nnnro, oI IogIsIndor doLIorn fonnr guIn do In ConsfIfu-
cIon do SnIfn quo on su nrfIcuIo 85 osfnLIoco quo Son nuIns y sIn
vnIor nIguno Ins nornns do cunIquIor nnfurnIozn quo rogInnonfon
In rocodoncIn y roquIsIfos do osfn nccIon
9.6. 1nporIorio lo JeeproIecci6n Je quienee ten leeionoJoe eue
JerecIoe
IIIo no os nsI orquo no Iordo In vIn ordInnrIn, sI os quo so suono
quo oIIn os ns nfn.
23
In cunIquIor cnso, nrn oso osfn Ios
nLogndos quo rosoIvorn cono nojor nconsojnr n sus cIIonfos nrn
In nojor dofonsn do sus dorochos:
24
sI consIdornn quo oI nnnro Ios
orjudIcn, su doLor rofosIonnI sor no ufIIIznrIo. Ioro quIonos
dIscronn no fIonon oI dorocho do InodIrIos hncorIo n quIonos
Ionson do ofrn nnnorn.
osdo oI unfo do vIsfn doI ncfor, In vIn doI nnnro os ofInn:
ornIfo conocor do InnodInfo In osIcIon do In ndnInIsfrncIon,
nccodor n In docunonfncIon do quo osfn so hnyn Infonfndo vnIor,
confosfnrIn y quodnr Iuogo on condIcIonos do InIcInr In vIn ordInnrIn
con nojor conocInIonfo do cnusn, sI oI ronuncInnIonfo on oI
nnnro Io os ndvorso. Is, cono so vo, osocInInonfo nfn nrn In
dofonsn do Ios dorochos do Ios cIudndnnos y nrfIcuInros on gonornI.
QuIzs or oso dosdo oI nguIo doI odor so Io vo con dIsfnvor. Ioro
os oI odor quIon Iordo rofoccIon; oI IndIvIduo In gnnn.
9.23
In dofIondo dosdo oI nLIfo frILunnIIcIo SAO!IS, op. ciI., unfo III-3: os
un hocho noforIo quo Ios frnIfos ordInnrIos son ns gonorosos... quo In nccIon
do nnnro: frfoso do oxIIcrsoIo n un jusfIcInLIo, dosdo oI ofro Indo doI
nosfrndor.
9.24
Cono dIco COIA!TI, op. ciI., . 245, oI nnnro hn dojndo do sor unn vIn
suLsIdInrIn nrn convorfIrso on unn vIn nIfornnfIvn cuyn oIoccIon cono nodIo
nns Idonoo so hnIIn n cnrgo do In nsIsfoncIn Iofrndn.
IOS AMIA!OS I IOS A!TC!IOS 43 Y ?5 XII - 31
Is quo, on IfInn InsfnncIn, osf on juogo In vIsIon quo so fongn
do In jusfIcIn: sI roconoconos quo on oI nundo hny or doquIor unn
dIIncIon oscnndnIosn do Ios rocosos,
25
onfoncos os InovIfnLIo
ndnIfIr con OA!CA I ITI!!A y ISTO!I quo oI honor do In
jusfIcIn, nndn nonos, osf rocIsnnonfo on osfos juIcIos cnufoIn-
ros y rIdos.
26
9.?. Se JeenoIurolicorio el onporo
Isfo nrgunonfo oIvIdn quo Ins InsfIfucIonos no son ofornns,
cnnLInn, y on oI rosonfo cnso oxIsfo oI cnnLIo fundnnonfnI do In
InfroduccIon do un ordon jurIdIco surnnncIonnI quo doLonos
cunIIr on oI ordon Inforno. Todo cnnLIo no os rogroso, oro
fnnoco so uodo docIr quo fodo son nognfIvo orquo son cnnLIo.
Ior Io dons, on oI dorocho connrndo os conn vor nI nnnro
cono oI nodo osocIfIco do fufoIn do gnrnnfIns consfIfucIonnIos.
: In ofrn vnrInnfo, so uodo nrgunonfnr quo do osfo nodo so
dovnIn oI nnnro.
2?
Isfo suono quo on Iugnr do sor unn nodIdn
oxcocIonnI, nsnrIn n sor nonodn corrIonfo.
28
Inrn osfo fIo do
9.25
OA!CA I ITI!!A, I!A!O, Lo IoIollo por loe neJiJoe couIeloree, 2 od.,
CIvIfns, MndrId, 1995, . 338.
9.26
OA!CA I ITI!!A, op.ciI., . 344, cIfnndo nI juoz frnncos ISTO!I, I., Lo
proIique Jee proceJuree ropiJee. Ieferee, orJonnoncee eur requIe, proceJure
JinjoncIion, InrIs, 1990, . 11, n quIon fnnLIon rocuordn on In gInn 134.
9.2?
Quo oI fonor n In InfIncIon sIguo osnndo on oI InconscIonfo coIocfIvo
Io donuosfrn oI roIforndo uso doI fornIno on SAO!IS, op. ciI., unfo III-5. Ioro
oI nnnro no os nonodn.
9.28
SInIInr os oI fonor do ATAII, op. ciI., ., 64, do quo fornInnrInnos
frnnsfornnndo nI rocodInIonfo osocInIIsIno on un vuIgnr frnIfo ordInnrIo,
con oI dIsIoquo so cnusnrIn. Isfo so nroco on fondo n In dIsIdoncIn do IA!CISAT
on In ConvoncIon, on oI sonfIdo do quo oI nnnro os unn vIn rogIn. I rogIn,
nI vuIgnr, sInIononfo nornnI nrn fodn vIoIncIon do In ConsfIfucIon. SI
nornnI os quo vIoIon In ConsfIfucIon, nornnI doLor sor quo onconfronos
fufoIn. Ior oIIo no nos nroco sngnz, cono consIdorn OIIII, op. ciI., . 55, nofn
11, In oLsorvncIon do SAO!IS on oI sonfIdo quo In osIcIon do IA!CISAT rosuIfo
dorrofndn: Ins Idons no so gnnnn nI voncon on vofncIon, son fnn soIo hIofosIs
y conjofurns sujofns n rofufncIon (cono yn Io oxIIcnnos on In rInorn nrfo
doI cnIfuIo I doI fono 1 do nuosfro TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito).
I!ICHO H!MAOS XII - 32
crIforIo, unn vIn judIcInI usunI y corrIonfo os unn nodIdn judIcInI
dovnIundn. SoInnonfo unn vIn judIcInI cnsI InnccosILIo or fnrdIn
y cosfosn os unn nodIdn vnIIosn
: TodnvIn unn vnrInnfo ns doI nIsno nrgunonfo os sosfonor
quo so ordInnrIznrIn oI nnnro. Ioro so oIvIdn quo no os
Infrocuonfo quo un juIcIo InIcIndo cono nnnro ofocfIvnnonfo so
ordInnrIzn n InsfnncIns doI ncfor, n Io quo nnI uodo oonorso oI
donnndndo uos foorIcnnonfo Io ofroco nnyor nnIIfud do dofonsn
y ruoLn. SI In crIfIcn os quo oI nnnro so fornn on vIn conn, do
rIncIIo, gonornI, onfoncos oI nrgunonfo osf on un cIrcuIo
vIcIoso: sogn Ins nornns surnnncIonnIos, ofocfIvnnonfo os In vIn
ordInnrIn, do rIncIIo, gonornI, nrn In rInorn dofonsn do
dorochos y IILorfndos fundnnonfnIos. Io quo no oxcIuyo In uIforIor
dofonsn on juIcIo ordInnrIo.
: Ofrn vnrInnfo do osfo nrgunonfo os quo so nnnrIznrIn oI
juIcIo ordInnrIo. Isfo nrgunonfo oIvIdn o) quo oI juIcIo ordInnrIo do
fodos nodos uodo hncorso Iuogo, no so Io oIInInn; I) quo fnnLIon
un juIcIo ordInnrIo uodo ordor sonfIdo cono fnI on In vIn dInrIn,
or ojonIo cunndo so docInrn In cuosfIon do uro dorocho, o no hny
ruoLns do InorfnncIn cono os frocuonfo on oI cnso do In ndnInIs-
frncIon LIIcn quo yn hn frnnIfndo Inrgos oxodIonfos do Ios cunIos
surgo In vordnd o fnIsodnd do Ios nsorfos do cndn uno. In osfos
suuosfos os oI ordInnrIo quo so hn dosnnfurnIIzndo y odrIn
orfocfnnonfo hnLor frnnIfndo cono nnnro.
9.8. Lleto ol goIierno Je loe juecee
Cono rocordnLn IIO!II, no Io fono n In dIcfndurn do Ios juocos,
Io fono n In dIcfndurn do In ndnInIsfrncIon; o cono dIco IICIII,
rocordndo or IA!!A, os In nonos oIIgrosn do Ins rnnns do
goLIorno
29
y cIorfnnonfo In ns nocosnrIn nrn In fufoIn do Ios
dorochos.
9.29
AIIXAI! IICIII, TIe LeoeI Dongeroue BroncI, cIfndo or IA!!A, op. ciI.,
. 1089.
IOS AMIA!OS I IOS A!TC!IOS 43 Y ?5 XII - 33
9.9. Dejorio oIierIo lo tio eupronocionol
Ms quo unn crIfIcn, os unn consfnfncIon: rochnzndo oI nnnro
(IncIuIdo oI rocurso oxfrnordInnrIo confrn In sonfoncIn do Cnnrn)
or nofIvos fornnIos y no do fondo, quodnn ngofndos Ios rocursos
Infornos y so oncuonfrn oxodIfn In nccIon nnfo In ConIsIon
InfornnorIcnnn do orochos Hunnnos or IosIon n In gnrnnfIn do
nccoso n In jusfIcIn on oI dorocho n fonor un rocurso soncIIIo y
rIdo nnfo Ios juocos o frILunnIos conofonfos, quo In nnnro
confrn ncfos quo vIoIon sus dorochos fundnnonfnIos roconocIdos
or In ConsfIfucIon, In Ioy o In rosonfo ConvoncIon (nrf. 25 Inc. 1),
y n quo In nuforIdnd conofonfo rovIsfn or oI sIsfonn IognI doI
Isfndo docIdn soLro Ios dorochos do fodn orsonn quo Inforongn
fnI rocurso (nrf. 25 Inc. 2).
HnLIdn cuonfn doI hocho quo In ncIon n vocos frnnsn osfos
juIcIos on In ConIsIon nrn no sor IIovndn nnfo In Corfo Infornno-
rIcnnn, y quo fnIos frnnsnccIonos son oLIIgnforIns on oI dorocho
Inforno, no so frnfn do unn ndvorfoncIn LnIndI.
9.10. 1linino el pritilegio Jel proceJinienIo oJninieIroIito
pretio
SI.
30
9.30
CIod. ConfoncIosondnInIsfrnfIvo, SnIn III, ScIroeJer, II, 1994-I-
449, cons. IV, c), CIod. Inrnn, Velcquec, JA 28-XII-94; IAIACIO, op. ciI., II-
2; IIA!T CAMIOS, op. ciI., . 312; !IVAS, PouIoe, op.ciI., IX; Q!I!OOA IAVII, op. ciI.,
. 113. Cono dIco con ncIorfo IA!!A, oI nnnro no os suLsIdInrIo do Ins vIns
ndnInIsfrnfIvns, rocIsnnonfo orquo oI ngrnvIndo rocIsn do unn nccIon
oxodIfn y rIdn, sIn osfnr sujofo n nIngunn cInso do ngofnnIonfo do In
InsfnncIn ndnInIsfrnfIvn, nunquo n su juIcIo In InforosIcIon doI nnnro no
onoco n In nrfIcuIncIon do Ios rocursos ndnInIsfrnfIvos (op. ciI., . 1093).
I!ICHO H!MAOS XII - 34
10. Un Jio en lo jueIicio
In In vIdn rofosIonnI, cunndo un juoz nos oscuchn do Io
1
un
nurndo nIognfo do cInco nInufos on ro do unn cnufoInr y
ofocfIvnnonfo docIdo, or sI o or no, on oso corfo Inso, nos
quodnnos snfIsfochos nI nonos con quo honos sIdo oIdos. In
fnnosn frnso norfonnorIcnnn do fonor un dIn on In jusfIcIn uodo
frnducIrso nquI cono fonor cInco nInufos on In jusfIcIn, y
cIorfnnonfo no con sonfIdo oyornfIvo: nI nonos fononos In
snfIsfnccIon do quo nIguIon InnrcInI o IndoondIonfo nos dIgn su
vIsIon do Io quo nrn oI os oI dorocho on oI cnso concrofo. Quodnro-
nos snfIsfochos o InsnfIsfochos con oI rosuIfndo fInnI, no Io quodn-
nos con oI rIdo ronuncInnIonfo jurIsdIccIonnI. Honos fonIdo
nccoso n In jusfIcIn.
Cunndo on un juIcIo ordInnrIo nos onfornnos unn docndn
dosuos doI dorocho judIcInInonfo nIIcnLIo n nuosfro cnso, no
honos fonIdo nccoso n In jusfIcIn sIno n In hIsforIn.
Con nnyor rnzon fononos onfoncos nccoso ronI n In jusfIcIn on
oI nnnro, on quo oI juoz dn frnsIndo n In ndnInIsfrncIon, osfn
norfn Ios oxodIonfos, so dn nuovo frnsIndo do oIIos, so Ido nIgn
ofro Inforno o ruoLn on su cnso y so ndofn unn docIsIon, n fnvor
o on confrn, on un Inzo do sonnnns. In un fofnI do fros nosos
gonornInonfo fononos In confIrnncIon o rovocncIon do Cnnrn y
yn oI rocurso oxfrnordInnrIo os unn osorn nonos nngusfInnfo.
II nnnro os nI nonos oI oquIvnIonfo n un dIn on In jusfIcIn. Inrn
In vIgoncIn concrofn do Ios dorochos IndIvIdunIos, os nojor quo unn
gInn on In hIsforIn. o Io dosInforrofonos con nuosfros rojuI-
cIos y fonoros, uos In ronIIdnd os ofrn: on Io quo vn dosdo In rofornn
consfIfucIonnI oI nLIfo ronI doI nnnro so hn nnIIndo, oro no hn
10.1
Isfo no os unn fIgurn do Iongunjo, os unn ronIIdnd quo vIvInos
consfnnfononfo. In vIojn nfIrnncIon osnnoIn doI sIgIo XIX do quo on In
InsfnncIn confoncIosondnInIsfrnfIvn In jusfIcIn so rosoIvIn sonfndo Io quo In
ndnInIsfrncIon hnLIn rosuoIfo do Io, os nhorn nI rovos: Io quo In ndnInIsfrn-
cIon rosoIvIo sonfndn, Io frnfn oI juoz do Io. O Ienporo.
IOS AMIA!OS I IOS A!TC!IOS 43 Y ?5 XII - 35
hnLIdo nIngn frnsfocnnIonfo InsfIfucIonnI.
2
SInIononfo so hn
nfInnzndo In jusfIcIn.
IIIjnnos In sogundn o In forcorn vnrInnfo u ofrns nrocIdns, no
cnIgnnos ofrn voz on vnrInnfos ronovndns do In nnfurnIozn
rogrnnfIcn do Ios frnfndos InfornncIonnIos.
10.2
!n rocuonfo do nIgunos cnsos so oncuonfrn on OIIII, nrfIcuIo cIfndo, .
56, unfo V.
Captulo XIII
PROCEDIMIENTO PARA CONOCER DE VIOLACIONES
AISLADAS DE DERECHOS HUMANOS
C!ICO!IO A. IIAX
l. 1nIroJucci6n
II sIsfonn InfornnorIcnno cuonfn con un rocodInIonfo nrn
conocor do Ins vIoIncIonos nIsIndns do dorochos hunnnos oI quo,
snIvo nIgunns dIforoncIns, os sInIInr nI doI sIsfonn ourooo y nI
doI IrofocoIo OcIonnI nI Incfo InfornncIonnI do orochos
CIvIIos y IoIfIcos.
obonos rocordnr quo dIcho rocodInIonfo so nIIcn fnnfo
nrn rofogor Ios dorochos hunnnos roconocIdos on In ocInrn-
cIon AnorIcnnn do orochos y oboros doI Honbro, cunndo In
rosunfn vIoIncIon so nfrIbuyo n un Isfndo nIonbro do In OIA
quo no son nrfo on In ConvoncIon, cono nrn rofogor Ios
dorochos hunnnos onuncIndos on oI cnfIogo do In ConvoncIon
AnorIcnnn, cunndo In vIoIncIon os nfrIbuIdn n un Isfndo quo hn
rnfIfIcndo oI Incfo do Snn Joso.
Icho rocodInIonfo consfn do dos ofnns nnfo orgnnos
dIforoncIndos: In ConIsIon InfornnorIcnnn do orochos Hunn-
nos y In Corfo InfornnorIcnnn do orochos Hunnnos.
IIISA II !S!A!IO Y II AMIIST!AO XIII-2
2. 1l proceJinienIo onIe lo Coniei6n 1nIeronericono Je
DerecIoe Hunonoe
Anfo In ConIsIon, oI rocodInIonfo consfn do dos ofnns: o) In
do ndnIsIbIIIdnd y I) In ofnn do fondo o do nnIIsIs do In
rosunfn vIoIncIon.
2.l. Lo eIopo Je lo oJnieiIiliJoJ
II rocodInIonfo uodo InIcInrso or cunIquIor IndIvIduo,
gruo do IndIvIduos, or unn orgnnIzncIon no gubornnnonfnI
IognInonfo roconocIdn on uno o ns do Ios Isfndos nIonbros do
In OIA o IncIusIvo or Ios Isfndos nIonbros do In OIA y In
roIn ConIsIon noIu propio.
In osfo sonfIdo vonos unn do Ins dIforoncIns quo oxIsfon
rosocfo n ofros sIsfonns InfornncIonnIos on dondo soInnonfo In
nccIon uodo sor ojorcIfndn or In roIn vcfInn do In vIoIncIon.
In oI cnso do Ios Isfndos nrfos do In ConvoncIon, oI rocodI-
nIonfo uodo sor InIcIndo sIonro quo oI Isfndo quo ojorco In
nccIon cono nquoI on confrn doI cunI so ojorco hnynn roconocIdo
In conofoncIn do In ConIsIon nrn ndnIfIr In frnnIfncIon do un
cnso onfro Isfndos. Hnsfn nhorn nIngun Isfndo hn hocho uso do
osfn dIsosIcIon.
In oI cnso doI InIcIo doI rocodInIonfo or nrfo do In
ConIsIon noIu propio, osfo rosondo rIncInInonfo n Ios cnsos
on Ios quo In nIsnn hn rocofndo dIsfInfns donuncIns sobro
vIoIncIonos.
Ins conunIcncIonos on quo so donuncIn In rosunfn vIoIncIon
do un dorocho hunnno
l
dobon cunIIr dofornInndos roquIsIfos
nrn quo Io son dndo oI nunoro do ndnIsIon n frnnIfncIon, os
docIr, nsIgnnrIo onfrndn n In donuncIn nnofndoIn on un rogIsfro
osocInInonfo hnbIIIfndo n fnI fIn or nrfo do In Socrofnrn
IjocufIvn.
2.l
Vor nnoxo on osfo cnfuIo.
VIOIACIOIS AISIAAS I I!ICHOS H!MAOS XIII-3
Isfn rosonfncIon quo dobo sor ofocfundn or oscrIfo,
2
confo-
nor In IdonfIfIcncIon do In orsonn quo rosonfn In conunIcn-
cIon, In doscrIcIon do Ios hochos quo consfIfuyon In vIoIncIon, In
IdonfIfIcncIon doI Isfndo quo oI ofIcIonnrIo consIdorn rosonsn-
bIo do In vIoIncIon, In noncIon do nquoIIos dorochos hunnnos
quo rosunfnnonfo fuoron vIoIndos y sI so hnn ngofndo Ios
rocursos Infornos o hn sIdo InosIbIo ngofnrIos.
Isfn rosonfncIon odr sor docInrndn InndnIsIbIo sI so
confIgurnn nIgunns do Ins cIrcunsfnncIns quo hn confInuncIon
dofnIInnos:
2.l.l. SI oI fondo do In cuosfIon quo so rofondo dIrInIr osfn
sIondo conocIdo on ofro rocodInIonfo do nrrogIo InfornncIonnI;
2.l.2. SI In cuosfIon hn sIdo yn conocIdn y rosuoIfn or In
ConIsIon o or ofrn orgnnIzncIon InforgubornnnonfnI.
obonos nqu noncIonnr quo In ofIcIon IgunI sor ndnIsIbIo
sI:
2.l.2.l. II rocodInIonfo soguIdo nnfo ofro TrIbunnI Infornn-
cIonnI so oncuonfrn IInIfndo nI oxnnon gonornI do In sIfuncIon
do dorochos hunnnos on un ns y no hn hnbIdo docIsIon on Ios
hochos osocfIcos sonofIdos nI conocInIonfo do In ConIsIon
2.l.2.2. Is un rocodInIonfo quo no conduco n unn soIucIon
ofocfIvn do In vIoIncIon donuncIndn. !n ojonIo fIco sorn oI
rocodInIonfo do In !osoIucIon l235 (XIII) doI Consojo Icono-
nIco y SocInI do Ins ncIonos !nIdns.
2.l.2.3. Tnnoco hnbr InndnIsIbIIIdnd sI quIon ncfun nnfo oI
ofro orgnnIsno InfornncIonnI os un forcoro quo no fIono odor do
2.2
Conf. VA!CAS CA!!IO, IM!O, SI uno so nfIono n In Iofrn do In ConvoncIon
y oI !ogInnonfo do In ConIsIon, doborn sor nsI sIonro, quo In donuncIn so
rosonfo or oscrIfo; oro, on In rcfIcn, hn hnbIdo nIgun grndo do fIoxIbIIIdnd;
ns, nIgunns vocos, cunndo ocurron sIfuncIonos grnvos y nInrnnnfos, cunndo, or
ojonIo, so hn socuosfrndo n nIguIon on un ns, nIguIon quo uodo sor cnndIdnfo
n convorfIrso on dosnnrocIdo, hn ocurrIdo quo OC hnn IInnndo or foIofono
onIondo Ios hochos on conocInIonfo do In ConIsIon. In osos cnsos, sI so conoco
In sorIodnd do Ios donuncInnfos, In ConIsIon hn rocIbIdo In donuncIn y odIdo n Ios
donuncInnfos quo so conronofnn n In brovodnd osIbIo n fornnIIznr In donuncIn
or oscrIfo.
IIISA II !S!A!IO Y II AMIIST!AO XIII-4
nIgunn do osfns orsonns y oI ofIcIonnrIo nnfo In ConIsIon os In
roIn vcfInn o un nIonbro do su fnnIIIn y oI ofIcIonnrIo.
2.l.3. In rofonsIon fnnbIon sor docInrndn InndnIsIbIo sI n
sInIo vIsfn rosuIfn nnnIfIosfnnonfo Infundndn o sI os nInn-
rInnonfo Inrocodonfo.
3. AgoIonienIo Je loe recureoe inIernoe
!no do Ios ns Inorfnnfos roquIsIfos do ndnIsIbIIIdnd os oI
ngofnnIonfo do Ios rocursos Infornos. In osfo sonfIdo In Corfo
InfornnorIcnnn do orochos Hunnnos, on cnsos quo fuoron
sonofIdos n su jurIsdIccIon confoncIosn hn oxrosndo quo Ios
rocursos quo dobon sor ngofndos son Ios ndocundos, os docIr
nquoIIos quo sonn Idonoos nrn rofogor oI dorocho InfrIngIdo y
ofIcncos, nrn roducIr oI rosuIfndo nrn oI quo hnn sIdo conco-
bIdos. Ios rocursos quo no sonn ndocundos o ofIcncos no rocIsnn
sor ngofndos.
Conforno In ConvoncIon,
l
oI ofIcIonnrIo osfnr oxonfo do
ngofnr Ios rocursos cunndo:
3.l. o oxIsfn on In IogIsIncIon Infornn doI Isfndo do quo so
frnfn oI dobIdo rocoso IognI nrn In rofoccIon doI dorocho o
dorochos quo so nIogn hnn sIdo vIoIndos;
3.2. o so hnyn ornIfIdo nI rosunfo IosIonndo on sus
dorochos oI nccoso n Ios rocursos do In jurIsdIccIon Infornn, o
hnyn sIdo InodIdo do ngofnrIos, y
3.3. Hnyn rofnrdo InjusfIfIcndo on In docIsIon sobro Ios non-
cIonndos rocursos. In In nnyorn do Ios cnsos, In ConIsIon hn
oxInIdo n Ios ofIcIonnrIos doI cunIInIonfo do osfo roquIsIfo.
A fIn do obfonor unn cnbnI InforrofncIon rosocfo doI nIcnnco
do Io onuncIndo or In ConvoncIon on oI nrfcuIo 46.2, In
ConIsIon consuIfo n In Corfo,
2
sI oI roquIsIfo do ngofnr Ios
rocursos IognIos Infornos so nIIcnbn n:
3.l
Vor nrf. 46.2.
3.2
Vor O.C. " ll
VIOIACIOIS AISIAAS I I!ICHOS H!MAOS XIII-5
o) !n IndIgonfo quo, dobIdo n cIrcunsfnncIns ocononIcns,
osfnbn InosIbIIIfndo do ojorcor osfos rocursos; y
I) A un rocInnnnfo IndIvIdunI quo no odn consoguIr nsIsfon-
cIn IognI or oI fonor do Ios nbogndos n sufrIr rorosnIIns sI Io
rorosonfnbnn.
In ConIsIon fnnbIon consuIfo, nrn oI cnso do quo In Corfo
osfInnrn quo dIchns orsonns osfnbnn oxonfns do cunIIr osfo
roquIsIfo, quo crIforIos doborn nIIcnr nrn docIdIr sobro In
ndnIsIbIIIdnd do Ins conunIcncIonos Inforuosfns or osfns
orsonns. In ConIsIon osfInnbn quo oI no oxInIr n Ios IndIgonfos
do In oxIgoncIn do ngofnr Ios rocursos Infornos cunndo no odnn
ngnr nsIsfoncIn IognI y oI Isfndo no so Ins brIndnbn so Ins
osfnrn dIscrInInnndo or rnzonos do condIcIon socInI, InfrIn-
gIondo ns oI nrfcuIo l.l. do In ConvoncIon.
In Corfo oxnnIno, on rInor Iugnr, oI robIonn do In IndIgon-
cIn, nrn Io cunI nnnIIzo conjunfnnonfo Ios nrfcuIos l.l., 24 y 8
do In ConvoncIon AnorIcnnn. II nrfcuIo l.l., obIIgn n Ios
Isfndos n rosofnr Ios dorochos y n gnrnnfIznr su IIbro y Iono
ojorcIcIo sIn dIscrInInncIon nIgunn. II nrfcuIo 24 consngrn oI
dorocho n In IgunI rofoccIon do In Ioy, sIn dIscrInInncIon; sI unn
orsonn so vo InodIdn do hncor vnIor Ios dorochos quo In
ConvoncIon Io gnrnnfIzn or su osIcIon ocononIcn, os docIr, or
su IndIgoncIn, quodnrn dIscrInInndn y coIocndn on condIcIonos
do dosIgunIdnd nnfo In Ioy, Io quo InfrIngIrn Ios nrfcuIos l.l. y
24 do In ConvoncIon.
II nrfcuIo 8, quo consngrn oI dobIdo rocoso IognI, osf
roIncIonndo con oI dobor doI Isfndo Je orgonicor IoJo el oporoIo
guIernonenIol ,, en generol, IoJoe loe eeIrucIuroe o Irotee Je
loe cuolee ee nonifieeIo el ejercicio Jel poJer pIlico, Je nonero
Iol que eeon copocee Je oeeguror juriJiconenIe el liIre , pleno
ejercicio Je loe JerecIoe Iunonoe.
3
3.3
Cnso Velequec IoJriguec, SonfoncIn CIH, 29/?/88, SorIo C, 4, rr.
l66.
IIISA II !S!A!IO Y II AMIIST!AO XIII-6
II nrfcuIo 8 consngrn, on nnforIn onnI, onfro ofrns gnrnn-
fns nnInns In nsIsfoncIn IognI y quo on nquoIIos cnsos on Ios
quo oI IncuIndo no uodn dosIgnnr un dofonsor, os oI Isfndo oI
quo dobo roorcIonrsoIo on fornn grnfuIfn.
II IncunIInIonfo do osfo or nrfo doI Isfndo frnor nnro-
jndo In InosIbIIIdnd doI Isfndo do sosfonor quo Ios rocursos
Infornos no fuoron ngofndos or Io quo In ConIsIon odr
conocor doI cnso sIn oxIgIr osfo ngofnnIonfo.
In cunnfo n nnforIn cIvII, conorcInI, confrnvoncIonnI, Inbo-
rnI, ofc. sI bIon oI nrf. 8 no consngrn gnrnnfns nnInns, no
odonos oIvIdnr quo oI IndIvIduo fIono dorocho n goznr do un
dobIdo rocoso, or Io quo In nsIsfoncIn Iofrndn so oncuonfrn
consngrndn, doondIondo nrn oI cnso concrofo do loe circune-
Ioncioe..., eu eignificoci6n, eu corcIer , eu conIexIo en un
eieIeno legol porIiculor.
Isfns consIdorncIonos so hncon oxfonsIvns n In InosIbIIIdnd
do ngnr Ios cosfos doI rocoso.
In roIncIon n In sogundn rogunfn ofocfundn or In ConIsIon
on In roforIdn O.C., roforonfo n In osIbIIIdnd do oxInIr doI
ngofnnIonfo do Ios rocursos Infornos cunndo un IndIvIduo os
Incnnz do obfonor nsIsfoncIn Iofrndn dobIdo n un fonor gonorn-
IIzndo on crcuIos jurdIcos do hncorso cnrgo do su cnso, In Corfo
ufIIIzn Ios nIsno rIncIIos bsIcos sonnIndos nnforIornonfo.
In cunnfo nI crIforIo n onIonr or In ConIsIon nrn docIdIr
sI oxIgo o oxIno n un IndIvIduo oI ngofnnIonfo do Ios rocursos
Infornos, In Corfo osfIno quo In ConIsIon dobn consIdornr n In
Iuz do Ins cIrcunsfnncIns do cndn cnso sI In nsIsfoncIn IognI orn
nocosnrIn nrn ngofnr Ios rocursos y sI fnI nsIsfoncIn osfuvo o no
dIsonIbIo.
In Corfo oxroso nsInIsno quo oI Isfndo quo hn Innfondo In
oxcocIon do no ngofnnIonfo dobor robnr quo:
o) on su sIsfonn jurdIco oxIsfon rocursos Infornos cuyo
ojorcIcIo no hn sIdo ngofndo;
I) unn voz robndo osfo or nrfo doI Isfndo rocIon nII Io
corrosondo nI rocInnnnfo robnr quo Ins oxcocIonos doI nrf-
cuIo 46.2 do In ConvoncIon son nIIcnbIos n su cnso.
VIOIACIOIS AISIAAS I I!ICHOS H!MAOS XIII-?
In snfosIs odonos docIr quo In Corfo fuo do In oInIon: Quo
sI or rnzonos do IndIgoncIn o or oI fonor gonornIIzndo do Ios
nbogndos nrn rorosonfnrIo IognInonfo, un rocInnnnfo nnfo In
ConIsIon so hn vIsfo InodIdo do ufIIIznr Ios rocursos Infornos
nocosnrIos nrn rofogor un dorocho gnrnnfIzndo or In Convon-
cIon, no uodo oxIgrsoIo su ngofnnIonfo.
Ior uIfIno dobonos noncIonnr quo un uIfIno roquIsIfo do
ndnIsIbIIIdnd os oI fonornI. Is docIr quo In conunIcncIon son
rosonfndn donfro do Ios soIs nosos sIguIonfos n nrfIr do In
fochn on quo oI rosunfo IosIonndo on sus dorochos hnyn sIdo
nofIfIcndo do In docIsIon dofInIfIvn doI juoz nncIonnI y cunndo oI
ngofnnIonfo do Ios rocursos Infornos no os oxIgIbIo, oI Inzo nrn
In rosonfncIon do In ofIcIon sor un orodo do fIono
rnzonnbIo, n crIforIo do In ConIsIon.
4. Lo eIopo Je exonen Jel coeo
!nn voz quo In ConIsIon, n frnvos do su SocrofnrIndo, ncofn
oI frnfnnIonfo doI cnso quo Io fuo Innfondo, conIonzn In ofnn
do oxnnon doI nIsno.
II rInor nso os In ronIsIon do In ofIcIon nI Isfndo nrn quo
Inforno sobro Ios hochos donuncIndos.
In osfn ofnn, fnnfo oI Isfndo cono oI ofIcIonnnfo uodon
norfnr ruobns, hncor obsorvncIonos sobro Ins nnnIfosfncIo-
nos, docInrncIonos y ovIdoncIn rosonfndns or oI ofro.
In nquoIIos cnsos quo In ConIsIon osfIno quo In vIdn, In
InfogrIdnd orsonnI o In snIud do unn orsonn so oncuonfrn on
InnInonfo oIIgro o quo os un cnso grnvo o urgonfo, soIIcIfn nI
Isfndo su ns ronfn rouosfn, ufIIIznndo nrn oIIo oI nodIo quo
consIdoro ns oxodIfo. In In rcfIcn dInrIn, osfo nodIo os unn
IInnndn foIofonIcn, un fnx, e-noil o un foIogrnnn. In osfos
cnsos, In ConIsIon uodo fnnbIon odIr nI Isfndo quo fono
nodIdns rocnuforIns nrn ovIfnr un dnno IrronrnbIo.
In ConIsIon hn hocho uso do In fncuIfnd do soIIcIfnr nodIdns
rocnuforIns on uno do Ios cnsos on confrn doI Isfndo do
IIISA II !S!A!IO Y II AMIIST!AO XIII-8
Hondurns, nrn odIr nI gobIorno In susonsIon do In ojocucIon
do Ios condonndos or frIbunnIos sunnrIos osocInIos.
Cunndo Ios cnsos grnvos o urgonfos InvoIucrnn n un Isfndo
nrfo on In ConvoncIon, In ConIsIon uodo odIr do InnodInfo
oI consonfInIonfo doI Isfndo nrn ofocfunr unn vIsIfn in loco
(vIsIfns or nrfo do nIonbros dosIgnndos or In ConIsIon on oI
Iugnr do Ios hochos) , y cunndo oI cnso os do oxfronn grnvodnd
o urgoncIn, uodo odIr n In Corfo InfornnorIcnnn quo ndofo
nodIdns rovIsIonnIos.
Ahorn bIon, cunI hn sIdo nornnInonfo In osIcIon do Ios
gobIornos cunndo rocIbon unn donuncIn
In In rcfIcn Ios gobIornos, sIn onfrnr n ronuncInrso sobro
oI fondo doI cnso, nducon In InndnIsIbIIIdnd or cnrocor do
nIguno do Ios roquIsIfos oxIgIdos (ngofnnIonfo do Ios rocursos
Infornos), or sor hochos jurdIcnnonfo IognIos (dofoncIonos
ofocfundns on vIrfud do fncuIfndos concodIdns or oI osfndo do
sIfIo o osfndo do onorgoncIn)
!nn voz concIuIdo oI orodo do InvosfIgncIon or nrfo doI
SocrofnrIndo do In ConIsIon, oI oxodIonfo os uosfo n dIsosI-
cIon do In ConIsIon nIsnn, nrn oI oxnnon do ndnIsIbIIIdnd.
In ConIsIon no osf obIIgndn n docInrnr fornnInonfo In
ndnIsIbIIIdnd, oro sI osfInn quo In ofIcIon os InndnIsIbIo,
dobor ns docInrnrIo.
l
In cunIquIor nononfo do In frnnIfncIon do In ofIcIon, In
ConIsIon uodo onorso n dIsosIcIon do Ins nrfos nrn Infon-
fnr un nrrogIo nnIsfoso, fundndo sobro oI rosofo do Ios dorochos
hunnnos. Inrn quo osfo sucodn, os nocosnrIo quo so hnynn
rocIsndo sufIcIonfononfo Ins osIcIonos y rofonsIonos do osfns
y quo, n juIcIo do In ConIsIon, oI nsunfo son or su nnfurnIozn
suscofIbIo do soIucIonnrso do osfn nnnorn.
In ConIsIon hn sosfonIdo on fornn roIforndn quo Ios cnsos do
dosnnrIcIonos do IndIvIduos y do ojocucIonos IIognIos no son
suscofIbIos do sor soIucIonndos or nodIo do un nrrogIo nnIs-
foso, oro osfo no nroco sor connfIbIo con In ConvoncIon, nI
4.l
Cnso Velequec IoJriguec, SonfoncIn CIH, 29/?/88, SorIo C, 4.
VIOIACIOIS AISIAAS I I!ICHOS H!MAOS XIII-9
fnnoco nnroco cono convonIonfo nrn In dobIdn rofoccIon do
Ios dorochos do Ins vcfInns.
In oI cnso Velequec IoJriguec c/ HonJuroe, In Corfo so
ronuncIo sobro oI nrfcuIo 45.2 doI !ogInnonfo do In ConIsIon
quo roguIn oI frnIfo do In soIucIon nnIsfosn y, nunquo no Io
osfIno confrnrIo n In ConvoncIon, ncInro su osIcIon oxrosnndo
quo ...In ConIsIon osoo fncuIfndos dIscrocIonnIos, oro do
nIngunn nnnorn nrbIfrnrIns, nrn docIdIr, on cndn cnso, sI
rosuIfn convonIonfo o ndocundo oI rocodInIonfo do soIucIon
nnIsfosn nrn rosoIvor oI nsunfo on bonofIcIo doI rosofo n Ios
dorochos hunnnos.
In ConIsIon fIono dIvorsos Insfrunonfos nrn InvosfIgnr y
oxnnInnr oI fondo doI nsunfo sonofIdo n su consIdorncIon or
InIcInfIvn roIn. Iuodo roquorIr InfornncIon do Ins nrfos, or
fosfIgos o oxorfos, ronIIznr InsoccIonos ocuInros on oI forrono,
ofc.
A osnr do confnr con osfos nodIos, su fnron os hnrfo dIfIcuI-
fosn yn quo on gonornI Ios gobIornos no cooornn con In ConI-
sIon, dojndoIn on unn osIcIon do InofoncIn nrn InvosfIgnr.
Isfn sIfuncIon so hn Infonfndo nIInr nodInnfo unn dIsosIcIon
doI !ogInnonfo do In ConIsIon quo osfnbIoco unn rosuncIon do
vorncIdnd do Ios hochos confonIdos on In ofIcIon quo so hnn
uosfo on conocInIonfo doI gobIorno doI Isfndo corrosondIonfo
sI, on oI Inzo nxIno fIjndo or In ConIsIon, dIcho CobIorno no
sunInIsfrn In InfornncIon corrosondIonfo. Isfn rosuncIon
oorn sIonro y cunndo do ofros oIononfos do convIccIon, no
rosuIfnro unn concIusIon dIvorsn.
In In ofnn do In docIsIon doI nsunfo, oI rocodInIonfo os
dIforoncIndo sogun oI Isfndo confrn oI quo so sIguon Ins ncfun-
cIonos son nrfo on In ConvoncIon y nquoI on confrn do Ios quo
no son nrfo. In Ios cnsos on quo osfn InvoIucrndo un Isfndo quo
no os nrfo on In ConvoncIon, In ConIsIon ndofn unn docIsIon
fInnI, quo IncIuyo roconondncIonos nrn oI Isfndo y un Inzo
nrn quo oI Isfndo Ins cunIn. SI oI Isfndo no ndofn Ins
nodIdns roconondndns donfro oI Inzo, In ConIsIon uodo
IIISA II !S!A!IO Y II AMIIST!AO XIII-l0
ubIIcnr In docIsIon on su Inforno nnunI o do cunIquIor ofro
nodo quo osfIno convonIonfo.
Cono uodo vorso, Ios cnsos on confrn do Isfndos quo no son
nrfos on In ConvoncIon fornInnn sIonro or unn rosoIucIon
no obIIgnforIn do In ConIsIon. SIn onbnrgo, foorIcnnonfo os
osIbIo quo Ios orgnnos oIfIcos do In OIA (vgr. AsnnbIon
ConornI), dIscufn oI cnso yn quo In rosoIucIon os ubIIcndn on oI
Inforno AnunI do In ConIsIon quo os onvIndo n In OIA nrn su
InfornncIon y dIscusIon.
In In rcfIcn, osfo no hn sucodIdo nuncn.
In Ios cnsos confrn Isfndos nrfos on In ConvoncIon, oI
rocodInIonfo os ns conIojo. Iuogo do oxnnInnr oI nsunfo, In
ConIsIon ronrnr un rInor Inforno, sonnInndo Ios hochos y
concIusIonos doI cnso y roonIondo Ins nodIdns quo osfIno
convonIonfos y un Inzo nrn quo oI Isfndo Ins cunIn. Isfn
oInIon so frnnsnIfo nI Isfndo, quIon no In uodo ubIIcnr.
ofIfIcndo oI Isfndo do osfn oInIon, onIozn n corror un
Inzo do fros nosos donfro doI cunI:
o) oI cnso uodo sor soIucIonndo, or ojonIo or un nrrogIo
nnIsfoso, o or hnbor oI Isfndo fonndo Ins nodIdns roconondn-
dns or In ConIsIon, o
I) oI cnso uodo sor onvIndo n In Corfo, yn son or In ConIsIon
o or oI Isfndo corrosondIonfo.
SI osfo no sucodo, In ConIsIon uodo onIfIr su oInIon y sus
concIusIonos sobro oI cnso y hncor nuovnnonfo roconondncIo-
nos, fIjnndo un Inzo nrn quo oI Isfndo Ins cunIn. SI oI Isfndo
no cunIo con Ins roconondncIonos, In ConIsIon docIdIr, or
nnyorn nbsoIufn do vofos, sI ubIIcn o no su Inforno.
In In rcfIcn, In ConIsIon no onIfn dos Infornos on osfos
cnsos, sIno quo soInnonfo uno nI quo IInnnbn rosoIucIon on oI
quo ndvIorfo nI Isfndo quo on cnso do IncunIInIonfo do Ins
roconondncIonos, In rosoIucIon sor ubIIcndn on oI Inforno
nnunI do In ConIsIon.
VIOIACIOIS AISIAAS I I!ICHOS H!MAOS XIII-ll
In juIIo do l993 In Corfo onIfIo unn oInIon consuIfIvn
2
rosocfo, onfro ofros, do osfo unfo, n soIIcIfud do Ios gobIornos
do ArgonfInn y !ruguny, Ios quo soIIcIfnron n In Corfo so
ronuncInrn sobro sI orn osIbIo subsunIr on un soIo Inforno
Ios dos quo dofornInnn Ios nrfcuIos 50 y 5l y sI In ConIsIon
uodo ordonnr In ubIIcncIon doI Inforno n quo so rofIoro oI
nrfcuIo 50 nnfos do quo frnnscurrn oI Inzo quo IndIcn oI nrfcuIo
5l.
In Corfo osfIno quo, dndo oI nocnnIsno osfnbIocIdo or In
ConvoncIon, In ConIsIon no uodo subsunIr on uno soIo Ios dos
Infornos roguIndos do nnnorn sonrndn or Ios nrfcuIos 50 y 5l
do In ConvoncIon, yn quo dIchos rocofos osfnbIocon dos ofnns
dIvorsns, nun cunndo oI confonIdo do osos docunonfos, do
ncuordo con In conducfn nsunIdn or oI Isfndo nfocfndo, uodo
sor sInIInr.
Hn hnbIdo fnnbIon dIsfInfos cnsos on Ios quo Ios Isfndos
InforusIoron oxcocIonos roIInInnros on nsunfos fronfo n In
Corfo, bnsndns on unn rosunfn vIoIncIon do Ios nrfcuIos 50 y 5l
do In ConvoncIon. Todo oIIo hn frndo cono consocuoncIn un
cnnbIo on In rcfIcn do In ConIsIon.
Ios cnsos on confrn do Isfndos nrfos on In ConvoncIon
conocIdos or In ConIsIon son fnnbIon suscofIbIos do sor
dIscufIdos on Ios orgnnos oIfIcos Io quo no so hn dndo hnsfn
nhorn oro, ndons, os osIbIo quo oIIos fornInon or unn
rosoIucIon do In Corfo IognInonfo vIncuInnfo, sI so cunIon Ios
roquIsIfos nrn oIIo.
5. 1l proceJinienIo onIe lo CorIe 1nIeronericono Je DerecIoe
Hunonoe
Inrn quo In Corfo uodn conocor do un cnso do vIoIncIon do In
ConvoncIon dobon dnrso dofornInndns condIcIonos:
4.2
Vor O.C. l3 doI l6/0?/l993.
IIISA II !S!A!IO Y II AMIIST!AO XIII-l2
o) In rInor Iugnr os nocosnrIo quo Ios Isfndos Inrfos on oI
cnso do quo so frnfo hnynn roconocIdo o roconozcnn In conofon-
cIn do In Corfo nrn oIIo.
I) In sogundo Iugnr, In Corfo soIo uodo conocor do un cnso
cunndo so hnyn fornInndo oI rocodInIonfo nnfo In ConIsIon y
osfn hnyn concIudo on su Inforno o rosoIucIon quo hn hnbIdo
unn vIoIncIon n un dorocho hunnno roconocIdo or In Convon-
cIon.
In Corfo hn ojorcIdo on dIsfInfns oorfunIdndos su jurIsdIc-
cIon confoncIosn y os do osornr quo osfn ncfIvIdnd so Incronon-
fo, dosuos do hnbor fonIdo un conIonzo Ionfo.
SoIo Ios Isfndos Inrfos on In ConvoncIon y In ConIsIon so
oncuonfrnn IogIfInndos nrn rosonfnr un cnso nnfo In Corfo.
In ConvoncIon no oxIIcIfn quo Isfndos Inrfos uodon ojorcor
osfo dorocho.
II ArfcuIo 5? do In ConvoncIon dIsono quo In ConIsIon
connrocor on fodos Ios cnsos nnfo In Corfo.
II roI quo dosononn In ConIsIon, on nI oInIon, no os oI do
nrfo on oI rocoso, sIno quo os unn osocIo do MInIsforIo ubIIco
quo voIn or oI Inforos ubIIco doI sIsfonn InfornnorIcnno, no
obsfnnfo quo In Corfo sIsfonfIcnnonfo on Ios cnsos confoncIo-
sos rosuoIfos nI dn do In fochn Io hn nsIgnndo n In ConIsIon oI roI
do nrfo on oI rocoso.
ConsIdoro quo osfo no os convonIonfo, yn quo, on Inforos do
sus dIvorsns funcIonos, In ConIsIon dobo fonor conIofn Indo-
ondoncIn fronfo n Ins nrfos InvoIucrndns on un cnso do
vIoIncIon do Ios dorochos hunnnos y osfn IndoondoncIn nroco
InosIbIo do nnnfonor sI In ConIsIon so frnnsfornn on In
dofonsorn do unn vcfInn nrfIcuInr. AsInIsno, fnnoco nroco
convonIonfo osfn nsIgnncIon do nrfo sI so Ionsn on In osIbI-
IIdnd do quo un nsunfo IIoguo n In Corfo cunndo In ConIsIon no
hn onconfrndo quo hnyn hnbIdo unn vIoIncIon or oI Isfndo
Inrfo, on cuyo cnso Ins osIcIonos do In rosunfn vcfInn
dobornn sor dofondIdns or In conIsIon, quo no Ins connrfo.
II IndIvIduo no fIono hnsfn nhorn locue eIonJi yn quo oI
nrfcuIo ?l doI rogInnonfo do In ConIsIon dIsono quo osfn dobo
VIOIACIOIS AISIAAS I I!ICHOS H!MAOS XIII-l3
ofrocor nI ofIcIonnrIo In oorfunIdnd do hncor obsorvncIonos
or oscrIfo n In ofIcIon or In cunI In ConIsIon sonofn un nsunfo
n In Corfo.
II rogInnonfo do In Corfo, n su voz, ornIfo quo Ios doIogndos
do In ConIsIon nnfo In Corfo sonn nsIsfIdos or cunIquIor
orsonn quo In ConIsIon oIIjn y uno do oIIos uodo sor oI
rorosonfnnfo doI ofIcIonnrIo. Isfn orsonn uodo oxnnInnr
n Ios fosfIgos y oxorfos. In Ios cnsos do quo hn conocIdo In Corfo,
In ConIsIon hn nonbrndo nrn nsIsfIrIn, consfnnfononfo, n
nbogndos quo rorosonfnbnn n Ins nrfos. Anbns nornns dIsnI-
nuyon on nrfo In Injusfn osIcIon on quo oI ofIcIonnrIo hn sIdo
uosfo or In convoncIon fronfo nI rocodInIonfo quo so sIguo
nnfo In Corfo, oro unn nojor soIucIon sorn oI do dnr nI IndIvIduo
dorochos on oI rocoso, or Io nonos unn voz quo osfo so hn
InIcIndo, cono Io hnco oI rogInnonfo do In Corfo Iuroon.
II rocodInIonfo nnfo In Corfo consfn do unn nrfo oscrIfn y
ofrn ornI. In nrfo oscrIfn conIonzn con unn donnndn, n In quo
sIguo unn confosfncIon, y ovonfunInonfo unn roIIcn y unn
duIIcn. In In nrfo ornI, quo so ronIIzn or nodIo do nudIoncIns,
so oscuchn n Ios fosfIgos, n Ios ngonfos doI Isfndo o Ios doIogndos
do In ConIsIon y n Ios oxorfos.
II rocodInIonfo fornInn con un fnIIo dofInIfIvo o InnoInbIo.
SI In Corfo osfInn quo hn hnbIdo unn vIoIncIon do un dorocho o
IIborfnd rofogIdos on In ConvoncIon, dIsondr quo so gnrnn-
fIco nI IosIonndo on oI goco do su dorocho o IIborfnd concuIcndos.
Isondr, nsInIsno, sI oIIo fuorn rocodonfo, quo so ronron
Ins consocuoncIns do In nodIdn o sIfuncIon quo hn confIgurndo
In vuInorncIon do osos dorochos y oI ngo do unn jusfn IndonnI-
zncIon n In nrfo IosIonndn.
onfro do Ios novonfn dns n confnr do su nofIfIcncIon, Ins
nrfos uodon soIIcIfnr n In Corfo unn InforrofncIon doI fnIIo, on
cnso do dosncuordo sobro su sonfIdo y nIcnnco cono In dIsosI-
cIon hnbIn do Ins nrfos, Io osf vodndo nI IndIvIduo dIrocfo
bonofIcInrIo do In sonfoncIn odIr quo osfn so Inforrofo.
IIISA II !S!A!IO Y II AMIIST!AO XIII-l4
In ConIsIon on fornn hnbIfunI fonn oI roI do nrfo nI odIr
In InforrofncIon do fnIIos dIcfndos or In Corfo (vgr.: cnso
Velequec IoJriguec).
Ios Isfndos Inrfos fIonon In obIIgncIon InfornncIonnI do
cunIIr oI fnIIo do In Corfo. In nrfo doI fnIIo quo dIsongn
IndonnIzncIon cononsnforIn so odr ojocufnr on oI rosocfIvo
ns or oI rocodInIonfo Inforno vIgonfo nrn In ojocucIon do
sonfoncIns confrn oI Isfndo.
In Corfo no fIono InorIo nrn hncor cunIIr sus fnIIos. II
nrfcuIo 65 do In ConvoncIon dIsono quo In Corfo Infornnr n
In AsnnbIon ConornI do In OIA cunndo un Isfndo no hnyn
cunIIdo con un fnIIo y hnr Ins roconondncIonos quo osfIno
orfInonfos.
Isfo ornIfo n In AsnnbIon dIscufIr oI cnso y ndofnr unn
rosoIucIon nI rosocfo. Hnsfn nhorn, In AsnnbIon ConornI no hn
ojorcIdo osfn funcIon, n osnr do quo In Corfo Io Inforno, on Ios
cnsos confrn Hondurns, quo dIcho Isfndo no hnbn cunIIdo on
fornn cnbnI con Ios dos fnIIos do In Corfo on quo so Io condonnbn
nI ngo do unn IndonnIzncIon.
6. Coeo HipoIeIico
IACIICA
IncfIcn, un Isfndo nIonbro do In OrgnnIzncIon do Isfndos AnorIcnnos
onorgIo n fInos do Ios nnos ochonfn do un ngudo orodo do confIIcfo nrnndo
Inforno onfro unn AdnInIsfrncIon oIocfn oro cndn voz ns rorosIvn y nIgunns
fnccIonos nrnndns IrroguInros. In l990, y dobIdo n Ins rosfrIccIonos Inuosfns
or oI rogInon y n In rofundn crIsIs ocononIcn oxIsfonfo ngrnvndn or oI confIIcfo,
oI oIocforndo oIIgIo unn nuovn AdnInIsfrncIon doI osfndo, con oI nnndnfo do
conducIr In frnnsfornncIon hncIn un orodo do gobIorno ns donocrfIco.
In nuovn AdnInIsfrncIon InIcIo su nnndnfo con unn sorIo do nodIdns nrn
forfnIocor In ocononn, ronovnr In Inngon on oI oxforIor, nfrnor InvorsIonos
oxfrnnjorns y rovIfnIIznr oI roI do Ins InsfIfucIonos cIvIIos donfro do In nncIon. In
nrfIcuInr, oI CobIorno do IncfIcn dofornIno quo nrn consfruIr unn donocrncIn
osfnbIo y IIovnr ndoInnfo unn ocononn sosfonIbIo y on crocInIonfo, orn nocosnrIo
cnncIfnr ndocundnnonfo n In nujor nrn osIbIIIfnr su nrfIcIncIon Ionn, on
IgunIdnd do condIcIonos on oI rocoso do fonn do docIsIonos n nIvoI IocnI y
nncIonnI.
TrndIcIonnInonfo, oI orconfnjo do nujoros oIogIdns o nonbrndns on IncfIcn
nrn Infogrnr uosfos ubIIcos dosIgnndos nrn In fonn do docIsIonos, hnbn sIdo
nuy bnjo. In l992, n fIn do nofIvnr oI roconocInIonfo do Ios dorochos y
rosonsnbIIIdndos do In cIudndnnn fononInn oI Iodor IjocufIvo dIsono unn sorIo
do nodIdns oIfIcns fondIonfos n ronovor In nrfIcIncIon do In nujor on In vIdn
VIOIACIOIS AISIAAS I I!ICHOS H!MAOS XIII-l5
oIfIcn nncIonnI, roconondnndo, nfor nIIn, quo In IogIsInfurn nncIonnI nrobnrn
oI fInnncInnIonfo doI rogrnnn nncIonnI dIsonndo nrn oducnr o Infornnr n Ins
nujoros sobro sus dorochos y rosonsnbIIIdndos cvIcos, y quo Ios nrfIdos
oIfIcos nsogurnrnn unn nnyor y oquIfnfIvn nrfIcIncIon do Ins nujoros on Ins
osfrucfurns nrfIdnrIns y on In soIoccIon do Ins IIsfns do cnndIdnfos nrn funcIonos
ubIIcns.
SIn onbnrgo on In oquonn y rurnI rovIncIn do ConcordIn, In ronuIgncIon do
osfns fuvo nodIdns nuy oco Inncfo.
A rIncIIos do l992, un oquono gruo do nujoros do ConcordIn conforno un
nuovo nrfIdo oIfIco IInnndo In ConIIcIon nrn In !onovncIon do In ConunIdnd.
Ios objofIvos bsIcos doI nrfIdo ornn:
l)dosnrroIInr y fononfnr In cnncIdnd do fodos Ios cIudndnnos y socforos do In
conunIdnd nrfIcuInrnonfo do Ins nujoros, do nrfIcInr on In vIdn oIfIcn doI
ns; dIsonnr unn Infnfornn oIfIcn conunIfnrIn dIrIgIdn n consoIIdnr: In oducn-
cIon, Ios sorvIcIos socInIos y Ins fuonfos nIfornnfIvns do crodIfos n frnvos do un
rogrnnn nrn sosfonor oI osfnbIocInIonfo y dosnrroIIo do nIcroonrosns;
3)frnbnjnr nrn In InIononfncIon do unn nojor y oquIfnfIvn dIsfrIbucIon do
Ios Inuosfos onfro Ins rovIncIns, y oIInInnr In corrucIon doI gobIorno IocnI con
oI roosIfo do rovoor nI ngo do nojoros sorvIcIos bsIcos.
Ios fundndoros doI nrfIdo cronron un ConIfo do CoordInncIon, y frnbnjnron
durnnfo oI nno l992 nrn Incorornr un oIocforndo oquono oro on crocInIonfo,
conuosfo on Ios conIonzos or nnyorn do nujoros. AI nno sIguIonfo, oI nrfIdo
cononzo n nfrnor oI noyo do Ios frnbnjndoros, Ios osfudInnfos y ofros gruos
conunIfnrIos.
A rIncIIos do l994, nno do oIoccIonos, In ConIIcIon rosonfo doco cnndIdnfos
nrn Ios uosfos vncnnfos on cndn unn do Ins soIs MunIcInIIdndos do In IrovIncIn.
Ocho do Ios doco cnndIdnfos ornn nujoros
A nodIdn quo In conIIcIon cononzo n hncor cnnnnn on fnvor do sus cnndIdnfos
y n ubIIcnr su Infnfornn nrfIdnrIn, cIorfos gruos IocnIos cononznron n
nnnIfosfnr su oosIcIon con In Idon do In nrfIcIncIon ncfIvn do Ins nujoros on In
vIdn oIfIcn do In rovIncIn. II Consojo MunIcInI do ConcordIn hnbn sIdo
confroIndo frndIcIonnInonfo or un oquono gruo do oIfIcos quo rosondn n
Ios Inforosos do rIcos forrnfonIonfos, quIonos Ios rovonn oI fInnncInnIonfo nrn
sus ncfIvIdndos ubIIcns, SoIo un roducIdo nunoro do nujoros hnbn sIdo nIgunn
voz nIonbro doI Consojo MunIcInI. !n gruo do oononfos do In ConIIcIon quo
rosondn nI Ionn ConIfo nrn In IrofoccIon do In InnIIIn, so ouso ubIIcnnon-
fo n Ios objofIvos do In ConIIcIon do ronovor o Incrononfnr In rosoncIn fononInn
on In vIdn oIfIcn o InIcIo unn cnnnnn ubIIcIfnrIn y orIodsfIcn on In quo
Innonfnbn quo nIonbros do In ConIIcIon osfuvIoson ordIondo su fIono on
oIfIcn, on Iugnr do ocunrso do sus hognros y fnnIIIns.
In Iobroro do l994, oI ConIfo do CoordInncIon docIdIo quo sorn nocosnrIo
nrn In ConIIcIon osfnbIocor unn rod do conufncIon y unn bnso do dnfos. Cono
oI nrfIdo cnrocn do rocursos dInornrIos dIsonIbIos, fros nIonbros doI ConIfo,
Torosn SnIIorI, Mnrn Conoz-CInrk y CocIIIn HoroId, so ofrocIoron n ndquIrIr Ins
conufndorns y rosfnrIns n In ConIIcIon or oI fIono do durncIon do In cnnnnn.
Cndn unn do oIIns soIIcIfo nI IrInor Innco IrovIncInI do ConcordIn, un rosfnno
nrn fInnncInr In conrn o InsfnIncIon doI oquIo nroIndo, ofrocIondo unn
gnrnnfn ndIcIonnI n In gnrnnfn sobro oI oquIo nIsno. II IrInor Innco IrovIn-
IIISA II !S!A!IO Y II AMIIST!AO XIII-l6
cInI do ConcordIn osf roguIndo or In Ioy fodornI y os roIodnd do unn socIodnd
Infogrndn con cnIfnI ubIIco y rIvndo; oI CobIorno fodornI osoo oI 33 do Ins
nccIonos, y oI rosfo orfonoco n fIfuInros rIvndos.
o ncuordo n In IogIsIncIon osfnbIocIdn on IncfIcn on Ins rInorns ofnns do
In crIsIs fInnncIorn InIcIndn on Ios nnos ochonfn, oI Innco osfnbIocIo un soguro
sobro un orconfnjo do sus doosIfos.
In oI Inzo do unn sonnnn, In onfIdnd bnncnrIn rochnzo Ins soIIcIfudos do cndn
unn do Ins nujoros, nIognndo, on unn brovo oxIIcncIon vorbnI, quo Ins nujoros no
so njusfnbnn nI orfII doI rosfnfnrIo doI Innco. Isfos rochnzos fuoron cohoronfos
con In rcfIcn usunI do rosfnnos do In nnyorn do Ios bnncos IocnIos quo
gonornInonfo oxfondnn crodIfos ngrcoIns nrn Ios honbros cnbozns do fnnIIIn,
quo osonn grnndos nrcoIns do fIorrn. Aunquo In ConsfIfucIon do IncfIcn
rohIbo In dIscrInInncIon, Ins cosfunbros IocnIos bnncnrIns on ConcordIn hnn,
cnnbIndo nuy oco dosdo In oocn on quo cIorfns dIsosIcIonos IognIos osfnbIocnn
In InhnbIIIdnd do In nujor nrn sor roIofnrIn do bIonos y, consocuonfononfo,
nrn obfonor crodIfo. Cndn unn do Ins soIIcIfnnfos roquIrIo nI Innco unn oxIIcn-
cIon oscrIfn sobro oI rochnzo. SIn onbnrgo, no rocIbIoron nIngunn rosuosfn.
o hocho, In Ioy do IncfIcn no roquIoro quo Ins InsfIfucIonos fInnncIorns
rovonn unn oxIIcncIon oscrIfn n quIonos so Ios hn nogndo un crodIfo.
II 4 do nnrzo do l994, Torosn SnIIorI, Mnrn Conoz-CInrk y CocIIIn HoroId
InIcInron unn nccIon cIvII nnfo Ios TrIbunnIos IocnIos do IrInorn InsfnncIn,
soIIcIfnndo so docInro judIcInInonfo quo oI IrInor Innco IrovIncInI do ConcordIn
ncfuo do nnnorn dIscrInInnforIn confrn Ins ofIcIonnrIns, on vIoIncIon nI nrfcuIo
5 do In ConsfIfucIon do IncfIcn, uos sosfonnn quo oI rochnzo doI crodIfo no so
dobIo n su osIcIon fInnncIorn, sIno n su condIcIon do nujoros. AdIcIonnInonfo
rocInnnron IndonnIzncIon or dnnos y orjuIcIos. II nrfcuIo 5 do In ConsfIfucIon
rohIbo In dIscrInInncIon con bnso on oI soxo, onfro ofros crIforIos, y osfnbIoco quo
Ios dorochos y obIIgncIonos do Ins nujoros son IgunIos n Ios do Ios honbros on oI
nbIfo ubIIco, rIvndo y fnnIIInr. Ins donnndnnfos osforIornonfo obfuvIoron
nrchIvos bnncnrIos fodornIos concornIonfos nI IrInor Innco IrovIncInI quo
IndIcnn quo nonos doI l0 do Ios rosfnnos hnn sIdo oxfondIdos n fnvor do
nIIcnnfos fononInns. obIdo n In sobrocnrgn do cnsos nnfo Ios TrIbunnIos y n In
nocosIdnd do cInrIfIcnr Ios rocosos onnIos, oI cnso confInun ondIonfo y no hn
sIdo fodnvn IInnndo n juIcIo.
MIonfrns In cnnnnn so fuo InfonsIfIcnndo, In oosIcIon n In ConIIcIon y n sus
nIonbros nsunIo nuovns fornns. urnnfo Ios nosos do fobroro y nnrzo do l994,
orsonns quo frnbnjnbnn on In ofIcInn confrnI doI nrfIdo rocIbIoron unn sorIo do
IInnndos foIofonIcos nnonInos.
Torosn SnIIorI rocIbIo un IInnndo on oI cunI so Io ndvIrfIo quo In oIfIcn orn
unn ofIcIo conIIcndo, y quo doborn Irso n su hognr dondo orfonoco. obIdo n
quo oI confonIdo do Ios IInnndos vnrInbn, y n quo fuoron rocIbIdos or dIforonfos
nIonbros do In ConIIcIon, no fuo osIbIo dofornInnr sI ornn IInnndns quo no
osfnbnn vIncuIndns onfro s, o sI ornn ronIIzndos or nIgun IndIvIduo o gruo on
nrfIcuInr.
In In nocho doI 4 do nbrII do l994, Ins ofIcInns do In ConIIcIon nrn In
!onovncIon do In ConunIdnd fuoron vIoIonfndns y snquondns. AIgunos oquIos do
ofIcInn fuoron dnnndos oro Ins unIcns cosns susfrndns fuoron docunonfos quo
IdonfIfIcnbnn nIonbros y confrIbuyonfos doI nrfIdo. In oIIcn IocnI InIcIo unn
VIOIACIOIS AISIAAS I I!ICHOS H!MAOS XIII-l?
InvosfIgncIon sobro oI IncIdonfo, oro no fuo osIbIo IndIvIdunIIznr n nIngun
fosfIgo y no so rocobrnron huoIIns dIgIfnIos do In osconn. obIdo n In fnIfn do
ruobn, In oIIcn ronIIzo ocos nvnncos on roIncIon n In IdonfIfIcncIon do Ios
orofrndoros doI hocho. II ConIfo do CoordInncIon doI nrfIdo soIIcIfo fornnI-
nonfo n In oIIcn IocnI unn cusfodIn oIIcInI on Ins ofIcInns doI nrfIdo nrn In
rofoccIon do Ios nIonbros quo frnbnjnbnn on oIIn.
In oIIcn IndIco quo no odn ronovor ofIcInIos do sus fnrons ordInnrIns nrn
rovoor osfo fIo do rofoccIon, oro quo ufIIIznrn Ins nfruIIns roguInros nrn
rocorror In zonn do Ins ofIcInns do In ConIIcIon cndn nodIn horn. osuos do osfo
IncIdonfo, vnrIos do Ios voIunfnrIos doI nrfIdo dojnron do frnbnjnr on Ins ofIcInns
do In ConIIcIon.
II 2l do AbrII do l994, Torosn SnIIorI y Mnrn Conoz-CInrk, dosuos do hnbor
frnbnjndo hnsfn fnrdo dIsonnndo nIgunns osfrnfogIns do cnnnnn corrnron In
ofIcInn y nbnndonnron junfns oI odIfIcIo. Torosn nconnno n Mnrn hnsfn su
nufonovII. Acnbnbn do oscurocor, y cono orn unn nocho ngrndnbIo, Torosn docIdIo
cnnInnr hnsfn su cnsn sIfundn n ocns cundrns doI Iugnr, docIInnndo In oforfn do
Mnrn do conducIrIn on su nufonovII. Torosn InIcIo In nnrchn, y unn cundrn nnfos
do IIognr n su cnsn, un honbro snIIo do unn onfrndn oscurn o InforrunIo su nso.
AI dnrso vuoIfn, vIo n ofro honbro nroxInnrso hncIn oIIn or dofrs. Ios dos
honbros fonnn nscnrns sobros sus cnrns y IIovnbnn ron oscurn y gunnfos. II
rInor IndIvIduo IIovnbn un cuchIIIo y on un fono do voz nuy bnjo Io dIjo: os nuy
fnrdo, doborn osfnr on su cnsn dondo orfonoco. So ncorco y In fnjoo con oI
cuchIIIo sobro oI Indo dorocho do su nnndbuIn. In oso nononfo Ins Iucos do un
nufonovII IIunInnron In cnIIo oscurn. II sogundo honbro fono oI nnIofn do
Torosn, dojnndo su cnrforn, y onozo n corror junfo con oI ofro.
Ios ocunnfos doI nufonovII so dofuvIoron nrn nyudnr n Torosn SnIIorI y In
IIovnron n unn cInIcn corcnnn. Iuogo do quo un cIrujnno sufuro In horIdn cnusndn
on oI cuoIIo quo roquIrIo do l8 unfos Torosn SnIIorI hnbIo con dos oIIcns do
InvosfIgncIon nrn roorfnr oI crInon. Ios InvosfIgndoros oxnnInnron In osconn
doI crInon, oro no udIoron onconfrnr nIngunn ovIdoncIn fsIcn quo fuvIorn
nIgun noxo con Ios orofrndoros doI crInon. In cundrn dondo ocurrIo oI nfnquo
osf rodondn do ofIcInns do nogocIos quo so onconfrnbnn corrndns nI nononfo doI
nfnquo. Ios ocunnfos doI nufonovII udIoron doscrIbIr n Ios nfncnnfos unIcn-
nonfo on fornn gonornI, cono do confoxfurn nornnI.
In oIIcn, roocundn orquo oI hocho odn no sor un crInon cnsunI, onvIo
un InvosfIgndor n Ins ofIcInns doI nrfIdo con Ins sIguIonfos dIrocfIvns: Infornnr
n Ios frnbnjndoros quo so hnbn InIcIndo unn InvosfIgncIon y quo unn nfruIIn Ibn
n cIrcuInr or oI vocIndnrIo cndn l5 nInufos onfro Ins 5:00 .n. y Ins 8:00 .n.;
nvorIgunr sI nIgunn orsonn fonn InfornncIon sobro oI nfnquo roducIdo oI 2l do
AbrII o oI hocho orofrndo oI dn 4 doI nIsno nos y nIorfnr n Ios frnbnjndoros doI
nrfIdo sobro In nocosIdnd do ovIfnr nbnndonnr sIn connnn In ofIcInn y cnnInnr
soIos on In nocho.
CocIIIn HoroId rosIdonfn doI ConIfo do CoordInncIon doI nrfIdo, soIn
frnbnjnr Inrgns horns, y, gonornInonfo orn In rInorn on IIognr n Ins ofIcInns do
In ConIIcIon or In nnnnnn.
II l4 do nnyo do l994, nI nrrIbnr n In ofIcInn, CocIIIn HoroId fuo nfncndn,
goIondn y vIoIndn or fros honbros oncnuchndos y fuorfononfo nrnndos quo
frns IrrunIr rovInnonfo on In ofIcInn, In osornbnn nII donfro. Ios ngrosoros
IIISA II !S!A!IO Y II AMIIST!AO XIII-l8
huyoron cunndo nrrIbnron nIgunos coIogns doI nrfIdo.
CocIIIn HoroId fuo nbnndonndn con sorIns horIdns quo In obIIgnron n ornnno-
cor hosIfnIIzndn durnnfo l0 dns y Io InIdIoron rogrosnr n su frnbnjo or vnrIns
sonnnns. Io unIco quo so IIovnron sus ngrosoros fuo unn IIsfn do Ins confrIbucIo-
nos ocononIcns rocIbIdns or In ConIIcIon, con Ios nonbros do Ios confrIbuyonfos.
CocIIIn HoroId donuncIo oI nfnquo on In oIIcn IocnI, quIon rogIsfro In donuncIn
o InIcIo In InvosfIgncIon.
!no do Ios frnbnjndoros doI nrfIdo, cuyo nrrIbo nI Iugnr doI hocho cnuso In
huIdn do Ios ngrosoros, Inforno n In oIIcn quo on oI nononfo on quo osfnbn
Ingrosnndo nI odIfIcIo dondo so oncuonfrnn Ins ofIcInns do In ConIIcIon, roconocIo
nI gunrdnosnIdns do un oIfIco IocnI nIonbro doI Consojo MunIcInI, IInnndo
Vcfor Huff, nrndo on Ins sonbrns do un cnIIojon nI ofro Indo do In cnIIo
obsorvnndo oI odIfIcIo. II nrfIdnrIo docInro ndons, quo cunndo Ios fros ngroso-
ros huyoron, oI gunrdnosnIdns oscno fnnbIon con oIIos; quo Ios cunfro honbros
corrIoron or un cnIIojon, dobInndo on In osquInn, y quo nroxInndnnonfo voInfo
sogundos dosuos, unn cnnIonofn bInncn huyo rIdnnonfo n frnvos doI nIsno
cnIIojon y gIro hnsfn ordorso do vIsfn.
II fosfIgo roorfo un nunoro nrcInI do In Incn do In cnnIonofn: 860.
SI bIon IncfIcn InIcIo un rogrnnn IIofo nrn osfnbIocor orsonnI oIIcInI
osocInInonfo onfronndo nrn onfronfnr Ios robIonns do vIoIncIon y ofrns
fornns do vIoIoncIn confrn Ins nujoros, nIngunn do Ins cInco ofIcInns onfronndns
fuoron IocnIIzndns on In IrovIncIn. Ior ofro Indo, n cnusn do Ios IInIfndos rocursos
fInnncIoros con Ios quo In IrovIncIn do ConcordIn osfnbn oornndo, In oIIcn IocnI
rocIbIo nuy IInIfndo onfronnnIonfo on focnIcns nroIndns nrn rocuornr
InfornncIon concornIonfo n donuncIns do nfnquo soxunI o vIoIncIon. obIdo n Ios
IInIfndos rocursos hunnnos In oIIcn InIcIo In InvosfIgncIon doI cnso 36 horns
dosuos doI nfnquo y cono Ins ofIcInns doI nrfIdo fuoron usndns durnnfo oso
fIono, ovIdoncIn crfIcn so ordIo on osfo InforvnIo. Ior ojonIo, In oIIcn no
onconfro nIngunn huoIIn dIgIfnI u ofrn ovIdoncIn fsIcn quo osfuvIoso roIncIonndn
con oI cnso. obIdo n Ios IInIfndos rocursos do In IrovIncIn, oI oxnnon nodIco do
Ins vcfInns quo nIognn vIoIncIon os ronIIzndo or nodIcos do Ins hosIfnIos
osfnfnIos ns corcnnos, quo son osocInInonfo dosIgnndos nrn oI cnso.
Isfo oxnnon nodIco os un roroquIsIfo IognI nrn odor Insfnr In nccIon onnI
do cIorfos crnonos soxunIos, IncIuyondo oI do vIoIncIon. In oI cnso do CocIIIn
HoroId, oI nodIco dosIgnndo no so onconfrnbn dIsonIbIo, y oI Inrgo, rofrnso on In
IocnIIzncIon do ofro oxorfo, nfocfo oI rosuIfndo do vnrIos Inorfnnfos oxnonos
do InbornforIo quo fuoron consIdorndos oco convInconfos.
Ios InvosfIgndoros do oIIcn rnsfronron unn cnnIonofn bInncn rogIsfrndn on
In rovIncIn con Ios nunoros do Incns -860-. In cnnIonofn osfnbn rogIsfrndn bnjo
oI nonbro do ofro gunrdnosnIdns rIvndos do sogurIdnd do Vcfor Huff.
In oIIcn dofuvo n Ios dos gunrdnosnIdns nrn InforrognrIos, donfro do Ios
sIguIonfos nuovo nosos oI roIofnrIo doI vohcuIo fuo ncusndo y rocosndo or
nIInnnnIonfo do norndn, dosfruccIon do roIodnd y nsnIfo; osforIornonfo fuo
condonndo n fros nnos do rIsIon, do ncuordo con Ins nornns IognIos nIIcnbIos. II
ofro gunrdnosnIdns, quo fuo vIsfo on In osconn obsorvnndo y oscnnndo con Ios
orofrndoros doI hocho, fuo ncusndo y rocosndo or hnbor ncfundo cono
conIIco on Ios crnonos nnforIoros y fuo fInnInonfo condonndo n dIocIocho nosos
do rIsIon, do ncuordo con Ins nornns IognIos nIIcnbIos. obIdo n In fnIfn do
VIOIACIOIS AISIAAS I I!ICHOS H!MAOS XIII-l9
IdonfIfIcncIon do fosfIgos ocuInros, In oscnsoz do ovIdoncIn fsIcn rocogIdn on oI
Iugnr do Ios hochos y Ios rosuIfndos oco concIuyonfos do Ios oxnonos do
InbornforIo ronIIzndos, oI IIscnI doI cnso rofIro Ios cnrgos con rosocfo n In
vIoIncIon. Ingunn ofrn orsonn fuo nrrosfndn, y Ios dos ofros ngrosoros nuncn
fuoron IdonfIfIcndos.
Con nofIvo doI nfnquo conofIdo confrn CocIIIn HoroId, un ofIcInI do oIIcn do
In conIsnrn IocnI fuo dosIgnndo nrn nfruIInr y nonIforonr Ins ofIcInns do In
ConIIcIon y Ios nIrododoros, or oI fIono do durncIon do In cnnnnn. SIn
onbnrgo, vnrIos nIonbros do In ConIIcIon dojnron do nsIsfIr n Ins ofIcInns,
nIonfrns quo ofros onoznron n nbnndonnrIns ns fonrnno y on gruo.
urnnfo Ios nosos rovIos n Ins oIoccIonos, no so rodujoron nfnquos confrn Ins
ofIcInns o nIonbros do In ConIIcIon.
II 30 do dIcIonbro do l995, CocIIIn HoroId, Torosn SnIIorI y Mnrn Cornoz-CInrk
rosonfnron unn ofIcIon nnfo In ConIsIon InfornnorIcnnn do orochos Hunn-
nos. AIognron quo oI Isfndo do IncfIcn onIfIo cunIIr con on oI dobor do rosofnr
y gnrnnfIznr sus dorochos conforno n In ConvoncIon AnorIcnnn sobro orochos
Hunnnos. IsocfIcnnonfo, nIognron quo oI Isfndo onIfIo cunIIr con Ins
obIIgncIonos n Ins cunIos so conronofIo do ncuordo n Ios nrfcuIos l, 2, 5, 8, 23,
24 y 25 do In ConvoncIon AnorIcnnn sobro orochos Hunnnos.
IncfIcn os Isfndo nrfo do In ConvoncIon AnorIcnnn sobro orochos Hunn-
nos dosdo oI 20 do nnrzo do l983. In oI Insfrunonfo do rnfIfIcncIon do In
ConvoncIon, oI Isfndo do IncIfIcn docInro roconocor In conofoncIn Isofncfo do
In Corfo InfornnorIcnnn do orochos Hunnnos con rosocfo n fodos Ios cnsos
concornIonfos n In InforrofncIon y nIIcncIon do In ConvoncIon on consonnncIn
con Io dIsuosfo on oI nrfIcuIo 62 do dIcho Insfrunonfo. II 20 do fobroro do l990,
IncfIcn rnfIfIco In ConvoncIon InfornnorIcnnn nrn IrovonIr y SnncIonnr In
Torfurn, y oI 20 do nnrzo do l995 rnfIfIco In ConvoncIon InfornnorIcnnn nrn
IrovonIr, SnncIonnr y IrrndIcnr In VIoIoncIn confrn In Mujor, IncfIcn hn sIdo
nrfo do In ConvoncIon do Ins ncIonos !nIdns nrn In IIInInncIon do Todns In
Iornns do IscrInInncIon Confrn In Mujor dosdo oI ll do junIo do l99l.
II l" do onoro do l99? In ConIsIon ndofo un Inforno roIInInnr osfnbIocIondo
sus consIdorncIonos y concIusIonos, do ncuordo n Io dIsuosfo on oI nrf. 50 do In
ConvoncIon. II 5 do onoro do l99?, In ConIsIon frnnsnIfIo oI Inforno nI CobIorno
do IncfIcn y roquIrIo quo osfo Inforno n In ConIsIon donfro doI Inzo do 2 nosos
sobro Ins nodIdns ndofndns nrn rosoIvor In sIfuncIon donuncIndn. urnnfo oI
frnIfo doI cnso, oI CobIorno nIogo quo nun no so hnbnn ngofndo Ios rocursos
Infornos ndocundos y ofocfIvos y quo Ins nuforIdndos orfInonfos so onconfrnbnn
fonnndo Ins nodIdns nocosnrIns. ModInnfo nofn doI 5 do Iobroro do l99?, oI
CobIorno rosonfo su rosuosfn nI Inforno do In ConIsIon. In In nIsnn nIogo, or
rInorn voz, quo oI cnso nuncn dobIo sor ndnIfIdo orquo In ofIcIon orIgInnI hnbn
sIdo rosonfndn dosuos doI voncInIonfo doI Inzo do soIs nosos dosdo In fochn
do In sonfoncIn quo condono n Ios dos gunrdnosnIdns n rIsIon doI Sr. Huff.
Sogun rosoIucIon do fochn 5 do nnrzo do l99?, In ConIsIon concIuyo quo Ins
roconondncIonos ofocfundns on oI Inforno doI nrfcuIo 50 no hnbInn sIdo
InIononfndns y docIdIo ronIfIr oI cnso n In Corfo InfornnorIcnnn do orochos
Hunnnos. II nIsno 5 do Mnrzo do l99? oI cnso fuo sonofIdo n In Corfo.
ModInnfo rosoIucIon do In nIsnn fochn, In ConIsIon dosIgno n Ios fros
nbogndos do Ins vcfInns cono sus nsosoros IognIos on In frnnIfncIon doI cnso nnfo
IIISA II !S!A!IO Y II AMIIST!AO XIII-20
In Corfo InfornnorIcnnn Ins nornns do rocodInIonfo nIIcnbIos n In frnnIfncIon
do osfo cnso son Ins doI nuovo rogInnonfo do In Corfo, ndofndo durnnfo oI XXXIV
Iorodo OrdInnrIo do SosIonos, Ins cunIos onfrnron on rIgor oI l/l/9?. II !ogIn-
nonfo do In ConIsIon nIIcnbIo nI rosonfo cnso fuo rofornndo durnnfo oI 92
Iorodo OrdInnrIo do In ConIsIon InfornnorIcnnn do orochos Hunnnos.
?. OIroe ocIitiJoJee Je oprenJicoje
l. ConfoccIono oI oscrIfo do donuncIn cono nbogndo do In/s donuncInnfo/s
dofornInnndo on oI nIsno Ios hochos doI cnso.
2. ConfoccIono un cundro dondo on In rInor coIunnn coIocnr Ios hochos
doI cnso dofornInndos on In donuncIn; on In sogundn coIunnn dofornInnr quo
dorocho/s so oncuonfrnn IosIonndos y on In forcor coIunnn on quo nornn so
onconfrnrn Insnndo oI dorocho IosIonndo.
3. Argunonfo on rorosonfncIon doI Isfndo oI doscnrgo quo ofocfunrn nnfo
oI odIdo do Infornos do In ConIsIon.
4. ofornIno quo vns do soIucIon nI confIIcfo consIdorn orfInonfos
5. !odncfo In rosonfncIon quo ofocfunrn In ConIsIon InfornnorIcnnn do
orochos Hunnnos nnfo In Corfo InfornnorIcnnn do orochos Hunnnos.
6. !odncfo oI oscrIfo fundndo quo consIdoro orfInonfo n fIn do Inforonor
on rorosonfncIon doI Isfndo oxcocIonos roIInInnros.
?. !d. os nIonbro do In Corfo InfornnorIcnnn do orochos Hunnnos:
* !odncfo In sonfoncIn rosoIvIondo Ins oxcocIonos roIInInnros Innfon-
dns or oI Isfndo.
* !odncfo In sonfoncIn rosoIvIondo oI fondo doI Innfoo.
S. Iornulorio Je Jenuncioe
In donuncIn dobo onvInrso n:
ConIsIon InfornnorIcnnn do orochos Hunnnos
l889 I Sfroof, . W.
WnshIngfon, . C. 20006
ToIox nunoro: 64l28l
ToIofono nunoro (202) 458-6002
IncsnII nunoro: (202) 458-3992
VcfInn:
onbro:.................................................................Idnd:.......
ncIonnIIdnd:..................OcuncIon......................................
Isfndo cIvII:.................. ocunonfo do IdonfIdnd ":............
ToIofono nunoro: .....................................................................
unoro do hIjos:.......................................................................
GobIevno utusudo de vIo!utIn:.........................................
.............................................................................................................................................
VIOIACIOIS AISIAAS I I!ICHOS H!MAOS XIII-2l
VIo!utIn de devetnos numunos u!egudu. IxIIquo Io
ocurrIdo con fodos Ios dofnIIos osIbIos, o Infornnndo oI Iugnr y
In fochn do In vIoIncIon:.........................................................
ArfcuIo (o nrfcuIos) do In ocInrncIon o ConvoncIon AnorI-
cnnn quo hnn sIdo vIoIndos:............................................
....................................................................................................
Nombves de !us pevsonus ( nuforIdndos ) que tometIevon
!u vIo!utIn:...............................................................
.....................................................................................................
TestIgos de !u vIo!utIn:.......................................................
.............................................................................................................................................
IroccIonos y nunoros foIofonIcos do Ios fosfIgos:.............
.............................................................................................................................................
otumentos/pvuebus (or ojonIo cnrfns, docunonfos ju-
rdIcos, fofos, nufosIn, grnbncIonos, ofc.):...........................
.............................................................................................................................................
Retuvsos Intevnos que se nun ugotudo (Ior ojonIo,
coIns do nnndnnIonfos do Hnbons Corus o do Annro).....
...................................................................................................
AttIones JuvIdItus pov Intentuv:........................................
.............................................................................................................................................
IndIquo sI su IdonfIdnd dobo sor nnnfonIdn on rosorvn or In
ConIsIon:
SI: ................. O:............
onuncInnfos:
onbro: ...................................................................................
IroccIon ..................................................................................
ToIofono nunoro................ToIox nunoro:...............................
IncsnII nunoro ....................................................................
unoro do ocunonfo do IdonfIdnd:..................................
Repvesentunte !egu!, sI !o nuy: ...........................................
Is su rorosonfnnfo IognI un nbogndo
SI:........... O:............
IroccIon: .................................................................................
ToIofono nunoro:.......................ToIox nunoro:......................
IncsnII nunoro.....................................................................
Adjunfo oI odor oforgndo nI nbogndo dosIgnndo corno roro-
sonfnnfo IognI.
IIvmu: .....................................................................................
Ietnu.......................................................................................
IIISA II !S!A!IO Y II AMIIST!AO XIII-22
)AN 1
I. Reglamento de la Comisin Interamericana de Derechos Humanos
Arobndo or In ConIsIon on su 49" orodo do sosIonos, on In sosIon 660n.,
coIobrndn oI 8 do nbrII do l980, y nodIfIcndo on su 64" orodo do sosIonos, on In
sosIon 840n., coIobrndn oI ? do nnrzo do l985, on su ?0" orodo do sosIonos, on In
sosIon 938n., coIobrndn oI 29 do junIo do l98?, on su 90" orodo do sosIonos, on In
sosIon l282n., coIobrndn oI 2l do sofIonbro do l995 y on su 92" orodo
oxfrnordInnrIo do sosIonos, on In sosIon l3lln., coIobrndn oI 3 do nnyo do l996
TITULO I
ORGANIZACIN DE LA COMISIN
CAPTULO I - NATURALEZA Y COMPOSICIN
ArfcuIo l. Nutuvu!ezu y ComposItIn. l) In ConIsIon InfornnorIcnnn do
orochos Hunnnos os un orgnno nufonono do In OrgnnIzncIon do Ios Isfndos
AnorIcnnos quo fIono, cono funcIon rIncInI, In do ronovor In obsorvnncIn y In
dofonsn do Ios dorochos hunnnos y do sorvIr cono orgnno consuIfIvo do In
OrgnnIzncIon on osfn nnforIn. 2) In ConIsIon rorosonfn n fodos Ios Isfndos
nIonbros quo Infogrnn In OrgnnIzncIon. 3) In ConIsIon so conono do sIofo
nIonbros, oIogIdos n ffuIo orsonnI or In AsnnbIon ConornI do In OrgnnIzncIon,
quIonos doborn sor orsonns do nIfn nuforIdnd nornI y roconocIdn vorsncIon on
nnforIn do dorochos hunnnos.
CAPTULO II - DE LOS MIEMBROS
AvtItu!o 2. uvutIn de! Munduto. l) Ios nIonbros do In ConIsIon sorn
oIogIdos or cunfro nnos y soIo odrn sor rooIogIdos unn voz. 2) In oI cnso do quo
no hnynn sIdo oIogIdos Ios nuovos nIonbros do In ConIsIon nrn susfIfuIr n Ios quo
fornInnn sus nnndnfos, osfos confInunrn on oI ojorcIcIo do sus funcIonos hnsfn
quo so ofocfuo In oIoccIon do Ios nuovos nIonbros.
AvtItu!o 3. 1vetedentIu. Ios nIonbros do In ConIsIon, sogun su nnfIguodnd
on oI nnndnfo, soguIrn on ordon do rocodoncIn nI IrosIdonfo y VIcorosIdonfos.
Cunndo hubIoro dos o ns nIonbros con IgunI nnfIguodnd, In rocodoncIn sor
dofornInndn do ncuordo con In odnd.
AvtItu!o 4. IntomputIbI!Idud. l) II cnrgo do nIonbro do In ConIsIon
InfornnorIcnnn do orochos Hunnnos os InconnfIbIo con oI ojorcIcIo do ncfIvI-
dndos quo udIornn nfocfnr su IndoondoncIn, su InnrcInIIdnd, o In dIgnIdnd o oI
rosfIgIo do su cnrgo on In ConIsIon. 2) In ConIsIon, con oI vofo nfIrnnfIvo do or
Io nonos cInco do sus nIonbros, dofornInnr sI oxIsfo unn sIfuncIon do Inconn-
fIbIIIdnd. 3) In ConIsIon, nnfos do fonnr unn docIsIon, oIr nI nIonbro nI quo so
Io nfrIbuyo In InconnfIbIIIdnd. 4) In docIsIon sobro InconnfIbIIIdnd, con fodos
sus nnfocodonfos, sor onvIndn or conducfo doI SocrofnrIo ConornI n In Asnn-
bIon ConornI do In OrgnnIzncIon nrn Ios ofocfos rovIsfos on oI nrfcuIo 8 rrnfo
3 doI Isfnfufo do In ConIsIon.
AvtItu!o 5. RenuntIu. In cnso do ronuncIn do un nIonbro, In nIsnn dobor
rosonfrsoIo nI IrosIdonfo do In ConIsIon, quIon In nofIfIcnr nI SocrofnrIo
ConornI do In OrgnnIzncIon do Ios Isfndos AnorIcnnos.
CAPTULO III - DE LA DIRECTIVA
AvtItu!o 6. ComposItIn y IuntIones. In IrocfIvn do In ConIsIon osfnr
conuosfn or un IrosIdonfo, un rInor VIcorosIdonfo, y un sogundo VIcoro-
sIdonfo, quIonos fondrn Ins funcIonos sonnIndns on osfo !ogInnonfo.
VIOIACIOIS AISIAAS I I!ICHOS H!MAOS XIII-23
AvtItu!o ?. !ettIones. In In oIoccIon do cndn uno do Ios cnrgos n quo so
rofIoro oI nrfcuIo nnforIor nrfIcInrn oxcIusIvnnonfo Ios nIonbros quo osfu-
vIoron rosonfos. In oIoccIon sor socrofn. SIn onbnrgo, or ncuordo unnIno do
Ios nIonbros rosonfos, In ConIsIon odr ncordnr ofro rocodInIonfo. Inrn sor
oIocfo on cunIquIorn do Ios cnrgos n quo so rofIoro oI nrfcuIo 6 so roquorIr oI vofo
fnvornbIo do In nnyorn nbsoIufn do Ios nIonbros do In ConIsIon. SI nrn In
oIoccIon do nIguno do osfos cnrgos rosuIfnro nocosnrIo ofocfunr ns do unn
vofncIon, so oIInInnrn sucosIvnnonfo Ios nonbros quo rocIbnn nonor nunoro do
vofos. In oIoccIon so ofocfunr oI rInor dn doI rInor orodo do sosIonos do In
ConIsIon on oI nno cnIondnrIo.
AvtItu!o 8. uvutIn de! Munduto. Ios Infogrnnfos do In dIrocfIvn durnrn
on sus funcIonos un nno udIondo sor rooIogIdos soIo unn voz on cndn orodo do
cunfro nnos. II nnndnfo do Ios Infogrnnfos do In dIrocfIvn so oxfIondo dosdo su
oIoccIon hnsfn In ronIIzncIon, oI nno sIguIonfo, do In oIoccIon do In nuovn dIrocfIvn,
on In oorfunIdnd quo sonnIn oI rrnfo 5 doI nrfcuIo ?. In cnso do quo oxIro oI
nnndnfo doI IrosIdonfo o do nIguno do Ios VIcorosIdonfos so nIIcnr Io
dIsuosfo on Ios rrnfos 3 y 4 doI nrfcuIo 9.
AvtItu!o 9. RenuntIu, VutuntIu y SustItutIn. SI oI IrosIdonfo ronuncInro
n su cnrgo o dojnro do sor nIonbro do In ConIsIon, osfn oIogIr on In rInorn
rounIon quo so coIobro con osforIorIdnd n In fochn on quo In ConIsIon fono
conocInIonfo do In ronuncIn o vncnncIn, n un sucosor nrn dosononnr oI cnrgo,
or oI fIono quo rosfo doI nnndnfo. II nIsno rocodInIonfo so nIIcnr on cnso
do ronuncIn o vncnncIn do cunIquIorn do Ios VIcorosIdonfos. Hnsfn quo In
ConIsIon no oIIjn, do confornIdnd con oI rrnfo l do osfo nrfcuIo, n un nuovo
IrosIdonfo, oI IrInor VIcorosIdonfo ojorcor Ins funcIonos do osfo. IgunInonfo,
oI IrInor VIcorosIdonfo susfIfuIr nI IrosIdonfo sI osfo uIfIno so vIoro InodIdo
fonornInonfo do dosononnr sus funcIonos. In susfIfucIon corrosondor nI
Sogundo VIcorosIdonfo on Ios cnsos do vncnncIn, nusoncIn o InodInonfo doI
IrInor VIcorosIdonfo y nI nIonbro ns nnfIguo do ncuordo nI ordon do
rocodoncIn IndIcndo on oI nrfcuIo 3, on cnso do vncnncIn, nusoncIn o InodInon-
fo doI Sogundo VIcorosIdonfo.
AvtItu!o 10. AtvIbutIones de! 1vesIdente. Son nfrIbucIonos doI IrosIdon-
fo: o) rorosonfnr n In ConIsIon nnfo Ios ofros orgnnos do In OrgnnIzncIon y ofrns
InsfIfucIonos. I) convocnr n sosIonos ordInnrIns y oxfrnordInnrIns do In ConIsIon,
do confornIdnd con oI Isfnfufo y oI rosonfo !ogInnonfo. c) dIrIgIr Ins sosIonos
do In ConIsIon y sonofor n su consIdorncIon Ins nnforIns quo fIguron on oI ordon
doI dn doI rogrnnn do frnbnjo nrobndo nrn oI corrosondIonfo orodo do
sosIonos. J) concodor oI uso do In nInbrn n Ios nIonbros on oI ordon on quo In
hnynn soIIcIfndo. e) docIdIr Ins cuosfIonos do ordon quo so suscIfon on Ins
dIscusIonos do In ConIsIon. SI nIgun nIonbro Io soIIcIfnro, In docIsIon doI
IrosIdonfo so sonofor n In rosoIucIon do In ConIsIon. f) sonofor Ios nsunfos do
su conofoncIn n vofncIon, do ncuordo con Ins dIsosIcIonos rosocfIvns do osfo
!ogInnonfo. g) ronovor Ios frnbnjos do In ConIsIon y voInr or oI cunIInIonfo
do su rogrnnn - rosuuosfo. I) rondIr un Inforno oscrIfo n In ConIsIon, nI InIcInr
osfn sus orodos do sosIonos ordInnrIns o oxfrnordInnrIns, sobro In fornn on quo
durnnfo Ios rocosos do In nIsnn hn cunIIdo Ins funcIonos quo Io confIoro oI
Isfnfufo y oI rosonfo !ogInnonfo. i) hncor cunIIr Ins rosoIucIonos do In
ConIsIon. j) nsIsfIr n Ins rounIonos do In AsnnbIon ConornI do In OrgnnIzncIon y
IIISA II !S!A!IO Y II AMIIST!AO XIII-24
on cnIIdnd do obsorvndor, n Ins do In ConIsIon do orochos Hunnnos do Ins
ncIonos !nIdns; ndons, odr nrfIcInr on Ins ncfIvIdndos do ofrns onfIdndos
quo so dodIquon n In ronocIon y rofoccIon do Ios dorochos hunnnos. l)
frnsIndnrso n In sodo do In ConIsIon y ornnnocor on oIIn durnnfo oI fIono quo
consIdoro nocosnrIo nrn oI cunIInIonfo do sus funcIonos. l) dosIgnnr conIsIonos
osocInIos, conIsIonos oJ-Ioc y subconIsIonos Infogrndns or vnrIos nIonbros,
con oI objofo do cunIIr cunIquIor nnndnfo roIncIonndo con su conofoncIn. n)
ojorcor cunIosquIorn ofrns funcIonos quo Io sonn conforIdns on oI rosonfo
!ogInnonfo.
AvtItu!o 11. e!egutIn de AtvIbutIones. II IrosIdonfo odr doIognr on
uno do Ios VIcorosIdonfos o on ofro nIonbro do In ConIsIon Ins nfrIbucIonos
osocIfIcndns on Ins Iofrns n, j y n doI nrfcuIo l0.
CAPTULO IV - DE LA SECRETARIA
AvtItu!o 12. ComposItIn. In Socrofnrn do In ConIsIon osfnr conuosfn
or un SocrofnrIo IjocufIvo, or dos SocrofnrIos IjocufIvos Adjunfos y or oI
orsonnI rofosIonnI, focnIco y ndnInIsfrnfIvo nocosnrIo nrn oI cunIInIonfo do
sus Inboros.
AvtItu!o 13. AtvIbutIones de! SetvetuvIo JetutIvo. l) Son nfrIbucIonos
doI SocrofnrIo IjocufIvo. o) dIrIgIr, InnIfIcnr y coordInnr oI frnbnjo do In Socro-
fnrn. I) ronrnr, on consuIfn con oI IrosIdonfo, oI royocfo do rogrnnn do
frnbnjo nrn cndn orodo do sosIonos. c) nsosornr nI IrosIdonfo y n Ios nIonbros
do In ConIsIon on oI dosonono do sus funcIonos. J) rondIr un Inforno oscrIfo n
In ConIsIon, nI InIcInrso cndn orodo do sosIonos sobro Ins Inboros cunIIdns or
In Socrofnrn n confnr doI nnforIor orodo do sosIonos, ns cono do nquoIIos
nsunfos do cnrcfor gonornI quo uodnn sor do Inforos do In ConIsIon. e) ojocufnr
Ins docIsIonos quo Io sonn onconondndns or In ConIsIon o oI IrosIdonfo. 2) !no
do Ios SocrofnrIos IjocufIvos Adjunfos susfIfuIr nI SocrofnrIo IjocufIvo on cnso
do nusoncIn o InodInonfo do osfo. 3) II SocrofnrIo IjocufIvo, Ios SocrofnrIos
IjocufIvos Adjunfos y oI orsonnI do In Socrofnrn doborn gunrdnr In ns
nbsoIufn rosorvn sobro fodos Ios nsunfos quo In ConIsIon consIdoro confIdoncIn-
Ios.
AvtItu!o 14. IuntIones de !u SetvetuvIu. l) In Socrofnrn ronrnr Ios
royocfos do Infornos, rosoIucIonos, osfudIos y ofros frnbnjos quo Io onconIondon
In ConIsIon o oI IrosIdonfo y hnr quo sonn dIsfrIbuIdos, onfro Ios nIonbros do
In ConIsIon, Ins ncfns rosunIdns do sus rounIonos y Ios docunonfos do quo
conozcn In ConIsIon. 2) In Socrofnrn rocIbIr Ins ofIcIonos dIrIgIdns n In
ConIsIon, soIIcIfnndo, cunndo son orfInonfo, In nocosnrIn InfornncIon n Ios
gobIornos nIudIdos on Ins nIsnns; y, on gonornI, so ocunr do Ins frnnIfncIonos
nocosnrIns nrn InIcInr Ios cnsos n quo don Iugnr dIchns ofIcIonos.
CAPTULO V - DEL FUNCIONAMIENTO DE LA COMISIN
AvtItu!o 15. 1evIodo de SesIones. l) In ConIsIon so rounIr or un Inso
quo no oxcodor, on fofnI, do ocho sonnnns nI nno, Ins quo so odrn dIsfrIbuIr on
oI nunoro do orodos ordInnrIos do sosIonos quo docIdn In roIn ConIsIon, sIn
orjuIcIo do quo so uodn convocnr n orodos oxfrnordInnrIos do sosIonos or
docIsIon do su IrosIdonfo o n ofIcIon do In nnyorn nbsoIufn do sus nIonbros. 2)
Ins sosIonos do In ConIsIon so coIobrnrn on su sodo. SIn onbnrgo, In ConIsIon,
or oI vofo do In nnyorn nbsoIufn do sus nIonbros, odr ncordnr rounIrso on ofro
Iugnr, con In nnuoncIn o or InvIfncIon doI rosocfIvo gobIorno. 3) II nIonbro quo,
VIOIACIOIS AISIAAS I I!ICHOS H!MAOS XIII-25
or onfornodnd o or cunIquIor cnusn grnvo so vIoro InodIdo do nsIsfIr n fodo o
n unn nrfo do cunIquIor orodo do sosIonos o rounIon do In ConIsIon, o nrn
dosononnr cunIquIor ofrn funcIon, dobor ns nofIfIcnrIo, fnn ronfo Io son
osIbIo, nI SocrofnrIo IjocufIvo, quIon so Io Infornnr nI IrosIdonfo.
AvtItu!o 16. ReunIones. l) urnnfo Ios orodos do sosIonos, In ConIsIon
coIobrnr fnnfns rounIonos cono sonn nocosnrIns nrn oI nojor dosnrroIIo do sus
ncfIvIdndos. 2) Ins rounIonos so coIobrnrn durnnfo oI Inso do fIono quo hnyn
dofornInndo In ConIsIon, sujofo n Ios cnnbIos quo or rnzonos jusfIfIcndns docIdn
oI IrosIdonfo, rovIn consuIfn con Ios nIonbros do In ConIsIon. 3) Ins rounIonos
sorn rIvndns, n nonos quo In ConIsIon dofornIno Io confrnrIo. 4) In cndn
rounIon so dobor fIjnr In fochn y horn do In roxInn rounIon.
AvtItu!o 1?. Gvupos de TvubuJo. l) Cunndo In ConIsIon Io osfIno convo-
nIonfo, nnfos doI InIcIo do cndn orodo do sosIonos funcIonnr un gruo do frnbnjo
con oI oxcIusIvo roosIfo do ronrnr In rosonfncIon do royocfos do rosoIucIo-
nos u ofrns docIsIonos roforonfos n Ins ofIcIonos y conunIcncIonos do quo frnfnn
Ios CnfuIos I, II y III doI TfuIo II doI rosonfo !ogInnonfo y quo doborn sor
consIdorndns or oI Iono do In ConIsIon durnnfo oI orodo do sosIonos. Icho
gruo do frnbnjo so conondr do fros nIonbros dosIgnndos or oI IrosIdonfo do
In ConIsIon sIguIondo, on Io osIbIo, un crIforIo do rofncIon. 2) In ConIsIon, con
oI vofo do In nnyorn nbsoIufn do sus nIonbros, odr docIdIr In fornncIon do
ofros gruos do frnbnjo con oI objofo do frnfnr ofros fonns osocfIcos quo dobnn
sor consIdorndos or oI Iono do In ConIsIon. Cndn gruo do frnbnjo osfnr
Infogrndo or no ns do fros nIonbros, Ios quo sorn dosIgnndos or oI IrosIdon-
fo. In Io osIbIo, osos gruos do frnbnjo sosIonnrn InnodInfnnonfo nnfos o
dosuos do cndn orodo do sosIonos or oI Inso quo dofornIno In ConIsIon.
AvtItu!o 18. Quvum puvu SesIonuv. Inrn consfIfuIr quorun sor nocosn-
rIn In rosoncIn do In nnyorn nbsoIufn do Ios nIonbros do In ConIsIon.
AvtItu!o 19. IstusIn y VotutIn. l) Ins rounIonos so njusfnrn nI
rosonfo !ogInnonfo y subsIdInrInnonfo n Ins dIsosIcIonos orfInonfos doI
!ogInnonfo doI Consojo Iornnnonfo do In OrgnnIzncIon do Ios Isfndos AnorIcn-
nos. 2) Ios nIonbros do In ConIsIon no odrn nrfIcInr on In dIscusIon,
InvosfIgncIon, doIIborncIon o docIsIon do un nsunfo sonofIdo n In consIdorncIon do
In ConIsIon on Ios sIguIonfos cnsos: o) sI fuoson nncIonnIos doI Isfndo objofo do
In consIdorncIon, gonornI o osocfIcn, do In ConIsIon o sI osfuvIoson ncrodIfndos
o cunIIondo unn nIsIon osocInI cono ngonfos dIIonfIcos nnfo dIcho Isfndo.
I) sI rovInnonfo hubIoson nrfIcIndo, n cunIquIor ffuIo, on nIgunn docIsIon
sobro Ios nIsnos hochos on quo so fundn oI nsunfo o hnn ncfundo cono consojoros
o rorosonfnnfos do nIgunn do Ins nrfos Inforosndns on In docIsIon. 3) II nIonbro
quo consIdoro quo dobn nbsfonorso do nrfIcInr on oI oxnnon o docIsIon doI
nsunfo Io conunIcnr n In ConIsIon, In cunI docIdIr sI os rocodonfo In InhIbIcIon.
4) CunIquIor nIonbro odr suscIfnr, fundndo on Ins cnusnIos rovIsfns on oI
rrnfo 2 do osfo nrfcuIo, In InhIbIcIon do ofro nIonbro. 5) II nIonbro quo so
hubIoso InhIbIdo no odr nrfIcInr on In dIscusIon, InvosfIgncIon, doIIborncIon
o docIsIon doI nsunfo nunquo hnyn cosndo In cnusnI do InhIbIcIon. 6) urnnfo In
dIscusIon do un nsunfo, cunIquIor nIonbro odr suscIfnr unn cuosfIon do ordon,
In cunI sor InnodInfnnonfo docIdIdn or oI IrosIdonfo o, on su cnso, or In
nnyorn do Ios nIonbros rosonfos. In cunIquIor nononfo odr dnrso or
fornInndn In dIscusIon sIonro y cunndo Ios nIonbros hnynn fonIdo In oorfunI-
IIISA II !S!A!IO Y II AMIIST!AO XIII-26
dnd do oxrosnr su oInIon. ?) !nn voz fornInndo oI dobnfo y no hnbIondo
consonso sobro In nnforIn sonofIdn n In doIIborncIon do In ConIsIon, oI IrosIdonfo
rocodor n In vofncIon, or ordon Invorso n In rocodoncIn onfro Ios nIonbros.
8) II IrosIdonfo nnuncInr oI rosuIfndo do In vofncIon y docInrnr nrobndn In
roosIcIon quo nIcnnznro In nnyorn do vofos. In cnso do onnfo, docIdIr oI
IrosIdonfo. 9) Todn dudn quo surgIorn on cunnfo n In nIIcncIon o InforrofncIon
doI rosonfo nrfcuIo sor rosuoIfn or In ConIsIon.
AvtItu!o 20. Quvum spetIu! puvu etIdIv. l) Ios ncuordos so fonnrn
or oI vofo do In nnyorn nbsoIufn do Ios nIonbros do In ConIsIon, on Ios cnsos
sIguIonfos: o) nrn oIogIr n Ios Infogrnnfos do In Mosn IrocfIvn do In ConIsIon.
I) nrn Ios nsunfos on quo fnI nnyorn so oxIgo do confornIdnd con In ConvoncIon,
oI Isfnfufo o oI rosonfo !ogInnonfo. c) nrn ndofnr un Inforno sobro In
sIfuncIon do Ios dorochos hunnnos on un dofornInndo Isfndo. J) nrn cunIquIor
onnIondn o InforrofncIon sobro In nIIcncIon doI rosonfo !ogInnonfo. 2) Inrn
fonnr ncuordos rosocfo n ofros nsunfos sor sufIcIonfo oI vofo do In nnyorn do
Ios nIonbros rosonfos.
AvtItu!o 21. Voto Ruzonudo. l) Ios nIonbros, osfon o no do ncuordo con Ins
docIsIonos do In nnyorn, fondrn dorocho n rosonfnr su vofo rnzonndo or
oscrIfo, oI cunI dobor IncIuIrso n confInuncIon do dIchn docIsIon. 2) SI In docIsIon
vorsnro sobro In nrobncIon do un Inforno o royocfo, oI vofo rnzonndo so IncIuIr
n confInuncIon do dIcho Inforno o royocfo. 3) Cunndo In docIsIon no consfo on un
docunonfo sonrndo, oI vofo rnzonndo so frnnscrIbIr on oI ncfn do In sosIon, n
confInuncIon do In docIsIon do quo so frnfn.
AvtItu!o 22. Attus de !us SesIones. l) o fodn sosIon so Iovnnfnr un ncfn
rosunIdn on In quo consfnr oI dn y In horn on quo In nIsnn so coIobro, Ios
nonbros do Ios nIonbros rosonfos, Ios nsunfos frnfndos, Ios ncuordos ndofndos,
Ios nonbros do Ios quo vofnron n fnvor y on confrn do cndn ncuordo y cunIquIor
docInrncIon osocInInonfo hochn or oI nIonbro nrn quo consfo on ncfn. 2) In
Socrofnrn dIsfrIbuIr coIns do Ins ncfns rosunIdns do cndn sosIon n Ios nIonbros
do In ConIsIon, quIonos odrn rosonfnr n nquoIIn sus obsorvncIonos con
nnforIorIdnd n Ins sosIonos on quo dobon sor nrobndns. SI no hn hnbIdo objocIon
hnsfn oI conIonzo do In sosIon sIguIonfo, so consIdornrn nrobndns.
AvtItu!o 23. RemunevutIn pov SevvItIos xtvuovdInuvIos. Con In
nrobncIon do In nnyorn nbsoIufn do sus nIonbros, In ConIsIon odr onconon-
dnr n cunIquIorn do oIIos In oInborncIon do un osfudIo osocInI u ofros frnbnjos
osocfIcos nrn sor ojocufndos IndIvIdunInonfo, fuorn do Ios orodos do sosIo-
nos. Ichos frnbnjos so ronunornrn do ncuordo con Ins dIsonIbIIIdndos doI
rosuuosfo. II nonfo do Ios honornrIos so fIjnr sobro In bnso doI nunoro do dns
roquorIdos nrn In ronrncIon y rodnccIon doI frnbnjo.
AvtItu!o 24. 1vogvumu - 1vesupuesto. l) II royocfo do rogrnnn -
rosuuosfo do In ConIsIon sor ronrndo or In Socrofnrn do In nIsnn, on
consuIfn con oI IrosIdonfo, y so rogIr or Ins nornns rosuuosfnrIns vIgonfos
on In OrgnnIzncIon. 2) II SocrofnrIo IjocufIvo dobor dnr cuonfn n In ConIsIon do
dIcho rogrnnn - rosuuosfo.
TITULO II
LOS PROCEDIMIENTOS
CAPITULO I - DISPOSICIONES GENERALES
AvtItu!o 25. IdIomus OIItIu!es. l) Ios IdIonns ofIcInIos do In ConIsIon sorn
VIOIACIOIS AISIAAS I I!ICHOS H!MAOS XIII-2?
oI osnnoI, oI frnncos, oI IngIos y oI orfuguos. Ios IdIonns do frnbnjo sorn Ios quo
ncuordo In ConIsIon cndn dos nnos, conforno n Ios IdIonns hnbIndos or sus
nIonbros. 2) !n nIonbro do In ConIsIon odr dIsonsnr In InforrofncIon do
dobnfos y ronrncIon do docunonfos on su IdIonn.
AvtItu!o 26. 1vesentutIn de 1etItIones. l) CunIquIor orsonn o gruo do
orsonns, o onfIdnd no gubornnnonfnI IognInonfo roconocIdn on uno o ns
Isfndos nIonbros do In OrgnnIzncIon uodo rosonfnr n In ConIsIon ofIcIonos
do confornIdnd con oI rosonfo !ogInnonfo, on su roIo nonbro o on oI do
forcorns orsonns, roforonfos n rosunfns vIoIncIonos do un dorocho hunnno
roconocIdo, sogun oI cnso, on In ConvoncIon AnorIcnnn sobro orochos Hunnnos
o on In ocInrncIon AnorIcnnn do Ios orochos y oboros doI Honbro. 2)
AsInIsno, In ConIsIon odr, nofu roIo, fonnr on consIdorncIon cunIquIor
InfornncIon dIsonIbIo quo Io nrozcn Idonon y on In cunI so oncuonfron Ios
oIononfos nocosnrIos nrn InIcInr In frnnIfncIon do un cnso quo confongn, n su
juIcIo, Ios roquIsIfos nrn fnI fIn.
AvtItu!o 2?. Iovmu. l) In ofIcIon sor rosonfndn or oscrIfo. 2) II
ofIcIonnrIo odr dosIgnnr on In roIn ofIcIon, o on ofro oscrIfo, n un nbogndo
u ofrn orsonn nrn rorosonfnrIo nnfo In ConIsIon.
AvtItu!o 28. MIsIones spetIu!es. In ConIsIon odr dosIgnnr uno o ns
do sus nIonbros o funcIonnrIos do In Socrofnrn nrn ronIIznr dofornInndns
gosfIonos, InvosfIgnr hochos o hncor Ios nrrogIos nocosnrIos nrn quo In ConIsIon
uodn ojorcor sus funcIonos.
AvtItu!o 29. MedIdus Cuute!uves. l) In ConIsIon odr, n InIcInfIvn roIn
o n ofIcIon do nrfo, fonnr cunIquIor nccIon quo consIdoro nocosnrIn nrn oI
dosonono do sus funcIonos. 2) In cnsos urgonfos, cunndo so hngn nocosnrIo nrn
ovIfnr dnnos IrronrnbIos n Ins orsonns, In ConIsIon odr odIr quo sonn
fornndns nodIdns cnufoInros nrn ovIfnr quo so consuno oI dnno IrronrnbIo, on
oI cnso do sor vordndoros Ios hochos donuncIndos. 3) SI In ConIsIon no osf
rounIdn, oI IrosIdonfo, o n fnIfn do osfo, uno do Ios VIcorosIdonfos, consuIfnr or
nodIo do In Socrofnrn con Ios dons nIonbros sobro In nIIcncIon do Io dIsuosfo
on Ios rrnfos l y 2 nnforIoros. SI no fuorn osIbIo hncor In consuIfn on fIono ufII,
oI IrosIdonfo fonnr In docIsIon, on nonbro do In ConIsIon y In conunIcnr
InnodInfnnonfo n sus nIonbros. 4) II odIdo do fnIos nodIdns y su ndocIon no
rojuzgnrn In nnforIn do In docIsIon fInnI.
AvtItu!o 30. TvumItutIn InItIu!. l) In Socrofnrn do In ConIsIon fondr In
rosonsnbIIIdnd do osfudIo y frnnIfncIon InIcInI do Ins ofIcIonos quo so roson-
fon n In ConIsIon y quo IIonon fodos Ios roquIsIfos osfnbIocIdos on oI Isfnfufo y
oI rosonfo !ogInnonfo. 2) SI unn ofIcIon o conunIcncIon no rouno Ios roquIsIfos
oxIgIdos on oI rosonfo !ogInnonfo, In Socrofnrn do In ConIsIon odr soIIcIfnr
nI ofIcIonnrIo o n su rorosonfnnfo quo Ios conIofo. 3) SI In Socrofnrn fuvIorn
nIgunn dudn sobro In ndnIsIbIIIdnd do unn ofIcIon In sonofor n In consIdorncIon
do In ConIsIon o doI IrosIdonfo durnnfo Ios rocosos do In nIsnn.
CAPITULO II - DE LAS PETICIONES Y COMUNICACIONES REFERENTES A
ESTADOS PARTES EN LA CONVENCION AMERICANA SOBRE DERECHOS
HUMANOS
AvtItu!o 31. CondItIn puvu tonsIdevuv !u petItIn. In ConIsIon soIn-
nonfo fonnr on consIdorncIon Ins ofIcIonos sobro rosunfns vIoIncIonos do
dorochos hunnnos dofInIdns on In ConvoncIon AnorIcnnn sobro orochos Hunn-
IIISA II !S!A!IO Y II AMIIST!AO XIII-28
nos, on roIncIon con un Isfndo nrfo, cunndo IIonon Ios roquIsIfos osfnbIocIdos on
In nIsnn, on oI Isfnfufo y on osfo !ogInnonfo.
AvtItu!o 32. RequIsItos de !us petItIones. Ins ofIcIonos dIrIgIdns n In
ConIsIon doborn confonor: o) oI nonbro, nncIonnIIdnd rofosIon u ocuncIon,
dIroccIon osfnI o donIcIIIo y In fIrnn do In orsonn o orsonns donuncInnfos; o on
oI cnso do quo oI ofIcIonnrIo son unn onfIdnd no gubornnnonfnI, su donIcIIIo o
dIroccIon osfnI, oI nonbro y In fIrnn do su rorosonfnnfo o rorosonfnnfos
IognIos. I) unn roIncIon doI hocho o sIfuncIon quo so donuncIn, osocIfIcnndo oI
Iugnr y fochn do Ins vIoIncIonos nIogndns, y sI os osIbIo, oI nonbro do Ins vcfInns
do Ins nIsnns, ns cono do cunIquIor nuforIdnd ubIIcn quo hnyn fonndo
conocInIonfo doI hocho o sIfuncIon donuncIndn. c) In IndIcncIon doI Isfndo nIudIdo
quo oI ofIcIonnrIo consIdorn rosonsnbIo, or nccIon o or onIsIon, do In vIoIncIon
do nIguno do Ios dorochos hunnnos consngrndos on In ConvoncIon AnorIcnnn
sobro orochos Hunnnos, on oI cnso do Ios Isfndos nrfos on oIIn, nunquo no so
hngn unn roforoncIn osocfIcn nI nrfIcuIo rosunfnnonfo vIoIndo. J) unn Infornn-
cIon sobro In cIrcunsfnncIn do hnbor hocho uso o no do Ios rocursos do jurIsdIccIon
Infornn o sobro In InosIbIIIdnd do hncorIo.
AvtItu!o 33. OmIsIn de RequIsItos. SIn orjuIcIo do Io dIsuosfo on oI
nrfcuIo 29, sI In ConIsIon osfInn quo In ofIcIon os InndnIsIbIo o osf InconIofn
so Io nofIfIcnr nI ofIcIonnrIo soIIcIfndoIo quo conIofo Ios roquIsIfos onIfIdos
on In ofIcIon.
AvtItu!o 34. TvumItutIn InItIu!. l) In ConIsIon, ncfunndo InIcInInonfo
or InfornodIo do su Socrofnrn, rocIbIr y frnnIfnr Ins ofIcIonos rosonfndns
n In nIsnn, do confornIdnd con Ins nornns quo so sonnInn n confInuncIon: o) dnr
onfrndn n In ofIcIon nnofndoIn on un rogIsfro osocInInonfo hnbIIIfndo nrn fnI
fIn, y In fochn do su rocIbo so hnr consfnr on In roIn ofIcIon o conunIcncIon.
I) ncusnr rocIbo do In ofIcIon nI ofIcIonnrIo IndIcnndo quo sor consIdorndn do
ncuordo con oI !ogInnonfo. c) sI ncofn, on rIncIIo, In ndnIsIbIIIdnd do In
ofIcIon, soIIcIfnr InfornncIonos nI CobIorno doI Isfndo nIudIdo frnnscrIbIondo
Ins nrfos orfInonfos do In ofIcIon. 2) In cnso do grnvodnd o urgoncIn o cunndo
so cron quo In vIdn, In InfogrIdnd orsonnI o In snIud do unn orsonn so oncuonfro
on InnInonfo oIIgro, In ConIsIon soIIcIfnr nI CobIorno su ns ronfn rosuosfn,
ufIIIznndo nrn oIIo oI nodIo quo consIdoro ns oxodIfo. 3) In soIIcIfud do
InfornncIon no rojuzgnr sobro In docIsIon quo on dofInIfIvn ndofo In ConIsIon
sobro In ndnIsIbIIIdnd do In ofIcIon. 4) AI frnnsnIfIr nI CobIorno doI Isfndo
nIudIdo Ins nrfos orfInonfos do unn conunIcncIon so onIfIr In IdonfIdnd doI
ofIcIonnrIo, ns cono cunIquIorn ofrn InfornncIon quo udIorn IdonfIfIcnrIo,
oxcofo on Ios cnsos on quo oI ofIcIonnrIo nuforIco oxrosnnonfo, or oscrIfo, n
quo so rovoIo su IdonfIdnd. 5) In ConIsIon soIIcIfnr nI CobIorno nIudIdo quo
sunInIsfro In InfornncIon soIIcIfndn donfro do Ios 90 dns n nrfIr do In fochn doI
onvo do In soIIcIfud. 6) II CobIorno doI Isfndo nIudIdo, jusfIfIcnndo oI nofIvo,
odr odIr rorrogns do 30 dns, oro on nIngun cnso so concodorn rorrogns
quo oxcodnn Ios l80 dns, n confnr do In fochn doI onvo do In rInorn conunIcncIon
nI CobIorno doI Isfndo nIudIdo. ?) SI In ConIsIon Io osfInn convonIonfo nrn nojor
Infornnrso ncorcn doI cnso: o) frnnsnIfIr nI ofIcIonnrIo o n su rorosonfnnfo In
rosuosfn y Ios docunonfos sunInIsfrndos or oI CobIorno, InvIfndoIo n roson-
fnr sus obsorvncIonos y Ins ruobns on confrnrIo do quo dIsongn, on oI Inzo do
30 dns. I) o rocIbIrso In obsorvncIon o In ruobn soIIcIfndns, so frnnsnIfIrn nI
VIOIACIOIS AISIAAS I I!ICHOS H!MAOS XIII-29
CobIorno, fncuIfndoIo n rosonfnr sus cononfnrIos fInnIos on oI Inzo do 30 dns
SI In ConIsIon nuforIzn su rosonfncIon, Ios roforIdos oscrIfos doborn dosfncnr
Ios unfos quo sonrnn n Ins nrfos ncorcn do Ins cuosfIonos Innfondns y Ios
ncofndos or osfns, no ndnIfIondoso In ofIcIon do nrgunonfos. 8) Todn Infornn-
cIon ndIcIonnI quo rocIbn fuorn do Ins oorfunIdndos osfnbIocIdns on osfo nrfcuIo,
sorn conunIcndns n In confrnnrfo. Ins oxosIcIonos vorbnIos o oscrIfns quo Ins
nrfos dosoon fornuInr nI rosocfo, sorn oxuosfns on In nudIoncIn n quo so
rofIoro oI nrf. 6? do osfo !ogInnonfo
AvtItu!o 35. CuestIones 1ve!ImInuves. In ConIsIon soguIr con oI oxnnon
doI cnso, docIdIondo Ins sIguIonfos cuosfIonos: o) oI ngofnnIonfo do Ios rocursos
do In jurIsdIccIon Infornn, udIondo dofornInnr Ins rovIdoncIns quo consIdoro
nocosnrIns nrn ncInrnr Ins dudns quo subsIsfnn. I) ofrns nnforIns roIncIonndns
con In ndnIsIbIIIdnd do In ofIcIon o su InrocodoncIn nnnIfIosfn, quo rosuIfon doI
oxodIonfo o quo hnynn sIdo Innfondns or Ins nrfos. c) sI oxIsfon o subsIsfon Ios
nofIvos do In ofIcIon, ordonnndo, on cnso confrnrIo, nrchIvnr oI oxodIonfo.
AvtItu!o 36. xumen pov !u ComIsIn. II oxodIonfo sor sonofIdo or In
Socrofnrn n In consIdorncIon do In ConIsIon on oI rInor orodo do sosIonos quo
so ronIIco dosuos doI frnnscurso doI Inzo doI nrfcuIo 34, rrnfo 5, sI oI CobIorno
no sunInIsfrnrn Ins InfornncIonos on osn oorfunIdnd, o unn voz frnnscurrIdos Ios
Inzos sonnIndos on Ios rrnfos ? y 8 sI oI ofIcIonnrIo no hn confosfndo, o sI oI
CobIorno no hn rosonfndo sus obsorvncIonos fInnIos.
AvtItu!o 3?. AgotumIento de !os Retuvsos Intevnos. l) Inrn quo unn
ofIcIon uodn sor ndnIfIdn or In ConIsIon, so roquorIr quo so hnynn Inforuos-
fo y ngofndo Ios rocursos do In jurIsdIccIon Infornn, conforno n Ios rIncIIos doI
dorocho InfornncIonnI gonornInonfo roconocIdos. 2) Ins dIsosIcIonos doI rrnfo
rocodonfo no so nIIcnrn cunndo: o) no oxIsfn on In IogIsIncIon Infornn doI
Isfndo do quo so frnfn oI dobIdo rocoso IognI, nrn In rofoccIon doI dorocho o
dorochos quo so nIognn hnn sIdo vIoIndos. I) no so hnyn ornIfIdo nI rosunfo
IosIonndo on sus dorochos oI nccoso n Ios rocursos do In jurIsdIccIon Infornn, o hnyn
sIdo InodIdo do ngofnrIos. c) hnyn rofnrdo InjusfIfIcndo on In docIsIon sobro Ios
noncIonndos rocursos. 3) Cunndo oI ofIcIonnrIo nfIrno In InosIbIIIdnd do
conrobnr oI roquIsIfo sonnIndo on osfo nrfcuIo, corrosondor nI CobIorno, on
confrn doI cunI so dIrIgo In ofIcIon, donosfrnr n In ConIsIon quo Ios rocursos
Infornos no hnn sIdo rovInnonfo ngofndos, n nonos quo oIIo so doduzcn cInrn-
nonfo do Ios nnfocodonfos confonIdos on In ofIcIon.
AvtItu!o 38. 1!uzo puvu !u 1vesentutIn de 1etItIones. l) In ConIsIon
so nbsfondr do conocor nquoIIns ofIcIonos quo so rosonfon dosuos doI Inzo
do soIs nosos, n nrfIr do In fochn on quo oI rosunfo IosIonndo on sus dorochos
hn sIdo nofIfIcndo do In docIsIon dofInIfIvn, on cnso do ngofnnIonfo do Ios rocursos
Infornos. 2) In Ins cIrcunsfnncIns rovIsfns on oI nrfcuIo 3?, rrnfo 2 doI
rosonfo !ogInnonfo, oI Inzo nrn In rosonfncIon do unn ofIcIon n In ConIsIon
sor un orodo do fIono rnzonnbIo, n crIforIo do In ConIsIon, n nrfIr do In fochn
on quo hnyn ocurrIdo In rosunfn vIoIncIon do Ios dorochos, consIdornndo Ins
cIrcunsfnncIns do cndn cnso concrofo.
AvtItu!o 39. up!ItIdud de 1votedImIentos. l) In ConIsIon no consIdo-
rnr unn ofIcIon on oI cnso do quo In nnforIn do In nIsnn: o) so oncuonfro
ondIonfo do ofro rocodInIonfo do nrrogIo nnfo unn orgnnIzncIon InfornncIonnI
gubornnnonfnI do quo son nrfo oI Isfndo nIudIdo. I) son susfnncInInonfo In
IIISA II !S!A!IO Y II AMIIST!AO XIII-30
roroduccIon do unn ofIcIon ondIonfo o yn oxnnInndn y rosuoIfn or In
ConIsIon u ofro orgnnIsno InfornncIonnI gubornnnonfnI do quo son nrfo oI
Isfndo nIudIdo. 2) In ConIsIon no so InhIbIr do conocor y oxnnInnr unn ofIcIon
on Ios cnsos osfnbIocIdos on oI rrnfo l cunndo: o) oI rocodInIonfo soguIdo nnfo
In ofrn orgnnIzncIon u orgnnIsno so IInIfo nI oxnnon do In sIfuncIon gonornI sobro
dorochos hunnnos on oI Isfndo nIudIdo, y no oxIsfn unn docIsIon sobro Ios hochos
osocfIcos quo son objofo do In ofIcI6n sonofIdn n In ConIsIon o quo no conduzcn
n un nrrogIo ofocfIvo do In vIoIncIon donuncIndn I) oI ofIcIonnrIo nnfo In ConIsIon
o nIgun fnnIIInr son In rosunfn vcfInn do In vIoIncIon donuncIndn y oI ofIcIonn-
rIo nnfo dIchns orgnnIzncIonos son unn forcorn orsonn o unn onfIdnd no gubor-
nnnonfnI, sIn nnndnfo do Ios rInoros.
AvtItu!o 40. esg!ose y Atumu!utIn de xpedIentes. l) In ofIcIon quo
oxongn hochos dIsfInfos, quo so rofIorn n ns do unn orsonn y quo odrn
consfIfuIr dIvorsns vIoIncIonos sIn conoxIon on oI fIono y oI osncIo, sor
dosgIosndn y frnnIfndn on oxodIonfos sonrndos, n condIcIon do quo rounn fodos
Ios roquIsIfos doI nrfcuIo 32. 2) Cunndo dos ofIcIonos vorson sobro Ios nIsnos
hochos y orsonns, sorn rounIdns y frnnIfndns on un nIsno oxodIonfo.
AvtItu!o 41. et!uvutIn de InudmIsIbI!Idud. In ConIsIon docInrnr
InndnIsIbIo In ofIcIon cunndo: o) fnIfo nIguno do Ios roquIsIfos osfnbIocIdos on oI
nrfcuIo 32 do osfo !ogInnonfo. I) no so oxongnn hochos quo cnrncforIcon unn
vIoIncIon do Ios dorochos n quo so rofIoro oI nrfcuIo 3l do osfo !ogInnonfo, on oI
cnso do Ios Isfndos nrfos on In ConvoncIon AnorIcnnn sobro orochos Hunnnos.
c) In ofIcIon son nnnIfIosfnnonfo Infundndn o Inrocodonfo, sogun rosuIfo do In
nnnIfosfncIon doI roIo ofIcIonnrIo o doI CobIorno.
AvtItu!o 42. 1vesuntIn. So rosunIrn vordndoros Ios hochos roInfndos on
In ofIcIon y cuyns nrfos orfInonfos hnynn sIdo frnnsnIfIdns nI CobIorno doI
Isfndo nIudIdo sI, on oI Inzo nxIno fIjndo or In ConIsIon do confornIdnd con
oI nrfcuIo 34, rrnfo 5, dIcho CobIorno no sunInsfrnno In InfornncIon corros-
ondIonfo, sIonro y cunndo do ofros oIononfos do convIccIon no rosuIfnro unn
concIusIon dIvorsn.
AvtItu!o 43. AudIentIu. l) SI oI oxodIonfo no so hn nrchIvndo, y con oI fIn
do conrobnr Ios hochos, In ConIsIon odr ronIIznr unn nudIoncIn, rovIn
cIfncIon do Ins nrfos, y rocodor n un oxnnon doI nsunfo Innfondo on In ofIcIon.
2) In In nIsnn nudIoncIn, In ConIsIon odr odIr nI rorosonfnnfo doI Isfndo
nIudIdo cunIquIor InfornncIon orfInonfo y rocIbIr, sI ns so Io soIIcIfn, Ins
oxosIcIonos vorbnIos o oscrIfns quo rosonfon Ios Inforosndos.
AvtItu!o 44. InvestIgutIn 1n |oco. l) SI fuoro nocosnrIo y convonIonfo, In
ConIsIon ronIIznr unn InvosfIgncIon In Ioco nrn cuyo ofIcnz cunIInIonfo
soIIcIfnr, y Ios Isfndos Inforosndos Io roorcIonnrn, fodns Ins fncIIIdndos
nocosnrIns. 2) SIn onbnrgo, on cnsos grnvos y urgonfos, odr ronIIznrso unn
InvosfIgncIon In Ioco, rovIo consonfInIonfo doI Isfndo on cuyo forrIforIo so
nIoguo hnborso conofIdo In vIoIncIon, fnn soIo con In rosonfncIon do unn ofIcIon
o conunIcncIon quo rounn fodos Ios roquIsIfos fornnIos do ndnIsIbIIIdnd. 3) !nn
voz fornInndn In ofnn do InvosfIgncIon, oI cnso so oIovnr n In consIdorncIon do
In ConIsIon, In cunI ronrnr su docIsIon on oI Inzo do cIonfo ochonfn dns.
AvtItu!o 45. So!utIn AmIstosu. l) A soIIcIfud do cunIquIorn do Ins nrfos,
o or InIcInfIvn roIn, In ConIsIon so ondr n dIsosIcIon do Ins nIsnns, on
cunIquIor ofnn doI oxnnon do unn ofIcIon, n fIn do IIognr n unn soIucIon nnIsfosn
VIOIACIOIS AISIAAS I I!ICHOS H!MAOS XIII-3l
doI nsunfo, fundndn on oI rosofo do Ios dorochos hunnnos osfnbIocIdos on In
ConvoncIon AnorIcnnn sobro orochos Hunnnos. 2) Inrn quo In ConIsIon
ofrozcn n Ins nrfos ncfunr cono orgnno do soIucIon nnIsfosn doI nsunfo sor
nocosnrIo so hnynn rocIsndo sufIcIonfononfo Ins osIcIonos y rofonsIonos do
osfns; y quo, n juIcIo do In ConIsIon, oI nsunfo or su nnfurnIozn son suscofIbIo
do soIucIonnrso nodInnfo In ufIIIzncIon doI rocodInIonfo do soIucIon nnIsfosn.
3) In ConIsIon odr ncofnr In rouosfn do ncfunr cono orgnno do soIucIon
nnIsfosn fornuIndn or unn do Ins nrfos sI concurron Ins cIrcunsfnncIns oxro-
sndns on oI rrnfo nnforIor y sI In ofrn nrfo oxrosnnonfo ncofn osn vn. 4) In
ConIsIon, nI ncofnr ncfunr cono orgnno do soIucIon nnIsfosn odr dosIgnnr
donfro do sus nIonbros n unn ConIsIon IsocInI o n un nIonbro IndIvIdunI. In
ConIsIon IsocInI o oI nIonbro ns dosIgnndo Infornnr n In ConIsIon donfro doI
Inzo quo osfn sonnIo. 5) In ConIsIon sonnInr un fornIno nrn In rococIon y
obfoncIon do ruobns, fIjnr fochns nrn In coIobrncIon do nudIoncIns, sI rocodon,
IndIcnr, sI os nocosnrIo In rcfIcn do unn obsorvncIon In Ioco quo so ronIIznr
nodInnfo In nnuoncIn doI corrosondIonfo Isfndo y sonnInr un fornIno nrn In
concIusIon doI rocodInIonfo, fornIno quo odr sor rorrogndo n juIcIo do In
ConIsIon. 6) SI so IIogn n unn soIucIon nnIsfosn, In ConIsIon rodncfnr un Inforno
quo sor frnnsnIfIdo n Ins nrfos Inforosndns y conunIcndo nI SocrofnrIo ConornI
do In OrgnnIzncIon do Ios Isfndos AnorIcnnos nrn su ubIIcncIon. Isfo Inforno
confondr unn brovo oxosIcIon do Ios hochos y do In soIucIon Iogrndn. SI
cunIquIorn do Ins nrfos on oI cnso Io soIIcIfn, so Io sunInIsfrnr In ns nnIIn
InfornncIon osIbIo. ?) In cnso do quo In ConIsIon ndvIorfn durnnfo In frnnIfn-
cIon doI nsunfo quo osfo or su nnfurnIozn no os suscofIbIo do unn soIucIon
nnIsfosn; do quo nIgunns do Ins nrfos no consIonfn on In nIIcncIon do osfo
rocodInIonfo; o no nuosfro unn voIunfnd do quoror IIognr n unn soIucIon
nnIsfosn fundndn on oI rosofo n Ios dorochos hunnnos, In ConIsIon odr, on
cunIquIor osfndo do rocodInIonfo, dnr or concIuIdn su InforvoncIon cono
orgnno do soIucIon nnIsfosn.
AvtItu!o 46. pvepuvutIn de! InIovme. l) o no IIognrso n unn soIucIon
nnIsfosn, In ConIsIon oxnnInnr Ins ruobns quo sunInIsfron oI CobIorno
nIudIdo y oI ofIcIonnrIo, Ins quo rocojn do fosfIgos do Ios hochos o quo obfongn
nodInnfo docunonfos, rogIsfros, ubIIcncIonos ofIcInIos, o nodInnfo unn InvosfI-
gncIon In Ioco. 2) !nn voz oxnnInndns Ins ruobns, In ConIsIon ronrnr un
Inforno on oI quo oxondr Ios hochos y Ins concIusIonos rosocfo nI cnso sonofIdo
n su conocInIonfo. 3) In ConIsIon doIIbornr on rIvndo y Ins IncIdoncIns,
rnzonnnIonfos y dons nIfornnfIvns on dobnfo, sorn confIdoncInIos. In oIIns soIo
nrfIcInrn Ios nIonbros do In ConIsIon, nunquo fnnbIon odrn osfnr roson-
fos oI SocrofnrIo IjocufIvo y Ios SocrofnrIos IjocufIvos Adjunfos o quIonos hngnn
sus vocos, ns cono oI orsonnI do Socrofnrn roquorIdo, bnjo jurnnonfo do
confIdoncInIIdnd. ndIo ns odr sor ndnIfIdo n no sor or docIsIon osocInI do
In ConIsIon y rovIo jurnnonfo do gunrdnr rosorvn do fodo Io doIIborndo y
ncfundo. 4) Todn cuosfIon quo dobn sor uosfn n vofncIon so fornuInr on fornInos
rocIsos on uno do Ios IdIonns ofIcInIos do In O.I.A. II foxfo sor frnducIdo or
In Socrofnrn n Ios ofros IdIonns ofIcInIos y so dIsfrIbuIr nnfos do In vofncIon n
ofIcIon do cunIquIorn do Ios nIonbros do In conIsIon. 5) Ins ncfns roforonfos n
Ins doIIborncIonos do In ConIsIon so IInIfnrn n noncIonnr oI objofo doI dobnfo y
In docIsIon nrobndn, ns cono Ios vofos snIvndos y Ins docInrncIonos hochns nrn
IIISA II !S!A!IO Y II AMIIST!AO XIII-32
consfnr on ncfn. 6) Ios Infornos sorn fIrnndos or fodos Ios nIonbros do In
ConIsIon quo hnynn nrfIcIndo on In doIIborncIon y Ios vofos snIvndos y rnzonn-
dos sorn fIrnndos or quIon o quIonos Ios susfonfnron. SIn onbnrgo, sor vIIdo
oI Inforno fIrnndo or unn nnyorn do Ios nIonbros do In ConIsIon. ?) Ios
orIgInnIos do Ios Infornos quodnrn doosIfndos on Ios nrchIvos do In ConIsIon.
II SocrofnrIo IjocufIvo onfrognr coIns corfIfIcndns conforno nI CobIorno
Inforosndo y nI ofIcIonnrIo cunndo son oI cnso.
AvtItu!o 4?. 1voposItIones y RetomendutIones. l) AI frnnsnIfIr oI
Inforno, In ConIsIon odr fornuInr Ins roosIcIonos y roconondncIonos quo
juzguo orfInonfos. 2) SI on oI Inzo do fros nosos, n nrfIr do In ronIsIon n Ios
Isfndos Inforosndos doI Inforno do In ConIsIon, oI nsunfo no hn sIdo soIucIonndo
o sonofIdo n In docIsIon do In Corfo or In ConIsIon o or oI Isfndo Inforosndo,
ncofnndo su conofoncIn, In ConIsIon odr onIfIr, or nnyorn nbsoIufn do
vofos do sus nIonbros, su oInIon y sus concIusIonos sobro In cuosfIon sonofIdn
n su consIdorncIon. 3) In ConIsIon odr hncor Ins roconondncIonos orfInonfos
y fIjnr un Inzo donfro doI cunI oI CobIorno nIudIdo dobo fonnr Ins nodIdns quo
Io conofon nrn ronodInr In sIfuncIon oxnnInndn. 4) SI oI Inforno no rorosonfn,
on fodo o on nrfo, In oInIon unnIno do Ios nIonbros do In ConIsIon, cunIquIorn
do oIIos odr ngrognr nI nIsno su oInIon or sonrndo. 5) AsInIsno, so
Incorornrn nI Inforno Ins oxosIcIonos vorbnIos o oscrIfns quo hnynn hocho Ins
nrfos. 6) II Inforno so frnnsnIfIr n Ins nrfos Inforosndns, quIonos no osfnrn
fncuIfndns nrn ubIIcnrIo.
AvtItu!o 48. 1ub!ItutIn de! InIovme. l) TrnnscurrIdo oI Inzo fIjndo, In
ConIsIon docIdIr, or In nnyorn nbsoIufn do vofos do sus nIonbros, sI dIcho
Isfndo hn fonndo o no Ins nodIdns ndocundns y sI ubIIcn o no su Inforno. 2) In
ubIIcncIon do dIcho Inforno odr ofocfunrso nodInnfo su IncIusIon on oI
Inforno AnunI quo In ConIsIon dobo rosonfnr n In AsnnbIon ConornI do In
OrgnnIzncIon, o on cunIquIorn ofrn fornn quo In ConIsIon consIdoro nroIndn.
AvtItu!o 49. ComunItutIones de un GobIevno. l) In conunIcncIon ro-
sonfndn or oI CobIorno do un Isfndo nrfo on In ConvoncIon AnorIcnnn sobro
orochos Hunnnos, quo hn ncofndo In conofoncIn do In ConIsIon nrn rocIbIr
y oxnnInnr fnIos conunIcncIonos confrn ofros Isfndos nrfos, sor frnnsnIfIdn
nI Isfndo nrfo nIudIdo, son quo osfo hnyn ncofndo o no In conofoncIn do In
ConIsIon. In cnso do no hnborIn ncofndo, In conunIcncIon sor frnnsnIfIdn n Ios
ofocfos do quo dIcho Isfndo uodn ojorcor su ocIon bnjo oI nrfcuIo 45, rrnfo 3,
do In ConvoncIon, nrn roconocor osn conofoncIn on oI cnso osocfIco objofo do
In conunIcncIon. 2) Acofndn In conofoncIn or oI Isfndo nIudIdo nrn conocor
do In conunIcncIon do ofro Isfndo nrfo, oI rosocfIvo frnIfo so rogIr or Ins
dIsosIcIonos do osfo CnfuIo II, on Io quo Io sonn nIIcnbIos.
AvtItu!o 50. SometImIento de! Cuso u !u Covte. l) SI un Isfndo nrfo on
In ConvoncIon hn ncofndo In jurIsdIccIon do In Corfo, do confornIdnd con oI
nrfcuIo 62 do In ConvoncIon, In ConIsIon odr sonofor oI cnso nnfo nquoIIn con
osforIorIdnd n In frnnsnIsIon nI CobIorno doI Isfndo nIudIdo doI Inforno
noncIonndo on oI nrfcuIo 46 do osfo !ogInnonfo. 2) Cunndo so dIsongn quo oI
cnso son roforIdo n In Corfo, oI SocrofnrIo IjocufIvo do In ConIsIon Io nofIfIcnr
InnodInfnnonfo n nquoIIn, nI ofIcIonnrIo y nI CobIorno doI Isfndo nIudIdo. 3) SI
oI Isfndo nrfo no hn ncofndo In jurIsdIccIon do In Corfo, In ConIsIon odr
InvIfnr quo oI nIsno Isfndo hngn uso do In ocIon n quo so rofIoro oI nrfcuIo 62,
VIOIACIOIS AISIAAS I I!ICHOS H!MAOS XIII-33
rrnfo 2, do In ConvoncIon nrn roconocor In jurIsdIccIon do In Corfo on oI cnso
osocfIco objofo doI Inforno.
CAPTULO III - DE LAS PETICIONES REFERENTES A ESTADOS QUE NO
SEAN PARTES EN LA CONVENCIN AMERICANA SOBRE DERECHOS
HUMANOS
AvtItu!o 51. ReteptIn de !u 1etItIn. In ConIsIon rocIbIr y oxnnInnr
In ofIcIon quo confongn unn donuncIn sobro rosunfns vIoIncIonos do Ios doro-
chos hunnnos consngrndos on In ocInrncIon AnorIcnnn sobro Ios orochos y
oboros doI Honbro on roIncIon n Ios Isfndos nIonbros do In OrgnnIzncIon quo
no sonn nrfos on In ConvoncIon AnorIcnnn sobro orochos Hunnnos
AvtItu!o 52. 1votedImIento Ap!Itub!e. II rocodInIonfo nIIcnbIo n Ins
ofIcIonos roforonfos n Isfndos nIonbros do In OrgnnIzncIon quo no son nrfos
on In ConvoncIon AnorIcnnn sobro orochos Hunnnos sor oI osfnbIocIdo on Ins
IsosIcIonos ConornIos confonIdns on oI CnIfuIo l doI TfuIo ll; on Ios nrfcuIos
32-43 do osfo !ogInnonfo, y on Ios nrfcuIos quo so sonnInn n confInuncIon.
AvtItu!o 53. Reso!utIn IInu!. l) In rosoIucIon fInnI do In ConIsIon,
ndons do Ios hochos y Ins concIusIonos, confondr Ins roconondncIonos quo In
ConIsIon consIdoro convonIonfos, y un Inzo nrn su cunIInIonfo. 2) Ichn
rosoIucIon so frnnsnIfIr nI Isfndo nIudIdo o nI ofIcIonnrIo. 3) SI oI Isfndo no
ndofnro, donfro doI Inzo sonnIndo on oI rrnfo l, Ins nodIdns roconondndns
or In ConIsIon, osfn odr ubIIcnr su rosoIucIon. 4) In ubIIcncIon do In
rosoIucIon n quo so rofIoro oI rrnfo nnforIor odr ofocfunrso donfro doI Inforno
AnunI quo In ConIsIon dobo rosonfnr n In AsnnbIon ConornI do In OrgnnIzncIon,
o or cunIquIorn ofrn fornn quo In ConIsIon consIdoro nroIndn.
AvtItu!o 54. So!ItItud de RetonsIdevutIn. l) Cunndo oI Isfndo nIudIdo
o oI ofIcIonnrIo nnfos do frnnscurrIdo oI Inzo do 90 dns Invocnndo nuovos hochos
o consIdorncIonos do dorocho quo no hnbnn sIdo nnforIornonfo nducIdns, Idn In
roconsIdorncIon do Ins do Ins concIusIonos o roconondncIonos doI Inforno do In
ConIsIon, osfn docIdIr sI nnnfIono o nodIfIcn su docIsIon, fIjnndo nuovo Inzo
nrn su cunIInIonfo sI fuorn oI cnso. 2) In ConIsIon, sI Io consIdorn nocosnrIo,
odr soIIcIfnr nI Isfndo nIudIdo o nI ofIcIonnrIo sus obsorvncIonos n In soIIcIfud
do roconsIdorncIon. 3) II rocodInIonfo do roconsIdorncIon odr sor ufIIIzndo
unn soIn voz. 4) In ConIsIon conocor do In soIIcIfud do roconsIdorncIon on oI
rInor orIodo do sosIonos quo so coIobro dosuos do su rosonfncIon. 5) SI oI
Isfndo no ndofnso, donfro do] Inzo sonnIndo on oI rrnfo l, Ins nodIdns
roconondndns or In ConIsIon, osfn odr ubIIcnr su docIsIon do confornIdnd
con Ios nrfcuIos 48.2 y 53.4 doI rosonfo !ogInnonfo.
CAPITULO IV - DE LAS OBSERVACIONES IN LOCO
AvtItu!o 55. esIgnutIn de ComIsIn spetIu!. Ins obsorvncIonos in
loco so rncfIcnrn, on cndn cnso, or unn ConIsIon IsocInI dosIgnndn n oso
ofocfo. In dofornInncIon doI nunoro do nIonbros do In ConIsIon IsocInI y In
dosIgnncIon do su IrosIdonfo corrosondorn n In ConIsIon. In cnsos do oxfronn
urgoncIn, fnIos docIsIonos odrn sor ndofndns or oI IrosIdonfo, nd roforondun
do In ConIsIon.
AvtItu!o 56. ImpedImento. II nIonbro do In ConIsIon quo son nncIonnI o
quo rosIdn on oI forrIforIo doI Isfndo on dondo dobn ronIIznrso unn obsorvncIon
In Ioco osfnr InodIdo nrn nrfIcInr on oIIn.
IIISA II !S!A!IO Y II AMIIST!AO XIII-34
AvtItu!o 5?. 1!un de AttIvIdudes. In ConIsIon IsocInI orgnnIznr su
roIn Inbor udIondo. n fnI ofocfo, dosIgnnr n nIonbros suyos, y odo oI
SocrofnrIo IjocufIvo, n funcIonnrIos do In SocrofnrIn o orsonnI nocosnrIo nrn
cunIquIor ncfIvIdnd roIncIonndn con su nIsIon.
AvtItu!o 58. Ius IutI!Idudes NetesuvIus. II CobIorno, nI InvIfnr n unn
obsorvncIon In Ioco, o nI oforgnr su nnuoncIn, concodor n In ConIsIon IsocInI
fodns Ins fncIIIdndos nocosnrIns nrn IIovnr n cnbo su nIsIon y, on nrfIcuInr, so
conronofor n no fonnr rorosnIIns do nIngun ordon on confrn do Ins orsonns
o onfIdndos quo hnynn cooorndo con oIIn, roorcIonndoIo InfornncIonos o
fosfInonIos.
AvtItu!o 59. Otvus Novmus Ap!Itub!es. SIn orjuIcIo do Io dIsuosfo on oI
nrfIcuIo nnforIor, Ins obsorvncIonos In Ioco quo ncuordo In ConIsIon so ronIIznrn
do confornIdnd con Ins sIguIonfos nornns: o) In ConIsIon IsocInI, o cunIquIorn
do sus nIonbros odr onfrovIsfnr, IIbro y rIvndnnonfo, n orsonns, gruos,
onfIdndos o InsfIfucIonos, dobIondo oI CobIorno oforgnr Ins gnrnnfns orfInonfos
n fodos Ios quo sunInIsfron n In ConIsIon InfornncIonos, fosfInonIos o ruobns
do cunIquIor cnrcfor. I) Ios nIonbros do In ConIsIon IsocInI odrn vInjnr
IIbrononfo or fodo oI forrIforIo doI ns, nrn Io cunI oI CobIorno oforgnr fodns
Ins fncIIIdndos doI cnso, IncIuyondo In docunonfncIon nocosnrIn. c) oI CobIorno
dobor nsogurnr In dIsonIbIIIdnd do nodIos do frnnsorfo IocnI. J) Ios nIonbros
do In ConIsIon IsocInI fondrn nccoso n Ins crcoIos y fodos Ios ofros sIfIos do
dofoncIon o InforrogncIon y odrn onfrovIsfnr rIvndnnonfo n Ins orsonns
rocIuIdns o dofonIdns. e) oI CobIorno roorcIonnr n In ConIsIon IsocInI
cunIquIor docunonfo roIncIonndo con In obsorvnncIn do Ios dorochos hunnnos quo
so consIdoro nocosnrIo nrn In ronrncIon do su Inforno. f) In ConIsIon IsocInI
odr ufIIIznr cunIquIor nodIo nroIndo nrn rocogor, grnbnr o roroducIr In
InfornncIon quo consIdoro oorfunn. g) oI CobIorno ndofnr Ins nodIdns do
sogurIdnd ndocundns nrn rofogor n In ConIsIon IsocInI. I) oI CobIorno
nsogurnr In dIsonIbIIIdnd do nIojnnIonfo nroIndo nrn Ios nIonbros do In
ConIsIon IsocInI. i) Ins nIsnns gnrnnfns y fncIIIdndos IndIcndns nqu nrn Ios
nIonbros do In ConIsIon IsocInI so oxfondorn nI orsonnI do SocrofnrIn. j) Ios
gnsfos on quo Incurrn In ConIsIon IsocInI, cndn uno do sus Infogrnnfos y oI
orsonnI do In Socrofnrn sorn sufrngndos or In OrgnnIzncIon, con sujocIon n Ins
dIsosIcIonos orfInonfos.
CAPITULO V - DE LOS INFORMES GENERALES Y ESPECIALES
AvtItu!o 60. 1vepuvutIn de 1voyettos de InIovmes. In ConIsIon ron-
rnr Ios royocfos do Infornos gonornIos o osocInIos quo consIdoro nocosnrIos.
AvtItu!o 61. TvumItutIn y 1ub!ItutIn. l) Ios Infornos ronrndos or
In ConIsIon so frnnsnIfIrn n In brovodnd osIbIo, or InfornodIo do In Socrofnrn
ConornI do In orgnnIzncIon, n Ios CobIornos u orgnnos orfInonfos do In OrgnnI-
zncIon. 2) Adofndo un Inforno or In ConIsIon, In Socrofnrn Io ubIIcnr do
ncuordo n Ins nodnIIdndos quo sonnIo In ConIsIon, on cndn cnso, snIvo on In
hIofosIs rovIsfn on oI nrfcuIo 4?, rrnfo 6, do osfo !ogInnonfo.
AvtItu!o 62. InIovme sobvo evetnos Humunos en un studo. In
oInborncIon do Ios Infornos sobro In sIfuncIon do Ios dorochos hunnnos on un
Isfndo dofornInndo so njusfnr n Ins sIguIonfos nornns: o) unn voz quo oI
royocfo do Inforno hnyn sIdo nrobndo or In ConIsIon so frnnsnIfIr nI
CobIorno doI Isfndo nIonbro nIudIdo, nrn quo hngn Ins obsorvncIonos quo
VIOIACIOIS AISIAAS I I!ICHOS H!MAOS XIII-35
juzguo orfInonfos. I) In ConIsIon IndIcnr n dIcho CobIorno oI Inzo donfro doI
cunI dobon rosonfnrso Ins obsorvncIonos. c) rocIbIdns Ins obsorvncIonos doI
CobIorno, In ConIsIon Ins osfudInr y n In Iuz do oIIns odr nnnfonor o nodIfIcnr
su Inforno y docIdIr ncorcn do Ins nodnIIdndos do su ubIIcncIon. J) sI nI voncorso
oI Inzo fIjndo oI CobIorno no hn rosonfndo nIngunn obsorvncIon, In ConIsIon
ubIIcnr oI Inforno doI nodo quo juzguo nroIndo.
AvtItu!o 63. InIovme Anuu!. II Inforno AnunI quo rosonfn In ConIsIon n
In AsnnbIon ConornI do In OrgnnIzncIon dobor IncIuIr Ios sIguIonfos unfos: o)
unn brovo roIncIon sobro oI orIgon, Ins bnsos jurdIcns, In osfrucfurn y Ios fInos do
In ConIsIon, ns cono doI osfndo do In ConvoncIon AnorIcnnn I) unn InfornncIon
rosunIdn do Ios nnndnfos y roconondncIonos conforIdos n In ConIsIon or In
AsnnbIon ConornI y or Ios ofros orgnnos conofonfos y sobro In ojocucIon do
fnIos nnndnfos y roconondncIonos. c) unn IIsfn do Ins rounIonos coIobrndns
durnnfo oI orIodo quo conrondo oI Inforno y do ofrns ncfIvIdndos dosnrroIIndns
or In ConIsIon, nrn oI cunIInIonfo do sus fInos, objofIvos y nnndnfos. J) un
rosunon do In cooorncIon dosnrroIIndn or In ConIsIon con ofros orgnnos do In
OrgnnIzncIon, ns corno con orgnnIsnos rogIonnIos o nundInIos do In nIsnn
ndoIo y Ios rosuIfndos Iogrndos on sus ncfIvIdndos. e) unn oxosIcIon sobro oI
rogroso nIcnnzndo on In consocucIon do Ios objofIvos sonnIndos on In ocInrncIon
AnorIcnnn do Ios orochos y oboros doI Honbro y on In ConvoncIon AnorIcnnn
sobro orochos Hunnnos. f) unn roIncIon sobro Ios cnnos on Ios cunIos hnn do
fornnrso nodIdns nrn dnr nnyor vIgoncIn n Ios dorochos hunnnos, do confornI-
dnd con In roforIdn ocInrncIon y ConvoncIon. g) ns obsorvncIonos quo In ConIsIon
consIdoro nroIndns rosocfo do Ins ofIcIonos quo hnyn rocIbIdo, IncIuyondo Ins
frnnIfndns do confornIdnd con oI Isfnfufo y oI rosonfo !ogInnonfo, quo In
ConIsIon docIdn ubIIcnr, cono Infornos, rosoIucIonos o roconondncIonos. I) Ios
Infornos gonornIos o osocInIos quo In ConIsIon consIdoro, nocosnrIos sobro In
sIfuncIon do Ios dorochos hunnnos on Ios Isfndos nIonbros, dosfncndoso on
dIchos Infornos Ios rogrosos nIcnnzndos y Ins dIfIcuIfndos quo hnn oxIsfIdo nrn
unn ofocfIvn obsorvnncIn do Ios dorochos hunnnos. i) fodn ofrn InfornncIon,
obsorvncIon o roconondncIon quo In ConIsIon consIdoro convonIonfo sonofor n
In AsnnbIon ConornI, y cunIquIor nuovo rogrnnn quo InIIquo un gnsfo ndIcIo-
nnI.
AvtItu!o 64. evetnos tonmItos, SotIu!es y Cu!tuvu!es. l) Ios Isfn-
dos nrfos dobon ronIfIr n In ConIsIon coIn do Ios Infornos y osfudIos IndIcndos
on oI nrfcuIo 42 do In ConvoncIon AnorIcnnn sobro orochos Hunnnos, on In
nIsnn fochn on quo Ios sonofon n Ios orgnnos corrosondIonfos. 2) In ConIsIon
odr odIr n Ios dons Isfndos nIonbros InfornncIonos nnunIos sobro Ios
dorochos ocononIcos, socInIos y cuIfurnIos consngrndos on In ocInrncIon AnorI-
cnnn do Ios orochos y oboros doI Honbro. 3) CunIquIor orsonn, gruo do
orsonns u orgnnIzncIon odr rosonfnr n In ConIsIon Infornos, osfudIos u ofrn
InfornncIon sobro In sIfuncIon do fnIos dorochos on fodos o nIgunos do Ios Isfndos
nIonbros. 4) Cunndo In ConIsIon no rocIbn o consIdoro InsufIcIonfo Ios dnfos
IndIcndos on Ios rrnfos nnforIoros, odr sonofor cuosfIonnrIos n fodos o
nIgunos do Ios Isfndos nIonbros, sonnIndoIos un Inzo nrn In rosuosfn o
rocurrIr n ofrns fuonfos do InfornncIon dIsonIbIos. 5) IorIodIcnnonfo, In ConI-
sIon odr onconondnr n oxorfos o onfIdndos osocInIIzndns, osfudIos
nonogrfIcos sobro In sIfuncIon do uno o ns do fnIos dorochos on un ns
IIISA II !S!A!IO Y II AMIIST!AO XIII-36
dofornInndo, o gruo do nsos. 6) In ConIsIon fornuInr Ins obsorvncIonos y
roconondncIonos orfInonfos sobro In sIfuncIon do fnIos dorochos on fodos o
nIgunos do Ios Isfndos nIonbros y Ins IncIuIr on oI Inforno AnunI n In AsnnbIon
ConornI o on un Inforno IsocInI, sogun Io consIdoro ns nroIndo, ?) Ins
roconondncIonos odrn IncIuIr In nocosIdnd do rosfncIon do nyudn ocononIcn
u ofrn fornn do cooorncIon onfro Ios Isfndos nIonbros, rovIsfn on In Cnrfn do
In OrgnnIzncIon y on Ios dons ncuordos Infogrnnfos doI sIsfonn InfornnorIcnno.
CAPITULO VI - DE LAS AUDIENCIAS ANTE LA COMISIN
AvtItu!o 65. etIsIn de Ce!ebvuv unu AudIentIu. In ConIsIon odr
docIdIr In coIobrncIon do nudIoncIns con roIncIon n nnforIns quo oI Isfnfufo dofInn
cono do su conofoncIn, or su roIn InIcInfIvn o n soIIcIfud do In orsonn
Inforosndn.
AvtItu!o 66. ObJeto de !us AudIentIus. Ins nudIoncIns uodon coIobrnrso
on roIncIon con unn ofIcIon o conunIcncIon on In quo so hn nIogndo unn vIoIncIon
n dofornInndos dorochos osfnbIocIdos on In ocInrncIon AnorIcnnn do Ios oro-
chos y oboros doI Honbro o on In ConvoncIon AnorIcnnn sobro orochos
Hunnnos o fonor or objofo rocIbIr InfornncIonos do cnrcfor gonornI o nrfIcuInr
roIncIonndns con In sIfuncIon do Ios dorochos hunnnos on un Isfndo o Isfndos
nIonbros do In OrgnnIzncIon do Ios Isfndos AnorIcnnos.
AvtItu!o 6?. AudIentIus sobve 1etItIones o ComunItutIones. l) Ins
nudIoncIns sobro cnsos roInfIvos n vIoIncIonos do dorochos hunnnos y quo In
ConIsIon osfo conocIondo bnjo Ios rocodInIonfos osfnbIocIdos on Ios CnfuIos II
y III doI TfuIo II do osfo !ogInnonfo, fondrn or objofo rocIbIr Ins oxosIcIonos
vorbnIos o oscrIfns do Ins nrfos roInfIvns n Ins InfornncIonos ndIcIonnIos rosocfo
n In ndnIsIbIIIdnd doI cnso, n In osIbIIIdnd do nIIcnr oI rocodInIonfo do soIucIon
nnIsfosn, n In conrobncIon do Ios hochos, sobro oI fondo doI nsunfo sonofIdo n
In consIdorncIon do In ConIsIon o sobro cunIquIor ofro nsunfo orfInonfo roInfIvo
nI frnIfo doI cnso. 2) A Ios ofocfos rovIsfos on oI nrfcuIo nnforIor, In ConIsIon
odr InvIfnr n Ins nrfos n coIobrnr In nudIoncIn, o osfn odr sor roquorIdn or
unn do Ins nrfos. 3) SI unn do Ins dos nrfos soIIcIfn In nudIoncIn n Ios ofocfos
sonnIndos rocodonfononfo, In Socrofnrn InnodInfnnonfo Infornnr n In ofrn
nrfo do osn ofIcIon y unn voz fIjndn In fochn do su ronIIzncIon InvIfnr n osn nrfo
n concurrIr n oIIn, snIvo quo In ConIsIon consIdoro quo oxIsfon rnzonos quo
nconsojon concodor n In nudIoncIn un cnrcfor confIdoncInI. 4) II CobIorno dobor
oforgnr Ins gnrnnfns orfInonfos n fodns Ins orsonns quo concurrnn n unn
nudIoncIn o quo durnnfo oIIn sunInIsfron n In ConIsIon InfornncIonos, fosfIno-
nIos o ruobns do cunIquIor cnrcfor. ArfcuIo 68. AudIoncIns sobro Asunfos do
Cnrcfor ConornI
AvtItu!o 68. AudIentIus sobve Asuntos de Cuvttev Genevu!. l) Ios
Inforosndos on roorcIonnr fosfInonIos o InfornncIonos sobro nsunfos do Info-
ros gonornI nnnIfosfnrn n In SocrofnrIn IjocufIvn do In ConIsIon con In dobIdn
nnfoIncIon n un orIodo do sosIonos do osfn, su Inforos on connrocor n unn
nudIoncIn. 2) In su ofIcIon Ios Inforosndos oxrosnrn oI nofIvo do su connro-
concIn, unn snfosIs do Ins nnforIns quo oxondrn, y oI fIono nroxInndo quo
onIonrn on su InforvoncIon. 3) II SocrofnrIo IjocufIvo, on consuIfn con oI
IrosIdonfo do In ConIsIon, nccodor n In soIIcIfud do nudIoncIn, snIvo quo sI do
ncuordo n In InfornncIon roorcIonndn or oI Inforosndo, In connroconcIn no
gunrdn roIncIon con nnforIns quo son do In conofoncIn do In ConIsIon o sI oI
VIOIACIOIS AISIAAS I I!ICHOS H!MAOS XIII-3?
objofo do In nudIoncIn y sus cIrcunsfnncIns os subsfnncInInonfo oI nIsno do unn
nnforIor. 4) II SocrofnrIo IjocufIvo, on consuIfn con oI IrosIdonfo, confoccIonnr
un cnIondnrIo do Ins nudIoncIns do cnrcfor gonornI rovIsfns nrn oI orodo do
sosIonos, con unn roosIcIon do fochn y horn, In cunI In sonofor n In nrobncIon
do In ConIsIon on su rInor dn do sosIonos.
AvtItu!o 69. IvettIn de !us AudIentIus. In ConIsIon, on cndn cnso,
docIdIr cuIos do sus nIonbros nrfIcInrn on In nudIoncIn.
AvtItu!o ?0. AsIstentIu u !us AudIentIus. l) Ins nudIoncIns sorn rIvndns,
snIvo quo In ConIsIon docIdn sobro In rosoncIn do ofrns orsonns. 2) Ins
nudIoncIns convocndns con oI roosIfo osocfIco do oxnnInnr !nn ofIcIon so
oInbornrn on rIvndo, on rosoncIn do Ins nrfos o sus rorosonfnnfos, snIvo quo
Ins nIsnns convongnn on quo In nudIoncIn son ubIIcn.
TITULO III
RELACIONES CON LA CORTE INTERAMERICANA DE DERECHOS
HUMANOS
CAPITULO I - DE LOS DELEGADOS, ASESORES, TESTIGOS Y EXPERTOS
AvtItu!o ?1. e!egudos y AsIstentes. l) In ConIsIon doIognr on uno o ns
do sus nIonbros su rorosonfncIon nrn quo nrfIcIon, con cnrcfor do doIogn-
dos, on In consIdorncIon do cunIquIor nsunfo nnfo In Corfo InfornnorIcnnn do
orochos Hunnnos. 2) AI nonbrnr su doIogndo o doIogndos, In ConIsIon Io
InnrfIr Ins InsfruccIonos quo consIdoro nocosnrIns nrn orIonfnr su ncfuncIon
nnfo In Corfo. 3) Cunndo so dosIgno n ns do un doIogndo, In ConIsIon nfrIbuIr
n uno do oIIos In rosonsnbIIIdnd do rosoIvor Ins sIfuncIonos no confonIndns on
Ins InsfruccIonos o Ins dudns Innfondns or un doIogndo. 4) Ios doIogndos odrn
sor nsIsfIdos or cunIquIor orsonn dosIgnndn or In ConIsIon. In oI dosonono
do sus funcIonos, Ios nsosoros ncfunrn do confornIdnd con Ins InsfruccIonos do
Ios doIogndos.
AvtItu!o ?2. TestIgos y xpevtos. l) In ConIsIon fnnbIon odr soIIcIfnr
n In Corfo In connroconcIn do ofrns orsonns on cnrcfor do fosfIgos o oxorfos.
2) In connroconcIn do dIchos fosfIgos o oxorfos so njusfnr n Io dIsuosfo on oI
!ogInnonfo do In Corfo.
CAPITULO II - DEL PROCEDIMIENTO ANTE LA CORTE
AvtItu!o ?3. 1vesentutIn de! Cuso. l) Cunndo In ConIsIon, do confornI-
dnd con oI nrfcuIo 6l do In ConvoncIon AnorIcnnn sobro orochos Hunnnos,
docIdn IIovnr un cnso nnfo In Corfo, fornuInr unn soIIcIfud con nrrogIo n Io
dIsuosfo on oI Isfnfufo y oI !ogInnonfo do In Corfo, IndIcnndo on nrfIcuInr: o)
Ins nrfos quo Inforvondrn on oI rocodInIonfo nnfo In Corfo. I) In fochn on quo
In ConIsIon nrobo su Inforno. c) Ios nonbros y dIroccIonos do sus doIogndos. J)
un rosunon doI cnso. e) Ios nofIvos doI odIdo doI ronuncInnIonfo n In Corfo. 2)
In soIIcIfud do In ConIsIon sor nconnnndn do coIns nufonfIcndns do Ins Iozns
doI oxodIonfo, quo In ConIsIon o su doIogndo consIdoron convonIonfos.
AvtItu!o ?4. RemIsIn de Otvos !ementos. In ConIsIon ronIfIr n In
Corfo, n soIIcIfud do osfn, cunIquIor ofrn ofIcIon ruobn, docunonfo o Infornn-
cIon roInfIvn nI cnso, con In oxcocIon do Ios docunonfos roforonfos n In fonfnfIvn
Infrucfuosn do Iogrnr unn soIucIon nnIsfosn. In frnnsnIsIon do Ios docunonfos
osfnr sujofn, on cndn cnso, n In docIsIon do In ConIsIon, In quo dobor oxcIuIr oI
nonbro o IdonfIdnd doI ofIcIonnrIo, sI osfo no nuforIznrn In rovoIncIon do osfos
dnfos.
IIISA II !S!A!IO Y II AMIIST!AO XIII-38
AvtItu!o ?5. NotIIItutIn de! 1etItIonuvIo. Cunndo In ConIsIon docIdn
roforIr un cnso n In Corfo, oI SocrofnrIo IjocufIvo nofIfIcnr do InnodInfo nI
ofIcIonnrIo y n In rosunfn vcfInn In docIsIon do In ConIsIon, ofrocIondoIo In
oorfunIdnd do fornuInr sus obsorvncIonos or oscrIfo sobro In soIIcIfud roson-
fndn n In Corfo. In ConIsIon docIdIr sobro In nccIon quo hnbr do fonnr rosocfo
do osfns obsorvncIonos.
AvtItu!o ?6. MedIdus 1vovIsIonu!es. l) In cnsos do oxfronn grnvodnd y
urgoncIn, y cunndo so hngn nocosnrIo nrn ovIfnr un dnno IrronrnbIo n Ins
orsonns on un nsunfo no sonofIdo nun n consIdorncIon do In Corfo, In ConIsIon
odr soIIcIfnr n nquoIIn quo ndofo Ins nodIdns rovIsIonnIos quo juzguo
orfInonfos. 2) Cunndo In ConIsIon no so onconfrnro rounIdn, dIchn soIIcIfud
odr hncorIn oI IrosIdonfo o, on nusoncIn do osfo, uno do Ios VIcorosIdonfos, or
su ordon.
TITULO IV
DISPOSICIONES FINALES
AvtItu!o ??. Cmputo Cu!enduvIo. Todos Ios Inzos sonnIndos on oI roson-
fo !ogInnonfo on nunoro do dns so onfondorn conufndos on fornn cnIondnrIo.
AvtItu!o ?8. IntevpvetutIn. CunIquIor dudn quo surgIoro on Io quo rosoc-
fn n In InforrofncIon doI rosonfo !ogInnonfo dobor sor rosuoIfn or In nnyorn
nbsoIufn do Ios nIonbros do In ConIsIon.
AvtItu!o ?9. ModIIItutIn de! Reg!umento. II rosonfo !ogInnonfo
odr sor nodIfIcndo or In nnyorn nbsoIufn do Ios nIonbros do In ConIsIon.
II. ESTATUTO DE LA CORTE INTERAMERICANA DE DERECHOS HUMANOS
Arobndo nodInnfo !osoIucIon o 448 ndofndn or In AsnnbIon ConornI do
In OIA on su novono orodo do sosIonos, coIobrndo on In Inz, IoIIvIn, ocfubro
do l9?9
CAPTULO I - DISPOSICIONES GENERALES
AvtItu!o 1. Nutuvu!ezu y RgImen JuvIdIto. In Corfo InfornnorIcnnn do
orochos Hunnnos os unn InsfIfucIon judIcInI nufononn cuyo objofIvo os In
nIIcncIon o InforrofncIon do In ConvoncIon AnorIcnnn sobro orochos Hunn-
nos. In Corfo ojorco sus funcIonos do confornIdnd con Ins dIsosIcIonos do In
cIfndn ConvoncIon y do rosonfo Isfnfufo.
AvtItu!o 2. CompetentIu y IuntIones. In Corfo ojorco funcIon jurIsdIccIo-
nnI y consuIfIvn: l) Su funcIon jurIsdIccIonnI so rIgo or Ins dIsosIcIonos do Ios
nrfcuIos 6l, 62 y 63 do In ConvoncIon. 2) Su funcIon consuIfIvn so rIgo or Ins
dIsosIcIonos do nrfcuIo 64 do In ConvoncIon.
AvtItu!o 3. Sede. l) In Corfo fondr su sodo on Snn Joso, Cosfn !Icn; sIn
onbnrgo, odr coIobrnr rounIonos on cunIquIor Isfndo nIonbro do In OrgnnIzn-
cIon do Ios Isfndos AnorIcnnos (OIA), on quo Io consIdoro convonIonfo or
nnyorn do sus nIonbros y rovIn nquIosconcIn doI Isfndo rosocfIvo. 2) In sodo
do In Corfo uodo sor cnnbIndn or oI vofo do Ios dos forcIos do Ios Isfndos nrfos
on In ConvoncIon, on In AsnnbIon ConornI do In OIA.
CAPTULO II - COMPOSICION DE LA CORTE
AvtItu!o 4. IntegvutIn. l) In Corfo so conono do sIofo juocos, nncIonnIos
do Ios Isfndos nIonbros do In OIA, oIogIdos n ffuIo orsonnI do onfro jurIsfns
do In ns nIfn nuforIdnd nornI, do roconocIdn conofoncIn on nnforIn do
dorochos hunnnos, quo rounnn Ins condIcIonos roquorIdns nrn oI ojorcIcIo do Ins
ns oIovndns funcIonos judIcInIos, conforno n In Ioy doI Isfndo doI cunI sonn
VIOIACIOIS AISIAAS I I!ICHOS H!MAOS XIII-39
nncIonnIos o doI Isfndo quo Ios osfuIo cono cnndIdnfos. 2) o uodo hnbor ns
do un juoz do In nIsnn nncIonnIIdnd.
AvtItu!o 5. Mundnfo do Ios Juocos. l) Ios juocos do In Corfo son oIocfos nrn
un nnndnfo do soIs nnos y soIo uodon sor rooIocfos unn voz. II juoz oIocfo nrn
roonInznr n ofro cuyo nnndnfo no hn oxIrndo, conIofnr fnI nnndnfo. 2) Ios
nnndnfos do Ios juocos so confnrn n nrfIr do rInoro do onoro doI nno sIguIonfo
nI do su oIoccIon y so oxfondorn hnsfn oI 3l do dIcIonbro doI nno on quo so
cunInn Ios nIsnos. 3) Ios juocos ornnnocorn on funcIonos hnsfn oI fornIno
do su nnndnfo. SIn onbnrgo, soguIrn conocIondo do Ios cnsos n quo yn so
hubIornn nbocndo y quo so oncuonfron on osfndo do sonfoncIn, n cuyos ofocfos no
sorn susfIfuIdos or Ios nuovos juocos oIogIdos.
AvtItu!o 6. Ietnu de !ettIn de !os Juetes. l) In oIoccIon do Ios juocos
so hnr, on Io osIbIo, durnnfo oI orodo do sosIonos do In AsnnbIon ConornI do
In OIA InnodInfnnonfo nnforIor n In oxIrncIon doI nnndnfo do Ios juocos
snIIonfos. 2) Ins vncnnfos on In Corfo cnusndns or nuorfo, IncnncIdnd ornn-
nonfo, ronuncIn o ronocIon do Ios juocos, sorn IIonndns, on Io osIbIo, on oI
roxIno orodo do sosIonos do In AsnnbIon ConornI do In OIA. SIn onbnrgo, In
oIoccIon no sor nocosnrIn cunndo In vncnnfo so roduzcn donfro do Ios uIfInos
soIs nosos doI nnndnfo doI juoz quo Io do orIgon. 3) SI fuoro nocosnrIo nrn
rosorvnr oI quorun do In Corfo, Ios Isfndos nrfos on In ConvoncIon, on unn
sosIon doI Consojo Iornnnonfo do In OIA, n soIIcIfud doI IrosIdonfo do In Corfo,
nonbrnrn uno o ns juocos InforInos, quo sorvIrn hnsfn fnnfo no sonn roonIn-
zndos or Ios oIogIdos.
AvtItu!o ?. CundIdutos. l) Ios juocos son oIogIdos or Ios Isfndos nrfos on
In ConvoncIon, on In AsnnbIon ConornI do In OIA, do unn IIsfn do cnndIdnfos
rouosfos or osos nIsnos Isfndos. 2) Cndn Isfndo nrfo uodo roonor hnsfn
fros cnndIdnfos, nncIonnIos doI Isfndo quo Ios roono o do cunIquIor ofro Isfndo
nIonbro do In OIA. 3) Cunndo so roongn unn fonn, or Io nonos uno do Ios
cnndIdnfos dobo sor nncIonnI do un Isfndo dIsfInfo doI roononfo.
AvtItu!o 8. !ettIn: 1votedImIento 1vevIo. l) SoIs nosos nnfos do In
coIobrncIon doI orodo ordInnrIo do sosIonos do In AsnnbIon ConornI do In OIA,
rovIn n In fornInncIon doI nnndnfo nrn oI cunI fuoron oIogIdos Ios juocos do In
Corfo, oI SocrofnrIo ConornI do In OIA odIr or oscrIfo n cndn Isfndo nrfo on
In ConvoncIon, rosonfnr sus cnndIdnfos donfro do un Inzo do novonfn dns. 2)
II SocrofnrIo ConornI do In OIA ronrnr unn IIsfn on ordon nIfnbofIco do Ios
cnndIdnfos rosonfndos, y In conunIcnr n Ios Isfndos nrfos, do sor osIbIo, or
Io nonos froInfn dns nnfos doI roxIno orodo do sosIonos do In AsnnbIon
ConornI do In OIA. 3) Cunndo so frnfo do vncnnfos on In Corfo, ns corno on cnsos
do nuorfo o IncnncIdnd ornnnonfo do un cnndIdnfo, Ios Inzos nnforIoros so
roducIrn rudoncInInonfo, n juIcIo doI SocrofnrIo ConornI do In OIA.
AvtItu!o 9. VotutIn. l) In oIoccIon do Ios juocos so ronIIzn on vofncIon
socrofn y or nnyorn nbsoIufn do Ios Isfndos nrfos on In ConvoncIon, do onfro
Ios cnndIdnfos n quo so rofIoro oI nrfcuIo ? doI rosonfo Isfnfufo. 2) Infro Ios
cnndIdnfos quo obfongnn In cIfndn nnyorn nbsoIufn, so fondrn or oIocfos Ios
quo rocIbnn nnyor nunoro do vofos. SI fuornn nocosnrIns vnrIns vofncIonos, so
oIInInnrn sucosIvnnonfo Ios cnndIdnfos quo obfongnn nonor nunoro do vofos,
conforno Io dofornInon Ios Isfndos nrfos.
IIISA II !S!A!IO Y II AMIIST!AO XIII-40
AvtItu!o 10. Juetes cJ hoc. l) II juoz quo son nncIonnI do nIguno do Ios
Isfndos quo sonn nrfos on un cnso sonofIdo n In Corfo, consorvnr su dorocho
n conocor doI cnso. 2) SI uno do Ios juocos IInnndos n conocor do un cnso fuorn do
In nncIonnIIdnd do uno do Ios Isfndos quo sonn nrfos on oI cnso, ofro Isfndo nrfo
on oI nIsno cnso odr dosIgnnr n unn orsonn nrn quo Infogro In Corfo on
cnIIdnd do juoz oJ Ioc. 3) SI onfro Ios juocos IInnndos n conocor doI cnso nInguno
fuorn do In nncIonnIIdnd do Ios Isfndos nrfos on oI nIsno, cndn uno do osfos
odr dosIgnnr un juoz nd hoc. SI vnrIos Isfndos fuvIoron un nIsno Inforos on oI
cnso, so consIdornrn cono unn soIn nrfo nrn Ios fInos do Ins dIsosIcIonos
rocodonfos. In cnso do dudn, In Corfo docIdIr. 4) SI oI Isfndo con dorocho n
dosIgnnr un juoz nd hoc no Io hIcIorn donfro do Ios froInfn dns sIguIonfos n In
InvIfncIon oscrIfn M IrosIdonfo do In Corfo, so consIdornr quo fnI Isfndo
ronuncIn nI ojorcIcIo do oso dorocho. 5) Ins dIsosIcIonos do Ios nrfcuIos 4, ll, l5,
l6, l8, l9 y 20 doI rosonfo Isfnfufo, sorn nIIcnbIos n Ios juocos nd hoc,
AvtItu!o 11. Juvumento. l) AI fonnr ososIon do su cnrgo, Ios juocos
rondIrn oI sIguIonfo jurnnonfo o docInrncIon soIonno: Juro (o docInro soIonno-
nonfo) quo ojorcoro nIs funcIonos do juoz con honrndoz, IndoondoncIn o
InnrcInIIdnd y quo gunrdnro socrofo do fodns Ins doIIborncIonos. 2) II jurnnon-
fo sor rocIbIdo or oI IrosIdonfo do In Corfo, on Io osIbIo on rosoncIn do Ios ofros
juocos.
CAPITULO III - ESTRUCTURA DE LA CORTE
AvtItu!o 12. 1vesIdentIu. l) In Corfo oIIgo do onfro sus nIonbros, n su
IrosIdonfo y VIcorosIdonfo, or dos nnos. Isfos odrn sor rooIocfos. 2) II
IrosIdonfo dIrIgo oI frnbnjo do In Corfo, In rorosonfn, ordonn oI frnIfo do Ios
nsunfos quo so sonofnn n In Corfo y rosIdo sus sosIonos. 3) II VIcorosIdonfo
susfIfuyo nI IrosIdonfo on sus nusoncIns fonornIos y ocun su Iugnr on cnso do
vncnnfo. In osfo uIfIno cnso, In Corfo oIogIr un VIcorosIdonfo quo roonInznr
nI nnforIor or oI rosfo do su nnndnfo. 4) In cnso do nusoncIn doI IrosIdonfo y doI
VIcorosIdonfo, sus funcIonos sorn dosononndns or Ios ofros juocos on oI
ordon do rocodoncIn osfnbIocIdo on oI nrfcuIo l3 doI rosonfo Isfnfufo.
AvtItu!o 13. 1vetedentIu. l) Ios juocos fIfuInros fondrn rocodoncIn
dosuos doI IrosIdonfo y doI VIcorosIdonfo, do ncuordo con su nnfIguodnd on oI
cnrgo. 2) Cunndo hubIorn dos o ns juocos do IgunI nnfIguodnd, In rocodoncIn
sor dofornInndn or In nnyor odnd. 3) Ios juocos nd hoc o InforInos fondrn
rocodoncIn dosuos do Ios fIfuInros, on ordon do odnd. SIn onbnrgo, sI un juoz
nd hoc o InforIno hubIorn sorvIdo rovInnonfo cono juoz fIfuInr, fondr rocodon-
cIn sobro Ios ofros juocos oJ Ioc o InforInos.
AvtItu!o 14. SetvetuvIu. l) In Socrofnrn do In Corfo funcIonnr bnjo In
InnodInfn nuforIdnd doI SocrofnrIo, do ncuordo con Ins nornns ndnInIsfrnfIvns
do In Socrofnrn ConornI do In OIA, on Io quo no son InconnfIbIo con In
IndoondoncIn do In Corfo. 2) II SocrofnrIo sor nonbrndo or In Corfo. Sor
funcIonnrIo do confInnzn do In nIsnn, do dodIcncIon oxcIusIvn, fondr su ofIcInn
on In sodo y dobor nsIsfIr n Ins rounIonos quo In Corfo coIobro fuorn do In nIsnn.
3) Hnbr un SocrofnrIo Adjunfo quo nuxIIInr nI SocrofnrIo on sus Inboros y Io
susfIfuIr on sus nusoncIns fonornIos. 4) II orsonnI do In Socrofnrn sor
nonbrndo or oI SocrofnrIo ConornI do In OIA, on consuIfn con oI SocrofnrIo do
In Corfo,
VIOIACIOIS AISIAAS I I!ICHOS H!MAOS XIII-4l
CAPTULO IV - DERECHOS, DEBERES Y RESPONSABILIDADES
AvtItu!o 15. InmunIdudes y 1vIvI!egIos. l) Ios juocos goznn, dosdo oI
nononfo do su oIoccIon y nIonfrns duro su nnndnfo, do Ins InnunIdndos
roconocIdns or oI dorocho InfornncIonnI n Ios ngonfos dIIonfIcos. urnnfo oI
ojorcIcIo do sus funcIonos goznn, ndons, do Ios rIvIIogIos dIIonfIcos nocosn-
rIos nrn oI dosonono do sus cnrgos. 2) o odr oxIgrsoIos on nIngun fIono
rosonsnbIIIdnd or vofos y oInIonos onIfIdos o ncfos ronIIzndos on oI ojorcIcIo
do sus funcIonos. 3) In Corfo on s y su orsonnI goznn do Ins InnunIdndos y
rIvIIogIos rovIsfos on oI Acuordo sobro IrIvIIogIos o InnunIdndos do In Orgn-
nIzncIon do Ios Isfndos AnorIcnnos do l5 do nnyo do l949, con Ins oquIvnIoncIns
corrosondIonfos, hnbIdn cuonfn do In InorfnncIn o IndoondoncIn do In Corfo.
4) Ins dIsosIcIonos do Ios rrnfos l, 2 y 3 do osfo nrfcuIo so nIIcnrn n Ios
Isfndos nrfos on In ConvoncIon. So nIIcnrn fnnbIon n nquoIIos ofros Isfndos
nIonbros do In OIA quo Ins ncofon oxrosnnonfo, on gonornI o nrn cndn cnso.
5) II rogInon do InnunIdndos y rIvIIogIos do Ios juocos do In Corfo y do su
orsonnI, odr rogInnonfnrso o conIononfnrso nodInnfo convonIos
nuIfIInfornIos o bIInfornIos onfro In Corfo, In OIA y sus Isfndos nIonbros.
AvtItu!o 16. IsponIbI!Idud. l) Ios juocos osfnrn n dIsosIcIon do In Corfo,
y doborn frnsIndnrso n In sodo do osfn o nI Iugnr on quo ronIIco sus sosIonos,
cunnfns vocos y or oI fIono quo sonn nocosnrIos conforno nI !ogInnonfo, 2) II
IrosIdonfo dobor rosfnr ornnnonfononfo sus sorvIcIos.
AvtItu!o 1?. mo!umentos. l) Ios onoIunonfos doI IrosIdonfo y do Ios
juocos do In Corfo so fIjnrn do ncuordo con Ins obIIgncIonos o InconnfIbIIIdndos
quo Ios Inonon Ios nrfcuIos l6 y l8 y fonIondo on cuonfn In InorfnncIn o
IndoondoncIn do sus funcIonos. 2) Ios juocos nd hoc dovongnrn Ios onoIunon-
fos quo so osfnbIozcnn rogIn rogInnonfnrInnonfo n nonfo donfro do Ins dIsonI-
bIIIdndos rosuuosfnrIns do In Corfo. 3) Ios juocos orcIbIrn, ndons, vIfIcos
y gnsfos do vInjo, cunndo Ios corrosondn.
AvtItu!o 18. IntomputIbI!Idudes. l) Is InconnfIbIo oI ojorcIcIo do cnrgo
do juoz do In Corfo InfornnorIcnnn do orochos Hunnnos con oI do Ios cnrgos y
ncfIvIdndos sIguIonfos: o) Ios do nIonbros o nIfos funcIonnrIos do Iodor Ijocu-
fIvo; quodnn oxcofundos Ios cnrgos quo no InIIquon subordInncIon jorrquIcn
ordInnrIn, ns cono Ios do ngonfos dIIonfIcos quo no sonn Jofos do MIsIon nnfo
In OIA o nnfo cunIquIorn do sus Isfndos nIonbros; I) Ios do funcIonnrIos do
orgnnIsnos InfornncIonnIos; c) cunIosquIorn ofros cnrgos y ncfIvIdndos quo InI-
dnn n Ios juocos cunIIr sus obIIgncIonos, o quo nfocfon su IndoondoncIn,
InnrcInIIdnd, In dIgnIdnd o rosfIgIo do su cnrgo. 2) In Corfo docIdIr Ios cnsos
do dudn sobro InconnfIbIIIdnd. SI osfn no fuoro subsnnndn, sorn nIIcnbIos Ins
dIsosIcIonos doI nrfcuIo ?3 do In ConvoncIon y 20.2 doI rosonfo Isfnfufo. 3) Ins
InconnfIbIIIdndos unIcnnonfo cnusnrn In cosncIon doI cnrgo y do Ins roson-
snbIIIdndos corrosondIonfos, oro no InvnIIdnrn Ios ncfos y rosoIucIonos on quo
oI juoz nfocfndo hubIorn InforvonIdo.
AvtItu!o 19. ImpedImento, xtusus e InnubI!ItutIn. l) Ios juocos
osfnrn InodIdos do nrfIcInr on nsunfos on quo oIIos o sus nrIonfos fuvIoron
Inforos dIrocfo o hubIornn InforvonIdo nnforIornonfo cono ngonfos, consojoros
o nbogndos, o cono nIonbros do un frIbunnI nncIonnI o InfornncIonnI, o do unn
conIsIon InvosfIgndorn, o on cunIquIor ofrn cnIIdnd, n juIcIo do In Corfo. 2) SI
nIguno do Ios juocos osfuvIoro InodIdo do conocor, o or nIgun nofIvo cnIIfIcndo
IIISA II !S!A!IO Y II AMIIST!AO XIII-42
consIdornro quo no dobo nrfIcInr on dofornInndo nsunfo, rosonfnr su oxcusn
nnfo oI IrosIdonfo. SI osfo no In ncofnro, In Corfo docIdIr. 3) SI oI IrosIdonfo
consIdorn quo nIguno do Ios juocos fIono cnusnI do InodInonfo o or nIgun ofro
nofIvo cnIIfIcndo no dobn nrfIcInr on dofornInndo nsunfo, ns so Io hnr snbor.
SI oI juoz on cuosfIon osfuvIoro on dosncuordo, In Corfo docIdIr. 4) Cunndo uno
o ns juocos fuoron InhnbIIIfndos conforno n osfo nrfcuIo, oI IrosIdonfo odr
soIIcIfnr n Ios Isfndos nrfos on In ConvoncIon quo on unn sosIon doI Consojo
ornnnonfo do In OIA dosIgnon juocos InforInos nrn roonInznrIos.
AvtItu!o 20. ResponsubI!Idudes y RgImen IstIp!InuvIo. l) Ios juocos
y oI orsonnI do In Corfo doborn obsorvnr, donfro y fuorn do sus funcIonos, unn
conducfn ncordo con In InvosfIdurn do quIonos nrfIcInn on In funcIon jurIsdIc-
cIonnI InfornncIonnI do In Corfo. !osondorn nnfo osfn do osn conducfn, ns cono
do cunIquIor InodInonfo, nogIIgoncIn u onIsIon on oI ojorcIcIo do sus funcIonos.
2) In ofosfnd dIscIIInndn rosocfo do Ios juocos corrosondor n In AsnnbIon
ConornI do In OIA soInnonfo n soIIcIfud nofIvndn do In Corfo, Infogrndn nI ofocfo
or Ios juocos rosfnnfos. 3) In ofosfnd dIscIIInnrIn rosocfo doI SocrofnrIo
corrosondo n In Corfo, y rosocfo nI rosfo doI orsonnI, nI SocrofnrIo, con In
nrobncIon doI IrosIdonfo. 4) II rogInon dIscIIInndo sor rogInnonfndo or In
Corfo, sIn orjuIcIo do Ins nornns ndnInIsfrnfIvns do In Socrofnrn ConornI do In
OIA, on Io quo fuoron nIIcnbIos conforno nI nrfcuIo 59 do In ConvoncIon.
AvtItu!o 21. RenuntIus e IntuputIdud. l) In ronuncIn do un juoz dobor
sor rosonfndn or oscrIfo nI IrosIdonfo do In Corfo. In ronuncIn no sor ofocfIvn
sIno cunndo hnyn sIdo ncofndn or In Corfo. 2) In IncnncIdnd do un juoz nrn
oI ojorcIcIo do sus funcIonos sor dofornInndn or In Corfo. 3) II IrosIdonfo do In
Corfo nofIfIcnr In ncofncIon do In ronuncIn o In docInrnforIn do IncnncIdnd nI
SocrofnrIo ConornI do In OIA, nrn Ios ofocfos consIguIonfos.
CAPTULO V - FUNCIONAMIENTO DE LA CORTE
AvtItu!o 22. SesIones. l) In Corfo coIobrnr sosIonos ordInnrIns y oxfrnor-
dInnrIns. 2) Ios orodos ordInnrIos do sosIonos sorn dofornInndos rogInnonfn-
rInnonfo or In Corfo. 3) Ios orodos oxfrnordInnrIos do sosIonos sorn convo-
cndos or oI IrosIdonfo o n soIIcIfud do In nnyorn do Ios juocos.
AvtItu!o 23. Quvum. l) II quorun nrn Ins doIIborncIonos do In Corfo sor
do cInco juocos. 2) Ins docIsIonos do In Corfo so fonnrn or nnyorn do Ios juocos
rosonfos. 3) In cnso do onnfo, oI vofo doI IrosIdonfo docIdIr.
AvtItu!o 24. AudIentIus, e!IbevutIones y etIsIones. l) Ins nudIoncIns
sorn ubIIcns, n nonos quo In Corfo, on cnsos oxcocIonnIos, docIdn Io confrnrIo.
2) In Corfo doIIbornr on rIvndo. Sus doIIborncIonos ornnnocorn socrofns, n
nonos quo In Corfo docIdn Io confrnrIo. 3) Ins docIsIonos, juIcIos y oInIonos do
In Corfo so conunIcnrn on sosIonos ubIIcns y so nofIfIcnrn or oscrIfo n Ins
nrfos. Adons, so ubIIcnrn conjunfnnonfo con Ios vofos y oInIonos sonrndos
do Ios juocos y con cunIosquIorn ofros dnfos o nnfocodonfos quo In Corfo consIdoro
convonIonfo.
AvtItu!o 25. Reg!umento y Novmus de 1votedImIento. l) In Corfo
dIcfnr sus nornns rocosnIos. 2) Ins nornns rocosnIos odrn doIognr on oI
IrosIdonfo o on conIsIonos do In roIn Corfo, dofornInndns nrfos do In
frnnIfncIon rocosnI, con oxcocIon do Ins sonfoncIns dofInIfIvns y do Ins oInIo-
nos consuIfIvns, Ios nufos o rosoIucIonos quo no sonn do noro frnIfo, dIcfndns
VIOIACIOIS AISIAAS I I!ICHOS H!MAOS XIII-43
or oI IrosIdonfo o Ins conIsIonos do In Corfo, sorn sIonro rocurrIbIos nnfo In
Corfo on Iono. 3) In Corfo dIcfnr fnnbIon su !ogInnonfo.
AvtItu!o 26. 1vesupuesto y RgImen IInuntIevo. l) In Corfo oInbornr
su roIo royocfo do rosuuosfo y Io sonofor n In nrobncIon do In AsnnbIon
ConornI do In OIA, or conducfo do In Socrofnrn ConornI. Isfn uIfInn no odr
InfroducIr nodIfIcncIonos. 2) In Corfo ndnInIsfrnr su rosuuosfo.
CAPTULO VI - RELACIONES CON ESTADOS Y ORGANISMOS
AvtItu!o 2?. Re!utIones ton e! 1uIs Sede, ton studos y OvgunIsmos.
l) Ins roIncIonos do In Corfo con oI ns sodo sorn rogInnonfndns nodInnfo un
ncuordo con sodo. In sodo do In Corfo fondr cnrcfor InfornncIonnI. 2) Ins
roIncIonos do In Corfo con Ios Isfndos, con In OIA y sus orgnnIsnos y con ofros
orgnnIsnos InfornncIonnIos gubornnnonfnIos roIncIonndos con In ronocIon y
dofonsn do Ios dorochos hunnnos, sorn roguIndns nodInnfo ncuordos osocInIos.
AvtItu!o 28. Re!utIones ton !u ComIsIn IntevumevItunu de evetnos
Humunos. In ConIsIon InfornnorIcnnn do orochos Hunnnos connrocor y
sor fonIdn cono nrfo nnfo In Corfo, on fodos Ios cnsos roInfIvos n In funcIon
jurIsdIccIonnI do osfn, conforno nI nrfcuIo 2.l doI rosonfo Isfnfufo.
AvtItu!o 29. Atuevdos de CoopevutIn. l) In Corfo odr coIobrnr ncuor-
dos do cooorncIon con InsfIfucIonos no IucrnfIvns, fnIos cono fncuIfndos do
dorocho, nsocIncIonos o cororncIonos do nbogndos, frIbunnIos, ncndonIns o
InsfIfucIonos oducnfIvns o do InvosfIgncIon on dIscIIInns conoxns, con oI fIn do
obfonor su coInborncIon y do forfnIocor y ronovor Ios rIncIIos jurdIcos o
InsfIfucIonnIos do In ConvoncIon on gonornI y do In Corfo on nrfIcuInr. 2) In Corfo
IncIuIr on su Inforno AnunI n In AsnnbIon ConornI do In OIA unn roIncIon do
osos ncuordos, ns cono do sus rosuIfndos.
AvtItu!o 30. InIovme u !u Asumb!eu Genevu! de !u OA. In Corfo
sonofor n In AsnnbIon ConornI do In OIA, on cndn orodo ordInnrIo do sosIonos,
un Inforno do su Inbor on oI nno nnforIor. SonnInr Ios cnsos on quo un Isfndo no
hnyn dndo cunIInIonfo n sus fnIIos. Iodr fnnbIon sonofor n In AsnnbIon
ConornI do In OIA roosIcIonos o roconondncIonos nrn oI nojornnIonfo doI
sIsfonn InfornnorIcnno do dorochos hunnnos, on Io roIncIonndo con oI frnbnjo do
In Corfo.
CAPTULO VII - DISPOSICIONES FINALES
AvtItu!o 31. ReIovmus u! stututo. II rosonfo Isfnfufo odr sor nodI-
fIcndo or In AsnnbIon ConornI do In OIA, n InIcInfIvn do cunIquIor Isfndo
nIonbro o do In roIn Corfo. ArfcuIo 32 VIgoncIn II rosonfo Isfnfufo onfrnr
on vIgoncIn oI rInoro do onoro do l980.
II. Reglamento de la Corte Interamericana de los Derechos Humanos
Arobndo or In Corfo on su XXXIV orodo ordInnrIo do sosIonos coIobrndo
doI 9 nI 20 do sofIonbro do l996
DISPOSICIONES PRELIMINARES
AvtItu!o 1. - ObJeto. l) II rosonfo !ogInnonfo fIono or objofo roguInr In
orgnnIzncIon y rocodInIonfo do In Corfo InfornnorIcnnn do orochos Hunnnos.
2) In Corfo odr dIcfnr ofros rogInnonfos quo sonn nocosnrIos nrn oI cunII-
nIonfo do sus funcIonos. 3) A fnIfn do dIsosIcIon on osfo !ogInnonfo o on cnso do
dudn sobro su InforrofncIon, In Corfo docIdIr.
IIISA II !S!A!IO Y II AMIIST!AO XIII-44
AvtItu!o 2 - eIInItIones. Inrn Ios ofocfos do osfo !ogInnonfo:
o. oI fornIno ngonfo sIgnIfIcn In orsonn dosIgnndn or un Isfndo nrn
rorosonfndo nnfo In Corfo; I) In oxrosIon AsnnbIon ConornI sIgnIfIcn In
AsnnbIon ConornI do In OIA; c) oI fornIno ConIsIon sIgnIfIcn In ConIsIon
InfornnorIcnnn do orochos Hunnnos; J) In oxrosIon conIsIon ornnnonfo
sIgnIfIcn In conIsIon ornnnonfo do In Corfo; e) In oxrosIon Consojo Iornnnon-
fo sIgnIfIcn oI Consojo Iornnnonfo do In OIA; f) oI fornIno ConvoncIon
sIgnIfIcn In ConvoncIon AnorIcnnn sobro orochos Hunnnos (Incfo do Snn Joso
do Cosfn !Icn); g) oI fornIno Corfo sIgnIfIcn In Corfo InfornnorIcnnn do
orochos Hunnnos; I) In oxrosIon doIogndos do In ConIsIon sIgnIfIcn Ins
orsonns dosIgnndns or oIIn nrn rorosonfnrIn nnfo In Corfo; i) In oxrosIon
donuncInnfo orIgInnI sIgnIfIcn In orsonn, gruo do orsonns o onfIdnd no
gubornnnonfnI quo hnyn InfroducIdo In donuncIn orIgInnI nnfo In ConIsIon, on Ios
fornInos doI nrfcuIo 44 do In ConvoncIon; j) oI fornIno dn so onfondor cono
dn nnfurnI. l) In oxrosIon Isfndos Inrfos sIgnIfIcn nquoIIos Isfndos quo hnn
rnfIfIcndo o ndhorIdo n In ConvoncIon; l) In oxrosIon Isfndos MIonbros
sIgnIfIcn nquoIIos Isfndos quo son MIonbros do In OrgnnIzncIon do Ios Isfndos
AnorIcnnos; ll) oI fornIno Isfnfufo sIgnIfIcn oI Isfnfufo do In Corfo nrobndo
or In AsnnbIon ConornI do In OrgnnIzncIon do Ios Isfndos AnorIcnnos oI 3l do
ocfubro do l9?9 (AC/!IS 448 |X-0l?9/]) con sus onnIondns; n) In oxrosIon
Inforno do In ConIsIon sIgnIfIcn oI Inforno rovIsfo on oI nrfcuIo 50 do In
ConvoncIon; n) In oxrosIon juoz nd hoc sIgnIfIcn cunIquIor juoz nonbrndo do
ncuordo con oI nrfcuIo 55 do In ConvoncIon; o) In oxrosIon juoz InforIno
sIgnIfIcn cunIquIor juoz nonbrndo do ncuordo con Ios nrfcuIos 6. 3 y l9. 4 doI
Isfnfufo; p) In oxrosIon juoz fIfuInr sIgnIfIcn cunIquIor juoz oIogIdo do ncuordo
con Ios nrfcuIos 53 y 54 do In ConvoncIon; q) oI fornIno nos so onfondor cono
nos cnIondnrIo; r) In sIgIn OIA sIgnIfIcn In OrgnnIzncIon do Ios Isfndos
AnorIcnnos; e) In oxrosIon nrfos on oI cnso sIgnIfIcn Ins nrfos on un cnso nnfo
In Corfo; I) oI fornIno socrofnrn sIgnIfIcn In socrofnrn do In Corfo; u) oI fornIno
socrofnrIo sIgnIfIcn oI socrofnrIo do In Corfo; u) In oxrosIon socrofnrIo ndjunfo
sIgnIfIcn oI socrofnrIo ndjunfo do In Corfo; x) In oxrosIon SocrofnrIo ConornI
sIgnIfIcn oI SocrofnrIo ConornI do In OIA; ,) oI fornIno vcfInn sIgnIfIcn In
orsonn do In cunI so nIogn hnn sIdo vIoIndos Ios dorochos rofogIdos on In
ConvoncIon;
TTULO I
DE LA ORGANIZACIN Y DEL FUNCIONAMIENTO DE LA CORTE
Captulo I - De la Presidencia y de la Vicepresidencia
AvtItu!o 3 - !ettIn de! pvesIdente y de! vItepvesIdente. l) II rosIdon-
fo y oI vIcorosIdonfo son oIogIdos or In Corfo y durnn dos nnos on oI ojorcIcIo do
sus cnrgos y odrn sor rooIocfos. Su orIodo conIonzn oI rInoro do juIIo doI nno
corrosondIonfo. In oIoccIon fondr Iugnr on oI orIodo ordInnrIo do sosIonos ns
roxIno n osn fochn. 2) Ins oIoccIonos n quo so rofIoro oI rosonfo nrfIcuIo so
ofocfunrn or vofncIon socrofn do Ios juocos fIfuInros rosonfos y so rocInnnr
oIocfos n quIonos obfongnn cunfro o ns vofos. SI no so nIcnnznron osos vofos, so
rocodor n unn nuovn vofncIon nrn docIdIr or nnyorn onfro Ios dos juocos quo
hnynn obfonIdo ns. In cnso do onnfo, osfo so rosoIvor on fnvor doI juoz quo
fongn rocodoncIn nI fonor doI nrfcuIo l3 doI Isfnfufo.
VIOIACIOIS AISIAAS I I!ICHOS H!MAOS XIII-45
AvtItu!o 4 - AtvIbutIones de! pvesIdente. l) Son nfrIbucIonos doI rosIdon-
fo: o) rorosonfnr n In Corfo; I) rosIdIr Ins sosIonos do In Corfo y sonofor n su
consIdorncIon Ins nnforIns quo fIguron on oI ordon doI dn; c) dIrIgIr y ronovor
Ios frnbnjos do In Corfo; J) docIdIr Ins cuosfIonos do ordon quo so suscIfon on Ins
sosIonos do In Corfo. SI nIgun juoz Io soIIcIfnro, In cuosfIon do ordon so sonofor
n In docIsIon do In nnyorn; e) rondIr un Inforno sonosfrnI n In Corfo, sobro Ins
ncfuncIonos quo hnyn cunIIdo on ojorcIcIo do In IrosIdoncIn durnnfo oso orodo;
f) Ins dons quo Io corrosondnn conforno nI Isfnfufo o nI rosonfo !ogInnonfo,
ns cono Ins quo Io fuoron onconondndns or In Corfo. 2) II rosIdonfo uodo
doIognr, nrn cnsos osocfIcos, In rorosonfncIon n quo so rofIoro oI rrnfo l.n.
do osfo nrfcuIo, on oI vIcorosIdonfo o on cunIquIorn do Ios juocos o, sI fuorn
nocosnrIo, on oI socrofnrIo o on oI socrofnrIo ndjunfo. 3) SI oI rosIdonfo os nncIonnI
do unn do Ins nrfos on un cnso sonofIdo n In Corfo o cunndo or cIrcunsfnncIns
oxcocIonnIos ns Io consIdoro convonIonfo, codor oI ojorcIcIo do In rosIdoncIn
nrn oso cnso. In nIsnn rogIn so nIIcnr nI vIcorosIdonfo o n cunIquIor juoz
IInnndo n ojorcor Ins funcIonos doI rosIdonfo.
AvtItu!o 5 - AtvIbutIones de! vItepvesIdente. l) II vIcorosIdonfo suIo
Ins fnIfns fonornIos doI rosIdonfo y Io susfIfuyo on cnso do fnIfn nbsoIufn. In
osfo uIfIno cnso, In Corfo oIogIr un vIcorosIdonfo nrn oI rosfo doI orodo. II
nIsno rocodInIonfo so nIIcnr on fodo ofro cnso do fnIfn nbsoIufn doI vIcoro-
sIdonfo. 2) In cnso do fnIfn doI rosIdonfo y doI vIcorosIdonfo, sus funcIonos
sorn dosononndns or Ios ofros juocos on oI ordon do rocodoncIn osfnbIocIdo
on oI nrfcuIo l3 doI Isfnfufo.
AvtItu!o 6 - ComIsIones. l) In conIsIon ornnnonfo osfnr Infogrndn or
oI rosIdonfo, oI vIcorosIdonfo y Ios ofros juocos quo oI rosIdonfo consIdoro
convonIonfo do ncuordo con Ins nocosIdndos do In Corfo. In conIsIon ornnnonfo
nsIsfo nI rosIdonfo on oI ojorcIcIo do sus funcIonos. 2) In Corfo odr dosIgnnr
ofrns conIsIonos nrn nsunfos osocfIcos. In cnsos do urgoncIn, sI In Corfo no
osfuvIoro rounIdn, odr hncorIo oI rosIdonfo. 3) Ins conIsIonos so rogIrn or
Ins dIsosIcIonos doI rosonfo !ogInnonfo, on cunnfo fuoron nIIcnbIos.
Captulo II - De la Secretara
AvtItu!o ? - !ettIn de! setvetuvIo. l) In Corfo oIogIr su socrofnrIo. II
socrofnrIo dobor osoor Ios conocInIonfos jurdIcos roquorIdos nrn oI cnrgo,
conocor Ios IdIonns do frnbnjo do In Corfo y fonor In oxorIoncIn nocosnrIn nrn
oI dosonono do sus funcIonos. 2) II socrofnrIo sor oIogIdo or un orodo do
cInco nnos y odr sor rooIocfo. Iodr sor ronovIdo on cunIquIor nononfo sI ns
Io docIdIoso In Corfo or nnyorn no nonor do cunfro juocos on vofncIon socrofn.
3) Inrn In oIoccIon doI socrofnrIo so nIIcnr Io dIsuosfo on oI nrfcuIo 3.2 do osfo
!ogInnonfo.
AvtItu!o 8 - SetvetuvIo udJunto. l) II socrofnrIo ndjunfo sor dosIgnndo do
confornIdnd con Io rovIsfo or oI Isfnfufo, n rouosfn doI socrofnrIo do In Corfo.
AsIsfIr nI socrofnrIo on oI ojorcIcIo do sus funcIonos y suIIr sus fnIfns fono-
rnIos. 2) In cnso do quo oI socrofnrIo y oI socrofnrIo ndjunfo so oncuonfron
InosIbIIIfndos do ojorcor sus funcIonos, oI rosIdonfo odr dosIgnnr un socro-
fnrIo InforIno.
AvtItu!o 9 - Juvumento. l) II socrofnrIo y oI socrofnrIo ndjunfo rosfnrn
jurnnonfo nnfo oI rosIdonfo. 2) II orsonnI do In socrofnrn, nun sI osf IInnndo
n dosononnr funcIonos InforInns o frnnsIforIns, dobor rosfnr jurnnonfo nnfo
IIISA II !S!A!IO Y II AMIIST!AO XIII-46
oI rosIdonfo nI fonnr ososIon doI cnrgo sobro In rosorvn quo osf obIIgndo n
gunrdnr n roosIfo do Ios hochos do Ios quo fongn conocInIonfo on ojorcIcIo do sus
funcIonos. SI oI rosIdonfo no osfuvIoro rosonfo on In sodo do In Corfo, oI
socrofnrIo fonnr oI jurnnonfo. 3) o fodn jurnnonfncIon so Iovnnfnr ncfn quo
fIrnnrn oI jurnnonfndo y quIon hnyn fonndo oI jurnnonfo.
AvtItu!o 10 - AtvIbutIones de! setvetuvIo. Son nfrIbucIonos doI socrofnrIo:
o) nofIfIcnr Ins sonfoncIns, oInIonos consuIfIvns, rosoIucIonos y dons docIsIonos
do In Corfo ; I) IIovnr Ins ncfns do Ins sosIonos do In Corfo; c) nsIsfIr n Ins rounIonos
quo coIobro In Corfo donfro o fuorn do su sodo; J) frnnIfnr In corrosondoncIn do
In Corfo; e) dIrIgIr In ndnInIsfrncIon do In Corfo, do ncuordo con Ins InsfruccIonos
doI rosIdonfo; f) ronrnr Ios royocfos do rogrnnns do frnbnjo, rogInnonfos y
rosuuosfos do In Corfo; g) InnIfIcnr, dIrIgIr y coordInnr oI frnbnjo doI orsonnI
do In Corfo; I) ojocufnr Ins fnrons quo Io sonn onconondndns or In Corfo o or oI
rosIdonfo; i) Ins dons osfnbIocIdns on oI Isfnfufo o on osfo !ogInnonfo.
Captulo III - Del funcionamiento de la Corte
AvtItu!o 11 - SesIones ovdInuvIus. In Corfo coIobrnr Ios orodos ordInn-
rIos do sosIonos quo sonn nocosnrIos durnnfo oI nno nrn oI cnbnI ojorcIcIo do sus
funcIonos, on Ins fochns quo In Corfo docIdn on su sosIon ordInnrIn InnodInfnnon-
fo nnforIor, II IrosIdonfo, on consuIfn con In Corfo, odr nodIfIcnr Ins fochns do
osos orodos cunndo ns Io Inongnn cIrcunsfnncIns oxcocIonnIos.
AvtItu!o 12 - SesIones extvuovdInuvIus. Ins sosIonos oxfrnordInnrIns
sorn convocndns or oI rosIdonfo or roIn InIcInfIvn o n soIIcIfud do In nnyorn
do Ios juocos.
AvtItu!o 13 - Quvum. II quorun nrn Ins doIIborncIonos do In Corfo os do
cInco juocos.
AvtItu!o 14 - AudIentIus, de!IbevutIones y detIsIones. l) Ins nudIoncIns
sorn ubIIcns y fondrn Iugnr on In sodo do In Corfo. Cunndo cIrcunsfnncIns
oxcocIonnIos ns Io jusfIfIquon, odr coIobrnr nudIoncIns rIvndns o fuorn do su
sodo y In Corfo docIdIr quIonos odrn nsIsfIr n oIIns. SIn onbnrgo, nun on osfos
cnsos, so Iovnnfnrn ncfns on Ios fornInos rovIsfos or oI nrfcuIo 42 do osfo
!ogInnonfo. 2) In Corfo doIIbornr on rIvndo y sus doIIborncIonos ornnnoco-
rn socrofns. In oIIns soIo nrfIcInrn Ios juocos, nunquo odrn osfnr fnnbIon
rosonfos oI socrofnrIo y oI socrofnrIo ndjunfo o quIonos hngnn sus vocos, ns cono
oI orsonnI do socrofnrn roquorIdo. ndIo ns odr sor ndnIfIdo n no sor or
docIsIon osocInI do In Corfo y rovIo jurnnonfo. 3) Todn cuosfIon quo dobn sor
uosfn n vofncIon so fornuInr on fornInos rocIsos on uno do Ios IdIonns do
frnbnjo. II foxfo sor frnducIdo or In socrofnrn n Ios ofros IdIonns do frnbnjo y
so dIsfrIbuIr nnfos do In vofncIon, n ofIcIon do cunIquIorn do Ios juocos. 4) Ins
ncfns roforonfos n Ins doIIborncIonos do In Corfo so IInIfnrn n noncIonnr oI objofo
doI dobnfo y Ins docIsIonos nrobndns, ns cono Ios vofos snIvndos y Ins docInrn-
cIonos hochns nrn quo consfon on nquoIIns.
AvtItu!o 15 - etIsIones y votutIones. l) II rosIdonfo sonofor Ios
nsunfos n vofncIon unfo or unfo. II vofo do cndn juoz sor nfIrnnfIvo o
nognfIvo, sIn quo uodnn ndnIfIrso nbsfoncIonos. 2) Ios vofos so onIfIrn on oI
ordon Invorso nI sIsfonn do rocodoncIn osfnbIocIdo on oI nrfcuIo l3 doI Isfnfufo.
3) Ins docIsIonos do In Corfo so fonnrn or nnyorn do Ios juocos rosonfos on
oI nononfo do In vofncIon. 4) In cnso do onnfo docIdIr oI vofo doI rosIdonfo.
VIOIACIOIS AISIAAS I I!ICHOS H!MAOS XIII-4?
AvtItu!o 16 - ContInuutIn de !os Juetes en sus IuntIones. Ios juocos
cuyo nnndnfo so hnyn voncIdo confInunrn conocIondo do Ios cnsos do Ios quo yn
hubIoron fonndo conocInIonfo y so oncuonfron on osfndo do sonfoncIn. SIn
onbnrgo, on cnso do fnIIocInIonfo. ronuncIn, InodInonfo, oxcusn o InhnbIIIfn-
cIon, so rovoor n In susfIfucIon doI juoz do quo so frnfo or oI juoz quo hnyn sIdo
oIogIdo on su Iugnr sI fuoro osfo oI cnso, o or oI juoz quo fongn rocodoncIn onfro
Ios nuovos juocos oIogIdos on In oorfunIdnd on quo so voncIo oI nnndnfo doI quo
dobo sor susfIfuIdo. Todo Io roInfIvo n Ins ronrncIonos o IndonnIzncIonos, ns
cono n In suorvIsIon doI cunIInIonfo do Ins sonfoncIns do osfn Corfo, conofo
n Ios juocos quo In Infogron on osfo osfndo doI rocoso, snIvo quo yn hubIoro fonIdo
Iugnr unn nudIoncIn ubIIcn y on fnI cnso conocorn Ios juocos quo hubIoron osfndo
rosonfos on osn nudIoncIn.
AvtItu!o 1? - Juetes IntevInos. Ios juocos InforInos fondrn Ios nIsnos
dorochos y nfrIbucIonos do Ios juocos fIfuInros, snIvo IInIfncIonos oxrosnnonfo
osfnbIocIdns.
AvtItu!o 18 - Juetes cJ hoc. l) Cunndo so rosonfo un cnso do Ios rovIsfos
on Ios nrfcuIos 55.2 y 55.3 do In ConvoncIon y l0.2 y l0.3 doI Isfnfufo, oI
rosIdonfo, or nodIo do In socrofnrn, ndvorfIr n Ios Isfndos noncIonndos on
dIchos nrfcuIos In osIbIIIdnd do dosIgnnr un juoz nd hoc donfro do Ios froInfn dns
sIguIonfos n In nofIfIcncIon do In donnndn. 2) Cunndo nnrocIoro quo dos o ns
Isfndos fIonon un Inforos conun, oI rosIdonfo Ios ndvorfIr In osIbIIIdnd do
dosIgnnr on conjunfo un juoz nd hoc on In fornn rovIsfn on oI nrfcuIo l0 doI
Isfnfufo. SI donfro do Ios froInfn dns sIguIonfos n In uIfInn nofIfIcncIon do In
donnndn, dIchos Isfndos no hubIoron conunIcndo su ncuordo n In Corfo, cndn uno
do oIIos odr roonor su cnndIdnfo donfro do Ios quInco dns sIguIonfos. Insndo
oso Inzo, y sI so hubIoron rosonfndo vnrIos, oI rosIdonfo oscogor or sorfoo un
juoz nd hoc conun y Io conunIcnr n Ios Inforosndos. 3) SI Ios Isfndos Inforosndos
no hncon uso do su dorocho donfro do Ios Inzos sonnIndos on Ios rrnfos
rocodonfos, so consIdornr quo hnn ronuncIndo n su ojorcIcIo. 4) II socrofnrIo
conunIcnr n Ins dons nrfos on oI cnso In dosIgnncIon do juocos oJ Ioc. 5) II juoz
oJ Ioc rosfnr jurnnonfo on In rInorn sosIon dodIcndn nI oxnnon doI cnso nrn
oI cunI hubIoso sIdo dosIgnndo. 6) Ios juocos nd hoc orcIbIrn onoIunonfos on
Ins nIsnns condIcIonos rovIsfns nrn Ios fIfuInros.
AvtItu!o 19 - ImpedImentos, extusus e InnubI!ItutIn. l) Ios InodI-
nonfos, Ins oxcusns y In InhnbIIIfncIon do Ios juocos so rogIrn or Io dIsuosfo on
oI nrfcuIo l9 doI Isfnfufo. 2) Ios InodInonfos y oxcusns doborn nIognrso nnfos
do In coIobrncIon do In rInorn nudIoncIn ubIIcn doI cnso. SIn onbnrgo, sI In
cnusnI do InodInonfo o oxcusn soIo fuoro conocIdn osforIornonfo, dIchn cnusnI
odr hncorso vnIor nnfo In Corfo on In rInorn oorfunIdnd, nrn quo osfn docIdn
do InnodInfo. 3) Cunndo or cunIquIor cnusn un juoz no osfo rosonfo on nIgunn
do Ins nudIoncIns o on ofros ncfos doI rocoso, In Corfo odr docIdIr su InhnbIII-
fncIon nrn confInunr conocIondo doI cnso hnbIdn cuonfn do fodns Ins cIrcunsfnn-
cIns quo, n su juIcIo, sonn roIovnnfos.
TTULO II
DEL PROCESO
Captulo I - Reglas generales
AvtItu!o 20 - IdIomus oIItIu!es. l) Ios IdIonns ofIcInIos do In Corfo son Ios
do In OIA. 2) Ios IdIonns do frnbnjo sorn Ios quo ncuordo In Corfo cndn nno. SIn
IIISA II !S!A!IO Y II AMIIST!AO XIII-48
onbnrgo, nrn un cnso dofornInndo, odr ndofnrso fnnbIon cono IdIonn do
frnbnjo oI do unn do Ins nrfos sIonro quo son ofIcInI. 3) AI InIcInrso oI oxnnon
do cndn cnso, so dofornInnrn Ios IdIonns do frnbnjo, snIvo sI hnn do confInunrso
onIonndo Ios nIsnos quo In Corfo ufIIIznbn rovInnonfo. 4) In Corfo odr
nuforIznr n cunIquIor orsonn quo connrozcn nnfo oIIn n oxrosnrso on su roIn
Iongun, sI no conoco sufIcIonfononfo Ios IdIonns do frnbnjo, oro on fnI suuosfo
ndofnr Ins nodIdns nocosnrIns nrn nsogurnr In rosoncIn do un Inforrofo quo
frnduzcn osn docInrncIon n Ios IdIonns do frnbnjo. 5) In fodos Ios cnsos so dnr fo
doI foxfo nufonfIco.
AvtItu!o 21 - RepvesentutIn de !os studos. l) Ios Isfndos quo sonn
nrfos on un cnso osfnrn rorosonfndos or un ngonfo, quIon n su voz odr sor
nsIsfIdo or cunIosquIorn orsonns do su oIoccIon. 2) Cunndo oI Isfndo susfIfuyn
n su ngonfo fondr quo conunIcndo n In Corfo y In susfIfucIon fondr ofocfo dosdo
quo son nofIfIcndn n In Corfo on su sodo. 3) Iodr ncrodIfnrso un ngonfo nIforno,
cuyns ncfuncIonos fondrn IgunI vnIor quo Ins doI ngonfo. 4) AI ncrodIfnr n su
ngonfo oI Isfndo Inforosndo dobor Infornnr In dIroccIon n In cunI so fondrn or
ofIcInInonfo rocIbIdns Ins conunIcncIonos orfInonfos.
AvtItu!o 22 - RepvesentutIn de !u ComIsIn. l) In ConIsIon sor
rorosonfndn or Ios doIogndos quo nI ofocfo dosIgno. Isfos doIogndos odrn
hncorso nsIsfIr or cunIosquIorn orsonns do su oIoccIon. 2) SI onfro quIonos
nsIsfon n Ios doIogndos do In ConIsIon conforno nI rrnfo nnforIor fIgurnson oI
donuncInnfo orIgInnI o Ios rorosonfnnfos do Ins vcfInns o do sus fnnIIInros, osfn
cIrcunsfnncIn dobor sor Infornndn n In Corfo, In cunI odr nuforIznr su
InforvoncIon on Ios dobnfos n rouosfn do In ConIsIon.
AvtItu!o 23 - RepvesentutIn de !us vIttImus o de sus IumI!Iuves. In In
ofnn do ronrncIonos Ios rorosonfnnfos do Ins vcfInns o do sus fnnIIInros
odrn rosonfnr sus roIos nrgunonfos y ruobns on fornn nufononn.
AvtItu!o 24 - CoopevutIn de !os studos. l) Ios Isfndos nrfos on un cnso
fIonon oI dobor do cooornr nrn quo sonn dobIdnnonfo cunIIdns fodns nquoIIns
nofIfIcncIonos, conunIcncIonos o cIfncIonos dIrIgIdns n orsonns quo so oncuon-
fron bnjo su jurIsdIccIon, ns cono oI do fncIIIfnr ojocucIon do ordonos do
connroconcIn do orsonns rosIdonfos on su forrIforIo o quo so oncuonfron on oI
nIsno. 2) In nIsnn rogIn os nIIcnbIo rosocfo do fodn dIIIgoncIn quo In Corfo
docIdn rncfIcnr u ordonnr on oI forrIforIo doI Isfndo nrfo on oI cnso. 3) Cunndo
In ojocucIon do cunIquIorn do Ins dIIIgoncIns n quo so rofIoron Ios rrnfos
rocodonfos roquIorn do In cooorncIon do cunIquIor ofro Isfndo, oI rosIdonfo so
dIrIgIr nI gobIorno rosocfIvo nrn soIIcIfnr Ins fncIIIdndos nocosnrIns.
AvtItu!o 25 - MedIdus pvovIsIonu!es. l) In cunIquIor osfndo doI rocodI-
nIonfo, sIonro quo so frnfo do cnsos do oxfronn grnvodnd y urgoncIn y cunndo
son nocosnrIo nrn ovIfnr dnnos IrronrnbIos n Ins orsonns, In Corfo, do ofIcIo o
n InsfnncIn do nrfo, odr ordonnr Ins nodIdns rovIsIonnIos quo consIdoro
orfInonfos, on Ios fornInos doI nrfcuIo 63.2 do In ConvoncIon. 2) SI so frnfnro do
nsunfos nun no sonofIdos n su conocInIonfo, odr ncfunr n soIIcIfud do In
ConIsIon. 3) In soIIcIfud uodo sor rosonfndn nI rosIdonfo, n cunIquIorn do Ios
juocos o n In socrofnrn, or cunIquIor nodIo do conunIcncIon. In fodo cnso, quIon
rocIbn In soIIcIfud In ondr do InnodInfo on conocInIonfo doI rosIdonfo. 4) SI In
Corfo no osfuvIoro rounIdn, oI rosIdonfo, on consuIfn con In conIsIon ornnnon-
fo y, do sor osIbIo, con Ios dons juocos, roquorIr doI gobIorno rosocfIvo quo
VIOIACIOIS AISIAAS I I!ICHOS H!MAOS XIII-49
dIcfo Ins rovIdoncIns urgonfos nocosnrIns n fIn do nsogurnr In ofIcncIn do Ins
nodIdns rovIsIonnIos quo dosuos uodn fonnr In Corfo on su roxIno orodo
do sosIonos. 5) In Corfo IncIuIr on su Inforno nnunI n In AsnnbIon ConornI unn
roIncIon do Ins nodIdns rovIsIonnIos quo hnyn ordonndo on oI orodo doI Inforno
y, cunndo dIchns nodIdns no hnynn sIdo dobIdnnonfo ojocufndns, fornuInr Ins
roconondncIonos quo osfIno orfInonfos.
AvtItu!o 26 - 1vesentutIn de estvItos. l) In donnndn, su confosfncIon, oI
oscrIfo nodInnfo oI cunI so oongnn oxcocIonos roIInInnros y su confosfncIon
y Ios dons oscrIfos dIrIgIdos n In Corfo odrn rosonfnrso orsonnInonfo, vn
courIor, fncsInIInr foIox, corroo o cunIquIor ofro nodIo gonornInonfo ufIIIzndo.
In oI cnso doI onvo or nodIos oIocfronIcos, doborn rosonfnrso Ios docunonfos
nufonfIcos on oI Inzo do quInco dns. 2) II IrosIdonfo uodo, on consuIfn con In
conIsIon ornnnonfo, rochnznr cunIquIor oscrIfo do Ins nrfos quo consIdoro
nnnIfIosfnnonfo Inrocodonfo, oI cunI ordonnr dovoIvor sIn frnIfo nIguno nI
Inforosndo.
AvtItu!o 2? - 1votedImIento pov IntompuvetentIu o Iu!tu de uttuu-
tIn. l) Cunndo unn nrfo no connrocIoro o so nbsfuvIoro do ncfunr, In Corfo,
do ofIcIo, InuIsnr oI rocoso hnsfn su fInnIIzncIon, 2) Cunndo unn nrfo so
norsono fnrdnnonfo fonnr oI rocodInIonfo on oI osfndo on quo so oncuonfro.
AvtItu!o 28 - Atumu!utIn de tusos y de uutos. l) In Corfo odr, on
cunIquIor osfndo do In cnusn, ordonnr In ncunuIncIon do cnsos conocfndos onfro
sI. 2) TnnbIon odr ordonnr quo Ins dIIIgoncIns oscrIfns u ornIos do vndos cnsos,
conrondIdn In rosonfncIon do fosfIgos so cunInn conjunfnnonfo. 3) IrovIn
consuIfn con Ios ngonfos y Ios doIogndos oI rosIdonfo odr ordonnr quo dos o ns
cnsos sonn InsfruIdos conjunfnnonfo.
AvtItu!o 29 - Reso!utIones. l) Ins sonfoncIns y Ins rosoIucIonos
InforIocuforIns quo ongnn fornIno nI rocoso son do In conofoncIn oxcIusIvn do
In Corfo. 2) Ins dons rosoIucIonos sorn dIcfndns or In Corfo, sI osfuvIoro
rounIdn, o, sI no Io osfuvIoro, or oI rosIdonfo, snIvo dIsosIcIon on confrnrIo.
Todn docIsIon doI rosIdonfo, quo no son do noro frnIfo, os rocurrIbIo nnfo In
Corfo. 3) Confrn Ins sonfoncIns y rosoIucIonos do In Corfo no rocodo nIngun
nodIo do InugnncIon.
AvtItu!o 30 - 1ub!ItutIn de !us sententIus y de otvus detIsIones. l) In
Corfo ordonnr In ubIIcncIon do: o) Ins sonfoncIns y ofrns docIsIonos do In Corfo,
IncIuyondo In rInorn, unIcnnonfo Ios vofos rnzonndos cunndo cunInn Ios
roquIsIfos sonnIndos on oI nrfcuIo 55. 2; I) Iozns doI oxodIonfo oxcofo Ins quo
sonn consIdorndns IrroIovnnfos o InconvonIonfos nrn osfo fIn; c) Ins ncfns do Ins
nudIoncIns J) fodo docunonfo cuyn ubIIcncIon so consIdoro convonIonfo. 2) Ins
sonfoncIns so ubIIcnrn on Ios IdIonns do frnbnjo doI cnso; Ios dons docunonfos
so ubIIcnrn on su Iongun orIgInnI. 3) Ios docunonfos doosIfndos on In
socrofnrn do In Corfo, concornIonfos n cnsos yn sonfoncIndos, sorn nccosIbIos nI
ubIIco, snIvo quo In Corfo hnyn rosuoIfo ofrn cosn.
AvtItu!o 31 - Ap!ItutIn de! uvtItu!o 63.1 de !u ConventIn. In nIIcn-
cIon do oso rocofo odr sor Invocndn on cunIquIor ofnn do In cnusn.
Captulo II - Procedimiento escrito
AvtItu!o 32 - InItIo de! 1voteso. In InfroduccIon do unn cnusn do confornI-
dnd con oI nrfcuIo 6l.l do In ConvoncIon, so hnr nnfo In Socrofnrn do In Corfo
nodInnfo In InforosIcIon do In donnndn on Ios IdIonns do frnbnjo. Irosonfndn In
IIISA II !S!A!IO Y II AMIIST!AO XIII-50
donnndn on uno soIo do osos IdIonns no so susondor oI frnIfo rogInnonfnrIo,
oro In frnduccIon nI o n Ios ofros dobor rosonfnrso donfro do Ios froInfn dns
sIguIonfos.
AvtItu!o 33 - stvIto de demundu. II oscrIfo do In donnndn oxrosnr: l)
Ins nrfos on oI cnso, oI objofo do In donnndn, unn oxosIcIon do Ios hochos, Ins
ruobns ofrocIdns IndIcnndo Ios hochos sobro Ios cunIos vorsnrn, In IndIvIdunII-
zncIon do Ios fosfIgos y orIfos, Ios fundnnonfos do dorocho y Ins concIusIonos
orfInonfos. 2) Ios nonbros doI ngonfo o do Ios doIogndos. Junfo con In donnndn
so nconnnnr oI Inforno n quo so rofIoro oI nrfcuIo 50 do In ConvoncIon sI os In
ConIsIon In quo In Infroduco.
AvtItu!o 34 - xumen pve!ImInuv de !u demundu. SI on oI oxnnon
roIInInnr do In donnndn oI rosIdonfo obsorvnro quo Ios roquIsIfos fundnnon-
fnIos no hnn sIdo cunIIdos soIIcIfnr nI donnndnnfo quo subsnno Ios dofocfos
donfro do un Inzo do voInfo dns.
AvtItu!o 35 - NotIIItutIn de !u demundu. l) II socrofnrIo do In Corfo
conunIcnr In donnndn n: o) oI rosIdonfo y Ios juocos do In Corfo; I) oI Isfndo
donnndndo; c) In ConIsIon, sI no os oIIn In donnndnnfo; J) oI donuncInnfo orIgInnI
sI so conoco; e) In vcfInn o sus fnnIIInros, sI fuoro oI cnso. 3) II socrofnrIo do In
Corfo Infornnr sobro In rosonfncIon do In donnndn n Ios ofros Isfndos Inrfos
y nI SocrofnrIo ConornI do In OIA. 4) Junfo con In nofIfIcncIon, oI socrofnrIo
soIIcIfnr quo on oI Inzo do un nos Ios Isfndos donnndndos dosIgnon nI ngonfo
rosocfIvo y n In ConIsIon, oI nonbrnnIonfo do sus doIogndos. MIonfrns Ios
doIogndos no hnynn sIdo nonbrndos, In ConIsIon so fondr or sufIcIonfononfo
rorosonfndn or su rosIdonfo nrn fodos Ios ofocfos doI cnso.
AvtItu!o 36 - xteptIones pve!ImInuves. l) Ins oxcocIonos roIInInnros
soIo odrn sor ouosfns donfro do Ios dos nosos sIguIonfos n In nofIfIcncIon do
In donnndn. 2) II oscrIfo nodInnfo oI cunI so oongnn oxcocIonos roIInInnros,
so rosonfnr nnfo In Socrofnrn, y confondr In oxosIcIon do Ios hochos
roforonfos n Ins nIsnns, Ios fundnnonfos do dorocho, Ins concIusIonos y Ios
docunonfos quo Ins noyon, ns cono oI ofrocInIonfo do Ios nodIos do ruobn quo
oI ronovonfo rofondo hncor vnIor. 3) II socrofnrIo nofIfIcnr do InnodInfo oI
oscrIfo do Ins oxcocIonos roIInInnros n Ins orsonns n quIonos so rofIoro oI IncIso
l doI nrfcuIo nnforIor. 4) In rosonfncIon do oxcocIonos roIInInnros no
susondo oI rocodInIonfo on cunnfo oI fondo nI Ios Inzos nI Ios fornInos
rosocfIvos. 5) Ins nrfos on oI cnso quo dosoon rosonfnr nIognfos oscrIfos sobro
Ins oxcocIonos roIInInnros, odrn hncorIo donfro do un Inzo do froInfn dns
confndos n nrfIr do In rococIon do In conunIcncIon. 6) In Corfo odr, sI Io
consIdorn orfInonfo, fIjnr unn nudIoncIn osocInI nrn Ins oxcocIonos roIInI-
nnros, dosuos do In cunI docIdIr sobro Ins nIsnns.
AvtItu!o 3? - ContestutIn de !u emundu. II donnndndo confosfnr or
oscrIfo In donnndn donfro do Ios cunfro nosos sIguIonfos n In nofIfIcncIon do In
nIsnn y In confosfncIon confondr Ios MIsnos roquIsIfos sonnIndos on oI nrfcuIo
33 do osfo !ogInnonfo. Ichn confosfncIon sor conunIcndn or oI SocrofnrIo n
Ins orsonns noncIonndns on oI nrfcuIo 35. l.
AvtItu!o 38 - Otvos uttos de! pvotedImIento estvIto. Confosfndn In
donnndn y nnfos do In norfurn doI rocodInIonfo ornI, Ins nrfos odrn soIIcIfnr
nI IrosIdonfo In coIobrncIon do ofros ncfos doI rocodInIonfo oscrIfo. In osfo cnso,
VIOIACIOIS AISIAAS I I!ICHOS H!MAOS XIII-5l
sI oI rosIdonfo Io osfInn orfInonfo, fIjnr Ios Inzos nrn In rosonfncIon do Ios
docunonfos rosocfIvos.
Captulo III - Procedimiento oral
AvtItu!o 39 - Apevtuvu. II rosIdonfo sonnInr In fochn do norfurn doI
rocodInIonfo ornI, y fIjnr Ins nudIoncIns quo fuoron nocosnrIns.
AvtItu!o 40 - IvettIn de !os debutes. II rosIdonfo dIrIgIr Ios dobnfos
on Ins nudIoncIns, dofornInnr oI ordon on quo fonnrn In nInbrn Ins orsonns
quo on oIIns uodnn InforvonIr y dIsondr Ins nodIdns quo sonn orfInonfos nrn
In nojor ronIIzncIon do Ins nudIoncIns.
AvtItu!o 41 - 1veguntus duvunte !os debutes. l) Ios juocos odrn
fornuInr Ins rogunfns quo osfInon orfInonfos n fodn orsonn quo connrozcn
nnfo In Corfo. 2) Ios fosfIgos, Ios orIfos y fodn ofrn orsonn quo In Corfo docIdn
or odrn sor Inforrogndos, bnjo In nodorncIon M rosIdonfo, or Ins orsonns n
quIonos so rofIoron Ios nrfcuIos 2l, 22 y 23 do osfo !ogInnonfo. 3) II rosIdonfo
osfnr fncuIfndo nrn rosoIvor sobro In orfInoncIn do Ins rogunfns fornuIndns
y nrn dIsonsnr do rosondorIns n In orsonn n quIon vnynn dIrIgIdns, n nonos
quo In Corfo rosuoIvn ofrn cosn.
AvtItu!o 42 - Attus de !us uudIentIus. l) o cndn nudIoncIn so Iovnnfnr
unn ncfn quo oxrosnr: o) oI nonbro do Ios juocos rosonfos; I) oI nonbro do Ins
orsonns noncIonndns on Ios nrfcuIos 2l, 22 y 23 do osfo !ogInnonfo quo
hubIoron osfndo rosonfos; c) Ios nonbros y dnfos orsonnIos do Ios fosfIgos,
orIfos y dons orsonns quo hnynn connrocIdo; J) Ins docInrncIonos hochns
oxrosnnonfo nrn quo consfon on ncfn or Ios Isfndos nrfos o or In ConIsIon;
e) Ins docInrncIonos hochns or Ios fosfIgos, orIfos y dons orsonns quo hnynn
connrocIdo, ns cono Ins rogunfns quo so Ios fornuInron y sus rosuosfns; f) oI
foxfo do Ins rogunfns hochns or Ios juocos y Ins rosuosfns rosocfIvns; g) oI
foxfo do Ins docIsIonos quo In Corfo hubIoro fonndo durnnfo In nudIoncIn. 2) Ios
ngonfos y doIogndos ns cono Ios fosfIgos, orIfos y dons orsonns quo hnynn
connrocIdo, rocIbIrn coIn do Ins nrfos orfInonfos do In frnnscrIcIon do In
nudIoncIn n fIn do quo, bnjo oI confroI do socrofnrIo, uodnn corrogIr Ios orroros
nnforInIos. II socrofnrIo fIjnr, sogun Ins InsfruccIonos quo rocIbn doI rosIdonfo,
Ios Inzos do quo dIsondrn nrn oso fIn. 3) II ncfn sor fIrnndn or oI rosIdonfo
y oI socrofnrIo, quIon dnr fo do su confonIdo. 4) So onvInr coIn doI ncfn n Ios
ngonfos y n Ios doIogndos.
Captulo IV - De la Prueba
AvtItu!o 43 - AdmIsIn de 1vuebus. Ins ruobns ronovIdns or Ins nrfos
soIo sorn ndnIfIdns sI son sonnIndns on In donnndn y on su confosfncIon y on su
cnso, on oI oscrIfo do oxcocIonos roIInInnros y on su confosfncIon. IxcocIonnI-
nonfo In Corfo odr ndnIfIr unn ruobn sI nIgunn do Ins nrfos nIognro fuorzn
nnyor, un InodInonfo grnvo o hochos suorvInIonfos on nononfo dIsfInfo n Ios
nnfos sonnIndos, sIonro quo so gnrnnfIco n In nrfo confrnrIn oI dorocho do
dofonsn.
AvtItu!o 44 - I!IgentIus pvobutovIus de oIItIo. In cunIquIor osfndo do In
cnusn In Corfo odr: l) Irocurnr do ofIcIo fodn ruobn quo consIdoro ufII. In
nrfIcuInr, odr or on cnIIdnd do fosfIgo, orIfo o or ofro ffuIo, n cunIquIor
orsonn cuyo fosfInonIo, docInrncIon u oInIon osfIno orfInonfo. 2) !oquorIr do
Ins nrfos oI sunInIsfro do nIgunn ruobn quo osf n su nIcnnco o do cunIquIor
oxIIcncIon o docInrncIon quo, n su juIcIo, uodn sor ufII. 3) SoIIcIfnr n cunIquIor
IIISA II !S!A!IO Y II AMIIST!AO XIII-52
onfIdnd, ofIcInn, orgnno o nuforIdnd do su oIoccIon, quo obfongn InfornncIon, quo
oxroso unn oInIon o quo hngn un Inforno o dIcfnnon sobro un unfo dofornI-
nndo. MIonfrns In Corfo no Io nuforIco, Ios docunonfos rosocfIvos no sorn
ubIIcndos. 4) ConIsIonnr n uno o vnrIos do sus nIonbros nrn quo ronIIcon unn
nvorIguncIon, unn InsoccIon judIcInI o cunIquIor ofrn nodIdn do InsfruccIon.
AvtItu!o 45 - Gustos de !u pvuebu. In nrfo quo roongn unn ruobn
cubrIr con Ios gnsfos quo oIIn ocnsIono.
AvtItu!o 46 - CItutIn de testIgos y pevItos. l) In Corfo fIjnr In oorfu-
nIdnd nrn In rosonfncIon, n cnrgo do Ins nrfos, do Ios fosfIgos y orIfos quo In
Corfo consIdoro nocosnrIo oscuchnr, Ios cunIos sorn cIfndos on In fornn on quo
osfn consIdoro Idonon. 2) In cIfncIon IndIcnr: o) oI nonbro doI fosfIgo o orIfo; I)
Ios hochos sobro Ios cunIos vorsnr oI InforrognforIo o oI objofo doI orIfnjo;
AvtItu!o 4? - Juvumento o det!uvutIn so!emne de !os testIgos y
pevItos. l) osuos do vorIfIcndn su IdonfIdnd y nnfos do fosfIfIcnr, fodo fosfIgo
rosfnr jurnnonfo o hnr unn docInrncIon soIonno on Ios fornInos sIguIonfos:
Juro o docInro soIonnononfo or nI honor y on concIoncIn quo dIro In vordnd,
fodn In vordnd y nndn ns quo In vordnd. 2) osuos do vorIfIcndn su IdonfIdnd
y nnfos do dosononnr su ofIcIo, fodo orIfo rosfnr jurnnonfo o hnr unn
docInrncIon soIonno on Ios fornInos sIguIonfos: Juro o docInro soIonnononfo
quo ojorcoro nIs funcIonos do orIfo con fodo honor y con fodn concIoncIn. 3) II
jurnnonfo o docInrncIon n quo so rofIoro osfo nrfcuIo so cunIIrn nnfo In Corfo
o nnfo oI rosIdonfo u ofro do Ios juocos quo ncfuo or doIogncIon do oIIn.
AvtItu!o 48 - ObJetIones tontvu testIgos. l) II fosfIgo odr sor objofndo
or In nrfo Inforosndn nnfos do rosfnr docInrncIon. 2) In Corfo odr, sI Io
osfInnro ufII, or n ffuIo InfornnfIvo n unn orsonn quo osfnrn InodIdn nrn
docInrnr cono fosfIgo, 3) II vnIor do Ins docInrncIonos y oI do Ins objocIonos do Ins
nrfos sobro Ins nIsnns sor nrocIndo or In Corfo.
AvtItu!o 49 - RetusutIn de pevItos. l) Ins cnusnIos do InodInonfo nrn
Ios juocos rovIsfns on oI nrfcuIo l9.l doI Isfnfufo sorn nIIcnbIos n Ios orIfos,
2) In rocusncIon dobor roonorso donfro do Ios quInco dns sIguIonfos n In
nofIfIcncIon do In dosIgnncIon doI orIfo. 3) SI oI orIfo rocusndo confrndIjoro In
cnusnI Invocndn, In Corfo docIdIr. SIn onbnrgo, no osfnndo rounIdn In Corfo, oI
rosIdonfo, on consuIfn con In conIsIon ornnnonfo, odr ordonnr quo so ovncuo
In ruobn, dnndo do oIIo cuonfn n In Corfo, In cunI rosoIvor on dofInIfIvn sobro oI
vnIor do In ruobn. 4) Cunndo fuoro nocosnrIo dosIgnnr un nuovo orIfo, In Corfo
docIdIr. SIn onbnrgo, sI oxIsfIoro urgoncIn on ovncunr In ruobn, oI rosIdonfo,
on consuIfn con In conIsIon ornnnonfo, hnr In dosIgnncIon dnndo do oIIo cuonfn
n In Corfo, In cunI rosoIvor on dofInIfIvn sobro oI vnIor do In ruobn.
AvtItu!o 50 - 1votettIn de testIgos y pevItos. Ios Isfndos no odrn
onjuIcInr n Ios fosfIgos nI n Ios orIfos, nI ojorcor rorosnIIns confrn oIIos o sus
fnnIIInros, n cnusn do sus docInrncIonos o dIcfnonos rondIdos nnfo In Corfo.
AvtItu!o 51 - IntompuvetentIu o Iu!su deposItIn. In Corfo odr
soIIcIfnr n Ios Isfndos quo nIIquon Ins snncIonos quo su IogIsIncIon dIsongn
confrn quIonos no connrocIoron o rohusnron doonor sIn nofIvo IogfIno o quo,
on oI nrocor do In nIsnn Corfo, hnynn vIoIndo oI jurnnonfo.
Captulo V - Terminacin anticipada del proceso
AvtItu!o 52 - SobveseImIento de! tuso. l) Cunndo In nrfo donnndnnfo
nofIfIcnro n In Corfo su InfoncIon do dosIsfIr, osfn rosoIvor, odn In oInIon do Ins
VIOIACIOIS AISIAAS I I!ICHOS H!MAOS XIII-53
ofrns nrfos on oI cnso, ns cono In do Ios rorosonfnnfos do Ins vcfInns o do sus
fnnIIInros, sI hny Iugnr nI dosIsfInIonfo y, on consocuoncIn, sI rocodo sobrosoor
y docInrnr fornInndo oI nsunfo. 2) SI oI donnndndo conunIcnro n In Corfo su
nIInnnnIonfo n Ins rofonsIonos do In nrfo donnndnnfo, In Corfo, odo oI nrocor
do osfn y do Ios rorosonfnnfos do Ins vcfInns o do sus fnnIIInros, rosoIvor sobro
In rocodoncIn doI nIInnnnIonfo y sus ofocfos jurdIcos. In osfo suuosfo, In Corfo
fIjnr Ins ronrncIonos o IndonnIzncIonos corrosondIonfos.
AvtItu!o 53 - So!utIn umIstosu. Cunndo Ins nrfos on un cnso nnfo In Corfo
conunIcnron n osfn In oxIsfoncIn do unn soIucIon nnIsfosn, do un nvonInIonfo o
do ofro hocho Idonoo nrn In soIucIon doI IIfIgIo, In Corfo odr, IIogndo oI cnso y
dosuos do hnbor odo n Ios rorosonfnnfos do Ins vcfInns o sus fnnIIInros,
sobrosoor y docInrnr fornInndo oI nsunfo.
AvtItu!o 54 - 1vosetutIn de! exumen de! tuso. In Corfo, fonIondo on
cuonfn Ins rosonsnbIIIdndos quo Io Incunbon do rofogor Ios dorochos hunnnos,
odr docIdIr quo rosIgn oI oxnnon doI cnso, nun on rosoncIn do Ios suuosfos
sonnIndos on Ios nrfcuIos rocodonfos.
Captulo VI - De las sentencias
AvtItu!o 55 - ContenIdo de !us sententIus. l) In sonfoncIn confondr: o)
II nonbro doI rosIdonfo y do Ios dons juocos quo In hubIoron dIcfndo; doI
socrofnrIo y doI socrofnrIo ndjunfo; I) In IndIcncIon do Ins nrfos y sus roroson-
fnnfos y cunndo fuoro oI cnso, do Ios rorosonfnnfos do Ins vcfInns o do sus
fnnIIInros; c) unn roIncIon do Ios ncfos doI rocodInIonfo; J) In dofornInncIon do
Ios hochos; e) Ins concIusIonos do Ins nrfos, f) Ios fundnnonfos do dorocho, g) In
docIsIon sobro oI cnso; I) oI ronuncInnIonfo sobro Ins cosfns, sI rocodo; i) oI
rosuIfndo do In vofncIon; j) In IndIcncIon sobro cuI do Ios foxfos hnco fo. 2) Todo
juoz quo hnyn nrfIcIndo on oI oxnnon do un cnso fIono dorocho n unIr n In
sonfoncIn su vofo dIsIdonfo o rnzonndo. Isfos vofos doborn sor rosonfndos
donfro doI Inzo fIjndo or oI rosIdonfo, do nodo quo uodnn sor conocIdos or
Ios juocos nnfos do In nofIfIcncIon do In sonfoncIn. Ichos vofos soIo odrn
roforIrso n Io frnfndo on Ins sonfoncIns.
AvtItu!o 56 - SententIu de vepuvutIones. l) Cunndo on In sonfoncIn do
fondo no so hubIoro docIdIdo osocfIcnnonfo sobro ronrncIonos, In Corfo fIjnr
In oorfunIdnd nrn su osforIor docIsIon y dofornInnr oI rocodInIonfo. 2) SI
In Corfo fuoro Infornndn do quo oI IosIonndo y In nrfo rosonsnbIo hnn IIogndo
n un ncuordo rosocfo nI cunIInIonfo do In sonfoncIn sobro oI fondo, vorIfIcnr
quo oI ncuordo son jusfo y dIsondr Io conduconfo.
AvtItu!o 5? - 1vonuntIumIento y tomunItutIn de !u sententIu. l)
IIogndo oI osfndo do sonfoncIn, In Corfo doIIbornr on rIvndo, fonnr unn
docIsIon nodInnfo vofncIon y nrobnr In rodnccIon do In sonfoncIn, In cunI sor
conunIcndn n Ins nrfos or In Socrofnrn. (As rofornndo or !osoIucIon do In
Corfo nrobndn durnnfo su XXXIX Iorodo OrdInnrIo do SosIonos, coIobrndo doI
9 nI 2l do onoro do l998). 2) MIonfrns no so hnyn nofIfIcndo In sonfoncIn n Ins nrfos
Ios foxfos, Ios rnzonnnIonfos y Ins vofncIonos ornnnocorn on socrofo. 3) Ins
sonfoncIns sorn fIrnndns or fodos Ios juocos quo nrfIcInron on In vofncIon y
or oI socrofnrIo. SIn onbnrgo, sor vIIdn In sonfoncIn fIrnndn or In nnyorn do
Ios juocos. 4) Ios vofos dIsIdonfos o rnzonndos sorn suscrIfos or Ios rosocfIvos
juocos quo Ios susfonfon y or oI socrofnrIo. 5) Ins sonfoncIns concIuIrn con unn
ordon do conunIcncIon y ojocucIon fIrnndn or oI rosIdonfo y or oI socrofnrIo
IIISA II !S!A!IO Y II AMIIST!AO XIII-54
y soIIndn or osfo. 6) Ios orIgInnIos do Ins sonfoncIns quodnrn doosIfndos on Ios
nrchIvos do In Corfo. II socrofnrIo oxodIr coIns corfIfIcndns n Ios Isfndos
nrfos on oI cnso, n In ConIsIon, nI rosIdonfo doI Consojo Iornnnonfo, nI
SocrofnrIo ConornI, n Ios rorosonfnnfos do Ins vcfInns o sus fnnIIInros y n fodn
ofrn orsonn Inforosndn quo Io soIIcIfo. ?) II socrofnrIo conunIcnr In sonfoncIn
n fodos Ios Isfndos Inrfos.
AvtItu!o 58 - emundu de IntevpvetutIn. l) In donnndn do Inforrofn-
cIon n quo so rofIoro oI nrfcuIo 6? do In ConvoncIon odr ronovorso on roIncIon
con Ins sonfoncIns do fondo o do ronrncIonos y so rosonfnr on In Socrofnrn do
In Corfo IndIcndoso on oIIn, con rocIsIon, Ins cuosfIonos roInfIvns nI sonfIdo o
nIcnnco do In sonfoncIn cuyn InforrofncIon so Idn. 2) II socrofnrIo conunIcnr
In donnndn do InforrofncIon n Ios Isfndos nrfos on oI cnso y n In ConIsIon, sogun
corrosondn, y Ios InvIfnr n rosonfnr Ins nIogncIonos oscrIfns quo osfInon
orfInonfos donfro do Inzo fIjndo or oI rosIdonfo. 3) Inrn oI oxnnon do In
donnndn do InforrofncIon In Corfo so rounIr, sI os osIbIo, con In conosIcIon
quo fonn nI dIcfnr In sonfoncIn rosocfIvn. SIn onbnrgo, on cnso do fnIIocInIonfo,
ronuncIn, InodInonfo, oxcusn o InhnbIIIfncIon, so susfIfuIr nI juoz do quo so
frnfo sogun oI nrfcuIo l6 do osfo !ogInnonfo. 4) In donnndn do InforrofncIon
no susondor In ojocucIon do In sonfoncIn. 5) In Corfo dofornInnr oI rocodI-
nIonfo quo so soguIr y rosoIvor nodInnfo unn sonfoncIn.
TTULO III
DE LAS OPINIONES CONSULTIVAS
AvtItu!o 59 - IntevpvetutIn de !u ConventIn. l) Ins soIIcIfudos do
oInIon consuIfIvn rovIsfns on oI nrfcuIo 64.l do In ConvoncIon doborn fornu-
Inr con rocIsIon Ins rogunfns osocfIcns sobro Ins cunIos so rofondo obfonor In
oInIon do In Corfo. 2) Ins soIIcIfudos do oInIon consuIfIvn fornuIndns or un
Isfndo MIonbro o or In ConIsIon, doborn IndIcnr, ndons, Ins dIsosIcIonos
cuyn InforrofncIon so Ido, Ins consIdorncIonos quo orIgInnn In consuIfn y oI
nonbro y dIroccIon doI ngonfo o do Ios doIogndos. 3) SI In InIcInfIvn do In oInIon
consuIfIvn os do ofro orgnno do In OIA dIsfInfo do In ConIsIon, In soIIcIfud dobor
rocIsnr, ndons do Io noncIonndo on oI rrnfo nnforIor, In nnnorn on quo In
consuIfn so rofIoro n su osforn do conofoncIn.
AvtItu!o 60 - IntevpvetutIn de otvos tvutudos. l) SI In soIIcIfud so rofIoro
n In InforrofncIon do ofros frnfndos concornIonfos n In rofoccIon do Ios dorochos
hunnnos on Ios Isfndos nnorIcnnos rovIsfn on oI nrfcuIo 64.l do In ConvoncIon,
dobor IdonfIfIcnrso oI frnfndo y Ins nrfos on oI, Ins rogunfns osocfIcns sobro
Ins cunIos so rofondo obfonor In oInIon do In Corfo y Ins consIdorncIonos quo
orIgInnn In consuIfn. 2) SI In soIIcIfud onnnn do uno do Ios orgnnos do In OIA, so
sonnInr In rnzon or In cunI In consuIfn so rofIoro n su osforn do conofoncIn,
AvtItu!o 61 - IntevpvetutIn de !eyes Intevnus. l) In soIIcIfud do unn
oInIon consuIfIvn rosonfndn do confornIdnd con oI nrfcuIo 64.2 do In Convon-
cIon dobor sonnInr: o) Ins dIsosIcIonos do dorocho Inforno ns cono Ins do In
ConvoncIon o do ofros frnfndos concornIonfos n In rofoccIon n Ios dorochos
hunnnos, quo son objofo do In consuIfn; I) Ins rogunfns osocfIcns sobro Ins
cunIos so rofondo obfonor In oInIon do In Corfo; c) oI nonbro y In dIroccIon doI
ngonfo doI soIIcIfnnfo. 2) A In soIIcIfud so nconnnnr coIn do Ins dIsosIcIonos
Infornns n quo so rofIorn In consuIfn.
VIOIACIOIS AISIAAS I I!ICHOS H!MAOS XIII-55
AvtItu!o 62 - 1votedImIento. l) !nn voz rocIbIdn unn soIIcIfud do oInIon
consuIfIvn, oI socrofnrIo frnnsnIfIr coIn n fodos Ios Isfndos MIonbros, n In
ConIsIon, nI SocrofnrIo ConornI do In OIA y n Ios orgnnos do osfn n cuyn osforn
do conofoncIn so rofIorn oI fonn do In consuIfn, sI fuoro doI cnso. 2) II rosIdonfo
fIjnr un Inzo nrn quo Ios Inforosndos ronIfnn sus obsorvncIonos oscrIfns. 3) II
rosIdonfo odr InvIfnr o nuforIznr n cunIquIor orsonn Inforosndn nrn quo
rosonfo su oInIon oscrIfn sobro Ios unfos sonofIdos n consuIfn. SI In soIIcIfud
os do nquoIIns n quo so rofIoro oI nrfcuIo 64.2 do In ConvoncIon, Io odr hncor
rovIn consuIfn con oI ngonfo. 4) !nn voz concIuIdo oI rocodInIonfo oscrIfo, In
Corfo docIdIr sI consIdorn convonIonfo In ronIIzncIon do rocodInIonfo ornI y
fIjnr In nudIoncIn, n nonos quo doIoguo osfo uIfIno conofIdo on oI rosIdonfo. In
oI cnso do Io rovIsfo on oI nrfcuIo 64.2 do In ConvoncIon so hnr rovIn consuIfn
con oI ngonfo.
AvtItu!o 63 - Ap!ItutIn unu!gItu. In Corfo nIIcnr nI frnIfo do Ins
oInIonos consuIfIvns Ins dIsosIcIonos doI TfuIo II do osfo !ogInnonfo on In
nodIdn on quo Ins juzguo connfIbIos.
AvtItu!o 64 - mIsIn y tontenIdo de !us opInIones tonsu!tIvus. l) In
onIsIon do Ins oInIonos consuIfIvns so rogIr or Io dIsuosfo on oI nrfcuIo 58 do
osfo !ogInnonfo. 2) In oInIon consuIfIvn confondr: o) oI nonbro doI rosIdonfo
y do Ios dons juocos quo In hubIoron onIfIdo, doI socrofnrIo y doI socrofnrIo
ndjunfo; I) Ins cuosfIonos sonofIdns n In Corfo; c) unn roIncIon do Ios ncfos doI
rocodInIonfo; J) Ios fundnnonfos do dorocho; e) In oInIon do In Corfo; f) In
IndIcncIon do cuI do Ios foxfos hnco fo. 3) Todo juoz quo hnyn nrfIcIndo on In
onIsIon do unn oInIon consuIfIvn fIono dorocho n unIr n In do In Corfo, su vofo
dIsIdonfo o rnzonndo. Isfos vofos doborn sor rosonfndos donfro doI Inzo fIjndo
or oI rosIdonfo, do nodo quo uodnn sor conocIdos or Ios juocos nnfos do In
conunIcncIon do In oInIon consuIfIvn. Inrn su ubIIcncIon so nIIcnr Io dIsuos-
fo on oI nrfcuIo 30.n do osfo !ogInnonfo. 4) Ins oInIonos consuIfIvns odrn sor
Iodns on ubIIco.
TTULO IV
DISPOSICIONES FINALES Y TRANSITORIAS
AvtItu!o 65 - ReIovmus u! Reg!umento. II rosonfo !ogInnonfo odr sor
rofornndo or docIsIon do In nnyorn nbsoIufn do Ios juocos fIfuInros do In Corfo
y dorogn, n nrfIr do su onfrndn on vIgor, Ins nornns rogInnonfnrIns nnforIoros.
AvtItu!o 66 - ntvudu en vIgov. II rosonfo !ogInnonfo, cuyos foxfos on
osnnoI o IngIos son IgunInonfo nufonfIcos, onfrnr on vIgor oI l do onoro do l99?.
Captulo XIV
/L0uhD$ 0/$D$ 0E RE$PDh$/3lLl0/0 lhTERh/0lDh/L
Eh EL $l$TEV/ lhTER/VERl0/hD
MA!A II!AA II!IZ SOIIA
1. 1nIroJucci6n
Todos Ios dIns conoconos nuovos cnsos do vIoIncIonos do Ios
dorochos hunnnos. Aunquo In roocuncIon or In fonfIcn os
oxfonsn, nI IgunI quo In nnyor concIoncIn nI rosocfo, In rcfIcn y
In ronIIdnd so oncuonfrnn nn nuy Iojos do Io osorndo.
In osfns gInns osfudInronos quo ocurro cunndo oI Isfndo
IncunIo sus conronIsos InfornncIonnIos. II Isfndo, Lnjo cIorfns
condIcIonos, uodo sor IIovndo nnfo unn InsfnncIn InfornncIonnI quo
uodo dofornInnr In oxIsfoncIn o no do vIoIncIon do Ios dorochos
hunnnos y quo, on su cnso, osfnLIoco Ins consocuoncIns do dIchn
vIoIncIon. os roforIronos, or Io fnnfo, nI sIsfonn do rosonsnLI-
IIdnd InfornncIonnI, con onfnsIs on oI sIsfonn InfornnorIcnno.
2. 1l poroJigno tigenIe
2.1. Loe eujeIoe oIligoJoe
II sIsfonn do rosonsnLIIIdnd InfornncIonnI rosondo n un
nrndIgnn dofornInndo. So nrfo do un rosuuosfo: Ios Isfndos
son Ios oLIIgndos n rosofnr Ios dorochos hunnnos, conforno n In
vIsIon doI dorocho InfornncIonnI cIsIco. SI concoLInos unn conu-
I!ICHOS H!MAOS XIV - 2
nIdnd InfornncIonnI conuosfn or Isfndos soLornnos o IgunIos,
osfos son Ios nIcos quo osoon on oIIn dorochos y oLIIgncIonos.
Ins oLIIgncIonos on nnforIn do dorochos hunnnos surgIrInn,
dosdo unn vIsIon osoncInInonfo osIfIvIsfn, n nrfIr do In Cnrfn do
In OrgnnIzncIon do Ins ncIonos !nIdns. Su nrf. 56
1
sorIn oI
fundnnonfo do In oLIIgncIon do Ios Isfndos do rosofnr Ios dorochos
hunnnos.
Con oI nso doI fIono so coIoLrnron dIvorsos frnfndos y surgIo-
ron oLIIgncIonos ns osocIfIcns; nncIoron nuovns fuonfos do
rosonsnLIIIdnd. In oI nLIfo unIvorsnI so dosfncnn oI Incfo
InfornncIonnI do orochos CIvIIos y IoIIfIcos, oI Incfo InfornncIo-
nnI do orochos IcononIcos, SocInIos y CuIfurnIos, In ConvoncIon
soLro In IIInInncIon do Todns Ins Iornns do IscrInInncIon
!ncInI, In ConvoncIon nrn In IrovoncIon y In IIInInncIon doI
CrInon do OonocIdIo, In ConvoncIon confrn In Torfurn, soIo or
noncIonnr nIgunos ojonIos.
In oI nLIfo rogIonnI oI frnfndo LsIco on AnorIcn os oI Incfo do
Snn Joso do Cosfn !Icn. A osfo so ngrogn, fnnLIon donfro doI
sIsfonn do In O.I.A., In ocInrncIon AnorIcnnn soLro orochos y
oLoros doI HonLro quo, nI sor unn Jecloroci6n y no un IroIoJo,
no os per ee fuonfo do oLIIgncIonos. Ioro su vIoIncIon os consIdorndn
IIIcIfn on oI Inno rogIonnI. In rnzon so hnIIn on un frnfndo: In Cnrfn
do In O.I.A. AI sor In ConIsIon InfornnorIcnnn do orochos
Hunnnos un orgnno rIncInI do In O.I.A., os conofonfo nrn
suorvIsnr oI rosofo do Ios dorochos confonIdos on In ocInrncIon
rosocfo do fodos Ios Isfndos nIonLros do In OrgnnIzncIon.
Is nocosnrIo ncInrnr quo soIo Ios Isfndos uodon convorfIrso on
nrfos do Ios frnfndos noncIonndos, on fornn cohoronfo con oI
nrndIgnn noncIonndo.
2.1
Todos Ios nIonLros |do In O..!.] so conronofon n fonnr nodIdns
conjunfn o sonrndnnonfo, on cooorncIon con In OrgnnIzncIon, nrn In
ronIIzncIon do Ios roosIfos consIgnndos on oI nrfIcuIo 55. Y oI nrf. 55 (c) sonnIn
oI sIguIonfo roosIfo: II rosofo unIvorsnI n Ios dorochos hunnnos y n Ins
IILorfndos fundnnonfnIos do fodos, sIn hncor dIsfIncIon or nofIvos do rnzn,
soxo, IdIonn o roIIgIon, y In ofocfIvIdnd do fnIos dorochos y IILorfndos.
XIV - 3 !ISIOSAIIIIA ITI!ACIOAI
Iodonos ngrognr quo so consIdorn quo oxIsfon nornns consuo-
fudInnrIns quo rohILon Ins vIoIncIonos ns grnvos do Ios dorochos
hunnnos, IncIuso sIn frnfndo. TnnLIon so nfIrnn quo In ocInrn-
cIon !nIvorsnI do orochos Hunnnos, cono nsI fnnLIon ofrns
docInrncIonos onnnndns, on nrfIcuInr, do In AsnnLIon OonornI do
Ins ncIonos !nIdns, ndquIrIoron oI cnrcfor do nornns consuofu-
dInnrIns y, or Io fnnfo, oLIIgnforIns. Ioro osfo osquonn rosofn oI
sIsfonn cIsIco: soIo Ios Isfndos osfn oLIIgndos n rosofnr osfns
nornns.
Aonns nos osfnnos rofIrIondo nI roLIonn do lo norno que
eeIoIlece lo oIligoci6n. Vonos quo Ios nIcos oLIIgndos son Ios
Isfndos. In sIfuncIon os nn ns dosoIndorn cunndo doLonos
onfronfnrnos o quienee pueJen eer coneiJeroJoe reeponeoIlee. Y
nIII oI nnornnn so roduco n nquoIIos Isfndos quo so hnn oLIIgndo
on vIrfud do un frnfndo quo confIono un nocnnIsno dofornInndo
do suorvIsIon quo ornIfo docInrnr nI Isfndo rosonsnLIo. Y sogn
nIgunos onfoquos nn ns rosfrIcfIvos, n nquoIIos sIsfonns quo
cronn neconienoe juJiciolee. uosfro nnornnn so rosfrIngo nsI
nI sIsfonn ourooo y nI sIsfonn InfornnorIcnno. In oI sIsfonn
nfrIcnno so rodncfo oI docunonfo quo cron oI TrILunnI AfrIcnno do
orochos Hunnnos. Hnsfn nhorn soIo osf funcIonnndo In ConI-
sIon AfrIcnnn, on oI sono do In OrgnnIzncIon do In !nIdnd AfrIcnnn.
Ofro fonn quo croonos Inforosnnfo ncInrnr os oI sIguIonfo: quo
sujofos quodnn oxcIuIdos sI roducInos oI onfoquo n Ios Isfndos
MoncIonnronos Ios suuosfos ns Inorfnnfos:
Ins orgnnIzncIonos InfornncIonnIos
Ios sujofos do dorocho InfornncIonnI vIncuIndos n sIfuncIonos
do LoIIgornncIn (novInIonfos do IILorncIon nncIonnI, conunIdnd
LoIIgornnfo).
Ios IndIvIduos
Ins onrosns nuIfInncIonnIos
Ins orgnnIzncIonos no guLornnnonfnIos
Ins dos rInorns cnfogorIns son roconocIdns cInrnnonfo cono
sujofos do dorocho InfornncIonnI, oro no os fnn cInrn su oLIIgncIon
I!ICHOS H!MAOS XIV - 4
do rosofnr Ios dorochos hunnnos
2
y os InoxIsfonfo In osILIIIdnd
do quo osfos sujofos so convIorfnn on nrfos do Ios frnfndos
noncIonndos uI eupro.
Ins ofrns cnfogorIns son sunnnonfo dIscufIdns on fnnfo sujofos
do dorocho InfornncIonnI. II suuosfo quo gnno ns ndhosIonos os
oI do Ios IndIvIduos, on fnnfo sujofos do dorocho, oro nn nuchos
nuforos nIognn dIchn cnfogorIn.
oLonos hncor unn ncInrncIon Inorfnnfo: on cIorfos nLIfos so
roconoco In rosonsnLIIIdnd InfornncIonnI doI IndIvIduo. Cono
voronos ns ndoInnfo, unn do Ins oLIIgncIonos doI Isfndo os
snncIonnr Ins vIoIncIonos n Ios dorochos hunnnos conofIdns Lnjo su
jurIsdIccIon. SI oIIo no ocurro, Lnjo cIorfns condIcIonos, os osILIo
quo ofro Isfndo juzguo n Ios rosunfos rosonsnLIos o quo Io hngn
un frILunnI InfornncIonnI.
3
2.2. SujeIoe cu,oe JerecIoe nerecen reepeIo
In rIncIIo, so roconoco quo Ios fIfuInros do Ios dorochos
hunnnos son Ins orsonns fIsIcns, In oI sIsfonn ourooo so
roconocon nIgunos dorochos n Ins orsonns jurIdIcns.
2.2
So dorIvnrIn doI dorocho consuofudInnrIo y, on cIorfos suuosfos, doI
Insfrunonfo consfIfufIfIvo do In orgnnIzncIon InfornncIonnI. In oI cnso do Ios
sujofos vIncuIndos n unn ncfIvIdnd do LoIIgornncIn, conforno nI orocho
InfornncIonnI HunnnIfnrIo, osoon cIorfns oLIIgncIonos LsIcns (nrf. 3 conn
do Ins ConvoncIonos do OInoLrn do 1949 y IrofocoIo II do 19?? n Ins
noncIonndns convoncIonos).
2.3
Ior ojonIo, oI nrf. 5 Inc. I do In ConvoncIon confrn In Torfurn (1984),
osfnLIoco In jurIsdIccIon doI Isfndo do In nncIonnIIdnd doI rosunfo nufor y oI
IncIso C nIudo n In jurIsdIccIon doI Isfndo do In nncIonnIIdnd do In vIcfInn. II
nrf. 6 do In ConvoncIon nrn In IrovoncIon y SnncIon doI CrInon do OonocIdIo
nIudo no soIo n In jurIsdIccIon doI Isfndo on quo so conofIo oI gonocIdIo, sIno
do unn corfo onnI InfornncIonnI. In osfo nononfo osfn funcIonnndo dos
frILunnIos onnIos InfornncIonnIos, on In Hnyn y on TnnznnIn, quo juzgnn
grnvos vIoIncIonos nI dorocho InfornncIonnI hunnnIfnrIo conofIdns on oI
forrIforIo do In ox YugosInvIn y !vnndn, rosocfIvnnonfo. In 1998, In
ConforoncIn do !onn ndofo oI foxfo quo cron oI TrILunnI IonnI InfornncIonnI.
II frnfndo nn no onfro on vIgor or fnIfnr oI nnoro do rnfIfIcncIonos
nocosnrIns.
XIV - 5 !ISIOSAIIIIA ITI!ACIOAI
In rogIn IndIcn quo Ios fIfuInros do Ios dorochos hunnnos son
fundnnonfnInonfo IndIvIduos, oro nquI so nos rosonfn ofro
roLIonn. IxIsfo In osILIIIdnd do hncor vnIor osos dorochos or
nodIo do un nocnnIsno InfornncIonnI do rofoccIon
In oI sIsfonn InfornnorIcnno, In donuncIn or vIoIncIon do Ios
dorochos hunnnos uodo sor ofocfundn or cunIquIor orsonn,
gruo do orsonns, u orgnnIzncIon no guLornnnonfnI roconocIdn on
or Io nonos uno do Ios Isfndos nIonLros do In OIA.
4
Isfo os
osILIo nn on confrn do In voIunfnd do In vIcfInn do In vIoIncIon.
SIn onLnrgo, sI Ioonos nfonfnnonfo ofros docunonfos Infornn-
cIonnIos, on nIgunos cnsos so rosfrIngo In osILIIIdnd do ronIIznr In
ofIcIon o donuncIn n In vIcfInn, Io quo IInIfn Inndocundnnonfo oI
nnornnn.
5
InngInonos un suuosfo do dosnnrIcIon, do forfurn,
ofc. y onfondoronos cInrnnonfo cuI os oI roLIonn.
2.3. OIligocionee generolee Je un 1eIoJo en tirIuJ Je un
IroIoJo Je JerecIoe Iunonoe
Todo Isfndo nrfo do un frnfndo do dorochos hunnnos fIono Ins
sIguIonfos oLIIgncIonos LsIcns, quo ojonIIfIcnronos n nrfIr do
Ios nrfs. 1.1 y 2 do In ConvoncIon AnorIcnnn do orochos Hunnnos
y on Io Inforrofndo or In Corfo InfornnorIcnnn do orochos
Hunnnos on oI cnso Velequec IoJriguec (sonfoncIn do 1988):
1) IeepeIor loe JerecIoe. Is In oLIIgncIon fundnnonfnI. Ios
docunonfos onunornn unn sorIo do dorochos quo Ios Isfndos doLon
rosofnr, os docIr, no vIoInr.
2) GoronIicor el pleno , liIre ejercicio Je loe JerecIoe. 1sfn
oLIIgncIon InIIcn nIgo ns or nrfo do Ios Isfndos. So uodo
suLdIvIdIr on Ins sIguIonfos oLIIgncIonos:
o) Pretenir loe tiolocionee o loe JerecIoe Iunonoe. II Isfndo
doLo onor on nnrchn fodo su nnrnfo nrn ovIfnr quo Ins vIoIncIo-
nos do Ios dorochos hunnnos fongnn Iugnr. Isfn oLIIgncIon roquIo-
2.4
Arf. 44 do In ConvoncIon AnorIcnnn soLro orochos Hunnnos (1969).
2.5
Ior ojonIo, oI nrf. 1 doI IrofocoIo IncuIfnfIvo doI Incfo InfornncIonnI do
orochos CIvIIos y IoIIfIcos.
I!ICHOS H!MAOS XIV - 6
ro dIIIgoncIn doI Isfndo. o os unn oLIIgncIon do rosuIfndo. SI oI
Isfndo donuosfrn hnLor hocho fodo Io quo osfnLn n su nIcnnco nrn
ovIfnr quo In vIoIncIon ocurrIorn, no oxIsfIr rosonsnLIIIdnd
InfornncIonnI.
I) 1nteeIigor loe tiolocionee ocurriJoe. In cnso do quo, n osnr
do hnLor dosIogndo fodns sus InsfIfucIonos nrn rovonIr Ins
vIoIncIonos, osfns ocurron, oI Isfndo fIono In oLIIgncIon do InvosfI-
gnrIns. TnnLIon nquI oI Isfndo doLo ngofnr fodns Ins osILIIIdndos
n su nIcnnco.
c) Soncionor o loe reeponeoIlee. II Isfndo, on oI cnso do frnfnrso
do suuosfos quo norozcnn orsoguIr crInInnInonfo o ndofnr
cIorfo fIo do rocodInIonfos ndnInIsfrnfIvos o do IndoIo cIvII
confrn Ios rosunfos rosonsnLIos, doLo voInr do IIovnrIos n cnLo.
Ior ojonIo, nnfo un cnso do forfurn, so doLo juzgnr oI hocho, y
cnsfIgnr n Ios rosonsnLIos, nIIcnndo Ins snncIonos corrosondIon-
fos. In cnso do onIfIrso osfo suuosfo, os osILIo quo oxIsfn
jurIsdIccIon unIvorsnI.
J) Ieporor loe coneecuencioe Je lo tioloci6n. SIgnIfIcn oIInInnr
fodns Ins consocuoncIns doI hocho. Hoy oI dorocho InfornncIonnI no
roconoco cono rogIn oI dnno unIfIvo, quo, sIn onLnrgo, fuo
oforgndo on cIorfos cnsos nnfo Ios frILunnIos do Ios Isfndos !nIdos
do AnorIcn.
6
Hoy, donfro do osfo osquonn, so IndIcn quo In ronrncIon doLo sor
InfogrnI. Ins fornns do ronrncIon consIsfon fundnnonfnInonfo
on In IndonnIzncIon (dnno nnforInI - IncIuyondo dnno onorgonfo y
Iucro cosnnfo), In snfIsfnccIon (fondIonfo n ronrnr dnnos no
suscofILIos do nrocIncIon ocunInrIn, y quo, or Io fnnfo, no dnn
Iugnr n In onfrogn do sunns do dInoro, sIno n In ndocIon do cIorfns
nodIdns, cono or ojonIo oI odIdo do dIscuIns, In uLIIcncIon do
Io ocurrIdo, ofc.) y In gnrnnfIn do no roofIcIon, cono fornns
LsIcns. Iodonos nrocInr quo oxIsfo nnnIogIn con In ronrncIon do
dnnos do dorocho cIvII Inforno. Isfo, voronos ns ndoInnfo, gonorn
2.6
Vor or ojonIo IilorIigo t. Peo 1rolo (1984), Innfondo on vIrfud doI
Alien TorI AcI.
XIV - ? !ISIOSAIIIIA ITI!ACIOAI
nIgunns crIfIcns. o nroco osILIo IroneporIor un sIsfonn ovIdon-
fononfo nfrInonInIIsfn n un eieIeno Je proIecci6n , pretenci6n.
o nIII In nocosIdnd do Innovnr y tolter o peneor oI sIsfonn do
rosonsnLIIIdnd InfornncIonnI.
II sIsfonn do rosonsnLIIIdnd cIsIco nfIondo n roIncIonos
1eIoJo o 1eIoJo. A vocos oI Isfndo ncfunLn o ncfn on ojorcIcIo doI
sIsfonn do proIecci6n JiplonIico do sus nncIonnIos fronfo n ofro
Isfndo, oro sIonro ojorcIondo JerecIoe Jel 1eIoJo.
In nIIcncIon per ee y sIn nIngunn ndnfncIon doI sIsfonn do
rosonsnLIIIdnd cIsIco osoo unn rIgIdoz InsoorfnLIo. uosfro
osquonn rofogo n orsonns fIsIcns, vIcfInns quo sufron o hnn
sufrIdo, y quo norocon un plue do rofoccIon.
Hnronos nhorn ofrn ncInrncIon do sunn InorfnncIn. Ins
oLIIgncIonos noncIonndns osfn confonIdns on Ios frnfndos quo
roconocon JerecIoe citilee , poliIicoe. SI Ioonos docunonfos quo
roconocon JerecIoe econ6nicoe, eociolee , culIurolee, oI nnorn-
nn cnnLIn conIofnnonfo.
?
uosfro nnIIsIs so confrnr on suuosfos on Ios quo osfns
oLIIgncIonos so vuInornron. Infoncos, oI orgnno InfornncIonnI, on
nuosfro cnso, In Corfo InfornnorIcnnn, sI dofornInn quo oI Isfndo
vIoIo sus oLIIgncIonos InfornncIonnIos, dn Iugnr n In ronrncIon. II
sIsfonn no rovo In snncIon on osfo sonfIdo.
8
2.?
II nrf. 2.1 doI Incfo InfornncIonnI do orochos IcononIcos, SocInIos y
CuIfurnIos IndIcn: Cndn uno do Ios Isfndos Inrfos on oI rosonfo Incfo so
conronofo n ndofnr nodIdns, fnnfo or sonrndo cono nodInnfo In nsIsfon-
cIn y In cooorncIon InfornncInnIos, osocInInonfo ocononIcns y focnIcns,
hnsfn oI nxIno do Ios rocursos do quo dIsongn, nrn Iogrnr rogrosIvnnonfo,
or fodos Ios nodIos nroIndos, IncIusIvo on nrfIcuInr In ndocIon do nodIdns
IogIsInfIvns, In Ionn ofocfIvIdnd do Ios dorochos.
2.8
II fonn snncIonos os ronInonfo dIscufIdo. Is cInrnnonfo roconocIdo quo
oI Consojo do SogurIdnd osf on condIcIonos do Inonor snncIonos, y nsI Io hn
hocho, nnfo grnvos vIoIncIonos do Ios dorochos hunnnos conofIdns or Ios
Isfndos. Is cInro oI csno do SudfrIcn on Ios fIonos doI oporIIeiJ. Ioro
nuchos Isfndos, nI consIdornr quo Ins oLIIgncIonos on nnforIn do dorochos
hunnnos son do IndoIo unIvorsnI, so roconocon IogIfInndos nrn nIIcnr
snncIonos on fornn unIInfornI Io quo rocILo oI nonLro do repreeolioe o
conIroneJiJoe. Isfo gonorn dIvorsos InconvonIonfos, cono In fnIfn do cInrn
nornnfIvn nI rosocfo. In osILIIIdnd do nIIcnr rorosnIIns or vIoIncIon do
oLIIgncIonos rosocfo do cndn Isfndo on nrfIcuInr osf roconocIdn or oI
I!ICHOS H!MAOS XIV - 8
3. Lo Contenci6n Anericono eoIre DerecIoe Hunonoe
In ConvoncIon AnorIcnnn soLro orochos Hunnnos os donn-
sIndo oscuofn on nnforIn do rosonsnLIIIdnd. In nornn cInvo os oI
nrf. 63.1 doI Incfo, quo foxfunInonfo dIco:
Cunndo docIdn quo huLo vIoIncIon do un dorocho o IILorfnd
rofogIdos on osfn ConvoncIon, In Corfo dIsondr quo so gnrnnfIco
nI IosIonndo on oI goco do su dorocho o IILorfnd concuIcndos.
Isondr nsInIsno, sI oIIo fuorn rocodonfo, quo so ronron Ins
consocuoncIns do In nodIdn o sIfuncIon quo hn confIgurndo In
vuInorncIon do osos dorochos y oI ngo do unn jusfn IndonnIzncIon
n In nrfo IosIonndn.
ndn ns osfnLIoco, rnzon or In cunI In jurIsrudoncIn do In
Corfo InfornnorIcnnn so frnnsfornn on In horrnnIonfn cInvo do
nnIIsIs. Adons, Ios nrfs. 45 y 46 doI !ogInnonfo do In Corfo
InfornnorIcnnn, so rofIoron nI rocodInIonfo do ronrncIonos.
II Incfo do Snn Joso do Cosfn !Icn rosonfn unn sorIo do
oxIgoncIns concrofns nrn quo odnnos rosonfnr un cnso nnfo In
Corfo InfornnorIcnnn do orochos Hunnnos y or ondo, nrn quo
osfn uodn ronuncInrso, sI corrosondo, on nnforIn do ronrncIo-
nos. In rInor Iugnr, os nocosnrIo quo oI Isfndo donuncIndo or
vIoIncIon do Ios dorochos hunnnos son Inrfo doI Incfo (os docIr, quo
hnyn oxrosndo su consonfInIonfo on oLIIgnrso on vIrfud do oso
frnfndo y ndons quo In ConvoncIon so oncuonfro on vIgor rosocfo
do oI).
1
Ior ofrn nrfo, oI Isfndo doLo hnLor ncofndo In conofoncIn
do In Corfo InfornnorIcnnn do orochos Hunnnos.
2
Iuogo, os
nocosnrIo quo oI cnso so hnyn frnnIfndo rovInnonfo nnfo In
dorocho consuofudInnrIo y In ConIsIon do orocho InfornncIonnI osf frnLn-
jnndo on osfn nnforIn dosdo hnco nnos sIn IIognr n unn concIusIon dofInIfIvn.
Ofros Isfndos consIdornn quo osfo sIsfonn dosconfrnIIzndo os sunnnonfo
oIIgroso uos, con In oxcusn do suuosfns vIoIncIonos n Ios dorochos hunnnos,
nIgunos Isfndos uodon conofor IIIcIfos confrn oI Isfndo ncusndo, on fnnfo
suuosfns rorosnIIns.
3.1
Arf. 44 do In ConvoncIon AnorIcnnn.
3.2
Arf. 62 do In ConvoncIon AnorIcnnn.
XIV - 9 !ISIOSAIIIIA ITI!ACIOAI
ConIsIon
3
y quo osfn hnyn docIdIdo sonofor oI cnso nnfo In Corfo
InfornnorIcnnn do orochos Hunnnos. Ior ofrn nrfo, fnnoco
oxIsfo ronuncInnIonfo on nnforIn do ronrncIonos sI oI Isfndo so
ono do ncuordo con nquoIIos quo fIonon dorocho n ronrncIon,
sogn Io hnyn roconocIdo In Corfo.
4. VoIsquoz !odrIguoz
II cnso Velequec IoJriguec
1
so orIgIno on unn donuncIn confrn
oI OoLIorno do Hondurns fornuIndn nnfo In ConIsIon on 1981, on
vIrfud do In dosnnrIcIon do Mnnfrodo VoIsquoz !odrIguoz. II cnso
fuo sonofIdo or In ConIsIon n In Corfo on 1986 y osfn dIcfo su
sonfoncIn on 1988, on In quo sonnIo quo Hondurns doLIn ngnr unn
jueIo inJennicoci6n n Ios fnnIIInros do Ins vIcfInns oro quo oI
nonfo y In fornn do In nIsnn surgIrInn doI conn ncuordo onfro
oIIos y oI Isfndo.
Quo oIononfos consIdoro Inorfnnfos In Corfo n Ios ofocfos do
dofornInnr In cunnfIn y In nodnIIdnd do In ronrncIon In Corfo
onfondIo nocosnrIo rocnLnr In sIguIonfo InfornncIon: fochn do
nncInIonfo do In vIcfInn; uosfos do frnLnjo quo ocunLn y snInrIos;
InfornncIon doI sIsfonn do sogurIdnd socInI y docInrncIonos Ino-
sIfIvns; su ronrncIon ncndonIcn y rofosIonnI; corfIfIcncIon do Ins
roIodndos n su nonLro; nonLro o InfornncIon soLro In sIfuncIon
do In ososn do In vIcfInn, on osocInI, sus dorochos on In socIodnd
conyugnI, n Io quo so ngrognLn In concuLInn, sI osfnLn rogIsfrndn
ofIcInInonfo; nonLros do Ios hIjos, nnfrInonInIos y oxfrnnnfrIno-
nInIos n In fochn do In dosnnrIcIon; IndIcncIon osocInI soLro In
cnIIdnd do osfudInnfos y do In oxIsfoncIn do nIgunn IncnncIdnd;
nonLros do Ios ndros, InfornncIon soLro su sIfuncIon ocononIcn
y oxIsfoncIn o no do doondoncIn rosocfo do Ins vIcfInns; nonLros
3.3
Vor oI nsunfo Vitiono GollorJo (1981) y oI nrf. 61.2 do In ConvoncIon
AnorIcnnn.
4.1
Velequec IoJriguec - IndonnIzncIon CononsnforIn, SonfoncIn do 21
do juIIo do 1989, (Arf. 63.1 ConvoncIon AnorIcnnn SoLro orochos Hunnnos),
Corfo I..H. (Sor. C) o. ? (1990).
I!ICHOS H!MAOS XIV - 10
y sIfuncIon do Ios ofros cnusnhnLIonfos conforno n In IogIsIncIon
Infornn, IncIuyondo n fodn orsonn docInrndn cono doondIonfo;
soguro do vIdn; fnLIns do norfnIIdnd vIgonfos on oI nIs on In oocn
do Ins dosnnrIcIonos nrn honLros y nrn nujoros; corfIfIcncIon do
In IogIsIncIon honduronn rosocfo do horodoros IogIfInos on nnfo-
rIn InLornI y cIvII; dorocho do Ios conyugos on In socIodnd conyugnI;
orsonns con dorocho n nIInonfos con IndIcncIon do Ios crIforIos
IognIos nrn fIjnr n su fnvor unn onsIon; LonofIcInrIos do onsIonos
or fnIIocInIonfo o IncnncIdnd ornnnonfo; crIforIos osfnLIocIdos
or In IogIsIncIon y or In jurIsrudoncIn soLro IndonnIzncIonos or
cnusn do nuorfo, nccIdonfnI y no nccIdonfnI.
2
Quo onfondIo In Corfo or jueIo inJennicoci6n conpeneoIo-
rio
3
In Corfo sonnIo quo os un rIncIIo do dorocho InfornncIonnI,
o IncIuso unn concocIon gonornI do dorocho, quo fodn vIoIncIon do
unn oLIIgncIon InfornncIonnI gonorn oI doLor do ronrnr, y quo In
fornn ns conn do hncorIo os or nodIo do In IndonnIzncIon.
Inrn oIIo, rocurrIo n In jurIsrudoncIn InfornncIonnI.
4
In cunnfo nI conIeniJo Je lo reporoci6n, In Corfo IndIco quo
consIsfo on In Ionn rosfIfucIon o reeIiIuIio in inIegrun: rosfnLIo-
cInIonfo do In sIfuncIon nnforIor y ronrncIon do Ins consocuoncIns
quo In vIoIncIon rodujo y oI ngo do unn IndonnIzncIon nrn
ronrnr oI dnno nfrInonInI y oxfrnnfrInonInI cnusndo, IncIuyon-
do oI dnno nornI. SuLrnynnos In conjuncIon ufIIIzndn or In Corfo
(ronrncIon o IndonnIzncIon) orquo no osfnnos do ncuordo quo In
ronrncIon son nIgo dIsfInfo do In IndonnIzncIon: In IndonnIzncIon
os nonns unn fornn do ronrncIon.
5
In nnforIn do Joo norol, In Corfo onfondIo nocosnrIo ncInrnr
quo oI nIsno odIn sor ronrndo conforno n dorocho InfornncIonnI
y quo su IIquIdncIon doLIn njusfnrso n In oquIdnd.
6
4.2
Op. ciI., 13.
4.3
Op. ciI., 24 y ss.
4.4
IocIor, oI CIorc6u, SonfoncIn o. 8, 192?, I.C.I.J., SorIos A, o. 9, g.
21 y IocIor, oI CIorc6u, MorIfs, SonfoncIn o. 13, 1928, I.C.I.J., SorIos A, o.
1?, g. 29; IeporoIion for 1njuriee SuffereJ in IIe Sertice of IIe UniIeJ
AoIione, OInIon ConsuIfIvn, I.C.J. !oorfs, 1949, g. 184.
4.5
Op. ciI., 26.
4.6
Op. ciI., 2?.
XIV - 11 !ISIOSAIIIIA ITI!ACIOAI
In Corfo connro oI ConvonIo Iurooo do orochos Hunnnos y
IILorfndos IundnnonfnIos con oI Incfo do Snn Joso do Cosfn !Icn.
Isfo IfIno no suLordInn osfn nnforIn n In oxIsfoncIn do Inorfoc-
cIonos on oI dorocho Inforno.
?
AsI, In Corfo concIuyo quo oI dorocho nIIcnLIo on nnforIn do
ronrncIonos rosIdo on In ConvoncIon y Ios rIncIIos do dorocho
InfornncIonnI corrosondIonfos.
8
Vonos nquI unn IncongruoncIn
con Ios oIononfos fonIdos on cuonfn nrn ovnIunr In nodIdn do In
ronrncIon, uosfo quo In Corfo consuIfo In IogIsIncIon do Hondurns
on osfo sonfIdo y nI nIsno fIono docInro quo nIIcnrIn dorocho
InfornncIonnI.
In sonfoncIn soLro oI fondo fuo consIdorndn cono unn fornn
ndocundn do ronrncIon y snfIsfnccIon nornI.
9
TnnLIon onconfrn-
nos dofocfuoso oI uso do In conjuncIon nquI: In snfIsfnccIon os unn
do Ins fornns do ronrncIon, conforno n dorocho InfornncIonnI, y no
nIgo dIsfInfo do In ronrncIon. In snfIsfnccIon fIondo n oIInInnr
consocuoncIns do IndoIo no nfrInonInI y consIsfo on gosfos y
ncfIfudos doI Isfndo oLIIgndo n oso ofocfo.
Ios nLogndos hnLInn soIIcIfndo lo reporoci6n Je Jooe puniIitoe
or In nnfurnIozn do Ins vIoIncIonos conofIdns. In Corfo rochnzo
osfn osILIIIdnd, IndIcnndo quo In jusfn IndonnIzncIon no fonIn
cnrcfor snncIonnforIo sIno do ronrncIon.
10
Anfo oI odIdo do Ios nLogndos do IncIuIr on oI dnno onorgonfo Ios
gnsfos ofocfundos nrn IocnIIznr n In vIcfInn, In Corfo onfondIo quo
osfnLnn IncIuIdos on oI concofo do dnno onorgonfo, oro quo no
corrosondIn oforgnrIos, orquo no hnLInn sIdo odIdos nI roLndos
oorfunnnonfo.
11
TnnLIon rochnzo In dofornInncIon do Ins cosfns,
roIfornndo su docIsIon soLro oI fondo. In Corfo no oforgnr cosfns
hnsfn oI cnso GorriJo , Boigorrio.
Cono so cnIcuIo In IndonnIzncIon II Iucro cosnnfo so oLfuvo
n nrfIr do Ios Ingrosos quo hnLrIn orcILIdo In vIcfInn hnsfn su
4.?
Op. ciI., 30.
4.8
Op. ciI.., 31.
4.9
Op. ciI., 36.
4.10
!ocordnr Io IndIcndo uI eupro. oI sIsfonn ncfunI no os snncIonnforIo.
4.11
Op. ciI., 42.
I!ICHOS H!MAOS XIV - 12
fnIIocInIonfo nnfurnI,
12
conforno nI suoIdo nI nononfo do In
dosnnrIcIon y In odnd quo sogn oI dorocho Inforno corrosondIn su
juLIIncIon, quo, dosdo onfoncos, so Io oforgnrIn hnsfn su fnIIocInIon-
fo. In Corfo ngrogo dos fncforos: 1) Ios njusfos; 2) quo In vIcfInn no
orn oI dosfInnfnrIo. Ios fnnIIInros odInn frnLnjnr y n Ios hIjos,
hnsfn Ios 25 nnos, so Ios doLIn gnrnnfIznr In osILIIIdnd do osfudInr.
In Corfo onfnfIzo quo no doLIn nfonorso n crIforIos rIgIdos, sIno unn
nrocIncIon rudonfo do Ios dnnos.
In Corfo onfondIo quo ee IoIio proIoJo el Joo norol or nodIo
do docunonfos orIcInIos y In docInrncIon do un docfor on sIquIn-
frIn.
Inrn orcILIr In IndonnIzncIon, n Ios LonofIcInrIos Ios LnsfnLn
ncrodIfnr oI vIncuIo, sIn fonorso on cuonfn Ios rocodInIonfos
Infornos on nnforIn horodIfnrIn.
II ngo do In IndonnIzncIon doLIn ronIIznrso donfro do Ios 90 dIns
do In nofIfIcncIon do In sonfoncIn, y odIn hncorso on soIs cuofns, con
Ios Inforosos corrosondIonfos. Isfn rogIn voronos quo so soguIr
hnsfn oI dIn do hoy.
In IndonnIzncIon so dIvIdIo on nrfos IgunIos, oro so consfIfuyo
un fIdoIconIso con In sunn dosfInndn n Ios nonoros. Ior nos
rocILIrInn unn sunn dofornInndn y oI rosfo Ios sorIn onfrogndo nI
cunIIr 25 nnos. In Corfo so rosorvo In suorvIsIon doI cunII-
nIonfo do In sonfoncIn.
5. OodInoz Cruz
1
Isfo cnso, fnnLIon do dosnnrIcIon forzndn, fuo rosonfndo or
In ConIsIon nnfo In Corfo on 1986. In vIrfud doI nIsno so donnndo
n Hondurns; In donuncIn nnfo In ConIsIon so hnLIn rosonfndo on
1982.
4.12
Op. ciI., 46
5.1
Coeo GoJinec Cruc, IndonnIzncIon CononsnforIn (Arf. 63.1 Convon-
cIon AnorIcnnn SoLro orochos Hunnnos), SonfoncIn do 21 do juIIo do 1989,
Corfo I..H. (Sor. C) o. 8. (1990).
XIV - 13 !ISIOSAIIIIA ITI!ACIOAI
In Corfo dIcfo su sonfoncIn soLro oI fondo on 1989. In In nIsnn
docIdIo quo Hondurns osfnLn oLIIgndn n ngnr unn jusfn IndonnI-
zncIon cononsnforIn n Ios fnnIIInros do In vIcfInn, cuyn fornn y
cunnfIn sorInn fIjndns or In nIsnn Corfo.
In Corfo roIforo Ios crIforIos sonfndos on Velequec IoJriguec.
2
6. AIooLoofoo
1
In Corfo InfornnorIcnnn dIcfo su sonfoncIn soLro ronrncIonos
on 1993. In ConIsIon rosonfo oI cnso nnfo In Corfo on 1990, quo
so hnLIn orIgInndo on unn donuncIn do 1988 confrn SurInnno.
In 198?, on AfjonI, ns do 20 cInnrronos (nnroons / Lushnogroos)
fuoron nfncndos, vojndos y goIondos or un gruo do nIIIfnros y
nIgunos do oIIos, fuoron horIdos y dofonIdos Lnjo In sosochn
Infogrnr oI gruo suLvorsIvo Connndo do In SoIvn. Ios hochos
fuvIoron unos 50 fosfIgos. SIofo do Ins vIcfInns, onfro oIIns, un
jovon do 15 nnos, AsIdo, fuoron nrrnsfrndns con Ios ojos vondndos
nI InforIor do un vohIcuIo nIIIfnr y frnnsorfndos. Iuogo fuoron
oLIIgndns n snIIr doI vohIcuIo y n cnvnr su roIn fosn. AsIdo fuo
horIdo nI frnfnr do oscnnr, nunquo no Io orsIguIoron. Ios ofros
soIs fuoron nsosInndos.
MIonfrns fnnfo, no hnLIn InfornncIon soLro oI nrndoro do Ins
vIcfInns. QuIonos Ins LuscnLnn onconfrnron n AsIdo grnvononfo
horIdo y on osfndo crIfIco, nsI cono Ios cndvoros do Ins ofrns
orsonns. II rorosonfnnfo do In Cruz !ojn InfornncIonnI oLfuvo
ornIso nrn ovncunr n AsIdo, quIon Ingroso on un hosIfnI oro
Iuogo fnIIocIo. In IoIIcIn MIIIfnr InIdIo quo sus nrIonfos Io
vIsIfnrnn.
Ios hochos doI cnso surgon do Ios roInfos do AsIdo, on coIncIdon-
cIn con Ios dIchos do Ios fosfIgos. In 1991, on unn nudIoncIn LIIcn
convocndn or In Corfo, SurInnno roconocIo su rosonsnLIIIdnd
5.2
Op. ciI., 23-25, 29, 34, 36, 44-50, 52-53..
6.1
Cnso AloeIoeIoe, !onrncIonos, (Arf. 63 (1) ConvoncIon AnorIcnnn soLro
orochos Hunnnos), SonfoncIn doI 10 do SofIonLro do 1993, Corfo Infornno-
rIcnnn do orochos Hunnnos, (Sor. C) o. 15 (1994).
I!ICHOS H!MAOS XIV - 14
InfornncIonnI. In Corfo oso nno dIcfo su sonfoncIn y fono nofn doI
roconocInIonfo do rosonsnLIIIdnd.
In Corfo roIforo nuchos do Ios nsocfos sonfndos on Velequec
IoJriguec, oro onrIquocIo In InforrofncIon on nnforIn do ronrn-
cIonos.
2
Quo consocuoncIns so doLInn ronrnr nnfo unn vIoIncIon do
dorochos hunnnos In Corfo onfondIo quo ero inpoeiIle reporor
IoJoe loe coneecuencioe. So guIo or In sonfoncIn nrLIfrnI on oI cnso
doI AloIono
3
quo oxIgIn lo reporoci6n Je loe efecIoe inneJioIoe do
Ios ncfos IIIcIfos, oro soIo en lo neJiJo juriJiconenIe IuIeloJo. II
crIforIo nos nroco un oco vngo. Yn noncIonnnos quo no oxIsfon
crIforIos cInros on cunnfo nI nIcnnco do In ronrncIon y Ins nornns
son donnsIndo oscuofns.
In Corfo sonnIo quo Ins vIcfInns hnLInn sufrIdo dnno nornI
conforno n Ios hochos roInfndos,
4
Io quo orn nn ns grnvo on oI
cnso do AsIdo.
A dIforoncIn do Ios cnsos nnforIoros, In Corfo onfondIo quo el
Joo norol InfrIngIdo n Ins vIcfInns, reeulIo etiJenIe uos os
roIo do In nnfurnIozn hunnnn quo fodn orsonn sonofIdn n Ins
ngrosIonos y vojnonos noncIonndos oxorInonfo un sufrInIonfo
nornI. InsfnLn oI roconocInIonfo do rosonsnLIIIdnd ofocfundo or
SurInnno nrn quo oxIsfIorn ronrncIon. AsI so nLnndono oI crIforIo
quo oxIgIn ruoLn doI dnno nornI, Io quo orn unn cnrgn ns nrn
Ins vIcfInns y fnnIIInros.
Ior ofrn nrfo, In Corfo fuo nuy cInrn on forno n Ios dnnos
sufrIdos or Ins vIcfInns hnsfn oI nononfo do su nuorfo, quo dnn
dorocho n unn IndonnIzncIon, quo so frnnsnIfo or sucosIon n sus
horodoros.
So hIzo unn dIsfIncIon onfro Ios euceeoree y Ios Ierceroe perju-
JicoJoe. In cunnfo n Ios rInoros, so rosuno quo In nuorfo do In
vIcfInn Ios hn cnusndo un orjuIcIo nnforInI y nornI. II Isfndo
6.2
Op. ciI., 44.
6.3
MOO!I, HieIor, onJ DigeeI of 1nIernoIionol ArIiIroIione Io uIicI IIe
UniIeJ SIoIee Ioe Ieen o PorI,, WnshIngfon, .C., 1898, voI. I, gs. 653-659.
6.4
Vor nofn 26, 51.
XIV - 15 !ISIOSAIIIIA ITI!ACIOAI
fIono In cnrgn do In ruoLn do quo oI orjuIcIo no hnLIn oxIsfIdo. In
cnnLIo, Ios rocInnnnfos quo no son sucosoros doLon roLnr In
oxIsfoncIn do dnnos quo ornIfnn jusfIfIcnr oI dorocho n sor
IndonnIzndos.
SI LIon In oLIIgncIon do ronrnr os unn oLIIgncIon rogIdn or oI
dorocho InfornncIonnI, oI dorocho Inforno vIgonfo orn nIIcndo on
cunnfo nI rogInon do fnnIIIn. Ins vIcfInns orfonocInn n In frILu
do Ios snrnnncns, consfIfuIdn or oscInvos nfrIcnnos quo huyoron
do Ios roIofnrIos hoInndosos. IosoInn nufononIn Infornn on
vIrfud do un frnfndo do 1?62, quo Ios ornIfIn rogIrso or sus
roIns Ioyos.
In Corfo so Inforoso or dofInIr sI Ins Ioyos do SurInnno roInfIvns
n dorocho do fnnIIIn so nIIcnLnn n In frILu snrnnncn. So roLo quo
In frILu dosconocIn In IogIsIncIon do SurInnno, quo no fonIn ofIcncIn
rosocfo do nquoIIn frILu, uos Ios snrnnncns so rogInn or sus
roIns rogIns. II Isfndo no osoIn unn osfrucfurn nrn oI rogIsfro
do nnfrInonIos, nncInIonfos y dofuncIonos on oI sIfIo dondo
rosIdInn Ios snrnnncns, Io quo orn IndIsonsnLIo nrn In nIIcncIon
do In Ioy surInnnosn. Ios confIIcfos no ornn sonofIdos n Ios
frILunnIos doI Isfndo. Y SurInnno hnLIn roconocIdo In oxIsfoncIn
do un dorocho consuofudInnrIo snrnnncn.
In frILu orn nnfrInrcnI, con cnsos do oIIgnnIn. In conunIdnd
nsunIn In rosonsnLIIIdnd or ncfos do cunIosquIorn do sus nIon-
Lros y, on foorIn, cndn uno do osfos orn rosonsnLIo nnfo oI gruo
on conjunfo. In ConIsIon soIIcIfo fnnLIon unn IndonnIzncIon n
fnvor do In frILu y su dIsfrILucIon onfro Ios nIonLros do oIIn.
II convonIo 169 do In O.I.T. no hnLIn sIdo nroLndo or
SurInnno y on dorocho InfornncIonnI no oxIsfIn unn nornn convon-
cIonnI o consuofudInnrIn quo dofornInnrn quIonos son Ios sucoso-
ros do unn orsonn. Ior consIguIonfo, orn rocIso oplicor loe
principioe generolee Je JerecIo (nrf. 38.1.c doI Isfnfufo do In Corfo
InfornncIonnI do JusfIcIn).
In In nnyorIn do Ins IogIsIncIonos Ios sucosoros do unn orsonn
son sus hIjos. So ncofn fnnLIon gonornInonfo quo oI conyugo
nrfIcIn do Ios LIonos ndquIrIdos durnnfo oI nnfrInonIo y nIgunns
IogIsIncIonos Io oforgnn, ndons, un dorocho sucosorIo junfo con Ios
I!ICHOS H!MAOS XIV - 16
hIjos. SI no oxIsfon hIjos nI conyugo, oI dorocho rIvndo conn
roconoco cono horodoros n Ios nscondIonfos.
Isfos rIncIIos gonornIos do dorocho doLInn Inforrofnrso
sogn oI dorocho IocnI, os docIr, lo coeIunIre eoronoco, sIonro
quo no fuorn confrnrIn n In ConvoncIon AnorIcnnn. AsI, nI roforIrso
n Ios nscondIonfos, In Corfo no hIzo dIsfIncIon do soxos, nn
cunndo oIIo orn confrnrIo n In cosfunLro snrnnncn.
In IdonfIfIcncIon do Ios hIjos, conyugos y nscondIonfos fuo dIfIcII,
or In fnIfn do rogIsfro. II Isfndo no nnnfonIn on In rogIon Ios
rogIsfros cIvIIos nocosnrIos. Tnnoco oI Isfndo hnLIn norfndo nI
cnso ofrns ruoLns soLro In IdonfIdnd y In fIIIncIon do Ins vIcfInns
y sus sucosoros. OrncIns n Ios dnfos norfndos or In ConIsIon, so
oInLoro unn IIsfn do Ios sucosoros.
In Corfo consIdoro osILIo ronrnr Ios dnnos sufrIdos or
orsonns quo no ornn sucosoros oro quo sufrIoron nIgunn conso-
cuoncIn or Ios IIIcIfos.
5
Ios roquIsIfos ornn quo oxIsfIornn
rosfncIonos ofocfundns ronInonfo or In vIcfInn nI rocInnnnfo,
sIn Inforosnr quo so frnfnrn do unn oLIIgncIon do nIInonfos. Ios
ngos doLInn sor roguInros y ofocfIvos, on dInoro o on osocIo.
Adons, In roIncIon vIcfInn-rocInnnnfo doLIn sor fnI quo hncIn
suonor quo In rosfncIon confInunrIn. II ofro oIononfo n roLnr
orn In nocosIdnd ocononIcn doI rocInnnnfo: sor nIguIon quo rocILIn
un LonofIcIo quo no odIn oLfonor or sI.
II rocInno do IndonnIzncIon doI dnno nornI nrn Ios doondIon-
fos roquorIn fnnLIon In rosonfncIon do ruoLns, quo In Corfo
osfIno InsufIcIonfos on oI cnso. In oxcocIon osfuvo dndn or Ios
ndros do Ins vIcfInns quo rovosfInn oI cnrcfor do doondIonfos y
no do sucosoros, or oxIsfIr conyugo y/o hIjos. In Corfo onfondIo quo
so rosunIn oI dnno nornI ndocIdo or Ios ndros.
6
In Corfo roInfogro Ios gnsfos ofocfundos nrn oLfonor Infornn-
cIonos ncorcn do Ins vIcfInns, cono nrn Luscnr Ios cndvoros y
ofocfunr gosfIonos nnfo Ins nuforIdndos do SurInnno.
6.5
Op. ciI., 6?.
6.6
Op. ciI., ?6.
XIV - 1? !ISIOSAIIIIA ITI!ACIOAI
!nn cuosfIon quo no fuo oLjofo do IndonnIzncIon or no hnLor
sIdo nIogndn do In ConIsIon fuoron Ios LIonos y orfononcIns do Ios
quo hnLrInn sIdo dosojndns Ins vIcfInns. Ioro In Corfo nLrIo In
uorfn nrn quo on ofro cnso so IndonnIco osfo ruLro.
?
In Corfo rochnzo quo so nLonnrn unn IndonnIzncIon n In frILu
cono fnI orquo Ios hochos no so hnIInLnn vIncuIndos con unn
cuosfIon rncInI, sIno do suLvorsIon. AquI In Corfo nIIco oI nrndIg-
nn osIfIvIsfn noncIonndo nnforIornonfo, roconocIondo Ios doro-
chos doI gruo, doI coIocfIvo, soIo fronfo n un nfnquo rncInI.
IvIdonfononfo unn frILu do osn nnfurnIozn hnLIn sufrIdo In
ordIdn do vnrIos do sus nIonLros, y Ins consocuoncIns no soIo ornn
do cnrcfor nfocfIvo sIno ocononIco.
In ConIsIon hnLIn oxIIcndo quo on In socIodnd nnroon frndIcIo-
nnI, unn orsonn no soIo os nIonLro do su gruo fnnIIInr sIno,
fnnLIon, do su conunIdnd nIdonnn y doI gruo frILnI. II orjuIcIo
cnusndo n uno do sus nIonLros consfIfuIrIn fnnLIon un dnno n In
conunIdnd, quo fondrIn quo sor IndonnIzndo.
In Corfo no connrfIo oI crIforIo, orquo In jurIsrudoncIn
oxIsfonfo on cnsos do IndonnIzncIon or dnno nornI n unn conu-
nIdnd ornn suuosfos do dnno dIrocfo.
In ConIsIon fnnLIon nIogo unn vIoIncIon do Ios snrnnncns soLro
oI forrIforIo quo ocun y In vIoIncIon quo hnLrIn conofIdo oI IjorcIfo
surInnnos nI hnLor Ingrosndo on oI, on nfoncIon n In nufononIn
ndquIrIdn or Ios snrnnncns.
In Corfo consIdoro quo oI novII rncInI no fuo roLndo y onfondIo
Inrocodonfo oI nrgunonfo do In nrfIcuInr osfrucfurn socInI do In
frILu snrnnncn.
Afonfo n In sIfuncIon ocononIcn y socInI do Ios LonofIcInrIos, In
sunn IndIcndn cono ronrncIon do dnno nornI fuo IgunI nrn fodns
Ins vIcfInns, oxcofo nrn AsIdo, n quIon Io nIIco un forcIo ns or
Ios sufrInIonfos ndocIdos.
8
In In IndonnIzncIon dosfInndn n Ios horodoros do Ins vIcfInns
so rovIo unn sunn nrn quo Ios nonoros udIornn osfudInr hnsfn
6.?
Op. ciI., 80.
6.8
Op. ciI., 91.
I!ICHOS H!MAOS XIV - 18
unn dofornInndn odnd. Adons, In Corfo consIdoro quo, cono nrfo
do In ronrncIon, SurInnno osfnLn oLIIgndo n ronLrIr In oscuoIn do
OujnLn y n dofnrIn do orsonnI doconfo y ndnInIsfrnfIvo nrn quo
funcIonnrn ornnnonfononfo dosdo 1994 y quo oI dIsonsnrIo fuorn
uosfo on condIcIonos oornfIvns y ronLIorfo on oI curso do oso nno.
In cunnfo n In dIsfrILucIon do Ios nonfos, do In ronrncIon doI
dnno nnforInI corrosondIonfo n Ins vIcfInns, corrosondIn un
forcIo n Ins ososns (dIvIdIdo on nrfos IgunIos sI hnLIn ns do unn)
y dos forcIos n Ios hIjos (fnnLIon n dIvIdIr on nrfos IgunIos onfro
oIIos).
In IndonnIzncIon or dnno nornI so dIsfrILuyo nsI: unn nIfnd
n Ios hIjos, un cunrfo nrn Ins ososns y ofro cunrfo nrn Ios ndros.
In cnso do oxIsfIr ns do un LonofIcInrIo on nIgunn cnfogorIn, In
dIsfrILucIon onfro oIIos so ronIIznrIn on nrfos IgunIos. II roInfogro
do gnsfos so doLIn ngnr n quIon Io ofocfuo.
II Lnnco nnnfondrIn fIdoIconIsos on doInros on Ins condIcIonos
ns fnvornLIos do ncuordo con In rcfIcn LnncnrIn n fnvor do Ios
LonofIcInrIos IndIcndos. So consfIfuyoron dos fIdoIconIsos, uno n
fnvor do Ios LonofIcInrIos nonoros y ofro on fnvor do Ios LonofIcInrIos
nnyoros. !nn fundncIon ncfuo cono fIdoIconIfonfo. II fIdoIconIso
do Ios nonoros so consfIfuyo con Ins IndonnIzncIonos quo so doLInn
Ios LonofIcInrIos nonoros do 21 nnos do odnd y quo no huLIoron
confrnIdo nnfrInonIo. OornrIn hnsfn quo oI IfIno do Ios LonofI-
cInrIos nIcnnznrn In nnyorIn do odnd o confrnjorn nnfrInonIo. AI
IIognr cndn uno n In nnyorIn do odnd, so rogIrIn su sunn or Ins
dIsosIcIonos soLro oI fIdoIconIso nrn Ios nnyoros.
Ios LonofIcInrIos nnyoros odInn rofIrnr hnsfn oI 25 on oI
nononfo doI doosIfo. Con In sunn rosfnnfo so consfIfuyo oI
fIdoIconIso nrn Ios nnyoros, or un Inzo nInIno do fros nnos y
un nxIno do 1? nnos. So odInn hncor rofIros sonosfrnIos.
In fundncIon so consfIfuyo on InrnnnrILo, y osfuvo Infogrndn
or orsonns quo nnnIfosfnron su ncofncIon y so dosononnron oJ
Ionoren. Inrn sus oorncIonos, oI OoLIorno doLIn onfrognr n In
IundncIon, donfro do Ios 30 dIns do su consfIfucIon, un norfo nIco
do !S$ 4.000.
XIV - 19 !ISIOSAIIIIA ITI!ACIOAI
Con roIncIon n Ins cosfns, In Corfo nfIrno quo oI funcIonnnIonfo
do Ios orgnnos doI sIsfonn nnorIcnno do dorochos hunnnos os
ngndo or Ios Isfndos MIonLros nodInnfo su cuofn nnunI.
Tnnoco Inuso cosfns or Ios gnsfos do vInjo do su SocrofnrIn
ndjunfn n SurInnno, nI or oI nsosornnIonfo roquorIdo on nnforIn
ocononIcn o ncfunrInI, uos so frnfnLn do gnsfos quo oI TrILunnI
doLIn hncor cono orgnno doI sIsfonn nrn cunIIr doLIdnnonfo con
Ins funcIonos quo In ConvoncIon AnorIcnnn Io InonIn. SurInnno
hnLIn roconocIdo su rosonsnLIIIdnd InfornncIonnI y no hnLIn
dIfIcuIfndo oI rocodInIonfo; nsI In Corfo dososfIno In soIIcIfud do
condonncIon on cosfns odIdn or In ConIsIon.
?. Lo Opini6n ConeulIito 14/94
In dIcIonLro do 1994, In Corfo InfornnorIcnnn do orochos
Hunnnos onIfIo su oInIon consuIfIvn soLro IeeponeoIiliJoJ
inIernocionol por expeJici6n , oplicoci6n Je le,ee tioloIorioe Je lo
Contenci6n (orIe. 1 , 2 Contenci6n Anericono eoIre DerecIoe
Hunonoe). HnLIn sIdo soIIcIfndn or In ConIsIon InfornnorIcnnn
do orochos Hunnnos.
Isfn rogunfo cuIos ornn Ios ofocfos jurIdIcos do In snncIon do
unn Ioy confrnrIn n In ConvoncIon y quo ocurrIn con roIncIon n Ios
ngonfos quo In hncInn cunIIr.
In OInIon ConsuIfIvn so orIgIno on In rofornn consfIfufIonnI do
Ior, quo hnLIn ngrogndo oI forrorIsno cono nuovo suuosfo, nI yn
oxIsfonfo do frnIcIon n In nfrIn, nrn nIIcnr In onn do nuorfo, on
fIngrnnfo vIoIncIon doI nrf. 4 doI Incfo do Snn Joso do Cosfn !Icn.
In Corfo nfIrno quo In snncIon do unn nornn on vIoIncIon doI
Incfo gonornLn In rosonsnLIIIdnd InfornncIonnI doI Isfndo.
Ior ofrn nrfo, con roIncIon nI sogundo Innfoo, In Corfo nfIrno
quo In conducfn do Ios ngonfos hncIn IncurrIr nI Isfndo on
rosonsnLIIIdnd y quo sI so frnfnLn do unn vIoIncIon grnvo, Ios
nIsnos ngonfos IncurrInn on rosonsnLIIIdnd, or crInonos Infor-
nncIonnIos.
I!ICHOS H!MAOS XIV - 20
8. 1l Anporo
In osfo cnso fuo rosuoIfo, on Io quo so rofIoro n ronrncIonos, oI
14 do sofIonLro do 1996 or In Corfo InfornnorIcnnn do orochos
Hunnnos. In ConIsIon InfornnorIcnnn sonofIo oI cnso n In Corfo
on 1994 junfo con oI Inforno 29/93. So orIgIno on In donuncIn 10.602
confrn VonozuoIn, ofocfundn on 1990. In 1988 dIocIsoIs oscndoros
doI uoLIo do II Annro fuoron nfncndos or nIonLros oIIcInIos
y nIIIfnros doI Connndo IsocIfIco Joso AnfonIo Ioz (CIJAI).
!fIIIznron nrnns do fuogo y su nccIonnr cnuso In nuorfo do 14
oscndoros.
VonozuoIn ndnIfIo su rosonsnLIIIdnd on oI cnso y In Corfo dIcfo
su sonfoncIn soLro oI fondo oI 18 do onoro do 1995. In In nrfo
rosoIufIvn so dosfncnn Ios sIguIonfos rrnfos:
2. ocIdo quo In !oLIIcn do VonozuoIn osf oLIIgndn n ronrnr
Ios dnnos y ngnr unn jusfn IndonnIzncIon n Ins vIcfInns soLrovI-
vIonfos y Ios fnnIIInros do Ios fnIIocIdos.
3. ocIdo quo Ins ronrncIonos y In fornn y cunnfIn do In
IndonnIzncIon sorn fIjndns or In !oLIIcn do VonozuoIn y In
ConIsIon InfornnorIcnnn do orochos Hunnnos, do conn ncuor-
do, donfro do un Inzo do soIs nosos confndos n nrfIr do In
nofIfIcncIon do osfn sonfoncIn.
So rosorvn In fncuIfnd do rovIsnr y nroLnr oI ncuordo y, on cnso
do no IIognr n oI, In Corfo dofornInnr oI nIcnnco do Ins ronrncIonos
y oI nonfo do Ins IndonnIzncIonos y cosfns, nrn Io cunI dojn nLIorfo
oI rocodInIonfo (cnso 1l Anporo, SonfoncIn do 18 do onoro do
1995. SorIo C o. 19, nrfo rosoIufIvn).
In 1996 In Corfo docIdIo InIcInr oI rocodInIonfo soLro ronrn-
cIonos, nI no nrrILnrso n un ncuordo nI rosocfo.
In osfn sonfoncIn In Corfo roIforo In nnyor nrfo do Ios crIforIos
ufIIIzndos on sonfoncIns nnforIoros.
Con Lnso on In InfornncIon rocILIdn y Ios cIcuIos ofocfundos or
oI ncfunrIo dosIgnndo oJ effecIun, In Corfo cnIcuIo In IndonnIzn-
cIon quo corrosondIn oforgnr n cndn unn do Ins vIcfInns o sus
fnnIIIns, Lnsndn on In odnd quo fonInn nquoIIns nI nononfo do In
XIV - 21 !ISIOSAIIIIA ITI!ACIOAI
nuorfo y Ios nnos quo Ios fnIfnLnn nrn IIognr n In odnd on quo so
cnIcuInLn In oxocfnfIvn nornnI do vIdn on VonozuoIn o oI fIono
quo ornnnocIoron sIn frnLnjnr on oI cnso do Ios dos soLrovIvIonfos.
In Corfo ronIIzo sus cIcuIos fonnndo cono snInrIo Lnso un nonfo
no nonor nI cosfo do lo conoeIo olinenIorio Ieico or sor unn
cnnfIdnd suorIor nI snInrIo LsIco rurnI nI nononfo do Ios hochos.
!nn voz ofocfundo dIcho cIcuIo, so Io nIIco unn doduccIon doI 25
or gnsfos orsonnIos, cono Io hnLIn hocho on ofros cnsos. A oso
nonfo so Io sunnron Ios Inforosos corrIonfos dosdo In fochn do Ios
hochos hnsfn oI rosonfo.
o fuo osILIo oInLornr unn IIsfn oxncfn do Ios sucosoros do Ins
vIcfInns. Irn rogIn conn quo Ios sucosoros ornn Ios hIjos y oI
conyugo. !nn do Ins vIcfInns fonIn unn ososn y unn connnorn,
o hIjos con nnLns. In Corfo onfondIo jusfo dIvIdIr In IndonnIzncIon
corrosondIonfo onfro Ins dos.
In IndonnIzncIon or roonLoIso do gnsfos so onfrogo n In ososn
o n In connnorn, sogn cuI do oIIns Ios huLIorn ofocfundo. Ins dos
vIcfInns soLrovIvIonfos rocILIoron In fofnIIdnd do Ins IndonnIzncIo-
nos quo Ios corrosondInn.
II dorocho n Ins IndonnIzncIonos quodnLn sujofo n In rosonfn-
cIon or nrfo do Ios Inforosndos do In docunonfncIon susfonfnforIn
nnfo oI OoLIorno do VonozuoIn.
9. oIrn AIogrIn
1
In ConIsIon rosonfo su donnndn nnfo In Corfo confrn Ior on
1990. In donuncIn so ofocfuo on 198?. In 1986 VIcfor oIrn
AIogrIn, Idgnr Zonfono IscoLnr y WIIIInn Zonfono IscoLnr so
onconfrnLnn dofonIdos on un osfnLIocInIonfo onnI, rocosndos
cono rosunfos nuforos doI doIIfo do forrorIsno. HuLo un
nnofInnnIonfo y oI OoLIorno doIogo on oI Connndo Conjunfo do Ins
Iuorzns Arnndns oI confroI do Ios osfnLIocInIonfos onnIos. Isfns
9.1
Aeiro Alegrio , oIroe, SonfoncIn do ronrncIonos do 19 do sofIonLro do
1996.
I!ICHOS H!MAOS XIV - 22
orsonns dosnnrocIoron. In 1995 In Corfo dIcfo sonfoncIn soLro oI
fondo y docInro quo oxIsfIn vIoIncIon do Ios dorochos do Ins vIcfInns
y quo oI goLIorno do Ior doLIn ngnr unn jusfn IndonnIzncIon
cononsnforIn y nLonnr Ios gnsfos do Ios fnnIIInros do Ins vIcfI-
nns.
Con roIncIon n Ins orsonns con dorocho n sor IndonnIzndns, In
ConIsIon sonnIo quo so frnfnLn do In sonorn AquIIInn M. TnIn do
oIrn, quIon fonIn n su cnrgo oI cuIdndo do fros hIjos nonoros, o
Irono AIogrIn, unn do Ins hornnnns do In vIcfInn, quIon Inforuso
In nccIon do hLons corus; In sonorn ornn YunnquI Monforo y
Ins hIjns IrIkn CInudIn Zonfono, IdIfh VnIIn Zonfono y MIIngros
YoIsy !odrIguoz, hIjn do In vIcfInn y do In sonorn JuIIn !odrIguoz
Zonfono; don CorconIo Zonfono IIoros, donn Auron IscoLnr do
Zonfono y sus hornnnos, Jnck y Irnnz Zonfono IscoLnr.
Inrn dofornInnr oI nonfo do In IndonnIzncIon y su dIsfrILucIon
so doLIn fonor on cuonfn un sIsfonn do oquIIILrIo quo IncIuyorn In
odnd do In vIcfInn, In oxocfnfIvn do vIdn do In nIsnn, sus Ingrosos
ronIos y ofoncInIos y oI nnoro do sus doondIonfos y sucosoros.
In Corfo roIforo fnnLIon Ios rIncIIos nnfos nIIcndos on
nnforIn do cosfns,
2
on oI sonfIdo do no concodorIns, nI onfondor quo
oI funcIonnnIonfo do Ios orgnnos doI sIsfonn InfornnorIcnno or Ios
Isfndos MIonLros nodInnfo su cuofn nnunI.
Inrn ovnIunr oI dnno onorgonfo, n osnr do no oxIsfIr ruoLns
soLro oI nonfo do Ios gnsfos, In Corfo consIdoro oquIfnfIvo concodor
In sunn do !S$ 2.000,00 n cndn unn do Ins fnnIIIns do Ins vIcfInns
fnIIocIdns.
In nfoncIon nI Iucro cosnnfo, In Corfo sonnIo quo oI cIcuIo nI
nononfo do In nuorfo so ofocfunLn nsI orn In cnnfIdnd quo, coIocndn
nI Inforos n unn fnsn nornnI, roducIrIn nonsunInonfo In sunn do
Ios Ingrosos quo udIoson hnLor rocILIdo do In vIcfInn durnnfo In
vIdn do osfn, osfInnndo In fIono do vIdn roLnLIo on dIcho nIs. In
ofrns nInLrns, oI vnIor rosonfo do unn ronfn do sus Ingrosos
nonsunIos durnnfo oI rosfo do In vIdn roLnLIo, nnfurnInonfo orn
9.2
Op. ciI., 41, 48, 53, 55-56.
XIV - 23 !ISIOSAIIIIA ITI!ACIOAI
InforIor n In sunn sInIo do sus Ingrosos, or Ios gnsfos quo so
ofocfnn nrn nnnfonorso.
In sunn nsI oLfonIdn corrosondIn n In IndonnIzncIon nI
nononfo do In nuorfo y on vIsfn quo dIchn IndonnIzncIon so
ngnrIn vnrIos nnos dosuos, doLInn sunrsoIo Ios Inforosos quo
hnn dojndo do orcILIr nrn oLfonor nsI In IndonnIzncIon quo
corrosondIn. In Corfo dodujo un cunrfo on vIrfud do Ios gnsfos
orsonnIos on quo hnLrInn IncurrIdo Ins vIcfInns durnnfo su vIdn
roLnLIo.
In Corfo sIguIo Ios crIforIos sonfndos on Ios cnsos nnforIoros: In
IndonnIzncIon so fundo on In odnd do Ins vIcfInns nI nononfo do
su nuorfo y Ios nnos quo Ios fnIfnLnn nrn conIofnr In oxocfnfIvn
do vIdn cono oI Ingroso quo oLfonInn, cnIcuIndo con Lnso on su
snInrIo ronI o, n fnIfn do In InfornncIon rosocfIvn, on oI eolorio
ninino neneuol tigenIe en el poie, cono so hnLIn IndIcndo on oI
cnso AloeIoeIoe , oIroe.
In oxocfnfIvn do vIdn on oI Ior orn do sosonfn y sIofo nnos. In
roIncIon con oI cIcuIo doI snInrIo nInIno nonsunI, no hnLIn
sufIcIonfos oIononfos do convIccIon nrn dofornInnr oI nonfo doI
snInrIo nInIno. Ior osfo nofIvo, In Corfo, fonIondo on cuonfn
rnzonos do equiJoJ y In eiIuoci6n reol econ6nico y eociol loIinoo-
nericono, fIjo In cnnfIdnd do !S$ 125,00 cono roLnLIo Ingroso do
Ins vIcfInns y, or fnnfo, cono Lnso nonsunI nrn cnIcuInr In
IndonnIzncIon rosocfIvn, sIguIondo nsI oI rocodonfo doI cnso 1l
Anporo. !onrncIonos. So Io dodujo oI 25 or gnsfos orsonnIos.
A oso nonfo so Io sunnron Ios Inforosos corrIonfos dosdo In fochn
do Ios hochos hnsfn oI rosonfo.
In oI cnso do Ios fnnIIInros do VIcfor oIrn AIogrIn oI cIcuIo so
dIfIcuIfo orquo nIngunn do Ins nrfos rocIso su odnd. Iuogo so
hnIIo InfornncIon con roIncIon n su nncInIonfo on 1944.
In oI suuosfo do quo nIguno do Ios nnyoros do odnd no so
rosonfnrn n rocILIr oI ngo, oI Isfndo doosIfnrIn In sunn doLIdn
on un fIdoIconIso on Ins condIcIonos IndIcndns, y hnrIn fodo osfuorzo
nrn IocnIIznr n osn orsonn. SI dosuos do dIoz nnos no Io huLIoron
rocInnndo, In sunn sorIn dovuoIfn nI Isfndo y so consIdornrIn
cunIIdn osfn sonfoncIn rosocfo n oIIn. Io nnforIor orn nIIcnLIo
I!ICHOS H!MAOS XIV - 24
fnnLIon n Ios fIdoIconIsos consfIfuIdos on fnvor do Ios fnnIIInros
nonoros do odnd.
In osfo cnso, os dosfncnLIo quo In Corfo IndIco quo, cono unn
ronrncIon do cnrcfor nornI, oI OoLIorno osf on In oLIIgncIon do
hncor fodo osfuorzo osILIo nrn IocnIIznr o IdonfIfIcnr Ios rosfos do
Ins vIcfInns y onfrognrIos n sus fnnIIInros.
3
10. CoIollero DelgoJo , SonIono
Isfo cnso fuo rosonfndo or In ConIsIon InfornnorIcnnn confrn
CoIonLIn, on 1992. In donuncIn so hnLIn ofocfundo on 1989.
In dofoncIon y In dosnnrIcIon do CnLnIIoro oIgndo y Snnfnnn
fuoron ofocfundns or orsonns orfonocIonfos nI IjorcIfo coIonLIn-
no y cIvIIos quo coInLornLnn con oI. Trns ns do soIs nnos do Ios
hochos no hnLIn nofIcIn do oIIos Io quo ornIfIn InducIr quo hnLInn
fnIIocIdo, or Io quo so consIdoro quo CoIonLIn hnLIn vIoIndo Ios
nrfs. 1.1, 4, ? do In ConvoncIon AnorIcnnn soLro orochos Hunn-
nos.
In In sonfoncIn do 1995, In Corfo docIdIo quo CoIonLIn fonIn In
oLIIgncIon do confInunr Ios rocodInIonfos judIcInIos or In dosnn-
rIcIon rosunfn do Ins vIcfInns y snncIonnr n Ios nuforos, cono nsI
fnnLIon oforgnr unn jusfn IndonnIzncIon n Ios fnnIIInros do Ins
vIcfInns y concodorIos oI roonLoIso do Ios gnsfos ofocfundos.
Isfn voz, nrn cndn nno ngrogo dos rInns oquIvnIonfos n In
nIfnd do un snInrIo nonsunI cndn unn nI fInnIIznr un sonosfro.
In oI cnso do SonIono, no hnLIn docunonfncIon quo donosfrnrn
fohncIonfononfo su IdonfIdnd. Tnnoco osfnLn roLndo quo In
orsonn quo so rosonfo cono su nndro ronInonfo Io orn. In
oxIsfoncIn do su connnoro hnLIn sIdo oLjofo do fosfInonIo, oro In
Corfo consIdoro quo no fuo donosfrndn In nIogndn condIcIon do
connnoro ornnnonfo. o osfnLnn dofornInndos Ios ovonfunIos
LonofIcInrIos do In IndonnIzncIon.
9.3
Op. ciI., 69.
XIV - 25 !ISIOSAIIIIA ITI!ACIOAI
MnrIn odoIIn Inrrn !odrIguoz, connnorn do CnLnIIoro oIgn-
do, rocILIo unn sunn or Ios gnsfos ofocfundos nnfo Ins nuforIdndos
coIonLInnns, quo so osfInnron on !S$ 2,000.00.
In nnforIn do dIsfrILucIon, con roIncIon n CnLnIIoro oIgndo so
ronrfIrIn onfro sus hIjos (un forcIo cndn uno) y oI forcIo rosfnnfo
n su connnorn MnrIn odoIIn ILnrrn, n quIon Io corrosondIn
fnnLIon oI roonLoIso do gnsfos. In oI cnso do Morio Jel Cornen
SonIono, oI dnno nornI so ndjudIcnrIn nI vIncuIo ns roxIno.
In Corfo, nnfo dIvorsos odIdos do ronrncIonos no ocunInrIns,
soIo IndIco quo fnnfo In sonfoncIn do fondo cono In do ronrncIonos
y oI roconocInIonfo do rosonsnLIIIdnd or nrfo doI Isfndo ornn
sufIcIonfos.
II juoz CAAO T!IAI Innfoo su dIsIdoncIn fronfo nI rochnzo
doI oforgnnIonfo do ronrncIonos no ocunInrIns. IndIco quo do or
sI In consfnfncIon do In vIoIncIon doI nrf. 1.1. os sufIcIonfo nrn
dofornInnr nI Isfndo In fonn do rovIdoncIns, IncIuso IogIsInfIvns,
nrn gnrnnfIznr n fodns Ins orsonns Lnjo su jurIsdIccIon oI ojorcIcIo
do Ios dorochos rofogIdos or In ConvoncIon. Inforrofo oI nrf. 63.1
on oI sonfIdo do ornIfIr In concosIon do IndonnIzncIonos cono do
oIroe neJiJoe Je reporoci6n JeritoJoe Je lo oIligoci6n Je goron-
Iicor el goce Je loe JerecIoe. OLsorvo quo oxIsfIn unn consfnnfo
InfornccIon onfro dorocho InfornncIonnI y dorocho Inforno. SI so
roLnLn In oxIsfoncIn do oLIIgncIonos IogIsInfIvns n cnrgo do Ios
Isfndos Inrfos, so doLIn dofornInnr su nIcnnco.
II juoz MOTIII A!O!IIIO oxroso su vofo concurronfo oro con
nIgunns ncInrncIonos on forno n SonIono. In su oInIon oI dorocho
n rocInnnr or In nuorfo do unn orsonn no so frnnsnIfo or
horoncIn sIno quo os un dorocho roIo do quIonos hnn sufrIdo un
orjuIcIo or cnusn do In nuorfo. A fnIfn do orjuIcIo no hnLrIn
dorocho n hncor rocInnncIon nIgunn. In oI cnso do SonIono no so
roLo unn vIncuIncIon con quIon nIognLn sor su nndro. Conforno
n Ins cIrcunsfnncIns IndIcndns, or oIIo, osfo juoz so nognLn n In
IndonnIzncIon or dnnos nnforInIos rosocfo do Snnfnnn. In
cnnLIo, on cunnfo nI dnno nornI, doLIn rosunIrso, y doLIn
concodorso quIon nIognLn sor oI fnnIIInr ns corcnno.
I!ICHOS H!MAOS XIV - 26
11. OnrrIdo , InIgorrIn
1
In 1990 OnrrIdo y InIgorrIn fuoron dofonIdos or orsonnI do
In IoIIcIn do Mondozn. Ios fnnIIInros InIcInron In Lsquodn:
nInguno do oIIos so onconfrnLn on nIgunn doondoncIn ofIcInI.
InforusIoron hLons corus on su fnvor y nndn ocurrIo. IInnI-
nonfo, so donuncIo In dosnnrIcIon forzndn do Ins vIcfInns. CInco
nnos dosuos no oxIsfInn novodndos soLro osfns dos orsonns. In
1995 ArgonfInn roconocIo su rosonsnLIIIdnd InfornncIonnI on osfo
cnso. In 1996, In Corfo dIcfo sonfoncIn con roIncIon n osfo
nIInnnnIonfo, y Iuogo concodIo un Inzo nrn quo so nrrILnrn n un
ncuordo on nnforIn do ronrncIonos. In rovIncIn do Mondozn,
Iugnr dondo hnLInn fonIdo Iugnr Ios hochos y Ins ncfuncIonos
judIcInIos, concorfo un ncuordo con Ios rorosonfnnfos do Ins
vIcfInns on cunnfo n In consfIfucIon do un frILunnI nrLIfrnI nrn
dofornInnr Ins IndonnIzncIonos y In croncIon do unn conIsIon oJ
Ioc nrn InvosfIgnr Ios hochos. II Inudo no fuo ncofndo unnIno-
nonfo y nsI so nso n In ofnn do ronrncIonos nnfo In Corfo
InfornnorIcnnn.
In Corfo sIguIo sus rocodonfos on nnforIn do ronrncIonos oro
hIzo nIgunns rocIsIonos do Inforos.
!n roLIonn orn In rosonsnLIIIdnd do ArgonfInn or Io ocurrIdo
on unn do sus rovIncIns. Conforno nI nrf. 28 doI Incfo, y n Io
IndIcndo uI eupro, conforno n dorocho InfornncIonnI, Ios oLIIgndos
son Ios Isfndos, on osfo cnso, ArgonfInn, nunquo su osfrucfurn son
do IndoIo fodornI.
2
oI ronfunrIo do !nI InIgorrIn, rosonfndo cono ruoLn,
surgIn quo fonIn dos hIjos oxfrnnnfrInonInIos.
3
InIgorrIn no Ios
hnLIn roconocIdo conforno nI dorocho Inforno nrgonfIno. In Corfo
onfondIo quo Ins nnnIfosfncIonos ofocfundns or !nI InIgorrIn
11.1
GorriJo , Boigorrio, Ieporocionee, 2? do ngosfo do 1998, Corfo
InfornnorIcnnn do orochos hunnnos.
11.2
Op. ciI., 46.
11.3
Op. ciI., 54.
XIV - 2? !ISIOSAIIIIA ITI!ACIOAI
InIIcnLnn oI roconocInIonfo do sus dos hIjos oxfrnnnfrInonInIos,
orquo oI dorocho InfornncIonnI so cnrncforIznLn or no oxIgIr
fornnIIdndos. In Corfo consIdoro quo sus dos hIjos oxfrnnnfrIno-
nInIos ornn Ios horodoros do !nI InIgorrIn, y sus hornnnos ornn
fonIdos cono fnnIIInros.
4
In Corfo no udo hnIInr n Ios dos hIjos do
InIgorrIn, or Io quo docIdIo quo ArgonfInn osfnLn oLIIgndn n
ronIIznr In Lsquodn.
Ios fnnIIInros do AdoIfo OnrrIdo nfIrnnron quo osfo frnLnjnLn
cono cnrInforo do oLrn.
5
Ioro no so rosonfo ruoLn fohncIonfo nI
rosocfo. Tnnoco so roLo sI vIvIn con nIgn fnnIIInr, nI cuI orn
su snInrIo y nfrInonIo. Irn unn orsonn con nnfocodonfos onnIos.
In sIfuncIon do !nI InIgorrIn orn sonojnnfo.
6
So IndIco quo
frnLnjnLn cono nILnnII, oro no oxIsfInn ruoLns do nyudn ocono-
nIcn n Ios hornnnos. Tnnoco so hnLIn roLndo quo vIvIorn con
nIguno do oIIos. o oxIsfInn ruoLns on oI oxodIonfo ncorcn do quo
nnnfuvIorn n sus hIjos.
AsI no so IndonnIzo oI dnno nnforInI nI no hnLor sIdo roLndo.
?
In cunndo nI dnno nornI or In dosnnrIcIon do OnrrIdo, In
orsonn ns nfocfndn orn su nndro,
8
ndons horodorn do In sunn
corrosondIonfo n su hIjo on dIcho ruLro.
In sunn oforgndn n Ios hornnnos fuo nucho nonor nI no
nnrocor roocuncIon or su hornnno sIno frns su dosnnrIcIon.
Io nIsno ocurrIo con Ios hornnnos do InIgorrIn.
A Ios hIjos oxfrnnnfrInonInIos do InIgorrIn soIo so Ios concodIo
dnno nornI on fnnfo horodoros do su ndro, nI no hnLorso roLndo
quo Io conocIornn.
9
Ios fnnIIInros do Ins vIcfInns hnLInn soIIcIfndo ofrns nodIdns
do ronrncIon: IncIusIon doI doIIfo do dosnnrIcIon forzndn do
orsonns on oI codIgo onnI, or ojonIo. ArgonfInn roLo quo yn so
11.4
Op. ciI., 56.
11.5
Op. ciI., 59.
11.6
Op. ciI., 60.
11.?
Op. ciI., 61.
11.8
Op. ciI., 62.
11.9
Op. ciI., 65.
I!ICHOS H!MAOS XIV - 28
hnLIn rosonfndo un nnforoyocfo on oI Congroso.
10
In ConIsIon
soIIcIfo nnyor uLIIcIdnd doI Inforno do In conIsIon oJ Ioc.
11
ArgonfInn nfIrno quo yn so hnLIn uLIIcndo.
In Corfo so rofIrIo in exIeneo nI doLor do ndofnr nodIdns nrn
gnrnnfIznr oI rosofo do Ios dorochos. AsI ArgonfInn doLIn InvosfI-
gnr Ios hochos y juzgnr y snncIonnr n Ios nuforos.
12
Ior ofrn nrfo, or rInorn voz, In Corfo concodIo oI ngo do Ins
cosfns.
13
Conforno nI nrf. 55.1 doI !ogInnonfo do In Corfo
conrondon Ios dIvorsos gnsfos quo In vIcfInn hnco o so conro-
nofo n hncor nrn nccodor nI sIsfonn InfornnorIcnno do rofoccIon
do Ios dorochos hunnnos, onfro Ios quo fIgurnn Ios honornrIos quo
hn do cuLrIr, convoncIonnInonfo, n quIonos Io LrIndnn nsIsfoncIn
jurIdIcn. OLvInnonfo, so frnfnLn soIo do gnsfos nocosnrIos y
rnzonnLIos, sogn Ins nrfIcuInrIdndos doI cnso y ofocfIvnnonfo
ronIIzndos o cnusndos n cnrgo do In vIcfInn o sus rorosonfnnfos.
14
12. Ionyzn Tnnnyo
Ior rInorn voz In vIcfInn udo rosonfnrso nnfo In Corfo on un
cnso do ronrncIonos. Isfo cnso confrn Ior fuo sonofIdo or In
ConIsIon on 1995, con oI Inforno o. 20/94 do 26 do sofIonLro do
1994. So orIgIno on unn donuncIn (o. 11.154) rocILIdn on In
SocrofnrIn do In ConIsIon oI 6 do nnyo do 1993. In 199? In Corfo
dIcfo In sonfoncIn soLro oI fondo, docInrnndo quo oxIsfIn vIoIncIon doI
dorocho n In IILorfnd orsonnI, InfogrIdnd orsonnI, cono nsI
fnnLIon n Ins gnrnnfIns judIcInIos. So ordono quo Ior IILornrn n
In vIcfInn y quo Io ngnrn unn jusfn IndonnIzncIon. Isfn rofosorn
fuo dofonIdn nrLIfrnrInnonfo or oI goLIorno do Ior quo In
vIncuInLn nI forrorIsno, y juzgndn y condonndn or un frILunnI
nIIIfnr sIn rosfro.
11.10
Op. ciI., 66.
11.11
Op. ciI., 6?.
11.12
Op. ciI., ?4.
11.13
Op. ciI., ?9.
11.14
Op. ciI., 80.
XIV - 29 !ISIOSAIIIIA ITI!ACIOAI
In nnforIn roLnforIn, Ior oLjofo Ios nnoxos rosonfndos or
In vIcfInn, uos hnLInn sIdo rosonfndos con osforIorIdnd n In
InforosIcIon do In donnndn. In Corfo oLsorvo quo su rcfIcn fuo
ncofnr donnndns nodInnfo foIox o fnx (nrfIcuIo 26 doI !ogInnon-
fo), soguIdn do In consIgnncIon, donfro do un Inzo rnzonnLIo, do Ios
docunonfos orIgInnIos y sus nnoxos.
1
In rosonfncIon so hnLIn
hocho soIs dIns dosuos do In rosonfncIon doI oscrIfo rIncInI.
In osfo cnso, In vIcfInn docInro on nudIoncIn LIIcn.
2
Iuo In
rInorn voz on In hIsforIn do In Corfo InfornnorIcnnn do orochos
Hunnnos.
Trns sor IILorndn, In vIcfInn so rndIco on ChIIo. Acuso n Ior do
hnLor sIdo nnIfrnfndn, vIoIndn, y vIcfInn do nhognnIonfo on oI
nnr. So In rosonfo on foIovIsIon con frnjo do rIsIonorn. Iuo
juzgndn or frnIcIon n In nfrIn or un frILunnI nIIIfnr sIn rosfro.
II fIscnI In nnonnzo y In oLIIgo n IncuInrso. Cunndo fuo sonfoncIn-
dn, fuvo unn crIsIs norvIosn y ordIo oI conocInIonfo or dos dIns.
Iuo oncnrcoIndn on oI Confro IonnI do MxInn SogurIdnd do
ChorrIIIos on condIcIonos rocnrIns, con conIdn y LoLIdn oscnsns,
fonIn nnIn nfoncIon nodIcn y no Io orn ornIfIdo fonor conunIcn-
cIon con nndIo. IornnnocIn on su coIdn, con hnsfn ofrns soIs
Infornns, durnnfo 23 horns y nodIn cndn dIn. Isfuvo oncnrcoIndn
on osns condIcIonos durnnfo cunfro nnos y ocho nosos. SufrIo
nuchos roLIonns do snIud. Cono consocuoncIn do su dofoncIon
sufro do nononusIn ronnfurn y nuchos ndocInIonfos fIsIcos.
SnIIo on IILorfnd on 199?, grncIns nI fnIIo do In Corfo. osuos do
hnLor snIIdo do In crcoI no udo rocuornr sus nnfIguos frnLnjos.
!ocILIn frnfnnIonfo sIcoIogIco y sIquIfrIco. IordIo conunIcn-
cIon con sus hIjos y soIo conocIo n su nIofn nI snIIr do In crcoI.
In LonofIcInrIn do In ronrncIon orn cInrnnonfo In vIcfInn
3
oro
fnnLIon In Corfo hnLIn ordonndo IndonnIznr n sus fnnIIInros,
concofo Inforrofndo on fornn fIoxILIo y nnIIn,
4
IncIuyondo n
12.1
Op. ciI., 43.
12.2
Op. ciI., 6? y 69.
12.3
Op. ciI., 88.
12.4
Op. ciI., 90.
I!ICHOS H!MAOS XIV - 30
fodns Ins orsonns vIncuIndns or un nronfosco corcnno con MnrIn
Ionyzn Tnnnyo, Io quo IncIuIn n Ios hIjos do In vIcfInn y hornnnos.
In Corfo onfondIo quo oI Isfndo osfnLn oLIIgndo n ronIIznr fodns
Ins gosfIonos fondIonfos n quo In vIcfInn rocuornrn Ins osIcIonos
doconfos LIIcns quo fonIn nI nononfo do In dofoncIon.
5
Adons,
oI Isfndo doLIn roInscrILIrIn on oI rogIsfro do juLIIncIonos, con
ofocfo rofroncfIvo, y nsogurnrIo oI Iono goco do su dorocho n In
juLIIncIon.
Anfo Ios roLIonns do snIud do In vIcfInn, In Corfo consIdoro quo
oI Isfndo doLIn fonnr fodns Ins nodIdns nocosnrIns nrn nsogurnr
quo In vIcfInn rocILIorn sus snInrIos, gnrnnfIns socInIos y InLornIos
n nrfIr do In fochn do onIsIon do osfn sonfoncIn y hnsfn quo so
onconfrnrn on condIcIonos do roIncorornrso ofocfIvnnonfo nI
sorvIcIo doconfo, ufIIIznndo Ios nocnnIsnos Infornos nrn cnsos do
IncnncIdnd InLornI.
In cnnLIo, no concodIo Io soIIcIfndo on cunnfo n orsocfIvn do
cnrrorn y do nsconso, do nuovo nIIcnndo un nrndIgnn osfrIcfn-
nonfo rosnrcIforIo.
6
Anfo In oxIsfoncIn do nnfocodonfos onnIos on confrn do In
vIcfInn on vIrfud do Ios hochos roInfndos, In Corfo IndIco n Ior quo
doLIn nnuInr fodos osos nnfocodonfos.
?
Inrn cnIcuInr oI dnno nnforInI, In Corfo IncIuyo Ios snInrIos quo
In vIcfInn dojo do orcILIr hnsfn In fochn do In sonfoncIn, Ios gnsfos
nodIcos do In vIcfInn, Ios gnsfos do frnsIndo do Ios fnnIIInros nrn
vIsIfnrIn, Ios gnsfos nodIcos fufuros do In vIcfInn o hIjos. o ronro
Ios gnsfos ofocfundos on Ios hIjos, orquo hnLInn sIdo cuLIorfo or
Ios fnnIIInros, no ronro Ios Ingrosos ordIdos or In hornnnn nrn
dodIcnrso n dofondor n MnrIn Ionyzn Tnnnyo, nI IndIcnr quo no
hnLIn noxo do cnusnIIdnd con Ios hochos quo hnLInn orIgInndo oI
cnso.
8
12.5
Op. ciI., 113.
12.6
Op. ciI., 11?.
12.?
Op. ciI., 122.
12.8
Op. ciI., 131.
XIV - 31 !ISIOSAIIIIA ITI!ACIOAI
In cunnfo nI dnno nornI, In Corfo onfondIo quo orn ovIdonfo,
9
fnnfo nrn In vIcfInn cono nrn sus hIjos, ndros, y hornnnos.
Ior rInorn voz In Corfo InfornnorIcnnn IndonnIzo oI ruLro
pro,ecIo Je tiJo.
10
Isfo concofo so rofIoro n In ronIIzncIon InfogrnI
do In orsonn nfocfndn,
11
onfondIdo cono oxocfnfIvn rnzonnLIo y
nccosILIo on oI cnso concrofo,
12
In Corfo Io IncIuyo donfro doI ruLro
eoIiefocci6n.
In Corfo nnnIIzo fnnLIon sI orn osILIo oforgnr ofrns fornns do
ronrncIon. In Corfo roIforo quo Ior doLIn cunIIr con In
sonfoncIn, on oI sonfIdo do quo no hnLIn ndofndo nodIdns.
13
In
sonfoncIn do fondo hnLIn docInrndo quo Ios ocrofos-Ioyos nnoro
25.4?5 y 25.659 ornn InconnfILIos con oI nrf. 8.4 do In ConvoncIon.
Ins nornns osfnLnn nn on vIgor on Ior.
In Ioy do nnnIsfIn, ngrogo In Corfo, osfnLn on confrndIccIon con
Ios nrfs. 25 y 1.1, y no odIn sor nIogndn cono jusfIfIcncIon nrn
ovIfnr juzgnr y cnsfIgnr n Ios rosonsnLIos.
II juoz I !O!X !IOIIO nconnno unn dIsIdoncIn nrcInI on
cunnfo n Ios nonfos dosfInndos n ronrnr oI concofo royocfo do
vIdn, consIdornndo quo In sunn oforgndn doLIo sor nnyor.
13. CnsfIIIo Ioz
1
Isfo cnso do dosnnrIcIon forzndn fuo sonofIdo n In Corfo or In
ConIsIon on 1995; so orIgIno on unn donuncIn confrn Ior do 1990.
In Corfo onIfIo su sonfoncIn on 199? y docInro quo Ior hnLIn
vIoIndo oI dorocho n In IILorfnd orsonnI, n In InfogrIdnd orsonnI y
oI dorocho n In vIdn y oI dorocho n un rocurso ofocfIvo.
In In sonfoncIn do novIonLro do 199? In Corfo docIdIo quo Ior
osfnLn oLIIgndo n ronrnr Ins consocuoncIns do Ins vIoIncIonos n Ios
12.9
Op. ciI., 138.
12.10
Op. ciI., 144.
12.11
Op. ciI., 14?.
12.12
Op. ciI., 150.
12.13
Op. ciI., 164
13.1
Coeo CoeIillo Pec Ieporocionee, (Arf. 63.1 ConvoncIon AnorIcnnn
SoLro orochos Hunnnos), SonfoncIn doI 2? do ovIonLro do 1998.
I!ICHOS H!MAOS XIV - 32
dorochos hunnnos conofIdns o IndonnIznr n Ios fnnIIInros do In
vIcfInn y n rosnrcIrIos Ios gnsfos IncurrIdos on sus ncfuncIonos
nnfo Ins nuforIdndos do Ior.
In Corfo ncInro on osfn sonfoncIn quo In ronrncIon os oI gonoro,
2
quo conrondo dIvorsns osILIIIdndos:
reeIiIuIio in inIegrun o ronrncIon on osocIo.
IndonnIzncIon.
snfIsfnccIon.
gnrnnfIns do no roofIcIon, ofc.
In Corfo IndIco quo doLo oxIsfIr unn roIncIon onfro Ins ronrn-
cIonos y Ins vIoIncIonos conofIdns, conforno n In sonfoncIn do
fondo.
3
Anfo vIoIncIonos doI dorocho n In vIdn, In ronrncIon
ndquIoro fornn do IndonnIzncIon, junfo con In gnrnnfIn do no
roofIcIon.
4
o connrfInos osfo crIforIo do In Corfo InfornnorI-
cnnn: on cnsos do vIoIncIon doI dorocho n In vIdn, In gnrnnfIn do no
roofIcIon no gunrdn sonfIdo con roIncIon n In vIcfInn o fnnIIInros,
sIno on cunnfo n In conunIdnd on gonornI. Y nIII os dondo so nrocIn
cInrnnonfo quo Ins oLIIgncIonos doI Isfndo on nnforIn do dorochos
hunnnos son ergo onnee.
In ronrncIon fuo dofInIdn n confInuncIon cono Ins nodIdns quo
fIondon n hncor dosnnrocor Ios ofocfos do In vIoIncIon conofIdn. Su
cnIIdnd y nonfo doondInn doI dnno ocnsIonndo, nornI o nnforInI.
o doLIn sIgnIfIcnr nI un onrIquocInIonfo nI un onoLrocInIonfo
do In vIcfInn o sucosoros.
5
In osfo cnso In Corfo dofInIo porIe leeionoJo. In cunnfo n In
vIoIncIon doI nrf. 25 con roIncIon nI 1.1 orn nocosnrIo dofornInnr
quIonos ornn Ios fnnIIInros do In vIcfInn, uos ornn Ins orsonns
con dorocho roIo n ronrncIon on oso concofo.
6
Infro oIIos so
confnLnn Ios ndros do In vIcfInn y su hornnnn, quIon ncrodIfo su
nronfosco y Ios dnnos sufrIdos or In dosnnrIcIon do su hornnno.
13.2
Op. ciI., 48.
13.3
Op. ciI., 51.
13.4
Op. ciI., 52.
13.5
Op. ciI., 53.
13.6
Op. ciI., 54.
XIV - 33 !ISIOSAIIIIA ITI!ACIOAI
!ocordonos quo conforno nI nrf. 23 doI nuovo rogInnonfo, osfns
orsonns odInn rosonfnrso dIrocfnnonfo nnfo In Corfo on In ofnn
do ronrncIonos, sIn nocosIfnr on osfo suuosfo n In ConIsIon cono
InfornodInrIn.
In Corfo roIforo quo oI dorocho n IndonnIzncIon do Ios dnnos
sufrIdos or Ins vIcfInns hnsfn oI nononfo do su nuorfo so
frnnsnIfIn or sucosIon n sus horodoros, oro Ios dnnos cnusndos
n Ios fnnIIInros do In vIcfInn o n forcoros soIo uodon rocInnnrso
or dorocho roIo. Adons, on In sonfoncIn do fondo, In Corfo
roconocIo In cnIIdnd do vIcfInns n Ios fnnIIInros do Irnosfo !nfnoI
CnsfIIIo Ioz y on osfn sonfoncIn Ios docInro LonofIcInrIos.
!n fonn Inforosnnfo os oI roInfIvo n Ios odoros on osfo cnso. In
Corfo IndIco quo Lnsfn unn nnnIfosfncIon cInrn do In voIunfnd do
Ios fnnIIInros nrn quo oI docunonfo son ofIcnz fronfo n In Corfo
InfornnorIcnnn.
?
AsI no so oxIgon Ins fornnIIdndos rovIsfns on Ins
IogIsIncIonos nncIonnIos, or frnfnrso do un frILunnI InfornncIonnI
do dorochos hunnnos. Ios IInIfos do osfn fIoxILIIIdnd osfnLnn
dofornInndos or oI oIjeIo Iil Je lo repreeenIoci6n: IdonfIfIcnr
unIvocnnonfo nI odordnnfo y rofIojnr unn nnnIfosfncIon do
voIunfnd IILro do vIcIos, IndIvIdunIIznr nI nodorndo y sonnInr oI
oLjofo do In rorosonfncIon.
In nnforIn do ronrncIon do In vIoIncIon doI nrf. 25, on orjuIcIo
do Ios fnnIIInros do In vIcfInn, In Corfo onfondIo rocodonfo, cono
nodIdn do ronrncIon, In ofocfIvn InvosfIgncIon y In snncIon do Ios
rosonsnLIos.
8
In Corfo hIzo unn ncInrncIon on nnforIn do reporoci6n Je
cIonce cierIo Je nejoro Je loe fuIuroe ingreeoe Je lo ticIino: doLIn
osfInnrso sI orn un orjuIcIo cIorfo con sufIcIonfo fundnnonfo do
ronIIzncIon. In oI cnso no hnLIn ruoLns sufIcIonfos
9
(so hnLIn
rocInnndo In ronrncIon do Ios Ingrosos quo In vIcfInn hnLrIn
orcILIdo cono socIoIogo; CnsfIIIo Ioz osfudInLn socIoIogIn oro orn
un osfudInnfo con un rondInIonfo nIgo oLro).
13.?
Op. ciI., 65.
13.8
Op. ciI., ?0.
13.9
Op. ciI., ?4.
I!ICHOS H!MAOS XIV - 34
So soIIcIfo In ronrncIon doI dnno nfrInonInI doI gruo fnnIIInr,
or Ins ordIdns sufrIdns n rnIz do In dosnnrIcIon on roIncIon con
Ins ncfIvIdndos InLornIos o conorcInIos doI gruo fnnIIInr. In Corfo
osfIno quo no orn osILIo osfnLIocor oI noxo cnusnI onfro oI hocho
y Ins suuosfns consocuoncIns dorIvndns do oI. In fnnIIIn hnLIn
nIogndo In quIoLrn do In ncfIvIdnd conorcInI doI ndro do In vIcfInn,
vonfn do In cnsn do hnLIfncIon do In fnnIIIn or doLnjo doI rocIo do
norcndo, ofc. In Corfo osfIno quo orn InosILIo ronrnr fodns Ins
consocuoncIns oro oxIsfIo un Joo poIrinoniol generol ocnsIonndo
nI gruo fnnIIInr or In dosnnrIcIon do un nIonLro do oIIn, or
nofIvos InufnLIos nI Isfndo, Io cunI gonoro n In fnnIIIn frnsfornos
ocononIcos y do ofrn IndoIo quo doLInn sor ronrndos y cuyo nonfo
dofornIno In Corfo, oquIfnfIvnnonfo.
10
So IdIo oI rosnrcInIonfo do Ios gnsfos sufrngndos or Ios
fnnIIInros do Irnosfo !nfnoI CnsfIIIo Ioz on In Lsquodn do osfo,
Io quo IncIuIn frnsIndos, conunIcncIonos, InvosfIgncIonos ndnI-
nIsfrnfIvns, vIsIfns n crcoIos, hosIfnIos o InsfIfucIonos LIIcns,
nsI cono gnsfos corrosondIonfos n frnfnnIonfos nodIcos nrn In
rohnLIIIfncIon on sIfuncIonos do dosnnrIcIon do un hIjo y hornnno
y orogncIonos con nofIvo doI frnsIndo do In fnnIIIn n HoInndn, dondo
sus Infogrnnfos fIonon rofugIo hunnnIfnrIo y nsIIo oIIfIco (surn
?.L). SIn onLnrgo, In ruoLn rosonfndn nrn rosnIdnr oI cIcuIo
no orn sufIcIonfo. In Corfo Io osfIno on oquIdnd.
In Corfo roIforo su cIfn n jurIsrudoncIn do In Corfo Iuroon on
cunnfo n In sonfoncIn do condonn per ee consfIfuyo IndonnIzncIon
sufIcIonfo do dnno nornI.
11
Ioro sI oI dnno os cnusndo n In vIcfInn
13.10
Op. ciI., ?6.
13.11
Op. ciI. CIfn on oI 84. Corfo Iuroon do . H., fnIIo Kruelin doI 24 do
nLrII do 1990, sorIo A n 1?6-A, . 25, 39; Corfo Iuroon do . H., fnIIo
McCollun doI 30 do ngosfo 1990, sorIo A n 183, . 1?, 3?; Corfo Iuroon do
. H., fnIIo Woeeinl doI 2? sofIonLro do 1990, sorIo A n 185-A, . 15, 41;
Corfo Iuroon do . H., fnIIo KoenJjIiIorie doI 25 ocfuLro do 1990, sorIo A n
185-I, . 42, 34; Corfo Iuroon do . H., fnIIo DorI, doI 23 ocfuLro do 1990,
sorIo A n 18?, . 14, 40; Corfo Iuroon do . H., fnIIo Lolo c. Poieee Bojoe
doI 22 do sofIonLro do 1994, sorIo A n 29?-A, . 15, 38; Corfo Iuroon do
XIV - 35 !ISIOSAIIIIA ITI!ACIOAI
y n su fnnIIIn, In vIn susfIfufIvn orn In IndonnIzncIon ocunInrIn,
conforno n In oquIdnd y n unn nrocIncIon rudonfo, uos oI dnno
nornI no os suscofILIo do fnsncIon rocIsn. os suscofILIo do unn
ovnIuncIon rocIsn.
12
In oI cnso do In vIcfInn, oI dnno nornI orn ovIdonfo,
13
y so doLIn
ronrnr. Isfo orn frnnsnIsILIo n Ios sucosoros. Ior ofrn nrfo, Ios
fnnIIInros fnnLIon norocInn In ronrncIon doI dnno nornI.
14
In oI
cnso do Ios ndros, so rosunIn.
15
Ior ofrn nrfo, In Corfo nfIrno
quo, on nrfIcuInr, Ios cnsos do dosnnrIcIon forzndn nofIvnLnn unn
sorIo do sufrInIonfos osocInIos.
In oI cnso do In hornnnn, In Corfo fuvo on cuonfn Ins ruoLns
norfndns nI cnso,
16
quo dnLnn Iugnr n unn IndonnIzncIon dIrocfn
or dnno nornI. AquI In Corfo voIvIo n ronIfIrso n In jurIsrudoncIn
do In Corfo Iuroon.
1?
AsI oI dnno nornI fuo fIjndo conforno n
. H., fnIIo PelloJooI c. Poieee Bojoe doI 22 do sofIonLro do 1994, sorIo A n
29?-I, . 26, 44; Corfo Iuroon do . H., fnIIo Kroon , oIroe c. Poieee Bojoe
doI 2? do ocfuLro do 1994, sorIo A n 29?-C, . 59, 45; Corfo Iuroon do .H.,
fnIIo Boner c. Ieino UniJo doI 28 ocfuLro do 1994, sorIo A n 300-I, . ?6,
46; Corfo Iuroon do . H., Iuic Torijo c. 1epoo doI 9 do dIcIonLro do 1994,
sorIo A n 303-A, . 13, 33.
13.12
CIfn on oI nIsno rrnfo: Corfo Iuroon do . H., fnIIo Wieeinger doI
30 do ocfuLro do 1991, sorIo A n 213, . 29, 85; Corfo Iuroon do . H., fnIIo
KennocIe c. Ironcio (nrf. 50) doI 2 do novIonLro do 1993, sorIo A n 2?0-I,
. 16, 11; Corfo Iuroon do . H., fnIIo MoIe JocoIeeon doI 28 do junIo do 1990,
sorIo A n 180-A, . 16, 44 y Corfo Iuroon do .H., fnIIo Ierroro doI 19 do
foLroro do 1991, sorIo A n 19?-A, . 10, 21.
13.13
Op. ciI., 86, dondo so cIfn ndons oI Trnfndo do ouIIIy, nrf. 1?9, nnoxo,
nr. 4 (InforrofncIon) fnIIo n 3, 1924, C.I.J.I., sorIo A. n 3, . 9, Ios frILunnIos
nrLIfrnIos (Mool Coee, 1 do junIo do 1903, IeporIe of 1nIernoIionol ArIiIrol
AuorJe, voI. X, . ?32 y ?33 y ConpIell Coee, 10 do junIo do 1931, IeporIe
of 1nIernoIionol ArIiIrol AuorJe, voI. II, . 1158).
13.14
Op. ciI., 8?
13.15
Op. ciI., 88.
13.16
Op. ciI., 89.
13.1?
Op. ciI., 90, Corfo Iuroon do . H., fnIIo Mori doI 19 do foLroro do 1991,
sorIo A n 19?-C, . 38, 20; on sonfIdo sInIInr, Corfo Iuroon do . H., fnIIo
Tueo c. 1Iolio do foLroro do 1992,. sorIo A n 231-, . 42, 21; Corfo Iuroon
do . H., fnIIo BelJjouJi c. Ironcio doI 26 do nnrzo do 1992, sorIo A n 234-A,
. 30, 86; y Corfo Iuroon do . H., fnIIo KennocIe c. Ironcio (nrf. 50) do
novIonLro do 1993, sorIo A n 2?0-I, . 16, 11.
I!ICHOS H!MAOS XIV - 36
oquIdnd, n dIsfrILuIr onfro ndros y hornnnn on nrfos IgunIos, fnI
cono Io hnLInn soIIcIfndo.
Ios fnnIIInros do In vIcfInn nfIrnnron quo |o]xIsfo un vnIor
nfrILuILIo n In vIdn do cndn IndIvIduo quo frnscIondo su ronfn
ofoncInI, |yn quo] cndn IndIvIduo confornn unn nrfo osoncInI y
nIcn do su fnnIIIn, su conunIdnd, su nncIon, y do In hunnnIdnd..
In Corfo noncIono quo nrn oforgnr unn IndonnIzncIon do dIchn
nnfurnIozn, so doLIn hnLor nfocfndo n conunIdndos nuy osocIfI-
cns, quo huLIornn sufrIdo orjuIcIos nornIos donosfrndos. AsI
roIforo In osfurn sonfndn on AloeIoeIoe.
18
AI roforIrso n Ios suuosfos do snfIsfnccIon soIIcIfndos, In Corfo
IndIco quo In osILIIIdnd do ncudIr confrn oI Isfndo on unn InsfnncIn
InfornncIonnI orn unn fornn do snfIsfnccIon. Inrn oIIo voIvIo n
ronIfIrso n In jurIsrudoncIn do In Corfo Iuroon.
19
In docInrncIon
ncorcn do In oxIsfoncIn do vIoIncIon do dorochos hunnnos y Ios
dIvorsos nocnnIsnos do uLIIcIdnd do In Corfo fnnLIon ornn
fornns do ronrncIon. Ior on dIvorsns oorfunIdndos hnLIn
nogndo su rosonsnLIIIdnd, Io quo nrn In Corfo orn confrnrIo nI nrf.
68 do In ConvoncIon.
In In sonfoncIn do 199? In Corfo IndIco quo Ior osoIn In
oLIIgncIon do InvosfIgnr Io ocurrIdo, uos suLsIsfIn oI dorocho do Ios
fnnIIInros n snLor cuI fuo oI dosfIno do In vIcfInn cono do sus
13.18
Op. ciI., 93.
13.19
Corfo Iuroon do . H., fnIIo Kruelin doI 24 do nLrII do 1990, sorIo A n
1?6-A, . 25, 39; Corfo Iuroon do . H., fnIIo McCollun doI 30 do ngosfo do
1990, sorIo A n 183, . 1?, 3?; Corfo Iuroon do . H., fnIIo Woeeinl doI 2?
do sofIonLro do 1990, sorIo A n 185-A, . 15, 41; Corfo Iuroon do . H.,
fnIIo KoenJjIiIorie doI 25 do ocfuLro do 1990, sorIo A n 185-I, . 42, 34; Corfo
Iuroon do . H., fnIIo DorI, doI 23 do ocfuLro do 1990, sorIo A n 18?, . 14,
rr 40; Corfo Iuroon do . H., fnIIo Lolo c. Poieee Bojoe, doI 22 do sofIonLro
do 1994, sorIo A n 29?-A, . 15, 38; Corfo Iuroon do . H., fnIIo PelloJooI
c. Poieee Bojoe doI 22 do sofIonLro do 1994, sorIo A n 29?-I, . 26, 44; Corfo
Iuroon do . H., fnIIo Kroon , oIroe c. Poieee Bojoe, doI 2? do ocfuLro do 1994,
sorIo A n 29?-C, . 59, 45; Corfo Iuroon do .H., fnIIo Boner c. Ieino UniJo
doI 28 do ocfuLro do 1994, sorIo A n 300-I, . ?6, 46; Corfo Iuroon do .
H. fnIIo Iuic Torijo c. 1epoo doI 9 do dIcIonLro do 1994, sorIo A n 303-A, .
13, 33.
XIV - 3? !ISIOSAIIIIA ITI!ACIOAI
rosfos. A osfo doLor so sunnLn oI doLor do rovonIr dosnnrIcIonos
forzndns y snncIonnr n Ios rosonsnLIos, oLIIgncIonos quo suLsIs-
fInn hnsfn su cunIInIonfo.
20
In Corfo roIncIono n osfo ofocfo Ins
oLIIgncIonos confonIdns on oI nrf. 1.1 con oI nrf. 8.1 y oI nrf. 25 doI
Incfo do Snn Joso. o Ios nIsnos dorIvo oI doLor do InvosfIgnr Ins
vIoIncIonos do Ios dorochos hunnnos y juzgnr n Ios rosunfos
rosonsnLIos.
21
In Corfo so ronIfIo n su dofInIcIon do inpuniJoJ:
In fnIfn on su conjunfo do InvosfIgncIon, orsocucIon, cnfurn,
onjuIcInnIonfo y condonn do Ios rosonsnLIos do Ins vIoIncIonos do
Ios dorochos rofogIdos or In ConvoncIon AnorIcnnn, oxrosnndo
oI doLor do conLnfIrIn. Infro Ins nodIdns n ndofnr, In Corfo foIIcIfo
In fIIfIcncIon doI doIIfo do dosnnrIcIon forzndn do orsonns.
In nnforIn do cosfns, In Corfo no so concodIo Ios gnsfos
IncurrIdos nrn connrocor on In nudIoncIn LIIcn, uos Ios
fnnIIInros no so rosonfnron n oIIn. Inrn dofornInnr su nIcnnco, In
Corfo fuvo on cuonfn In ruoLn do Ios gnsfos ronIIzndos y Ins
cIrcunsfnncIns doI cnso concrofo, nrn ovnIunr oI nonfo rnzonnLIo
n sufrngnr.
14. IInko
1
II cnso fuo rosonfndo n In Corfo or In ConIsIon on 1995. Is un
cnso do dosnnrIcIon forzndn ocurrIdn nnfos do quo OunfonnIn so
oLIIgnrn donfro doI sIsfonn InfornnorIcnno, or Io cunI In Corfo soIo
so ocuo doI roLIonn rofnrdo do jusfIcIn. In 199? OunfonnIn
ncofo In rosonsnLIIIdnd InfornncIonnI or reIorJo Je jueIicio. In
1998 In Corfo dIcfo sonfoncIn soLro oI fondo y docInro quo Ounfonn-
In hnLIn vIoIndo on orjuIcIo do Ios fnnIIInros do IInko Ins gnrnnfIns
confonIdns on oI nrfIcuIo 8.1 doI Incfo, on roIncIon con oI nrf. 1.1,
cono nsI fnnLIon oI nrf. 25/1.1. OunfonnIn fonIn In oLIIgncIon do
13.20
Op. ciI., 103.
13.21
Op. ciI., 10?.
14.1
Blole Ieporocionee (Arf. 63.1 ConvoncIon AnorIcnnn SoLro orochos
Hunnnos), sonfoncIn doI 22 do onoro do 1999.
I!ICHOS H!MAOS XIV - 38
ngnr unn jusfn IndonnIzncIon n Ios fnnIIInros do IInko y n
rosnrcIrIos Ios gnsfos ofocfundos con ocnsIon doI rocoso. In
dofoncIon y nuorfo do IInko hnLInn fonIdo Iugnr nnfos do In
ncofncIon or nrfo do OunfonnIn do In jurIsdIccIon oLIIgnforIn do
In Corfo. Ioro Iuogo do In ncofncIon do In jurIsdIccIon oLIIgnforIn
ocurrIoron cIorfos hochos soLro Ios cunIos sI odIn In Corfo fonnr
conocInIonfo. In cnusn nLIorfn on In jurIsdIccIon Infornn nn
osfnLn ondIonfo.
So docInro In vIoIncIon doI nrf. 5 orquo In dosnnrIcIon gonoro
on In fnnIIIn sufrInIonfos y nngusfIn, sonfInIonfo do InsogurIdnd,
frusfrncIon o InofoncIn, n Io quo so suno In IncInorncIon do Ios
rosfos do IInko.
Con roIncIon n Ios LonofIcInrIos do Ins ronrncIonos, Ios ndros y
hornnnos fuoron dIrocfnnonfo orjudIcndos, nrfo IosIonndn, on
Ios fornInos doI nrf. 63.1 do In ConvoncIon AnorIcnnn.
In Corfo ordono oI ngo do Ios gnsfos ronIIzndos rnzonnLIononfo
or n nrfIr doI 9 do nnrzo do 198? (fochn do ncofncIon or
OunfonnIn do In conofoncIn confoncIosn do In Corfo), osfInndos
oquIfnfIvnnonfo.
Con roIncIon nI frnfnnIonfo nodIco do SnnuoI IInko In Corfo
osfIno roLndo quo Ios ndocInIonfos or oI sufrIdos so onnnrcnron
on In dosnnrIcIon. In oquIdnd, so Io oforgo unn sunn on concofo
do IndonIzncIon.
In nrfo IosIonndn ufIIIzo In fornInoIogIn Joo enocionol. Con
roIncIon nI dnno nornI, In Corfo IndIco quo su sonfoncIn do condonn
consfIfuIn cononsncIon sufIcIonfo do dnno nornI, ronIfIondoso n
jurIsrudoncIn do In Corfo Iuroon.
2
Ins grnvos cIrcunsfnncIns doI cnso In hncInn InsufIcIonfo: so
doLIn concodor unn IndonnIzncIon y on osfo fnnLIon so ronIfIo n
In jurIsrudoncIn do In Corfo Iuroon.
3
14.2
Corfo Iuroon do orochos Hunnnos; cfr., v.g., fnIIo Iuic Torijo c.
1epoo doI 9 do dIcIonLro do 1994. sorIo A n 303-A . 13, 33.
14.3
Corfo Iuroon do .H., fnIIo Wieeinger doI 30 do ocfuLro do 1991, sorIo
A n 213, 85; Corfo Iuroon do .H., fnIIo KennocIe c. Ironcio (nrf. 50) doI
2 do novIonLro do 1993, sorIo A n 2?0-I, 11; Corfo Iuroon do .H., fnIIo
XIV - 39 !ISIOSAIIIIA ITI!ACIOAI
In Corfo hnLIn sonnIndo, on In sonfoncIn do fondo, quo Ins
cIrcunsfnncIns do In dosnnrIcIon gonornn sufrInIonfo y nngusfIn,
ndons do un sonfInIonfo do InsogurIdnd, frusfrncIon o InofoncIn
nnfo In nLsfoncIon do Ins nuforIdndos LIIcns do InvosfIgnr Ios
hochos (cnso Blole, SonfoncIn do 24 do onoro do 1998, SorIo C, o.
36, 114).
In Corfo onfondIo quo osfnLn Ionnnonfo donosfrndo oI dnno
nornI do Ios fnnIIInros do IInko.
In Corfo rocordo quo on su sonfoncIn do fondo hnLIn roconocIdo
cono IncIuIdo on oI nrf. 8.1 oI dorocho do Ios fnnIIInros do In vIcfInn
n Ins nIsnns gnrnnfIns judIcInIos
4
fnnLIon oI dorocho do Ios
fnnIIInros do In vIcfInn n Ins gnrnnfIns judIcInIos. In Corfo roIforo
In InorfnncIn do In gnrnnfIn confonIdn on oI nrf. 25. Y In Corfo
nfIrno oI doLor doI Isfndo do ovIfnr y conLnfIr In InunIdnd.
5
In Corfo so rofIrIo do nuovo n osfo doLor,
6
os docIr, In fnIfn on
su conjunfo do InvosfIgncIon, orsocucIon, cnfurn, onjuIcInnIonfo
y condonn do Ios rosonsnLIos do Ins vIoIncIonos do Ios dorochos
rofogIdos or In ConvoncIon AnorIcnnn (cnso Ponioguo Morolee
, oIroe, 1?3). In Corfo IndIco quo so doLo conLnfIr In InunIdnd
or fodos Ios nodIos IognIos dIsonILIos uos osfn InunIdnd
roIcIn oI cnrcfor cronIco do Ins vIoIncIonos do dorochos hunnnos
y In IndofonsIon do Ins vIcfInns y fnnIIInros (cnso Ponioguo
Morolee , oIroe, 1?3).
In oI cnso Blole, In Corfo onfondIo quo oI Isfndo fIono In
oLIIgncIon do InvosfIgnr oI cnso, IdonfIfIcnndo n Ios rosonsnLIos, y
nIIcnndo Ins snncIonos corrosondIonfos. In Corfo so rofIrIo n In
ndocIon do dIsosIcIonos do dorocho Inforno, nocosnrIns nrn
nsogurnr dIchns oLIIgncIonos (nrfIcuIos 1.1 y 2 do In ConvoncIon
AnorIcnnn. Cnso Loo,co Tono,o, !onrncIonos, 1?1 y cnso
Surec Ioeero, !onrncIonos, 80).
MoIe JocoIeeon doI 28 do junIo do 1990, sorIo A n 180-A, 44; Corfo Iuroon
do .H., fnIIo Ierroro doI 19 do foLroro do 1991, sorIo A n 19?-A, 21.
14.4
Cnso Blole, 62.
14.5
Op. ciI., 6?
14.6
Op. ciI., 64
I!ICHOS H!MAOS XIV - 40
In nnforIn do gnsfos, In Corfo consIdoro quo dorIvnLnn do Ios
vInjos n OunfonnIn, nIInonfncIon, hosodnjo; frnduccIonos, IInnn-
dns foIofonIcns, fofocoIns y corrosondoncIn.
AsI, on rInor Iugnr, In Corfo ordono In InvosfIgncIon do Ios
hochos doI cnso, In IdonfIfIcncIon y snncIon do Ios rosonsnLIos, y In
ndocIon do Ins dIsosIcIonos do dorocho Inforno.
II juoz CAAO T!IAI hIzo conocor su vofo rnzonndo. o oI so
dosfncn In nfIrnncIon do quo lo Ironefornoci6n Jel JerecIo tigenIe
ee el conino poro reolicor lo jueIicio en coeoe cono eeIe.
SonnIo quo on osfo cnso so hnLIn Innfondo con ns cInrIdnd In
fonsIon onfro oI dorocho InfofornncIonnI LIIco, ngrognnos noso-
fros, cIsIco, y oI dorocho InfornncIonnI do Ios dorochos hunnnos.
So rofIrIo on osocInI quo In ncofncIon do In jurIsdIccIon
confoncIosn do In Corfo con fochn osforIor n In dosnnrIcIon do
IInko, y In soIucIon doI cnso on vIrfud do In nIIcncIon do un
rIncIIo cIsIco doI dorocho do Ios frnfndos. AsI, cono honos vIsfo,
In dosnnrIcIon quodo fuorn do In jurIsdIccIon do In Corfo.
CAAO jusfIfIco su osfurn on In confIgurncIon do In dosnnrI-
cIon forzndn do orsonns cono JeliIo conIinuoJo o pernonenIe
?
nIonfrns no so osfnLIozcn oI dosfIno o nrndoro do In vIcfInn,
ronIfIondoso n In ConvoncIon InfornnorIcnnn soLro osnnrIcIon
Iorzndn do Iorsonns do 1994, nrfIcuIo III. A In voz, IndIco quo orn
unn forno conplejo Je tioloci6n Je loe JerecIoe Iunonoe, nI
oxIsfIr hochos doIIcfIvos conoxos, conforno n Ios nrf. IV, II y
IronLuIo do In noncIonndn ConvoncIon.
!oIforo In nufn do su vofo on oI fondo doI nsunfo, on forno n In
inIenporoliJoJ Jel JerecIo inIernocionol Je loe JerecIoe Iuno-
noe. II sIsfonn do rofoccIon osf dosfInndo n nIIcnrso on fodn
cIrcunsfnncIn, sIn IInIfncIon fonornI: fodo oI fIono. IndIco quo
oI dorocho InfornncIonnI do Ios dorochos hunnnos, n dIforoncIn doI
dorocho InfornncIonnI, ocundo do roIncIonos InforosfnfnIos, so
ocun do roIncIonos InfrnosfnfnIos: onfro Isfndos y soros hunnnos
14.?
AquI In cursIvn os nIn.
XIV - 41 !ISIOSAIIIIA ITI!ACIOAI
Lnjo sus rosocfIvns jurIsdIccIonos. AfIrno nsInIsno oI cnrcfor do
sujofo do dorocho InfornncIonnI doI IndIvIduo.
II dorocho InfornncIonnI cIsIco os un ordon do coordInncIon, on
rnzon doI rIncIIo do IgunIdnd jurIdIcn do Ios Isfndos. Iso concofo
no uodo frnsIndnrso on nnforIn do dorochos hunnnos. II dorocho
InfornncIonnI do Ios dorochos hunnnos cuosfIonn y dosnfIn cIorfos
dognns doI dorocho InfornncIonnI cIsIco.
o rIgo roIncIonos onfro IgunIos: oorn on dofonsn do Ios ns
doLIIos, Ins vIcfInns do Ins vIoIncIonos do Ios dorochos hunnnos. o
Lnsfn oI oquIIILrIo nLsfrncfo, sIno oI ronodIo concrofo nnfo oI
dosoquIIILrIo y In dIsnrIdnd. Iosoo unn IogIcn roIn. II dorocho
InfornncIonnI do Ios dorochos hunnnos fIondo n Iunonicor loe
conIeniJoe Jel JerecIo inIernocionol cleico.
In nnforIn do rosorvns, on vIrfud do In OInIon ConsuIfIvn do
In Corfo InfornncIonnI do JusfIcIn, oI sIsfonn do rosorvns do Ins dos
ConvoncIonos do VIonn os sonnIndo cono do cuno nnrcndnnonfo
tolunIorieIo , conIrocIuolieIo. Inrn oI juoz, os Inndocundn su
nIIcncIon n Ios frnfndos do dorochos hunnnos, InsIrndos on
vnIoros conunos suorIoros, on forno nI concofo do goronIio
colecIito.
In oI rrnfo 24 do su vofo nfIrno quo osfos IfInos frnfndos
osfnLIocon oLIIgncIonos do cnrcfor oLjofIvo, y so nIIcnn nodInnfo
oI ojorcIcIo do unn gnrnnfIn coIocfIvn. Y so rofIrIo n oLIIgncIonos ergo
onnee do rofoccIon. o rono In unIdnd doI dorocho InfornncIonnI
LIIco, sIno quo Io IogIfInn y jusfIfIcn (cons. 2?) nodInnfo
rIncIIos, concofos y gnrnnfIns jurIdIcos.
In oI rrnfo 33 so rofIrIo n Ios rIncIIos y nofodos do
InforrofncIon do Ios frnfndos do dorochos hunnnos: oI cnrcfor
oLjofIvo do Ins oLIIgncIonos quo oncIorrnn, oI sonfIdo nufonono (on
roIncIon con oI dorocho Inforno do Ios Isfndos) do Ios fornInos do
dIchos frnfndos, In gnrnnfIn coIocfIvn suLynconfo n osfos, oI nnIIo
nIcnnco do Ins oLIIgncIonos do rofoccIon y In InforrofncIon
rosfrIcfIvn do Ins rosfrIccIonos ornIsILIos. Mnrco In oxIsfoncIn do
nrfIfIcInIIdnd (rrnfo 3?) on In soIucIon oIogIdn or In Corfo. In oI
rrnfo 38 do In sonfoncIn on oI cnso Blole hnLIn nfIrnndo:
I!ICHOS H!MAOS XIV - 42
In consngrncIon do oLIIgncIonos orgn onnos do rofoccIon,
cono nnnIfosfncIon do In roIn onorgoncIn do nornns InornfI-
vns doI dorocho InfornncIonnI, rorosonfnrIn In suorncIon doI
nfron orIgIdo soLro In nufononIn do In voIunfnd doI Isfndo. II
cnrcfor nLsoIufo do In nufononIn do In voIunfnd yn no uodo sor
Invocndo nnfo In oxIsfoncIn do nornns do jue cogene. o os
rnzonnLIo quo oI dorocho confonornoo do Ios frnfndos sIgn
nogndoso n un nfron doI cunI oI roIo Lusco grndunInonfo
IILornrso, nI consngrnr oI concofo do jue cogene on Ins dos
ConvoncIonos do VIonn soLro orocho do Ios Trnfndos. o os
rnzonnLIo quo, or In nIIcncIon cnsI nocnIcn do osfuIndos doI
dorocho do Ios frnfndos orIgIdos soLro In nufononIn do In voIunfnd
osfnfnI, so frono cono on oI rosonfo cnso- unn ovoIucIon
nIonfndorn, InuIsndn soLro fodo or In oInIo jurIs cono nnnIfos-
fncIon do In conscIoncIn jurIdIcn unIvorsnI, on LonofIcIo do fodos Ios
soros hunnnos.
15. Surec Ioeero
1
II cnso fuo rosonfndo nnfo In Corfo or In ConIsIon on 1995,
orIgInndoso on unn donuncIn confrn Icundor do 1994. In Corfo
dIcfo su sonfoncIn soLro oI fondo on 199?, IndIcnndo quo so hnLIn
vIoIndo oI nrf. ?, 8, 5, 25 y oI nrf. 1.1; y quo unn nornn doI CodIgo
IonnI do Icundor vIoInLn oI nrf. 2 do In ConvoncIon, conforno n Ios
nrfs. ?.5 y 1.1. In Corfo, ndons, docInro quo Icundor osfnLn
oLIIgndo n ngnr unn jusfn IndonnIzncIon n In vIcfInn y fnnIIInros
y n rosnrcIrIos Ios gnsfos on Ios quo huLIornn IncurrIdo on oI
rocoso.
In oI cnso oI Isfndo no rosonfo su oscrIfo soLro ronrncIonos.
In Corfo nIIco oI rIncIIo do dorocho InfornncIonnI confonIdo on
oI Isfnfufo do In C.I.J. cono do In ConIsIon InfornnorIcnnn: sI oI
Isfndo nnnfIono oI sIIoncIo, oI fnIIo doLo sor fnvornLIo n In vIcfInn.
15.1
Cnso Surec Ioeero, !onrncIonos (nrf. 63.1 ConvoncIon AnorIcnnn
SoLro orochos Hunnnos), sonfoncIn doI 20 do onoro do 1999.
XIV - 43 !ISIOSAIIIIA ITI!ACIOAI
II Isfndo ronIIzo un ofrocInIonfo, quo fuo consIdorndo cono unn
ncofncIon oxrosn do Ios ruLros roquorIdos or Suroz !osoro. Ior
oIIo, oI nnIIsIs so rodujo n Ios ruLros y n Ins nodIdns do ronrncIon
no ocunInrIn, n Ins quo oI Isfndo no hIzo nIngunn roforoncIn.
In Corfo so dodIco n nnnIIznr Ios LonofIcInrIos do In ronrncIon.
o oxIsfIn confrovorsIn nI rosocfo: Suroz !osoro, In sonorn
!nnndn IurLnno y In nonor MIcnoIn Suroz !nnndn.
In Corfo onfondIo quo so hnLIn roLndo quo Suroz !osoro, nI sor
dofonIdo, frnLnjnLn on unn onrosn cono oncnrgndo do suorvIsIon
y confroI do vuoIos y orcILIn un snInrIo nonsunI ronodIo do
nroxInndnnonfo !S$ 449.40 (cunfrocIonfos cunronfn y nuovo
doInros do Ios Isfndos !nIdos do AnorIcn con cunronfn confnvos).
So roLo quo durnnfo su oncnrcoInnIonfo, n rnIz do Ios frnfos
cruoIos, Inhunnnos y dogrndnnfos n quo fuo sonofIdo, sufrIo dnnos
fIsIcos y sIcoIogIcos, ndocIondo fonor n voIvor n su frnLnjo y
voIvor n sor InvoIucrndo con oI frfIco do nnrcofIcos. In noIncIon
confrn su condonn nn osfnLn ondIonfo.
!nn nInn fuo concoLIdn on In crcoI y nncIo durnnfo oI oncnrco-
InnIonfo do su ndro. In sonorn !nnndn IurLnno, or su
IncnncIdnd fIsIcn, so vIo oLIIgndn n confrnfnr Ios sorvIcIos do unn
onIondn donosfIcn y un chofor durnnfo oI oncnrcoInnIonfo. Ios
nLogndos rorosonfnron n Suroz !osoro nnfo In ConIsIon y In
Corfo InfornnorIcnnns y oIIos, o Ins InsfIfucIonos con Ins quo osfn
vIncuIndos, nsunIoron cIorfos gnsfos.
Con roIncIon n Ins ronrncIonos, In Corfo dIsfInguIo Ios sIguIon-
fos ruLros cono dnno nnforInI: Ios Ingrosos quo dojo do orcILIr
Suroz !osoro dosdo su dofoncIon hnsfn su IILorncIon ns Inforo-
sos; confrnfncIon do chofor y sorvIcIo donosfIco or nrfo do su
ososn; y roonLoIso do gnsfos or su frnfnnIonfo fIsIco y sIcoIogI-
co, nsI cono oI frnfnnIonfo sIcoIogIco do su ososn. o n unn Icorn
quo so rodujo n cnusn do su oncnrcoInnIonfo; frnfnnIonfo sIco-
IogIco (ovnIuncIon InIcInI; frnfnnIonfo roIo y do su ososn).
I!ICHOS H!MAOS XIV - 44
In Corfo nnnfuvo quo In IndonnIzncIon or In ordIdn do
Ingrosos doLo sor cnIcuIndn usnndo oI Ingroso do In vIcfInn,
cnIcuIndo con Lnso on su snInrIo ronI.
2
Con roIncIon nI dnno nnforInI, sI In vIcfInn vIvIn so doLo fonor
on cuonfn oI fIono on quo no udo frnLnjnr.
Inrn In Corfo, oI dnno nornI InfIIgIdo n Suroz !osoro orn
ovIdonfo. o so roquorInn ruoLns nI rosocfo.
3
Anfo Ins grnvos
vIoIncIonos conofIdns on orjuIcIo do Suroz !osoro, In Corfo
fnnLIon onfondIo quo doLInn rosunIrso Ios dnnos sufrIdos or su
ososn o hIjn.
4
Suroz !osoro rofondIn un odIdo do dIscuIns or nrfo doI
Isfndo. In Corfo onfondIo quo In sonfoncIn soLro oI fondo on sI orn
unn fornn do ronrncIon y snfIsfnccIon nornI.
IxIsfIn unn nuIfn on confrn do Suroz !osoro n rnIz doI juIcIo
onnI; ndons osfnLn on unn IIsfn osfnfnI do orsonns InvoIucrndns
con oI nnrcofrfIco, Io quo Io InodIn ronIIznr, or ojonIo, In
conrn do doInros. In In sonfoncIn do 199?, In Corfo nfIrno quo so
hnLInn vIoIndo Ios nrfs. ?, 8 y 25 do In ConvoncIon AnorIcnnn, on
roIncIon con oI nrfIcuIo 1.1 do In nIsnn; oI Isfndo fonIn oI doLor do
ronrnr Ins consocuoncIns do dIchns vIoIncIonos, do nnnorn quo no
so ojocufnrn In nuIfn Inuosfn n Suroz !osoro y no so nnnfuvIorn
su nonLro on dIcho rogIsfro.
II doLor do InvosfIgnr fnnLIon hnLIn sIdo dofornInndo on In
sonfoncIn do fondo y orsIsfIn hnsfn su fofnI cunIInIonfo.
5
II
doLor consIsfIn on In InvosfIgncIon do Ios hochos, In IdonfIfIcncIon
do Ios rosonsnLIos y su snncIon y In ndocIon do Ins dIsosIcIonos
do dorocho Inforno nocosnrIns nrn nsogurnr oI cunIInIonfo do In
oLIIgncIon.
Icundor nodIfIco nIgunn IogIsIncIon con nofIvo do In sonfoncIn
do fondo, oro In Corfo consIdoro quo no orn nroIndn nrn cunIIr
con In sonfoncIn.
15.2
Op. ciI., 58.
15.3
Op. ciI., 65.
15.4
Op. ciI., 66.
15.5
Op. ciI., 80.
XIV - 45 !ISIOSAIIIIA ITI!ACIOAI
In nnforIn do cosfns y gnsfos, Suroz !osoro ronuncIo n Ios
IncurrIdos nnfo In ConIsIon, oro sI rocInno Ios ronIIzndos on In
jurIsdIccIon Infornn, cono nsI fnnLIon nnfo In Corfo InfornnorIcn-
nn. In Corfo sonnIo quo su rcfIcn consIsfIn on oI roInfogro do Ios
gnsfos corrosondIonfos n Ins gosfIonos ronIIzndns or In nrfo
IosIonndn nnfo Ins nuforIdndos do In jurIsdIccIon Infornn, con Lnso
on oI rIncIIo do oquIdnd, IncIuso on nusoncIn do ruoLn soLro oI
nonfo.
6
In Corfo ordono oI ngo do Ins cosfns sI oI qunnfun os rnzonnLIo.
In rcfIcn rocIonfo consIsfIn on osfInnrIos soLro unn Lnso oquIfn-
fIvn y consIdornndo In conoxIon sufIcIonfo onfro Ins nIsnns y Ios
rosuIfndos Iogrndos. AquI voIvIo n ronIfIrso n In jurIsrudoncIn do
In Corfo Iuroon.
?
SI In vIcfInn no uodo rosonfnr rocILos u ofro fIo do ruoLn
nrn dofornInnr oI nonfo ronI do Ios gnsfos, In Corfo fIono odor
dIscrocIonnI nrn osfInnr su cunnfIn donfro do IInIfos rnzonnLIos,
dndns Ins cIrcunsfnncIns doI cnso: In durncIon y In conIojIdnd doI
nIsno (do nuovo, In Corfo ronIfo n In jurIsrudoncIn do In Corfo
Iuroon.
8
II cunIInIonfo doLIn ofocfunrso, cono on Ios ofros cnsos, on oI
Inzo do soIs nosos dosdo In nofIfIcncIon do In sonfoncIn.
In IndonnIzncIon corrosondIonfo n In nonor sorIn oLjofo do un
fIdoIconIso n consfIfuIr or oI Isfndo. Ios LonofIcIos dorIvndos do
Inforosos n MIcnoIn Suroz !nnndn on su fofnIIdnd cunndo
cunIn In nnyorIn do odnd.
AsI In Corfo ordono on osfn sonfoncIn In no ojocucIon do In nuIfn
nIIcndn y In oIInInncIon do su nonLro do Ios rogIsfros on Ios quo
fIgurnLn cono consocuoncIn do Ios hochos quo dIoron orIgon n osfn
cnusn, ndons doI ngo do Ins IndonnIzncIonos corrosondIonfos.
15.6
Op. ciI., 92.
15.?
Corfo Iuroon do .H., BrincoI t. 1Iolio, SonfoncIn doI 26 do novIonLro
do 1992, sorIos A n 249-A.
15.8
Corfo Iuroon do .H., Konig, sonfoncIn do 10 do nnrzo do 1980, sorIos
A n 36, nrn. 24; vonso, ndons, Corfo Iuroon do .H., Bocono, sonfoncIn
doI 2 do dIcIonLro do 198?, sor. A n 124-I).
I!ICHOS H!MAOS XIV - 46
16. Conclueionee , propueeIoe
Ins dIvorsns sonfoncIns do In Corfo InfornnorIcnnn quo honos
rosonndo rovoInn Ins vIrfudos y dofocfos do Ios sIsfonns ncfunIos do
rofoccIon do Ios dorochos hunnnos.
Infro Ins vIrfudos, odonos dosfncnr In fondoncIn n oIInInnr
fornnIIsnos quo soIo conducon n unn cnrgn dosnodIdn o Injusfn
soLro In vIcfInn do In vIoIncIon do dorochos hunnnos y sus
fnnIIInros. Ior ofrn nrfo, sI LIon nn nos nroco nIgo vngn y oco
cInrn In Idon do IncIuIr nuovos ruLros on nnforIn do ronrncIon
(IInoso, royocfo do vIdn, dnno onocIonnI, ofc.), osfo rovoIn unn
fondoncIn n LonofIcInr n In vIcfInn y n rofogorIn on unn nodIdn
nucho ns conIofn y nnIIn.
TnnLIon honos odIdo nrocInr on quo fornn oI osquonn
vIgonfo os osoncInInonfo ronrnforIo. So frnfnn do oIInInnr Ins
consocuoncIns do In vIoIncIon do dorochos hunnnos, oro no oxIsfo
nIngn fIo do snncIon con roIncIon nI Isfndo quo In conofIo o quo
ornIfIo quo ocurrIorn. In nrfIcuInr, nos nrocorIn ndocundo quo
on cnsos do vIoIncIonos grnvos, quo rovoInn unn ncfIfud doI Isfndo
do dosIdIn, dosInforos, o nLIorfn oosIcIon n coInLornr con oI sIsfonn
do rofoccIon, oI roconocInIonfo do dnnos unIfIvos. Y, on osfo
sonfIdo, quo In sunn no so dosfInnrn n In vIcfInn o fnnIIInros, sIno
n suLsnnnr ofro fIo do roLIonns. Ior ojonIo, ndoInnfnr o cuLrIr
cIorfos gnsfos corrosondIonfos nI frnIfo do Ios cnsos nnfo In
ConIsIon InfornnorIcnnn on WnshIngfon o nnfo In Corfo on Cosfn
!Icn. In vIcfInn hoy fIono osfn onorno cnrgn quo soIo oncuonfrn
snfIsfnccIon cunndo oxIsfo In sonfoncIn do ronrncIonos o on cnso do
ncuordo con oI Isfndo, frns Inrgos nnos do osorn y sufrInIonfo.
Ior ofrn nrfo, oI sIsfonn ncfunI gonorn unn InjusfIcIn Lnsfnnfo
nnnIfIosfn, y os quo on cnso do vIoIncIon do Ios dorochos hunnnos
os In oLIncIon, con sus Inuosfos (IncIuIdn on osn oLIncIon, In
vIcfInn), In quo sufrngn Ins sonfoncIns do ronrncIonos. MIonfrns
fnnfo, nrocInnos cunfos cnsos quodnron sIn nIngn fIo do
soIucIon on oI nLIfo Inforno. Ios nuforos do Ios hochos doscnnsnn
frnnquIIos, nIonfrns In oLIncIon os In quo corro con oI oso do Io
XIV - 4? !ISIOSAIIIIA ITI!ACIOAI
ocurrIdo. Ior oso fnnLIon croonos quo In Corfo no soIo fondrIn quo
Insfnr nI Isfndo n InvosfIgnr Ios hochos sIno n roofIr rosocfo do
Ios nuforos Ins sunns nLonndns.
TnnLIon croonos nocosnrIo oIInInnr osfo doLIo osfndnr MIon-
Lro do In O.I.A.- Inrfo doI Incfo (IncIuso frIIo: uos os nocosnrIo
hnLor ncofndo In jurIsdIccIon oLIIgnforIn do In Corfo). Hoy, nrn
sor nIonLro doI Consojo do Iuron, so oxIgo convorfIrso on nrfo
doI ConvonIo Iurooo, Io quo InIIcn In ncofncIon oLIIgnforIn do In
jurIsdIccIon doI TrILunnI Iurooo do orochos Hunnnos.
In sInfosIs, so nofn un cnnLIo, un nvnnco, oro hncon fnIfn nsos
ns docIdIdos nrn quo oI sIsfonn funcIono. Y voIunfnd oIIfIcn, or
suuosfo.
Captulo XV
/7)5 ,- -+674)
AIIIA IOIAO
1. Jerorquio ConeIiIucionol Je loe TroIoJoe 1nIernocionolee
eoIre DerecIoe Hunonoe.
1.1. Cnso 1., I.1., eupro, cn. IV.
1.2. Cnsos 1lnelJjion c/ AeueIoJI y 1lnelJjion c/ SofoticI.
(So nnnIIznn Ios cnsos noncIonndos oxcIusIvnnonfo on roIncIon con
oI juogo do nornns convoncIonnIos do dorocho InfornncIonnI y do
dorocho Inforno, y su InforrofncIon dosdo oI unfo do vIsfn do In
nsIgnncIon do sonfIdo dndn or In Corfo Suronn).
1.2.1. AnnIIco on fornn conjunfn nnLos cnsos con oI oLjofo do
vorIfIcnr sInIIIfudos y dIforoncIns on Ios nsocfos fcfIcos, nornn-
fIvos y nxIoIogIcos, quo ornIfnn rosondor Ios sIguIonfos Inforro-
gnnfos:
1.2.2. CuIos son Ios hochos quo dIforoncInn nnLos cnsos Y
cunIos son Ios quo Ios nsInIInn Quo cIrcunsfnncIns nnrocon
cono frnscondonfos on 1lnelJjion c/ SofoticI dosdo oI unfo do
vIsfn doI TrILunnI quo no so onconfrnrnn rosonfos on 1lnelJjion.
c/ AeueIoJI In dIforoncIn os fcfIcn o hn oxIsfIdo unn vnIorncIon
dIforonfo do Ios hochos on cndn uno do Ios cnsos
1.2.3. A quo cnusns nfrILuyo oI cnnLIo do crIforIo doI TrILunnI
So nnnfonIn on 1lnelJjion. c/ SofoticI In nIsnn InfogrncIon do
I!ICHOS H!MAOS XV - 2
In Corfo Suronn quo on 1lnelJjion c/ AeueIoJI Croo !d., quo
oIIo fuvo nIgunn IncIdoncIn on oI crIforIo nnyorIfnrIo oxuosfo on
In sonfoncIn doI cnso sonfoncIndo on IfIno Iugnr
1.2.4. IxIIcIfo oI TrILunnI Ins rnzonos do su cnnLIo do crIforIo
rosocfo do In oornfIvIdnd doI dorocho n roIIcn, nogndn on
1lnelJjion c/ AeueIoJI y ndnIfIdn on 1lnelJjion c/ SofoticI
Sogn su rosuosfn, quo rnzonos fuvo nrn oIIo
1.2.5. Quo nrgunonfos uso In Corfo on 1lnelJjion c/ SofoticI
nrn fundnnonfnr In uLIcncIon jorrquIcn do In ConvoncIon Ano-
rIcnnn soLro orochos Hunnnos on roIncIon con In ConsfIfucIon
ncIonnI Iudo nrrILnr n In nIsnn concIusIon rocurrIondo n
nornns quo no fuoron noncIonndns on oI cnso
Quo dIforoncIn uodo dosfncnrso rosocfo do In sonfoncIn
rocnIdn on 1lnelJjion c/ AeueIoJI rosocfo do In vIgoncIn on oI
dorocho Inforno do In CAH
1.2.6. In jornrquIn nornnfIvn oforgndn n In C.A..H. on
1lnelJjion c/ SofoticI, os nIIcnLIo sogn oI fnIIo n fodos Ios
frnfndos Iuo corrocfo oI rnzonnnIonfo do In Corfo on osfo nsocfo
nfonfo oI foxfo consfIfucIonnI vIgonfo n In fochn do In sonfoncIn
ConsIdorn !d quo hn vnrIndo dIchn jornrquIn unn voz rofornndn
In ConsfIfucIon on 1994
1.2.?. Sogn Ios fornInos doI nrf. ?5 Inc. 22 do In ConsfIfucIon
rofornndn, soLro quo nufns rndIcn In dIvorsn jornrquIn nornnfI-
vn do Ios ncfos y frnfndos InfornncIonnIos
1.2.8. Cono hn quodndo dofInIdn In operoIitiJoJ do unn nornn
on 1lnelJjion c/SofoticI IxIsfon ofros oIononfos quo ornI-
fnn consIdornr quo unn nornn os oornfIvn II dorocho n roIIcn
roguIndo on oI nrf. 14 CAH, os o no oornfIvo sogn In dofInIcIon
do osn cunIIdnd doscrIfn on oI cnso cIfndo
1.2.9. Sogn Io oxuosfo on 1lnelJjion c/ SofoticI, cuIos
sorInn Ios nsocfos doI dorocho n roIIcn quo so oncuonfrnn
rogInnonfndos on oI nrf 14 do In CAH
O!AS I IICT!!A XV - 3
1.2.10. In 1lnelJjion c/ AeueIoJI, In Corfo so roocuo
osocInInonfo or nognr quo oI dorocho n roIIcn so onconfrnLn
onfro Ios dorochos InIIcIfos doI nrf 33 do In ConsfIfucIon ncIonnI.
ConsIdorn ncorfndn In osIcIon doI TrILunnI Quo nornns do In
nIsnn ConsfIfucIon quo jusfIfIcnn In oxIsfoncIn do oso dorocho so
onIfIoron on oI fnIIo Quo rnzonos oxIsfIoron nrn oIIo Ior quo
vnrInron nI dIcfnrso In sonfoncIn on 1lnelJjion c/ SofoticI
1.2.11. Ixongn unn nrgunonfncIon quo fundnnonfo In conn-
fILIIIdnd onfro oI dorocho n roIIcn y In IILorfnd do ronsn.
1.2.12. Ixongn In nrgunonfncIon confrnrIn n Io oxuosfo on oI
unfo nnforIor.
1.2.13. TIono unn finoliJoJ oI dorocho n roIIcn, sogn Io dIcho
or In Corfo on 1lnelJjion c/ SofoticI Quo juIcIo do vnIor Io
noroco osn oInIon y orquo
1.2.14. In 1lnelJjion c/ SofoticI, In Corfo osocIfIcn fnxnfI-
vnnonfo oI nIcnnco do In IogIfInncIon rocosnI doI ncfor. Ior quo
so In roconoco IInIfndnnonfo So jusfIfIcn dosdo oI unfo do vIsfn
nornnfIvo osn IInIfncIon Y dosdo oI unfo do vIsfn vnIornfIvo
1.2.15. Sogn oI fnIIo cIfndo, oI dorocho n roIIcn os do Inforro-
fncIon oxfonsIvn o rosfrIcfIvn Is ncorfndn osn consIdorncIon So
jusfIfIcnLn oso crIforIo consfIfucIonnInonfo, nnfos do In rofornn do
1994
1.2.16. AnnIIco connrnfIvnnonfo Ios crIforIos vnIornfIvos ox-
uosfos or In Corfo on 1., I.1., 1lnelJjion c/ AeueIoJI ,
1lnelJjion c/ SofoticI. Quo vnIoros no fuoron oxIIcIfndos on Ios
dos rInoros, oro rosuIfnron dofInIforIos nrn In sonfoncIn dIcfn-
dn ofornIno on quo consIdornndos do cndn fnIIo so fundnnonfn
su rosuosfn.
I!ICHOS H!MAOS XV - 4
2. 1nIerpreIoci6n ConeIiIucionol en MoIerio Je DerecIoe
Hunonoe
(So nnnIIznn Ios cnsos Siri , KoI, or In rIquozn do Ios fundnnon-
fos on oI Inno InforrofnfIvo, nI hncor oornfIvn unn gnrnnfIn quo
no nnroco oxrosnnonfo confonIndn on oI foxfo consfIfucIonnI do
1953/60)
2.1. ofornIno cuIos fuoron Ios hochos quo rovocnron In IosIon
on uno y ofro cnso. IxIsfon dIforoncIns on osos hochos quo
jusfIfIquon unn soIucIon dIvorsn nrn nnLos Quo InorfnncIn
fuvo oI oncundro jurIdIco quo oI ncfor ufIIIzo nrn dononInnr In
gnrnnfIn nroIndn on Siri Y on KoI
2.2. In quo nononfo doI rocoso judIcInI so orfIIn oI surgI-
nIonfo doI nnnro on Siri A quo cnusns oLodocIo oI Innfoo doI
ncfor on osn InsfnncIn Quo cIrcunsfnncIns fcfIcns Io oLIIgnron n
rocodor do osn nnnorn
2.3 ConfnLn oI TrILunnI con fodos Ios oIononfos nocosnrIos
nrn dIcfnr sonfoncIn CuIos rovIsfon cnrcfor osoncInI nI unfo
do jusfIfIcnr In sonfoncIn quo so dIcfo CuIos rosuIfnn Infrnscon-
donfos n In soIucIon doI cnso
2.4. Quo InorfnncIn fuvo In ruoLn roducIdn Iuo sufIcIonfo
nrn ncrodIfnr In IdonfIdnd do Ios hochos IosIvos o sIrvIo nrn
donosfrnr In fnIfn do jusfIfIcncIon do In rosfrIccIon n Ios dorochos
do Siri
2.5. Quo dIforoncIn oxIsfo onfro Siri , KoI on roIncIon con oI
ngonfo roducfor doI hocho IosIvo do Ios dorochos cuyn rofoccIon
Invocn oI ncfor Quo IncIdoncIn fIono on cndn cnso In quo
fundnnonfo In Corfo In nocosIdnd do dnr rofoccIon cunIquIorn
fuorn oI sujofo quo rovocnrn oI dnno
2.6. Tnnfo on Siri cono on KoI oI TrILunnI doLIo rosoIvor sI oI
ronodIo IognI oxIsfonfo orn nfo nrn nIcnnznr unn soIucIon jusfn
y oorfunn. Cono so ronuncIn In nnyorIn n oso rosocfo on nnLos
O!AS I IICT!!A XV - 5
cnsos TIono oI Iodor JudIcInI fncuIfndos InnovnfIvns CuIos y
Lnjo quo cIrcunsfnncIns
2.?. Sogn Io rosuoIfo on Siri , KoI, so uodo consIdornr quo In
rogInnonfncIon rocosnI osf oxcIusIvnnonfo on nnnos doI Iodor
IogIsInfIvo Quo nLIfo do nccIon on oso nsocfo corrosondo nI
Iodor JudIcInI IrocIso oI fundnnonfo consfIfucIonnI do su ros-
uosfn.
2.8. ofornIno quo nornns do orocho InfornncIonnI do Ios
orochos Hunnnos hnLIIIfnn In nccIon do Ios juocos cunndo no
oxIsfon nornns quo oxrosnnonfo rofojnn oI ojorcIcIo do un
dorocho o hnLIIIfon su gnrnnfIn.
2.9. In KoI so Invocn oxrosnnonfo unn nornn do In ocInrn-
cIon !nIvorsnI do orochos Hunnnos. Con quo oLjofo In quo
rndIcn In InorfnncIn do osn noncIon
2.10. In quo cnsos corrosondo, sogn Io sonfoncIndo on KoI,
quo Ios juocos Inforvongnn do InnodInfo nnfo In ovIdoncIn do IosIon
n Ios dorochos fundnnonfnIos, or nodIo do In vIn rIdn doI rocurso
do nnnro Sogn oI fnIIo, cuIos son Ins condIcIonos nocosnrIns
on un cnso nrn In rocodoncIn doI nnnro
2.11. IsfnLIozcn In IdonfIdnd onfro oI orfII oforgndo nI nnnro
n frnvos do Ios fnIIos Siri , KoI y In dofInIcIon oxrosndn on oI nrf.
43 do In ConsfIfucIon ncIonnI. Connro In nnIIfud do In gnrnnfIn
on roIncIon con oI nrf. 25 do In CAH y oI nrf. 2 Inc. 3 doI Incfo
do InfornncIonnI do orochos CIvIIos y IoIIfIcos.
3. SieIeno 1nIeronericono Je ProIecci6n Je loe DerecIoe
Hunonoe
3.1. MeJioe Je ProIecci6n en lo Contenci6n Anericono Je
DerecIoe Hunonoe.
(Poro uno etoluoci6n en 1 ninuIoe, Jel funciononienIo Ieico
Je loe 6rgonoe Jel conIrol. Morcor exclueitonenIe lo opci6n
correcIo).
I!ICHOS H!MAOS XV - 6
3.1.1. Inrn sor MIonLro do In ConIsIon AnorIcnnn do orochos
Hunnnos os roquIsIfo sor:
* ALogndo o juoz.
* IsocInIIsfn on fonns roIncIonndos con Ios dorochos hunn-
nos.
3.1.2. So oncuonfrnn hnLIIIfndos nrn roonor cnndIdnfos n
Infogrnr In ConIsIon:
* SoIo Ios osfndos nrfos on In CAH.
* CunIquIor Isfndo nIonLro do In OIA.
3.1.3. In ConIsIon InfornnorIcnnn do orochos Hunnnos os:
* !n orgnno con funcIonos jurIsdIccIonnIos
* !n orgnno do confroI sIn jurIsdIccIon.
3.1.4. So oncuonfrnn IogIfInndos nrn rosonfnr ofIcIonos n In
ConIsIon:
* Ins onfIdndos guLornnnonfnIos con conofoncIn on fonns
do dorochos hunnnos.
* Ins onfIdndos no guLornnnonfnIos IognInonfo roconocIdns.
3.1.5. Inrn quo so ndnIfn oI Ingroso do unn ofIcIon nnfo In
ConIsIon, os nocosnrIo:
* Quo sIn oxcocIonos so hnynn ngofndo Ios rocursos do In
jurIsdIccIon Infornn do cndn Isfndo nrfo.
* Quo no hnynn frnnscurrIdo ns do soIs nosos dosdo In
nofIfIcncIon do In docIsIon dofInIfIvn dIcfndn on oI nLIfo
Inforno doI Isfndo Inrfo.
* Quo In donuncIn confongn In IognIIzncIon orfInonfo doI
orgnno ndnInIsfrnfIvo quo corrosondn sogn In rogInnonfn-
cIon Infornn do cndn osfndo nrfo.
3.1.6. !nn donuncIn sor rochnzndn in linine cunndo:
* Cnrozcn do In fIrnn do In orsonn cuyos dorochos hnn sIdo
rosunfnnonfo vIoIndos.
* !osuIfo nnnIfIosfnnonfo Infundndn.
* !osuIfo nnnIfIosfnnonfo Infundndn n crIforIo do In ConI-
sIon.
O!AS I IICT!!A XV - ?
3.1.?. In ConIsIon nnndnr nrchIvnr In ofIcIon cunndo rocILI-
do oI Inforno doI Isfndo:
* ConsIdoro InndnIsILIo In donuncIn or fnIfn do ruoLns.
* VorIfIquo quo no suLsIsfon Ios nofIvos do In donuncIn.
* II Isfndo so conronofn n soIucIonnr nnIsfosnnonfo oI
confIIcfo.
3.1.8. !onIIzndn In InvosfIgncIon on oI nLIfo do In ConIsIon,
osfn onIfIr un Inforno quo sor socrofo cunndo:
* So hnyn nrrILndo n unn soIucIon nnIsfosn.
* o so hnyn nrrILndo n unn soIucIon nnIsfosn
* In oI Inzo do fros nosos oI nsunfo no hnyn sIdo soIucIonndo.
3.1.9. !n nsunfo uodo sor sonofIdo n In Corfo InfornnorIcnnn
do orochos Hunnnos:
* Ior In ConIsIon o oI Isfndo Inforosndo.
* IxcIusIvnnonfo or In ConIsIon.
* Ior oI donuncInnfo.
3.1.10. Ios juocos do In Corfo InfornnorIcnnn do orochos
Hunnnos uodon sor rouosfos:
* SoIo or Ios Isfndos nrfo on In CAH.
* Ior fodos Ios Isfndos nIonLros do In OIA.
3.1.11. Inrn sor nIonLro do In Corfo InfornnorIcnnn do oro-
chos Hunnnos os nocosnrIo:
* Tonor ns do froInfn nnos.
* Sor rofosor unIvorsIfnrIo osocInIIsfn on dorochos hunn-
nos.
* Sor juoz on Ins condIcIonos quo Inongn In Ioy doI nIs quo
Io roongn.
* !ounIr Ins condIcIonos nocosnrIns nrn oI ojorcIcIo do Ins
ns oIovndns funcIonos judIcInIos on oI nIs quo Io roongn.
3.1.12. Ios juocos do In Corfo InfornnorIcnnn do orochos
Hunnnos durnn on su cnrgo:
* SoIs nnos y uodon sor oIogIdos IndofInIdnnonfo.
* SoIs nnos y uodon sor rooIogIdos or unn soIn voz.
* SoIs nnos y no uodon sor rooIogIdos.
I!ICHOS H!MAOS XV - 8
3.1.13. SI uno do Ios juocos IInnndos n conocor on oI cnso fuoro
do In nncIonnIIdnd do uno do Ios Isfndos nrfo on oI confIIcfo:
* Consorvn su dorocho n conocor on oso cnso.
* IIordo oI dorocho n conocor on oso cnso.
* Consorvn su dorocho n conocor on oI cnso, Lnjo cIorfns
condIcIonos.
3.1.14. In connroconcIn do In ConIsIon InfornorIcnnn nnfo In
Corfo InfornnorIcnnn durnnfo oI rocoso confoncIoso os:
* !nn fncuIfnd.
* !nn oLIIgncIon.
3.1.15. Todo Isfndo nrfo on In ConvoncIon so oncuonfrn
sonofIdo n In JurIsdIccIon do In Corfo InfornnorIcnnn:
* In fodos Ios cnsos on quo son donuncIndo.
* IxcIusIvnnonfo cunndo so hn sonofIdo oxrosnnonfo n osn
JurIsdIccIon.
3.1.16. Ios Isfndos quo docIdon roconocor In conofoncIn do In
Corfo InfornnorIcnnn doLon hncorIo:
* In oI nononfo doI doosIfo doI Insfrunonfo do rnfIfIcncIon
o ndhosIon n In CAH.
* Con osforIorIdnd nI doosIfo doI Insfrunonfo do rnfIfIcncIon
o ndhosIon n In CAH.
3.1.1?. An cunndo oI nsunfo no so oncuonfro on juzgnnIonfo
nnfo In Corfo InfornnorIcnnn:
* II TrILunnI uodo fonnr nodIdns rovIsIonnIos roIncIonn-
dns con oI cnso.
* II TrILunnI so oncuonfrn InosILIIIfndo do fonnr nodIdn
nIgunn roIncIonndn con oI cnso.
3.1.18. SI oxIsfo dIsconfornIdnd con oI fnIIo dIcfndo or In Corfo
InfornnorIcnnn, osfo uodo sor rocurrIdo:
* Ior noIncIon donfro do Ios cInco dIns.
* Ior ncInrnforIn donfro do Ios novonfn dIns.
* o uodo sor rocurrIdo.
O!AS I IICT!!A XV - 9
3.1.19. II fnIIo dIcfndo or In Corfo InfornnorIcnnn doLo confo-
nor nocosnrInnonfo:
* In oInIon unnIno do fodos Ios juocos.
* In nofIvncIon.
* In IndonnIzncIon n cnrgo doI Isfndo condonndo.
3.1.20. Ios Isfndos nIonLros do In OIA so oncuonfrnn nuforI-
zndos n consuIfnr n In Corfo InfornnorIcnnn soLro In InforrofncIon
do:
* In ConvoncIon AnorIcnnn soLro orohos Hunnnos.
* In ConvoncIon AnorIcnnn soLro orochos Hunnnos y ofros
frnfndos soLro dorochos hunnnos vIgonfos on oI nLIfo
rogIonnI.
3.2. CorocIerieIicoe JieIinIitoe Jel proceeo Ironenocionol o Iro-
tee Je loe folloe , opinionee coneulIitoe JicIoJoe por lo CorIe
1nIeronericono Je DerecIoe Hunonoe
3.2.1. Cono hn sIdo dofInIdo oI concofo do porIe n frnvos do Ins
sonfoncIns do In Corfo InfornnorIcnnn Quo IInIfncIonos rosonfn
on roIncIon con In nocIon do nrfo on oI dorocho rocosnI conn
IxIsfon cIrcunsfnncIns fcfIcns quo jusfIfIquon In dIforoncIn
Quo consIdorncIonos Io noroco on osfo unfo oI sIsfonn
InfornnorIcnno on roIncIon con oI sIsfonn ourooo do rofoccIon do
Ios dorochos hunnnos
3.2.2. Quo orIgInnIIdndos rosonfn oI sIsfonn InfornnorIcnno
on roIncIon con Ins nufns do nrocIncIon do In ruoLn Quo
rnzonos Invocnn Ios fnIIos nrn nodIfIcnr susfnncInInonfo Ins
rogIns soLro cnrgn do In ruoLn quo Infornnn oI dorocho rocosnI
conn Son osfns IfInns ns o nonos fnvornLIos n In rofoccIon
y vIgoncIn do Ios dorochos hunnnos So orfIIn n frnvos do In
jurIsrudoncIn do In Corfo InfornorIcnnn unn nuovn nocIon doI
concofo do oprecioci6n Je lo prueIo Quo nnrgon do dIscrocIonn-
IIdnd consorvn cndn uno do Ios juocos nrn vnIornr In ruoLn
I!ICHOS H!MAOS XV - 10
3.2.3. In Ins fros rInorns sonfoncIns dIcfndns on cnsos confon-
cIosos, In Corfo InfornnorIcnnn oInLoro unn fosIs soLro Ios oIonon-
fos quo dofInon oI doIIfo do Jeeoporici6n forcoJo Je pereonoe:
CuIos son osos oIononfos Quo frnscondoncIn fIono nrn oI
dorocho InfornncIonnI do Ios dorochos hunnnos So consfIfuyo
unn nuovn fIgurn doIIcfunI So nsInIIn n In rIvncIon IIogIfInn do
IILorfnd Cono so royocfn on In nodIdn do In snncIon Inuosfn
or In sonfoncIn condonnforIn dIcfndn or In Corfo InfornnorIcnnn
3.2.4. Quo novodndos Infroduco on In JurIsrudoncIn Infornno-
rIcnnn, In sonfoncIn dIcfndn or In Corfo on oI cnso AloeIoeIoe ,
oIroe Injo quo nrgunonfos consIdoro In Corfo quo doLIn rovnIo-
cor oI dorocho donosfIco do Ios eoronocoe Quo fundnnonfo
socIoIogIco jusfIfIcnrIn In rovnIoncIn do oso dorocho or soLro oI
ofIcInI do SurInnno So nodIfIcn In nrgunonfncIon sI so Infonfn
unn jusfIfIcncIon nxIoIogIcn Cono juogn on oI cnso oI rIncIIo do
progreeitiJoJ do Ios dorochos hunnnos
3.2.5. oscrILn cuIos hnn sIdo Ios hochos dofInIforIos do In
rosonsnLIIInd do Ior, docInrndn or In Corfo InfornnorIcnnn on
oI cnso Aeiro Alegrio , oIroe. Quo IncIdoncIn fuvo on oI fnIIo In
InvosfIgncIon ofocfundn or In roIn Corfo InfornnorIcnnn Quo
vnIor oforgo In sonfoncIn nI rocoso do InsfruccIon ronIIzndo or oI
Isfndo on oI Iugnr do Ios hochos Iuodo osfnLIocorso nIgunn
dIforoncIn fundnnonfnI onfro In vnIorncIon do In ruoLn on Ios cnsos
AloeIoeIoe , Aeiro Alegrio A quo cnusns rosondIo oI crIforIo
fundnnfo do In sonfoncIn on uno y ofro cnso

Vous aimerez peut-être aussi