SOSYOLOJt l1VCELEJIELERl

Islam MedeniYGtinde Putperestlik devri.nden kalma itikatlar

Londra Univeraltesi sosyeloji Profnsortl Weslermorck'un hu adi j a~ly all k i tao buuu biru lei Iasi k u ltl

•

OIN

Cevlren:

SAJIA:P N AZJui eOSITUN I.AN Adana KIZ lisosi DirokliirO

iSTANBUL

.HarU~f, BSlilllJevl

1

SOSYQLtJ]1 l:l1i"CELEMELERl

Is Uim M Idmn.i,alinde PUI'tp,erestlik devrinden kalma itikatlar

]~ondrR 0 fJ.iver si tes,i 8,0 efo toji: Prof6 B,ijrii WeSil!!',r,m'D'ckl1lD b 11 I.(b bill yan Iii tabur in birinC'i fasUdilu

•

OIN

CeVIIl"ien =

S· HA.P' NA.ZMi COIUf'DNL.a.R A'dlna, liz Lisell Diraktirl

'[ STANBUl •• I"lle.t IIULDl'lr.

1985

1

MUHAMMED1MEDE.NIYETINDE Puipe"estlik de'lJrlnden kalmia ,ltikatlt;l.r

·Cin

BUtiin mti.sl.i1manlarda pek umumt ve .g,oze ~arpan bir '~ey vardu td 0 da .z Cin ko:r:kuBU=t, dUl .. Itikadlannca cin, meandan evvel yarattlml, go-ze .gOrtinmez bir eiBs mahluktur, Fas sults;nbg, adile taD]VD11, elan Mar(lk WkIesind.e ein d dikleri ,ey hakkmda neler o,itrendigimi hlUiS8J elarakunla-

tan ~ j1o., m ~8l .

Gin esasen toplnluk btldlren isimlerden ise de Fasm Arapllja cem'i ohm otmnn :S'tizu m,nfred olarak kullamhyor, o&Fast;a ayin ve itik,at~ (Ritual ana Beli'~f in illalo'cco) kitabitnda ,go sterm i'," tim ki Fas (cU1Z11'li.) U §3.rkm einlerine kokttn (esas-,

-3-

--4-

lar}n)hep~inde ve ~dallbudag'nl {leferruui) m blr QO,gunda beasemektedir,

Cinlerin R911 v'3tiimIan tam, manasile yer alhdlr; f_akat own ,hi.9 bir yere bagb d~giIdirle:r~ 00- hasaa 'yer' yii~iioe, QIkma}1, 'p1aH: l:uJverh~r., orada insanlarla miinaseh~tte, buluaurlar ve :koodilerin'i Onl.IU~ pelt Qot ~ekillerde gOBteril:~Brm E.D COk. in:S3.n 'Bur~tin,dego'l"'[jnfiI'l~l~halk arasmda, :meseli ~a111J:dal mean luyafetme ~ pel~ ~Ilk, einler vardu~ B:ir oo:k adamlaJ bibniyarek ·y,m~bk.la blr (cin,,,,iY1¥e) yam Qin kanfu ile evl'ene·bUirI.el". .BTI kadm bir miiddet iC:in (JJU!t kltrfilll ~o~k iyl 01 a bilir, itatta, VBa rs~rv,at kMa;ndIrn~-; fa'kat niba;yet11 erge~ ann y'3 tUdiiriir 'y,Q delirlir,I aklnu kay'betbirir'lI

C!' 1..)J~":', '.. ,4,'1 k d b'k ..

m DotIUJl.U lUU.un:u.yeli.e ~.OCQBm aD ,a~,'aslDa :gn-

rtinm,€,z, bnnnnla b,e,raber ben bunlardsn bir taneeini gordiim: 'bit Bed,e>vf 'k~yiiDi1n ogretme:nmill KltlUn bana geldi,koc9;slom dogdngiinden. ,ikiy1et

. 'etti'! Bundan dola;yr 0 adami tekdir ediyord,um~ Adam pek eid.di bit, t.a:vrrim bana egiJdi 'Isdd:l[ 'bir seale loy)e dedi ,: bana da-r1lm!arym; 0, kadin degildir (ci'Utiyytl) dlr l

Pek 'Ilk (llrD"ak oiW1ex'lnl,yvWI ,,·ekHnde degHriinnrll~r~ K€:~ e,ek, deve, kedi, kOlpek" kapluni'b'aR;&J, kll,rb:iSa, yUan Yel daha bir ook di~el' hmy·-· vanIar ,§ekHnde.", ~Rerbir Fasb geee Yakti ka-

zarS bir kediye vuraeak olursa bu kedlnin hemen bir ba~,k,a mahlnk le,kJi:n,e gireeeginden §ophelenir bu sebepten dolaYl karanhkta bir k,opege ta" atmak tehlikelidir. Bilhassa ~r~lda gUDe§ dogmadan evvsl bir lfJoIk. elnlerin K1o,p:ek ~ekline girip orada toplandiklannr herkes bilir.

Oinler her e kadar goriilemezse de bit 90k ahv a]! de sesleri ie;i tile bilirier, Varhklan garip, 5dete n ,ym, 3)T aD , U,glllSUZ ve tehlikeli 'bir- takJm hldiselerle' meydana ~lkar.. Kum vie tozlan dlrek gibi (stitU'It ~eklindiJ) kaldiran kasirgalann sebehi bi '" dill Ak 1I..l,. J- [sil. b) iii "kt I,.,";

.1 ,IF cur, ITE ·,-:an "Yl,.L,U.lZ"ar suuio) ;tta,l go e~

bir nobetyj'ni'n einlem atng,) oktur ~Umka cinler

- iii;; ~

koru insanJar,ru y,arclun ,maksadiIe orals,r,m ISOKU-

]up .mt:lekh~rin kOD'ultuk:l&ll §~leri dinJemek ve' b'uyu, uctll.'ere I~AzllD olan uizli 8'llrlari ~ak ister-

, _ ~ _ =Zk!s~

ler. Karaalrkta birisinm a~y,a.gl bit' ~e:ye. dokunursa

iuC; kimse ~tiphe etmes ki bir (Gill) e earpm~ 01- masm, Birai l1yuTken d.i;~lerini gWLIdattl m] belli W,

I

cinler onunla 'temas!a ge~mi~tir" Birisi ~,ok, yiyip

to h:dlA doymaz5HI mubakk,ak vticudund~ bir ein vardlf ve yed "'gil1i'D bit kISID'lDl yutmaktadIr," CinIerin kendllerini en 9flK gosterdikleri saba saghk alamdi .. Bilhassa Ani olan rahatsishklara ihtilielara, iara nobet en ve mm£! ((eie) lere rom,Hl'tizm& ve einir Izt.l,r,aplarma 'we delilik ndb tlerine onlar

-3

-6-

sebeb olur kolera v'e ~:icek gibi salgin h . stahkIan da yaparhtr ~ Euttin bu hallerde ein arzusunu y,a ,ikaJrlnlD vucuduna gil" erek " yah.ut d1~anda.']ll

"ar.pal~ak basan dar, salgm hastahklarda, okla vurarak lr,erirH:~ getirir~ Ban defala.r aadeca einin vneuduna del,tUet eder, Digerr basilan da vardir ki yolst z ve 'ugUliSUZ hallerile ~i ve korkunc carpma [sadm« )1,1m-~ sebeb (JIm," l{e,Be.l1 biriei yemekten evvel BtsmillAh {Allalzltl (Jdi~ le) delne) i ihmal ederse einler ve sey', t~nlar emmla beraber

!l!'

yerl' Eger geee myna,ya bakarsamz bit' em ,gorzitnii~

2:8 gi reb ilir, gozii iltihaplandmr atntU\ HiddetleDSlL veya bir ~eyden L:a£la ko.rltan ,a,hm run tarafmdan 9&lpIJmaga, daba Iziyade maruz kalrr, I~te

""l!r ,

bundan dolayJ UynylJUl birden bire uyandlrIn.a.k

iel)aalT ~ Y Iv'ai~·a nazikQB kiiL~iik l]arma~mln uelle veya ,a!Vge1 i{ti ile dokunmalr ve (Elha"fldiililldI1)

eumlesini zil[retmelidir boyle ohnazsa tehlikeli bir kor by I ~ arpila bilir,

B·a.~] gilllf tasanlar einlerin huenmuna daha ziyade ugrarlar.~ Yeni Id.o,gmu§ ~ocu.k~ar ve In -'a

k l 1- bt ,J·~.t.,. 'b'·· tehlik 'II! E d;l: G 'li" 11' .,'

aouLaruy'll..Ii. -lr~. - 'e lQID.,_ eilille mer Igu-

veyler de HiJ le.dir., Ba~J -cin1tiyy_) ler cocnkiarl di-

r tnr 901c;u~Ja d gi,tirmlege g'elir. D ·gftl 'bir cinm bllhass a gelinl~ri kl'Qlnnak ihtisasl e tarundlihm snyle[Jer~ Zeneiler bii·.ruc[[l.r, eaniler vie kasap.

~7-

lar eunun taraf[n.d~n. muntasaman yoklamr, Caoiler vs kasaplar d'O,kt.iJJderi kan dolayisile. ... , :Zh". ,kan her ~eJrden. !iyade eil] getirir~Hayva'H]8l'daD!,

4a-9,IaTaan 'b,a~ka, einl eil'e m1llji:li.~~bette 01 an bir

~o.k yerler VmIdIr~ Bir I~ak magRr,a~af" IU membalan c.inI€!rin pek rflalilm oran d.UI'ak yerlericl!r" Z;;J:te'D. bel" 811 a'll (!ok, te.kin degildir, AtB~re.ri oeak-

'atll. ziy~lJ:{I't ed~:r,~er" E !e: Ii 'birisri ba,un orulg:a ya-· .. kiii. b~l~ :ftJf'B kOj!up 'uyrtts,a cin Qarpmasm.a ID.a..ruz kalmas~ .. pek m.ubtemeicHr, Evd:e einin ug.J:~adIg, ·y·ar e~ikti:r'~ Hie ldmse e~ige otll[IDaga meZ'LID degi1.dir, Cilok.fi oturaulann ya kendlsi hastalamr y' ·ahu·t ev h_aIlnnlD ve Q 'e~i.~·~' Ur;srind,en

I. Y!: I~JJLIl

gevrn1en gfaHnj'JI h~~m.3 be][,lb1fr gelir, Ev efen-

.;;c'·~Dnii ·~,;r;;o·1..'·l:'P' leri ,d' an ::lsrn-- ein Ie r" d- ,I] ';'mC!I' IiIn'l'"<D'~~a EIi~,:1l",. uu~., ~Wl.:. ,~, .~.wjlJ'L! ,"-"..1, . 'R~M ~1;;LL'"",,IJI.l'!l..!' "'-''ji'.!l.&

'BIeri nden girlp ~ika.Ylar. Her evin m:a;tta h 8"F yer-in einden JJ~ r sahIb] vardir l!' Bun') ar iii. ~'s eler ev h,aJlfj mes'nt olnr fena iseler her .n'Bvj feli'kete' ugray:;u3akla:I ve eok ge'ymeden tUeeel[leldir i B:am. ,evIer ,,,vie bfr dereeede ell] l~n'm'i~tllr ki orada kim-

J !;II

se aturmagm eesaret e de me Ii II

-y Err yii~Unde 'C1.n18rin en 'Qok mik.t~rd,a oldnk:I···ii ,'e faal bUIu.nduklrll1'1 mlman «V~ikta. a,.Sl£·' ikW.di n,mma~lndan BOnl!,aki vaJrittir .. G'ijn:tlD bu 'saati onlann lab,ahlar~dlr', ;;.- 'an! ayal~a kalktiklan za'ma;n'I3Ind1r~ B'D sirada bir 'IDk hareketlerdea l~eidnilec ek veya m,H.h8U~ 'ilitiy,m:th hmrnket ,edilece'lltir ..

-8--

KQ defa (Yakll as'tr) hulUl ~ettiti 'ani ikindi 'laktl girdigi iCin, ninler hakkmdski kon malsn-

'0'1:1 derhal 'I"'.aa:me-g~ Do me ..... bur 0Im-, D~"'111'11'Tn B--If-' giin

.u...L.I. u.!L:7. ,ill &~~, I . '-tU _~\JU.' I II I ~ Llll:UbUiIJ .. , _. ~

yerli k1l~i.b.im1e hu mevsu uzerinde konD~urkeD, biraz _E!Cikn1iltik k~tip oo'k len,~e ile rahateislandi, Vie bu l'ahatSlzllk, bOOnletei:nDt yeui bOla.. Ian (;&y batldagiw kumasina Kadar de' am etti t hizmet~ji bn auretle kendi tabirince (/ eirJk"t) in t1niine ge~mi§tt

Bu adamlan:D ,~ah'lSlallna, mallanna bu kad&r

f' t 1.1';'1. li 11,,,,, : ..... 1' k L d' :1 ... ~

ana V-8 'e,~e' oran CwB:r-e ····.af~ A.,iBD uenm

muh flLZa etmek iyin ellerinden geleni yapaeakIan gayet tabitdir~ I'U 'veya bn tarsda bir Icok V 3;51 t a.Ioir ke ~fBtmi~lerdi r ki b11ll1arla bu gorfut.m,ez .... a:hIilk1ar kendilerinden mak tutu1muetur,.

En's l'talD1rl bn g.aye tern kullaamakta bulunn ..

Y·- or lar,

~

CZ·~1·IUt.'D k ,'anh,gt sever ve Zlya'd,an korkar, o hslde 10s,I ,kal1ludan, yem dog,aD ~ocnktanl gelinden, gUverdeD, bB:U'Uz ~~a'm.UlmemU} eenaaelerden, onlsn uzakla~tlrmak il~ilJ andll yakmak bIT vas tttd1r,~ T'IlIdan nefr-et ,ede.rlerl ODun .Un sa ISIZ dODlecek kids? 190 - vesllelerlc., tuz, oWlerden koru an bit v _~ . Ita olRJ";ak kuU:a:nll1r. Dem:irden bilbam - a ~ellkteD ,k 0 rka:rlar riO Koatl"an vie barut _ om ... SU)1can kaoarl:u.. Katlan, " lmz onlanD te ~_ rn-

zii ,e kaI!1~ bir kornma vasitasi (vab) olarak de= gil ek,seriy,a einlerla l' a.pbkJan hasta hklann teda-

isi jvin, ($lifi) olarak da kullamhr, G5,ze tf.~ pan einlerln barut k.okuBundan korkmalan, m~rib ~ Fas sll.ltalf.llgl oe 11Q/tJt}.'Zisi) yarli dugiinlelinin CD a~ikir hususiyetini, okadar goz,e ~alpan bir vastflan alan ardi arasi kesilmekBm~in t1ifek atma Arletlerinin membann biiyiik (n~tidB aydJb~ Iatir, }"aK,at tm-k giirlUtiisii aym zamanda msam ftagrrla~tITan eert ~i3Igllan "e kadmlana kuJ:agl

.£1 1 ~.. .;:o.:1t:.:1 Ii i ", !.lJ bi k..-1.:=1 h-

!LIe' en gu,fllll uien cmsmnen ,"II.' massaua ua _JZ-

met eder, Cinlerin kognlmaJannm veva usaklarda kalmalanam ternini iCin bIT takim maddsler

k .. .n., I .Q k !I def ei ,,:r~ ( R hiberi

ruuanmr: ~ap". senevir, seae 1}1oe6",li '" "'~le;.l,en,-,

"eden kokulu bir ot Romaris: Rosnl!c;I1:l), D= ~~ tohumn, odag"a'cl Gum ammoniac, aselhend

B·' '.,";F ,.,

ellZom, Mla vlesaJre .. ~

Bu maddelero, bir .kismmda kendi tad ve kokularmm veyim dumanlanmn serUigin,deu; hir kismtIllD da onlara atfolnnan tabiat harieindeki bar eiyetlerinde'n .dolaYl is,tUadB iCin miirae·aat nlunur, Tmlul .ht1$us~yeti y,ahnz ke,~in 'tmmndDll dolay.1 degil kuv 'Bitten dtt ,meyi t.8.Dzlm e'dBl esraah hir

:l'ssa1ya llLalik oltlu~dandlrii 1

[t] ef!i W ~ C.rock e, Tb.o PIIl'puJa.r BaJi gi on mn d FolkLors 0' Nurtber-D lud1.a ~1 (We§,tminia1t,er, 1893), P'_ 2SL

...

-9--

dan da celik:ten de, kor 'IQ,lalar faka.t b 'psi mu~k3;ddes kelimed.en ko.rkal'l;ar~ Bir istienl.Bl va,l: tttnun hoealan klt,ipleri (Sf? ibe): Bunlar dindar

, ~

Demirin diJnyanm baska bir ~ok memleketIerindeki [I] ruhlara oWdtlgU gibl einlere korku verdigmr bakthrsa bu ruhlann esasen essi ta§ devrine ait bulllnd1J~U-Dll, yeni madenln onlara kin ve nefrste liYIk muztr bir ~ey g(jrnndugiinii Taylor la beraber kabld etmeg'c eiddi sebepler msveat old ugu g:orwiir. (2J

Insanlan tehdit eden einlere k,ar¥ll koruyncu veya onlan Rzak]a~t\lUrlCl carelerin me birisine Kur'an m mukaddes kelime ve iytJe,ri kadar te-

L

sirU naza ile bak.llmaz: ovle cinJe' vardu ki tnz-

.. .

h:~J~m seli.m mahlu.k1ardll ~ ineana en, k,·· ~iik biI Ienahk yapmaJ1 d~iillmezier.

C'l·"II'"i'EtlIif" bertaraf etmek ]~llllm~ . nihavet nek umu

u~ ~ ~ 1 _1,1JtL iU _ I I" '. • 1 ~ . ~ . ,1U.a ~ ~ -.f:"! ; :. ~'-

mi surotte tatbik edilen usul (latyba','z) usuludur. Bie ev y,apI1dtgl, yeni bir ~adlr 'kuru ldutu" yahut eskl yCE" degi~ti:d]digi, bir kuyu 'kazIldlgl zamanIarda y, pdan (Ia)-tll) 1 ere, rut bir eok misaller sikredeblllrim, Bu knrban en. ~ok bi I" belAnID

[1] ,J. IG. F,r,a'zer, T,I' '00 and th,e Pints ruf the S'l~rl!d (Londau 1'91 ) -Po ~,92 sqq

[2J E., B. Ty!JOI Priml iva Culum. j (LondJoq 1 9it

P. 1410.) Ii

- 10-

kaldmlmasi [1] maksad I m gilder (istihdaj eden fakat bit krstm hedlyedir y&ni eialere y,emek Zlyaf,eti demektir, Bir ,'fienda girmi -, em tlltmue inaanlarm Vii.cud.nndan. cini sflrtip Q!lal.'rmak i9io de ekscrlya kurbanlara e h,Bw.ye]ere ba" vururlar.

Insaalarla einler arasindaki munasebetlel:in dabna 'boyl hosa gitmeyen ble tarada oldugu ve insan Ia - bnnlan daima uzakta bulundurmak

-eya kaerrmak m,eylinde olacaklan sannedllirse aldamhr, Bir Qolt ahvalde bili,kis influllar' onlan t;a,gn:lrlar va Yl rdnna davet ederler .. Onlardan bir tnr~nzllgln faiJini ve istikba.lin nasil o]ac-:IgJrn 6gre melerini heklerler gizli JJazineleri lre·efetmelelini i ster T! er. 8ihir b\azlLg~a ait basi te~e bbus lerd e onlan ce]bede'r'ier,~ Bu i~in tekni~'ini, usul ve kaidesi'ni

bilen hir yazu~~ya iht[y3.~ vardir. 0 da dana kendini bilmemis (bali.~ 01,1· QJ1nt) bi., srkek CLJeujttln i~tirakin lilzum g~Rtlerir~

Err d,el,a Fasta hIT --lzhgm vullll.bnldu,gu bir nHthaIde bu 3mleJliye yapIlml§,b: YaZ1Cl eocll.Run ag elini JIkayor 610Dra 'i9inde beyaz ve siy,ab asilbend yana blr msngahn nzelin.9 uzatlYoJl"' ve RIQ'l,_ a ucunun arta.s1 It biraz siyab mairib mii~

[1]' See inbo P HI

---11-

--- 12-

r kkebi dok;,uyo'r~, Bundan sonra gene 10 a~ ,eHie t}ocugun almna dokunuyor m'iirekkebe gozlerlni dikmesini tenbih edi or ve slhirli suz makammda Kur andan ezber blr paroa oknyo'r, soma 10- ruyIOI~:

,- Bit ~,ey gC1,:rilyor musun?

,Eger cevap m 8J11fi ise okumag.:1 tekrar bafjllyor ve ~ocuk i(glJrnyorum~ diyinooy,e. kadar btl gm,eUyeyi takib eiliynr':

N ' R' ~., " '?

~ B g'llI"uyoTSu.n ~

Bm I ..... · d ]

- If taknn aam Sf ~~

-=- Onlara B,6ylBki bize sll4hlt kuvvet li'Zlm.

'Coeuk dedtigi gibj 8lti'yUiyor ve ath bir taklm askerlsr mtirekk,ebin i!c,inde goriintl:yor!.

~ Onlardan riea et htrSlz' getirsinler ...

Cocuk, soyltiyor ve eger gdziin.tm 0i.n,il11,e; getirilen httSIZl talllrSa adnn kAtibe soyluyor. K'tib

eocuga avneundaki m.urokk,ebi hokkaY8, doktfi:ru.yo. ve hula'l~l kallllasm diy, t;ocugun aVU,CUDl1 kendisi dikkatJa yaltyor" Ege,r I~OCnk tuflrekkepte gOlriin,en hUSIZi tammazsa kitib gardti,btUnUn ei= ku'lini somyor. (Bn, yfiksok sesle olmamahdir) va e§kali, c;alwan ~eyin ,hibine bildirlyor 0> halde Ikiden biri: Ya mal sahib,i ya'prlan ta:rife gtll mrlZl taD]r '.' 0 zaman ame6yat hi_tiro Yahut tan[m,IZ~ Bu tak ~rde k,atilp ein Iisamndan bir ka

kelime Ue kuran dan . dr paYee demek olan blr biiyO (silnr) Ill.' tfll) yaEn:r. B;Il buyii. tutu, ta~ gibi aglrea bir ~eyin altma knnur. Bn tedbir ~alman ~ey nerede ise orada sabit kalmasuu temin edeeektir, NoorR k,ttlb mal sahibine ilk kurulaeak

m.uayyen bir pazar yerine gitmesini sliJjrUiyOI"!

. L sahibi orad.a <;aJ nan ~eyi veya hir kisnnm bnlaeaktar, Yallcl bir b~e·k& nlsun (1;)(iiyzi) daha ~ asar lnmunla basi cinleri fesvik: eder Jd oala:n adami I!i1tndIr81nlar V6 0 ~eyi satmak .i.~iu 0 gun.lerde pazara gotiirmege aevketsinler., r,te bu, in-

sanlann arsulanm Yl3.ptlrmak i,cin einleri ~:agu,p kullandiklanna bir misaldir VB b·ti.tiin ge~mi~ Evliya1311B emirlerini icra ed.eeek vie keramet gdstermalerine yardrm edeeek Muba:mmedi' einlerden muntasam bizmB~Qijeri vardrr,

lsl· w m.emb~t"et~.erin,de cinler hakkmda hukitm smen itika .. t ve amel meemuasi bir leOk tabakalars - ;ytllabilir~ Bunlardan bit, klsmI ta eski Ar-apputpBrestJiRinden beri yu~aYlp' ka bnl~tll·. Digerl 'ri yeni din 'aranndan bunlann arasma solnlmuitur~ DigeI bjr tuum Mnhammediligin daRtldIgI memleketlerin e .veIlci itikat ve arnellennden k,ayboim&· . tp, iiBtiin gelip kahnadir ki bu dinden evvele aittir~ E ki Arap1arm em hakkmda lti iti.katl . n hUlmiyBt tar,li:ln,d n htiyHt. Hl~ijde muhalaza edild- i FiJba,kJk. ein cemaatl fikri . eyga.mbe'r tarafm-

- ,. -

, .

•

dan ya]!1l. (), k4 -frIenD mabutlanni tamyor faka. ~eyt.anlar ar 8!11n da z,i~_.1"ciliy ord u [1] Lln 1 erden bazi1arl kendi tarafmdan mUsliiman edildi ihtida ettirtldl [2] iss [die geri kalanlann hepiai ~nalL1n

diijmaru sayUdt. Bu kur andan ve bisDlillih· forul[Uiin.den einlarin korkmalanm izab sder, tBttm oineiligine (Demonnlogy) yahudi v-e hristiyan D.Dsurlanm da soktu, L3] Me~ela AlliLb'Ultn sadtr elan

kUrdei hakikatler iizer.ine meleklerm konu~maJ.a.-

·~kl 'i ill,... ..q] (I'" r ~,_1I. III kl

nm go~ ienn MJJpnnnuM amuyen emter med~ c '13-

rin tProdiior, D'eserto'Yf1's) bir klsIDlrur ki, hristiyanhgH:l ilk yam 1 ann da ekseriy zikri g" ~enyahum filri'rlerine gore" hIIS1Z1J"k yoln ile Uahi hakikati kaptJla;r ve beeeriyete y,a· rdilar, [4]

[1] Koran xxxvtr 158 .. , W. RoUe.rtB,Cnt Smith, LtU1tnl QlI the Heli lion of ,'h.e 8 ami, es (LOll dlon1 S 9 _), Y 1.20 \~len.halJ8B,[l!1 R'llste arabisnhen Hejden.t~n]s (Be-diD 1.891), P, 57 l=ttih)z~her1 A.bbaudlul1gem ,;ur 831lJ,biEu!.D.en Phtlologie, t, (L·Biden. lB9'6)~, p~ ill ~qq; The NfUdek.[B, Arabs (An-

eient 'lin f .. ,Ha.st~gsl ''1) liry'd.op0 dla of Re~igion and Ethles. 1. (Edinburgh, 1906,;, P 67{1.

IrS] Sec.. E" H .. Pmlmer,~in the Introdul ~OIl to' his translation o'f tb,e Qur' ',' [I, 1 (O'dtu~d 1B80') P. P. xl V;, !XX A. SpreI1g'lirr Das Leben uud die, Iehre dlBI, Y'oh&mm,ad,U (Ber lin 186,2) -I P 246 1~'I1,

[9] tI],oll',zIDher, op, ci,t~ r, lD.

r'.] A Von KlilD:u:rr Sltu.dh!'D ZUI' 11B'ff{leibB'uden Cu]·tn1 g 9Dhihte" 1:· - ._ V .. (W~.£n], 8[90), P, 39 sq.

- 14-

/

Bununle beraber iar'k. va garb elnlerl arasinda :jimd.i g6:rillen benserlik y:aID1z 1\!Iu bammecl']]~'IB' atf' edilmeznelldir. ,Sal'k. elnlerinin bir ~ok V asdlan

- b u ttto dUn ya einl eri n i n ki il 8 b emen m ii ~feFlek 01- liuiu it~in araplann geli§mfJ ka dar ~dwali Airikada oturan ·ibtio.al berberilerin hayalinde beslen enlerinki. arasmda hunlar eksik olsayd.l 0 zsman hayret edilirdi ~

Ber"b,erner dah~ 0 zama.n mukaddes '~a:ra, .kaiy·,aJa.ra, m1in,are'Iere, d~I'h\la pmarlara (j,n,giJizce=,

slade S.prin,g Fl,an~l.Zca RQoergodet tercHmesmnde

J '1~ (R"~' I, J d ·l~ ) n 1 ~1.,..~'::1I1 [lJ A,,,,,,,'"1.i..A

rmarB,. " ~·,l,'\ne're~·" ',em .lyOI I, m~]l~'wer I. " ~Il~'~lr ...

drr ki ~ b' IiII g'll' ,,,,,,k"IT IJ:}- ,..J ,ll t ahi lICIt f-~ 8V' .~,", mde 1"1~ m I ;,'l:'1n"'""k ~ ar

" " " ,'0. £ii, .au" ¢u.'\.~ I ~ _ ,C.IJ ILl, , ,JtL ",,,,s' , .. .aJLLl ' ',JlIi:j.\f

VIB luuj,:retJ,el' tahiahn bu maddelerile tiirle§fO:r-ek, ·M'uhammed.in mii.ba~Hk esaslan tmrm:dan ·e;mHdi. 'D,g q1 ,n 1", 'rf ald 0 ~'~nlLII'c-r ~'r- Q 121I'1"'II1Q D'i rdi ~ '~'u- - g" /i,'t"'ii ""~n- B Df:-

.u M'-~ I j(.\JJL I" ~ ." . ~ ~~~ .u - ~lI!_ ~~:JLUD.J al~ . .. . ~ . , . !l;JLU.1r.iI! I -; Q

bc]"i~eri arasmda cinlerle temasa ~",e:len yerlerin eQk'Jugnnn ba§ka blr yolda isah t1demeyi'z,. Digor eihetlerden de onlann bu ,goriinmez [ubl,fllr& it!kl'tJar) tiyl1e ~e]tinet gosteri'l 'ki dQ,~rn(blD ,ooiruya kendi uklannda en eski zaman i:lri1 an, kalma de-lin tamelin meveut oid.u.gu.nrtla ~tI'pbe birakmas,

Bieim ip'tidai Berberilere ,ait bf].gimi~ ~ok ek~1kth:!'" Bnndan ,do];aYl ,ima·~t Afr:ilta ein bU,gisind,e CD'~monla!gy) :I»tngi unsurlann tamsmen YIfIF'li "01-

[1] 8 ee infra, ]llP,. ~97 ~ '99"

- 16 ~

dllgll VB hangisinin ulmamgl saalini ekseriya ce~ VapSlZ bU&b,. cruz. Fakat ,arkla 'magriblilerin iman ve ibadet],er.i. arasmda .,imdlye' kadar yapilnuyan moe bir tetldk ve mnkay lse :ya!pIlacak OlD 'sa belki btl konn i]zerin.e biraz yeni l§~ k]'ar Iserpilebilir~ Cin,ynmunda !dimes ha;yvan]ari kurbanmm coklugu, ve evIiy,a1ar ihnaJi Mrika husnsiyetidir [1] ve bi1iyoIU:Z ld kn, kurbam Kana ..

.... l·ra-' . ..Ji:' -. d 'Ii-~ ..... t 'L,::;-_ ul ,If .;;a:,;' [raJ Alb L-::

eau arm wIlIlMt:e UJDuJ.iw .uu ust 'l!t.,u. ~ - ',aK.I"l

bit berber kabilesinden bahseder, (SeJ.1"ltlrih) IBline y,am ~eytanlanna e'VVeli bir sirah inek

.kurhan etmeden k~t'!iyyeD, harbe gitmezlm'~ [3] Kas. plann e mezbahalann eln ugrag,l olm,3;SI Barberi bit .es.Q;sa dayawyQr ,gibi goriiniiyor,~ BiiyUk K. Jl,arya yerlile:rirlin. kasaptan korkmalan [4] ve, ~im,diki, Tuarel,glliere Inezbmb,aJa.r.m ilham ettj~ korlru bn hiikmii v" rdirscek lQ,ahlye.ttedir.. [UI] Fa~

rmj 'Of. I. GoId!tib.ef: Muha,mmed J:Usclw stu,dieu, 11 11l" U S 1 DnO)' Pi <O,je

\ ~L J 'i ..• , I (} ~ . : ,iJ~

[2'j Tmt&in, LIiHl eultes pniCQ6 (11 ',DS J}cmp,ire Ro'ma.i1!J~ nt (.P.l'i~~ 19,10)" P,. 1 '

f~'] AJ.- B&krri~ DEtac-ription ualAfrigue Slp,'tltilntdoma.[e, trans. By de S~l:Ule (P'a:ris '1859), P '-10

(4] J. de, Abreu d~ GsJio,do, TOe Elsto,ry of th,u D:msC'ov'ory-n.d Oe,nque8 [L the Cam_orr IsI,llmdrf, h~~ f, Pi D kerton, A G: eneral ICol11l3 cti:un 0'1: VUfIt ge SJ I [lId! ~r. vets" XVI. (Leadna, 18 ~ ,4) 3 P. 8S0

15.1] l, Eeu1unieI :t 8m moi - ch 7]; Ie _, To.' ~r g du Abapr (Alger, 1908), p. sn

k:f boyle blr fikir Rttphesiz buratar ist~ila, eden

, plar aJlll' da da e ri own olabilir. Harfmer.i re . imlerl kelimeleri, 'I'akamlar! esrarh bir surette dizerek ein leri da vet etmek ve emirlerinl iCla atrum.eli: fe-in o'nlan isimlerile '9-ag1rmak kudretini veren gizIi ilimler . [llull[~U. iz'atoo'p ve' ·B[st~ 1 ) ,~ar,kta Qok yaydn:n~,tl,r &kat bu kudref ,gVst.eren

.. ~ II b il ;0 (·~i h" \ ~ ~ f. ~,

er.m1lien.n en n g.in 'ire rl11·~·11- -'U.sSlSJ ,l:,reJ~~melid~'rI

ma~;-iblilenfu .. Lane Kahirede meshur btiyii6ii tbak:lc~)' bir Magrihinin. yukarlda. tasvir ettig,im gibi bir mUf'ekke.b aynaBne~ hrr51Zh,k Y1I:pan bir adamlbuIdu;~llIlln anlatlyor I' [1]' Muurda ve Aarablstanda [,2] ,Bakl:anmJ~ hazinelerin kesf san atinde en uy'ada Kagribliler si.vrilmi'e1er (ie.'~'B),'fvti;z et"ltli .. lt1T) dill Bn snretle Mag-rib cin,(~~~i e,ark eineiligiue tesir yap:m~~ ve kendisi onun tesiri alanda k,almam:'littlj, Klnnzin.ger adh mueUif t Ilk a 1 iY~sir, !Ylf,srz ulva Upp,," Eg)jJt) kenannda ein1e~ rln cagnIwgn 'mimJerin '1IDlumiyetla Arapcaya benseyen bir [SHe 'Vl~r,ru~i ,sg,yiiiyor ve: dil bilginlelinin, (Filologzfl.0 bu maIUm,a;bn ElSaHl b..a,ldoolda

I ~,]I E. 1 ~ LaDo,. --:fW.heT and CWJtoma 01 the Mod,l,m E _ 1P'tiaIl6 (Pai 'lay 8 L ODd UD, 1898)., P. ,~'l'6 1:1 ~q ~

[2J c. Niebuhr, Tra'v'B1s thrg,ugh Ar.,[- 1 11 (EdlDbU1r~ 1112, P, 28,2'; C .. It 'Do'Ulhty tra ele in '~rabi' Desc.rta, t Camb.rid!re ,1~88) P. 25[7.

ihmal edilemiyecek fi'ki rler "12 rebilE!c'sgi'ni [.1] zan vie tahmin ediyor, ,Fa'sta,ki bWM cia Isimlerlnin

,udanh oldugl1 kat I olarak B'QlyleIlUUJktedir ~ e

dlkka l! ]aJ1k'b~ ki. in~eri l,let ederek Icrayi san a eden bashea bilyn6iile,[ Fasm en eenub mtn ,akaru ulan V,a:dli Sus ((JLllit(.t - .. S:f)us) dan g:elirler burasi Zen eilijiD pek kUlli te Rir~,' al't~ no,ad] r .

Oin Itlkadile munasebeti olan. bir ~.ok §;ey lerin ashmn Sudanh oldugnnda 6Jl l\ij~[k bir §Uphe

yoktnr. CmJer ve Zen,eilet arasmda samimt bir mtinasebet oldu;Kundan [2'] onlara «kardle§ gibidiller» denilmistir ~ Blr kitib hana wattl:' aemsi-

IJ ' ~'

~

JlBs,inin bir siyah eariyesi vamns, Onun evde bu-

lunmasi turIn tii,lii gsrlb 've ugurs11Z .bldis€,ler-in vukn bulmasma ssbeb olmus:

T,a,Jar dtiimege, mobilyeler; elbiseler atee, almaRa., ta"bak]ar kmlmaga, minderler yerinl deg~ tirm~e ba.~]aml'~ ve bunlann hepisi g'Olruniitde hie bir sebeb olmadan olmus., Ev, bu ,UI'S klz yuzibldSI1 ci'IlJ,nrm istil4fBma uiraml~'.!. SuI' bu klz ytiziin.dJen oldllgunun~ delili kism B,atuu sati.llmaz biitfin btl g rib vakalann durmasidn l

[1] KJ,ouz~D.,ger, Upper. Egypt (London, lB:78)~ F'. 3'3 D.. I.

[2] or,., J. B. A.ndl'e"rs, es Fnntain 5, des iQ'Buie,6 (Saba Ao inn) , CFti,f _~nct!s ..;o.QdaDSi60I' a. A],g.t~r~ (A~,ger'l 1'909)

Bilhassa zeneiler arasmda, tiyelcrine Grnawa denilen bir slmi',1 meslekda~~lk vardu'. E-uJ]1 ar em ~arp,an insanlann vuoudundan einleri :sfuiip Qt-karmak i~ri'n mli:t eh as SU5 dirlar II Doyle bir ein hastasmm e vine da,'V'et ad Hen b b' Gin - war kuwp'_ nyaal - ortada g. gen mbiIe gtlJ.- - -. yer esirleri» olarak gi.de.rifU .. OnbJ,T1J. boyle so Ienir II ~iinkil yerin efendis! einlerdir. Bu gibl hallerde onlann ameliyatIAn . nnrhlarm «Za, 1:1 ma benzer, Bayan Se.li <man anl atJ:y or: Bu A 'rikamn Sl.cak mmtakalanndan ~gelen .. adi her ne kadar Habc!ji olsa da habe~li olmayip zenci kabi !ele.rin.e mensub clan siya,h

esirler .tarfindan MIslra 8okulmu§ ,gO'l"ti.n[iyor~ [1] Tremeame e glOJ e Hausa memleketinin Mambori ahalisi !yjn]erile blr dereceye kadar mukaye,se edilsbilir, [2] Fakat Gmawalar yalm2 cinci degil-

dir cinlere taparlar da.; B,.abau ayirun ortesmda

- ~.

eenelik btr ziyafle't 98kerler ve bu 1c1ini bayramda

[ ~.] Bren da z~ Selig-w'ID ~ ('an tibe a,i lin at the Egyptian Zar) in F uJk . LOf'13', XXV, (London 1914) P 900 sq[f~

The SImile kind of cereruo.nilBS ,ule rmc:~iu,d 3,Jt Me.{lca iQ?l" th.e expwslon of B:Plrll.ts caUed bY' the' foreign l\Ttu'd Zl, (C. SDlouk. ,Hu:rg;rDmje~ 'elt:lut Il HJlag 1889) P', 1!4! I3QQ"

[2] A, J~ N. Tromeame, Bousa Superstt'Lionl :Dd m.Il~ <-II[IIIS (LQDd'il'D~ , 913)·, P. :It 40' IBqq" jdlem~ 'tbiB Bau ,of ft.1 :g,gj (L~l]ddQID., Hi d~) P. sa 01 ~qq.

-- 19-

einlere bir c;ok kurbanlar takdim eder sizan kanlar emerler, ···imali .A1rik,ay.a gelen siyah eariyelerin cinlerl kendi yel'li itika:rtlarma uvgun bulup i~in,deD. ,ge ldilleri aha. ~ i arasmda earl. o Ian 1 ara az ~(J'k benseven adet~eJ' v,ll81,tasile· cinlerle Slkl bir mnnasebet tesis edeeekleri kolaYQ .a,nlaid1T. Hatt£ )(agribillerin hasmbll'd:all eialeri kovan Zlyafe. [1] dedikleri ihadet I yabllt h.i'Q olmaesa bu ibadetin i~ind.eki kurban ~detfnin de Su,Dand.an geJmesi ihtimati vardn, ~"a k Araplanna lait .edebiyattR Tombouetu, (Timhue -010) da, bOyle kurbanh ziy3Jet ibad.etin,e benz,eyen bir Metin meveut oldugn ifaret edil,digini K,ord.iigmn zaman bundan tamamen ayn bir ~'ey gibi bulmadnn, [2] MuhaJnmedt memleketlerine dagllan ein itikadu1ln bir birtne bensemi" n unsurlardan miirekkeb Qildugu gOz ijniine almarak eski arap]ar"l'ufikirlermjn tsavirinde Zlitflll·t basi ihti ~ atlarla hareke.t sdilmek ] hlUl :8l~l'ir. F.6;kat bu elki a;r,aplal' hakkmdaki bijgi'lerirn,iz de t cin lzakk'l11'dtl "on Z,fltl 'an larm du§i4ncelel-ile e ski .fi~ irle» arasuula s,151'1. [tI/J!'k olm ud'lg,)

~ ~ ~ d' ~~ .~,.. k bi k4ir.,.... C· h 'lor

net1ce . ml ... ei)~·weue . I "0" ~e yo.·· LW',.- . m I _ afi,~

[t] Sce R i' 1 ual Del Bli Bf' i 111 '.oro,ceoJ i 9,g9 S 11(1"

[2] J:IJ IG • .JAe"~uaD'n, An Ae~otlnt of Timbncooo lind rrOu5an~ :By elBage lmd" lam (Shab ,ellJ Landen, 1820), , 33,.

'~31 ,~

kmda :trap itikadmn!l esasrm mutalea '6tmege te'f eb b iis edenlerin zlhnlnde b 11 fiki r d 10 ~a ea k:tlr~

Robertson. Smitb bu itikadm totemeilik. samaamdankalma old.~llIlIu izaha 9a,b,~lyQI; einlerin, liZ ~Qk hayvan totemlerinin .asrilefmi§ mttm.e.sH1B-, rinden bH.fka bir ~ey olmadJ.gmd,a, ~Dpbe, etmek ilyin 190k fa.'Z~a ~lipbe6ilige" S ep'tile~ sme, d.ii.imii~ olmahdr~~ diye Iddia edilir [1]. Dellilerini b,a,'ka bir eserde 'tetkik ettim [2] VB n.a~~a,riyesi1ni' ispat edeeek 'bir tek v'al~a bullmachm~ 0 bunu tofe.mooiligim revaeda buluudu~ru bir devrede ]razdJ..

O q"mQ"f"IIi eok 'l']lf"iIl,gAl'lIIm'llTIa-"~lk.;.J': ha - h ,~ ,lI ... o!' a1

!l~, ~- ~V., an _", Jf J. .:1' -" 1!~" enn "'y,a'~~ In.KJ.~', J-

mn bir ko.nagl, IDlern,al.esi ol,du,gu. 'Vu~ biitim bll.,~riryetm 0 m.lflrhale.d~ geotigi zan. ve t~Imr edlliyol~aull Kc,zallk: cinierfn Hlwerin. ruhnndan itbaI'et olrlugn f3!l~Jiy~s.i de vardt, Fak,at btm:1lrn da

~ n' """" It til' ~ t , kt Gil i~l .. ·;l1 u

Uiliyana·cagr v,~ .. :a i!~6._81 YO'.: u, ·.-lD ;J.'iliui,Jl)lJLa :gor~

h ~h~ l"r-t . ...:1, .... bul F k '

er ·ye'r. gim mesanuz a ua ., unur, a_7aC messr-

b!t t·erel.h e'ttigi 'iddia edilemee. N e Muslirda [3] ne

(l.] Rohsrt8iID.DJ Smith~, IlII. citt PFI, .110, 126., Illl1.,.

[2;] (To.1S Natm of the M,a.pli~rDI illustlLa;t~a b", tile FE·erg.anl ·Be.lierB of tho Pe'ople ,0: Maroc~'o) in tbe Journal ,of t Ilo All thre p'a] a git 1 in stitu te o:E gre.art ]8'.r.Uai D aUD 11["lind I' XX[[~ (Lond 0,'11 ~ 900), P., 265 - sqlq ~

Ritu.aJ an d B U'O.f in MUfOo.C'O- ta B4 9:Q. q ~

[3] Klunzinger O.P~ f!~t, P., 912 A 61,!.

" arkta onlara oUilerin gesen ruhu nasarile bakt1,3Ir.UlZ!, Araplardan bahseden N tildeka der ki bir Conk ibtidal kavimlerde lalld1l~ gibi uliller.in dirilere fenahk yaplacn;~ onlara daima zarlar VBl'ece!i yomLldaki itikada dairl araplarda asm bir .tz bulunmaz. [1]

Din tarihi YIQ'Z&nlarumumiYB:tJe diDt hlldis:elari 90k dar kahplara dokmek hatasms dU~a.yorlar~ «A tala fa tapma> mezhebine mi. totemecili ge mi mit oJdug·u karl; ,b..TlhYOl'1I .'. in melhumu biiytik. bir 01- c;iida genielemerg,e ~ me~yl sder E Oin fikri in,sanlara bilhasa kotku teU··jID eden sehepler yiizfinden garib v:· esrarh 'badiselerl izah it,;in icad edilmi§tir~ Robertson Smith cinlsrin bilhassa temas ettIl'i ~ yerlerin ayni samsnda vab~[ hayvanlann da en ~ok ug'faru~rt yerler oll~lu!gunu. iddla e'lliyorsa da bu fikri vakialara kat~i' yen uymnyor ba~hoa dnrakladiklan yerler ormanlar olsa da gord .. iikki tesirll bmr msnsarasr olan, her hangi b,ir tarzda hir surlll'tt 'V8Y8 korku ilham 'eden yetI rle fazla temas ediyorlar, Insanlann, pek az gayrl ahillik, bar hangi blr kii1ttik fevkalAdlelik goster1en hidiseler kar~u~nDd3 derhal cinlerin mevcudiyetini hi ' .. setmekten \re 'her ' .. 'e,y]. onlann f.aJiliyetlerin'e yor-

[1]1 No.~.dek.6 Lee, emir'. Pi lEVIS ICf., Grddzih r, MuJJam~ me clan i tu~bo S dien, i (Halle - ii S. - 1 SSI'" P, 2'5ft

- 23-

-23-

maktat (atfetmek) ten geri dunnadiklanm da go-

it!il •

ruyorus,

CinleI ~dr silk ,bay rmn, §ekillerine g~riyorlaF5a da bu, fikrimee hayvanlarla cinler arasmda zati bill mttnasebet oidugundm degil belki 16il]]8OO fHAI kuvV13'LI ternsil etmele inden ve ICanh ~ey]er arasinda havvanlann 'en esrarh mablitk olmala-

~

nndandrr, l~aI"e e'tmege, de~"Bli ki g'01r.iinti 'Ii bize lena tesir yap,an mahlilklar -- ydanve :SW' ye ~ ( siirlin snlor hemen daima ~ tebdili laya et ~ etnli~ einler olarak tanm rr, 'Geliwcrw dalua' lann clnlerin hitouunma daha fu.zla maruz olmalarr iti~ kadr bIT cihette n unlann yenl bir hayat~ girme-. Jeri hadisesinden ~ tekrar evlenen dul erkek ve kadmlar aym musibete llgr.amaz][ar ~i.inKfi evlenme nnlann b,a,llnde yelli bit eey degildir ~ iliger eihet ten oi II sf munsseh etc kirlilik -e baZl ahvalda fcnaltgm esrarh sehebi nasarile bakildigmdan evlenmenin hususi karakterinden ileri gelmi~ elsa gerektir 1]~ E~I~ge einlerle 'bulasrk aa-

[1] Bec .E~ 'Veste,rma,rc'k.J l\f.'ilLg,e H,re'illonlss ill, Ma.'rocco (London ] 914, P., 328 S 9ft ~, idem- The, Histo'IY o'f HllmBII 'mag's" L (London, 19121)~ P,. ,516 1 sq,-

In Egy,p't eli~bae ill lin same eases c this ItH!Sen:,

ecndition im a compact vith 3. f!;£Hlli,1 (KluEizinger" np. Cit'l p, as).

-,24-

zarila bakilmasi, b~ka mmtakalana bas ka cinlerinln bir eve, aydlnlIk.tall kara.:nbga1~ ilk . .~UI - Iarinde, burafeei halkm duymaga. musteid bulnnduklan cngursuzl:ukli hissinden lie!:- gelmesi mubtameldir, Ba9,Ul I' la4met, llgmsu~luk his.sI einlerin 'varhgl Itikadmm daima esasnn to$kil ettiji gij~ rtUmektedi.rr,

Bu sehepten einler di'ge.r es arb kuvvetlere raptedilmistirler, Fas mamleketinde einlera ,at(eallen "'ea,mstlerle l, bas dedikleri gayri §ahs' fslikei kuvvetlenni lj,irbirinden. aymnak kabil de~dir batut bas m eumrn olduguntl soyldilderinj de ~ittimj lein itikadile nasar degmesi- kijtti goz. korkusD s.Ik! . kl ba·ghdJ.r~ lnsanlarm bu nevi du. - manlannm sehebiYBt verdikleri eUlk.e,tleT do: aym genie, mikyastadrr i Ve bByIs'Ce' Ilk g;ok iasau simflan daha bi115USl surette ona maruzdur t Bttyiil- 'f' onlara ka -Ijl Kul'lanllhr!! MeBel', hem einlere hem de kem ,goze inaear d:r#lfn~fl'S ~ - i .. abeti « Y~''Il) ka,(;~I ymrdmnoa ko snlan Kur'an iharesi aymdir, Oeea er Q,II! bir yamol l{i,ster Hilton - S,im.PS'ODl msmleketiade y.a13 ip giden fiki-rlel, hakkmda tenvlr ,ediyo.:r ki It] snretle hulasa edilehilir: -ne '",&kit gtizde'D bir takdir ve begeIlm'e bakl~,] ~lkarsa hemen bit: em biti,ir, 0 imrenilea . ,6:J e k· dar nasarla be aber al er, t,.t o. ah- a eya 0 ' 8y

!fI-

- ~-D -

gerlen mu'sibetin sebeb!, bu ein dir , e balk ona naear degdl der- [1]

C~',.;, 'I Ii (B' I..,,,,,,') ('~l-.];") IiNo" '~

ilU@, . e ·:erf1:ta;'. veya, ~m'ltt(Jare'fiC:.· _1-,siDB,Vu-

ya1"ft-- (I-a itlI'iil,.,.". 'b ~ '"" - Q il:J!:abe"'':' - ,ril~ B ..... " n ""

_ .-·~-m ~_.~_ '~lUO, 1J1I ,mUDa~~ 'IW. varw'['!, ·U.wal" nze .. ,

rlnde h'iik,iim l:iireo evliyala;rm hirmetlerln,dfaMub,a;mm,edi einler vardir, Ve Mevlly,] AbdUlk.adirhem 6v~yaIann bem cinleria tmlta~m,~in'i~ Biealullab t,abiri .A]JlhIn adamlan- :mana~ma gem ki ieinde avliyaltar ve Muham'meat cinler vaMlr. Ve miiba;rek eialerle evllyalar arasmdaki hudnd hemen hemen giJinmi~tir~ AlgID dlelilJer,e cin ~arpml~ nasarils ba'kIhr halbuki lrim,s~ye taarrns ~tmeyea, 'y~n deliler, mecsuplar evti,y,a ,phi btlr-, met gijmr~ Ba~u hay'van cmsleri, ,HermIe (1J"r,l-eet) li ,ise 'ya einl~l" tarafln.d,an k,endfi1erme bu paye vefHrni~fu yih:OE bnnlar ,§ekU de'g-ill'tinni, einlerdir, Her nekadar eUn'UD, sm, '6JK 'ke'rH haHnde go .. , 'riiniir Be de ,gen.e kedilere (B,e!r.k'il ~ 1ftU bfJuf'eklik} izale olunur, Kurbagaya ba7il ld,~fa mUba;roek de-

'~,'If'::_ B'~ . 1~ .,;) ~,gn 'I _;]I -~ .' k .,;Ii~, I

mnr. . ,tt COlt ~I.iw,at"Ua, em: cnltll§ v',eya.'· ,enw;Bl

cin .i.tibmr eo Hmi,ti:r ~ Bir evde v'eY,3J ~a(hr da bu-

1 "Ii'n ~ • d 1I bl 1UI!'.. li d 11;;'~ 1

lunan Juan em I e 'Q"l"uu' 'ev. ',31.' an,,~er yuan

It] y, w~ ,Biltu:n - Sim.PS'ODJ} lISomo ,Algerian Bu;]1eff8f~ titi 0111 e lm Dted. ,&m,un [I the Sua wi a Btuhm o,f the ,A 1] ms, MOW1WDI ,lInd, the.ir nom;aiif.l Neig;hbtu,U's,. ill Folk ~ Lore, 'XX vI. {L~Ddon [I l'9Il5)~ P ~ 21ft

hir sanduka, m,eza;r iQin,cl~' bnlnnurss vefat If!;C16D. evliyadan birinin ta kenrua"i' olduguna hfJkm.olu-

D'IIl'll'll" lur·u"" 1-. arek ~ aa fl~I,1I} 't' v·a, n!·· ... "IIc: a. jyll:l el g 'P 'IU IlJ rdtr

__ ~,. _ 1lJ1g. I "- ~~~ : i .a~- . 'U,I ,t)J..Hli . ~O'~" i@II!i- "t ~ .Ll: I!I

E;azI aga;~la;ra, insaalann hir In.smmmiib,a:rekli' gBzile bakae m.ger bir InB.rnl ,d.3J cinJi eine. ugra·· ~, ", ani )leyi saatte olsunlars la 'bula~'I'k ttttmut·, tur, K.ezalik. bir ~oQk 'yerl~.r' VB k[r~~r vardrr ki .kmyaJar" m,agar,aJ~r, pmarlar d,8'pjz .- einlenmis s:a;ydcbklan kadar erv]jyahlr~~ da 1blrm.e~ml~. (tt1:';rri. 1d. mesal ~t~ni§) faIzl, dllir, llulut{ld,el, yerletl3 em .glee~ ngrar V,e. filin. zatln haklkaten bir (1v]i.ya 1Ie. miDu.tsebe.~te' bl1Jtmd11~gll v'Byabut sade~e orada bulnnan einlerle ilgfli oldug'tl zannedilir ~ (BBf"e,ke) gibl bas g lb i cinler de b olyleofd esrar lillB:min e ailttirli Tatbia'tte insam l'sl:tatS:l.Z, eden ,§eyIe]!' 'yabut garlp her. De:vi vakalarm talJa.m.in edilan S8-· heplerini ~ah1.81 haline geIDmi'§ hir balds ,goete:rif'Ier, D.ig'er musl'ilUlttIll abaJi ar&lmdm Oin mess.Ie~i a;yn~.drr vie' eski ar.;aplarln cine h'iiQnetlerinin

~ ...:I'·~'~k·~ hal i-I ;I ~ '~4J..';'k - tI ,,'l .I. 1 .. 1·~ lm '"' . ...I.~.

f.un.ili-:,I ' 3,. 8," ,Bl'lIDIl lui" 3," g·rm.'ultD ia[:ILU.. 10 ,.~-'

grOI kabul etm~d{ iyin bit ~ok 6 ebepler vardir, Ratti ishnleri bile bu fik.ri telkln eder ..

Nold'eke rl] vie Wellh,ID~lm [2] cin keHme.sinin [1 J N·Uldek.ef, lee, eit, P ~ 689' id'E!rm'io ZeiJ f.sehrift fiit VoIk: sr ~ P9,cbo~o gie tuui Sprabwi'sJ~ OlD 9cb aft, t (Deroo, 18519)" p~ iia D.

[2] Wellhmu~e:D, Op, Oit.. P., 1.41t

(6rttUti)" karanhk manaema gelmek ihtimall old rIg un u gH B ten)]j~~ erdir i

Cin uinumiyetle (~erd) olmak oihefnOlen eksiktir, Onlann f'arik va siflan ekHeriya - oy ve kabile halindedir muhtelii kabiEelerinin muhtelif dinleri orIn fikjr dummlan, zIhni,' etleri (Di:' [Josition of lfind.) va drr, Htteumlan birblrinden ba§ka, ~ffrait altmda ve ba~,ka gunlerdedir. ~ahst isimleri elan einler de vardir ~ I\lobare'kHk fikrini, hastalik ve saire fikrini t&~ll~an einlerln isimlari ein davetmde ve bUyU i~lerind.le look ehemmiyet ahr 'far kat biiton fertler ~,ahsi h·~9 bir farkJ haiz obmyan pek bayall ve karanlik mahlllkl&ldll"i

Ferdl islmler '~lyan Vi umumiyetle eln 30th altmda toplanan diger hlr takim ruhlar muayyen bir karaktere ve a91kll~'al (vusuha ) maliktlrlerr Bunlardan birisi. Gh,ola, Gule, G,h.ul dil ki A,fr'ik:,a ve " rk MuhaJ1lP1cd:ile,ri arasmds genis bir urette tamnmistrr. (,G,z;flyaba1l'i) eski arap edebj, 'atw.D,da ve halk hikiiye16rinde en teblike1i mabliik" lm an yemege ~ok haria ~i em olarak zilcreo,Hmfetir .. Di~e r, ,~ok en,tresWi Im,l bir ru h A.y·' f1(Ai.sha Q'C/:Il' ishu) deniJen cill~uiyyedir' kll ~iola" ': ·'.as ff I' erl ara:~m,da (ft r' 11 SZZ;', uSt''2l1u. . ahil ba ll:k .. , ]a'~1 arasm-

fl-

- 27-

mr~ Yahut kadul bacakla~l ustilnde 8arl~ It memeli bir ke~i I. eklinde gorfindugn de vakidir,. lOok ~ab.~

~--~~~~~ -

vets dii~kUndUr bflhaesa y,akt~lkh delikanhlan

bastan fitka- maktan haezeder, F'arlo az olanlar m nate sna, elnlerin az CjQ,k birbirmden farklr ,?ab.slvetlere malik olanlarden bu eihetten tlema,vttz

IIJ' ~ - !.

eder, Dig-~eTI mtislfun~n mem leketlerinde taYsvi:de~

rinde .Aile K,anltite admm zikrediUiigini i§litmedim buna rag,men onnn adl muhakkak iarka men-

uptur, Q'Bdellha Ifenam ,~C"3\nlmitisb" mezhebfnde

f,r.;'L,:1 '11 b dini d d", A..::J", ;mI,,,,,,, ..f!:. d b

allt~aJ1eT rna " e. ~,nlll a ll.uif~, W ~ evssn na ,,'lIDU

Ash.tlLrt (Fr,ansrilardaki i,ekllie Astarte) meshehine

b "'1~ ~ ,.. 1, • ~ ~ t bit t ,t 1

, ag Ul J' or ve yemn, mevuum lee ,1 ~ re UU~ IJ u~ur.

o nehlrlsrde, sularda, denisde ya~ar astarte de mah9u],darh~n seb~bi. clan su ile i§; birligi yap-

rnn nr, AdJ, (BuJanm]~ olmak) msnasma galen bir kok saze (maddei, asliy,eye) dayan1rll v.e nw, bir esasa isaret ohLlak' ,tefsir edilir, Finike mtLstemlel.. kelerinde ki oe~me ve derelerde bir ~ok periler mabudeler cnympbsyalmz Astartenin muhlelif "~ekildle teceUilerinden ib&fflttir ~ 1 ]

[I] G. Barton, A Sko,tch 0.£ 8e'miti" Or~gjnll (1'1' -

york. 10(2) 1 PP. 8S, 10,4 sqq. ~ L. B. Poton Asb,t.a:ri (A brto,retb\ .'.' -tc ,rte'.in H&stiDmiI'~ 0')11. it, Il, (Ewubm,gh, 19(U1)s P .. 117

~ 'l·II! .~ ~I

10

t ta bu farziye, Ay~e, Kau~e me selesindek!

Ma~grib itik,adma nygun ge1ir~ Onlarm i. ikadmda aQJ.k bir muzaheret ve tasdik sahasi ulur, Astarte y .lnIz Kenanili halkr tarafmdan 'degll .' useviler v'a Flnikaliler tarafindan Ida sevildi. tapllldt, (per68ti~, edildi) Finik,e mUetemlekelerinde foh" ilAb! hizmette dinJ bir y 01 gibi tasdik ,edilm'i~ idi~ "eBe_a ~ :lead.a. Astarte medlebi.nm mensuplarmdan b,M!. kadmlardan bahsa dilir [i ] ~ Kartaca mils em]ekcii ahaHsi Fasta maven tu-r~ Bu mUs-

t --.1_1.... '\."."..1':: 'II ., kilo . ~ H S 1.... "

e.u.u.:ud3 a~SJln1D en as, .'. an ., anna, '··'Cyws6'ln

Thymmte,rion,1 ~imdi pek mnhtemeldir ki Rabat,

• _,I::: ~ hdi ~ 11 raJ

,ImltllnIn me . ,yesl ,QI . .iSUD l~.

M'a'rokn:n her. 'h£tngi, bir kabiJe'sinden ziY'Bde tam oralards komtjiuJUkta ya~aj:a;D Beni Ahsen kabilesinin eanh Bsdevileri arasmda bu Ai,e. KaD-

[1] Corpus Inscrr:iptio'uum BemitiM!UW1, 1. Parisu8, 1,881), no. 16,a" P ~ S40~ Sloe ,aJso Touiam, of. nit Hi 81.

[S:]: Ch .. Ti-sot~ Rochcrchs9 aur Ia geograpms,OOnp&ree de, 1a H8;D.I'l~t2\m'B'-, Tins-it- 'De~;i]] lI'mea.ires pr'M,eateB pl'r dive:rB I a V8.'D:tf~1 it ,P,A61'dj~mie des iDse.rip Hom I et 'bene ~ l'eitre d~J,m,iDam,llt de FJ:ucolt B61', i 'lOll ix (pari-e., 1878), P, 18&

. qq.

Sna .lmD 11., L. PI· - yfm an d 'R. BlOWn., A .Bibliopa:phy f)if .al!i:l ceo to tlb I en d fl r I 89.1, (L ondn D, 1891)P, 4; Bn~pltt'· eatml, Tbe, L .Dld o:f tho oor: I (l,onl DD" 1[901) P',. 228.

-00-

Bu kliimm 110 ••

Fiatt 20knru~