Samenvatting interculturele communicatie

Cultuur volgens Hofstede

Hofstede: collective programming of the mind: de collectieve mentale programmering die de leden
van 1 groep of categorie mensen onderscheidt van die van andere (Hofstede, 1991)
Oftewel: datgene wat de ene groep mensen van de andere onderscheidt (Hofstede e.a.,2006)

Ui-diagram van Hofstede
Vertaal in Nederland











Cultuur, zichtbaar en onzichtbaar (uitleg lagen)
1. Zichtbare/Tastbare zaken (buitenste laag)

Wat valt de buitenlander op als hij in Nederland rondkijkt?
- Fietspaden, gordijnen open, gebruiken (brood+melk bij lunch), lange mensen, merken !!

met :
- Symbolen: woorden/gebaren/objecten (tulp)
- Helden: Mandela, Michael Jordan, Cruijff
- Rituelen: wijze van groeten, respect tonen, sport

2. Onzichtbare zaken: Normen en waarden
a. norm: wat is normaal/ abnormaal, hoe ver ga je in het ding wat je belangrijk vindt.
b. waarde: wat is goed/ juist, wat vind jij belangrijk?
- Standaarden voor correct en gewenst gedrag (handen schudden of buigen?)
- Gewoonte om enkele min. te vroeg, precies op tijd of iets te laat in de klas te komen? Te
laat: 3 min. net acceptabel of 10 min.?
- Ook te maken met levensovertuiging/ godsdienst

3. Basiswaarden (diepste laag), deze waarden kun je eigenlijk niet meer veranderen
- Abstract en onzichtbaar, geleerd voordat je 7 jaar bent, niet ervan bewust
- Basiswaarden van de eigen cultuur
- Vormen het hart van de cultuur!








Cultuurconcept
Wat belangrijk is in cultuur is omgeving, bijvoorbeeld in
Nederland is alles dichtbij daarom zijn er veel fietspaden. In
Amerika is alles ver weg dus fietspaden zijn nutteloos zijn. Tijd is
ook belangrijk, omdat tijdstippen een belangrijke rol spelen.
Bijvoorbeeld dinsdagochtend op school of vrijdagmiddag. Gedrag
daar straal je je cultuur mee uit.

Samengevat: kenmerken van cultuur
- cultuur is gedeeld
- cultuur is geleerd (niet gerfd) en is blijvend
- cultuur aanleren verloopt via opvoeding en scholing en via socialisatie (apenvoorbeeld)
- cultuur heeft een sterke invloed op de manier waarop we denken, voelen en ons gedragen
- cultuur vormt onze waarneming en (ver)vormt ons oordeel over anderen
- cultuur is systematisch en georganiseerd
- cultuur is voor het grootste deel onzichtbaar

Cultuurconcept
Cultuurconcept bestaat uit 6 kenmerken uitgebeeld in cirkels.
Cultuur in het midden, overlap tussen kenmerken en samen is het de conceptcultuur.
Aan de hand van deze 6 kenmerken het concept cultuur uitleggen.

Waarden en overtuigingen bepaalt de manier van denken
en voelen. Dat uit zich in gedrag.
Gedrag krijgt alleen een betekenis in een groep mensen. In
welke tijdsgeest leef je. Bijvoorbeeld technologische
ontwikkelen benvloeden ons heel sterk. De omgeving
bijvoorbeeld bergachtig land, of op school.
UITGEBREID UITLEGGEN OP HET TENTAMEN!!

Samengevat kun je n.a.v. dit concept cultuur benoemen als
een manier van denken en voelen, gebaseerd op
overtuigingen, die leidt tot bepaald gedrag in een groep
mensen op een bepaalde tijd en plaats

Van Nispen: Cultuur is een gelaagd concept
Begint onderaan. 4 niveaus waar je cultuur kan beschrijven.
Onderste niveau ben jezelf, bijvoorbeeld je gezin. Ballen staan voor
schakelen tussen culturen, dus gedragen in nieuwe situatie.

Tweede niveau, bijvoorbeeld tutorgroep, communicatie is belangrijk.

Derde niveau staat voor hirarchie, bijvoorbeeld op je werk, de individu
speelt minder mee.

Hoogste niveau staat voor landen niveau, alle landen op eigen manier.
(nationalisme)

Op alle vier niveaus: zoeken naar identiteit en zekerheid.
Hoe hoger je gaat wordt je identiteit minder en zekerheid staat voor regels zo dat je weet of je goed
bezig bent.

Normen en waarden
Waarden: fundamentele orintaties over goed en fout; gevoelsmatige overtuigingen (onbewust)
Overtuigingen die je al vanaf je jeugd al meekrijgt. Bijvoorbeeld respect voor ouderen.

Normen: dagelijkse toepassing van waarden (bewuster. De regel. Bijvoorbeeld uit respect sta je op
en geef je, je plaats aan een oudere persoon.
Waarden zijn af te leiden uit gedrag en communicatie.
Mensen verwerven waarden in hun pre-adult years ; daarna weinig verandering meer
Waarden werken jaren door (in generaties; langer dan mensenlevens)

Waarden die kinderen moeten leren in Europa


Nationale verschillen van Hofstede = 5 dimensies elke land kun je op die dimensie verplaatsen.
1. Machtsafstand (klein groot)
In hoeverre worden maatschappelijke ongelijkheid en hirarchie geaccepteerd en gewaardeerd?
Grote machtsafstand is het niet erg dat er ongelijkheid is, en dat mensen over jou bepalen.
2. Collectivisme - Individualisme
Collectivisme: mensen behoren tot groepen (families, clans of organisaties) die voor elkaar zorgen in
ruil voor loyaliteit, zijn meer hirarchischer dus hebben een groter machtafstand.
Individualisme: mensen zorgen alleen voor zichzelf en naaste familie,meer egostische ingesteld,
eigen ontwikkeling.
3. Masculiniteit - Femininiteit
Masculiniteit: overheersende waarden in een samenleving zijn prestatie en succes. Werk is
belangrijkste (status). Bijvoorbeeld belangrijk dat je hoge cijfers op school haalt.
Femininiteit: overheersende waarden in een samenleving zijn zorgen voor anderen en kwaliteit
van het leven. Meer gericht op samenwerken, solidariteit.
4. Onzekerheidsvermijding (hoog laag)
Mate waarin mensen zich bedreigd voelen door onzekerheid en dubbelzinnigheid en proberen deze
situaties te vermijden. Hoe ga je om met onzekerheid. Sommige landen vinden het lastig dus gaan ze
veel regels opstellen. Cultuur waar dat minder een rol speelt, staan de regels wat minder vast. Kans
op toeval en onzekerheid verkleinen.
5. Lange termijngericht Korte termijngericht
Waarden die zich richten op beloning in de toekomst (sparen, doorzetten, traditie) of juist op korte
termijn (innovatie). Mate waarin maatschappij zich richt op toekomst.

Cultuur en communicatie zijn met elkaar verbonden, omdat er in een andere cultuur op een andere
manier met elkaar gecommuniceerd wordt.

Culturele diversiteit managen
Diversiteit: verschillen tussen mensen bijv. leeftijd, ras, geslacht, gewicht, kennis, ervaring,
achtergrond, etc.

Hoe te managen?
Door een omgeving te creren die alle mensen in staat stelt hun mogelijkheden te benutten om
samen de klus te klaren.

Problemen bij culturele diversiteit
- Communicatiestijl, je begrijpt elkaar anders met dezelfde woorden
- Non verbale communicatie, gebaren betekenen in verschillende landen iets anders
- Vertrouwen, er is geen communicatie bij wantrouwen
- Accenten/dialect
- Stereotypering/vooroordelen
- Gebrek met gezamenlijke ervaring, Nederland heeft bijvoorbeeld als herinnering WK2010
- Andere normen en waarden

Cultuur en communicatie
Cultuur en communicatie zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden . Communicatie is het middel om
cultuur over te dragen en in stand te houden, maar communicatie zelf maakt ook deel uit van die
cultuur

Driedeling: woorden toon lichaamstaal
Driedeling is de invloed op cultuur en communicatie, het is een manier om het te categoriseren.
Woorden hebben voor 7% invloed, de toon 38% en de lichaamstaal 55% op cultuur en communicatie.

Interculturele Communicatie in organisaties volgens Mole

De cultuur driehoek bestaat uit 3 elementen: leiderschap,
communicatie & organisatie. Het model is bedoeld voor
organisaties.

Bij leiderschap moet je denken aan, wie neemt de
beslissingen, wie heeft feitelijk de macht. Organisatie gaat
over, hoe organiseer je het werk. Maak je plannen? Plan
je vooruit? Ga je evalueren. (Gaat het systematisch of vrij
flexibel)

Communicatie
Taal is de eerste barrire die je moet overwinnen
Bodylanguage, kleding, manieren en gedrag horen ook bij zakelijke communicatie
Humor: kan helpen spanning weg te nemen maar let op:
In de VS, UK en NL is humor prima, maar in Duitsland, Turkije, Bulgarije en Roemeni wordt humor
gezien als frivool of cynisch
Bij voorkeur mondeling (Z-EU, O-EU), op schrift (VS, Dld, Scandinavi), of visueel (grafieken en
schemas, ook VS) communiceren?
Begroeting: UK/W-EU/VS: elkaar aankijken en ferme handdruk. Z-EU: handdruk en kneepje in de arm
met de andere hand!


Belang van persoonlijke relaties.
Persoonlijke relaties bij het zaken doen is in het Oosten erg van belang. In het westen zijn we meer
zakelijker en is de persoonlijke relatie niet zo van belang. Omkopen tijdens het zaken doen kan het
oosten beter dan in het westen.

Communicatie in hoge contextculturen
Je vindt deze culturen in Azi en de Arabische landen waar het essentieel is om gezichtsverlies te
voorkomen. Harmonieuze relaties zijn belangrijker dan oprechtheid of directheid. Negatieve
berichten zijn onduidelijk omdat er angst bestaat voor gezichtsverlies

Voorbeeld: je vraagt iemand in Bangkok de weg naar een belangrijk monument. Hij weet de weg niet
en stuurt je de verkeerde kant op. Toegeven dat hij het niet weet zou tot gezichtsverlies leiden.

Communicatie in lage contextculturen
Je vindt deze culturen in de Westerse wereld. Communicatie is direct en duidelijk; weinig ruimte voor
interpretatie. Grote verschillen tussen VS en EU vanwege de suecultuur: informatie in VS moet
overduidelijk zijn!

Zie hiernaast een karton dat je voor je autoruit plaatst tegen de hitte van de zon. In de USA
staat hier op: REMOVE BEFORE DRIVING!! Een Europeaan zou zich belachelijk gemaakt
voelen met zon opmerking. Dat snapt hij ook wel!

Cultureel competent, wanneer ben je dat?
Als je kennis hebt van cultuur en van de basisprincipes van crossculturele contacten (wat is cultuur?
Hoe verschillen culturen? Wat voor invloed heeft cultuur op gedrag?)
Als je respect toont (practicing mindfulness) en de bekwaamheid om op een reflectieve en creatieve
manier aandacht te besteden aan de kenmerken (cues) van de crossculturele situaties die je
tegenkomt.
Als je het gewenste gedrag in een interculturele ontmoeting kunt kiezen






Aandachtspunten bij interculturele communicatie
- Ontwikkel sensitiviteit voor status zodat je daarmee geen fouten maakt
- Ken je eigen cultuur
- Houd rekening met wat je geleerd hebt over culturen van de ander, zoek desnoods van tevoren op
(Gehoorzaamheid versus initiatiefrijk? Collectiviteit versus eigen verantwoordelijkheid?)
- Let op mentaliteit, achtergrond, ontwikkeling van de ander
- Taal, kun je (woord)grappen maken ja of nee?
- Houd rekening met de manier van overbrengen van informatie: de vorm, inhoud, interactief,
variatie?
- Geef de ander reactietijd en een opening
- Wees niet te snel tevreden met jezelf maar vraag je telkens af of je het goed doet