La familia de Ariovisto (J unio 2001) 1.

Duae fuerunt Ariovisti uxores: una Sueba natione, quam domo secum eduxerat, altera Norica, regis
Voccionis soror, quam in Gallia duxerat a fratre missam: utraque in ea fuga periit; duae filiae: harum
altera occisa, altera capta est
Circunstancias del entrevista entre Csar y Ariovisto (Sept-2001) 2.
Planities erat magna et in ea tumulus terrenus satis grandis. Hic locus aequum fere spatium a castris
Ariovisti et Caesaris aberat. Eo, ut erat dictum, ad conloquium venerunt. Legionem Caesar, quam equis
devexerat, passibus CC ab eo tumulo constituit. Item equites Ariovisti pari intervallo constiterunt.
Estrategia de Csar para evitar ms atques sorpresas mientras prepara un asedio (2001) 3.
Reliquis deinceps diebus Caesar silvas caedere instituit, et ne quis inermibus imprudentibusque
militibus ab latere impetus fieri posset, omnem eam materiam quae erat caesa conversam ad hostem
conlocabat et pro vallo ad utrumque latus extruebat.
Los trveros buscan aliados para volver a enfrentarse a Csar (2001) 4.
Interfecto Indutiomaro, ut docuimus, ad eius propinquos a Treveris imperium defertur. Illi finitimos
Germanos sollicitare et pecuniam polliceri non desistunt. Cum ab proximis impetrare non possent,
ulteriores temptant
Movimientos de tropas previos a la batalla (junio 2002) 5.
At totis fere castris a fronte et a sinistra parte nudatis, cum in dextro cornu legio XII. et non magno ab
ea intervallo VII. constitisset, omnes Nervii confertissimo agmine duce Boduognato, qui summam
imperii tenebat, ad eum locum contenderunt
Actividades de Csar como preparacin para una campaa militar (sept-2002) 6.
Re frumentaria comparata equitibusque delectis, iter in ea loca facere coepit, quibus in locis esse
Germanos audiebat. A quibus cum paucorum dierum iter abesset, legati ab iis venerunt, quorum haec
fuit oratio:
Csar se confa, pero los enemigos siguen atentos (2002) 7.
Sed meridie, cum Caesar pabulandi causa tres legiones atque omnem equitatum cum Gaio Trebonio
legato misisset, repente ex omnibus partibus ad pabulatores advolaverunt, sic uti ab signis
legionibusque non absisterent.
La noticia de la derrota de los nervios provoca reacciones en sus aliados (2002) 8.
Aduatuci, de quibus supra diximus, cum omnibus copiis auxilio Nerviis venirent, hac pugna nuntiata,
ex itinere domum reverterunt; cunctis oppidis castellisque desertis sua omnia in unum oppidum egregie
natura munitum contulerunt
Csar observa reacciones diversa tras un discurso (junio 2003) 9.
Hac oratione ab Diviciaco habita, omnes qui aderant magno fletu auxilium a Caesare petere coeperunt.
Animadvertit Caesar unos ex omnibus Sequanos nihil earum rerum facere quas ceteri facerent sed
tristes capite demisso terram intueri
Movimientos de tropas previos a la batalla (Sept-2003) 10.
Transeunt Rhenum navibus ratibusque triginta milibus passuum infra eum locum, ubi pons erat
perfectus praesidiumque ab Caesare relictum: primos Eburonum fines adeunt; multos ex fuga dispersos
excipiunt, magno pecoris numero, cuius sunt cupidissimi barbari, potiuntur
El avance de los helvecios causa problemas (2003) 11.
Helvetii iam per angustias et fines Sequanorum suas copias traduxerant et in Haeduorum fines
pervenerant eorumque agros populabantur. Haedui, cum se suaque ab iis defendere non possent,
legatos ad Caesarem mittunt rogatum auxilium
Csar mueve sus tropas y rene su bagaje (2003) 12.
Tum, copiis in tres partes distributis, impedimenta omnium legionum Aduatucam contulit. Id castelli
nomen est. Hoc fere est in mediis Eburonum finibus, ubi Titurius atque Aurunculeius hiemandi causa
consederant
Maniobra militar de Csar que mejora su situacin (2004, junio) 13.
Caesar, cum septimam legionem, quae iuxta constiterat, item urgeri ab hoste vidisset, tribunos militum
monuit ut paulatim sese legiones coniungerent et conversa signa in hostes inferrent. Quo facto, cum
alius alii subsidium ferret, neque timerent ne aversi ab hoste circumvenirentur, audacius resistere ac
fortius pugnare coeperunt.
Los romanos luchan valientemente en condiciones difciles (sept-2004) 14.
Qua re nuntiata, Caesar omnem ex castris equitatum suis auxilio misit. Interim nostri milites impetum
hostium sustinuerunt atque amplius horis IIII fortissime pugnaverunt et paucis vulneribus acceptis
complures ex iis occiderunt
Los romanos combaten en inferioridad y uno de ellos es ejemplo de valenta (2004) 15.
Reliqui [Romani milites] se in castra recipiunt unde erant egressi. Ex quibus Lucius Petrosidius
aquilifer, cum magna multitudine hostium premeretur, aquilam intra vallum proiecit; ipse pro castris
fortissime pugnans occiditur
En invierno no se combate, pero suceden otras muchas cosas (2004) 16.
Caesar in Belgis omnium legionum hiberna constituit. Eo duae omnino civitates ex Britannia obsides
miserunt, reliquae neglexerunt. His rebus gestis ex litteris Caesaris dierum viginti supplicatio a senatu
decreta est.
Descripcin de los britanos y sus costumbres (junio 2005) 17.
Ex his omnibus sunt humanissimi qui Cantium1 incolunt (quae regio est maritima omnis), neque
multum a Gallica differunt consuetudine. Interiores frumenta non serunt, sed lacte et carne vivunt
pellibusque sunt vestiti.
Los britanos negocian la ayuda de Csar, quien impone condiciones (septierembre 2005) 18.
Britani petunt ut Mandubracium ab iniuria Cassivellauni defendat. His Caesar imperat obsides
quadraginta frumentumque exercitui, Mandubraciumque ad eos mittit. Illi imperata celeriter fecerunt,
obsides ad numerum frumentumque miserunt.
El ataque con fuego consigue su objetivo y cambia el signo del combate (2005) 19.
Casae celeriter ignem comprehenderunt et venti magnitudine in omnem castrorum locum distulerunt.
Hostes maximo clamore, sicut part iam atque explorat victori, turres testudinesque agere et scalis
vallum ascendere coeperunt.
Csar avanza para poder atacar la fuerte posicin enemiga (2005) 20.
Eo proficiscitur cum legionibus: locum reperit egregie natur atque opere munitum; tamen hunc duabus
ex partibus oppugnare contendit. Hostes militum nostrorum impetum non tulerunt seque ali ex parte
oppidi eiecerunt.
Cicern avisa por carta a Csar sobre los movimientos de los enemigos (junio 2006) 21.
Caesar sescentos obsides poposcit. His traditis omnibusque armis ex oppido collatis, ab eo loco in fines
Ambianorum pervenit, qui se suaque omnia sine mor dediderunt.
Los mandubios, expulsados por los generales galos, no tienen donde ir (sept 2006) 22.
Mandubii, qui eos oppido receperant, cum liberis atque uxoribus exire coguntur. Hi cum ad munitiones
Romanorum accessissent, flentes omnibus precibus orabant ut se, in servitutem receptos, cibo iuvarent.
Primer xito romano frente a los britanos (2006) 23.
Ipsi ex silvis propugnabant nostrosque intra munitiones ingredi prohibebant. At milites legionis
septimae, testudine fact et aggere ad munitiones adiecto, locum ceperunt eosque ex silvis expulerunt,
paucis vulneribus acceptis.
Labieno, despues de dejar refuerzos, parte para Lutecia (2006) 24.
Dum haec apud Caesarem geruntur, Labienus eo supplemento, quod nuper ex Italia venerat, relicto
Agedinci, ut esset impedimentis praesidio, cum quattuor legionibus Lutetiam proficiscitur. Id est
oppidum Parisiorum positum in insul fluminis Sequanae.
Los enemigos descubren y atacan a los primeros soldados de Csar recin desembarcados (junio-2007) 25.
Hostes, notis omnibus vadis, ubi ex litore aliquos singulares ex navi egredientes
conspexerant, incitatis equis, impeditos adoriebantur; plures paucos
circumsistebant, alii ab latere aperto in nostros tela coniciebant.
Una buena maniobra da la victoria a los germanos (septiembre-2007) 26.
Cum a meridie prope ad solis occasum dubi victori pugnaretur, Germani, un in parte confertis
turmis, in hostes impetum fecerunt eosque propulerunt;
quibus in fugam coniectis, sagittarii circumventi interfectique sunt.
Los soldados de Csar acuden en ayuda de los que haban desembarcado primero y evitan el hostigamiento enemigo
(2007)
desembarcado primero y evitan el hostigamiento enemigo
27.
Nostri simul in arido constiterunt, suis omnibus consecutis, in hostes impetum fecerunt atque eos in
fugam dederunt, neque longius prosequi
potuerunt, quod equites cursum tenere atque insulam capere non potuerant.
Ejemplar comportamiento de los soldados en un combate desigual (2007) 28.
Milites nostri tot incommodis conflictati, multis vulneribus acceptis, resistebant
et, magn parte diei consumpt, cum a prim luce ad horam octavam pugnaretur, nihil quod ipsis esset
indignum committebant.
Ariovisto prefiere emplear la tctica de combatir a caballo 29.
Ariovistus his omnibus diebus exercitum castris continuit, equestri proelio cotidie contendit. Genus
hoc erat pugnae, quo se Germani exercuerant.
Csar entabla un combate con la caballera y refuerza a los suyos con jinetes germanos 30.
Caesar ex castris equitatum educi iubet, proelium equestre committit: laborantibus iam suis Germanos
equites circiter CCCC summittit, quos ab initio habere secum instituerat.
Csar recibe rehenes y armas y la sumisin de los Suesiones y luego se dirige hacia los Belovacos 31.
Caesar, obsidibus acceptis primis civitatis atque ipsius Galbae regis duobus filiis armisque omnibus ex
oppido traditis, in deditionem Suessiones accepit exercitumque in Bellovacos ducit.
Csar, ante la falta de abastecimiento, desiste de perseguir a los Suevos 32.
Caesar, postquam per exploratores comperit Suevos sese in silvas recepisse, inopiam frumenti
veritus, quod minime omnes Germani agriculturae student constituit non progredi longius.
Sin dar tiempo al enemigo para reponerse, Csar avanza con sus tropas en direccin a Nevers 33.
Caesar, priusquam se hostes ex terrore ac fuga reciperent, in fines Suessionum, qui proximi Remis
erant, exercitum duxit et, magno itinere confecto, ad oppidum Noviodunum pervenit.
Csar envia a Publio Craso a Aquitania para impedir que los aquitanos auxilien a los restantes galos 34.
Caesar Publium Crassum cum cohortibus legionariis XII et magno numero equitatus in Aquitaniam
proficisci iubet, ne ex his nationibus auxilia in Galliam mittantur ac tantae nationes coniungantur.
El ala derecha del ejrcito de Cesar sufre violentos ataques del enemigo 35.
Cum hostium acies a sinistro cornu pulsa atque in fugam coniecta esset, a dextro cornu vehementer
multitudine suorum nostram aciem premebant.
Csar decide tomar la ciudad de Avarico antes de someter a todos los bitrigos 36.
Quibus rebus confectis, Caesar ad oppidum Avaricum, quod erat maximum munitissimumque in
finibus Biturigum atque agri fertilissima regione, profectus est, quod, eo oppido recepto, civitatem
Biturigum se in potestatem redacturum confidebat.
Dos albroges en la caballera de Csar 37.
Erant apud Caesarem in equitum numero Allobroges duo fratres Roucillus et Aecus, Abducilli filii, qui
principatum in civitate multis annis obtinuerat,singulari virtute homines.
Los Mandubios se acercan al campamento romano, pidiendo alimentos; Csar les niega la entrada 38.
Hi, cum ad munitiones Romanorum accessissent, flentes omnibus precibus orabant, ut se in servitutem
receptos cibo iuvarent. At Caesar, dispositis in valle custodibus, eos recipi prohibebat.
Los soldados al mando de Trebonio se abren paso hasta su campamento 39.
Milites inter se cohortati, duce Caio Trebonio, equite romano, qui erat praepositus, per medios hostes
perrumpunt incolumesque ad unum omnes in castra perveniunt.
Los enemigos despus de dar orden de destruir la ciudad de Lutecia, acampan a orillas del Sena 40.
Hostes, re cognita, Lutetiam incendi pontesque eius oppidi rescindi iubent; ipsi profecti a palude ad
ripas Sequanae e regione Lutetiae contra Labieni castra considunt.
Al observar la tctica d Ariovisto (rey d los germanos) y ante l temor d qu su ejrcito quedara sin aprovisionamiento,
Csar adopta las medidas oportunas
41.
Ubi eum castris se tenere Caesar intellexit, ne diutius commeatu prohiberetur, ultra eum locum, quo in
loco Germani consederant, circiter passus sescentos ab his, castris idoneum locum delegit acieque
triplici instructa ad eum locum venit. Primam et secundam aciem in armis esse, tertiam castra munire
iussit.
Csar arenga a sus tropas de la Legin Dcima con un encendido discurso 42.
Hac oratione habita, mirum in modum conversae sunt omnium mentes summaque alacritas et cupiditas
belli gerendi iniecta est, princeps decima legio per tribunos militum ei gratias egit quod de se optimum
iudicium fecisset , seque esse ad bellum gerendum paratissimam conflrmavit.
Los helvecios, convencidos por su jefe Orgetrix, deciden salir de su territorio 43.
His rebus adducti et auctoritate Orgetorigis permoti, constituerunt ea quae ad proficiscendum
pertinerent comparare, sementes quam maximas facere ut in itinere copia fiumenti suppeteret. Ad eas
res conficiendas biennium sibi satis duxerunt: in tertium annum profectionem lege confirmant.
Csar decide atacar a una parte de las tropas helvecias que an no haban cruzado el ro Arar 44.
Ubi per exploratores Caesar certior factus est tres iam partes copiarum Helvetios id flumen traduxisse,
quartam fere partem citra flumen Ararim reliquam esse, de tertia vigilia cum legionibus tribus e castris
profectus, ad eam partem pervenit quae nondum flumen transierat.
Csar se entera de que Ariovisto, tras haber salido de sus fronteras, prepara la toma de Vesontin (Besanon) 45.
Cum tridui viam processisset, nuntiatum est ei Ariovistum cum suis omnibus copiis ad occupandum
Vesontionem, quod est oppidum maximum Sequanorum, contendere, triduique viam a suis finibus
processisse.
Los notables de las ciudades galas piden parlamentar con Csar. ste accede y los galos se muestran agradecidos 46.
Eo concilio dimisso, idem principes civitatum qui ante fuerant ad Caesarem reverterunt petieruntque ut
sibi secreto in occulto de sua omniumque salute cum eo agere liceret. Ea re impetrata, sese omnes
flentes Caesari ad pedes proiecerunt.
Csar saca las tropas de uno de sus dos campamentos con la intencin de ser atacado por el enemigo. La pasividad del
enemigo (Ariovisto) provoca que el romnano rgrese al campamento
47.
Proximo die, instituto suo, Caesar e castris utrisque copias suas eduxit, paulumque a maioribus castris
progressus, aciem instruxit, hostibus pugnandi potestatem fecit. Ubi ne tum quidem eos prodire
intellexit, circiter meridiem exercitum in castra reduxit.
Ariovisto ataca el campamento menor de Csar. Tras una feroz y larga lucha por ambas partes Ariovisto decide retirarse 48.
Tum demum Ariovistus partem suarum copiarum, quae castra minora oppugnaret, misit. Acriter
utrimque usque ad vesperum pugatum est. Solis occasu suas copias Ariovistus, multis et inlatis et
acceptis vulneribus, in castra rdduxit.
Csar pacta con los remos y los heduos para luchar contra el enemigo comn 49.
Caesar, Remos cohortatus liberaliterque oratione prosecutus, omnem senatum ad se convenire
principumque liberos obsides ad se adduci iussit. Quae omnia ab his diligenter ad diem facta sunt. Ipse,
Diviciacum Haeduum magnopere cohortatus, docet quantopere rei publicae communisque salutis
intersit manus hostium distineri, ne cum tanta multitudine uno tempore confligendum sit.
Csar decide cambiar de estrategia y esperar la flota 50.
Compluribus expugnatis oppidis, Caesar, ubi intellexit frustra tantum laborem sumi neque hostium
fugam captis oppidis reprimi neque iis noceri posse, statuit expectandam classem. Quae ubi convenit ac
primum ab hostibus visa est, circiter CCXX naves eorum paratissimae atque omni genere armorum
ornatissimae profectae ex portu nostris adversae constiterunt
Orgetrix, jefe de los helvecios, convence a su pueblo de someter a sus vecinos 51.
Apud Helvetios longe nobilissimus fuit et ditissimus Orgetorix. Is M. Messala, [et P.] M. Pisone
consulibus regni cupiditate inductus coniurationem nobilitatis fecit et civitati persuasit ut de finibus
suis cum omnibus copiis exirent.