Vous êtes sur la page 1sur 54

ESCUELA DE DERECHO PSICOLOGA Y PSIQUIATRIA FORENSE

1
CICLO :
DR: RAUL CHIROQUE GUERREO
CAVERO ESPINOZA, SANDY
CORNEJO SAAVEDRA, GEILER
COSTA IZQUIERDO,JEAN MARCO
CHAVEZ MARCHAN, KEVIN
CHAVEZ MORAN, OMAR
CHOQUEZA REYES, MARIBEL
FLORES GOMEZ, KIARA
GONZAGA ESPINOZA, JACKELIN
HELGUERO CORDOVA, LILIANA
AO DE LA PROMOCION DE LA INDUSTRIA RESPONSABLE
Y DEL COMPROMISO CLIMTICO
APLICACI!N DE LA LEY PENAL EN EL ESPACIO
ASIGNATURA:
DERECHO PENAL I: PARTE GENERAL
DOCENTE:
INTEGRANTES:
III CICLO
SEMESTRE ACADEMICO "#1$%I
TUMBES & PERU
"#1$
FACULTAD DE DERECHO Y CIENCIA POLITICA
ESCUELA ACADEMICO PROFESIONAL DE DERECHO
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
DEDICATORIA
En primer lugar a Dios por habernos dado la
sabidura, fortaleza y salud necesaria para lograr
cumplir con los objetivos trazados en la presente
investigacin.
A nuestros padres por su apoyo incondicional, sus
consejos, por su ejemplo de perseverancia que nos
ensea a nunca rendirnos en la realizacin de
nuestros sueos.
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
'NDICE
Dedicatoria 0
Pre!e"taci#" 05
Re!$%e" 0&
I"trod$cci#" 0'
1( )USTIFICACI*N 0+
( DETER,INACI*N DEL PRO-LE,A 0+
.( DELI,ITACI*N DE LA IN/ESTIGACI*N 00
1( HIP*TESIS 00
5( O-)ETI/OS 10
&( /ARIA-LES 10
'( ,ETODOLOGA
a( ,2todo de i"3e!ti4aci#" 11
5( Di!e6o de i"3e!ti4aci#" 11
c( T2c"ica! de i"3e!ti4aci#" 11
,ARCO TE*RICO
1( LEGISLACI*N NACIONAL 1.
( PRINCIPIOS PARA DETER,INAR LA
APLICACI*N DE LA LEY EN EL ESPACIO 11
.( LEGISLACI*N CO,PARADA 1&
DESARROLLO DE LA IN/ESTIGACI*N
APLICACI*N DE LA LEY PENAL EN EL ESPACIO ..
1( PRINCIPIO DE TERRITORIALIDAD .5
( PRINCIPIO DE U-ICUIDAD .+
.( APLICACI*N E7TRATERRITORIAL DE LA LEY PENAL 11
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
1( PRINCIPIO UNI/ERSAL O DE )USTICIA ,UNDIAL 15
5( PRINCIPIO DE DERECHO PENAL POR REPRESENTACI*N 1&
&( E7CEPCIONES A LA APLICACI*N E7TRATERRITORIAL
DE LA LEY PENAL PERUANA 1&
'( LA E7TRADICI*N 1'
CONCLUSIONES 51
REFERENCIAS -I-LIOGR8FICAS 5.
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
PRESENTACI!N
E" e!ta o9ort$"idad !e "o! :a e"car4ado e!5o;ar $"a! <="ea!
re>ere"te! a <a a9<icaci#" de< derec:o 9e"a< 9er$a"o ta"to e" !$ a!9ecto
"or%ati3o co%o e" <a! "$e3a! te"de"cia! do4%?tica! @ <i"ea%ie"to! 9o<=tico!A
cri%i"a<e! B$e !e :a" ido 9<a!%ado! e" "$e!tro !i!te%a de derec:o(
E< i"ter2! B$e i%9$<!o a rea<i;ar e!te tra5aCo de i"3e!ti4aci#" e! 5ri"dar
a <a !ociedad @ e!t$dia"te! $" 3a<io!o %ateria< e i"!tr$%e"to B$e <e! 9er%ita
o5te"er i">or%aci#" !o5re e< 9roce!o de< derec:o 9e"a< e" e< PerD co" <a
>i"a<idad de <o4rar e< de!arro<<o de <a! ca9acidade! de <a a!i4"at$ra de< derec:o
9e"a< te"ie"do 9re!e"te B$e e< a9re"di;aCe e! i"te4ra<E a!= co%o ta%5i2"
i"3o<$crar!e e" <a 9r?ctica de actit$de! de re!9etoE re!9o"!a5i<idadE !o<idaridad
@ dedicaci#" B$e !e 3er? re><eCada d$ra"te <a !e!i#" de a9re"di;aCe(
E!ta i"3e!ti4aci#" re><eCa e< 4rado de de!arro<<o @ actit$de! de< c$er9o
<e4a< e!tr$ct$rado de< derec:o 9e"a< B$ie"e! !$!te"ta" criterio! de !o<$ci#" a
<a a9<icaci#" e>ecti3a de "or%a! 9e"a<e!(

UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
RESUMEN:
A< a"a<i;ar e< ?%5ito de 3a<ide; e!9acia< 9ode%o! deter%i"ar c#%o !e a9<ica <a
<e@ 9e"a< de $" deter%i"ado e!tadoE e! decirE e" e< e!9acio >=!ico do"de a9<ica
@ :a!ta do"de eFtie"de( E< creci%ie"to de <a! re<acio"e! i"ter"acio"a<e! e"tre
<o! E!tado! @ <a "ece!idad de B$e <o! de<ito! G"acio"a<e! e i"ter"acio"a<e!H "o
B$ede !i" !a"ci#" :a" :ec:o B$e cre;ca cada 3e; %?! i"ter2! de< e!t$dio de
<a a9<icaci#" territoria< de <a <e@ 9e"a<E a <a 3e; B$e !e de5ate <a eFi!te"cia de
$" derec:o 9e"a< i"ter"acio"a<( E< 9ri"ci9io de eFtraterritoria<idad @ e< 9ri"ci9io
$"i3er!a< o de C$!ticia %$"dia< !o" <o! B$e !e a9<ica" c$a"do !e co%ete"
de<ito! i"ter"acio"a<e!( Co" e< 9ri"ci9io de eFtraterritoria<idad !e deter%i"a !i
$" E!tado 9$ede o "o a9<icar !$! <e@e! e" $" de<ito co%etido >$era de !$!
>ro"tera! G!i" to%ar e" c$e"ta <o! ca!o! de $<traterritoria<idadH( Por otro <ado
:a5<a"do de< 9ri"ci9io $"i3er!a< o de C$!ticia %$"dia<E deter%i"ado! de<ito! o
cr=%e"e! i"ter"acio"a<e! co%o e< 4e"ocidioE <a tort$ra o <a trata de 9er!o"a!E
:a5i<ita a c$a<B$ier E!tado a e"ca$!ar @ !a"cio"ar a !$! a$tore!E !i" to%ar e"
co"!ideraci#" <a "acio"a<idad de< a4e"te o e< <$4ar de co%i!i#" de< i<=cito(
ABSTRACT:
-@ a"a<@;i"4 t:e !9atia< !co9e o> 3a<idit@ Ie ca" deter%i"e :oI t:e cri%i"a< <aI
o> a !tateE ieE i" t:e 9:@!ica< !9ace I:ere a99<ica5<e a"d eFte"d! >ar a99<ie!(
T:e 4roIt: o> i"ter"atio"a< re<atio"! 5etIee" !tate! a"d t:e "eed >or G"atio"a<
a"d i"ter"atio"a<H cri%e! do "ot 4o $"9$"i!:ed :a3e to 4roI %ore a"d %ore
i"tere!t i" t:e !t$d@ o> t:e territoria< a99<icatio" o> cri%i"a< <aIE I:i<e de5ate t:e
eFi!te"ce o> a" i"ter"atio"a< cri%i"a< <aI( T:e eFtraterritoria<it@ 9ri"ci9<e a"d t:e
9ri"ci9<e o> $"i3er!a<it@ or 4<o5a< C$!tice are t:o!e t:at a99<@ I:e" i"ter"atio"a<
cri%e! are co%%itted( Jit: t:e 9ri"ci9<e o> eFtraterritoria<it@ i! deter%i"ed
I:et:er or "ot a !tate %a@ a99<@ it! <aI! i" a" o>>e"!e co%%itted o$t!ide it!
5order! Gre4ard<e!! $<traterritoria<idad ca!e!H( O" t:e ot:er :a"d ta<Ki"4 a5o$t
t:e 9ri"ci9<e o> $"i3er!a<it@ or 4<o5a< C$!ticeE certai" cri%e! or i"ter"atio"a<
cri%e! !$c: a! 4e"ocideE tort$re or :$%a" tra>>icKi"4E to e"a5<e a"@ State to
9ro!ec$te a"d 9$"i!: t:e 9er9etrator!E Iit:o$t re4ard to t:e "atio"a<it@ o> t:e
a4e"t or t:e 9<ace o> co%%i!!io" o> t:e o>>e"!e(
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
INTRODUCCI!N
E" e< 9re!e"te tra5aCo de i"3e!ti4aci#" de!arro<<are%o! <a a9<icaci#" de
<a <e@ 9e"a< 9er$a"a e" e< e!9acioE <o B$e i%9<ica e< eCercicio de "$e!tra
!o5era"=a e!to !e C$!ti>ica e" e< i"ter2! 9ri%ordia< B$e tie"e e< E!tadoE @ e" e<
de5er de a!e4$rar de"tro de !$! >ro"tera!E e< %a"te"i%ie"to de< orde"E !e
de5e te"er e" c$e"ta B$e <a! <e@e! 9e"a<e! <i%ita" e< eCercicio de< 9oder e!tata<
i%9idi2"do<e a 2!te B$e e"tre de"tro de< ?%5ito de otro E!tado( Por eCe%9<oE
c$a"do e< co%9orta%ie"to de<icti3o rea<i;ado 9or $" "acio"a< !e da e" e<
eFtra"CeroE e< PerD "o tie"e e< 9oder de C$;4ar<oL !a<3o B$e eFi!ta"
circ$"!ta"cia! e!9ecia<e!E aB$= !e a9<ica" tre! 9ri"ci9io! e< de territoria<idadE
9ri"ci9io de 9a5e<<#" o 5a"dera @ 9ri"ci9io de eFtraterritoria<idad(
La c$e!ti#" de< ?%5ito e!9acia< de a9<icaci#" de <a <e@ 9e"a< e!E 9$e!E
$"a c$e!ti#" B$e <o! E!tado! decide" a$t#"o%a%e"teE co">or%e a <o B$e !e
:a de"o%i"ado e< M9ri"ci9io de <a co%9ete"cia de <o! E!tado! !o5re !$
co%9ete"ciaN( A:ora 5ie"E <a territoria<idad 9roc<a%ada e"c$e"tra i%9orta"te!
eFce9cio"e!E $"a! de derec:o 9D5<ico i"ter"oE otra! 4e"erada! e" <a
"at$ra<e;a de< acto @E >i"a<%e"teE e< re!to >$"dada e" "or%a! de derec:o
9D5<ico eFter"o o i"ter"acio"a<( E" e!te !e"tidoE <a! "or%a! C$r=dico 9e"a<e! "o
9o!ee" $" 3a<or a5!o<$to de eter"idad o de 3i4e"cia $<traterre"a<E !i"o B$e 9or
e< co"trarioE e" e< eCercicio de< i$!9$"ie"di$" E!tado co"!tit$cio"a<%e"te
de>i"ido co%o Mde%ocr?tico @ de Derec:oNE e!t? !o%etido a
co"dicio"a%ie"to! 9o<=tico! @ <=%ite! C$r=dico! B$e co"tri5$@e" e!e"cia<%e"te a
deca"tar <a rea<idad "or%ati3a de !i4"i>icaci#" t=9ica( E! decirE e" <a
deter%i"aci#" de< ?%5ito de a9<icaci#" de< 9oder 9$"iti3o e!tata< de5e"
re!9etar!e cierta! re4<a!E e3ita"do <a atri5$ci#" de $" 9oder ar5itrario o
eFor5ita"teE de %odo B$e "i"4D" E!tado de5er=a atri5$ir!e $" 9oder 9$"iti3o
!i" te"er e" c$e"ta !i e< !$9$e!to >?ctico 4$arda re<aci#" co" !$! 9ro9io!
i"tere!e! <e4=ti%o! e" c$a"to a <a ad%i"i!traci#" de <a C$!ticia( E" e!te !e"tidoE
<a 9ro:i5ici#" de< a5$!o de< Derec:oE reco"ocida co" car?cter 4e"era< e" e<
?%5ito i"ter"o e i"ter"acio"a<E re9re!e"ta <a D<ti%a >ro"tera de e!ta
co%9ete"cia !o5re <a co%9ete"cia(
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
1( JUSTIFICACI!N
N$e!tra i"3e!ti4aci#" !e C$!ti>ica e" <a o5<i4aci#" @ "ece!idad de eF9a"dir
"$e!tro! co"oci%ie"to! 5?!ico! @ e!9ec=>ico! co%o a<$%"o! de Derec:o(
E! i%9orta"te 9oder deter%i"ar <a <e@ 9e"a< O!e"tido @ a<ca"ce!A a9<ica5<e a
$" !$Ceto c$a"do e< co%9orta%ie"to de 2!te co"!tit$@e $" de<ito(
Si 5ie" $" E!tado "o 9$ede i"ter3e"ir e" <o! de<ito! co%etido! >$era de !$
territorioE de"tro de <a a9<icaci#" de <a <e@ e" e< e!9acio te"e%o! a <o! 9ri"ci9io!
de eFtraterritoria<idad @ de $"i3er!a<idadE 9ri"ci9io! B$e !e a9<ica" e" <a
co%i!i#" de de<ito! i"ter"acio"a<e! @ e" <o! B$e !e 5a!ar? e< 9ro5<e%a a tratar
e" <a 9re!e"te i"3e!ti4aci#"(
"( DETERMINACI!N DEL PROBLEMA
De ac$erdo a< Derec:o i"ter"acio"a< @ a <o! 9ri"ci9io! de eFtraterritoria<idad
@ $"i3er!a<idad PCa5e <a 9o!i5i<idad de B$e $" E!tado a9<iB$e !$! <e@e! e" $"
de<ito co%etido >$era de !$ territorioE e" B$2 ca!o! !e 9re!e"ta" e!ta!
circ$"!ta"cia!Q
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
)( DELIMITACI!N DE LA INVESTIGACI!N
DELI,ITACI*N ESPACIALR
E!9acio 4eo4r?>ico 9er$a"oE <a a9<icaci#" 9e"a< e!ta5<ecida de"tro de<
%arco C$r=dico territoria< de "$e!tro 9a=!(
E< 9re!e"te tra5aCo !e :a rea<i;ado e" <a 5i5<ioteca @ !a<a de co%9$taci#"
de <a U"i3er!idad Nacio"a< de T$%5e!E @ e" <o! :o4are! de a<4$"o! de <o!
i"te4ra"te! 9erte"ecie"te! a e!te tra5aCo di4"o(
DELI,ITACI*N TE,PORALR
E< 9re!e"te tra5aCo !e :a rea<i;ado e" $" tie%9o tota< de !e%a"a!(
$( HIP!TESIS
G*+*,-.:
La act$aci#" de <a! <e@e! 9e"a<e! co" re!9ecto a <a a9<icaci#"
e!9acia< te"ie"do e" c$e"ta <o! 9ri"ci9io! 5?!ico! de <a <e@ 9e"a<
!i !o" e>icace! c$a"do !e trata de a9<icar C$!tica de"tro @ >$era
de< 9a=!(
E/0*12341-/:
Co"ocie"do de %a"era co:ere"te <a a9<icaci#" de <o! 9ri"ci9io!
de <a <e@ 9e"a< 9ode%o! re!o<3er de %a"era e>ecti3a c$a<B$ier
co"tro3er!ia B$e !e "o! 9re!e"te(
Co%9ara"do <o! 9ri"ci9io! de <a a9<icaci#" e!9acia< e" di>ere"te!
<e4i!<acio"e! de S$da%2rica <o4rare%o! o9ti%i;ar e< %a"eCo de
<o! 9ri"ci9io! de <a <e@ 9e"a< @ de e!a %a"era adB$irir
a"tecede"te! 9ara !$ correcta $ti<i;aci#"(
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
5( OBJETIVOS
G*+*,-.:
A"a<i;ar <a act$aci#" de <a! <e@e! 9e"a<e! co" re!9ecto a !$ a9<icaci#"
e!9acia<R 9ri"ci9io! de <a <e@ 9e"a< e!9acia< de"tro @ >$era de "$e!tro
territorio(

E/0*123416/:
Co"ocer <a a9<icaci#" co:ere"te de <o! 9ri"ci9io! de <a <e@ 9e"a<(
Co%9arar <o! 9ri"ci9io! de <a a9<icaci#" e!9acia< e" di>ere"te!
<e4i!<acio"e! de S$da%2rica(
7( VARIABLES:
V-,4-8.* 9*0*+94*+:*: A9<icaci#" de <a <e@ 9e"a<
V-,4-8.* 4+9*0*+94*+:*: A9<icaci#" e!9acia<
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
;( METODOLOG'A
-( M<:696 9* 4+=*/:4>-14?+:
E< %2todo B$e !e $ti<i;ar? 9ara e!ta i"3e!ti4aci#" e! e< %2todo do4%?ticoE
de5ido a B$e <a i"3e!ti4aci#" !er? de car?cter >or%a<E co%9$e!to
9or do4%a! C$r=dico!( Ta<e! do4%a! :a" de eFtraer!e de< co"te"ido de <a!
"or%a! C$r=dica! 9o!iti3a!E $ti<i;a"do <a a5!tracci#"E @ !i4$ie"do $"a !erie de
o9eracio"e! <#4ica! B$e otor4a" a <a do4%?tica C$r=dica $" car?cter
e%i"e"te%e"te !i!te%?tico(
8( D4/*@6 9* .- 4+=*/:4>-14?+
Corre!9o"de a< di!e6o De!cri9ti3o O Doc$%e"ta<
1( T<1+41-/ 9* .- 4+=*/:4>-14?+
O8/*,=-14?+: E!ta t2c"ica "o! 9er%itir? te"er acce!o directo !o5re <o!
:ec:o! B$e !$cede" e" <a rea<idadE e" <o re>ere"te a "$e!tro te%a de
e!t$dio(
A16046 D61AB*+:-.: Lo $ti<i;are%o! 9ara !e<eccio"ar todo! <o!
doc$%e"to! B$e !ea" "ece!ario! e" "$e!tro tra5aCo de i"3e!ti4aci#"(
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
MARCO TECRICO
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
1( LEGISLACI!N NACIONAL
E< C#di4o Pe"a< de 1+&. "o co"te"=a di!9o!ici#" a<4$"a !o5re e<
do%i"io de a9<icaci#" de <a <e@ 9e"a<(
E" e< C#di4o de e"C$icia%ie"to! e" %ateria 9e"a< >i4$ra"E 9or 9ri%era
3e;E a<4$"a! "or%a! a< re!9ecto( E" <o! "$e3e ac?9ite! de !$ art( !e
e"$%era5a"E de %a"era de!orde"adaE <o! ca!o! B$e e!t?" S!$Ceto! a <a
C$ri!dicci#" cri%i"a< de <a Naci#"S( E" e< 9ri%eroE !e co"!a4ra e< 9ri"ci9io
territoria<L e" e< 1 @ 5E !e co"te%9<a e< ca!o de de<ito! co%etido! e" "a3e!
"acio"a<e!L e" e< .E & @ 'E !e :ace re>ere"cia a< 9ri"ci9io rea< o de de>e"!aL e"
e< + a< 9ri"ci9io 9er!o"a<E e" e< 0 a< 9ri"ci9io $"i3er!a< @E e" e< !e4$"doE a< ca!o
de di9<o%?tico! "acio"a<e! B$e e" e< eCercicio de !$! >$"cio"e! de<i"B$e" e" e<
eFtra"Cero( Ade%?!E !e !e6a<a" e" e< art( 0E a<4$"o! ca!o! e" B$e Sce!a <a
C$ri!dicci#" "acio"a<SL @ e" e< art( 'E !e i"dica B$i2"e! !o" <o! C$ece!
co%9ete"te! e" e< ca!o de de<ito! co%etido! e" 9a=! eFtra"CeroE a<ta %ar o
a4$a! de aCe"a C$ri!dicci#"(
E" e< C#di4o de 9rocedi%ie"to! 9e"a<e! de 100E "$e!tro <e4i!<ador "o
co"!er3# toda! <a! di!9o!icio"e! a"te! %e"cio"ada!( A!=E e" <o! art!( 0 @ 10E
!e <i%it# a re4$<ar e< 9ri"ci9io rea< Gde<ito Sco"tra $" 9er$a"o o co"tra <a
!e4$ridad de< E!tadoE >a<!i>icaci#" de %o"edaE 5i<<ete! o doc$%e"to!
"acio"a<e!SH(
E" e< C#di4o de Procedi%ie"to! Pe"a<e! de 1010E <o! art!( &E ' @ + !o"
!e%eCa"te! a <a! di!9o!icio"e! a <a! de< C#di4o de 100E "ot?"do!e e" e<<o!E
%?! c<ara%e"teE <a i"><$e"cia >ra"ce!a( E< teFto de ta<e! Art!( "o e!t? e"
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
co%9<eta ar%o"=a co" <o di!9$e!to e" <o! art!( 1E 5 @ & de< C#di4o Pe"a<
3i4e"te de 101 @ B$e >i4$ra5a" e" e< 9ro@ecto de 101& GArt!( 1E 5 @ &H(
E" "$e!tro 9a=! :a@ $"a %$<ti9<icidad de "or%a! !o5re e< do%i"io de
a9<icaci#" de <a <e@ 9e"a<( La! re4<a! e!tat$ida! e" <o! tratado! i"ter"acio"a<e!
!e a9<icar?" a todo! <o! ca!o! re<acio"ado! co" <o! 9a=!e! co"trata"te! @ <a!
"or%a! de< C#di4o Pe"a< e" co"corda"cia co" <a! de< C#di4o de
Procedi%ie"to! Pe"a<e!E re4ir?" 9ara <o! de%?! ca!o!( E" ca!o de co"><icto
e"tre e< tratado @ <a <e@E 9re3a<ece e< 9ri%ero( Ade%?!E c$e"ta <a <e4i!<aci#"
9er$a"a co" $"a Le@ de aero"?$tica Ci3i< B$e re4$<a <a <e@ a9<ica5<e 9ara <a!
i">raccio"e! co%etida! a 5ordo de aero"a3e! @ <a <e@ de eFtradici#" de 1+++E
co%9<etada 9or <a! di!9o!icio"e! co"te"ida! e" e< T=t$<o /III de< <i5ro c$arto de<
C#di4o de Procedi%ie"to! Pe"a<e!(
"( PRINCIPIOS PARA DETERMINAR LA APLICACI!N DE LA LEY
PENAL EN EL ESPACIO
Co%o :e%o! !e6a<ado a"terior%e"teE e< <e4i!<ador "o 9$ede decidir
ar5itraria%e"te B$2 ca!o! e!t?" !o%etido! a !$ 9oder 9$"iti3o( S$ deci!i#"
!er? correcta @ o9ort$"a e" <a %edida e" B$e te"4a e" c$e"ta <a eFi!te"cia de
$" 3="c$<o e"tre <a !it$aci#" de :ec:o @ !$! <e4=ti%o! i"tere!e! de 9rotecci#"
C$r=dica( E!te 3="c$<o 9$ede co"!i!tir @a !ea e" e< <$4ar de co%i!i#" de <a
i">racci#" G9ri"ci9io territoria<HE e" <a "acio"a<idad de< de<i"c$e"te G9ri"ci9io de
<a 9er!o"a<idad acti3aHE e" <a 9rotecci#" de 5ie"e! C$r=dico! "acio"a<e!
G9ri"ci9io rea< o de de>e"!a @ 9ri"ci9io de <a 9er!o"a<idad 9a!i3aHE o e" <a
de>e"!a de i"tere!e! co%$"e! a todo! <o! E!tado! G9ri"ci9io $"i3er!a<H(
Ade%?!E e! de !e6a<ar B$e !e ad%ite $" B$i"to criterioE de"o%i"ado de
SC$!ticia 9or re9re!e"taci#"SE 9ara <o! ca!o! e" B$e $" E!tado "o co"ceda <a
eFtradici#" de $" de<i"c$e"teE !o<icitada 9or otro E!tado B$e tie"e eF9edito !$
derec:o a re9ri%ir<o(
E" 9ri"ci9ioE "i"4$"o de e!to! criterio! 9$ede !erE $"i<atera<%e"teE
$ti<i;ado co%o 5a!e 9ara <e4iti%ar e< do%i"io de a9<icaci#" de <a <e@ 9e"a<(
Ta"to e" <a <e4i!<aci#" co%o e" <a doctri"aE !e ad%ite co%o 9ri"ci9a< $"o de
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
e<<o! @ !e <e co%9<e%e"ta co" <o! otro!( Ni"4D" E!tado rec<a%aE :o@ e" d=aE
C$;4ar $" acto co%etido e" e< eFtra"Cero !i" i"3ocar $"o de e!to! 9ri"ci9io!(
Lo! E!tado! tie"e" a%9<ia <i5ertad 9ara :acer de c$a<B$ier de ta<e! criterio! e<
eCe de <a! re4<a! !o5re e< do%i"io de a9<icaci#" de <a <e@ 9e"a<( A<e%a"ia G@
ta%5i2" A$!triaHE 9or eCe%9<oE :i;o de< 9ri"ci9io de <a 9er!o"a<idad acti3a e<
criterio rectorE 9ara <$e4o !$5!tit$ir<o 9or e< 9ri"ci9io territoria<(
Si 5ie" <o! E!tado!E co%o !e6a<a%o! <="ea! arri5aE decide"
!o5era"a%e"te !o5re <o! <=%ite! de a9<icaci#" de !$! <e@e! 9e"a<e!E "o de5e
o<3idar!e <a co%9<eCa i"terre<aci#" eco"#%icoA9o<=tica de< %$"doE B$e
deter%i"a <a de9e"de"cia de <o! 9a=!e! %?! d25i<e! de <o! 9odero!o!E @ <a
i"><$e"cia de 2!to! !e deCa !e"tir e" todo! <o! do%i"io!( -a!ta !e6a<ar co%o
eCe%9<o e< Ca!o C$tti"4E %$@ >rec$e"te%e"te citado e" <a! o5ra! de derec:o
9e"a< i"ter"acio"a<( E" 1++& C$tti"4E ci$dada"o "ortea%erica"o :i;o 9$5<icar
e" $" 9eri#dico de TeFa! GEE(UU(H $" art=c$<o di>a%atorio e" a4ra3io de<
%eFica"o E%i4io ,edi"a( E"co"tr?"do!e tie%9o de!9$2! e" <a Ci$dad Pa!o
de< Norte G,2FicoHE >$e dete"ido @ co"de"ado a $" a6o de 9ri!i#"( E<
e"C$icia%ie"to @ <a co"de"aci#" de C$tti"4 t$3iero" <$4ar co">or%e a< art( 10+
de< C#di4o Pe"a< %eFica"oE B$e e!tat$@e e< 9ri"ci9io de"o%i"ado de <a
9er!o"a<idad 9a!i3a G$"a >or%a de 9ri"ci9io rea< o de de>e"!aH( E< 4o5ier"o
"ortea%erica"o 9rote!t# "o !#<o 9orB$e e< tri5$"a< C$;4ador "o o>rec=a A e" !$
o9i"i#" A toda! <a! 4ara"t=a! "ece!aria!E !i"o ta%5i2" S9orB$e <a 9rete"!i#" de
<a! a$toridade! %eFica"a! ate"ta5a co"tra <o! derec:o! de <o! EE(UU( de
e!ta5<ecer !$ co%9ete"cia 9e"a< !e4D" e< <$4ar de eCec$ci#" de< de<ito @ <a
"acio"a<idad de< de<i"c$e"teS( E< i"cide"te ter%i"# co" <a !$%i!i#" de <a!
a$toridade! %eFica"a!E <o B$e co"!tit$@# $"a Sca9it$<aci#" !i%$<adaS(
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
BASES LEGALES
)( LEGISLACICN COMPARADA
)(1( P,4+14046/ 9* 16B0*:*+14- DA,4/94114?+ :*,,4:6,4-., 0*,/6+-., ,*-. E
A+4=*,/-., *+ ,*.-14?+ 16+ .6/ 1,2B*+*/ 4+:*,+-146+-.*/(
Gra" 9arte de <o! 9a=!e! <ati"oa%erica"o! co"tie"e" e< 9ri"ci9io de
territoria<idad co%o 9ri"ci9io 5?!ico de co%9ete"cia de !$! tri5$"a<e! 9e"a<e!L
"at$ra<%e"teE e!te 9ri"ci9io e! ta%5i2" a9<ica5<e a <o! cr=%e"e!
i"ter"acio"a<e!( Ade%?!E <a! <e4i!<acio"e! "acio"a<e! co"tie"e" <o! 9ri"ci9io!
9er!o"a<E rea< Go de de>e"!aH @ $"i3er!a<E !ie"do e< D<ti%o e< %?! e!9ec=>ico e
i%9orta"te e" c$a"to a cr=%e"e! i"ter"acio"a<e!( Si" e%5ar4oE <a <e4i!<aci#" a<
re!9ecto e! %$@ di3er!a(
aH La re4<a 4e"era< e" Ar4e"ti"a e! B$e <o! C$ece! "acio"a<e! !#<o a9<ica"
<a <e@ 9e"a< "acio"a< Gart( 11(1 de< CCHE de %odo B$e <a a9<icaci#" de <a
C$ri!dicci#" o co%9ete"cia de <o! C$ece! ar4e"ti"o! de9e"deE co%o ta%5i2"
e" otro! 9a=!e!E de B$e a"te! !e dec<are a9<ica5<e e< derec:o 9e"a< ar4e"ti"o(
E< 9ri"ci9io de co%9ete"cia 9redo%i"a"te e! e< 9ri"ci9io territoria<( E< arto 1
de< CP dice a< re!9ectoR SE!te c#di4o !e a9<icar?R 1H 9or de<ito! co%etido! o
c$@o! e>ecto! de5a" 9rod$cir!e e" e< territorio de <a Naci#" Ar4e"ti"a o e" <o!
<$4are! !o%etido! a !$ C$ri!dicci#"S(
Ta%5i2" ri4e e< 9ri"ci9io de "acio"a<idad o de 9er!o"a<idadE !e4D" e< c$a< <a
<e@ 9e"a< de $" E!tado !i4$e a< "acio"a< Go a< do%ici<iado e" e< 9a=!H >$era de<
territorioE de %odo B$e <a C$ri!dicci#" de9e"de de <a "acio"a<idad o de<
do%ici<io de< a$tor o de <a 3=cti%a de< de<ito(
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
E" c$a"to a< 9ri"ci9io $"i3er!a<E <a re4<a%e"taci#" ar4e"ti"a 9ro3ie"e de <a
Co"!tit$ci#" Nacio"a<E c$@o art( 11+ co"te%9<a <a 9o!i5i<idad de a9<icaci#" de
<a C$ri!dicci#" ar4e"ti"a 9or cr=%e"e! i"ter"acio"a<e! co%etido! >$era de<
territorio de <a Re9D5<icaR STodo! <o! C$icio! cri%i"a<e! ordi"ario!E B$e "o !e
deri3e" de< derec:o de ac$!aci#" co"cedido a <a C?%ara de Di9$tado! !e
ter%i"ar?" 9or C$rado!E <$e4o B$e !e e!ta5<e;ca e" <a Re9D5<ica e!ta
i"!tit$ci#"( La act$aci#" de e!to! C$icio! !e :ar? e" <a %i!%a 9ro3i"cia do"de
!e :$5iere co%etido e< de<itoE 9ero c$a"do 2!te !e co%eta >$era de <o! <=%ite!
de <a Naci#"E co"tra e< Derec:o de Ge"te!E e< Co"4re!o deter%i"ar? 9or $"a
<e@ e!9ecia< e< <$4ar e" B$e :a@a de !e4$ir!e e< C$icio( S
Si" e%5ar4oE !e 9$ede decir B$e <a <e@ ar4e"ti"a "o ti9i>ica co%o 9$"i5<e!
de<ito! co"tra e< derec:o 4e"te! co%etido! >$era de< territorio "i re4$<a
e!9ec=>ica%e"te <a >or%a de 9roceder a"te $" ca!o de a9<icaci#" de< 9ri"ci9io
$"i3er!a< co"!a4rado 9or e< derec:o i"ter"acio"a< @ reco"ocidoE !e4D" <a
i"ter9retaci#" C$ri!9r$de"cia<E 9or e< art( 11+ de <a Co"!tit$ci#" Nacio"a<(
E" <a 9r?cticaE "o !e co"oce" ca!o! e" <o! c$a<e! Ar4e"ti"a :a@a a9<icado
!$ C$ri!dicci#" @ !$ <e@ co" %oti3o de e!te 9ri"ci9io( Por ta"toE <a c$e!ti#" de <a
a9<icaci#" de< 9ri"ci9io $"i3er!a< co"te"ido e" <a! Co"3e"cio"e!
I"ter"acio"a<e! re>erida! a <o! cr=%e"e! i"ter"acio"a<e! "o e!t? re4<a%e"tada
9or e< derec:o ar4e"ti"oE 9$e! toda3=a "o :a" !ido reci5ido! e" e< CPE @ !$
a9<icaci#" e!tar=a 9$ra%e"te re4ida 9or <a! "or%a! 4e"era<e! de <a
Co"!tit$ci#" @a %e"cio"ada! Gart!( '5E i"c(A 1 E @ 11+H @ 9or <o B$e di!9o"4a"
de %odo directo a< re!9ecto e!a! co"3e"cio"e! @ tratado! e!9ec=>ico!(
5H E" -ra!i< <o! 9ri"ci9io! re<ati3o! a <a C$ri!dicci#" 9e"a< e!t?" e!ta5<ecido!
e" <a 9arte 4e"era< de< CP 5ra!i<e6o11( La re4<a 4e"era<E e" c$a"to a <a
a9<icaci#" de <a <e@ 9e"a< e" e< e!9acio e" re<aci#" co" <o! cr=%e"e! e"
4e"era<E e! <a de territoria<idad 1 5E eF9re!ado e" e< art( 5R SA9<ica!e <a <e@
5ra!i<e6aE !i" 9erC$icio de co"3e"cio"e!E tratado! @ re4<a! de derec:o
i"ter"acio"a<E a< cri%e" co%etido e" e< territorio "acio"a<S
E< 9ri"ci9io e"$"ciado co"te%9<a <a! eFce9cio"e! 9re3i!ta! e" e< 9ro9io
di!9o!iti3oE B$e re!9eta" <o! tratado! @ co"3e"cio"e! i"ter"acio"a<e! de <o!
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
c$a<e! -ra!i< e! 9arte( Por e!oE e< 9ri"ci9io de territoria<idad !e <<a%a
ate%9erado o %iti4adoE o !eaE "o a5!o<$to(
La! eFce9cio"e! 3ie"e" a9$"tada! e" e< art( ' CPE 5aCo <a rD5rica de
extraterritorialidad( Se a9<ica <a <e@ 5ra!i<e6a !i" "i"4$"a co"dici#"E a$"B$e e<
a4e"te :a@a !ido C$;4ado e" e< eFtra"Cero Gart( '( TE U1(0HE co" >$"da%e"to e"
<o! 9ri"ci9io! de de>e"!a Gart( '( TE IE SaSE S5S @ ScSH1 + @ de $"i3er!a<idad Gart( '(
TE IE SdSH( Si" e%5ar4oE <a re4<a co"te"ida e" e< art( 'E 9ar?4ra>o 1T de< C9 e!
%iti4ada 9or <o di!9$e!to e" e< arto +T e" e< !e"tido de B$e S<a 9e"a c$%9<ida
e" e< eFtra"Cero ate"Da <a 9e"a i%9$e!ta e" -ra!i< 9or e< %i!%o cri%e" c$a"do
!o" di!ti"ta! o e<<a e! co%9$tadaE c$a"do !o" id2"tica!S(
cH E" C:i<e ta%5i2" ri4e e< 9ri"ci9io territoria<( E< CP 3i4e"teE B$e data de 1
+'1E <o co"!a4ra e" !$ art=c$<o 5T( Pero :a !ido e< C#di4o or4?"ico de
tri5$"a<e! GCOTH de 1 01.E e< B$e de5i# oc$9ar!e de dar<e %?! aca5ado
trata%ie"toE 9artic$<ar%e"te e" <o B$e !e re>iere a <o! cr=%e"e! @ !i%9<e!
de<ito! 9er9etrado! e" e< eFtra"Cero a <o! B$eE !i" e%5ar4oE re!$<ta a9<ica5<e <a
<e@ 9e"a< de< 9a=!( Lo! ca!o! de eFtraterritoria<idad !e co"te%9<a" e" !$
art=c$<o &.( De e<<o!E 3ario! a9arece" i"!9irado! e" <o! 9ri"ci9io! 9er!o"a o
rea<( Co" todoE @ !e4D" e! e3ide"teE e" "i"4$"o de e!to! !$9$e!to! de
eFtraterritoria<idad e"tra" e" co"!ideraci#" 4e"$i"o! cr=%e"e! i"ter"acio"a<e!(
E< 9ri"ci9io $"i3er!a< e! e< D"ico deter%i"a"te de <a co%9ete"cia de <a
<e@ 9e"a< "acio"a< e" %ateria de cr=%e"e! i"ter"acio"a<e!( A!=E a 9e!ar de B$e
<a <e4i!<aci#" c:i<e"a "o co"oce $"a di!9o!ici#" B$e i"diB$e expressis verbis
$" cat?<o4o de de<ito! i"ter"acio"a<e! a <o! B$e re!$<te a9<ica5<e e< Derec:o
i"ter"o Gco" <a D"ica eFce9ci#" de <a 9irater=aHE e! i"di!c$ti5<e B$eE Sa< o5<i4ar!e
C:i<e 9or tratado! i"ter"acio"a<e!E a a9re:e"der @ C$;4ar a <o! B$e >$era de<
territorio co%eta" $" de<ito co"tra 5ie"e! C$r=dico! i"ter"acio"a<%e"te
9rote4ido! V ((( WE e<<o tie"e co%o co"!ec$e"cia B$e !iE 9or c$a<B$ier ra;#"E <o!
B$e a9are;ca" co%o re!9o"!a5<e! de a<4$"o de ta<e! de<ito! !e :a<<are" e"
"$e!tro territorioE <o! tri5$"a<e! c:i<e"o! te"dr=a" C$ri!dicci#" 9ara 9er!e4$ir<o!
@ ca!ti4ar<o! co">or%e a <o! 9rece9to! de <a <e4i!<aci#" "acio"a<S(
dH E" e< ca!o de Co<o%5iaE e< 9ri"ci9io 5?!ico e! e< de territorialidad
absolutaE 9ero ta%5i2" !e reco4e" <o! 9ri"ci9io! rea< o de de>e"!aE de
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
9er!o"a<idad o "acio"a<idad @ de $"i3er!a<idad e" <o! art!( 11E 1& CP 001(
Para B$e !ea a9<ica5<e e< 9ri"ci9io de $"i3er!a<idadE !e reB$iere B$e e<
ci$dada"o >or?"eo !e e"c$e"tre e" territorio co<o%5ia"o de!9$2! de co%eter
e" e< eFtra"Cero $" :ec:o B$e "o !ea co"!tit$ti3o de de<ito 9o<=tico @ B$e e!t2
!a"cio"ado co" $"a 9e"a 9ri3ati3a de <i5ertad !$9erior a tre! a6o!( Ade%?!E
de5e eFi!tir B$ere<<a de 9arte i"tere!ada o !o<icit$d de< Proc$rador 4e"era< de
<a "aci#" @ e" ca!o de B$e :a@a !ido !o<icitada <a eFtradici#"E 2!ta de5e :a5er
!ido de"e4ada 9or e< 4o5ier"o "acio"a<(
eH E" /e"e;$e<aE e" re<aci#" co" <o! cr=%e"e! i"ter"acio"a<e!E de5e"
di!ti"4$ir!e do! !$9$e!to!R
A Si e< de<ito i"ter"acio"a< !e co%ete e" territorio 3e"e;o<a"oE ri4e e<
9ri"ci9io de territoria<idad co"!a4rado e" e< art( . de< CP B$e e!ta5<ece
<a a9<icaci#" de <a <e@ 9e"a< 3e"e;o<a"a a todo de<ito o >a<ta co%etido e"
e< territorio de <a Re9D5<ica(
A Por otra 9arteE e< arto 1 de< CP co"!a4ra e< 9ri"ci9io de C$!ticia %$"dia<E
o de $"i3er!a<idad Gordi"a< 0 @ "$%era<e! 10 @ 1.H( A!=E e< ordi"a< 0(T
e!ta5<ece e< !$9$e!to de a9<icaci#" de <a <e@ 9e"a< 3e"e;o<a"a e" e<
ca!o de 3e"e;o<a"o! o eFtra"Cero! B$e e" a<ta %ar co%eta" acto! de
9irater=a $ otro! de<ito! B$e e< Derec:o I"ter"acio"a< ca<i>ica de atroce! o
co"tra <a :$%a"idad(
>H E< CP 9er$a"o de 1001 e!ta5<ece e< 9ri"ci9io de territoria<idad !i" te"er
e" c$e"ta <a "acio"a<idad de< a$torE <a de< tit$<ar de< 5ie" C$r=dico a>ectado o <a
"at$ra<e;a de< de<itoE c$a"do !e co%eti# de"tro de< territorio "acio"a<( E< art( 1
CP i"cor9ora ta%5i2" e< 9ri"ci9io de< 9a5e<<#"E !e4D" e< "D%( 1 <a! "a3e! @
aero"a3e! 9D5<ica! Gde< E!tadoH >or%a" 9arte de< territorio 9er$a"o !i" i%9ortar
!$ $5icaci#"( Si !o" 9ri3ada!E !e4D" e< "D%( E e< E!tado 9er$a"o %a"tie"e
C$ri!dicci#" 9e"a< !ie%9re B$e otro "o eCer;a !o5era"=a(
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
La a9<icaci#" eFtraterritoria< de< derec:o 9e"a< !e de!9re"de de< arto
C9!o( Lo! "D%!( 1E @ . !e >$"da" e" e< 9ri"ci9io rea< o de de>e"!a( La <e@
a9<ica5<e !e deter%i"a !e4D" <a "acio"a<idad de< 5ie" C$r=dico 3$<"eradoE e"
e!te ca!o 9or <a a>ectaci#" de <o! i"tere!e! de< E!tado 9er$a"o(
E< "$%o 1 de< Art( e!ta5<ece e< 9ri"ci9io de 9er!o"a<idadE !e a9<ica <a
<e@ 9er$a"a a <o! de<ito! co%etido! co"tra 9er$a"o G9er!o"a<idad 9a!i3aH o 9or
9er$a"o G9er!o"a<idad acti3aH e" e< eFtra"CeroE i"c<$!i3e e" <o! ca!o! de de<ito!
4ra3e! co%o <o! cr=%e"e! i"ter"acio"a<e!(
De lege lataE e< arto (5 de< CP de 1 00 1 e!ta5<ece e< 9ri"ci9io $"i3er!a<(
N$e!tro <e4i!<ador :a ado9tado $"a redacci#" !i%9<i>icadaE %edia"te $"a
re%i!i#" 4e"era< @ di"?%ica a <o! tratado! i"ter"acio"a<e! B$e eri4e" <a
o5<i4aci#" de re9ri%ir deter%i"ado! de<ito!E i"de9e"die"te%e"te de <a
"acio"a<idad de< a$tor o de <a 3=cti%a @ de< <$4ar de co%i!i#"
)("( FP,46,49-9 9* -.>A+6/ 0,4+14046/ /68,* .6/ 9*BG/H
E" 4e"era<E e" todo! <o! orde"a%ie"to! C$r=dico! !e co"!idera B$e e<
9ri"ci9io de territoria<idad tie"e 9rioridad !o5re <o! de%?!E B$e te"dr=a" $"
car?cter !$5!idiario( A!=E e" c$a"to a Ar4e"ti"a !e co"!idera B$e <o! de%?!
9ri"ci9io! "o co"!tit$@e" !i"o $"a Sa%9<iaci#" de <o! a<ca"ce!S de aB$2<
GPri"ci9io de territoria<idadHE 9or <o B$e de!de <a 9er!9ecti3a i"ter"a "o 9$ede
dar!e "i"4$"a !it$aci#" de co"><icto e"tre e!to! 9ri"ci9io!E !i"o !#<o a "i3e<
i"ter"acio"a<( Co"!ec$e"te%e"teE e!ta !it$aci#" de 9o!i5<e co"><icto !o<a%e"te
9$ede re!o<3er e< derec:o i"ter"acio"a<(
La! ra;o"e! 9ara eF9<icar <a 9rioridad de< 9ri"ci9io de territoria<idad !e
e"c$e"tra" e" e< i">or%e de /e"e;$e<a @ ta%5i2" !o" a9<ica5<e! a <o! otro!
9a=!e!( E" 9ri%er <$4arE de orde" 9o<=ticoE <i4ada! a< 9ri"ci9io de !o5era"=aE
dado B$e 2!te !e <i%itaE e" 9ri"ci9ioE a< ?%5ito territoria<( E" !e4$"do <$4arE de
orde" re9re!i3oE 9or <o c$a<E 9ara B$e <a 9e"a 9$eda c$%9<ir !$ >$"ci#"
i"ti%ida"te @ 9re3e"ti3aE !er=a %?! co"3e"ie"te B$e e< :ec:o !e ca!ti4ara e" e<
<$4ar e" e< B$e !e :a 9ert$r5ado <a tra"B$i<idad 9D5<ica( YE >i"a<%e"teE de ti9o
9roce!a<E 3i"c$<ada! a <a reco<ecci#" de 9r$e5a!(
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
E!ta !it$aci#" "o i%9ideE !i" e%5ar4oE B$e 9ara e< ca!o de <o! cr=%e"e!
i"ter"acio"a<e! e< 9ri"ci9io de $"i3er!a<idad te"4a $"a e!9ecia< re<e3a"cia( A!=E
9ara -ra!i<E e< 9ri"ci9io de <a C$ri!dicci#" $"i3er!a< %iti4ada A9re3i!to e" e< arto
'TE i"ci!o IE SaS CP 9ara e< cri%e" de 4e"ocidio @ e" e< arto de <a Le@ de
tort$raA 9re3a<ece e" ra;#" de !$ %a@or a<ca"ceE e" <a %edida e" B$e e!
re!tri"4ido a9e"a! 9or <o! criterio! de "acio"a<idad de< a4e"te o de <a 3=cti%aE o
de< do%ici<io o e"trada de< a4e"te e" e< territorio "acio"a<( Lo! de %?!
cr=%e"e! B$e e< 9a=! !e o5<i4a a re9ri%ir 9or tratado! o co"3e"cio"e! eFi4e"
$" co"c$r!o de co"dicio"e! B$e re!tri"4e" aD" %?! e< 9ri"ci9io de C$ri!dicci#"
$"i3er!a< %iti4adaE e" c$a"to "o !e tie"e e" c$e"ta <a "acio"a<idad de< a4e"te(
E" <a doctri"a 9er$a"a !e <e otor4a car?cter !$5!idiario a< 9ri"ci9io
$"i3er!a<E 9or ra;o"e! te#rica! co%o <a Si"co"3e"ie"te re"$"cia a 9arce<a! de
C$ri!dicci#"S o <a 9o!i5<e i"Cere"cia e" <a de otro! E!tado!E @ 9or ra;o"e!
9r?ctica!E e"tre e<<a! B$e !$ a9<icaci#" e>ecti3a de9e"der=a %$c:a! 3ece! de<
2Fito de $" 9roce!o de eFtradici#"( E" co"!ec$e"ciaE !e a>ir%a <a "ece!idad de
a4otar a"te! <a a9<icaci#" !$ce!i3a de <a re4<a 4e"era< de territoria<idad @ <a!
otra! eFce9cio"a<e! de eFtraterritoria<idad >$"dada! !o5re <o! 9ri"ci9io! de
9rotecci#" @ 9er!o"a<idadE a"te! de <a a9<icaci#" !$5!idiaria de <a re4<a de
$"i3er!a<idad(
)()( L4B4:-146+*/ *+ .- -0.41-14?+ 9* .6/ 0,4+14046/ - 14*,:6/ 1,2B*+*/ EI6
- 14*,:-/ 36,B-/ 9* 16B4/4?+
E" "i"4$"a <e4i!<aci#" eFi!te" <i%itacio"e! a< 9ri"ci9io de territoria<idadE
i"de9e"die"te%e"te de <a >or%a de co%i!i#"( Por otro <adoE <a a9<icaci#"
eFtraterritoria< de< derec:o 9e"a< e" c$a"to a cr=%e"e! i"ter"acio"a<e!
e"c$e"tra 3aria! <i%itacio"e!E 9ri"ci9a<%e"te 9orB$e e< 9ri"ci9io de
$"i3er!a<idad "o e!t? eF9re!a%e"te codi>icado 9ara e!to! cr=%e"e!E o <o e!t?
i"!$>icie"te%e"te(
aH E" Ar4e"ti"aE <a a9<icaci#" de< 9ri"ci9io de $"i3er!a<idad "o !e 9$ede
co"!iderar de 3i4e"cia eFte"didaE 9or c$a"to e< derec:o i"ter"o aD" "o :a
e!ta5<ecido !$ a9<icaci#" co"cretaE e! decirE "o de!cri5e B$2 cr=%e"e! !o"E 9or
<o B$e <o! <=%ite! e!tar=a" e!ta5<ecido! !e4D" <o di!9$e!to e" tratado! @
co"3e"cio"e! i"ter"acio"a<e! @ !e4D" <a co!t$%5re i"ter"acio"a<E 9ero "o 9or
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
e< derec:o i"ter"o(
5H E" -ra!i<E <o! 9ri"ci9io! de C$ri!dicci#" $"i3er!a< %iti4ada @ de
eFtraterritoria<idad !#<o 9$ede" !er a9<icado! a <o! cr=%e"e! 9re3i!to! e" <a <e@
9e"a<E "o 9$di2"do!e :acer $!o de <a a"a<o4=a o de $"a i"ter9retaci#"
eFte"!i3a( E< 9ri"ci9io de $"i3er!a<idad G%iti4adaH e! !#<o a9<ica5<e a <o!
cr=%e"e! de 4e"ocidio @ a aB$e<<o! B$e e< 9a=! !e o5<i4# a re9ri%ir a tra32! de
<o! tratado! o co"3e"cio"e! de <o! B$e e! 9arte( De5e te"er!e e" c$e"taE !i"
e%5ar4oE B$e 9ara e< derec:o i"ter"o <a rati>icaci#" "o e! !$>icie"te 9ara <a
ti9i>icaci#" de cr=%e"e!E @a B$e !e eFi4e <a ti9i>icaci#" 9or <e@( Por <o ta"toE
eFi!te" di>ic$<tade! e" <a a9<icaci#" de e!to! 9ri"ci9io! a <o! cr=%e"e! de
4$erra @a B$e <a! Co"3e"cio"e! de 1010 >$ero" 9ro%$<4ada! e" 105' @ :a!ta
:o@ "o >$ero" re4<a%e"tada!E !ie"do B$e <a i%9reci!i#" de <o! co"ce9to!
C$r=dica%e"te i"deter%i"ado! 9$ede !er $"a de <a! ca$!a! de <a! di>ic$<tade!
9ara <a i%9<e%e"taci#"(
cH E" C:i<eE 3ario! tratado! de derec:o! :$%a"o! aD" "o :a" !ido
rati>icado!E <o B$e co%9orta $"a <i%itaci#" 9ara <a 3a<ide; de <a! <e@e! 9e"a<e!
c:i<e"a! e" <a 9er!ec$ci#" de <o! cr=%e"e! i"ter"acio"a<e!( otra re!tricci#"
radica e" B$e e< Derec:o i"ter"o "o de!cri5e directa%e"te toda! <a! >i4$ra!
de<ict$o!a! B$e re><eCe" <a! co"!tr$ida! e" e< 9<a"o i"ter"acio"a<E @ <a! B$e :a@
!o" de recie"te co">i4$raci#"E co%o <a trata de 9er!o"a! @ <a tort$raE
i"cor9orada! a< C#di4o Pe"a< e" 1005 @ 100+E re!9ecti3a%e"te( Si" e%5ar4oE
a$"B$e E< CP "o co"oce >or%a< @ ter%i"o<#4ica%e"te e< cri%e" de 4e"ocidioE
e< a!e!i"atoE e< !ec$e!troE <a! <e!io"e!E <a a9<icaci#" de tor%e"to! @ de%?!
de<ito! co%$"e! co%9re"dido! e" e< co"ce9to de aB$2<E 9$ede" 9er>ecta%e"te
!er 9er!e4$ido! @ re9ri%ido!( E< 9ro5<e%a e! B$e <a care"cia de ti9o!
e!9ec=>ico! 9ara ta<e! cr=%e"e! i"ter"acio"a<e! 9$ede deter%i"ar B$e !$
co"te"ido de i"C$!to "o B$ede !$>icie"te%e"te !a"cio"ado co" <a !o<a
a9<icaci#" de <a! di!9o!icio"e! !o5re e< :o%icidioE !ec$e!troE etc(
dH E" Co<o%5iaE <o! de<ito! B$e !e 9re32" e" a9<icaci#" de <o! 9ri"ci9io!
rea< o de de>e"!a @ de "acio"a<idad !e !o%ete" a cierto! reB$i!ito! co"te"ido!
e" <o! !$9$e!to! 9artic$<are!( Co" re!9ecto a< 9ri"ci9io de $"i3er!a<idadE !e
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
eFi4e co%o <i%itaci#" B$e "o !e trate de de<ito! 9o<=tico!E @ B$e <a 9e"a %="i%a
!ea de tre! a6o! de 9ri3aci#" de <i5ertad( Ade%?!E !e a9<ica !ie%9re <a
co"dici#" de B$e e< i%9$tado !e e"c$e"tre e" territorio co<o%5ia"o @ "o :a@a
!ido @a C$;4ado e" e< eFtra"Cero(
eH E" /e"e;$e<aE e" e< ca!o de< 9ri"ci9io de territoria<idad "o !e di!ti"4$e e<
ti9o de de<itoE 9or <o ta"to !i $" cri%e" de 4$erra o $" de<ito co"tra <a
:$%a"idad !e co%ete e" territorio 3e"e;o<a"o !e a9<ica <a <e4i!<aci#" 9e"a<
3e"e;o<a"a( Por otro <adoE !i !e trata de <a a9<icaci#" de< 9ri"ci9io de C$!ticia
%$"dia< G$"i3er!a<idadHE e" e< ca!o de< art( 1 ordi"a< 0 de< CP G9irater=a @ de<ito!
B$e e< Derec:o I"ter"acio"a< ca<i>ica de atroce! o co"tra <a :$%a"idadH <a <e@
3e"e;o<a"a eFi4e B$e e< !$Ceto :a@a 3e"ido a< territorio de <a Re9D5<icaE <o c$a<
de5e e"te"der!e e" e< !e"tido de B$e e< !$Ceto 3o<$"taria%e"te !e e"c$e"tre
e" /e"e;$e<aE e! decirE :a@a 3e"ido a< 9a=! !i" "ece!idad de coacci#" a<4$"aE
de a<<= <a i%9rocede"cia de< 9roce!o de eFtradici#" 9ara e!to! ca!o!( E" <o!
!$9$e!to! de <o! "$%era<e! 10 @ 11 "o !e eFi4e B$e e< !$Ceto :a@a 3e"ido
3o<$"taria%e"te a /e"e;$e<a <o c$a< 9er%iteE a< %e"o! e" e< !$9$e!to de
3e"e;o<a"o! B$e e" e< eFtra"Cero 9artici9e e" e< de<ito de trata de e!c<a3o!
G"$%era< 10HE 9roceder a !$ eFtradici#" 9ara !er e"C$iciado e" /e"e;$e<a(
>H E" e< ca!o 9er$a"o e< 9ri"ci9io $"i3er!a< "o 9rete"de !#<o <a 9er!ec$ci#"
de deter%i"ado! %odo! co%i!i3o! o cr=%e"e! i"ter"acio"a<e! e" 4e"era<E
i<=cito! de i"d$da5<e 9reoc$9aci#" 4e"era< @ a <o! B$e co%D"%e"te !e rec$rre
9ara >$"da%e"tar <a <<a%ada SC$!ticia $"i3er!a<S( Se4D" <a >#r%$<a de< Art( (5
!e 9$ede a5arcar ade%?! <a !a"ci#" de otro! de<ito! 4ra3e! co%o e< tr?>ico de
dro4a!E e< 5<a"B$eo de ca9ita<e!E e< terrori!%o o e< tr?>ico de ar%a!E !ie%9re
B$e eFi!ta $" tratado de Derec:o i"ter"acio"a< B$e o5<i4$e a re9ri%ir<o!(
)($( L- *=6.A14?+ 9* .- 06.2:41- .*>4/.-:4=- E 9* .- DA,4/0,A9*+14- *+ 1A-+:6
- */:6/ 0,4+14046/, *+ 0-,:41A.-, -. 0,4+14046 9* A+4=*,/-.49-9
E" 4e"era<E "o eFi!te $"a 9o<=tica <e4i!<ati3a 5ie" de>i"ida e" c$a"to a e!to!
9ri"ci9io! @ %e"o! aD" e" c$a"to a< 9ri"ci9io de $"i3er!a<idad( Ha@ cierta
C$ri!9r$de"cia e" a!$"to! de coo9eraci#" i"ter"acio"a< @Xo eFtradici#" de
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
cri%i"a<e! de 4$erra a<e%a"e! @ recie"te%e"te 9or <o! 9roce!o! co"tra
%i<itare! de <a! dictad$ra! de <o! a6o! !ete"ta @ oc:e"ta(
aH E" Ar4e"ti"aE "o !e 9$ede co"!tatar "i"4$"a e3o<$ci#" 9or >a<ta de
9recede"te!( A 9e!ar de <a a9ert$ra ar4e"ti"a a <a! i"iciati3a! i"ter"acio"a<e!
e"ca%i"ada! a <a 9re3e"ci#" @ re9re!i#" de cr=%e"e! i"ter"acio"a<e!E B$e !e
%a"i>ie!ta e" e< :ec:o de :a5er >ir%ado toda! <a! co"3e"cio"e!
i"ter"acio"a<e! e" <a %ateria Gi"c<$ido e< E!tat$to de Ro%a de 100+HE <a
<e4i!<aci#" i"ter"aE !i4$e !i" i"cor9orar <o! de<ito! i"ter"acio"a<e! a <o! B$e !e
eFtie"de <a C$ri!dicci#" ar4e"ti"a %?! a<<? de !$! <=%ite! territoria<e!(
5H E" -ra!i<E <a 9o<=tica <e4i!<ati3a e! i"!$>icie"te( E" c$a"to a <o! cr=%e"e!
de 4$erraE a 9e!ar de <a rati>icaci#" de <a! Co"3e"cio"e! de Gi"e5raE "i !e
i%9<e%e"t# e< 9ri"ci9io de $"i3er!a<idad "i !e codi>icaro" ti9o! 9e"a<e!
"acio"a<e! re!9ecti3o!( E" c$a"to a <o! cr=%e"e! de 4e"ocidio @ tort$ra <a
!it$aci#" e! %eCor e" e< !e"tido de B$e <a! co"3e"cio"e! B$e 9re32" <a
a9<icaci#" de< 9ri"ci9io de $"i3er!a<idad >$ero" rati>icada! 9or -ra!i< @
re4<a%e"tada! 9or <e@ i"ter"a( E" c$a"to a <a e3o<$ci#" de <a C$ri!9r$de"ciaE "o
e"co"tra%o! "i"4D" 9recede"te de< S$9re%o Tri5$"a< Federa< B$e :a@a
a9<icado e< 9ri"ci9io de $"i3er!a<idad %iti4adaE o B$e :a@a :ec:o re>ere"cia a
<a a9<icaci#" de eFtraterritoria<idad co"dicio"ada 9ara eFtraditar a a<4$"a
9er!o"a ac$!ada de <a co%i!i#" de $" cri%e" de 4$erraE 4e"ocidioE tort$ra o
c$a<B$ier otro cri%e" co"tra <a :$%a"idad(
cH E" C:i<eE <a e3o<$ci#" de <a 9o<=tica <e4i!<ati3a d$ra"te <o! D<ti%o! a6o!
%$e!tra ra!4o! "o !ie%9re 5ie" de>i"ido! "i $"i>or%e!( E! 3erdad B$e 3ario!
tratado! i"ter"acio"a<e! :a" !ido rati>icado!E 9artic$<ar%e"te <o! B$e !e
re>iere" a $"a %?! %aci;a t$te<a de <o! derec:o! @ 4ara"t=a! >$"da%e"ta<e!
de< :o%5re >re"te a !$! ate"tado! %?! i"to<era5<e!E co%o <a tort$raE @ B$e 9or
e!te ca%i"o !e :a 3i!to a%9<iado e< ?%5ito de< 9ri"ci9io $"i3er!a< @ <a
9o!i5i<idad de re9ri%ir e" C:i<e a<4$"o! ti9o! de<icti3o! de car?cter
i"ter"acio"a<( Si" e%5ar4oE "o eFi!te "i"4D" 9ro@ecto de <e@ e" act$a<
tra%itaci#" a"te e< Poder <e4i!<ati3o B$e a9$"te a dar $"a ca5ida %a@or a<
9ri"ci9io e" c$e!ti#" o a re>or%ar !i!te%?tica%e"te <a! di!9o!icio"e! !o5re <a
3a<ide; de <a <e@ 9e"a< c:i<e"a e" e< eFtra"CeroE B$e %$e!tra" %$c:a! >i!$ra! e
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
i"!$>icie"cia!( Ade%?!E e!t? <a 9aradoCa de :a5er !ido i"trod$cido! a<
orde"a%ie"to 9$"iti3o "acio"a< de<ito! c$@o i"C$!to t=9ico re><eCa e< 3i4e"te e" e<
Derec:o i"ter"acio"a<E a de!9ec:o de B$e e< 9a=! "o :a ad:erido a< tratado
re!9ecti3o @ B$eE %$@ 9or eY co"trarioE a< i"cor9orar<o! e"tra a co"tradecir <o!
B$e != :a rati>icadoE !e4D" !e o5!er3a e" <a trata de 9er!o"a!'5E @ <a
co"!tataci#" de B$e "o !e :a %editado <o 5a!ta"te e" <o! i"co"3e"ie"te!
a"eFo! a <a >a<taE e" e< Derec:o 9e"a< i"ter"oE de cierto! cr=%e"e!
i"ter"acio"a<e! o de <a! "or%a! B$e <o! co%9<e%e"ta" e" e< 9<a"o
!$9rae!tata<(
dH E" Co<o%5iaE 9e!e a B$e aca5a de e"trar e" 3i4e"cia e< "$e3o C9E "o !e
o5!er3a" ca%5io! !$!ta"cia<e!( E" <a C$ri!9r$de"cia <o! de!arro<<o! !o"
%="i%o!( No !e co"oce "i"4D" ca!o de <a Corte S$9re%a e" e< c$a< !e
3i!<$%5re <a a9<icaci#" de< 9ri"ci9io de C$ri!dicci#" %$"dia< a c$a<B$iera de <o!
:ec:o! 9$"i5<e! B$e %oti3a" !$ i"da4aci#"(
eH E" /e"e;$e<a <a a9ro5aci#" de< E!tat$to de Ro%a 9$ede co"!iderar!e e<
:ito %?! i%9orta"te :a!ta e< %o%e"to( I4$a<%e"teE co%o $" 9a!o 9o!iti3o e"
<a e3o<$ci#" <e4i!<ati3a 9$ede ca<i>icar!e <a 9ro9$e!ta de re>or%a 9re!e"tada e<
9or <a Fi!ca<=a Ge"era< de <a Re9D5<ica a"te <a A!a%5<ea Nacio"a<E e" <a B$e !e
atri5$@e a< ,i"i!terio PD5<ico <a co%9ete"cia de SeCercer <a acci#" 9e"a< e" <o!
de<ito! de <e!a :$%a"idadE 3io<acio"e! 4ra3e! a <o! derec:o! :$%a"o! @
cr=%e"e! de 4$erraS(
>H E" PerD eFi!te" a"tecede"te! re<ati3o! a< 9ri"ci9io de $"i3er!a<idad( -aCo <a
3i4e"cia de< CP ,aDrt$a de 101 "o eFi!t=a $"a re4$<aci#" 4e"era< de dic:o
9ri"ci9ioE !#<o <a c<?$!$<a de< art( 0+ 9er%it=a <a re9re!i#" de< a$tor de trata de
5<a"ca! c$a"do e< de<ito era co%etido e" e< eFtra"CeroE !ie%9re B$e i"4re!are
a< territorio 9er$a"o @ "o >$ere e"tre4ado a <a! a$toridade! >or?"ea!'0( Si"
e%5ar4oE e< 9ri"ci9io "o >$e a%9<iado 9ara otro! de<ito! !i"o :a!ta 1 00 1 a
tra32! de< CP 3i4e"teE 9e!e a <a rati>icaci#" de %D<ti9<e! i"!tr$%e"to!
i"ter"acio"a<e! B$e o5<i4a5a" a co"!a4rar <a S$"i3er!a<idadS 9ara <o! de<ito!
4ra3e! co"tra <o! Derec:o! H$%a"o!(
A"te! 5ie"E tra! <a a9ro5aci#" de <a Co"!tit$ci#" de 1 0'0E !e i"ici# $"
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
9roce!o de re>or%a 9e"a< e" <a B$e !e 9<a"te# e< reco"oci%ie"to 4e"era< de<
9ri"ci9io de $"i3er!a<idad( A!=E e< art( 0 de< Pro@ecto de CP de !etie%5re de
10+1 9ro9$!o !$ i"cor9oraci#" co" car?cter 4e"era< @ !$5!idiario e" "$e!tro
orde"a%ie"to( La "or%a 9reci!#R SSe a9<icar? ta%5i2" <a <e@ 9er$a"a a <o!
de<ito! B$e de ac$erdo a <o! tratado! o co"3e"io! i"ter"acio"a<e! o a <o!
9ri"ci9io! de< Derec:o i"ter"acio"a<E ca@ere" 5aCo !$ i%9erio 9or ra;o"e!
di3er!a! a <a! i"dicada! e" <o! art=c$<o! a"teriore!( Tie"e 9re>ere"cia 9ara e<
C$;4a%ie"to e< E!tado e" c$@o territorio !e :$5iere co%etido e< de<itoE !ie%9re
B$e rec<a%e <a e"tre4a de< i%9$tado a"te! de i"iciado e< 9roce!oS( La corta
3i4e"cia de< 9ri"ci9io $"i3er!a< de!de 1001 "o :a 9er%itido :a!ta a:ora
9ro"$"cia%ie"to! C$ri!9r$de"cia<e! B$e 9er%ita" e3a<$ar !$ a9<icaci#"(
)(5( IB0.*B*+:-14?+ *+ *. 9*,*1J6 4+:*,+6 9* .6/ 943*,*+:*/ :,-:-96/
4+:*,+-146+-.*/ KA* 0,*=<+ *. 0,4+14046 9* A+4=*,/-.49-9
,ie"tra! <a %a@or=a de <o! 9a=!e! eFa%i"ado! :a rati>icado 4ra" 9arte de
<o! tratado! i"ter"acio"a<e! B$e 9re32" e< 9ri"ci9io de $"i3er!a<idad Ai"c<$!o
tre! G/e"e;$e<aE '(&(000L Ar4e"ti"aE <e@ 5(.00 de< .0( 1 1 (000E -(O( .( 1 (
00 1L PerDE DS N(O 0'0A001( D(O( de< 0( 10(01H @a rati>icaro" e< E!tat$to de
Ro%a @ <o! de%?! !e4$ir?" %$@ 9ro"toZE !o<a%e"te 9oco! de<ito! o cr=%e"e!
i"ter"acio"a<e! :a" !ido i%9<e%e"tado! a tra32! de $"a codi>icaci#" de ti9o!
9e"a<e! "acio"a<e!( A!=E <a i%9<e%e"taci#" !e <i%ita Ae" e< %eCor de <o! ca!o!A
a <a %era rati>icaci#" de $" tratado i"ter"acio"a< c$@o ra"4o i"ter"o de9e"de
de< derec:o co"!tit$cio"a< "acio"a<( E" e< ca!o c:i<e"o !e 9re!e"ta <a !it$aci#"
9artic$<ar de B$e <o! tratado! i"ter"acio"a<e! e" <a %ateria !o" i"ter9retado!
co%o <=%ite! a <a i%9$"idad 9ara 3io<acio"e! 4ra3e! de <o! derec:o! :$%a"o!E
o !eaE <a co%i!i#" de cr=%e"e! i"ter"acio"a<e!(
-L E" Ar4e"ti"a "o :a :a5ido i%9<e%e"taci#"( E< D"ico ca!o B$e 9odr=a
%e"cio"ar!e @ B$e 9odr=a 4$ardar re<aci#" co" e< terrori!%oE e! e< de <a
9irater=a %ar=ti%aE re4$<ada e" <o! art!( 10+ @ 1 00 de< CP @ <a atri5$ci#" de
C$ri!dicci#" a <o! C$ece! >edera<e! 9or <o! de<ito! de e!ta "at$ra<e;a co%etido!
e" a<ta %ar GLe@ 1+E art( .H(
8L E" -ra!i<E ta"to <o! 9acto! i"ter"acio"a<e! B$e 3er!a" !o5re derec:o!
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
:$%a"o! co%o aB$e<<o! B$e !e re>iere" a "or%a! co%ercia<e! !i4$e" <a %i!%a
tra%itaci#"E a priori( La i%9<e%e"taci#" e" e< derec:o i"ter"o de <o! di>ere"te!
tratado! o co"3e"cio"e! rati>icado! de9e"deE e" %ateria cri%i"a<E de <a !a"ci#"
de <e@e! ordi"aria! B$e ti9i>iB$e" <a! co"d$cta! i<=cita!E te"ie"do e" 3i!ta e<
9ri"ci9io de <e4a<idad( -ra!i< !a"cio"#E !o<a%e"teE <e@e! B$e ti9i>ica" <o!
cr=%e"e! de 4e"ocidio @ de tort$raE a$"B$e "o co"te"=a" "i"4D" di!9o!iti3o
e!9ecia< B$e re!9etara <a C$ri!dicci#" $"i3er!a<E >$era de <o! 9ar?%etro! >iCado!
9or e< art ' CP( E" c$a"to a <o! cr=%e"e! de 4$erra :a!ta :o@ "o >$ero"
de>i"ido! 9or <a <e4i!<aci#" i"ter"a 5ra!i<e6aE <o B$e !i4"i>ica a>ir%ar B$e <o!
tratado! i"ter"acio"a<e! e" e!te a!9ecto "o >$ero" i%9<e%e"tado!( La
Co"!tit$ci#" de <a Re9D5<ica e" 3i4or "o co"tie"e "i"4$"a "or%a B$e !o<$cio"e
e< e3e"t$a< co"><icto e"tre <a "or%a co"!tit$cio"a< @ aB$2<<a de< tratado
i"ter"acio"a< B$e :a@a !ido rati>icado( E< S$9re%o Tri5$"a< Federa< co">iere
!$9re%ac=a a <a Co"!tit$ci#"E e"te"die"do B$e e< tratado i"cor9orado 9or e<
derec:o i"ter"o de5e !er i"ter9retado co" <a! <i%itacio"e! i%9$e!ta!
co"!tit$cio"a<%e"teE te"ie"do e< %i!%o 9<a"o de e>icacia B$e <a <e@ ordi"aria+.(
De otro %odoE :a5ie"do co"><icto e"tre <o di!9$e!to e" <o! 9acto!
i"ter"acio"a<e! @ <a <e@ 9o!teriorE e"tie"de aB$e< Tri5$"a< B$e <a !o<$ci#" e!t?
e" a9<icar e< criterio cro"o<#4ico G9re3a<ecie"do <a "or%a 9o!teriorH o e< de
e!9ecia<idad( De ac$erdo co" <a doctri"a do%i"a"teE !e de5e dar 9ri%ac=a a <a
"or%a i"ter"acio"a< 9orB$e <a! "or%a! deri3ada! de tratado! o co"3e"cio"e!
rati>icada! 9or -ra!i< !er=a" a$toeCec$ti3a!( Ha@ $"a corrie"te doctri"aria B$e
!$!te"ta e!a a$toeCec$toriedadE i"c<$!i3e e" re<aci#" co" <a a9<icaci#" de<
9ri"ci9io de C$ri!dicci#" $"i3er!a< e" <o! ca!o! de cr=%e"e! de 4e"ocidioE
tort$ra @ cr=%e"e! co"tra <a :$%a"idadE e" 3i!ta de B$e <a "oci#" de ta<e!
"or%a! deri3a" de< i$! co4e"!E o !i"o e" 3i!ta de <o di!9$e!to e" e< art( 5TE
9ar?4ra>o T de <a Co"!tit$ci#" Federa<(
1L La C$ri!9r$de"cia c:i<e"a de <o! D<ti%o! a6o! %$e!tra $"a i"tere!a"te
e3o<$ci#" e" e< e!9ec=>ico 9ro5<e%a de <a a9<ica5i<idad i"ter"a de <a! "or%a!
de< Derec:o i"ter"acio"a< B$e co"!a4ra" <a o5<i4aci#" i"dec<i"a5<e de <o!
E!tado! e" orde" a ca!ti4ar ta<e! de<ito!E e" e< !e"tido de i%9edir<e! e< e%9<eo
de todo rec$r!o C$r=dico B$e 9$die!e co%9ortar $"a <i%itaci#" de< i$! 9$"ie"di @
<a co"!i4$ie"te irre!9o"!a5i<idad de <o! c$<9a5<e!( No !e trataE e" ri4orE de $"a
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
doctri"a acerca de <a 3a<ide; de <a <e@ c:i<e"a !o5re cr=%e"e! i"ter"acio"a<e!
9er9etrado! e" e< eFtra"CeroE %ateria !o5re <a c$a< <a C$ri!9r$de"cia e!
de%a!iado e!ca!a co%o 9ara e!ta5<ecer $"a te"de"cia $ orie"taci#"E !i"o de
cierto! >a<<o! B$e e%9ie;a" a co"!o<idar e< criterio de B$eE $"a 3e;
i"cor9orado! a< orde"a%ie"to co"!tit$cio"a< c:i<e"o %erced a !$ rati>icaci#"E
de cierto! tratado! 9$ede ><$ir <a 9ro:i5ici#" 9ara e< <e4i!<ador de< $!o de
%edio! C$r=dico! B$e co%9orte" <a i%9$"idad de <a! %?! 4ra3e! o>e"!a! co"tra
derec:o! >$"da%e"ta<e! de< i"di3id$oE a< %e"o! c$a"do >$ere" co%etida! e" e<
territorio "acio"a<(
E! <o B$e :a oc$rrido co" e< c$e!tio"ado Decreto <e@ (101E de 10 de a5ri<
de 10'+E c$@o art( 1 co"cedi# a%"i!t=a a Stoda! <a! 9er!o"a! B$eE e" ca<idad
de a$tore!E c#%9<ice! o e"c$5ridore!E :a@a" i"c$rrido e" :ec:o! de<ict$o!o!E
d$ra"te <a 3i4e"cia de <a !it$aci#" de E!tado de Sitio co%9re"dida e"tre e< 11
de !e9tie%5re de 10'. @ e< 10 de %ar;o de 10'+E !ie%9re B$e "o !e
e"c$e"tre" act$a<%e"te !o%etida! a 9roce!o o co"de"ada!S(
Co%o !e !a5eE !i 5ie" <a! Co"3e"cio"e! I"ter"acio"a<e! re!9ecti3a! "o
>or%$<a" $"a dec<araci#" eF9re!a a< re!9ectoE e" !$! "or%a! <ate <a i"eB$=3oca
3o<$"tad de B$e <a! o5<i4acio"e! B$e co"!a4ra" @ <o! acto! B$e i"terdice"E
e!ca9a" a <a 9ote!tad de a%"i!tiarE ta"to 9or e< co%9ro%i!o de <o! E!tado!
rati>ica"te! e" orde" a ado9tar <a! %edida! "ece!aria! 9ara B$e e!o! i<=cito! "o
B$ede" !i" ca!ti4oE c$a"to 9or <a eF9<=cita i"dicaci#" de B$e "o 9$ede" !er
co"!iderado! co%o de<ito! 9o<=tico! @ de B$e ta%9oco e! >acti5<e i"3ocar
circ$"!ta"cia! eFce9cio"a<e! Gde 4$erraE i"e!ta5i<idad 9o<=tica $ otra
e%er4e"cia 9D5<icaH 9ara co:o"e!tar !$ 9er9etraci#"( La C$ri!9r$de"cia :a
de5ido !o9e!ar e!te 9ro5<e%aE e!to e!E <a 3a<ide; @ a9<ica5i<idad de< DecretoA
<e@ (101E a 9ro9#!ito de <a 3i4e"cia de <a! di!9o!icio"e! !o5re 9rotecci#" de
ci3i<e! @ trato de 9ri!io"ero! e" tie%9o de 4$erraE e!ta5<ecida! 9or <o!
Co"3e"io! de Gi"e5raE d$ra"te e< e!tado de eFce9ci#" orde"ado 9or e<
Decreto <e@ "D%ero 5E de 1 de !e9tie%5re de 1 0'.E @ <o! !ec$e!tro!E
a!e!i"ato! @ tort$ra! 9er9etrado! co"tra !$! e"e%i4o! 9o<=tico! 9or e< r24i%e"
%i<itar B$e 4o5er"a5a e"to"ce! G<o! ca!o! <<a%ado! de dete"ido!
de!a9arecido!H( Tra! $"a <ar4a co:orte de >a<<o! B$e <a! re9$taro" i"a9<ica5<e!E
5a!?"do!e e" $" 9!e$do car?cter >icticio de< e!tado de 4$erra i"ter"a a< B$e
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
a<$d=a e< art( 1 de< Decreto <e@ "D%ero 5E <a Corte S$9re%aE e" !$ !e"te"cia de
0 de !e9tie%5re de 100+E <a! dec<ar# 3?<ida! e" <a 29oca de <o! :ec:o!E
9$"t$a<i;a"do B$e Se< E!tado de C:i<e !e i%9$!o e" <o! citado! Co"3e"io! <a
o5<i4aci#" de 4ara"ti;ar <a !e4$ridad de <a! 9er!o"a! B$e 9$diere" te"er
9artici9aci#" e" co"><icto! ar%ado! de"tro de !$ territorioE e!9ecia<%e"te !i
>$ere" dete"ida!L B$eda"do 3edado e< di!9o"er %edida! B$e te"diere" a
a%9arar <o! a4ra3io! co%etido! co"tra 9er!o"a! deter%i"ada! o <o4rar <a
i%9$"idad de !$! a$tore!(
E" ta<e! circ$"!ta"cia! o%itir a9<icar dic:a! di!9o!icio"e! i%9orta $" error
de derec:o B$e de5e !er corre4idoE e" e!9ecia< !i !e tie"e 9re!e"te B$e <o!
tratado! i"ter"acio"a<e! de5e" i"ter9retar!e @ c$%9<ir!e de 5$e"a >eL de <o B$e
!e co<i4e B$e e< Derec:o i"ter"o de5e adec$ar!e a e<<o! @ e< <e4i!<ador co"ci<iar
<a! "$e3a! "or%a! B$e dicte a dic:o! i"!tr$%e"to! i"ter"acio"a<e!E e3ita"do
tra"!4redir !$! 9ri"ci9io!E !i" <a 9re3ia de"$"cia de <o! Co"3e"io! re!9ecti3o!S(
Co%o !e 3eE @ a 9e!ar de <a! a"te! i"dicada! di>ic$<tade! @ re!triccio"e! B$e
eF:i5e e< orde"a%ie"to c:i<e"o 9ara <a re9re!i#" directa de <o! cr=%e"e!
i"ter"acio"a<e!E e< 9ro9io %eca"i!%o de rece9ci#" de< 9ri"ci9io $"i3er!a<
ado9tado re!9ecto de aB$2<<o!E e! decirE e< tratadoE :a !er3ido 9ara B$e
9e"etre @ !e reco"o;ca e" e< 9a=! i%9orta"te! "or%a! re<ati3a! a <a Parte
4e"era< de dic:o! cr=%e"e! e" e< Derec:o de 4e"te!E 9or <o %e"o! e" <o B$e
:ace a de<ito! co%etido! e" e< territorio "acio"a<(
9L E" e< ca!o de Co<o%5iaE <a Co"!tit$ci#" Nacio"a< 9re32 B$e e! 9ote!tad de<
Co"4re!o de <a Re9D5<ica :acer <a! <e@e!E 9or <o c$a< a 2< <e corre!9o"de
SA9ro5ar o i%9ro5ar <o! tratado! B$e e< 4o5ier"o ce<e5re co" otro! E!tado! o
co" e"tidade! de derec:o i"ter"acio"a<S Gc>r( arto 1 50 "D%( 1& i"c( 1 HE !ea B$e
!e re>iera" o "o a< 9ri"ci9io de $"i3er!a<idad( EFce9cio"a<%e"teE !i" e%5ar4oE
9ero !#<o 9ara %ateria! eco"#%ica!E e< i"ci!o (T de <a di!9o!ici#" 9re32 <o
!i4$ie"teR SPor %edio de dic:o! tratado! 9odr? e< E!tadoE !o5re 5a!e! de
eB$idadE reci9rocidad @ co"3e"ie"cia "acio"a<E tra"!>erir 9arcia<%e"te
deter%i"ada! atri5$cio"e! a or4a"i!%o! i"ter"acio"a<e!E B$e te"4a" 9or o5Ceto
9ro%o3er o co"!o<idarE <a i"te4raci#" eco"#%ica co" otro! E!tado!S(
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
*L E" /e"e;$e<a "o eFi!te "i"4$"a di!9o!ici#" eF9re!a B$e !e re>iera a $"
trata%ie"to e!9ecia< 9ara <o! tratado! B$e co"te"4a" e< 9ri"ci9io de
$"i3er!a<idad( No o5!ta"teE <a Co"!tit$ci#" 3e"e;o<a"a co"!a4ra e" !$ art=c$<o
. B$e <o! tratado!E 9acto! @ co"3e"cio"e! re<ati3o! a derec:o! :$%a"o!E
!$!crito! @ rati>icado! 9or /e"e;$e<aE tie"e" ra"4o co"!tit$cio"a< 9or <o c$a<
9re3a<ece" e" e< orde" i"ter"o !ie%9re @ c$a"do co"te"4a" "or%a! !o5re !$
4oce @ eCercicio %?! >a3ora5<e! B$e <a Co"!tit$ci#" @ <a! <e@e!( Ade%?!E
a4re4a <a citada di!9o!ici#"E dic:o! tratado!E 9acto! @ co"3e"cio"e! !o" de
a9<icaci#" i"%ediata @ directa 9or <o! #r4a"o! de< 9oder 9D5<ico( A:ora 5ie"E e!
di!c$ti5<e B$e $" tratado B$e co"!a4re e< 9ri"ci9io de $"i3er!a<idad !ea $"
9acto !o5re derec:o! :$%a"o! e" e< !e"tido e!ta5<ecido e" e< citado art +
co"!tit$cio"a<( Tratado! de e!te ti9o tie"e" 9or o5Ceto >aci<itar <a re9re!i#" de
acto! 3io<atorio! de derec:o! :$%a"o!E 9ero e<<o! e" != "o co"!a4ra" $"
9ro9io derec:o :$%a"o(
3L E" %ateria de derec:o! :$%a"o!E e< PerD ta%5i2" :a !$!crito di3er!o!
tratado! B$e 9re32" e< 9ri"ci9io de $"i3er!a<idadE e"tre e<<o! <a Co"3e"ci#"
!o5re e< 4e"ocidio Ge" 3i4or e" e< PerD de!de e< 1 de %a@o de 1 0&0HE <a!
Co"3e"cio"e! de <a ONU e I"tera%erica"a co"tra <a tort$ra Ge" 3i4or de!de e< &
de a4o!to de 1 0++ @ de!de e< + de a5ri< de 1 001E re!9ecti3a%e"teH @ <a
Co"3e"ci#" co"tra e< A9art:eid G1 de dicie%5re de 1 0'+H( E!to! Tratado!
>or%a" 9arte de< Derec:o 9er$a"o 9or eF9re!o %a"dato de< art( 55 de <a
Co"!tit$ci#"E !e4D" e< c$a< SLo! tratado! ce<e5rado! 9or e< E!tado @ e" 3i4or
>or%a" 9arte de< derec:o "acio"a<S( A!i%i!%oE <a C$arta Di!9o!ici#" Fi"a< de <a
Co"!tit$ci#" !e6a<a B$e SLa! "or%a! re<ati3a! a <o! derec:o! @ a <a! <i5ertade!
B$e <a Co"!tit$ci#" reco"oceE !e i"ter9reta" de co">or%idad co" <a Dec<araci#"
U"i3er!a< de Derec:o! H$%a"o! @ co" <o! tratado! @ ac$erdo! i"ter"acio"a<e!
!o5re <a! %i!%a! %ateria! rati>icado! 9or e< PerDS(
E!ta 9re3i!i#"E e" co"corda"cia co" <o! art!( . @ 5' de <a Carta ,a4"aE 9er%ite
ded$cir e" 9ri%er <$4ar B$e <a! "or%a! i"ter"acio"a<e! de Derec:o! H$%a"o!
tie"e" e< %i!%o ra"4o o CerarB$=a B$e <a Co"!tit$ci#" @E e" !e4$"do t2r%i"oE
B$e <a! "or%a! de <a Co"!tit$ci#" de5e" i"ter9retar!e co">or%e a ta<e! "or%a!
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
i"ter"acio"a<e!E !i" re!tri"4ir de %odo a<4$"o !$ a<ca"ce 9rotector( Co%o
coro<arioE e< 9ri"ci9io de $"i3er!a<idad e! 9<e"a%e"te co%9ati5<e co" <a
Co"!tit$ci#"( E" c$a"to a <a ti9i>icaci#" "acio"a< de e!to! de<ito! <a !it$aci#" e!
<a !i4$ie"teR e< de<ito de 4e"ocidio !e i"cor9or# 9or 9ri%era 3e; e" e< arto 10
de< CP de 1001E 9o!terior%e"te >$e re>or%ado %edia"te <a Le@ N[ &0& de 1
de >e5rero de 100+ B$e <o tra!<ad# a< Ca9=t$<o I GSGe"ocidioSH de< T=t$<o 7I/AA
GSDe<ito! co"tra <a :$%a"idadSH de <a 9arte e!9ecia< de< CP0+(
No eFi!te $"a i%9<e%e"taci#" e!9ec=>ica de< 9ri"ci9io $"i3er!a<E "i e! "ece!aria
a"te !$ reco"oci%ie"to 4e"era< e" e< arto (5 de< CPE co%o !e %e"cio"#
a"terior%e"te( E< de<ito de tort$ra >$e creado %edia"te <a Le@ N[ &0&E B$e <o
$5ic# e" e< Ca9=t$<o III GSTort$raSH de< %e"cio"ado T=t$<o 7I/AA de< CP00(
Ta%9oco eFi!te $"a re4$<aci#" e!9ecia< de< 9ri"ci9io $"i3er!a<( E< de<ito de
A9art:eid carece de re4$<aci#" eF9re!a e" PerDE a9e"a! !e :a ti9i>icado e<
de<ito de di!cri%i"aci#" %edia"te <a Le@ N[ ''0 de 0 de %a@o de 000E !i"
i"c<$ir!e di!9o!icio"e! e!9ecia<e! e" tor"o de< 9ri"ci9io $"i3er!a<(
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
DESARROLLO DE LA
INVESTIGACI!N
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
A"te! de 9a!ar a eFa%i"ar <o! 9ri"ci9io! de atri5$ci#" de <a co%9ete"cia
e" e< orde" 9e"a< a <o! #r4a"o! C$ri!diccio"a<e!E :a@ B$e te"er 9re!e"te B$e <a
c$e!ti#" de< ?%5ito de e>icacia i"ter"acio"a< de< 9oder 9$"iti3o :a de re!9etar
e< 9ri"ci9io de Derec:o i"ter"acio"a< co">or%e a< c$a< "i"4D" E!tado 9$ede
rea<i;ar acto! de !o5era"=a e" territorio de otro e" ta"to "o :a@a !ido
a$tori;ado eFce9cio"a<%e"te 9ara e<<o( Por e!ta ra;#" :a@ B$e 9reci!ar B$e <a
a9<icaci#" eFtraterritoria< de< Derec:o 9e"a< re4$<a e< 9oder 9$"iti3o e!tata< a
!$9$e!to! >?ctico! B$e tie"e" re<aci#" co" $" orde"a%ie"to C$r=dico A@a !ea 9or
e< <$4ar de co%i!i#"E <a "acio"a<idad de< de<i"c$e"te oE <a "acio"a<idad de< 5ie"
C$r=dico 9rote4idoE etc(AE 9ero "o a$tori;a a "i"4D" #r4a"o de $" E!tado 9ara
B$e actDe !o5era"a%e"te e" territorio de otro(
APLICACI!N ESPACIAL DE LA LEY PENAL(
Para LA4/ M4>A*. B,-B6+: A,4-/ T6,,*/E !e6a<a B$e S<a a9<icaci#" de
"$e!tra <e@ 9e"a< i%9<ica e< eCercicio de "$e!tra !o5era"=aE e!to !e C$!ti>ica e"
e< i"ter2! 9ri%ordia< B$e tie"e e< E!tadoE @ e" e< de5er B$e <e i"c$%5eE de
a!e4$rar de"tro de !$! >ro"tera!E e< %a"te"i%ie"to de< orde"( U" de<ito e!
!ie%9re $" ataB$e a <a! co"dicio"e! de eFi!te"cia de <a !ociedad @E a$"B$e
!$! co"!ec$e"cia! 9a!e" <a! >ro"tera!E e! <a !ociedad "acio"a< <a B$e re!$<ta
%?! <e!io"adaE @ e! e" e<<aE 9or ta"toE do"de de5e 9rod$cir!e <a reacci#"S(
Por otro <adoE V4..-=41*+146 !e6a<a B$e S<a a9<icaci#" e!9acia< de <a <e@
9e"a< !$9o"e e!ta5<ecer c$?< e! e< E!tado co%9ete"te 9ara 9er!e4$ir o
!a"cio"ar $" :ec:o de<icti3o e" >$"ci#" de< <$4ar e" B$e 2!te !e :a eCec$tado(
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
Se 9reci!a" do! %arco! !o5re <o! B$e !e e!t$dia <a 3a<ide; de <a <e@ 9e"a< e"
e< e!9acioR 0,4+14046 9* :*,,4:6,4-.49-9 @ <o! 1-/6/ 9*
*M:,-:*,,4:6,4-.49-9 G9ri"ci9io rea<E 9ri"ci9io de 9er!o"a<idadE 9ri"ci9io de
$"i3er!a<idadH( A!=E eFi!te" re4<a! de !o<$ci#" a"te e< co"><icto de di!ti"ta!
<e4i!<acio"e! a9<ica5<e! a $" :ec:o de<icti3o( So" 9ri"ci9io! B$e !e re>iere" a <a
a9<icaci#" de< Derec:o Pe"a< de< E!tado e" ca!o! e" <o! B$eE 9or e< <$4ar de
co%i!i#" o 9or <a "acio"a<idad o e!tat$to 9er!o"a< de< a$tor o de <a 3=cti%aE !e
9odr=a dar <a 9o!i5i<idad de a9<icar e< Derec:o Pe"a< de otro E!tadoS(
B-14>-.A06R SLa <e@ 9e"a< i%9orta $" eCercicio de <a !o5era"=a de<
E!tadoE <o %i!%o B$e e< re!to de <a <e4i!<aci#" e!tata<( E" co"!ec$e"ciaE !$
3a<ide; a9arece <i%itada e" e< e!9acio 9or <a eFte"!i#" de"tro de <a c$a< !e
reco"oce e" <a co%$"idad i"ter"acio"a< e< eCercicio de <a !o5era"=a( La 3a<ide;
e!9acia< de <a <e@ !e deter%i"a de ac$erdo co" $"a !erie de 9ri"ci9io! B$eE e"
di!ti"ta %edidaE co">or%a" e< !i!te%a de Derec:o 9e"a< i"ter"acio"a< de cada
<e4i!<aci#"( E" <a act$a<idad eFi!te a e!te re!9ecto $" eFte"dido co"!e"!o
<e4i!<ati3oS(
A< e!ta5<ecer e< <e4i!<ador e< do%i"io de a9<icaci#" de !$ <e@ 9e"a<E
co%9re"de cierto! ca!o! B$e tie"e" <$4ar e" e< eFtra"CeroE @ :ace e!to
!a5ie"do B$e <o! otro! E!tado! 9rocede" de <a %i!%a %a"era( No !e 9$ede
9or e!ta ra;#"E co"!iderar a ta<e! re4<a! co%o "or%a! co"!a4rada! a re!o<3er
co"><icto! e!9acia<e! de <e@e! re9re!i3a!(
La >i"a<idad de< <e4i!<ador e! %?! 5ie" de e3itar B$e $" acto de<ict$o!o
9er%a"e;ca i%9$"eL a$" c$a"do 9or <o4rar<o d2 <$4ar a co"><icto! 9o!iti3o! co"
<a <e4i!<aci#" 9e"a< de otro! E!tado!(
La! <e@e! 9e"a<e! re>erida! a !$ ?%5ito de a9<icaci#" <i%ita" e< eCercicio
de< Poder E!tata<E i%9idi2"do<e a 2!te B$e e"tre de"tro de< ?%5ito de otro
E!tado( Por eCe%9<oE c$a"do e< co%9orta%ie"to de<icti3o rea<i;ado 9or $"
"acio"a< !e da e" e< eFtra"CeroE e< PerD "o tie"e e< 9oder de C$;4ar<oL !a<3o B$e
eFi!ta" circ$"!ta"cia! e!9ecia<e!E e" todo ca!o e< 9rocedi%ie"to a !e4$=! e! <a
eFtradici#"( N$e!tro orde"a%ie"to C$r=dico e! 3?<ido 9ara "$e!tro territorioE 9ero
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
e!to "o i%9ide B$e e" cierto! ca!o! !e !$rCa $"a a9<icaci#" \$<tra territoria<]E <a
c$a< co"!i!te e" a%9<iar e< a<ca"ce de a9<icaci#" de "$e!tra! "or%a! a
!$9$e!to! co"creto! B$e !o" de>i"ido! @ e!ta5<ecido! 9or <a 9ro9ia <e@( U"a
a9<icaci#" e!tricta de< 9ri"ci9io de territoria<idad "o! 9odr=a <<e3arE a deCar
i%9$"e de<ito! co%etido! de"tro de "$e!tro territorio c$a"do e< de<i"c$e"te !e
>$4a!e a otro 9a=!( E< E!tado B$e <o re>$4ia!e !o!te"dr=aAe" a9<icaci#" e!tricta
de< 9ri"ci9io de territoria<idadAE B$e "ada tie"e B$e 3er co" <o! de<ito!
9er9etrado! e" otro E!tado( PeroE $" E!tado "o 9$ede de!i"tere!ar!e 9or
co%9<eto de <o B$e oc$rre >$era de !$ territorioE 9orB$e e"to"ce! "o
9re!e"tar=a de>e"!a adec$ada a <o! 5ie"e! C$r=dico! B$e e!t? <<a%ado a t$te<ar(
Por ta< ra;#"E !i 5ie" e< 9ri"ci9io de territoria<idad tie"e car?cter ce"tra< e" e<
de!arro<<o de <a a9<icaci#" territoria<E 2!te de5e co%9<e%e"tar!e co" otro!
9ri"ci9io!(
1( PRINCIPIO DE TERRITORIALIDAD
La re4<a 4e"era< re<ati3a a< ?%5ito 9e"a< e! B$e <a! <e@e! 9e"a<e! o5<i4a" a
todo! <o! re!ide"te! e" territorio 9er$a"o @ a c$a<B$ier 9er!o"a B$e co%eta $"
i<=cito 9e"a< e" dic:o territorio !i" di!ti"ci#" de !$ "acio"a<idad Gart( 1 de< C(PH(
La $ti<i;aci#" de e!te criterio !e >$"da tradicio"a<%e"te e" e< reco"oci%ie"to
de< territorio co%o $" 9re!$9$e!to o e<e%e"to e!e"cia< de< E!tadoE
i"di!9e"!a5<e 9ara <a eFi!te"cia de $" E!tado co%o ta<E o 5ie" e" !$
co"!ideraci#" de ?%5ito de 3a<ide; e!9acia< de< orde" C$r=dico de $" E!tado(
De!de $" 9$"to de 3i!ta o5Ceti3o o e!9acia< !e :a !o!te"ido B$e <a "oci#"
9e"a< de territorio e! $"a "oci#" C$r=dica @ B$e e" <a %i!%a !e co%9re"de"
todo! <o! <$4are! o e!9acio! a <o! c$a<e! !e eFtie"de <a !o5era"=a de< E!tado(
Por e<<o !e !e6a<a B$e e< 9ri"ci9io de territoria<idad !e ide"ti>ica co" e< e!9acio
4eo4r?>ico !o%etido a !o5era"=a de< E!tadoE 4e"era<%e"te !i" i"ter>erir e" e<
territorio de otro! E!tado! o !i" ace9tar <a a9<icaci#" de <e@e! 9e"a<e!
eFtra"Cera! e" !$ territorio A%ati;adoE e" e!te !e"tidoE 9or <a a9<icaci#"
eFtraterritoria< de <a <e@ 9e"a<E 9or <o! !$9$e!to! de eFtradici#" o 9or <a
i"ci9ie"te 4e!taci#" de $" Derec:o 9e"a< i"ter"acio"a<(
De!de $" 9$"to de 3i!ta !$5Ceti3oE e< 9ri"ci9io de territoria<idad atri5$@e <a
co%9ete"cia a <o! #r4a"o! C$ri!diccio"a<e! "acio"a<e! 9ara e< e"C$icia%ie"to
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
de <a! co"d$cta! de<icti3a! co%etida! e" territorio 9er$a"oE @a !ea 9or
"acio"a<e! o 9or eFtra"Cero! GArt( 1 de< C(PH( De e!ta re4<a 4e"era< !e
eFce9tDa"E !i" e%5ar4oE <o! !$9$e!to! de i"%$"idad de C$ri!dicci#" @ de
eCec$ci#"E B$e co%o eFce9cio"e! a< 9ri"ci9io de i4$a<dad !$!ta"ti3aE de5e" !er
e" todo ca!o i"ter9retada! co" car?cter re!tricti3o(
Lo B$e <i%ita <a a9<icaci#" territoria< de <a <e@ e! e< co"ce9to C$r=dico de
territorioE B$e "o "ece!aria%e"te coi"cide co" !$ eFte"!i#" >=!icaE @a B$e aB$e<
!e eFtie"de a todo! <o! <$4are! !o5re <o! B$e e< e!tado eCerce !$ SC$ri!dicci#"S
<e4i!<ati3a @ C$dicia<R <a! tierra! co%9re"dida! de"tro de !$! <=%ite!
i"ter"acio"a<e!E e< %ar territoria<E e< e!9acio a2reoE <a! "a3e! @ aero"a3e!
9D5<ica! @ 9ri3ada! co" 9a5e<<#" "acio"a< B$e !e e"c$e"tra" e" a<ta %ar G%ar
<i5reH o e" !$ e!9acio a2reo @ <o! <$4are! do"deE 9or co"3e"io i"ter"acio"a<E
eCerce dic:a C$ri!dicci#"(
A9arte de <o e!ta5<ecido e" e< art=c$<o 51 de "$e!tra Carta Po<=ticaE te"e%o!
B$eE <a eFte"!i#" de< %ar territoria< :a !ido !e6a<ada 9or e< E!tado 9er$a"o e"
00 %i<<a! Gart( . de< D(S(E de< 1o de a4o!to de 101'H( EFte"!i#" B$e "o e!
reco"ocida 9or todo! <o! 9a=!e!L 9ero !o5re <a c$a< e! i"di!9e"!a5<e B$e eCer;a
!o5era"=a @ C$ri!dicci#" e< E!tado 9er$a"o 9ara Sre!er3arE 9rote4erE co"!er3ar
@ $ti<i;ar <o! rec$r!o! @ riB$e;a! "at$ra<e! de toda c<a!e B$e e" o de5aCo dic:o
%ar !e e"c$e"tra"S Gart( de< D(S( a"te! %e"cio"adoH( Lo! >i"e! e!9ec=>ico!
B$e C$!ti>ica" <a deci!i#" 9er$a"a 9er%ite"E de otro <adoE B$e ad%ita $" criterio
di!ti"to e" re<aci#" co" <a re9re!i#" 9e"a<(
E" c$a"to a< e!9acio a2reoE e< 4o5ier"o 9er$a"o dec<ar#E %edia"te
Re!o<$ci#" S$9re%a de< 15 de "o3ie%5re de 101E te"er derec:o a5!o<$to
!o5re <a 9arte B$e c$5re !$ territorio @ !$! a4$a! territoria<e! GRe4<a%e"to de <a
A3iaci#" ci3i< @ Co%ercia<( Por Re!o<$ci#" S$9re%a de< 1' de !etie%5re de
10.&E !e ad:iri# a <a Co"3e"ci#" I"ter"acio"a< de Na3e4aci#" A2rea de Par=!
de 1010 GCINAHE re"o3ada e" 100 @ 10..E e" <a B$e !e reco"oc=a ta< derec:o(
E" e< art( de <a Le@ de Aero"?$tica Ci3i< de 10&5E !e e!tat$@e c<ara%e"te B$eR
SLa Re9D5<ica de< PerD eCerce !o5era"=a eFc<$!i3a !o5re e< e!9acio a2reo B$e
c$5re !$ territorio @ a4$a! C$ri!diccio"a<e! co%9re"dida! de"tro de <a! 00
%i<<a!S(
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
1("( P,4+14046 9* 0-8*..?+ 6 8-+9*,- N:*6,2- 9*. :*,,4:6,46 3.6:-+:*L(
Se 9arte de <a 9re%i!a B$e <a <e@ a9<ica5<e e! <a de< <$4ar do"de !e :a
co%etidoE "o i"tere!a !i e< !$Ceto e! "acio"a< o eFtra"Cero( N$e!tro c#di4o
9e"a< e" !$ art(1Ta%9<=a e< territorio "acio"a<Aprincipio del pabellnA %edia"te
$"a >icci#" C$r=dicaR
a(1H Art( 1T "D%(1R Na3e! o aero"a3e! "acio"a<e! 9D5<ica! e" do"de !e
e"c$e"tre"(
a(H Art(T "D%( R Na3e! o aero"a3e! "acio"a<e! 9ri3ada! B$e !e e"c$e"tre"
e" a<ta %ar o e" e!9acio a2reo do"de "i"4D" E!tado eCer;a !o5era"=a(
De aB$= e"to"ce! B$eE e< co"ce9to C$r=dico de territorio "o coi"cida co"
e< co"ce9to 4eo4r?>ico !i"o B$eE 9or e< co"trarioE e< co"ce9to C$r=dico e! %?!
a%9<io(
Ade%?!E !e de5e te"er e" c$e"ta e< art( 5 de <a Le@ NT 1++E de
ac$erdo a <a c$a< <o! acto! rea<i;ado! @ <o! de<ito! co%etido! a 5ordo de
aero"a3e! ci3i<e! 9er$a"a! B$e !e e"c$e"tre" !o5re territorio eFtra"Cero !e
!o%eter?" a <a <e@ 9er$a"aE eFce9to B$e <o! e>ecto! de ta<e! acto! o de<ito!
a>ecte" a <a !e4$ridad o e< orde" 9D5<ico de< E!tado !$5@ace"te o ca$!e"
da6o! a 9er!o"a! o 5ie"e! de"tro de dic:o territorio( Ta%5i2" de5e%o!
%e"cio"ar e< art( & de <a %i!%a <e@E do"de !e e!ta5<ece B$e <o! de<ito!
co%etido! a 5ordo de aero"a3e! ci3i<e! eFtra"Cera! e" 3$e<o !o5re territorio
9er$a"o !e ri4e" 9or <a! <e@e! de< E!tado de %atr=c$<a de <a aero"a3eE eFce9to
c$a"do a>ecte" <a !e4$ridad o e< orde" 9D5<ico de <a Re9D5<ica 9er$a"a @
c$a"do ca$!e" da6o a 9er!o"a! o 5ie"e! e" territorio 9er$a"o( Por D<ti%oE e<
art( .. de <a %i!%a <e@ e!ta5<ece B$e <a! aero"a3e! de< E!tado Oa< !er3icio de
9odere! 9D5<ico!E %i<itare!E 9o<ic=aE correoE !a"idad @ ad$a"aA e" c$a"to
9re!te" !er3icio! re%$"erado!E !e !o%ete" a <a! <e@e! 9er$a"a!(
1()( C-/6/:
C-/6 1:
L$i! S$are;E i"!9ector ad$a"eroE !e e"co"tra5a re4i!tra"do <a car4a de
$"a e%5arcaci#" co%ercia< corea"a e" e< ter%i"a< %ar=ti%o de< Ca<<ao( D$ra"te
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
<a i"!9ecci#"E Ed$ardo Pa"do e! atacado 9or do! %ie%5ro! de <a tri9$<aci#"
corea"aE oca!io"?"do<e <a %$erte(
R*/0A*/:-: Lo! ci$dada"o! corea"o! !er?" C$;4ado! e" <o! tri5$"a<e!
9er$a"a! 5aCo <a <e4i!<aci#" "acio"a< 9or de<ito de :o%icidio e"
a9<icaci#" de< 9ri"ci9io de territoria<idad(
C-/6 ":
U" 4r$9o de 9e!cadore! de "acio"a<idad corea"aE 9erte"ecie"te! a <a
dotaci#" de $" 5$B$e de e!a 5a"dera B$e e!t? rea<i;a"do $"a 9arada t2c"ica
de rea5a!teci%ie"to e" e< 9$erto de <a ci$dad de C:i%5oteE co"c$rre a $" <oca<
5ai<a5<e e" e< B$eE <$e4o de 5e5er a<4$"a! co9a! de 5e5ida! a<co:#<ica!E
co%ie";a" $"a di!c$!i#" @ co"!i4$ie"te 9e<ea e"tre e<<o! %i!%o!E 9rod$cto de
<a B$e do! !$>re" <e!io"e! 4ra3=!i%a!( PQ$2 <e@ e! <a a9<ica5<eQ
R*/0A*/:-: Se A9<ica <a Le@ Pe"a< Per$a"aE e" 5a!e a< 9ri"ci9io de
Territoria<idad(
C-/6 ):
)e"i>er S%it:E de "acio"a<idad "ortea%erica"a e! dete"ida e" e<
aero9$erto i"ter"acio"a< )or4e C:?3e; c$a"do 9rete"d=a tra"!9ortar 50 4r de
P-C ad:erida a !$ c$er9o(
R*/0A*/:-: )e"i>er S%it: !er? C$;4ada e" <o! tri5$"a<e! 9er$a"o! 5aCo
<a <e4i!<aci#" 9or de<ito de tr?>ico i<=cito de dro4a! a9<ica"do e< 9ri"ci9io
de territoria<idad(
C-/6 $: P,4+14046 9*. P-8*..?+(
E" e< a3i#" 9re!ide"cia<E 3o<a"do e" <o! aire! de A<e%a"iaE !e co%ete $"
:o%icidioE <a <e@ a9<ica5<e e! <a 9er$a"a( Art=c$<o 1E I"c( R "a3e! o aero"a3e!
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
"acio"a<e! 9ri3ada! B$e !e e"c$e"tre e" a<ta %ar o e" e!9acio a2reo do"de
"i"4D" E!tado eCer;a !o5era"=a(
"( PRINCIPIO DE UBICUIDAD
Para deter%i"ar c$?< e! e< <$4ar de co%i!i#" de $" :ec:o 9$"i5<eE de<ito
o >a<taE @ de e!e %odo co"ocer !i "$e!tra <e4i!<aci#" e! a9<ica5<e o "oE !e
rec$rre a< criterio de $5ic$idad Gart( 5[ CPHE B$e e"!e6a B$e dic:o <$4ar de
co%i!i#" e! aB$2< do"de e< a$tor o 9art=ci9e act$# $ o%iti# <a o5<i4aci#" de
act$arE o e" e< B$e !e 9rod$ce" !$! e>ecto!( H( Por eCe%9<oR !i $" 9er$a"o %ata
e" "$e!tro territorioE <o C$;4a "$e!tra <e4i!<aci#"E !i $" c:i<e"o %ata e" !$
territorioE <o C$;4a c:i<eE 9ero !i e"tra a territorio 9er$a"o <o 9$ede C$;4ar e<
PerD( Se de5e te"er e" c$e"taE ade%?! e< 9ri"ci9io de< \No" 5i! i" ide%] !e4D"
e< c$a< $"a 9er!o"a "o 9$ede !er C$;4ada do! 3ece! 9or <a %i!%a ca$!a(
No !e trataE e"to"ce!E de 9re!tar ate"ci#" !o<o a< <$4ar do"de !e dio
i"icio a <a eCec$ci#" de< co%9orta%ie"to o !e %a"i>e!t# <a 3o<$"tad de act$arE o
co"!iderar D"ica%e"te d#"de !e 9rod$Co e< re!$<tadoL 9$e! !i c$a<B$iera de
e!to! !$9$e!to! :$5ie!e acaecido e" e< territorio de <a Re9D5<icaE e"to"ce!E
!er? a9<ica5<e "$e!tra <e4i!<aci#"( E!te e! e< !e"tido de <a $5ic$idad o
9re!e"cia e" toda! 9arte!(
"("( C6+1*0:6 9* .A>-, 9* 16B4/4?+ N.61A/ 9*.41:4 16BB4//4L
La! i"te4raci#" @ de<i%itaci#" de< co"ce9to C$r=dico de territorioE trae
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
a9areCado e< eFa%e" de< 9ro5<e%a ati"e"te a >iCar e< <$4ar de co%i!i#" de<
de<itoE 9or c$a"to e< de!arro<<o de< 9ri"ci9io territoria< "ece!ita di<$cidar e!te
te%aE 9ara 9oder a>ir%ar o rec:a;ar <a a9<icaci#" de <a <e@ 9e"a< "acio"a<E @a
B$e <a a9<icaci#" de< 9ri"ci9io rea< 9arte de <a 9re%i!a de B$eE e" e< ca!oE e<
9ri"ci9io territoria< "o e! a9<ica5<e 9$e! e< <$4ar de co%i!i#" de< de<ito :a !ido e<
eFtra"Cero(
Dado B$e e< de<ito tie"e di3er!o! e<e%e"to! B$e 9$ede" !e9arar!e
co"ce9t$a<%e"teE <a de>i"ici#" de< <$4ar de co%i!i#" de< de<ito 9$ede 3i"c$<ar!e
a $"o de e!o! e<e%e"to!L e<<o :a dado <$4ar a tre! 9o!icio"e!(
"("(1( T*6,2- 9* .- -114?+ N6 9* .- B-+43*/:-14?+ 9* .- =6.A+:-9 6 9* .-
-1:4=49-9 6 9* .- ,*/49*+14-L
Co"!idera B$e <a c$e!ti#" !e 3i"c$<a co" <a de< tie%9o de co%i!i#" @ B$e
a%5a! rec<a%a" $"a re!9$e!ta D"ica( A>ir%a B$e e< <$4ar de co%i!i#" e! e< de
<a act$aci#" de <a 3o<$"tadL de5e e!tar!e !ie%9re a< <$4ar e" do"de !e
eFteriori;# <a acci#"E do"de e<<a !e eCec$taE 9$e! 2!e e! e< <$4ar e" do"de e<
a$tor !e 9$!o e" co"tradicci#" co" <a "or%a <e4a<(
E" <o! <<a%ado! de<ito! a di!ta"cia GaB$e<<o! e" B$e <a act$aci#" de 3o<$"tad
tie"e <$4ar e" $"a C$ri!dicci#" @ e< re!$<tado e" otraHE de5e a9<icar!e <a <e@ de<
E!tado do"de t$3o <$4ar <a act$aci#" de 3o<$"tad(
FA+9-B*+:6/
To%ar e" c$e"ta e< re!$<tado "o 9er%ite $"a !o<$ci#" $"i>or%e 9orB$e :a@
de<ito! !i" re!$<tado Gca!o! de te"tati3a o e" <o! de<ito! de 9$ra acti3idadH(
U"a teor=a 5a!ada e" e< re!$<tado deter%i"ar=a !o<$cio"e! i"!ati!>actoria!
c$a"do 9or eC( E< a$tor rea<i;a <a acci#" e" $" e!tado de i"ca9acidad de
c$<9a5i<idad Gi"i%9$ta5i<idadH @ e< re!$<tado !e 9rod$ce c$a"do @a :a
rec$9erado <a "or%a<idad( E" 2!te ca!o :a5r=a B$e !a"cio"arE <o B$e !er=a $"a
!o<$ci#" i"adec$ada(
Ha@ di>ic$<tade! 9ara deter%i"ar e< <$4ar de< re!$<tado(
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
Fierro a6ade B$e 9$ede" dar!e :i9#te!i! de co"><icto! "e4ati3o! de
co%9ete"ciaE !it$aci#" B$e 9odr=a 9re!e"tar!e !i e" $" 9a=! B$e ado9ta <a te!i!
de< re!$<tado !e <<e3a a ca5o <a %a"i>e!taci#" de <a 3o<$"tadE %ie"tra! B$e e"
e< otro 9a=! B$e !o!tie"e e< criterio de <a %a"i>e!taci#" de <a 3o<$"tadE !e
9rod$ce e< re!$<tadoE ca!o e" e< B$e "i"4$"o de <o! 9a=!e! !e e"co"trar=a e"
co"dicio"e! de ca!ti4ar a< a$tor de< :ec:o de<icti3o 4e"era"do e< rie!4o de B$e
e< de<ito B$ede i%9$"e(
"("("( T*6,2- 9*. ,*/A.:-96
So!tie"e B$e e< <$4ar de co%i!i#" de5e !er aB$e< e" B$e \<a !erie ca$!a< e"
c$r!o a<ca";a e< o5Ceto a%e"a;ado] E e! decirE e" do"de !e co"!$%a e< :ec:o(
E< E!tado do"de !e 9rod$ce e< re!$<tado de5e 9oder !a"cio"ar <a
9ert$r5aci#" de< orde" B$e :a !$>rido(
"(1()( T*6,2- 9* .- A841A49-9 N9* .- A+49-9 6 9* .- *KA4=-.*+14-L
Se4D" e!ta e< de<ito de5e re9$tar!e co%etido ta"to do"de !e 9rod$ce e<
re!$<tado co%o a<<= do"de !e :a eCec$tado <a acci#" G-i"di"4H(
E< >$"da%e"to te#rico de <a $5ic$idad re!ide e" <a $"idad B$e co"!tit$@a"E
t=9ica%e"te co"!iderado! <a acci#" @ e< re!$<tadoE <o B$e i%9edir=a !$
!e9araci#" @ co"!ideraci#" ai!<ada(
U" !ector de <a doctri"a :a e"te"dido B$e e>ecto! de< de<ito "o !o" otro!
B$e !$ re!$<tado( GTeor=a de <a $5ic$idadH(
E!ta teor=a e! <a B$e ado9ta "$e!tro c#di4o 9e"a< e" !$ art=c$<o 5
a>ir%a"do B$e e< <$4ar de co%i!i#" de $" de<ito e! aB$e< e" e< c$a< e< a$tor o
9artici9e :a act$ado $ o%itido <a o5<i4aci#" de act$ar o e" e< B$e !e 9rod$ce"
<o! re!$<tado!(
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
Re!9ecto de< <$4ar de co%i!i#" de< de<ito !e de5e te"er e" c$e"taR
a( E< e!9acio do"de !e :a de co"!iderar rea<i;ado e< de<itoE <o c$a< 4$arda
re<aci#" co" <a a9<icaci#" territoria< de <a <e@ 9e"a<L @E
5( La atri5$ci#" de co%9ete"cia de <o! tri5$"a<e! 9er$a"o! Oart(T @ .T de<
C#di4o Pe"a<A(
)( APLICACI!N EOTRATERRITORIAL DE LA DE LA LEY PENAL
La 9rete"!i#" de< E!tado de a9<icar <a! 9ro9ia! <e@e! "o ter%i"a e" <o!
<=%ite! de !$ territorio( E" <a! <e4i!<acio"e! 3i4e"te! @ e" <a teor=a !e
e"c$e"tra" eFte"!io"e! de< ?%5ito de a9<icaci#" de <a <e@ 9e"a< a :ec:o!
co%etido! >$era de< territorio( Dic:a! eFte"!io"e! !e C$!ti>ica" !o5re <a 5a!e de
9ri"ci9io! di3er!o! de< territoria<(
E3ide"te%e"teE <a territoria<idad 9roc<a%ada e" e< art( 1 de< C(P re!$<ta
i"co%9<eta 9ara re4$<ar <a eFte"!i#" @ <=%ite! de <a C$ri!dicci#" e" e< orde"
9e"a<( S$ co"te"ido 9o!i5i<itaE de!de $" 9$"to de 3i!ta 9o!iti3oE e<
e"C$icia%ie"to de toda! <a! accio"e! 9$"i5<e! co%etida! e" territorio e!9a6o<E
co" i"de9e"de"cia de <a "acio"a<idad de !$! a$tore!L !i" e%5ar4oE de!de $"
9$"to de 3i!ta "e4ati3oE "o 9ro9icia <a 9er!ec$ci#" de <o! de<ito! co%etido! e"
e< eFtra"CeroE a$"B$e <o >$era" 9or "acio"a<e!( Por e<<oE "$e!tra <e4i!<aci#" :a
"ece!itado ac$dir a otro! e<e%e"to! de co"eFi#" de <a co%9ete"cia
C$ri!diccio"a< e" e< orde" 9e"a<(
E>ecti3a%e"teE co" <a e%er4e"cia de< E!tado <i5era< !$r4i# <a doctri"a de <a
!o5era"=a a5!o<$ta !o5re $" deter%i"ado territorioE <a c$a< <<e3a5a
i"di!o<$5<e%e"te a9areCado e< eCercicio de <a %i!%a !o5re todo! <o! re!ide"te!
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
:a!ta <o! co">i"e! territoria<e! de< E!tado( Pero e!ta e!tricta 3i!i#" de< 9ri"ci9io
de territoria<idad >$e e3o<$cio"a"do a< 9o"er!e de re<ie3e B$e e< E!tado
"ece!ita %a"te"er re<acio"e! co" !$! ci$dada"o! %?! a<<? de <o! <=%ite!
4eo4r?>ico!L a< %i!%o tie%9oE !e e%9e;# a reco"ocer B$e cierto! acto!
9rod$ce" e>ecto! e" e< territorio "acio"a<E a$" c$a"do :a@a" aco"tecido e" e<
eFtra"Cero(
A 9artir de e!ta! co"!ideracio"e! !e co%ie";a a :a5<ar de
eFtraterritoria<idad de <a <e@ 9e"a<R !e trata de 5$!car 3="c$<o! B$e <e4iti%e" <a
co%9ete"cia de <a C$ri!dicci#" "acio"a< e" co"tro3er!ia! co" e<e%e"to!
eFtra"Cero!E %?! a<<? de <o! <a;o! tradicio"a<e!( E< 9ro5<e%a B$e !e !$!cita e"
e!te ?%5ito e! e< de <a Mra;o"a5i<idadN de <o! 3="c$<o! de atri5$ci#" de <a
co%9ete"cia 9e"a< a $" #r4a"o C$ri!diccio"a< "acio"a<( A e!te 9ro5<e%a 3ie"e a
dar re!9$e!ta e< c#di4o 9e"a< B$e reco4e <o! !i4$ie"te! 3="c$<o!R La
"acio"a<idad de< !$Ceto acti3o de< de<itoE <a 9rotecci#" de <o! i"tere!e!
"acio"a<e!E <a co"!ec$ci#" de <a C$!ticia $"i3er!a<E <a C$!ticia 9or
re9re!e"taci#"(
)("( P,4+14046 ,*-., 9* 0,6:*114?+ 6 9* 9*3*+/-
E< 9ri"ci9io territoria<E B$e co"!tit$@e <a 5a!e de <a de>e"!a de $" 9a=! co"tra
<a acti3idad de<icti3aE "o e! !$>icie"te re!4$ardo c$a"do <a <e!i#" de <o! 5ie"e!
C$r=dico! 5aCo <a 9rotecci#" de <a !o5era"=a "acio"a<E 9ro3ie"e de
co%9orta%ie"to! rea<i;ado! >$era de <a C$ri!dicci#" 3er"?c$<a( E< 9ri"ci9io rea<
o de de>e"!a co%9<e%e"ta e" e!to! ca!o! <a 9rotecci#" re9re!i3aE a< eFte"der
<a a9<icaci#" de <a <e@ 9e"a< de< E!tado a <o! de<ito! co%etido!E 9or eFtra"Cero!
o "acio"a<e!E >$era de< territorio de< 9a=! o de <o! <$4are! !o%etido! a !$
C$ri!dicci#"E c$@o! e>ecto! de5a" 9rod$cir!e e" e<<o!(
Se 5a!a e" <a "ece!idad de 9rote4er <o! i"tere!e! "acio"a<e! @ <<e3a a
ca!ti4ar <o! de<ito! B$e ataB$e" e!o! i"tere!e!E co" arre4<o a <a <e4i!<aci#" de<
9a=! atacadoE !i" to%ar e" co"!ideraci#" e< <$4ar do"de !e co%eti# e< de<ito( E<
eCe%9<o B$e i"dica Fo"t?" -a<e!tra e! e< de <a >a<!i>icaci#" de %o"eda
9er9etrada e" e< eFtra"CeroE B$e a>ecta a< e!tado c$@o !i4"o %o"etario e!
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
o5Ceto de i%itaci#"( De ac$erdo co" Cre$!E e< 9ri"ci9io de de>e"!a e! $"a
deri3aci#" So5Ceti3aS de< 9ri"ci9io de "acio"a<idadE @a B$e e< a!9ecto deci!i3o
e" 2< e! <a "acio"a<idad de< 5ie" 9rote4idoE <a <e@ 9e"a< a%9ara <o! Si"tere!e!
"acio"a<e!S @E 9or ta"toE ri4e e<<a e" todo! <o! ca!o! e" B$e e< de<ito 3$<"era o
a%e"a;a $"o de e!o! i"tere!e!E c$a<B$iera B$e !ea !$ <$4ar de co%i!i#" @ !i"
B$e i"tere!e <a "acio"a<idad de< a$tor(
La c$e!ti#" 5?!ica B$e tie"e B$e !er re!$e<ta e! <a de B$e 5ie"e! C$r=dico!
S"acio"a<e!S !e tie"e" B$e co"!iderar 9ara di!cer"ir <a <e@ a9<ica5<eE @a B$e
!#<o a<4$"o! de e!o! 5ie"e! dar <$4ar a <a a9<icaci#" de <a <e@ 9e"a< de< e!tado(
I"dica Cre$! B$e 4e"era<%e"te !e red$ce" a <o! co"!$!ta"ciado! co" <a
or4a"i;aci#"E 9re!er3aci#" @ acti3idade! >$"da%e"ta<e! de< e!tado Gi"te4ridad
territoria<E de>e"!aE %o"edaE etc2teraH !ie"do :a5it$a< B$e 9ara deter%i"ar<o!
<a! <e@e! e"$"cie" taFati3a%e"te e!o! 5ie"e! o <o! de<ito! B$e !e ri4e" 9or
e!te 9ri"ci9io 9ara e3itar di>ic$<tade! i"ter9retati3a!E co!a B$e "o oc$rre e"
"$e!tro derec:o(
SE< 9ri"ci9io rea< o de de>e"!a :a !ido C$!ti>icado i"3oca"do <a idea de B$e
e< E!tado tie"e e< derec:o de rec$rrir a <a <e4=ti%a de>e"!a >re"te a <o! ataB$e!
de B$e !ea 3=cti%a( Si 5ie" e! cierto B$e <a idea e! e" 9arte correctaE e" c$a"to
!$9o"e B$e e< E!tado 5$!ca 9rote4er!e @ co"!er3ar ta"to !$ i"te4ridad co%o
!$ e!ta5i<idadE "o e! %e"o! ciertoE ta%5i2"E B$e e! i""ece!ario $ti<i;ar <a
eF9re!i#" <e4=ti%a de>e"!aE B$e tie"e $"a !i4"i>icaci#" 9reci!a e" Derec:o
Pe"a<S(
A!= te"e%o! e< art( T "D%( @ . de< c#di4o 9e"a<R
c(1H Pri"ci9io rea< o de de>e"!aR <a <e@ 9er$a"a !e a9<ica a todo acto B$e
a>ecte <o! i"tere!e! de< e!tadoE "o i"tere!a <a "acio"a<idad de< !$CetoE "i e<
territorio do"de !e co%eta Gart( T "D%( @ .HR
c(1(1H "D%( R c$a"do !e ate"ta co"tra <a !e4$ridad @ <a tra"B$i<idad
9D5<icaE !ie%9re B$e 9rod$;ca !$! e>ecto! e" e< territorio de <a re9D5<ica(
c(1(H "D%( .R c$a"do !e a4ra3ia a< e!tado @ <a de>e"!a "acio"a<E a <o!
9odere! de< e!tado @ e< orde" co"!tit$cio"a< o %o"etario(
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
)()( P,4+14046 9* 0*,/6+-.49-9
La <e@ 9er$a"a !e a9<ica a "acio"a<e!E !ea" 2!to! a$tore! o 3=cti%a! de< de<ito
co%etido e" e< eFtra"Cero Gart=c$<o i"ci!o! 1 @ 1H I"ci!o 1R c$a"do <a 4e"te e!
>$"cio"ario o !er3idor 9D5<ico e< eCercicio de !$ car4o( I"ci!o 1 R c$a"do e!
9er9etrado co"tra 9er$a"o o 9or 9er$a"o @ de<ito e!t? 9re3i!to co%o
!$!ce9ti5<e de eFtradici#" !e4D" <a <e@ 9er$a"aE !ie%9re B$e !ea 9$"i5<e
ta%5i2" e< e!tado e" B$e !e co%eti# @ e< a4e"te i"4re!e de c$a<B$ier %a"era
a< territorio de <a re9D5<ica((
Se da c$a"do e" $" territorio eFtra"Cero !e co%ete $" de<ito 9or 9er$a"o o
co"tra 9er$a"o( E!te 9ri"ci9io !#<o 9odr? %ateria<i;ar!e !i e< de<ito e!
!$!ce9ti5<e de eFtradici#"E @ e< a$tor i"4re!a a territorio 9ara !er C$;4ado( La
eFtradici#" co"!i!te e" e!e"cia Me" <a e"tre4a a $" E!tado de $" !$Ceto
9e"a<%e"te 9er!e4$ido o co"de"ado e" e< %i!%oE 9or otro E!tadoE e" c$@o
territorio !e :a re>$4iado 9ara B$e 9$eda !er e"C$iciado $ o5<i4ado a c$%9<ir <a
co"de"aN( A e<<a !e accede co%D"%e"te !=E tra! re3i!ar <a! circ$"!ta"cia!
co"c$rre"te!E !e da" <o! reB$i!ito! eFi4ido! 9or <a! "or%a! C$r=dica!
!$9ra"acio"a<e! e" 3i4orE 9or <o! co"3e"io! 5i<atera<e! !$!crito! e" !e"do!
9a=!e! o 9or <a! "or%a! i"ter"a! de <a "aci#" reB$erida e" c$a"to re4$<a" <a
de"o%i"ada eFtradici#" 9a!i3aE %ateria e" <a B$e e< 9ri"ci9io de reci9rocidad
%arca 9rioritaria%e"te @ a >a<ta de otra "or%a eF9re!aE <a! re<acio"e! de <o!
9$e5<o! re!9ecti3o!(
EF9re!a Cre$! B$e e" e!te 9ri"ci9io e! deci!i3a <a "acio"a<idad de <o! !$Ceto!
B$e i"ter3ie"e" e" <a re<aci#" C$r=dica ori4i"ada 9or e< de<ito( Co"!idera B$e <a
<e@ de< E!tado !i4$e a< "acio"a< do"deB$iera B$e 2< !e e"c$e"treE e! decirE <o!
i"di3id$o! !o" 9ortadore! de !$ 9ro9io e!tat$to 9er!o"a<( A4re4a Fo"t?"
-a<e!tra B$eE !e4D" e!te 9ri"ci9ioE <a <e@ de< 9a=! a B$e e< i"di3id$o 9erte"ece
e! <a B$e de5e a9<icar!eE >$"d?"do!e e!ta te!i! e" e< !e"tido de
de9e"de"cia 9er!o"a de cada !D5dito a !$ e!tado( Di!ti"4$e e!te a$tor e"
9ri"ci9io de 9er!o"a<idad acti3a c$a"do !e trata de< a$tor de< de<itoE o
9er!o"a<idad 9a!i3a re>erida a <a 3=cti%a(
A Acti3aR a9<ica5<e a "acio"a< B$e co%eta :ec:o 9$"i5<e e" eFtra"CeroE
!$!ce9ti5<e de eFtradici#"E @ B$e c$<9a5<e i"4re!e a< 9a=!(
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
A Pa!i3aR a9<ica5<e a eFtra"Cero B$e co%ete de<ito co"tra "acio"a< e" e<
eFtra"CeroE !$!ce9ti5<e de eFtradici#"E e i"4re!e a< 9a=!(
)()(1( P,4+14046 9* 0*,/6+-.49-9 -1:4=-
La <e@ 9er$a"a !e a9<ica a< "acio"a< B$e co%eta $"a i">racci#" e" e< eFtra"Cero
Gart=c$<o i"c( 1 de< C(P(H( Se eFi4e B$e <a i">racci#" !ea !$!ce9ti5<e de
eFtradici#"E B$e eFi!ta do5<e i"cri%i"aci#" Gde<ito ta%5i2" 9$"i5<e e" e< E!tado
eFtra"CeroH @ B$e c$a"do e< c$<9a5<e i"4re!are de c$a<B$ier %odo e" e<
territorio de <a Re9D5<ica( La "acio"a<idad de <a 3=cti%a e! i"di>ere"te(
)()("( P,4+14046 9* 0*,/6+-.49-9 0-/4=-
La <e@ 9er$a"a !e a9<ica a< eFtra"Cero B$e co%ete $" de<ito co"tra $" "acio"a<
>$era de< territorio de <a Re9D5<ica Gart=c$<o i"c( 1 de< C(P(H( Se eFi4e B$e <a
i">racci#" !ea !$!ce9ti5<e de eFtradici#"E B$e :a@a do5<e i"cri%i"aci#" @ B$e
c$a"do e< c$<9a5<e i"4re!ara de c$a<B$ier %odo e" e< territorio de <a Re9D5<ica(
$( PRINCIPIO UNIVERSAL O DE JUSTICIA GLOBAL (ART. 2, INCISO 5
CP)
Deter%i"ado! de<ito! o cr=%e"e! i"ter"acio"a<e! co%o e< 4e"ocidioE <a
tort$ra o <a trata de 9er!o"a!E :a5i<ita a c$a<B$ier E!tado a e"ca$!ar @
!a"cio"ar a !$! a$tore!E !i" to%ar e" co"!ideraci#" <a "acio"a<idad de< a4e"te
o e< <$4ar de co%i!i#" de< i<=cito( N$e!tro CP !e a>i<ia a e!ta 9o!ici#" c$a"do
e!ta5<ece B$eE a$" c$a"do e< de<ito "o !e :a@a co%etido e" <a Re9D5<icaE e<
PerD e!t? o5<i4ado a a9<icar !$ <e@ 9$"iti3a co">or%e a <o! tratado!
i"ter"acio"a<e!( De e!ta %a"era !e 5$!ca co"trarre!tar <a i%9$"idadE
o9o"i2"do<e $" %eca"i!%o de 9er!ec$ci#" %$"dia<(
E< PerD e!t? o5<i4ado a re9ri%ir co">or%e a tratado! i"ter"acio"a<e!E e!
decirE :a@ de<ito! B$e e" <o! B$e "$e!tro 9a=! 9or !er 9arte e" e< tratado
i"ter"acio"a< e!t? o5<i4ado a !a"cio"arL e" otra! 9a<a5ra!E <a <e@ 9e"a< de e!to!
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
E!tado tie"e 3a<ide; $"i3er!a<E de %odo B$e <a acci#" 9e"a< 9$ede !er
9ro%o3ida 9or c$a<B$iera de e<<o!E "o i%9orta"do e< <$4ar e" B$e e< de<ito !e
:$5iera co%etidoE <a "acio"a<idad de< de<i"c$e"te o de< tit$<ar de< 5ie" C$r=dico(
S#<o !e eFi4e B$e e< a$tor !e e"c$e"tre e" e< <$4ar de <a re9re!i#" @ B$e "o
:a@a !ido ca!ti4ado o B$e "o <o :a@a !ido !$>icie"te%e"te e" otro 9a=!( Por
eCe%9<oR e< ca!o de <o! a<e%a"e! C$;4ado! e" C:i<e 9or e< 4e"ocidio de <a
Se4$"da G$erra ,$"dia<( La 5a!e <e4a< de e!te ti9o de ca!o! <a e"co"tra%o!
e" e< art( "D%( 5( E" o9i"i#" de< 9ro>e!or /i<<a Stei"R \!e a9<ica e!te 9ri"ci9io
9or !$9$e!to! de :ec:o B$e de !$@o co"!tit$@e" $"a a>re"ta a <a :$%a"idad @
co"te!ta e<e%e"ta<e! !e"ti%ie"to! de 9ro5idad de <o! :o%5re!E !ea c$a< >$ere
e< <$4ar B$e :a5ita"](
5( PRINCIPIO DE DERECHO PENAL POR REPRESENTACI!N O
COMPETENCIA DE REEMPLAZO O DE SUSTITUCI!N (ART. 3 CP)
4
E" circ$"!ta"cia! de $"a eFtradici#" 9a!i3a e" <a B$e e< PerD "o e"tre4a
a< eFtradita5<e a <a a$toridad eFtra"Cera B$e <o reB$iereE e! 9o!i5<e B$e a dic:o
ca!o !e a9<iB$e "$e!tra <e4i!<aci#" "acio"a<(
7( EOCEPCIONES A LA APLICACI!N EOTRATERRITORIAL DE LA LEY
PENAL PERUANA (art. 4 CP)
Lo! 9ri"ci9io! de de>e"!a e!tata<E de 9er!o"a<idad acti3a @ 9a!i3aE @ de
C$!ticia $"i3er!a<E "o !er?" a9<ica5<e!R
a( c$a"do <a acci#" 9e"a< !e :a eFti"4$idoE co">or%e a $"a $ otra
<e4i!<aci#" co"cer"idaL aB$= !e 9re!e"ta" di3er!o! ca!o! co%oR
<a 9re!cri9ci#" de <a acci#" 9e"a< o de <a 9e"a(
La a$toridad de <a co!a C$;4ada O!e"te"cia a5!o<$toria o co"de"atoria !i
:a !ido c$%9<idaA(
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
5( c$a"do !e trate de de<ito! 9o<=tico! o co"eFo! co" e<<o!L @E
c( c$a"do e< a4e"te :a@a !ido a5!$e<to e" e< eFtra"Cero o e< co"de"ado
:a@a c$%9<ido <a 9e"a o 2!ta !e :a<<e 9re!crita o re%itidaE :aci2"do!e <a
!a<3edad de B$e !i "o <a :a c$%9<ido tota<%e"teE e< 9roce!o 9odr?
re"o3ar!e a"te <o! tri5$"a<e! 9er$a"o!E 9ero !e co%9$tar? <a 9arte de <a
9e"a c$%9<ida(
E. 1-/6 9* .-/ +-=*/ E -*,6+-=*/ (art. 1, incisos 1 y 2 CP)
Para deter%i"ar <a a9<icaci#" de <a <e@ 9e"a< e" e< ca!o de "a3e! @
aero"a3e!E !e !i4$e e< 9ri"ci9io de< 9a5e<<#" o de <a 5a"dera a <a B$e
9erte"ece"E o e< de< 9a=! de %atr=c$<a( E" ra;#" de <a! 9artic$<aridade! B$e
aB$e<<a! o>rece"E "$e!tra <e4i!<aci#" !e a9<icar? a todo :ec:o 9$"i5<e co%etido
e" "a3e! o aero"a3e! "acio"a<e! 9D5<ica!E e"te"dida! co%o <a! %i<itare! o de
4$erra @ <a! dedicada! e" eFc<$!i3idad a< !er3icio de< 9oder 9D5<icoE co%o <a!
de correoE ad$a"a! @ 9o<ic=a&E !ea c$a< >$ere e< <$4ar do"de !e e"c$e"tre"(
Ta%5i2" !e a9<icar? a <o! de<ito! oc$rrido! e" "a3e! @ aero"a3e!
"acio"a<e! 9ri3ada! B$e !e :a<<e" e" a<ta %ar o e" $" e!9acio a2reo do"de
"i"4D" E!tado eCer;a !o5era"=aL e!to B$iere decir B$eE !i $" de<ito e! co%etido
e" $"a "a3e eFtra"Cera 9ri3ada e" e< do%i"io %ar=ti%o 9er$a"oE te"dr? 3i4or
"$e!tra <e@E circ$"!ta"cia B$e !$>re cierta %od$<aci#" c$a"do !e trata de
aero"a3e! eFtra"Cera! B$e !$rca" "$e!tro e!9acio a2reoE 9$e! re!$<ta
a9<ica5<e <a <e4i!<aci#" 9e"a< 9er$a"a !o<o e" <a %edida e" B$e e< i<=cito a>ecte
<a !e4$ridad o e< orde" 9D5<ico de< PerDE o ca$!e 9erC$icio a 9er!o"a! o 5ie"e!
e" "$e!tro territorio(
;( LA EOTRADICI!N
La eFi!te"cia de >ro"tera! co%5i"ada co" <a a9<icaci#" territoria< de <a <e@
9e"a< deter%i"a B$e <o! de<i"c$e"te! trate" de !$!traer!e a <a a9<icaci#" de <a
<e@ 9e"a< :$@e"do de< 9a=! e" e< B$e :a" co%etido e< de<itoE @ re>$4i?"do!e e"
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
otro! 9a=!e!( Para e3itar e" e!to! ca!o! <a i%9$"idad de <o! de<i"c$e"te!E !e
rec$rre a <a i"!tit$ci#" de <a eFtradici#"(
La eFtradici#" co"!i!te e" <a e"tre4a de $" de<i"c$e"te 9or 9arte de< E!tado
e" c$@o territorio !e :a re>$4iado a aB$e< otro E!tado B$e e! co%9ete"te 9ara
C$;4ar<e o 9ara eCec$tar <a 9e"a o <a %edida de !e4$ridad i%9$e!ta(
Nor%a<%e"teE <a eFtradici#" !e <<e3a a ca5o e" 3irt$d de tratado! 5i<atera<e! o
%$<ti<atera<e! !$!crito! @ rati>icado! 9or <o! E!tado! o de <e@e! B$e re4$<a" <a
eFtradici#"(
;("( EM:,-9414?+ -1:4=- & *M:,-9414?+ 0-/4=-
Ha@ eFtradici#" acti3a c$a"do e! e< E!tado e< B$e !o<icita <a e"tre4a a
otro E!tado(
La eFtradici#" 9a!i3a co"!i!teE 9or !$ 9arteE e" e< 9rocedi%ie"to de
a$tori;aci#" de <a e"tre4a 9or 9arte de< E!tado B$e tie"e a< 9re!$"to
de<i"c$e"te(
;()( P,61*94B4*+:6 9* *M:,-9414?+
E< 9rocedi%ie"to de eFtradici#" 3ar=a %$c:o de E!tado a E!tado(
Ha@ 9a=!e! e" B$e <a !o<icit$d de eFtradici#" 9$ede :acer!e 9or
c$a<B$ier a$toridad( E" otro! !#<o e! e< Go5ier"o e< co%9ete"teE a !o<icit$d
C$dicia<(
E" c$a"to a <a eFtradici#" 9a!i3aE !e !$e<e :a5<ar de eFtradici#"
4$5er"ati3aE C$dicia< o %iFta !e4D" B$e <a co"ce!i#" de <a eFtradici#" !e 5a!e
e" $"a re!o<$ci#" de $"a a$toridad ad%i"i!trati3a GeFtradici#" 4$5er"ati3aHE !e
ado9te 9or $" #r4a"o de <a Ad%i"i!traci#" de )$!ticia GeFtradici#" C$dicia<H o
reB$iera $"a i"ter3e"ci#" co"C$"ta de <a! a$toridade! ad%i"i!trati3a! @ de <o!
tri5$"a<e! GeFtradici#" %iFtaH(
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
;($( P,4+14046/ N.2B4:*/L 9* .- *M:,-9414?+ 0-/4=-
Tradicio"a<%e"teE @ a tra32! de <a! <e@e! @ tratado! de eFtradici#" !e
:a" ido deri3a"do $" co"C$"to de 9ri"ci9io! @ <=%ite! a <a eFtradici#" 9a!i3aE de
a9<icaci#" %$@ eFte"dida e" <a act$a<idad( A<4$"o! tie"e" B$e 3er co" <a!
caracter=!tica! de< de<i"c$e"teE otro! co" e< de<ito co%etido @E 9or D<ti%oE ca5e
ta%5i2" 9or ra;#" de <a! 9e"a! a9<ica5<e!(
A!=E <a eFtradici#" !$e<e 5a!ar!e e" e< 9ri"ci9io de <e4a<idadE
e!9ecia<idadE do5<e i"cri%i"aci#" @ ne bis in idemR !#<o <o! de<ito! e"$%erado!
e" <a! <e@e! o tratado! de eFtradici#" !$e<e" !er o5Ceto de <a %i!%a G!a<3o
reci9rocidadHL<a eFtradici#" <i%ita <a! 9o!i5i<idade! de e"C$icia%ie"to 9or 9arte
de< E!tado B$e reci5e a< de<i"c$e"te a <o! de<ito! o5Ceto de eFtradici#"L !e
eFi4e B$e e< :ec:o !ea de<icti3o co">or%e a <a <e4i!<aci#" de a%5o! E!tado! Ge<
E!tado reB$ire"te @ e< reB$eridoH G9ri"ci9io de do5<e i"cri%i"aci#"HL!e
e!ta5<ece" 4ara"t=a! 9ara e3itar e< bis in idem @ e< e"C$icia%ie"to 9or
tri5$"a<e! de eFce9ci#"(
De otra 9arteE <o! E!tado! "o !$e<e" co"ceder <a eFtradici#" "i de !$!
9ro9io! C$!ticia5<e! "i de <o! "acio"a<e!E B$e "or%a<%e"te 9$ede" ta%5i2"
C$;4ar e" ra;#" de< 9ri"ci9io de 9er!o"a<idadE !$e<e" eFc<$ir de <a eFtradici#" a
<o! C#3e"e! G%e"ore! de 1+ a6o!H @ <o! :ec:o! <e3e! o de e!ca!a 4ra3edad @
e" ca!o de 9o!i5i<idad de a9<icaci#" de <a 9e"a de %$erte o5<i4a" a <a
!$!cri9ci#" de $" co%9ro%i!o 9or 9arte de< E!tado reB$ire"te de co"%$taci#"
de e!ta 9e"a 9or otra(
Lo! <=%ite! tradicio"a<e! a <a eFtradici#" !o" <a "o e"tre4a 9or de<ito!
>i!ca<e! o %i<itare!E a$"B$e !o" 2!to! !$9$e!to! 9ro4re!i3a%e"te ate"$ado!
e" ra;#" de <o! ac$erdo! de coo9eraci#" i"tere!tata< @ de <a! a<ia";a!
%i<itare!E @E !o5re todoE <a "o e"tre4a 9or de<ito! 9o<=tico!E de <o! B$e
9ro4re!i3a%e"te !e :a" ido eFc<$@e"do <o! de<ito! de terrori!%o(
De5ido a <a di>ic$<tad de deter%i"aci#" de< co"ce9to de de<ito 9o<=tico
GP:a de ate"der!e a< %#3i<E a <a "at$ra<e;a de< de<ito co%etidoE a a%5o!
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
criterio!QHE recie"te! tratado! de eFtradici#" 3a" !$!tit$@e"do e!ta re>ere"cia
9or <a c<?$!$<a o eFce9ci#" a <a eFtradici#" 5a!ada e" <a !o!9ec:a de B$e <a
eFtradici#" tie"e co%o >$"da%e"to %oti3o! di!cri%i"atorio! o B$e <a e"tre4a
de< i"di3id$o a< E!tado reB$ire"te 9odr=a co<ocar<e e" $"a !it$aci#" de a<to
rie!4o de !$%i!i#" a acto! de tort$ra o de 4ra3e 3io<aci#" de !$! derec:o!
:$%a"o!(
Lo! acto! de terrori!%o "o !$e<e" co"!iderar!e a e!to! e>ecto! de<ito!
9o<=tico!( Lo! de<ito! 9o<=tico! "o !o" !$!ce9ti5<e! de eFtradici#"(
CONCLUSIONES:
-L La act$aci#" de <a! <e@e! 9e"a<e! re!9ecto a !$ a9<icaci#" e!9acia< e!t?
!$Ceta a <o! 9ri"ci9io de territoria<idadE 9ri"ci9io de 9a5e<<#" o 5a"deraE
9ri"ci9io de $5ic$idadE e!to! 9ri"ci9io! co"tri5$@e" o deter%i"a" B$e <a
a9<icaci#" e!9acia< !ea de >or%a correctaE ta%5i2" e!t? <a eFtradici#"
9ara <o! de<ito! co%etido! >$era de "$e!tro territorio co"!i!te e" <a
e"tre4a de $" de<i"c$e"te 9or 9arte de< E!tado e" c$@o territorio !e :a
re>$4iado e< 9re!$"to de<i"c$e"te a aB$e< otro E!tado B$e e!
co%9ete"te 9ara C$;4ar<e o 9ara eCec$tar <a 9e"a o <a %edida de
!e4$ridad i%9$e!ta(
8L L<e4a%o! a <a co"c<$!i#" B$e !i eFi!te $"a a9<icaci#" co:ere"te e" <o!
9ri"ci9io de territoria<idadE 9ri"ci9io de 9a5e<<#" o 5a"deraE 9ri"ci9io de
$5ic$idad a9<icado! e" <a <e@ e!9acia< @a B$e :a@ :ec:o! B$e !e
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
co%ete" e" otro! 9a=!e! B$e !o" 9e"ado! %edia"te e!ta <e@ @ 9ara e<<o
eFi!te" e!to! 9ri"ci9io! e" <o! c$a<e! !e 5a!a e" $" ca!ti4o 9ara
aB$e<<o! B$e co%ete" e!to! de<ito! B$e !o" de "$e!tra "acio"a<idad e"
otro! 9a=!e!(
1L E!te tra5aCo :a co"tri5$ido a "$e!tro a9re"di;aCe B$e era $"o de
"$e!tro! o5Ceti3o! 9ri"ci9a<e!E @a B$e a< adB$irir co"oci%ie"to! !o5re <a
a9<icaci#" de <a <e@ 9e"a< e" e< e!9acio a@$dar? a B$e <a <e@ !ea
a9<icada correcta%e"teE !i" <a 3io<aci#" de "i"4D" Derec:o(
9L Co" <a eFi!te"cia de< derec:o co%9arado "o! :a 9er%itido <<e4ar a $"a
deter%i"a"te co"c<$!i#" de c#%o !e de!arro<<a <a <e4i!<aci#" 9e"a< e"
di>ere"te! 9a=!e! de A%2rica E o5!er3a"do cierto! criterio! B$e
di>ere"te! <e4i!<acio"e! a9<ica" e" <a co%i!i#" de c$a<B$ier de<ito!
co%etido @ a <a 3e; e< re!9eto B$e !e 9re!er3a de ac$erdo a tratado!
i"ter"acio"a<e! e" <o! !e e"c$e"tra" ad:erido! (
*L La! <e4i!<acio"e! e" 5a!e a< derec:o 9e"a< 4e"era<%e"te toda!
co"!idera" B$e e< 9ri"ci9io de territoria<idad tie"e 9rioridad !o5re
di3er!o! criterio! !e re!9eta" @ 9re3a<ece" co" re<e3a"cia e" <a
a9<icaci#" de <a <e@ 9e"a< E e! 9o!i5<e %e"cio"ar B$e <o! di3er!o!
orde"a%ie"to! C$r=dico! e!t?" <i4ado! a< 9ri"ci9io de !o5era"=a B$e
4ara"ti;a <a i"ta"4i5i<idad @ re!9eto a <a a$to"o%=a de cada 9a=! E a!i
ta%5i2" %a"te"ie"do $" orde" 9o<=tico E orde" re9re!i3o e" ca!o oc$rra
<a a<teraci#" @ 9ert$r5aci#" de <a tra"B$i<idad 9D5<ica E e! a!i %e"cio"ar
B$e e< PER^ @ otra! <e4i!<acio"e! i"ter"acio"a<e! e!t?" o5<i4ado! a
re9ri%ir co">or%e a tratado! i"ter"acio"a<e! 9or$e <a <e@ 9e"a< de e!to!
e!tado! tie"e 3a<ide; $"i3er!a<(
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
REFERENCIAS BIBLIOGRFICAS
BACIGALUPO _( ,a"$a< de derec:o 9e"a<( Editoria< No%o! S(A( Sa"ta
Fe de -o4ot? O Co<o%5ia 100&(
BACIGALUPO ZE E"riB$e(A SDerec:o Pe"a< A Parte Ge"era<SE 1` edici#"E
ARA Editore! E(I(R(L(E 001(
BRAMONT ARIASE L$i! A<5erto(A \La <e@ 9e"a<]E I%9re"ta de< Ser3icio
de Pre"!a @ P$5<icacio"e! T2c"ica! de <a Po<ic=aE Li%aE 1050(
BRAMONT%ARIAS TORRESE L$i! ,i4$e<( ,a"$a< de Derec:o Pe"a< O
Parte Ge"era<( C$arta edici#"( Li%a( 00+(
UNIVERSIDAD NACIONAL DE TUMES ESCUELA DE DERECHO
51
DERECHO PENAL & PARTE GENERAL
RODR'GUEZ HURTADO( UGAZ ZEGARRA( GAMERO CALERO(
HORST SCHPNBOHM( ,a"$a< de ca!o! 9e"a<e! <a teor=a 4e"era< de<
de<ito @ !$ i%9orta"cia e" e< %arco de <a re>or%a 9roce!a< 9e"a<(
Coo9eraci#" A<e%a"a a< De!arro<<o I"ter"acio"a< O GI_( PerD G01H(
ROOINE C<a$!( Derec:o Pe"a< A Parte Ge"era<( To%o I( F$"da%e"to!(
La e!tr$ct$ra de <a teor=a de< de<itoE trad$cido e" <a !e4$"da edici#"
a<e%a"a 9or Die4o O ,a"$e< L$;#" Pe6a( ,i4$e< D=a; @ Garc=a
Co"<<edo @ )a3ier de /ice"te Re%e!a<E ,adridR Editoria< Ci3ita!( 100'(
VILLAVICENCIOE Fe<i9e( Derec:o Pe"a< O Parte Ge"era<( Li%a( 00&(
VILLA STEIN, )a3ier(ADerec:o Pe"a< O Parte Ge"era<E Editoria< Sa"
,arco!E Li%aE 100+(
Jurisdiccin penal para crmenes internacionales en Amrica Latina(
I">or%e e<a5orado 9ara e< Se%i"ario !o5re C$ri!dicci#" 9e"a< e" <a
U"i3er!it2 Pari! I GSor5o""eHE Ce"tre ,a<:er GPro>!( Ca!!e!e @ De<%a!
,art@HE Par=!E a< 1 de C$<io de 001( De
http://www.uhu.es/revistapenal/index.php/penal/article/viewFile/!"/!#
Rec$9erado e< 0+X0&X11(

Vous aimerez peut-être aussi