1 Caro Aluno, Este material foi elaborado especialmente para voc, que ir se submeter prova do STF. Nele voc encontra um verdadeiro biu! dos principais assuntos que o Cespe poder cobrar no concurso. N"o # $ora para nos prolon%armos com e&tensas e&plica'(es sobre o conte)do pro%ramtico. * ob+etivo aqui # faer voc lembrar pontos importantes do pro%rama. Ortografia ACERCA DE & A CERCA DE & H CERCA DE a, -o+e falaremos acerca !s pronomes. .locu'"o prepositiva / dos! 0 de 1 os /, equivale2se a s!"re, b, *s primeiros coloniadores sur%iram #$ cerca e quin$entos anos. .refere2se a acontecimento passado, c, Estamos a cerca e quatro meses da prova. .refere2se a acontecimento futuro3 dist4ncia,
POR %UE & POR %U' a, P!r ()e voc n"o veio5 .adv#rbio interro%ativo, usado no in6cio da ora'"o, equivale2se a p!r ()a* +!,-.!, o que! # tono, b, 7uero saber p!r ()e voc n"o veio. .a frase interro%ativa # indireta / note que a ora'"o sublin$ada # subordinada, c, 8oc n"o veio p!r ()/5 .a%ora a e&press"o aparece no final da frase, e o que! # t9nico, d, 7uero saber o motivo p!r ()e voc n"o veio. .preposi'"o 1 pronome relativo, usado no in6cio da ora'"o, equivale2se a pe*! ()a*,
POR%UE & POR%U'
BIZU PARA ANALISTA JUDICIRIO REA JUDICIRIA DO STF
PROF. ALBERT IGLSIA LNGUA PORTUGUESA
Prof. Albert Iglsia www.pontodosconcursos.com.br
: a, N"o vim p!r()e estava cansado. .con+un'"o subordinativa adverbial, indica circunst4ncia de causa, b, ;ique quieto, p!r()e voc est incomodando. .con+un'"o coordenativa e&plicativa / # comum sur%ir ap<s um verbo no imperativo, c, 7uero saber o p!r()/ da sua falta. .vem precedido de arti%o, # substantivo, equivale2se a +!,-.!, ra01!, ca)sa, ATEN23O4 =empre que estiver diante de uma per%unta .direta ou indireta,, use a e&press"o separada.
SEN3O & SE N3O a, Estudem, se51! ficar"o reprovados. .pode ser substitu6do por !), indica altern4ncia de ideias que se e&cluem mutuamente, b, N"o faia coisa al%uma, se51! criticar. .equivale2se a +as s-+, p!r6+, c, Essa pessoa s< tem um se51!. .si%nifica e7e-,!, +$c)*a, +a5c#a3 # substantivo / note o arti%o um!, d, Se 51! $ouver dedica'"o, ficar"o reprovados. .=e! 0 con+un'"o subordinativa adverbial condicional3 n"o! 0 adv#rbio de ne%a'"o, ATEN23O4 > muito )til perceber que a e&press"o ser separada apenas quando introduir uma ora'"o subordinada adverbial condicional .se 0 caso,.
Acentuao ACENTO DIFERENCIAL Ele tem eles tm .verbo ?E@ na AB pessoa do plural do presente do indicativo recebe acento, Ele vem eles vm .verbo 8C@ na AB pessoa do plural do presente do indicativo tamb#m recebe acento, ATEN23O4 @epare que as formas ?ED e 8ED constituem monoss6labos t9nicos terminado por ED. Eembre2se de que apenas as termina'(es A.=,, E.=, e *.=,
BIZU PARA ANALISTA JUDICIRIO REA JUDICIRIA DO STF
PROF. ALBERT IGLSIA LNGUA PORTUGUESA
Prof. Albert Iglsia www.pontodosconcursos.com.br
A recebem acentoF m, f, n. > muito comum as bancas e&aminadoras e&plorarem quest(es envolvendo esses verbos. Elas relacionam, por e&emplo, um su+eito no sin%ular forma verbal ?GD .com acento circunfle&o mesmo, e per%untam se a concord4ncia est correta. *bviamente, se a forma verbal empre%ada # ?GD, o su+eito deve ser representado por um nome plural. ;ique atento para esse detal$e. Atente ainda para o fato de ! ace5,! c-rc)57*e&! 8-7ere5c-a*9 51! ,er s-! a"!*-! esses .er"!s 5e+ e se)s er-.a!s. Hortanto, continue a us2lo. Ele detm eles detm .verbo IE?E@ na AB pessoa do plural do presente do indicativo, Ele provm eles provm .verbo H@*8C@ na AB pessoa do plural do presente do indicativo, ATEN23O4 A%ora, a pe%adin$a! # outra. As bancas %ostam de e&plorar o motivo do acento nos pares detm/detm, mantm/mantm, provm/provm, todos derivados dos verbos ?E@ e 8C@. @epare que a forma correspondente terceira pessoa do sin%ular recebe acento AJKI* em virtude de ser uma o&6tona terminada por ED. L a forma correspondente terceira pessoa do plural recebe acento CC@CKN;EEM* para diferenciar2se do sin%ular.
H9de .AB pessoa do sin%ular do pret#rito perfeito do indicativo, Hode .AB pessoa do sin%ular do presente do indicativo, ATEN23O4 * novo acordo n"o aboliu o acento diferencial de HNIE. 8oc deve us2lo.
H9r .verbo, Hor .preposi'"o, ATEN23O4 * novo acordo tamb#m n"o aboliu o acento diferencial de HN@. 8oc deve us2lo.
BIZU PARA ANALISTA JUDICIRIO REA JUDICIRIA DO STF
PROF. ALBERT IGLSIA LNGUA PORTUGUESA
Prof. Albert Iglsia www.pontodosconcursos.com.br
O Verbo * verbo reaver s: 6 c!5;)<a! 5as 7!r+as e+ ()e ! .er"! haver 6 <ra7a! c!+ a *e,ra =.>. *bserveF Ha.er .presente do indicativo, Rea.er .presente do indicativo, Ha.er .presente do sub+untivo, Rea.er .presente do sub+untivo, Eu $ei / Eu $a+a / ?u $s / ?u $a+as / Ele $ / Ele $a+a / N<s $avemos N<s reavemos N<s $a+amos / 8<s $aveis 8<s reaveis 8<s $a+ais / Eles $"o / Eles $a+am / ;ique de ol$o na estrutura formada por ?TD @ SE, pois ela %eralmente caracteria .!0 pass-.a, com su+eito e&presso no per6odo, com o qual o verbo ter que concordar em n)mero e pessoa. Em se tratando de ?TI@SE, a vo # ativa, o su+eito # indeterminado e o verbo fica invariavelmente na terceira pessoa do sin%ular.
Pronome a, Hronome obl6quo SE +unto a verbos e *-<aA1!, -5,ra5s-,-.!s, ,ra5s-,-.!s -5-re,!s ou ,ra5s-,-.!s -re,!s cu+os ob+etos diretos este+am prep!s-c-!5a!sFos verbos ficam sempre na ,erce-ra pess!a ! s-5<)*arF Ficou-se feli. Vive-se bem. Gosta-se de voc. Bebeu-se do vin!o. "caso a preposi#$o fosse retirada bebe%-se o vin!o , ter&amos %ma vo passiva sinttica com s%'eito representado pelo termo (o vin!o) * o vin!o foi bebido+.
BIZU PARA ANALISTA JUDICIRIO REA JUDICIRIA DO STF
PROF. ALBERT IGLSIA LNGUA PORTUGUESA
Prof. Albert Iglsia www.pontodosconcursos.com.br
P ATEN23O4 ;ique de ol$o em qualquer SE que sur%ir na prova. Circule2o imediatamente e analise o verbo que o acompan$a. Hode esperar na sua prova uma quest"o sobre ele. =abemos que verbos pronominais s"o aqueles que %eralmente e&primem sentimento ou mudan'a de estadoF admirar-se, arrepende-se, atrever-se, indignar-se, ,%ei-ar-se, congelar-se, derreter-se etc. * pronome que os acompan$a # par,e -5,e<ra5,e ! .er"! e 51! ese+pe5#a 7)5A1! s-5,$,-ca. * Cespe + indicou que esse pronome tem uma conota'"o refle&iva, pois e&pressa al%o realivel em rela'"o ao pr<prio su+eito do verbo. Conjunes e Oraes OraA1! re)0-aF caracteriada pela presen'a de verbo nominal .%er)ndio, infinitivo ou partic6pio, e ausncia de con+un'"o. OraA1! ese5.!*.-aF apresenta verbo con+u%ado no indicativo ou no sub+untivo e, %eralmente, con+un'"o ou pronome relativo em sua introdu'"o .pode apresentar tamb#m adv#rbio ou pronome interro%ativo,. A con+un'"o 5! e5,a5,! inicia ora'"o de valor sem4ntico a.ersa,-.!. A substitui'"o dela por p!r6+, ,!a.-a, e5,re,a5,!, c!5,)! preserva a corre'"o %ramatical e a coerncia do per6odo. P!r()a5,! pode inte%rar ora'"o coordenada sind#tica e&p*-ca,-.a ou ora'"o subordinada adverbial causal. ?ome muito cuidado para n"o confundi2la com a con+un'"o c!5()a5,!. ;ica aqui uma dicaF por,%anto 0 por,%e .s)"!r-5a,-.a ca)sa* !) c!!re5a,-.a e&p*-ca,-.a,3 n"o deve ser trocada por con,%anto .subordinativa c!5cessiva,. Harece boba%em, mas # isso que os e&aminadores %ostam de e&plorar em provas.
Concor!ncia 8ou contar2l$e um se%redoF 6 c!+)+ ! e+pre<! e .er"!s 5! p*)ra* c!+ ! 5Bc*e! ! s);e-,! 5! s-5<)*ar. =abe qual a estrat#%ia da banca para en%anar os candidatos5 Hrimeiro, ela escol$e como su+eito uma
BIZU PARA ANALISTA JUDICIRIO REA JUDICIRIA DO STF
PROF. ALBERT IGLSIA LNGUA PORTUGUESA
Prof. Albert Iglsia www.pontodosconcursos.com.br
Q e&press"o lon%a, em que o n)cleo .no sin%ular, fique l atrs. Iepois, ela empre%a o verbo .no plural, ap<s uma palavra ou e&press"o no plural. ?oda essa en%en$osidade # para que o candidato se distraia e perca de vista o verdadeiro n)cleo do su+eito. CuidadoR 7uando o s);e-,! for c!+p!s,! .possuir mais de um n)cleo,, verifica2se o se%uinteF 1. representado por pessoas %ramaticais diferentes a primeira pessoa .NS=, prevalecer sobre as demais, e a se%unda .8S=, ter preferncia sobre a terceira .EEE=,. E%, t% e os cidad$os ".s+ sa&mos. /% e os cidad$os "0s+ sa&stes. "norma c%lta+ /% e os cidad$os "0ocs+ sa&ram. "norma pop%lar ocorre ,%e os pronomes /1 e 023, no falar do port%g%s do 4rasil, s$o fre,%entemente s%bstit%&dos por 0567 e 05673, o ,%e leva o verbo para a terceira pessoa+ :. Anteposto ao verbo o verbo ficar sempre no p*)ra* .concord4ncia r6%ida ou %ramatical,. Pai e fil!o conversaram longamente. As imagens e o som n$o estavam ade,%ados. A. Hosposto ao verbo o verbo poder ficar no p*)ra* .concord4ncia r6%ida ou %ramatical, ou concordar com o 5Bc*e! +a-s pr:&-+! .concord4ncia atrativa,.
6a&ram %ma flor e d%as fol!as. "o% (6ai%), para concordar apenas com (%ma flor)+
3ai% o anci$o e se%s amigos. "o% (3a&ram), para concordar com todos os n8cleos+
BIZU PARA ANALISTA JUDICIRIO REA JUDICIRIA DO STF
PROF. ALBERT IGLSIA LNGUA PORTUGUESA
Prof. Albert Iglsia www.pontodosconcursos.com.br
T
3a&ste t% e Pedro. "o% (3a&stes), para concordar com todos os n8cleos9 o% (3a&ram), de acordo com a norma pop%lar+
ATEN23O4 7uando $ rec-pr!c-ae, no entanto, a concord4ncia deve ser feita no p*)ra*F Agrediram-se o dep%tado e o senador.
"eg#ncia e Crase * acento indicativo de crase deve ser empre%ado quando o ,er+! re<-! a+-,e ! ar,-<! 7e+-5-5! =a$ e o termo re%ente requer a preposi'"o a!. HrontoR Eis as condi'(es ideais pra o sur%imento da crase, que # indicada por meio do acento %rave .U,. -avendo d)vida sobre a ocorrncia ou n"o da crase diante de um substantivo no feminino, e&perimente trocar a palavra feminina por uma masculinaF ...frente % determina#$o..., ...frente ao empen!o... Nota2se a presen'a concomitante da preposi'"o e do arti%o. Vem, se )sa+!s =a!$ -a5,e ! +asc)*-5!C e.e+!s )sar =D> para ! 7e+-5-5!F ...frente D determina#$o... Entretanto, a crase n"o sur%e com a se%uinte estruturaF singu&ar ' p&ura& .%uarde bem essa estrutura,.
Pontuao E5,re ! s);e-,! e .er"! a !raA1! e e5,re es,e e ! !";e,! 8-re,! !) -5-re,!9 51! e.e #a.er pa)sa. A e&ceA1! 7-ca p!r c!5,a !s cas!s e+ ()e e5,re ,a-s ,er+!s #a;a !),r! -5,erca*a!. E&emploF 3e o Estado, ,%e o responsvel pela man%ten#$o dos direitos sociais, estabelece%... Espero, sinceramente, %ma resposta satisfatria. A v6r%ula deve ser empre%ada !"r-<a,!r-a+e5,e para separar !raAEes a.er"-a-s a5,ec-paas !) -5,erca*aas .quando vierem
BIZU PARA ANALISTA JUDICIRIO REA JUDICIRIA DO STF
PROF. ALBERT IGLSIA LNGUA PORTUGUESA
Prof. Albert Iglsia www.pontodosconcursos.com.br
W na ordem direta, o empre%o ser facultativo,F Ao anoitecer, sa&ram. A v6r%ula # 7ac)*,a,-.a ()a5! a 7)5A1! a.er"-a* 7!r ese+pe5#aa p!r ,er+! 5!+-5a*F .este momento, o pelot$o se p:s em f%ga. Aqui voc precisa ter fle&ibilidade, pois $ muitos %ramticos e escritores que n"o a empre%am. OraA1! s)"!r-5aa a;e,-.a e&p*-ca,-.a .reduida ou n"o, s)r<e se+pre es,acaa .por meio de v6r%ulas, travess(es, parnteses, do termo a que se refere. OraA1! s)"!r-5aa a;e,-.a res,r-,-.a restrin%e o si%nificado do vocbulo, particulariando2o. Ela equivale a um a;e,-.! res,r-,-.! e, diferentemente do caso anterior, ! e+pre<! a .Fr<)*a 6 pr!-"-! para isolar tais ora'(es. ComparemF 5s al%nos do Ponto ,%e s$o inteligentes passar$o. "ora#$o suborinaa ajetiva e va&or sem!ntico restritivo9 admite-se ,%e no Ponto ! al%nos inteligentes e n$o inteligentes e ,%e apenas a,%eles passar$o+ 5s al%nos do Ponto, ,%e s$o inteligentes, passar$o. "ora#$o suborinaa ajetiva e va&or sem!ntico e(p&icativo9 agora s ! al%nos inteligentes e todos passar$o+
Para&e&ismo )int*tico Estudar o paralelismo sinttico # estudar a coordena'"o de ideias e termos de valores sintticos i%uais. 7uaisquer elementos coordenados entre si e pertencentes a um mesmo per6odo devem apresentar a mesma estrutura %ramatical3 isto #, devem apresentar constru'"o paralela. E&emplosF a, Estvamos receosos de um %overno que fosse incompetente e que fosse autoritrio. Estvamos receosos de um %overno incompetente e autoritrio.
BIZU PARA ANALISTA JUDICIRIO REA JUDICIRIA DO STF
PROF. ALBERT IGLSIA LNGUA PORTUGUESA
Prof. Albert Iglsia www.pontodosconcursos.com.br
X b, Era fundamental que eles viessem e que comprassem lo%o o carro. Era fundamental eles virem e comprarem lo%o o carro. Na letra a!, o para*e*-s+! s-5,$,-c! se estabelece tanto com a presen'a das duas ora'(es ad+etivas, ambas introduidas pelo pronome relativo que!, quanto com o empre%o dos ad+etivos restritivos simples incompetente! e autoritrio!. Na letra b!, o paralelismo sinttico # cumprido tanto com o empre%o da con+un'"o inte%rante que!, a qual inicia ambas as ora'(es substantivas sub+etivas, quanto com a redu'"o de tais ora'(es para o infinitivo fle&ionado virem! e comprarem!. Cma%ine um per6odo constru6do da se%uinte maneiraF (A energia n%clear n$o somente se aplica ; prod%#$o da bomba at:mica o% para o%tros fins militares, mas tambm pode ser empregada na medicina, nas com%nica#<es e para o%tros fins). Hercebeu os dois erros de paralelismo5 * primeiro est no trec$o (se aplica ; prod%#$o da bomba at:mica o% para o%tros fins militares, uma ve que a preposi'"o (para) deveria ser substitu6da por (a) que # a mesma preposi'"o do termo precedente. Eo%o, o correto seria (se aplica ; prod%#$o da bomba at:mica o% a o%tros fins militares). * se%undo erro se encontra no trec$o (pode ser empregada na medicina, nas com%nica#<es e para o%tros fins). Dais uma ve, quebrou2se o paralelismo da frase, porquanto a preposi'"o (em) deveria re%er i%ualmente todos os trs termosF (medicina, com%nica#<es e o%tros fins). Hortanto, a constru'"o correta seria (pode ser empregada na medicina, nas com%nica#<es e em o%tros fins).
"eao Oficia& Com base no =an%al de >eda#$o da Presidncia da >ep8blica, devem constar no ca"eAa*#! ou no r!ap6 do of6cio as se%uintes informa'(es
BIZU PARA ANALISTA JUDICIRIO REA JUDICIRIA DO STF
PROF. ALBERT IGLSIA LNGUA PORTUGUESA
Prof. Albert Iglsia www.pontodosconcursos.com.br
1Y do re+e,e5,eF nome do <r%"o ou setor, endere'o postal, telefone, e endere'o de correio eletr9nico. Cuidado com as pe%adin$as!R As informa'(es s"o do re+e,e5,e .e n"o do destinatrio, e podem vir no ca"eAa*#! ou no r!ap6 .o mais usual, na prtica, # constar no cabe'al$o3 mas o manual di que pode ser em um lu%ar ou em outro,. As comunica'(es que partem dos <r%"os p)blicos devem ser c!+pree5-as p!r ,!! e ()a*()er c-a1! "ras-*e-r!. De.eGse e.-,ar ! )s! e )+a *-5<)a<e+ res,r-,a a e,er+-5a!s <r)p!s. Hor seu carter impessoal, por sua finalidade de informar com o m&imo de clarea e concis"o, e*as re()ere+ ! )s! ! par1! c)*,! a *F5<)a. * padr"o culto # aquele em que se observam as re%ras da %ramtica formal e se empre%a um vocabulrio comum ao con+unto dos usurios do idioma. * par1! c)*,! nada tem contra a simplicidade de e&press"o, desde que n"o se+a confundida com pobrea de e&press"o. Hode2se concluir, ent"o, que 51! e&-s,e pr!pr-a+e5,e )+ =par1! !7-c-a* e *-5<)a<e+> .pres,e +)-,a a,e5A1!4,3 ! ()e #$ 6 ! )s! ! par1! c)*,! 5!s a,!s e c!+)5-caAEes !7-c-a-s. A *-5<)a<e+ ,6c5-ca e.e ser e+pre<aa ape5as e+ s-,)aAEes ()e a e&-;a+, sendo de evitar o seu uso indiscriminado.
="o essas as dicas que +ul%o importantes neste momento que antecede a prova. Iese+o que Ieus o aben'oe e que voc ten$a um e&celente desempen$o. Albert Iglsia