1.

Wymie i scharakteryzuj najwaniejsze parametry prowadnicy falowej

Prowadnica falowa jest struktur, ktrej zadaniem jest przesyanie fali z moliwie maymi stratami, wic w jej konstrukcji stosowane
s dielektryki o maych stratach. Dla maostratnych linii transmisyjnych cz! urojona impedancji charakterystycznej jest na tyle
maa, e czsto si j zanied"uje.
Prowadnic falow charakteryzuj dwa parametry#
wspczynnik propagacji jest wielkoci polow, ktrej o"liczenie wie si w o$lnoci z rozwizaniem rwna%
&a'wella. (spczynnik ten jest funkcj parametrw orodka i pulsacji ) *
+
j j y + =
impedancja charakterystyczna jest wielkoci o"wodow, wyznaczan z zastosowaniem jednej z podanych definicji,
przydatn przy analizie o"wodw mikrofalowych. ,mpedancja charakterystyczna prowadnicy falowej *-c), w ktrej
rozchodzi si fala w jednym kierunku, moe "y! zdefiniowana jedn z zalenoci#
I
U
Z
cUI
=
P
U
Z
cPU
.
.
=
.
.
I
P
Z
cPI
=
w ktrych# /, , 0 amplitudy napicia i prdu *w o$lnoci wielkoci zespolone)1 P 0 rednia w czasie moc przenoszona przez fal
elektroma$netyczn w linii *wielko! rzeczywista).
2. rzeanalizuj przyczyny powstawania strat przy transmisji mocy prowadnicami falowymi
2zeczywiste przewodniki, o duej ale sko%czonej konduktywnoci, s 3rdem strat mocy. (iemy ju, e w wyniku istnienia strat
dielektrycznych nastpuje tumienie fali elektroma$netycznej prowadzonej w linii transmisyjnej. 4olejnym 3rdem strat mocy fali
jest zjawisko promieniowania. (ystpuje ono w strukturach otwartych, ktrymi s wrd omawianych prowadnic linia
mikropaskowa i falowd koplanarny. ,ntensywno! promieniowania ronie ze wzrostem czstotliwoci. 5traty wywoane
promieniowaniem s trudne do oszacowania.
6umienie fali w prowadnicy wywouj#
straty w przewodnikach linii
straty w dielektryku
wypromieniowanie ener$ii pola z linii
5traty wystpujce w przewodnikach i dielektryku sumuj si i wspczynnik tumienia fali w prowadnicy moemy wyrazi! jako
superpozycj wspczynnikw tumienia wynikajcych z o"ydwu 3rde strat.
!. "inia wsposiowa jest prowadnic# $%&' co to znaczy ( )pisz jej wa*ciwo*ci
7ala typu 68& *poprzeczna elektryczna9ma$netyczna, z an$. 6rans:erse 8lectric9&a$netic)#
0 pole elektryczne ley w paszczy3nie prostopadej do kierunku propa$acji fali *wektor natenia pola elektryczne$o ma co
najwyej dwie skadowe),
0 pole ma$netyczne ley w paszczy3nie prostopadej do kierunku propa$acji fali*wektor natenia pola ma$netyczne$o ma
co najwyej dwie skadowe)1
Prowadnice falowe, w ktrych mo$ rozchodzi! si rodzaje 68& nazywamy liniami 68& lu" prowadnicami 68&. 5truktura
prowadnicy 68& musi zawiera! co najmniej dwa przewody. Przykadem linii 68& jest linia wsposiowa, tzw. ka"el koncentryczny.
;inia wsposiowa jest struktur osiowo symetryczn i do$odnie jest zastosowa! cylindryczny ukad wsprzdnych, w ktrym pola
fali zale tylko od dwch zmiennych , z.
Poszukiwanie pola elektroma$netyczne$o w linii rozpoczynamy od znalezienia potencjau elektryczne$o w przekroju poprzecznym
prowadnicy, ktry spenia jednowymiarowe rwnanie ;aplace<a w ukadzie wsprzdnych cylindrycznych *potencja jest
rzeczywist funkcj tylko zmiennej ). ,mpedancja falowa, czyli stosunek wartoci nate% pl elektryczne$o i ma$netyczne$o w
kadym punkcie dielektryka w przekroju poprzecznym linii wsposiowej ma t sam warto! rwn impedancji waciwej orodka.
(ektory rzeczywiste nate% pl elektryczne$o i ma$netyczne$o uzyskujemy mnoc odpowiednie wektory zespolone przez e
*jt)
i
wyznaczajc czci rzeczywiste tych nowo9powstaych wektorw. Dla fali 68& w linii wsposiowej wektor Poyntin$a ma tylko
skadow rwnole$ do kierunku propa$acji i zmienia si w czasie i wzdu osi z tak jak to miao miejsce dla fali paskiej. =atomiast
warto! wektora w przekroju poprzecznym maleje z kwadratem zmiennej .
+. ,ak z-udowany jest *wiatowd kwarcowy i jakiej dugo*ci fali promieniowanie mona nim
transmitowa.
>wiatowd z"udowany jest ze specjalne$o rodzaju szka kwarcowe$o. ?wn je$o czci jest rdze%, ktry okrywa paszcz i
warstwa ochronna. @zasami rdze% skada si z wielu wkien.-asada dziaania wiatowodu pole$a na uyciu dwch materiaw
przewodzcych wiato o rnych wspczynnikach zaamania. (spczynnik zaamania w rdzeniu jest nieco wyszy ni w paszczu.
Promie% wietlny przemieszcza si cay czas w rdzeniu, poniewa nastpuje cakowite wewntrzne od"icie promie% od"ija si od
paszczyzny przejcia rdzenia do paszcza. (ok paszcza znajduje si izolacja ochronna
6ransmisja wiatowodowa pole$a na przekazaniu wizki wiata, ktre$o 3rdem moe "y! laser lu" dioda ;8D. Po dru$iej stronie
wiatowodu jest ona od"ierana przez element wiatoczuy np. fotodiod. A"y zapewni! prawidow i szy"k transmisj, wizka
wiata jest modulowana. -apo"ie$a to mo$cym pojawia! si znieksztaceniom sy$nau.
>wiatowody dzieli si na jedno i wielo modowe oraz na wewntrzne i zewntrzne. Pierwszy podzia wynika z iloci przesyanych
modw *fal).
( wiatowodzie jednomodowym, przenosi si tylko jeden mod. Bznacza to, e wszystkie promienie od"ijane s pod tym samym
ktem do powierzchni paszcza.
( wielomodowym wiatowodzie, jest moliwo! wystpowania rnych ktw od"icia i w zwizku z tym nastpuje rozmycie
krawdzi przesyane$o sy$nau, czyli dyspersja
Pasmo transmisji wiatowodem kwarcowym jest stosunkowo wskie, odpowiadajce du$ociom fali C....C.D m.
/. 0aszkicuj charakterystyk1 tumienia falowodu i wymie charakterystyczne zakresy 2okna3
wykorzystywane do transmisji sygnaw
6umienie powoduje zmniejszenie mocy sy$nau nie wpywa natomiast na je$o ksztat impulsw. 6umienie wiatowodw w
$wnej mierze zaley od du$oci fali wietlnej, jak i od rodzaju i czystoci szka.
- wykresu przedstawionym na rysunku a) wida!, e w pamie E++9CF++ nm tumienie osi$a wartoci minimalne. ( tym te
o"szarze wyrnia si nastpujce uyteczne pasma wiatowodu#
Bkno C, historyczne w "liskiej podczerwieni, wok GH+ nm
km dB
dB
I J . =
.
Bkno ., "ardzo popularne, wok CJ++ nm
km dB
dB
I H . + =
.
Bkno J, wok CHH+ nm, o najmniejszym tumieniu
km dB
dB
I . . + =
.
4. 0apisz rozwi#zanie rwnania telegrafistw i opisz wyst1puj#ce w nim wielko*ci
2ozwizania rwna% tele$rafistw maj posta!#
2wnania tele$rafistw s rwnaniami rniczkowymi. 6a posta! rwna% rniczkowych ma znan i prost posta! rozwiza%.
2ozwizanie jest dwuczonowe, skadniki z indeksem KCL reprezentuj fal rozchodzc si wzdu osi z, skadniki z indeksem K.L
reprezentuj fal rozchodzc si w przeciwn stron, ni kierunek osi z.
,nterpretacja rozwiza%#
9 stae cakowania 0 zespolone amplitudy napicia i prdu fali rozchodzcej si w kierunku z, jest to fala
post1puj#ca.
9 stae cakowania 9 zespolone amplitudy napicia i prdu fali rozchodzcej si w kierunku przeciwnym do z,
nazywamy j fal# od-it#, al"o wtrn.
5. 6definiuj wspczynnik fali stoj#cej i zdefiniuj wspczynnik od-icia i opisz spos- jego transformacji
wzdu linii dugiej
(anym parametrem opisujcym rozkad napicia na linii i tym samym stan dopasowania o"cienia do impedancji
charakterystycznej jest wspczynnik fali stojcej. -$odnie z definicj wspczynnik fali stoj#cej jest stosunkiem maksymalnej
i minimalnej wartoci moduu napicia na linii.
(spczynnik fali stojcej, czsto oznaczany jako (75, jest licz" rzeczywist, co oznacza, i daje nam tylko jedn informacj o
jednowrotnikuIo"cieniu.
Wspczynnik od-icia 9 okrela zwizek midzy fal padajc i od"it. Mest to stosunek zespolonych amplitud fali od"itej do
padajcej.
(spczynnik od"icia jest miar stosunku zespolonych amplitud fali od"itej do padajcej. Definiujemy $o nastpujco#
(spczynnik od"icia ;9 podo"nie jak -; lu" N; 9 jest parametrem charakteryzujcym jednowrotnik I o"cienie umieszczone na
ko%cu linii, inaczej mwic, jest on zespolon miar niedopasowania o"cienia do impedancji charakterystycznej -+.
(spczynnik od"icia *l) zaley od wartoci ; na ko%cu linii oraz od odle$oci l od ko%ca linii. -aleno! ta ma przedstawion
posta!, nazywan rwnaniem transformacji wspczynnika od"icia.
,lustracja procesu transformacji wspczynnika pokazana jest na rysunku. (skaz wiruje z$odnie ze wskazwkami ze$ara. Dla
linii ze stratami du$o! wskazu

maleje wykadniczo z odle$oci, dla linii "ezstratnej

const =
.
7. ,akie warto*ci impedancji moesz zrealizowa. za pomoc# odcinka linii dugiej zwartej na kocu(
Przypadek C# &wimy, e umieszczony na ko%cu prowadnicy jednowrotnik, nazywany te o"cieniem, jest dopasowany do
impedancji charakterystycznej tej prowadnicy jeeli ;O+. 5tan dopasowania powstanie, $dy -;O-+.
Przypadek .# 5tan pene$o od"icia mocy powstaje wtedy, $dy
C =
i amplitudy o"u fal# padajcej i od"itej s so"ie rwne. Pene
od"icie mocy ma miejsce, $dy o"cienie jest czyst reaktancj -; O jP;. (arto! reaktancji P; ma wpyw na ar$ument
wspczynnika od"icia, je$o modu rwny jest C.
Przypadek J# =ajczciej impedancja o"cienia o"ok czci urojonej ma cz! rzeczywist, przy czym 2;Q+. (tedy cz! mocy *
.
.
L
L
R
I
) fali padajcej zostaje pochonita przez o"cienie i amplituda fali od"itej jest zawsze mniejsza od amplitudy fali
padajcej, a modu wspczynnika od"icia
C <
L
.
Przypadek R# ?dy amplituda fali od"itej jest wiksza od amplitudy fali padajcej, mamy do czynienia ze wzmocnieniem mocy, z
o"cieniem aktywnym. ( modelu impedancyjnym o"cienie takie reprezentowane jest przez impedancj z ujemn rezystancj.
?dy
C >
L
, wtedy 2;S+.
8. 6definiuj macierz rozproszenia 9:; dwuwrotnika
6ypow dla techniki mikrofalowej form opisu wasnoci wielowrotnikw s macierze rozproszenia. (ynika to z nastpujcych
przyczyn#
wspczynniki macierzy rozproszenia maj prost interpretacj fizyczn, s "ezporednio zwizane z takimi parametrami,
jak rozkady napi! i prdw czy te moce fal rozchodzcych si w prowadnicach doczonych do dwuwrotnika,
wspczynniki macierzy rozproszenia mona atwo i "ezporednio *w przeciwie%stwie np. do impedancji) zmierzy!.
&acierz rozproszenia zostanie zdefiniowana dla dwuwrotnika, analo$icznie definiowana jest dla wielowrotnika.
=owe wielkoci , , i nazywane s znormalizowanymi amplitudami fal
Definiujemy macierz rozproszenia T5U#

Amplitudy i zwizane s z amplitudami i rwnaniami definicyjnymi, opisujcymi macierz rozproszenia. 2wnania mona
zapisa! w postaci macierzowej
@ztery wspczynniki tworz macierz rozproszenia T5U. (spczynniki macierzy T5U nazywane s wspczynnikami
rozproszenia.
i nazywane s reflektancjami, "o opisuj efekty od"i!,
i nazywane s transmitancje, "o opisuj transmisj sy$nau przez dwuwrotnik.
1< 6definiuj unilateralne wzmocnienie mocy wzmacniacza tranzystorowego
Wzmocnienie mocy dwuwrotnikaIwzmacniacza ? definiowane jest jako stosunek mocy wydzielonej w o"cieniu do mocy
dostarczonej z $eneratora do o"wodu#
Po uwz$ldnieniu Votoczenia< wzmacniacza#
Wzmocnienie unilateralne *jednostronne) ?u 0 wzmocnienie o"liczone w warunkach
5.C O +
(yraenie na wzmocnienie unilateralne ?u mona zapisa! jako iloczyn J czynnikw#
$dzie#
reprezentuje wpyw dopasowania wrt wejciowych, osi$a warto! maksymaln dla ,
reprezentuje wpyw dopasowania wrt wyjciowych. osi$a warto! maksymaln dla .
?C i ?. osi$aja maksymalne wartoci $dy#
11. 0arysuj podstawow# struktur1 jednostopniowego wzmacniacza tranzystorowego i opisz rol1
wej*ciowego i wyj*ciowego o-wodw wzmacniacza
-asadniczymi elementami ukadu s#
wejciowy o"wd dopasowujcy DC ma za zadanie uzyska! "ezod"iciow prac wzmacniacza, "ez nie$o o od"iciu decyduje
5CC tranzystora,
tranzystor wzmacniajcy w konfi$uracji wsplne$o emiteraI3rda, w podstawowej dla wzmacniacza konfi$uracji,
wyjciowy o"wd dopasowujcy D., ma za zadanie uzyska! "ezod"iciow prac wzmacniacza od strony wrt wyjciowych,
"ez nie$o o od"iciu decyduje 5.. tranzystora.
Analizujc proces wzmocnienia w takim ukadzie przyjmujemy nastpujce zaoenia#
$enerator jest "dcy 3rdem wzmacniane$o sy$nau jest "ezod"iciowy ,
o"cienie doczone do o"wodu wyjciowe$o jest dopasowane
o"wody DC D. s "ezstratne,
tranzystor jest "ezwarunkowo sta"ilny i unilateralny, czyli .
( o$lnym sensie $eneratorem jest o"wd znajdujcy si przed tranzystorem, a o"cieniem o"wd umieszczony za tranzystorem.
B"wd DC transformuje wspczynnik od"icia waciwe$o $eneratora od wartoci + do wartoci . B"wd wyjciowy D.
transformuje wspczynnik od"icia waciwe$o o"cienia rwny + do wartoci . ( ten spos" waciwoci "ezstratnych
dwuwrotnikw dopasowujcych zostay opisane dwiema licz"ami zespolonymi i .
,naczej mwic o"wd DC transformuje reflektancj tranzystora do wartoci na wejciu wzmacniacza, a o"wd D.
transformuje reflektancj do wartoci na wyjciu wzmacniacza.
( wskopasmowych wzmacniaczach tranzystorowych naley tak zaprojektowa! o"wody DC i D., a"y dla wy"ranej czstotliwoci
spenione "yy o"a warunki rwnoczenie.
12 Wymie i zdefiniuj podstawowe parametry wzmacniacza tranzystorowego
=ajwaniejsze parametry wzmacniaczy.#
Wzmocnienie wzmacniacza1 typowa warto! to D 9 G dWIstopie%, "udowane s wzmacniacze wielostopniowe. -wykle wyma$a si,
a"y wzmocnienie "yo stae w pasmie pracy, lu" zmieniao si w niewielkich $ranicach.
asmo pracy wzmacniacza1 dla wzmacniaczy wskopasmowych , dla szerokopasmowych
. ( pasmie pracy wyma$ane jest do"re, o"ustronne dopasowanie.
Wspczynnik sta-ilno*ci 1 powinien "y! w caym pasmie czstotliwoci wikszy od . Wezwarunkowo sta"ilny wzmacniacz
zapo"ie$a wz"udzeniu ukaduIsystemu.
Wspczynnik szumw wzmacniacza definiowany jest zalenoci *F9RC). Procesowi wzmocnienia towarzyszy zmniejszanie
stosunku mocy sy$nau do mocy szumu .
( a%cuchu wzmacniaczy o wzmocnieniach ?C, ?.i wspczynnikach szumw 7C, 7., pierwszy stopie% decyduje o zachowaniu si
caoci i on powinien wnosi! jak najmniejsze szumy.
1!. =o to znaczy' e wzmacniacz tranzystorowy jest przyrz#dem nieliniowym i co z tego wynika(
(zmacniacz tranzystorowy jest przyrzdem nieliniowym, poniewa tranzystory s elementami nieliniowymi. @o oznacza, e prd >
Ia> tylko do pewnej $ranicy jest proporcjonalny do >Ua>. ( rezultacie moc >Pa> jest proporcjonalna do U
2
jedynie dla maych amplitud i
przechodzi ze wzrostem >U> przez swoje maksimum. - te$o faktu wynika, e tranzystory wprowadzaj do wzmacnianych sy$naw
znieksztacenia. (zmacniacz staje si 9 przy duym poziomie mocy wejciowej 9 dwuwrotnikiem nieliniowym0 rysunek. Powoduje
to "ardzo niepodane efekty, znieksztacania prze"ie$u sinusoidalne$o i $eneracj harmonicznych. ( przypadku, $dy wzmacniane
s sy$nay zoone z kilku prze"ie$w sinusoidalnych f1, f2, $enerowane s sy$nay o czstotliwociach mf1nf2
1+. Warunek admitancyjny generacji' jak do niego dochodzimy' jak go graficznie interpretujemy(
&idzy rezonatorem a elementem aktywnym wy"rano par zaciskw. ( stanie ustalonym sinusoidalnych oscylacji midzy zaciskami
panuje napicie o amplitudzie zespolonej U, oraz pyn prdy o zespolonych amplitudach Ia 0 w stron o"wodu aktywne$o 9 i Ic w
stron rezonatora. (ymienione prdy czy oczywisty zwizek Ia+Ic=0. =a je$o podstawie mona zdefiniowa! dwie admitancje#
o"wodu aktywne$o Ya=Ia/U i o"wodu strojenia z rezonatorem Yc=Ic/U. Prowadzi to do admitancyjnego warunku generacji
Ya+Yc=0.
,lustracja admitancyjne$o warunku $eneracji# Ya 0 admiracja o"wodu aktywne$o, Yc 0 suma admitacji o"wodw stratnych.
=a rysunku pokazano $raficzn interpretacj admitancyjne$o warunku $eneracji. ;inia nie"ieska to admitancja o"wodowa, silnie
zalena od czstotliwoci. ;inia czerwona opisuje zachowanie admitancji o"wodu aktywne$o. -e wzrostem amplitudy warto! Ya
zmienia si od Ya0 do wartoci odpowiadajcej punktowi przecicia. 6ak wic pooenie punktu przecicia na linii Ya okrela
amplitud oscylacji, a na linii Yc czstotliwo! oscylacji.
,lustracja do admitancyjne$o warunku $eneracji# podstawowe elementy $eneratora oraz je$o ukad zastpczy
1/. Warunek reflektancyjny generacji' jak do niego dochodzimy' jak go graficznie interpretujemy(
Bscylator mona przedstawi! w o$lnej postaci o"wodu zastpcze$o z rysunku. (y"ieramy wrota w prowadnicy czcej o"wd
strojenia z o"wodem aktywnym. ( ustalonym stanie $eneracji rozchodz si fale o amplitudach Ui i Ur. ( tej wy"ranej paszczy3nie
okrelane s ?a wspczynnik od"icia o"wodu aktywne$o i ?c wspczynnik od"icia o"wodu strojenia.
@eflektancyjny warunek generacji jest zapisem oczywiste$o faktu, e jeden wspczynnik jest odwrotnoci dru$ie$o# ?aA?cB1.
?raficzna ilustracja reflektancyjne$o warunku $eneracji# ?aBCiDCr 0 wspczynnik od"icia o"wodu aktywne$o, ?cBCrDCi 0
wspczynnik od"icia o"wodu strojenia. (spczynnik od"icia o"wodu aktywne$o ?aB ?a<2C<' E<' F3:2>Cr>3 jest funkcj kilku
zmiennych, podo"nie jak admitancja Ya. =atomiast wspczynnik od"icia o"wodu strojenia ?s2F3 jest funkcj czstotliwoci.
,lustracja warunku $eneracji na paszczy3nie zespolonej wyma$a wykrelenia zalenoci ?s2F3 i odwrotnoci 1D?a23, co pokazano na
rysunku. Punkt przecicia wskazuje stan ustalony $eneracji. Pooenie te$o punktu na linii ?s2F3 wyznacza czstotliwo! oscylacji, a
na linii 1D?a23 wyznacza moc oscylacji.
14. 0arysuj podstawow# struktur1 oscylatora tranzystorowego i wyja*nij rol1 i dziaanie jego
elementw(
( ukadzie oddzielono cz1*. aktywn# umoliwiajc spenienie warunku amplitudy, od czci okrelajcej czstotliwo! $eneracji,
zwan o-wodem strojenia. @z! mocy wyprowadzana na zewntrz oscylatora reprezentowana jest przez impedancj o"cienia.
Dla ukadu dwjnikowe$o najwy$odniej oprze! analiz warunkw pracy oscylatora tranzystorowe$o o reflektancyjny warunek
$eneracji. Bkrelmy przez ?a< 9 wspczynnik od"icia dla maych sy$naw, a"y napisa! warunek samodzielne$o startu oscylacji.
@ol# o-wodu aktywnego jest uczyni! odpowiednio duym modu wspczynnika od"icia >?a<> w danym pamie czstotliwoci,
a"y mimo strat o"wodu strojenia, speni! warunek amplitudy. Decydujca rol $ra o-wd sprz1enia, zwykle indukcyjno! lu"
odcinek linii zwartej. )-wd strojenia zapewnia spenienie warunku fazy, ewentualnie umoliwia przestrajanie, przy moliwie duej
do"roci, a"y sy$na "y KczystyL. )-wd wyj*ciowy nie $ra zwykle istotnej roli, czasami potrze"ny jest do spenienia warunku
szerokopasmowych oscylacji.
15. Wymie podstawowe rodzaje modulacji i opisz ich skadniki widma
,nformacj zapisan w postaci sy$nau elektryczne$o przesyamy uywajc fal non, ktr modulujemy sy$naem zawierajcym
informacj.
7ala nona jest sy$naem elektrycznym, najczciej sinusoidalnym, poddawanym procesowi modulacji.
7ala modulujca jest sy$naem zawierajcym informacj, uytym do kontroliImodulacji fali nonej.
7ala zmodulowana to ko%cowy efekt procesu modulacji fali nonej przez fal modulujc. 7ala zmodulowana przesyana jest
nastpnie od nadajnika do od"iornika.
Podstawowe rodzaje modulacji stosowane przy KzapisywaniuL informacji na fal non to#
modulacja amplitudy,
modulacja kta,
modulacja czstotliwoci,
modulacja fazy,
modulacja impulsowa
-e wz$ldu na spos" zapisu informacji mwimy ponadto o#
modulacji analo$owej
modulacji cyfrowej.
8fektem modulacji jest fala o amplitudzie zmieniajcej si z czstotliwoci , wspczynnik jest nazywany
wska3nikiem modulacji. Btrzymana zaleno! jest sum trzech skadnikw, ktre rozpoznajemy jako#
fal1 no*n#9
wst1g1 grn#' ,
wst1g1 doln#' .
=a rysunku pokazano charakterystyk widmow sy$nau o zmodulowanej amplitudzie. (ysoko! wst$ "ocznych, dolnej i $rnej
zaley od $"okoci modulacji .
17. )pisz charakterystyk1 i o-wd zast1pczy diody :chottkyGego
Hioda :chottkyIego 9 dioda pprzewodnikowa, w ktrej zastosowano zcze metal9pprzewodnik. &etale pprzewodniki pokryte
s metalem pytki z pprzewodnika i posiadaj dwie charakterystyki prdowo 0 napiciowe. 5tosowana w przypadku diody
5chottkye$o nieliniowa ma charakter prostujcy.
Dioda 5chottky<e$o charakteryzuje si ma pojemnoci zcza, dziki czemu typowy czas przeczania wynosi tylko okoo C++ ps.
Diody te znajduj zastosowanie w ukadach dziaajcych przy duej czstotliwoci.
@harakterystyka diody 5chottky<$o jest silnie nieliniowa.
( zalenoci , jest prdem nasycenia diody zalenym od wysokoci "ariery zcza metal9pprzewodnik,
jest rezystancj szere$ow diody, a wspczynnik jest zaleny od temperatury, w pokojowej temperaturze . (arto!
prdu zmienia wraz z wysokoci "ariery zcza w $ranicach kilku rzdw wielkoci.
-akres czstotliwoci, w ktrym stosowane s diody 5chottky<e$o jest "ardzo szeroki od kilku me$ahercw do terahercw. -
atwoci mona je take stosowa! w mikrofalowych ukadach monolitycznych.
B"wd zastpczy diody 5chotky<e$o#
-cze jest reprezentowane przez rezystancj szere$ow , rezystancj "ariery i pojemno! "ariery . Pojemno! jest
funkcj napicia , ale fakt ten nie od$rywa istotnej roli w procesach detekcji i przemiany czstotliwoci. 8lementy doprowadze% i
oprawki reprezentowane s w spos" typowy, przez indukcyjno! i pojemno! .
18. ,ak powstaj# produkty przemiany cz1stotliwo*ci (
rzemiana cz1stotliwo*ci 9 proces, w ktrym w rezultacie doprowadzenia dwch sy$naw o rnych czstotliwociach pojawia si
w o"wodzie wiele skadnikw o czstotliwociach kom"inowanych.
Produkty przemiany czstotliwoci dla dwch sy$naw sinusoidalnych#
Produkty przemiany czstotliwoci powstaj w rnych procesach#
Proces przemiany nazywany jest detekcj#, $dy uytecznym jest przyrost skadowej staej w rezultacie pojawienia si
sy$nau zmienne$o.
Proces przemiany nazywany jest powielaniem cz1stotliwo*ci, $dy uytecznymi w procesie przemiany s skadniki ,
, .... .
Proces przemiany nazywamy mieszaniem cz1stotliwo*ci, $dy wykorzystujemy skadnik o czstotliwoci rnicowej
lu" sumacyjnej .
Proces przemiany nazywamy modulacj#, $dy wykorzystujemy dwa skadniki o czstotliwociach i
2<. rzedstaw uproszczony schemat #cza radiowego
4ady systemu radiokomunikacyjny skada si z nadajnika i od"iornika informacji oraz ukadu dwch anten przedzielonych
przestrzeni. -a pomoc fal radiowych przesyane s informacje na odle$oci od pojedynczych centymetrw do wielu milionw
kilometrw * czno! z sondami kosmicznymi).
,deowy chemat "lokowy cza radiowe$o#
J podstawowe procesy realizowane w czu radiowym#
?eneracja sy$nau
(zmacnianie sy$nau
Przetwarzanie czstotliwoci
21. Wymie podstawowe parametry anten
Antena to urzdzenie do wypromieniowania lub odbioru fali elektromagnetycznej. Najwaniejszymi parametrami anten s:
Charakterystyka promieniowania szeroko!" ch#ki promieniowania zysk kierunkowy i energetyczny zakres cz$stotliwo!ci
impedancja. %godnie z zasada odwracalno!ci parametry te s identyczne zar&wno dla procesu nadawania jak i odbioru.
Charakterystyka promieniowania okre!la zdolno!" promieniowania energii przez anten$ w r&nych kierunkach i jest
zdefiniowana jako wzgl$dny rozk'ad warto!ci pola elektrycznego fali na powierzchni kuli kt&rej !rodek pokrywa si$ ze
!rodkiem anteny. Charakterystyka anteny jest tr&jwymiarowa lecz zwykle przedstawia si$ j w odpowiednio dobranych
p'aszczyznach w uk'adzie wsp&'rz$dnych biegunowych lub prostoktnych. Charakterystyki prostoktne mog by"
prezentowane w mierze liniowej lub logarytmicznej. Na charakterystyce promieniowania wyr&niamy wizk$ (wst$g$)
g'&wn oraz wst$gi (listki) boczne i wsteczne.
Szeroko wizki okre!la kt dla kt&rego g$sto!" promieniowanej mocy zmniejszy si$ do po'owy (o * d+) . ,latego te
kt ten nazywany jest cz$sto ktem poowy mocy.
Tumienie listkw bocznych i wstecznych - okre!la stosunek g$sto!ci mocy promieniowanej przez wizk$ g'&wn do
g$sto!ci mocy promieniowanej przez listki boczne lub wsteczne. . mierze decebelowej b$dzie to r&nica odpowiednich
g$sto!ci mocy wyraonych w d+ .
Kierunkowo D (ysk kierunkowy! - okre!la kierunkowe w'a!ciwo!ci anteny w stosunku do anteny odniesienia. /
antena odniesienia moe by" dipol p&'falowy lub hipotetyczna antena izotropowa (promieniujca jednakowo we
wszystkich kierunkach). %ysk anteny podajemy w mierze liniowej w watach na wat 0.1.2 lub w mierze logarytmicznej
0d+2. 3&nica kierunkowo!ci (w d+) odniesionej do anteny dipolowej i odniesionej do anteny izotropowej jest r&wna
kierunkowo!ci anteny dipolowej odniesionej do anteny izotropowej (456 d+).
Sprawno anteny jest miar wzgl$dnych strat mocy w jej odwodach. 7prawno!" anteny wyraana jest w procentach
082.
ysk ener"etyczny anteny to zysk kierunkowy z uwzgl$dnieniem sprawno!ci . Analogicznie jak kierunkowo!" zysk
energetyczny moe si$ odnosi" do anteny izotropowej 9
:
lub dipola 9
,
. ;eeli zysk 9
:
wynosi 5< .1. (5<d+) to
znaczy e antena wysy'a w kierunku maksymalnego promieniowania 5< razy wi$cej energii ni antena izotropowa. %ysk 9
,
tej anteny b$dzie mniejszy i b$dzie wynosi' =>6 d+.
#owierzchnia skuteczna anteny $
SK
# jest parametrem anteny odbiorczej opisujcym relacje mi$dzy g$sto!ci mocy
fali 0.1m
4
2 a moc odbierana przez anten$ odbiorcz ?
@
0.2. ?owierzchni$ skuteczn mona wyliczy" majc warto!"
zysku energetycznego i d'ugo!ci fali.
Cz%stotliwo pracy anteny jest parametrem okre!lajcym zakres cz$stotliwo!ci w kt&rym parametry anteny spe'niaj
okre!lone wymagania.
:mpedancja anteny &est impe'anc& wi'zian na wrotach (zaciskach! anteny(
22. ,ak propagowana jest fala %& w wolnej przestrzeni

,o przesy'ania informacji wykorzystywane s fale radiowe o bardzo szerokim spektrum cz$stotliwo!ci :od kilku kAz do
kilkudziesi$ciu 9Az. Bale bardzo d'ugie wykorzystywane s do 'czno!ci na bardzo due odleg'o!ci (r&wnie w wodzie). Bale
d'ugie !rednie i kr&tkie wykorzystywane s do radiofonii oraz komunikacji na due odleg'o!ci. Bale bardzo kr&tkie
wykorzystywane s w radiofonii BC i telewizji. ?asma DAB to domena telewizji radionawigacji telefonii kom&rkowej radar&w
dalekiego zasi$gu i wielu system&w przesy'ania danych (pasmo 4E i 6> 9Az). ?asma mikrofalowe centymetrowe i milimetrowe
wykorzystywane s w radioliniach telewizji satelitarnej radarach i nawigacji satelitarnej.

. wolnej przestrzeni fale radiowe rozchodz si$ po liniach prostych podobnie jak fale !wietlne. .raz z odleg'o!ci nat$enie
pola elektrycznego fali zmniejsza si$ proporcjonalnie do odleg'o!ci a g$sto!" mocy do jej kwadratu. Coc odebrana przez
odbiornik jest funkcja mocy nadajnika odleg'o!ci i d'ugo!ci fali oraz zysku energetycznego anteny nadawczej i odbiorczej.

%asady propagacji fali w wolnej przestrzeni dotycz transmisji sygna'u mi$dzy satelitami oraz mi$dzy satelitami a ziemi
(przypadek5). . otoczeniu %iemi warunki propagacji zale silnie od cz$stotliwo!ci. ,la fal d'ugich osigamy due i stabilne
zasi$gi transmisji dzi$ki ugi$ciu fali ( przyp E). ,ue zasi$gi osigane s r&wnie na falach kr&tkich dzi$ki odbiciu fali od
jonosfery (przyp *). ;ednak warunki propagacji na falach kr&tkich s niestabilne i zmieniaj si$ z por dnia. ,la fal ultrakr&tkich
i mikrofalowych zasi$g transmisji pokrywa si$ w przyblieniu z zasi$giem optycznym (antena nadawcza i odbiorcza musz si$
wzajemnie widzie"). .i$ksze zasi$gi od zasi$gu optycznego mona uzyska" dla tych cz$stotliwo!ci wykorzystujc odbicia fal od
turbulencji (zaburzeF troposfery) (przyp 4).
. warunkach transmisji fal DAB nad powierzchnia %iemi obliczanie zasi$g&w transmisji musi uwzgl$dnia" odbicie fal od
powierzchni %iemi. . tych warunkach warto!" nat$enia pola maleje z kwadratem odleg'o!ci a warto!" g$sto!ci mocy maleje z
odleg'o!ci do czwartej pot$gi. . warunkach miejskich sygna' moe dochodzi" do anteny odbiorczej z wielu dr&g. C&wimy o
zjawisku i problemie wielodrono!ci. %jawisko to powoduje zmniejszenie poziomu sygna'u wzrost szum&w fazowych a nawet
zaniki transmisji. Cona przeciwdzia'a" temu zjawisku zwi$kszajc moc nadajnika stosujc odbi&r zbiorczy (wiele anten) oraz
odpowiednie systemy modulacji (modulacje szerokopasmowe).
2!. Wymie dwa znane =i systemy radiokomunikacji satelitarnej
Najstarsze systemy radiokomunikacyjne to systemy radiowe i telewizyjne (systemy radiodyfuzji). ,Gwi$ki i obrazy
transmitowane s w tych systemach z wykorzystaniem modulacji analogowych. ?ierwsze radiolinie zbudowano w latach
pi$"dziesitych ubieg'ego wieku i s'uy'y do przesy'ania wielkiej liczby kana'&w telefonicznych (stosujc zwielokrotnienie B,C).
@d lat osiemdziesitych rozwijane s systemy telefonii kom&rkowej naziemnej (obecnie rozwijana jest ju trzecia generacja
telefonii kom&rkowej # DC/7). 3ozwijane s take systemy satelitarnych komunikacji oraz satelitarnej telewizji.
?owszechna globalizacja wymusza globalne rozwizania przekazywania informacji. /akie rozwizania moe zapewni" jedynie
radiokomunikacja satelitarna. ?odstawowym problemem przy projektowaniu satelitarnych system&w jest wyb&r orbity. Niskie
orbity maja takie zalety jak niewielkie op&Gnienie propagacyjne korzystny bilans energetyczny a przede wszystkim moliwo!"
zapewnienia zasi$gu dla ca'ego globu 'cznie z obszarami podbiegunowymi. ?odstawowe wady niskich orbit to potrzeba duej
liczby satelit&w do zapewnienia 'czno!ci globalnej. Najwi$cej zalet posiada orbita geostacjonarna w kt&rej satelita okra
%iemi$ w odleg'o!ci *6=>H km. dzi$ki czemu pr$dko!" ktowa satelity jest taka sama jak pr$dko!" ktowa %iemi i w efekcie
satelita jest pozornie nieruchomy dla obserwatora z %iemi. 7tanowi to najwi$ksza zalet$ tej orbity poniewa eliminuje
konieczno!" stosowania kosztownych i skomplikowanych urzdzeF do jego !ledzenia. .ady tej orbity wynikaj z duej odleg'o!ci
satelity od %iemi co powoduje: due op&Gnienie i t'umienie sygna'u. .ad jest r&wnie niemono!" komunikacji z obszarami
podbiegunowymi (powyej =<I szeroko!ci geograficznej).
.sp&'czesne system telewizji satelitarnej wykorzystuje satelity geostacjonarne. ,o satelity dosy'any jest sygna' z %iemi i po
przemianie cz$stotliwo!ci i wzmocnieniu (oko'o 5<< d+) transmitowany jest na wybrany obszar. Nadawanie odbywa si$ w pa!mie
5<= do 54=6 9Az ( w D7A i w 3osji w pa!mie E 9Az). Nadajniki posiadaj moc rz$du kilkudziesi$ciu .at co zapewnia na %iemi
g$sto!" mocy od 5< do ponad 5<< p.1m
4
.
Jnergii do urzdzeF satelity dostarczaj baterie s'oneczne. @becnie stosowane s fotoogniwa krzemowe o napi$ciu <6K i
sprawno!ci ponad 5< 8. Antena nadawcza satelity sk'ada si$ z reflektora parabolicznego o!wietlanego przez uk'ad Gr&de'
znajdujcych si$ w jego ognisku. ?odzia' mocy mi$dzy poszczeg&lnymi elementami uk'adu o!wietlajcego umoliwia odpowiednie
kszta'towanie wizki fal na rozkaz z %iemi w zaleno!ci od potrzeb. . systemie /K satelitarnej wykorzystuj$ si$ modulacj$
cz$stotliwo!ci BC. ,o odbioru sygna'u na %iemi wykorzystuje si$ anteny reflektorowe pod!wietlane (anteny ofsetowe). .
ognisku anteny znajduje si$ jeden lub wi$cej konwerter&w. . konwerterze nast$puje wzmocnienie i obnienie cz$stotliwo!ci
sygna'u do zakresu L6<#456< CAz. /uner wybiera sygna' z danego kana'u i demoduluje go tak aby by' moliwy jego odbi&r
przez odbiornik /K.
2+. Judowa' zasada dziaania i chrakterystyki diody "%H
,ogodnym o!rodkiem kt&ry moemy wykorzysta" do budowy Gr&d'a !wiat'a jest materia' p&'przewodnika za! konstrukcj kt&ra
to umoliwia jest z'cze p#n. . p&'przewodniku no!niki: elektrony i dziury nie mog przyjmowa" dowolnych energii. :stnieje
bowiem w nim zakres energii zabronionych dla no!nik&w nazywany przerw zabronion. Jnergie wi$ksze ni energie przerwy
zabronionej nazywamy pasmem przewodnictwa a granic$ pomi$dzy przerw zabronion a pasmem przewodnictwa oznaczamy
przez J
C
. %akres energii lecy poniej przerwy zabronionej a granic$ pomi$dzy tymi zakresami oznaczamy przez J
K
. Jlektrony i
dziury w p&'przewodniku mog przyjmowa" tylko energie z pasm: przewodnictwa i walencyjnego. ?o zetkni$ciu ze sob dw&ch
obszar&w p&'przewodnika o przeciwnych typach domieszkowania na ich styku powstaje bariera potencja'u kt&ra uniemoliwia
swobodny przep'yw nadmiarowych no!nik&w pomi$dzy tymi obszarami. . obszarze typu MnN mamy wi$c niemal same elektrony w
obszarze typu MpN niemal same dziury (rys.a).
?o przy'oeniu do struktury napi$cia w kierunku przewodzenia nast$puje przep'yw no!nik&w pomi$dzy obszarami. : tak: elektrony
z obszaru typu MnN w$druj do obszaru typu MpN a dziury z obszaru MpN do obszaru MnN (rys.b). .tedy w tym samym miejscu
pojawiaj si$ oba typy no!nik&w mog wi$c rekombinowa". 3ekombinacja pary elektron#dziura jest w zasadzie zaj$ciem przez
elektron o energii z pasma przewodnictwa miejsca w pa!mie walencyjnym. .ie si$ to ze zmian energii elektronu. /ej energii
elektron musi si$ pozby". Coe to zrobi" na dwa sposoby: oddajc j o!rodkowi w postaci ciep'a lub wypromieniowujc foton. /e
dwa sposoby oddania energii nadaj nazw$ procesowi rekombinacji. : tak gdy rekombinacji towarzyszy generacja fotonu
nazywamy j rekombinacj promienist za! w przeciwnym przypadku rekombinacj niepromienist.
Niestety nie we wszystkich p&'przewodnikach zachodzi wydajna rekombinacja promienista. ,o tego w p&'przewodnik musi si$
charakteryzowa" prost przerw energetyczn. : tak najbardziej rozpowszechniony najtaFszy i najlepiej poznany
p&'przewodnik - krzem 7i posiada sko!n przerw$ energetyczn - rekombinacja promienista zachodzi w nim niezmiernie rzadko -
nie nadaje si$ on wi$c do budowy Grode' promieniowania. @dpowiednim materia'em jest za to np. arsenek galu 9aAs.
Jnergia (a wi$c i d'ugo!" fali) foton&w wypromieniowanych w trakcie rekombinacji zaley od r&nicy energii elektronu i dziury
przed rekombinacj czyli od szeroko!ci przerwy zabronionej. 3&ne p&'przewodniki posiadaj r&ne szeroko!ci przerwy
zabronionej. ?rzez dob&r materia'u moemy wi$c otrzyma" odpowiedni interesujc nas d'ugo!" fali produkowanego
promieniowania.
%'cza p#n produkujce !wiat'o nazwano diodami OJ, (od s'&w Oight Jmitting ,iode).
. diodach no!niki kt&re rekombinuj s zast$powane no!nikami dop'ywajcymi z kontakt&w. ;ednocze!nie liczba produkowanych
foton&w jest proporcjonalna do liczby rekombinujcych no!nik&w. .ynika std e moc optyczna promieniowana przez diod$ OJ,
jest proporcjonalna do prdu diody. /a zaleno!" przestaje by" s'uszna dla duych prd&w polaryzacji diody. ?onadto
efektywno!" generacji promieniowania optycznego w diodzie spada wraz ze wzrostem temperatury.
7zeroko!ci pasm przewodnictwa i walencyjnego s niezerowe. 7koro tak to znajdziemy no!niki posiadajce r&ne energie z
zakresu tych pasm. /e no!niki mog rekombinowa" w r&nych konfiguracjach. Coliwa jest wi$c taka kombinacja w kt&rej
r&nica energii no!nik&w jest sporo wi$ksza od przeci$tnej jak te i taka w kt&rej jest ona od przeci$tnej znacznie mniejsza.
9enerowane przez diod$ OJ, promieniowanie b$dzie wi$c zawiera" fotony o r&nych energiach a co za tym idzie r&nych
d'ugo!ciach fali. Pszta't widma promieniowania zaley od funkcji okre!lajcej prawdopodobieFstwo napotkania pary elektron#
dziura o danej r&nicy energii. ?oniewa szeroko!ci pasm w p&'przewodniku s stosunkowo due to widmo promieniowania diody
OJ, jest szerokie.
Polejnym problemem wymagajcym om&wienia jest pasmo pracy diody. . przypadku w'czania i wy'czania diody OJ, istotnym
ograniczeniem pasma pracy jest mechanizm wy'czania diody. 9dy w'czymy przyrzd czyli gdy Mnape'nimyN go nadmiarowymi
no!nikami kt&re maj rekombinowa" produkujc fotony wtedy jedynym mechanizmem usuwajcym te no!niki jest rekombinacja
samoistna. Czas opr&niania diody zaley wi$c od jej pr$dko!ci czyli od czasu ycia no!nik&w. /en w'a!nie proces ogranicza
szybko!" wy'czania diody a wi$c i pasmo pracy. /ypowe warto!ci pasma pracy si$gaj kilkuset CAz.
@statni w'a!ciwo!ci diody OJ, jest jej ktowa charakterystyka promieniowania. . przypadku tego przyrzdu charakterystyka
ktowa promieniowania jest bardzo szeroka. .ynika to std e kierunek w jakim emitowany jest foton podczas rekombinacji
nie jest niczym wymuszony. ,iody OJ, maj wi$c ma' sprawno!" wprowadzania !wiat'a do !wiat'owodu o ma'ej !rednicy. /o
zwykle ogranicza ich stosowanie do !wiat'owod&w wielomodowych.
,iody OJ, pomimo ich silnych ograniczeF posiadaj jednak niezwykle istotn zalet$ jak jest ich niska cena. /a dodatkowa -
ekonomiczna cecha w po'czeniu z ich w'a!ciwo!ciami technicznymi sprawia e ich naturalnym polem zastosowa" s nadajniki
kr&tkodystansowych 'czy optycznych opartych o !wiat'owody wielomodowe o stosunkowo niewielkich przep'ywno!ciach.
?rzyk'adem takich 'czy s 'cza w sieciach komputerowych gdzie odleg'o!ci rz$du kilometra i przep'ywno!ci na poziomie 5<<
C+1s pozwalaj na wykorzystanie wszystkich zalet tego rozwizania.
2/. Judowa' zasada dziaania i charakterystyki lasera pprzewodnikowego
;aser pprzewodnikowy zwany inaczej laserem diodowym lu" diod laserow z"udowany jest z wielowarstwowej struktury
pprzewodnikw n *nadmiar elektronw w pamie przewodzenia) i p *wicej dziur w pamie walencyjnym). -ewntrzne cianki
falowodu tworz rezonatory 7a"ryXe$o9Perota. ( celu zapo"ieenia nadmiernym ktom roz"ienoci wizki stosuje si dodatkowe
ukady optyczne *pryzmatyczne lu" cylindryczne). (ady laserw mona wyeliminowa! ukadem zasilajcym z ujemnym
sprzeniem zwrotnym. B"ecnie lasery te$o typu maj dodatkowo w"udowan fotodiod do pomiaru natenia emitowane$o wiata.
Dziaanie # Przejcie elektronu do pasma przewodzenia na skutek zasilania prdem poczone jest z odwrotnym procesem
spontanicznym, zwanym radiacyjnym procesem rekom"inacji. Proces ten prowadzi do uwolnienia fotonu. Przy dostatecznie duym
prdzie moe powsta! inwersja o"sadze%, pozwalajca wywoa! akcj laserow.
;asery pprzewodnikowe dzielimy na zczowe *diodowe) oraz "ezzczowe *z"udowane z jednolite$o materiau).
Podstawowe parametry lasera#
Du$o! fali * ) 0 jest to du$o! fali wietlnej $enerowanej przez laser.
Prd pro$owy 0 czyli prd przy ktrym emisja wymuszona przewaa nad emisj spontaniczn.
&aksymalna moc wyjciowa 0 maksymalna warto! mocy optycznej $enerowanej przez laser. Prd wyma$any do
uzyskania wikszej mocy optycznej uszkadza laser.
J9dW pasmo pracy 0 0 przy modulacji "ezporedniej parametr ten okrela zakres czstotliwoci, w jakim efektywno!
modulacji okrelona przez wspczynnik $"okoci modulacji, spada o J dW od wartoci maksymalnej.
24. )pisz zasad1 modulacji nat1enia promieniowania diody laserowej
&odulacj dzielimy ze wz$ldu na typ kodowanej informacji i ze wz$ldu na spos" realizacji. Pierwszy typ wyrnia modulacj
analo$ow i cyfrow.
&odulacja analo$owa suy do przesania informacji w postaci sy$nau analo$owe$o.
&odulacja cyfrowa jest naj"ardziej rozpowszechniona. ( przypadku cyfrowej modulacji intensywnoci zwykle wyma$amy jedynie
te$o, a"y przy przesyaniu lo$iczne$o K+L przesyana "ya jak najmniejsza moc optyczna *najlepiej + m() a przy przesyaniu
lo$icznej KCL przesyana moc "ya jak najwiksza.
,nnym podziaem modulacji jest podzia na "ezporedni i zewntrzn.
&odulacja "ezporednia pole$a na zmianie mocy wyjciowej same$o 3rda wiata. (ykorzystuje si tu zaleno! mocy wyjciowej
lasera od prdu. -miana prdu pynce$o przez laser przekada si niemal proporcjonalnie na zmian mocy optycznej.
( przypadku modulacji zewntrznej laser stanowi tylko i wycznie 3rdo wiata o staej mocy. &odulacja mocy od"ywa si poza
laserem w elementach o re$ulowanym tumieniu. 6akie elementy nazywamy modulatorami. =a dzie% dzisiejszy dwie naj"ardziej
rozpowszechnione konstrukcje modulatorw to modulator elektrooptyczny &ach9-endera i modulator elektroa"sorpcyjny.
25. )pisz -udow1 i zasad1 dziaania modulatora &achK6enderIa
Mednym ze sposo"w realizacji procesu modulacji mocy optycznej jest modulacja zewntrzna. ;aser staje si wtedy 3rdem wiata o
staej mocy. Proces modulacji od"ywa si poza laserem w zewntrznym przyrzdzie o re$ulowanej transmisji 0 modulatorze
zewntrznym.
Dziaanie modulatora &ach9-enderXa opiera si o efekt elektrooptyczny, czyli o zaleno! parametru optyczne$o, jakim jest
wspczynnik zaamania wiata KnL w materiale, od natenia pola elektryczne$o 8 0 n*8). -aleno!, ktra znalaza zastosowanie w
modulatorach to zaleno! liniowa zwana efektem Pockels<a .
8fekt Pockels<a wystpuje w wielu materiaach, jednak najczciej wykorzystywany jest nio"ian litu .
(ykorzystujc fakt zalenoci wspczynnika zaamania wiata w materiale od natenia pola elektryczne$o mona z"udowa!
komrk Pockelsa 9 modulator fazy sy$nau elektryczne$o. Wudujc rodzaj kondensatora wypenione$o materiaem elektrooptycznym
moemy, przy pomocy przyoone$o do okadek napicia, re$ulowa! natenie pola elektryczne$o wewntrz materiau. ( ten spos"
sterujemy wartoci wspczynnika zaamania w materiale. -miana wspczynnika zaamania w materiale powoduje zmian dro$i
optycznej w tym materiale. Przy staej du$oci pr"ki powoduje to zmian fazy sy$nau optyczne$o na wyjciu z$odnie z dolnym
wzorem.
Praktyczn realizacj modulatora &ach9-enderXa jest konstrukcja pokazana na rys. (ykorzystuje ona wiatowd planarny
zrealizowany na podou z nio"ianu litu.
27. )pisz struktur1' mechanizm fotodetekcji i charakterystyki fotodiody pKiKn
( fotodiodzie p-i-n midzy o"szarem p i n umieszczony jest o"szar i sa"o domieszkowany 0 rys.R.Ea. B"szar i jest przy polaryzacji
zaporowej silnie zu"oony. B"szar i wraz z o"szarami dyfuzji po o"u stronach zajmuj znaczn du$o! (, znaczna cz!
$enerowanych przez fotony nonikw "ierze udzia w prdzie, ronie .
7otodetektor dokonuje zamiany strumienia wietlne$o na prd elektryczny. 6a zamiana, czyli proces fotodetekcji, pole$a na
optycznej a"sorpcji fotonw w materiale pprzewodnikowym.
@harakterystyki statyczne fotodiody p9i9n s typowymi charakterystykami diody pprzewodnikowej, przy czym kierunek
przewodzenia nie jest wykorzystywany. @harakterystyki w kierunku zaporowym, mierzone dla rnych poziomw owietlenia,
pokazano na rysunku. Prd KciemnyL, mierzony dla , powinien "y! jak najmniejszy.
=a podstawie charakterystyk statycznych mona wyznaczy! wartoci czuoci fotodetektora. Doprowadzajc do fotodiody
sy$na zmodulowany mona wyznaczy! wpyw czstotliwoci modulacji na warto! czuoci. @zuo!, jak mona oczekiwa! 0 maleje
ze wzrostem czstotliwoci modulacji.
?dy napicie polaryzacji z"lia si do + pojawiaj si efekty nieliniowe, warto! czuoci jest zalena od napicia polaryzacji, a take
pojemno! diody staje si nieliniowa. Dla napi! polaryzacji mniejszych od 0J Y proces fotodetekcji jest w szerokim zakresie mocy
optycznych liniowy.
7otodiody p9i9n s w ostatnich latach powszechnie uznane za najlepsze rozwizanie pro"lemu fotodetekcji sy$naw telekomunikacji
optycznej. ,ch atuty to#
dua wydajno! kwantowa,
od"ir sy$naw optycznych o modulacji do D+...C++ ?Zz,
niski poziom szumw rutowych,
sta"ilne parametry w szerokim pasmie czstotliwoci i atwo! dopasowania do wzmacniaczy od"iornika optyczne$o.
28. )pisz ukad ideowy swiatowodowego #cza analogowego
5y$na analo$owy dostarczony do nadajnika kierowany jest przez wzmacniacz do lasera. 4tre$o moc optyczna modulowana
jest w takt te$o sy$nau. Po transmisji wiatowodem sy$na dociera do fotodetektora i po wzmocnieniu wzmacniaczem pojawia
si na wyjciu od"iornika. 5y$na wyjciowy powinien "y! moliwie wiern kopi wejciowe$o.
[cze wiatowodowe z modulacj "ezporedni mocy optycznej $enerowanej przez laser#
Proces modulacji oparty na zamianie modulacji prdu diody laserowej na $enerowan przez ni moc optyczn od"ywa si z pewn
sprawnoci. Decydujcym parametrem jest nachylenie charakterystyki diody laserowej .
Proces konwersji mocy optycznej na prd wyjciowy dokonujcy si w od"iorniku optycznym dokonuje si take ze sprawnoci
okrelon czuoci detektora . ( oparciu o te wielkoci mona proces modulacji i demodulacji oceni! z ener$etyczne$o
punktu widzenia.
[cze wiatowodowe z modulacj zewntrzn mocy optycznej przez modulator elektrooptyczny#
5y$na optyczny kierowany jest do modulatora elektrooptyczne$o typu &ach9-ehnder<a. @harakterystyka te$o modulatora ma ksztat
sinusoidalny, natomiast praca cza analo$owe$o wyma$a liniowej charakterystyki modulacji. Dlate$o przyjmuje si punkt
polaryzacji modulatora w punkcie prze$icia charakterystyki 0 co pokazano na rysunku. =achylenie charakterystyki w tym punkcie
oznaczono przez .
Bd"iornik sy$naw optycznych jest identyczny, jak poprzednio. Parametrem okrelajcym sprawno! procesu zamiany sy$nau
optyczne$o na elektryczny jest czuo! fotodetektora diodowe$o .
!<. )pisz ukad ideowy swiatowodowego #cza cyfrowego
=ajpopularniejszym typem cza optyczne$o jest cze cyfrowe. @elem transmisji jest przesanie 9 moliwie "ez"dnie 9 od nadajnika
do od"iornika ci$u licz".
=ajprostsze rozwizanie cza cyfrowe$o wykorzystuje technik ,&9DD *an$. Intensity Modulation irect etection). 6ak jak
pokazano to na rysunku, cze optyczne skada si z nadajnika, wiatowodu i od"iornika. Przy$otowany odpowiednio przez ukady
multipleksacji i kodowania sy$na trafia do nadajnika optyczne$o. 5y$na optyczny $enerowany przez nadajnik jest nastpnie
transmitowany wiatowodem kwarcowym do od"iornika. 5y$na optyczny, osa"iony tumieniem wiatowodu, z impulsami
znieksztaconymi efektami dyspersji, dopywa do od"iornika. ( od"iorniku od"ywa si detekcja "ezporednia *irect etection), na
diodzie P,=. 5pecjalne ukady re$enaracyjne przywracaj ksztat impulsom. =astepnie odpowiednie uklady elektroniczne
rozprowadzaj sy$na do innych elementw sieci telekomunikacyjnej.
@yfrowe cze wiatowodowe z modulacj "ezporedni mocy optycznej $enerowanej przez laser#
(ynikiem modulacji impulsy mocy optycznej, czyli $rupy, paczki fotonw, ktre rozpoczynaj podr swiatowodem. Przy
modulacji impulsami odpowiadajacymi prdkoci transmisji C+ ?"Is czas przepywu takie$o impulsu wynosi niecae C++ ps, a
KpaczkaL fotonw zajmuje du$o! okoo J cm. Bczywicie $sto! fotonw nie jest jednakowa na caej du$oci KpaczkiL i nie jest
czystym prostokatem, a raczej impulsem o ksztacie z"lonym do krzywej ?aussa.
@yfrowe cze wiatowodowe z modulacj zewntrzn mocy optycznej przez modulator elektrooptyczny#
Dwustanowa modulacja amplitudy *modulacja mocy optycznej) typu Kon9off keyin$L BB4 jest take moliwa $dy zastosujemy
modulator zenetrzny &ach9-ehndera. A"y wykorzysta! w peni moliwoci modulatora powinnimy modulowa! je$o transmisj od
stany maksymalnej transmisji do minimalnej. =iestety nie jest to transmisja rwna zeru, w do"rych modulatorach moc minimalna
spada do CIR+ mocy maksymalnej.
!1. ,ak dziaa system transmisyjny z multipleksacj# w dziedzinie dugo*ci fali
&ultipleksacja w dziedzinie du$oci fali (D&, al"o w dziedzinie czstotliwoci pole$a na tym, e jednym wiatowodem
propa$owane s sy$nay pochodzce z kilku nadajnikw optycznych. 4ady laser emituje inn du$o! fali, sy$nay po poczeniu
transmitowane s wiatowodem. 4ady z laserw modulowany jest te oddzielnie, zwykle z. wykorzystaniem techniki B6D&.
Po stronie od"iorczej sy$nay s kierowane do fotodetektorw. Przed detekcj sy$nay s filtrowane przez optyczne filtry.
5ie! optyczna (D& moe zawiera! wzmacniacze optyczne, wzmacniajce wszystkie lu" tylko niektre du$oci fali.
&ultipleksacja (D&1 podstawowa struktura ukadu z transmisj z punktu do punktu * point to point )
!2. Edea multipleksacji na podno*nych
&odulacja na mikrofalowych czstotliwociach podnonych :=&9 !u"#arrier Multi$le%in& jest modulacj analo$ow.
5y$na nioscy informacj moduluje podnon o czstotliwoci radiowej 27. 5am transmitowany sy$na moe mie! charakter
analo$owy i cyfrowy. 5y$naem takim mona zmodulowa! "ezporednio laser, lu" te wprowadzi! do modulatora zewntrzne$o.
&odulacja te$o typu wykorzystywana jest do transmisji analo$owych sy$naw czujnikw i w sieciach @A6Y.
5chemat ideowy ukadu z multipleksacj na podnonych 5@&#
5y$nay z = kanaw, zawierajce n zmodulowanych sy$naw nonych, s sumowane przez multiplekser i kierowane do nadajnika
laserowe$o.
5y$na wyjciowy multipleksera ma "ardzo zoon natur i modulacja mocy optycznej lasera ma charakter analo$owy.
6alety systemw z multipleksacj# na podno*nych :=&L
B"r"ka sy$naw od"ywa si na drodze elektrycznej, zarwno po stronie nadawczej, jak i od"iorczej1 techniki te s do"rze
rozwinite i znane, a elementy tanie.
(iele kanaw transmisji, co w poczeniu z ma tumiennoci wiatowodw umoliwia wykorzystanie w sieciach
@A6Y.
( rozmaitych kanaach mona stosowa! rozmaite techniki modulacji podnonych# analo$owe i cyfrowe, "inarne i
wielostanowe.
Wady systemw z multipleksacj# na podno*nych :=&L
B$raniczone pasmo kanau o$ranicza szy"ko! transmisji w kanale.
5tae pro"lemy z przesuchami midzy kanaami i znieksztaceniami intermodulacyjnymi.
4onieczno! o$raniczenia efektw intermodulacji zmusza do#
o zmniejszenia indeksu modulacji1
o zmniejszenia mocy wyjciowej nadajnikw laserowych.