Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
(ParteI)
VALORESEPRINCPIOSPARAUMAMUDANAPOSITIVA
SelecodeartigosdaConstituiodaRepblicaPortuguesa(2005)
7RevisoConstitucional
AConstituiodaRepblicaPortuguesaodocumentoquetraaonossoprojectocolectivoenquanto
nao.Neladefinemseosdireitoseprincpiosfundamentaisquereconhecemoscolectivamente,e
tambmosvaloresqueidealizamosparaconstruirumasociedadecomquetodosnosidentificamos.
Apesardeserabasedetodasasleis,eportantoumdocumentoqueemmuitoinfluencaaformacomo
vivemosemsociedade,existeumgrandedesconhecimentopblicosobreoquelestescrito,oqueleva
precisamenteaqueassuasnormaseideaissejam,muitasvezes,corrompidos.
NasescolasaindanosedatenoConstituiodaRepblicaPortuguesa(pelomenosnoa
suficiente),nacontradiodeseassumirquetodososcidadosaconhecemcompletamente,eque,por
isso,socapazesdedefenderosseusdireitos,lconsagrados.
NaConstituioestovaloresquepodemserbasilaresparaatransformaopositivadasociedade,da
nossarelaocomosnossosconcidadosecomaNatureza,eatnasestruturaseconmicase
profissionais.
Notomemosumaposiodenosconformarmosanenhumsistemadenormas,maspodemosretiraro
quelheachamosdevaloreusloparaconstruiralgomelhor.
Porestasrazesfizemosestaselecodeartigos,sobreaqualpodemosponderare,talvez,tomla
comorefernciaparaque,emconjunto,possamosconstruircomunidadesimagemdevaloresquetodos
partilhamos.
Queestesvaloreseideiasqueaquiseapresentamsejamumaportaparaoesclarecimentoeodebateem
tornodoquequeremosenquantocomunidades.
Esperoquetirevaloreprazernaleituradestedocumento.
Podeemprestlo,copilo,reproduzilo,citloeespalhlocomodesejar,desdequeconserveoobjectivo
deinformareinspirarquemol.
ConstituiodaRepblicaPortuguesaVIIRevisoConstitucional:
www.parlamento.pt/LEGISLACAO/Paginas/ConstituicaoRepublicaPortuguesa.aspx
PedroHorta@2014
ecocomunidadesplanicie.wordpress.com
https://www.facebook.com/pages/EcoComunidadesnaPlan%C3%ADcie/399166263513839
(PREMBULO)A25deAbrilde1974,oMovimentodasForasArmadas,coroandoalonga
resistnciadopovoPortuguseinterpretandoosseussentimentosprofundos,derrubouo
regimefascista.
LibertarPortugaldaditadura,daopressoedocolonialismorepresentouumatransformao
revolucionriaeoinciodeumaviragemhistricadasociedadePortuguesa.
AAssembleiaConstituinteafirmaadecisodopovoPortugusdedefenderaindependncia
nacional,degarantirosdireitosfundamentaisdoscidados,deestabelecerosprincpios
basilaresdademocracia,deasseguraroprimadodoEstadodeDireitodemocrticoedeabrir
caminhoparaumasociedadesocialista,norespeitodavontadedopovoPortugus,tendoem
vistaaconstruodeumpasmaislivre,maisjustoemaisfraterno.
AAssembleiaConstituinte,reunidanasessoplenriade2deAbrilde1976,aprovaedecreta
aseguinteConstituiodaRepblicaPortuguesa:
PortugalumaRepblicasoberana,baseadanadignidadedapessoahumanaenavontade
populareempenhadanaconstruodeumasociedadelivre,justaesolidriaart.1
ARepblicaPortuguesaumEstadodedireitodemocrtico,baseadonasoberaniapopular,no
pluralismodeexpressoeorganizaopolticademocrticas,norespeitoenagarantiada
efectivaodosdireitoseliberdadesfundamentaisenaseparaoeinterdependnciade
poderes,visandoarealizaodademocraciaeconmica,socialeculturaleoaprofundamento
dademocraciaparticipativaart.2
Asoberania,unaeindivisvel,residenopovo(...)n1.doart.3
OEstadosubordinaseConstituioefundasenalegalidadedemocrtica.n2.doart.3
AvalidadedasleisedosdemaisactosdoEstado,dasregiesautnomas,dopoderlocalede
quaisqueroutrasentidadespblicasdependedasuaconformidadecomaConstituio.n3.
doart.3
OEstadounitrioerespeitanasuaorganizaoefuncionamentooregimeautonmicoinsular
eosprincpiosdasubsidiaridade,daautonomiadasautarquiaslocaisedadescentralizao
democrticadaadministraopblica.n1.doart.6
Portugalregesenasrelaesinternacionaispelosprincpiosdaindependncianacional,do
respeitodosdireitosdoHomem,dosdireitosdospovos,daigualdadeentreosEstados,da
soluopacficadosconflitosinternacionais,danoingerncianosassuntosinternosdeoutros
Estadosedacooperaocomtodososoutrospovosparaaemancipaoeoprogressoda
Humanidade.n1.doart.7
Portugalpreconizaaaboliodoimperialismo,docolonialismoedequaisqueroutrasformasde
agresso,domnioeexploraonasrelaesentreospovos(...)n2.doart.7
Portugalreconheceodireitodospovosautodeterminaoeindependnciaeao
desenvolvimento,bemcomoodireitoinsurreiocontratodasasformasdeopresso.n3.
doart.7
SotarefasfundamentaisdoEstado:
a)Garantiraindependncianacionalecriarascondiespolticas,econmicas,sociaise
culturaisqueapromovam
b)GarantirosdireitoseliberdadesfundamentaiseorespeitopelosprincpiosdoEstadode
direitodemocrtico
c)Defenderademocraciapoltica,assegurareincentivaraparticipaodemocrticados
cidadosnaresoluodosproblemasnacionais
d)Promoverobemestareaqualidadedevidadopovoeaigualdaderealentreos
Portugueses,bemcomoaefectivaodosdireitoseconmicos,sociais,culturaiseambientais,
medianteatransformaoemodernizaodasestruturaseconmicasesociais
e)ProtegerevalorizaropatrimnioculturaldopovoPortugus,defenderaNaturezaeo
ambiente,preservarosrecursosNaturaiseassegurarumcorrectoordenamentodoterritrio
f)Asseguraroensinoeavalorizaopermanente(...)
g)Promoverodesenvolvimentoharmoniosodetodooterritrionacional(...)alneasdoart.9
Ospartidospolticosconcorremparaaorganizaoeparaaexpressodavontadepopular,no
respeitopelosprincpiosdaindependncianacional,daunidadedoEstadoedademocracia
poltica.n2.doart.10
Todososcidadostmamesmadignidadesocialesoiguaisperantealei.n1.doart.13
Ningumpodeserprivilegiado,beneficiado,prejudicado,privadodequalquerdireitoouisentode
qualquerdeveremrazodeascendncia,sexo,raa,lngua,territriodeorigem,religio,
convicespolticasouideolgicas,instruo,situaoeconmica,condiosocialou
orientaosexual.n2.doart.13
OsestrangeiroseosaptridasqueseencontremouresidamemPortugalgozamdosdireitose
estosujeitosaosdeveresdocidadoPortugusn1.doart.14
Aleispoderestringirosdireitos,liberdadesegarantiasnoscasosexpressamenteprevistos
naConstituio,devendoasrestrieslimitarseaonecessrioparasalvaguardaroutros
direitosouinteressesconstitucionalmenteprotegidos.n2.doart.18
Asleisrestritivasdedireitos,liberdadesegarantiastmderevestircarctergeraleabstractoe
nopodemterefeitoretroactivonemdiminuiraextensoeoalcancedocontedoessencialdos
preceitosconstitucionais.n3.doart.18
Osrgosdesoberanianopodem(...)suspenderoexercciodosdireitos,liberdadese
garantias(...)n1.doart.19
Atodosasseguradooacessoaodireitoeaostribunaisparadefesadosseusdireitose
interesseslegalmenteprotegidos,nopodendoajustiaserdenegadaporinsuficinciade
meioseconmicos.n1.doart.20
Paradefesadosdireitos,liberdadesegarantiaspessoais,aleiasseguraaoscidados
procedimentosjudiciaiscaracterizadospelaceleridadeeprioridade,demodoaobtertutela
efectivaeemtempotilcontraameaasouviolaesdessesdireitos.n5.doart.20
Todostmodireitoderesistiraqualquerordemqueofendaosseusdireitos,liberdadese
garantiasederepelirpelaforaqualqueragresso,quandonosejapossvelrecorrer
autoridadepblica.art.21
OEstadoeasdemaisentidadespblicassocivilmenteresponsveis,emformasolidriacom
ostitularesdosseusrgos,funcionriosouagentes,poracesouomissespraticadasno
exercciodassuasfuneseporcausadesseexerccio,dequeresulteviolaodosdireitos,
liberdadesegarantiasouprejuzoparaoutrem.art.22
AvidaHumanainviolvel.n1.doart.24
Emcasoalgumhaverpenademorte.n2.doart.24
Aintegridademoralefsicadaspessoasinviolvel.n1.doart.25
Ningumpodesersubmetidoatortura,nematratosoupenascruis,degradantesou
desumanos.n2.doart.25
Atodossoreconhecidososdireitosidentidadepessoal,aodesenvolvimentoda
personalidade,capacidadecivil,cidadania,aobomnomeereputao,imagem,palavra,
reservadaintimidadedavidaprivadaefamiliareprotecolegalcontraquaisquerformas
dediscriminao.n1.doart.26
Todostmdireitoliberdadeesegurana.n1.doart.27
Aresponsabilidadepenalinsusceptveldetransmisso.n3.doart.30
Haverhabeascorpuscontraoabusodepoder,porvirtudedeprisooudetenoilegal(...)n
1.doart.31
NoadmitidaaexpulsodecidadosPortuguesesdoterritrionacional.n1.doart.33
garantidoodireitodeasiloaosestrangeiroseaosaptridasperseguidosougravemente
ameaadosdeperseguio,emconsequnciadasuaactividadeemfavordademocracia,da
libertaosocialenacional,dapazentreospovos,daliberdadeedosdireitosdapessoa
humana.n8.doart.33
Odomiclioeosigilodacorrespondnciaedosoutrosmeiosdecomunicaoprivadaso
inviolveis.n1.doart.34
Ningumpodeentrarduranteanoitenodomicliodequalquerpessoasemoseuconsentimento,
salvoemsituaodeflagrantedelitooumedianteautorizaojudicialemcasosdecriminalidade
especialmenteviolentaoualtamenteorganizada,incluindooterrorismoeotrficodepessoas,
dearmasedeestupefacientes,nostermosprevistosnalei.n3.doart.34
Todososcidadostmodireitodeacessoaosdadosinformatizadosquelhesdigamrespeito,
podendoexigirasuarectificaoeactualizao,eodireitodeconhecerafinalidadeaquese
destinam(....)n1.doart.35
Ainformticanopodeserutilizadaparatratamentodedadosreferentesaconvices
filosficasoupolticas,filiaopartidriaousindical,freligiosa,vidaprivadaeorigemtnica,
salvomedianteconsentimentoexpressopelotitular,autorizaoprevistaporleicomgarantias
denodiscriminaoouparaprocessamentodedadosestatsticosnoindividualmente
identificveis.n3.doart.35
proibidaaatribuiodeumnmeronacionalnicoaoscidados.n5.doart.35
Atodosgarantidolivreacessosredesinformticasdeusopblico(...)n6.doart.35
Todostmodireitodeconstituirfamliaedecontraircasamentoemcondiesdeplena
igualdade.n1.doart.36
Oscnjugestmiguaisdireitosedeveresquantocapacidadecivilepolticaemanutenoe
educaodosfilhos.n3.doart.36
Todostmodireitodeexprimiredivulgarlivrementeoseupensamentopelapalavra,pela
imagemouporqualqueroutromeio,bemcomoodireitodeinformar,deseinformaredeser
informados,semimpedimentosnemdiscriminaes.n1.doart.37eOexercciodestes
direitosnopodeserimpedidooulimitadoporqualquertipoouformadecensura.n2.do
art.37
garantidaaliberdadedeimprensa.n1.doart.38
Aliberdadedeimprensaimplica:
a)Aliberdadedeexpressoecriaodosjornalistasecolaboradores,bemcomoainterveno
dosprimeirosnaorientaoeditorialdosrespectivosrgosdecomunicaosocial,salvo
quandotiveremnaturezadoutrinriaouconfessional
b)Odireitodosjornalistas(...)aoacessosfontesdeinformaoeprotecoda
independnciaedosigiloprofissionais,bemcomoodireitodeelegeremconselhosderedao
c)Odireitodefundaodejornaisedequaisqueroutraspublicaes,independentementede
autorizaoadministrativa,cauoouhabilitaoprvias.alneasdon2.doart.38
OEstadoasseguraaliberdadeeaindependnciadosrgosdecomunicaosocialperanteo
poderpolticoeopodereconmico(...)n4.doart.38
Nosperodoseleitoraisosconcorrentestmdireitoatemposdeantena,regulareseequitativos,
masetaesemissorasderdioedetelevisodembitonacionaleregional(...)n3.do
art.40
Aliberdadedeconscincia,dereligioedecultoinviolvel.n1.doart.41
Ningumpodeserperseguido,privadodedireitosouisentodeobrigaesoudeverescvicos
porcausadassuasconvicesouprticareligiosa.n2.doart.41
garantidoodireitoobjecodeconscincia(...)n6.doart.41
livreacriaointelectual,artsticaecientfica.n1.doart.42
Estaliberdadecompreendeodireitoinveno,produoedivulgaodaobracientfica,
literriaouartstica(...).n2.doart.42
garantidaaliberdadedeaprendereensinar.n1.doart.43
OEstadonopodeprogramaraeducaoeaculturasegundoquaisquerdirectrizesfilosficas,
estticas,polticas,ideolgicasoureligiosas.n2.doart.43
Oensinopbliconoserconfessional.n3.doart.43
garantidoodireitodecriaodeescolasparticularesecooperativas.n4.doart.43
Oscidadostmodireitodesereunir,pacificamenteesemarmas,mesmoemlugaresabertos
aopblico,semnecessidadedequalquerautorizao.n1.doart.45
Atodososcidadosreconhecidoodireitodemanifestao.n2.doart.45
Oscidadostmodireitode,livrementeesemdependnciadequalquerautorizao,constituir
associaes(...)n1.doart.46
Asassociaesprosseguemlivrementeosseusfinsseminterfernciadasautoridades
pblicasenopodemserdissolvidaspeloEstadooususpensasassuasactividades(...)n2.
doart.46
Nosoconsentidasassociaesarmadasnemdetipomilitar,militarizadasouparamilitares
(...),nemorganizaesqueperfilhemaideologiafascista.n4.doart.46
Todostmodireitodeescolherlivrementeaprofissoougnerodetrabalho,salvasrestries
legaisimpostaspelointeressecolectivoouinerentessuaprpriacapacidade.n1.do
art.47
Todososcidadostmodireitodeacessofunopblica,emcondiesdeigualdadee
liberdade(...).n2.doart.47
Todososcidadostmodireitodetomarpartenavidapolticaenadirecodosassuntos
pblicosdopas,directamenteouporintermdioderepresentanteslivrementeeleitos.n1.do
art.48
TodososcidadostmodireitodeseresclarecidosobjectivamentesobreactosdoEstadoe
demaisentidadespblicasedeserinformadospeloGovernoeoutrasautoridadesacercada
gestodosassuntospblicos.n2.doart.48
Aliberdadedeassociaocompreendeodireitodeconstituirouparticiparemassociaese
partidospolticosedeatravsdelesconcorrerdemocraticamenteparaaformaodavontade
populareaorganizaodopoderpoltico.n1.doart.51
Ospartidospolticosdevemregersepelosprincpiosdatransparncia,daorganizaoeda
gestodemocrticasedaparticipaodetodososseusmembros.n5.doart.51
Todososcidadostmodireitodeapresentar,individualoucolectivamente,aosrgosde
soberania(...)ouaquaisquerautoridadespeties,representaes,reclamaesouqueixas
paradefesadosseusdireitos,daConstituio,dasleisoudointeressegerale,bemassim,o
direitodesereminformados,emprazorazovel,sobreoresultadodarespectivaapreciao.
n1.doart.52
conferidoatodos,pessoalmenteouatravsdeassociaesdedefesadosinteressesem
causa,odireitodeacopopular(...),nomeadamentepara:a)Promoverapreveno,a
cessaoouaperseguiojudicialdasinfracescontraasadepblica,osdireitosdos
consumidores,aqualidadedevida,apreservaodoambienteedopatrimnioculturalb)
AsseguraradefesadosbensdoEstado,dasregiesautnomasedasautarquiaslocais.n3.
doart.52
garantidaaostrabalhadoresasegurananoemprego,sendoproibidososdespedimentos
semjustacausaoupormotivospolticosouideolgicos.n1.doart.53
direitodostrabalhadorescriaremcomissesdetrabalhadoresparadefesadosseus
interesseseintervenodemocrticanavidadaempresa.n1.doart.54
Constituemdireitosdascomissesdetrabalhadores:
a)Recebertodasasinformaesnecessriasaoexercciodasuaactividade
b)Exercerocontrolodegestonasempresas
c)Participarnosprocessodereestruturaodaempresa,especialmentenotocanteaaces
deformaoouquandoocorraalteraodascondiesdetrabalho
d)Gerirouparticiparnagestodasobrassociaisdaempresa(...)alneasdon5.doart.54
garantidoodireitogreve.n1.doart.57
Todostmdireitoaotrabalho.n1.doart.58
Todosostrabalhadores(...)tmdireito:
a)retribuiodotrabalho(...),observandoseoprincpiodequeparatrabalhoigualsalrio
igual,deformaagarantirumaexistnciacondigna
b)Aorganizaodotrabalhoemcondiessocialmentedignificantes,deformaafacultara
realizaopessoaleapermitiraconciliaodaactividadeprofissionalcomavidafamiliar
c)Aprestaodotrabalhoemcondiesdehigiene,seguranaesade
d)Aorepousoeaoslazeres,aumlimitemximodejornadadetrabalho,aodescansosemanal
eafriasperidicaspagas
e)assistnciamaterial,quandoinvoluntariamenteseencontrememsituaodedesemprego
alneasdoart.59
Osconsumidorestmdireitoqualidadedosbenseserviosconsumidos,formaoe
informao,protecodasade,daseguranaedosseusinteresseseconmicos,bem
comoreparaodedanos.n1.doart.60
Apublicidadedisciplinadaporlei,sendoproibidastodasasformasdepublicidadeoculta,
indirectaoudolosa.n2.doart.60
AiniciativaeconmicaprivadaexerceselivrementenosquadrosdefinidospelaConstituioe
pelaleietendoemcontaointeressegeral.n1.doart.61
Atodosreconhecidoodireitolivreconstituiodecooperativas,desdequeobservadosos
princpioscooperativos.n2.doart.61
reconhecidoodireitoautogesto(...).n3.doart.61
Todostmdireitoseguranasocial.n1.doart.63
IncumbeaoEstadoorganizar,coordenaresubsidiarumsistemadeseguranasocialunficado
edescentralizado,comaparticipaodasassociaessindicais,deoutrasorganizaes
representativasdostrabalhadoresedeassociaesrepresentativasdosdemaisbeneficirios.
n2.doart.63
Osistemadeseguranasocialprotegeoscidadosnadoena,velhice,invalidez,viuveze
orfandade,bemcomonodesempregoeemtodasasoutrassituaesdefaltaoudiminuiode
meiosdesubsistnciaoucapacidadeparaotrabalho.n3.doart.63
OEstadoapoiaefiscaliza,nostermosdalei,aactividadeeofuncionamentodasinstituies
particularesdesolidariedadesocialedeoutrasdereconhecidointeressepblicosemcarcter
lucrativo,comvistaprossecuodeobjectivosdesolidariedadesocialconsignados(...)n5.
doart.63
Todostmodireitoprotecodasadeeodeverdeadefenderepromover.n1.doart.64
Odireitoprotecodasaderealizado:
a)Atravsdeumsistemanacionaldesadeuniversalegerale,tendoemcontaascondies
econmicasesociaisdoscidados,tendencialmentegratuito
b)Pelacriaodecondieseconmicas,sociais,culturaiseambientaisquegarantam,
designadamente,aprotecodainfncia,dajuventudeedavelhice,epelamelhoriasistemtica
dascondiesdevidaedetrabalho,bemcomopelapromoodaculturafsicaedesportiva,
escolarepopular,eaindapelodesenvolvimentodaeducaosanitriadopovoeprticasde
vidasaudvel.alneasdon2.doart.64
Todostmdireito,parasieparaasuafamlia,aumahabitaodedimensoadequada,em
condiesdehigieneeconfortoequepreserveaintimidadepessoaleaprivacidadefamiliar.
n1.doart.65
(...)incumbeaoEstado:(...)Incentivareapoiarasiniciativasdascomunidadeslocaisedas
populaes,tendentesaresolverosrespectivosproblemashabitacionaiseafomentara
criaodecooperativasdehabitaoeaautoconstruo.alneab)don2.doart.65
garantidaaparticipaodosinteressadosnaelaboraodosinstrumentosdeplaneamento
urbansticoedequaisqueroutrosinstrumentosdeplaneamentofsicodoterritrio.n5.do
art.65
TodostmdireitoaumambientedevidaHumano,sadioeecologicamenteequilibradoeodever
deodefender.n1.doart.66
Paraassegurarodireitoaoambiente,noquadrodeumdesenvolvimentosustentvel,incumbe
aoEstado,pormeiodeorganismosprpriosecomooenvolvimentoeaparticipaodos
cidados:
a)Prevenirecontrolarapoluioeosseusefeitoseasformasprejudiciaisdeeroso
b)Ordenarepromoveroordenamentodoterritrio,tendoemvistaumacorrectalocalizao
dasactividades,umequilibradodesenvolvimentosocioeconmicoeavalorizaoda
paisagem
c)CriaredesenvolverreservaseparquesNaturaisederecreio,bemcomoclassificare
protegerpaisagensestios,demodoagarantiraconservaodaNaturezaeapreservaode
valoresculturaisdeinteressehistricoouartstico
d)PromoveroaproveitamentoracionaldosrecursosNaturais,salvaguardandoasua
capacidadederenovaoeaestabilidadeecolgica,comrespeitopeloprincpioda
solidariedadeentregeraes
e)Promover,emcolaboraocomasautarquiaslocais,aqualidadeambientaldaspovoaese
davidaurbana,designadamentenoplanoarquitectnicoedaprotecodaszonashistricas
f)Promoveraintegraodeobjectivosambientaisnasvriaspolticasdembitosectorial
g)Promoveraeducaoambientaleorespeitopelosvaloresdoambiente
h)Assegurarqueapolticafiscalcompatibilizedesenvolvimentocomprotecodoambientee
qualidadedevida.alneasdon2.doart.66
Afamlia,comoelementofundamentaldasociedade,temdireitoprotecodasociedadeedo
Estadoeefectivaodetodasascondiesquepermitamarealizaopessoaldosseus
membros.n1.doart.67
Incumbe(...)aoEstadoparaprotecodafamlia:Promoveraindependnciasociale
econmicadosagregadosfamiliares.alneaa)don2.doart.67
OspaiseasmestmdireitoprotecodasociedadeedoEstadonarealizaodasua
insubstituvelacoemrelaoaosfilhos,nomeadamentequantosuaeducao,com
garantiaderealizaoprofissionaledeparticipaonavidacvicadopas.n1.doart.68
Amaternidadeeapaternidadeconstituemvaloressociaiseminentes.n2.doart.68
AscrianastmdireitoprotecodasociedadeedoEstado,comvistaaoseu
desenvolvimentointegral,especialmentecontratodasasformasdeabandono,de
descriminaoedeopressoecontraoexerccioabusivodeautoridadenafamliaenas
demaisinstituies.n1.doart.69
Apolticadajuventudedevertercomoobjectivosprioritriosodesenvolvimentoda
personalidadedosjovens,acriaodecondiesparaasuaefectivaintegraonavidaactiva,
ogostopelacriaolivreeosentidodeserviocomunidade.n2.doart.70
Aspessoasidosastmdireitoseguranaeconmicaeacondiesdehabitaoeconvvio
familiarecomunitrioquerespeitemasuaautonomiapessoaleevitemesuperemoisolamento
ouamarginalizaosocial.n1.doart.72
Apolticadeterceiraidadeenglobamedidasdecaractereconmico,socialeculturaltendentes
aproporcionarspessoasidosasoportunidadesderealizaopessoal,atravsdeuma
participaoactivanavidadacomunidade.n2.doart.72
Todostmodireitoeducaoecultura.n1.doart.73
OEstadopromoveademocratizaodaeducaoeasdemaiscondiesparaquea
educao(...)contribuaparaaigualdadedeoportunidades,asuperaodasdesigualdades
econmicas,sociaiseculturais,odesenvolvimentodapersonalidadeedoespritodetolerncia,
decompreensomtua,desolidariedadeederesponsabilidade,paraoprogressosocialepara
aparticipaodemocrticanavidacolectiva.n2.doart.73
OEstadopromoveademocratizaodacultura,incentivandoeassegurandooacessode
todososcidadosfruioecriaocultural,emcolaboraocomosrgosdecomunicao
social,asassociaesefundaesdefinsculturais,ascolectividadesdeculturaerecreio,as
associaesdedefesadopatrimniocultural,asorganizaesdemoradoreseoutrosagentes
culturais.n3.doart.73
Todostmdireitoaoensinocomgarantiadodireitoigualdadedeoportunidadesdeacessoe
xitoescolar.n1.doart.74
(...)incumbeaoEstado:a)Asseguraroensinobsicouniversal,obrigatrioegratuitoc)
Garantiraeducaopermanenteeeliminaroanalfabetismoe)Estabelecerprogressivamentea
gratuidadedetodososgrausdeensinof)Inserirasescolasnascomunidadesqueserveme
estabelecerainterligaodoensinoedasactividadeseconmicas,sociaiseculturais.
alneasdon2.doart.74
Osprofessoresealunostmodireitodeparticiparnagestodemocrticadasescolas(...)n1.
doart.77
Todostmodireitofruioecriaocultural,bemcomoodeverdepreservar,defendere
valorizaropatrimniocultural.n1.doart.78
IncumbeaoEstado,emcolaboraocomtodososagentesculturais:
a)Incentivareasseguraroacessodetodososcidadosaosmeioseinstrumentosdeaco
cultural,bemcomocorrigirassimetriasexistentesnopasemtaldomnio
b)Apoiarasiniciativasqueestimulemacriaoindividualecolectiva,nassuasmltiplas
formaseexpresses,eumamaiorcirculaodasobrasedosbensculturaisdequalidade
c)Promoverasalvaguardaeavalorizaodopatrimniocultural,tornandooelemento
vivificadordaidentidadeculturalcomum
e)Articularapolticaculturaleasdemaispolticassectoriais.alneasdon2.doart.78
Todostmodireitoculturafsicaeaodesporto.n1.doart.79
Aorganizaoeconmicosocialassentanosseguintesprincpios:
a)Subordinaodopodereconmicoaopoderpolticodemocrtico
b)Coexistnciadosectorpblico,dosectorprivadoedosectorcooperativoesocialde
propriedadedosmeiosdeproduo
c)Liberdadedeiniciativaedeorganizaoempresarialnombitodeumaeconomiamista
d)PropriedadepblicadosrecursosNaturaisedemeiosdeproduo,deacordocomo
interessecolectivo
e)Planeamentodemocrticododesenvolvimentoeconmicoesocial
f)Protecodosectorcooperativoesocialdepropriedadedemeiosdeproduo
g)Participaodasorganizaesrepresentativasdostrabalhadoresedasorganizaes
representativasdasactividadeseconmicasnadefiniodasprincipaismedidaseconmicase
sociais.n1.doart.80
IncumbeprioritariamenteaoEstadonombitoeconmicoesocial:
a)Promoveroaumentodobemestarsocialeeconmicoedaqualidadedevidadaspessoas,
emespecialdasmaisdesfavorecidas(...)
b)Promoverajustiasocial,asseguraraigualdadedeoportunidadeseoperarasnecessrias
correcesdasdesigualdadesnadistribuiodariquezaedorendimento(...)
d)Promoveracoesoeconmicaesocialdetodooterritrionacional,orientandoo
desenvolvimentonosentidodeumcrescimentoequilibradodetodosossectoreseregiese
eliminandoprogressivamenteasdiferenaseconmicasesociaisentreacidadeeocampoe
entreolitoraleointerior
f)Assegurarofuncionamentoeficientedosmercados,demodoagarantiraequilibrada
concorrnciaentreempresas,acontrariarformasdeorganizaomonopolistaseareprimir
abusosdeposiodominanteeoutrasprticaslesivasdointeressegeral
g)Desenvolverrelaeseconmicascomtodosospovos,salvaguardandosemprea
independncianacionaleosinteressesdosPortuguesesedaeconomiadopas
h)Eliminaroslatifndiosereordenarominifndio
i)Garantiradefesadosinteressesedireitosdosconsumidores
l)Assegurarumapolticacientficaetecnolgicafavorvelaodesenvolvimentodopas
m)Adoptarumapolticanacionaldeenergia,compreservaodosrecursosNaturaisedo
equilbrioecolgico(...)
n)Adoptarumapolticanacionaldagua,comaproveitamento,planeamentoegestoracional
dosrecursoshdricos.alneasdoart.81
Pertencemaodomniopblico:
a)Asguasterritoriaiscomosseusleitoseosfundosmarinhoscontguos,bemcomooslagos,
lagoasecursosdeguanavegveisouflutuveis,comosrespectivosleitos
b)Ascamadasareassuperioresaoterritrioacimadolimitereconhecidoaoproprietrioou
superficirio
c)Osjazigosminerais,asnascentesdeguasmineromedicinais,ascavidadesNaturais
subterrneasexistentesnosubsolo,comexcepodasrochas,terrascomunseoutros
materiaishabitualmenteusadosnaconstruo
d)Asestradas
e)Aslinhasfrreasnacionaisalneasdoart.84
OEstadoestimulaeapoiaacriaoeaactividadedecooperativas.n1.doart.85
SoapoiadaspeloEstadoasexperinciasviveisdeautogeston3.doart.85
OEstadoincentivaaactividadeempresarial,emparticulardaspequenasemdias
empresas(...)n1.doart.86
Aleidisciplinaraactividadeeconmicaeosinvestimentosporpartedepessoassingularesou
colectivasestrangeiras,afimdegarantirasuacontribuioparaodesenvolvimentodopase
defenderaindependncianacionaleosinteressesdostrabalhadores.art.87
Nasunidadesdeproduodosectorpblicoasseguradaumaparticipaoefectivados
trabalhadoresnarespectivagesto.art.89
Osplanosdedesenvolvimentoeconmicoesocialtmporobjectivopromoverocrescimento
econmico,odesenvolvimentoharmoniosoeintegradodesectoreseregies,ajustarepartio
individualeregionaldoprodutonacional,acoordenaodapolticaeconmicacomaspolticas
social,educativaecultural,adefesadomundorural,apreservaodoequilbrioecolgico,a
defesadoambienteeaqualidadedevidadopovoPortugus.art.90
Soobjectivosdapolticaagrcola:
b)Promoveramelhoriadasituaoeconmica,socialeculturaldostrabalhadoresruraisedos
agricultores(...)eoacessopropriedadeoupossedeterraedemaismeiosdeproduo
directamenteutilizadosnasuaexploraoporpartedaquelesqueatrabalham
c)Criarascondiesnecessriasparaatingiraigualdadeefectivadosquetrabalhamna
agriculturacomosdemaistrabalhadoreseevitarqueosectoragrcolasejadesfavorecidonas
relaesdetrocacomosoutrossectores
d)AssegurarousoeagestoracionaisdossolosedosrestantesrecursosNaturais,bem
comoamanutenodasuacapacidadederegenerao
e)Incentivaroassociativismodosagricultoreseaexploraodirectadaterra.alneasdon1.
doart.93
OEstadopromoverumapolticadeordenamentoereconversoagrriaededesenvolvimento
florestal,deacordocomoscondicionalismosecolgicosesociaisdopas.n2.doart.93
NaprossecuodosobjectivosdapolticaagrcolaoEstadoapoiarpreferencialmenteos
pequenosemdiosagricultores,nomeadamentequandointegradosemunidadesdeexplorao
familiar,individualmenteouassociadosemcooperativas,bemcomoascooperativasde
trabalhadoresagrcolaseoutrasformasdeexploraoportrabalhadores.n1.doart.97
Soobjectivosdapolticacomercial:
a)Aconcorrnciasalutardosagentesmercantis
c)Ocombatesactividadesespeculativasesprticascomerciaisrestritivas
e)Protecodosconsumidores.alneasdoart.99
Osistemafinanceiroestruturadoporlei,demodoagarantiraformao,acaptaoea
seguranadaspoupanas,bemcomoaaplicaodosmeiosfinanceirosnecessriosao
desenvolvimentoeconmicoesocial.art.101
Ningumpodeserobrigadoapagarimpostosquenohajamsidocriadosnostermosda
Constituio,quetenhamnaturezaretroactivaoucujaliquidaoecobranasenofaamnos
termosdalei.n3.doart.103
Oimpostosobreorendimentopessoalvisaadiminuiodasdesigualdadesesernicoe
progressivo,tendoemcontaasnecessidadeseosrendimentosdoagregadofamiliar.n1.do
art.104
Atributaodasempresasincidefundamentalmentesobreoseurendimentoreal.n2.do
art.104
Atributaodopatrimniodevecontribuirparaaigualdadeentreoscidados.n3.doart.104
Atributaodoconsumovisaadaptaraestruturadeconsumoevoluodasnecessidadesdo
desenvolvimentoeconmicoedajustiasocial,devendoonerarosconsumosdeluxo.n4.do
art.104
OpoderpolticopertenceaopovoeexercidonostermosdaConstituio.art.108
Aparticipaodirectaeactivadehomensemulheresnavidapolticaconstituicondioe
instrumentofundamentaldeconsolidaodosistemademocrtico,devendoaleipromovera
igualdadenoexercciodosdireitoscvicosepolticoseanodescriminaoemfunodo
sexonoacessoacargospolticos.art.109
Nenhumrgodesoberania,deregioautnomaoudepoderlocalpodedelegarosseus
poderesnoutrosrgos(...)n2.doart.111
Ostitularesdecargospolticosrespondempoltica,civilecriminalmentepelasacese
omissesquepratiquemnoexercciodassuasfunes.n1.doart.117
Ningumpodeexercerattulovitalcioqualquercargopolticodembitonacional,regionalou
local.n1.doart.118
NoactodeposseoPresidentedaRepblicaeleitoprestaraseguintedeclaraode
compromisso:Juroporminhahonradesempenharfielmenteasfunesemqueficoinvestidoe
defender,cumprirefazercumpriraConstituiodaRepblicaPortuguesa.n3.doart.127
AAssembleiadaRepblicaaassembleiarepresentativadetodososcidadosPortugueses.
art.147
Osdeputadosexercemlivrementeoseumandato,sendolhesgarantidascondiesadequadas
aoeficazexercciodassuasfunes,designadamenteaoindispensvelcontactocomos
cidadoseleitoresesuainformaoregular.n1.doart.155
Ostribunaissoindependenteseapenasestosujeitoslei.art.203
Asdecisesdostribunaissoobrigatriasparatodasasentidadespblicaseprivadase
prevalecemsobreasdequaisquerautoridades.n2.doart.205
Osjuzesemexerccionopodemdesempenharqualqueroutrafunopblicaouprivada,
salvofunesdocentesoudeinvestigaocientficadenaturezajurdica,noremuneradas.
n3.doart.216
OTribunalConstitucionalotribunalaoqualcompeteespecificamenteadministrarajustiaem
matriasdenaturezajurdicoconstitucional.art.221
Asautarquiaslocaissopessoascolectivasterritoriaisdotadasdergosrepresentativos,que
visamaprossecuodeinteressesprpriosdaspopulaesrespectivas.n2.doart.235
Oregimedasfinanaslocais(...)visarajustarepartiodosrecursospblicospeloEstadoe
pelasautarquiaseanecessriacorrecodedesigualdadesentreautarquiasdomesmograu.
n2.doart.238
Aassembleiadefreguesiapodedelegarnasorganizaesdemoradorestarefas
administrativasquenoenvolvamoexercciodepoderesdeautoridade.art.248
Afimdeintensificaraparticipaodaspopulaesnavidaadministrativalocalpodemser
constitudasorganizaesdemoradoresresidentesemreainferioresdarespectiva
freguesia.n1.doart.263
AAdministraoPblicavisaaprossecuodointeressepblico,norespeitopelosdireitose
interesseslegalmenteprotegidosdoscidados.n1.doart.266
OsrgoseagentesadministrativosestosubordinadosConstituioeleiedevemactuar,
noexercciodassuasfunes,comrespeitopelosprincpiosdaigualdade,da
proporcionalidade,dajustia,daimparcialidadeedaboaf.n2.doart.266
AAdministraoPblicaserestruturadademodoaevitaraburocratizao,aaproximaros
serviosdaspopulaeseaasseguraraparticipaodosinteressadosnasuagestoefectiva,
designadamenteporintermdiodeassociaespblicas,organizaesdemoradoreseoutras
formasderepresentaodemocrtican1.doart.267
Paraoefeitododispostononmeroanterior,aleiestabeleceradequadasformasde
descentralizaoedesconcentraoadministrativas,semprejuzodanecessriaeficciae
unidadedeacodaAdministraoedospoderesdedireco,superintendnciaetutelados
rgoscompetentes.n2.doart.267
Oprocessamentodaactividadeadministrativa(...)assegurararacionalizaodosmeiosa
utilizarpelosservioseaparticipaodoscidadosnaformaodasdecisesoudeliberaes
quelhesdisseremrespeito.n5.doart.267
OscidadostmodireitodeserinformadospelaAdministrao,semprequeorequeiram,
sobreoandamentodosprocessosemquesejamdirectamenteinteressados,bemcomoode
conhecerasresoluesdefinitivasquesobreelesforemtomadas.n1.doart.268
Noexercciodassuasfunes,ostrabalhadoresdaAdministraoPblicaedemaisagentes
doEstadoeoutrasentidadespblicaestoexclusivamenteaoserviodointeressepblico(...)
n1.doart.269
OsfuncionrioseagentesdoEstadoedasdemaisentidadespblicassoresponsveiscivil,
criminaledisciplinarmentepelasacesouomissespraticadasnoexercciodassuas
funeseporcausadesseexercciodequeresulteviolaodosdireitosouinteresses
legalmenteprotegidosdoscidados(...)n1.doart.271
Cessaodeverdeobedinciasemprequeocumprimentodasordensouinstruesimpliquea
prticadequalquercrime.n3.doart.271
Apolciatemporfunesdefenderalegalidadedemocrticaegarantiraseguranainternaeos
direitosdoscidados.n1.doart.272
AsForasArmadasestoaoserviodopovoPortugus,sorigorosamenteapartidriaseos
seuselementosnopodemaproveitarsedasuaarma,doseupostooudasuafunopara
qualquerintervenopoltica.n4.doart.275
AdefesadaPtriadireitoedeverfundamentaldetodososPortugueses.n1.doart.276
SoinconstitucionaisasnormasqueinfrinjamodispostonaConstituioouosprincpiosnela
consignados.n1.doart.277
Asleisderevisoconstitucionalteroderespeitar:
a)AindependncianacionaleaunidadedoEstado
b)Aformarepublicanadegoverno
c)AseparaodasIgrejasdoEstado
d)Osdireitos,liberdadesegarantiasdoscidados
e)Osdireitosdostrabalhadores,dascomissesdetrabalhadoresedasassociaessindicais
f)Acoexistnciadosectorpblico,dosectorprivadoedosectorcooperativoesocialde
propriedadedosmeiosdeproduo
g)Aexistnciadeplanoseconmicosnombitodeumaeconomiamista
h)Osufrgiouniversal,directo,secretoeperidiconadesignaodostitulareselectivosdos
rgosdesoberania,dasregiesautnomasedopoderlocal,bemcomoosistemade
representaoproporcional
i)Opluralismodeexpressoeorganizaopoltica,incluindopartidospolticos,eodireitode
oposiodemocrtica
j)Aseparaoeainterdependnciadosrgosdesoberania
l)Afiscalizaodaconstitucionalidadeporacoouporomissodenormasjurdicas
m)Aindependnciadostribunais
n)Aautonomiadasautarquiaslocais(...)art.288
tradues(adecorrer):http://meetingwords.com/b9v4GE6dPp