Vous êtes sur la page 1sur 65

POLICIA NACIONAL DEL PERU

UNIDAD ACADEMICA
SLABO DESARROLLADO DE
PSICOLOGIA DEL
DELINCUENTE
PROGRAMA COMPLEMENTARIO Y
REGULAR
SILABO
PSICOLOGIA DEL DELINCUENTE
(PROGRAMA REGULAR/PROGRAMA TITULADOS DE INSTITUTOS SUPERIORES)
I. INFORMACION GENERAL
EJE CURRICULAR : Formacin Genera
AREA EDUCATI!A : Formacin "#man$%&ica
AREA COGNITI!A : Ciencia% Sociae%
A'O DE ESTUDIO : PRIMER A'O
"ORAS SEMESTRALES : () *ora% aca+,mica% (-. %emana%)
"ORAS SEMANALES : /0
CREDITOS : (1)
PERIODO ACAD2MICO : I S
II. SUMILLA
La A%i3na&#ra 4orma 5ar&e +e C#rr$c#o +e E%&#+io% +e a% E%c#ea% T,cnico6S#5eriore%
+e a Poic$a Naciona +e Per78 a &ra9,% +e %#% Uni+a+e% +e A5ren+i:a;e %e im5ar&e e
conocimien&o &erico <5r=c&ico +e +e o% an&ece+en&e% +e a 5%icoo3$a +e +einc#en&e>
&eor$a% cien&$4ica%> com5or&amien&o% 5%ico5=&ico% (&ra%&orno% +i%ociae% ? an&i%ociae% +e
a 5er%onai+a+> 5er4ie% 5%ico3ico% %ocio3ico% +einc#enciae% ? e%&#+io +e a
criminoo3$a@
III. COMPETENCIAS GENERALES
A 4inai:ar e %eme%&re8 e a#mno e%&ar= en a ca5aci+a+ +e:
A. Reconocer ? anai:ar e ori3en ? o% a%5ec&o% &erico% reaciona+o% con a
P%icoo3$a +e +einc#en&e@
B. I+en&i4icar a% +i9er%a% &erica% cien&$4ica% %oAre a% carac&er$%&ica% +e o%
+einc#en&e%@
C. Conocer o% ra%3o% 5%ico5=&ico% +e in+i9i+#o% con con+#c&a% an&i%ociae%@
D. Conocer ? anai:ar o% 4ac&ore% en+o3eno% ? eBo3eno% +e a +inamica crimina
E. I+en&i4icar8 9aorar ? a5icar o% conocimien&o%8 &enien+o en c#en&a e 5rinci5io
%e37n e c#a8 o% +einc#en&e% no +e;an +e %er 5er%ona% *#mana%@
IV. CONTENIDOS
I UNIDAD
LA PSICOLOGIA COMO CONOCIMIENTO DEL HOMBRE, SU
ETIMOLOGIA,CONCEPTO DE PSICOLOGIA, LA PSICOLOGIA APLICADA EN
LA ADMINIDTACION DE JUSTICIA METODOS PSICOLOGICOS Y CONDUCTA
DELICTIVA
PRIMERA
SEMANA
(04 hora!
D"# $% a# &0
'" J(#)o
Pr)*"ra S")+,
La P%ico3ica como conocimien&o +e *omAre8 %# e&imoo3$a8
conce5&o +e 5%icoo3$a8 a P%icoo3$a A5ica+a en a a+mini%&racin +e
;#%&icia ? 5rinci5ae% m,&o+o% 5%ico3ico%@
S"-(,'a S")+,
Con+#c&a Deic&i9a ? E%&#+io +e Ca%o%@

SEGUNDA
SEMANA
(04 hora! '"#
0. a# 0/
A-o0o
Pr)*"ra S")+,
De4inicin +e P%icoo3$a +e Deinc#en&e8 4ac&ore% en+3eno% ?
eB3eno% +e a +in=mica crimina@ E %er *#mano como #ni+a+ Aio6
5%ico%ocia8 Tra%&orno +e 5er%onai+a+ ? 5a&oo3$a men&a@
S"-(,'a S")+,
Ta##"r: E%&#+io +e Ca%o%@ CAnai:ar e com5or&amien&o +e a
+einc#encia +e%+e #na 5er%5ec&i9a in&e3ra8 %e37n 4ac&ore%
5re+ominan&e%D@
TERCERA
SEMANA
(04 hora! '"#
01 a# .&
A-o0o
Pr)*"ra S")+,
Ta##"r: E%&#+io +e Ca%o%@ CLa con+#c&a +eic&i9a en e Per7D@
S"-(,'a S")+,
Ta##"r2 Din=mica 3r#5a@ (E%&#+io +e ca%o)
CUARTA
SEMANA
(04 hora! '"#
.% a# $0
A-o0o
Pr)*"ra S")+,
La 5er%onai+a+ +e +einc#en&e 5er#ano@ La *erencia c#&#ra ? a
*erencia 5%ico3ica8 a+E#iri+a@
S"-(,'a S")+,
Ta##"r: Estudio de Casos
3UINTA
SEMANA
(04 hora! '"#
$$ a# $4
A-o0o
Pr)*"ra S")+,
La 5re+i%5o%icin +eic&i9a8 a *erencia crimina@ Teor$a +e a
ineBi%&encia +e a 5re+i%5o%icin +eic&i9a ? *erencia@
S"-(,'a S")+,
Ta##"r: Estudio de Casos
II UNIDAD
COMPORTAMIENTOS PSICOPATICOS (TRANSTORNOS DISOCIALES DE LA PERSONALIDAD)
SE5TA
SEMANA
(04 hora! '"#
$6 a# 0&
S"0)"*7r"
Pr)*"ra S")+,
De4inicione%8 conce5&o% A=%ico% +e 5%ico5a&oo3$a@ P%ico5a&oo3$a
+einc#encia@ Princi5ae% 5%ico5a&$a% +e +einc#en&e@
S"-(,'a S")+,
Ta##"r: Estudio de Casos
SETIMA
SEMANA
(04 hora! '"#
0/ a# .0
S"0)"*7r"
Pr)*"ra S")+,
Socioo3$a +e a criminai+a+
S"-(,'a S")+,
Ta##"r: E%&#+io +e Ca%o%
III UNIDAD
LA CRIMINOLOG8A Y LAS TEORIAS CRIMINOL9GICAS
OCTAVA
SEMANA
(04 hora!
'"# .$ a# .4
S"0)"*7r"
Pr)*"ra S")+,
La Criminoo3$a@ Conce5&o@ Con&eni+o@ OA;e&o8 Finai+a+@ Im5or&ancia@
A%5ec&o "i%&rico@ Carac&er$%&ica% +e a Criminoo3$a@ La Criminoo3$a
como Ciencia@ Fine% +e a Criminoo3$a@
S"-(,'a S")+,
Fa%e% Aio3ica% +e a con+#c&a +eic&i9a@ Nocione% +e
Fiocriminoo3$a@ E%&r#c&#ra or3=nica@ E%&#+io +e Ca%o%@
.:. E;a#(a<)+, Par<)a#
NOVENA
SEMANA
(04 hora!
'"# .6 a# $4
S"0)"*7r"
Pr)*"ra S")+,
Teor$a% Crimino3ica% Iniciae%@ An&ro5oo3$a Crimina ? Fioo3$a
Crimina@
S"-(,'a S")+,
Taer: E%&#+io +e Ca%o%@
D=CIMO
SEMANA
(04 hora!
'"# $/ a# 0.
O<0(7r"
Pr)*"ra S")+,
Teor$a% An&ro5o3ica% 6 Criminae%@
S"-(,'a
Taer: E%&#+io +e Ca%o%@
D=CIMO
PRIMERA
SEMANA
(04 hora!
'"# 0& a# 01
O<0(7r"
Pr)*"ra S")+,
Teor$a% Fio&i5o3ica%@ A&eracione% or3=nica% cereArae% ? criminae%
en e in+i9i+#o@
S"-(,'a S")+,
Taer: E%&#+io +e Ca%o%@

IV UNIDAD
GEN=TICA CRIMINAL
D=CIMO
SEGUNDA
SEMANA
(04 hora! '"#
.0 a# .%
O<0(7r"
Pr)*"ra S")+,
La Gen,&ica Crimina@ E 4ac&or 3en,&ico ? en+ocrino +e crimen@
S"-(,'a S")+,
Taer: E%&#+io +e Ca%o%@
D=CIMO
TERCERA
SEMANA
(04 hora! '"#
.4 a# $$
O<0(7r"
Pr)*"ra > S"-(,'a S")+,
Socioo3$a J#r$+ica Pena@ La Doc&rina NeoomAro%iana@ E%&#+io +e
Ca%o%@
$'a. E;a#(a<)+, Par<)a#
V UNIDAD
PERFILES PSICOLOGICOS Y SOCIOLOGICOS DEL DELINCUENTE
D=CIMO
CUARTA
SEMANA
(04 hora! '"#
$4 a# $6
O<0(7r"
Pr)*"ra > S"-(,'a S")+,
Per4i 5%ico3ico ? %ocio3ico +e +einc#en&e 5er#ano@ Im5or&ancia
en a in9e%&i3acin 5oicia@ Per4i P%ico3ico ? %ocio3ico +e
+einc#en&e ;#9eni ? +e +einc#en&e +e e+a+ ma+#ra@ Fac&ore%
5%ico3ico% en e in&erro3a&orio@
D=CIMO
3UINTA
SEMANA
(04 hora! '"#
&. a# 0%
No;)"*7r"
Pr)*"ra S")+,
Per4i 5%ico3ico ? %ocio3ico +e +einc#en&e 5er#ano in&e3ran&e
+e Aan+a% or3ani:a+a% ? Conocimien&o +e a 5%icoo3$a crimina@
S"-(,'a S")+,
Ta##"r: E%&#+io +e Ca%o% (I+en&i4icar ? con&ra%&ar e Per4i 5%ico3ico
? %ocio3ico +e +einc#en&e% 5er#ano%: ;#9enie%8 +e e+a+ ma+#ra>
+e Aan+a% or3ani:a+a%)
D=CIMO
SE5TA
SEMANA
(04 hora! '"#
04 a# .$
No;)"*7r"
Pr)*"ra S")+, S"-(,'a S")+,
E5POSICION DE TRABAJOS APLICATIVOS
D=CIMO
SEPTIMA
SEMANA
(04 hora! '"#
.4 a# .6
No;)"*7r"
EVALUACION FINAL?UNIACA
V. PROCEDIMIENTOS DID@CTICOS
A. La% &,cnica% +e en%eGan:a %e orien&ar=n a a in&eraccin 5ermanen&e
+ocen&e <e+#can+o8 enmarca+a% en a c#&#ra 5ar&ici5a&i9a8 e &raAa;o en eE#i5o
? e m,&o+o +e LaAora&orio@
B. Se 5romo9er= a in9e%&i3acin 5ermanen&e ? a eB5o%icin +e o%
conocimien&o%@
C. E +e%arroo +e o% con&eni+o% c#rric#are% %er=n eminen&emen&e oA;e&i9o%
me+ian&e e em5eo +e Ma5a% Conce5&#ae%@
VI. E3UIPOS Y MATERIALES
A@ E3UIPOS. Re&ro5ro?ec&or8 9i+eo 3raAa+ora8 com5#&a+or8 5ro?ec&or m#&ime+ia@
F@ MATERIALES@ Pro9eer= %e5ara&a% a o% e+#can+o%8 a%$ como #&ii:ar=
&ran%5arencia% o 9i+eo% 5ara re4or:ar a% &,cnica% +e en%eGan:a@
VII. EVALUACI9N
La a%i%&encia a a% %e%ione% &erica% e% oAi3a&oria en e (/H ? a o% Taere% en e
I/H8 en ca%o con&rario +e no eBi%&ir ;#%&i4icacin a3#na 5or a S#A Direccin
Aca+,mica +e a% ETS PNP8 e A#mno(a) +e%a5roAar= a a%i3na&#ra@
E 5roce%o +e e9a#acin +e a5ren+i:a;e %er= 5ermanen&e8 com5ren+er=:
A. E9a#acin Dia3n%&ica o +e en&ra+a8 5ara conocer e ni9e +e conocimien&o
%oAre a a%i3na&#ra@
B. E9a#acin Forma&i9a In&erac&i9a8 en reacin a a 5ar&ici5acin ac&i9a +e
A#mno(a) en e a#a@ E 5rome+io +e a% in&er9encione% orae% con%&i&#ir= No&a
+e Pa%o Ora@
C. E9a#acin Forma&i9a o +e Proce%o 5ara com5roAar e ren+imien&o aca+,mico8
5rono%&icar 5o%iAii+a+e% +e +e%arroo ? reorien&ar a me&o+oo3$a8 com5rome&e
a a5icacin +e:
.. Taere%@
$. EB5o%icione%@
&. Do% eB=mene% e%cri&o% 5arciae% (.J ? -1J %emana)8 enmarca+o% en o%
mo+eo% +e a Pr#eAa OA;e&i9a8 5#+ien+o8 a+em=%8 con&ener 5re3#n&a%
&i5o +e%arroo ? %i&#acin 5roAema8 en a% E#e 5rime e em5eo +e a
ca5aci+a+ re4eBi9a8 a correacin +e cri&erio%8 e an=i%i% ? e 5en%amien&o
3ico@
4. Un &raAa;o +e in9e%&i3acin mono3r=4ica E#e %e 9aorar= en %# 4orma ?
con&eni+o@
D@ E9a#acin S#ma&i9a orien&a+a a com5roAar e ni9e +e +e%arroo co3no%ci&i9o8
re4eBi9o ? +e 5en%amien&o 3ico8 5ara o c#a %e a5icar= #n eBamen 4ina (-(J
%emana)8 +e %imiar carac&er$%&ica em5ea+a en o% eB=mene% 5arciae%@
E@ E Prome+io Genera %e cac#ar= en concor+ancia con a% +i%5o%icione%
e%&aAeci+a% en e Man#a +e R,3imen +e E+#cacin +e a% E%c#ea% +e
Formacin +e a PNP ? a a na&#rae:a +e a A%i3na&#ra8 con4orme %e +e&aa a
con&in#acin:
Promedio General:
PG A PEP (&! B PO (.! B TA ($! BEF (4!
.0
PEP K Prome+io +e EB=mene% Parciae%
PO K Pa%o Ora
TA K Taere% L TraAa;o +e In9e%&i3acin Mono3r=4ica
EF K EBamen Fina
VIII. BIBLIOGRAFIA B@SICA
a. FERGALLI8 RoAer&o ? o&ro%@ -I.1@ E Pen%amien&o Crimino3ico I@ E+i&oria Temi%@
Fo3o&=6CoomAia@
7. ESPINOMA !NSOUEM8 Man#e@ Criminologa. E+i&@ R*o+a%@ Lima < Per7@ -II.@
<. FLETC"ER8 Connie (-II/)8 Poic$a%8 E+@ A&=n&i+a8 Ar3en&ina@
'. "IDALGO JIM2NEM8 "#mAer&o@ Psicologa Forense: Races psicolgicas del
delito. E+i&@ San Marco%@ Lima < Per7@ -IIP@
". MU'OM M8 L#i% (-I..)8 P%icoo3$a Crimina8 Lima8 Per7
C. OLI!ERA DQAM8 G#iermo@ -I.(@ Criminoo3$a Per#ana@ Taere% Gr=4ico%@
-. ORELLANA RIARCO8 Oc&a9io@ -II1@ Man#a +e Criminoo3$a@ E+i&oria Porr7a@
M,Bico@
h. P2REM PINMSN8 N9aro@ -I.P@ C#r%o +e Criminoo3$a@ E+i&oria Temi% S@A@ Fo3o&=6
CoomAia@
). RETES EC"ANDQA8 A4on%o@ -II-@ Criminoo3$a@ E+i&oria Temi%@ Fo3o&=6CoomAia@
D. SOLIS ESPINO:A8 Ae;an+ro@ Criminologa. E+i&@ EDDILI Lima < Per7@ -I.0@
E. SOLIS ESPINOMA8 Ae;an+ro@ -II/@ Ciencia Peni&enciaria@ E+i&oria e Im5ren&a De%a
S@A@ Lima6Per7@ 0&a@ E+icin@
#. MAFFARONI8 E#3enio@ -I..@ Criminoo3$a@ A5roBimacin +e%+e #n Mar3en@ E+i&oria
Temi%@ Fo3o&=6CoomAia@ !o#men I@
*. De Ca%&io Jo%, O&in8 P%icoo3$a Crimina: T,cnica% a5ica+a% +e in&er9encin e
in9e%&i3acin 5oicia@ E+i&oria LeB No9a8 )/-/@E%5aGa
,. Rae "iUa@ In&ro+#ccin a a Criminoo3$a@ E+i&oria J#r$+ica8 )/-/@ Mana3#a
Nicara3#a@

6666666666666666 /66666666666666666
INTRODUCCION
La con+#c&a *#mana %iem5re *a %i+o com5e;a ? en m#c*a% oca%ione% e ori3en +e %#%
ac&o% e% +e%conoci+o@ Por o E#e nacen +i4eren&e% ciencia% ? +i%ci5ina% E#e A#%can
re%5#e%&a a com5or&amien&o crimina@ La a+mini%&racin +e ;#%&icia8 +a+o e crecien&e
a#men&o +e *ec*o% +eic&i9o% ? mo+#% o5eran+i@ no a+mi&e +e%ma?o% con&ra a
criminai+a+8 o c#a 3enera in%e3#ri+a+ ci#+a+ana8 en 9i%&a E#e o% Aiene% ;#r$+ico% +e
a% 5er%ona% %on 9#nera+o%8 &ae% como a 9i+a8 a %a#+ in+i9i+#a8 a iAer&a+ 8 a
in&e3ri+a+ %eB#a ? e 5a&rimonio8 e&c@ E%&o% 4enmeno% criminae% &ienen ca#%a%
eB5ica&i9a% E#e no %e ;#%&i4ican +e ac#er+o a a in&er9encin +e m,&o+o% cien&$4ico%8 e%
+ecir +e a% ciencia% %ociae%8 a 5%icoo3$a ? criminoo3$a a% c#ae% %e encar3a +e
e%&#+io ? +e ori3en +e crimen@ La 5%icoo3$a in&er9iene &amAi,n en a re*aAii&acin +e
o% con9ic&o% &an&o +en&ro como 4#era +e 5ri%in> a+em=% *ace eB&en%i9o %# e%&#+io a
a% ca#%a% +e a% con+#c&a% an&i%ociae% como a +einc#encia ;#9eni8 e aco*oi%mo8 a
+ro3a+iccin ? a 5ro%&i&#cin@ La con+#c&a +eic&i9a e% e%&#+ia 5or o&ra% +i%ci5ina%
in&erreaciona+a%@ AE#$ e% +on+e +eAemo% *acerno% a% %i3#ien&e% in&erro3an&e%:VPor
E#, e %er *#mano come&e +ei&o% W8 V5or E#, a%e%inaW8 V5or E#, roAaW8 V5or E#,
9ioaW8 V5or E#, oca%iona e%ione%W8 V5or E#, %e 5ro%&i&#?eW8 V5or E#, #n menor
come&e in4raccione%W8 V5or E#, e% &oBicmanoW E%&a% %on 5re3#n&a% E#e a P%icoo3$a
? a Criminoo3$a in&en&a re%5on+er8 5ero no %o a 5orE#, +e e%a% accione%8 %ino a
conocer a% carac&er$%&ica% +e %er *#mano ac&or +e e%a% con+#c&a% +eic&i9a% ?
an&i%ociae%8 en&re o&ro% 5ro5%i&o% concomi&an&e%@ La% re%5#e%&a% E#e %e +an %on
m7&i5e% ? a 9ece% con&ra+ic&oria%8 5ero e%&a +i%5ari+a+ +e cri&erio% ? +e &eor$a%
+e%arroa+a%8 &ienen E#e 9er con o&ro% 5roAema% in&erno% +e a ciencia mi%ma E#e
in&en&a 5ene&rar en a% ca#%a% +e crimen ? +e com5or&amien&o an&i%ocia@ E%&o%
5roAema% +e a ciencia %e *aan i3a+o% con a 5reci%in o no +e %# oA;e&o +e e%&#+io
? con a me&o+oo3$a a+ec#a+a 5ara conocer e%e oA;e&o@ Tan&o a 5%icoo3$a como a
criminoo3$a in&en&a +e%c#Arir a% ra$ce% +e crimen8 e com5or&amien&o an&i%ocia ? a%
carac&er$%&ica% in+i9i+#ae% +e a#&or +e &ae% con+#c&a%8 +eAe em5ear e m,&o+o o
m,&o+o% a+ec#a+o% 5ara no ir 5or camino% 4a%o%@ E crimen ? a con+#c&a an&i%ocia
in&ere%an a #na +i9er%i+a+ +e ciencia%8 a3#na% +e ea% +e a% =rea% %ociae% o
*#mana% ? o&ra% +e a% +enomina+a% na&#rae%@ Fren&e a #na con+#c&a crimina o
an&i%ocia8 en reacin a %#% 5o%iAe% ca#%a% con+icionan&e%8 e%&=n a% eB5icacione% +e
a Socioo3$a8 a P%icoo3$a8 a P%iE#ia&r$a e inc#%o +e a Gen,&ica@ A%imi%mo e +ei&o
no %o in&ere%a a a% ciencia% E#e &ra&an +e eB5icar %# ca#%a8 %ino &amAi,n a a%
+i%ci5ina% norma&i9o6%anciona+ora%8 &ae% como e Derec*o Pena8 e Derec*o Proce%a
Pena ? e Derec*o Peni&enciario8 en&re o&ra%@ De mi%mo mo+o a o5inin 57Aica %e
5reoc#5a en a37n %en&i+o 4ren&e a e%&e 5roAema +e crimen ? +e a con+#c&a +e%9ia+a8
5orE#e &o+a% a% 5er%ona% %omo% 9$c&ima% 5o&enciae% +e a% m7&i5e% 4orma% +e
mani4e%&acin crimina@ Corre%5on+e a o% or3ani%mo% +e 3oAierno encarar e%&e
4enmeno ? cier&o% or3ani%mo% in&ernacionae% +eAi+o a a#men&o +e cier&a% 4orma%
+eic&i9a% no &ra+icionae% E#e &ienen re5erc#%in eB&ranaciona@ La a%i3na&#ra +e
5%icoo3$a +e +einc#en&e como ciencia E#e e%&#+ia a con+#c&a *#mana 5ro5orcionara
o% conocimien&o% A=%ico% ? a% &,cnica% nece%aria% a 4in +e E#e o% a#mno% en
5roce%o +e 4ormacin +e a% E%c#ea% T,cnico S#5erior +e a Poic$a Naciona +e Per7
5#e+an &ener #na in4ormacin 4#i+a %oAre a criminai+a+ +eic&i9a +e n#e%&ra %ocie+a+@
I UNIDAD
LA PSICOLOGIA COMO CONOCIMIENTO DEL HOMBRE, SU
ETIMOLOGIA,CONCEPTO DE PSICOLOGIA, LA PSICOLOGIA APLICADA
EN LA ADMINISTRACION DE JUSTICIA METODOS PSICOLOGICOS
PRIMERA
SEMANA
04 hora!
D"# $% a#
&0 '"
J(#)o
Pr)*"ra S")+,
La P%ico3ica como conocimien&o +e *omAre8 %# e&imoo3$a8
conce5&o +e 5%icoo3$a8 Perio+o cien&$4ica8 P%icoo3$a A5ica+a en a
a+mini%&racin +e ;#%&icia ? 5rinci5ae% m,&o+o% 5%ico3ico%@
S"-(,'a S")+,
Con+#c&a% Deic&i9a% ? E%&#+io +e Ca%o%@
LA PSICOLOGIA COMO CONOCIMIENTO DEL HOMBRE
LA PSICOLOGIA Y SU ETIMOLOGIA
La 5aaAra PSICOLOGIA &iene %# ori3en en +o% 9oce% 3rie3a%>
DEFINICION DE PSICOLOGIA
La P%icoo3$a e% a ciencia E#e e%&#+ia a% 4#ncione%8 como a a&encin8 a 5erce5cin8
a memoria8 e 5en%amien&o8 a in&ei3encia8 en3#a;e ? a5ren+i:a;e@ TamAi,n %e oc#5a
+e a a4ec&i9i+a+8 como a% emocione% ? a %eB#ai+a+8 +e a% e&a5a% e9o#&i9a% +e
+e%arroo *#mano8 +e a con+#c&a8 5er%onai+a+ ? o% 4enmeno% %ociae%@
PSICOLOGIA@ E%&#+io cien&$4ico +e a con+#c&a ? o% 5roce%o% men&ae%
CONDUCTA Se +enomina a o% ac&o% ? accione% E#e %e reai:an en re%5#e%&a a #na
ca#%a o e%&im#o +e&ermina+o@
Per$o+o Cien&$4ico:
E% a 5ar&ir +e %i3o XIX ( -.(I )8 c#an+o a 5%icoo3$a %e in%&a#ra como ciencia
o4iciamen&e8 +o&a+a +e oA;e&o ? m,&o+o% 5ro5io% +e e%&#+io8 a %er +e4ini+a como C a
ciencia E#e e%&#+ia e com5or&amien&o *#mano C@ e oA;e&o +e e%&#+io e% e *ec*o
5%$E#ico8 e% +ecir e con&eni+o% +e n#e%&ra conciencia8 como %on: a ae3r$a8 re4eBin 8
+oor8 %en%acione% ? &ri%&e:a@ En -.(I6-../ Ri*em R#n+&8 4i%io3o ? 4i%o4o +e a
Uni9er%i+a+ +e Lei5:i3 en Aemania 4#n+o e 5rimer aAora&orio 4orma +e 5%icoo3$a en
a c#a %o%&#9o E#e a men&e +eAe %er e%&#+ia+a oA;e&i9a ? cien&$4icamen&e@ E 5rinci5a
in&er,% +e R#n+& en e%e momen&o eran a% &,cnica% 5ara +e%c#Arir a% e?e% na&#rae%
+e a men&e *#mana@
La% carac&er$%&ica% +e a 5%icoo3$a:
E% eB5erimen&a ? %i%&em=&ica: %# car=c&er cien&$4ico %e +eAe a a #&ii:acin +e
m,&o+o *i5o&,&ico6+e+#c&i9o (4orm#ar #na *i5&e%i% ? oA%er9ara)8 E#e #&ii:an
&o+a% a% ciencia%@ Una *i5&e%i% e% #na &eor$a 5ro9i%iona8 mien&ra% E#e a &eor$a
?a e%&= +emo%&ra+a@
o E% ec,&ica8 no %i3#e e%&ric&amen&e #na %oa &eor$a8 %ino E#e reco3e
+a&o% ? 5rinci5io% a5or&a+o% 5or o&ra% +i%ci5ina%: Aioo3$a8 %ocioo3$a8
e&c@
o Tiene car=c&er m#&i+i%ci5inario8 e%&= in&ere%a+a en e com5or&amien&o +e
#n or3ani%mo E#e a5ren+e a a+a5&ar%e a me+io amAien&e camAian&e en
reacin con o&ro% %ere%@
o OA;e&i9o%:
PSIOUE8 E#e %i3ni4ica MENTE8 ALMA
LOGOS8 %i3ni4ica TRATADO8 ESTUDIO
De%criAir o% com5or&amien&o% +e o% %#;e&o%: normae% #
anormae%@
EB5icar ? a9eri3#ar a% ca#%a% +e a con+#c&a +e
com5or&amien&o8 5ara eo e%&aAece *i5&e%i% %iem5re %#;e&a% a
re9i%in@
Pre+ecir@ A4irma E#e eBi%&e #na reacin ca#%a6e4ec&o 5or a E#e
#no% %#ce%o% 5rece+en a o&ro%@
Con&roar a% re%5#e%&a%: a %#5er9i9encia +e5en+e +e +ar
re%5#e%&a% a5ro5ia+a% a a% circ#n%&ancia% +e me+io8 5or o E#e
e %er *#mano +eAe a+a5&ar %# con+#c&a a amAien&e@
PSICOLOGIA APLICADA.
PSICOLOGIA FORENSE2 Reai:a 5eri&a;e% 5oiciae% ? a &area con%i%&e en eaAorar o%
in4orme% nece%ario% +e a% 5er%ona% E#e *an 5ar&ici5a+o en *ec*o% +eic&i9o%@ T
&amAi,n 5#e+en reai:ar in9e%&i3acione% %oAre con+#c&a% an&i%ociae%@
E% #na +i9i%in +e a 5%icoo3$a a5ica+a rea&i9a a a recoeccin8 an=i%i% ?
5re%en&acin +e e9i+encia 5%ico3ica 5ara 5ro5%i&o% ;#+iciae%@ Por &an&o8 inc#?e #na
com5ren%in +e a 3ica %#%&an&i9a ? 5roce%a +e Derec*o en a ;#ri%+iccin 5er&inen&e
5ara 5o+er reai:ar e9a#acione% ? an=i%i% 5%ico3ico6e3ae% e in&erac&#ar
a5ro5ia+amen&e con ? o&ro% 5ro4e%ionae% +e 5roce%o ;#+icia@
Un a%5ec&o im5or&an&e +e a P%icoo3$a Foren%e e% a ca5aci+a+ +e &e%&i4icar an&e #n
;#:3a+o en con+icin +e 5eri&o eB5er&o8 re4orm#an+o *aa:3o% 5%ico3ico% en e
en3#a;e e3a +e o% ;#:3a+o% 5ara 5ro9eer in4ormacin a 5er%ona e3a +e #na 4orma
E#e 5#e+a %er en&en+i+a ? a5ro9ec*a+a@
PSICOLOGIA JURIDICA2 E%&#+ia a in+i9i+#o en reacin con o% +ei&o% ? o E#e mo&i9a
a in4raccin a a e?@ TamAi,n %e reaciona con a% re3a% +e or+en ? +e a +i%ci5ina
mora 5ara a re+#ccin +e in+i9i+#o E#e *a come&i+o accione% con&ra a e?@
E;em5o: ProAema% P%ico%ociae% +e +einc#en&e@ EBamen +e a 5er%onai+a+ en
reacin con e +ei&o@
LA PSICOLOGIA EDUCACIONAL2 Se oc#5a +e o% &ra%&orno% +e a5ren+i:a;e ? +e a
e+#cacin 5ara a %a#+ men&a@
PSICOLOGIA SOCIAL2 E%&#+ia a %#;e&o en reacin con e 3r#5o8 a con+#c&a
in+i9i+#a inc#i+a en a reai+a+ %ocia: Como %e +e%en9#e9e en %# +in=mica 4amiiar ?
o% +em=%@
METODOS EN PSICOLOGIA2
Lo% 5rinci5ae% m,&o+o% em5ea+o% en P%icoo3$a %on:
6 La oA%er9acin +e a con+#c&a
6 M,&o+o% eB5erimen&ae%
6 En&re9i%&a8 oAra%8 c#e%&ionario% ? o% Te%&@ P%ico3ico%@
SEGUNDA
SEMANA
4 HORAS
0. a# 0/
AGOSTO.
Pr)*"ra S")+,
De4inicin +e P%icoo3$a +e Deinc#en&e8 Fac&ore% en+3eno% ? eB3eno%
+e a +in=mica criminai+a+8 E %er *#mano como #ni+a+ Aio65%ico%ocia8
Tra%&orno +e Per%onai+a+ ? con 5a&oo3$a men&a@
S"-(,'a S")+,
Ta##"r: E%&#+io +e Ca%o%@ CAnai:ar e com5or&amien&o +e a +einc#encia
+e%+e #na 5er%5ec&i9a in&e3ra8 %e37n 4ac&ore% 5re+ominan&e%D@
PSICOLOGIA DEL DELINCUENTE@ Rama +e a 5%icoo3$a E#e e%&#+ia a men&e
crimina ? o% 4ac&ore% +e &i5o in&erno ? eB&erno +e a con+#c&a +eic&i9a@
LOS FACTORES Y DINAMICAS CRIMINALES
Lo% 4ac&ore% E#e e;ercen in4#encia %oAre #n %er %on:
E 4ac&or en+3eno (Aio3ico63en,&ico)
E 4ac&or eB3eno: 5o$&ico8 c#&#ra8 econmico ? %ocia (me+io amAien&e)@
En &o+a accin +eic&#o%a +eAe A#%car%e e 4ac&or e&io3ico +e e%&a accin8 5#e+en
en&rar en ;#e3o 4ac&ore% *ere+i&ario% ? 4ac&ore% amAien&ae%@
FACTORES END9GENOS. De 5a+re% 5%$E#ico64$%ico% %ano%8 5roAaAemen&e niGo%
%ano%.
La )*For0a,<)a '" #o C",+*",o '" #a h"r",<)a ", #a -G,"). E% e9i+en&e E#e
#na *erencia morAo%a8 +e%arroa en e in+i9i+#o 5ar&ic#are% anoma$a% 5%$E#ico<
4$%ica% o &en+encia% E#e e;ercer=n %oAre , in4#encia 5ara come&er *ec*o%
+eic&#o%o%@ En &o+o% o% 4ac&ore% en+3eno% %e no&ar= E#e e ac&or 5rinci5a e% e
cereAro> e enc,4ao e% a 5ar&e ma% im5or&an&e +e n#e%&ro c#er5o ? m=% com5e;a
+e %i%&ema ner9io%o8 con&roa e c#er5o8 o% ac&o%8 a% %en%acione% ? a% 5aaAra%8
reciAe in4ormacin +e c#er5o8 a% 5roce%a ? en9$a men%a;e% a o% m7%c#o% 5ara
en&rar en accin@ E cereAro com#nica+o con&roa e com5or&amien&o@
A,o*a#Ha a,a0+*)<a@ La% anoma$a% ana&mica% e%5eciamen&e en e enc,4ao
5re%en&an 4enmeno% +e a 5re+i%5o%icin con%&i&#ciona +e a +einc#encia ?a E#e
e% a %e+e +e o% 4enmeno% 5%$E#ico%8 5ro9ocan+o +i%4#ncin *ormona8 ca5ace%
+e in4#ir %oAre a mi%ma 4#ncin +e cereAro@
Or'", ),C"<<)oo. Lo% a3en&e% e&io3ico% +e or+en in4eccio%o8 +eAen con%i+erar a%
&oBiin4eccione%> a%$ %e *a 9i%&o en ca%o +e ence4ai&i%8 m#? e%5eciamen&e c#an+o
a&acan en a in4ancia8 5#e+en oArar %oAre e &em5eramen&o8 car=c&er8 &en+encia% ?
a5&i&#+e% +e niGo8 a#n %i no *ere+an &ara%8 5#e+en a5reciar%e +e3eneracione%
%eB#ae%8 marca+a 5er9er%i+a+8 im5#%i9i+a+8 irri&aAii+a+ ? &en+encia a roAo@
Tra(*a. E%5eciamen&e o% craneoence4=ico%8 5#e+en +ar #3ar a 5er&#rAacione%
5%$E#ica% m=% o meno% 3ra9e% ? *a%&a 5%ico5a&$a% a3#+a% o crnica%
e%5eciamen&e c#an+o %e acom5aGan +e e%ione% ana&mica% ? 4#ncionae% +e o%
eemen&o% ner9io%o%8 5or e%o %e +eAe %er m#? 5r#+en&e en a #&ii:acin +e 4rce5%
? +#ran&e e 5ar&o8 caro e%&= E#e en aE#eo% in+i9i+#o% +e con%&i&#cin
+einc#encia e &ra#ma 9iene a ac&#ar como #n eemen&o %ec#n+ario
+e%enca+enan&e@
H)F"r0)ro)')*o > h)F"r(Frarr",a#)*o@ La% 3=n+#a% +e %ecrecin in&erna e%&=n
reaciona+a% con e %i%&ema 9e3e&a&i9o8 e% +ecir8 e %i%&ema ner9io%o a#&nomo8 E#e
a %# 9e: e%&= en reacin con a 9i+a in%&in&i9a ? a4ec&i9a@ A e%&e re%5ec&o8 %e 5#e+e
%aAer E#e a% +i%4#ncione% +e a% 3=n+#a% +e %ecrecin in&erna %e enc#en&ran en
o% *omici+a%@
FACTORES E59GENOS. E% &o+o e%&$m#o eB&erior E#e in4#?e en e or3ani%mo@
R"<"F0);)'a' > r"a<0);)'a'. En a e&a5a +e a niGe: %e 9a 4orman+o e car=c&er ?
&em5eramen&o> a rece5&i9i+a+ ? a 4orma +e reaccionar %er=n +i4eren&e% en ca+a
%er *#mano@ A menor e%&im#o a3#na% 5er%ona% 5er+er=n e con&ro8 o&ro%
re%i%&ir=n %in +e%con&roar%e a e%&$m#o% +e con%i+eracin8 %in emAar3o8 +eAemo%
con%i+erar E#e e cereAro +e niGo %e enc#en&ra en e%&a+o e9o#&i9o8 a 5e%ar +e E#e
5#+iera &ener #n A#en 4ac&or *ere+i&ario8 e% nece%ario 5ro&e3ero +e 5o%iAe%
eemen&o% +e%&r#c&i9o%@
So<)a#)Ia<)+, > a<(#0(ra<)+,. La %ociai:acin e% e 5roce%o 5or e c#a e in+i9i+#o
%e con9ier&e en miemAro +e #n 3r#5o %ocia: #na 4amiia8 com#ni+a+8 &riA#8 e&c@ AE#$
a5arece e a5ren+i:a;e +e a5&i&#+e% ? creencia%8 co%&#mAre% ? 9aore%8 eB5ec&a&i9a%
? roe% +e 3r#5o %ocia@ Sin e%&e %en&i+o +e 5er&enencia8 e %#;e&o +#+ar= 4ren&e a
en&orno en E#e %e +e%en9#e9e> %in roe% ni eB5ec&a&i9a%8 no *aAr= i+en&i+a+
+e4ini+a ? %e incinar= a accione% +eic&i9a% con e 4in +e A#%car #na i+en&i+a+@
S)0"*a Ca*)#)ar. La 4amiia +e%arroa #na reacin n#&ricia con o% niGo% +e cor&a
e+a+8 e;erce in4#encia eB&raor+inaria %oAre e &i5o +e 5er%ona en E#e %e con9er&ir=
? e #3ar E#e oc#5ar= en a %ocie+a+@ La 4orma en E#e in&erac&7an en a 4amiia
&iene #n im5ac&o m#? 4#er&e en e +e%arroo +e o% *i;o%8 5orE#e a5ren+en a
4#ncionar como miemAro% +e #n 3r#5o %ocia ? a5ren+en a 9aorar a o% 5a+re%
como mo+eo% +e %ocie+a+ ? +e c#&#ra@ Lo% 9aore% c#&#rae% %e +e%arroan
+en&ro +e n7ceo 4amiiar (comi+a8 ro5a8 ami3o%8 e+#cacin8 ;#e3o%8 e&c@)@
AF"<0o "<o,+*)<o. E e%&a+o +e mi%eria ma&eria: carencia +e me+io% 5ara
&ran%mi&ir #na A#ena e%coari:acin8 con+icione% *i3i,nica%8 9e%&imen&a ? ;#3#e&e%@
T mi%eria 4i%io3ica: +e ori3en con3,ni&o o 5or aimen&acin in%#4icien&e +e or+en
c#ai&a&i9o o c#an&i&a&i9o 5ro+#ce en e in+i9i+#o +e3eneracin 4$%ica ? 5%$E#ica8
in*iAicin +e a in&ei3encia ? +e a 9o#n&a+8 ? 5or o &an&o #na Aa;a re%i%&encia a
ac&o% +eic&#o%o%@
En &o+a accin +eic&#o%a e% in+i%5en%aAe e e%&#+io +e a 5er%onai+a+ +e %#;e&o8
a reconcen&racin +e a ca+ena +e %i&#acione% 5%ico3ica% E#e *an *ec*o %#r3ir a
i+ea +eic&#o%a8 a% E#e *an 4orma+o %# +e%arroo ? a% E#e *an 5#e%&o en ;#e3o %e
reai:acin@
EL SER HUMANO COMO UNIDAD BIO?PSICOSOCIAL
En e e%5acio %#r3en +i4eren&e% conce5&#ai:acione% +e e%&a i+ea8 Ca)r"r8 %eGaa a%
+i4erencia% en&re "Fa<)o or-J,)<o8 e E#e e%&= +e&ermina+o 5or a% nece%i+a+e%
Aio3ica% +e &o+o %er 9i9o8 ? e "Fa<)o a70ra<0o8 aE#e E#e %e +e%arroa 5or a
re4eBin *#mana8 a c#a eB&rae +e m#n+o na&#ra %#% c#ai+a+e% 5ara 4orm#ar i+ea%@
Den&ro +e e%&e e%5acio %e in+ica #n ni9e 5r=c&ico8 e +e a i+en&i4icacin +e o% #3are%
inme+ia&o%8 e +e a 9i+a +iaria@ TamAi,n i+en&i4ica e "Fa<)o F"r<"F0);o8 como #na
carac&er$%&ica +e o% animae% %#5eriore% ? E#e %#r3en +e a eB5eriencia %en%iAe8
5&ica8 &=c&i8 ac7%&ica ? E#in,%ica8 &o+a% con;#3=n+o%e 5ara +ar #na ima3en@
O&ra ca&e3or$a 5an&ea+a 5or Ca%%irer8 e +e "Fa<)o )*7+#)<o8 4r#&o +e a memoria ?
+e%arroa+o a &ra9,% +e en3#a;e8 con+icin E#e 4a9orece a ace5cin +e e%5acio ? E#e
%e 3e%&a a 5ar&ir +e +i4eren&e% eB5eriencia% e%5aciae% +en&ro +e a %ocie+a+@ Ca%%irer
%eGaa E#e e *omAre reE#iere +e%arroar e %en&i+o +e e%5acio> a eBi%&encia *#mana
e% o E#e e%8 %o en reacin con #n e%5acio@ La eBi%&encia e% e%5acio@
La "Fa<)a#)'a' " (,a '"C),)<)+, "",<)a# '" #a "K)0",<)a h(*a,a eB5ica+a en e
&eB&o +e Fie+ric* FonoY8 Z"omAre ? e%5acioZ@ E a#&or +i4erencia en&re 9i9encia +e
e%5acio8 como eB5eriencia 5%$E#ica8 con o 9i9encia@ La eB5re%in +e e%5acio 9i9i+o
&iene a 9en&a;a +e in+icar E#e no %e &ra&a +e a3o 5%$E#ico8 4r#&o +e #na eB5eriencia
momen&=nea8 %ino +e e%5acio mi%mo8 +e a ima3en E#e %e a+E#iere a 9i9ir en , ? con
,8 +e e%5acio como me+io +e 9i+a *#mana@ La eBi%&encia *#mana e% o E#e e% %o en
reacin con #n e%5acio@
La re4erencia a e%&a con+icin e%5acia no %i3ni4ica E#e e *omAre ene #n =mAi&o
+e&ermina+o8 E#e oc#5e #n 9o#men8 in+ica E#e e *omAre e%&= circ#n%cri&o en %# 9i+a
%iem5re ? nece%ariamen&e 5or #n e%5acio E#e e ro+ea@
E arE#i&ec&o con%&r#?e e+i4icio% E#e *aAi&ar= e %er *#mano8 5or o &an&o8 reE#iere
conocer &o+a% a% nece%i+a+e% e%5aciae% E#e o% %ere% *#mano% &enemo% 5ara E#e
e%&o% e%5acio%8 e%&,n com5e&o%@ A reai:ar e%&a accin m=% E#e con%&r#ir m#ro%8
&ec*o%8 5#er&a% ? 9en&ana% e arE#i&ec&o con%&r#?e o% #3are% en o% E#e 9i9ir= #n
*omAre8 #na 4amiia8 #na %ocie+a+@ E%&o% %e con%&i&#?en no %o 5or o% a+rio% +e a%
5are+e%8 %ino 5or o% an*eo%8 eB5eriencia%8 +e%eo% ? +em=% mani4e%&acione% c#&#rae%
+e *omAre ? a %ocie+a+@
La A7%E#e+a +e e%5acio 5ara 9i9ir e% #n *ec*o na&#ra a &o+o %er 9i9o8 %in emAar3o
5ara e *omAre e e%5acio &iene #na carac&er$%&ica +i%&in&a8 no %o e% o E#e a
na&#rae:a 5or %i mi%ma o4rece8 &amAi,n e% a3o %i3ni4ica&i9o@ E e%5acio E#e %e *aAi&a
no %o eBi%&e +e 4orma na&#ra8 eBi%&e &amAi,n a 5ar&ir +e a men&e +e %er *#mano@
.. D"#),<(",0" <o, 0ra0or,o '" F"ro,a#)'a'@ La 5er%onai+a+ +e +einc#en&e e%
#n re4#3io +e &ra#ma%8 ma?ormen&e 5ro9oca+o% en %# in4ancia8 E#e o e9a a 9en3ar%e
+e a %ocie+a+ 5or &o+o o E#e e oc#rri (Ma&ra&o8 aA#%o%8 9ioacione%8 rec*a:o%8
4r#%&racione%8 e&c@)@ E +einc#en&e &iene %# 5ro5ia reai+a+: ZTeorema +e T*oma%Z
(Za#nE#e %ea 4a%o en %#% ca#%a% e% cier&o en %#% con%ec#encia%Z)8 e% +ecir8 &o+o o
E#e in#n+a %# in&rinca+a men&e e% cier&o 5ara ,8 +en&ro +e #na Z3icaZ +e 5en%amien&o
E#e o ;#%&i4ica &o+o8 ec*=n+oe a c#5a a o&ro% mien&ra% E#e , no e% +e na+a8 %e %ien&e
9$c&ima ? no 9ic&imario8 no *ace na+a mao8 ni %e %ien&e re%5on%aAe +e na+a8 5orE#e
en ara% +e Z%# reai+a+Z8 Z*ace ;#%&iciaZ 5or o E#e con%i+era no +eAer$a oc#rrir o
%im5emen&e %a&i%4acer %# nece%i+a+ +e 9en3an:a o 4#ria in&erior ? +e Z*acer ;#%&iciaZ
5or &o+o o E#e a , e 5a%@
A4ec&i9i+a+: E %en&imien&o +e c#5a e%&= m#? +i%min#i+o8 con e%ca%a ca5aci+a+
5ara eB5erimen&ar emocione% normae% +e +e5re%in@ Carece +e a5e3o emociona8
%en&i+o +e c#5aAii+a+ ? oAe+ece a im5#%o% irre%i%&iAe%@
U%a a %#% 9$c&ima% ? c#an+o no e% %ir9en a +e%*ec*a: co%i4icacin ? 5or e%o no %e
con%i+era cr#e ni +e%5ia+a+o8 5orE#e no e%&= ma&an+o 5er%ona%8 %ino Zco%a%D@
E% m#? ine%&aAe8 5ro?ec&an+o #na 5er%onai+a+ a3re%i9a ? a#&o+e%&r#c&i9a en a
reacin in&er5er%ona con 3ran 4acii+a+ 5ara 5a%ar a a accin (ac&in36 o#&)
No %e e con%i+era oco8 5orE#e +em#e%&ra e%&ar #Aica+o en e &iem5o ? e%5acio8 no
5re%en&an a&eracin +e a 5erce5cin8 memoria8 conacin8 Zac&7a in&ei3en&emen&eZ
%in +e;ar 5i%&a%@ T,cnicamen&e %e ama Zmane;o im5io +e a e%cena +e crimen@
En %# com#nicacin 5re+omina #n con&eni+o 9erAa %=+ico e in4an&i8 &ien+e a a
mani5#acin ? A#ra +e a% 5er%ona%> e en3#a;e e% 5ar&ic#ar8 5ro5io +e a
%#Ac#&#ra +eic&i9a8 e% #n en3#a;e concre&o8 a#&ori&ario8 5or o 3enera #%a ;er3a%@
M#e%&ran 5oca an%ie+a+ ? %i a eB5erimen&a8 e% 5or #na A7%E#e+a con%&an&e +e #na
reacin +e +e5en+encia8 %e mani4ie%&a a &ra9,% +e con+#c&a% a3re%i9a% ? %=+ica%
E#e e 5ro5orcionan #n ai9io a %#% e%&a+o% +e an3#%&ia ? an%ie+a+@
Fren&e a o% +em=%8 e +einc#en&e 5arece 4r$o8 +#ro8 r$3i+o8 5ero e% #na cora:a
eB&erna 5ara 5ro&e3er%e +e %#% %en&imien&o% in4an&ie% e inma+#ro%8 con
%en&imien&o% +e min#%9a$a e in4eriori+a+8 +e a*$ a nece%i+a+ +e com5or&amien&o
a3re%i9o 5ara eE#iiArar en e 5ano +e a 4an&a%$a %# narci%i%mo@
A+a5&acin: No %e a+a5&a a me+io 4amiiar ? %ocia o a a c#&#ra en E#e 9i9e8
conoce a% e?e% ? a% &ran%3re+e8 %# in&er5re&acin +e a reai+a+ e% 4an&a%ea+a@
P%icomo&rici+a+: "i5erac&i9o ? A#%ca n#e9o% amAien&e% ? %i&#acione%@
De&erioro: %e a+9ier&e e +e&erioro en e 5ano mora ? ,&ico8 acen&#a+a +i%&or%in +e
o% 9aore% +e a c#&#ra a a c#a 5er&enece@
Por o 3enera8 5re%en&a &a&#a;e% ? cor&e% E#e %on con+#c&a% +e i+en&i4icacin ?
a#&o+e%&r#ccin@ La &em=&ica +e &a&#a;e: ),)<)a#" (+e 5ro5io %#;e&o8 ma+re8 +e o%
*i;o%)8 con o% ,o*7r" '" Ca*)#)ar"> en a r"#a<)+, ),0"rF"ro,a# (rec#er+o +e
mi ma+re8 ma+re amor +i9ino8 e&c)8 ')7(Do (anca8 e%&rea8 5#Ga8 cora:n
a&ra9e%a+o con #na 4ec*a8 con aa%8 e&c) ? +e C"<ha > a,)*a#".
$. DELINCUENTES CON PATOLOG8A MENTAL
CaAe mencionar E#e a3#no% +ei&o% %on come&i+o% 5or 5er%ona% E#e 5a+ecen a3#na
en4erme+a+ men&a8 como e%E#i:o4renia8 &ra%&orno +eiran&e8 &ra%&orno men&a &ran%i&orio
? con re&ra%o men&a8 e&c@
En e ca%o +e o% 5%ic&ico% (e%E#i:o4r,nico%) a% 5er%ona% E#e o 5a+ecen *an
5er+i+o e con&ac&o con a reai+a+ ? &ienen #n com5or&amien&o eB&raGo8 a#cinan ?
&ienen i+ea% rara%8 o% +ei&o% o reai:an Aa;o o% reE#erimien&o% ? mo&i9acione% +e
e%e m#n+o 5ro5io E#e %e crea a %$ mi%mo@ E;@8 crimen come&i+o 5or #na 5%ic&ica
E#e8 en e 5erio+o ac&i9o +e %# en4erme+a+8 +e3o a %#% *i;o% cre?en+o E#e eran
cor+eri&o% 5ara +e%5#,% cocinaro%8 no 5orE#e &#9iera en e 4on+o a3o con&ra eo%8
ni nece%i+a+ e%5ec$4ica +e a3re+iro% o +e%&r#iro%8 %ino 5orE#e en %# men&e
re5re%en&aAa a3o +i%&in&o: animai&o% E#e ea %e o% 5o+$a comer@ Una carac&er$%&ica
+e crimen +e #n %ic&ico e% a 4a&a +e #n 5aneamien&o a+ec#a+o8 ac&7a
im5#%i9amen&e8 &am5oco &iene conciencia +e a ma3ni&#+ ? 3ra9e+a+ +e %# +ei&o8
5or o &an&o no %e arre5ien&e8 ni %e 5reoc#5a@
La% 5er%ona% con &ra%&orno% +eiran&e%8 %on +einc#en&e% en 5o&encia 5orE#e %ae +e
a reai+a+8 %e m#e%&ran co*eren&e%8 7ci+o%8 ca5ace% +e e%&aAecer reacione%
*#mana% m=% o meno% a+ec#a+a% con &a E#e no &oE#en %#% i+ea% +eiran&e%
(5#e+e %en&ir%e *#mia+o8 5er%e3#i+o8 meno%5recia+o8 5er;#+ica+o8 ceo%o)8 con e
con9encimien&o aA%o#&o +e 5o%eer a 7nica 9er+a+8 a3#no% +ei&o% o *acen m#?
Aien8 o 5ani4ican con 4ria+a+ ? o% 5a%o% a +ar %on in&ei3en&e%> e% #n +einc#en&e
%oi&ario8 no *#?e8 no nie3a %# +ei&o8 E#e con%i+era nece%ario8 ine#+iAe8 no
m#e%&ra arre5en&imien&o@ Come&en +ei&o% como *omici+io% ? e%ione%@
Por o 3enera a3#no% %#;e&o% con re&ra%o men&a %on 9$c&ima% +e +ei&o como e
aA#%o %eB#a o %on in+#ci+o% a come&er +ei&o% +a+o %# +eAii+a+ +e ;#icio@@
En ca%o% e%5eciae% o% o5era+ore% +e a a+min&racion +e ;#%&icia %oici&an
e9a#acione% &an&o 5%ico3ica% como 5%iE#i=&rica% 5ara reai:ar #n e%&#+io
e%5eci4ico +e a men&ai+a+ crimina ? 5re9io +ic&amen 5ericia 5%ico3ico o
5%iE#i=&rico %eria inim5#&aAe8 e% +ecir no %on re%5on%aAe% +e %#% ac&o% ? 5or o
&an&o no ir$an a #n cen&ro 5eni&enciario %ino a #n *o%5i&a 5%iE#i=&rico@
TERCERA
SEMANA
(04 hora
D"# 01 a#.&
A-o0o

Pr)*"ra S")+,
Ta##"r La 9ioencia en e Per7 ? e m#n+o@
S"-(,'a S")+,
E0(')o '" Cao
LA VIOLENCIA EN EL PERL Y EL MUNDO. La 9ioencia e% #n 4enmeno %ocia E#e 9a
en a#men&o en a% 5rinci5ae% ci#+a+e% +e &o+o e m#n+o@ En E#ro5a Occi+en&a o%
+ei&o% menore% ? a% con+#c&a% an&i%ociae% *an creci+o r=5i+amen&e8 mien&ra% E#e a
inci+encia +e +ei&o% 3ra9e% *a %i+o con&roa+a 3racia% a a a5icacin +e me+i+a%
mo+erna% +e man&enimien&o +e or+en ? +e a ;#%&icia 5ena8 a%$ como a
e%&aAecimien&o +e %o4i%&ica+a% 4orma% +e coo5eracin in&ernaciona@ En o% 5a$%e% en
+e%arroo ? en E#ro5a Orien&a e%&=n a#men&an+o &an&o o% +ei&o% menore% como o%
cr$mene% 9ioen&o%@ Inc#%o en A%ia8 +on+e %e re3i%&r #na +i%min#cin +e o% +ei&o% en
3enera en&re -I([ ? -II/8 %e *a re3i%&ra+o #n crecimien&o con%i+eraAe +e o% +ei&o%
con&ra a 5ro5ie+a+8 +e a +einc#encia or3ani:a+a ? e &r=4ico +e +ro3a% en a% ci#+a+e%
+e m=% +e -//@/// *aAi&an&e% (!an+er%c*#eren8 )///)@
E mi%mo a#&or eB5re%a E#e a% 5a#&a% +eic&i9a% e%&=n camAian+o@ Por #n a+o8 o%
+einc#en&e% %on ca+a 9e: m=% ;9ene%8 +eAi+o8 en 5ar&e8 a a 5roi4eracin +e niGo% +e
a cae ? +e Aan+a% cae;era%@ Por o&ro8 o% cr$mene% 9ioen&o% como o% a%e%ina&o%8
%on ca+a 9e: m=% com#ne%@
E Per7 no e%ca5a +e +ic*a reai+a+@ Lo% ac&o% +e 9ioencia %e *an incremen&a+o
no&oriamen&e en a% ci#+a+e%8 ? en ea %on 5ar&$ci5e% 4rec#en&emen&e8 menore% +e
e+a+@
Ca(a '" #a ;)o#",<)a ", "# P"rM.
E Per7 con4ron&a +e%+e *ace 9ario% aGo%8 5roAema% econmico% ? %ociae% E#e
a4ec&an a o% e%&ra&o% m=% 9#neraAe% +e a 5oAacin8 en e%5ecia a ma+re ? e niGo@
A%$ 5o+emo% %eGaar e incremen&o aceera+o ? +e%or3ani:a+o +e a 5oAacin 4ren&e a
%er9icio% A=%ico% +e4ici&ario%8 #n a#men&o en e co%&o +e 9i+a en +e%me+ro +e 5o+er
a+E#i%i&i9o8 e incremen&o +e a &a%a +e +e%em5eo ? %#Aem5eo8 a +e%in&e3racin
4amiiar ? e &errori%mo> 5roAem=&ica E#e %e 9e re4e;a+a en o% ama+o% 5or a UNICEF
como ZMenore% en circ#n%&ancia% E%5eciamen&e Di4$cie%Z8 como %on o% niGo% +e a
cae8 9$c&ima% +e 9ioencia arma+a8 niGo% &raAa;a+ore%8 ma&ra&a+o%8 in4rac&ore%8 e&c@
La 5oAacin &o&a +e 5a$% e% +e )( mione% [0P mi [(0 *aAi&an&e% (INEI8 )//0)@ Lima
concen&ra e )IH +e a 5oAacin &o&a@ La 5oAre:a a4ec&a a -1 mione% +e 5er#ano%8
E#iene% 5erciAen in3re%o% in%#4icien&e% 5ara c#Arir a cana%&a 4amiiar ? a5roB@ 0@[
mione% 9i9en en con+icin +e eB&rema 5oAre:a8 +e o% c#ae% [IP mi %on niGo%
menore% +e /0 aGo% ? #n min cien mi8 en&re [ ? -0 aGo%@ Lo% m=% +e -[ aGo% +e
9ioencia &errori%&a +e;aron 1/ mi niGo% *#,r4ano%8 -) mi +i%ca5aci&a+o%8 %in con&ar o%
niGo% m#er&o% ? %#% 4#ne%&a% con%ec#encia% en a% e%&r#c&#ra% %ociae%@
La% +e4icien&e% con+icione% +e 9i+a a3ra9a+a 5or a eBi%&encia +e 4amiia% con 5roe
n#mero%a ? aAan+ona+o% 5or e 5a+re8 im5#%an a m#c*o% niGo% a &raAa;ar@ E cen%o +e
-II1 (INEI)8 re3i%&r E#e #no +e ca+a -0 niGo% %on &raAa;a+ore% (01[ mi)@ E%&o% niGo%
crecer=n 5or o 3enera8 %in ma?ore% o5or&#ni+a+e% +e e%&#+io ? a+E#irir=n 5a&rone% +e
con+#c&a a+a5&a&i9a a a reai+a+ *o%&i E#e a cae e% 5re%en&a8 en&re ea% e con%#mo
+e %#%&ancia% 5%icoac&i9a% ? a +einc#encia@
A. RASGOS PSICOL9GICOS DELINCUENCIALES GENERALES
-@ Carecen +e ca5aci+a+ %#4icien&e 5ara eB5erimen&ar reci5roci+a+ a4ec&i9a
)@ Son inca5ace% +e 5o%5oner %a&i%4accione% inme+ia&a%@
1@ Ro +e %en&imien&o +e c#5a o remor+imien&o@
0@ Carecen +e &oerancia a a 4r#%&racin ? reaccionan a3re%i9amen&e@
[@ Dan re%5#e%&a% in4an&ie% a a% eBi3encia% +e me+io@
P@ Ten+encia a a 5ro+i3ai+a+@
B. EL DELINCUENTE NACIONAL
E com5or&amien&o *#mano &iene carac&er$%&ica% 3enerae%8 5ero &amAi,n e%&a
%#5e+i&a+o a me+io8 o E#e a i3#a E#e c#aE#ier o&ro com5or&amien&o a a3re%i9i+a+
&iene carac&er$%&ica a#&c&ona ? e%&a% a% +i4erencian a a% +e re%&o +e a% %ocie+a+e%@
E% a%$ E#e 5o%eemo% #na a3re%i9i+a+ naciona8 E#e %e re4e;a en 4ac&ore% crimin3eno%
3enerae% ? 5ar&ic#are%8 o% E#e 5ermi&en reai:ar #n e%&#+io +e +einc#en&e naciona8
+eAi+o a %# com5or&amien&o e%5ecia@ E;em5o +e eo e% e *omici+io 5or encar3o@
Una +e4en%a %ocia m=% e4ica: con&ra a +einc#encia eBi3e re4orma% m=% 5reci%a%
%oAre criminai+a+8 e4icacia +e a% +i4eren&e% in%&i&#cione% ? me+i+a% +e 5ro&eccin
%ocia. Lo ",CoN(" F("'", "r or)",0a'o ha<)a "# "0(')o '"# '"#),<(",0"
", Far0)<(#ar > #a <r)*),a#)'a' <o,)'"ra'a <o*o C",+*",o o<)a#. Un e%&#+io +e
e%&e &i5o +eAe en3oAar o% eemen&o% ? a% carac&er$%&ica% +e a 5er%onai+a+ +e
+einc#en&e> %#% incinacione% ? &en+encia% Aa;o o% +i4eren&e% a%5ec&o% +e a%
con+icione% %ociae%@
N#e%&ro c+i3o 5ena: e +einc#en&e e% e %#;e&o ac&i9o +e +ei&o8 5ro&a3oni%&a +e a
;#%&icia 5ena8 o&or3=n+oe e%5ecia im5or&ancia8 con%i+er=n+o%e E#e e 5a5e 5rinci5a
a a+mini%&rar ;#%&icia en ma&eria 5ena e% +e%em5eGa+o 5or a 5er%onai+a+ +e %#;e&o@
E Dr@ Ir#re&a Go?ena comAin8 5or ra:one% 5r=c&ica% a% corrien&e% +e a E%c#ea
C=%ica ? Po%i&i9i%&a +e +erec*o 5ena8 *acien+o #n %i%&ema &en+ien&e a a +e4en%a
%ocia concomi&an&emen&e con e conce5&o +e e%&#+io +e a 5ei3ro%i+a+@ E%&a ra:n
no% 5ermi&e e%&#+iar %#% ca#%a% ? anai:ar %#% %o#cione%@ E conocimien&o +e eo no%
+ar= cer&e:a +e a a5icacin +e e%a% %o#cione%8 ? a?#+ara a e%&#+io crimino3ico8 a
a e%5era +e a a5icacin a+mini%&ra&i9a +e a% %o#cione%@
En&re a% con+icione% +e a 5er%onai+a+ an&i%ocia8 %e 5#e+en i+en&i4icar o% a%5ec&o%
%ico3ico%8 4amiiare%8 %ociae% ? o% Aio3ico% +e com5or&amien&o a3re%i9o@
E# '"#)0o '"'" "# F(,0o '" ;)0a F)N()J0r)<o " (, 0ra0or,o '" #a <o,'(<0a, "
'"<)r (, H,0o*a '" (, <o,C#)<0o N(" ha7)0(a#*",0" " ),<o,<)",0"@ La
a3re%i9i+a+ e% in*eren&e a &o+o% o% %ere% *#mano%@ C#an+o e%&e no e% ca5a: +e
con&roar a+ec#a+amen&e e%&o%8 a5arece e &ra%&orno +e con+#c&a E#e 9a +e%+e e
%im5e a3ra9io 9erAa8 *a%&a e *omici+io@
La criminai+a+ a5arece en #na %ocie+a+ como 4enmeno %ome&i+o a a% e?e%8
inc#?en+o &o+o% o% com5or&amien&o% +einc#en&e% 5ar&ic#are% E#e en +e4ini&i9a8 e%&=n
%ociamen&e +e&ermina+o%@ A5arecen &amAi,n como eB5re%in +e &en+encia% ? ac&i&#+e%
an&i%ociae% E#e %on 5ro5ia% +e a 5er%onai+a+ +e +einc#en&e@ En &o+o *omAre eBi%&e
#n 3ran e%5ec&ro +e 5o%iAe% &ra%&orno% +e con+#c&a E#e %e 9an a re4e;ar %#%
con+#c&a% %ociae%8 #na +e a% c#ae% e% a &ra%3re%in a a% norma% e%&aAeci+a% 5or a
%ocie+a+@ "a? norma% e%&aAeci+a% en c+i3o% e3ae% ? o&ra% morae% +e #%o 3enera@
E 5rinci5a 4ac&or +e +einc#encia e% a e? E#e crea e +ei&o (n##m crimen %ine e3e)@
No ha7rHa '"#),<(",0" ), #"> N(" #o "0a7#"I<a.

E%&#+io +e ca%o
En o% 5rimero% aGo% +e 9i+a8 e con&ac&o +e niGo e% 4#n+amen&amen&e con %#% 5a+re%
o &#&ore%8 5or o &an&o %i a con4ormacin %$E#ica ? %ocia +e o% 5a+re% in+i9i+#amen&e ?
como 5are;a8 e% a+ec#a+a8 e rie%3o +e 4#&#ro% &ra%&orno% 9a a %er %imiar@ A a#men&ar
a cai+a+ +e 9i+a8 re4e;a +irec&amen&e #na crian:a +e o% niGo% ma% cmo+a8 5or &an&o
me;ora a a+a5&acin +e ,%&e a me+io@ E niGo *a%&a o% cinco aGo% %e ri3e 5or
5er9er%in mo&ora (inna&a)8 %oamen&e 5or e 5rinci5io +e 5acer@ En a me+i+a E#e %e e
incor5oren norma% A=%ica%8 ira +e;an+o +e a+o %# &en+encia 5ara in&e3rar%e a me+io
%ocia8 ace5&an+o (&ericamen&e) a 5o%&erior a% norma% +e a %ocie+a+8 ama+a% e?e%@
Lo% 5%iE#ia&ra% ? 5%ico3o%8 5ien%an E#e no e% 5or &emor a ca%&i3o E#e %e 9an
a+a5&an+o a me+io8 %ino 5or a com5ren%in +e %i mi%mo8 re4e;a+o &o+o 5or e con&ac&o
con #na 4amiia acor+e@ No oA%&an&e a ma?or$a +e a% 5er%ona% no +einE#en
aAier&amen&e8 o en +ei&o% ma?ore% 5or mie+o a a re5#%a 3enera (ca%&i3o mora) ? e
&emor a %er encarcea+o% (ca%&i3o 4$%ico)@
"a? 4ac&ore% eB3eno% a n#e%&ra c#&#ra8 E#e %e *an in&e3ra+o a a +einc#encia8
5#+i,n+o%e %eGaar a ra5iGa8 in&ro+#ci+a como mo+o +eic&#a +e o&ro% 5a$%e%> e
%ec#e%&ro8 a eB&or%in8 e aco5amien&o8 a 5#3na ? a comerciai:acin +e a +ro3a@
CUARTA
SEMANA
(04 hora!
-[ a )/
AGOSTO
Pr)*"ra S")+,
La 5er%onai+a+ +e +einc#en&e 5er#ano@ La *erencia
c#&#ra ? a *erencia 5%ico3ica8 a+E#iri+a@
S"-(,'a S")+,
Ta##"r: Estudio de Casos
TEORIA DE LA HERENCIA CULTURAL Y PSICOLOGICA AD3UIRIDA
E%&#+io%o% como Sein8 Uai%er8 S*o*am8 Gr#m4e+8 5an&ean a &e%i% +e con4ic&o
c#&#ra8 en a3#na% e&a5a% cr$&ica% +e #na %ocie+a+ %e 5ro+#cen con4ic&o% +i9er%o%
en&re 3r#5o% +e 5er%ona%8 ? e%&e c*oE#e c#&#ra 5#e+e %er 4ac&or +e&erminan&e en e
incremen&o +e a criminai+a+@ Lo% con4ic&o% en&re o% 3r#5o% +e #na %ocie+a+ %e
5#e+en +eAer a %i%&ema% ne3a&i9o% +e 5re;#icio% ,&nico%8 econmico%8 %ociae%8 e&c@ En
e 5roce%o mi3ra&orio en e c#a a% 5er%ona% e9an con%i3o #na 4orma +e 9i+a +i4eren&e
+e o% o&ro% 3r#5o% (corr#5cin<+einc#encia)8 5#e+en +e&erminar a con&aminacin +e
e%&a% con+#c&a% en %#;e&o% E#e e%&=n 5re+i%5#e%&o%@
S*o*am (-IP)) ci&a+o 5or So$%8 a+#ce E#e e $n+ice +e a criminai+a+ %er= &an&o m=%
ee9a+o8 c#an&o% m=% +i9er3en&e% %ean a% norma% ;#r$+ica% +e o% 9aore% ?
co%&#mAre% +e #n +e&ermina+o 3r#5o %ocia@ De con4ic&o c#&#ra8 o% 3r#5o% %ociae%
crean %# 5ro5ia %#Ac#&#ra8 5or #na o5o%icin a 3r#5o ma?ori&ario@
E e%&#+io ? an=i%i% +e a% e%&a+$%&ica% criminae%8 e9 a A'o#Fh" 3(G0"#"0 a 4orm#ar
5or 5rimera 9e: a *i5&e%i% +e a deprivacin relativa8 re4eri+a a a &oma +e conciencia
+e a% 5er%ona% +e a% +e%i3#a+a+e% %ociae%8 o E#e +a #3ar a a a5aricin +e
%en&imien&o% +e in;#%&icia ? re%en&imien&o8 como 4ac&or in4#?en&e en e +ei&o en a%
ca%e% 5oAre% +e a% ci#+a+e%8 a4irman+o E#e e crimen e% e re%#&a+o nece%ario +e
n#e%&ra or3ani:acin %ocia8 +e &a 4orma E#e Ca %ocie+a+ 5re5ara a o% criminae% ? o%
c#5aAe% %on %oamen&e o% in%&r#men&o% E#e o% e;ec#&anD@ OA%er98 a %# 9e:8 E#e o%
;9ene% eran m=% 5ro5en%o% E#e o% a+#&o% a crimen@
A#"Ka,'r" La<aa-," re%a&a a im5or&ancia +e me+io %ocia@ OA%er9 +o% ca%e% +e
4ac&ore% crimin3eno%: individuales (+e car=c&er %om=&ico o 4$%ico) E#e %o %er$an
5re+i%5onen&e% ?8 sociales E#e %er$an o% 9er+a+eramen&e +e&erminan&e%8 o% +eci%i9o%
en a a+o5cin +e com5or&amien&o% criminae%@
Pro5#3naAa e e%&#+io +e o% criminae% en reacin ? en 4#ncin +e me+io %ocia8
en&en+i+o en #n %en&i+o am5io (cim=&ico8 4$%ico ? *#mano)@ CE me+io %ocia e% e ca+o
+e c#&i9o +e a criminai+a+D@ E m=% re5#&a+o com5onen&e +e e%&a e%c#ea 4#e Ga7r)"#
Tar'"8 5ara #na me;or com5ren%in +e a criminai+a+ 5ro5#%o e?e%8 %ien+o a% m=%
ace5&a+a% a% L">" '" #a )*)0a<)+, E#e conc#?e E#e e crimen8 a %er #n
com5or&amien&o %ocia8 5#e+e %er imi&a+o ?8 +e5en+ien+o +e #3ar +on+e %e +e%arroe8
5o+r= %er oA;e&o +e #na mo+a o con9er&ir%e en #na co%&#mAre #na &ra+icin E#e %e
&ran%mi&e@
ShaO > M<Ea>, e 4#n+amen&o o a Aa%e +e #na carrera crimina a+#&a comien:a a #na
&em5rana e+a+8 5or e%o e me;or camino 5ara 5re9enir e crimen e% 5re9enir a
+einc#encia ;#9eni@ Para amAo%8 a conc#%in +e %# e%&#+io ra+ica en E#e a +i4erencia
en&re +einc#en&e% ? no +einc#en&e% re%i+e en a% carac&er$%&ica% +e o% re%5ec&i9o%
Aarrio% en o% E#e 9i9en ? no en ra%3o% o carac&ere% in+i9i+#ae% (5er%onai+a+8
in&ei3encia o con+icin 4$%ica)@ M=% a7n8 o% Aarrio% en o% E#e *a? #n $n+ice ma?or +e
+einc#encia8 &amAi,n aco3en o&ra %erie +e 5roAema% como in9a%in +e in+#%&ria%8
inmi3racin8 e&c@ EB5ican a emer3encia +e &ra+icione% criminae% ? +einc#en&e% en
e%&o% Aarrio% +e%or3ani:a+o% %ociamen&e8 re9i%&ien+o #na 5ar&ic#ar im5or&ancia a
$n&ima a%ociacin +e o% niGo% con Aan+a% ? o&ra% 4orma% +e or3ani:acione% criminae%8
?a E#e o% con&ac&o% con e%&o% 3r#5o% ? 5ar&ici5acin en %#% ac&i9i+a+e%8 e% *ace
a5ren+er a% &,cnica% +e ac&#acin ? +e reacionar%e@
A#7"r0 Coh", ? %# 0"orHa '" #a (7<(#0(ra re%#&an in&ere%an&e% ?a E#e o %i&# como
e e;e cen&ra +e %# eB5icacin8 e 5roAema +e a criminai+a+ ;#9eni@
E ;o9en en con4ic&o o ina+a5&a+o 5#e+e o5&ar 5or &re% a&erna&i9a%:
-@ Incor5orar%e a =mAi&o c#&#ra +e o% ;9ene% +e ca%e me+ia8 a#nE#e %#5on3a
com5e&ir en in4eriori+a+ +e con+icione%@
)@ In&e3rar%e en a c#&#ra +e ;9ene% +e a cae8 ren#ncian+o a %#% a%5iracione%@
1@ In&e3rar%e en #na %#Ac#&#ra +einc#en&e@
Coh", 5ar&e +e *ec*o +e E#e e %i%&ema +e 9aore% ? +e norma% +e a ca%e me+ia e%
ree9an&e ? +ominan&e en #na %ocie+a+@ E%&e ri3e &amAi,n 5ara aE#ea% ca5a% o ca%e%
m=% Aa;a% +e a %ocie+a+8 E#e in&en&an acce+er a a% mi%ma% me&a% E#e a% ca%e%
me+ia%8 5ero con #n *=n+ica5: no +i%5onen +e o% mi%mo% me+io% econmico%8
e+#ca&i9o%8 c#&#rae% ? &ra+icionae%@ A no &ener o% ;9ene% +e a% ca5a% Aa;a% +e a
%ocie+a+ a% mi%ma% 5o%iAii+a+e% 5ara acce+er a aE#eo% 4ine% ? me&a% E#e a
%ocie+a+ e% o4rece8 %e 5ro+#ce #n 5roAema +e a+ec#acin en&re a% a%5iracione% +e
o% ;9ene% +e a% ca5a% in4eriore% ? a% 5o%iAii+a+e% reae% +e acce%o a a% mi%ma%@
E%&a %i&#acin8 e% 5ro9oca &en%in ? 5reoc#5acin en %#% 9i+a%8 o E#e , +enomina #n
Ce%&a&#% +e 4r#%&racinD@ A no &ener 5o%iAii+a+e% reae% +e in&e3rar%e en e %i%&ema +e
9aore% ? norma% +e a ca%e %ocia +ominan&e8 o% ;9ene% in&en&an re%o9er e%&e
5roAema #ni,n+o%e a #n 3r#5o %#Ac#&#ramen&e e%&aAeci+o8 en e E#e %e 9ean
reconoci+o% ? a5o?a+o% 5or o&ro% miemAro%@ E%&o% 3r#5o% crean #na %#Ac#&#ra 5ro5ia
con 9aore% ? %&a&#% con e E#e %e i+en&i4ican ? e% re%#&a m=% 4=ci a %#5er9i9encia@ Por
&an&o8 e% a na&#rae:a +e n#e%&ra c#&#ra a E#e 4a9orece a 4ormacin +e %#A c#&#ra%
+einc#enciae%@ EBi%&en cinco carac&er$%&ica% +e a +einc#encia +e 3r#5o%:
-@ No (0)#)0ar)a o -ra0()0a. Una +einc#encia c#?o% *ec*o% no 5er%i3#en #n Aene4icio
econmico o #n =nimo +e #cro8 %ino E#e 5er%i3#e o&ro% oA;e&i9o% E#e e% 5ermi&e
acan:ar 3oria o reai:ar 5roe:a%8 o E#e e% o&or3a #na 5ro4#n+a %a&i%4accin@
)@ Ma#)<)a@ La ma?or 5ar&e +e a ac&i9i+a+ +einc#en&e +e a% Aan+a%@ S# 7nico
5ro5%i&o e% ca#%ar +aGo ? 5roAema% a a 3en&e8 con%e3#ir E#e %# 9i+a re%#&e
in4ei:8 incomo+a ? +e%a3ra+aAe@ Lo% ac&o% +e 9an+ai%mo %on A#eno% e;em5o%@
1@ N"-a0);a. La %#Ac#&#ra +einc#en&e no &iene #no% 9aore% ? re3a% +i4eren&e% +e a%
norma% E#e ri3en 5ara a 3en&e Cre%5e&aAeD8 %e 5ro+#ce #na %i&#acin +e C5oari+a+
ne3a&i9aD con a% norma% +e a ca%e me+ia@ E%&o e%8 a %#Ac#&#ra +einc#en&e &oma
a% norma% +e a c#&#ra circ#n+an&e8 5ero a% in9ier&e8 con9ir&ien+o en ;#%&o 5ara
eo%8 o E#e re%#&a in;#%&o 5ara a% norma% +e a c#&#ra circ#n+an&e@
0@ H"'o,)*o ),*"')a0o. No &ienen me&a% a ar3o 5a:o 5ara 5ani4icar ? +e%arroar
ac&i9i+a+e% E#e 7nicamen&e %e 5#e+an a+E#irir me+ian&e a 5r=c&ica8 a +eiAeracin
? e e%&#+io@ F#%can #na 3ra&i4icacin inme+ia&a@ Son ;9ene% im5acien&e%8
im5e&#o%o% ? ac&7an 5or +i9er%in &enien+o 5oco en c#en&a a% 3anancia% remo&a%
? o% co%&e%@
[@ A(0o,o*Ha. S#% miemAro% %e o5onen a &o+a re%&riccin +e %# com5or&amien&o
eBce5&o c#an+o e% #na im5o%icin in4orma 5or o&ro% com5aGero% +e %# mi%mo
3r#5o@ Eo% +e%a4$an8 +e%oAe+ecen o i3noran a a#&ori+a+ e;erci+a 5or o% 5a+re%8
5ro4e%ore% ? o&ro% a3en&e% +e con&ro %ocia@ La %#Ac#&#ra +einc#en&e 5ro5orciona
a %#% in&e3ran&e% #n 5ro5%i&o8 #na 4orma +e 9i+a8 E#e +eman+a ea&a+8
reci5roci+a+ ? coaAoracin m#&#a8 %#Aor+inan+o o% +e%eo% o a%5iracione%
5er%onae% a a% +eman+a% ? 5riori+a+e% +e 3r#5o@
Co*en en4a&i:a e 5a5e +e a e%c#ea@ Se cen&ra en o% ;9ene% +e ca%e %ocia Aa;a ? a
&en%in o 5reoc#5acin E#e e% in9a+$a a &ener E#e me+ir%e en +e%i3#a+a+ +e
con+icione% con o% ;9ene% +e ca%e me+ia@ Se37n %# &eor$a:
.. J9ene% +e ca%e Aa;a (e%5eciamen&e 9arone%) &en$an Aa;o ren+imien&o e%coar@
$. E ren+imien&o e%coar e%&= en reacin con a +einc#encia@
&. E ma ren+imien&o e%coar re%#&a +e #n con4ic&o en&re o% 9aore% +ominan&e% +e a
ca%e me+ia en e %i%&ema e%coar ? o% 9aore% +e o% ;9ene% +e ca%e Aa;a@
4. Lo% +einc#en&e% ;#9enie% +e ca%e Aa;a (%#A?c#&#ra) A#%can re+#cir %# 4r#%&racin ?
oA&ener #n me;or conce5&o +e %$ mi%mo%8 man&enien+o 9aore% an&i%ociae%@
%. Ne3acin +e a 9$c&ima@ E +einc#en&e come&e #na accin +eic&i9a con&ra #na
9$c&ima 5or re%en&imien&o a %en&ir%e8 a %# 9e:8 9$c&ima +e a %i&#acin@ E%&a &,cnica
%#ee %er #&ii:a+a 5ara racionai:ar cr$mene% come&i+o% 5or o+io o 9en3an:a ?
9ioencia con&ra minor$a% raciae%@
C#oOor' > Oh#),8
Lo% a#&ore% +i%&in3#en 0r" -r(Fo '" (7<(#0(ra D(;",)#"2
-@ S(7<(#0(ra <r)*),a#@ A5arecen en aE#eo% Aarrio% +e ca%e Aa;a
rea&i9amen&e e%&aAe%8 en e E#e a ma?or$a +e o% miemAro% +e a com#ni+a+ %e
conocen #no% a o&ro% ? a5arece a +einc#encia ? a corr#5cin como #na 4orma +e
9i+a ace5&a+a 5or a com#ni+a+ ? m#? +i4#n+i+a en a mi%ma como a3o norma@ En
e%&e &i5o +e Aarrio% e ro crimina +e o% a+#&o% e% e mo+eo a imi&ar 5or o%
;9ene% E#e %on %ociai:a+o% en #na %#Ac#&#ra crimina en a E#e +i%5onen +e
&o+o% o% me+io% ? o5or&#ni+a+e% 5ara a5ren+er e%&e &i5o +e com5or&amien&o@ Se
5ro+#ce #n a+oc&rinamien&o en e +ei&o@
)@ S(7<(#0(ra '"# <o,C#)<0o2 A5arece en Aarrio% meno% e%&aAe%8
carac&eri:a+o% 5or %# +e%or3ani:acin %ocia8 en a E#e a ma?or$a +e %#%
re%i+en&e% 9i9en en 3ran+e% e+i4icio% E#e 3eneran #na ca%e +e 5er%ona% ai%a+a%
? annima%8 en o% E#e no *a? con&ac&o en&re 3eneracione% +e +einc#en&e%@ En
e%&e &i5o +e Aarrio a% o5or&#ni+a+e% ie3$&ima% +e acce+er a a +einc#encia no %on
&an 4=cie%8 5ero 5rom#e9e e #%o +e a 9ioencia 5ara acan:ar #n %&a&#% o
re5re%en&a&i9i+a+@
1@ S(7<(#0(ra '" #a r"0)ra'a o '"# a7a,'o,o. Finamen&e8 *a?
in+i9i+#o% en &o+a% a% com#ni+a+e% +e ca%e %ocia Aa;a E#e 4raca%an en amAa%
e%&r#c&#ra% +e o5or&#ni+a+e% (e3$&ima% e ie3$&ima%)@ E%&o% C+oAe% 4raca%a+o%D
ee3ir=n #na 4orma +e 9i+a 4#era +e %# com#ni+a+ en &orno a a% +ro3a%8 e aco*o
o c#aE#ier o&ra 4rm#a +e e9a%in@
Ro7"r0 A-,"O. EBi%&en m=% &i5o% +e &en%in o 4r#%&racin a+em=% +e a 4orm#acin
crimino3ica &ra+iciona E#e +i%&in3#e en&re a%5iracione% ? o3ro%@ En %# &eor$a +e a
&en%in o +e a 4r#%&racin8 en4a&i:a a% reacione% ne3a&i9a%8 o% e%&$m#o% noci9o% ?
%#ce%o% 9i&ae% e%&re%an&e%@ Ca&e3ori:a e%&a &en%in64r#%&racin en &re% 3ran+e% &i5o% ?
5#e+en 5ro+#cir 4#ria ? 4r#%&racin *a%&a e 5#n&o +e e3ar a crimen ? a +einc#encia@
-@ Ten%in eB5erimen&a+a como re%#&a+o +e #n 4ao en e o3ro +e me&a% # oA;e&i9o%
5o%i&i9amen&e a5recia+o%@ En o% niGo% ? a+oe%cen&e% e conce5&o E#e &ienen +e %$
mi%mo%8 +e %# 5ro5ia 9a$a 4orma 5ar&e im5or&an&e +e +e%arroo +e a 5er%onai+a+8
5or o E#e %# 5,r+i+a con%&i&#?e #n e%&re%or 5%ico%ocia@
)@ Rec*a:o o a eiminacin +e o3ro% 5o%i&i9o% an&eriormen&e acan:a+o%@ E%&a
&en%in %e 5ro+#ce 5or %#ce%o% e%&re%an&e% +e a 9i+a +e o% ;9ene% como #na
r#5&#ra +e #na in&en%a reacin +e amor +#ran&e a a+oe%cencia8 a en4erme+a+ o
a m#er&e +e #n ami3o e%5ecia8 e +e%5i+o +e #n &raAa;o o e &ra%a+o +e coe3io o
+e Aarrio@
1@ EB5o%icin a e%&$m#o% ne3a&i9o% o noci9o%@ Pro+#ci+a 5or eB5eriencia% ne3a&i9a%
como %er ri+ic#i:a+o 5or %#% com5aGero%8 #na *#miacin 57Aica o 5or
eB5eriencia% 5er%onae% a&emori:an&e% o &ra#m=&ica% E#e con%&i&#?an #na
amena:a@
0@ En conc#%in8 A-,"O con%i+era E#e a %i&#acin +e 4r#%&racin %e 5ro+#ce c#an+o
a 5er%ona no e% &ra&a+a 5or o% +em=% como E#i%iera %er &ra&a+a@ Se37n e a#&or8 e
com5or&amien&o +e%9ia+o o +einc#en&e 5#e+e %er #na %o#cin a a 4r#%&racin8
E#e a3#na% 5er%ona% #&iicen 5ara me;orar %#% o3ro%@
3UINTA
SEMANA
(04 hora!
$$ a# $4
AGOSTO
Pr)*"ra S")+,
La 5re+i%5o%icin +eic&i9a8 a *erencia crimina@
Teor$a +e a ineBi%&encia +e a 5re+i%5o%icin +eic&i9a
? *erencia@
S"-(,'a S")+,
Ta##"r: Estudio de Casos
LA PREDISPOSICION DELICTIVA LA HERENCIA CRIMINAL. La *erencia ;#e3a #n
5a5e im5or&an&e 5ara a 5re+i%5o%icin +eic&i9a8 e% e9i+en&e E#e #na *erencia
morAo%a8 9iene a +e%arroar en e in+i9i+#o 5ar&ic#are% anoma$a% 5%$E#ico 64$%ica% o
&en+encia% E#e e;ercen %oAre , in4#encia 5ara come&er *ec*o% +eic&#o%o%@

LA HERENCIA CRIMINAL. De%+e e 5#n&o +e 9i%&a 5%iE#i=&rico8 e e%&#+io +e a
*erencia *a con%e3#i+o a3#no% re%#&a+o% con a% in9e%&i3acione% +e o% carac&ere%
5%ico3ico% normae% ? 5a&o3ico% *ere+a+o% en e ca%o +e o% 3emeo%
monoo9#are%8 ? o% m,&o+o% e%&a+$%&ico% 5#e%&o% en marc*a +e manera cien&$4ica en
3r#5o% eB&en%o% +e %#;e&o% an&i%ociae%@ (Lo5e: Sai: ? Co+on)@ Se37n Pina&e8 o%
e%&#+io% %oAre *erencia crimina %e Aa%an en a eaAoracin +e &aAa% +e +e%cen+encia8
4rec#en&emen&e ama+a% =rAo 3enea3ico8 E#e 5ermi&e conocer o E#e *a oc#rri+o a
&ra9,% +e &iem5o a a +e%cen+encia +e #n in+i9i+#o +e&ermina+o@ Se re4iere a E#e %e
*ere+a a &ra9,% +e #n cromo%oma crimina o8 en e 5eor +e o% ca%o% eBi%&e #na
5re+i%5o%icin +eic&i9a> 5or o&ro8 %e nie3a &a 5re+i%5o%icin8 a%$ como a *erencia
+irec&a +e +ei&o@ Para o% 5rimero%8 5#e%8 %on 4ac&ore% *ere+i&ario% o% E#e eB5icar$an8
5or %$ a eco%in +einc#encia> mien&ra% E#e 5ara o% %e3#n+o% e%&=n ne3a+a% &ae%
%i&#acione%@
.. Fa*)#)a Cr)*),a#". Lo% an&ece+en&e% m=% an&i3#o% +e e%&e 5roce+imien&o +e
e%&#+io re&ro%5ec&i9o8 %e remon&an a &raAa;o reai:a+o 5or F@ Ga&on (-.PI)8
re%5ec&o a a *erencia +e cier&o% a&riA#&o% 3eniae%@ AGo% +e%5#,%8 en e %i3o XIX ?
XX8 %e e4ec&#aron #na 9arie+a+ +e e%&#+io% %oAre C4amiia% criminae%D8 a &ra9,% +e
an=i%i% +e 3eneracione% %#ce%i9a%8 *aAi,n+o%e *aa+o #na a&a ac&i9i+a+
+einc#encia en a +e%cen+encia +e &ae% 4amiia% in9e%&i3a+a%8 o E#e %e37n o%
a#&ore% +e a ,5oca era e ar3#men&o con&#n+en&e 5ara a4irmar a *erencia +e a
criminai+a+@
La% C4amiia% criminae%D m=% 4amo%a% 4#eron a +e o% JU\E8 e%&#+ia+a 5or
Do#3a% en -.(( en E%&a+o% Uni+o%8 en a E#e con%i+er a (/I +e%cen+ien&e% +e
a caAe:a +e 4amiia E#e 4#e #n aco*ico8 *aan+o cerca +e (( +einc#en&e%8 )/)
mere&rice% ? 5roBene&a%8 -0) 9a3aA#n+o% ? o&ro% +e con+#c&a +e%9ia+a@ A%imi%mo8
a 4amiia \ALLI\A\8 e%&#+ia+a 5or "@ "@ Go++ar+ (-I-))8 o% Mero8 Nam%8 !iU&oria
en&re o&ro%@ Sin emAar3o8 o% ar3#men&o% +e+#ci+o% +e e&o% e%&#+io% 5ara 5roAar a
%#5#e%&a C*erencia criminaD8 %on 5#e%&o% en +#+a ? ac&#amen&e %o &iene 9aor +e
re4erencia *i%&rica@ Inc#%o a#&ore% como EBner (-I1I)8 E#e +aAa e%5ecia
im5or&ancia a 4ac&or na&#ra8 a4irm E#e no oA%&an&e E#e %on e%&#+io% orien&a+o% a
5roAar e%&a 5o%iAii+a+ ca#%a8 Ccien&$4icamen&e no e% 5o%iAe +e+#cir conc#%ione%
eBac&a% +e ea%D@
I3#amen&e8 Man#e LOPEM RET (-I0[) con%i+er E#e no *a? 4amiiar criminae%8
?a E#e en &ae% e%&#+io% %e a5recia &amAi,n a coac&#acin +e amAien&e en a
a5aricin ? 5ro5a3acin +e a +einc#encia@ I+ea% %imiare% ar3#men&a Feni3no Di
T#io (-IP1)8 a %eGaar E#e &ae% 4amiiar 5ro9en$an +e o% e%&ra&o% %ociae% m=%
Aa;o%8 ? 5or &an&o a con+#c&a an&i%ocia ? +eic&i9a +e +ic*o% 3r#5o%8 no e% 5o%iAe
5reci%ara %i %on e4ec&o +e +i%5o%icione% *ere+i&aria% o +e %i&#acione% amAien&ae%@
O&ro ar3#men&o E#e *aAr$a E#e a3re3ar e% E#e +e%+e e 5#n&o +e 9i%&a
me&o+o3ico8 e con&ro +e a% 9ariaAe% ? con+icione% E#e ;#3aron en e
com5or&amien&o +e &ae% C4amiia% criminae%D8 no 4#eron con&roa+a%8 5or ra:one%
oA9ia%8 o E#e e9i+en&emen&e no 5ermi&e &omar con %e3#ri+a+ &ae% re%#&a+o%@
$. E0(')o o7r" -"*"#o. Con e e%&#+io +e 3emeo% &amAi,n %e A#%ca +emo%&rar
i3amen *ere+i&ario a a %eme;an:a +e com5or&amien&o crimina en&re 5a+re% e
*i;o%@ E m,&o+o8 inicia+o en -.(P8 5or Franci% Ga&on ? m#? +i4#n+i+o ac&#amen&e8
in9e%&i3a a car3a *ere+i&aria E#e &raen o% +o% &i5o% +e mei:o%: Uni9i&eino% ?
Fi9i&eino%@
Son 3emeo% Uni9i&eino%8 aE#eo% E#e 5roce+en +e a 4ec#n+acin +e #n %oo
9#o 5or #n %oo e%5erma&o:oi+e@ Son 3emeo% Fi9i&eino%8 o% E#e 5roce+en +e
+o% 9#o% +i%&in&o%8 in+e5en+ien&emen&e 4ec#n+a+o% 5or +o% e%5erma&o:oi+e%@
Para a 4ormacin +e o% 5rimero%8 e *#e9o o :i3o&e C%e +i9i+e8 en #n e%&a+o 5reco:
+e +e%arroo emArionario8 en +o% mi&a+e%8 ca+a #na +e a% c#ae% com5en%a a
4a&a +e a o&ra mi&a+ 5or #na e%5ecie +e 5roce%o re3enera&i9o@ Si no con&in#ar= a
+i9i%in en +o% in+i9i+#o%8 %e +e%arroar$a #n mo#n%&r#oD@ E eBamen com5ara&i9o
+e amAo%8 *a re9ea+o E#e o% Uni9i&eino% en a ma?or$a +e o% ca%o%8 amAo%
*ermano%8 c#?o 5a+re era crimina8 %e com5or&aAan +e manera eE#i9aen&e8 e%
+ecir8 o% +o% eran a#&ore% +e +ei&o8 o c#a *aAaAa a 4a9or +e a 5roce+encia
*ere+i&aria +e %# criminai+a+> mien&ra% E#e o% Fi9i&eino%8 E#e +i4ieren en car3a
*ere+i&aria8 en a ma?or$a +e o% ca%o% %# con+#c&a e% +i%cor+an&e8 %i #no +einE#e
e o&ro no8 ni ma% ni meno% E#e como o% +em=% *ermano%@
&. E0(')o '" a'oF<)+,. O&ra +e a% &,cnica% em5ea+a% 5ara 5on+erar a in4#encia
3en,&ica8 con%i%&e en e %e3#imien&o +e a con+#c&a +e criminae%8 no criminae%8
amAo% a+o5&a+o%8 en %# reacin con o% 5a+re% Aio3ico% ? a+o5&i9o%8 %e37n %ean
e%&o% 7&imo% +einc#en&e% o no +einc#en&e%@ E re%#&a+o m=% ama&i9o +e e%&a%
in9e%&i3acione%8 e% E#e o% *i;o% Aio3ico% +e criminae% +einE#en con ma?or
4rec#encia E#e o% *i;o% A+o5&a+o% +e o% mi%mo%@
4. Ma#Cor*a<)o," <ro*o+*)<a. E e%&#+io &ra&a +e a% a&eracione% cromo
%om=&ica%8 me+ian&e a a5reciacin +e ma5a cromo%mico o cario&i5o%8 en c#an&o
a n7mero +e cromo%oma% ? %#% a&eracione%8 E#e +e&ermine a e%&r#c&#ra Aio3ica
+e n#e9o %er (4$%ica8 %eB#a8 e&c@)8 E#e &ienen #na inci+encia en %# con+#c&a@ A%$
&enemo%:
a. SH,'ro*" '" T(r,"r8 E#e e% a a#%encia +e #n cromo%oma X en a m#;er (0[X)
E#e 5ro+#ce anoma$a% 4$%ica% como Aa;a e%&a&#ra8 3eni&ae% in4an&ie% o
+i%min#cin +e ren+imien&o in&eec&#a@ C#eo cor&o8 5ec*o anc*o8 7&ero
5eE#eGo@
7. SH,'ro*" '" P#),"C"#0"r8 E#e e% #n cromo%oma X +em=% en #n 9arn (0(XXT)@
Se carac&eri:a 5or &ener &e%&$c#o% 5eE#eGo%8 e%&erii+a+8 +,4ici& men&a ?
anoma$a% +e con+#c&a (Mar$a Mar&$n)8 5re%en&an ra%3o% +e a3re%i9i+a+ e
ine%&aAii+a+ a4ec&i9a8 5or o E#e eBi%&e e rie%3o +e con+#c&a an&i%ocia@
Aco*oi%mo8 *omo%eB#ai+a+@
<. Cario&i5o +e S$n+rome +e \ine4e&er@ A3#na% a&eracione% 3en,&ica% no a4ec&an
a 3ene% concre&o% %ino a &o+o e cromo%oma o a #n %e3men&o cromo%mico@ Por
e;em5o8 a 5re%encia +e &re% co5ia% +e cromo%oma )- 5ro+#ce e %$n+rome +e
DoYn 5e%e a E#e no eBi%&e nin3#na a&eracin +e o% 3ene% +e o% cromo%oma%@
O&ra% a&eracione% cromo%mica% 5or +#5icacin %on e %$n+rome +e E+Yar+%8
en e E#e a5arecen &re% co5ia% +e cromo%oma -. ? e %$n+rome +e Pa&a#8 E#e
%e carac&eri:a 5orE#e o% in+i9i+#o% E#e o 5a+ecen &ienen &re% co5ia% +e
cromo%oma -1@ La% a&eracione% cromo%mica% 5#e+en con%i%&ir en +#5icacin
(como en o% %$n+rome% +e%cri&o% an&eriormen&e)8 5,r+i+a (como oc#rre en e
%$n+rome +e T#rner8 en e E#e 4a&a #n cromo%oma X ? a% 5er%ona% E#e o
5a+ecen &iene #n 4eno&i5o 4emenino)8 r#5&#ra (como en e %$n+rome +e ma#i+o
+e 3a&o E#e %e ori3ina 5or #na +eeccin 5arcia +e Ara:o cor&o +e cromo/%ma
cinco) o reor3ani:acin +e ma&eria cromo%mico@ En con;#n&o8 a% a&eracione%
cromo%mica% a4ec&an a ( +e ca+a -8/// naci+o% 9i9o% ? %on re%5on%aAe% +e
cerca +e [/H +e o% aAor&o% e%5on&=neo% en o% &re% 5rimero% me%e% +e
emAara:o@
'. SH,'ro*" '" Do7#" Y8 (0(XTT)8 ama+o %$n+rome +e S#5ermac*o@ Son
3eneramen&e +e e%&a&#ra a&a8 cor5#en&o% con +,4ici& in&eec&#a $mi&e e in4erior8
ine%&aAii+a+ emociona8 a3re%i9i+a+8 5recoci+a+ +einc#encia ? reinci+encia@
Pei3ro%o%8 9ioen&o%8 5ro5en%o% a crimen@
II UNIDAD
COMPORTAMIENTOS PSICOPATICOS (TRANSTORNOS DISOCIALES DE LA
PERSONALIDAD!
SE5TA
SEMANA
(04 hora!
$6 a# 0&
SETIEMBRE
Pr)*"ra S")+,
De4inicione%8 conce5&o% A=%ico% +e 5%ico5a&oo3$a@ P%ico5a&oo3$a
+einc#encia@ Princi5ae% 5%ico5a&$a% +e +einc#en&e@
S"-(,'a S")+,
Ta##"r: Estudio de Casos
CONCEPTO. La P)<oFa0o#o-Ha "0(')a #a <a(a > ,a0(ra#"Ia '" #a
",C"r*"'a'" *",0a#". E% &amAi,n +enomina+a 5%icoo3$a +e o% 5roce%o%
anormae% o +e a% con+#c&a% +e%9ia+a%@
HISTORIA DE LA PSICOPATOLOGIA. En a E'a' M"')a en&en+$an E#e #n CocoD era
#n C5o%e$+o +e +emonioD> 4ren&e a e%&a +i%?#n&i9a a i3e%ia &en$a #n 5o+er m#? 3ran+e
? a 3en&e #c*aAa 5ara en&en+ero@ En a 25oca Gr)"-a2 (5oi&e$%mo) eBi%&$a 5ara eo%
#n Dio% +e a c#racin8 ? 5ere3rinaAan a e%&o% &em5o% 5ara c#rar%e> %in emAar3o
cien&$4ico% ? 4i%o4o% ("i5cra&e%8 Pa&n8 Ari%&&ee%) em5ie:an a *aAar ? +e%criAir
en4erme+a+e%8 con #n ori3en 4$%ico@
H)F+<ra0" 5an&eaAa E#e a% en4erme+a+e% men&ae% &en$an #n ori3en %om=&ico8
+ec$an: Q"0" ho*7r" 0)"," a#-o ro0o ", ( <a7"IaR@ E% con%i+era+o e 5rec#r%or 5or
e%&#+iar a en4erme+a+ men&a@ En e%&a ,5oca a5arece e C;#ramen&o *i5ocr=&icoD@
P#a0+, 5an&e #n conce5&o +#ai%&a8 e c#er5o &iene ma&eria (5ar&e 4$%ica) ? ama (5ar&e
5%ico3ica) a e%&e 7&imo8 e +a #na in&er5re&acin rei3io%a (ama maa ? ama A#ena)
Ar)0+0"#" conc#?o E#e e Ama "#mana &en$a +o% 4ace&a%: a raciona (a E#e 5ien%a)
? a irraciona (E#e no 5ien%a)@
La ciencia %ico5a&oo3$a e% reconoci+a a 5ar&ir +e %@ XIX8 +on+e %#r3en o5inione% +e
ori3en ana&mico8 E#e nace en e cereAro@ Por &an&o %#r3en o% &,rmino% ana&mico6
5%ico5a&o3ica%@
T=RMINOS B@SICOS DE PSICOPATOLOG8A
P)N("2 Con;#n&o +e a% 4#ncione% %en%i&i9a%8 a4ec&i9a% ? men&ae% +e #n in+i9i+#o@
P)<oFa0Ha2 E% #na anoma$a 5%$E#ica8 5or a c#a e in+i9i+#o a 5e%ar +e a in&e3ri+a+
+e %#% 4#ncione% 5erce5&i9a% ? men&ae% %# con+#c&a %ocia %e *aa 5a&o3icamen&e
a&era+a8 o E#e e im5i+e %en&ir em5a&$a 5or a 9ic&ima@
P)<+Fa0a2 E% e E#e 5a+ece 5%ico5a&$a> con 4rec#encia #&ii:a a 9ioencia 5ara
con&roar a o% +em=% ? con&roar %#% 5ro5ia% nece%i+a+e% e3o$%&a%@ Le 4a&a conciencia
? %en&imien&o% E#e e reacione con o% +em=%8 *ace e%4#er:o% 5or a5ro5iar%e +e o E#e
+e%ea ? +e *acer %# 9o#n&a+8 %in re5arar en o% me+io% ? %in %en&ir c#5a o
arre5en&imien&o@ TamAi,n %e carac&eri:an 5or a 5re%encia +e con+#c&a% an&i%ociae% o
+einc#enciae%8 %on c$nico%8 men&iro%o% ? 5er9er%o%8 caren&e% +e %en&imien&o% ?
9aore%8 no re%5e&an a% norma% ? re3a% %ociae%8 inca5ace% +e e%&aAecer a:o% +e
ami%&a+ +#ra+era8 no re%5e&an a 9i+a ni a +i3ni+a+ +e a% 5er%ona%8 %on inca5ace% +e
ace5&ar %# c#5aAii+a+8 %e creen 9ic&ima% +e a %ocie+a+@
P)<o)2 E% #n &ra%&orno 5%$E#ico 3ra9e ? 5ro4#n+o +e a 5er%onai+a+ +e car=c&er
irre9er%iAe E#e a4ec&a +e #n mo+o &o&a a a 5er%onai+a+ ? con+#c&a +e %#;e&o8 con
5er&#rAacin +e ;#icio8 +e a 9o#n&a+ ? +e a a4ec&i9i+a+@ La carac&er$%&ica e%encia +e a
5%ico%i% e% a 5,r+i+a +e a ra:n o e con&ac&o con a reai+a+8 i+ea% +eiran&e%8 no &iene
con%ciencia +e a en4erme+a+8 5o%ee a#cinacione% 9i%#ae% ? a#+i&i9a%@
So<)o Fa0a2 Per%ona% con +e%r+ene% +e a 5er%onai+a+ o 5%ico5a&$a%8 E#e inc#?en
a% 5er%onai+a+e% an&i%ociae%8 ? o% com5or&amien&o% +e%9ia+o%@
N"(ro)2 E% #n con;#n&o +e a4eccione% 5%$E#ica% E#e in&er4ieren en a ca5aci+a+ 5ara
reacionar%e %ociamen&e ? 5ara com5or&ar%e +e #n mo+o raciona@ Se carac&eri:an 5or
#n %en&imien&o +e an3#%&ia ? con+#c&a% ina+a5&a+a%8 e% con%ien&e +e &ener #n 5roAema
E#e a4ec&a %# e%&a+o +e =nimo ? e 3enera an%ie+a+ ? %#4rimien&o@ Rien C#en8 S@ X!II
me+ico e%coc,%8 in&ro+#ce e &,rmino ? 5#Aica #na oAra en a E#e +e%criAe e%&a
+oencia como #n &ra%&orno 3enera +e %i%&ema ner9io%o E#e no &iene ori3en en #n +aGo
4$%ico8 ? E#e e% ca5a: +e a&erar a in+i9i+#o en %#% ca5aci+a+e% mo&ora% ? %en%i&i9a%@
C#an+o #na 5er%ona8 5re%en&a 5%ico5a&oo3$a8 e% #n 5roAema 5ara e%a 5er%ona8 ?a
E#e &iene re5erc#%ione% en ea ? 5ara a% 5er%ona% cercana%8 &ae% como 5a+re% ?
ami3o%@ La% +i4ic#&a+e% +e a% 5er%ona% con &ra%&orno% 5%ico5a&o3ico% e% im5i+en
+e%arroar #n 5ro?ec&o +e 9i+a norma8 %ocia8 in&eec&#a8 oA;e&i9a8 e&c@ Finamen&e8
CSa#+D no %oo e% a#%encia +e en4erme+a+> en &,rmino% +e 5%ico5a&oo3$a im5ica
5re%encia +e Aiene%&ar 4$%ico@
PSICOPATOLOGIA DELINCUENCIAL
A *aAar +e 5%ico5a&oo3$a +einc#encia +eAemo% re4erirno% a #na +e a% m=%
com5e;a% in4#encia% +en&ro +e a% criminoo3$a%@
En #na %i&#acin +eic&i9a> o a 5%ico%i% e% con4irma+a ? a %#;e&o %e e con%i+era E#e *a
ac&#a+o en e%&a+o +e aienacin men&a8 con%i+er=n+o%ee irre%5on%aAe +e %# accin8
o e% &ra&a+o como #n e%&a+o %ic&ico8 o c#a 5o+r$a con&riA#ir a +i%min#ir a
re%5on%aAii+a+ +e +ic*a accin 5ero a 5%ico3,ne%i% no *a %i+o +emo%&ra+a +e #n
mo+o incon&e%&aAe@
La 9er+a+ e% E#e 5ara a5reciar e e%&a+o mrAi+o +e Ce%&o% en4ermo%D e% in+i%5en%aAe
9i9ir en&re eo%8 o 5or o meno% conocer con +e&ae %# eBi%&encia@ Lo% *ec*o% +e %#
9i9ir co&i+iano acaAan +e %acar a a #: a% inn#meraAe% +e4iciencia% men&ae% E#e e%
a4ec&an@ La con9i9encia con eo% +em#e%&ra E#e e%&=n en con%&an&e o5o%icin con a%
re3a% con%&i&#&i9a% +e a 4amiia ? a %ocie+a+8 9i9ien+o %iem5re a mar3en +e ea% o en
e%&a+o +e reAein con&ra ea%8 %ien+o #na ca#%a +e con%&an&e +e%or+en@ Pro+#cen
&ra%&orno% en &o+a% 5ar&e%8 ? 4rec#en&emen&e e9an con%i3o e 5ei3ro en a 4amiia8 en a
e%c#ea ? en a %ocie+a+@ En 5oca% 5aaAra% %on an&i%ociae% 5or eBceencia ? m#?
+i%&in&o% +e o% criminae% ? +e o% %im5e% 9icio%o%8 E#e &amAi,n 5or %# 5ar&e e%&=n en
o5o%icin con a% e?e% %ociae%@ Dic*o% en4ermo% ac&7an +e e%a manera +eAi+o a %#
con%&i&#cin men&a +e4ec&#o%a8 +e a 5er9er%in +e %#% %en&imien&o% ? +e %#% in%&in&o%8
%e 9en em5#;a+o% 5or #na 4a&ai+a+ mrAi+a@
PRINCIPALES PSICOPATIAS DEL DELINCUENTE
"a? cier&a% carac&er$%&ica% +e in+i9i+#o E#e o 5re+i%5onen a a +einc#encia8 5or #na
5ar&e %# con%&i&#cin 4$%ica ? a o&ra e% a con%ec#encia +e a% con+icione% +e %#
eBi%&encia@ Por o 3enera %e m#e%&ran inca5ace% +e +ar #na %o#cin ra:onaAe a o%
ine9i&aAe% 5roAema% E#e e% 9a 5an&ean+o a 9i+a@ Ca+a 9e: E#e %#r3e #na +i4ic#&a+
&oman e camino&e a +einc#encia o a+o5&an #na ac&i&#+ a3re%i9a ? an&i%ocia@
C#an+o a accin an&i%ocia e%&a %o%&eni+a 5or #na <o,0)0(<)+, ,"(r+0)<a %e 5#e+e
+i%&in3#ir +o% 3ran+e% &i5o% +e con+#c&a:
-@ C#an+o %e &ra&a +e #n &i5o eB&ro9er&i+o8 %e oA%er9a #n com5or&amien&o
carac&eri:a+o 5or #na eBci&acin 5%icomo&ora8 E#e +a #3ar a 4#3a%8 roAo%8 e%&a4a%8
a3re%ione%8 9a3aA#n+eo% ? +ei&o% %eB#ae%@
)@ C#an+o %e &ra&a +e #n &i5o in&ro9er&i+o %e a5recian8 %oAre #n 4on+o +e +e5re%in8
acce%o% E#e Rene Le Senne +enomina Cr#5&#ra% +e &aci&#rni+a+D8 raro% 5ero 3ra9e%8
+iri3i+o% 3eneramen&e con&ra a% 5er%ona%@ Una cri%i% a3#+a +e oc#ra E#e 9iene a
rom5er #n an&i3#o e%&a+o +e5re%i9o ? a re%o9er +e #n mo+o a3re%i9o #n con4ic&o
a&en&e8 +e%a&an acce%o% *omici+a%@ TamAi,n %e oA%er9an con 4rec#encia +ei&o%
con&ra a *one%&i+a+@
1@ La e5ie5%ia %ea +e &i5o c=%ico o re+#ci+a a #n 4enmeno eE#i9aen&e8 con+iciona
#na 5re+i%5o%icin a o% ac&o% +e 9ioencia@ To+a% e%&a% anoma$a% m=% o meno%
acen&#a+a%8 a3r#5a+a% en %$n+rome% no%o3ico% Aien +e4ini+o%8 con%&i&#?en #n
&erreno 5ro5icio a a a5aricin +e a% 5#%ione% criminae%@
SETIMA
SEMANA
(04 hora!
D"# 0/ a# .0 '" SET.
Pr)*"ra S")+,
Socioo3$a +e a criminai+a+
S"-(,'a S")+,
Ta##"r: Estudio de Casos
SOCIOLOG8A DE LA CRIMINALIDAD
La com5e;a ? 9aria+a in&eraccin %ocia +e %er *#mano e% &ema +e a %ocioo3$a@
Den&ro +e a 5er%5ec&i9a +e *omAre E#e 9i9e en #na %ocie+a+ +e&ermina+a8 e%
mo+ea+o %e37n a% carac&er$%&ica% +e +ic*a reai+a+@ Se *an +e%arroa+o +i9er%a%
conce5cione% 5ara eB5icar e crimen8 %i3#ien+o #na 9i%in %ocia en a com5ren%in
crimino3ica8 5or e%o e% im5or&an&e *acer a3#na% re4erencia% a o% an&ece+en&e%
*i%&rico% %ociae% +e crimen ? +e o% 4ac&ore% %ocio crimino3ica% +e +ei&o ? a
con+#c&a +e%9ia+a@
La %ocioo3$a crimina e%&#+ia o% *ec*o% o 4enmeno %ocia ama+o +einc#encia@
-
"aAa +e #na %erie +e *ec*o% reae% 9i9i+o% en me+io +e %i&#acione% m#? com5e;a%
+on+e %e en&recr#:an +i9er%o% 5ano% +e n#e%&ra 9i+a 5%$E#ica ? %ocia@
C"ar" Lo*7roo +ec$an E#e a ca#%a +e ac&o crimina e%&= con%&i&#i+a 5or a%
con+icione% anmaa% +e crimina (an&ro5oo3$a crimina)> 5ara MaBYe e%a ca#%a &iene
+o% eemen&o%: in+i9i+#o ? %ocie+a+> o&ro% %o%&ienen E#e e% a 4a&a +e iAre aAe+r$o> ?
E#e a% 7nica% ca#%a% +e a criminai+a+ %on o% 4ac&ore% (Aio64$%ico6%ocia)@
E,r)<o F"rr)8 #a o<)o#o-Ha <r)*),a# " (,a <)",<)a '" o7"r;a<)+, 7aa'a ", #a
a,0roFo#o-Ha, #a F)<o#o-Ha > #a "0a'H0)<a <r)*),a#, aH <o*o "# D"r"<ho P",a# >
#o "0(')o F",)0",<)ar)o@ E% a ciencia %in&,&ica +e o% +ei&o% ? a% 5ena%8
)
? %e
+i4erencia +e a %ocioo3$a 3enera en E#e &o+o% o% 4enmeno% en 3enera in4#?en ?
mo+i4ican e +e%arroo ? 5ro3re%o e9o#&i9o +e or3ani%mo %ocia@
F"rr) %e en4oc en a% in4#encia% %ociae% ? econmica% +e crimina@ Se cen&r en e
e%&#+io +e a% carac&er$%&ica% 5%ico3ica%: carac&er$%&ica% en e *aAa8 a e%cri&#ra8 o%
%$mAoo% %ecre&o%8 e ar&e ? a i&era&#ra8 a in%en%iAii+a+ mora ? a 4a&a +e re5#3nancia
a a i+ea ? e;ec#cin +e a o4en%a8 ? a a#%encia +e remor+imien&o +e%5#,% +e
come&era@ EaAora #na ca%i4icacin +e o% +einc#en&e% +e%+e e 5#n&o +e 9i%&a +e %#
-
)
con%&i&#cin 4$%ica: 4#ncione% or3=nica% ? 5%$E#ica%@ Cree E#e e &i5o +e crimina na&o
enc#en&ra en e me+io %ocia a% circ#n%&ancia% 5ro5icia% E#e accionan %oAre %#
anormai+a+ 5ara e3ar a a comi%in +e ac&o +eic&#o%o8 como e oco ? e con3,ni&o8
E#e carecen +e %en&imien&o %ocia ? mora@ A%e3#ra &amAi,n E#e o% +einc#en&e%
5a%ionae% ? 5or oca%in8 %e carac&eri:an 5or %# e%ca%o +ominio 5ara e9i&ar a +einE#e8
+ice Ferri8 o *ace 5re%a +e #na anormai+a+ ?a con3,ni&a o a+E#iri+a@ Lo% +ei&o% ? o%
cr$mene%8 c#an+o a#men&an c#e%&ionan e 4#ncionamien&o +e e%&a+o ? +e a%
in%&i&#cione% encar3a+a% +e man&ener a %e3#ri+a+ ? a 5a: %ocia@
Ma,I),)2 La Socioo3$a Crimina e% a ciencia E#e +e%criAe a *i%&oria na&#ra +e a
+einc#encia@ La in4raccin %i3ni4ica a 9ioacin +e #na e? 5or o E#e %e inc#rre en #na
%ancin 5ena@ E +ei&o como 4enmeno an&i%ocia8 %er$a #na r#5&#ra +e a e%&aAii+a+
%ocia a con%ec#encia +e 5re+ominio +e a 4#er:a8 re5re%en&a+a 5or e e3o$%mo
in+i9i+#a> &amAi,n8 #n 4enmeno +e re3re%in a&=9ica ? +e anormai+a+ an&ro5o3ica>
o como a reai:acin +e #na con+#c&a o a mani4e%&acin +e #n com5or&amien&o
an&i%ocia 5or carencia +e n#&ricin %#4icien&e> o como eB&eriori:acin +e #na re5re%in
%eB#a> o a eBi%&encia +e #n in%&in&o crimina e%5ec$4ico8 o %ec#ea norma +e a
%ocie+a+ mi%ma 5or #na +e4iciencia +e a in&eraccin %ocia@
CEn %# rama Aio%ocio3ica8 a Socioo3$a Crimina e% #na ciencia +e%cri5&i9a E#e reai:a
e e%&#+io na&#ra +e a +einc#encia8 o% carac&ere% in+i9i+#ae% +e +einc#en&e8 con e
4in +e +e&erminar a% ca#%a% +e +ei&o ? %# 3ra+o +e &emor %ocia> en %# rama ;#r$+ica8
e%&#+ia a e3i%acin 5re9en&i9a ? re5re%i9a +e a +einc#enciaD@
Se a#Biia +e a% ciencia%: An&ro5oo3$a Crimina8 E&no3ra4$a8 P%icoo3$a Crimina8
P%iE#ia&r$a8 Ne#roo3$a@
IDEAS SOCIALES PRECURSORAS:
.. Pen%amien&o +e TOMAS MORO (%@ X!I)@ Re%a& a reacin +e '"#)0o '" ro7o <o,
#a ,"<")'a'" "<o,+*)<a, 5an&e oA;ecione% a a 5ena +e m#er&e 5ara &ae%
in4raccione%@
$. La &e%i% +e ROUSSEAU (%@ X!III)@ CE con&ra&o %ociaD (-(P)): e *omAre nace A#eno
? a %ocie+a+ o corrom5e8 con e%&a 4ra%e 4#n+amen&a e 4ac&or %ocia +e crimen@
&. P",a'or" o<)a#" '"# )-#o 5I5 con reacin a crimen:
A#"Da,'ro LACASSAGNE (-.016-I)0) Ca% %ocie+a+e% &ienen o% +einc#en&e%
E#e %e merecenD (-..[) ? 5or c#e%&ionar a &e%i% Aioo3i%&a +e LomAro%o@
Ga7r)"# TARDE (-.016-I/0)8 a imi&acin e% 4ac&or im5or&an&e +e a criminai+a+@
E*)# DURPHEIM (-.[.6-I-()8 De%i3#a+a+ +e a %ocie+a+ an&e a e?8
+e%arroo e &ema +e a anomia8 +e4en+i E#e e +ei&o e% in*eren&e a &o+a
%ocie+a+ como a3o in&r$n%eco o norma 5ero no 5or eo eBc#5aAe +e ca%&i3o@
4. T",'",<)a '" #a <r)*),o#o-Ha o<)a# '"# )-#o 55
Con;#n&o +e &eor$a% %ocio3ica% m#? 9aria+a% E#e 5re&en+en +ar #na eB5icacin
3enera +e crimen ? e com5or&amien&o an&i%ocia8 5ara com5ren+er e +ei&o ? a
con+#c&a +e%9ia+a8 %e con%i+eran #na %erie +e 4ac&ore% %ocioeconmico% E#e
con%&i&#?en con+icione% E#e ac&7an con;#n&amen&e con o&ra% 9ariaAe% ?a %ean
%ociae% o +e o&ra $n+oe 5ara 5ro5iciar a criminai+a+@
FACTORES SOCIOCRIMINOLOGICAS DEL DELITO Y LA CONDUCTA DESVIADA:
.. LA FAMILIA PROBLEMA
Den&ro +e a 4amiia oc#rren #na %erie +e in&erreacione% E#e &ienen car=c&er mo+ea+or
en e in+i9i+#o en e %en&i+o +e &ran%mi&ir 9aore%8 ac&i&#+e%8 arE#e&i5o% +e con+#c&a8
en&re o&ra%@ E%&a% reacione% in&ra4amiiare% ori3inan &amAi,n +e&ermina+a% 9i9encia% +e
ac#er+o a como %e 5ro+#ce &a in&eraccin8 ?a %ea con a4ec&o8 in+i4erencia8 9ioencia8
e&c@ Si e 3r#5o 4amiiar %e carac&eri:a 5or cier&o% a%5ec&o% ne3a&i9o% 5ara a a+ec#a+a
4ormacin +e %#% miemAro%8 e%5eciamen&e +e o% menore% %e 5ro+#cir= #n 5roce%o +e
%ociai:acin ina+ec#a+o E#e en m#c*o% ca%o% 5#e+e 4acii&ar com5or&amien&o%
+eic&i9o%@ Con%i+eraremo% a% %i3#ien&e% 9arian&e%:
a) FAMILIAS INCOMPLETAS: P#e+e %er con%ec#encia +e aAan+ono 5or 5ar&e +e #no
+e o% 5a+re% o 5or e +i9orcio o 4aecimien&o +e #no +e o% 5ro3eni&ore%@ E%&e *o3ar
e% con%i+era+o como #n 5o%iAe 4ac&or crimin3eno@ La a#%encia +e #no +e o%
5ro3eni&ore% %oAre &o+o +e 5a+re en a ma?or$a +e o% ca%o%8 ori3ina +e&ermina+o%
+e%eE#iiArio% en e *o3ar8 Aien %ea +e &i5o econmico o 5or carencia +e orien&acin
? %#5er9i%in +e o% *i;o%8 %oAre &o+o c#an+o e 7nico a%cen+ien&e &iene E#e aAorar8
+i%min#?en+o o +e%c#i+an+o a 9i3iancia +e o% menore%@ TamAi,n e *o3ar
incom5e&o 5#e+e 5ro9ocar con4ic&o% emocionae% en o% *i;o%@
A) FAMILIAS NUMEROSAS: Se &ra&a +e 4amiia% con e%ca%o% rec#r%o% econmico% ?
con #n n7mero 3ran+e +e *i;o%8 o E#e ori3ina 4enmeno% con%ec#en&e% +e
*acinamien&o% ? 5romi%c#i+a+8 5ro5io% +e a 4amiia 3i3an&e@ E%&#+io% reai:a+o% (T@
FERGUSON)8 *aaron E#e +e 4amiia% n#mero%a% 5ro9en$an #n ma?or n7mero +e
menore% an&i%ociae%8 con re%5ec&o a *o3are% m=% 5eE#eGo%@ E% e9i+en&e E#e a
4amiia n#mero%a8 4acii&e #na 9arie+a+ +e %i&#acione% +i4$cie% 5ara e A#en a;#%&e
5%ico%ocia +e %#% miemAro% %oAre &o+o menore%@ C#an+o e 3r#5o 4amiiar 9i9e en
con+icione% +e *acinamien&o m#c*a% 9ece% re%i+ien+o en #na %oa *aAi&acin o
+o%8 eBi%&en %i&#acione% +e rie%3o en a con+#c&a +e menor8 como a 5o%iAii+a+ +e
iniciar 5rema&#ra% mani4e%&acione% %eB#ae% o %er oA;e&o% +e 9ioacione% E#e
re5erc#&ir$an ne3a&i9amen&e en a 4ormacin +e %# 5er%onai+a+8 o% ca%o% +e
ince%&o %on 4rec#en&e%8 como con%ec#encia +e a 5oAre:a E#e im5i+e &ener
ao;amien&o% +ecoro%o% con a %e5aracin +e %#% *aAi&an&e%@
c) FAMILIA DELINCUENTE. Denomina+a &amAi,n *o3ar maean&e8 %e &ra&a +e #na
4amiia 5re%i+i+a 5or #na ac&i9i+a+ +einc#encia@ E% e9i+en&e E#e %i a con+#c&a
+eic&i9a +e #no o amAo% 5ro3eni&ore% e% +e $n+oe *aAi&#a8 &en+r= #na in4#encia
m#? ne3a&i9a en e com5or&amien&o +e o% menore% +e +ic*o *o3ar8 ?a E#e e%&o%
5#e+en in&ro?ec&ar e%o% mo+eo% +e com5or&amien&o% ? corren e rie%3o +e inci+ir
&amAi,n en con+#c&a% +e%9ia+a%@
+) FAMILIA DESVIADA o +e%*one%&a: %e carac&eri:a 5or E#e #no o amAo%
5ro3eni&ore% # o&ro miemAro +e 3r#5o 4amiiar %e +e+ican a a 5ro%&i&#cin8 4a%a
men+ici+a+8 con%#mo *aAi&#a o +e5en+ien&e +e aco*o ?/o +ro3a%8 e%&o%
com5or&amien&o% 4acii&an e E#eArar a% norma% +e a %ocie+a+ ? en cier&o %en&i+o
&ienen #n rie%3o crimin3eno %oAre &o+o en o% menore% E#e 9i9en en #n *o3ar con
&ae% carac&er$%&ica%8 e #%o +e +ro3a% o aco*o en e *o3ar 5#e+e eB&en+er%e a o%
*i;o%8 con a% con%ec#encia% E#e e%&o %i3ni4ica8 o% menore% carecer$an +e #n
mo+eo a+ec#a+o8 3#i=n+o%e 5or #n 5ara+i3ma ne3a&i9o ? %i in&ro?ec&an a
con+#c&a +e &ae% 5a+re% %e encon&rar$an en rie%3o +e in3re%ar en ac&i9i+a+e%
+eic&i9a%@
En e%&o% ca%o% +e 4amiia 5roAema8 e rie%3o crimin3eno %er= m#c*o m=% in&en%o8
a#nE#e e% nece%ario acarar E#e no %i3ni4ica #n ca#%ai%mo +eic&i9o nece%ario8 %ino
#na ma?or 5roAaAii+a+8 &am5oco +eAemo% o9i+ar E#e +einc#en&e% menore% o
a+#&o% 5roce+en +e *o3are% %in carencia econmica ? a5aren&emen&e %in
5roAema%@
$. DIFICULTADES ECONOMICAS O POBRESA Y CRIMINALIDAD
La mi%eria o a 5oAre:a +e o% *o3are% ori3ina 3eneramen&e a in%a&i%4accin +e #na
%erie +e nece%i+a+e% a o% in&e3ran&e% +e 3r#5o 4amiiar ?a %ean aimen&icia%8 +e
9e%&i+o8 9i9ien+a +ecoro%a8 recreo %ano8 en&re o&ra%@ An&e e%&a 9arie+a+ +e carencia% ?
e con%&an&e e%&$m#o con%#mi%&a +e n#e%&ra %ocie+a+ +e merca+o8 o% miemAro% +e #n
n7ceo 4amiiar 5#e+en reaccionar +e +i9er%a% 4orma% 5#+ien+o en a3#no% ca%o% o5&ar
5or a3#na 4orma +e con+#c&a +e%9ia+a o +eic&i9a8 como a 5ro%&i&#cin en a% m#;ere%8
+ei&o% con&ra a 5ro5ie+a+ a;ena como roAo%8 5an+ia;e8 9ioacin ? o&ro% +ei&o%@
&. INFLUENCIA DE LOS MEDIOS DE COMUNICACI9N EN LA CRIMINALIDAD@ En
&,rmino% 3enerae% e &i5o +e con&eni+o E#e %e &ran%mi&e 5or o% me+io% +e
com#nicacin %ocia =me%e &ee9i%in8 cine8 re9i%&a%8 e&c@8 +en&ro +e n#e%&ra %ocie+a+8
%e carac&eri:a 5or o4recer im=3ene% +e a3re%in8 9ioencia8 %eBo8 inci&acin a
con%#mi%mo8 E#e %on men%a;e% E#e 5#e+en in4#ir en a% 5er%ona% 3eneran+o %ere%
in+i9i+#ai%&a%8 %en%#ae% ? con +i9er%a% +o%i% +e 9ioencia@
4. ESCOLARIDAD DEFICIENTE Y DELINCUENCIA: Por o 3enera m#c*o%
+einc#en&e% 5re%en&an #n re&ra%o o a#%encia +e e%coari+a+8 &amAi,n %e oA%er9a en a%
in%&i&#cione% e+#ca&i9a% a% me+i+a% ina+ec#a+a% E#e %e a5ican a o% e%coare%
5roAema ? m=% Aien coa+?#9an *acia 4orma% +e com5or&amien&o +e%9ia+o a7n %in
5ro5on,r%eo@
%. EL MEDIO SOCIAL URBANO MARGINAL Y LA CRIMINALIDAD: E% oA9io E#e o%
3r#5o% 4amiiare% %e +e%en9#e9en +en&ro +e #n en&orno o 3r#5o %ocia m=% am5io8 o
E#e %e conoce como 3r#5o %ec#n+ario ? +en&ro +e e%o% 3r#5o% %e +i4erencian o&ro%
m=% 5eE#eGo% ? E#e %on #na 9arie+a+ +e 3r#5o% como a% 5an+ia%8 3r#5o +e ami3o%8
3r#5o 9ecina o Aarria8 carac&eri:a+o% 5or &ener +e&ermina+a% norma% ? 9aore% 5ro5io%
E#e orien&an e com5or&amien&o in+i9i+#a@ Si &ae% 3r#5o% %e carac&eri:an 5or a
mani4e%&acin +e ac&i9i+a+e% +e%9ia+a% o +eic&i9a%8 e% 5roAaAe E#e e%a% 4orma% +e
con+#c&a re5erc#&an en %#% miemAro% +e mo+o +i9er%o@ TamAi,n *a? E#e re%a&ar E#e
a mi3racin +e cam5o a a ci#+a+ *a e9a+o a a 4ormacin +e Aarrio% #rAano6
mar3inae% E#e e%&=n in&e3ra+o% 5or 5er%ona% 5ro9enien&e% +e +i9er%a% re3ione% +e
5a$%8 a% mi%ma% E#e &raen con%i3o co%&#mAre%8 9aore% e i+ea% Aa%&an&e *e&ero3,nea%
a a E#e %e a5are;a #na +i%min#cin o a#%encia +e o% 5a&rone% +e 5re%in %ocia E#e
eBi%&$a en %# #3ar +e ori3en8 o E#e con&riA#?e a a mani4e%&acin +e a3#na% con+#c&a%
+e%9ia+a%8 e%&o% a%en&amien&o% mar3inae% %e 9an +e%arroan+o %oAre con+icione%
econmica% m#c*a% 9ece% 5recaria% como 9i9ien+a ina+ec#a+a8 4a&a +e a&encin
m,+ica8 +e&erioro +e e%&aAii+a+ 4amiiar8 +e%oc#5acin ? %#Aem5eo8 5ro%&i&#cin
crecien&e8 con%#mo +e +ro3a%8 5roi4eracin +e Aare% ? con%ec#en&emen&e a&a in3e%&a
+e AeAi+a% aco*ica%8 e%&e aAanico +e con+icione% %ociae% 4a9orece e %#r3imien&o +e
con+#c&a% +e%9ia+a% o +eic&i9a%@
FACTORES SOCIALES DE LA CRIMINALIDAD
Ca(a@ To+o aE#eo E#e 5ro+#ce #n re%#&a+o@
Co,')<)+,. De ea +e5en+e a 9eri4icacin +e a37n *ec*o@
Fa<0or"@ Eemen&o con&riA#&i9o en a reai:acin +e #n re%#&a+o@ P#e+en %er
en+3eno% ? eB3eno% (in&erno% ? eB&erno%) +e a criminai+a+ o Aio3ico o 5%$E#ico (a
*erencia)@ In4#?en en 4orma 9ariaAe %e37n a% con+icione% +e me+io ? a ca5aci+a+ +e
5erce5cin +e %#;e&o@ Se e% +i9i+e en 4$%ico% (a&i&#+8 a&i&#+8 cima8 me+io% +e
com#nicacin8 Aarrio8 *aAi&acin8 e&c@)8 4amiiare% (an&ece+en&e% +e a 4amiia8 %#
com5o%icin8 %#% con+icione% morae%8 econmica% ? c#&#rae%) ? %ociae% (ami%&a+e%8
&raAa;o8 cen&ro% +e +i9er%in8 or3ani:acin %ocia ? 5o$&ica8 a c#&#ra +e me+io8 a
econom$a8 a in4#encia rei3io%a8 e&c@)@
La Socioo3$a Crimina *a +e%&aca+o a im5or&ancia +e /[ 4ac&ore%:
-@ EL FACTOR POL8TICO@ "ace re4erencia a 3oAierno8 a a a+mini%&racin 57Aica@ En
e%&e %en&i+o8 %i %e con%i+era a criminai+a+ como #n 4enmeno %ocio5o$&ico8 E#e
3oAierne o a C+e%3oAierneD@ Man#e L5e: Re? (-I(P)@ Ca%o con&rario8 5#e+e
con%&i&#ir%e en 4ac&or inme+ia&o +e 5ro+#ccin +e con+#c&a% +eic&i9a% (*#e3a%)> en
4orma in+irec&a8 %i crean con+icione% 4a9oraAe% a a con+#c&a +eic&i9a ? no &ome a%
5er&inen&e% me+i+a% +e 5re9encin@
)@ EL FACTOR CULTURAL. a.? Cr)*),a#)'a' " ),0r(<<)+,: Se encon&r8 E#e e
ana4aAe&o no ;#e3a 5a5e e%encia con reacin a a +einc#encia@ 7.? Cr)*),a#)'a'
> *"')o '" <o*(,)<a<)+, o<)a#2 E cine8 a &ee9i%in8 a ra+io ? a 5ren%a %e
con9ier&en en &ran%mi%ore% +e men%a;e% E#e e3an a 57Aico@ E cine8 %e37n
in9e%&i3a+ore% e#ro5eo%8 &iene e4ec&o% 5ernicio%o% en o% e%5ec&a+ore% ;#9enie%8
5or %# carac&er$%&ica 4a&a +e e%5$ri&# cr$&ico ? 5or %# 0",'",<)a ha<)a #a
)'",0)C)<a<)+,8 N(" #o F("'" ##";ar a r"Fro'(<)r <o,'(<0a E#e *an 9i%&o en a%
5an&aa%@ La &ee9i%in &iene a '";",0aDa '" #a ),;a)+, '"# ho-ar > #a -ra0()'a'
'"# "F"<0J<(#o> ? 4a9orecen E#e a 9ioencia8 e crimen8 e +e%or+en 4amiiar ? a
ne3acin +e o% 9aore% morae% e%&aAeci+o%8 %ean 5ro?ec&a+o% +en&ro +e *o3ar
%in nin37n con&ro +e cai+a+ en a 5ro3ramacin +e a% &ee9i%ora% comerciae%@
Arno+o Garc$a I&#rAe (-I()) Ce cine ? a T! %#een %er 9er+a+era% c=&e+ra% +e
+einc#encia orien&a+o% *acia e %eBo8 a 9ioencia ? e +ei&o8 5#e%&o% a %er9icio +e
e%c=n+ao ? +e ma 3#%&o8 ca#%an #n 3ra9e +aGo a n#e%&ra 5oAacin8
e%5eciamen&e a n#e%&ro% ;9ene%D@ La ra+io *a 5er+i+o a&rac&i9o 4ren&e a emAa&e +e
a &ee9i%in@ La 5ren%a &iene menor in4#encia crimin 3ena ? &iene o% %i3#ien&e%
a%5ec&o% ne3a&i9o%:
] Ten+encia %en%acionai%&a@
] P#Aicacin +e 4o&o3ra4$a% o i#%&racione% oA%cena%8 9#3are% o +e ma 3#%&o@
] EBa3eracin en a in4ormacin %oAre *ec*o% +eic&#o%o%@
&. EL FACTOR EDUCATIVO. Lo% en&orno% +einc#enciae%8 e%&=n ro+ea+o% +e 3ran
a#%en&i%mo e%coar ? no con&roan a 5re%encia o 5re9ienen e a#%en&i%mo@ E Aa;o
ren+imien&o 5or a% ca#%a% +i9er%a% E#e e%&a% %e +en (+e4iciencia% en e a5ren+i:a;e
o a en%eGan:a) *ace E#e e 5ar&ici5an&e enc#en&re 4orma% ina+ec#a+a% +e crear #n
en&orno +e reconocimien&o con maa% ac&i&#+e% 5romo9ien+o #na 5ermanen&e
con+#c&a 5roAem=&ica8 a mi%ma E#e no *a &eni+o #na a+ec#a+a a&encin o
&ra&amien&o@
4. EL FACTOR ECON9MICO
a. En reacin con a 5oAre:a8 a carencia +e o% me+io% in+i%5en%aAe% 5ara a
%a&i%4accin mi%ma +e a% nece%i+a+e% (Ma%oY) in+i9i+#ae% ? 4amiiare% 5#e+e
crear #n e%&a+o emociona %#%ce5&iAe +e &ran%4ormar%e en %en&imien&o +e
in4eriori+a+ ? +e 4r#%&racin ? con9er&ir%e en o+io o re%en&imien&o *acia &o+a a
%ocie+a+@ TamAi,n 5#e+e 3enerar reAe+$a con%&an&e E#e %#ee &ra+#cir%e en
4rec#en&e 9ioacin a a% e?e%8 con%i+era+a% como in%&r#men&o +e o5re%in ?
eB5o&acin> 5#+ien+o a+em=%8 3enerar irre%5e&o *acia a% a#&ori+a+e%>
ac&i&#+e% &o+a% ea% E#e 5#e+en +e%enca+enar en 5er5e&racin +e +ei&o%@
7. En c#an&o a a riE#e:a8 a %i&#acin +e Aonan:a ? 4acii+a+ 5ara a oA&encin +e
o% Aiene% en a %ocie+a+ +e con%#mo (o c#a cone9a a a 5,r+i+a +e a
conciencia +e 9aor +e o% oA;e&o%) %e con%&i&#?e8 en 4#en&e +e a m=% mo+erna
criminai+a+: a criminai+a+ no con9enciona (econmica8 +e c#eo Aanco8 +e
o% 5o+ero%o%@)
%. EL FACTOR ECOL9GICO
E% e e%&#+io +e a% reacione% en&re e or3ani%mo ? %# *=Ai&a&@ Tiene /1 rama%:
Ao&=nica8 anima ? *#mana o Eco3ica %ocia ? en reacin con a +einc#encia8
encon&ramo% E#e A'o#Co 3(G0"#"0 (S. 55! 5#Aico %# oAra CF$%ica SociaD ? QL">"
0Gr*)<a '" #a '"#),<(",<)aR, Aa%a+a% en a in4#encia +e me+io 3eo3r=4ico %oAre
e in+i9i+#o8 a% c#ae% 4orm# en a 4orma %i3#ien&e:
-@ En in9ierno *a? ma?or n7mero +e +ei&o% con&ra e 5a&rimonio E#e en 9erano@
)@ Lo% +ei&o% con&ra a% 5er%ona% %e come&en en ma?or n7mero en 9erano@
1@ Lo% +ei&o% con&ra 5er%ona% a#men&an cerca a ec#a+or ? +i%min#?en con&ra a
5ro5ie+a+@
0@ Lo% +ei&o% %eB#ae% %e come&en con ma?or 4rec#encia en 5rima9era@
E, La0),oa*Gr)<a ",c&or So$% O#iro3a (-I((): eBi%&e ma?or +einc#encia en o%
%#A#rAio% +e a% ci#+a+e% ? ma?or reacin con +einc#encia +e #3ar8 e &iem5o E#e a%
4amiia% 9i9an en ,8 e *ec*o E#e a% 9i9ien+a% %ean ren&a+a% o a+E#iri+a% en
con+ominio8 a *omo3enei+a+ +e a 5oAacin8 a +en%i+a+ +e 5oAacin8 e &amaGo +e
a ci#+a+8 e conocimien&o ? &ra&o E#e #no% &en3an con o% o&ro%@
Lo% re%#&a+o% +e e%&a% in9e%&i3acione% (eco3ica%) *an 5ermi&i+o a eaAoracin +e
ma5a% ? 5ano% en a% :ona% crimin 3ena% +e #n 5a$%8 re3in o ci#+a+8 4acii&=n+oe a
&area 5oicia@
REINCIDENCIA DELINCUENCIAL
Ni9e e+#ca&i9o@ Poca e%coari+a+ m=% 5roAaAii+a+ +e reinci+ir criminamen&e@
De%em5eo@ A menor em5eo m=% 5roAaAii+a+e% +e %er reinci+en&e% criminae%@
Pan+iero@ Sero8 a#men&a a 5roAaAii+a+ +e 9i9ir en e circ#i&o +e crimen@
!i9ir en #na com#ni+a+ con a&o +e%em5eo &iene 5oca 5roAaAii+a+ +e 9ioencia
crimina@
!i9ir en #na com#ni+a+ con 5re%encia 5oicia@ M=% 5re%encia 5oicia8 meno%
5roAaAii+a+e% +e %#4rir 9ioencia crimina@
!i9ir en #na com#ni+a+ con 5oca +e%i3#a+a+ econmica8 +i%min#?e a 5roAaAii+a+
+e %er 9$c&ima +e #n +ei&o ? a#men&a a 5roAaAii+a+ +e %#4rir #n *ec*o +e 9ioencia@
ESTUDIO DE CASOS?ANALISAR CON LOS ALUMNOS
CASO .2
C^!i9o en #n Aarrio Ara9o8 a ma?or$a +e o% ;9ene% %on 9a3o% ? +einc#en&e%8 &en3o
-. aGo%8 %o? e ma?or +e 1 *ermano%8 9i9o en a ca%a con mi% *ermano% ? mi mam=8
en a 4a+a +e #n cerro8 n#e%&ra ca%a e% #na ca%#c*a con e%&era%8 no &enemo% a3#a8 ni
#: 5ro5ia8 &o+o% +ormimo% en #n %oo c#ar&o8 e%o me 4a%&i+ia8 mi in4ancia8 mi niGe: ? mi
a+oe%cencia no 4#e A#ena8 &#9imo% carencia% econmica%8 mi 5a5= 9en+$a carameo% ?
mi mam= no &raAa;aAa8 mi mam= era 9ioen&a8 me 5e3aAa con 5ao8 con o E#e
encon&raAa me 5e3aAa8 %ien&o E#e a o+io8 ea e% #na m#;er +ominan&e ? 5re5o&en&e8
a+em=% +e a3re+irno% a no%o&ro%8 &amAi,n a3re+$a a mi 5a+re8 e e% #na 5er%ona %in
car=c&er8 5a%i9o ? &ranE#io8 %e 4#e +e a ca%a c#an+o ?o &en$a -/ aGo%8 o eB&raGaAa a
mi 9ie;o8 era e 7nico E#e me en&en+$a@ E%&#+i, 5rimaria en 9ario% coe3io% 5orE#e me
eB5#%aAan8 o% %ec#n+ario% o% reaice en a GUE A4on%o U3ar&e8 re5e&$ 1er aGo +o%
9ece% ? ?a no e%&#+i, ma%8 no me 3#%&aAa e%&#+iar8 4a&aAa a ca%e%8 &en$a ami3o%
C4ora;a%D8 5ar&ici5aAa en a 5an+ia +e coe3io +e%+e o% -1 a o% -P aGo%8 #&ii:aAa
5ie+ra%8 5ao%8 9er+#3#io8 rom5$a #na%8 arreAa&aAa 3orro%8 me %en&$a Aien con e
3r#5o ? +e%car3aAa e o+io E#e %en&$a en mi *o3ar ? 5or a %ocie+a+@ "e con%#mi+o
mari*#ana +e%+e o% -1 *a%&a o% )( aGo%8 *e 5roAa+o PFC ? o% %=Aa+o% me 3#%&a
&omar cer9e:a con o% C5a&a%D8 a 9ece% me Cem5ioD con +ro3a% ? con mi% ca#%i&a%
*acemo% a37n &raAa;i&o8 *e roAa+o ? *e e%&a+o en a CcanaD en +o% o5or&#ni+a+e%8 e
+inero me o 3a%&aAa con m#;ere% ? en Aorrac*era%8 no me 3#%&a &raAa;ar8 %oo o%
mon%e% &raAa;an^D@
CASO $2
C^!en3o +e #na 4amiia n#mero%a8 &en3o . *ermano%8 mi% 5a+re% %iem5re *an e%&a+o
;#n&o%8 5ero en a ca%a *aA$an 5roAema%8 mi 5a5= &omaAa ca%i &o+o% o% +$a%8 %e
3a%&aAa e 5oco +inero E#e 3anaAa8 e3aAa Aorrac*o ? e 5e3aAa a mi mam=8 a 9ece%
no &en$amo% E#e comer8 me %en&$a &ri%&e 9er a mi mam= orar8 como *i;o ma?or +eci+$
+e;ar +e e%&#+iar ? comenc, a &raAa;ar 9en+ien+o carameo% en o% carro%8 &raAa;aAa
ca%i &o+o e +$a8 #na 9e: mi 5a+re me encon&r en a cae8 me E#i& a 5a&a +e a 9en&a8
como no me +e;aAa E#i&ar a 5a&a8 me 5e38 i3#a me E#i& a 5a&a8 me %en&$ &ri%&e ?
+eci+$ no ir a mi ca%a8 +orm$ e%a noc*e en #n 5arE#e8 #no% m#c*ac*o% +e a cae %e
me acercaron8 %e 5reoc#5aron 5or m$8 me %en&$ Aien8 +eci+$ ?a no ir a mi ca%a8 eo% %e
*icieron mi% ami3o%8 ?a no 5en%aAa en mi mam=8 ni en mi% *ermano%8 me %en&$a Aien
con mi% ami3o%8 eo% me com5ren+$an8 eran como mi 4amiia8 eo% roAaAan ? 4#maAan
&eroUa8 #no +e eo% me in9i& &eroUa8 ?o no E#er$a8 5ero como eran mi% ami3o% ace5&,8
%en&$a E#e %i no o *ac$a me 5o+$an rec*a:ar8 #e3o ?a con%#m$a &eroUa8 comenc, a
roAar con mi% ami3o%8 *a%&a E#e me +e&#9ieron ? me e9aron a Maran3#i&a^D
III UNIDAD
LA CRIMINOLOG8A Y LAS TEORIAS CRIMINOL9GICAS
OCTAVA
SEMANA
(0&T04
hora!
D"# .$ a#
.4 '"
SET.
Pr)*"ra S")+,
La Criminoo3$a@ Conce5&o@ Con&eni+o@ OA;e&o8 Finai+a+@
Im5or&ancia@ A%5ec&o "i%&rico@ Carac&er$%&ica% +e a Criminoo3$a@
La Criminoo3$a como Ciencia@ Fine% +e a Criminoo3$a@
S"-(,'a S")+,
Fa%e% Aio3ica% +e a con+#c&a +eic&i9a@ Nocione% +e Fio
criminoo3$a@ E%&r#c&#ra or3=nica@ E%&#+io +e Ca%o%@
.:.E;a#(a<)+, Par<)a#
Cr)*),o#o-Ha. Deri9a +e a&in crimin8 crimini%8 crimino% E#e %i3ni4ican crimen8 +ei&o ?
+e 3rie3o o3o%8 E#e %#3iere +ecir &ra&a+o o e%&#+io +e a criminoo3$a@
Co,<"F0o. Ciencia in&er+i%ci5inaria E#e e%&#+ia a% carac&er$%&ica% ? o% 4ac&ore% +e o%
4enmeno% +eic&i9o% ? an&i%ociae% a%$ como o% a#&ore% +e +ei&o@
La criminoo3$a como ciencia eB5ica a ca#%a +e a con+#c&a +eic&i9a (cr$mene%8
5roAema% +e com5or&amien&o +e%9ia+o o an&i%ocia)
E% e con;#n&o +e 5roce+imien&o%8 &,cnica% ? me+io% E#e e %ir9en 5ara o3rar e
conocimien&o +e a 9er+a+@
Co,0",)'o. Com5ren+e e e%&#+io +e a +eimi&acin +e cam5o +eic&i9o ? +e &o+o% o%
ac&o% E#e con4i3#ran e 9er+a+ero con&eni+o +e a% ciencia% an&ro5o3ica% ?
%ocio3ica%@
E o7D"0o '" #a <r)*),o#o-Ha e% e e%&#+io +e +ei&o8 e ac&o an&i%ocia (+einc#encia8
5ro%&i&#cin8 aco*oi%mo ? +ro3a+iccin) a%$ como a 9ic&ima +e +ei&o ? e con&ro 5ena@
F),a#)'a'. Lo% an=i%i% Aio65%ico6%ociae% 5ermi&en a a% in%&i&#cione% +e e%&a+o e
+i%eGo +e #na 5o$&ica crimina a+ec#a+a 5ara e con&ro %ocia8 eBi3iAe 5or a %ocie+a+
E#e a%5ira a #na 5a: %ocia8 c#?o re%5on%aAe e% e e%&a+o a &ra9,% +e %#% in%&i&#cione%
re5re%en&a&i9a@
I*For0a,<)a@ La criminoo3$a e% im5or&an&e 5ara E#e c#m5an %# ro +i9er%o%
5ro4e%ionae%@ Lo e% 5ara e ;#e: 5ena8 e +e4en%or8 e 5oic$a8 e E#e e3i%a a%#n&o%
5enae%8 e 5er%ona 5eni&enciario ?8 4inamen&e8 5ara o% &raAa;a+ore% %ociae%@
Cara<0"rH0)<a. To+a ciencia %e carac&eri:a 5or %er me&+ica8 e% +ecir8 5or &ener
m,&o+o% ? &,cnica% E#e e 5ermi&an conocer o 5ene&rar en %# oA;e&o +e e%&#+io8 e% 5or
eo E#e a Criminoo3$a8 como #n %aAer cien&$4ico8 &amAi,n 5o%ee m,&o+o% ? &,cnica% +e
in9e%&i3acin@
F),". La +e%cri5cin ? eB5icacin +e o% 4enmeno% +eic&i9o%8 an&i%ociae%8
+e%&acan+o en 5rimer #3ar a 5re9encin +e a criminai+a+ ? e com5or&amien&o
an&i%ocia@ A+em=%8 e +e orien&ar #na a+ec#a+a 5o$&ica +e PRE!ENCISN SOCIAL8
incen&i9ar #na e3i%acin 5ena reai%&a Aa;o e r#Aro 3en,rico +e POLITICA CRIMINAL8
e acan:ar #na JUSTICIA PENAL m=% *#mana ? e4ica: ? o% a5or&e% crimino3ico%
+#ran&e a EJECUCION PENAL8 a &ra9,% +e a 5ar&ici5acin en a% 4a%e% +e +ia3n%&ico
? &ra&amien&o 5eni&enciario%@
LA CRIMINOLOG8A
CONCEPTO DE CRIMINOLOG8A. La criminoo3$a e% #na ciencia %in&,&ica8 ca#%a
eB5ica&i9a8 na&#ra ? c#&#ra +e a% con+#c&a% an&i%ociae%. RaCa"# GaroCa#o2 Ciencia
+e +ei&o8 mien&ra% E#e 3(),0)#)a,o Sa#'aUa2 Ciencia +e crimen o e%&#+io cien&$4ico +e
a criminai+a+8 %#% ca#%a% ? me+io% 5ara comAa&ira@ C("##o Ca#+,: Con;#n&o +e
conocimien&o% rea&i9o% a +ei&o como 4enmeno in+i9i+#a ? %ocia@ R"0",2 Con%i%&e
en a a5icacin +e a an&ro5oo3$a +i4erencia a e%&#+io +e o% 4ac&ore% crimin3eno% +e
ori3en Aio3ico8 4i%io3ico8 5%ico3ico ? %ocio3ico@ Bo,-"r2 Ciencia E#e e%&#+ia e
4enmeno ama+o criminai+a+ en &o+a %# eB&en%in8 encon&ramo% o E#e conocemo%
con e nomAre +e Criminoo3$a 5rac&ica o a5ica+a@ Ha, Gro > Er,"0 S"##),-2 E%
#na con+#c&a 5%$E#ico6cor5rea ? c#5o%a +e #n *omAre8 E#e 5or %er con&rario a a
%ocie+a+ e%&a ;#r$+icamen&e 5ro*iAi+a ? amena:a+a con #na 5ena@ Ra4ae Garo4ao8
Ce%ar LomAro%o ? Enrico Ferri 5#e+en con%i+erar%e o% &re% 3ran+e% E#e 4#n+an a
Criminoo3$a8 am=n+o%ee% 5or e%&o CE9an3ei%&a%D +e e%&a ciencia@
CLASES DE CRIMINOLOG8A@ Man#e L5e: Re? +i%&in3#e c#a&ro ca%e%@
a. Cr)*),o#o-Ha <)",0HC)<a. Conocimien&o%8 &eor$a%8 re%#&a+o% ? m,&o+o% E#e %e
re4ieren a a criminai+a+ como 4enmeno in+i9i+#a ? %ocia8 a +einc#en&e8 a a
9$c&ima8 a a %ocie+a+ en 5ar&e ?8 en cier&a me+i+a8 a %i%&ema 5ena@
7. Cr)*),o#o-Ha aF#)<a'a@ Con%&i&#i+a 5or a% a5or&acione% +e a criminoo3$a cien&$4ica
? +e a em5$rica8 crea+a 5or aE#eo% E#e 4orman 5ar&e +e %i%&ema 5ena@
<. Cr)*),o#o-Ha a<a'G*)<a@ E% e%encia no eBc#%i9amen&e +e%cri5&i9a8 con%&i&#i+a
5or a %i%&ema&i:acin8 a e4ec&o% +e en%eGan:a o +i%eminacin +e conocimien&o8 +e
a criminoo3$a en 3enera@ Pre&en+e %i%&ema&i:ar a *i%&oria8 a% &eor$a%8 o%
conce5&o% ? m,&o+o% crimino3ico%8 con 4inai+a+ +i+=c&ica@
'. Cr)*),o#o-Ha a,a#H0)<a. De&erminar %i a% o&ra% criminoo3$a% ? a 5o$&ica crimina
c#m5en %# come&i+o8 e;erce #na 4#ncin +e %#5er9i%in@ La criminoo3$a e%
con%i+era+a como ciencia 5or E#e em5ea m,&o+o% +e in9e%&i3acin E#e a5or&an
o&ra% ciencia% ? m,&o+o% ? &,cnica% E#e ea mi%ma *a +e%arroa+o@
CONDUCTA ANTISOCIAL Y DELITO, FORMAS DE CONDUCTA Y TIPOS DE
SUJETO@ E oA;e&o +e e%&#+io +e a criminoo3$a %on a% con+#c&a% an&i%ociae%@
Co,'(<0a a,0)o<)a#2 com5or&amien&o *#mano E#e 9a en con&ra +e Aien com7n@
D"#)0o2 accin # omi%in E#e ca%&i3an a% e?e% 5enae%8 con+#c&a +e4ini+a 5or a e?@
B)", <o*M,2 aE#, E#e e% a5&o 5ara %er9ir o 5er4eccionar a na&#rae:a *#mana8
in+e5en+ien&emen&e +e a% con+icione% in+i9i+#ae%@
a. S#;e&o %ocia: Se in&er5re&a como 4acii+a+ +e in&erreacin8 %e +eAe +e con%i+erar
como c#m5imien&o +e a% norma% +e con9i9encia ? reai:acin +e Aien com7n@
7. S#;e&o a%ocia: Se a5ar&a +e a %ocie+a+8 no con9i9e con ea8 9i9e
in+e5en+ien&emen&e %in a3re+ir a a com#ni+a+8 %e +e%in&ere%a +e Aien com7n8
<. S#;e&o 5ara%ocia: !i9e 5araeo a a+o +e a %ocie+a+> no cree en o% 9aore%8 5ero
no %e a5ar&a +e ea8 com5ar&e %#% Aene4icio%8 +e5en+e +e ea 5ara %oAre9i9ir@
'. S#;e&o an&i%ocia: Arreme&e e Aien com7n8 +e%&r#?e o% 9aore% A=%ico% +e a
%ocie+a+8 no re%5e&a a% e?e% eemen&ae% +e con9i9encia@
CRIMEN, CRIMINAL Y CRIMINALIDAD@
_ Cr)*",2 con+#c&a an&i%ocia8 e% #n e5i%o+io E#e &iene #n 5rinci5io8 #n +e%arroo ?
#n 4in@ Lo% a%5ec&o% Aio3ico%8 5%ico3ico%8 an&ro5o3ico%@
_ Cr)*),a#2 a#&or +e crimen o +e +rama an&i%ocia@ E conce5&o +e crimina e% m#?
am5io o% &,rmino% crimina ? an&i%ocia 5#e+en %er e%&i3ma&i:an&e%8 %e *a
5ro5#e%&o en %# #3ar #&ii:ar e conce5&o +e +e%9ia+o@
_ Cr)*),a#)'a'2 con+#c&a% an&i%ociae% E#e %e 5ro+#cen en #n &iem5o ? #3ar
+e&ermina+o%@ Para 5o+er e%&#+iar a criminai+a+8 e% nece%aria a in&er9encin +e a
Demo3ra4$a8 a "i%&oria8 a E&no3ra4$a8 a P%icoo3$a %ocia8 a E%&a+$%&ica8 e&c@
T"orHa '" B",)-,o D) T(##)o
E 5ro4e%or Feni3no Di T#io8 e% Direc&or +e a CSc#oa +i Criminoi3iea Cinica Dea
Uni9er%i&= +e3i %&#+i +i RomaD8 I&aia@ S# aAor in9e%&i3a+ora en criminoo3$a8 a *a
comen:a+o en a +,ca+a +e o% aGo% )/8 +an+o a #: en -I)I %# conoci+a mono3ra4$a
CLa con%&i&#:ione +einE#en:iae nea e&ioo3ia e &era5ia +e +ei&oD@ "aA$a *aAa+o
acerca +e a eBi%&encia +e #na con%&i&#cin +einc#encia E#e 5re+i%5one a +ei&o@
La e%c#ea a#%&riaca8 re5re%en&a+a 5or "an% Gro%% ? Erne%& Sein38 conciAe e crimen
como Z#na con+#c&a 5%$E#ico cor5rea ? c#5o%a +e #n *omAre8 E#e 5or %er con&raria a
a %ocie+a+ e%&= ;#r$+icamen&e8 5ro*iAi+a ? amena:a+a con #na 5enaZ@ A4irman E#e e
crimen e% oA;e&o +e +o% ciencia% +i4eren&e% (Criminoo3$a ? Derec*o Crimina)8 %e37n %e
oA%er9e como 4enmeno na&#ra$%&ico o en %en&i+o ;#r$+ico8 ? +an a a Criminoo3$a #na
eB&en%in encico5,+ica no&aAe@
E mae%&ro i&ao +on Feni3no Di T#io: La criminoo3$a e% a ciencia +e a 3enero%i+a+8
conce5&o E#e +i%&in3#e a #no +e o% me;ore% crimino3o% +e m#n+o@ La 4inai+a+ e% e
+e Z+ar 9i+a a #na 9er+a+era ? 5ro5ia ciencia +e a Aon+a+8 me+ian&e a c#a %e *a3a
5o%iAe comAa&ir m=% e4ica:men&e a ca#%a +e o% m=% 3ra9e% ? m=% 4rec#en&e% ac&o%
an&i%ociae% ? criminae%8 ? A#%car o% me+io% a5&o% 5ara +e%arroar en ca+a *omAre
#na m=% 5ro4#n+a ? m=% ac&i9a Aon+a+8 E#e con%&i&#?e a 5remi%a e%encia +e &o+o
9er+a+ero me;oramien&o +e a 5er%ona *#mana ?8 5or eo8 +e a mi%ma *#mani+a+Z@
A+em=% a4irma E#e o% +einc#en&e% con%&i&#cionae% %on %#;e&o% E#e 5or %# 5ar&ic#ar
e%&r#c&#ra Aio65%$E#ica8 5re%en&an #na 5re+i%5o%icin ma?or a +ei&o E#e a E#e %e
enc#en&ra en e *omAre me+io norma con4ormi%&aD@ E%&e conce5&o no %e en&ien+e como
#n e%&a+o 5a&o3ico8 %ino como #na 5ro5en%in a reai:ar ac&o% +einc#enciae% +eAi+o
a C#na 5er9er%i+a+ in%&in&i9a con%&i&#cionaD@ Di T#io no +e%car&a #na 5er9er%i+a+
a+E#iri+a8 +eAi+o a 5roce%o% +e%&r#c&i9o% +e a conciencia mora@
La Co,0)0(<)+, '"#),<(",<)a#
A ra$: +e ar3a% ? ri3#ro%a% oA%er9acione% E#e 5rac&ic en -I)/ en a+ean&e8 %oAre #n
miar +e +einc#en&e%8 en e in%&i&#&o +e 5re9encin ? +e 5ena +e Roma8 5reci% en %#
men&e8 Ce conce5&o +e E#e o% 4ac&ore% ca#%ae% +e a criminai+a+ e%&=n %iem5re
%#Aor+ina+o% a a 5ar&ic#ar e%&r#c&#ra +e a 5er%onai+a+ +e +einc#en&e8 o %ea8 aE#e
con;#n&o +e carac&ere% mor4o3ico%8 4#ncionae% ? 5%$E#ico%8 E#e +i4erencian a ca+a
+einc#en&e +e o&ro8 ? E#e a ciencia con%&i&#ciona$%&ica %eGaa 5reci%amen&e Aa;o e
nomAre +e con%&i&#cin in+i9i+#aD@ CLa 5er%onai+a+ in+i9i+#a o con%&i&#ciona +e
+einc#en&e <con&in7a6 no %o e% eemen&o 4#n+amen&a en e +e%arroo ? en e 5roce%o
ca#%a +e &o+o 4enmeno crimino%oD8 %ino &amAi,n Ccon%&i&#?e a Aa%e +e &o+a
in9e%&i3acin &en+ien&e a a 9aoracin +e a 3ra9e+a+ +e +ei&o ? +e a 5ei3ro%i+a+ ?
correc&iAii+a+ +e ca+a +einc#en&eD@
So%&iene Di T#io E#e +e i3#a mo+o E#e eBi%&en con%&i&#cione% ne#ro5=&ica%8
5%ico5=&ica%8 &#Aerc#o%a% ? +eAii+a+e% con%&i&#cionae% E#e 4a9orecen e +e%arroo +e
5re+i%5o%icione% a 5ar&ic#are% en4erme+a+e%8 eBi%&e #na con%&i&#cin E#e 5#e+e %er
recor+a+a Aa;o e nomAre +e +einc#encia8 5or e *ec*o E#e8 a ca#%a +e a na&#rae:a
+e %#% eemen&o% con%&i&#&i9o% ? e%5eciamen&e +e aE#eo% +in=mico% +a #3ar a
+e%arroo +e #na 5re+i%5o%icin *acia ac&o% +e na&#rae:a crimino%a en 3enera8 E#e %e
re9ea ? %e reai:a 5or a in4#encia +e o&ro% 5ar&ic#are% 4ac&ore% ca#%ae% +e a
criminai+a+ ? c#?a &area 9iene a %er a +e %en%iAii:ar &a 5re+i%5o%icin ? a +e
4a9orecer con%i3#ien&emen&e %# reai:acin@
C#a)C)<a<)+, D" Lo D"#),<(",0" S"-M, D) T(##)o.
a. Deinc#en&e% oca%ionae%:
Deinc#en&e oca%iona 5#ro (%e#+o +einc#en&e)
Deinc#en&e oca%iona com7n@
Deinc#en&e oca%iona eB&ra9ia+o@
Deinc#en&e oca%iona 5or e%&a+o% emo&i9o% o 5a%ionae%
7. Deinc#en&e% con%&i&#cionae%: (*aAi&#ae%8 5ro4e%ionae% ? 5or &en+encia)
Deinc#en&e con%&i&#ciona com7n@
Deinc#en&e con%&i&#ciona con orien&acin *i5o e9o#&i9a@
Deinc#en&e con%&i&#ciona con orien&acin ne#ro65%ico5=&ica: E5ie5&i4orme8
*i%&eri4orme: e5ie5&oi+e8 con9#%i9o mo&ri:8 con9#%i9o 5%$E#ico@ ne#ra%&i4orme:
ere&$%&ico8 +e5re%i9o@
Deinc#en&e con%&i&#ciona con orien&acin 5%ico5=&ica: +e4ici&ario8 %#A6oA%e%i9o8
5aranoico8 e%E#i:oi+e8 cicoi+e8 ine%&aAe@
Deinc#en&e con%&i&#ciona con orien&acin miB&a@
<. En4ermo% +e a men&e:
Aienacin crimina@
Loco% +einc#en&e% (anormae% 5%$E#ico%8 ne#ro65%ico5=&ico%8 5%ico5=&ico%8
en4ermo% men&ae%)
ANTECEDENTES HISTORICOS
La Criminoo3$a %#r3i reci,n como #na ciencia eB5ica&i9a +e +ei&o ? +e +einc#en&e a
4ine% +e %i3o XIX con o% &raAa;o% +e C,%ar LomAro%o8 %in emAar3o8 +e%+e a
an&i3`e+a+ eBi%&ieron a&i%Ao% crimino3ico% E#e %e +i9i+en en &re% 3ran+e% 5er$o+o%:
.. Fa" Pr"<)",0HC)<a2 AAarca #n 5er$o+o *i%&rico %in %#%&en&o cien&$4ico@ Com5ren+e:
a. E'a' A,0)-(a2 Pre+omin e cri&erio +e E#e a +e3eneracin 4$%ica era e
4#n+amen&o +e a +e3eneracin mora@ I+ea% +e 4i%o4o% como Pa&n8
Ari%&&ee%@
7. E'a' M"')a2 T#9ieron ree9ancia a% ama+a% ciencia% oc#&a%8 ? a E#iromancia
E#e 5re&en+$an conocer e car=c&er +e a% 5er%ona% 9ai,n+o%e 5ara eo +e a
oA%er9acin +e a% $nea% +e a% mano% ? 5ie%@
<. E'a' Mo'"r,a2 Se +e%arroaron #na 9arie+a+ +e conce5cione% %oAre e
crimen8 a#nE#e caren&e% &o+a9$a +e 9ai+e: cien&$4ica8 +e%+e +i9er%a%
5er%5ec&i9a%8 %ean 4io%4ica%8 ;#r$+ica%8 como na&#rai%&a%@ En&re eo%8 Tom=%
MORO en e COri3en +e o% a+rone%D (-[-P)@ De%+e e cam5o e3a J@
"ORARD8 con %# e%&#+io %oAre a %i&#acin +e a% c=rcee% (-((0)@ De%+e a%
orien&acione% na&#rai%&a% J@F@ DELLA PORTA (-[1[6-P-[)@ FISIOGNOMQA E#e
5re&en+$an e%&aAecer reacione% en&re o% ra%3o% +e a cara ? o% %en&imien&o%@
$. Fa" Pro0o<r)*),o#+-)<a2 En a 4a%e 5ro&ocrimino3ica: Lo% e%&#+io% iniciae% +e
a 5%iE#ia&r$a ? ne#roo3$a8 E#e +ieron #3ar a cier&o% a&i%Ao% 5recrimino3ico% +e
orien&acin Aioo3i%&a%8 +e%&acan a% conce5cione% an&ro5o3ica% +e C,%ar
LomAro%o@ A%imi%mo8 a% i+ea% +e a %ocioo3$a8 a 5%icoo3$a8 con %# eB5icacin
+e ca#%ai%mo crimina@ Re5re%en&an&e%: ES3UIROL (.44$?.140! m,+ico 4ranc,%8
CEn4ermo% Men&ae%D8 E#e oA%er9 #na 4orma +e &ra%&orno 5arcia +e a% 4ac#&a+e%
men&ae%@ J.C. PRICHARD (.41/?.141! aieni%&a ? an&ro5o3o In3e%8 *aA +e a
CLoc#ra MoraD@ J@ LAUVERGNE (.464?.1%6! m,+ico 4ranc,% E#e reai:o %#%
5rimera% oA%er9acione% 4i%io3nmica% +e o% 5re%i+iario% en a 5ri%in +e Ton@ P.
LUCAS (.10%?.11%! a4irmaAa E#e a% incinacione% *acia e crimen &en$an #na Aa%e
con3,ni&a ? *ere+i&aria8 ? E#e a% circ#n%&ancia% +e%em5eGaAan #n 5a5e
5#ramen&e oca%iona@ B.A. MOREL (.106?.14&!, con %# +oc&rina +e a
+e3eneracin8 %e37n a c#a o% +e%cen+ien&e% +e %er *#mano norma 5#e+en
+e3enerar a ca#%a +e circ#n%&ancia% +e%4a9oraAe%8 a3ra9=n+o%e o% e%&i3ma% en
3eneracione% %#A%i3#ien&e%8 E#e 5#e+en con+#cir *acia a +einc#encia@ E.
MAUSDLEY (.1&%?.6.1!, eB5#%o a &e%i% +e E#e cier&a can&i+a+ +e +einc#en&e%
%on #na 9arie+a+ +e3enera+a +e a e%5ecie *#mana ? E#e eBi%&e #na :ona
in&erme+ia en&re a normai+a+ ? a oc#ra8 E#e e amo C:ona 3ri%R. DESPINE
(.1.$?.16$!, m,+ico 4ranc,%8 4#e e 4#n+a+or +e a 5%icoo3$a crimina@ CGar
LOMBROSO (.1&%?.606!, m,+ico i&aiano8 +e 5er$o+o 5ro&ocrimino3ico8 &eor$a
+e C+einc#en&e na&oD8 E#e m#c*a re5erc#%in ? ace5&acin &#9o en %# ,5oca8 5or
o E#e e% con%i+era+o 5or m#c*o% e%&#+io%o%8 como e crea+or +e a Criminoo3$a@
En e%&a 4a%e con&em5or=nea %e *ace mencin +e o% inicio% cien&$4ico% +e a
criminoo3$a con a% e&a5a%: ERA PRELOMBROSIANA, Pine8 Pric*ar+ ? o&ro%
4#eron o% 5rimero% en e%Ao:ar 5or 5rimera 9e: a con+icin +e +einc#en&e na&o@
ERA LOMBROSIANA, E%c#ea I&aiana8 c#?o% e%&#+io% eran +e na&#rae:a
crimina6an&ro5o3ica@ Ce%ar LOMFROSO (M,+ico i&aiano) en %# oAra
CAn&ro5oo3$a CriminaD8 5an&ea a &e%i% +e +einc#en&e na&o8 Aa%=n+o%e en a%
carac&er$%&ica% an&ro5o4$%ica%8 ? a ERA ANTILOMBROSIANA, E II Con3re%o +e
An&ro5oo3$a Crimina8 en Par$%6Francia8 e%&#+io%o% como La9ro#nier8 Laca%%a3ne ?
Fene+i& %e o5onen &a;an&emen&e a a% i+ea% +e LomAro%o8 5an&ean+o E#e ,%&e a
+e;a+o +e a+o e a%5ec&o %ocia como 4ac&or eB5ica&i9o +e a con+#c&a crimina@
ERA POST?LOMBROSIANA Se *ece ,n4a%i% en a conc#rrencia +e 4ac&ore% +e
car=c&er 5%ico3ico ? %ocio3ico 5ara a eB5icacin +e a con+#c&a crimina@ E
aem=n Fran: !on Li%:&8 E%c#ea +e MarA#r3o8 %e 5ron#nci a 4a9or +e a
in9e%&i3acin crimino3ica ? a #&ii:acin +e conocimien&o% crimino3ico%8
+e%arroan+o i+ea% 4#n+amen&ae% *acia #na ciencia &o&a +e Derec*o Pena
(-..))8 en a E#e +eA$an %er inc#i+a% #a A,0roFo#o-Ha Cr)*),a#, #a P)<o#o-Ha
Cr)*),a# > #a E0a'H0)<a Cr)*),a#.
&. Fa" <r)*),o#+-)<a o <)",0HC)<a2 %i3o XX8 %e carac&eri:a 5or #na 3ama 3ran+e +e
e%&#+io% crimino3ico% E#e &ra&an +e %o#cionar a 5roAem=&ica +e a% ca#%a% +e a
criminai+a+ ? e com5or&amien&o +e%9ia+o8 +e%+e 5er%5ec&i9a% %i%&em=&ica% ?
ri3#ro%a%@ EBi%&en +o% %#A64a%e%8 #na inicia ? o&ra +e con%oi+acin@
a@ Inicio% +e a Criminoo3$a Cien&$4ica: C#a&ro 5rimera% +,ca+a% +e %i3o 5a%a+o8
en e E#e *aan &o+a9$a en&reme:ca+a% a3#na% &en+encia% 5o%i&i9i%&a% Aio3ica%
con o&ra% &en+encia% cien&$4ica%@ A%imi%mo8 a7n o% en4oE#e% crimino3ico% &ien+en
*acia #n eBce%i9o #n$ a&erai%mo@ Se +a inicio a o% 5rimero% Con3re%o% +e
An&ro5oo3$a Crimina (Roma6-..[)8 e +e T#r$n (-I/P) ? e +e Coonia (-I--)@
LA CRIMINOLOG8A COMO CIENCIA. Ea e&a5a Pro&ocrimino3ica8 C,%ar LomAro%o a
Aa#&i: con e nomAre +e A,0roFo#o-Ha Cr)*),a#> 5or %# 5ar&e e%&#+io%o% como
EnriE#e Ferri ? J#io Fiore&&i a amaron So<)o#o-Ha Cr)*),a#@ Po%&eriormen&e A+o4o
Len: ? Fran: EBner 5re4irieron amara B)o#o-Ha Cr)*),a#8 mien&ra% E#e Feni3no Di
T#io 5er%i%&i8 en a% 5rimera% +,ca+a% +e %i3o XX8 con e nomAre +e A,0roFo#o-Ha
Cr)*),a#. En Aemania8 SaAer 5or %# 5ar&e a am So<)o#o-Ha Cr)*),a#8 ? Me:3er
Po#H0)<a Cr)*),a#@
Un e%&#+io %i%&em=&ico +e a criminoo3$a8 com5ren+e en&re o&ro% o% %i3#ien&e%
a%5ec&o%:
-@ La B)o<r)*),o-G,")@ O#e e%&#+ia a% 5roAaAe% ca#%a% 5re+i%5onen&e% o
&en+encia% an&ro5o3ica%8 Aio3ica%8 3en,&ica%8 %eBo3ica%8 a&eracione%
en+ocrino3ica%8 ne#ro3ica% ? enc,4ao craneae%8 %oAre a con+#c&a crimina ?
an&i%ocia8 E#e 5#e+en in+#cir a +ei&o@
)@ La P)<o<r)*),o-G,")@ E%&#+ia a% ca#%a% con+icionan&e% +e crimen8 como a%
anoma$a% +e a 5er%onai+a+8 a% en4erme+a+e% 5%$E#ica%8 o% carac&ere% ? e ro
E#e +e%em5eGa e &em5eramen&o ? e car=c&er en a 3,ne%i% +e +ei&o ? con+#c&a
5er%ona +e +einc#en&e ? +e an&i%ocia8 como %#;e&o norma8 anorma ? en4ermo
men&a8 como a#&or +e #n crimen@
1@ La So<)o<r)*),o-G,")@ E%&#+ia a% ca#%a% +e&erminan&e% +e car=c&er
econmico8 %ocia8 5o$&ico ? c#&#ra +e a criminai+a+ ? +e a con+#c&a +eic&i9a +e
+einc#en&e8 mo&i9a+o 5or e +e%em5eo8 a 5oAre:a8 e *amAre ? a mi%eria o
carencia% %ociae% ? c#&#rae% o a 9i+a o5#en&a +e 3#$a ? +erroc*e A#r3#,%8 E#e
ori3inan a +einc#encia ? e crimen or3ani:a+o o in+i9i+#a@
0@ Cr)*),o-G,") '" #a <o,'(<0a a,0)o<)a#@ EBamina e in9e%&i3a o% 4ac&ore%
5re+i%5onen&e%8 +e&erminan&e% ? +e%enca+enan&e% +e a con+#c&a an&i%ocia +e o%
+e%a+a5&a+o%8 como +e o% +ro3a+ic&o%8 aco*ico%8 a 5ro%&i&#cin8 e
*omo%eB#ai%mo8 a 9a3ancia8 a corr#5cin8 e 5roBene&i%mo8 a +enomina+a
C+einc#encia +e menore%D8 e +e%em5eo8 a 5oAre:a8 a% cri%i% econmica%
3enerai:a+a% ? c$cica% +e %i%&ema ca5i&ai%&a8 a in4acin8 a rece%in econmica
4enmeno% E#e 5rocrean a +einc#encia ? o% com5or&amien&o% an&i%ociae%@
[@ Cr)*),o0G<,)a. E%&#+ia a% +i9er%a% e%&ra&e3ia% ? &=c&ica% +e 5re9encin +e a
criminai+a+8 +e +ei&o ? +e o% ac&o% an&i%ociae% ? +e &ra&amien&o 5ro4i=c&ico8
me+ian&e 5roce+imien&o% &,cnico cien&$4ico> 5ro5one a 5ericia crimino3ica8 o%
m,&o+o%8 o% 5ane% ? 5ro3rama% +e a 5o$&ica crimina +e e%&a+o en %# #c*a
con&ra a +einc#encia ? o% an&i%ociae%@
BASES BIOL9GICAS DE LA CONDUCTA DELICTIVA@ Permi&e conocer a% ra:one%
+e crimen ? a con+#c&a +e%9ia+a8 me+ian&e #na eB5icacin con%&i&#ciona o Aio3ica
+e a 5er%ona8 anai:an+o o% 4ac&ore% +e car=c&er 4i%io3ico8 %om=&ico8 como e%ione%
?/o en4erme+a+e% ne#ro4i%io3ica%8 a+em=% +e a +enomina+a *erencia 3en,&ica
(a&eracione% cromo%mica%)8 E#e in4#?en +e +i9er%o mo+o en e com5or&amien&o
+e%9ia+o +e %er *#mano@ Pero in&erreaciona+o con %#% con+icione% %ocio65%ico3ica%@
NOVENA
SEMANA
(04 hora!
.6 a# $4 '"
SET.
Pr)*"ra S")+,
Teor$a% Crimino3ica% Iniciae%@ An&ro5oo3$a Crimina ?
Fioo3$a Crimina@
S"-(,'a S")+,
Taer: E%&#+io +e Ca%o%
TEOR8AS CRIMINOL9GICAS INICIALES. E% m#? an&i3#a a 5reoc#5acin E#e *a
E#eri+o e%&aAecer a reacin E#e eBi%&e en&re o cor5ora ? o 5%$E#ico ? %e *a +i4#n+i+o
a m#c*a% rama% +e %aAer8 e3an+o a a Criminoo3$a8 c#?a 5re&en%in e% encon&rar a
reacin eBi%&en&e en&re &i5o *#mano ? +einc#encia@
C)<"r+, . IV8 e 3ran ora+or romano8 %e ;ac&aAa +e 5ene&rar en e ama +e a% 5er%ona%
me+ian&e a in%5eccin +e %emAan&e8 ? E#e 9ien+o en cier&a oca%in a Scra&e%8
5ron#nci8 E#e era e%&75i+o ? a%ci9o@ No&icio%o S+<ra0" +e ;#icio +e e%5ec#a+or
m$mico8 conce+i E#e reamen&e *aA$a com5ren+i+o %#% 9icio%8 a#nE#e *aA$a &eni+o
c#i+a+o +e corre3iro% me+ian&e a ra:n ? e e%&#+io@ Por a mi%ma ,5oca8 e
re5re%en&an&e m=% 3ran+e +e a me+icina 3rie3a8 H)F+<ra0" (%i3o !)8 con%i+eraAa E#e
e e%&a+o +e or3ani%mo +e5en+e 5rinci5amen&e +e a reacin c#an&i&a&i9a +e o%
*#more% o $E#i+o% E#e *a? en , (a %an3re8 e moco8 a Aii%)@ E r#%o Lei&e%8
CP%icoo3$aD +e A@ A@ Smirno98 A@ N@ Leon&ie9 ? o&ro%@ La comAinacin E#e %e carac&eri:a
5or e 5re+ominio +e a %an3re %e +enomin &em5eramen&o %an3#$neo> 5re+omina e
moco8 &em5eramen&o 4em=&ico> e 5re+ominio +e Aii% amaria8 &em5eramen&o co,rico> ?
e 5re+ominio +e Aii% ne3ra8 &em5eramen&o meancico@
Ga#",o (-)I6)/- AC@)8 Am5i con o&ro% &em5eramen&o%8 como e norma8 5ro9enien&e
+e eE#iiArio 5er4ec&o +e o% *#more%@ Con o% e%&#+io% con%&i&#cionae% ?
Aio&i5o3ico%8 A#%can+o a reacin en&re o cor5ora ? o 5%$E#ico8 %e 5ro5#%o ? a7n %e
5ro5one re#nir en &i5o% o Aio&i5o% como &amAi,n %e +ice8 a am5ia %erie +e o%
in+i9i+#o%8 en Aa%e a o% eemen&o% +e %eme;an:a E#e 5re%en&an: &aa8 +e3a+e:8
a+i5o%i+a+8 aer3ia8 %en%iAii+a+8 eB5o%i9i+a+8 %ociaAii+a+8 e&c@
TEOR8AS ANTROPOL9GICAS CRIMINALES. Una &eor$a Aio3ica m=% %o4i%&ica+a 4#e
+e%arroa+a a 4inae% +e %i3o XIX 5or e crimino3o i&aiano Ce%ar LomAro%o (5a+re +e
a Criminoo3$a)8 E#e a4irmaAa E#e o% +ei&o% eran come&i+o% 5or aE#eo% E#e nacen
(+einc#en&e na&o) con cier&o% ra%3o% 4$%ico% *ere+i&ario%8 con e%&i3ma% +e *omAre
5rimi&i9o ? %a9a;e8 +i%&in&o% +e *omAre no +einc#en&e@ (T"orHa A0J;)<a!. Con%i+er a
+einc#en&e na&o 5o%&eriormen&e8 a eBi%&encia +e e%&i3ma% ana&mico (+e%arroo +e
5m#o%8 man+$A#a %aien&e8 anoma$a +en&aria%8 caAeo ri:a+o ? ano%o8 5oi+ac&iia8
ma4ormacione% 3eni&ae%) ? 4i%io65%ico3ico% (4#er:a ma?or en a mano i:E#ier+a8
5ere:a8 im5#%i9i+a+8 a#%encia +e remor+imien&o)@ A+em=% %e con%i+eran a a%
%i3#ien&e% &eor$a%:
.. Pa&o3ica o +e3enera&i9a@6 Deinc#en&e e5i,5&ico8 a#&or +e +ei&o% (Mi%+ea)@
$. Loc#ra mora@6 Crimina na&o ? e5i,5&ico8 an,&ico8 E#e come&$a cr$mene%
*orren+o%@ La oc#ra mora e% conoci+a como #n &ra%&orno +e 5er%onai+a+
+i%ocia@(Pric*ar+)@
&. Con%&i&#cin +einc#encia@6 (Feni3no Di T#io -.IP6-I(I6I&aia)@ Con%i+era+a #n
neo6omAro%iano con&em5or=neo@ SeGaa E#e o% +einc#en&e% con%&i&#cionae%
eran %#;e&o% E#e 5or %# e%&r#c&#ra Aio65%$E#ica8 5re%en&an #na 5re+i%5o%icin
ma?or a +ei&o8 +eAi+o a #na 5er9er%i+a+ in%&in&i9a con%&i&#ciona8 E#e cone9a a
mani4e%&acione% 3ra9e% ? 5er%i%&en&e% +e ma+a+8 Ar#&ai+a+@
Fa<0or" <a(a#".
a. "ere+i&ario%8 mor4o3ico% o a+E#iri+o% (a&eracin +e +e%arroo 4$%ico ? 5%$E#ico)@
7. F#ncionae% (anoma$a% +e SNC8 5roce%o% &Bico% en+3eno%/eB3eno% ?
&ra%&orno% AioE#$mico%)@
<. P%$E#ico (anoma$a% +e a 9i+a in%&in&i9o6a4ec&i9a8 5acer +e come&er +ei&o%8
+eAii+a+ mora ? e%ca%a ca5aci+a+ in*iAi&oria)@
BIOLOG8A CRIMINAL. E criminai%&a a#%&riaco A+o4o Len:8 conoci+o 5ro4e%or +e a
Uni9er%i+a+ +e Gra:8 5#Aica en -I)(8 %# CGr#n+i%% +er \riminaAioo3ieD (eemen&o% +e
Fioo3$a crimina)@ E mi%mo en: crea en Gra: #na Socie+a+ +e Fioo3$a crimina8 a E#e
%e37n Jim,ne: +e A%7a e% Cm=% aemana E#e a#%&riacaD> 5or o E#e %e3#ramen&e
E+m#n+o Me:3er ? Erne%&o Seei3 %e encar3a +e 5#Aicar en -I[18 #n 9o#men +e o%
in4orme% ? +eAa&e% +e %# %,5&ima %e%in (o con3re%o)@
DeAi+o a a 5re5on+erancia +e &,rmino Fioo3$a crimina ? a con&eni+o e%5iri&#a E#e e
*aA$an +a+o %#% c#&ore%8 %e irr#m5i 5or a &area +e 4ormar cen&ro% +e in9e%&i3acin ?
e nomAre E#e %e e% +aAa +e9en$a +e E#e o% &ra&a+i%&a% *aA$an 5#e%&o a %#% e%&#+io%
%i%&em=&ico% en oAra% +e in9e%&i3acin@ T no %o o% cen&ro% coec&i9o% +e e%&#+io
5re4irieron &a +enominacin8 %ino E#e &amAi,n %e 4ormaron %ocie+a+e% +e Fioo3$a
Crimina8 &a como a coomAiana8 E#e a %# r3ano o4icia o &i&#a CRe9i%&a CoomAiana
+e Fioo3$a criminaD8 +e+ica+a8 %e37n %# 5ro5ia +ecaracin8 a a Ccr#:a+a mo+erna
con&ra a +einc#encia ? 5or a 5ro4iaBi% criminaD8 con&enien+o e%&#+io% %oAre ciencia%
criminae%: Aioo3$a8 an&ro5oo3$a8 5%icoo3$a8 5%iE#ia&r$a8 me+icina e3a8 en+ocrinoo3$a
? e%&#+io% %oAre ciencia 5ena An&ro5oo3$a Crimina ? Fioo3$a Crimina@
D=CIMA
SEMANA
(04 hora!
$/ a# 0. '" OCT.
Pr)*"ra S")+,
Teor$a% An&ro5o3ica% 6 Criminae%@
S"-(,'a
Taer: E%&#+io +e Ca%o%@
ANTROPOLOG8A (+e Grie3o anthropos8 a*omAre (*#mano)a8 ? logos8 aconocimien&oa)
Ciencia %ocia E#e e%&#+ia a SER "UMANO +e #na 4orma in&e3ra@ Rec#rre a
*erramien&a% ? conocimien&o% 5ro+#ci+o% 5or a% ciencia% na&#rae% ? a% ciencia%
%ociae%@ La a%5iracin +e a +i%ci5ina an&ro5o3ica e% 5ro+#cir conocimien&o %oAre e
%er *#mano en +i9er%a% e%4era%8 5ero %iem5re como 5ar&e +e #na SOCIEDAD@ De e%&a
manera8 in&en&a aAarcar &an&o a e9o#cin Aio3ica +e n#e%&ra e%5ecie8 e +e%arroo ?
o% mo+o% +e 9i+a +e 5#eAo% E#e *an +e%a5areci+o8 a% e%&r#c&#ra% %ociae% +e a
ac&#ai+a+ ? a +i9er%i+a+ +e eB5re%ione% c#&#rae% ? in3`$%&ica% E#e carac&eri:an a a
"UMANIDAD@
ANTROPOLOG8A CRIMINAL Rama +e a an&ro5oo3$a E#e e%&#+ia a 5er%onai+a+8 e
com5or&amien&o ? a% or3ani:acione% criminae% a 5ar&ir +e o% ra%3o% mor4o3ico% ?
4$%ico65%$E#ico% +e a% 5er%ona% o +e o% 3r#5o% %ociae% o *#mano%@ A#nE#e en a
5rimera mi&a+ +e %i3o XIX &#9ieron 3ran 5re+icamen&o +o% %e#+ociencia%8 a 4renoo3$a
? a 4i%io3nmica8 E#e 5re&en+ieron e%&#+iar ? eB5icar a 5er%onai+a+ ? e
com5or&amien&o *#mano a 5ar&ir +e o% eemen&o% raciae% ? +e 4i%onom$a +e a%
5er%ona%@
TEOR8AS ANTROPOL9GICO V CRIMINAL. La E<("#a Po)0);a con LomAro%o (Ce
crimina na&oD)8 Ferri (C%ocioo3$a criminaD)8 Gar4ao (e 5rimero en #%ar e &,rmino +e
criminoo3$a)8 ? #na mencin e%5ecia a n#e%&ro omAro%o e%5aGo8 Ra4ae Saia%8
5rimer +irec&or +e a E%c#ea +e Criminoo3$a e%5aGoa (-I/P)8 en e m#n+o@
A. TEOR8AS BIOL9GICAS. Se A#%ca como ca#%a8 a37n a%5ec&o 4i%io3ico E#e
5ro9oca a con+#c&a +e%9ia+a@ T#9ieron a#3e a 4inae% +e %i3o XIX ? 5rinci5io% +e
XX@ Ac&#amen&e %e 9#e9e a ea%8 Aa%a+o en a in3enier$a 3en,&ica@
T)Fo#o-Ha '" Pr"0<h*"r. PH<,)<o (in+i9i+#o 3r#e%o +e car=c&er a4aAe)
(coaAora+or +eic&i9o)> #"F0oo*J0)<o (+e3a+o8 car=c&er re%er9a+o) (e%&a4a+or)>
a0#G0)<o (m#%c#o%o8 car=c&er im5#%i9o) (+ei&o% con&ra a% 5er%ona%)@
.. T)Fo#o-Ha '" Sh"#'o,. Fo&o3ra4iar8 me+ir ? 5e%ar #n n7mero +e 5er%ona%
ma%c#ina%8 e%&aAecien+o 1 &i5o% cor5orae% e i+en&i+a+e%: en+omor4o (5$cnico
+e a#&or an&erior)> ec&omor4o (e5&o%om=&ico)8 ? me%omor4o (a&,&ico)@
$. T"orHa ",'o<r),a. Reaciona+o a 5roce%o% *ormonae% o en+ocrino%
(3=n+#a%)@
&. T"orHa a,0roFo*G0r)<a. Fer&ion8 Direc&or +e Pri%ione%: Me+icin cor5ora en
5re%o%@
4. T"orHa -","0)0a. "erencia +e o% 5a+re% (anoma$a% cromo%mica%): XXT8
%$n+rome \ine&er> TTX8 3i3an&i%mo@ ZNo *a? in+i9i+#o% 3en,&icamen&e
criminae% %ino E#e en a3#no% ca%o% eBi%&e #na 5re+i%5o%icin 3en,&ica *acia
a criminai+a+8 E#e 5ara E#e %e +e%enca+ene reE#iere a con4#encia +e o&ro%
4ac&ore%Z@
B. TEOR8AS PSICOL9GICAS
.. P%ico5a&oo3$a@ Di%4#ncione% 5%$E#ica% E#e ca#%an con+#c&a% a%ociae% ?
+eic&i9a%@
$. P%ico+in=mica%@ Fa%a+a en e 5%icoan=i%i% +e Si3m#n+ Fre#+8 reaciona a%
con+#c&a% criminae% con 5roAema% no re%#e&o% en a in4ancia (com5e;o +e
E+i5o)@
&. P%ico3ica%@ Fac&ore% +e 5er%onai+a+ o +e a5ren+i:a;e +e en&orno (Fan+#ra)@
C. TEOR8AS SOCIOL9GICAS
En %# con&eB&o %ocia@ Con%i+erar a Aio3ra4$a 5er%ona ? a e%&r#c&#ra %ocia@
.. Teor$a +e con&ro %ocia@ Si a 5er%ona en %# iAre aAe+r$o 5#e+e 9ioar a%
norma% ? a 5ro5ia %ocie+a+ e o4rece o5or&#ni+a+e% 5ara eo8 V5or E#, a
ma?or$a %e 4renaW Para a criminoo3$a a re%5#e%&a e% e mie+o a ca%&i3o8 como
eemen&o A=%ico +e Co,0ro# So<)a#8 a reaccin %ocia ne3a&i9a +e
+e%a5roAacin8 +e5en+ien+o +e: Ma?or o menor i+en&i4icacin +e a &ra%3re%in6
5o+er8 +e &ra%3re%or6+i%&anciamien&o %ocia en&re e &ra%3re%or ? o% a3en&e% +e
con&ro %ocia 4orma (5oic$a8 ;#%&icia) 6ni9e +e &oerancia +e a %ocie+a+ (aarma
%ocia)@ "IRSC"I8 +ice8 Z&o+a 5er%ona e% #n in4rac&or 5o&encia ? %oo e ca%&i3o o
re5roc*e %ocia (4amiia8 &raAa;o8 ami3o%)8 5#e+e 5arareZ@ Una ca#%a +e
criminai+a+ %er$a e +eAii&amien&o +e e%&o% 9$nc#o% E#e e #ne a a %ocie+a+@
C#an+o a 5er%ona carece +e nece%ario arrai3o %ocia8 carece +e in+i%5en%aAe
con&ro +i%#a%orio %e enc#en&ra iAre e camino +e +ei&o@
$. T"orHa '" #a a,o*)a (D(rEh")*!. E% a a#%encia +e norma o e?@ La %ocie+a+
5ro5one a a 5er%ona oA;e&i9o% 5ara %# reai:acin 5er%ona (+inero8 5o+er)8 %in
emAar3o a %ocie+a+ no e 5ro5orciona o% me+io% ni a i3#a+a+ +e
o5or&#ni+a+e% 5ara acan:ar e%a me&a %ocia8 5or o E#e e in+i9i+#o %e 9er=
aAoca+o a +ei&o@
&. T"orHa '" #a ao<)a<)+, ')C"r",<)a# (S(0h"r#a,'?.640!. La 4amiia &ran%mi&e a
in+i9i+#o #na %erie +e 9aore% 4a9oraAe% +e re%5e&o a a e?@ En camAio a%
%#Ac#&#ra% +eic&i9a%8 en 5ar&ic#ar #n 3r#5o +e ami3o% +einc#en&e%8 e
&ran%mi&en 9aore% 4a9oraAe% a a 9ioacin +e a e?@ La +i%ociacin 4amiiar
re+#ce a 9i3iancia ? 4acii&a E#e en&ren en con&ac&o con 3r#5o% +e ;9ene%
+einc#en&e%@ Z4amiia +i%ocia+aZ e% c#an+o 4a&a a meno% #no +e o% 5a+re%
Aio3ico o a+o5&i9o@ En3oAa a a 4amiia mono5aren&a8 recon%&r#i+a con
5a+ra%&ro o ma+ra%&ra8 ? amAo% 5a+re% a#%en&e% (niGo% in%&i&#cionai:a+o%8 e&c@)
4. T"orHa '"# '"#),<(",0" '" -(a,0" 7#a,<o (S(0h"r#a,'!. Dei&o come&i+o 5or
C5er%ona% re%5e&aAe%D8 +e a&o %&a&#% %ocia en e c#r%o +e %# oc#5acin
(+einc#encia or3ani:a+a8 cor5ora&i9a8 &r=4ico +e in4#encia%8 5re9aricacin8
co*ec*o8 ma9er%acin +e ca#+ae% 57Aico%8 +ei&o econmico)@ E% #n +ei&o
como c#aE#ier o&ro ? E#e en a ma?or$a +e 9ece% en&ra +en&ro +e a Zci4ra ne3ra
+e a criminai+a+Z@ E% incon%cien&e &an&o 5ara a 5oic$a (%a9o e%5eciai%&a%)8
como 5ara a 9$c&ima@
%. T"orHa '"# "0)N("0a*)",0o (B"<E"r!. Nin37n ac&o %e +e%9$a +e 5or %$8 %ino E#e
e% +e%9ian&e c#an+o *a? reaccin ne3a&i9a +e a %ocie+a+8 ? aE#e E#e
con%i+eran E#e *a &ra%3re+i+o o e%&ima3&i:an@
D. TEOR8AS PLURIFACTORIALES
La <r)*),o#o-Ha e% #na ciencia com5e;a E#e %e a5o?a en a %ocioo3$a8 5%icoo3$a8
me+icina8 ma&em=&ica8 ciencia ;#r$+ica8 e&c@ La <)",<)a '"# C",+*",o <r)*),a# %e
+e%arroa en 9ario% 5ano%: e <r)*",8 E#e a$%a e e%&#+io +e ac&o crimino%o en a
9i+a +e *omAre8 con%i+er=n+oo como #n e5i%o+io con comien:o8 +e%arroo ? 4in>
e <r)*),a# e% e e%&#+io in+i9i+#a +e a% carac&er$%&ica% +e a#&or +e %# ac&o
crimina ? +e 4ac&ore% E#e *an in4#i+o en a 4ormacin ? e9o#cin +e %#
5er%onai+a+> <r)*),a#)'a'8 e% e con;#n&o +e ac&o% criminae% E#e %e 5ro+#cen en
#n &iem5o ? #3ar +e&ermina+o> a ;H<0)*a o 5er;#+ica+o@ La ca#%a +e a
criminai+a+ +e5en+e +e 9ario% 4ac&ore% (ra%3o% 5er%onae%8 4amiia8 e%c#ea8
5er%onai+a+8 =mAi&o &erri&oria +n+e %e +e%en9#e9e)@
ESTUDIO DE CASOS. QEL DELINCUENTE NATOR

T"orHa '" #a <r)*),a#)'a'? C"ar Lo*7roo.

D"#),<(",0" ,a0o. Encon&ran+o #na %imii&#+ en +o% criminae%8 mani4e%&a+a en e
cr=neo8 %#%&en&a a eBi%&encia +e +einc#en&e na&o@ Uno +e e%&o% +o% criminae% %e
amaAa !iea #n 4amo%o a+rn i&aiano +ice e mi%mo LomAro%o: @@@ #na ar3a %erie +e
anoma$a% ana&mica% 8 %oAre &o+o #na enorme 4o%e&a occi5i&a me+ia ? #na *i5er&ro4ia
+e 9mer an=o3a a a E#e %e 5re%en&a en o% 9er&eAra+o% in4eriore% a% anoma$a%
4#n+amen&ae% E#e oA%er9 4#eron +e4ormacione% +e 9mer ? #na 4o%e&a occi5i&a
me+ia (&o+o% &enemo% o +eAemo% &ener c#a&ro 4o%a% occi5i&ae% en a3#na% e%5ecie%
in4eriore% %e enc#en&ra #na E#in&a 4o%e&a en me+io +e a% o&ra% c#a&ro)@
S#% i+ea% 4#eron re4or:a+a% con e ca%o +e crimina +e nomAre !er%en e c#a *aA$a
a%e%ina+o a 9aria% m#;ere%8 +e%c#ar&i:=n+oa% ? AeAien+o %# %an3re@ A%$ 5ar&e a i+ea
+e E#e e +einc#en&e na&o8 e% #n %#;e&o E#e no e9o#cion@
Com5ara a +einc#en&e na&o8 con #n %a9a;e a c#a e 3#%&a &a&#ar%e8 e% %#5er%&icio%o8
e 3#%&an o% am#e&o% ? 5re4iere o% coore% 5rimario%@ S# %e3#n+a com5aracin e% con
o% niGo% o% c#ae% e%&=n en #na e&a5a an&erior8 reaccionan +e 4orma in4an&i8 no &ienen
con&ro a+ec#a+o %oAre %#% emocione% ? coinci+en 5rinci5amen&e en:
Cera8 9en3an:a8 ceo%8 men&ira8 4a&a +e %en&i+o mora8 e%ca%a a4ec&i9i+a+8 ocio ?
4o;era8 9ani+a+8 ;#e3o e imi&acin@
T o +e%criAe 4$%icamen&e +e a %i3#ien&e manera:
Fren&e *#i+i:a ? Aa;a> Gran +e%arroo +a arca+a% %#5er4iciae%> A%ime&r$a%
craneae%> A&#ra anorma +e cr=neo> F#%in +e *#e%o a&a%> Gran +e%arroo +e o%
5m#o%> Ore;a% en a%a> Gran 5io%i+a+> Fra:o %#5erior a a e%&a&#ra@
O&ra% carac&er$%&ica% 5%ico3ica%8 Aio3ica% ? %ociae% +e +einc#en&e na&o %eGaa:
Frec#encia a &a&#a;e> In%en%iAii+a+ a +oor8 M#r+era> Carencia a4ec&i9a> Frec#encia
+e %#ici+io%> Ine%&aAii+a+> !ani+a+ en 3enera> !en3an:a> Ten+encia a 9ino8 ;#e3o8
%eBo ? or3$a%> U%o +e en3#a;e e%5ecia (cao)> En&re o% criminae% #rAano% e
%en&i+o rei3io%o e%&= m#? 5er+i+o8 ma% en o% r#rae% eBi%&e #na 3ran rei3io%i+a+
(#n crimina na&o raramen&e e% #n a&eo ? 5or o re3#ar &iene a3#na %in3#ar
rei3in)@
D"#),<(",0" #o<o *ora#. Se Aa%a en e ca%o SAro (%e +e%conoce %# nomAre com5e&o)
#n ;o9en +e )/ aGo%8 E#e %in ra:n a5aren&e *aA$a en9enena+o a %# 5a+re ? a%e%ina+o
a %# *ermano ? c#an+o e%&e iAa a en9enenar a %# ma+re e%&a o +e%c#Ari
eBc#?,n+oo en #n8 manicomio +e Re3io Emiia +on+e 4#e e%&#+ia+o 5or TomAorin?@ La
+e%cri5cin +e oco mora +e LomAro%o 4#e:
] E%ca%ea%en o% manicomio%8 4rec#en&e% en a% c=rcee% ? en o% 5ro%&$A#o%> Pe%o ?
roA#%&e: i3#a o ma?or a a norma> E cr=neo &iene #na ca5aci+a+ i3#a o %#5erior a a
norma ? en 3enera no &iene +i4erencia% con o% cr=neo% normae%> En a3#no% ca%o%
encon&r carac&ere% com#ne% +e *omAre crimina> Ana3e%ia> M#? a%&#&o ? 5or o &an&o
%e re*7%a a ace5&ar e &a&#a;e > +i%&incin crimina> Inca5aci+a+ +e 9i9ir en 4amiia> A
5e%ar +e e3o$%mo %e no&a #n a&r#i%mo eBa3era+o8 e c#a no e% ma% E#e #na
5er9er%in +e a4ec&o%> Me3aoman$a (eBce%i9a 9ani+a+)> Pere:a aAora en con&ra%&e a
a eBa3era+a ac&i9i+a+ 5ara e ma ? or3$a%> "aAii+a+ 5ara +i%im#ar a oc#ra@
D"#),<(",0" Fa)o,a#. To+o% %#% +ei&o% &iene% como %#A%&ra&o a 9ioencia +e a3#na
5a%in@ Fa%a+o en #n ca%o +enomina+o 5or LomAro%o ZO#a+iZ8 era #n %#;e&o noAe8
+i5om=&ico 4amo%o8 conoci+o 5or LomAro%o en e momen&o en E#e %e enamora +e #na
m#;er +e a 9i+a ae3re8 e%&a m#;er e en3aGa *aci,n+oe creer8 E#e e% #na m#;er
*one%&a en A#%ca +e #n A#en ma&rimonio8 a +e%c#Arira 5ro%&i&#?,n+o%e %# reaccin
4#e 9ioen&a8 a%e%inan+o a a m#;er e in&en&a %#ici+ar%e8 a in%&an&e ac#+i an&e a%
a#&ori+a+e% con4e%an+o e crimen come&i+o@ Tiem5o +e%5#,% conoce o&ra m#;er ?
con&rae ma&rimonio8 4orman+o +e e%&a manera #na 4amiia con8 *i;o% %a#+aAe8 %in
emAar3o 9ein&e aGo% +e%5#,% 4inamen&e %e %#ici+a 5or a m#;er aE#ea E#e *aA$a
conoci+o &iem5o a&r=%@
Carac&er$%&ica% 3enerae%: Poco% +ei&o% +e %an3re> E+a+ +e en&re )/ ? 1/ aGo%> Cr=neo
%in +a&o% 5a&o3ico%> Fee:a en %# 4$%ico> "one%&i+a+ +e ama> A4ec&i9i+a+ eBa3era+a>
Amne%ia momen&=nea> Conmocin +e%5#,% +e +ei&o8 S#ici+io o &en&a&i9a inme+ia&a a
crimen> Con4ie%an %# +ei&o@
D"#),<(",0" "F)#GF0)<o. E%&e &i5o +e +einc#en&e e% m=% 5ei3ro%o E#e o% oco%
morae%8 e%&a Teor$a +e +einc#en&e e%&= Aa%a+o en e ca%o ZCon+e Fe3aZ8 naci+o +e
#na ma+re e5i,5&ica8 *i;o 7nico8 a3re+$a con&in#amen&e a %# m#;er8 a&ormen&aAa a o%
animae% ? a &o+o% a %# acance a#nE#e en a e%4era 5erce5&i9a e i+e=&ica con&in#aAa
norma@
O&ro ca%o Aa%e 4#e e Mi%+ea: Mi%+ea era #n %o+a+o na5oi&ano +e )) aGo%8 e c#an
%ai #n +$a con icencia &omo #na co5a% ? a re3re%ar a %# c#ar&e 4#e 9ic&ima +e A#ra%
a a% c#ae% reacciono +e 4orma Ar#&a8 +i%5aran+o con #n ri4e [) car&#c*o% ma&an+o a
+e %#% com5aGero% e *irien+o a -1@
E%&e &i5o +e *omici+a%8 +e%5#,% +e *aAer come&i+o e +ei&o E#e+an &ranE#io%8 +icen
3eneramen&e E#e en #n momen&o +a+o Z9ieron ro;oZ ? 5er+ieron 5or com5e&o e con&ro
a4irman E#e Ze% &iemAa a caAe:a8 %ien&en 9,r&i3o%8 E#e a caAe:a 3ira o +a 9#e&a%8
LomAro%o +e%c#Are E#e %e &ra&a +e #n e5i,5&ico@
Carac&er$%&ica% 5rinci5ae% +e T#r$n:
] Ten+encia a a 9a3ancia> Amor a o% animae%> SonamA#i%mo%> OA%ceni+a+
(ma%&#rAacin8 *omo%eB#ai+a+ ? +e5ra9acin)> Precoci+a+ %eB#a ? aco*ica>
Facii+a+ ? ra5i+e: +e cica&ri:acin> De%&r#c&i9i+a+8 CaniAai%mo> !ani+a+> Gra4oman$a>
DoAe 5er%onai+a+ a e%criAir> PaaAra% o 4ra%e% e%5eciae%> Ten+encia% a %#ici+io>
Ta&#a;e%> A%ociacin (%on ;#n&o con o% oco% morae% 8 o% 7nico% en4ermo% E#e %e
a%ocian)> Sim#acin (oc#ra ? a&aE#e e5i,5&ico)8 CamAio% +e *#mor> Amne%ia@
E# '"#),<(",0" #o<o. S#;e&o E#e come&i #n +ei&o ? enoE#ece en 5ri%in@ En4ermo
+emen&e %in ca5aci+a+ +e en&en+er@ Se con4orma +e a %i3#ien&e manera:
D"#),<(",0" a#<oh+#)<o@ Generamen&e o4recen #na 9i+a an&erior *one%&$%ima> Son
a5=&ico% e in+i4eren&e%> La emAria3#e: e% a?#+a 5or %$ %oa a come&er e +ei&o en
#na 4orma ca%i +e a#&oma&i%mo o %onamA#i%mo> En me+io +e e4ec&o +e aco*o
5re%en&an cini%mo *#mor$%&ico ? 4#er&e% &en+encia% a roAo8 a e%&#5ro8 a#nE#e
+e%5#,% en&ran en #n 5ro4#n+o %#eGo ? +e%5#,% 4rec#en&emen&e caen en amne%ia@
D"#),<(",0" h)0Gr)<o@ S#% carac&er$%&ica% %on a% %i3#ien&e% ] "erencia an=o3a a
o% e5i,5&ico% %in car=c&er +e3enera&i9o> In&ei3encia in&ac&a> E3o$%mo ? =9i+o% a
e%c=n+ao%8 %e e% 9e con&in#amen&e como +eman+an&e%> Im5re%ionaAii+a+
eBce%i9a8 4=cimen&e %e 9#e9en co,rico%8 4eroce% o +e5re%i9o%> Facii+a+ a
%im5a&$a% ? an&i5a&$a% %7Ai&a%> Ine%&aAii+a+> !en3an:a% com5ica+a% ?
e%can+ao%a%> Nece%i+a+ +e men&ir> Ten+encia a ero&i%mo8 &o+a %# criminai+a+ %e
+e%arroa are+e+or +e %#% 4#ncione% %eB#ae%> Deirio%8 a#cinacione% ? 4#3a%> En
a3#no% ca%o% 5ro%&i&#cin@
D"#),<(",0" *a0#o)'"@ E%&a 5aaAra 9en+r$a a %er #n %#;e&o E#e no e%&a oco 5ero
ca%i8 Ce%ar LomAro%o encon&r a% %i3#ien&e% carac&er$%&ica%: ] E%ca%e: en&re
m#;ere%> Raro% en e+a+ ;#9eni> Raro% en ca5i&ae% ? 3ran+e% ci9ii:acione%>
AA#n+an en&re A#rcra&a%8 m,+ico% ? &eo3o% no a%$ en&re mii&are%> M#? 5oca%
4orma% +e3enera&i9a% ? 5oE#$%ima% anoma$a% 4$%ica%> A&r#i%&a%> Sen&i+o ,&ico ?
or+ena+o%> LaAorio%i+a+ ? e%cri&#ra com5#%i9a> Con9iccin eBa3era+a +e %#%
5ro5io% meri&o%> Cr$mene% im5#%i9o% 3eneramen&e8 come&i+o% en 57Aico> Deirio
+e 5er%ec#cin> Encan&o 5or i&i3ar@
D=CIMO
PRIMERA
SEMANA
(04 hora!
0& a# 01 '" OCT.
Pr)*"ra S")+,
Teor$a% Fio&i5o3ica%@ A&eracione% or3=nica% cereArae%
? criminae% en e in+i9i+#o@
S"-(,'a S")+,
Taer: E%&#+io +e Ca%o%@
TEOR8AS BIOTIPOL9GICAS
E%&#+ian a 5er%onai+a+ +e%+e e 5#n&o +e 9i%&a +e a a%ociacin +e o% +i4eren&e%
ra%3o% 5%ico3ico% con a% +i%&in&a% con4i3#racione% cor5orae%@ Lo% 5rinci5ae%
re5re%en&an&e% %on: Erne%& \re&%c*mer ? Riiam S*e+on@
TIPOLOG8A DE ERNEST PRETSCHMER. E 3ran m,ri&o +e \re&%c*mer con%i%&e en
*aAer inicia+o #n camino +e a5roBimacin a a 5%iE#e *#mana con Aa%e% E#e 5#+ieran
%er cien&$4icamen&e oA;e&i9aAe%@ S#% &eor$a%8 +e 3ran 5re+icamen&o en Cen&roe#ro5ea8
%er$an 5o%&eriormen&e %#5era+a% 5or a E%c#ea an3o%a;ona8 E#e inici e e%&#+io +e a
5%iE#e ? +e acon&ecer *#mano% +e%+e e 5#n&o +e 9i%&a +e a 5er%onai+a+8 en3oAan+o
en %# CTeor$a +e a Per%onai+a+D e *omAre en&ero8 con %#% 3ene% ? %# mor4oo3$a8 ?
con %# *i%&oria@
TIPO
COR
PO
RAL
P8CNICO
E%&a&#ra Aa;a8 &ronco
re+on+o@ Pre+ominio +e
&e;i+o a+i5o%o@ Ten+encia
a a oAe%i+a+
LEPT9SOMO
E%&a&#ra ee9a+a@8
Con%&i&#cin cor5ora
+e3a+a@
ATL=TICO
Gran +e%arroo +e
e%E#ee&o ? m#%c#a&#ra@
TraB am5io
TEM
PERA
MEN
TO
CICLOT8MICO
Per%ona% con am5ia%
4#c&#acione% en %#
e%&a+o +e =nimo @ae3re%
en&#%ia%&a%8 %ociae% ?
eB5o%i9o%@
ES3UISOT8MICO
M#e%&ran in&ro9er%in ?
ae;amien&o +e con&ac&o
Con o&ro%@ T$mi+o%8
caa+o%8 i+eai%&a%8
re4eBi9o%.
VISCOSO
Tenace%8 &ranE#io%8
a4ec&i9amen&e e%&aAe%8
+e e%ca%a ima3inacin@
ALTE
RA
CION
Ten+encia a a P)<o)
*a,Ha<o '"Fr");a. So,
#o *",o '"#),<(",0"
Ten+encia a a
"N()IoCr",)a.
S("#", "r r"),<)'",0",
)",'o o7r" 0o'o
#a'ro," > "0aCa'or"
Ten+encia a a "F)#"F)a.
So, ;)o#",0o > <o,
*J For<",0aD" '"
'"#)0o
TIPOLOG8A DE WILLIAM SHELDON. Con a e3a+a +e a mo+erna 5%icoo3$a8 a i+ea
+e o% &i5o% *#mano% 9io +ecinar %# im5or&ancia8 5a%an+o a %er con%i+era+a como a3o
C5oco cien&$4icoD@ Una +e a% rara% eBce5cione% a e%&a &en+encia a con%&i&#?e e
americano Riiam S*e+on@ S# &eor$a e% +e -I0I@ M,+ico ? P%ico3o8 e3 a creer E#e
a% 5er%ona% con cier&a% com5eBione% +e%arroan &i5o% e%5ec$4ico% +e
5er%onai+a+e% @Ra:onaAa E#e a% carac&er$%&ica% 4$%ica% +e&erminan aE#eo 5ara o
E#e o% in+i9i+#o% %on A#eno% ? o% E#e e% in&ere%an@ S*e+on +e%c#Ari E#e o% &i5o%
cor5orae% ? +e 5er%onai+a+ +e4ini+o% e inc#i+o% e%&=n reaciona+o% en&re %$@
Tra% 4o&o3ra4iar a mie% +e %#;e&o%8 S*e+on i+e #n m,&o+o con e E#e +i%&in3#$a a &re%
&i5o% +e 5er%ona%@ U&ii:an+o %# e%E#ema8 o3r reacionar &re% +i%&in&o% &i5o% +e
&em5eramen&o con &re% +i4eren&e% &i5o% +e c#er5o@ Fa%aAa e%&a% +i9i%ione% en %# &eor$a
+e E#e ca+a #no +e o% &i5o% %e *aA$a +e%arroa+o 5ar&ien+o +e #na ca5a +i4eren&e +e
c,#a% +e emArin8 ? 5or eo o% +enomin +e ac#er+o a o% &re% ni9ee% ce#are%:
ec&omr4ico8 me%omr4ico ? en+omr4ico@
E &i5o ec&omr4ico +e S*e+on %e +e%arroa +e%+e e ec&o+ermo8 ca5a eB&erna +e a%
c,#a% +e emArin8 +e a E#e %e 4orma a 5ie8 e caAeo8 a% #Ga% ? e %i%&ema
ner9io%o@ Lo% ec&omr4ico% %on inE#ie&o% ? 5o%een #n eBce+en&e +e ener3$a ner9io%a@
E &i5o me%om4ico %e +e%arroa 5ar&ien+o +e a ca5a me+ia +e c,#a% emArionaria%8
E#e %#ee con%&i&#ir e e%E#ee&o8 e %i%&ema m#%c#ar8 e circ#a&orio8 e eBcre&or8 e
re5ro+#c&or ? e &e;i+o con;#n&i9o@ Lo% me%omr4ico% 5o%een8 5or eo8 #na e%&r#c&#ra
4orni+a ? m#%c#o%a@ Se37n S*e+on o% en+omr4ico% %e +e%arroan 5ar&ien+o +e a
ca5a m=% in&erna% +e c,#a% +e emArin E#e e% a E#e 4orma a% 3=n+#a%8 e %i%&ema
+i3e%&i9o ? o% 5#mone%@ Lo% en+omr4ico% %on a% 5er%ona% m=% 3r#e%a%@
E%&a &eor$a %i3#e &enien+o Aa%&an&e% a+e5&o% en a ac&#ai+a+@
CAPA
EMBRI
O
NARIA
ENDODERMO
Formacin 9i%cera
MESODERMO
Formacin +e m7%c#o%
ECTODERMO
Formacin +e Si%&ema
Ner9io%o
TIPO
COR
PORAL
ENDOMORFO
9$%cera% +i3e%&i9a%
5e%a+a% ? +e%arroa+a%
&en+encia a a 3or+#ra ?
con 4orma% re+on+ea+a%
MESOMORFO
F#er&e8 3ran +e%arroo +e
o% *#e%o% ? m7%c#o%
4#er&e ? re%i%&en&e
ECTOMORFO
A&o8 +e3a+o8 4r=3i8
%i%&ema ner9io%o
%en%iAe.
TIPO
DE
PERSO
NALI
DAD
VISCEROTONIA
Aman&e +e a como+i+a+8
cor&,% %ociaAe8 3o&n8
eB&ro9er&i+o ?
&em5eramen&o e%&aAe@
SOMATOTONIA
A%er&i9o8 4irme8 a3re%i9o8
ine%&aAe8 ac&i9o8 +irec&o8
9aero%o ? +ominan&e 8E
a#&or +i;o E#e e% e &i5o E#e
m=% aA#n+a en&re o%
criminae%
CEREBROTONIA
In*iAi+o8 a5ren%i9o8
a%ocia8 %oi&ario
re%&rin3i+o8 &emero%o
Con%cien&e +e %$
mi%mo@
A#0"ra<)o," or-J,)<a <"r"7ra#" > <r)*),a#" ", "# ),');)'(o. Lo% *aa:3o% +e o%
ne#roAio3o% +e #n cen&ro rea +e a3re%in en e cereAro +e o% animae% o +e o%
*#mano% no e% conc#?en&e%@ Sin emAar3o8 *a? e9i+encia% +e E#e a ra$: +e a
con+#c&a a3re%i9a 5ara m#c*o% 5acien&e% %on a e%in cereAra or3=nica@
E# "C"<0o '" -o#F"?0ra(*a > a#0"ra<)o," '"# #+7(#o Cro,0a#. Ro%emAa#m reai:
#n e%&#+io en o% E#e +e%c#Are E#e o% &ra#ma% cereArae% an&ece+en camAio% +e
con+#c&a 5re+i%5onien+o *acia #n incremen&o en 9ioencia@ M#c*a% +e e%&a% e%ione%
4#eron a+E#iri+a% en a in4ancia &an&o Aa;o ;#e3o% como en acci+en&e% o 5ro+#c&o +e
ma&ra&o in4an&i@
O&ro% e%&#+io% a5#n&an a Aa;o ni9e +e eBci&acin cor&ica +e&ec&a+o me+ian&e
eec&roence4ao3rama en o% 5%ic5a&a%8 como e ori3en +e %# nece%i+a+ +e A7%E#e+a
+e eBci&acin ? 5ro5en%in a aA#rrimien&o8 4ac&ore% E#e 5#e+en con+#cir a crimen
9ioen&o@ Di%&in&o% e%&#+io% e in9e%&i3acione%8 e%5eciamen&e a% e9a+a% a caAo 5or e
Dr@ R@ "are8 in+ican E#e e%&a +i%4#ncin &amAi,n 5o+r$a e%&ar en a ra$: +e a a5aren&e
inca5aci+a+ +e %#;e&o 5%ic5a&a 5ara com5ren+er ? eB5re%ar e %i3ni4ica+o emociona
+e *ec*o% ? eB5eriencia%8 con &o+a% a% im5icacione% E#e eo &en+r$a 5ara eB5icar o%
cr$mene%@
TamAi,n %e in9e%&i3a a +i%4#ncin en a cor&e:a 4ron&a 9en&rome+ia ? +or%oa&era
encar3a+a% +e a in&e3racin co3ni&i9o < a4ec&i9a +e com5or&amien&o ? +e in*iAicin +e
a% re%5#e%&a% re%5ec&i9amen&e8 ? o% 5roAema% +e com#nicacin +e e%&a% =rea% con
o&ra% re3ione% +e cereAro ("ARE)> o E#e eB5icar$a a +eAii+a+ +e o% C4reno%
emocionae%D +e com5or&amien&o ? %# ine9i&aAe correa&o con a con+#c&a a3re%i9a@
E Dr@ "are a5#n&a a 5o%iAii+a+ +e E#e e%&a% anoma$a% e%&#9ieran reaciona+a% con e
4#ncionamien&o +e4icien&e +e a3#no% ne#ro&ran%mi%ore%@
En a ac&#ai+a+8 #na 5rome&e+ora 9$a +e in9e%&i3acin a 5ro5orcionan o% 5ro3re%o% en
a% &,cnica% +e ne#ro ima3en8 E#e 5ermi&en e%&#+iar me+ian&e %# 9i%#ai:acin a
ac&i9i+a+ cereAra@ E Dr@ A+ri=n Raine e9a 9ario% aGo% e%&#+ian+o 5%ic5a&a% 9ioen&o%
con e%&a% &,cnica% en o% E%&a+o% Uni+o%8 ? *a e3a+o a a3#na% conc#%ione%
in&ere%an&e%@ E%&e in9e%&i3a+or encon&r E#e o% cereAro% +e o% a%e%ino% eran
4#ncionamen&e +i4eren&e% a o% +e 3r#5o con&ro +e 5er%ona% normae%@ In+ica E#e a%
m7&i5e% +e4iciencia% +e&ec&a+a% en +i9er%a% re3ione% cereArae% &ae% como #na Aa;a
ac&i9i+a+ +e a cor&e:a 5re 4ron&a8 4#ncionamien&o anmao +e 3iro an3#ar i:E#ier+o8 e
c#er5o cao%o ? a re3in %#Acor&ica8 con&riA#?en +irec&amen&e a a a5aricin +e a
9ioencia a con%&i&#ir e%&r#c&#ra% ca9e% 5ara e com5or&amien&o: a%5ec&o% &ae% como a
inca5aci+a+ +e re%5#e%&a an&ici5a+a(E#e 5#e+e e9ar a a im5#%i9i+a+ e
irre%5on%aAii+a+)8 e con+icionamien&o +e mie+o (o% 5%ic5a&a no o &ienen o en
m#c*a menor me+i+a) ? a re3#acin +e a ac&i9acin (&ener #na menor ac&i9i+a+ +e
Si%&ema Ner9io%o Cen&ra) 5#e+en im5icar e%a A7%E#e+a con%&an&e +e eBci&acin@
Lo% e%&#+io% con ne#roim=3ene% e%&=n a?#+an+o a com5ren+er me;or e
com5or&amien&o a5aren&emen&e con&ra+ic&orio E#e 3#$a a o% a%e%ino%@
IV UNIDAD
GEN=TICA CRIMINAL
D=CIMO
SEGUNDA
SEMANA
(04 hora!
.0 a# .% '"
OCT.
Pr)*"ra S")+,
La Gen,&ica Crimina@ E 4ac&or 3en,&ico ? en+ocrino +e
crimen@
S"-(,'a S")+,
Taer: E%&#+io +e Ca%o%@
LA GEN=TICA CRIMINAL. EL FACTOR GEN=TICO Y ENDOCRINO DEL CRIMEN
FACTORES SOM@TICOS
Son en+3eno%8 nacen con e %#;e&o ? ac&7an *acia e me+io eB&erior 5ro+#cien+o
cier&o% re%#&a+o%@ EBi%&e reacin en&re a ac&i9i+a+ +e or3ani%mo con a% con+#c&a%
an&i%ociae%@ Para So$% O#iro3a C%on ca#%a en+3ena% %om=&ica% a% E#e %e
mani4ie%&an en e c#er5o8 %e re4ieren a o% camAio% en a e%&r#c&#ra ? 4#ncionamien&o
cor5ora8 a%$ como a% anoma$a% o +e4ec&o% ? en4erme+a+e% cor5orae%8 *ere+i&aria% o
a+E#iri+a%8 &amAi,n 5ar&ic#ari+a+e% en %# +e%arrooD@
La +e&erminacin +e a% in4#encia% +e o% 4ac&ore% *ere+i&ario% %oAre #n niGo o #n
a+#&o reE#iere a o5inin +e #n e%5eciai%&a con conocimien&o% +e 3en,&ica *#mana@ E
crimino3o +eAe &ener conocimien&o +e 9aor +e %#% 5r#eAa% como eemen&o% +e
5re+iccin@
ADN. To+a% a% e%5ecie% +e or3ani%mo% &ienen %# ori3en en #n 5roce%o +e e9o#cin
Aio3ica@ D#ran&e e%&e 5roce%o 9an %#r3ien+o n#e9o% camAio% a ca#%a +e #na %erie +e
5roce%o% na&#rae%@
Por o&ra 5ar&e a ciencia e%&= +e%c#Arien+o8 #na +e a% reai+a+e% m=% %or5ren+en&e%
+e a *erencia@ 2%&a a?#+a a eB5icar o% 4ac&ore% en+3eno% +e a an&i%ociai+a+@ La
ciencia &iene #n en&en+imien&o m=% caro +e mecani%mo8 E#e e%&=n 5reci%o8 E#e
c#m5e con&in#amen&e con #na %erie +e camAio%@ E%&o &iene E#e 9er con a %#%&ancia
ama+a ADN8 ca+a %er 9i9o 5o%ee #n c+i3o 3en,&ico 5ro5io@ E%&e c+i3o con&iene
&o+a% a% in4ormacione% in+i%5en%aAe% 5ara e +e%arroo +e n#e%&ro or3ani%mo> ? caro8
o E#e +e&ermina n#e%&ra &en+encia *acia a an&i%ociai+a+@ E ADN e% e 5or&a+or +e a
ca9e +e a *erencia@ Se37n LamAro%o8 5#e+e eBi%&ir en +e&ermina+a% 5er%ona% E#e
+eAi+o a ra%3o% *ere+i&ario% o 3en,&ico%8 *a? #n +e%arroo +irecciona *acia a
criminai+a+8 E#e 5#e+e +ireccionar8 +i%min#ir o a#men&ar me+ian&e a accin &an&o +e
circ#n%&ancia% in&erna% como eB&erna%@
GEN=TICA. TamAi,n %e *a oc#5a+o +e eB5icar e com5or&amien&o 9ioen&o@ La 5o%iAe
in4#encia 3en,&ica mani4e%&a+a a &ra9,% +e a *erencia %e *a in9e%&i3a+o
eB*a#%&i9amen&e +e%+e +i9er%a% 5er%5ec&i9a%8 E#e aAarcan +e%+e o% e%&#+io% +e
3emeo% ? a+o5cin *a%&a in9e%&i3acin +e a% malformaciones cromosmicas8 en&re
ea% e 4amo%o ? c#e%&iona+o Ccromo%oma a%e%inoD@
A3#na% +e e%&a% in9e%&i3acione% *an %i+o +#ramen&e cri&ica+a% me&o+o3icamen&e8 ?
%#% conc#%ione% %e *an 9i%&o %ome&i+a% a eB*a#%&i9o% an=i%i%8 a 9er en ea% %erio%
5ei3ro%@ La e9i+encia 5#e%&a +e mani4ie%&o 5or +i9er%o% e%&#+io% +e 3emeo% E#e
5on$an en &ea +e ;#icio e +e&ermini%mo %ocia 5ro5#3na+o 5or e con+#c&i%mo ? e
&emor a re%#r3imien&o +e mo9imien&o e#3en,%ico *an 4rena+o +#ran&e aGo% e
5ro3re%o en e%&e cam5o cien&$4ico@
Pero e%5eciamen&e en a% +o% 7&ima% +,ca+a%8 con o% e%5ec&ac#are% a9ance%
reai:a+o% en e e%&#+io +e c+i3o 3en,&ico8 *an %#r3i+o con 4#er:a n#e9a%
in9e%&i3acione% c#?o oA;e&i9o *a %i+o e +e in&en&ar *aar a37n 3en e%5ec$4ico
reaciona+o con a con+#c&a a3re%i9a@ *a%&a e momen&o nin3#no +e eo% *a &eni+o
,Bi&o ? &o+o% *an %i+o8 como ?a e% norma en e cam5o +e a 3en,&ica con+#c&#a8
+#r$%imamen&e cri&ica+o%: %e a+#ce E#e a A7%E#e+a +e #n 7nico 3en re%5on%aAe +e
com5or&amien&o e% #na 9i%in re+#ccioni%&a8 ? %e a5#n&a a a eB&rema +i4ic#&a+ +e
reacionar 3ene% con #n com5or&amien&o E#e no &iene #na +e4inicin cien&$4ica %ino
%ocia8 5#e%&o E#e con+#c&a% E#e en #n +e&ermina+o momen&o %on con%i+era+a%
9ioen&a% 5#e+en8 ? +e *ec*o oc#rre8 %er con%i+era+a% a+ec#a+a% ? 5or &an&o no
9ioen&a en o&ro con&eB&o +i4eren&e@
Lo E#e %$ 5arece in+i%c#&iAe e% E#e eBi%&en 4ac&ore% 3en,&ico% 5re+i%5onen&e% a a
9ioencia@ Para a5o?ar e%&a &e%i% %e rec#rre con 4rec#encia a #na e%&a+$%&ica %oAre a
9ioencia en a+oe%cen&e%8 %e37n a c#a e ( 5or -// +e o% ;9ene% come&e e (I 5or
-// +e o% +ei&o% 9ioen&o% rec#rren&e%> o E#e im5ica E#e e amAien&e no e% #n 4ac&or
&an 5o+ero%o como %e 5re&en+e8 5#e% 7nicamen&e #n 5eE#eGo 5orcen&a;e +e %e3men&o
5oAaciona eB5#e%&o a con+icione% a+9er%a% (5oAre:a8 raci%mo8 o5re%in) cae en e
crimen 9ioen&o@
Pero no &o+o e +e%arroo %e +eri9a +e a *erencia o %e 5re+e%&ina 5or e ADN8 o%
in+i9i+#o% e%&=n eB5#e%&o% a +i9er%a% in4#encia% eB&erna% e in&erna%> a3#na%
eB5eriencia% &ienen ma?or im5ac&o E#e o&ra%8 %i e en&orno %e camAia8 eo% camAian@
DELITO Y HERENCIA@ La% carac&er$%&ica% criminae% o an&i%ociae% 5ar&en +e e%&#+io
+e o% eemen&o% +e a 5re+i%5o%icin an&i%ocia@ E %eBo8 a e+a+8 o% +aGo% cereArae%8
e&@ E e%&#+io +e e%&o% eemen&o% 5ermi&e conocer a 5re+i%5o%icin in+i9i+#a8 a a E#e
*a? E#e a3re3ar e e%&#+io +e a% con+icione% amAien&ae% como a 4amiia8 a %i&#acin
econmica8 &raAa;o8 3r#5o% %ociae%8 e&c@
Lo% e%&#+io% +e a *erencia e%&=n en e =rea crimino6Aio3ica@ TamAi,n e% im5or&an&e
%aAer a in4#encia +e a% emocione% ? o% 9icio% +e a ma+re %oAre e AeA,@ Lo%
m,+ico%8 5%ico3o% ? crimino3o% +e%arroi%&a% %aAen E#e e amAien&e 5rena&a a4ec&a
5ro4#n+amen&e a 4e&o@ La 5acen&a o #ne con a ma+re8 5ermi&e E#e 5a%en o%
aimen&o% ? a &ra9,% +e ea %e eB5#%an o% +e%ec*o%> %in emAar3o8 no 5#e+en im5e+ir
e 5a%o +e &o+a% a% %#%&ancia% noci9a%8 +e mo+o E#e a emAara:a+a +eAer= %e3#ir #na
+ie&a %ana ? no &omar +ro3a% (en&re ea%8 e aco*o ? e ci3arro)8 e9i&ar en o 5o%iAe a%
en4erme+a+e% con&a3io%a% ? o% amAien&e% E#e ca#%an e%&r,%@
a. Tra0or,o B)oN(H*)<o2 "ro0o,),a
E%&#+io% a5#n&an a a in4#encia +e a&eracione% +e +i4eren&e% %#%&ancia% E#$mica%8
ne#ro&ran%mi%ore% ? ne#romo+#a+ore% &ae% como ca&ecoamina8 ace&icoina8
9a%o5re%ina ? %ero&onina en a 5ro+#ccin +e a con+#c&a a3re%i9a8 a e%&imar E#e
e%&a% %#%&ancia% %on 5rimor+iae% 5ara a re3#acin +e a a3re%in en animae% ?
%ere% *#mano%@ E%5eciamen&e e%&#+ia+a *a %i+o a %ero&onina8 E#e in&er9iene
+irec&amen&e en a &ran%mi%in +e im5#%o% e,c&rico% en&re a% ne#rona%@
A3#no% e%&#+io% reai:a+o% con +einc#en&e% 9ioen&o% (#n c=%ico8 Finan+ia en
-I.I) *an +e&ec&a+o en eo% Aa;o% ni9ee% +e %ero&onina8 o E#e a4ec&ar$a a
4#ncione% 9i&ae% como e con&ro +e o% in%&in&o% ? a% emocione% ? en
con%ec#encia 5ro9ocar #na 5re+i%5o%icin a a con+#c&a incon&roaAe ? 9ioen&a@
E%&o% Aa;o% ni9ee% +e %ero&onina (+e o% E#e eBi%&en in+icio% +e %# ori3en
3en,&ico) e%&=n reaciona+o% a %# 9e: con 4ao% en a3#no% rece5&ore% cereArae%
encar3a+o% +e con&roar a 9eoci+a+ +e &ran%mi%in +e o% im5#%o% ner9io%o%@
R#r&man *a encon&ra+o E#e +ie&a% +e a&o carAo*i+ra&o% ? Aa;a% 5ro&e$na% a4ec&an
o% ni9ee% normae% +e a %ero&onina8 ne#ro&ran%mi%or na&#ra E#e c#an+o e%&= en
ni9ee% a&era+o% o anormae% &iene e4ec&o% cereArae% a%ocia+o% con &en+encia%
%#ici+a%8 a3re%in ? 9ioencia8 aco*oi%mo ? con+#c&a im5#%i9a@ La% 4#ncione%
normae% +e a %ero&onina %on a re3#acin +e a eBci&acin8 o% e%&a+o% +e =nimo8
a ac&i9i+a+ %eB#a8 a a3re%in ? e con&ro +e o% im5#%o%@
7. Co,')<)o," <o,-G,)0a2 SH,'ro*" C"0a# a#<oh+#)<o
E%&#+io% reai:a+o% 5or S&rei%%3#&* enc#en&ra E#e e P@)H +e o% a+oe%cen&e% ?
a+#&o% E#e m#e%&ran ni9ee% %i3ni4ica&i9o% +e con+#c&a ma a+a5&a&i9a nacieron
Aa;o con+icione% +e S$n+rome 4e&a aco*ico@ E%&a con+#c&a e9i+encia+a inc#?e
im5#%i9i+a+8 4a&a +e con%i+eracin con o% +em=%8 men&ir8 en3aGar8 roAar8 ?
a+iccin a aco*o o +ro3a%@ TamAi,n mo%&raron +i4ic#&a+ +e 9i9ir in+e5en+ien&e% a
o% 5a+re%8 5oAre ;#icio %ocia ? +i4ic#&a+e% en con+#c&a %eB#a8 %oe+a+ ?
+e5re%in@ No oA%&an&e8 a#nE#e %iem5re %e *a 5en%a+o E#e e aco*oi%mo +e a
ma+re e% o E#e m=% a4ec&a8 &amAi,n %e *a comen:a+o e%&#+io% %oAre e 5a5e +e
aco*oi%mo en e 5a+re@ E%&#+io% reai:a+o% 5or Cicern enc#en&ran E#e o% *i;o%
+e *omAre% aco*ico% &ien+en a mo%&rar 5roAema% +e con+#c&a ? 5roAema% en
a% +e%&re:a% in&eec&#ae%8 5orE#e e%&= reaciona+o e e4ec&o +e aco*o ? o%
e%5erma&o:oi+e% o a% 3na+a%@
<. EC"<0o ,(0r)<)o,a#"
\a&*erine ? RoYe e%&#+iaron 3r#5o% +e niGo% +ia3no%&ica+o% con *i5erac&i9i+a+@
Lo% 5a+re% e +aAan aimen&o% con cooran&e% como 5ar&e +e %#% +ie&a% re3#are%@
E e%&#+io con%i%&i en #na +ie&a con e cooran&e amario ? 5aceAo% 5ara e 3r#5o
con&ro@ E re5or&e +e o% 5a+re% ? oA%er9a+ore% 4#e E#e %e mani4e%& #n
incremen&o en con+#c&a% +e an&o 4rec#en&e8 raAie&a%8 irri&aAii+a+8 inE#ie&#+8
+i4ic#&a+ +e conciiar e %#eGo8 5,r+i+a +e con&ro8 ? eB5re%ione% +e in4eici+a+@
M#c*a% +e e%&a% con+#c&a% %on a% E#e crean 5roAema% +e a;#%&e e%coar
imi&an+o %# a5ren+i:a;e e in&e3racin a a% re3a% +e %an +e ca%e%@ E;em5o
c#&#ra +e eo e% e con%#mo +e c*ocoa&e%8 ca4, o re4re%co% +e coa en niGo% +e
cor&a e+a+@
O&ro +e o% 5o%iAe% 4ac&ore% +e com5or&amien&o 9ioen&o E#e %e *a reaciona+o
con a% a&eracione% ne#ro3ica% *a a%i+o a in4#encia +e a n#&ricin ma&erna en e
cereAro +e 4e&o (Gri%o$a8 -III)@ A 5arecer8 circ#n%&ancia% &ae% como #n 5ar&o
+i4ic#&o%o8 5e%o re+#ci+o +e niGo o ina+ec#a+o +e a ma+re 5#e+en con&riA#ir a a
a5aricin +e con+#c&a% an&i%ociae%@ EBi%&en e%&#+io% E#e *an in9e%&i3a+o a
4rec#encia +e a5aricin +e e%&a% con+#c&a% en&re niGo% *oan+e%e% +#ran&e e
5er$o+o +e care%&$a 5o%&erior a a %e3#n+a 3#erra m#n+ia8 E#e a5#n&an a a
man#&ricin ma&erna +#ran&e o% 5rimero% me%e% +e emAara:o como ca#%a +e
con%i+eraAe a#men&o +e a 4rec#encia +e *i;o% +e com5or&amien&o an&i%ocia en e
5er$o+o +e &iem5o e%&#+ia+o@ D,4ici& +e minerae% ? 9i&amina%8 *i5o3#cemia8
aer3ia%8 con&aminan&e% amAien&ae% (5omo)8 5#e+en in4#ir en a con+#c&a +e
%#;e&o@
'. Tra0or,o hor*o,a#"
Se in&en&a e%&aAecer r"#a<)+, en&re ni9e +e *ormona% o 5roce%o% en+ocrino% ? a
+einc#encia@ Por e;em5o8 5or &o+a% %on conoci+a% a% &eor$a% E#e reacionan o%
a&o% ni9ee% +e &e%&o%&erona8 con #n ma?or $n+ice +e 9ioencia en a% con+#c&a%
+eic&i9a%@
". A#0"ra<)o," ", <o,'(<0a For h)F"ra<0);)'a' or-J,)<a
Gi&&eman %o%&iene E#e 9arone% *i5erac&i9o% m#e%&ran #na &en+encia a&a +e rie%3o
a en&rar en con+#c&a an&i%ocia en a a+oe%cencia@ E%&a &en+encia e% c#a&ro 9ece%
ma?or a a +e ;9ene% E#e no %on *i5erac&i9o%8 ? 5arecen &ener *i%&oriae% +e m=%
inci+en&e% +e arre%&o%8 roAo% en a e%c#ea8 eB5#%in8 4eon$a%8 e&c@
C. I,0oK)<a<)o," > <o,0a*),a<)+, a*7)",0a#.
E% +e recien&e in&er,% e e%&#+io +e e4ec&o +e +i9er%a% 4#en&e% +e &oBici+a+ %oAre a
*#mani+a+@ Se *an reai:a+o e%&#+io%8 E#e +em#e%&ran E#e e e4ec&o +e 5omo
in+ica E#e 5ro+#ce a&eracione% en a con+#c&a *acia a 9ioencia ? a con+#c&a
an&i%ocia.
E 5omo e% ac#m#a+o a &ra9,% +e o% aGo% 5or +i9er%a% 4#en&e% E#e inc#?en a
eB5o%icin a 5in&#ra%8 ? %e oA%er9 E#e con e 5a%ar +e o% aGo%8 %e37n a#men&aAa a
can&i+a+ +e 5omo &amAi,n o% re5or&e% +e a3re%i9i+a+8 +einc#encia8 E#e;a% %om=&ica%8
+e5re%in8 an%ie+a+8 5roAema% %ociae%8 +,4ici& +e a&encin en&re o&ro%@
EDAD
La e+a+ e% #n 4ac&or Aio3ico +e&erminan&e 5ara %er in4#i+o 5or o% a3en&e% eB&erno% ?
mo+i4icar o a&erar %# con+#c&a8 5or o&ra 5ar&e8 a% carac&er$%&ica% 5ro5ia% +e ca+a e&a5a
+e a 9i+a +e #n niGo o a+oe%cen&e8 marcan #n camino a %e3#ir en c#an&o a cier&a%
a4ec&acione%> ?a %ea8 E#e %e aA#%e +e a 4an&a%$a8 +e a reAe+$a8 5romi%c#i+a+8
c#rio%i+a+8 re%i%&encia 4$%ica8 en&re o&ro%@
Farra:a P,re: %eGaa: La +einc#encia ;#9eni ? e 5an+ia;e e% #n 4enmeno %ocia E#e8
*a reAa%a+o e con&ro +e &o+a% a% in%&i&#cione% 5oiciae% ? %ociae%@ A4ec&an+o
%eriamen&e a a c,#a +e &o+a a %ocie+a+ E#e e% a 4amiia8 e%&= 3anan+o o% 9aore%
m=% eemen&ae% +e %er *#mano8 como e% a 9i+a8 a 4amiia8 a rei3in8 a iAer&a+8 a
*one%&i+a+ ? m=%@
D=CIMO
TERCERA
SEMANA
(04 hora!
.4 a# $$ '" OCT.
Pr)*"ra > S"-(,'a S")+,
Socioo3$a J#r$+ica Pena@ La Doc&rina Neo omAro%iana@
E%&#+io +e Ca%o%

$: E;a#(a<)+, Par<)a#
SOCIOLOG8A JUR8DICA PENAL. En e Si3o XIX8 e%&#+io%o% +e ori3en e#ro5eo 5onen
,n4a%i% en a conc#rrencia +e 4ac&ore% +e car=c&er 5%ico3ico ? %ocio3ico 5ara a
eB5icacin +e a con+#c&a crimina@ E aem=n Fran: !on Li%:&8 E%c#ea +e MarA#r3o8
%e 5ron#nci a 4a9or +e a in9e%&i3acin crimino3ica ? a #&ii:acin +e conocimien&o%
crimino3ico%8 +e%arroan+o i+ea% 4#n+amen&ae% *acia #na ciencia &o&a +e Derec*o
Pena (-..))8 inc#?en+o a An&ro5oo3$a ? P%icoo3$a Crimina8 ? a E%&a+$%&ica Crimina@
En e Si3o XX8 Perio+o Pre Cien&$4ico +e a Criminoo3$a8 Se +e%arroa e -er@ Con3re%o
In&ernaciona +e Criminoo3$a en e aGo -I1.8 a in%&ancia +e a Socie+a+ In&ernaciona
+e Criminoo3$a8 crea+o en -I1( a inicia&i9a +e Feni3no DI TULLIO8 en a E#e %e
aAor+aron a% %i3#ien&e% i+ea%:
.. La e&ioo3$a ? +ia3n%&ico +e a +einc#encia +e menore% e in4#encia +e o%
re%#&a+o% +e e%a% in9e%&i3acione% %oAre o% %i%&ema% ;#r$+ico%@
$. E%&#+io% +e a 5er%onai+a+ +e +einc#en&e
&. E 5a5e +e ;#e: en a #c*a con&ra a +einc#encia ? %# 5re5aracin crimino3ica
4. La or3ani:acin +e a 5ro4iaBi% crimina en 9ario% 5a$%e%
%. La e&noo3$a crimina
/. La eB5eriencia %oAre me+i+a% +e %e3#ri+a+ en 9ario% 5a$%e%@
P"r)+'o C)",0HC)<o '" #a Co,o#)'a<)+, Cr)*),o#+-)<a2 E&a5a cor&a8 a 5ar&ir +e a
+,ca+a +e 0/ *a%&a a 7&ima +,ca+a +e %i3o 5a%a+o (-II1) en a E#e %e a5recia #n
5roce%o +e +ecan&acin +e a% i+ea% ? &eor$a% crimino3ica%> en -I[/ %e +e%arroan
in4orme% en o% Con3re%o% Crimino3ico% %oAre: Me+icina Le3a8 Poic$a T,cnica ?
Cien&$4ica8 Ciencia Peni&enciaria8 Lo% Fac&ore% Crimin3eno% en o% Menore%8
Socioo3$a8 Fioo3$a8 P%iE#ia&r$a8 P%icoo3$a ? P%icoan=i%i%8 Sociocrimino3,ne%i%8
Fiocrimino3,ne%i%8 Crimino3,ne%i% ? e Dia3n%&ico +e E%&a+o Pei3ro%o@
A *aAar +e Socioo3$a +e J#r$+ico Pena +eAemo% con%i+erar o% conce5&o% +e:
So<)o#o-Ha2 (+e a&$n %oci#%8 %ocio8 ? +e 3rie3o bcdefg o3o%) e% a ciencia E#e
e%&#+ia8 +e%criAe ? anai:a o% 5roce%o% +e a 9i+a en %ocie+a+@ S# oA;e&o +e e%&#+io
%on o% %ere% *#mano% ? %#% reacione% %ociae%8 a% %ocie+a+e% *#mana%@ U&ii:a
+i4eren&e% m,&o+o% +e in9e%&i3acin em5$rica ? an=i%i% cr$&ico 5ara 5er4eccionar ?
+e%arroar #n con;#n&o +e conocimien&o% acerca +e a ac&i9i+a+ %ocia *#mana8 a
men#+o con e 5ro5%i&o +e a5icar +ic*o% conocimien&o% a a con%ec#cin +e Aiene%&ar
%ocia@ La %ocioo3$a e%&#+ia &o+o% o% 4enmeno% %ociae% a ni9e macro ? micro8 +e%+e
e e%5ec&ro oA;e&i9o *a%&a e %#A;e&i9o@ Para aAor+ar e%&e an=i%i% %e a5ican m,&o+o% +e
in9e%&i3acin +i9er%o% &an&o c#an&i&a&i9o% como c#ai&a&i9o%@ E an=i%i% e%&a+$%&ico
m#&i9arian&e8 a oA%er9acin 5ar&ici5an&e o e an=i%i% +e +i%c#r%o8 %on a3#no%
e;em5o% +e a% &,cnica% +e in9e%&i3acin %ocio3ica@
J(rH')<o2 +e a&$n iuridcus 8 a&aGe a +erec*o8 re4eri+o a o ;#+icia8 e3a8 4oren%e8
5roce%a8 %#maria@ P",a#2 De a 5ena o rea&i9o a a% e?e%8 in%&i&#cione% o accione%
+e%&ina+a% a 5er%e3#ir cr$mene% o +ei&o%@
La So<)o#o-Ha J(rH')<a P",a#8 aAor+a o% 5roce%o% E#e ro+ean a n#e%&ra %ocie+a+ en
%#% =mAi&o% ;#+iciae% o e3ae%8 en o E#e re%5ec&a a %#% e?e%8 in%&i&#cione% o accione%
+e%&ina+a% a 5er%e3#ir cr$mene% o +ei&o%@
En&once% +eAemo% &ener en c#en&a o E#e corre%5on+e a D"r"<ho P",a# N(" " "#
<o,D(,0o '" ,or*a D(rH')<a N(" r"-(#a, #a Fo0"0a' F(,)0);a '"# E0a'o8
a%ocian+o a *ec*o%8 e%&ric&amen&e +e&ermina+o% 5or a e?8 como 5re%#5#e%&o8
#na 5ena o me+i+a +e %e3#ri+a+ o correccin como con%ec#encia8 con e oA;e&i9o +e
a%e3#rar o% 9aore% eemen&ae% %oAre o% c#ae% +e%can%a a con9i9encia *#mana
5ac$4ica (EnriE#e C#r?)@ TamAi,n *a %i+o +e4ini+o como a rama +e %aAer ;#r$+ico E#e
me+ian&e a in&er5re&acin +e a% e?e% 5enae%8 5ro5one a o% ;#ece% #n %i%&ema
orien&a+or +e +eci%ione%8 E#e con&iene ? re+#ce e 5o+er 5#ni&i9o 5ara im5#%ar e
5ro3re%o +e E%&a+o con%&i&#ciona +e +erec*o (E#3enio Ra7 Ma44aroni8 Man#a +e
Derec*o Pena8 Par&e Genera8 E+iar8 )//[)
E Per78 con a 4inai+a+ +e man&ener #na 4orma +e con9i9encia en armon$a8 +on+e
eBi%&a e re%5e&o 5or a 5er%ona ? o% +erec*o% ace5&a+o% 5or Con9encione%
In&ernacionae%8 %e ri3e 5or %# Con%&i&#cin Po$&ica (-II1) E#e e%&aAece o% +erec*o% ?
+eAere% 4#n+amen&ae% 5ara &a 4in8 ? +e a$ a% norma% corre%5on+ien&e%8 en o E#e
+enominamo% a Pir=mi+e +e a% Le?e%8 e3an+o a con&ar con n#e%&ro% C+i3o%
Penae%8 +e E;ec#cin Pena ? Re*aAii&acin@ La Socioo3$a J#r$+ica Pena8 aAor+a a%
carac&er$%&ica% %ociae% +e n#e%&ro% J#ece%8 Fi%cae%8 Poic$a%8 +e In%&i&#&o Naciona
Peni&enciario ? M#nici5ai+a+e%8 a+em=% +e a% Or3ani:acione% No G#Aernamen&ae%8
A%ociacione% o F#n+acione% E#e aAor+an o% &ema% +e 5re%o ? %#% +erec*o% 5or
e;em5o@
Po'"r J(')<)a#2 5o+er 4#n+amen&a en a +in=mica or3ani:aciona +e e%&a+o 5er#ano8
5#e+e &ener %i&#acione% %ociae% oA%er9aAe% en %# 4#ncionai+a+ como 5#e+en %er a%
5re4erencia% i+eo3ica% (5o$&ica%8 %ociae%8 econmica%8 e&c@)8 E#e 5#e+en &ener #na
ee9a+a inci+encia en a 3e%&in E#e *acen +e +erec*o@ VComo eo%W ac&ore% +e a
;#%&icia %e 5erciAen 5ro4e%ionamen&e8 como oA%er9an a o% o&ro% o5era+ore% +irec&o% en
a 3e%&in +e a ;#%&icia como e% e mini%&erio 57Aico8 a 5oic$a8 o% %i%&ema% +e acce%o
a a ;#%&icia8 e %i%&ema 5eni&enciario o a 5o$&ica 5ena@
F)<a#Ha2 c#?a mi%in e% +e4en+er a e3ai+a+ ? o% in&ere%e% 57Aico% &#&ea+o% 5or a
e?> 5re9enir ? 5er%e3#ir e +ei&o> +e4en+er a a %ocie+a+8 a menor ? a a 4amiia en
;#icio> 9ear 5or a in+e5en+encia +e o% r3ano% ;#ri%+iccionae% ? 5or a rec&a
a+mini%&racin +e ;#%&icia@ S# 9i%in &iene e 5ro5%i&o +e %er reconoci+o naciona e
in&ernacionamen&e como #na in%&i&#cin mo+erna ? con4iaAe8 con%oi+a+a 5or a
eBceencia +e %#% %er9icio% ? e a+ec#a+o %o5or&e m,+ico8 e3a ? 4oren%e> E#e
con&riA#?e a #na rec&a ? rea a+mini%&racin +e ;#%&icia ? +e e%&a manera a a
con9i9encia 5ac$4ica ? a +e%arroo +e a %ocie+a+@
Po#)<Ha2 e% #na in%&i&#cin +e E%&a+o E#e &iene 5or mi%in 3aran&i:ar8 man&ener ?
re%&aAecer e or+en in&erno8 5re%&ar 5ro&eccin ? a?#+a a a% 5er%ona% ? a a
com#ni+a+8 3aran&i:ar e c#m5imien&o +e a% e?e% ? a %e3#ri+a+ +e 5a&rimonio 57Aico
? 5ri9a+o8 5re9enir8 in9e%&i3ar ? comAa&ir a +einc#encia> 9i3iar ? con&roar a% 4ron&era%>
con e 5ro5%i&o +e +e4en+er a a %ocie+a+ ? a a% 5er%ona%8 a 4in +e 5ermi&ir %# 5eno
+e%arroo8 en e marco +e #na c#&#ra +e 5a: ? +e re%5e&o a o% +erec*o% *#mano%@ La
4inai+a+ 4#n+amen&a +e a Poic$a Naciona +e Per7 e% 3aran&i:ar8 man&ener ?
re%&aAecer e or+en in&erno@ Pre%&a 5ro&eccin ? a?#+a a a% 5er%ona% ? a a com#ni+a+@
Garan&i:a e c#m5imien&o +e a% e?e% ? a %e3#ri+a+ +e 5a&rimonio 57Aico ? +e
5ri9a+o@ Pre9iene8 in9e%&i3a ? comAa&e a +einc#encia@ !i3ia ? con&roa a% 4ron&era%@
I,0)0(0o Na<)o,a# P",)0",<)ar)o2 &iene a mi%in +e Frin+ar &ra&amien&o 5eni&enciario
in&e3ra a in&erno8 en a+ec#a+o% e%&aAecimien&o%8 con o5&ima% con+icione% +e
%e3#ri+a+ ? e4icien&e 3e%&in 5ara con&riA#ir a a %e3#ri+a+ ci#+a+ana> e% #n Or3ani%mo
P7Aico E;ec#&or +e Sec&or J#%&icia8 rec&or +e Si%&ema Peni&enciario Naciona8 con
5er%oner$a J#r$+ica +e +erec*o 57Aico ? con a#&onom$a econmica8 &,cnica8 4inanciera
? a+mini%&ra&i9a@ Se ri3e 5or e C+i3o +e E;ec#cin Pena ? %# Re3amen&o> en %#%
4#ncione% +iri3e ? a+mini%&ra e Si%&ema Naciona Peni&enciario@ Reai:a in9e%&i3acione%
%oAre criminai+a+ ? eaAora 5o$&ica% +e 5re9encin +e +ei&o@ Frin+a a%i%&encia 5o%&
5eni&enciaria@ Dic&a norma% &,cnica% ? a+mini%&ra&i9a% %oAre e 5aneamien&o ?
con%&r#ccin +e in4rae%&r#c&#ra 5eni&enciaria@
M(,)<)F)o2 La M#nici5ai+a+ Me&ro5oi&ana +e Lima A#%ca e eE#iiArio en&re e
+e%arroo econmico +e a ci#+a+8 a% ac&i9i+a+e% 5romocionae% ? e4icien&e% %er9icio%
57Aico%> ? &ener #na ci#+a+ mo+erna8 "-(ra8 a&amen&e com5e&i&i9a ? con *aAi&an&e%
+e eBceen&e cai+a+ +e 9i+aD@
DOCTRINA NEOLOMBROSIANA. Er,"0o HOOTON EK)0",<)a '" <ara<0"rH0)<a
CH)<a ')C"r",<)a#" ",0r" F"ro,a '"#),<(",0" > ,o '"#),<(",0". Pro4e%or +e a
Uni9er%i+a+ +e "ar9ar+8 en Fia+e4ia (EE@UU@)8 en %#% iAro% CT*e American CriminaD
(-I1I) ? CCrime an+ &*e manD (&amAi,n -I1I)8 +a a conocer a reai:acin +e %#%
e%&#+io% en -.8/// in+i9i+#o%8 en&re o% c#ae% *aA$a criminae%8 no criminae% %ano% ?
no criminae% in%ano%@ E oA;e&i9o +e %# &raAa;o era e%&#+iar a% carac&er$%&ica% 4$%ica% +e
o% %#;e&o%8 con e 5ro5%i&o +e +e%c#Arir %i %e *aaAan reaciona+a% con con+#c&a%
an&i%ociae%@ Con e%&e nor&e8 O&n a E#eri+o re9i9ir8 5#e%8 a aGe;a +oc&rina omAro%iana
E#e cre? encon&rar conoci+o% %i3no% cor5orae% en o% +einc#en&e%@ Por e%&o e% E#e
%#% in9e%&i3acione% *an %i+o ama+a% 5or "#rYi&:8 orien&acione% neo6omAro%iana%8
E#e no re9i%&en ma?or im5or&ancia@ "acien+o me+icione% (+e a e%&a&#ra8 anc*#ra +e
*omAro%8 circ#n4erencia +e a caAe:a8 e&c@) ? e%&#+ian+o +i9er%a% carac&er$%&ica%
cor5orae% (#nare%8 &a&#a;e%8 5eca%8 5ie8 o;o%8 5eo%8 nari:8 ore;a%8 e&c@)8 O&n e3a a a
conc#%in +e E#e #na 5er%ona %e con+#ce +e ac#er+o con %#% ra%3o% 4$%ico% ? E#e o%
+einc#en&e% %on caramen&e in4eriore% a o% no +einc#en&e%: en 5e%o8 %e5aracin +e
*omAro%8 circ#n4erencia +e a caAe:a8 con menor 5io%i+a+ en a AarAa ? en e c#er5o8
e&c@ Di%in&i #n &an&o +e LomAro%o8 a no *aAer +emo%&ra+o ore;a% +e3enera+a%@ E%&a
in4eriori+a+ 4$%ica8 %e37n O&n8 e% 4#n+amen&amen&e *ere+i&aria ? +a 5or con%ec#encia
#na in4eriori+a+ %ocia en e +einc#en&e@ Par&ien+o +e e%&a% 5remi%a%8 o3r e%&aAecer
como *ec*o no&aAe8 E#e o% *omAre% a&o% ? +e3a+o% &ien+en a *omici+io ? e roAo>
o% a&o% ? 5e%a+o% a a%e%ina&o8 %ien+o e &i5o 5re+ominan&e> o% Aa;o% ? +e3a+o%8 a
*#r&o> ? o% Aa;o% ? 5e%a+o% a a 9ioacin8 5re+ominan+o &amAi,n en&re o% %a&ea+ore%@
T"orHa '" B",)-,o D) T(##)o@ Direc&or +e a CSc#oa +i Criminoi3iea Cinica Dea
Uni9er%i&= +e3i %&#+i +i RomaD8 I&aia@ S# aAor in9e%&i3a+ora en criminoo3$a8 a *a
comen:a+o en a +,ca+a +e o% aGo% )/8 +an+o a #: en -I)I %# conoci+a mono3ra4$a
CLa con%&i&#:ione +einE#en:iae nea e&ioo3ia e &era5ia +e +ei&oD@ "aA$a *aAa+o
acerca +e a eBi%&encia +e #na con%&i&#cin +einc#encia E#e 5re+i%5one a +ei&o@ La
Con%&i&#cin +einc#encia a ra$: +e ar3a% ? ri3#ro%a% oA%er9acione% E#e 5rac&ic en
-I)/ en a+ean&e8 %oAre #n miar +e +einc#en&e%8 en e in%&i&#&o +e 5re9encin ? +e
5ena +e Roma8 5reci% en %# men&e8 Ce conce5&o +e E#e o% 4ac&ore% ca#%ae% +e a
criminai+a+ e%&=n %iem5re %#Aor+ina+o% a a 5ar&ic#ar e%&r#c&#ra +e a 5er%onai+a+ +e
+einc#en&e8 o %ea8 aE#e con;#n&o +e carac&ere% mor4o3ico%8 4#ncionae% ? 5%$E#ico%8
E#e +i4erencian a ca+a +einc#en&e +e o&ro8 ? E#e a ciencia con%&i&#ciona %eGaa
5reci%amen&e Aa;o e nomAre +e con%&i&#cin in+i9i+#aD@ CLa 5er%onai+a+ in+i9i+#a o
con%&i&#ciona +e +einc#en&e <con&in7a6 no %o e% eemen&o 4#n+amen&a en e
+e%arroo ? en e 5roce%o ca#%a +e &o+o 4enmeno crimino%oD8 %ino &amAi,n Ccon%&i&#?e
a Aa%e +e &o+a in9e%&i3acin &en+ien&e a a 9aoracin +e a 3ra9e+a+ +e +ei&o ? +e a
5ei3ro%i+a+ ? correc&iAii+a+ +e ca+a +einc#en&eD@ So%&iene Di T#io E#e +e i3#a mo+o
E#e eBi%&en con%&i&#cione% ne#ro5a&$a%8 5%ico5=&ica%8 &#Aerc#o%a% ? +eAii+a+e%
con%&i&#cionae% E#e 4a9orecen e +e%arroo +e 5re+i%5o%icione% a 5ar&ic#are%
en4erme+a+e%8 eBi%&e #na con%&i&#cin E#e 5#e+e %er recor+a+a Aa;o e nomAre +e
+einc#encia8 5or e *ec*o E#e8 a ca#%a +e a na&#rae:a +e %#% eemen&o% con%&i&#&i9o%
? e%5eciamen&e +e aE#eo% +in=mico% +a #3ar a +e%arroo +e #na 5re+i%5o%icin
*acia ac&o% +e na&#rae:a crimino%a en 3enera8 E#e %e re9ea ? %e reai:a 5or a
in4#encia +e o&ro% 5ar&ic#are% 4ac&ore% ca#%ae% +e a criminai+a+ ? c#?a &area 9iene a
%er a +e %en%iAii:ar &a 5re+i%5o%icin ? a +e 4a9orecer con%i3#ien&emen&e %#
reai:acin@
V UNIDAD
PEFILES PSICOL9GICOS Y SOCIOL9GICOS DEL DELINCUENTE
PERFILES PSICOLOGICOS Y SOCIOLOGICOS DEL DELINCUENTE
DECIMO CUARTA
SEMANA
$4 a# $6 '"
OCTUBRE.
Pr)*"ra S")+,
Per4i 5%ico3ico ? %ocio3ico +e +einc#en&e
5er#ano@ Im5or&ancia en a in9e%&i3acin 5oicia@
@ S"-(,'a S")+,
Per4i P%ico3ico ? %ocio3ico +e +einc#en&e ;#9eni
? +e +einc#en&e +e e+a+ ma+#ra@
RASGOS PSICOL9GICOS DELINCUENCIALES GENERALES
Carecen +e ca5aci+a+ %#4icien&e 5ara eB5erimen&ar reci5roci+a+ a4ec&i9a
Son inca5ace% +e 5o%5oner %a&i%4accione% inme+ia&a%@
Ro +e %en&imien&o +e c#5a o remor+imien&o@
Carecen +e &oerancia a a 4r#%&racin ? reaccionan a3re%i9amen&e@
Dan re%5#e%&a% in4an&ie% a a% eBi3encia% +e me+io@
Ten+encia a a Pro+i3ai+a+@
EL DELINCUENTE NACIONAL
E com5or&amien&o *#mano &iene carac&er$%&ica% 3enerae%8 5ero &amAi,n e%&a
%#5e+i&a+o a me+io8 o E#e a i3#a E#e c#aE#ier o&ro com5or&amien&o a a3re%i9i+a+
&iene carac&er$%&ica a#&c&ona ? e%&a% a% +i4erencian a a% +e re%&o +e a% %ocie+a+e%@
E% a%$ E#e 5o%eemo% #na a3re%i9i+a+ naciona8 E#e %e re4e;a en 4ac&ore% crimin3eno%
3enerae% ? 5ar&ic#are%8 o% E#e 5ermi&en reai:ar #n e%&#+io +e +einc#en&e naciona8
+eAi+o a %# com5or&amien&o e%5ecia@ E;em5o +e eo e% e *omici+io 5or encar3o8 en
n#e%&ro 5a$% e% eBce5ciona8 a ma?or$a +e o% *omici+io a#&c&ono% no 5a%an +e
e%ione% 5er%onae%8 E#e 5or %#% carac&er$%&ica% no 5ro+#cen +en#ncia% 5or 5ar&e +e a
9$c&ima@
Una +e4en%a %ocia m=% e4ica: con&ra a +einc#encia eBi3e re4orma% m=% 5reci%a%
%oAre criminai+a+8 e4icacia +e a% +i4eren&e% in%&i&#cione% ? me+i+a% +e 5ro&eccin
%ocia. Lo ",CoN(" F("'", "r or)",0a'o ha<)a "# "0(')o '"# '"#),<(",0"
", Far0)<(#ar > #a <r)*),a#)'a' <o,)'"ra'a <o*o C",+*",o o<)a#@ Un e%&#+io +e
e%&e &i5o +eAe en3oAar o% eemen&o% ? a% carac&er$%&ica% +e a 5er%onai+a+ +e
+einc#en&e> %#% incinacione% ? &en+encia% Aa;o o% +i4eren&e% a%5ec&o% +e a%
con+icione% %ociae%@
Para n#e%&ro c+i3o 5ena8 e +einc#en&e e% e %#;e&o ac&i9o +e +ei&o8 5ro&a3oni%&a +e
a ;#%&icia 5ena8 o&or3=n+oe e%5ecia im5or&ancia8 con%i+er=n+o%e E#e e 5a5e
5rinci5a a a+mini%&rar ;#%&icia en ma&eria 5ena e% +e%em5eGa+o 5or a 5er%onai+a+
+e %#;e&o@
E Dr@ Ir#re&a Go?ena comAin8 5or ra:one% 5r=c&ica% a% corrien&e% +e a E%c#ea
C=%ica ? Po%i&i9i%&a +e +erec*o 5ena8 *acien+o #n %i%&ema &en+ien&e a a +e4en%a
%ocia concomi&an&emen&e con e conce5&o +e e%&#+io +e a 5ei3ro%i+a+@ E%&a ra:n
no% 5ermi&e e%&#+iar %#% ca#%a% ? a%$ anai:ar %#% %o#cione%@ E conocimien&o +e eo
no% +ar= cer&e:a +e a a5icacin +e e%a% %o#cione%8 ? a?#+ara a e%&#+io
crimino3ico8 a a e%5era +e a a5icacin a+mini%&ra&i9a +e a% %o#cione%@
En&re a% con+icione% +e a 5er%onai+a+ an&i%ocia8 %e 5#e+en i+en&i4icar o% a%5ec&o%
%ico3ico%8 4amiiare%8 %ociae% ? o% Aio3ico% +e com5or&amien&o a3re%i9o@
E# '"#)0o '"'" "# F(,0o '" ;)0a F)N()J0r)<o " (, 0ra0or,o '" #a <o,'(<0a, "
'"<)r (, H,0o*a '" (, <o,C#)<0o N(" ha7)0(a#*",0" " ),<o,<)",0"@ La
a3re%i9i+a+8 ;#n&o con e im5#%o a4ec&i9o %on in*eren&e a &o+o% o% %ere% *#mano%@
C#an+o e%&e no e% ca5a: +e con&roar a+ec#a+amen&e e%&o%8 a5arece e &ra%&orno +e
con+#c&a E#e 9a +e%+e e %im5e a3ra9io 9erAa8 *a%&a e *omici+io@
La criminai+a+ a5arece en #na %ocie+a+ como 4enmeno %ome&i+o a a% e?e%8
inc#?en+o &o+o% o% com5or&amien&o% +einc#en&e% 5ar&ic#are% E#e en +e4ini&i9a8 e%&=n
%ociamen&e +e&ermina+o%@ A5arecen &amAi,n como eB5re%in +e &en+encia% ? ac&i&#+e%
an&i%ociae% E#e %on 5ro5ia% +e a 5er%onai+a+ +e +einc#en&e@
En &o+o *omAre (3en,ricamen&e) eBi%&e #n 3ran e%5ec&ro +e 5o%iAe% &ra%&orno% +e
con+#c&a E#e %e 9an a re4e;ar %#% con+#c&a% %ociae%8 #na +e a% c#ae% e% a
&ra%3re%in a a% norma% e%&aAeci+a% 5or a %ocie+a+@ "a? norma% e%&aAeci+a% en
c+i3o% e3ae% ? o&ra% morae% +e #%o 3enera@ E 5rinci5a 4ac&or +e +einc#encia e% a
e? E#e crea e +ei&o (n##m crimen %ine e3e)@ S" Fo'rHa '"<)r N(" ,o ha7rHa
'"#),<(",0" ), #"> N(" #o "0a7#"I<a. Por e;em5o e?e% +e 5ro&eccin comercia
con&riA#?eron 5or %# e4ec&o a #na n#e9a ca%e +e +einc#encia@
De5en+e +e o E#e a+E#iera e niGo en o% 5rimero% aGo% +e 9i+a8 5or o &an&o8 e
con&ac&o +e niGo en e%a ,5oca 9a a %er 4#n+amen&amen&e con %#% 5a+re% o &#&ore%8
E#iere +ecir en&once% E#e %i a con4ormacin %$E#ica ? %ocia +e o% 5a+re%
in+i9i+#amen&e ? como 5are;a8 e% a+ec#a+a8 e rie%3o +e 4#&#ro% &ra%&orno% 9a a %er
%imiar@
A a#men&ar a cai+a+ +e 9i+a8 re4e;a +irec&amen&e #na crian:a +e o% niGo% ma%
cmo+a8 5or &an&o me;ora a a+a5&acin +e ,%&e a me+io@ E niGo *a%&a o% cinco aGo%
%e ri3e 5or 5er9er%in mo&ora (inna&a)8 %oamen&e 5or e 5rinci5io +e 5acer@ En a
me+i+a E#e %e e incor5oren norma% A=%ica%8 ira +e;an+o +e a+o %# &en+encia 5ara
in&e3rar%e a me+io %ocia8 ace5&an+o (&ericamen&e) a 5o%&erior a% norma% +e a
%ocie+a+8 ama+a% e?e%@ Lo% %iE#ia&ra% ? %ico3o%8 5ien%an E#e no e% 5or &emor a
ca%&i3o E#e %e 9an a+a5&an+o a me+io8 %ino 5or a com5ren%in e mi%mo8 re4e;a+o
&o+o 5or e con&ac&o con #na 4amiia acor+e@ No oA%&an&e a ma?or$a +e a% 5er%ona% no
+einE#en aAier&amen&e8 o en +ei&o% ma?ore% 5or mie+o a a re5#%a 3enera (ca%&i3o
mora) ? e &emor a %er encarcea+o% (ca%&i3o 4$%ico)@
"a? 4ac&ore% eB3eno% a n#e%&ra c#&#ra8 E#e %e *an in&e3ra+o a a +einc#encia8
5#+i,n+o%e %eGaar a ra5iGa8 in&ro+#ci+a como mo+o +eic&#a +e o&ro% 5a$%e%> e
%ec#e%&ro8 a eB&or%in8 e co5amien&o8 a 5#n3a ? a comerciai:acin +e a +ro3a@
LA INVESTIGACI9N POLICIAL
DEFINICION. E% #n 5roce%o me&o+o3ico8 con&in#o8 or3ani:a+o8 e%5eciai:a+o8 5reci%o
+e an=i%i% ? %$n&e%i% E#e e in9e%&i3a+or 5oicia +e%arroa 5ara e e%carecimien&o +e a
5er5e&racin +e #n +ei&o8 e%&aAecien+o 9er+a+e% +emo%&raAe%8 E#e e +an e ri3or
cien&$4ico a a% conc#%ione% eB5#e%&a% en e A&e%&a+o Poicia@
CARACTER8STICAS2
E% #n 5roce%o con&in#o ? conca&ena+o +e ac&i9i+a+e%@
E% or3ani:a+o8 %#% 5a%o% %on or+ena+o% ? 3ico%@
E% e%5eciai:a+o8 ?a E#e e% #n &raAa;o me&o+o3ico +e ri3or &,cnico6cien&$4ico@
E% 5ro9i%orio8 reE#iere 5aneamien&o@
E% #na ac&i9i+a+ ana$&ica6%in&,&ica@
E% eB5ica&i9o ca#%a8 5ermi&e +e&erminar e E#ien8 +on+e8 c#an+o8 como8
5orE#, ? 5ara E#,@
E% me&+ica8 reE#iere #na me&o+oo3$a@
E% e3a8 o con+#ce #n 4#ncionario 5oicia8 +en&ro +e a norma&i9i+a+@
IMPORTANCIA DE ACOPIO DE INDICIOS, EVIDENCIAS Y PRUEBAS. A 5rimer
con&ac&o con a e%cena %e oA&en+r= a ma?or in4ormacin 5o%iAe +e ac&o +eic&i9o8 5ara
ac&#ar o5or&#namen&e8 con a cari+a+ +e ca%o8 o3ran+o e ,Bi&o in9e%&i3a &orio@ E
aco5io %e reai:a como con%ec#encia +e a ma&eriai:acin +e #n +ei&o ? re%5on+e a
cri&erio% #ni4orme%8 encamina+o% a e%carecer ? orien&ar e 5roce%o in9e%&i3a&orio@
RELACI9N CON LA CRIMINAL8STICA Y LAS CIENCIAS FORENSES.(PSICOLOGIA
FORESEN Y BIOLOGICA! La Crimina$%&ica ? a In9e%&i3acin Poicia %e encar3an +e
+o% 4a%e% +i%&in&a% +e #na mi%ma o5eracin: a 5e%E#i%a8 a c#a con%&a a ! '" (,a
Fr)*"ra "0aFa o Ca" N(" Fo'rHa*o ##a*ar X'"0"r*),a0);aX8 en a E#e %e &ra&a +e
e%&aAecer o +e&erminar %i %e *a come&i+o o no #n +ei&o8 como %e come&i ? E#ien o
come&i8 4a%e +e a E#e %e encar3a a Crimina$%&ica ? 7 ! (,a "-(,'a "0aFa o Ca"
N(" Fo'rHa '",o*),ar" X"D"<(0);aX en a E#e8 con Aa%e en o% +a&o% concre&o%
5ro5orciona+o% 5or o% eB5er&o% en crimina$%&ica8 %e &ra&a +e a5re*en+er a +einc#en&e8
corre%5on+ien+o e%&a 4a%e a &ra9,% +e a In9e%&i3acin Poicia@
EL CAR@CTER CIENT8FICO DE LA INVESTIGACI9N POLICIAL. Se Aa%a en a
a5icacin +e m,&o+o% racionae%8 +e o% conocimien&o% +e a An&ro5oo3$a8 a Fioo3$a8
a O#$mica8 a F$%ica8 La P%icoo3$a8 a Me+icina Le3a8 a Socioo3$a8 e&c8 E#e e% a E#e
+e%arroa a 5oic$a@ E% +ecir8 e% #na ciencia m#&i+i%ci5inaria8 5ero E#e +i%5one +e
m,&o+o% ? cri&erio% 5ro5io%8 5roce+imien&o% ? #na +oc&rina e%5ec$4ica@
EL INVESTIGADOR POLICIAL. E% e F#ncionario Poicia e%5eciai:a+o8 encar3a+o +e
e4ec&#ar a% ac&i9i+a+e% +e 5e%E#i%a8 5ro5ia% +e a In9e%&i3acin Crimina@
CARACTER8STICAS.
a. HJ7)# > ')"0ro@ Para re%o9er r=5i+amen&e ? con cri&erio +ic*a% %i&#acione% E#e
reE#ieren %o#cione% inme+ia&a%@ Lo con&rario o&or3a 9en&a;a% a +einc#en&e@
7. Pa<)",0" > <o, *(<ho 0a<0o@ Lo% +e&ae% %on im5or&an&e% ? e%&o %oo %e 5#e+e
oA&ener con 5aciencia ? m#c*o &ino en e accionar@
<. D"arro##a'a <aFa<)'a' '" a,J#)) > H,0")@ Nece%ariamen&e *ace in4erencia%
3ico% +e+#c&i9o% e in+#c&i9o% 5ara e3ar a conc#%ione% correc&a%@
'. I,*),",0"*",0" o7"r;a'or " ),0"rFr"0a0);o@ Tener a ca5aci+a+ +e oA%er9ar o%
+e&ae%8 3ra9aro% en %# men&e ? +are% e%&o% *ec*o% #na in&er5re&acin correc&a@
". Co,<"F0o '" 0ra7aDo ", "N()Fo@ Con9iccin +e4ini+a +e ZTraAa;o en EE#i5oZ@
C. EKF"r)",<)a FroC")o,a# ", #a FraK)@ Soo a con%&an&e 5r=c&ica +e%arroa a%
ca5aci+a+e% +e In9e%&i3a+or Poicia@
-. Do*),)o '" #a *"0o'o#o-Ha@ ZM,&o+o 3enera +e a in9e%&i3acin 5oiciaZ@
EL M=TODO GENERAL DE LA INVESTIGACI9N POLICIAL
Con;#n&o% +e ac&i9i+a+e% 3ica% ? %ec#enciae% E#e em5ea e in9e%&i3a+or 5oicia8
5ara e e%carecimien&o +e #n *ec*o +eic&#o%o8 o% c#ae% %e com5emen&an con o%
conocimien&o% ? eB5eriencia a+E#iri+a 5or e 5er%ona e%5eciai:a+o en a in9e%&i3acin
5oicia@
.. FASES O PASO DEL MGIP.
a@ Conocimien&o +e "ec*o@
A@ Com5roAacin +e "ec*o
c@Dii3encia% Preiminare% en a e%cena +e +ei&o
+@ Paneamien&o +e a In9e%&i3acin Poicia
e@ Mane;o +e In4orman&e% ? Con4i+en&e%
4@ !i3iancia%
3@ De&encione% ? Ca5&#ra%
*@ Inc#r%ione%
i@ Re3i%&ro%
;@ In&erro3a&orio% ? En&re9i%&a%
U@S#%&en&acin +e a Pr#eAa
@ In4orme +e a In9e%&i3acin@ Poicia@
INTERROGATORIO Y ENTREVISTA.
CONCEPTO. E In&erro3a&orio ? a En&re9i%&a8 %on en +e4ini&i9a #n ar0"8 #na 0G<,)<a ?
&amAi,n #n MG0o'o +e o% E#e %e 9ae a 5oic$a 5ara oA&ener in4ormacin +e #na o m=%
5er%ona%8 en Aa%e a 5re3#n&a% 5anea+a% ? *=Aimen&e 5an&ea+a%8 5ara e
e%carecimien&o +e #n *ec*o +eic&#o%o@ Decimo% E#e e% #n ar&e8 5orE#e reE#iere
*aAii+a+8 +e%&re:a ? eBi3e +o&e% +e ac&or8 5or 5ar&e +e in&erro3a+or@ E% #na &,cnica8
5orE#e %e Aa%a en #n con;#n&o +e 5roce+imien&o%8 &ae% como a 4orm#acin +e
5re3#n&a%8 e acercamien&o o r#5&#ra +e eE#iiArio 5%ico3ico +e +e&eni+o@8 E% #n
M,&o+o Poicia8 5orE#e %i3#e #n ra:onamien&o 3ico +e&ermina+o 4ren&e a a%
circ#n%&ancia%8 5ara ir en A#%ca +e a 9er+a+@
IMPORTANCIA
E In&erro3a&orio ? a En&re9i%&a &ienen #na im5or&ancia 4#n+amen&a en e 5roce%o +e a
in9e%&i3acin8 5#e%&o E#e a &ra9,% +e eo% %e oA&en+r=n a% 9er%ione% %oAre a 4orma8
circ#n%&ancia8 m9i8 arma%8 e&c@8 en E#e %e come&i e +ei&o ? E#e %er9ir=n como
com5emen&o o eB5icacin +e o E#e 5#e+en +e&erminar a% 5ericia%8 o% in%&r#men&o% o
a% e9i+encia% 5ro5ia% +e +ei&o@
Se in&erro3a a %o%5ec*o%o8 a#&or o im5ica+o@
Se en&re9i%&a a &e%&i3o8 a3ra9ia+o8 5eri&o8 e&c
RECOMENDACIONES PREVIAS AL INTERROGATORIO@ A@ No +eAe e%&ar Aa;o
e4ec&o% emocionae% ni con 5roAema% 5er%onae%8 5#e%&o E#e eo crea 5re+i%5o%icin
ne3a&i9a ca5a: +e a4ec&ar in+#+aAemen&e e +e%c#Arimien&o +e a 9er+a+@ F@ N#nca %e
+eAe e3ar a conc#%ione% c#an+o %o %e *a +e%c#Aier&o a37n +e&ae@
SUJETOS DEL INTERROGATORIO.
.. E# I,0"rro-a'or@ E ,Bi&o o 4raca%o +e 5roce%o in9e%&i3a &orio 5oicia +e5en+e en
3ran 5ar&e +e in&erro3a&orio a E#e %on %ome&i+a% a% 5er%ona% im5ica+a% en e mi%mo>
+e a$ E#e e% im5or&an&e E#e e in&erro3a+or &en3a E#e e%&ar 5re5ara+a 4$%ica ?
men&amen&e ? +eAa re#nir cier&a% c#ai+a+e% E#e e 5ermi&a in+#cir a %# in&eroc#&or a
eB5re%ar a 9eraci+a+ +e o% *ec*o%@ Dic*a% c#ai+a+e% %on:
a. T","r ha7)#)'a' Fara ),0"rro-ar@ E% #no +e o% 5rinci5ae% reE#i%i&o% ? %e o3ra con
a e+#cacin8 conocimien&o ? eB5eriencia en e &raAa;o@ La 4acii+a+ +e 5aaAra ?
5er%onai+a+ +e in&erro3a+or in4#?en m#c*o 5ara o3rar e%&aAii+a+@
7. E0ar a#"r0a@ E in&erro3a+or +eAe e%&ar 5re5ara+o 5ara +e&ec&ar con&ra+iccione% en
#n rea&o8 %er ca5a: +e *acer an=i%i% ? &ener a men&e =3i8 r=5i+a a camAio +e
&=c&ica 5ara a4ron&ar n#e9a% %i&#acione% E#e %e 5re%en&en8 a 4in +e reai:ar
5re3#n&a% 5ara enca#%ar e in&erro3a&orio %i e% +e%9ia+o 5or e in&erro3a+o@
<. Pa<)",<)a > 0a<0o. Son 9ir&#+e% e%5eciae% +e A#en in&erro3a+or 5oicia8 a Aon+a+
? 5aciencia> 4or:ar a in&erro3a+o a +ar in4ormacin8 no +a A#eno% re%#&a+o% ?
re%#&a a a 5o%&re ino5eran&e@
'. Ha7)#)'a' Fara F",ar <o, #+-)<a. La men&e +e 5oic$a +eAe e%&ar 5re5ara+a 5ara
%e3#ir #n 5roAema en or+en 3ico8 +e o con&rario a in4ormacin 9aio%a %e 5#e+e
5er+er@
". Ha7)#)'a' Fara o7"r;ar " ),0"rFr"0ar. E% nece%ario %aAer oA%er9ar a% reaccione%
+e o% in+i9i+#o% a a% 5re3#n&a% e in&er5re&ar e%&a% reaccione% 4$%ica%8 a%$ como e
9er+a+ero %i3ni4ica+o +e %#% re%5#e%&a% o +ecaracin +a+a@
C. Ha7)#)'a' Fara aFr"<)ar "# F(,0o '" ;)0a '" o0ro. E ,Bi&o +e5en+er= +e mo+o
correc&o +e en4ren&ar a in+i9i+#o@ Si a manera +e +iri3ir%e *a %i+o an&i5=&ica a
%#;e&o8 %e oA&en+r= 5oca in4ormacin> 5or e%o e in&erro3a+or +eAe coocar%e en e
#3ar +e %#;e&o in&erro3a+o ? +eAe +e&erminar E#, m,&o+o &,cnico e% e m=%
con9enien&e 5ara 5ro9ocar #na reaccin 4a9oraAe@
-. Po'"r '" Co,0ro#@ E a#&ocon&ro +eAe %er 5ermanen&e@ Se inc#rre en e error +e
5er+er e con&ro +e &em5eramen&o> a eno;ar%e8 e 5oic$a e%&= im5o%iAii&a+o +e
5en%ar con cari+a+ ? m#? 4rec#en&emen&e +i9#3a a %#;e&o in4ormacin 9aio%a@
h. Ha7)#)'a' Fara -()ar "# ),0"rro-a0or)o. "a? E#e &ener en c#en&a E#e c#aE#ier
5er%ona %#;e&a a in&erro3a&orio +e%ea %aAer c#=n&o %aAe acerca +e ea> 5or E#,
cier&a in4ormacin %e nece%i&a ? c#= e% e 5an +e accin@
). M"*or)a EK<"#",0". Permi&e re&ener &o+a a in9e%&i3acin ca5&ar &o+o o eB5#e%&o
5or e in&erro3a&orio a 4in +e %er #&ii:a+a a in4ormacin 5ara *acer a% 5re3#n&a% ?
+e%c#Arir con&ra+iccione% E#e e9an a e%carecimien&o +e o% *ec*o%@
D. Ha7)#)'a' '" A<0or. E in9e%&i3a+or +eAe 9i9ir a% emocione% o %en&imien&o% E#e %e
*an 5an&ea+o a in&erro3a+o8 +e o con&rario +ar$an a a5ariencia +e no +are a
im5or&ancia a a%#n&o ? e in&erro3a+o 5en%ar$a E#e e% #n ar+i+@
CONOCIMIENTO DE LA PSICOLOGIA CRIMINAL
-@ A,a#)Iar #a F"ro,a#)'a' '"# '"0",)'o@ E com5ren+er E#e e
&ener conocimien&o am5io ? 5ro4#n+o +e a P)<o#o-Ha Cr)*),a# e% #no +e o%
me+io% nece%ario% 5ara e4ec&#ar in&erro3a&orio% en 4orma con3r#en&e ? eBi&o%a8 ?a
E#e mien&ra% m=% com5e&o% %ean %#% conocimien&o%8 ma?ore% o5or&#ni+a+e%
&en+r= +e e9ar a #n 4ei: &,rmino %# aAor@ La ma?or$a +e +einc#en&e% 5er&enecen
a a% ca%e%:
a. E# '"#),<(",0" ,"-#)-",0"@ E% e in+i9i+#o E#e come&e #n *ec*o crimina8 no
o *ace con in&encin +e +einE#ir8 &iene re%5on%aAii+a+ 5or e +ei&o come&i+o@
E%&o% %#;e&o% no 5re%en&an 5roAema% 5ara e in&erro3a&orio8 3eneramen&e
coo5eran con a Poic$a en&re3=n+o%e e inc#%i9e +an+o 5ar&e a a a#&ori+a+ +e
*ec*o +eic&#o%o8 +e&aan+o a 4orma ? circ#n%&ancia% +e *ec*o en 4orma
9era:@
7. E# '"#),<(",0" ,o r"Fo,a7#"@ AE#eo% E#e come&en +ei&o%8 ? no %e e%
5#e+e *acer re%5on%aAe% +e o% 5er;#icio% E#e oca%ionan %#% ac&o%8 como
%on: o% en4ermo% men&ae%@ Si Aien e% cier&o E#e e in&erro3a&orio en e%&o%
ca%o% no &iene nin37n 9aor e3a8 en a3#no% ca%o% %e +eAe re9i%ar 5ara o3rar
in4ormacin@
<. E# '"#),<(",0" o<a)o,a#. E% e E#e con +oo come&e e *ec*o +eic&i9o8
a5ro9ec*an+o a% circ#n%&ancia% E#e %e e 5re%en&an@ AE#$ no *a? nece%i+a+
+e a5icar #n in&erro3a&orio 5ro4#n+o e in&en%o@ Una 9e: E#eAra+o e eE#iiArio
5%ico3ico +e +einc#en&e8 ,%&e coo5era +e&aan+o o% 5ormenore% +e %#
+ei&o@
'. E# '"#),<(",0" P)<+Fa0a. E In&erro3a+or Poicia +eAe &ener en c#en&a E#e e
5%ic5a&a no e% #n anorma8 e%&= en 5eno con&ac&o con a reai+a+ ? e me+io ?
no e%&= 5ri9a+o +e a ra:n> ? 5#e+e %er +e 5er%onai+a+ o car=c&er eBci&aAe8
ina+a5&a+o8 men&iro%o o 5%ic5a&a %eB#a@
". E# '"#),<(",0" "N()Io)'"@ Son in+i9i+#o% E#e a come&er #n *ec*o
+eic&#o%o &ienen incinacione% *acia a 9ioencia 4$%ica eB&rema o a a cr#e+a+
+e%en4rena+a e innece%aria> ac&7an en circ#n%&ancia% rara% ? a5aren&emen&e
%in mo&i9o%@
C. E# '"#),<(",0" ,"(r+0)<o@ E% e in+i9i+#o e3amen&e c#er+o E#e reconoce
E#e %#% ac&o% %on +eic&i9o% ? E#e reciAir= 5or eo% #na %ancin@ A anai:ar o%
+ei&o% come&i+o% 5or eo%8 5or o 3enera %e a5recia E#e &ae% ac&o% 9an con&ra
%#% in&ere%e%8 e% +ecir8 no &ienen a menor i+ea +e com5ren+er +n+e ra+ica e
ma@
-. E# '"#),<(",0" XFroC")o,a#X@ E% #n +einc#en&e com5e&amen&e norma ? m#?
*=Ai8 con%i+era e +ei&o como #n me+io +e 9i+a8 #na 5ro4e%in8 ac&7a m#?
in&ei3en&emen&e8 con 5ena conciencia +e a comi%in +e *ec*o% +eic&#o%o>
come&e 5oco% errore% ? n#nca corre rie%3o% innece%ario%8 a5ro9ec*a a%
o5or&#ni+a+e% +e &a manera E#e %e a%e3#ra #n ,Bi&o irre4#&aAe@
FACTORES PSICOLOGICOS EN EL INTERROGATORIO
R"<o,o<"r > (0)#)Iar #o Ca<0or" F)<o#+-)<o. EBi%&e #n n7mero +e Ca<0or"
F)<o#+-)<o E#e %e reacionan con o% 5roce+imien&o% +e en&re9i%&ar e in&erro3ar ? E#e
&amAi,n a4ec&a a con4iaAii+a+ +e a in4ormacin oA&eni+a@ E% %#mamen&e con9enien&e
conocer %oAre a eBi%&encia o na&#rae:a +e &ae% 4ac&ore% a 4in +e 5o+er e9a#ar me;or
o% re%#&a+o%@ E%5ec$4icamen&e8 e%&=n re4eri+o% a 4ac&or emociona +e +e&eni+o c#an+o
+ice #na men&ira8 e mi%mo E#e 5#e+e &ra+#cir%e en o% %i3#ien&e% %$n&oma% 4$%ico%:
a. SeE#e+a+ +e a Aoca@ Pi+e a3#a re5e&i+a% 9ece%@
7. E +e%a%o%ie3o E#e %e re4e;a a &ra9,% +e camAio% 4rec#en&e% +e 5o%icin8 3o5ea a
%#eo con e 5ie8 a3i&acin8 a3arre +e o% Ara:o% +e a %ia8 Zcomi,n+o%eZ a% #Ga%8
=5ice% # o&ro% oA;e&o%@
<. S#+or eBce%i9o8 5ar&ic#armen&e en a% mano%@
'. SemAan&e eBce5cionamen&e 5=i+o ? r#Aic#n+o@ CamAio en e mi%mo %emAan&e@
". P#%acione% en a car&i+a@
C. E9i&a mirar +irec&amen&e a o% o;o% +e in&erro3a+or@
-. EBce%i9a% a%e9eracione% +e 9eraci+a+8 como: ZO#e me cai3a m#er&o %i e%&o?
min&ien+oZ@
h. Re%5#e%&a% e9a%i9a% o 9a3a%8 &ae% como ZNo 5#e+o recor+arZ8 ZLo *e o9i+a+oZ@
). "ec*o% +e E#e +eAe +e;ar%e con%&ancia% en e +oc#men&o@
D=CIMO
3UINTA
SEMANA
(04 hora!
&. a# 0% '"
NOVIEMBRE.
Pr)*"ra S")+,
Per4i 5%ico3ico ? %ocio3ico +e +einc#en&e 5er#ano
in&e3ran&e +e Aan+a% or3ani:a+a%@
S"-(,'a S")+,
Ta##"r: E%&#+io +e Ca%o% (I+en&i4icar ? con&ra%&ar e Per4i
5%ico3ico ? %ocio3ico +e +einc#en&e% 5er#ano%:
;#9enie%8 +e e+a+ ma+#ra> +e Aan+a% or3ani:a+a%)
GENERALIDADES. E &,rmino F"rC)# 3eneramen&e %e #&ii:a ? a5ica a +o% %i&#acione%
Aien concre&a% ? +i4eren&e%@ Por #n a+o 5ara re4erir%e a a Fo0(ra N(" o#o F"r*)0"
;"r a#-(,a '" #a 'o *)0a'" #a0"ra#" '"# <("rFo '" (,a F"ro,a@ Por e;em5o8 a
a *ora +e %acarno% #na 4o&o e% m#? com7n E#e 5re4iramo% eB5onerno% an&e e en&e +e
a c=mara con aE#e 5er4i E#e %aAemo% e% e E#e m=% no% 4a9orece e%&,&icamen&e8 %i
e% e +erec*o8 %e3#ramen&e e +i3amo% a 4o&3ra4o E#e 5or 4a9or no% &ome re%5e&an+o
e%e 5er4i@
Si3#ien+o a Garri+o ()//P)8 e F"rC)# <r)*),o#+-)<o 5#e+e +e4inir%e como #na
e%&imacin acerca +e a% carac&er$%&ica% Aio3r=4ica% ? +e e%&io +e 9i+a +e re%5on%aAe
+e #na %erie +e cr$mene% 3ra9e% ? E#e a7n no %e *a i+en&i4ica+o@
TIPOS DE PERFILES CRIMINALES
a@ Per4i +e a3re%ore% conoci+o% o m,&o+o in+#c&i9o@
E%&e m,&o+o %e Aa%a en e e%&#+io +e ca%o% 5ara8 a 5ar&ir +e eo%8 eB&raer 5a&rone%
+e con+#c&a% carac&er$%&ico% +e e%o% a3re%ore%@
Se +e%arroa A=%icamen&e en e =mAi&o carceario8 me+ian&e en&re9i%&a%
e%&r#c&#ra+a% o %emie%&r#c&#ra+a%8 a#nE#e &amAi,n %e %#ee #%ar como 4#en&e +e
in4ormacin a% in9e%&i3acione% 5oiciae% ? ;#+iciae%@
A@ Per4i +e a3re%ore% +e%conoci+o% o m,&o+o +e+#c&i9o@
E%&e m,&o+o %e Aa%a en e an=i%i% +e a e%cena +e crimen en c#an&o a %#%
e9i+encia% 5%ico3ica% 5ara E#e 5#e+a in4erir%e e 5er4i +e a#&or +e e%e crimen@
En e%&e m,&o+o %e in&en&a 5a%ar +e o% +a&o% 3enerae% a o% 5ar&ic#are% +e #n
7nico in+i9i+#o@ Para eo% %e anai:a a e%cena +e crimen8 a 9ic&imo o3ia8 5r#eAa%
4oren%e%8 carac&er$%&ica% 3eo3r=4ica%8 emocionae% ? mo&i9acionae% +e a3re%or@
PEDOFILIA
DEFINICION V PERFIL DEL PEDOFILO ? COMO ACTUA EL PEDOFILO
La 5e+o4iia e% a a&raccin %eB#a 5rimaria E#e %ien&e #n a+#&o *acia niGo% o
a+oe%cen&e%> m#c*a% 9ece% %e a con4#n+e con 5e+era%&ia8 E#e +e%i3na
e%5ec$4icamen&e a a 5r=c&ica %eB#a en&re #n a+#&o ? #n menor@
PERFIL
No eBi%&e #n 5er4i eBac&o +e 5e+era%&a o +e 5e+4io8 no %e e +i%&in3#e a %im5e
9i%&a8 5ero re5ro+#cen a3#na% carac&er$%&ica% E#e %$ re%#&an %i3ni4ica&i9a%@
S# acercamien&o a o% niGo% %#ee %er 4$%ico@ Tra% #n 5rimer con&ac&o c#i+a+o%o8
5ara no a%#%&ar ni e9an&ar %o%5ec*a%8 comien:an a co3er a menor8 aAra:aro ?
ZmimaroZ@ Le% in9i&an e inc#%o e% coman +e a&encione% ? re3ao% 5ara 3enerar en
eo% #n %en&imien&o +e +e#+a@ A o% niGo% %e e% en%eGa E#e +eAen %er a3ra+eci+o%
? corre%5on+er a o% a+#&o% (5or e+#cacin) ? o% 5e+4io% %e %ir9en +e e%&a
circ#n%&ancia@ F#%can e%&ar a %oa% +e a3#na manera con o% niGo% o a niGa 5ara ir
a m=%@ Lo% 9ioa+ore% +e niGo% %iem5re E#ieren m=%@
M#c*o% +e eo% &ienen #n ni9e Aa;o +e a#&oe%&ima ? %e %ien&en m#c*o m=% %e3#ro%
con o% menore%@ O&ro%8 en #n 5orcen&a;e ee9a+o8 *an %#4ri+o aA#%o% +e 5eE#eGo%@
Un &ercer 3r#5o o E#e A#%ca e% *#miaro% ? +oAe3aro%@
Por o 3enera %on 9arone% (en #n I/ 5or cien&o +e o% ca%o%)> &ienen en&re 1/ ? 0[
aGo%> +e%em5eGan 5ro4e%ione% m=% cai4ica+a% E#e o% 9ioa+ore% +e m#;ere%
a+#&a%> %e enc#en&ra in&e3ra+o% en a %ocie+a+ ? *a%&a e%&=n ca%a+o%> nie3an %#%
cr$mene% o o% minimi:an (PP 5or cien&o)8 %e nie3an a reciAir &ra&amien&o ([. 5or
cien&o)> &ienen ca5aci+a+ 5ara con&roar %# con+#c&a ? %on reinci+en&e% (en e I/ 5or
cien&o)> conocen a %# 9$c&ima o %on %#% 5a+re% o 4amiiare% (.[ 5or cien&o ? P. 5or
cien&o8 re%5ec&i9amen&e)@
VIOLENCIA SE5UAL
DEFINICION.
La 9ioencia %eB#a %e +e4ine en e Informe mundial sore la !iolencia " la salud como:
Z&o+o ac&o %eB#a8 a &en&a&i9a +e con%#mar #n ac&o %eB#a8 o% comen&ario% o
in%in#acione% %eB#ae% no +e%ea+o%8 o a% accione% 5ara comerciai:ar o #&ii:ar +e
c#aE#ier o&ro mo+o a %eB#ai+a+ +e #na 5er%ona me+ian&e coaccin 5or o&ra 5er%ona8
in+e5en+ien&emen&e +e a reacin +e ,%&a con a 9$c&ima8 en c#aE#ier =mAi&o8 inc#i+o%
e *o3ar ? e #3ar +e &raAa;oZ@ La 9ioencia %eB#a aAarca e %eBo Aa;o coaccin +e
c#aE#ier &i5o inc#?en+o e #%o +e 4#er:a 4$%ica8 a% &en&a&i9a% +e oA&ener %eBo Aa;o
coaccin8 a a3re%in me+ian&e r3ano% %eB#ae%8 e aco%o %eB#a inc#?en+o a
*#miacin %eB#a8 e ma&rimonio o co*aAi&acin 4or:a+o% inc#?en+o e ma&rimonio +e
menore%8 a 5ro%&i&#cin 4or:a+a ? comerciai:acin +e m#;ere%8 e aAor&o 4or:a+o8 a
+ene3acin +e +erec*o a *acer #%o +e a an&iconce5cin o a a+o5&ar me+i+a% +e
5ro&eccin con&ra en4erme+a+e%8 ? o% ac&o% +e 9ioencia E#e a4ec&en a a in&e3ri+a+
%eB#a +e a% m#;ere% &ae% como a m#&iacin 3eni&a 4emenina ? a% in%5eccione% 5ara
com5roAar a 9ir3ini+a+@
PERFIL
Ser ;o9en
Con%#mir aco*o o +ro3a%
Tener 5roAema% +e %a#+
men&a8 en 5ar&ic#ar %$n+rome
+e e%&r,% 5o%&ra#m=&ico
"aAer %#4ri+o #na 9ioacin o
aA#%o% %eB#ae% con
an&eriori+a+
Con%#mir aco*o o +ro3a%
Tener ac&i&#+e% ? creencia% E#e a5o?an a
9ioencia %eB#a8 inc#?en+o &ener 4an&a%$a%
%eB#ae% coerci&i9a% ? c#5ar a a% m#;ere% 5or
eBci&are%
Pre%en&ar #n 5a&rn +e con+#c&a im5#%i9o8
an&i%ocia ? *o%&i *acia a% m#;ere%
"aAer %#4ri+o aA#%o% %eB#ae% +#ran&e a
niGe:
TERRORISMO
DEFINICION V PERFIL DEL TERRORISTA
E 0"rror)*o e% e #%o %i%&em=&ico +e &error 5ara coaccionar a %ocie+a+e% o
3oAierno%8 #&ii:a+o 5or #na am5ia 3ama +e or3ani:acione% 5o$&ica% en a 5romocin
+e %#% oA;e&i9o%8 &an&o 5or 5ar&i+o% 5o$&ico% nacionai%&a%8 +e +erec*a como +e
i:E#ier+a a%$ como &amAi,n 5or 3r#5o% rei3io%o%8 raci%&a%8 cooniai%&a%8
in+e5en+en&i%&a%8 re9o#cionario%8 con%er9a+ore%8 ecoo3i%&a%8 ? 3oAierno% en e 5o+er@
E Diccionario +e a Rea Aca+emia E%5aGoa8 en e a9ance +e %# 9i3,%ima &ercera
e+icin mo+i4ica a an&erior inc#?en+o #na &ercera ace5cin8 +e4ine e &,rmino
#terrorismo$ como:
T"rror)*o2 +ominacin 5or e &error8 %#ce%in +e ac&o% +e 9ioencia e;ec#&a+o% 5ara
in4#n+ir &error@ Ac&#acin crimina +e Aan+a% or3ani:a+a% E#e rei&era+amen&e ? 5or o
com7n +e mo+o in+i%crimina+o 5re&en+e crear aarma %ocia con 4ine% 5o$&ico%@
T"rror)0a2 AE#e E#e 5rac&ica ac&o% +e &errori%mo@
PERFIL DEL TERRORISTA
-@ E'a'@ E &errori%&a #rAano #%#a 5or o 3enera &iene #na e+a+ E#e 4#c&7a en&re o%
)) 6 )[ aGo%@
)@ S"Ko@ E &errori%mo #rAano con&in7a %ien+o 5re+ominan&emen&e #n 4enmeno
ma?ormen&e ma%c#ino@ La memAre%$a 4emenina con%&i&#?e meno% +e -P 5or cien&o
(Aa%a+o en arre%&o%/i+en&i4icacin +e 5er%ona &errori%&a)@ E 5a5e E#e +e%em5eGan
e% ma?ormen&e con4ina+o a a recoeccin +e in&ei3encia8 men%a;ero%8 en4ermera%
o 5er%ona m,+ico8 ? en e man&enimien&o +e a% ca%a% +e aAer3#e &errori%&a%@
1@ E0a'o C);)#@ E &errori%&a 5or o 3enera e% %o&ero@ Lo% reE#erimien&o% +e
mo9imien&o ? 4eBiAii+a+ e9i&an E#e e &errori%&a &en3a &iem5o 5ara e%&ar
5reoc#5a+o 5or re%5on%aAii+a+e% 4amiiare%@ La% e%&a+$%&ica% in+ican E#e ([ 6 ./H
+e o% &errori%&a% ca5&#ra+o% eran %o&ero%@
0@ Or)-", Ur7a,o ;. R(ra#@ E &errori%&a &iene E#e e%&ar $n&imamen&e reaciona+o
con en e &erreno en E#e e%&a o5eran+o@ Se37n Caro% Mar$3*ea (e &eori%&a ?
5rac&ican&e m=% conoci+o +e &errori%mo #rAano) Ze &errori%&a #rAano 5#e+e e#+ir
4=cimen&e a a 5oic$a8 o %or5ren+ero% en #na &ram5a o emAo%ca+a@ Si conoce Aien
e &erreno@@@ %iem5re 5o+r= e%ca5ar e arre%&o@
NARCOTRAFICANTE
DEFINICION.? +e+icacin a comercio i$ci&o +e +ro3a% &oBica% en 3ran+e% can&i+a+e%@
PERFIL DEL NARCOTRAFICANTE.? A o ar3o +e o% 7&imo% +ie: aGo% e 5er4i +e o%
narco&ra4ican&e% meBicano% %e *a mo+i4ica+o: *an +e;a+o a&r=% e%a ima3en +e Ao&a%
5ic#+a%8 %omArero ? %# arma +e 3r#e%o caiAre@
A*ora %e e% 9e con &ra;e% +e marca8 a#&o% +e #;o ? %oAre &o+o con &$&#o%
5ro4e%ionae%@ E%&a n#e9a 3eneracin +e narco% &iene a 5ec#iari+a+ +e &ener
icencia&#ra%8 mae%&r$a% ? +oc&ora+o%8 o c#a a +ecir +e a% a#&ori+a+e%8 o% con9ier&e
en 5er%ona;e% +e a +einc#encia m#c*o m=% 5ei3ro%o%@
E%&a n#e9a 3eneracin +e narco&ra4ican&e% nace +e +o% 9er&ien&e%@ La 5rimera +e
ea%8 +e aE#eo% *i;o% +e narco&ra4ican&e% E#e *an %i+o en9ia+o% inc#%o a
eB&ran;ero a c#r%ar %#% e%&#+io% #ni9er%i&ario%8 ? a %e3#n+a +e #na n#e9a e%5ecie +e
rec#&amien&o en +on+e %e A#%ca a e%5eciai%&a% en +erec*o%8 4inan:a%8 cm5#&o8
E#$mica e in3enier$a@
BURRIERS. Un e%&#+io %ocia re9ea E#e a 5roAem=&ica +e +ro3a% en e Per7 9a en
a#men&o +$a a +$a8 e%&e 5roAema arra%&ra o&ro m#c*o% ma% 3ra9e%8 como e +e
con9er&ir%e en ZA#rrier%Z e c#a 5ro9iene +e a% 5aaAra% ZA#rraZ ? ZCo#rierZ8 e c#a
9iene crecien+o 5or a 5roi4eracin +e con%#mi+ore% en e merca+o in&erno como
&amAi,n en e eB&ran;ero8 e%&o a ca#%a+o a a5aricin +e n#e9a% mo+ai+a+e% como a
+e ca5&ar 5er%ona% ma?ormen&e +e #n ni9e econmico Aa;o8 5er%ona% +e *o3are%
*#mi+e% con nece%i+a+ +e oA&ener +inero +e 4orma r=5i+a 5ara %#5ir %#% Aa;o%
in3re%o% ? a nece%i+a+ +e man&ener a %#% 4amiia%@
Sin emAar3o &amAi,n eBi%&en a% o&ra% 5er%ona% E#e +eci+en con9er&ir%e en A#rrier% 5or
e %oo *ec*o +e 3anar +inero 4=ci o +e a nece%i+a+ +e c#Arir nece%i+a+e% %#5er4iciae%
o 5or e %oo *ec*o &amAi,n +e e%&o% %on con%#mi+ore%@
Lo% A#rrier% %e +e%5a:an #%#amen&e 5or 9$a a,rea@ o% oA;e&i9o% +e e%&a% 5er%ona% e%
&ran%5or&ar 5rinci5amen&e a coca$na +e 4orma cam#4a+a en&re %#% Aiene% o
5er&enencia%8 en o&ro% ca%o% a coca$na %e enc#en&ra en 5aE#e&e% o% c#ae% %on
a+*eri+o% a c#er5o +e A#rrier8 5re9iamen&e a reai:ar e 9ia;e8 en o&ro% ca%o% en
con&ene+ore% E#e %on cooca+o% en a 9a3ina o en e rec&o +e e%&a% 5er%ona%8 o%
A#rrier% %on 5rinci5amen&e 4,mina%@ Una can&i+a+ no Aien +e&ermina+a %on +e&eni+o%
en e Aero5#er&o In&ernaciona Jor3e C*=9e:8 o% c#ae% a %er +e&eni+o% %on rec#i+o%
en +i4eren&e% c=rcee% +e Lima@
FEMICIDIO
E "# a"),a0o '" *(D"r" For raIo," '" -G,"ro@ Son cr$mene% E#e &iene #n
5a&rn com7n: e in&en&o +e o% a3re%ore% +e +ominar8 5o%eer ? con&roar a a% m#;ere%@
Son a eB5re%in m=% eB&rema +e a 9ioencia *acia a% m#;ere%@
La 4orma m=% 4rec#en&e +e 4emici+io e% aE#ea en E#e e a%e%ino e% o *a %i+o 5are;a +e
a m#;er a%e%ina+a@ A3#ien con E#i,n ea &en$a o *aA$a &eni+o #na reacin +e in&imi+a+
o con4ian:a@
PERFIL DEL FEMICIDA
A#&ori&ario% e *i5ercon&roa+ore% +e %#% 5are;a% ? +e a reacin
Pro9iene +e con&eB&o% 4amiiare% 9ioen&o%8 +on+e *an %i+o ma&ra&a+o% o &e%&i3o
+e eo@ !en como CnormaD a% a3re%ione%D@
Faan en e con&ro +e o% im5#%o%
Ceo% 5a&o3ico%@ No *a? %eGae% +e in4i+ei+a+
C#5a o a&riA#?e %#% con+#c&a% a 4ac&ore% eB&erno%: CLe 5e3#, 5orE#e e%&aAa
Aorrac*oD o Za ma&, 5orE#e era m$aZ@
Nie3an E#e %ean a3re%ore% 5ara no a%#mir re%5on%aAii+a+e%
PerciAen a o% +em=% como amena:an&e% ? +i4$cie% +e mane;ar
Se m#e%&ran como 5are;a% i+eae% ? eE#iiAra+a%
No m#e%&ran %#% emocione%
Temero%o% +e 5er+er a %#% 5are;a% ? mie+o a a +e5en+encia
Le% c#e%&a in&e3rar #na ima3en reai%&a +e %$ mi%mo
Di4ic#&a+e% en a% reacione% 5er%onae%
Ten+encia a &ener 5roAema% con 4i3#ra% +e a#&ori+a+
Ten+encia a eBce%o +e aA#%o +e aco*o ? o&ra% +ro3a%
DELICUENTES DE CUELLO BLANCO
DEFINICION.
Se +e4ine +einc#encia +e c#eo Aanco a aE#eo% i$ci&o% 5enae% come&i+o% 5or %#;e&o%
+e ee9a+a con+icin %ocia #&ii:an+o como *erramien&a% %#% conocimien&o%
5ro4e%ionae% o %#% con&ac&o% en e m#n+o +e o% ne3ocio%8 a 5o$&ica e&c@
PERFIL.
Por a carac&er$%&ica +e +ei&o:
Lo% %#;e&o% ac&i9o% aAan+onan a ca&e3or$a +e 5rimario% &ran%4orm=n+o%e en
*aAi&#ae%8 5er4eccionan+o a manioAra8 e#+ien+o e accionar +e a ;#%&icia 5or a
com5e;i+a+ +e *ec*o come&i+o@
Un mi%mo +einc#en&e 5#e+e come&er +i9er%o% *ec*o% i$ci&o%8 ? ca+a #na +e e%&a%
ca#%a% e%&ar in9e%&i3a+a% en +i4eren&e% 4i%ca$a%8 ra+ic=n+o%e en +i4eren&e%
;#:3a+o% mo&i9o 5or e c#a8 no 5#e+e e%&aAecer%e #n mo+#% o5eran+i8 E#e 5ermi&a
*acer #na 5re9encin e4ec&i9a@
Lo% +ei&o% en 5eno crecimien&o %on o% reaciona+a% con a i+en&i+a+ +e a%
5er%ona% 4$%ica%: CroAo +e i+en&i+a+D8 ? C%#%&i&#cin +e 5er%onaD8 aArien+o a%
5#er&a% a #n %in 4in +e i$ci&o% como: 4a%i4icacin +e +oc#men&o%8 e%&a4a%8
+e4ra#+acione%8 e&c@
D=CIMO SE5TA
SEMANA
(04 hora!
04 a# .$ NOVIENBRE.
Pr)*"ra S")+, Y S"-(,'a
S")+,
E5POSICION DE TRABAJOS APLICATIVOS
D=CIMO SETIMA
SEMANA
(04 hora!
.4 a# .6 '" NOV@
Pr)*"ra > S"-(,'a S")+,
EVALUACION FINAL?UNIACA

Vous aimerez peut-être aussi