Departamento de Bioqumica da Faculdade de Medicina do Porto ruifonte@med.up.pt membrana permevel a H 2 O mas no a H 2 O Quando uma membrana permevel substncia X separa dois compartimentos A e B e a concentrao de X maior no compartimento A a velocidade de difuso de X no sentido A B maior que no sentido inverso: h difuso de X de A para B. Ser que se passa algo de semelhante se a substncia X for a gua? Como que se expressa a concentrao de gua? membrana permevel a H 2 O mas no a H 2 O 1 osmol = nmero de Avogadro de partculas 1 mol de glicose = 1 osmol; 1 mol de NaCl = 2 osmol Soluo de glicose: 1 mol/L = 1 M = 1 osmol/L Soluo de NaCl: 1 mol/L = 1 M (1 M de ies Na + e 1 M de ies Cl - ) = 2 osmol/L Soluo contendo NaCl 1 M + glicose 1 M = 3 osmol/L Se uma membrana permevel gua separa dois compartimentos A e B e a osmolaridade em A maior que em B a gua tende a difundir de B para A. Quando se pretende manter um doente pronto a receber um medicamento por via intravenosa faz-se uma infuso de soro fisiolgico (NaCl = 290 mosmol/L). Porqu? NaCl = 290 mosmol/L (9 g /L) Na esmagadora maioria das clulas (incluindo os eritrcitos) a osmolaridade intracelular de 290 mosmol/L e as suas membranas, porque tm aquaporinas (canais que deixam passar gua), so permeveis gua. O que acontece aos eritrcitos quando colocados numa soluo hiperosmolar (>290 mosmol/L) iso-osmolar (290 mosmol/L) hipo-osmolar (<290 mosmol/L) A clera provocada por uma bactria (vibrio colrico) que produz uma toxina que provoca diarreia marcadssima (pode chegar aos 10-20 L/dia). Qual o mecanismo de ao desta toxina? Clulas secretoras do epitlio intestinal segregam normalmente quantidades moderadas de ies Cl - . Este movimento dos ies Cl - atrai (eletricamente) ies Na + para o lmen. Estes ies (Na + e Cl - ) tm, no lmen intestinal, efeito osmtico: a existncia de aquaporinas na membrana das clulas permite que a gua acompanhe esta sada de ies. H 2 O H 2 O Na + K + ATPase Na +/ K + 2 Cl - Cl - Na + K + Polo basal Polo luminal A toxina da clera estimula a secreo de Cl - (e, consequentemente, a de Na + ). O aumento da sada de ies para o lmen cria hiperosmolaridade no lmen intestinal, que atrai gua e consequentemente, provoca diarreia. Na + A desidratao provocada pela diarreia colrica pode provocar a morte se a gua e os ies perdidos no forem repostos. Cl - K + Um canal de Cl - (CFTR) no polo luminal dos entercitos (indiretamente) ativado pela toxina da clera. Os dissacardeos (como a sacarose e a lactose) sofrem, normalmente, hidrlise na membrana apical dos entercitos, as clulas que predominam na mucosa intestinal. Os monossacardeos formados (glicose, frutose e galactose) so absorvidos e, via aquaporinas, a gua tambm absorvida. Que acontece se ingerirmos uma substncia que no hidrolisada e no absorvida? A lactulose (galactosil-frutose; 1-4) muito dificilmente digerida no intestino delgado e usada como medicamento, quer para provocar diarreia (em intoxicaes), quer para amolecer as fezes (em obstipados). Qual o mecanismo de ao da lactulose? meio interno lmen intestinal H 2 O H 2 O alguns dos efeitos da ingesto de lactulose (incluindo os efeitos osmticos) podem ser provocados pelos produtos da sua fermentao pelas bactrias do clon. galactose frutose lactulose 1- Que acontecer a um indivduo que no tem lactase no intestino e ingere lactose? Que sintomas apresenta? Porqu? Como fazer o diagnstico da intolerncia lactose? Como tratar? (responde a Dra. Maria do Cu Salgado minha colega de curso) 2- Como identificar o dfice de lactase usando tcnicas de biologia molecular? Turma 18 em 11-Out-2007 (responde a Vera Falco; 6 ano da FMUP)