Vous êtes sur la page 1sur 47

1.

OBJETIVOS
1.- Reazar un dagnostco detaado de mane|o de resduos sdos en
os dferentes muncpos de departamento de Cauca, tenendo en
cuenta as varabes mas representatvas que permten as estabecer
una evauacn rea de os sstemas de dsposcn na.
2.- Presentar as tecnoogas mas comunes para una dsposcn
adecuada de os resduos sdos y a su vez reazar su comparacn
para seecconar a aternatva ptma para os muncpos de
Departamento de Cauca.
3.- Reazar un anss para determnar a convenenca de un reeno
santaro regona o oca.
4.- Determnar os ndcadores bscos que deben tenerse en cuenta
para e saneamento de un vertedero de basura.
5.- Reazar e anss DOFA con e n de presentar estrategas para
ograr un mane|o ecaz de os resduos sdos en os dferentes
muncpos de departamento de Cauca.
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
1
2. INTRODUCCION
La rpda ndustrazacn de pas, a vertgnosa exposn demogrca, a
crecente actvdad comerca con poco contro, a fata de paneacn de
crecmento urbanstco, as marcadas varacones mgratoras y a
dosncrasa de nuestro puebo, han consttudo os prmeras factores que
han acentuado tmamente e probema de mane|o, recoeccn y
dsposcn na de as basuras. Esto afecta a saud de a comundad como
consecuenca de a presenca de grmenes patgenos en a msma basura
y porque esta se consttuye en un cradero de roedores, portadores y
transmsores de enfermedades. Este probema produce a a vez un
aumento en a contamnacn de os resduos hdrcos, de are y de sueo;
este tmo se ve afectado debdo, bscamente, a a nvasn con resduos
sdos de grandes extensones de terrenos, os que quedan nutzados
como resutado de a ausenca de un contro tcnco santaro,
producndose adems, probemas de tpo esttco y econmco.
E probema de recoeccn, transporte y dsposcn na de basuras, ha
creado tmamente especa expectatva por parte de as autordades
correspondentes, quenes han tratado de dare una soucn a msmo,
especamente a partr de 1972 y 1975, aos en os cuaes se reazaron
unas encuestas en e sector para efectos de tener un dagnstco de
msmo, o cua ha orgnado a adopcn de agunos programas, por parte
de Goberno Nacona, destacndose entre otros, EL PROGRAMA DE ASEO
URBANO "PRONASU".
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
2
Actuamente e Goberno Nacona, por medo de Mnstero de Desarroo
Econmco ha mostrado gran nters en conancar proyectos reaconados
con e mane|o adecuado de as basuras, por ta razn con e nmo de
contrbur a a soucn de probema de os resduos sdos en os
dferentes muncpos de Departamento de Cauca, se presenta en este
documento un dagnstco detaado de as condcones actuaes de
mane|o de basuras con base en as vstas efectuadas en os dferentes
muncpos de departamento de Cauca y a su vez se presenta a
seeccn de tecnoogas ptmas que ms se a|ustan a as condcones
socaes, econmcas y ambentaes de os Muncpos, todo con e n de
sumnstrare herramentas a as Autordades Muncpaes y a Autordad
Ambenta C.R.C. para que desarroen potcas y se orenten en as
prorzacones de a nversn de recursos que dchas autordades poseen
para ta n.
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
3
3. ANTECEDENTES
E mane|o de a basura en muchas cudades, se mta a a recoeccn y
transporte, quz porque es a parte que se "ve" y da maa magen a a
admnstracn pbca, pero .... a dsposcn na, se ha abandonado,
sguendo e antguo prncpo de os gregos "ae|a de t a basura o
enfermars".
E mane|o de a basura se enfoc como ago sn mportanca, hasta que as
cudades grandes, medanas y pequeas no ressteron mas a produccn
de aquea. Tradconamente, se consderaba e mane|o de a basura como
e tmo esabn de a cadena admnstratva muncpa. Cuando a os
obreros se es quera castgar, as trasadaban a Departamento de Aseo, y
seguramente tambn agunos ngeneros consderaban que ser DIRECTOR
DE ASEO ERA UN CASTIGO.
Ya a comundad est aprendendo que recoectar y transportar basura es
mportante y vae dnero, pero todava e cuesta mucho traba|o entender
que a dsposcn na es mportante y tene sus tcncas y costos.
Las dcutades de a dsposcn na empezan cuando e muncpo trat
de adqurr un terreno para depostar sus basuras. Es comn or conceptos
como "ESE LOTE ES MUY COSTOSO PARA DEPOSITAR BASURA" o "ESTE
LOTE SE NECESITA PARA LA AGRICULTURA". E hombre, para subsstr debe
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
4
amentarse, vestrse, traba|ar, utzar equpos, ropa y producr basura; es
decr a basura es un subproducto de a vda, e cua debe mnmzarse. Un
hombre de 50 aos produce durante su vda, aproxmadamente 13
toneadas de basura.
La admnstracn pbca descansa cuando encuentra "cuaquer sto"
para arro|ar a basura; este sto puede ser un ro, pero a comundad ve
esta atrocdad y recama, protesta e nterpone tuteas; entonces as
autordades souconan e probema en un ote donde NO HAYA GENTE OUE
PROTESTE, en un sto ae|ado y en zonas ba|as o pantanosas que son
ofrecdas para que as "enen con basura" y despus "e dueo quere
urbanzaras".
A na as autordades muncpaes termnan arro|ando a basura a un ote,
muchas veces cercano a un ro y ae|ado a a gente, "porque es permte
aguna soucn posteror" esto comprueba fcmente que en a mayora
de os muncpos de Coomba tenen botaderos de basura a campo
aberto.
En Coomba no hay nngn sto de dsposcn na de basura que cumpa
con os requstos vgentes; as normas son muy buenas y abundantes pero
no se cumpen.
La basura coocada en os actuaes "botaderos de basura" est
producendo daos muy grandes a as aguas supercaes y subterrneas
a sueo, a are y sobre todo, a hombre. Los daos que se estn hacendo
se deben corregr, de nmedato, hacendo CIERRES PROGRAMADOS de
estos botaderos.
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
5
Es costumbre y ha suceddo en muchas cudades grandes, medanas y
pequeas, que cuando un botadero de basuras ya no tene capacdad para
recbr mas resduos sdos, as autordades muncpaes o abandonan y o
de|an a garete. Por o tanto debe ser una obgacn de estado cerrar e
botadero de ta manera que e mpacto ambenta sea mnmo.
En e mane|o de a basura, o mas mportante es NO PRODUCIRLA; ya que
un gramo de basura que no se produzca es un gramo que no se recoge,
que no se transporta y que no se dspone.
En trmnos generaes de 75% de as basuras que se recogen en e pas
son arro|adas o depostadas en forma nadecuada, ben sea en correntes
de agua (50%) o a campo aberto (25%) ocasonando deteroro a medo
ambente con seras mpcacones para a saud pbca.
La maa dsposcn de as basuras puede consttur ambentes propcos
para a propagacn de enfermedades como e cera, a darrea nfant, a
ebre tfodea, a peste bubnca y e tfus murno.
Este deteroro en a saud pbca tene un mpacto negatvo sobre a
pobacn y a economa de as ocadades y regones afectadas, se puede
desarroar con facdad en ugares donde hay basureros destapados con
presenca de nsectos y roedores, o donde se utza agua de ros en a que
se han arro|ado basuras mezcadas con materas fecaes.
En os muncpos coombanos con menos de 23.000 habtantes, os
resduos estn compuestos prncpamente por matera orgnco,
condcn que agrava su mpacto ambenta y santaro cuando su mane|o
es nadecuado.
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
6
Por tmo es necesaro agregar que e Departamento de Antoqua, en a
tma dcada a desarroado proyectos que han mostrado
SOSTENIBILIDAD. Pues os benecos obtendos han superado os costos de
operacn, dchos proyectos han estado enfocados a a produccn de
COMPOST, LOMBRICOMPUESTO y RECICLA|E. No obstante en otras
regones de pas taes como, e Departamento de Cauca, Tmbo, Sva y
Torbo estn producendo COMPOST de buena cadad o que demuestra
que para e resto de muncpos s se ogra conscentzar a as autordades
muncpaes y a a comundad en genera podra convertrse as basuras
como UNA OPORTUNIDAD ya que os grandes probemas muchas veces
generan as GRANDES OPORTUNIDADES.
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
7
4. CARACTERISTICAS DE LOS RESIDUOS SOLIDOS TIPO EN LOS
MUNICIPIOS DEL DEPARTAMENTO DEL CAUCA.
En promedo, a composcn fsca de as basuras en os muncpos de
Departamento de Cauca es smar a a composcn fsca de otros
muncpos de Coomba con pobacones menores de 23.000 habtantes
as:


Para e caso de os muncpos de Cauca con nve de compe|dad medo o
sea para pobacones menores a 10.000 habtantes a basura posee a
sguente composcn fsca:
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
8
MATERIAL ORGANICO
VIDRIO, PAPEL, PLASTICO
HUESO, METALES
Terra, Cenza y otros no
Recuperabes
60%
Materaes de
Fc
comercazacn
35%
5%
MATERIAL ORGANICO
VI!I"# P$PE%# P%$&'
(I)"# *+E&"&#
,E($%E&
75%
MATERIAL DE FACIL COMERCIALIZACION 20%
TIERRA, CENIZA Y OTROS NO RECUPERABLES 5%
De acuerdo a o anteror se puede observar que en os muncpos de
Departamento de Cauca os resduos estn compuestos en su mayor
porcenta|e por matera orgnco, condcn que agrava su mpacto
ambenta y santaro cuando su mane|o es nadecuado, sn embargo dcho
aspecto se podra convertr en una fortaeza para e mane|o ntegra de
resduos sdos ya que dcho porcenta|e de matera prma se podra
utzar para e aprovechamento de compost y ombrcompuesto.
Es mportante presentar en este nforme a composcn qumca de
xvado e cua es e qudo que generan os desechos despus de su
proceso de descomposcn. Esta caracterzacn corresponde a xvado
generado por sstemas de dsposcn na promedo para muncpos
coombanos menores de 23.000 e cua se puede aseme|ar a os
muncpos de departamento de Cauca.
No. PARAMETRO VALOR
PROMEDIO
1 Ph 6.8
2 DBO (mg/ts) 14.018
3 DOO 18.099
4 CLORUROS (mg/ts) 18.63
5 Sufatos (mg/ts) 4.91
6 Sdos dsuetos (mg/t) 16.849
7 Acandad tota (mg/t) 7.44
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
-
Otros componentes son: ntrgeno, herro, grasas, potaso, mercuro,
cobre, etc.
S observa a composcn qumca de xvado se nota que e nve
contamnante de este compuesto es reatvamente ato pues presenta una
DBO5 de 14.018 Mg/t, de ta forma que s este qudo es vertdo sobre una
fuente superca deterora todo e ecosstema presente en este ncho
ecogco, ya que una fuente superca con caudaes tpcos de os
muncpos de Departamento de Cauca pueden asmar hasta 30 mg/t.
De otro ado cuando e xvado no cae sobre una fuente superca y se
percoa en e sueo contamna e acufero, en especa cuando e nve
fretco es reatvamente ato.
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
1.
5. PRODUCCION DE RESIDUOS SOLIDOS EN LOS DIFERENTES
MUNICIPIOS DEL DEPARTAMENTO DEL CAUCA.
En a taba 5 A se presenta a produccn de basuras en os dferentes
muncpos de Departamento de Cauca. Con e n de cacuar as reas
requerdas para reeno santaro, composta|e y ombrcutura.
SUPUESTOS DEL CALCULO
' La produccn percapta de basura se determn de acuerdo a nve
de compe|dad de a ocadad, segn as Normas RAS/98.
' La pobacn para e ao 2.000 se proyect tenendo en cuenta a
nformacn obtenda en a vsta a respectvo muncpo, de gua
forma dcha nformacn se compar con a proyeccn de pobacn
estabecda en e Anuaro Estadstco de Departamento de Cauca.
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
11
' Para e ccuo de a produccn tota de basuras se tuveron en
cuenta os dos nvees de contrbucn ms representatvos que son
a domcara como a provenente de pazas de mercado.
' Se tom un horzonte de 15 aos como perodo de dseo para
cacuar a produccn futura de desechos sdos.
' Para determnar e rea requerda por cada muncpo para e reeno
santaro se utz a produccn de basura proyectada para e ao
2015.
' Para determnar e rea requerda para e proceso de composta|e en
cada muncpo se tubo en cuenta soamente a basura provenente
de as pazas de mercado que generamente estn construdas por
matera orgnca.
' Para determnar e rea requerda para e proceso de composta|e se
tuvo en cuenta e 20% de tota de a basura domcara. Este vaor
se tomo para arrancar os sstemas, de ta forma que cuando se
tenga experenca en proceso se aproveche e componente orgnco
restante.
' Las reas dendas para reeno santaro, composta|e y ombrcutura
estn mayoradas de a sguente forma:
. Reeno santaro: Estn mayoradas en un 40% para reas
comunes, vas barreras vsuaes, pato de manobras, caseta de
operacn, etc.
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
12
. Composta|e: Estn mayoradas en un 20% para reas
comunes (espacos separacn de pas).
. Lombrcutura: Estn mayoradas en un 50% de os cuaes e
30% corresponde a caes, 20% a patos de secado y e 10%
para patos de amentacn
6. DIAGNOSTICO GENERAL DEL MANEJO DE LOS RESIDUOS
SOLIDOS EN LOS MUNICIPIOS DEL DEPARTAMENTO DEL
CAUCA.
E ob|eto de este Item es presentar un dagnstco de estado actua de os
vertederos de basuras en os muncpos de departamento de Cauca con
base a as vstas que he efectuado en e 90% de os muncpos de Cauca.
En a taba 6A se reaza una descrpcn detaada de estado exstente
respecto a mane|o de as basuras en os dferentes muncpos de
Departamento de Cauca, para cada uno de os muncpos se tuvo en
cuenta as 25 varabes mas mportantes que deben reconsderar para que
en forma concreta se pueda evauar y determnar s su funconamento es
consstente con o estabecdo en as normas tcncas en especa con e
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
13
Decreto 2104 de 1983 estabecdo por e Mnstero de Saud y as normas
RAS/98 estabecdas por e Mnstero de Desarroo Econmco.
Para nterpretar de manera senca e estado de mane|o de basuras en
cada muncpo se utza a metodooga de SEMAFORO (utzada en a
prctca para e u|o de trco vehcuar) donde:
EL COLOR RO|O: Sgnca que e mane|o de basuras es nadecuado y a
dsposcn de as basuras se hace a campo aberto ocasonando mpactos
negatvos sobre e entorno que o rodea. En trmnos generaes e coor
RO|O se utza para denotar que e estado es "CRITICO".
EL COLOR AMARILLO: Sgnca que e mane|o de basuras se est
reazando en condcones aceptabes, ya que a menos se hace
enterramento y cobertura de a basura. No obstante requere de a
mpementacn de otros componentes para que no ocasonen mpactos
sobre su entorno. En trmnos generaes e coor AMARILLO se utza para
denotar que e estado es "ACEPTABLE".

EL COLOR VERDE: Sgnca que e mane|o de basuras se est reazando de
manera ntegra porque no soo se hace e enterramento de as basuras en
forma adecuada, sno que tambn se estn aprovechando os
subproductos que generan os desechos dentro de proceso de
dsposcn na taes como COMPOSTA|E y LOMBRICULTURA, por o tanto
para este caso e mane|o de os desechos no son un costo sno que son
una oportundad o beneco. En trmnos generaes e coor VERDE se
utza para denotar que e estado es "ADECUADO"
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
14
RESUMEN DE ESTADO DE MANEJO DE BASURAS EN LOS MUNICIPIOS
DEL CAUCA
. Condcones adecuadas = 2.5%: Tmbo
. Condcones aceptabes = 30.0%: Popayn, Sva, |amba, Torbo,
Baboa, Totor, E Tambo, Ca|bo, Sotar, Pez, Inz, Argea,
. Condcones crtcas = 67.50%: Santander de Ouchao, Puerto
Te|ada, Pendam, Pada, Cornto, Mranda, Suarez, Cadono,
Moraes, Buenos Ares, Purac, Caoto, Varrca, Rosas, Amaguer,
Bovar, Forenca, La Vega, Mercaderes, Pata, San Sebastn, La
serra, Santa Rosa, Pamonte, Guap, Lpez de Mcay, Tmbqu.
6.1 CARACTERISTICAS TIPICAS DE LOS VERTEDEROS DE BASURA
EN ALGUNOS MUNICIPIOS DEL CAUCA
En a mayora de os muncpos de Cauca exsten botaderos de basura os
cuaes normamente se dentcan por medo de varos ndcadores de
caracterstcas como:
' En as pobacones pequeas e botadero de basura sempre se
encuentra en a va de entrada o de sada, generamente en e sto
ms cercano a un ro o quebrada que o recba.
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
15
' Basura regada en as vas, porque os carros transportadores,
generamente voquetas y camones destapados, van de|ando parte
de su carga trada en as caes y camnos.
' Una gran cantdad de personas, nos, nas, hombres, mu|eres,
todas eas vestdas con arapos y peeando con os perros, ganazos
y cerdos, por un pedazo de basura y de ea sacan su sustento.
' Adems en e sto se encuentran grandes cantdades de moscas,
que transportan en sus patas todas as bacteras y vrus que exsten
en e botadero de basura.
' En e sto se senten os oores caracterstcos de basura fresca,
combnados con os de basura ve|a, os de matera orgnca en
putrefaccn y os cscos de os xvados.
' Ganazos que vuean apacbe y ordenadamente en crcuos,
gozando de os ventos y observando donde est su me|or comda;
es mportante agregar que os ganazos son un ndcador de que
exsten grandes cantdades de matera orgnca; por esto en muchos
botaderos os cazan y os venden a precos atos, porque se tene a
creenca de que "tomar sangre fresca puede curar e cncer".
En trmnos generaes, de acuerdo a o anteror es mposbe no soo en
os muncpos de Cauca sno en os stos donde se dspone a basura con
taes caracterstcas, se pueden controar enfermedades como e cera, a
ebre tfodea, a ebre paratfodea, y as enfermedades ma amadas
"hdrcas" mentras subsstan hombres que vven en e contorno o sobre os
resduos sdos contamnados con estas patoogas.
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
16

7. TECNOLOGIAS EXISTENTES PARA LA DISPOSICION FINAL DE
RESIDUOS SOLIDOS Y SELECCIN DE LA TECNOLOGIA OPTIMA
PARA IMPLEMENTAR EN LOS MUNICIPIOS DEL DEPARTAMENTO
DEL CAUCA
En a taba 7A se presenta un anss comparatvo de os mtodos de
dsposcn ms comunes, se ncuyen caracterstcas tanto tecnogcas
como econmcas de cada uno de eos, todo con e n de determnar de
acuerdo a contexto econmco, soca y ambenta de os muncpos
Caucanos a tecnooga ptma que se es debe proyectar a dchos
muncpos.
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
17
7.1. SELECCIN DEL SISTEMA DE DISPOSICION FINAL MAS
RECOMENDABLE
Con base en experencas a nve nacona e nternacona y en a
dsponbdad de terrenos ocazados reatvamente cerca de os
muncpos en e pas, se desprende que e mtodo de dsposcn na ms
apropado es e RELLENO SANITARIO ya que consttuye un mtodo senco
desde e punto de vsta de operacn, servco, equpo y mano de obra, o
cua o ubca como e de menores operacones, servco, equpo,
requermentos econmcos; adems, no tene mtacones en cuanto a
cadad y cantdad de basura reccada, consttuyndose en esta forma en
e mtodo de mayor exbdad. No obstante partendo de que os
muncpos en Coomba poseen un recurso muy mtado para a operacn
de un reeno santaro que cumpa con todas as normas tcncas, e
Mnstero de Desarroo Econmco estabece que as basuras se mane|en
de manera ntegra, es decr, competar e reeno santaro con otras
aternatvas de aprovechamento taes como COMPOSTA|E,
LOMBRICULTURA y RECICLA|E. Esto conduce a que e mane|o de as
basuras genere unos benecos, es decr, se vueva soca y
econmcamente sostenbe. De o contraro s as ocadades proyectan
soo reenos santaros sn optmzar os subproductos que genera os
desechos (matera reccabe, compost, etc.) os recursos para a nversn
nca, operacn y mantenmento se convertrn en un costo para os
muncpos.
Por o anteror para os dferentes muncpos de Departamento de Cauca
os cuaes estn dentro de os nvees de compe|dad ba|o y medo segn
as normas RAS/98 a tecnooga OPTIMA ! "#$%&'(#) #))*$!
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
18
!(*+'(#+$! &$,"),*'(-$! &$* ()'#*('+.(! - ("#$.&/(,+*'$
'()! &$,$0 #&+&)(12 )$,3#+&4)'4#( % &$,"$!'(1.
7.2. VENTAJAS DE COMBINAR LA TECNOLOGIA DE RELLENO
SANITARIO CON SISTEMAS DE APROVEC5AMIENTO TALES COMO
COMPOSTAJE2 LOMBRICULTURA Y RECICLAJE.
' Combnando a tecnooga de reeno santaro con aternatvas de
aprovechamento (composta|e, ombrcutura, recca|e) se aumenta
a vda t de reeno santaro ya que de 100% de a basura que
egue a sstema de dsposcn na, un porcenta|e se aprovechara
para composta|e y ombrcutura (60%) y e porcenta|e restante se
dspondra en e reeno santaro (cedas). Lo anteror sgnca que se
aumentara e perodo de dseo o horzonte de sstema de
dsposcn na. En e caso donde soo se proyecte reeno santaro
de manera ndvdua se agotara a vda t de msmo porque se
deben dsponer en as cedas e 100% de as basuras que eguen a
sstema de dsposcn na.
- Otra venta|a que resuta de combnar e reeno santaro con
aternatvas de aprovechamento es que e rea requerda para e
reeno santaro , en especa para a construccn de pataformas o
cedas dsmnuran consderabemente porque soo se requerra rea
para dsponer de un porcenta|e de os resduos que no srven en os
procesos de composta|e, recca|e, ombrcutura.
' Cuando se proyecta un reeno santaro de manera ndvdua sn
desarroar as aternatvas de aprovechamentos se requere de unas
estructuras ms compe|as para controar e drena|e de gases,
xvados y tratamento de xvados, mentras que s se proyectan
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
1-
aternatvas de aprovechamentos e tamao de pataformas sera
muy pequeo, o que permte de manera senca mane|ar os gases
con tros en pedra y una tecnooga para e mane|o de xvados
ms senca.
' Compementando e reeno santaro con otras aternatvas de
aprovechamento producra un beneco soca, ya que podra
orgnar una oportundad de traba|o para a comundad, ya sea
obtencn de ngresos por a venta de matera recca|e, a venta de
abono orgnco (compost) o eaboracn de amentos, concentrados
obtendos de proceso de ombrcutura.
' Compementando e reeno santaro con otras aternatvas de
aprovechamento dsmnura e mpacto vsua de sstema de
dsposcn na ya que actvdades como e composta|e genera que
se desarroen otras actvdades taes como parceacones
demostratvas pues o mas recomendabe para que os campesnos
utcen e compost como acondconador de sueos o como abono
combnndoo con otros compuestos qumcos es que en e sto se
reacen parceacones demostratvas con dferentes productos
agrcoas o rboes frutaes; pues muchas veces es a nca forma de
conscentzar a campesno para que use e compost con e ob|etvo
de aumentar a produccn de sus cosechas.
- Para as ocadades de nve de compe|dad ba|o y medo como son
a mayora de os muncpos de Cauca, combnando e reeno
santaro con otras aternatvas de aprovechamentos garantza de
que a operacn en e reeno santaro (esparcmento, compactacn
y cobertura) se reace de manera manua dsmnuyendo as os
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
2.
costos de operacn y mantenmento ya que s se mane|a soo
reeno santaro sn aprovechamentos se requere de un budocer o
retroexcavadora para a apertura de fosas y mane|o de as basuras
es decr, pasa a ser un reeno santaro mecnco.
' En trmnos generaes s se mane|a de manera ntegra e reeno
santaro compementado con aternatvas de aprovechamento se
mnmzan os mpactos ambentaes (fauna, ora, agua y sueo) y a
su vez se maxmzan os benecos socaes y econmcos de a
comundad.
7.3. SELECCIN DE TECNOLOGIAS OPTIMAS PARA LOS MUNICIPIOS
DEL DEPARTAMENTO DEL CAUCA.
Aunque anterormente se eg a a concusn de que para ograr e
mane|o ntegra de resduos sdos se debe combnar e reeno santaro
con otro tpo de aprovechamentos compementaros taes como: recca|e,
composta|e y ombrcutura es necesaro conocer e contexto soca,
econmco y ambenta de cada una de as ocadades, pues exsten
agunas varabes que denen e tpo de aprovechamento taes como:
' Vocacn agrcoa de a comundad, en especa, para determnar e
mercadeo de compost.
' Nve de ndustrazacn o comerco de a ocadad a cua est
asocada a nve de compe|dad de muncpo, o que es mportante
para determnar e porcenta|e de matera reccabe o matera
orgnca.
' Dstanca de os muncpos con a cudad que tene a estacn o
bodega de matera reccabe para a comercazacn.
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
21
' Vas de acceso s en a ocadad se reaza, por parte de as
autordades muncpaes, a recoeccn y transporte de os desechos
ya que no tene sentdo construr un reeno santaro con una
nfraestructura para desarroar actvdades de aprovechamento, en
e muncpo no se reaza a recoeccn y e transporte de a basura.
' Caracterstcas hdrogcas y geogcas de a ocadad, etc.
En a taba 7B se presentan unas recomendacones de tecnoogas para os
muncpos de Departamento de Cauca de acuerdo a dagnstco
eaborado en e Item 6.0 De gua forma se presentan cuaes requeren
dseo, cuaes requeren ote , cuaes requeren optmzacn y cuaes
pueden ser subseptbes a ser moduados por a C.R.C.
Otro de os aspectos que se cacu para cada una de as tecnoogas
proyectadas en os respectvos muncpos fue e costo de operacn y
mantenmento de acuerdo a nve de compe|dad de a ocadad, de gua
forma se cacuaron os ngresos obtendos por a venta de compost y se
demuestra caramente que Dchos ngresos obtendos en e
aprovechamento superan os costos de persona que abora drectamente
en e sstema, esto sn tener en cuenta que e matera reccabe puede ser
una fuente de ngreso para cada ocadad y que no est sendo tenda en
cuenta en e ccuo
SUPUESTOS UTILI6ADOS EN LA DETERMINACION DE LOS COSTOS
DE OPERACIN Y MANTENIMIENTO DE LOS SITEMAS DE
DISPOSICION FINAL Y DETERMINACION DE LOS INGRESOS
OBTENIDO POR LA VENTA DE COMPOS Y LOMBRICOMPUESTO
' Los costos de operacn y mantenmento se reazaron de acuerdo a
os costos que se cacuaran en e tem 8, donde se pantea a
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
22
dscusn sobre a mpementacn de un reeno regona de norte o
reenos ndvduaes por muncpos. Estos costos estn
determnados de acuerdo a nve de compe|dad de a ocadad
conforme a as Normas RAS/98, dchos costos son:
Costos de OM nve de compe|dad ba|o-medo: 52.654.692
Costos de OM nve de compe|dad medo ato: 182.542.081
Costo de OM nve de compe|dad medo (Promedo de os dos
anterores):
117.598.387
' E ccuo de ngreso por a venta de compost se obtuvo soo
tenendo en cuenta a basura provenente de pazas de mercado
(componente orgnco) as cuaes estn cacuadas en a taba 5A, de
gua forma para determnar e costo se part de que en e mercado
un buto de compost de 50 kg. Cuesta $7.000.
7.4. ALTERNATIVA DE PROYECTAR SISTEMAS DE DISPOSICION
FINAL DE RESIDUOS SOLIDOS SUB7REGIONALES EN ALGUNOS
MUNICIPIOS DEL DEPARTAMENTO DEL CAUCA.
Una de as potcas de Mnstero de Desarroo Econmco es propender
para que os muncpos se unan para proyectar sstemas de dsposcn
na de resduos sdos regonaes sempre y cuando sea
econmcamente, tcncamente, ambentamente y socamente vabe
pues eo contrbuye a que se optmce e servco a unos costos de
operacn y mantenmento mnmos sempre y cuando os sstemas estn
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
23
contempados con aternatvas de aprovechamento taes como e
composta|e, a ombrcutura y e recca|e.
En a taba 7.3.A se ustra una aternatva de presentar sstemas de
dsposcn subregonaes tenendo en cuenta:
' Dstancas entre ocadades
' Caracterstcas socaes de as ocadades (raza, costumbres,
dosncrasa)
' Caracterstcas ambentaes (hdrooga, sueo, topografa)
' Estado de as vas de acceso (En matera comn, armada,
pavmentada)
' Recoeccn de basuras en as ocadades
' Nve de compe|dad de as ocadades
Ya que he vstado y conozco os sstemas de dsposcn na de 90% de
os muncpos de departamento de Cauca de gua forma as
caracterstcas menconadas anterormente a cua srv de base para
reazar e dagnstco presentado en e Item 6 me permto a contnuacn
presentar una aternatva de sstemas de dsposcn na subregonaes.
Es necesaro agregar que aunque entre Moraes y Pendam puede ser
vabe proyectar un soo sstema de dsposcn na. Esto actuamente no
se puede reazar porque Pendam ya den e ote para proyectar e
sstema de dsposcn de manera ndvdua. E sto ya est seecconado
por a C.R.C. y e muncpo ya contrat e dseo, por ta razn a
aternatva de Pendam y Moraes no se nvoucr en a taba 7.3.A.
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
24
8. DISCUSION SOBRE LA IMPLEMENTACION DE UN RELLENO
SANITARIO REGIONAL O RELLENOS SANITARIOS INDIVIDUALES
POR MUNICIPIOS PARA EL NORTE DEL DEPARTAMENTO DEL
CAUCA
En a taba 8.1, 8.2 y 8.3 se reaza un anss detaado que permte
estabecer una dea cara respecto a s es convenente o no a proyeccn
de un reeno santaro regona a cua se reaz tenendo en cuenta as
sguentes varabes:
E nve de compe|dad de a comundad segn normas RAS 98.
Costos de nversn nca.
Costos de operacn y mantenmento.
Dstancas reaes entre muncpos.
E dagnstco eaborado en e presente estudo.
DECISION FINAL
Despus de reazar e anss respectvo se debe concur que para os 9
muncpos de norte de Cauca no es factbe proyectar un reeno santaro
regona por as sguentes razones:
Los muncpos estn reatvamente ae|ados unos de otros y a mayora
presentan vas en ma estado; esto hace que e costo de transporte que
es a varabe decsva para denr a vabdad tcnca de reeno
regona se ncremente consderabemente.
Los 9 muncpos de norte presentan un nve de compe|dad medo as
cuaes pueden factar a proyeccn de una tecnooga senca (mxto:
manua - mecnco), de otro ado s se proyecta un reeno regona
pasara a un nve de compe|dad ato y para este nve a tecnooga
requerda es consderabemente compe|a ncrementando
consderabemente os costos de operacn y mantenmento.
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
25
Exsten agunos muncpos de norte de Cauca que ya poseen e sto
para proyectar e sstema de dsposcn na vabzado por a C.R.C.
NOTA0 Debe quedar caro que aunque a aternatva de proyectar un
reeno santaro regona para os nueve muncpos de Cauca no es vabe;
s es posbe que se proyecten reenos santaros subregonaes de acuerdo
a as condcones soco econmcas de as ocadades; como por e|empo:
Va Rca - Puerto Te|ada as cuaes ya se puseron de acuerdo para
proyectar un soo sstema de dsposcn na para os dos muncpos. Otro
e|empo puede ser Cornto - Mranda, ETC.
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
26
9. INDICADORES GENERALES PARA EVALUAR LOS PROCESOS
:UE SE EFECTUAN EN EL SANEAMIENTO DE UN VERTEDERO
DE RESIDUOS SOLIDOS
Un gerente de una empresa de aseo no puede estar supervsando
personamente todos os procesos que se estabecen en e mane|o de
basuras, por eso debe tener unos ndcadores a su dsposcn que e
permta evauar constantemente a ecaca y ecenca de servo a
travs de tempo y comparar a cadad, rendmentos y costos con
otras ocadades, por o tanto son un eemento vaoso para a
Admnstracn.
A contnuacn se presentan agunos ndcadores que se consdera
pueden ser tes en e momento o en e tempo que se est
saneando un vertedero de basura, pueden ser mas de acuerdo con
as necesdades de a empresa, estos son:
INDICADOR 10 EFICIENCIA GLOBAL DEL SERVICIO DE
DISPOSICION
FINAL = Basura dspuesta en un da X 100
Basura producda en e msmo da
Sgncado de ndcador: Este ndcador muestra e porcenta|e de
basura producda en a ocadad y que se est dsponendo en e sto
de dsposcn na.
Utdad de ndcador: Srve para cacuar as necesdades de recursos
humanos y de equpos.
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
27
Frecuenca de medcn: se puede medr daramente.
INDICADOR 2. BUROCRACIA DE LA EMPRESA =
Toneadas dspuestas en un mes X 100
Nmero de empresaros y obreros en e sto de dsposcn na
Sgncado de ndcador: Este ndcador muestra e porcenta|e de a
burocraca que se necesta para dsponer una cantdad de basuras en
un mes.
Utdad de ndcador: Es muy mportante para evar a nformacn
en e tempo, para controar a ecenca o burocratzacn de a
empresa que presta e servco.
Frecuenca de medcn: Este ndcador puede medrse
mensuamente.
INDICADOR 3. RENDIMIENTO EN DISPOSICION FINAL =
Toneadas de basura dspuestas correctamente en un da
X 100
Toneadas de basura recogdas en e msmo da
Sgncado de ndcador: Este ndcador mde a ecenca goba de
reeno santaro daramente.
Utdad de ndcador: Permte reazar una evauacn da a da de
funconamento de sto. En caso de no ser 100, se deben revsar as
causas
por as cuaes no acanza este vaor .
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
28
Frecuenca de medcn: Este ndcador puede medrse
mensuamente
INDICADOR 4. RENDIMIENTO DE COMBUSTIBLE =
Nmero de toneadas dspuestas en un da X 100
Consumo de combustbe en e msmo da
Sgncado de ndcador: Mde e rendmento de combustbe usado
para e mane|o de un nmero de toneadas despus de un da.
Utdad de ndcador: es muy mportante porque determna e
rendmento de combustbe que es uno de os mayores costos en e
mane|o de sto de dsposcn na.
Frecuenca de medcn: Este ndcador puede medrse daramente.
INDICADOR 5. CUMPLIMIENTO DEL PLAN DE SANEAMIENTO =
Nmero de reccadores en e sto y en un da dado X 100
Nmero de reccadores en e dagnstco nca
Sgncado de ndcador: Muestra a ecenca de pan de retro ya
sea de vacas u otros anmaes que estn en e sto, ya sean cabaos,
perros, cabras, etc.
Frecuenca de medcn: Se debe medr mensuamente.
Nmero de moscas en e sto y en da dado x 100
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
2-
Nmero de moscas en e dagnstco nca
Sgncado de ndcador: muestra a ecenca de pan de retro de
as moscas en e vertedero de basuras.
Nota: para medr e nmero de moscas se puede utzar un pegante
(botrampa) que se cooca en unos stos dendos prevamente en un
apso de tempo determnado.
Frecuenca de medcn: se puede medr daramente.
INDICADOR 6. E|ECUCION PRESUPUESTAL =
Presupuesto e|ecutado en N meses X 100
Presupuesto para N meses
Sgncado de ndcador: Este ndcador evaa e desarroo de
presupuesto, permte observar o pasado y pancar e futuro.
Frecuenca de medcn: se debe medr mensuamente.
INDICADOR 7. COSTO TOTAL POR TONELADA DISPUESTA =
Pesos pagados por todo concepto en un mes
Basura enterrada en e msmo mes, en toneadas
Es convenente para este ndcador evar un regstro, mes a mes y e
promedo de cada ao, pero es ndspensabe hacer as correccones
monetaras para no tener nformacn errada que frecuentemente
eva a equvocacones.
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
3.
Frecuenca de medcn: se puede medr mensuamente.
INDICADOR 8. COSTO POR HABITANTE SERVIDO =
Presupuesto de dsposcn na e|ecutado en un ao
Pobacn atendda
Es mportante que se sepa cua es e costo por habtante servdo
para estmar costos promedos cuando en apsos de tempo no se
tenga este ndcador.
Frecuenca de medcn: Debe medrse mensuamente.
Los anterores ndcadores se utzan para pequeas ocadades
donde e nve de compe|dad est dentro de nve ba|o y e nve
medo. Para nvees de compe|dad de ocadades ms grandes, ya
sea nve medo-ato y nve ato exsten otra gran cantdad de
ndcadores, sn embargo para os muncpos de Departamento de
Cauca (nve ba|o-medo) os anterores ndcadores son sucentes
para reazar un saneamento adecuado de vertedero de basura

Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
31
1;.7 ANALISIS D.O.F.A
DEBILIDADES0
' No exste dsponbdad de recursos para poder e|ecutar os
proyectos de dsposcn na de resduos sdos en todas sus
etapas. Dseo y construccn en os muncpos Caucanos.
' Los 21 muncpos de a cuenca de ro Cauca poseen un recurso
parca por a venta de La Sava|na. Dcho recursos parcaes por
muncpo soo acanzan para reazar os dseos mentras que os
otros muncpos restantes (20) que estn ocazados en e Sur de
Cauca no poseen recursos para ta n.
' La Autordad Ambenta Departamenta C.R.C. no tene una
dependenca especca para mane|o de resduos sdos en todo e
Departamento que asesore y e haga segumento a todos os
sstemas de dsposcn na de resduos sdos de os dferentes
muncpos como s a tenen as Autordades Ambentaes de
Antoqua (CORNARE), Vae (C.V.C.) y otros departamentos.
' A partr de que en Coomba exste una Legsacn Ambenta muy
ampa, en especa para fuentes supercaes, emsores
atmosfrcos, etc., en e componente de Dsposcn Fna de
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
32
Resduos Sdos no exste un decreto que obgue a os muncpos a
reazar os sstemas de dsposcn na.
' Exsten agunos muncpos en e Cauca que n squera reazan
recoeccn de as basuras, n transporte de as msmas,
convrtndose en un obstcuo ya que as nsttucones como a
C.R.C. conancan soo o concernente a a dsposcn na.
OPORTUNIDADES
' En e Departamento de Cauca actuamente exsten nsttucones que
tenen recursos para nvertr en resduos sdos como son a C.R.C.,
a Federacn de Cafeteros, a Gobernacn de Cauca y exsten otras
nsttucones como UNICEF que pueden asesorar y canazar
proyectos para ta fn.
' E Goberno Nacona por medo de Mnstero de Desarroo
Econmco actuamente tene como potca a conancacn de
proyectos que tengan que ver con e mane|o ntegra de resduos
sdos.
' Exsten pases europeos que conancan proyectos reaconados con
e mane|o ntegra de resduos sempre que estos se hagan con
parmetros tcncos a|ustados a contexto rea de a ocadad.
' Las aternatvas de aprovechamento taes como Composta|e,
ombrcutura y recca|e se puede convertr en una fuente de empeo
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
33
para muchas personas y as contrbur a generar e nve de vda de
a comundad.
' La mayora de os muncpos de Departamento de Cauca estn
dentro de os nvees de compe|dad ba|o -medo, o que mpca que
un porcenta|e muy ato de a basura sea matera orgnca apta para
mpementar tecnoogas de aprovechamento como composta|e y
ombrcutura.
' Agunos muncpos de Departamento de Cauca que son
reatvamente pequeos tenen a posbdad de que su dseo sea
moduado por a C.R.C.
FORTALE6AS
' Actuamente a C.R.C. ya se reazado a evauacn de os vertederos
de basura de 90% de os muncpos de Cauca con as
correspondentes vstas o que permte eaborar un dagnstco de
estado actua y a su vez presentar aternatva por propender por e
mane|o regona de os recursos, por o tanto, este dagnstco es e
punto de partda para que se nvertan os recursos para ta fn.
' En e Muncpo de Tmbo, Cauca, exste un sstema de dsposcn de
as basuras que est operando en buenas condcones, es decr, no
soo est mane|ando e reeno santaro de forma adecuada, sno que
est aprovechando os subproductos que generan as basuras taes
como e composta|e y a ombrcutura convertndose en un modeo
no soo departamenta sno nacona.
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
34
' La Ley 388 de 1997 que obga a os muncpos a eaborar os Panes
de Ordenamento terrtora son un punto a favor para e tpco de
resduos sdos, porque ya os muncpos de manera pancada
deben denr como van a dsponer de as basuras sn generar
mpactos.
' En agunos muncpos de Cauca exste vocacn agrcoa o que
garantza a venta de compost, adems con dchos muncpos as
UMATAS son muy fuertes convrtndose en un apoyo para a asesora
en a utzacn de compost.
' En as escueas, coegos, unversdades, etc., se estn reazando
programas de educacn ambenta formando una concenca ms
ambentasta en os estudantes, en agunos muncpos de Cauca
os estabecmentos educatvos reazan |ornadas de recca|e y
educacn ambenta.
AMENA6AS
' Cuando os muncpos reazan os Panes de Desarroo Muncpa as
nversones se prorzan en obras como eectrcacn, vas,
acueductos, etc. y e componente de mane|o de basuras se de|a de
tmo y generamente no se tene en cuenta.
' Las potcas de Mnstero de Desarroo Econmco para conancar
proyectos reaconados con mane|o ntegra de resduos sdos est
enfocada a que se proyecten sstema de dsposcn de resduos
sdos regonaes, y en e Cauca exsten zonas donde es mposbe
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
35
proyectar reenos santaros regonaes porque os muncpos estn
muy ae|ados ncrementando as os costos de transporte.
' En a mayora de os muncpos de Departamento no se reaza
separacn de as basuras, tanto en a fuente de generacn como en
e sto de dsposcn na, o que mpde a que se mpementen
aternatvas de aprovechamento taes como composta|e,
ombrcutura y recca|e.
' En e norte de Departamento de Cauca exste un monocutvo de
caa en grandes extensones de terra y os ngenos utzan a
denomnada "cachaza" como abono o que mta a utzacn de
compost.
' No soo en e departamento de Cauca, sno en todo e pas se
mane|a e concepto de as basuras como un probema y no como una
oportundad.
' Generamente e porcenta|e de recurso humano que se dedca a
desarroar actvdades reaconadas con e mane|o de basuras como
recca|e son margnados en a socedad y se es cataoga como
desechabes.
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
36
11. ESTRATEGIAS PARA LOGRAR UN MANEJO ADECUADO DE
RESIDUOS SOLIDOS EN EL DEPARTAMENTO DEL CAUCA.
En a taba 11 A se reaza e cruce de as varabes de anss DOFA
(Debdades, Oportundades, Fortaezas y Amenazas), con e n de que
as fortaezas y as oportundades contrarresten as debdades y as
amenazas.
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
37
TABLA 11A: ESTRATEGIAS PARA LOGRAR EL MANEJO INTEGRAL DE RESIDUOS SOLIDOS
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
38
FORTALE6AS DEBILIDADES
D
E
B
I
L
I
D
A
D
E
S
ESTRATEGIAS F.D.
Eaborado e dagnstco detaado de os
sstemas de dsposcn na de resduos
sdos, a C.R.C. debe propender por
reazar os dseos en aqueos muncpos
que poseen ote y sanear os vertederos
de basura exstentes que pueden ser
optmzados
Se debe tomar e e|empo de Tmbo e
cua posee un reeno santaro con panta
de composta|e de manera tcnca en su
operacn, de ta forma que srva de
modeo a otros muncpos con
caracterstcas soco econmcas y
caracterstcas smares
La ey 388 de 1997 obga a os muncpos
que de manera pancada deben denr o
reaconado con e mane|o de basura, por
o anterormente dcho se puede utzar
|urdcamente para presonar a os
muncpos que de manera rea e den un
tratamento a sus desechos
ESTRATEGIAS A.D.
Partendo de que a C.R.C. posee recursos para
e mane|o de basuras de os 21 muncpos de a
cuenca de ro Cauca, que a federacn de
cafeteros conanca proyectos de muncpos
con vocacn cafetera, y a que a Gobernacn
actuamente poseen recursos para agunos
muncpos de sur; dchos recursos se pueden
uncar de acuerdo a dagnstco con e n de
reazar a nversn de manera ms efectva
(costo efectvo)
Medante a asesora tcnca os profesonaes
de a C.R.C., a federacn de cafeteros y a
UNICEF, se deben reazar programas de
educacn para promover a gestn ntegra de
resduos sdos; en especa a separacn en a
fuente.
Debdo a que exsten pases europeos que
conancan proyectos reaconados con e
mane|o de basuras (Maqunaras), se hace
necesaro buscar aternatvas para denr a
tecnooga ptma respecto a uso de vehcuos
recoectores y presentar dchas aternatvas a
os pases europeos con e n de adqurr
equpos para aqueos muncpos donde no se
efecta a recoeccn.
A
M
E
N
A
6
A
S
ESTRATEGIAS F.A.
Es necesaro que con base de nventaro
reazado sobre e mane|o de basuras se e
nforme a cada uno de os muncpos de
departamento e estado con a respectva
asesora, para que sea un punto tendo en
cuenta en os panes de desarroo
muncpaes
A pesar de que e mnstero de desarroo
econmco est conancando proyectos
de reenos santaros regonaes, debe
quedar caro que esto es vabe cuando os
muncpos estn cercanos con condcones
soco econmcas smares, de o contraro
se deben mpementar otras tecnoogas y
tratar de proyectar sstemas subregonaes
Es necesaro que se unan todas as
nsttucones pbcas, prvadas y ONGS
con e n de ncentvar econmcamente a
aqueas ocadades que reacen un
mane|o ntegra de os resduos sdos
ESTRATEGIAS O.A.
Insttucones como a UNICEF que tene
experencas en reazar proyectos de recca|e
debe derar a os muncpos para que e
recca|e en a fuente se converta en una
actvdad de traba|o dgna para que no haya
dscrmnacn soca haca este grupo humano
que traba|an en dchas actvdades
Para os muncpos que tengan vocacn
agrcoa es recomendabe que se mpementen
aternatvas de aprovechamento en especa de
composta|e, ncando en a prmera etapa con
as basuras de as pazas de mercado con e n
de ganar experenca y en una segunda etapa
utzar en e proceso de composta|e e
componente orgnco que se produce en a
basura de tpo domcaro.
Se deben programar vstas de os acades,
conce|aes y deres comuntaros a muncpo
de Ca|bo; para que conozcan un sstema de
dsposcn operado en condcones adecuadas
y de manera ntegra, ya que posee una panta
de composta|e que genera ngresos os cuaes
superan os costos de operacn de sstemas.
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
3-
12. CONCLUSIONES Y RECOMENDACIONES
De acuerdo a dagnstco eaborado sobre e mane|o de basuras para
os muncpos de departamento de Cauca, se puede concur que de
100% de os muncpos, e 67.5% est mane|ando as basuras de
manera nadecuada y su estado es crtco; es decr se estn
ocasonando mpactos sgncatvos sobre e medo ambente en
genera. E 30% estn mane|ando as basuras de manera aceptabes
porque a menos reazan actvdades de enterramento y cobertura de
as basuras y ocasonan mpactos de manera parca. E 2.5% que
corresponde a muncpo de Tmbo est mane|ando as basuras de
manera adecuada, porque opera de manera tcnca e reeno santaro
y a su vez utza aternatvas de aprovechamento como composta|e
convrtndose en un e|empo no so para e Departamento de Cauca
sno para todo e pas.
Para que se mpante a gestn ntegra de resduos sdos como n de
a potca debe estar drgda haca cuatro sectores o etapas dendas
que son: - Reduccn en e orgen, ya que esta es a forma ms ecaz de
reducr a cantdad y toxcdad de os resduos. - E aprovechamento, a
cua mpca a separacn y recogda de materaes en e ugar de
orgen, preparndoos para a utzacn, procesamento,
transformacn y recuperacn de os msmos. - La transformacn, o
cua mpca a ateracn fsca - qumca de os resduos de modo que
pueda factar su dsposcn na, por tmo se debe garantzar una
dsposcn na controada de os resduos.
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
4.
Es mprescndbe que a autordad ambenta departamenta C.R.C. cree
una -"*-*&+( !"&<=&( para e mane|o de os resduos sdos en
todo e departamento como sucede en otras regones taes como
Antoqua (CORNARE), Vae (CVC), etc. So as a C.R.C. de manera
pancada y oportuna podr asesorar y evauar a todos os muncpos
respecto a mane|o de sus basuras, pues es trascendenta que se reace
segumento de manera perdca a os panes de mane|o ambenta por
muncpo, ya que generamente as os muncpos tengan os dseos s
en as actvdades de campo no se opera de acuerdo a pan de mane|o
y a as especcacones tcncas es evdente que en un perodo muy
corto se converta en un botadero de basura a campo aberto como
suced en a Cudad de Popayn.
Es necesaro que no se e deegue soamente e mane|o de basuras a os
muncpos y a a autordad ambenta, a contraro, deben exstr
compromsos de otras nsttucones taes como a federacn de
cafeteros, gobernacn de Cauca, saud pbca departamenta, UNICEF,
ONGS, etc. Para que de forma mancomunada de manera ntegrada
ahorren esfuerzos para propcar en os muncpos de gestn ntegra
de os resduos sdos.
E probema de os recuperadores de basura es soca y debe drsee
una soucn acorde; sn embargo es menester acarar que cuando se
reaza a separacn de as basuras o me|or es que e matera
reccabe se recupere en a fuente y mucho ms ecaz que como se
reaza actuamente en a mayora de os muncpos Caucanos
(drectamente en os vertederos de basuras); porque e matera tene
me|or preco, ya que es ms mpo y sn contamnacn; para as
empresas de aseo es ms econmco recuperar en a fuente porque
dsmnuye os recursos de transporte, adems recuperando en a fuente
e reccador puede tener un Status de un traba|o dgno, pues no es
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
41
humano permtr que e hombre vva en os desperdcos de sus
seme|antes; como sucede cuando se recca en e sto de dsposcn
na.
A pesar de que a tendenca de ser humano es producr basura, exsten
muchas maneras a nve ndvdua para no producr basura; por
e|empo:
No comprar artcuos con dobe empaque o empaques nnecesaros
Utzar e pape de escrbr por ambos ados
Reccar todo e pape perdco
No consumr bebdas con envases no retornabes
No botar a as basuras o que a otros es puede servr
Las recomendacones menconadas anterormente deben ser tendas en
cuenta por cada uno de nosotros; para ograr e equbro ambenta y
garantzar as e ambente sano a que tenen derecho as futuras
generacones.
Una de as razones por as cuaes os botaderos de basuras no se
pueden recuperar, para convertros en stos de enterramento o
reenos santaros es a pobacn de recuperadores y os dueos de
anmaes que vven en e basurero y que no permten me|oraro, porque
e dcuta su traba|o; quzs uno de os prmeros pasos que deben dar
aqueos muncpos de Cauca cuyos vertederos de basura se puedan
optmzar o recuperar, es retrar todos o anmaes que permanecen en
e sto, reazar e encerramento y no permtr que se recupere basura
en e vertedero, de otro ado es necesaro acarar que saud pbca
debe responsabzarse por e contro de a proferacn de os anmaes
preferentemente vacas que vven en e botadero, ya que estos se
amentan de desechos descompuestos ponendo en resgo a saud de
a comundad.
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
42
Debe quedar caro que aunque as aternatvas de aprovechamento de
composta|e y ombrcutura desde e punto de vsta de tecnooga es
vabe por su sencez en e proceso; es decr que se puede garantzar
su produccn, no obstante antes de proyectar pantas de composta|es
en todos o muncpos de Cauca es recomendabe reazar un estudo
de mercado de manera rea para vercar s de acuerdo a os contextos
soco econmcos, vocacn agrcoas, etc., s os agrcutores estaran
dspuestos a adqurr e producto; de ah a mportanca que se tengan
que reazar parceas demostratvas en e contorno donde se va a
desarroar e proyecto para demostrar de manera rea a efectvdad de
compost como abono.
Para que se cumpa e pan de mane|o o e saneamento de un vertedero
de basura de manera tcnca o ecaz es necesaro conocer os
ndcadores bscos para que e den a gerente de a empresa de aseo a
posbdad de evauar perdcamente as metas propuestos respecto de
os procesos de mane|o ntegra de os resduos sdos.
Cuando se eabor e dagnstco se pudo comprobar que respecto a os
desechos hosptaaros, a mayor parte de os muncpos de
departamento de Cauca no o dsponen de manera tcnca, por o tanto
saud pbca de manera nmedata debe tomar as meddas respectvas
con e n de e|ercer un contro ms estrcto, de ta forma que se
proyecten rutas de recoeccn de desechos hosptaaros de manera
programada y se es d e respectvo tratamento tcnco respecto a a
dsposcn na y as evtar resgos a hombre.
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
43
REGISTRO FOTOGRAFICO DE ALGUNOS
VERTEDEROS DE BASURA EN EL
DEPARTAMENTO DEL CAUCA
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
44
DIAGNOSTICO SOBRE EL MANEJO DE RESIDUOS SOLIDOS
EN LOS MUNICIPIOS DEL DEPARTAMENTO DEL CAUCA
P$#0
FERNANDO PENAGOS ENRI:UE6
I*>*+#$ S(*+'(#+$
E!"&+()+!'( * G#*&+( A,3+*'() %
D!(##$))$ S$!'*+3)
C$*'#('+!'( C.R.C.
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
45
J4)+$ - 2.;;;
INDICE
1.- OB|ETIVOS
2.- INTRODUCCION
3.- ANTECEDENTES
4.- CARACTERISTICAS DE LOS RESIDUOS SOLIDOS TIPO EN LOS
MUNICIPIOS
DEL DEPARTAMENTO DEL CAUCA
5.- PRODUCCION DE RESIDUOS SOLIDOS EN LOS DIFERENTES
MUNICIPIOS
DEL DEPARTAMENTO DEL CAUCA
6.- DIAGNOSTICO GENERAL DEL MANE|O DE RESIDUOS SOLIDOS EN LOS
MUNICIPIOS DEL DEPARTAMENTO DEL CAUCA
7.- TECNOLOGIAS EXISTENTES PARA DISPOSICION FINAL DE RESIDUOS
SOLIDOS Y SELECCION DE LA TECNOLOGIA OPTIMA PARA
IMPLEMENTAR EN LOS MUNICIPIOS DEL DEPARTAMENTO DEL CAUCA
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
46
8.- DISCUSION SOBRE LA IMPLEMENTACION DE UN RELLENO SANITARIO
REGIONAL O RELLENOS SANITARIOS INDIVIDUALES POR MUNICIPIOS
PARA EL NORTE DEL DEPARTAMENTO DEL CAUCA
9.- INDICADORES GENERALES PARA EVALUAR LOS PROCESOS OUE SE
EFECTUAN EN EL SANEAMIENTO DE UN SISTEMA DE DISPOSICION DE
RESIDUOS SOLIDOS
10.- ANALISIS D.O.F.A.
11.- ESTRATEGIAS PARA LOGRAR UN MANE|O ADECUADO DE LOS
RESIDUOS SOLIDOS
12.- CONCLUSIONES Y RECOMENDACIONES
REGISTRO FOTOGRAFICO
Elaborado por: Fernando Penagos Enrquez
47

Vous aimerez peut-être aussi