FLLLEX 2.

1 -lesontwerp-1314Document1 1

LESONTWERP
BACHELOR IN ONDERWIJS:
LAGER ONDERWIJS flexibel traject

datum indienen
1 november 2013


eventuele reden uitstel
(in te vullen door mentor)

naam

Charlotte De Baere

klas DLO

FLLLEX 2.1

Studietrajectbegeleider: Wendy Van Humbeeck





school : Basisschool De School Ter Beuke leergebied : wiskunde
klas en leerjaar : 2 maan, 2
de
leerjaar onderdeel : bewerkingen
aantal leerlingen : 12 lesonderwerp : Optellen en aftrekken van
tientallen tot honderd
datum (data) : 8 november 2013 lestijden : van 8.40 uur tot 9.30 uur

van

tot

uur

van

tot

uur



VOORTAAK: door leerlingen tegen de lesdatum mee te brengen materiaal of uit te voeren opdracht

/
AANVRAAG MATERIAAL STAGESCHOOL

- voor de lesgever: MAB- materiaal
- voor de leerlingen: rekenschrift Kompas, schrijfgerief



FLLLEX 2.1 -lesontwerp-1314Document1 2
BRONNEN: handboeken, naslagwerken, documentatie van oefenschool of medestudenten (in te vullen volgens APA-systeem)



Dhaveloose W., Loosveld J., Van Maele K. (2008). Kompas handleiding 2
de
leerjaar A. Brugge:
Die Keure.
Courtin M., Van Paemel A., Vermeulen M. (2008). Nieuwe pluspunt handleiding a.
Wommelgem: Van In.





FLLLEX 2.1 -lesontwerp-1314Document1 3
SITUERING IN DE LEERPLANNEN: pagina en omschrijving

GO!
Blz. 15: 1.1. 23, 1.1.24 en 1.1.26
Blz 16: 1.1. 27 en 1.1. 28










FLLLEX 2.1 -lesontwerp-1314Document1 4
BEGINSITUATIE: relevante voorkennis, belevings- en ervaringswereld van leerlingen, motivering, voortaken, klasgewoonten

Optellingen en aftrekkingen van tientallen zijn nieuw voor de leerlingen.

De leerlingen kunnen vlot optellen en aftrekken tot 20.

R., A., N. en H. mogen gedurende heel de les gebruik maken van het
MAB-materiaal. Ze ondervinden moeilijkheden bij wiskunde.

De andere leerlingen moeten hiermee stoppen op het moment dat de klassikale opdrachten
overgaan van concreet naar schematisch en abstract niveau.

Ik heb in deze klas gedurende 4 weken observaties gedaan en af en toe les gegeven. De
leerlingen kennen me en ik ken hen.

Ik weet welke leerlingen tijdens de vorige lessen wiskunde moeilijkheden hadden en waarom.
Ook weet ik hoe ik elke leerling individueel kan benaderen om een oefening te verduidelijken.
- Bij R. spreken we van een concentratiestoornis waarbij een gestructureerde uitleg, zittend
naast hem nodig is vooraleer hij begint. Ook veel herhaling is belangrijk.
- Bij A. gaat het over moeilijkheden bij het spreken en begrijpen van Nederlands. Hij heeft
nood aan duidelijk algemeen Nederlands en een voorbeeld aan bord waarop hij zich kan
baseren. Eventueel is een korte samenvatting in het Frans toegewezen.
- N. ervaart moeilijkheden met wiskunde en is heel ongemotiveerd. Hij heeft nood aan
succeservaringen en aanmoediging. Het is bij hem belangrijk om, nadat er vragen gesteld zijn,
nog eens bij hem langs te gaan zodat hij vragen kan stellen zonder dat de hele klas
meeluistert.
- H. vertoont gedragsproblemen in de klassituatie ten gevolge van een moeilijke thuissituatie.
Ze behaalde initieel ene gemiddeld niveau bij wiskunde maar dit schooljaar zijn haar punten in
het algemeen veel lager. Ze heeft nood aan iemand die kordaat optreed zodat ze bij haar les
blijft.
Ik maak gebruik van een leuk filmpje in verband met optellen en aftrekken in het begin en op
het einde van de les. (motiveringsprincipe)
De les die ik geef is de eerste les van de schooldag. Dit betekent dat enkele minuten gaan
naar het ochtendritueel met de leerlingen. 10 minuten gaan naar het aankruisen van de
agenda, een korte weerbespreking, de taken van de dag en een korte inleiding tot de les
wiskunde.
De leefwereld van de leerlingen gebruik ik door een filmpje van Bert en Ernie te laten zien en
de leerlingen te bevragen in verband met betalingen aan de kassa. Ik vraag hen of ze mee
gaan winkelen met hun ouders en of ze soms mee mogen betalen. Ik vraag welke munten ze
gebruiken en of ze het moeilijk vinden om hiermee te werken. Later in de les komen hier
oefeningen van aan bod.









FLLLEX 2.1 -lesontwerp-1314Document1 5
LEERDOELEN: noteer de essentile lesdoelen. Rangschik ze volgens de lesfasering en geef met een passend symbool aan of ze cognitief (C),
dynamisch-affectief (DA), sociaal (S) of psychomotorisch (PM) zijn



De leerlingen kunnen een eenvoudige optelling en aftrekking van tientallen tot 100 oplossen.
(C)
De leerlingen kunnen een doelmatige oplossingsmethode kiezen en deze toepassen bij de
optellings- en aftrekkingsoefeningen in deze les. (C)
De leerlingen kunnen communiceren tegen elkaar en tegen de leerkracht over tientallen tot
honderd. (S) (DA)
De leerlingen kunnen, aan de hand van MAB-materiaal (concreet niveau), een oplossing
zoeken voor een oefening in hun rekenschrift (abstract). (PM) (C)
De leerlingen zijn in staat om de situaties uit het werkschrift te linken naar oefeningen tot 20
met eenvoudigere getallen. (C)
De kinderen kunnen een bewerking controleren door de inverse bewerking toe te passen. (C)

ONDERWIJSLEERMIDDELEN


Werkblad 16 uit het werkschrift
MAB-materiaal
Gefotokopieerde (invul)teksten die gebruikt worden in functie van de les steeds in twee exemplaren bijvoegen (n blanco en n ingevuld)



FLLLEX 2.1 -lesontwerp-1314Document1 6
VERANTWOORDING VAN HET DIDACTISCH HANDELEN: gebaseerd op (1) vakdidactiek, (2) ontwikkelingspsychologie,
(3) didactische principes, (4) leerpsychologie

Aanschouwelijkheidsprincipe en activiteitsprincipe
Tijdens de introductie toon ik een leuk filmpje waarin ik de aandacht van de leerlingen laat richten op
het optellen en aftrekken van getallen tot 10. Hierdoor zijn ze intrinsiek gemotiveerd aan het begin van
de les.
Dit filmpje wordt nog eens afgespeeld met een speleffect de stop de band ronde zodat de leerlingen
spelenderwijs actief leren.

Aanschouwelijkheidsprincipe (ASA-principe)
Tijdens de kern leren de kinderen eerst strategien aan om tot de juiste oplossingsmethode te komen bij
het optellen en aftrekken van tientallen tot honderd. Dit wordt toegepast door van concreet niveau
(MAB-materiaal + het filmpje) naar schematisch niveau te werken aan bord.

Handelen op verschillende niveaus
Van schematisch niveau wordt stilaan een overgang gecreerd naar abstract niveau met behulp van het
analogieprincipe.
Hierdoor hebben de kinderen een strategie om op terug te vallen als ze van E naar T gaan in hun
werkboek.

Remedirend leren
Kinderen doen aan remedirend leren als ze hun schrift zelfstandig invullen. Ze denken na over welke
strategie ze best gebruiken bij welke oefeningen en waarom. Ik vraag klassikaal om te denken over het
denken.

Motiveringsprincipe
Ik maak gebruik van een leuk filmpje in verband met optellen en aftrekken in het begin en op het einde
van de les.

































FLLLEX 2.1 -lesontwerp-1314Document1 7
AANDACHTSPUNT VOOR DEZE LES

Het gebruik van de beamer moet op voorhand getest worden alsook het gebruik van de computer.
De benodigdheden zoals het MAB-materiaal, de 2D magneten in de vorm van staafjes en blokjes van het
MAB-materiaal aan bord en de eurocraten moeten aanwezig zijn.
BORDSCHEMA: een werkelijkheidsgetrouwe weergave met kleuren, rekening houdend met de beschikbare ruimte, screenshots van de
belangrijkste stappen op het digibord



- INLEIDING: Via de projector speel ik een filmpje af van Bert en Ernie (optellen).
Hierna maak ik gebruik van het krijtbord.



KERN: Krijtbord

Links Midden Rechts


Optellen Aftrekken Bert
en Ernie (+ tekening)

10 + 10 = 20 20 - 10 = 10 1 + 1 =
2
20 + 20 = 40 40 20 = 20 2 + 2 =
4
40 + 40 = 80 80 40 = 40 4 + 4 =
8
80 + 10 = 90 90 10 = 80 8 + 1 =
9
90 + 10 = 100 100 10 = 90 9 + 1 =
10


(Toepassing van het analogieprincipe)


























FLLLEX 2.1 -lesontwerp-1314Document1 8
T Lesgang en Leerinhouden Didactische werkvormen
Materiaalgebruik
Organisatie


5



10
1. Inleiding

1.1. Bekijken van filmpje over optellen en aftrekken
Lkr. toont een filmpje aan de lln over optellen en aftrekken
van Bert en Ernie.

1.2. Stop de band ronde met het filmpje
Lrk. daagt de kinderen uit om mee te doen met een
stop de band ronde. De muziek wordt stopgezet bij elke
som die gemaakt wordt in het lied.
De sommen worden op het bord geschreven door de
lkr.
De uitkomst wordt ingevuld door de lln. die het juiste
antwoord geeft op de som in het lied.



Aanschouwelijk aanbiedende werkvorm
Dramatische werkvorm
Bert en Ernie zingen een lied over het
optellen en aftrekken tot 10

Aanschouwelijk aanbiedende werkvorm

Onderwijsleergesprek
Probleemgerichte discussie




5





5




2




3




2


2
1. Kern

1.1. Verwoorden van begrippen E, T, H aan de hand van
MAB- materiaal
De lln. maken kennis met tientallen tot honderd op een
concreet niveau. De lrk. geeft oefeningen aan bord en de
lln. leggen in groep het juiste aantal staafjes om tot de
oplossing te komen. Deze oefeningen zijn gebaseerd op
de sommen die in het lied van de inleiding voorkomen.
Ook opdracht 1 op blz. 16 wordt gemaakt op concreet en
abstract niveau.

1.2. Bespreken van oplossingsstrategien bij de
probleemstellingen aan bord
Het vervolg van de oefeningen wordt verdergezet zonder
MAB-materiaal op schematisch niveau aan het bord. De
lrk. legt het analogieprincipe uit.
vb: 3E + 2E = 5E kan je vervangen door 3T + 2T = 5T

1.3. Abstraheren van de tientallen en het honderdtal aan
bord
De lkr. Legt aan het bord uit aan de lln. dat E en T kan
vervangen worden tot de getallen.
vb: 3T + 2T = 5T kan je vervangen door 30 + 20 = 50

1.4. Aanbrengen van de inverse bewerking bij de
oefeningen
De lln. vullen oefeningen in met behulp van de inverse
bewerking aan bord.

1.5. Optellen van eenheden tot tientallen tot honderd
Enkele oefeningen worden klassikaal gemaakt uit het
werkschrift.

1.6. Aftrekken van eenheden tot tientallen tot honderd
Enkele oefeningen worden klassikaal gemaakt uit het
werkschrift.




Verbaal aanbiedende werkvorm
Onderwijsleergesprek

MAB-materiaal




Leergesprek
Geprogrammeerde instructie


Probleemgerichte discussie




Onderwijsleergesprek

FLLLEX 2.1 -lesontwerp-1314Document1 9



5



15




4
1. Verwerking

1.1. Klassikaal lezen van de opdrachten in het werkschrift
Stapsgewijs worden alle oefeningen uitgelegd aan de
lln. vooralleer ze beginnen aan het invullen van hun
werkrschrift.

1.2. Oplossen van de oefeningen in het werkschrift
De lln. vullen individueel de oefeningen in in het
werkschrift. De lln. met nood aan ondersteuning krijgen
deze van de lkr.
Ik ga rond in de klas en kijk na of de oefeningen bij
iedreeen lukken.

1.3. Afsluiter/ tussendoortje
Op het einde van de les kijken we nog 1 keer naar het
lied en mag iedereen meezingen.




Onderwijsleergesprek

Hier maak ik gebruik van de geplastificcieerde
euro munten en briefjes

Individuele opdrachten




Dramatische werkvorm




FLLLEX 2.1 -lesontwerp-1314Document1
10



FLLLEX 2.1 -lesontwerp-1314Document1
11



FLLLEX 2.1 -lesontwerp-1314Document1
12