Vous êtes sur la page 1sur 169

Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 1

Cono Consliluir e Adninislrar


un CIule de Inveslinenlos RenlveI
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 3
PREFCIO
MENSAGEM DO PRESIDENTE
DO CONSELHO CONSULTIVO DA NAIC
Os cIules de inveslinenlos exislen nos Lslados Unidos h nais de un
secuIo. O cIule de inveslinenlos nais anligo de que lenos conhecinenlo co-
neou a operar no Texas en 1898.
A naior parle dos cIules pioneiros fornou-se a parlir de una conlina-
o de inleresses conuns e un desejo de Ianar-se en una nova alividade no
universo dos inveslinenlos e da especuIao. Ioucas lenlalivas eran feilas no
senlido de se eslaleIecer princpios unifornes para a orienlao ou educao
dos scios.
O novinenlo de nodernizao dos cIules de inveslinenlos leve incio
en Delroil en 194O, pois as circunslncias exigian una alilude seria con res-
peilo aos resuIlados das apIicaes. Ior eslar desenpregado e con a inleno
de adquirir un pequeno negcio, Irederick C. RusseII decidiu fornar un cIu-
le de inveslinenlos cono neio de acunuIar capilaI. Tornou-se assin a
inspirao do novinenlo dos cIules de inveslinenlos.
Ior ser un enpreendinenlo serio, o Mu|ua| |ntcs|ncn| C|uo cf Dc|rci|,
seguindo ninha sugeslo, delerninou lrs fornas de aluao: 1) inveslir lodos
os neses, 2) reinveslir lodos os dividendos, e 3) adquirir enpresas de cresci-
nenlo. Cada un desses princpios, individuaInenle, foi adolado con o oljelivo
de nininizar riscos, poren, a conlinao dos lrs produziu resuIlados agres-
sivos ao Iongo dos anos.
Tendo aconpanhado o Mu|ua| |ntcs|ncn| C|uo cf Dc|rci| por nais de 5O
anos e a evoIuo do novinenlo dos cIules de inveslinenlos, acredilo que,
4 Instituto Nacional de Investidores
para a naioria das pessoas, seja possveI alingir una nela de apIicar US$ 2O.OOO
en aes no decorrer de 2O a 3O anos, reservando US$ 2O ou US$ 25 nensais
para laI fin. Os scios do cIule de RusseII, que apIicaran de US$ 1O a US$ 2O
nensaInenle, reaIizaran un ganho superior a US$ 2OO.OOO cada un ale 1982,
o que conlriluiu para a educao de seus fiIhos, neIhor noradia e un conpIe-
nenlo para a aposenladoria.
A alilude dos scios dos cIules de inveslinenlos duranle as laixas do
nercado de aes len sido exlrenanenle profissionaI. A naioria dos invesli-
dores pouco escIarecidos enlrou en pnico e leve prejuzos.
Ao olservar o progresso do Mu|ua| |ntcs|ncn| C|uo e ao reparar cono os
scios do cIule evoIuran en suas finanas doneslicas e en seus negcios,
inicianos, en 1949, as prineiras reunies para delaler a consliluio de una
associao nacionaI.
Ln 2O de oululro de 1951, fundou-se a Na|icna| Assccia|icn cf |ntcs|ncn|
C|uos (NAIC) no Rackhan BuiIding, en Delroil, sendo scios fundadores o
MuluaI Inveslnenl CIul of Delroil e nais lrs cIules do eslado de Michigan.
Un dos oljelivos da Associao era lransfornar os cIules de inveslinenlos en
un enorne projelo educacionaI de nlilo nacionaI. Lssa nfase na educao e
una das diferenas fundanenlais enlre o incio do novinenlo dos cIules de
inveslinenlos e os cIules dos dias aluais.
Ior ler enconlrado no exlerior un grande inleresse peIo lralaIho dos cIu-
les de inveslinenlos, a NAIC Iiderou a fundao da lcr| |ccra|icn cf
|ntcs|ncn| C|uos en Londres, en 8 de juIho de 196O. As associaes fundadoras
foran: a NAIC, dos Lslados Unidos, a NAIC, da Cr Brelanha, o Na|icna| 8urcau
tccr 8c|cggings S|uicc|uos, dos Iases Baixos, e a |ccra|icn cf Ncu Zca|an
|ntcs|ncn| C|uos.
A NAIC, cienle da vilaI inporlncia da diversificao para os inveslinen-
los e de quanlo essa diversificao depende de una educao eficaz solre
inveslinenlos, Ianou, en fevereiro de 1961, o |ntcs|ncn| |uca|icn |ns|i|u|c. O
|n|crna|icna| |ntcs|ncn| |uca|icn |ns|i|u|c foi fundado en Londres, en agoslo
de 1966. No nundo lodo, a educao solre inveslinenlos ven cada vez nais
se anpIiando, deixando de concenlrar-se apenas en sua lase nos cIules de
inveslinenlos para incIuir una quanlidade crescenle de inveslidores indivi-
duais.
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 5
Con liIhes de dIares canaIizados para os fundos de penso para os
anos de aposenladoria, con a induslriaIizao nundiaI exigindo crescenles
aporles de capilaI, con a infIao sinaIizando a necessidade de conservarnos o
poder aquisilivo, e con a concorrncia japonesa e seu conceilo de governo,
negcio e cooperalivas de cIasses lralaIhislas criando lenses conerciais, a
queslo solre quen e o Ider no selor e de exlrena inporlncia. O capilaIisno
sonenle pode exislir na nedida en que os recursos acionrios se lornen dis-
ponveis para as enpresas - pequenas, nedias e grandes - en lodos os
segnenlos, aqui e no exlerior. O capilaIisno ir funcionar neIhor se as pessoas:
1) conpreenderen o que e inveslir, 2) foren educadas para inveslir con suces-
so, e 3) forneceren con inleIigncia o capilaI para a expanso das enpresas. A
educao solre inveslinenlos e essenciaI para o exerccio da loa cidadania no
nundo noderno.
Ceorge A. NichoIson, }r. (19O8-1996)
Iresidenle do ConseIho ConsuIlivo
Na|icna| Assccia|icn cf |ntcs|crs Ccrpcra|icn
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 7
Cono Consliluir e Adninislrar
un CIule de Inveslinenlos RenlveI
Sumrio
INTRODUO Como aprender e ganhar com um Clube de Investimentos 9
CAPTULO 1 Uma Filosofia de investimento Comprovada 17
CAPTULO 2 Selecionando Empresas para Anlise 32
CAPTULO 3 Relatrio Anual: O Balano Patrimonial 37
CAPTULO 4 Como Analisar o Balano 46
CAPTULO 5 Relatrio Anual: O Demonstrativo de Resultados 52
CAPTULO 6 As Ferramentas da NAIC para Investir com Inteligncia 58
CAPTULO 7 Guia Inicial de Avaliao de Aes 62
CAPTULO 8 Guia e relatrio de Seleo de Aes da NAIC: Pgina 1 70
CAPTULO 9 Guia e relatorio de Seleo de Aes da NAIC: PGINA 2 92
CAPTULO 10 O que o Guia e relatorio de Seleo de Aes da NAIC nos ensina 99
CAPTULO 11 O Guia para comparao de Aes 118
CAPTULO 12 O Guia de Administrao de Carteiras 133
CAPTULO 13 Tcnica de Anlise para Avaliao da Carteira 143
CAPTULO 14 A rvore de Deciso 156
CAPTULO 15 Quando Devemos Vender? 168
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 9
INTRODUO
COMO APRENDER E GANHAR COM UM
CLUBE DE INVESTIMENTOS
Todos os que se inleressan peIo nercado de aes desejan enconlrar a
chave para un inveslinenlo consislenlenenle Iucralivo. H un caninho para
isso. Ao consliluir un cIule de inveslinenlos, voc esl se associando a cenle-
nas de niIhares de oulras pessoas que seguen o caninho Iucralivo de aprender
na prlica a inveslir en aes. Voc conparliIha con eIes a oporlunidade de
aunenlar seus conhecinenlos de negcios e inveslinenlos, de acunuIar un
nonlanle significalivo de capilaI ao Iongo do lenpo e lanlen de se dedicar a
una alividade prazerosa.
O que e un cIule de inveslinenlos` L un grupo onde lodos pensan da
nesna forna e ln cono inleresse conun inveslir no nercado de aes. LIes
enlran en acordo solre aIgunas nelas e princpios lsicos de inveslinenlos,
e cada un deIes se encarrega de una parle do lralaIho de pesquisa. O invesli-
nenlo nodeslo de cada inlegranle, o lenpo Iinilado que cada un dedica as
pesquisas e a devoo aos qualro princpios lsicos, quando sonados, lrans-
fornan-se nuna enorne fora de inveslinenlos.
Mas por que o nercado de aes` A laleIa do Illolson Sludy (Iigura I-1)
denonslra cIaranenle que poucos inveslinenlos se conparan as aes no que
se refere a laxa de rendinenlo. AIen disso, as aes so faciInenle negociadas
e possuen un vaIor reconhecido en lodo o nundo.
O QUE SIGNIFICA SER SCIO
Voc pode ganhar nais dinheiro do que voc inagina alraves do seu cIu-
le de inveslinenlos. L naluraI que nuilos cIules lenhan prejuzos ou apenas
10 Instituto Nacional de Investidores
pequenos Iucros nos dois prineiros anos. Lnlrelanlo, a nedida que os scios
adquiren nais conhecinenlo e o nonlanle do capilaI adninislrado conea a
crescer, os Iucros freqenlenenle conean a aunenlar de forna exponenciaI.
Lsle esludo de 69 anos da Illolson Associales (1926-1994) denonslra con
cIareza que as aes ordinrias foran duas vezes nais Iucralivas que as olriga-
es de enpresas e ainda superaran a infIao en nais de lrs vezes.
Inagine aIguen que se associou ao MuluaI Inveslnenl CIul of Delroil, o
av do novinenlo dos cIules de inveslinenlos, Iogo aps sua consliluio en
fevereiro de 194O (Iigura I-2). Aps pagar US$ 2O nensais duranle cinco anos,
eIe inlerronpeu esse pIano por dois anos, para enlo depois relonar suas con-
lriluies pagando aIgunas parceIas alrasadas.
Quase 41 anos depois, na idade conun de aposenladoria, eIe linha con-
lriludo con US$8.12O. Sua parlicipao nos alivos do cIule chegava a US$
158.962. Lsse prograna de poupana possiliIilou que eIe gaslasse a naior par-
le de seus rendinenlos duranle lodos os seus anos de lralaIho e ao nesno
lenpo, nedianle apIicaes pequenas e reguIares, acunuIasse un significali-
vo conpIenenlo a sua aposenladoria e Seguridade SociaI.
O conhecinenlo solre inveslinenlos que eIe olleve alraves de seu cIule
lanlen Ihe possiliIilou inveslir con inleIigncia por conla prpria, aunen-
lando sua nodesla forluna. (De nodo geraI, quando un cIule de inveslinenlos
e fornado, apenas dois scios possuen carleiras de aes prprias. Depois de
cinco anos, quase lodos possuen carleiras de aes prprias. AluaInenle, nove
enlre dez scios de cIules associados a NAIC adquiren lluIos para suas car-
leiras parlicuIares aIen de fazeren inveslinenlos no cIule.
Figura I-1
Comparao de Rendimentos Totais em Diversos Tipos de Investimentos
Rendimento Total da Ao Ordinria 10,2 %
Obrigaes de Empresas de Primeira Linha 5,4 %
Letras do Tesouro 3,7%
Taxa de Inflao 3,1%
1% 2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9% 10%
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 11
Ano
encerrado
em 31/12
Total dos
depsitos
dos scios
Rendimentos de
dividendos e vendas
de ttulos
Depsitos
acumulados
e lucros
reinvestidos Saques
Valor de
realizao;
28/02 do ano
seguinte
Figura I-2;
Um Histrico do Mutual Investment Club of Detroit
Dividendos Vendas
1941 $ 800 $ 800 $ 812
1942 1.920 1.920 1.915
1943 3.220 3.220 3.405
1944 4.860 4.860 8.847
1945 5.080 5.080 9.844
1946 5.080 $ 1.489* 6.569 $ 2.519 15.347
1947 5.620 978 8.087 11.854
1948 7.310 1.004 $ 693 11.474 825 12.401
1949 9.761 1.196 (525) 14.794 200 13.439
1950 8.741 1.100 167 15.041 3.000 20.690
1951 10.190 1.670 2.513 20.673 800 27.471
1952 11.460 1.433 1.937 25.313 33.222
1953 15.025 1.690 806 31.374 1.606 43.233
1954 18.430 2.073 (459) 36.393 7.631 50.125
1955 21.770 2.200 3.618 45.551 75.975
1956 26.642 2.991 7.707 61.123 5.689 85.001
1957 30.542 3.355 2.600 70.978 94.121
1958 35.282 3.074 3.737 82.529 91.323
1959 35.935 3.367 3.114 89.663 6.695 132.690
1960 40.885 3.701 11.012 109.326 151.515
1961 45.470 4.369 174 118.454 1.026 171.655
1962 49.870 3.731 2.867 129.452 5.000 188.738
1963 53.960 4.568 2.311 140.421 1.000 172.577
1964 57.085 4.258 3.621 151.425 800 211.801
1965 61.685 6.069 6.102 168.196 246.738
1966 59.040 5.599 5.146 176.296 21.302 268.829
1967 62.308 6.411 1.500 187.196 8.142 270.994
1968 67.056 10.139 21.968 224.330 17.340 386.558
1969 75.327 11.815 2.967 247.383 5.175 535.604
1970 84.083 11.696 3.498 271.333 2.955 394.434
1971 93.493 11.541 2.599 294.883 439.849
1972 90.819 11.524 (2.092) 301.641 43.658 436.413
1973 97.219 9.560 13.493 331.094 430.081
1974 103.584 12.241 3.026 351.726 3.925 382.959
1975 108.983 15.621 429 374.175 14.300 470.675
1976 115.076 13.840 2.739 396.847 13.000 503.916
1977 112.250 18.443 6.779 419.243 29.000 478.418
1978 118.589 22.073 5.378 453.033 12.000 559.419
1979 126.860 24.630 70.183 556.117 15.000 759.038
12 Instituto Nacional de Investidores
Figura I-3
Fazendo seu p-de-meia
Taxa de Anos
retorno 5 10 20 30 40
3% $19.442,50 $42.027,23 $98.736,83 $175.258,12 $278.512,39
5 20.486,83 46.778,79 123.823,89 250.717,91 459.713,57
8 22.190,01 55.249,70 177.884,17 450.088,55 1.054.284,37
10 23.424,71 61.965,61 229.709,07 683.797,60 1.913.034,07
Utilize esta tabela para verificar quanto voc pouparia em um determinado prazo com diversas taxas
de retorno caso voc investisse US$ 300 por ms.
Dividendos Vendas
1980 133.640 19.003 67.171 649.035 25.750 915.726
1981 142.136 24.122 80.542 762.231 38.086 891.196
1982 145.716 25.988 1.653 783.452 25.750 1.124.038
1983 167.952 26.767 33.127 875.582 7.210 1.235.893
1984 195.954 29.328 10.937 943.846 78.280 1.474.266
1985 211.659 31.094 55.283 966.018 10.300 1.600.543
1986 211.489 25.761 62.904 1.064.513 386.094 1.754.924
1987 233.159 22.390 48.356 1.266.832 90.640 1.602.599
1988 248.524 41.562 102.943 1.386.702 105.957 1.729.620
1989 262.530 47.838 29.916 1.478.462 109.150 1.682.569
1990 275.130 59.865 55.951 1.606.878 105.321 1.833.368
1991 291.045 58.594 47.842 1.729.229 106.295 2.109.917
1992 310.797 56.987 30.002 1.835.980 41.928 2.377.930
1993 331.777 51.541 65.089 1.973.580 59.988 2.413.378
1994 371.802 55.065 113.798 2.182.468 23.800 2.701.399
1995 425.960 59.581 100.593 2.396.800 445.285 3.002.181
Total $425.960 $874.925 $1.095.915 $2.396.800 $1.881.412 $3.002.181
* O montante de dividendos mostrado aqui o acumulado desde o incio desse clube at 1946.
Observe que os scios aplicaram US$ 425.960 em 56 anos, efetuaram saques de US$ 1.881.412, e
possuam um valor de realizao de US$ 3.002.181 em 29 de fevereiro de 1996, no 56 aniversrio
de fundao do clube..
Ano
encerrado
em 31/12
Total dos
depsitos
dos scios
Rendimentos de
dividendos e vendas
de ttulos
Depsitos
acumulados
e lucros
reinvestidos Saques
Valor de
realizao;
28/02 do ano
seguinte
Figura I-2;
Um Histrico do Mutual Investment Club of Detroit
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 13
ESTABELEA O SEU OBJETIVO
A Na|icna| Assccia|icn cf |ntcs|crs Ccrpcra|icn (NAIC) reconenda que seu
oljelivo de inveslinenlo seja dolrar seus recursos a cada cinco anos e, para
conseguir isso, e necessrio alingir una laxa nedia anuaI de crescinenlo de
14,9 capilaIizados. Lsse crescinenlo no ocorrer lodos os anos, poren voc
deve esperar alingir essa nedia no perodo conpreendido enlre dois picos do
nercado financeiro. Nos Ilinos dez anos, as pesquisas da NAIC reveIaran
que o relorno nedio dos cIules excedeu essa laxa lrs vezes. Na anoslragen
de 1995, de 629 cIules, o relorno nedio dos cIules (en nedia con quase nove
anos de alividade) linha sido de 12,3 ao ano duranle sua exislncia.
Rendimento anual capitalizado
Aes de pequenas empresas 12,2%
Aes de grandes empresas 10,2%
Ttulos de longo prazo do governo 4,8%
Letras do Tesouro 3,7%
Inflao 3,1%
ndice de Riqueza dos Investimentos
nos Mercados de Capitais dos
Estados Unidos
Figura I-4
Adotando a perspectiva de longo prazo: A pesquisa da Ibbotson Associates
|ssc cs|uc a |ooc|scn Assccia|cs ccnprccnc c pcricc cn|rc 1926 c 1994. Ccr|as |cncncias
sc |crnan aparcn|cs ccn c cccrrcr c |cnpc, principa|ncn|c as c quc a5cs pcssucn c naicr
rcnincn|c anua| (12,2 para as a5cs c pcqucnas cnprcsas c 10,2 para as c grancs
cnprcsas) cn ccnpara4c acs |i|u|cs c gctcrnc c |cngc prazc (4,8), as |c|ras c Tcscurc
(3,7) c a inf|a4c (3,1). |cn|c Slocks, Bonds, BiIIs and InfIalion 1995 Yearlook,
|ooc|scn Assccia|cs, C|icagc (a|ua|iza |ccs cs ancs c |raoa||c cRcgcr G. |ooc|scn c Rcx A.
Sinqucfic|). Ccn au|criza4c. Tccs cs irci|cs rcscrtacs.
14 Instituto Nacional de Investidores
Dividendos por ao x 22,5
Figura I-5
Adotando a perspectiva de longo prazo: Mdia Industrial Dow Jones (1920-1994)
Faixa de preo alvo 1998-2000 (5.555-7.500)
Faixa de cotao trimestral das aes
Legenda
ndice Preo/Lucro
Mdia
Lucro por ao x 13,5
Valor patrimonial por ao
As |cncncias c |cngc prazc fcrncccn ac intcs|icr una granc quan|iac c infcrna4c.
Ta|tcz c fa|c nais inpcr|an|c a scr coscrtac pc|c intcs|icr scja a |cncncia c a||a quc as
cc|a5cs as a5cs cncns|raran pcr ccrca c 200 ancs. |n scgunc |ugar, as cc|a5cs rca|-
ncn|c f|u|uan. As |cncncias c oaixa pccn cccrrcr uran|c un pcricc, nas c nctincn|c
g|coa| |cn sic asccncn|c. | c|arc quc tccc qucr quc scus intcs|incn|cs accnpan|cn cu, sc
pcssitc|, cxccan a inf|a4c. Os rcgis|rcs |is|criccs sugcrcn quc c fa|c as cc|a5cs as a5cs
u||rapassan a |axa c inf|a4c ccn c passar c |cnpc. Na qua|iac c sccic c c|uoc, tccc
ccnprar4 a5cs a cc|a5cs a||as c oaixas. Pcrcn a |cncncia gcra| c a||a prctatc|ncn|c ctcr4
prcsscguir, c cs intcs|icrcs sc ocncficiar4c c|a. O inpcr|an|c c n4c sc a|cr ac cur|c prazc, nas
prccurar |cr una tis4c c ncrcac ccnc un |cc.
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 15
L evidenle que para prosperar voc no precisa necessarianenle alingir o
rendinenlo lpico dos associados da NAIC. A Iigura I-3 noslra o nonlanle
que voc pode acunuIar en diversos prazos e a diferenles laxas de relorno ao
apIicar US$ 3OO nensais. Un rendinenlo de 8 e una nela conservadora,
vislo que o nercado de aes cono un lodo alingiu una laxa anuaI de cresci-
nenlo de Iongo prazo de cerca de 1O. Se voc fizesse un inveslinenlo nensaI
de US$ 3OO duranle 2O anos a 8, voc acunuIaria un lolaI de US$ 177.884.
Ln 3O anos voc eslaria con US$ 45O.O88.
Iara ler relornos gIolais consislenles voc precisar inveslir lanlo en
nercados decIinanles quando quase lodas as aes esliveren sulavaIiadas, len
cono en nercados en ascenso quando a naioria das aes esliver pIenanen-
le vaIorizada. L en lodos os nonenlos una seIeo crileriosa das aes e
fundanenlaI.
SUA CONTA NO CLUBE AJUDA A CONSTRUIR SUA CONTA PESSOAL
O cIule de inveslinenlos e a iniciao de nuilas pessoas no nercado de
aes. Se esse for o seu caso, sua experincia no cIule o Ievar a alrir una
conla pessoaI de inveslinenlos aIen das suas parlicipaes no cIule, que ser
o incio da fornao de sua carleira individuaI.
Iossuir una conla pessoaI no significa alandonar o cIule de invesli-
nenlos. A sua conlinuidade cono scio do cIule pode ser nuilo inporlanle.
Os scios exaninan as aes peIo nenos una vez por ns, o que serve cono
un Ienlrele para que voc presle aleno lanlen as suas carleiras pessoais.
Muilas ideias solre inveslinenlo ln origen nas reunies do cIule, ale nesno
para o inveslidor nais experienle.
O Mu|ua| |ntcs|ncn| C|uo cf Dc|rci| ceIelrou seus 55 anos en 1995. AIguns
dos scios fundadores ainda ln parlicipao aliva apesar de suas carleiras
pessoais leren alingido vaIores sulslanciais. A parlicipao cono scio en un
cIule de inveslinenlos pode ser una experincia para loda a vida. No cIule,
voc senpre pode conlar con a ajuda de pessoas experienles.
Ioren, isso s funciona se voc liver persislncia. Vinle e cinco por cenlo
dos novos cIules de inveslinenlos encerran suas alividades en ale dois anos
en conseqncia de una seIeo inadequada dos scios e de una nenlaIidade
16 Instituto Nacional de Investidores
de enriquecer rapidanenle. L necessrio que desde o incio lodos eslejan de
acordo con as nelas eslaleIecidas, ou seja, que concorden en parlicipar de
un prograna de Iongo prazo con una fiIosofia de inveslinenlos de Iongo
prazo. (ver figuras I-4 e I-5.) As lransaes de curlo prazo sinpIesnenle no
funcionan en un cIule de inveslinenlos.
PROCURE IDIAS PARA INVESTIMENTOS
Alraves da Ieilura desse Iivro, voc e seus coIegas de cIule lero ideias
solre cono seIecionar inveslinenlos. AIen disso, voc lanlen pode se associ-
ar a NAIC e receler oulras infornaes leis incIuindo a pulIicao nensaI da
NAIC, 8c||cr |ntcs|ing. Ao Iongo dos anos, as aes deslacadas na seo Aes
a Olservar alingiran na nedia a nela da NAIC de dolrar de vaIor en un
perodo de cinco anos. Una oulra fonle de sugesles pode ser seu correlor.
Lnlrelanlo voc no deve considerar a opinio de quaIquer oulra pessoa cono
definiliva. Aps aprender a uliIizar as ferranenlas da NAIC con esse Iivro,
voc e seus coIegas deven eslar aplos a fazer juIganenlos len fundanenlados
solre o que, e quando, conprar ou vender. As dicas so len-vindas, nas ainda
assin, voc deve apIicar en cada ao o lesle do Cuia IrincipaI de AvaIiao e
ReIalrio de AnIise da NAIC anles de reaIizar a conpra.
O oljelivo desse Iivro e ensin-Io a organizar correlanenle seu cIule e
orienlar suas operaes de inveslinenlo alraves dos anos. Se o cIule ficar Iini-
lado a seus prprios recursos, pode evenluaInenle denonslrar fraqueza e
recorrer a conceilos aIlanenle especuIalivos. Mas ao aderir aos princpios que
apresenlanos, voc ler a oporlunidade de seguir lecnicas conprovadas ao
Iongo do lenpo e j uliIizadas por nuilas pessoas para financiar os esludos de
seus fiIhos, viajar peIo nundo e evilar as preocupaes financeiras aps a apo-
senladoria.
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 17
CAPTULO 1
Uma Filosofia de investimento Comprovada
No h una frnuIa ngica para se chegar a riqueza. Os cIules de inves-
linenlos nais len-sucedidos da aluaIidade, que conlan hoje con alivos de
cenlenas de niIhares de dIares, de un niIho de dIares ou nais, iniciaran
suas alividades h nuilos anos con apenas aIguns poucos dIares. A naioria
dos scios desses cIules no linha experincia anlerior no nercado de aes e,
lanlo seus recursos para inveslinenlos quanlo seu lenpo disponveI para dedi-
car as alividades do cIule eran escassos. Lnlrelanlo, eIes aIcanaran resuIlados
que farian inveja a nuilos inveslidores profissionais.
Voc pode ler acesso a nesna fiIosofia que os fez prosperar. Tudo que
voc precisa e ler pacincia para seguir aIguns crilerios experinenlados e con-
provados, e evilar as arnadiIhas que j surpreenderan nuilos inveslidores. O
renonado consuIlor de inveslinenlos, David Balson, escreveu:
L espanloso cono apenas poucas carleiras de inveslinenlos so laseadas
nuna sIida fiIosofia direcionada a oljelivos de Iongo prazo. A naioria deIas e
apenas una coIeo de aes reunidas ao Iongo do lenpo por nolivos que pa-
recian convincenles na epoca da aquisio, nas que j no so nais Ienlrados.
Mesno enlre os inveslidores que desenvoIven un pIano lsico, encon-
lranos nuilos que no o seguen a risca en lenpos fceis e difceis. Ln epocas
de pessinisno do nercado, acalan se desfazendo de aes quando deverian
eslar conprando. L quando o nercado esl olinisla, esles inveslidores se dei-
xan seduzir peIos loalos, anlio ou naus conseIhos, e acalan oplando por
prlicas especuIalivas quando deverian eslar inveslindo.
Seguindo os princpios lsicos reconendados peIa NAIC e adolados no
passado peIos len-sucedidos cIules de inveslinenlos, voc poder apIicar una
18 Instituto Nacional de Investidores
fiIosofia consislenle e j conprovada, direcionada a oljelivos de inveslinenlo
de Iongo prazo. Desde 1951, essas regras sinpIes vn conduzindo os invesli-
dores a resuIlados posilivos conslanles. Os princpios so os seguinles:
PrIncpIn 1: InvcstIr cnm Rcgu!arIdadc, Indcpcndcntcmcntc das Pcrs-
pcctIvas dn Mcrcadn. Quando voc conear a inveslir, laIvez fique inseguro
quanlo ao nonenlo cerlo para lonar decises. O que aconlecer se voc con-
proneler seu capilaI e o nercado en seguida enlrar en laixa` Ioder ocorrer
una oulra segunda-feira negra
1
- ou coisa pior - depois que voc fizer o inves-
linenlo de seus recursos` (No deveria ser NT `)
O lenpo e a experincia ajudan a afaslar esles receios. A lendncia gIolaI
do nercado, duranle decadas, len sido de crescinenlo a una laxa nedia anuaI
capilaIizada de cerca de 1O, apesar dos cicIos inlernilenles de grandes aIlas,
recesso, depresso e recuperao. Una vez que voc reconhea o rilno dos
cicIos econnicos, as fIuluaes no vo nais preocup-Io, peIo conlrrio, voc
passar a encarar as quedas de nercado cono oporlunidades para conpras.
Os inveslidores reduzen o risco ao adquirir aes que prelenden conser-
var conlanlo que a enpresa conlinue a ser adninislrada de forna salisfalria.
Ior oulro Iado, os especuIadores que lenlan prever as osciIaes do nercado
en curlo prazo aunenlan en denasia seu risco. Tenos olservado que 25 por
cenlo dos cIules de inveslinenlos encerran suas alividades nos prineiros 24
neses, en razo de confIilos enlre os que acredilan en inveslinenlos de Iongo
prazo e os que defenden os negcios especuIalivos. Cerlifique-se de que seus
scios concordan con a fiIosofia de Iongo prazo anles de conear a operar.
PrIncpIn 2: RcInvcstIr Tndns ns Lucrns. ReapIique no nercado os Iucros
de seus inveslinenlos. Desla forna voc poder naxinizar seus ganhos alra-
ves da capilaIizao, ganhando nais do que se nanlivesse apenas o capilaI
originaI enpregado. Nos exenpIos que sero cilados nos prxinos capluIos
voc ver o surpreendenle efeilo da capilaIizao proporcionado peIo
reinveslinenlo.
PrIncpIn 3: InvcstIr cm Emprcsas cm CrcscImcntn. Adquira aes de
enpresas cujas vendas e Iucros eslejan evoIuindo a un rilno superior ao da
econonia do pas, e cujos hislricos sugiran una grande vaIorizao para os
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 19
prxinos cinco anos. Moslrarenos nais adianle cono idenlificar enpresas en
crescinenlo con naior polenciaI.
PrIncpIn 4: DIvcrsIfIcar para RcduzIr n RIscn. Ln aIgunas de suas esco-
Ihas voc oller exceIenles resuIlados e en oulras, resuIlados decepcionanles.
Cono e inpossveI prever o fuluro con exalido no e razoveI esperar que
lodos os resuIlados sejan salisfalrios. UliIizando o crilerio da diversificao,
voc precisar apenas de un crescinenlo nedio para aIcanar a sua nela, un
evenluaI erro no provocar un grande desequiIlrio.
A diversificao e una regra lsica da arle de inveslir. Cono no e poss-
veI prever que aes lero un desenpenho neIhor ou pior do que a nedia,
voc no deve se arriscar a apIicar lodos seus recursos en una nica enpresa,
ou nesno en enpresas de un nico segnenlo. Voc precisa dislriluir o risco
- e o relorno. Sonenle alraves da diversificao voc poder alingir seu oljeli-
vo de renlaliIidade nedia con un risco nais laixo. L verdade que a
diversificao lanlen inpe Iiniles ao polenciaI de vaIorizao, nas isso e
inporlanle para equiIilrar risco e relorno.
Ao apIicar esles qualro princpios, voc ler grandes chances de se lornar
un inveslidor len-sucedido. Voc deve procurar lanlen un inveslidor expe-
rienle que adole esla fiIosofia, e que se disponha a exercer a funo de lreinador
en seu cIule. LIe poder ser un experienle scio de un cIule de inveslinen-
los, un inveslidor individuaI ou o seu correlor.
OS QUATRO PRINCPIOS NA PRTICA
Lis un exenpIo de cono os princpios funcionan en una siluao reaI.
Todo nundo que chega ao nercado de aes len una pergunla en nenle: o
nercado esl en aIla ou en laixa hoje` Lsla pergunla e nais conpIexa do que
parece a prineira visla. TaIvez o nercado esleja en aIla, en conparao con a
senana ou con o ns passado, poren nais laixo do que un ano alrs. TaIvez
o nercado se apresenle en laixa, no nonenlo, se o conpararnos con seu
nveI de un ano alrs. TaIvez esleja en laixa agora, se o conpararnos con o
nveI que ler daqui a un ano. Mas quen pode fazer esla previso` L quase
inpossveI enconlrar aIguen que lenha feilo una forluna ao Iongo da vida,
prevendo novinenlos de curlo prazo no nercado. Ior oulro Iado, niIhes de
pessoas perceleran que a aquisio reguIar de enpresas sIidas e Iucraliva,
20 Instituto Nacional de Investidores
vislo que o nercado ven evoIuindo no Iongo prazo. L a que nossos princpios
de inveslinenlo so apIicados.
Quando voc invesle reguIarnenle una quanlia fixa na conpra de aes,
sen considerar os nveis do nercado, voc esl enpregando un conceilo de-
noninado aquisi4c a cus|c ncic. Voc conprar nais aes quando os preos
esliveren laixos e nenos quando esliveren aIlos. Islo se d porque quando as
colaes eslo nais laixas, os seus recursos para apIicao poden conprar
nais aes con o nesno nonlanle, e quando eslas nesnas aes eslo nais
caras, esla inporlncia conpra nenos aes (Iigura 1-1).
QuaI e o nonenlo cerlo para vender` Ao conprar con cuidado, voc
raranenle precisar vender. Ao adquirir aes de enpresas de quaIidade con
polenciaI conlnuo de aIlo crescinenlo, voc deve conserv-Ias. Quando as aes
de una enpresa se lornaren exageradanenle aIlas, voc dever converler de
25 a 33 por cenlo de seus Iucros. LxpIicarenos nais adianle, delaIhadanenle,
cono reconhecer aes supervaIorizadas. Lnlrelanlo, ao adquirir aes de una
enpresa cuja evoIuo seja decorrenle da adninislrao, voc pode conserv-
Ias duranle o lenpo en que a referida adninislrao esliver no conlroIe. Una
enpresa nuilo conprada peIos scios da NAIC acala de conpIelar 49 anos
sucessivos de crescinenlo de vendas e de rendinenlo por ao.
Mas porque oplar peIa aquisio a cuslo nedio en vez de apenas con-
prar na laixa e vender na aIla` Iorque no salenos con anlecedncia quando
lais siluaes iro ocorrer. AnIises posleriores disponiliIizarian dados que os
inveslidores no possuen anles da conpra. A conlinao da aquisio a cuslo
nedio con a poIlica de reinveslinenlo de lodos os seus dividendos pernilir
a aquisio, ao Iongo do lenpo, de nais aes a preos laixos e nenos a preos
aIlos.
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 21
A
c

i
n
t
c
s
|
i
r

U
S
$

2
0
,
0
0

n
c
n
s
a
|
n
c
n
|
c

c
n

u
n
a

c
|
c
r
n
i
n
a

a

a

4
c
,

a

n
a
|
u
r
c
z
a

c

c
s
c
i
|
a

4
c

c

n
c
r
c
a

c

a

5
c
s

f
a
r
i
a

c
c
n

q
u
c

s
c
u
s

U
S
$

2
0
,
0
0
f
c
s
s
c
n

s
u
f
i
c
i
c
n
|
c
s

p
a
r
a

c
c
n
p
r
a
r

n
a
i
s

a

5
c
s

c
n

c
c
r
|
a
s

c
c
a
s
i
5
c
s

c

n
c
n
c
s

c
n

c
u
|
r
a
s
.

N
c

c
n
|
a
n
|
c
,

a

n
a
|
u
r
c
z
a

a

a
q
u
i
s
i

4
c

a

c
u
s
|
c

n
c

i
c

|
|
c
|
r
a
z

a

t
a
n
|
a
g
c
n

i
n
i
n
u
i
r

s
c
u

c
u
s
|
c

n
c

i
c

p
c
r

a

4
c

c
c
n

c

p
a
s
s
a
r

c

|
c
n
p
c
.

O
s

n
u
n
c
r
c
s

a

|
i
n
|
a

i
n
f
c
r
i
c
r

n
c
s
|
r
a
n

a

q
u
a
n
|
i

c
a

5
c
s

a

q
u
i
r
i

a
s

n
c
n
s
a
|
n
c
n
|
c

c
c
n

a

i
n
p
c
r
|
a
n
c
i
a

f
i
x
a

c

i
n
t
c
s
|
i
n
c
n
|
c

c

U
S
$

2
0
,
0
0
.

O
s

U
S
$

4
4
0
,
0
0

i
n
t
c
s
|
i

c
s

c
n

u
n

p
c
r
i
c

c

2
2
n
c
s
c
s

c
c
n
p
r
a
r
a
n

3
1
,
2
3
2

a

5
c
s
.

P
c
|
a

c
c
|
a

4
c

n
a
i
s

r
c
c
c
n
|
c

c

U
S
$

1
8
,
0
0
,

a
s

3
1
.
2
3
2

a

5
c
s

t
a
|
c
n

U
S
$

5
6
2
,
1
8
.

C
c
n

c

p
r
c
s
s
c
g
u
i
n
c
n
|
c

c
s
u
a
s

a
p
|
i
c
a

5
c
s
,

s
u
a

t
a
n
|
a
g
c
n

a
u
n
c
n
|
a
r
4
.
(
A
|
c
n

4
c

p
a
r
a

a

n
c
|
a

4
c

c
c
i
n
a
|

-

n
c

c
a
s
c

|
i
p
c
|
c
|
i
c
c

s
4
c

3
1
,
2
3
2

a

5
c
s
.
)
P
r
e

o
p
o
r
a

o




M

s
(
1
)

A
p
l
i
c
a

o

m
e
n
s
a
l


U
S
$

4
4
0
,
0
0

i
n
v
e
s
t
i
d
o
s
(
2
)

A

e
s

a
d
q
u
i
r
i
d
a
s

m
e
n
s
a
l
m
e
n
t
e
3
1
,
2
3
2

a

e
s

a

$
1
8

=

$
5
6
2
,
1
8
Figura 1-1
Aplicaes regulares podem diminuir seu custo mdio por ao
22 Instituto Nacional de Investidores
COMO ESTABELECER METAS DE INVESTIMENTO
O seu cIule deve ler cono nela un crescinenlo nedio, nas colaes e nas
receilas de dividendos, de 14,9 por cenlo anuais capilaIizados. Con esla laxa,
voc dolrar o vaIor de seus alivos a cada cinco anos. No enlanlo, un aunenlo
anuaI de 8 por cenlo duranle un perodo proIongado j poderia ser considera-
do un exceIenle resuIlado.
Os dividendos so un inporlanle conponenle da vaIorizao de seu in-
veslinenlo. Voc deve ler cono nela una receila provenienle dos dividendos
que represenle de 4 a 6 do vaIor de seu inveslinenlo, ao Iongo do lenpo,
especiaInenle no incio do cicIo econnico, quando as colaes das aes len-
den a ser nais laixas e a renlaliIidade dos dividendos naior. Con freqncia,
islo ser difciI ou ale inpossveI, nas lenha en nenle esle padro. Lenlre-se
que e apenas un padro desejveI e no una regra rgida.
Ao consliluir ou associar-se a un cIule de inveslinenlos, lenle neIe per-
nanecer ale a sua aposenladoria. Un cIule de 15 scios en que cada un
conlrilui con US$ 2O,OO por ns, chegar a US$ 22.19O,OO en cinco anos. ApIi-
caes duranle perodos nais Iongos e escoIhas nais prudenles lraro resuIlados
ainda neIhores. A laleIa de juros capilaIizados (ver Iigura I-3 - NO ACHLI
NO LIVRO) noslra cono o nonlanle de US$ 3OO,OO, inveslido nensaInenle,
aunenlaria, se fosse apIicado a laxas de relorno variveis e en epocas diferen-
les.
Os scios do cIule que iniciaren seu prograna aos vinle anos e o nanli-
veren ale a sua aposenladoria, quarenla anos depois, podero acunuIar US$
1.913.O34,OO a una laxa de relorno de 1O por cenlo ao ano, desconsiderados os
possveis saques neslas qualro decadas, e, principaInenle, desde que o cIule
siga nosso conseIho de inveslir en enpresas en crescinenlo. L enocionanle
inveslir en enpresas e v-Ias crescer en lananho, inporlncia e, cerlanenle,
en vaIor. A aquisio de aes de enpresas cujas vendas e Iucros eslejan cres-
cendo en un rilno naior do que a econonia cono un lodo, significa que voc
ir oller un preo nais aIlo por suas aes quando decidir vend-Ias.
Lsle preo nais aIlo no len origen apenas nos Iucros crescenles, nas
lanlen na disposio dos inveslidores en pagar un gio peIo crescinenlo. As
aes das enpresas en crescinenlo so negociadas en geraI a ndices de pre-
o/Iucro superiores aos de oulras enpresas. Tenha en nenle que a enpresa
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 23
dever evoIuir duranle aIguns anos, para garanlir a sua designao cono en-
presa en crescinenlo. O crescinenlo len diversas origens. Iode se dar alraves
de un novo segnenlo con un novo nercado a ser desenvoIvido, pode surgir
de un produlo novo ou ainda se nanifeslar por neio de una adninislrao
vigorosa, laIenlosa e focada. Lsle Ilino gnero de crescinenlo e o nais confiveI
e duradouro. Un hislrico de cinco anos deve ser o nnino necessrio para
confirnar a consoIidao da enpresa, len cono o desenpenho de sua adni-
nislrao que lendo sido sulnelida a siluaes variadas conprovou a sua
conpelncia. Un lreve perodo de crescinenlo poder ser un goIpe de sorle e
no a indicao da adninislrao dinnica e focada que eslanos procurando.
Os grficos da Iigura 1-2 apresenlan o hislrico da evoIuo consis-
lenle dos indicadores financeiros da Anerican Hone Iroducls e da Signa
AIdrich, noslrando que essa evoIuo ven aconpanhada do crescinenlo
no preo das aes.
COMO IDENTIFICAR AES EM CRESCIMENTO
O inveslidor Iogo percele, alraves dos grficos da Iigura 1-2, que con o
aunenlo das vendas en quase lodos os exerccios e os Iucros por ao aconpa-
nhando grosso nodo o nesno caninho, o preo da ao, nornaInenle, sole. L
isso o que lodos ns procuranos. A NAIC acredila que o inveslidor Iucra ao
apIicar seus recursos en una enpresa cujo hislrico sugira una grande vaIori-
zao para os prxinos cinco anos.
O crescinenlo de una enpresa se d de nuilas naneiras. Lxislen, por
exenpIo, os segnenlos con polenciaI de crescinenlo que surgen quando un
novo produlo, naleriaI ou servio conea a ser oferecido, fazendo con que as
enpresas que alendan a esla denanda cresan, ocupando, assin, sua posio
nesle novo nercado. Ln aIguns casos, cono o dos eIelrnicos, o crescinenlo
poder conlinuar indefinidanenle, aIinenlado peIo conslanle desenvoIvinen-
lo de novos produlos. No enlanlo, delerninados produlos novos eslinuIan o
crescinenlo apenas por aIguns anos. As vezes, o crescinenlo len origen en
una nova apIicao para un produlo anligo. O inveslidor que enlende de onde
ven o crescinenlo, enconlra-se en loa posio para conpreender a sua dura-
o e o polenciaI do inveslinenlo.
24 Instituto Nacional de Investidores
Os scios da NAIC concIuran que o crescinenlo nais confiveI len ori-
gen nenos na indslria do que en una adninislrao lasicanenle
conpronelida con o crescinenlo. Lsle lipo de crescinenlo poder durar en-
quanlo essa adninislrao esliver no conlroIe da enpresa. AIgunas
adninislraes, lodavia, conseguen inpIanlar una cuIlura de crescinenlo en
Figura 1-2
Duas Empresas que Demonstram como Surge o Crescimento de Vendas e Lucros
Os gr4ficcs a Ancrican Hcnc Prcuc|s Ccrp. c a Signa A|ric| Ccrp. rcgis|ran c crcsci-
ncn|c ccns|an|c nas tcnas c nc |ucrc pcr a4c, carac|crizanc a cnprcsa ccnc un ocn pc|cncia|
para intcs|incn|c.
Vendas
Lucro por ao
Preo: alta
baixa
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 25
suas enpresas que ser pralicada nesno aps o lernino da adninislrao que
Ihe deu origen. Un exenpIo nuilo conhecido e a enpresa Minnesola Mining
and Manufacluring. A ideia de sulsliluir ilens na Iinha de produlos por oulros
con perodo de uso nenor foi passada de una adninislrao a oulra propor-
cionando a enpresa un hislrico de crescinenlo excepcionaI. As duas enpresas
noslradas na Iigura 1-2 so oulros exenpIos desle crescinenlo suslenlveI.
O Cuia IrincipaI de AvaIiao & ReIalrio de AnIise
2
da NAIC foi for-
nuIado para auxiIi-Io a idenlificar esle lipo de adninislrao. TaI adninislrao
proporciona crescinenlo razoaveInenle conslanle nas vendas e no Iucro por
ao, aIlas nargens de Iucros anles dos inposlos e eIevados Iucros solre o ca-
pilaI enpregado. Lsles aspeclos so noslrados con cIareza no CSA. Ao
idenlific-Ios, o inveslidor s ler o lralaIho de enconlrar o inlervaIo de preos
razoveI para conpra ou venda da ao. Lsla e a finaIidade da lerceira seo
do CSA.
Diversifique para reduzir o risco. A naioria dos cIules de inveslinenlos
adquire de oilo a doze aes no prineiro ano. Iosleriornenle, concenlran-se
en aunenlar sua parlicipao nas de neIhor desenpenho e en sulsliluir as
aes nais fracas peIas neIhores. Quanlas aes o seu cIule de inveslinenlos
deve possuir` Apenas a quanlidade que os scios lenhan a capacidade de acon-
panhar. Os cIules con nenos de dez anos, provaveInenle nanln no nais
que vinle ou vinle e cinco aes, e una diversificao que incIua doze enpre-
sas possiveInenle ser suficienle para un cIule reIalivanenle novo. A principaI
preocupao no ser con o nnero de aes que o cIule possui, nas sin con
a deciso de nanler aes que possuan os alrilulos necessrios para apresen-
laren grande vaIorizao no prxino pico do nercado.
O lolaI de aes que un cIule pode avaIiar vai depender de una parlici-
pao aliva dos scios. Un scio alivo poder provaveInenle aconpanhar
qualro aes. Se apenas dois ou lrs scios se envoIveren no processo de acon-
panhanenlo, a carleira do cIule cerlanenle ler un lananho Iinilado.
Iara que haja a devida diversificao do processo de inveslinenlo, reco-
nendanos a incIuso de enpresas grandes, nedias e pequenas na carleira do
seu cIule. As grandes (geraInenle as con vendas anuais de US$ 4 liIhes ou
nais) lenden a possuir una laxa de crescinenlo nais previsveI e oferecen
naior resislncia a queda das colaes nos nercados en laixa. Ior oulro Iado,
26 Instituto Nacional de Investidores
as enpresas pequenas (con vendas de ale US$ 4OO niIhes) conseguen alingir
un rilno naior de crescinenlo. Suas aes podero avanar lruscanenle en
nercados aquecidos. Quando o nercado enlra en laixa, suas colaes lenden
a una queda naior do que a nedia. As enpresas nedias proporcionan naior
equiIlrio e naior inleresse do nercado.
Hisloricanenle, houve Iongos perodos en que, enlora eslivesse haven-
do crescinenlo de vendas e Iucros, as colaes pernaneceran pralicanenle
inaIleradas. Nesles perodos, enquanlo o nercado cono un lodo no apresen-
la grandes aIleraes, aIguns lipos de aes chanan a aleno. Cono una
gana de enpresas grandes, nedias e pequenas oferece a seu cIule una grande
variedade de apIicaes, haver senpre aIgun ilen de sua carleira recelendo
a aleno do nercado, nanlendo, assin, o inleresse en seu cIule nesno en
epocas de narasno.
Ao seIecionar aes para a carleira de seu cIule, procure apIicar 25 por
cenlo de seus alivos en grandes enpresas dos principais segnenlos, e a nes-
na porcenlagen en pequenas enpresas, preferenciaInenle sediadas na sua
regio, para que seja nais fciI oller infornaes solre eIas.
Os oulros 5O por cenlo dos alivos de seu cIule deven ser inveslidos en
enpresas nedias. Tenha cono nela o polenciaI de crescinenlo anuaI de 5 a 7
por cenlo enlre as grandes enpresas e de peIo nenos 12 por cenlo enlre as
pequenas. As nedias devero proporcionar una laxa de 7 a 12 por cenlo. Se-
guindo eslas direlrizes, sua carleira lolaI dever render de 1O a 12 por cenlo en
vaIorizao. }unlanenle con os dividendos, voc poder alingir os 14,9 por
cenlo de ganho inlegraI que sugerinos cono nela. O nonlanle da carleira dis-
lriludo enlre as enpresas de diversos lananhos ir variar de acordo con as
nudanas nas colaes das aes. No oljelivanos un percenluaI preciso de
parlicipao por lananho de enpresa, nas una parlicipao razoveI en cada
una das faixas.
FATORES FUNDAMENTAIS DA ANLISE DE INVESTIMENTOS
Os scios devero eslaleIecer que nenhuna ao ser adquirida sen una
anIise previa. LIes no precisan, necessarianenle, se lornar anaIislas profissi-
onais, enlora isso j lenha aconlecido con nuilos scios de cIules de
inveslinenlo. No enlanlo, devero ler experincia en efeluar aIgunas verifi-
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 27
caes essenciais, de nodo a aunenlar suas perspeclivas de sucesso e a reduzir
o risco ao adquirir e vender aes.
Ao perseguir a nela de alingir una vaIorizao de cen por cenlo en cin-
co anos, os scios devero anaIisar cada aquisio en paula, de nodo a apurar
1) a capacidade adninislraliva da enpresa, evidenciada por vendas e Iucros
en ascenso, a nargen de Iucros anles dos inposlos e a renlaliIidade solre o
palrinnio Iquido acina da nedia, e 2) un preo aluaI razoveI da ao, que
lenha polenciaI para evoIuir con a neIhora dos resuIlados financeiros fuluros.
CapacIdadc admInIstratIva. O dinanisno da adninislrao de una
enpresa e, con cerleza, o eIenenlo que nais infIuencia o crescinenlo. Quando
os cIules de inveslinenlo do aleno excessiva as perspeclivas de un seg-
nenlo (A assislncia nedica esl presles a ler una grande expanso) ou ao
produlo de una enpresa (Os ingredienles sen gordura eslo en aIla) eIes
ignoran, para depois se arrependeren, que apenas as enpresas len dirigidas
ln sucesso no Iongo prazo. O crescinenlo e nais confiveI quando proporci-
onado por una loa adninislrao.
ApIique esles lrs lesles a adninislrao:
1.Taxa c crcscincn|c. Manlendo iguais os denais falores, no Iongo prazo,
e provveI que un inveslinenlo apresenle una laxa de vaIorizao sene-
Ihanle a laxa de crescinenlo das vendas. As enpresas seIecionadas cono
possveis inveslinenlos para seu cIule deven ser aqueIas cujas vendas
lenhan aunenlado peIo nenos a porcenlagen esperada para o seu lana-
nho, conforne nencionado anleriornenle. AIen disso, cada enpresa ler
que oferecer a perspecliva de progressos conslanles
2.Margcn c |ucrc an|cs cs inpcs|cs. CaIcuIa-se esla nargen deduzindo-
se os cuslos, as despesas e o resuIlado no-operacionaI das vendas e a
seguir dividindo-se o resuIlado, Iucros anles dos inposlos, por vendas:
Lucros antes dos impostos
(Vendas Custos Despesas Resultado no-operacional)
= % lucro antes dos impostos
Vendas
A conparao con oulras enpresas do nesno segnenlo noslrar se a
nargen se silua na nedia, acina ou alaixo deIa. Lvidenlenenle, una
nargen nais aIla e preferveI. L aconseIhveI ficar alenlo caso a nargen
28 Instituto Nacional de Investidores
esleja len acina da nedia de oulras enpresas. Islo poder sinaIizar que
h una disloro na naneira de conlaliIizar os Iucros, e e possveI que a
laxa eIevada no se repila. Margens reais nuilo aIlas Iogo alraen a con-
corrncia.
3.Rcn|aoi|iac scorc c pa|rincnic |iquic. Oulro sinaI que evidencia una
loa adninislrao e una eIevada laxa de renlaliIidade solre o palrinnio
Iquido (Iucro Iquido dividido peIo palrinnio Iquido). Conpare a en-
presa en queslo con oulras do nesno segnenlo. Mais una vez e preciso
ler cauleIa: una laxa de renlaliIidade nuilo eIevada pode indicar una
disloro nos nneros ou una vanlagen lenporria.
Voc aprender a uliIizar oulros neios para avaIiar a adninislrao a
nedida que for adquirindo nais experincia en inveslinenlos. Lslas lrs pro-
vas lsicas deven ser apIicadas desde o incio en lodas as aes que voc
exaninar.
Oulro dado inporlanle para se ler en nenle duranle a anIise de invesli-
nenlo e o preo da ao. A quaIidade e o polenciaI de crescinenlo de un lluIo
nada significan se voc pagar por eIe un preo exorlilanle. UliIize o Cuia
IrincipaI de AvaIiao & ReIalrio de AnIise para avaIiar os Iiniles nnino e
nxino no preo da ao para os prxinos cinco anos (ver CapluIo 9). A se-
guir, reIacione a colao aluaI a essa faixa de preo e ao seu oljelivo de dolrar
o capilaI.
H lrs fornas de verificar se o preo esl razoveI:
1. |ucrc pcr a4c. O Iucro por ao dever aunenlar aproxinadanenle na
nesna proporo do aunenlo das vendas. Sol cerlas condies ocasionais
de nercado, voc enconlrar enpresas en crescinenlo, especiaInenle as ne-
nores, que podero ser adquiridas apenas peIa sona dos Iucros por ao
eslinados para os prxinos cinco anos. Lsla siluao e rara, nas se ocorrer,
voc poder eslar dianle de una excepcionaI oporlunidade de conpra.
2. Diticncs. De una naneira geraI, una enpresa en crescinenlo de
loa quaIidade no dislriluir nais do que a nelade de seus Iucros. O
reslanle ser relido para auxiIiar no desenvoIvinenlo do negcio. Se, na
quaIidade de inveslidor, voc puder conlar, ao Iongo dos anos, con una
renlaliIidade de dividendos de 4 a 6 por cenlo solre o preo pago peIas
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 29
aes, con os Iucros relidos deslinados a pronover o crescinenlo, voc
poder lanlen ler a expeclaliva de vaIorizao da ao. Se a ao sol
anIise liver un hislrico de crescinenlo rpido nas vendas e no Iucro por
ao, fique salisfeilo con una dislriluio reIalivanenle nodesla. Iro-
vaveInenle, a enpresa poder proporcionar-Ihe naior vaIorizao ao
expandir o negcio do que voc poderia alingir direcionando seus divi-
dendos a oulras apIicaes.
3. |aixa c prccs. Lxanine a faixa de preo da ao nos Ilinos cinco anos.
Ao anaIisar os nninos, voc ler una ideia do vaIor peIo quaI poder
conprar una ao duranle o ano en curso. Ao anaIisar os nxinos, voc
ver as possveis colaes de venda, caso o cIule assin decida. Lnlora
seja una prova no nuilo precisa, eIa Ihe dar una loa orienlao geraI
para idenlificar un preo excessivanenle eIevado.
No nundo dos inveslinenlos, assin cono en loda a parle, as reconpen-
sas refIelen a quanlidade e a quaIidade dos esforos enpreendidos por voc e
por seus coIegas inveslidores. Voc exlrai dos esludos de cIules de inveslinen-
los exalanenle o que apIicou - nen nais, nen nenos.
A nedida que for adquirindo experincia en inveslinenlos, voc verifi-
car que h dois grandes nelodos enpregados por inveslidores para seIecionar
aes e para decidir solre quando inveslir ou no. O prineiro e conhecido cono
an4|isc funancn|a|is|a e o oulro cono an4|isc |ccnica. Os inveslidores geraInen-
le escoIhen un ou oulro procedinenlo, de acordo con seu nelodo operacionaI,
nas aIguns conjugan parles dos dois procedinenlos. Ao uliIizar o enfoque
fundanenlaI o inveslidor anaIisa a enpresa, seu segnenlo e seu nercado, e
procura enlender cono a enpresa funciona e quaI ser seu fuluro. } no enfoque
lecnico, o inveslidor presla nais aleno ao nercado de aes e as colaes das
aes do que a enpresa individuaInenle, na expeclaliva de Iucrar nais con o
novinenlo de preos resuIlanles das diversas foras de nercado do que con o
desenvoIvinenlo aIcanado por una enpresa especfica alraves de suas eslra-
legias de negcios. Anlos os procedinenlos poden proporcionar Iucros aos
inveslidores, nas h grandes diferenas.
IeIo enfoque fundanenlaI o inveslidor esl a procura de enpresas que
cresan e se vaIorizen no Iongo prazo. O loIo aunenla de lananho e lodos se
30 Instituto Nacional de Investidores
lenefician, cIienles, funcionrios e acionislas. Trs enpresas nuilo conpradas
peIos scios da NAIC do lons exenpIos do crescinenlo fundanenlaI. LIes
conearan a adquiri-Ias h quinze ou vinle anos,na expeclaliva de que eIas
conlinuassen a crescer, e hoje as enpresas so nuilo naiores do que na epoca
en que o cIule efeluou suas prineiras conpras. As enpresas so AILAC,
McDonaIds e RIM. Os cIules conearan a adquirir McDonaIds quando a
enpresa possua apenas unas duzenlas Iojas, hoje so niIhares. A colao de
suas aes nuIlipIicou-se nuilas vezes. } vinos carleiras de cIules regislran-
do un cuslo da ao da AILAC a US$ O,75. Recenlenenle eIa foi negociada por
ale US$ 45,OO. Os scios possuen niIhares de aes da RIM adquiridas a US$
O,2O, que aluaInenle so negociadas a US$ 17,OO. Con cerleza, os scios lan-
len possuen nuilas oulras enpresas. AqueIas cujo crescinenlo se origina na
adninislrao poden produzir linos resuIlados para o inveslidor. Os proce-
dinenlos de anIise de aes da NAIC ln cono finaIidade auxiIi-Io na
idenlificao dessas enpresas.
No enfoque lecnico, o oljelivo e lirar proveilo de novinenlos de preos
laslanle rpidos. Lsles novinenlos so causados con nais freqncia por con-
dies que surgen no prprio nercado do que peIa nalureza do lluIo en si,
enlora exislan procedinenlos lecnicos que envoIven falores de nercado es-
pecificanenle reIacionados a una delerninada enpresa. NornaInenle Iucros
de 2O a 5O por cenlo so reaIizados assin que se lornan evidenles e no se
cogila conservar a ao por nuilo lenpo. O resuIlado e que os prineiros inves-
lidores a seguir una lendncia e os prineiros a sair coIhen os naiores Iucros.
Os que ingressan nais larde e os nais Ienlos para sair Iucran nenos ou ln
perdas (ver Iigura 1-3).
Un esludo reaIizado por Dr. }ess H. Chua e Richard S. Woodvard na
Universily of CaIgary, con palrocnio do SaIonon Brolhers Cenler for lhe Sludy
of IinanciaI Inslilulions, concIuiu que as pessoas que seguiran os procedinen-
los lecnicos de curlo prazo, en un prazo de esludo de sessenla anos, liveran
que acerlar 8O por cenlo das vezes para alingir resuIlados iguais aos do inves-
lidor que adquiriu enpresas en crescinenlo de loa quaIidade, nanleve-as por
Iongos perodos e fez poucas lrocas de posies. De acordo con a experincia
da NAIC, esle e o procedinenlo que deve ser aprendido e seguido peIa naioria
das pessoas e que dever Ihes lrazer nuilos lenefcios.
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 31
O prograna de anIise de aes delaIhado nesle Iivro noslrou-se provei-
loso para os inveslidores duranle neio secuIo. Se voc oplar agora por enpregar
o prograna con reguIaridade, seu cIule lanlen coIher os frulos.
Figura 1-3
Reinvestimento dos Dividendos
Valor Dividendo Total Aes Total de Aes
Ms Pago Acrescentado Investido Adquiridas Possudas
1 $ 20 $ 20,00 1,333 1,333
2 20 $ 0,27 20,27 1,267 2,600
3 20 20,00 1,176 3,776
4 20 20,00 1,250 5,026
5 20 1,00 21,00 1,400 6,426
6 20 20,00 1,428 7,854
7 20 20,00 1,538 9,392
8 20 1,88 21,88 1,563 10,955
9 20 20,00 1,333 12,288
10 20 20,00 1,428 13,716
11 20 2,74 22,74 1,749 15,465
12 20 20,00 1,667 17,132
13 20 20,00 1,818 18,950
14 20 3,79 23,79 1,983 20,933
15 20 20,00 1,538 22,471
16 20 20,00 1,667 24,138
17 20 4,83 24,83 1,910 26,048
18 20 20,00 1,428 27,476
19 20 20,00 1,333 28,809
20 20 5,76 25,76 1,610 30,419
21 20 20,00 1,176 31,595
22 20 20,00 1,111 32,706
$ 440 $ 20,27 $ 460,27 32,706 $18 = $ 588,71
O iticnc anua| c c US$ 0,80 pcr a4c, US$ 0,20 pcr |rincs|rc. As a5cs fcran aquirias
acs prccs ncs|racs na |aoc|a an|cricr.
Vccc pcc capi|a|izar scus |ucrcs nais rapiancn|c ac rcintcs|ir cs iticncs. Nc ccncc, c
ncn|an|c ccnp|cncn|ar c |ucrc c pcqucnc, nas ctc|ui para ta|crcs significa|itcs nc cccrrcr
c scus intcs|incn|cs. A|cn issc, ac |ctar cn ccn|a quc nui|as cnprcsas auncn|an scus
iticncs ccn rcgu|ariac, tccc ccnca a tcr c pccr c rcintcs|incn|c cs iticncs. Ac
cxaninar a cc|una 3 a |aoc|a, tccc pcc pcrccocr ccnc c ta|cr gan|c auncn|a a caa is|rioui-
4c c iticncs. Ncs|c cxcnp|c c intcs|icr |crnincu ccn 32,706 a5cs cn tin|c c cis ncscs,
ccrca c 1,5 a4c a nais c quc nc cxcnp|c a |igura 1-1.
32 Instituto Nacional de Investidores
CAPTULO 2
Selecionando Empresas para Anlise
Ao Ianar o seu prograna de inveslinenlos, o prineiro desafio do cIule
ser idenlificar aes para seren conpradas. O pIano e inveslir en aes de
enpresas en crescinenlo. Lenlre-se da definio de una enpresa en cresci-
nenlo: aqueIa onde as vendas e os Iucros por ao evoIuen en rilno superior
ao da econonia cono un lodo. Cono exislen niIhares de conpanhias dispo-
nveis, por onde voc deve conear`
COMO RECONHECER EMPRESAS EM CRESCIMENTO
O crescinenlo proven da adninislrao. Lnlora as enpresas en cresci-
nenlo eslejan geraInenle presenles nos selores en evoIuo, lanlen podenos
enconlr-Ias nos grupos de alividades eslagnados e en decInio. Ln quase lo-
das as enpresas Iigadas a un rano de alividade en evoIuo, ocorre crescinenlo
de vendas e de Iucros, no sendo esle, porlanlo, un falor nuilo confiveI para
a idenlificao de adninislraes orienladas para o crescinenlo, cono seria
en oulras circunslncias. Quando o crescinenlo cessa h una reviravoIla e as
enpresas naI adninislradas vo a faIncia.
Ao conprar aes de enpresas Iigadas a selores en rpido crescinenlo,
procure seIecionar as nais len adninislradas do rano. NornaInenle, so as
que ln naiores nargens de Iucros anles dos inposlos e Iucros solre o capilaI
enpregado (palrinnio Iquido). Apesar de Igico, esle nelodo pode ser peri-
goso. Os selores en crescinenlo con freqncia alraen nuilas enpresas sen
grande expresso que ln un coneo pronissor, nas que eslo deslinadas ao
decInio en epocas de concorrncia acirrada. CeraInenle, ocorre un perodo
de nudana radicaI no quaI un lero das enpresas do selor desaparecer ou
ser alsorvido peIas enpresas nais forles do rano. O grupo doninanle finaI
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 33
aparecer sonenle aps esla reeslrulurao. Todas as enpresas lenden a exi-
lir lons dados financeiros nun prineiro nonenlo de un novo selor.
Un nelodo nais prlico e idenlificar enpresas cuja adninislrao lenha
conseguido alingir crescinenlo anuaI capilaIizado de 1O ou nais, indepen-
denlenenle do selor en que eslejan inseridas. TaI enfoque dininui o risco j
que sua aleno eslar direcionada para a conpelncia da adninislrao de
una enpresa en vez de eslar voIlada para un selor aquecido da econonia,
onde exislen enpresas en conslanle nulao, cuja verdadeira Iiderana ainda
no pode ser eslaleIecida con cIareza.
MensaInenle, a revisla da NAIC, 8c||cr |ntcs|ing, pulIica a seo Slock
lo Sludy (Ao para AnaIisar), que seIeciona una ao que parece ser polenci-
aInenle capaz de ler seu preo dupIicado en cinco anos. As enpresas ciladas
peIos coIunislas da revisla lanlen poden vir a ser oljelo de anIise. Os scios
do Crupo de Infornlica da NAIC lanlen recelen 8|TS, una pulIicao que
lraz arligos solre diferenles enpresas, a pulIicao nensaI NAICs Crovlh
Screen, e o Superscreen, pulIicao anuaI incIuindo as 2OO neIhores en-
presas nanlidas peIos scios da NAIC.
COMO UTILIZAR AS PUBLICAES SOBRE NEGCIOS
A Ieilura de pulIicaes solre negcios e finanas Ihe nanlen infornado
solre enpresas que nerecen ser expIoradas. T|c la|| S|rcc| ]curna|, 8arrcns,
8usincss lcc|, |cr|unc e |crocs so fonles que poden Ihe auxiIiar.
Muilos servios de consuIloria se dedican a nonilorar as aes con pers-
peclivas de vaIorizao. O Inveslor Advisory Service (Servio de ConsuIloria
ao Inveslidor) da NAIC possui un cadaslro reIevanle. DivuIga nensaInenle
Cuias de SeIeo de Aes (CSA) e conenlrios solre lrs aes en crescinen-
lo. Oulros dois servios so o Grcu|| S|cc| Ou||cc|, pulIicado por CharIes
AIInon e o T|c Ou||cc| da Slandard & Ioors, que lodos os neses aponla 2OO
enpresas de crescinenlo rpido. Anlos deven eslar disponveis na sua lilIi-
oleca IocaI. Os scios que possuen conpuladores poden acessar o ucosi|c da
NAIC, o Irun ConpuServe da NAIC ou o lanco de dados da SLCs LDCAR.
AIen disso, o scf|uarc da NAIC dispe de un lanco de dados freqenlenenle
aluaIizado que conlen 3.5OO enpresas de capilaI alerlo, incIuindo as nais po-
puIares enlre os inveslidores de Iongo prazo.
34 Instituto Nacional de Investidores
No deixe de reconhecer a inporlncia das oporlunidades de inveslinen-
los de fundo de quinlaI. As enpresas Iocais que aparecen nos jornais de sua
conunidade poden oferecer un polenciaI iniguaIveI ainda no percelido peIo
universo de inveslidores.
O seu correlor ou oulras pessoas con as quais voc se reIacione no nundo
dos negcios, incIuindo fornecedores, cIienles e anigos que lralaIhen na sua
rea ou en oulros selores poden dar sugesles inleressanles e dignas de seren
invesligadas.
TESTE SUAS IDIAS COM O MTODO DA NAIC
O inporlanle no e a fonle de una infornao, fundanenlaI e saler cono
voc reagir a eIa. Nenhuna conpra deve ser reaIizada sen una anIise for-
naI. L o pensanenlo Igico, e no a enoo, que o Ieva a aIcanar o sucesso no
nercado. Una loa hislria no produz inveslinenlos Iucralivos. L preciso ha-
ver una adninislrao capaz de gerar Iucros crescenles por ao.
Un erro freqenle que os cIules novos e inexperienles conelen e a con-
cenlrao nas chanadas aes laralas, aqueIas que so negociadas a una laixa
colao por ao. Os scios consideran vanlajoso poder adquirir una quanli-
dade naior de aes con suas conlriluies fixas nensais. L cIaro que as aes
poden ser consideradas laralas ou no a quaIquer colao dependendo do
que voc esliver conprando. Desde o incio de sua alividade cono inveslidor,
d nfase a conpra de aes de quaIidade a preos razoveis.
Ao reaIizar a sua anIise de inveslinenlo, voc ir uliIizar as ferranenlas
da NAIC descrilas nais adianle nesle nanuaI. Tanlen e inporlanle conse-
guir un exenpIar do reIalrio anuaI de cada enpresa a fin de poder exanin-Io
cono un acionisla en polenciaI. O prxino capluIo expIicar cono fazer isso.
O PLANO NAIC DE INVESTIMENTO DE BAIXO CUSTO
A NAIC oferece un vaIioso servio a seus scios ao possiliIilar o
reinveslinenlo de Iucros e recursos adicionais en aes a un laixo cuslo ou
ale nesno sen quaIquer cuslo de lransao - un dado fundanenlaI para o
sucesso, caso o seu cIule lenha cono oljelivo seguir a reconendao de
reinveslinenlo. Iara oller delaIhes desle prograna, enlre en conlalo con a
NAIC que Ihe enviar as infornaes junlanenle con una reIao conpIela
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 35
das enpresas do prograna. A Iislagen aluaI das enpresas do IIano NAIC de
Inveslinenlo de Baixo Cuslo lanlen pode ser enconlrada na revisla nensaI
8c||cr |ntcs|ing.
Nesle prograna, voc paga a NAIC una laxa nica de US$ 7 por cada
conpra de aes para colrir as despesas de regislro e nanuseio. AIgunas en-
presas colran una pequena laxa por cada conpra, enlora a naioria no o
faa. Todo o dinheiro e deslinado a aquisio de aes. AIgunas enpresas ale
venden aes con un desconlo en reIao ao nercado ou reinveslen seus
dividendos con desconlo. Assin que a sua apIicao iniciaI for recelida peIa
NAIC, voc receler o prospeclo do IIano delaIhando os cuslos associados a
cada enpresa. Voc pode fazer aIleraes ou sair do prograna quando desejar.
Lxislen lrs vanlagens ao inveslir en una ou nais das nuilas enpresas
que fazen parle do IIano NAIC de Inveslinenlo de Baixo Cuslo:
Figura 2-1
Resultados do Plano NAIC de Investimento de Baixo Custo
Prazo Valor Aplicado: Dividendos Quantidade de Aes
US$ 100/Trimestre Recebidos Adquiridas Possudas
1

trim. $ 122,07 $ 0,27 6,2470 6,2470


2

trim. 100,00 1,69 5,7582 11,9852


3

trim 100,00 3,24 6,5177 18,5029


4

trim 100,00 5,00 6,9399 25,4428


2

ano 400,00 41,02 22,1677 47,6105


3

a 5

ano 1.200,00 307,16 58,4990 106,1095


6

a 10

ano 2.000,00 1.176,97 81,9142 188,0237


Totais $ 4.022,07 $ 1.535,35 188,0237 188,0237
O cxc|usitc P|anc NA|C c |ntcs|incn|c c 8aixc Cus|c c pcrfci|c para un c|uoc nctc quc n4c
cscja gas|ar nui|c ccn |axas c ncgccia4c. Ccn una |axa c rcgis|rc c apcnas US$ 7, scu
c|uoc a|canar4 |ucrcs ccn nais rapicz. A aquisi4c inicia| c una a4c fci c US$ 22,07. Ac
fina| c cincc ancs, a a4c cs|ata cc|aa a US$ 32 c c ta|cr a car|cira cra cquita|cn|c a US$
3.395,50 scorc un ta|cr ap|icac c US$ 2.022,07. Passacs cz ancs, a cc|a4c a a4c cra c
US$ 52,50, ta|cnc a car|cira US$ 9.871,24 ccn ta|cr intcs|ic c US$ 4.022,07.
1. Os dados de lodas as enpresas inlegranles do IIano eslo pronlanenle
disponveis para a sua anIise de inveslinenlos.
2. Na quaIidade de parlicipanle do IIano, voc poder conprovar a fiIo-
sofia da NAIC ao apIicar con reguIaridade una inporlncia fixa, ao
reinveslir seus dividendos e ao parlicipar de enpresas con caraclerslicas
36 Instituto Nacional de Investidores
que indican grande vaIorizao nos prxinos cinco anos.
3. Os laixos cuslos associados ao IIano perniliro a seu cIule un Iucro
nais rpido do que se o cIule, en vez da enpresa enissora, eslivesse
pagando os cuslos de lransao. A NAIC parlicipa dos progranas de
reinveslinenlo de dividendos de una serie de enpresas. Voc e quen
seIecionar as enpresas nas quais deseja inveslir. Lnvie seus recursos a
NAIC. Una vez regislrada a sua conpra iniciaI, voc passar a enviar as
denais apIicaes direlanenle aos agenles fiducirios da enpresa.
Voc ficar surpreso con a rapidez con que as suas apIicaes nensais e
os dividendos reinveslidos se lornaro parlicipaes acionrias sulslanciais
nas enpresas que voc seIecionou. A Iigura 2-1 denonslra o que leria aconle-
cido se voc livesse apIicado US$ 1OO lrineslraInenle nos Ilinos dez anos en
una enpresa do IIano. O dividendo iniciaI cresceu 5 vezes ao finaI de 1O anos
de inveslinenlo.
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 37
CAPTULO 3
Relatrio Anual: O Balano Patrimonial
O reIalrio anuaI conslilui un docunenlo essenciaI de infornaes solre
quaIquer enpresa. HaliluaInenle eIe incIui os principais dados financeiros de
dois anos, enlora as laleIas de eslalslicas financeiras possan colrir dez anos
ou nais de alividades. Quanlo nais exerccios exilidos, nais fciI para idenli-
ficar e aconpanhar as lendncias financeiras.
O reIalrio anuaI lanlen incIui a Mensagen aos Acionislas do Iresi-
denle, na quaI eIe faz una relrospecliva do exerccio que passou e visIunlra o
exerccio seguinle. Os denonslralivos financeiros senpre eslo presenles con
a cerlificao de una firna de audiloria independenle. Os denonslralivos fi-
nanceiros incIuen o laIano e o denonslralivo de resuIlados, len cono un
denonslralivo de fIuxo de caixa. Os reIalrios, en geraI, lanlen incIuen ses-
ses disserlalivas que alrangen diversas Iinhas de produlos, pesquisas,
operaes no exlerior, e oulros assunlos de inleresse para os aluais e polenciais
acionislas da enpresa, sendo nuilas vezes aconpanhadas de folografias.
Ln razo da especificidade da lerninoIogia uliIizada nesses docunenlos,
voc poder no lirar nuilas concIuses dos denonslralivos financeiros ao ini-
ciar a anIise. O que quer dizer ndice de Iiquidez correnle` O que significa
palrinnio Iquido` Ns o ajudarenos a vencer esse olslcuIo nos prxinos
capluIos quando expIicarnos a lerninoIogia financeira lsica que lodo inves-
lidor deve conhecer. Voc vai conslalar que precisar apenas de conceilos lsicos
de nalenlica a fin de enpregar adequadanenle esses ndices e expresses.
Voc lanlen descolrir que nuilas enpresas j lero efeluado peIo nenos
una parle dos cIcuIos para voc, exilindo ndices chave que pernilen una
inlerprelao inediala.
38 Instituto Nacional de Investidores
A TERMINOLOGIA DO BALANO
O laIano refIele a siluao financeira da enpresa en un delerninado
nonenlo. Voc pode avaIiar a Iiquidez financeira da enpresa len cono a sua
capacidade de pagar as dvidas ao esludar o seu laIano.
Os alivos so os lens e as conlas de propriedade da enpresa, enquanlo os
passivos so as suas dvidas e olrigaes. A diferena enlre o alivo e o passivo
e o palrinnio Iquido. O laIano len esse none porque exile os dois Iados da
siluao da enpresa. De un Iado eslo os alivos, do oulro, o passivo e o
palrinnio Iquido. Os dois Iados so senpre iguais nos vaIores lolais.
Alivo = passivo + palrinnio Iquido
A Iigura 3-1 noslra o laIano de una enpresa ficlcia, Manic Manufac|uring
Ccnpanq, a parlir de 31 de dezenlro de 199X. Vanos exaninar nais
delaIhadanenle o significado dos lernos chave desse laIano e a reIao enlre
os diversos Iananenlos.
O a|itc circu|an|c e consliludo por alivos da enpresa que poden ser con-
verlidos en dinheiro no perodo de un ano. LIes no sero necessarianenle
converlidos, o lerno circuIanle define esses alivos cono Iquidos, ou de
disponiliIidade inediala. Os alivos circuIanles vn Iislados na orden de sua
proxinidade ao caixa, o que significa a sua faciIidade de converso en di-
nheiro. } que o caixa e disponveI para uso inedialo, esse ven en prineiro
Iugar. Nesse exenpIo, dinheiro en caixa e no lanco equivaIen a US$
4.5OO.OOO,OO.
Ccn|as a rcccocr e o lolaI de conlas a seren pagas peIos cIienles reIalivas a
nercadorias vendidas. CeraInenle, quase lodos os negcios so lransacionados
a prazo, sendo o paganenlo efeluado no finaI de lrinla ou sessenla dias. Ocasi-
onaInenle, a enpresa se depara con cIienles en alraso, en aIgunas ocasies
aIguns credilos a receler so irrecuperveis. Ior esse nolivo, as enpresas cri-
an una proviso para devedores duvidosos. O vaIor das conlas a receler que
conslan no laIano represenla o nonlanle devido peIos cIienles nenos a pro-
viso para credilos duvidosos. O saIdo das conlas a receler da Manic e de US$
6.75O.OOO,OO.
Os cs|cqucs represenlan os saIdos dos naleriais en diversos eslgios de
falricao: nalerias prinas, produlos en falricao e produlos acalados. Os
saIdos dos esloques so considerados cono alivo circuIanle con lase na hip-
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 39
lese de que na nedia eIes sero vendidos ou girados no prazo de un ano ou
nenos. Lsses saIdos no sero converlidos en dinheiro ale que os lens sejan
vendidos e as conlas a receler resuIlanles das vendas sejan pagas. Lslando
nais dislanle do dinheiro en caixa, os esloques figuran por Ilino na reIao
do alivo circuIanle.
Figura 3-1
O balano da Manic Manufacturing Company
em 31 de dezembro de 199X.
ATIVO CIRCULANTE
Caixa $ 4.500.000
Contas a receber menos proviso
para devedores duvidosos 6.750.000
Estoques 22.500.000
Total do ativo circulante $ 33.750.000
ATIVO IMOBILIZADO (Imveis, instalaes e equipamentos)
Custo $ 40.000.000
Depreciao acumulada 7.300.000
Valor lquido 32.700.000
Total do ativo $ 66.450.000
PASSIVO CIRCULANTE
Contas a pagar $ 3.000.000
Proviso para impostos 2.000.000
Proviso para salrios, juros e demais despesas 1.225.000
Total do passivo circulante $ 6.225.000
PASSIVO DE LONGO PRAZO
Obrigaes hipotecrias $ 12.000.000
Debntures 6.000.000
Total do passivo em longo prazo $ 18.000.000
PATRIMNIO LQUIDO
Aes preferenciais, 100.000 aes de
valor nominal de US$ 100,00 $ 10.000.000
Aes ordinrias, 6.750.000 aes
sem valor nominal $ 20.000.000
gio na venda de aes 7.000.000
Lucros acumulados 5.225.000
Total do patrimnio lquido $ 42.225.000
Total do passivo e do patrimnio lquido $ 66.450.000
40 Instituto Nacional de Investidores
As enpresas nornaInenle avaIian os seus esloques peIo cuslo ou preo
de nercado, uliIizando geraInenle o nenor dos dois vaIores sugerido peIos
seus audilores no inluilo de apresenlar un vaIor de esloque que seja coerenle,
conservador e condizenle con os falores econnicos e con a IegisIao lrilu-
lria. A Manic avaIiou seus esloques en US$ 22.5OO.OOO,OO.
Ln delerninados casos, nas no nesse exenpIo, as enpresas incIuen
vaIores noliIirios en seus alivos. AIgunas deIas apIican os excedenles de
caixa en lluIos de curlo prazo do governo e en oulros inveslinenlos. Lslando
nais prxinos do caixa do que as conlas a receler ou os esloques, esses vaIores
aparecen Iogo aps o caixa na disposio do alivo circuIanle e nornaInenle
so conlaliIizados ao cuslo de aquisio. Una nola do conlador noslra un
oulro vaIor, caso aIguns ajusles sejan feilos no cuslo dos lluIos.
A|itc incoi|izac, a|itcs c |cngc prazc, e inctcis, ins|a|a5cs c cquipancn|cs
so expresses uliIizadas de forna equivaIenle. Lsses so lens do alivo inoli-
Iizado de propriedade da enpresa que, se espera, sejan usados conlinuanenle
e no sejan converlidos en dinheiro no prazo de un ano. Lslo incIudos aqui
inveis e inslaIaes, nveis e ulensIios de escrilrio, naquinaria, vecuIos e
oulros alivos de Iongo prazo.
Con exceo dos lerrenos, lodos os alivos inoliIizados so depreciados
ao Iongo de un prazo de anorlizao delerninado peIa IegisIao lrilulria. A
depreciao e una naneira de reduzir o vaIor conlliI de lens de capilaI do
alivo inoliIizado ao Iongo de aIguns anos. LIa e conlaliIizada por neio de
una reserva de depreciao, que aparece no laIano cono deduo do non-
lanle do alivo inoliIizado, de naneira que o vaIor Iquido finaI denonslrado
seja o vaIor de aquisio nenos a depreciao acunuIada. Ior exenpIo, se una
nquina for adquirida por US$ 1.OOO.OOO,OO e esliver sujeila a depreciao du-
ranle un perodo de sele anos, una parceIa ser deduzida de seu vaIor a cada
ano ale que o preo lolaI de aquisio seja anorlizado.
Iara delerninados lipos de alivos, as enpresas poden deduzir un vaIor
naior nos prineiros anos, e quanlias nenores posleriornenle. LIas lanlen
poden oplar por una depreciao de un nonlanle iguaI a cada ano - a cprc-
cia4c |incar. Ior exenpIo, suponha que a naquinaria adquirida peIa enpresa
lenha cuslado US$ 14O.OOO,OO e que possua un prazo de anorlizao de sele
anos. IeIo nelodo Iinear, a enpresa pode deduzir un selino do cuslo, ou US$
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 41
2O.OOO,OO a cada ano. No finaI dos sele anos, o alivo eslar lolaInenle depreci-
ado e o seu vaIor conlliI ser zero.
Se e quando a enpresa vender o equipanenlo, eIa ler que eslornar a
depreciao reaIizada. Isso significa que eIa dever pagar os inposlos solre o
Iucro apurado. Una vez que o vaIor conlliI aps a depreciao lolaI do equi-
panenlo e zero, o vaIor de venda do equipanenlo j lolaInenle depreciado no
exenpIo acina seria inlegraInenle lrilulveI - nas aIquolas de ganhos de ca-
pilaI. Ior exenpIo, diganos que a enpresa venda a nquina depois de
lolaInenle depreciada por US$ 9O.OOO,OO:
Cuslo $14O.OO
Menos depreciao -14O.OO
VaIor conlliI $ O
VaIor da venda $ 9O.OOO
Lucro lrilulveI $ 9O.OOO
A Manic avaIia o cuslo do seu alivo inoliIizado en US$ 4O.OOO.OOO,OO,
nenos a depreciao acunuIada de US$ 7.3OO.OOO,OO, o que resuIla en un va-
Ior Iquido de US$ 32.7OO.OOO,OO.
A cxaus|4c e un lerno que voc enconlrar en cerlos laIanos. L sene-
Ihanle a depreciao, poren, reconhece a exauslo de un recurso naluraI. As
nadeireiras alren conlas de exauslo para suas reservas fIoreslais e as enpre-
sas pelroIferas conlaliIizan a exauslo acunuIada en suas reservas de pelrIeo.
Ao sonar o lolaI do alivo circuIanle e o inoliIizado Iquido da Manic,
chegarenos ao alivo lolaI da enpresa de US$ 66.45O.OOO,OO.
COMO INTERPRETAR O PASSIVO
Vejanos agora o oulro Iado do laIano: o passivo e o palrinnio Iquido.
O passitc circu|an|c alrange as dvidas con vencinenlo no prazo de un
ano. A eslo incIudos os paganenlos dos prxinos doze neses de enpresli-
nos e de parle dos financianenlos de Iongo prazo. As hipolecas ou as
delnlures, en geraI, so pagveis periodicanenle no decorrer de vrios anos.
Os paganenlos previslos ale o ano seguinle so considerados cono circuIanle.
Ccn|as a pagar so as conlas devidas peIa enpresa a seus credores. A Manic
conlaliIiza seu endividanenlo en US$ 3.OOO.OOO,OO, reIalivos a naleriais, for-
42 Instituto Nacional de Investidores
necedores e servios. Caso eIa devesse a un lanco ou a un oulro credor, e
eslivessen previslos vencinenlos no prazo de un ano, o nonlanle conslaria
sol a rulrica parceIa de curlo prazo de dvidas de Iongo prazo
As prctis5cs para inpcs|cs, que no caso da Manic alingen US$ 2.OOO.OOO,OO,
represenlan o nonlanle que a enpresa eslina que dever pagar en inposlos
reIalivos ao exerccio anlerior, incIuindo os inposlos de renda federaI, esladuaI e
IocaI, os inposlos solre o palrinnio, os inposlos prediais e os denais lrilulos.
A prctis4c para sa|4rics, jurcs c cnais cncargcs e a conla que regislra o saIdo
devido peIa enpresa a seus funcionrios, juros de enpreslinos a porladores
de olrigaes e a lancos, conlriluies a favor do pIano de penso/aposenla-
doria da enpresa, e denais dvidas que deven ser pagas no prazo de un ano.
O lolaI dessa calegoria na Manic e de US$ 1.225.OOO,OO.
O lolaI de dvidas que a Manic dever pagar denlro dos prxinos doze
neses - o passivo circuIanle - alinge US$ 6.225.OOO,OO.
A Manic possui dois lipos de olrigaes en alerlo. Ln prineiro Iugar, h
os |i|u|cs |ipc|cc4rics, represenlalivos da dvida garanlida por lens da enpresa,
que sonan US$ 12.OOO.OOO,OO. O segundo lipo diz respeilo as delnlures. Os
inveslidores adquiren essas olrigaes, sen garanlias, con lase no credilo
geraI da enpresa e na sua repulao. A enpresa eniliu US$ 6.OOO.OOO,OO en
delnlures. O lolaI da dvida de Iongo prazo e de US$ 18.OOO.OOO,OO.
O PATRIMNIO LQUIDO: A PROPRIEDADE DA EMPRESA
Iassarenos a exaninar a seo do palrinnio Iquido no laIano, que
represenla a propriedade da enpresa.
A Manic eniliu duas calegorias de aes: as preferenciais e as ordinrias,
havendo un lolaI de 1OO.OOO aes preferenciais en circuIao. Os porladores
dessas aes, cujo vaIor noninaI (vaIor a que foran sulscrilas) e de US$
1O.OOO.OOO,OO, ln preferncia solre os porladores de aes ordinrias no que
diz respeilo a dividendos e a alivos. Isso significa que, se os Iucros da Manic
no foren suficienles para a dislriluio de dividendos as duas calegorias de
acionislas, os delenlores das preferenciais recelero a quanlia devida e os de-
lenlores de ordinrias recelero nenos do que o esperado ou ale nesno nada.
Na hiplese de faIncia da enpresa, os acionislas porladores de aes prefe-
renciais sero indenizados en prineiro Iugar e os porladores de aes ordinrias
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 43
ficaro por Ilino, se houver o suficienle para reenloIs-Ios.
Tanlo os porladores de aes preferenciais quanlo os de ordinrias so
proprielrios da enpresa, enquanlo os porladores de olrigao so credores.
O paganenlo de juros a eIes deve ser efeluado anles nesno que os acionislas
porladores de aes preferenciais recelan os seus dividendos, e caso a Manic
paraIise as suas operaes, lodos os credilos dos porladores de olrigaes de-
vero ser pagos anles que os acionislas lenhan direilo a quaIquer paganenlo.
Voc j pode perceler a diferena enlre porladores de olrigaes e acio-
nislas: ao adquiriren olrigaes de enpresas lais cono a Manic, os inveslidores
eslo enpreslando dinheiro para a enpresa. LIes recelen juros e no vencinen-
lo das olrigaes lanlen recelero o principaI de voIla. Quando as olrigaes
so garanlidas por hipolecas ou por oulros lens e direilos, o inveslidor esl
pralicanenle seguro de receler de voIla os seus recursos. As delnlures, quan-
do no oferecen garanlias reais, poden render juros nais aIlos, poren, o risco
dos inveslidores e naior.
Os acionislas no so credores, eIes so proprielrios da enpresa. As aes
preferenciais ou ordinrias represenlan a sona lolaI dos alivos nenos os pas-
sivos. Os acionislas preferenciais ln prioridade no recelinenlo dos dividendos
e dos alivos, poren o novinenlo do nercado de aes se concenlra en lorno
das colaes das aes ordinrias, en especiaI no que diz respeilo as enpresas
en crescinenlo. Os inveslidores nas olrigaes da enpresa (os credores) e os
inveslidores en aes (os acionislas) so, en conjunlo, os delenlores de loda a
capilaIizao da enpresa. A naioria das enpresas e capilaIizada ou financiada
por una conlinao de capilaI e endividanenlo.
No caso da Manic, as 6.75O.OOO aes ordinrias en circuIao eslo
conlaliIizadas nos Iivros conlleis da enpresa por US$ 2O.OOO.OOO,OO. Lsse
nonlanle poder ler pouca ou nenhuna reIao con o vaIor de nercado da
ao, ou ale nesno con a quanlia a receler peIos acionislas no caso de dissoIu-
o da enpresa. L apenas o vaIor consignado ao capilaI sociaI, de aes
ordinrias, quando da consliluio da sociedade.
A Manic regislra duas calegorias de reservas. A prineira e a rcscrta c
capi|a|, regislrada con un vaIor de US$ 7.OOO.OOO,OO. Isso significa que as aes
iniciais foran sulscrilas por US$ 7.OOO.OOO,OO a nais do que o vaIor que foi
44 Instituto Nacional de Investidores
alriludo a eIas no processo de consliluio da enpresa. Nessa hiplese, as
aes lolaIizaran US$ 27.OOO.OOO,OO na sulscrio. Cono o vaIor de US$
2O.OOO.OOO,OO Ihes linha sido alriludo, os US$ 7.OOO.OOO,OO en excesso lornan-
se reserva de capilaI. Ao sonarnos o vaIor conlliI das aes ordinrias con a
reserva de capilaI ollenos US$ 27.OOO.OOO,OO. Dividindo-se esse nonlanle peIa
quanlidade dessas aes - 6.75O.OOO - apuranos que a sociedade receleu a
nedia Iquida de US$ 4 por ao ordinria por ocasio de sua sulscrio.
A oulra calegoria de reserva e a de |ucrcs rc|ics, lanlen denoninada de
|ucrcs acunu|acs. Lssa reserva represenla a parceIa do Iucro Iquido de cada
exerccio que a enpresa releve para fazer face ao crescinenlo do negcio en
vez de dislriluir aos acionislas a lluIo de dividendos. Sen dvida, essa reser-
va perlence aos acionislas, quer seja dislriluda ou no. AIgunas enpresas
procuran conservar una parle (ou a naior parle) de seus Iucros relidos cono
capilaI de giro para financiar o seu crescinenlo.
H oulros ilens que voc pode enconlrar no laIano. As cspcsas prc-pagas
ou ifcrias referen-se aos encargos que a enpresa pagou anlecipadanenle.
Isso significa que aIgunas despesas foran pagas anles de incorridas, de nodo
que no poden ser devidanenle conlaliIizadas. Suponhanos que un pouco
anles do ano lerninar, a sociedade pague US$ 27.OOO,OO en aIugueI das insla-
Iaes reIalivo ao prineiro ns do exerccio seguinle. Lsse paganenlo deve ser
incIudo nas despesas do ano seguinle, sendo, porlanlo, conlaliIizado cono
despesa pre-paga ou encargo diferido. Lssas conlas serven lanlen para anor-
lizar despesas reaIizadas en un ns, referenles a un perodo nais Iongo. Ior
exenpIo, a enpresa paga lrinla e seis neses de seguro de una s vez. LIa regis-
lra o paganenlo cono despesa diferida e anorliza (ou conlaliIiza en despesas
gerais) 1/36 do desenloIso a cada ns.
AIgunas enpresas regislran os a|itcs in|angitcis lais cono o fundo de
conercio. Lnlora lais alivos possuan vaIor, e cerlanenle difciI quanlific-Ios.
Suponhanos que a enpresa adquira una concorrenle e cono parle da negoci-
ao concorde en pagar US$ 5O.OOO,OO a lluIo de fundo de conercio - vaIor
reconhecidanenle arlilrrio e alriludo ao conceilo da enpresa e ao vaIor de
sua narca conerciaI. Ior ser indisculiveInenle un alivo, eIe e conlaliIizado
cono laI. No enlanlo, por no possuir vaIor fsico eIe e cIassificado cono alivo
inlangveI.
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 45
No Iado do passivo, anaIise con cuidado a rcscrta para ccn|ingcncias. Iode
ser inporlanle enlender nais solre o fundo de conercio e solre as conlingn-
cias se esses represenlaren vaIores significalivos. Una dvida de conlingncia
e una dvida ou una olrigao que poder ou no se concrelizar. Dependendo
do rano de alividade, as enpresas consliluen reservas para lais conlingnci-
as. Ior exenpIo, una enpresa pode ler cincia de que h conlra eIa un Iilgio
IegaI en curso. L consliluda enlo una reserva para conlingncias que ser
uliIizada no caso da enpresa perder ou para fazer face as despesas Iegais.
46 Instituto Nacional de Investidores
CAPTULO 4
Como Analisar o Balano
O laIano fornece una enorne quanlidade de dados solre a enpresa cujas
aes voc esl pensando en adquirir. Ioren, cono en oulras siluaes, voc
dever saler o que procurar e cono anaIisar.
Vanos conear verificando o capi|a| c girc |iquic da enpresa, os recursos
disponveis para as operaes do dia a dia. CaIcuIa-se o capilaI de giro dininu-
indo-se o passivo circuIanle do alivo circuIanle. A Manic Manufac|uring possui
un capilaI de giro de US$ 27.525.OOO,OO. Lsse nonlanle parece suficienle para
evilar dificuIdades financeiras, no caso de os negcios enfraqueceren duranle
un lenpo, e lanlen para aproveilar oporlunidades que necessilen de paga-
nenlo a visla. O capilaI de giro e o recurso vilaI da enpresa. LIe e uliIizado
para a foIha de paganenlo, para nanler en dia os inposlos e aIugueis, para
quilar dvidas, para pagar juros e hipolecas e para conprar nalerias prinas.
Caso lenha prolIenas de capilaI de giro, a enpresa no conseguir se nanler,
e Iogo, deixar lanlen de ganhar dinheiro.
Vejanos agora o inicc c |iquicz ccrrcn|c, que e o alivo circuIanle dividido
peIo passivo circuIanle. O ndice da Manic e superior a 5,4 para 1. As indslrias
geraInenle apresenlan o ndice de 2 para 1, sendo reconendado un ndice
naior para as enpresas cujos esloques eslejan sujeilos a grandes osciIaes de
preo. Un ndice nenor que 2 para 1 sinaIiza perigo. Nessa siluao poder
faIlar capilaI de giro para quilar os conpronissos de curlo prazo da enpresa.
Lnlrelanlo, un ndice nuilo acina de 2 para 1, cono no caso da Manic, no e
necessarianenle una vanlagen. Isso pode indicar que a enpresa no enprega
seus recursos pIenanenle en alivos produlivos.
Lnlora seja nornaI o ndice de 2 para 1 nas indslrias, geraInenle as
concessionrias de servios plIicos funcionan len con 1 para 1 ou nenos.
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 47
Ln enpresas sen esloques, cono por exenpIo, una enpresa no direcionada
para a falricao, o ndice de Iiquidez correnle de 1 para 1 e lido cono aceilveI.
Voc dever exaninar o ndice de Iiquidez da enpresa anaIisada en aI-
guns exerccios anleriores. IIaneje lanlen a conlnua olservao desse ilen
no fuluro. Irocure idenlificar nudanas na lendncia do ndice de Iiquidez
correnle, para assegurar que a adninislrao da enpresa conlinua agindo con
responsaliIidade fiscaI no conlroIe do fIuxo de caixa. Conpare lanlen sua
enpresa candidala con a concorrncia, con enpresas do nesno selor. Caso o
ndice de Iiquidez de sua candidala esleja en desaIinho con o da concorrncia,
voc deve averiguar o nolivo.
Un oulro ndice, de Iiquidez seca, lanlen conhecido cono ndice de ali-
vo Iquido, e caIcuIado dividindo-se o alivo circuIanle (sen os esloques) peIo
passivo circuIanle. O ndice de Iiquidez seca avaIia de forna nais reaI a capa-
cidade de cerlas enpresas de quilar os conpronissos de curlo prazo. Isso poder
ler especiaI inporlncia nas enpresas que nanln esloques de aIlo vaIor uni-
lrio, no lransfornados en caixa con faciIidade, e nas enpresas con esloques
nuilo eIevados. O ndice de Iiquidez seca da Manic e de 1,8 para 1. Logo, olser-
vanos que cerca de dois leros do alivo circuIanle da enpresa eslo
conpronelidos con os esloques, e sua capacidade para alender as necessida-
des de caixa de curlo prazo parece razoveI.
Aconpanhe a lendncia do ndice de Iiquidez seca duranle aIguns exerc-
cios e conpare-a con os ndices das concorrenles. O esloque nuilo eIevado
pode causar perdas, caso haja una queda no preo das nalerias prinas. Ou
seja, a enpresa pode ler adquirido suas nalerias prinas a preos superiores
aos pralicados aluaInenle no nercado, o que, con cerleza, ir ler un refIexo
na sua nargen de Iucro. Os esloques en excesso indican que a enpresa pos-
sui eIevada quanlidade de nercadorias de pouca sada ou que apIicou una
excessiva parle do seu capilaI de giro en nalerias prinas.
O GIRO DOS ESTOQUES
O girc cs cs|cqucs e un indicador inporlanle da siluao dos esloques.
LIe e apurado dividindo-se o cuslo das nercadorias vendidas (do denonslrali-
vo de resuIlados, anaIisado no CapluIo 5) peIa nedia dos esloques ao vaIor de
cuslo. Caso o vaIor nedio dos esloques no esleja disponveI, voc poder uli-
48 Instituto Nacional de Investidores
Iizar o vaIor finaI da conla esloques que consla no laIano, ou fazer una nedia
dos vaIores iniciaI e finaI do exerccio. Se os nveis de esloques esliveren coe-
renles, o vaIor enconlrado ser confiveI. No enlanlo, se houver grandes
osciIaes sazonais, esse nelodo poder dislorcer a viso reaI dos falos.
Os esloques da Manic lolaIizan US$ 22.5OO.OOO,OO, o cuslo lolaI das ner-
cadorias vendidas e de US$ 45.OOO.OOO,OO (ver o denonslralivo de resuIlados
da Manic no CapluIo 5). Logo, o giro dos esloques e de exalas duas vezes. Lsse
ndice denonslra, na nedia, quanlas vezes duranle o exerccio o esloque e in-
legraInenle vendido e sulsliludo. Na verdade, os depsilos no so
conpIelanenle esvaziados e realaslecidos. Assin cono os denais aspeclos da
anIise financeira, o ndice de giro e una eslinaliva. Quanlo naior o giro, ne-
Ihor. LIe e indicalivo da quaIidade da nercadoria, len cono de preos
adequados. Voc poder verificar se a enpresa sol anIise esl aperfeioando
o giro dos esloques e sua posio en reIao as concorrenles do selor. AIguns
ranos, cono o aIinenlcio, possuen, cono caraclerslica, eIevados nveis de
giro, enquanlo oulros, cono a indslria de funo, lradicionaInenle possuen
laixos nveis de giro.
Oulro ndice que vaIe a pena ser caIcuIado e o girc c a|itc fixc, ollido
dividindo-se as vendas (do denonslralivo de resuIlados) peIo alivo inoliIiza-
do. No caso da Manic divide-se US$ 67.5OO.OOO,OO por US$ 4O.OOO.OOO,OO, de
nodo que o giro do alivo fixo chegar a cerca de 1,7 vez.
Quanlo nais eIevado esse ndice, neIhor, sendo desejveI que eIe aunen-
le con o decorrer do lenpo. Se a enpresa expande suas inslaIaes sen o
correspondenle crescinenlo das vendas, h un nlido prolIena de uliIizao
dos alivos.
O VALOR PATRIMONIAL
O vaIor palrinoniaI da ao ordinria e nais un dado liI. Iara caIcuI-
Io, sone o vaIor do capilaI aos Iucros acunuIados e as reservas. (Conforne j
olservado, as enpresas de vez en quando deslinan parle de seus Iucros acu-
nuIados a conlingncias ou a oulros fins). No caso da Manic, sonanos US$
2O.OOO.OOO,OO do nonlanle noninaI das aes ordinrias, nais US$ 7.OOO.OOO,OO
da reserva de capilaI e nais US$ 5.225.OOO,OO de Iucros acunuIados para che-
garnos a un vaIor palrinoniaI das aes ordinrias de US$ 32.225.OOO,OO.
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 49
UliIizarenos esse vaIor para un cIcuIo no prxino capluIo. Olserve que o
vaIor palrinoniaI no len reIao direla con o vaIor de nercado, as aes de
enpresas len conceiluadas con vendas e Iucros en ascenso sero negocia-
das a vrias vezes o vaIor palrinoniaI, enquanlo oulras, de enpresas que
noslran resuIlados inexpressivos, sero coladas alaixo desse vaIor.
A eslrulura de capilaI da enpresa e nais un dado para anIise, ou seja, a
proporo de cada conponenle da capilaIizao lolaI - olrigaes e aes pre-
ferenciais e ordinrias. Una parlicipao eIevada de olrigaes poder lornar
nenos alraenles lanlo as olrigaes cono as aes, enquanlo un vaIor signifi-
calivo de aes preferenciais pode lornar a ao ordinria nenos alraliva.
Apura-se o inicc c coriga5cs ao se dividir o vaIor noninaI das olriga-
es peIo nonlanle lolaI das olrigaes, aes preferenciais e ordinrias, reserva
de capilaI e Iucros acunuIados. No exenpIo da Manic, a diviso de US$
18.OOO.OOO,OO por US$ 6O.225.OOO,OO resuIla na parlicipao das olrigaes en
cerca de 3O da capilaIizao lolaI.
O inicc c a5cs prcfcrcnciais e o resuIlado da diviso do vaIor conlliI
dessas aes peIo lolaI de olrigaes, aes preferenciais e ordinrias, reserva
de capilaI e Iucros acunuIados. Iara a Manic, divide-se US$ 1O.OOO.OOO,OO por
US$ 6O.225.OOO,OO, e concIui-se que o ndice de aes preferenciais e de aproxi-
nadanenle 16,5.
Na apurao do inicc c a5cs crin4rias, divide-se o vaIor conlliI das
nesnas, nais a reserva de capilaI e Iucros acunuIados, peIa capilaIizao lo-
laI, ou seja, US$ 32.225.OOO,OO por US$ 6O.225.OOO,OO. As aes ordinrias fornan
cerca de 53,5 da capilaIizao lolaI.
De nodo geraI, una enpresa induslriaI no dever ler nais da nelade de
sua capilaIizao conposla por |i|u|cs prcfcrcnciais - as olrigaes e aes
preferenciais. LIas so denoninadas assin porque no caso de faIncia, as olri-
gaes e aes preferenciais lero preferncia, os porladores desses vaIores sero
ressarcidos anles dos porladores de aes ordinrias.
L reconendveI lanlen que no nais que 25 da capilaIizao lolaI seja
conposla por olrigaes. A Manic passa peIo lesle dos lluIos preferenciais,
enlora seu ndice de olrigaes, de 3O, silue-se pouco acina do padro.
As concessionrias de servios plIicos se caraclerizan por oslenlar pro-
poro naior de endividanenlo e aes preferenciais en reIao ao capilaI lolaI
50 Instituto Nacional de Investidores
- ale 7O ou 75 - e o fazen con sucesso en razo da reIaliva eslaliIidade de
seus Iucros. Ioren, por laI nolivo eIas so lidas cono sensveis as lendncias
dos juros. Ior seren lo forlenenle financiadas por endividanenlo, sua
Iucralividade sofre quando os juros solen.
A ALAVANCAGEM
A enpresa que possui aIlos ndices de olrigaes e de aes preferenciais
e lida cono una enpresa de aIavancagen eIevada. A aIavancagen pode ser
ou no vanlajosa para os acionislas ordinrios, dependendo do sucesso da
enpresa en uliIizar oulras fornas de vaIores noliIirios cono fonles de fi-
nancianenlo, a fin de aunenlar os Iucros.
Vanos considerar cono exenpIo a Conpanhia ABC, que len un
endividanenlo de Iongo prazo ou olrigaes en circuIao no vaIor de US$
5O.OOO,OO. LIa paga juros de 5, ou US$ 2.5OO,OO ao ano. O palrinnio Iquido
da enpresa e de US$ 1OO.OOO,OO. A capilaIizao lolaI chega a US$ 15O.OOO,OO. A
carga de juros solre as olrigaes no varia, na nedida que os Iucros crescen,
o vaIor das aes ordinrias aunenla. No enlanlo, no caso de una queda nos
Iucros, a parceIa que cale aos acionislas dininuir. Veja cono a aIavancagen
poder afelar os acionislas en un ano lon e en un ano ruin (Iigura 4-1).
No ano lon, a enpresa ganhou US$ 15.OOO,OO, enquanlo no ano ruin,
ganhou apenas US$ 6.5OO,OO. Aps o paganenlo de US$ 2.5OO,OO en juros das
olrigaes no ano lon, a ABC leve un Iucro Iquido, aps os inposlos, de US$
12.5OO,OO. O juro solre o endividanenlo de Iongo prazo e de 5. A laxa de
relorno solre a capilaIizao lolaI e de 1O, e a laxa de relorno solre o palrinnio
Iquido e de 12,5. A renlaliIidade adicionaI do acionisla peIa uliIizao de
recursos lonados por enpreslino peIa enpresa e de 2,5, ou seja, e a diferen-
a enlre os Iucros solre o capilaI dos acionislas e os Iucros solre a capilaIizao
lolaI.
Ior oulro Iado, o que ocorrer no ano ruin` Suponha que o Iucro Iquido
aps os juros lenha chegado a apenas US$ 4.OOO,OO. Nessas circunslncias, o
juro solre o endividanenlo de Iongo prazo pernanecer en 5. A laxa de
renlaliIidade solre a capilaIizao lolaI ficar en 4,3, nas a renlaliIidade
solre o palrinnio ser de apenas 4. Logo, os proprielrios da enpresa olle-
rian un resuIlado neIhor se no houvesse olrigaes en circuIao.
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 51
Figura 4-1
O Impacto de um Ano Bom e de um Ano Ruim na Alavancagem da ABC
Taxa de Rentabilidade
Capitalizao Ano Bom Ano Ruim
Endividamento longo prazo US$ 50.000,00 a 5% US$ 2.500,00 ou 5% US$ 2.500,00 ou 5%
Patrimnio lquido US$ 100.000,00 US$ 12.500,00 ou 12,5% US$ 4.000,00 ou 4%
Capitalizao total US$ 150.000,00 US$ 15.000,00 ou 10% US$ 6.500,00 ou 4,3%
O cnitiancn|c pcc anp|iar c cscnpcn|c a cnprcsa c c |ucrc c acicnis|a.
|n un anc ocn, c|c c fa|c ocncficia c acicnis|a. Una tcz paga a itia c |cngc prazc
a 5, c acicnis|a |cr4 una oca rcn|aoi|iac c 12,5. Nc cn|an|c, cn un anc ruin c
cnitiancn|c c |cngc prazc ctcr4 scr pagc a ncsna |axa c 5, c c acicnis|a |cr4
una rcn|aoi|iac c apcnas 4.
Caso a enpresa sol anIise esleja aIavancada, verifique se a renlaliIidade
solre o palrinnio Iquido esl superior a renlaliIidade solre a capilaIizao
lolaI. Irocure lendncias, en vez de anaIisar apenas un exerccio isoIadanen-
le. Se o palrinnio Iquido lende a aunenlar, os acionislas so leneficiados.
Caso conlrrio, eIes eslarian en neIhor siluao sen o endividanenlo da
enpresa.
Lslando faniIiarizados con os principais conponenles do laIano, dare-
nos aleno agora a oulro reIalrio financeiro chave: o denonslralivo de
resuIlados.
52 Instituto Nacional de Investidores
CAPTULO 5
Relatrio Anual: O Demonstrativo de Resultados
O laIano exile a capacidade de soIvncia da enpresa, ou sua siluao
palrinoniaI e financeira en delerninada dala, nas o denonslralivo de resuI-
lados, lanlen conhecido cono denonslrao de Iucros e perdas, denonslra
receilas, cuslos, despesas e Iucros (ou prejuzos) en delerninado perodo, sen-
do, nornaInenle referenle a un exerccio inleiro. O denonslralivo de
resuIlados, anaIisado en conjunlo con o laIano, e de fundanenlaI inporln-
cia para os acionislas, e para voc e seu cIule, no caso de se lornaren acionislas.
A TERMINOLOGIA DO DEMONSTRATIVO DE RESULTADOS
As vendas Iquidas de US$ 67.5OO.OOO,OOO so o prineiro ilen do de-
nonslralivo de resuIlados da Manic (Iigura 5-1), esse ilen refere-se a recursos
recelidos por lodas as nercadorias vendidas peIa enpresa (vendas lrulas),
nenos as devoIues, desconlos e inposlos. Ao anaIisar as enpresas no in-
duslriais, lais cono concessionrias plIicas ou lransporladoras, a expresso
rccci|as corresponder a vendas.
A prineira deduo das vendas e o cus|c as ncrcacrias tcnias, que
lanlen e denoninado cus|c as tcnas. (As concessionrias plIicas e segu-
radoras poden se referir a esse cuslo cono cspcsas cpcracicnais). No caso
da Manic, o vaIor a deduzir, US$ 45.OOO.OOO,OO ao lodo, refere-se ao cuslo
alriluveI as unidades produzidas peIa enpresa no decorrer do perodo en
queslo. IncIui-se nesse ilen a foIha de paganenlo dos funcionrios da pro-
duo, o cuslo das nalerias prinas uliIizadas e os gaslos con energia para
novinenlar as Iinhas de produo. Oulro ilen enlulido nesse cuslo e a
variao nos nveis de esloques.
Ao dininuir das vendas os cuslos das nesnas, cheganos ao Iucro lrulo
da Manic de US$ 22.5OO.OOO,OO. A seguir, deduzen-se as cspcsas ccn tcnas,
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 53
cspcsas gcrais c aninis|ra|itas, ou cus|cs n4c rc|a|itcs a prcu4c, de US$
15.OOO.OOO,OO. Lsses ilens incIuen a renunerao dos execulivos, as conisses
solre as vendas e os desenloIsos de funcionanenlo lais cono despesas jurdi-
cas, aIugueis, naleriaI de escrilrio, e despesas de pulIicidade e reIaes
plIicas.
A relirada desses ilens do Iucro lrulo resuIla en un Iucro operacionaI de
US$ 7.5OO.OOO,OO. Lsse e o vaIor que a Manic olleve peIa falricao e venda de
seus produlos.
A prxina Iinha (que no consla no denonslralivo da Manic) e a referenle
as rccci|as n4c cpcracicnais.
OUTRAS RECEITAS
As cu|ras rccci|as de US$ 9OO.OOO,OO da Manic incIuen oulras fonles de
renda aIen do negcio principaI. Ior exenpIo, aqui a conpanhia reIaciona os
juros e dividendos dos vaIores noliIirios possudos, os royaIlies solre palen-
les, os Iucros reIalivos a operaes de cnlio e oulros.
A sona do Iucro operacionaI nais as oulras receilas da Manic lolaIiza US$
8.4OO.OOO,OO. A seguir, desconlan-se as cu|ras cspcsas, no vaIor de US$
945.OOO,OO, que poden incIuir encargos lais cono juros pagos solre lluIos hi-
polecrios e delnlures, indenizaes por aes na juslia, e perdas con
operaes de cnlio.
Figura 5-1
Demonstrativo de Resultados da Manic Manufacturing Company
encerrado em 31 de Dezembro de 199X
Vendas lquidas $ 67.500.000
Custo das vendas 45.000.000
Lucro bruto $ 22.500.000
Despesas com vendas, gerais e administrativas 15.000.000
Lucro operacional $ 7.500.000
Outras receitas 900.000
$ 8.400.000
Outras despesas 945.000
Lucro lquido antes dos impostos $ 7.455.000
Proviso para o imposto de renda federal 3.877.500
Lucro lquido aps os impostos $ 3.577.500
54 Instituto Nacional de Investidores
O |ucrc |iquic an|cs cs inpcs|cs e de US$ 7.455.OOO,OO. Deduzidos os in-
poslos federais de US$ 3.877.5OO,OO, resla o |ucrc |iquic cpcis cs inpcs|cs de
US$ 3.577.5OO,OO. A enpresa poder dislriluir dividendos aos acionislas e adi-
cionar o saIdo a conla de Iucros acunuIados.
COMO ANALISAR O DEMONSTRATIVO DE RESULTADOS
Una das nais inporlanles reIaes exlradas do denonslralivo de resuI-
lados e a nargcn c |ucrc an|cs cs inpcs|cs, delerninada peIa diviso do Iucro
anles dos inposlos por vendas Iquidas. A nargen de Iucro anles dos inposlos
da Manic e de 11 (US$ 7.455.OOO,OO/US$ 67.5OO.OOO,OO).
O que significa isso` Ao anaIisar a nargen de Iucro anles dos inposlos da
enpresa peIo prazo de aIguns anos, voc olserva se eIa esl aunenlando ou
dininuindo. No e necessrio que eIa aunenle conslanlenenle, poren a en-
presa dever ser capaz de aIcanar a neIhor nargen possveI anles dos
inposlos, para o seu selor, ano aps ano. Cada selor possui Iinilaes nalurais
do relorno possveI de ser alingido, Iogo, vaIer a pena conparar os denons-
lralivos da enpresa en queslo con os das suas concorrenles. Idenlifique una
lendncia ao Iongo de vrios anos. O falo de a enpresa vir produzindo Iucros
prxinos aos nveis nxinos do selor, e sinaI de que possui loa adninislrao.
No uliIize a nargen do Iucro Iquido (aps os inposlos) cono lase de
sua conparao. Os inposlos varian de un exerccio para oulro en enpresas
diferenles, e laI variao lorna a conparao nenos significaliva. AIen disso,
os inposlos esladuais dislorcen laI conparao. A enpresa, con alividade
principaI en un eslado que len una laxa de inposlo de renda reIalivanenle
aIla, no deve ser conparada, en lase ps-inposlo, con oulra enpresa IocaIi-
zada en un eslado que possui una aIquola nenor do inposlo.
O oulro cIcuIo inporlanle a ser feilo no denonslralivo de resuIlados e o
da rcn|aoi|iac scorc c pa|rincnic |iquic. Voc conslalou no laIano da Manic
que a parceIa do palrinnio Iquido referenle as aes ordinrias e de US$
32.225.OOO,OO. Dividindo-se o Iucro Iquido de US$ 3.577.5OO,OO por esse non-
lanle, cheganos a 11 . Isso significa que os acionislas ganharan en conjunlo
11 solre seu inveslinenlo.
Lsse resuIlado e favorveI ou no` Tudo depende da lendncia da Manic
no decorrer do lenpo. Cono no caso da nargen de Iucro anles dos inposlos,
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 55
procure a coerncia, ao inves de renlaliIidade senpre crescenle. No aIinenle
a expeclaliva irreaI de que a enpresa s ser un lon inveslinenlo se lais re-
suIlados neIhoraren a cada exerccio.
Considere lanlen a conparao da renlaliIidade solre o palrinnio da
enpresa anaIisada con oulras enpresas do nesno selor. A enpresa candidala,
ou quaIquer oulra que esleja sol anIise deve eslar na nedia ou acina deIa, en
reIao a enpresas siniIares, indicando una quaIidade de adninislrao iguaI
ou superior a nedia.
Oulro nnero que nerece ser considerado e tcnas pcr funcicn4ric/cnprc-
gac. NornaInenle, o nnero de funcionrios aparece no reIalrio anuaI. Caso
no aparea, enlre en conlalo con o deparlanenlo de reIaes con inveslido-
res da enpresa e lenle oller essa infornao. A seguir, conpare a produlividade
da enpresa no decorrer do lenpo con oulras do nesno selor. Quanlo naior o
ndice enlre vendas e funcionrios, naior a eficincia operacionaI da en-
presa. Lnlrelanlo, lenha en nenle que esses ndices podero ler variao
expressiva considerados os diferenles selores de alividade. AqueIe, cuja ali-
vidade dependa nais de no de olra, cono no caso de una enpresa
induslriaI, no ser conparveI con oulro de nenor dependncia da no
de olra para suas alividades.
COMO AVALIAR A ADMINISTRAO
Ao exaninar o laIano e o denonslralivo de resuIlados, voc j consegue
ler una ideia solre a adninislrao da enpresa. A nargen de Iucro anles dos
inposlos e a renlaliIidade solre o palrinnio so duas das neIhores nedidas
eslalslicas de eficincia adninislraliva. O que nais poden os reIalrios anuais
e denais pulIicaes das enpresas reveIar solre a adninislrao` No siga o
exenpIo do scio do cIule que desejava adquirir as aes da enpresa porque o
principaI execulivo linha loa aparncia! Muilas pessoas se inpressionan con
reIalrios de produo cara e sofislicada, con cuidadosa paginao e uliIiza-
o das cores, que uliIizan cono nodeIos pessoas parecidas con arlislas
fanosos que eslo senpre sorrindo para o Ieilor. L lon Ienlrar que as enpre-
sas inveslen nuilo para produzir seus reIalrios anuais e no len nenhun
inleresse en pulIicar nolcias desagradveis ou en uliIizar folografias de lai-
xa quaIidade, e janais exiliro a folo de un presidenle deprinido e lrisle. O
56 Instituto Nacional de Investidores
reIalrio anuaI e definilivanenle un inslrunenlo de reIaes plIicas. Ioren,
por possuir dados financeiros conpIelos, eIe e vaIioso para voc.
Adole un enfoque Igico ao exaninar as infornaes disponveis. Se voc
fosse un anaIisla profissionaI, conseguiria resposlas as pergunlas especficas e
leria inpresses concrelas solre a Iiderana da enpresa alraves da conunica-
o direla eslaleIecida en reunies. Mas essa siluao provaveInenle no
aconlecer con voc. No enlanlo, voc ainda poder lirar concIuses alraves
de oulros recursos. (A propsilo, e len provveI que a correlora uliIizada por
seu cIule pulIique reIalrios, preparados por seus prprios anaIislas profissio-
nais ou peIo deparlanenlo de anIises, que incIuan enpresas de seu inleresse.
Iergunle a eIes se exisle un reIalrio disponveI solre a enpresa que voc esl
exaninando).
Que lipo de infornao voc pode oller por sua conla` Ln prineiro Iu-
gar, quaI a faixa elria dos principais direlores execulivos da enpresa` Caso
voc no consiga essa infornao, voc poder enconlr-Ia no Cadaslro de Di-
relores e Lxeculivos da S|anar c Pccrs
3
. L aconseIhveI que haja una
conlinao de diversas idades, represenlando a associao da experincia con
ideias renovadoras. Una adninislrao fornada por nuilos execulivos nais
idosos pode significar una adninislrao nenos arrojada. Ior oulro Iado, una
adninislrao consliluda por un grande nnero de jovens, pode sinaIizar
pouca experincia en siluaes difceis reIacionadas aos nonenlos de crise
econnica.
Idenlifique os nones dos Ideres e seja cauleIoso se a enpresa for consli-
luda por vrios nenlros da nesna fanIia. Quando houver a prlica do
nepolisno, cerlifique-se de que os nneros da adninislrao alendan as ex-
peclalivas dos lesles cilados anleriornenle.
QuaI o nonlanle da renunerao da direloria` Os eslalulos da enpre-
sa deven fornecer essa infornao, nas nuilas vezes e difciI idenlific-Ia
con preciso. A conpIexidade cada vez naior das opes de renunerao
dos execulivos - vrias lipos e paganenlos no reguIares - aunenla a con-
fuso. IeIiznenle voc ler acesso a oulras fonles de nodo a deleclar
aproxinaes razoveis, enlora sen dados precisos. As pulIicaes cono
T|c la|| S|rcc| ]curna|, 8usincss lcc| c |cr|unc fazen Ievanlanenlos a res-
peilo do assunlo. A renunerao de un aIlo execulivo deve eslar de acordo
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 57
con o porle da enpresa e con os Iucros reaIizados. Iaa una correIao
enlre renunerao e desenpenho.
QuaI a parlicipao acionria do prineiro escaIo de execulivos` Mais
una vez, os eslalulos so a fonle de dados. Una parle preponderanle das aes
nas nos da adninislrao evidencia, de nodo geraI, sua confiana no fuluro
da enpresa. Cono anaIisar o ConseIho de Adninislrao` LIe deve ser con-
poslo, en sua naioria, por profissionais que no lralaIhen na enpresa, cuja
principaI alividade e repulao indiquen que poden conlriluir efelivanenle
para alingir os resuIlados da enpresa.
ConsuIle os que neIhor conhecen a organizao, no inluilo de oller nais
infornaes acerca da adninislrao: seus funcionrios, fornecedores, cIienles,
acionislas e concorrenles direlos. A alilude dessas pessoas en reIao a adninis-
lrao deve ser considerada na fornao de sua opinio e lonada de deciso.
No despreze as nolas de rodape dos reIalrios anuais que voc esliver
anaIisando. Lnlora cosluneiranenle disposlas en Ielras nidas, essas nolas
aparenlenenle sen alralivos eslo cheias de infornaes inporlanles solre
Iilgios, oulros passivos, novos pIanos de penso ou de opes de aes, e ou-
lras novidades que voc no enconlrar en oulros Iugares. Verifique a opinio
dos audilores para saler se h aprovaes rolineiras ou apenas una concor-
dncia con ressaIvas. Na hiplese de haver concordncia con ressaIvas, o
nolivo para quaIquer ressaIva e reIevanle e voc deve pedir nais infornaes
a respeilo.
Ln resuno, senpre exanine os dados do denonslralivo de resuIlados de
forna conparaliva. Cono se apresenla esse exerccio en reIao ao anlerior` L
ao hislrico de cinco exerccios alrs` A infornao dinnica e senpre nais
significaliva do que as conlas esllicas de Iucros e perdas, que exilen apenas o
regislro nais recenle en una lendncia.
Agora voc j conhece os fundanenlos da anIise do reIalrio anuaI. Voc
pode conseguir graluilanenle un reIalrio anuaI de quaIquer conpanhia de
capilaI alerlo enlrando en conlalo con o gerenle de reIaes con inveslidores,
conforne divuIgado nos reIalrios enpresariais da S|anar c Pccrs ou da Va|uc
|inc Surtcq. Un nnero crescenle de conpanhias de capilaI alerlo lanlen
disponiliIiza reIalrios lrineslrais e anuais para inveslidores, en seus ucosi|cs.
Voc pode oller o endereo da Inlernel alraves de un conlalo con a enpresa.
58 Instituto Nacional de Investidores
CAPTULO 6
As Ferramentas da NAIC para Investir com Inteligncia
O prograna de anIise de aes da Na|icna| Assccia|icn cf |ntcs|crs
Ccrpcra|icn (NAIC) conlen cinco ferranenlas lsicas para auxiIi-Io a lonar
decises fundanenladas solre a sua carleira de inveslinenlos. LIas sero dela-
Ihadas nos prxinos sele capluIos.
Con essa lreve apresenlao voc ler una perspecliva do prograna.
Voc conhecer o fornalo de cada ferranenla, o nolivo de sua uliIizao, o seu
conledo, a ocasio de sua uliIizao e o nonenlo de sua aluaIizao.
Ao inveslir, voc len lrs larefas lsicas:
1.Delerninar o vaIor polenciaI das aes de una enpresa peIa anIise de
seu hislrico
2.Conparar diversas enpresas e seIecionar a que neIhor alenda os seus
oljelivos
3.Manler-se aluaIizado solre as aes que voc possui de nodo a lonar
decises correlas no senlido de fazer conpras adicionais, de conserv-Ias
ou vend-Ias.
O GUIA INICIAL DE AVALIAO
O fornuIrio nais sinpIes da NAIC e o Guia |nicia| c Ata|ia4c
4
. Ale
nesno un scio do cIule sen experincia consegue uliIiz-Ia pronlanenle. O
Cuia IniciaI de AvaIiao pernile a reaIizao da prineira das lrs larefas lsi-
cas de inveslinenlo - o regislro e o exane do hislrico de vendas e Iucros da
enpresa, len cono seu hislrico de colaes. A parlir desses dados voc pode
decidir se a ao e adequada para ser conprada inedialanenle ou se e una
loa opo para una anIise fulura nais delaIhada.
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 59
GUIA PRINCIPAL DE AVALIAO & RELATRIO DE ANLISE
O Cuia IniciaI de AvaIiao no oferece una anIise conpIela. LIa e eIalo-
rada para ser usada sonenle ale que voc aprenda a usar o Guia Principa| c
Ata|ia4c c Rc|a|cric c An4|isc, nais sofislicado. Ln un prazo de aproxinada-
nenle seis neses aps o incio do seu cIule, voc j dever eslar aplo a uliIiz-Io
con desenvoIlura.
Assin cono o Cuia iniciaI, o Cuia IrincipaI de AvaIiao & ReIalrio de
AnIise refere-se a prineira larefa lsica de inveslinenlo. O Cuia o ajuda a
conhecer falos solre o passado da enpresa, a exaninar o seu desenpenho no
presenle e a fornar una opinio solre o seu provveI vaIor no fuluro. O Cuia
e considerado o guia nais inporlanle para pessoas fsicas e para os scios dos
cIules. LIe deve ser preenchido anles de quaIquer aquisio, e aluaIizado a
cada exerccio enquanlo voc deliver a ao.
O Cuia IrincipaI de AvaIiao & ReIalrio de AnIise incIui cinco sees
diferenles. Na Seo 1, A An4|isc Visua| as Vcnas, |ucrcs c Cc|a5cs, voc regis-
lra as vendas, os Iucros e os indicadores dos Ilinos dez exerccios. Isso gera
Iinhas de lendncias que Ihe noslran rapidanenle se voc len una ao que
nerea una anIise nais aprofundada. A anIise dessas Iinhas de lendncias
lanlen o ajuda a projelar Iucros fuluros.
A Seo 2 diz respeilo a adninislrao da enpresa. A adninislrao e
avaIiada con lase en dois falores: (1) as Iinhas de lendncia das vendas e Iu-
cros por ao e (2) a nargen de Iucro anles dos inposlos e a renlaliIidade
solre o palrinnio Iiquido. Voc vai se Ienlrar desses conceilos j alordados
no CapluIo 5.
Na Seo 3, voc regislra as colaes nninas e nxinas dos Ilinos cin-
co exerccios, Iucros por ao, ndices preo/Iucro nninos e nxinos,
paganenlo de dividendos, e indicadores de renlaliIidade, possiliIilando as-
sin, suas eslinalivas fuluras.
Na Seo 4, voc organiza esses dados con lase no conhecinenlo que
voc j adquiriu, para enlo fazer una eslinaliva do conporlanenlo fuluro
das colaes.
Na Seo 5, voc verifica se os resuIlados que voc eslinou pernilen que
voc aIcance sua nela.
60 Instituto Nacional de Investidores
O GUIA PARA COMPARAO DE AES
O Guia para ccnpara4c c A5cs
5
(CCA) lrala da segunda larefa lsica de
inveslinenlo. Quando o seu cIule anaIisa vrias oporlunidades de inveslinenlo,
essa ferranenla o ajuda a lonar una deciso len fundanenlada solre que
ao, se for o caso, deve ser adquirida.
O CCA pernile que voc anaIise con rapidez e faciIidade as diferenas
significalivas enlre os nesnos dados de diversas enpresas. Todos os nneros
de que voc precisa j eslo disponveis no Cuia IrincipaI de AvaIiao & ReIa-
lrio de AnIise.
O CCA possui qualro sees: Ccnpara5cs c Crcscincn|c, Ccnpara5cs c
Aninis|ra4c, Ccnpara5cs c Cc|a5cs e Ou|ras Ccnpara5cs. Quanlo nais se-
neIhanles foren os negcios das enpresas sol anIise, nais significalivo se
lorna o CCA.
O GUIA DE AVALIAO DE CARTEIRA
O Guia c Ata|ia4c c Car|cira
6
e a Tccnica c An4|isc para Ata|ia4c a Car-
|cira
7
(ILRT) so os dois fornuIrios da NAIC dedicados a lerceira larefa lsica
de inveslinenlo - nanler-se aluaIizado solre as aes que voc j possui. A
nedida que seu cIule anadurece e o lananho de sua carleira aunenla, a ad-
ninislrao de carleiras adquire una inporlncia cada vez naior.
O Cuia de AvaIiao de Carleira e un exerccio para reavivar conslanle-
nenle a sua nenria, soIicilando que voc regislre a colao da ao a cada
ns. A NAIC reconenda lanlen que voc conpare, nensaInenle, a colao
aluaI con inlervaIos de preos previanenle eslaleIecidos.
A Seo 1 regislra os Iiniles de preo/Iucro. A Seo 2 dedica-se aos inler-
vaIos de colao, e a Seo 3 possiliIila o regislro da colao aluaI e dos ndices
preo/Iucro. Na seo 4 e possveI coIocar esses nesnos dados en una laleIa
para nais faciInenle anaIis-Ios.
Se voc anaIisa cada una de suas aes no Cuia a cada reunio, provaveI-
nenle no perder loas oporlunidades de aunenlar suas posies a preos
favorveis.
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 61
A TCNICA DE ANLISE PARA AVALIAO DA CARTEIRA
Un fornuIrio e duas foIhas de cIcuIo so uliIizados para a apIicao da
Tecnica de AnIise para AvaIiao da Carleira (ILRT). O fornuIrio pernile
que voc regislre as laxas de variao lrineslrais e anuais do Iucro por ao,
caIcuIe o ndice preo/Iucro (I/L) aluaI e conpare-o con os I/L hislricos. A
IoIha de CIcuIo A pernile que voc regislre, lrineslraInenle e anuaInenle,
a variao percenluaI do Iucro por ao, do Iucro anles dos inposlos e das
vendas. A IoIha de CIcuIo B diz respeilo aos dados anuais da colao, do
ndice preo/Iucro, e dos dividendos e sua nedida de renlaliIidade (qic|).
Lxisle un reIalrio ILRT para ser aluaIizado e anaIisado a cada reunio
nensaI.
Lsl ludo nuilo conpIicado` Iode parecer nuilo difciI para un inicianle,
nas depois de aIgunas vezes, voc e seus coIegas de cIule ficaro surpresos
con a faciIidade e a rapidez que os fornuIrios poden ser preenchidos. As
suas haliIidades de inlerprelao vo se desenvoIver con grande rapidez.
Na pesquisa da NAIC, reaIizada en 1991, solre os cIules associados, foi
conslalado que 61,9 dos cIules linhan iguaIado ou superado o Indice S&I
5OO duranle o perodo de sua exislncia (una nedia de quase 1O anos). Ln
conlrasle, apenas 19 dos adninislradores profissionais dos fundos nluos
de aes superaran o S&I no nesno perodo.
A uliIizao reguIar das ferranenlas da NAIC pernilir a voc e a seus
coIegas de cIule lonaren a neIhor deciso possveI con reIao a inveslinen-
los, aunenlando significalivanenle as suas perspeclivas de Iucro.
Os procedinenlos para a devida uliIizao dessas ferranenlas en seu
cIule sero alordados nos prxinos sele capluIos.
62 Instituto Nacional de Investidores
CAPTULO 7
A Guia Inicial de Avaliao de Aes
A Guia |nicia| c Ata|ia4c da NAIC foi eIalorada para ajud-Io a reaIizar
una anIise lsica de aes. Ao conpIelar o preenchinenlo desse fornuIrio,
voc ler o hislrico recenle de vendas e Iucro por ao e ser capaz de avaIiar
se o preo aluaI da ao a lorna una loa aquisio.
O oljelivo da Cuia IniciaI de AvaIiao no e fornecer una anIise dela-
Ihada e conpIela. LIa serve cono un lreinanenlo para a uliIizao do
fornuIrio nais conpIelo, o Guia Principa| c Ata|ia4c c Rc|a|cric c An4|isc da
NAIC. TralaIhe con as duas ferranenlas en conjunlo, e, no nais do que seis
neses depois, voc j ler experincia para seguir aIen da Cuia IniciaI de Ava-
Iiao. Da en dianle, o Cuia IrincipaI de AvaIiao & ReIalrio de AnIise da
NAIC ser a sua principaI ferranenla de anIise.
PREPARAO
5cn 1: HIstrIcn dc Vcndas
Ln prineiro Iugar, vanos enlender o preenchinenlo do fornuIrio. Os
dados solre una delerninada enpresa eslo disponveis en sua correlora, na
lilIioleca plIica ou na prpria enpresa. Voc pode oller un exenpIar do
reIalrio anuaI da enpresa assin cono vrios reIalrios de anIise de correloras
solre a nesna, enlrando en conlalo con o deparlanenlo de reIao con in-
veslidores da conpanhia. Os principais servios que fornecen dados de
enpresas so a S|anar c Pccrs (S&I) e a Va|uc |inc. Os reIalrios da S|anar
c Pccrs anleriores a 1
o
de janeiro de 1996 no fornecen as infornaes para o
perodo desejado, nas os reIalrios enilidos aps esla dala so salisfalrios.
Os reIalrios da Va|uc |inc alenden as necessidades dos inveslidores da NAIC,
e so anpIanenle uliIizados.
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 63
A figura 7-1 noslra un exenpIo do reIalrio de anIise da Va|uc |inc para
a MoloroIa. O reIalrio da Va|uc |inc apresenla eslinaliva confiveI para o ano
de 1995, porlanlo usarenos esle ano cono o exerccio de parlida, lralaIhando
con os exerccios anleriores a 1995. UliIizarenos a denoninao tcnas para a
fonle de receilas da MoloroIa. AIgunas enpresas uliIizan o lerno rccci|as, e
oulras - por exenpIo, concessionrias plIicas, lancos e seguradoras - possu-
en oulra lerninoIogia para as suas fonles de receilas. AIgunas possuen nais
de una fonle de receila. O ilen principaI e geraInenle noslrado na Iinha 11 do
reIalrio da Va|uc |inc. Iodenos ver que a eslinaliva de vendas para 1995 e de
US$ 28,25O liIhes, e regislranos esle vaIor en nossa Cuia IniciaI de AvaIiao,
na Iinha 1 da Seo 1. O prxino exerccio e 1994, para o quaI o reIalrio da
Va|uc |inc apresenla US$ 22,245 liIhes en vendas. Lsla quanlia e noslrada na
Iinha 2 da Seo 1 do fornuIrio. (ver Iigura 7-2.)
Sonanos esles dois vaIores na Iinha 3 da Seo 1 e ollenos un lolaI de
US$ 5O,495 liIhes. O vaIor da Iinha 4 e o resuIlado da diviso da Iinha 3 peIa 2.
Iara oller o vaIor da Iinha 5, voIlanos a Iinha 11 do reIalrio da Va|uc |inc
e conlanos cinco exerccios para lrs a parlir de 1995. (1994 ser conpulado
cono o prineiro exerccio, vislo que desejanos incIuir cinco exerccios conpIe-
los de alividades.) Islo nos Ieva ao ano de 199O e ao vaIor de US$ 1O,885 liIhes
na Iinha 5. O prxino exerccio considerado e 1989, e US$ 9,62O liIhes e o
vaIor da Iinha 6.
Ao conpIelar os cIcuIos pedidos nas Iinhas 7, 8, 9 e 1O, conslalanos que
as vendas aunenlaran 146 nos Ilinos cinco exerccios. O vaIor que procu-
ranos e a laxa anuaI capilaIizada de crescinenlo duranle esles cinco anos. A
laleIa de converso ao finaI da Seo 1 nos ajuda a eslin-Ia. A laleIa noslra o
percenluaI de aunenlo na prineira Iinha e a correspondenle laxa anuaI capila-
Iizada de crescinenlo na segunda Iinha. No precisanos de un vaIor exalo,
una aproxinao j e suficienle. Iercelenos que 146 se silua enlre 129 e 148
na Iinha superior da laleIa, laslanle prxino de 148. Os nneros correspon-
denles a 129 e 148 so 18 e 2O. Devido a proxinidade de 146 con 148,
seIecionarenos 2O cono a nossa laxa capilaIizada de crescinenlo. O cIcuIo
nais exalo laIvez fosse 19,7 ou 19,8 , poren nneros inleiros j so conside-
rados salisfalrios para eslas eslinalivas.
64 Instituto Nacional de Investidores
Figura 7-1
O Relatrio da Value Line para a Motorola
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 65
A linha da Margem do Lucro Liquido e do Retorno sobre o Patrimnio Liquido no relatrio da Value Line
mostram que as margens aumentaram, gerando assim mais lucros por unidade de vendas.
Figura 7-2
A Guia Inicial de Avaliao para a Motorola, Pgina 1
66 Instituto Nacional de Investidores
5cn 2: HIstrIcn dn Lucrn pnr An
Devenos seguir os nesnos procedinenlos uliIizados na Seo 1 para pre-
encher a Seo 2. UliIize os vaIores de Iucros por ao exilidos na Iinha 3 do
reIalrio da Va|uc |inc.
Ver CapluIo 13 c |itrc Ccnc Ccns|i|uir c Aninis|rar un C|uoc c |ntcs|i-
ncn|cs Rcn|4tc|
Lnquanlo os inveslidores aprenden a uliIizar o Cuia IrincipaI de AvaIia-
o & ReIalrio de AnIise da NAIC (CSA), reconenda-se o enprego da Cuia
IniciaI de AvaIiao para cada ao a ser anaIisada.
5cn 3: RcgIstrn das Cntacs da An
Os dados de colaes necessrios para o preenchinenlo da laleIa de pre-
os na Seo 3 enconlran-se na parle superior do reIalrio da Va|uc |inc,
indicados peIas expresses M4xina e Minina. (Os dados para 1995 nesla seo
ln cono lase os nneros aluaIizados exlrados de pulIicaes nos jornais).
Os vaIores reIalivos a Iucro por ao eslo na Iinha 3 do reIalrio. Os ndices
preo/Iucro foran apurados conforne indicado nos lluIos das coIunas na Se-
o 3 (Iigura 7-3).
COMO INTERPRETAR OS NMEROS
Una vez que j regislranos lodos os vaIores que os fornuIrios exigen, a
pergunla e o que eIes reveIan solre a MoloroIa. A Seo 1 indica que a MoloroIa
aunenlou suas vendas en 146 en cinco anos, o que significa 2O capilaIiza-
dos anuaInenle. A nossa nela e 1OO de vaIorizao en cinco anos, o que
corresponde a 14,9 capilaIizados anuaInenle. Logo, a MoloroIa supera a nos-
sa nela de forna expressiva. Os nneros da enpresa noslran que, caso
conlinue a crescer cono ven crescendo nos Ilinos cinco exerccios, dolrar
suas vendas en nenos de qualro anos. Assin, a MoloroIa len sido una en-
presa excepcionaI no que se refere ao crescinenlo de suas vendas. Ioren, no
devenos esperar una laxa lo aIla de crescinenlo indefinidanenle.
Ao exaninarnos a Seo 2, conslalanos que o Iucro por ao aunenlou
196 en cinco anos, o que equivaIe a quase o dolro de nossa nela de 1OO . A
laxa anuaI capilaIizada do crescinenlo do Iucro por ao e de 24 . Lsla laxa
dolrar nossos recursos en pouco nais de lrs anos. L evidenle que lenos
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 67
Figura 7-3
A Guia Inicial de Avaliao para a Motorola, Pgina 2
atende
atende
atender
muito alto
68 Instituto Nacional de Investidores
una enpresa con laxa de crescinenlo fora do conun. TaI falo inpressiona
dupIanenle, ao verificarnos que as vendas da MoloroIa eslo se aproxinando
dos US$ 3O liIhes anuais.
Iodenos olservar que o Iucro por ao da MoloroIa esl aunenlando
nais rpido que suas vendas. Tanlen salenos que o Iucro deriva das vendas
e, por esle nolivo, no len cono crescer en rilno naior que o das vendas por
un prazo proIongado. Islo nos sugere que no devenos eslinar a evoIuo do
Iucro por ao a una laxa superior a da projeo para o aunenlo das vendas.
Quando passarnos para o Cuia e ReIalrio de SeIeo de Aes da NAIC, exa-
ninarenos o hislrico da nargen de Iucro anles dos inposlos da MoloroIa e
sua renlaliIidade solre palrinnio Lquido. Lsses dados nos ajudaro a deler-
ninar quando o crescinenlo fuluro dos Iucros eslar Iinilado a laxa de
crescinenlo das vendas.
Iara responder as pergunlas enlre as Sees 2 e 3, ser necessrio pesquisar
un pouco solre a enpresa. IossiveInenle, sua lilIioleca plIica dispe de
una coIeo de arligos solre a enpresa. Voc deve Ier os reIalrios da VaIue
Line, da Slandard & Ioors e o reIalrio anuaI da enpresa. O deparlanenlo de
reIacionanenlo con os inveslidores da enpresa lanlen pode Ihe enviar cpi-
as de arligos pulIicados solre a enpresa.
Lssa Ieilura nos noslra que a MoloroIa e Ider na produo de chips para
conpuladores e na pesquisa de conunicaes sen fio. LIa Iidera lanlen a
falricao de diversos equipanenlos e sislenas de conunicaes sen fio. Alri-
lunos eslas posies de deslaque a haliIidade da adninislrao. Lsle
conhecinenlo nos pernile responder as pergunlas solre os nolivos do hislri-
co de crescinenlo da MoloroIa.
A laleIa da Seo 3 nos fornece una grande quanlidade de infornao
solre a colao da MoloroIa. Acredilanos que, se una enpresa cresce en ven-
das e Iucros, a colao da ao sulir refIelindo esle aunenlo de vaIor. Ln 1991
a MoloroIa Iucrou US$ O,86 por ao. Ln 1995 eIa Iucrou US$ 3,2O. Lsles nne-
ros represenlan un aunenlo de 272 . A colao nxina en 1991 foi US$
17,8O. Ln 1995, foi US$ 82,1O, conforne o jornaI da epoca de nossa anIise,
represenlando una evoIuo de 361 . Ln 1991, a MoloroIa foi negociada por
ale 2O,7 vezes seu Iucro nas colaes nxinas, e en 1995 por 25,7 vezes.
Vanos agora responder as pergunlas da Seo 3. A colao da MoloroIa
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 69
esl en $76,125, e h cinco anos era de $17,8, ou seja, houve un aunenlo de
328 . Na prineira pgina da Cuia IniciaI de AvaIiao venos que as vendas
suliran 146 e o Iucro por ao 196 . O aunenlo na colao uIlrapassou en
nuilo os nossos dois indicadores lsicos de crescinenlo. Isso indica que nui-
los inveslidores foran alrados peIo avano da MoloroIa e pagaran aIlos preos
peIa ao. Ao Iernos os jornais nos danos conla de que nesle ano eIa foi nego-
ciada na nxina de US$ 82,1O e na nnina de US$ 51,5O. Devenos ser cauleIosos
quando fornos fazer una aquisio.
A colao da ao alingiu seu pico hislrico apenas no ano en curso. Nos
Ilinos cinco anos, eIa foi negociada por nais de 2O vezes o Iucro en cada ano,
e en un deIes, seu I/L passou de 3O. AluaInenle eIa e negociada a 23,8 vezes
os Iucros de 1995. A VaIue Line eslina que o Iucro por ao para 1996 ser de
US$ 3,95. Logo, o I/L ser de 19,3, a colao de US$ 76,125, solre o Iucro do
prxino ano. Ao eslinarnos as possveis nxinas e nninas do ndice preo/
Iucro dos prxinos cinco anos, decidinos ser conservadores e reduzinos a
nedia nxina de 24,9 e a nedia nnina de 14,8, para 22 e 13 respeclivanenle.
Os nneros indican que a MoloroIa esl sendo negociada nais ou nenos
na nesna nedia nxina de I/L que nos Ilinos cinco anos. A enpresa uIlra-
passa nossas expeclalivas de crescinenlo en vendas e Iucros, poren a 76,125 o
risco e grande. Devenos aconpanhar a ao, sua colao e nuilo voIliI. No
reconendanos a conpra ale que o I/L para o Iucro de US$ 3,2O en 1995 esleja
alaixo de 19,9, ou ale que esleja a 14,8 ou nenor, con lase no Iucro eslinado
de US$ 3,95 para 1996.
70 Instituto Nacional de Investidores
CAPTULO 8
Guia e relatrio de Seleo de Aes da NAIC: Pgina 1
A alividade nais inporlanle de un inveslidor e seIecionar a ao na
quaI apIicar seus recursos. Na quaIidade de inveslidor, voc nunca conpra o
nercado de aes, no inporla o quanlo se faIe solre islo. Repelinos: Voc
nunca conpra o nercado de aes. A forna de aluao do nercado de aes
e senpre inleressanle, poren, cono inveslidor, voc conpra una delernina-
da enpresa e o sucesso dessa enpresa far con que voc lenha ou no Iucro.
O Cuia e o ReIalrio de SeIeo de Aes e o Cuia IrincipaI de AvaIia-
o & ReIalrio de AnIise da NAIC so ferranenlas que o auxiIian nesla
seIeo. UliIizanos o Cuia IrincipaI de AvaIiao & ReIalrio de AnIise len-
do en nenle un oljelivo definido. Lslanos a procura de una enpresa con
un hislrico de crescinenlo. Salenos que esse no garanle un crescinenlo
fuluro, nas acredilanos que una enpresa len naior possiliIidade de evo-
Iuir no fuluro se possuir laI hislrico. So as vendas e o Iucro por ao en
ascenso que fazen con que una enpresa aunenle seu vaIor e assin a cola-
o de sua ao.
Se a enpresa aIcana o nosso oljelivo de crescinenlo, en seguida oIha-
nos para a nargen do Iucro anles dos inposlos e para a renlaliIidade solre
o palrinnio Iquido. Conparanos esles vaIores con os de seus concorren-
les e con os padres do selor. Querenos una enpresa cujos indicadores
eslejan acina da nedia do seu selor.
Se a enpresa passar por esles lesles, verificanos se h possiliIidade de
conpra a preos favorveis. Caso esles eslejan eIevados, esperanos ale que
o preo esleja adequado.
O lena desle capluIo e o regislro dos dados necessrios para fazer esles
lesles no Cuia IrincipaI de AvaIiao & ReIalrio de AnIise da NAIC. No e
denais enfalizar que o preenchinenlo conpIelo do Cuia IrincipaI de AvaIi-
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 71
ao & ReIalrio de AnIise, de una forna ou de oulra, dever ser efeluado
para loda aquisio en esludo, de nodo a visuaIizar os dados operacionais e
apurar os ndices financeiros.
O Cuia e o ReIalrio de SeIeo de Aes da NAIC e uliIizado h cinqen-
la anos e len anpIa aceilao enlre os anaIislas de inveslinenlos, profissionais
ou anadores, cono conpIenenlo na lonada de decises de inveslinenlo.
O preenchinenlo de seu prineiro Cuia poder denorar aIgunas horas.
Ao adquirir experincia, voc ver que no precisar dedicar nais do que neia
hora a esla larefa, para cada enpresa. Lenlre-se, o Cuia IrincipaI de AvaIiao
& ReIalrio de AnIise no conlen nenhuna frnuIa ngica que assegure o
sucesso nos inveslinenlos. LIe e un fornuIrio que serve apenas de orienla-
o para o seu juIganenlo, sendo a sua inlerprelao a parle nais inporlanle
desle processo.
QUAL O SIGNIFICADO DOS DADOS?
Muilos cIules no ln cerleza solre cono inlerprelar lodas as inforna-
es regislradas no Cuia IrincipaI de AvaIiao & ReIalrio de AnIise. Ior
exenpIo, voc e os denais scios poden preencher assiduanenle os Cuias re-
Ialivos a una gana de enpresas, freqenlar as reunies e fazer apresenlaes
resunidas de cada Cuia. Depois, enlrelanlo, voc e seus conpanheiros desco-
lren que ninguen sale o que fazer con os resuIlados.
De onde ven una aIla laxa de crescinenlo` Trala-se de un acidenle de
curlo prazo` LIa e resuIlado de una vanlagen do produlo ou do processo len-
porria ou de Iongo prazo` LIa resuIla do enpenho e da quaIidade da
adninislrao` Caso posilivo, o crescinenlo provaveInenle prosseguir des-
de que a adninislrao aluaI se nanlenha no cargo. O que significa una eIevada
nargen de Iucro` Quando un ndice I/L e considerado aIlo` QuaI a inpor-
lncia do vaIor palrinoniaI` O endividanenlo e un nau sinaI` Sua capacidade
de inlerprelar os dados se aperfeioar a nedida que voc acunuIar conheci-
nenlos. NaluraInenle, voc senpre poder recorrer a esle Iivro para procurar
as resposlas que esleja procurando.
O Cuia pernile que voc uliIize o passado cono lase para avaIiar o pro-
gresso de una enpresa e da colao de sua ao. H espao para regislrar un
hislrico de dez anos. A cada decada a econonia passa por cicIos ascendenles e
72 Instituto Nacional de Investidores
descendenles. Ao uliIizar o Cuia, voc pode exaninar a eficcia de geslo da
adninislrao sol diversas condies econnicas. Na reaIidade, o Cuia e un
inslrunenlo para avaIiar a adninislrao.
Senpre e una loa ideia exaninar o desenpenho hislrico da enpresa
para enlo lenlar prever para onde a enpresa esl indo. Sen dvida, no h
garanlia de que sua previso eslar correla. Se o alo de inveslir fosse reduzido
a una frnuIa, lodos serian niIionrios. Lnlrelanlo, ao reaIizar previses, laI
cono na inlerprelao desle Cuia, voc cerlanenle ir neIhorar sua capacida-
de de anIise.
ESTE GUIA VALIOSO?
O Cuia IrincipaI de AvaIiao & ReIalrio de AnIise nerece que voc
invisla o seu lenpo e a sua aleno` Apenas un exenpIo (Iigura 8-1) ser
suficienle para noslrar que sin.
Figura 8-1
First Ladies Investment Club
Ano Depsitos Saques Acumulados Patrimnio do Clube
Acumulados dos Scios ao Final do Ano
10 $ 19.000 $ 20.585
11 20.920 29.229
12 22.960 42.381
13 25.480 44.672
14 28.540 40.615
15 31.600 45.658
16 34.840 $ 10.830 63.750
17 37.960 70.298
18 40.800 39.330 88.859
19 44.160 56.430 83.560
20 48.000 72.878 ND
21 51.440 86.478 84.581
22 55.320 88.890
23 59.880 108.223
24 63.860 113.451
25 68.420 95.478 154.769
26 74.650 105.478 159.900
27 79.450 125.478 180.569
Ac fina| c 27 anc, c c|uoc ccn|aoi|izata cpcsi|cs acunu|acs c US$ 79.450,00, c pa|rincnic
c c|uoc cra c US$ 180.569,00. Os sccics |anocn |in|an rc|irac US$ 125.478,00, un ncn-
|an|c significa|itancn|c supcricr ac cs cpcsi|cs.
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 73
Un novo scio ingressou no |irs| |aics |ntcs|ncn| C|uo, no Cenlro Oesle,
quando esle conpIelava onze anos de alividades. Nos dez anos iniciais os sci-
os havian conlriludo con US$ 19.OOO,OO. Suas apIicaes vaIian apenas US$
2O.585,OO. Islo corresponde a nenos de 1 de relorno ao ano. Os scios poderi-
an ler ganhado vrias vezes esle rendinenlo ao sinpIesnenle efeluar depsilos
en una cadernela de poupana. Con pouco enlusiasno en reIao ao desen-
penho de seu cIule, os scios iniciais foran convencidos peIo novo scio a se
associaren a NAIC, a olservaren os princpios da NAIC e a uliIizaren as fer-
ranenlas da NAIC. A Iigura 8-1 noslra o que aconleceu desde enlo.
Lenlre-se que duranle os prineiros dez anos, o |irs| |aics linha ollido
un Iucro irrisrio. Aps a adoo dos princpios e ferranenlas da NAIC, as
senhoras passaran a ler una nedia de renlaliIidade de 17,7 ao ano capilaIi-
zados. Quanlos profissionais poderian conpelir con esle resuIlado en un
prazo seneIhanle` A uliIizao do Cuia IrincipaI de AvaIiao & ReIalrio de
AnIise da NAIC no garanle esle sucesso, nas con cerleza aunenla as prola-
liIidades disso aconlecer.
Olserve que o Cuia IrincipaI de AvaIiao & ReIalrio de AnIise da NAIC
no faz neno a nenhun ilen do laIano, que so enpregados para delerni-
nar a sade financeira da enpresa. Iarlinos do princpio de que ao uliIizar o
Cuia, voc j reaIizou una anIise previa para verificar a loa sade financeira
da enpresa.
Un dado inporlanle que no deve ser esquecido e o endividanenlo da
enpresa. Se voc considerar a siluao financeira e o endividanenlo en con-
junlo, poder deleclar aIgunas aneaas ao seu progresso no Iongo prazo. Caso
o endividanenlo seja significalivo, reconenda-se caIcuIar aIguns dos princi-
pais ndices do laIano, alordados no CapluIo 4. Lsles incIuen o capilaI de
giro, o ndice de Iiquidez correnle, o ndice de Iiquidez seca, e o ndice de olri-
gaes. Manlenha senpre en nenle que, cono en lodas as fornas de anIise
financeira, o inveslidor deve eslar senpre olservando as lendncias.
COMO REGISTRAR OS DADOS NO GUIA
Ln prineiro Iugar alordarenos cono regislrar os dados no Cuia e ReIa-
lrio de SeIeo de Aes da NAIC. A seguir, expIicarenos o significado desles
dados e cono eIes nos ajudan a dinensionar o polenciaI de inveslinenlo de
74 Instituto Nacional de Investidores
una ao. O scf|uarc da NAIC, |ntcs|crs Tcc||i| (Ierranenlas do Inveslidor), lorna
fciI e rpido o regislro das infornaes no Cuia. Quando o lanco de dados
disponiliIizado peIo prograna e usado, o seu preenchinenlo e quase inslanlneo.
Usarenos a enpresa MoloroIa para iIuslrar a uliIizao do Cuia, assin
cono fizenos para a Cuia IniciaI de AvaIiao da NAIC. Una cpia do ReIal-
rio da Va|uc |inc aparece na Iigura 7-1, na pgina 57. Iarenos referncia a esla
iIuslrao quando fornos expIicar cono regislrar os dados no Cuia. (Oos. apcs
a puo|ica4c c rc|a|cric a Va|uc |inc, a Mc|crc|a itu|gcu suas tcnas rcais para
1995 c US$ 27,050 oi||5cs, c |ucrc pcr a4c c US$ 2,93, c iticncs c 40 ccn|atcs
pcr a4c. U|i|izancs cs|cs nuncrcs cfc|itcs cn ncsscs cxcnp|cs.) Lslanos reaIizan-
do nossa anIise no incio de janeiro, e a Va|uc |inc foi pulIicada en juIho.
AluaIizanos os nossos dados solre colaes a parlir dos jornais.
O grfico na Seo 1 do Cuia IrincipaI de AvaIiao & ReIalrio de AnIi-
se e un grfico seniIogarlnico. O eixo horizonlaI esl na conhecida escaIa
arilnelica. LIe e usado para narcar o lenpo decorrido. O eixo verlicaI len
cono lase os Iogarilnos. Os inlervaIos verlicais iguais represenlan aIleraes
percenluais iguais, independenlenenle dos vaIores alsoIulos. Seu oljelivo e
noslrar graficanenle as laxas capilaIizadas de crescinenlo.
No h o ponlo zero, pois o oljelivo da laleIa e fazer conparaes das
nudanas percenluais, e para laI cIcuIo e necessrio ler nneros posilivos.
(Caso a laleIa seniIogarlnica seja novidade para voc, veja o Apndice B:
Cono UliIizar a TaleIa e o CaIcuIador de Indices).
Na laleIa seniIogarlnica, una Iinha rela represenla una laxa conslanle
de crescinenlo. As Iinhas incIinadas que conean no canlo inferior esquerdo
represenlan as laxas capilaIizadas de crescinenlo con variao de 5 a 3O .
Ao anaIisar enpresas de diversos porles, faz nuilo nais senlido conpa-
rar laxas de crescinenlo ao inves de aunenlos en vaIores alsoIulos. Una grande
enpresa pode ler ganhos anuais nuilo naiores, en vaIor, do que una enpresa
nenor, conludo, se considerarnos un aunenlo percenluaI, a nenor poder
ler un hislrico de crescinenlo superior.
As cinco Iinhas verlicais de lenpo no Iado direilo da Iinha nais escura do
grfico deslinan-se a projelar os resuIlados fuluros de cinco anos.
A finaIidade do Cuia e anaIisar os nneros de enpresas induslriais, co-
nerciais e siniIares. Os lancos, as seguradoras e as concessionrias plIicas
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 75
usan denoninaes diferenles para seus principais dados operacionais. Iode-
se lanlen enpregar o Cuia para eslas enpresas desde que se uliIizen os
nneros prprios para eslas calegorias de enpresas.
Ior exenpIo, qualro cIasses de receilas so noslradas no reIalrio da Va|uc
|inc para a CNA IinanciaI, una enpresa seguradora (Iigura 8-2.) Trala-se de
prnios de Seguros de Vida, de Seguro de Acidenles/Ialrinnio, receilas lo-
lais de inveslinenlos e oulras receilas. Senpre e liI olservar a lendncia de
cada calegoria de receila a fin de verificar quais eslo sulindo e quais eslo
relrocedendo. Una delerninada calegoria pode doninar e delerninar o desli-
Figura 8-2
Exemplo de um Relatrio da Value Line para uma Seguradora
[aguardamos a deciso sobre usar este mesmo relatrio ou equivalente brasileiro]
Para cs|a scguracra, as rccci|as s4c iscrininaas ccnc prcnics c Via, c Acicn|cs/
Pa|rincnic, rccci|as c intcs|incn|cs |c|ais, c cu|ras rccci|as. |cn|c 1996 pcr Va|uc |inc
Puo|is|ing, |nc. Puo|ica4c au|crizaa, |ccs cs irci|cs rcscrtacs.
76 Instituto Nacional de Investidores
no do negcio. No caso da CNA, ns usaranos o lolaI dos qualro ilens para
oller a nossa Iinha de lendncia de vendas e, assin juIgarnos o crescinen-
lo da enpresa.
O ndice de sinislros e despesas ser reIevanle para avaIiar as segurado-
ras. Trala-se de una nedida de Iucralividade solre os seguros. O ndice de
sinislros () eqivaIe aos niIhes de dIares en desenloIsos dos prnios e
reservas, divididos peIos niIhes de dIares en prnios recelidos. O ndice de
despesas e caIcuIado peIa diviso das despesas lolais do exerccio peIos ni-
Figura 8-3
Exemplo de um Relatrio da Value Line para um Banco
sos a deciso sobre usar este mesmo relatrio ou equivalente brasileiro]
As rccci|as c |irs| C|icagc 8an| s4c rcfcrias ccnc rccci|as c jurcs |iquias c c rccci|as n4c
prctcnicn|cs c jurcs. |cn|c. 1996 pcr Va|uc |inc Puo|is|ing, |nc. Puo|ica4c au|crizaa,
|ccs cs irci|cs rcscrtacs.
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 77
Ihes de dIares en prnios. Anlos os resuIlados figuran cono porcenla-
gens, e a sona dos dois resuIla no ndice () de sinislros e despesas. Un ndice
inferior a 1OO indica que a alividade seguradora esl gerando Iucro. Lsle e
un falor posilivo, e quanlo nais alaixo de 1OO esliver, neIhor.
No exenpIo da CNA, o dado fornecido e a receila provenienle de seguros
de Acidenles/Ialrinnio . Voc perceler que os prnios de Acidenles/
Ialrinnio consliluen a naior parle do negcio, o que lorna esle dado o
nais reIevanle.
Figura 8-4
Exemplo de um Relatrio da Value Line para um Banco
[aguardamos a deciso sobre usar este mesmo relatrio ou equivalente brasileiro]
Para cs|c oancc, cspccia|izac cn ccn|as c funcs c intcs|incn|cs, as rccci|as cs|4c c|assi-
ficaas na ca|cgcria c cu|ras rccci|as. |cn|c. 1996 pcr Va|uc |inc Puo|is|ing, |nc. Puo|ica4c
Au|crizaa, |ccs cs irci|cs rcscrtacs.
78 Instituto Nacional de Investidores
Ao anaIisarnos o regislro de un lanco, verenos oulros indicadores. H
una grande variao na naneira dos lancos fazeren receila. Os lancos lradi-
cionais fazen enpreslinos e recelen juros. Oulros ln grandes ganhos ao
negociaren inslrunenlos financeiros. AIguns se asseneIhan a presladores de
servios e colran conisses para adninislrar e gerenciar fundos de invesli-
nenlos e carles de credilo. L necessrio, en prineiro Iugar, delerninar a
nalureza dos servios lancrios e a seguir olservar quais so os ilens reIevan-
les en suas receilas. O Iirsl Chicago Bank na iIuslrao (Iigura 8-3), exile duas
fonles de receilas: as receilas de juros Iquidas e as receilas no provenienles de
juros. Deve-se sonar as duas para ler a receila anuaI. Nos lancos, a renlaliIi-
Figura 8-5
Exemplo de um Relatrio da Value Line para uma Empresa Imobiliria
[aguardamos a deciso sobre usar este mesmo relatrio ou equivalente brasileiro]
A Ncu P|an Rca||q Trus| c|assifica as suas rccci|as ccnc rcnas c a|ugucis c cu|ras rcnas.
|cn|c. 1996 pcr Va|uc |inc Puo|is|ing, |nc. Puo|ica4c Au|crizaa, |ccs cs irci|cs rcscrtacs
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 79
dade solre os alivos e nornaInenle inferior a 1. Acina dislo, ser considera-
do un lon resuIlado.
Nosso segundo exenpIo de lanco e o S|a|c S|rcc| 8cs|cn Ccrp. (Iigura 8-4).
Sua receila oriunda de enpreslinos e inexpressiva, nas cresceu nedianle o
processanenlo de conlas para fundos de inveslinenlos. Sua receila no prove-
nienle de juros e a nais adequada para esla projeo.
No caso de un fundo de inveslinenlo inoliIirio (Iigura 8-5), o vaIor a
uliIizar cono receila e o da renda de aIugueis ou o da receila lolaI. Ln se lra-
lando de una concessionria de energia eIelrica (Iigura 8-6), o nonlanle correlo
a uliIizar esl cIassificado cono receilas na Va|uc |inc, e con freqncia, cono
receilas operacionais en oulras fonles. A nargen de operao represenla a
reIao enlre cuslos operacionais e as receilas, quanlo nenor o vaIor enconlra-
do, nais favorveI e a siluao da enpresa.
Lsles exenpIos deven ajud-Io a decidir quais dados uliIizar indepen-
denlenenle da nalureza do negcio sol anIise.
COMO PROJETAR OS INDICADORES
VoIlenos a nossa anIise da MoloroIa. Os qualro prineiros ilens do cale-
aIho so aulo-expIicalivos. O IocaI da negociao das aes consla aps o none
da enpresa, na parle superior esquerda do reIalrio da Va|uc |inc. A seguir
aparece o seu cdigo de negociao. No neio da pgina consla a nalureza do
negcio, aps o lluIo Rano de Alividade.
O quadro solre a capilaIizao proporciona ao inveslidor aIgunas infor-
naes inleressanles. O lluIo Lslrulura de CapilaI, no Iado esquerdo do
reIalrio da Va|uc |inc, noslra o lolaI do endividanenlo. A eslrulura de capilaI
da MoloroIa e sinpIes, conposla en sua naioria de aes ordinrias e dvidas.
A Va|uc |inc conslala que as aes ordinrias conpen 87 do capilaI, de nodo
que a dvida corresponde a 13 . O pargrafo Rano de Alividade na Va|uc
|inc, indica que os adninislradores (insicrs) da enpresa deln 3,5 das aes.
O quadro Decises Inslilucionais noslra que 374.744.OOO aes so aluaI-
nenle de propriedade de inveslidores inslilucionais, as quais divididas peIo
lolaI de 588.573.987 aes, resuIla en 64.
Os dados financeiros lrineslrais, a seren coIocados no espao superior
esquerdo do grfico no Cuia IrincipaI de AvaIiao & ReIalrio de AnIise,
80 Instituto Nacional de Investidores
enconlran-se no canlo inferior esquerdo do reIalrio da Va|uc |inc. Lnprega-
nos os nneros nais recenles disponveis, excelo quando reaIizanos a anIise
perlo do finaI do exerccio. Nesle caso e neIhor uliIizar dados lrineslrais esli-
nados. CaIcuIa-se a variao percenluaI deduzindo o vaIor do lrineslre anlerior
do lrineslre en curso, dividindo o resuIlado peIo lrineslre anlerior e a seguir
nuIlipIicando por 1OO.
Os prineiros dados que regislranos no grfico seniIogarlnico so as
vendas dos Ilinos dez exerccios. Olservanos alraves das Iinhas de vendas
do reIalrio da Va|uc |inc, que as vendas da MoloroIa liveran a evoIuo de
Figura 8-6
Exemplo de um Relatrio da Value Line para uma Concessionria de
Servios Pblicos
[aguardamos a deciso sobre usar este mesmo relatrio ou equivalente brasileiro]
As rccci|as a A|ncs |ncrgq Ccrp cs|4c iscrininaas apcnas ccnc rccci|as, cnocra cu|ras
prcs|acras c scrtics cnprcgucn a cxprcss4c rccci|as cpcracicnais. |cn|c. 1996 pcr Va|uc
|inc Puo|is|ing, |nc. Puo|ica4c Au|crizaa, |ccs cs irci|cs rcscrtacs.
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 81
Figura 8-7
Como Projetar Receitas
[aguardamos a deciso sobre usar este mesmo relatrio ou equivalente brasileiro]
82 Instituto Nacional de Investidores
Figura 8-8
Como Estimar o Crescimento das Vendas
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 83
Figura 8-9
O Mtodo do Melhor Juzo
84 Instituto Nacional de Investidores
Figura 8-10
O Mtodo do Pico
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 85
Figura 8-11
O Mtodo do Ponto Medio
86 Instituto Nacional de Investidores
un dgilo no decorrer dos dez anos. Islo significa que precisarenos usar dois
cicIos do grfico. Nuneranos as Iinhas do cicIo inferior de 1 a 1O liIhes, e as
do segundo, de 1O a 1OO liIhes. A Iigura 8-7 iIuslra cono projelar as vendas
da MoloroIa no grfico da pgina da Va|uc |inc. Marque os vaIores nais recen-
les do exerccio anlerior na Iinha escura, a sexla Iinha verlicaI a parlir da direila.
Una vez narcado un ponlo no grfico para as vendas de cada exerccio, Iiga-
nos esses ponlos con una Iinha para podernos visuaIizar a evoIuo das
vendas. Un exane superficiaI sugere que os dados inseridos eslo aproxina-
danenle en paraIeIo con a Iinha de 2O no grfico. (Ver Iigura 8-8).
A fin de ollernos una inagen neIhor da laxa hislrica de crescinenlo,
lraanos una Iinha de lendncia solre os nossos dados inseridos.
Os eslalslicos lraan Iinhas de lendncia de vrias naneiras. Os nelo-
dos usados con nais freqncia so os do neIhor juzo, o do ponlo nedio, o do
pico, e o da rea. No nelodo do neIhor juzo, voc olserva os dados narcados
e deixa a sua viso orienl-Io para lraar una Iinha rela que neIhor represenle
a lendncia dos dados narcados. Aps adquirir aIguna experincia, a naioria
decide por usar esle nelodo. (Ver Iigura 8-9.)
No nelodo do pico, usa-se o pico nais recenle cono ponlo de parlida
para conduzir a Iinha rela ale o prxino pico. No caso da MoloroIa, islo nos
renele ao prineiro exerccio e no parece lo represenlalivo. (Ver Iigura 8-1O.)
A experincia nos noslra que o nelodo do pico funciona len para una en-
presa de crescinenlo ccIico, con lase na hiplese de que seu prxino exerccio
de pico se siluar en aIgun ponlo da Iinha projelada peIos dois Ilinos picos.
Os novos anaIislas adolan o nelodo do ponlo nedio porque o nesno
fornece resuIlados precisos con un nnino de cIcuIos. De acordo con esle
nelodo, divide-se o hislrico de vendas de dez anos en dois perodos de cinco
anos. CaIcuIe a nedia dos cinco vaIores de vendas para o prineiro perodo e
coIoque o resuIlado na Iinha do lerceiro ano, ou no ponlo nediano do perodo.
Iaa o nesno con o segundo perodo de cinco anos e a seguir lrace a Iinha de
lendncia alraves dos dois ponlos. Quando os dados noslran una laxa cons-
lanle de aunenlo, cono no caso da MoloroIa, o resuIlado lende a parecer con
una Iinha que seria caIcuIada con preciso. Ioren, se os vaIores foren irregu-
Iares, os resuIlados poden ser disparalados. (Ver Iigura 8-11.)
De acordo con o nelodo da rea, exaninan-se os dados inseridos e pro-
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 87
cura-se lraar a Iinha de lendncia de laI forna que apresenlen reas iguais
acina e alaixo da Iinha lraada. O resuIlado ser una Iinha seneIhanle aqueIa
da Iigura 8-12.
Divide-se o hislrico de vendas en dois perodos de cinco anos, lira-se a
nedia das vendas para cada perodo, coIocando-as no ponlo nedio de cada
perodo, lraa-se a Iinha de lendncia Iigando esles dois ponlos.
Iode-se lanlen apurar o crescinenlo ano a ano e a seguir caIcuIar a ne-
dia desles dados, de nodo a se chegar a laxa nedia de crescinenlo. O scf|uarc
do Cuia reaIiza esle cIcuIo, nas esla preciso no se faz necessria. Nosso
oljelivo e oller vaIores aproxinados.
Se decidirnos que o nelodo do neIhor juzo fornece una inagen ade-
quada da laxa hislrica de crescinenlo, cono delerninar a laxa que eIe
represenla` Iarenos o confronlo con as Iinhas desenhadas no grfico. Inicia-
nos peIo Iado esquerdo do grfico e nedinos a dislncia de onde nossa Iinha
de lendncia cruza a Iinha para 1986, ale o canlo onde conean as Iinhas de
orienlao. A seguir, con una regua nedinos esla nesna dislncia a parlir da
Iinha de lendncia na Iinha verlicaI escura (1995) no grfico. Lsle ponlo se silua
nais ou nenos enlre as Iinhas de orienlao de crescinenlo a 15 e 2O , prxi-
no a 17,5 . (Veja a Iigura 8-13.) A laxa apurada por conpulador, con o uso da
Caixa de Ierranenlas da NAIC, e de 17,9 . Cono j nencionado, os vaIores
exalos no so essenciais, un nnero aproxinado j e indicao adequada.
O prxino passo ser regislrar no grfico o Iucro por ao. Lsles dados
conslan da Iinha 3 do reIalrio da Va|uc |inc. Olservanos nais una vez que o
Iucro conea con dois dgilos en 1986, e aunenla para lrs dgilos en 1995.
Logo, precisarenos de dois cicIos no grfico para fazer o regislro. As Iinhas no
cicIo inferior sero os cenlavos e as do inedialanenle acina sero na unidade
nonelria. Una vez lransferidos os nneros de Iucro por ao para as Iinhas
correspondenles aos anos, eIas so Iigadas por una Iinha ponliIhada para
dislingu-Ia das vendas (Veja a Iigura 8-14.)
A providncia finaI no preenchinenlo do grfico e regislrar a colao nxi-
na e nnina de cada exerccio nas Iinhas verlicais que indican os anos. Lslas
colaes se enconlran no lopo do reIalrio da Va|uc |inc, onde se I nxina e
nnina. Liganos as narcas nxinas e nninas con una Iinha rela, de forna
que eslas colaes se parean con larras no grfico. (Veja a Iigura 8-15.)
88 Instituto Nacional de Investidores
Figura 8-12
O Mtodo da rea
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 89
Figura 8-13
Como determinar a taxa de crescimento das vendas
90 Instituto Nacional de Investidores
Figura 8-14
Como Projetar o Lucro Por Ao
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 91
Figura 8-15
Como Projetar as Cotaes Mxima e Mnima
92 Instituto Nacional de Investidores
CAPTULO 9
GUIA E RELATORIO DE SELEO DE AES DA NAIC: PGINA 2
As sees 2 a 5 do Cuia IrincipaI de AvaIiao & ReIalrio de AnIise
enconlran-se na pgina 2.
Os nneros da Seo 2, Cono AvaIiar a Adninislrao, j eslo caIcu-
Iados en aIguns reIalrios, e en oulros, voc ler que caIcuI-Ios. Ireenche-se
a Iinha A - Margen de Lucro anles dos Inposlos con o resuIlado percenluaI
da diviso do Iucro Iquido anles dos inposlos peIas vendas. A Va|uc |inc no
fornece o Iucro Iquido anles dos inposlos, nas disponiliIiza dados que perni-
len seu cIcuIo. De incio, lone a aIquola do inposlo de renda de 37 (1995),
na forna decinaI O,37, e sullraia de 1, ollendo o resuIlado de O,63. A Va|uc |inc
noslra o Iucro Iquido de US$ 1,935 liIho para 1995, que dividido por O,63 nos
dar US$ 3,O71 liIhes. A diviso desle vaIor peIas vendas de US$ 27,O5O li-
Ihes (Oos. u|i|izancs as tcnas cfc|itas nc |ugar c ta|cr cs|inac c rc|a|cric a
Va|uc |inc), resuIlar 11,35 ou 11,4 arredondados. Repelinos laI procedi-
nenlo para cada exerccio. A Iigura 9-1 noslra a seo preenchida.
A Va|uc |inc denonina o palrinnio Iquido VaIor Lquido da Lnpresa,
e nos fornece os vaIores do Relorno solre Ialrinnio Lquido direlanenle.
CoIoque esles vaIores percenluais nas coIunas correlas da Iinha B, na Seo 2.
Voc conslalar que esses dados podero ser diferenles, enlre os vrios servios
de infornao e o reIalrio anuaI da enpresa. Lsle falo ocorre en funo dos
diversos ajusles no Iucro, efeluados por diferenles conladores, anles dos cIcu-
Ios finais do Iucro anles dos inposlos. Os conladores lanlen caIcuIan a
renlaliIidade solre o palrinnio Iquido de fornas diferenles, cono por exen-
pIo, aIguns a caIcuIan con lase no palrinnio iniciaI, oulros con lase no
palrinnio finaI, ou ale na nedia dos dois. NornaInenle as diferenas no so
expressivas, nas e aconseIhveI uliIizar una nica fonle de dados financeiros
para assegurar-se de que os nesnos receleran lralanenlo idnlico.
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 93
ReIalivanenle a Seo 3, voc conseguir nos jornais as colaes nxinas
e nninas do exerccio presenle e dos anleriores. Os denais dados poden ser
exlrados dos reIalrios da Va|uc |inc ou caIcuIados. A prineira Iinha deslina-
se aos indicadores de cinco anos alrs e cada Iinha seguinle deslina-se
respeclivanenle a cada ano poslerior. As colaes nxinas e nninas sero as
nesnas uliIizadas para as larras de colaes no grfico da Seo 1. O Iucro por
ao e lransporlado da Iinha 3 da laleIa da Va|uc |inc.
Os ndices preo/Iucro nxino e nnino no so fornecidos peIa Va|uc
|inc, nas poden ser faciInenle caIcuIados, seguindo-se as indicaes dos ca-
leaIhos das coIunas (Iigura 9-2). Os dividendos por ao so noslrados na
Iinha 4 da laleIa da Va|uc |inc. O percenluaI dos paganenlos de dividendos
pode ser caIcuIado conforne orienlao no caleaIho da coIuna, ou voc pode
usar os dados da laleIa da Va|uc |inc, conslanles da coIuna denoninada
Dividendos Tolais solre Lucro Lquido. As diferenas enlre os vaIores so ge-
raInenle insignificanles.
Sonanos os dados de cinco anos das coIunas B, D, L e C, lranscrevendo
os respeclivos lolais para a Iinha 6. Dividinos esses lolais por cinco para che-
garnos as nedias de cinco exerccios. A Iinha 8, ndice preo/Iucro nedio, e
usada para regislrar a nedia enlre as nedias dos ndices de preo/Iucro n-
xino e nnino enconlrados na Iinha 7 nas coIunas D e L. Apuranos o I/L
aluaI dividindo a colao aluaI peIo Iucro por ao dos Ilinos doze neses.
Quando a anIise for reaIizada na segunda nelade do exerccio fiscaI da en-
presa, ser liI lasear o I/L aluaI no Iucro eslinado para o exerccio seguinle,
conforne noslrado no reIalrio da Va|uc |inc. Cono os dados financeiros da
MoloroIa para 1995 foran divuIgados enquanlo preparvanos esla edio, ns
os uliIizanos no Iugar das eslinalivas da Va|uc |inc, conforne indicado na
Iigura 9-2.
Figura 9-1
Como Avaliar a Administrao
94 Instituto Nacional de Investidores
Na Seo 4, Iarle A, a nedia do I/L nxino e lransporlada da Seo 3,
Iinha 7, coIuna D, saIvo se resoIvernos ajusl-Ia, o que foi feilo e ser expIicado
nais larde (ver pgina 96 Hislrico do I/L). A eslinaliva de Iucro por ao
nxino para daqui a cinco anos poder ser ollida de duas naneiras. A prinei-
ra forna e olservar en que ponlo a Iinha de lendncia do Iucro por ao daqui
a cinco anos cruza a Iinha para o ano 2OOO. O grfico da Seo 1 nos d o vaIor
de US$ 6,1O (veja a Iigura 1O-1 no prxino capluIo).
A oulra forna de eslinar o Iucro por ao nxino para daqui a cinco
anos e o chanado procedinenlo preferenciaI. Seu ponlo de parlida e a eslina-
liva de vendas e no o Iucro por ao. Assune-se que as eslinalivas de vendas
so nais confiveis que as eslinalivas de Iucro por ao. O anaIisla, con lase
en seu juIganenlo lanlen delerninar os denais eIenenlos do processo,
aIquolas de inposlos e nargen de Iucro. Os cIcuIos aparecen no canlo supe-
rior direilo do grfico na Seo 1 (ver Iigura 1O-1, o Cuia IrincipaI de AvaIiao
& ReIalrio de AnIise preenchido). De acordo con a Iinha de lendncia das
vendas no ano 2OOO, no grfico, a eslinaliva de vendas e de US$ 55,5 liIhes. A
nargen de Iucro anles dos inposlos enconlra-se na Iinha A da Seo 2. Lssa
nargen noslra-se en ascendncia nos Ilinos dez anos. Lsperanos un fulu-
ro favorveI, e enlo, lonanos 1O cono provveI nargen de Iucro anles dos
inposlos no pico do desenpenho desla enpresa. LIa e superior a nedia de 8,6
dos Ilinos cinco anos, poren inferior aos 11 ollidos nos dois anos nais
recenles. Os 1O de US$ 55,5 liIhes correspondenles a eslinaliva de vendas
lolaIizan US$ 5,55 liIhes. Sendo a aIquola de inposlo de renda, eslinada
Figura 9-2
O Histrico de Preo/Lucro
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 95
peIa Va|uc |inc, de 37 , o reslanle, 63 , desla quanlia ser correspondenle ao
Iucro aps os inposlos. Lsse resuIlado, dividido peIas 588.573.987 aes, que
narcanos no lopo da pgina, nos dar US$ 5,94 de Iucro por ao eslinado
daqui a cinco anos. Os vaIores US$ 5,94 e US$ 6,1O eslo suficienlenenle prxi-
nos, para nos lransnilir confiana de que as eslinalivas aIcanadas, usando-se
anlos procedinenlos, so razoveis.
Ioderenos uliIizar un ou oulro en nossos cIcuIos. A uliIizao do n-
nero nais laixo e, naluraInenle, nais conservadora. Caso a enpresa sol anIise
possua lluIos conversveis en aes ou una quanlidade significaliva de op-
es a honrar, reconenda-se efeluar un ajusle no Iucro anles dos inposlos para
Ievar en conla as novas aes passveis de seren enilidas.
A colao nnina nedia para daqui a cinco anos poder ser eslinada de
cinco naneiras diferenles. Mais adianle alordarenos cono fazer a seIeo de
una dessas naneiras. O prineiro procedinenlo consisle na nuIlipIicao da
nedia do I/L nnino dos Ilinos cinco exerccios peIo Iucro por ao do exer-
ccio en curso. Teoricanenle, a enpresa en crescinenlo aunenlar seus Iucros
a cada ano e provaveInenle no ser negociada a un I/L inferior a seu hisl-
rico. A nedia do I/L nnino dos Ilinos cinco exerccios enconlra-se na Iinha
7 da coIuna L.
A acenluada queda recenle da ao no nercado no e, necessarianenle, a
nais laixa colao dos Ilinos cinco anos, enlora exisla esla possiliIidade.
Iara eslinar esle indicador exaninanos a evoIuo dos Ilinos cinco anos e
indaganos: Houve un delerninado ano en que as foras negalivas do ner-
cado foran lo forles a ponlo de derrularen as colaes das loIsas, ou houve
un ano en que esla enpresa parlicuIarnenle enfrenlou prolIenas serios`
Caso eslivessenos en 1988, Ienlraranos que 1987 foi un ano desfavorveI
para o nercado de aes, e Iogo faranos uso da nnina daqueIe ano na Iinha
(c) da parle B. Se no livesse havido aqueIe ano, enlo apIicaranos a nnina
do perodo de cinco anos.
Iara o cIcuIo da Iinha (d), dividinos o dividendo anuaI aluaI peIo nnero
que expressar o naior relorno percenluaI con dividendos na Seo 3, coIuna H.
Iara eslaleIecer nossos inlervaIos de colao, uliIizarenos os US$119 (118,8
arredondados para o prxino nnero inleiro), a nxina projelada na parle A,
Seo 4, e sullranos a nnina provveI, de US$44, idenlificada na parle B. O
96 Instituto Nacional de Investidores
resuIlado, US$75, e nossa expeclaliva de inlervaIo de negociao da ao. A
diviso desle nunero por 3 nos dar inlervaIos de US$25. Lsle cIcuIo nos
pernile criar lrs inlervaIos denoninados de in|crta|c c ccnpra, inifcrcn|c
e in|crta|c c tcna.
CaIcuIa-se o ndice de risco-relorno (nedida do polenciaI de vaIorizao
en conparao con o risco de desvaIorizao) nedindo-se a dislncia da cola-
o de conpra aluaI, de 56,25 , ale nossa nxina eslinada, de 119 (119 - 56,25
= 62,8). Lsles 62,8 ponlos so nosso inlervaIo de vaIorizao. O inlervaIo de
desvaIorizao (56,25 ale a nnina de 44) e de 12,3 ponlos. A diviso do polen-
ciaI de aIla de 62,8 peIo risco de laixa de 12,3 indica un polenciaI de vaIorizao
de 5,1 vezes o risco de desvaIorizao.
Nossa expeclaliva e de que os ganhos con a ao se reaIizen de duas
naneiras: alraves da provveI vaIorizao e dos dividendos. A parle L da Se-
o 4 noslra o possveI ganho con a vaIorizao. A fonle dos dados e o cIcuIo
a ser efeluado eslo indicados con preciso. A seo lolaInenle preenchida e
noslrada na Iigura 9-3.
A seo 5 deslina-se a exilir a renlaliIidade percenluaI anuaI produzida
peIa ao, caso lodas as eslinalivas efeluadas se lornen reaIidade. Dividinos,
na parle A, o dividendo aluaI decIarado de US$ O,4O (O,1O x 4) peIa colao
aluaI, enconlrando O,OO7, que nuIlipIicado por 1OO nos dar O,7 .
A expeclaliva e que una enpresa en crescinenlo aunenle seus dividen-
dos a cada ano conforne a evoIuo dos seus Iucros. Apuranos o rendinenlo
nedio anuaI dos dividendos esperados para os prxinos cinco anos aconpa-
nhando a projeo da Iinha de lendncia de Iucro por ao ale o ponlo nediano
do perodo, ou seja, 1998. Lsle ponlo corresponde a US$ 4,6O (ver Iigura 1O-1,
lendncia do Lucro por Ao para 1998). Conslalanos na Iinha 7 da coIuna C,
Seo 3, que a enpresa dislriluiu hisloricanenle 15,7 dos Iucros en dividen-
dos. A nuIlipIicao de US$ 4,6O por 15,7 indica que o dividendo nedio ser
de U$ O,72. Lsla quanlia dividida peIa colao aluaI de US$ 56,25 denonslra
que o rendinenlo nedio dos dividendos desla ao ser de 1,3 para os pr-
xinos cinco anos.
Na parle L da Seo 4, apuranos una provveI vaIorizao de ale 112
na colao da ao nos prxinos cinco anos. Na parle C da Seo 5, dividinos
esle vaIor por 5 para oller a nedia anuaI percenluaI de vaIorizao, de 22,4 .
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 97
Figura 9-4
O Potencial em Cinco Anos
Figura 9-3
Como Avaliar Risco e Retorno
98 Instituto Nacional de Investidores
A sona desla vaIorizao projelada, 22,4 , con a expeclaliva de rendinenlo
dos dividendos de 1,3 , resuIla nuna expeclaliva de 23,7 . Lsse nnero e
conhecido cono rc|crnc |c|a|. Ver a Iigura 9-4 que noslra o resuno dos nne-
ros desla seo. O relorno lolaI de 23,7 de juros sinpIes e converlido peIa
laleIa para cerca de 16,5 anuais capilaIizados.
A seguir, verenos o que os dados apurados nos noslran solre esla ao.
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 99
CAPTULO 10
O QUE O GUIA E RELATRIO DE SELEO
DE AES DA NAIC NOS ENSINA
A ANLISE VISUAL
O quadro de CapilaIizao no aIlo da pgina 1 do Cuia e ReIalrio de
SeIeo de Aes exige un exane da eslrulura de capilaI da enpresa. Lxisle
un voIune de endividanenlo excessivo ou una diIuio polenciaI das aes
ordinrias que nerea una aleno especiaI` Ao coIelar esses dados alraves de
una agncia de infornaes ou no reIalrio anuaI da enpresa, oulros ilens
poden lanlen requerer un exane. A Va|uc |inc noslra, no caso da MoloroIa,
que enlora haja US$ 3,4 liIhes de endividanenlo, esse represenla apenas
13 da capilaIizao lolaI da enpresa, sendo o reslanle consliludo de aes
ordinrias. AIen disso, a agncia Va|uc |inc nos inforna que a enpresa esl
lendo un Iucro anuaI que daria para pagar quinze vezes os juros solre a dvi-
da. Iarle do endividanenlo e conversveI en aes ordinrias, poren a diIuio
no parece ser expressiva. A parlir desses indicadores, concIunos que a
MoloroIa len una eslrulura de capilaI que pode ser favorveI ao porlador de
aes ordinrias. O Cuia IrincipaI de AvaIiao & ReIalrio de AnIise preen-
chido con os dados da MoloroIa aparece na Iigura 1O-1.
A MoloroIa e cIassificada cono una grande enpresa en un selor de des-
laque na econonia. CeraInenle, a expeclaliva e de que una conpanhia de seu
porle apresenle una laxa de crescinenlo de 5 a 7. As enpresas con
faluranenlo na casa dos liIhes ln nais dificuIdade para gerar crescinenlo a
una laxa superior a essa do que as enpresas nenores. Ao exaninarnos a Ii-
nha de lendncia que lraanos a parlir das vendas dos Ilinos dez anos da
MoloroIa dois falos chanan a nossa aleno. O prineiro e a rpida laxa de
crescinenlo para una enpresa de seu porle. O segundo e a reIaliva eslaliIida-
de da Iinha lraada para un selor que lende a ser laslanle ccIico.
100 Instituto Nacional de Investidores
Figura 10-1
Mtodo Preferencial
Estimativa de vendas para 2000
Margem de lucro antes dos impostos sobre vendas 10%
Alquota estimada de imposto 37% (100-37)
Aes em circulao
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 101
Figura 10-1 (continuao)
102 Instituto Nacional de Investidores
QuaI a laxa de crescinenlo das vendas da MoloroIa` Usanos qualro ne-
lodos diferenles para lraar as Iinhas. Veja as pginas 73 a 79 do CapluIo 8. A
Iinha lraada con o nelodo do neIhor juzo noslra una laxa de crescinenlo
anuaI de aproxinadanenle 18, e as oulras varian de 16 a 19. O soflvare da
NAIC (Caixa de Ierranenlas do Inveslidor) para o Cuia execula un cIcuIo
preciso dessa laxa e nos d o vaIor de 17,9. A laxa hislrica de crescinenlo -
a laxa a quaI eslinanos que a enpresa lenha crescido nos Ilinos dez anos - e
regislrada na parle inferior do grfico. AIguns scios do cIule poden eslinar
17 e oulros poden chegar a ale 2O. O nnero exalo no e reIevanle. A ques-
lo nesse nonenlo e: o rilno de crescinenlo da enpresa nos Ilinos dez anos
a lorna candidala a una anIise nais delaIhada` No coneo, quando eslva-
nos procurando una grande enpresa para a nossa carleira, dissenos que
eslaranos salisfeilos con una que livesse crescido de 5 a 7. A MoloroIa con
18, possui un laxa de crescinenlo superior aqueIa que esperaranos encon-
lrar ale en una enpresa pequena. Lssa enpresa aparenla oferecer o crescinenlo
de una enpresa pequena aIiado a fora e a eslaliIidade de una nega
corporao. A MoloroIa supera con foIgas o nosso lesle para a laxa de cresci-
nenlo das vendas.
Figura 10-1 (continuao)
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 103
A seguir, verificanos a Iinha de lendncia da laxa de crescinenlo do Iucro
por ao. } que eslanos conprando aes dessa enpresa e consideranos sua
laxa de crescinenlo das vendas salisfalria, desejanos invesligar se a adninis-
lrao esl lransfornando essa evoIuo en una laxa de crescinenlo do Iucro
por ao correspondenle. A Iinha ponliIhada no grfico noslra o crescinenlo
do Iucro por ao. Iercele-se que esle excedeu a expanso das vendas nos Ili-
nos cinco exerccios. A incIinao da Iinha deixa isso len cIaro
Senpre e aconseIhveI verificar se a laxa de crescinenlo do Iucro por ao
dos Ilinos cinco exerccios pernaneceu iguaI ou naior do que a laxa para os
prineiros cinco exerccios de nossa anIise. Iica evidenle o vigoroso crescinenlo
dos Ilinos cinco exerccios, e e difciI una enpresa nanler una laxa de cres-
cinenlo lo loa quanlo a nanlida peIa MoloroIa de 1992 a 1994. O nosso
soflvare caIcuIa a laxa de crescinenlo hislrico en 22,3. O nelodo do ne-
Ihor juzo eslina que para os Ilinos cinco exerccios eIa alingiria 25 ou nais.
Olvianenle, a MoloroIa alende ao nosso segundo lesle, o de Iucro por ao en
evoIuo, a una laxa peIo nenos lo aIla quanlo a do crescinenlo das vendas.
Devenos, agora, exaninar cono as vendas e o Iucro da MoloroIa podero
crescer nos prxinos cinco anos. A experincia j nos noslrou a dificuIdade de
una enpresa conseguir nanler una laxa capilaIizada anuaI superior a 15.
NornaInenle reconenda-se no projelar o crescinenlo a una laxa nais aIla,
enlora haja excees a essa regra. O nercado leslenunhou o crescinenlo da
la|-Mar| a una laxa superior a 2O duranle nuilos anos. Os scios da NAIC
j deliveran grandes quanlidades de aes da AILAC, McDonaIds e RIM,
lendo ficado alenlos as suas exlraordinrias laxas de crescinenlo ano aps ano.
A RIM conpIelou, agora, 49 anos conseculivos de vendas e Iucro por ao en
ascenso. Conludo, a experincia reconenda una previso un pouco alaixo
da laxa dos Ilinos cinco anos, especiaInenle se essa laxa esliver acina de
15.
Nesse nonenlo, conven lenlar enlender o negcio da neIhor naneira
possveI. L convenienle Ier o que as agncias de infornao solre inveslinen-
los reIalan solre a enpresa, assin cono nanler una pasla de recorles de arligos
jornaIslicos solre a enpresa en sua lilIioleca de negcios. Seu correlor pode
ler divuIgado reIalrios solre a enpresa ou ler cpias de reIalrios divuIgados
por oulros. Voc pode lanlen fazer conlalo con o deparlanenlo de reIaes
104 Instituto Nacional de Investidores
con inveslidores da enpresa, a Va|uc |inc e a S|anar c Pccrs infornan o
nnero desse leIefone en seus reIalrios solre a enpresa. O referido deparla-
nenlo Ihe enviar exenpIares de suas nais recenles divuIgaes solre a
enpresa, o seu reIalrio anuaI e cpias de arligos dos correlores a seu respeilo.
Verificanos por neio desse naleriaI que a MoloroIa e Ider no selor de
leIeconunicaes, en especiaI nos equipanenlos sen fio - leIefones ceIuIares,
pagcrs e rdios lransnissores. Seu nercado engIola o nundo lodo, e nuilos
especiaIislas acredilan que o seu crescinenlo pode conlinuar por nuilos anos.
Salenos que no h garanlia de que laI crescinenlo ocorra, poren resoI-
venos projelar as vendas e o Iucro da MoloroIa para os prxinos cinco anos a
una laxa capilaIizada anuaI de 15. Lnlrelanlo devenos enlender de onde
essa projeo se origina. Os nneros da Seo 2 infIuencian de aIguna forna
essa deciso. Decidinos fazer esla projeo con lase no Iucro por ao do exer-
ccio nais recenle, por enlendernos que a MoloroIa regislra una crescenle
nargen de Iucro anles dos inposlos e possui una renlaliIidade aluaI loa, nas
no excessiva. Se acharnos que a nargen aluaI da enpresa e nuilo aIla e que
no seria nanlida nos prxinos cinco anos, poderenos projelar a parlir de un
ponlo un pouco alaixo do Iucro do exerccio nais recenle. Se livernos lons
nolivos para acredilar en sua neIhora, a projeo poder parlir de un ponlo
nais acina.
A MARGEM DE LUCRO ANTES DOS IMPOSTOS E A RENTABILIDADE SOBRE O
PATRIMNIO LQUIDO
A nargen de Iucro anles dos inposlos e o nonlanle do Iucro ganho peIa
enpresa para cada unidade de vendas, anles da lrilulao. Nos Ilinos dez
anos, a nargen de Iucro dos produlos da MoloroIa anles dos inposlos variou
de 4,5 a 11, o que conparado con a indslria farnaculica e con vrios ou-
lros negcios, e un nnero len nodeslo. H una grande variao das nargens
en diferenles selores, e con o lenpo o inveslidor aprende a diferenciar enlre
as nargens consideradas nornais e as que se deslacan. Nas enpresas induslri-
ais as nargens consideradas nornais se siluan no grande inlervaIo de 1O a 2O.
Nos lancos, una nargen operacionaI acina de 1 e lida cono excepcionaI.
O inleressanle solre a nargen de Iucro anles dos inposlos da MoloroIa e
o seu crescinenlo conslanle nos Ilinos dez anos. Lsse falo indica que a adni-
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 105
nislrao foi len sucedida en conlroIar cuslos e aunenlar nargens. Ao nes-
no lenpo, sua nargen no parece excessiva se conparada a sua aparenle
predoninncia no selor. Sen salernos nais delaIhes operacionais, diranos
que a MoloroIa len espao para nanler ou aunenlar sua nargen de Iucro
anles dos inposlos.
A renlaliIidade solre o palrinnio da enpresa aconpanhou o nesno
rilno que a nargen de Iucro anles dos inposlos. Os Iucros ln crescido cons-
lanlenenle no decorrer dos anos, nas no eslo en nveis que parean
inpossveis de nanler. Se a adninislrao for capaz de aunenlar vendas e
nargens, o Iucro da MoloroIa poder ser exlraordinrio. O inveslidor nornaI-
nenle enconlra as naiores oporlunidades nas enpresas onde o Iucro solre o
palrinnio supera os 2O. Lsse e un indicador significalivo da laxa a quaI o
palrinnio do inveslidor esl evoIuindo.
HISTRICO DO PREO/LUCRO
A Seo 3, un regislro do hislrico do preo/Iucro da ao, e nuilo
inporlanle. A experincia da NAIC con niIhares de inveslidores nos nos-
lra que a grande naioria e len sucedida ao idenlificar enpresas de aIlo
crescinenlo. O erro que conelen con nais freqncia e pagar peIa ao
un preo eIevado denais.
Os nneros na Seo 3 so lodos precisos. Lnfalizanos que os nneros
incIudos no Cuia e ReIalrio de SeIeo de Aes deven sofrer ajusles para
refIelir as variaes que esperanos que ocorran, poren nuilas pessoas os acei-
lan cono aparecen e no efeluan aIleraes. Os ndices preo/Iucro so os
indicadores inporlanles que devenos exaninar nessa seo. LIes varian lre-
nendanenle duranle un cicIo econnico. Veja a Iigura I-5 nas pginas 8 e 9
desse Iivro. Nos selenla anos colerlos peIa laleIa, a nedia do ndice preo/
Iucro no Dcu ]cncs |nus|ria|s esleve siluado na nnina de 6,8 e na nxina de
25,1. Ln epocas de pouco olinisno no nercado, os ndices I/L laixan. Quan-
do o olinisno no nercado esl eIevado, os ndices solen forlenenle.
A prineira pergunla que un inveslidor deve fazer ao exaninar un ndice
I/L e: en que ponlo eslanos no cicIo de Iongo prazo do nercado de aes.
Desde 1983 nos enconlranos nun novinenlo de aIla no nercado (ao redigir-
nos esse lexlo eslanos en 1996). A hislria nos diz que una inlerrupo slila
106 Instituto Nacional de Investidores
dessa aIla de nercado e esperada. Conludo, nuilos falores da econonia nun-
diaI sugeren que ainda poderenos ler nuilos anos de nercado suslenlveI.
Lnlora o nercado esleja en aIla conparado con os padres do passado, no
parece eslar ocorrendo a especuIao excessiva que nornaInenle anlecede una
laixa de Ionga durao. A nedia do ndice preo/Iucro no S&I 5OO esl aluaI-
nenle en lorno de 15. Lnlora os ndices eslejan acina da nedia nos Ilinos
vinle anos, eIes no eslo excessivanenle aIlos. Ninguen pode prever o con-
porlanenlo do nercado, nas podenos argunenlar que eslanos alravessando
un perodo de enlusiasno, no quaI ndices I/L nedios de 15 a 21 poden pre-
doninar por aIgun lenpo. Muilos anaIislas cauleIosos acredilan que no
haver un decInio no nercado por nuilos anos.
Iara a nossa previso dos prxinos cinco anos, concIunos que os ndices
I/L predoninanles provaveInenle conlinuaro. Se eslivessenos en un per-
odo onde as nedias dos ndices nxinos para os Ilinos dez anos eslivessen
enlre 7 e 1O, inaginaranos que un aunenlo de 4 ou 5 ponlos seria razoveI
para os prxinos cinco anos, e pensaranos en ajuslar para cina a nossa pro-
jeo da nedia do I/L nxino. Caso livessenos concIudo que, de falo,
eslvanos en un perodo de especuIao excessiva e que una nudana de
Iongo prazo nos runos do nercado eslava presles a aconlecer, pensaranos en
aIlerar a nedia do I/L nxino aluaI para un vaIor nenor para os prxinos
cinco anos.
O I/L da enpresa pode ser afelado peIa alilude dos inveslidores en reIa-
o ao selor. As enpresas de un selor en crescinenlo nornaInenle desfrulan
de ndices I/L acina da nedia. AIen disso, quanlo naior a laxa de crescinen-
lo da enpresa e nais Iongo perodo de crescinenlo, naior ser a prolaliIidade
de un I/L eIevado. A Va|uc |inc pulIica periodicanenle os ndices de I/L
nedios predoninanles nos diversos selores de alividade.
AIgunas enpresas eslo enlrando en un perodo de decInio no cresci-
nenlo, e quando isso aconlece, o I/L da enpresa dininui. Un exenpIo cIssico
e o da la|-Mar|. Duranle nuilos anos sua adninislrao conseguiu eIevar as
vendas anuais e o Iucro por ao a 25 ou nais, e seu I/L osciIava enlre 25 e
35. Ln seguida a laxa de crescinenlo coneou a desaceIerar e o I/L caiu
gradalivanenle. Cono resuIlado, nesno a enpresa ainda lendo un exceIenle
crescinenlo, sua laxa de crescinenlo nenor Ievou a un I/L nenor, e a colao
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 107
de sua ao pouco nudou en diversos anos apesar de grandes aunenlos nas
vendas e no Iucro por ao.
Ao exaninarnos o regislro do I/L da MoloroIa, concIunos que a nedia
do I/L nxino da enpresa esleve len acina da nedia do nercado. Acredila-
nos que isso se deve a aIla laxa de crescinenlo das vendas e dos Iucros
produzida peIa adninislrao da enpresa duranle peIo nenos os Ilinos dez
anos. Os reIalrios que Ienos da adninislrao e dos anaIislas de inveslinen-
los sugeren que eIes acredilan que o crescinenlo da MoloroIa deve conlinuar
a una laxa eIevada por peIo nenos nais cinco anos. Decidinos uliIizar o ndi-
ce de 2O, siluado pouco alaixo da nedia das nedias nxina e nnina dos
ndices I/L para os Ilinos cinco anos, cono noslrado na Iinha 8 da Seo 3,
para fazer nossa projeo do Iucro por ao nos prxinos cinco anos.
COMO AVALIAR RISCO E RETORNO
Tenos duas eslinalivas para o Iucro por ao da MoloroIa nos prxinos
cinco anos. Ollivenos a prineira con a projeo de cinco anos de nossa Iinha
de lendncia de Iucro por ao a 15 anuais capilaIizados, conforne j foi ex-
pIicado. Desse cIcuIo ollivenos un resuIlado polenciaI de US$ 6,1O de Iucro
por ao para o exerccio de 2OOO.
Conseguinos a oulra eslinaliva con a uliIizao do que chananos ne-
lodo preferenciaI, lendo cono lase una projeo das vendas en vez dos Iucros,
e a apIicao de aIquolas de inposlo e de nargen de Iucro eslinadas. Os
anaIislas en geraI acredilan que as vendas poden ser projeladas con naior
preciso do que os Iucros por ao. AIen disso, a apIicao en separado de
una delerninada aIquola de inposlo e una nargen de Iucro anles dos in-
poslos, propicia naior conlroIe solre a sua eslinaliva. Ao projelar as vendas a
15 ao ano ale 2OOO, ollenos una projeo de vendas de US$ 55,5 liIhes. A
parle A da Seo 2 nos noslra que a nargen de Iucro anles dos inposlos cres-
ceu reguIarnenle e ficou acina de 11 nos Ilinos dois exerccios. Cono
eslanos fazendo una projeo olinisla, resoIvenos uliIizar 1O e no a nedia
dos Ilinos cinco exerccios de 8,6. O resuIlado e un Iucro anles dos inpos-
los de US$ 5,55 liIhes.
A Va|uc |inc eslina a aIquola fulura de inposlo en 37. } que no le-
nos cono queslionar essa aIquola, concordarenos con a Va|uc |inc.
108 Instituto Nacional de Investidores
Sullraindo-se 37 de inposlos, lerenos 63 (1OO - 37 = 63) cono Iucro
depois dos inposlos. Isso nos d US$ 3,496 liIhes que divididos peIas
588.573.987 aes en circuIao nos dar US$ 5,94 por ao conforne o nelodo
preferenciaI (Ver Iigura 1O-1). Lsse resuIlado esl len prxino dos US$ 6,1O
ollidos peIa projeo da Iinha de lendncia do Iucro por ao. Iodenos uliIizar
quaIquer dos dois vaIores na projeo da colao nxina para o exerccio de 2OOO.
No h garanlia de que a ao ser negociada a una colao lo aIla en
2OOO. Ioren, nossa opinio e que, se a enpresa crescer a 15, laxa inferior a de
17,9 a quaI cresceu nos Ilinos dez anos, e se for negociada a un I/L de 2O,
eIa alingir essa colao.
Salenos que no prazo de cinco anos as aes iro sulir e iro cair. Lslina-
nos una possveI nxina para nossa ao. A prxina pergunla e: quaI ser
sua provveI nnina no decorrer dos prxinos cinco anos. Una anIise das
colaes nxina e nnina nos Ilinos cinco anos noslra que os preos das
aes esliveran laslanle voIleis. A NAIC sugere cinco naneiras dislinlas de
eslinar o possveI preo nnino. Qualro dessas so noslradas da parle B na
Seo 4 do Cuia. A quinla sonenle e liI en un delerninado perodo do
cicIo econnico.
O prineiro nelodo, noslrado na Iinha (a), e o nesno que usanos na esli-
naliva para a colao nxina. A nedia nnina do I/L dos Ilinos cinco anos
e nuIlipIicada peIo Iucro por ao do nais recenle exerccio en nossa anIise.
A hiplese e que nuna enpresa en crescinenlo os Iucros eslaro evoIuindo a
cada exerccio. O ano aluaI noslra, enlo, o Iucro nais laixo dos prxinos
cinco anos que, nuIlipIicado peIa nedia nnina do I/L, indicar a colao
nais laixa a que a ao ser negociada. O segundo nelodo para delerninar o
polenciaI preo nnino consisle en uliIizar a nedia das colaes nninas dos
Ilinos cinco anos, enconlrados na Iinha 7, coIuna B da Seo 3. O lerceiro
nelodo uliIiza a colao verificada na nais recenle queda acenluada da ao
no nercado, e o quarlo, a colao que o dividendo pode suporlar. Un quinlo
possveI preo nnino pode ser ollido ao se dininuir 25 da nxina do per-
odo anlerior, que e de US$ 82,5O, resuIlando en US$ 61,8O.
O nelodo da Iinha (a) provaveInenle e o nais adequado para a MoloroIa.
Ln geraI, esse e o procedinenlo nais confiveI para enpresas en crescinenlo.
Iara as enpresas ccIicas, onde as osciIaes so nais diladas peIas condies
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 109
econnicas do que peIo crescinenlo da enpresa, os nelodos (l) e (c) so os
neIhores. O nelodo (d) len neIhor apIicao quando a enpresa sol anIise e
negociada nais peIo rendinenlo dos dividendos do que peIo crescinenlo. O
raciocnio nesse caso e que os conpradores inleressados en rendinenlo acon-
panhan a colao da ao ale que eIa caia a un ponlo onde o rendinenlo seja
lo aIlo quanlo o dos perodos de laixa passados. Nesse nonenlo, eIes adqui-
ren a ao. A conpra desses inveslidores acala reverlendo a lendncia de
laixa da ao.
O quinlo procedinenlo e uliIizado con freqncia quando o nercado co-
nea a sulir aps una proIongada lendncia de laixa. Ior exenpIo, as colaes
e os ndices preo/Iucro nos anos 7O esliveran en laixa duranle un Iongo
perodo, a lendncia de aIla coneou nos anos 8O. As aes aIcanavan novas
nxinas e nninas e evoIuan a cada ano. Ln un perodo de colaes ascen-
denles a uliIizao de colaes decrescenles, provenienles dos Ilinos cinco
anos resuIlou en colaes nninas eslinadas que infIuenciaran os inveslido-
res a no adquiriren loas aes. Ln lais perodos, as correes no nercado
raranenle exceden a 25. Una possveI nnina caIcuIada dessa forna, e sua
conparao con as oulras, pode ser liI sol essas condies especficas de
nercado. No enlanlo, esse nelodo no e liI en oulras condies. Olserve
que, no caso da MoloroIa, o inlervaIo da nxina para a nnina foi de ale 5O
en un ano, e superior a 3O nos oulros anos.
SeIecionanos 44 cono a possveI nnina para a MoloroIa - 44,2 arredon-
dados para o nnero inleiro nais prxino.
A finaIidade da seo de inlervaIos, parle C, e eslinar o inlervaIo de cola-
es denlro do quaI decidirenos se conpranos, nanlenos ou vendenos a ao.
Nossa nela e dolrar nossos recursos nos prxinos cinco anos. Se adquirirnos
a MoloroIa a colao aluaI e eIa alingir a nossa nxina projelada de 119, lere-
nos aIcanado nosso oljelivo. A diviso en lrs parles do inlervaIo de colaes
enlre a nxina e a nnina projeladas nos noslra os preos nos quais podere-
nos conprar ou vender a ao.
O ndice de aIla/laixa, parle D, e una oulra naneira de nos cerlificarnos
se e possveI conprar a ao a una colao favorveI. O que desejanos aqui e
que o polenciaI de vaIorizao seja lrs vezes naior que o risco de desvaIoriza-
o. Isso significa que desejanos que o indicador nessa seo seja de 3 para 1
110 Instituto Nacional de Investidores
ou naior. Lenlranos novanenle que eslanos lralaIhando con prolaliIida-
des ou possiliIidades e no con evenlos que iro corresponder con preciso
aos nossos vaIores. No caso da MoloroIa, nosso ndice de aIla/laixa a una
colao de US$56,25 e de 5,1 para 1. Isso indica que a prolaliIidade de vaIori-
zao e naior que a de desvaIorizao na proporo de 5 para 1. Una conpra
no aluaI inlervaIo da colao no parece ser arriscada . Trala-se de una ao de
aIla vaIorizao, Ider en seu segnenlo, e cono nossa anIise noslra, nos per-
niliria dolrar nossos recursos. O nonenlo e de conpra. Caso a colao eslivesse
na nxina recenle de US$82,5O, concIuiranos que o risco e eIevado e que a
aquisio da nesna deveria ser adiada.
Se conprarnos a ao e seu preo sulir ale o inlervaIo de venda, dever-
anos considerar una possveI venda. Con lase na experincia dos inveslidores
da NAIC, ao possuir una ao con laxa de vaIorizao desle quiIale, e perigo-
so vend-Ia. Voc deve pensar en vender sonenle se a laxa de vaIorizao
dininuir e no houver nolivo aparenle para acredilar que eIa voIlar a sulir
no fuluro previsveI. Ou se a especuIao conduzir a ao a una nxina exa-
gerada. Ior exenpIo, se a colao da MoloroIa repenlinanenle sulisse ale 225,
o I/L iria a 7O, quase lrs vezes seu I/L nxino nornaI de 25,4. IeIo lon
senso, e provveI que essa colao no se nanlenha por eslar desproporcionaI
ao Iucro. Nesse caso, poderanos vender, diganos, 25 de nossas posies e
sairanos a procura de una oulra enpresa de crescinenlo nolveI para una
nova oporlunidade.
Se a colao enlrar en decInio, pode ser que j lenhanos reaIizado Iucro
suficienle con a ao e devenos anaIisar as perspeclivas das aes reslanles.
Se a enpresa ainda for considerada cono len adninislrada e de loas perspec-
livas de crescinenlo, conlinuarenos a conserv-Ias.
A parle L da Seo 4 caIcuIa a vaIorizao percenluaI que podenos aIcan-
ar con essa ao caso o crescinenlo das vendas e Iucros e o desenpenho das
colaes previslas evoIuan conforne nossa eslinaliva. Tendo cono nela o in-
crenenlo de 1OO en cinco anos, eslanos salisfeilos con os 112 da MoloroIa.
O POTENCIAL DE CINCO ANOS
A Seo 5 oferece nais una evidncia de que a conlinao da receila con
dividendos e a vaIorizao projelada dessa ao nos pernilen chegar a nossa
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 111
nela de dolrar o vaIor do inveslinenlo nos prxinos cinco anos. A parle A
represenla o cIcuIo do rendinenlo dos dividendos na ocasio da conpra. A
parle B refere-se a nedia anuaI de rendinenlo dos dividendos eslinada para
os prxinos cinco anos. Sonarenos, na parle C, o vaIor enconlrado na parle B
con a variao percenluaI do preo da ao dividida por 5, o que resuIla nuna
renlaliIidade anuaI de 23,7. Irecisanos de 2O ao ano para dolrarnos nos-
sos recursos. Lsses nneros ln cono lase un cIcuIo arilnelico. O vaIor
necessrio para dolrar a colao da ao, usando vaIores anuais capilaIizados,
seria de 14,9 ao ano. Ao usarnos a laleIa de converso no exenpIo da
MoloroIa, lenos cerca de 16,5 de crescinenlo anuaI capilaIizado.
COMO CHEGAR A UMA DECISO FINAL
O conjunlo finaI de oilo pergunlas no Cuia e ReIalrio de SeIeo de Aes
visa nos ajudar a lonar una deciso, con lase nos resuIlados apurados, e sa-
ler se essa enpresa e o inveslinenlo que eslanos procurando.
Na pergunla 1, anaIisanos o hislrico de vendas e Iucro por ao e con-
cIunos que anlos eslo crescendo en rilno suficienle para dolrar nossos
recursos en cinco anos. Nossa opinio e que laI crescinenlo deve provaveI-
nenle prosseguir nos prxinos cinco anos. O crescinenlo da enpresa parece
ser laseado en pesquisas de aIla quaIidade para produzir un produlo excep-
cionaI. Resuninos as nossas concIuses no espao deslinado a esse fin.
A Iergunla 2 incIui os lrs lesles nais inporlanles de adninislrao. LIa
esl inprinindo a laxa desejada de expanso as vendas` LIa esl coerenle con
nosso padro de crescinenlo dos Iucros` Sendo esse o caso, eIa esl ollendo
una loa laxa de renlaliIidade solre o palrinnio` Se as resposlas foren lodas
afirnalivas, haver nais una pergunla: e possveI adquirir aes dessa enpre-
sa a preos favorveis`
A Iergunla 3 nos Ieva a verificar os ndices I/L e os inlervaIos de preo.
ConcIunos que un I/L eIevado e o refIexo do reconhecinenlo peIo nercado
da eIevada laxa de crescinenlo da MoloroIa. A colao se enconlra aluaInenle
no neio de nosso inlervaIo de conpra.
L reconendveI exaninar os lrs lesles de segurana reIalivos a colao.
A Iergunla 4 len esle oljelivo. Se, nos Ilinos cinco anos, a ao j foi negoci-
ada a un nveI de colao lo aIlo quanlo ao que eslanos nos dispondo a pagar,
112 Instituto Nacional de Investidores
lenos una indicao de que podenos sair da posio, na hiplese de surgiren
aconlecinenlos inprevislos solre a enpresa, sugerindo que houve un erro en
nossa eslralegia. A MoloroIa j foi negociada a un preo lo aIlo quanlo ao que
lerenos que pagar, en dois dos Ilinos cinco anos, o que e un sinaI posilivo.
AIen disso, seu ndice de aIla/laixa e de 5 para 1, o que lanlen e favorveI.
Conludo, en visla do cicIo econnico eslar en proIongada lendncia de aIla,
escoIherenos a opo nedia. O lerceiro lesle indica que poderanos oller
nais que o dolro de nosso inveslinenlo en cinco anos. Os lrs lesles sugeren
que a conpra a US$56,25 e reconendada nas aluais circunslncias.
L inporlanle considerar as caraclerslicas de nercado da ao. Lsse e o
oljelivo da Iergunla 5. Se a ao no for len conhecida e vaIorizada peIo
nercado, seus alrilulos no sero reconhecidos duranle nuilo lenpo, no
havendo lenefcios para o inveslidor. A Va|uc |inc possui un hislrico de
dezesseis anos solre a MoloroIa. A enpresa e nais anliga do que isso, poren o
referido hislrico noslra que len lido una alividade inporlanle duranle lo-
dos esles anos. LIa opera nundiaInenle e seus produlos so vendidos a
governos, enpresas e consunidores. Lder en seu nercado, eIa e len conheci-
da dos inveslidores inslilucionais e individuais, sendo sua ao colada na BoIsa
de VaIores de Nova York. Lsles falores sonados indican caraclerslicas favor-
veis para inveslinenlo.Sendo loas as caraclerslicas de inveslinenlo da
enpresa, passanos a exaninar as caraclerslicas de sua alividade principaI,
lraladas peIa Iergunla 6. A MoloroIa alua nos selores de eIelrnica e de leIeco-
nunicaes, dois dos naiores e nais pronissores do nundo. O crescinenlo
conlinuado vir da denanda popuIacionaI (cono fornecedora de nuilos pa-
ses ainda pouco induslriaIizados), do desenvoIvinenlo de produlos, de avanos
cienlficos, e de expanso inlernacionaI. Lnlora considerada una enpresa en
crescinenlo, a MoloroIa ainda e afelada peIo cicIo econnico. Iodero surgir
produlos siniIares, nas o capilaI necessrio para produzi-Ios dificuIlar a con-
corrncia, enlora esla esleja forlenenle presenle nesle selor. ConcIunos que
a enpresa esl inserida en un segnenlo pronissor.
Iara responder a Iergunla 7, precisanos delerninar en que ponlo nos
enconlranos no cicIo econnico e no do nercado de aes. As colaes eslo
en aIla desde 1983 sen que lenha havido nenhuna inporlanle queda proIon-
gada. Islo e inconun, e indica que no devenos nos surpreender con una
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 113
Figura 10-1 (continuao)
possveI correo de runo. As colaes podero cair 25 ou nais. Torcenos
para que no pernanean en laixa por nuilo lenpo, nas j houve epocas en
que a lendncia de laixa se proIongou por dez anos ou nais. ConcIunos, en-
lo, que devenos oplar por aquisies con forle polenciaI de vaIorizao.
Un perodo de proIongada lendncia de laixa gera excepcionais oporlu-
nidades de inveslinenlo. Nesles perodos quase lodas as aes sero
consideradas loas conpras. Ioren, esses nonenlos so psicoIogicanenle di-
fceis para os inveslidores e h una grande lendncia ao pessinisno. As ns
perspeclivas so enfalizadas peIos neios de conunicao fazendo con que o
fin do nundo parea nais provveI do que una relonada dos negcios e do
nercado de aes. No enlanlo, una vez que o inveslidor passe por una epoca
de laixa e experinenle, en seguida, un perodo de recuperao, eIe consegui-
114 Instituto Nacional de Investidores
Figura 10-1 (continuao)
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 115
r encarar os inveslinenlos duranle un prxino perodo de laixa cono una
alividade nuilo nais fciI.
A saledoria reinanle en la|| S|rcc| reconenda ao inveslidor que se relire
do nercado na aIla e espere o fundo do poo para voIlar. Lsla Igica e
inqueslionveI, nas o prolIena e que poucas pessoas possuen a capacidade
de idenlificar esles nonenlos. Muilas anIises foran feilas recenlenenle con-
parando o desenpenho de pessoas que adolan a prlica de sair do nercado
nos picos e voIlar nos nercados de laixa, con o desenpenho daqueIas que
conpran aes de loa quaIidade e sonenle se novinenlan na hora de lrocar
de posio. Os Irofessores }essie H. Chua e Richard S. Woodvard, da Unitcrsi|q
cf Ca|garq, concIuran que a pessoa cujo oljelivo seja enlrar e sair de acordo
con as novinenlaes do nercado, precisa acerlar 8O das vezes para se
iguaIar ao desenpenho das pessoas que conlinuan no nercado.
Una das naiores razes para o insucesso dos inveslidores con sua aIla
novinenlao, enlrando e saindo do nercado, e que a naior parle de una
novinenlao de aIla ou de laixa geraInenle ocorre en poucos dias. O inves-
lidor fora do nercado perde loa parle do novinenlo enquanlo aguarda a hora
de voIlar, o nesno ocorrendo con quen len pIanos de sair. Un esludo desla-
ca que o nercado de aes de 1982 ale o ajusle de 1987 incIuiu 1.276 preges. Se
voc nanlivesse sua posio duranle lodo o perodo, sua renlaliIidade anuaI
seria de 26,3 . Manlendo-se fora duranle os vinle dias de naiores ganhos, sua
renlaliIidade seria de 13,1 , e duranle os quarenla dias de naiores ganhos,
eIa seria de apenas 4,3 .
Menos de 4 dos preges geraran 8O da renlaliIidade. A pessoa que
procura enlrar ou sair do nercado nas epocas nais renlveis enfrenla una r-
dua larefa. Cosluna-se incIusive dizer que o naior risco reside no en eslar no
nercado, nas en eslar fora deIe.
Ao fazernos a anIise de una enpresa con o Cuia e ReIalrio de SeIeo
de Aes da NAIC, devenos alenlar para o falo de que, enlora lodas as aes
seIecionadas possan nos Ievar a alingir nossa nela, nen lodas o faro. AIgu-
nas poden chegar perlo, oulras poden ir aIen e aIgunas oulras poden se
consliluir en verdadeiros desaslres. Un dos fundadores da NAIC e ideaIizador
dos Irocedinenlos de AnIise de Aes da NAIC referiu-se aos possveis resuI-
lados cono a regra de cinco. De cada cinco aes cuidadosanenle seIecionadas
116 Instituto Nacional de Investidores
peIo inveslidor, una eslar sujeila a prolIenas inprevislos, lrs podero alin-
gir as expeclalivas e una provaveInenle ler un sucesso no esperado.
Lslarenos aplos a aIcanar nossa nela peIa nedia desses desenpenhos.
A verso conpuladorizada do Cuia IrincipaI de AvaIiao & ReIalrio de
AnIise no incIui as pergunlas do Cuia e ReIalrio de SeIeo de Aes. Reco-
nenda-se fazer essas pergunlas e verificar se as resposlas eslo de acordo con
o que voc esl procurando. Desejanos que a enpresa passe nos lesles de ad-
ninislrao e de colao conlidos no Cuia. A adninislrao conseguiu o
crescinenlo de vendas e de Iucro por ao que procuranos` LIa alingiu una
nargen de Iucro anles dos inposlos, e renlaliIidade solre o palrinnio que se
iguaIan ou uIlrapassan as da concorrncia` As colaes da ao indican que
eIa esl de acordo con as nelas e con os lesles de segurana que eslipuIanos`
Tenos suficienle conhecinenlo solre a enpresa e solre sua posio no seu
selor para lonar decises adequadas`
UMA LTIMA PALAVRA
O Cuia IrincipaI de AvaIiao & ReIalrio de AnIise da NAIC lrala de
dois aspeclos inporlanles - adninislrao e colao. Os lesles de adninislra-
o so o crescinenlo de vendas e do Iucro por ao, a nargen de Iucro anles
dos inposlos e a renlaliIidade solre o palrinnio. A ponderao do hislrico
desles falores de inveslinenlo acrescida de un juIganenlo solre o polenciaI
fuluro da enpresa fornece ao inveslidor una loa percepo en reIao a sua
adninislrao. Caso esles dados indiquen que voc len una enpresa que gera
vendas, Iucros e nargens passveis de agregar vaIor no fuluro, voc enlo pros-
seguir para delerninar se a ao parece ser alraliva nos aluais nveis de preos.
A segunda parle do Cuia IrincipaI de AvaIiao & ReIalrio de AnIise da
NAIC lrala do preo. Lnlora aIgunas enpresas possan passar por lodos os
lesles de adninislrao, o preo e de suna inporlncia. Ser necessrio fornar
opinies que afelen a ao nos prxinos cinco anos, lais cono o exane do
ndice preo/Iucro e o vaIor aluaI desse nIlipIo en reIao a fulura expanso
da enpresa.
O Cuia IrincipaI de AvaIiao & ReIalrio de AnIise da NAIC no e una
ferranenla conpIela, poren os falores que neIe conslan colren cerca de 8O
dos eIenenlos delerninanles do polenciaI da ao.
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 117
Os inveslidores poden enconlrar nuilos oulros falores de inveslinenlo
aponlados por esludiosos e anaIislas de inveslinenlo. De acordo con a experi-
ncia da NAIC, eIes lanlen so inporlanles e fornecen senpre nais
infornaes, sonando-se ao conhecinenlo que o inveslidor j possui solre a
enpresa len cono ao processo de inveslinenlo. Ioren, en geraI, esles oulros
falores so nenos significalivos e vaIiosos na apurao do fuluro vaIor do in-
veslinenlo, se conparados con os falores lsicos do Cuia. A infornlica lornou
o cIcuIo de nuilos ilens nais fciI e nais rpido, e o inveslidor no deve hesi-
lar en exaninar lodos eIes. Conludo, conlinua sendo vilaI que o inveslidor d
nfase aos falores de naior infIuncia, en vez de vaIorizar falores que, enlora
sejan inleressanles, no so lo vaIiosos ao Iongo do processo de inveslinenlo.
118 Instituto Nacional de Investidores
CAPTULO 11
O Guia para comparao de Aes
Ln lodo cIule de inveslinenlos geraInenle aparecen una ou duas pes-
soas que so capazes de infIuenciar seus coIegas independenlenenle dos nerilos
de seus argunenlos. No enlanlo, e aconseIhveI que os nenlros do cIule, en
vez de oplaren por una ao, laseados sonenle en una argunenlao con-
vincenle, orienlen-se peIo Cuia para conparao de Aes da NAIC cono
inslrunenlo de auxIio na aquisio das neIhores aes. Lsse fornuIrio deve
ser preenchido duranle as reunies a nedida que os reIalrios foren sendo
apresenlados. O ideaI e que se lenha un nodeIo anpIiado ou una apresenla-
o en lransparncias desse fornuIrio para que lodos consigan visuaIiz-Io.
Iara evilar opinies preconcelidas, aIguns cIules idenlifican as suas aI-
lernalivas de oporlunidades de inveslinenlo con Ielras A, B, C, elc. - e no
con nones. Lssa eslralegia possiliIila concenlrar a aleno excIusivanenle
nos dados apresenlados no fornuIrio.
A uliIizao do Cuia para conparao de Aes e sinpIes, se os Cuias de
SeIeo de Aes j liveren sido preenchidos con os dados das enpresas
candidalas. A disposio dos dados geraInenle oledece a nesna orden se-
guida no Cuia IrincipaI de AvaIiao & ReIalrio de AnIise. A cada reunio
un nenlro do cIule deve ser designado para eIalorar o Cuia para conpara-
o de Aes. Lssa larefa pode ser reaIizada duranle a prpria reunio a nedida
que os scios fazen suas exposies solre cada enpresa. Aps a apresenlao
do Ilino reIalrio, o cIule voIla sua aleno para o Cuia para conparao de
Aes.
As concIuses con lase no Cuia IrincipaI de AvaIiao & ReIalrio de
AnIise sero nais significalivas se as enpresas sol anIise foren de selores
seneIhanles. No enlanlo, as conparaes reaIizadas so lsicas para avaIiar o
polenciaI de inveslinenlo de quaIquer ao, e conlanlo que os scios preslen
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 119
aleno as diferenas enlre as enpresas, as conparaes sero proveilosas. O
scf|uarc da NAIC nos pernile preparar esse fornuIrio de una naneira rpida
e fciI. Todos os scf|uarcs de avaIiao de aes da NAIC incIuen o Cuia para
conparao de Aes.
CARACTERSTICAS DESEJVEIS
A nedida que os scios expen seus reIalrios para o grupo, avaIie as
infornaes de nodo a decidir se eIas refIelen crescinenlo reaI. O crescinenlo
e conseqncia da adninislrao, de un evenlo acidenlaI no selor, da vanla-
gen de aIguna palenle ou de aIguna oulra haliIidade especfica` Tenha en
nenle as seguinles caraclerslicas desejveis.
1. Un hislrico consislenle de crescinenlo nas vendas e no Iucro por ao
(quanlo nais consislenle esse hislrico, nais confiveI eIe e cono un indica-
dor do fuluro).
2. Una eIevada nargen de Iucro anles dos inposlos refIelindo a conpe-
lncia da adninislrao en operar eficienlenenle, en assegurar una vanlagen
especfica no selor, en desenvoIver vanlagen alraves de palenles ou en aIgu-
na oulra rea especiaI. A conpreenso da nalureza dessa vanlagen o ajuda a
projelar sua provveI durao.
3. AIla renlaliIidade solre o palrinnio - esse e oulro indicador da hali-
Iidade gerenciaI e noslra a laxa de crescinenlo do vaIor da ao.
4. AIla laxa de reinveslinenlo dos Iucros, pernilindo financianenlo para
expanso sen diIuio da parlicipao dos aluais acionislas.
5. Irodulos ou servios consagrados de quaIidade excepcionaI, con gran-
de polenciaI.
6. Adninislrao alenla e oljeliva, capaz de desenvoIver novos produlos
ou servios para anpIiar seus nercados.
7. ReIaliva independncia do cicIo econnico e denais infIuncias exler-
nas, laI cono a reguIanenlao governanenlaI.
A fin de que seja nanlida una loa organizao, reconendanos que lo-
dos os reIalrios sejan apresenlados anles do incio dos delales enlre os scios.
A durao das apresenlaes deve ser Iinilada de forna a haver lenpo sufici-
enle para pergunlas e conenlrios dos oulros inlegranles do cIule.
120 Instituto Nacional de Investidores
Figura 11-1
Guia para comparao de Aes preenchido com Dados da AMP,
Molex e Thomas & Betts
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 121
Figura 11-2
O Guia Principal de Avaliao & Relatrio de Anlise da AMP, Inc.
122 Instituto Nacional de Investidores
Figura 11-2 (Continuao)
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 123
Figura 11-2 (Continuao)
124 Instituto Nacional de Investidores
Figura 11-3
O Guia Principal de Avaliao & Relatrio de Anlise da Molex,
Inc.
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 125
Figura 11-3 (continuao)
O Guia Principal de Avaliao & Relatrio de Anlise da Molex,
Inc.
126 Instituto Nacional de Investidores
Figura 11-3 (continuao)
O Guia Principal de Avaliao & Relatrio de Anlise da Molex,
Inc.
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 127
Figura 11-4
O Guia Principal de Avaliao & Relatrio de Anlise da Thomas & Betts
128 Instituto Nacional de Investidores
Figura 11-4 (Continuao)
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 129
O exenpIo do Cuia na Iigura 11-1 lraz os nones de lrs enpresas Ideres
da indslria de coneclores eIelrnicos: AMI, Mc|cx c T|cnas c 8c||s.
Ln prineiro Iugar, verificanos a enpresa con a nais aIla laxa projelada
de crescinenlo en vendas e Iucro por ao. Lsses dados so relirados da laleIa
de ndices do Cuia IrincipaI de AvaIiao & ReIalrio de AnIise correspon-
denle (ver Iiguras 11-2, 11-3 e 11-4). Lenlre-se que en prineiro Iugar
olservanos a laxa hislrica de crescinenlo e a seguir a laxa projelada para
cinco anos. Se nossa projeo esliver correla, esle ser o nais reIevanle dos dois
indicadores. Iaa un crcuIo en lorno dos naiores nneros no Cuia para con-
parao de Aes. Ln anlos os casos, a Mc|cx aparece na Iiderana.
A conpelncia da adninislrao en oller una renlaliIidade aIla so-
lre as vendas e solre o palrinnio Iquido so lesles fundanenlais. A Mc|cx
oslenla a neIhor nargen de Iucro, enquanlo a AMI e a Thonas & Bells
apresenlan-se en iguaIdade no quesilo renlaliIidade solre o palrinnio, a
frenle da Mc|cx. A adninislrao da Mc|cx delen quase nelade das aes
ordinrias en circuIao.
Figura 11-4 (Continuao)
130 Instituto Nacional de Investidores
COMO OBTER LUCROS ESTIMADOS PARA CINCO ANOS
Os dados para o ilen 8 no Cuia para conparao de Aes, Lucro por
Ao TolaI Lslinado para os Irxinos Cinco Anos, so relirados da Seo 1
do Cuia IrincipaI de AvaIiao & ReIalrio de AnIise. (Ver Iigura 11-3). Ao
olservar a Iinha de lendncia do Iucro por ao, voc deve sonar os cinco vaIo-
res resuIlanles da inlerseo dessa Iinha con as Iinhas de lenpo correspondenles
aos cinco prxinos anos. O resuIlado e o Iucro por ao lolaI eslinado para os
prxinos cinco anos. Quanlo nais prxina desse lolaI esliver a colao aluaI
da ao, nais favorveI ser o preo. A aquisio de una ao peIa sona dos
Iucros dos prxinos cinco anos equivaIe a un inveslinenlo a razo de 2O ao
ano. Iode ser difciI enconlrar esse preo, e en aIgunas epocas do nercado eIe
provaveInenle no ser enconlrado, nas voc deve senpre ler en nenle esse
vaIor. Lnlora nenhuna das enpresas se aproxine do oljelivo, a colao da
MoIex e a nais favorveI sol o aspeclo de ndice preo/Iucro. Conparaes
dos ndices preo/Iucro enlre enpresas deven ser reaIizadas con lase en n-
dices aluais e hislricos. Lsses ndices lenden a sulir e a descer de acordo con
os grandes cicIos das colaes.
AIgunas aes con un hislrico de crescinenlo consislenle lenden a ser
negociadas a un ndice I/L acina da nedia. Se, no nonenlo, a ao esl sen-
do negociada a un I/L superior ao de oulras enpresas do nesno selor,
conpare-a hoje con o seu prprio I/L de cinco anos alrs e con o nveI geraI
dos I/L da epoca. Se os ndices dos I/L de hoje e de cinco anos alrs foren
seneIhanles, a ao ainda pode ser una loa aquisio de Iongo prazo. Mas
Ienlre-se que loda ao negociada a un nIlipIo exageradanenle aIlo, prova-
veInenle sofrer un grande ajusle duranle un perodo de enfraquecinenlo
do nercado, caso seus resuIlados no alinjan as expeclalivas da conunidade
de inveslinenlo.
As lrs enpresas sol anIise apresenlan hoje nIlipIos nenores se con-
parados con a nedia dos cinco anos anleriores. Isso e noslrado alraves da
conparao dos nneros da Iinha 13 con os da 16. A Mc|cx oferece o I/L aluaI
nais laixo, poren esse ndice nos dois concorrenles e seneIhanle. Todas se
enconlran no inlervaIo de conpra.
O ilen 23, RenlaliIidade TolaI Lslinada, engIola dois vaIores. Un de-
Ies e a vaIorizao nedia eslinada para a colao da ao e o oulro e o
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 131
rendinenlo nedio dos dividendos, sendo anlos os vaIores projelados para os
prxinos cinco anos. O vaIor conlinado e exlrado da Seo 5C (RenlaliIida-
de Media AnuaI TolaI) do Cuia IrincipaI de AvaIiao & ReIalrio de AnIise.
A AMI e a MoIex oferecen as naiores renlaliIidades lolais eslinadas, enlora
as lrs enpresas superen a nossa nela a esse respeilo.
A |axa c is|rioui4c cs iticncs (paqcu|), ou o percenluaI de Iucros pa-
gos na forna de dividendos, pode indicar a eslralegia de crescinenlo da
adninislrao. O crescinenlo requer capilaI. Quando a adninislrao relen
una grande parceIa dos Iucros, o financianenlo para expanso fica nais fciI.
O crescinenlo financiado con Iucros relidos geraInenle leneficia os acionis-
las. Se, no enlanlo, eIe for financiado peIa enisso de novas aes, o palrinnio
Iquido dos aluais acionislas ser diIudo. A laxa de dislriluio (paqcu|) da
Mc|cx e sulslanciaInenle inferior as da AMI e da Thonas & Bells.
O percenluaI de endividanenlo na capilaIizao lolaI e o percenluaI de
aes de propriedade de inveslidores inslilucionais so oulros ilens que os in-
veslidores poden achar leis incIuir na seo Oulras Conparaes.
AIguns inveslidores eslo inleressados no oc|a da ao. O lela e una no-
lao nalenlica que nede a voIaliIidade da ao en conparao con o
nercado cono un lodo. O grau lela de 1 indica que a ao lende a aconpa-
nhar o novinenlo do nercado, para cina ou para laixo. Os lelas superiores a
1 so sinaI de voIaliIidade naior, e os lelas inferiores indican que a ao no
e lo infIuenciada peIas lendncias gerais cono as oulras aes. Os lelas eIe-
vados ln origen nas aIlas laxas de crescinenlo de vendas e de Iucros e nas
exceIenles nargens de Iucro, ilens que o inveslidor j esludou no Cuia.
HISTRICO DO SETOR
Vejanos agora cono esses falos e nneros se reIacionan con esse selor
de alividade cono un lodo.
8
A indslria de coneclores e anpIa, poren aIlanenle fragnenlada, con-
lando con aproxinadanenle 6OO concorrenles. A denanda por coneclores varia
nuilo de lrineslre a lrineslre, exercendo presso conslanle solre a adninis-
lrao para naxinizar a eficincia da produo e da dislriluio. Os sislenas
de infornlica so responsveis por nais de un lero do consuno de coneclores
no nundo lodo, e as leIeconunicaes represenlan nais una quinla parle. O res-
132 Instituto Nacional de Investidores
lanle e reparlido enlre uso niIilar/aeroespaciaI (15), induslriaI (15), indslria
aulonoliIslica (1O) e consuno finaI (5). Lnlre lodos esses nercados de
coneclores, sonenle o niIilar/aeroespaciaI apresenla resuIlados no salisfalrios.
O preo nedio de venda dos coneclores laixou en 3 a 5 ao ano desde
1985. Cerca de 1OO enpresas no liveran xilo. Os naiores concorrenles, cono
no caso de nossas lrs enpresas anaIisadas, reagiran a una concorrncia nais
acirrada aperfeioando quaIidade e servio. A AMI, con un quinlo do nerca-
do nundiaI, e cinco vezes naior do que sua concorrenle nais prxina. Desde
sua fundao en 1941, eIa aunenlou suas vendas 1OO vezes, a una razo de
crescinenlo anuaI de 9,7, en nuilo uIlrapassando o crescinenlo do produlo
inlerno lrulo. A AMI produz de nais de 1OO.OOO ilens diversos. Suas vendas
no exlerior equivaIen a 6O do lolaI. A enpresa desenloIsa nais de US$ 26O
niIhes por ano no desenvoIvinenlo de produlos e no aperfeioanenlo de seu
processo induslriaI.
A Mc|cx ocupa o segundo Iugar no selor. Recenlenenle, eIa apresenlou o
crescinenlo nais aceIerado. Suas vendas no exlerior represenlan 7O do lolaI
de vendas, e a nelade de suas receilas len origen no crescenle nercado do
Lxlreno Orienle.
A T|cnas c 8c||s ven aunenlando sua parlicipao no nercado de
coneclores eIelrnicos. Hisloricanenle, len focaIizado o nercado de coneclores
eIelricos, de evoIuo nais Ienla. Apenas 4O do lolaI dos negcios so feilos
con o exlerior.
Lssas enpresas so negociadas aluaInenle a nIlipIos nais laixos en
razo da recesso e da dvida solre se conseguen recuperar as anligas laxas
de crescinenlo. No enlanlo, as nais forles deven conlinuar a operar con sucesso.
Con esse conhecinenlo do selor e dos dados fornecidos solre as lrs
enpresas, quaI deIas voc conpraria` Todo inveslidor len direilo a sua opi-
nio. Ioren Ienlre-se: a experincia noslra que, na nedia, as enpresas con
os nneros nais favorveis, provaveInenle lero naior sucesso. Nesse no-
nenlo, a nossa escoIha seria a Mc|cx vislo que seus ndices de crescinenlo
hislrico e ndice projelado de vendas e de Iucro por ao so os nais aIlos. Sua
nargen de Iucro anles dos inposlos lanlen e a nais aIla. Seu ndice I/L e o
nais laixo dos lrs.
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 133
CAPTULO 12
O Guia de Administrao de Carteiras
Na nedida en que a carleira de seu cIule aunenla, o papeI da adninis-
lrao de carleiras ganha nais deslaque. O vaIor dos depsilos aluais que eslo
sendo inveslidos en una nova ao ser insignificanle se conparado aos lo-
lais inveslidos ao Iongo dos anos.
Muilos novos scios de cIules de inveslinenlos consideran que seu ni-
co desafio e lonar una deciso acerlada no nonenlo da conpra iniciaI de
una ao. O erro esl en desprezar a vilaI inporlncia do aconpanhanenlo
de una ao aps a sua conpra. Cono decIarou o ceIelre financisla Bernard
Baruch: No exisle un inveslinenlo que seja pernanenle. Ln oulras paIa-
vras, a ao que voc conprou onlen no e a nesna que voc possui hoje,
porque as circunslncias cerlanenle nudaran - para neIhor ou pior.
O cIule de inveslinenlos len-sucedido anaIisa a sua carleira peIo nenos
una vez ao ano. Cada ao deve possuir o polenciaI de alingir a sua nela de
dolrar o capilaI apIicado no prxino perodo de aIla no nercado. UliIize o
procedinenlo da rvore de Deciso (C|a||cngc Trcc), expIicado no CapluIo
14, para conferir o polenciaI de una posio aluaI en oposio a una pos-
sveI sulsliluio.
Una eslralegia de inveslinenlos len-sucedida seria coIocar lodo o seu
capilaI en una nica ao que eslivesse deslinada a ler un desenpenho supe-
rior as denais. O prolIena dessa eslralegia e: que ao e essa` Ninguen pode
saler con cerleza. S se sale con cerleza depois do falo aconlecido.
A experincia da NAIC sugere que, para o inveslidor nedio, una adni-
nislrao adequada da carleira engIola una reviso anuaI de cada ao, de
nodo a confirnar o seu polenciaI de dolrar de vaIor nos prxinos cinco anos
(ou quaIquer que seja a sua nela), e a verificar se h una loa diversificao por
selor de alividade, len cono peIo porle das enpresas.
134 Instituto Nacional de Investidores
DIVERSIFICAO POR TAMANHO
O seu cIule deve assegurar una diversificao de suas parlicipaes, pois
essa e una forna inporlanle de se reduzir risco e para a naioria dos inveslido-
res, significa a conpra de aes de vrios selores. Os scios dos cIules de
inveslinenlos concIuran que a diversificao por lananho de enpresa lan-
len e inporlanle, nas no e aconseIhveI exagerar. Conhea os Iiniles de seu
cIule e posicione-se apenas na quanlidade de aes que voc puder conlroIar
con aleno.
O seu cIule deve organizar o seu prograna de adninislrao da carleira
de naneira que cada parlicipao esleja sol a responsaliIidade de un nico
scio. Voc pode oplar por reaIizar anIises de aes individuais en una lase
conlnua, de nodo que lodas sejan revislas peIo nenos una vez por ano. Re-
conenda-se exaninar a sua carleira inlegraInenle una vez ao ano e conferir
(1) a diversificao por selor, (2) a diversificao por lananho e (3) o polenciaI
de loda a carleira dolrar de vaIor ale o prxino pico do nercado.
O Cuia IrincipaI de AvaIiao & ReIalrio de AnIise o ajuda a delerni-
nar o inlervaIo de venda de una ao. O confronlo da colao aluaI con
inlervaIos eslaleIecidos deve conslar da paula da reunio do cIule, indepen-
denlenenle da ao se enconlrar no inlervaIo de conpra ou de venda. L
inprovveI que una ao con una laxa aIla de crescinenlo seja vendida, a
nenos que sua colao apresenle una aIla exagerada. Mesno assin, apenas
una parle da posio deve ser vendida. Na reunio, as aes con loas laxas de
crescinenlo que eslo no inlervaIo de conpra deven ser acrescenladas a reIa-
o de candidalas para conpra.
COMO PREENCHER O FORMULRIO
AIguns dos dados da Seo 1 do Cuia de Adninislrao de Carleiras, O
InlervaIo de Ireo/Lucro, provn de oulras fonles. Os nneros das coIunas
2 e 3 so exlrados da Iinha 7, coIunas D e L da Seo 3, do Cuia IrincipaI de
AvaIiao & ReIalrio de AnIise. A coIuna 2 represenla a nedia nxina do I/
L dos Ilinos cinco exerccios, e a coIuna 3 e a nedia nnina do I/L. Os lluIos
das coIunas 4, 5 e 6 indican cono chegar aos vaIores das nesnas. A razo para
se caIcuIar os vaIores nas coIunas 5 e 6 e que a experincia j noslrou que eIes
so orienlaes vaIiosas. Senpre e inporlanle Ievar en considerao as condi-
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 135
es do nercado e as condies econnicas exislenles na epoca da apurao
desses nneros, e cono eIes se confronlan con as condies aluais.
Na Seo 2, Os InlervaIos de Colaes, a coIuna 1 indica o lelo do inler-
vaIo de conpra. Voc pode oller esse vaIor na Seo 4C2 do Cuia de SeIees
de Aes. A coIuna 2 serve para especificar o piso do inlervaIo de venda, o ilen
4C4 do Cuia IrincipaI de AvaIiao & ReIalrio de AnIise.
A Seo 3 deslina-se a regislrar os cIcuIos de Iucros, as colaes e os ndi-
ces preo/Iucro. A coIuna 1 fornece os perodos dos Iucros lrineslrais e a coIuna
2 o Iucro por ao de cada perodo. Lssa infornao esl disponveI no reIal-
rio lrineslraI da enpresa ou en oulros reIalrios pulIicados. (Ver o canlo inferior
esquerdo da foIha da Va|uc |inc sol o lluIo Lucro por Ao.) A coIuna 3
fornece o nnero do Iucro por ao acunuIado dos qualro lrineslres nais re-
cenles. LIe e a sona do lrineslre dessa Iinha con os das lrs Iinhas anleriores.
Na coIuna 4 regislra-se a dala referenle a colao anolada na coIuna 5.
A coIuna 6 noslra o resuIlado da diviso da colao (coIuna 5) peIo
Iucro por ao dos Ilinos qualro lrineslres (coIuna 3). As coIunas 7 a 12
noslran dados siniIares caIcuIados para o segundo e o lerceiro ns do
nesno lrineslre.
O Cuia de Adninislrao de Carleiras no apenas discipIina os scios do
cIule a aconpanharen periodicanenle as colaes, cono lanlen deslaca a
reIao cruciaI enlre a epoca da colao e o ndice preo/Iucro. O soflvare da
NAIC proporciona una naneira fciI e rpida de eIalorar esse fornuIrio.
FATORES DE JULGAMENTO DO PREO/LUCRO
Una adverlncia: o Cuia de Adninislrao de Carleiras, en delernina-
dos casos, pode ser perigoso no processo de naxinizao dos Iucros. Ao usar
os ndices preo/Iucro, e inporlanle que voc seja crilerioso no nonenlo da
anIise dos nneros. Lenlre-se que esses ndices se novinenlan para cina e
para laixo en cicIos proIongados, assin cono as colaes das aes. Ln epo-
cas proIongadas de decInio nas colaes e de pouco olinisno no nercado de
capilais, os ndices preo/Iucro das inlegranles dos ndices Dov }ones poden
cair a nveis de 5 a 7. O nesno ocorre en epocas de aIla infIao. A nedida que
o nercado vai superando o perodo de depresso, os ndices I/L conean a
sulir, alingindo 18 a 21 nas enpresas inlegranles do ndice Dov }ones. Ao anaIi-
136 Instituto Nacional de Investidores
sar una enpresa, e inporlanle idenlificar en que fase do cicIo a econonia
e o nercado de aes eslo, e eslinar onde anlos poden eslar ao finaI de
cinco anos.
Os ndices I/L lanlen varian de acordo con cada enpresa. CeraInen-
le, quanlo naior a laxa de expanso das vendas e a laxa de crescinenlo do
Iucro por ao, naiores sero os ndices I/L. O lenpo de nanuleno de una
loa laxa de crescinenlo lanlen afelar o seu ndice I/L. Una enpresa reco-
nhecida peIa conpelncia de sua adninislrao, por aIgun produlo especfico
ou por una vanlagen de nercado, cerlanenle ser nais len cIassificada do
que a concorrncia.
Con freqncia, as enpresas ccIicas so negociadas a I/L laixos quando
os seus Iucros eslo no pico, pois os inveslidores salen que e possveI que una
grande laixa ocorra no fuluro. Cono eIes lanlen eslo cienles de que essas
enpresas provaveInenle iro superar una fase de recesso voIlando a ler Iu-
cros aIlos, as suas colaes nen senpre caen na nesna proporo que os Iucros.
Ln conseqncia, essas enpresas, ao conlrrio das enpresas de crescinenlo,
poden ser negociadas a ndices I/L nais aIlos juslanenle quando esliveren
sujeilas as naiores dificuIdades. A indslria aulonoliva e conhecida por suas
caraclerslicas ccIicas.
Na nedida en que voc ganha experincia e que seu cIule passa por
nercados en laixa e por un perodo de recuperao sulseqenle, sua capaci-
dade de idenlificar e juIgar esles falores se anpIia.
UM CASO ILUSTRATIVO
O Cuia de Adninislrao de Carleiras (Iigura 12-1) solre a Aooc||
|aocra|crics noslra cono o ndice I/L progride para una enpresa con una
laxa aIla de crescinenlo e senpre con loas perspeclivas. AnaIise o Crfico de
Colaes de Mercado e Indices I/L (Seo 4). Voc vai perceler que no decor-
rer dos qualro anos sol anIise, a colao de nercado, excelo para o lerceiro
ano, esleve quase senpre denlro do inlervaIo de conpra. Isso, enlrelanlo, no
aconleceu con os ndices I/L. Duranle quase lodo o perodo en esludo, os I/
L pernaneceran denlro do inlervaIo que sugere conservar a ao, e no lenpo
reslanle, nais no inlervaIo de venda que no de conpra.
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 137
Figura 12-1
Guia de Administrao de Carteiras, preenchido para a Abbott Laboratories
138 Instituto Nacional de Investidores
Figura 12-1 (continuao)
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 139
QuaIquer inveslidor que livesse vendido no segundo ano, quando o I/L
peIa prineira vez exiliu vender, no leria parlicipado do crescinenlo conl-
nuo da enpresa. L senpre reconendveI considerar os Iucros eslinados para o
exerccio aluaI, j que isso Ihe dar un ndice I/L para o ano correnle nais
prxino do seu nveI hislrico.
Reconendanos adquirir aes na expeclaliva de v-Ias dolrar de vaIor
nun perodo de cinco anos. Lnlrelanlo, voc deve reconhecer que o falo da
ao dolrar de vaIor no significa necessarianenle un indicador de venda
desla ao. ReavaIie a siluao no nonenlo en que alingir sua nela. Lxisle a
prolaliIidade de ganhos fuluros` Ln caso afirnalivo, conserve a posio. O
polenciaI de vaIorizao e Iinilado se conparado ao risco de desvaIorizao`
Se esse for o caso, pense en vend-Ia. Nesse eslgio, faa a nesna avaIiao
que voc faria para una nova enpresa en perspecliva.
Lenlre-se que nuilas e nuilas enpresas ln avanos de colao signifi-
calivos. A Mcia Gcncra| |inancc Scrticcs idenlificou as 1OO aes que alingiran
a naior vaIorizao nas colaes na decada de 8O. As vaIorizaes variaran de
9.637 para a Ider ale 1.184 para a que ficou en Ilino Iugar.
Conlinuanos defendendo a ideia de que voc deve conprar e nanler as
aes de aIla vaIorizao e fazer aquisies adicionais quando houver queda
de colaes. Caso a laxa de crescinenlo da enpresa exaninada esleja a 12 ou
nais, uliIize o Cuia de Adninislrao de Carleiras para delerninar novas con-
pras nas laixas, e no de vendas nos picos. No aconseIhanos que voc venda
nos picos aparenles e que reconpre aps una queda na colao. Ioucos inves-
lidores conseguen Iucrar con esse lipo de especuIao, especiaInenle en se
lralando de aes de aIla vaIorizao.
A NAIC sugere que os inveslidores exaninen a carleira cono un lodo
una vez ao ano. A carleira conpIela do cIule deve ser exilida noslrando a
colao aluaI, a eslinaliva da nnina e da nxina para cinco anos de cada
ao, e a disposio en coIunas noslrando cada ao por lananho e por selor
de alividade. Lssa apresenlao deve se asseneIhar a da Iigura 12-2.
Lsse esludo len lrs oljelivos: (1) conferir a diversificao da carleira por
selor, (2) conferir a diversificao por lananho, e (3) confirnar o polenciaI de
crescinenlo. As receilas anuais de cada enpresa eslo reIacionadas nas coIu-
nas da Iigura 12-2 (M = niIhes, B = liIhes) len cono a sua cIassificao por
140 Instituto Nacional de Investidores
lananho (C = nuilo grande, M = nedia, e I = pequena).
Lssa diviso resuIlou no seguinle:
G M P
Abbott Lab. US$14.218 Becton-Dick. US$ 10.462 ALLIED Group US$15.975
Amoco 16.937 Century Tel. 13.281 Kuhlman 7.647
Colgate-Palm. 12.818 Dynatech 14875 Linear Tech. 4.525
Synovus Fin. 13.050 Medic. Comp. 8.000
US$ 43.973 US$ 51.668 US$36.147
Una prineira anIise da laleIa acina sugere que eslanos en n siluao
con reIao a nossa nela aproxinada de US$ 33.5OO,OO para as calegorias C e
I, e de US$ 67.OOO para a M (25, 25 e 5O do vaIor lolaI, respeclivanenle). A
calegoria I, con US$ 36.147, esl len, nas a C esl nuilo aIla. No enlanlo, a
grande diferena no lananho das enpresas que eslo na parle inferior da C e
as que eslo na parle superior da M indica que esse falo no e preocupanle.
Acredilanos que nossas parlicipaes na ponla agressiva das pequenas esle-
jan correlas.
ReIacionanos o negcio de cada enpresa na coIuna da direila da Iigura
12-2, conforne a discrininao da Va|uc |inc. No prelendenos nos concenlrar
en nenhun selor especfico, e acredilanos possuir una loa diversificao en-
lre eIes.
Iodenos fazer una anIise nais delaIhada se exaninarnos as coIunas
correspondenles as nxinas e nninas para cinco anos. A avaIiao aluaI da
carleira e de US$ 133.94O,OO, con una nxina eslinada no prxino pico do
nercado, de US$ 272.717,OO. TaI falo indica a vialiIidade de alingirnos nossa
nela de dolrar o vaIor da carleira, no ser necessrio nenhun ajusle para esle
fin. Nosso risco de desvaIorizao e de US$ 39.OOO,OO ou 29 . Con respeilo as
aes, individuaInenle, eslanos laslanle salisfeilos con aqueIas do grupo C.
Na quaIidade de giganles, eIas possuen una laxa de expanso acina da ne-
dia, e consliluen falor de eslaliIidade en epocas de recesso.
No grupo dos liIhes (B), h una cerla discordncia no cIule solre a
nanuleno da 8cc|cn-Dic|inscn, vislo que nossa anIise no aponla para o
polenciaI de vaIorizao desejado. AIguns scios dizen que a anIise desla
posio, nedianle o Cuia IrincipaI de AvaIiao & ReIalrio de AnIise, deve-
ria Ievar en considerao una naior laxa de crescinenlo e do ndice I/L,
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 141
F
i
g
u
r
a

1
2
-
2
E
x
e
m
p
l
o

d
o

D
e
m
o
n
s
t
r
a
t
i
v
o

d
a

C
a
r
t
e
i
r
a

d
o

C
l
u
b
e
N

m
e
r
o

a
t
u
a
l
M
a
x
.

5

a
n
o
s
M
i
n
.

5

a
n
o
s
E
m
p
r
e
s
a
A

e
s
C
o
t
a

o
V
a
l
o
r
C
o
t
a

o
V
a
l
o
r
C
o
t
a

o
V
a
l
o
r
V
e
n
d
a
s
T
a
m
a
n
h
o
S
e
t
o
r
A
b
b
o
t
t

L
a
b
.



3
5
0
4
0
,
6
2
5
1
4
.
2
1
8



6
0
2
1
.
0
0
0
2
6


9
.
1
0
0


1
0
,
0

B
G
S
a

d
e
A
L
L
I
E
D



4
5
0
3
5
,
5
0
0
1
5
.
9
7
5



7
5
3
3
.
7
5
0
2
2


9
.
9
0
0
3
0
0
,
0

M
P
S
e
g
u
r
o
s
A
m
o
c
o



2
5
0
6
7
,
7
5
1
6
.
9
3
7



8
3
2
0
.
7
5
0
5
6
1
4
.
0
0
0


2
7
,
0

B
G
P
e
t
r
o
-
m
a
i
o
r
e
s
B
e
c
t
o
n
-
D
i
c
k



1
5
0
6
9
,
7
5
1
0
.
4
6
2



9
5
1
4
.
2
5
0
5
1


7
.
6
5
0




2
,
7

B
M
P
r
o
d
s
.

m
e
d
.
C
e
n
t
u
r
y

T
e
l
.



4
2
5
3
1
,
2
5
1
3
.
2
8
1



7
8
3
3
.
1
5
0
2
2


9
.
3
5
0
5
0
0
,
0

M
M
T
e
l
e
c
o
m
C
o
l
g
a
t
e
-
P
a
l
m
.



1
7
5
7
3
,
2
5
1
2
.
8
1
8
1
2
5
2
1
.
8
7
5
5
3


9
.
2
7
5




7
,
5

B
G
U
t
i
l
i
d
a
d
e
s

d
o

l
a
r
D
y
n
a
t
e
c
h
1
.
0
0
0
1
4
,
8
7
5
1
4
.
8
7
5



4
6
4
6
.
0
0
0
1
2
1
2
.
0
0
0
4
7
0
,
0

M
M
C
o
m
m
.
K
u
h
l
m
a
n



6
6
5
1
1
,
5


7
.
6
4
7



2
6
1
7
.
2
9
0


9


5
.
9
8
5
2
4
0
,
0

M
P
P
r
o
d
u
t
o
s
.

e
l
e
t
r
o
n
i
c
o
s
L
i
n
e
a
r

T
e
c
h



1
0
0
4
5
,
2
5


4
.
5
2
5
1
1
4
1
1
.
4
0
0
2
7


2
.
7
0
0
2
0
0
,
0

M
P
I
n
f
o
r
m

t
.
M
e
d
i
c

C
o
m
p
.



1
2
5
6
4


8
.
0
0
0
1
2
8
1
6
.
0
0
0
2
7


3
.
3
7
5


1
0
,
7

M
P
S
i
s
t
.

a
d
m
S
y
n
o
v
u
s

F
i
n
.



4
5
0
2
9
1
3
.
0
5
0



7
8
3
5
.
1
0
0
2
1


9
.
4
5
0




6
,
0

B
M
S
e
r
v
.

F
i
n
.
C
a
i
x
a





2
.
1
5
2





2
.
1
5
2





2
.
1
5
2
T
o
t
a
l
$

1
3
3
.
9
4
0
$

2
7
2
.
7
1
7
$

9
4
.
9
3
7
G

=

G
r
a
n
d
e

e
m
p
r
e
s
a
;

M

=

M

d
i
a

e
m
p
r
e
s
a
;

P

=

P
e
q
u
e
n
a

e
m
p
r
e
s
a
.
142 Instituto Nacional de Investidores
argunenlando a favor da conservao da ao. Oulros opinan que a nxina
conslanle en nossos esludos esl correla, e que devenos vender a ao. O cIu-
le resoIveu reconsider-Ia nas duas prxinas reunies. H scios que
consideran exagerada a nxina eslinada para a Dqna|cc|, e nossa deciso foi
de lanlen voIlar a alordar o caso.
Os scios devero aluaIizar os dados da Iigura 12-2 e lraz-Ios as reuni-
es reguIares ao Iongo do prxino ano.
PERMANEA NO MERCADO
L perigoso ficar enlrando e saindo do nercado. As pesquisas noslran
que a pessoa que invesle en aes de loa quaIidade, de enpresas con cons-
lanles aunenlos nas vendas e nos palanares de Iucro, len neIhor desenpenho
que aqueIa que se novinenla enlre un grupo de aes e oulro, enlrando e
saindo de sua posio. So poucos os inveslidores disposlos a arriscar lodo seu
ganho en laI lipo de especuIao. Un dos nolivos do insucesso do lrocador
de posies e que quando o nercado nuda de lendncia e desIancha, o
novinenlo de aIla se d lo rapidanenle que nuilos inveslidores perden
essa oporlunidade.
Cono exenpIo, una pesquisa da Dc|auarc |uns concIuiu que nos dez
perodos de nercados en aIla aps 197O, de 39 a 75 dos aunenlos aconle-
ceran en un prazo de quinze dias.
}ohn }. Curran escreveu na revisla |cr|unc que enlora as aes lenhan
rendido 17,6 nos anos 8O, a naior parceIa do ganho ocorreu en apenas 4O
dos 2.528 dias de prego na epoca. Se voc eslivesse fora do nercado naqueIes
dias, o seu ganho nedio seria de apenas 4 ao ano.
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 143
CAPTULO 13
TCNICA DE ANLISE PARA AVALIAO DA CARTEIRA
*
O QUE O PERT?
A NAIC enfaliza a inporlncia do inveslinenlo de Iongo prazo, Ienlran-
do que devenos conprar a enpresa e no a ao e devenos eslar senpre
conscienles da nela de dolrar o vaIor en cinco anos.
ILRT e a sigIa para Pcr|fc|ic |ta|ua|icn Rcticu Tcc|niquc que significa Tcc-
nica c An4|isc para Ata|ia4c a Car|cira. Trala-se de un nelodo de
aconpanhanenlo sislenlico de aes e de una carleira de inveslinenlos no
que concerne aos fundanenlos. Lsses so os nesnos fundanenlos usados no
Cuia IrincipaI de AvaIiao & ReIalrio de AnIise da NAIC que desde o co-
neo infIuencian o inveslidor a adquirir a ao, a saler: crescinenlo do Iucro
por ao, de vendas e do Iucro anles dos inposlos, nargen de Iucro anles dos
inposlos, aIquola do inposlo, ndice I/L aluaI conparado con ndices I/L
hislricos, ndice de aIla/laixa e laxa de rendinenlo dos dividendos.
O ILRT e un procedinenlo organizado que pernile verificar, reguIar-
nenle, se a enpresa na quaI voc invesliu esl alingindo os oljelivos aponlados
cono provveis peIo seu Cuia IrincipaI de AvaIiao & ReIalrio de AnIise.
Reconendanos enfalicanenle que o inveslidor prineiro se faniIiarize con as
verses nanuais das ferranenlas de anIise de inveslinenlos da NAIC, incIu-
sive con o Cuia IrincipaI de AvaIiao & ReIalrio de AnIise e con o ILRT.
Lssas ferranenlas so apIicveis as aes de crescinenlo - aqueIas nas quais o
inveslidor espera oller o dolro do vaIor en cinco anos. Cono as denais ferra-
nenlas de anIise de inveslinenlos da NAIC, o ILRT e un apoio, un guia e
no un sulslilulo do juIganenlo do inveslidor.
144 Instituto Nacional de Investidores
POR QUE O PERT?
A laxa de crescinenlo previsla de una enpresa que pode ser financiada
con fonles inlernas de capilaI enconlra-se na frnuIa a seguir:
RenlaliIidade solre o palrinnio (1- Indice de dislriluio de di-
videndos)
O resuIlado de 1 nenos o ndice de dislriluio de dividendos e expresso
na forna de decinaI. Ior exenpIo, o ndice de dislriluio de dividendos e de
35, Iogo 1 nenos O,35 e iguaI a O,65. Se a renlaliIidade solre o palrinnio for
de 2O lerenos:
2O x O,65 = 13 = Iinile da laxa de crescinenlo
Os 13 represenlan a laxa de crescinenlo que pode ser financiada peIos
Iucros relidos peIa enpresa.
NaluraInenle, h oulros falores a considerar: o nonlanle do
endividanenlo, a quanlidade de aes en circuIao e o nveI de concorrncia
que a enpresa enfrenla na falricao e/ou na conerciaIizao de seus produ-
los e servios. O cIcuIo do percenluaI do relorno solre o palrinnio ( ROL
9
)
pode ser dividido en lrs conponenles essenciais: a nargen Iquida, o giro
dos alivos e a aIavancagen solre o palrinnio. Cada conponenle pode conlri-
luir para o nveI geraI de renlaliIidade da enpresa cono expresso peIo seu
ROL. L a conpreenso do que cada conponenle represenla pode ser laslanle
vaIiosa para enlender cono a enpresa esl gerando os seus Iucros.
A expresso nalenlica do cIcuIo e a seguinle:
% ROE
=
Lucro antes dos impostos x (1 alquota de IR)
x
Vendas
x
Ativos
x
100
Vendas Ativos Patrimnio
Liquido
Onde:
Lucro antes dos impostos x (1 alquota de IR)
=
Margem Lquida
Vendas
Vendas
=
Giro dos Ativos
Ativos
Ativos
=
Grau de Alavancagem
Patrimnio
Liquido
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 145
A nargcn |iquia e o nonlanle do Iucro Iquido, caIcuIado peIo nelodo
preferenciaI, gerado por cada dIar de vendas. Lsse e provaveInenle o conpo-
nenle nais inporlanle da renlaliIidade para quaIquer enpresa e que aIgunas
vezes nos referinos a eIe cono a naneira difciI de se ganhar dinheiro. Isso
por que e laseado no nonlanle da receila anles dos inposlos que una enpre-
sa pode gerar en suas operaes, que incIuen nanufalurar produlos e oferecer
servios nuilo procurados que possan ser vendidos a preos conpelilivos,
len cono adninislrar e conlroIar seus cuslos de forna eficienle. AIgunas ve-
zes una variao nas aIquolas dos inposlos pode infIuenciar as nargens
Iquidas, assin, os inveslidores deven senpre conear suas pesquisas peIas
nargens anles dos inposlos, para depois apIicaren a aIquola na apurao da
nargen aps os inposlos.
O girc cs a|itcs e o lolaI de vendas gerado para cada dIar de alivos.
Quanlo naior o giro, naior a conlriluio de Iucro desse conponenle do ROL.
AIguns selores ln aIlos ndices de giro (cono Iojas de desconlos e gneros
aIinenlcios), poren, essas nesnas enpresas enfrenlan una concorrncia de
preo acirrada e por conseqncia possuen nargens de Iucro nenores (o pri-
neiro conponenle acina). Ior oulro Iado, as enpresas e os selores que
apresenlan nargens de Iucros naiores (cono a indslria farnaculica e a de
inslrunenlos de preciso) freqenlenenle possuen ndices nenores de giro.
Lsse conponenle e lanlen nuilas vezes conhecido por un oulro none: grau
de uliIizao dos alivos, ou, ale que ponlo a enpresa esl gerando vendas a
parlir de un delerninado nveI de alivos. Se duas enpresas do nesno selor
possuren o nesno vaIor de alivos, aqueIa que esliver gerando nais vendas e
a que esl lralaIhando neIhor con esse conponenle do ROL.
O grau de a|atancagcn represenla o nonlanle que una enpresa usa de
enpreslinos e oulras olrigaes para dar suporle aos seus negcios e opera-
es. L evidenle que quanlo nais endividanenlo houver, naior a enpresa pode
ficar en lernos de alivos lolais e naior a conlriluio desse conponenle para
o ROL. Lnlrelanlo, Ienlre-se que exisle una conlraparlida a nedida que nais
e nais fundos de enpreslinos so usados para dar suporle ao negcio, e esla
conlraparlida significa risco nais aIlo. Quanlo naior a uliIizao da
aIavancagen, naior o risco assunido peIa enpresa para alingir un dado nveI
de ROL. Duas enpresas do nesno selor poden ler o nesno ROL, nas aqueIa
146 Instituto Nacional de Investidores
que ollen o ROL alraves de nargens naiores en vez de naior aIavancagen,
provaveInenle ser nais vaIorizada peIos inveslidores.
Desse nodo, a renlaliIidade lolaI depende do Iucro que a enpresa pode
gerar por cada dIar de vendas (que Iida con fundanenlos cono nargen an-
les dos inposlos, crescinenlo do Iucro e aIquola dos inposlos), e da eficincia
na uliIizao do palrinnio, de enpreslinos e de seus alivos lolais no senlido
de dar suporle a expanso das vendas. Lsses so os principais falores que aju-
dan a delerninar o crescinenlo dos Iucros.
O runo da colao fulura de una ao, no Iongo prazo, depende essenci-
aInenle de dois falores: o Iucro por ao e o ndice preo/Iucro. A IoIha de
Lxerccio ILRT A represenla un nelodo sislenlico de Ievanlanenlo de da-
dos operacionais lrineslrais reIalivos a enpresa. A iIuslrao da IoIha de
Lxerccio ILRT A (Iigura 13-1) noslra os caleaIhos para o preenchinenlo dos
dados. Todos os dados so regislrados con lase lrineslraI e para os Ilinos
doze neses.
Os dados a seren inseridos para cada lrineslre so: Iucro por ao,
Iucro anles dos inposlos e vendas. O anaIisla lanlen deve conpular a va-
riao percenluaI, conparada con o nesno lrineslre do exerccio anlerior,
dos Iucros por ao, do Iucro anles dos inposlos e das vendas, aIen dos
cIcuIos do Iucro lrineslraI anles dos inposlos cono un percenluaI das
vendas e da aIquola do inposlo lrineslraI cono percenluaI do Iucro anles
dos inposlos.
Iara os Ilinos doze neses, os dados so a sona dos Ilinos qualro lri-
neslres reIalivos a Iucro por ao, variao percenluaI do Iucro anles dos
inposlos, Iucro anles dos inposlos cono percenluaI das vendas, vendas, in-
poslo de renda e a aIquola do inposlo de renda cono percenluaI do Iucro
anles dos inposlos. Deven ainda ser caIcuIados a variao percenluaI do Iucro
por ao, do Iucro anles dos inposlos e das vendas.
INTERPRETAO DOS DADOS
H lrs naneiras de exaninarnos os dados. A prineira envoIve a anIise
dos cIcuIos e da lendncia dos dados, a segunda refere-se a narcao dos
dados dos doze neses no grfico do Cuia IrincipaI de AvaIiao & ReIalrio de
AnIise e o exane dos resuIlados e das lendncias reais conparadas con as
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 147
expeclalivas na epoca da aquisio da ao. A lerceira e o reIalrio ILRT que
incIui as IoIhas de Lxerccio ILRT A e B.
Dois falores fundanenlais fazen sulir e descer a colao de una ao.
Un deIes e o crescinenlo ou a ausncia de crescinenlo do Iucro por ao e o
oulro e o ndice preo/Iucro. O nonenlo de lonar una deciso solre a nanu-
leno, a venda ou a lroca de posio e provaveInenle quando evidencianos
que as caraclerslicas de crescinenlo nudaran.
Se voc conslalar que a nargen de Iucro e/ou a laxa de aunenlo das
vendas eslo caindo en reIao ao nveI esperado por ocasio da aquisio da
ao, provaveInenle voc ficar decepcionado con o desenpenho da colao.
A queslo e senpre saler o que esl causando a nudana. LIa e de curlo ou de
Iongo prazo` Una nudana de curlo prazo pode represenlar una oporlunida-
de de conpra e una nudana de Iongo prazo sugere a venda.
No caso da Alloll Laloralories, incIunos o Denonslralivo ConsoIidado
de ResuIlados ou de Lucros e Ierdas para os lrineslres encerrados en naro,
junho e selenlro de 1996 e de 1995. Na IoIha de Lxerccio ILRT A (Iigura 13-
1), inserinos os respeclivos dados de cada lrineslre exlrados do denonslralivo,
seguidos dos cIcuIos reIalivos aos dados lrineslrais e os dados dos Ilinos
doze neses. Ior exenpIo, as infornaes ollidas direlanenle do denonslrali-
vo de resuIlados para naro de 1996 foran: Iucro por ao de US$ O,61, Iucro
anles dos inposlos de US$ 681 niIhes, vendas de US$ 2.672 niIhes e a aIquola
do inposlo de renda de 29,5. Os cIcuIos efeluados foran os seguinles:
Variao do Iucro por ao aluaI en reIao ao do ano anlerior
US$ O,61 - US$ O,52 = O,O9/O,52 = O,173 ou 17,3
Variao do Iucro anles dos inposlos en reIao ao do ano anlerior
681 niIhes - 592 niIhes = 89 niIhes/592 niIhes = O,15 ou 15
Lucro anles dos inposlos cono percenluaI de vendas -
681 niIhes/2.672 niIhes x 1OO = 25,5
Variao das vendas en reIao as do ano anlerior -
2.672 niIhes - 2.524 niIhes = 148 niIhes/2.524 niIhes = 5,9
148 Instituto Nacional de Investidores
Figura 13-1
A Folha de Trabalho PERT A para a Abbott Laboratories.
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 149
A
b
b
o
t
t

L
a
b
o
r
a
t
o
r
i
e
s

D
e
m
o
n
s
t
r
a
t
i
v
o

C
o
n
s
o
l
i
d
a
d
o

d
e

R
e
s
u
l
t
a
d
o
s
,

1
9
9
6

e

1
9
9
5
1
o

T
r
i
m
e
s
t
r
e


m
a
r

o
2
o

T
r
i
m
e
s
t
r
e


j
u
n
h
o
3
o

T
r
i
m
e
s
t
r
e


s
e
t
e
m
b
r
o
1
9
9
6
1
9
9
5
1
9
9
6
1
9
9
5
1
9
9
6
1
9
9
5
V
e
n
d
a
s

l

q
u
i
d
a
s
$

2
.
6
7
2
.
1
7
7
.
0
0
0
$

2
.
5
2
4
.
3
9
7
.
0
0
0
$

2
.
6
9
9
.
2
4
0
.
0
0
0
$

2
.
5
0
0
.
3
1
0
.
0
0
0
$

2
.
6
4
6
.
1
9
4
.
0
0
0
$

2
.
3
9
0
.
7
5
3
.
0
0
0
C
u
s
t
o

d
o
s

p
r
o
d
u
t
o
s

v
e
n
d
i
d
o
s
1
.
1
5
6
.
2
1
7
.
0
0
0
1
.
0
8
8
.
9
1
1
.
0
0
0
1
.
1
4
3
.
9
4
7
.
0
0
0
1
.
0
8
6
.
0
2
3
.
0
0
0
1
.
1
7
7
.
2
4
7
.
0
0
0
1
.
0
7
0
.
2
5
3
.
0
0
0
P
e
s
q
u
i
s
a

e

d
e
s
e
n
v
o
l
v
i
m
e
n
t
o
2
6
8
.
6
1
6
.
0
0
0
2
4
7
.
1
7
5
.
0
0
0
3
0
4
.
8
4
6
.
0
0
0
2
8
7
.
3
6
0
.
0
0
0
2
7
8
.
9
7
0
.
0
0
0
2
5
5
.
8
2
9
.
0
0
0
D
e
s
p
e
s
a
s

g
e
r
a
i
s
,

a
d
m
.

e

v
e
n
d
a
s
5
7
2
.
3
4
6
.
0
0
0
5
9
8
.
8
3
2
.
0
0
0
5
9
8
.
8
6
6
.
0
0
0
5
3
2
.
2
7
7
.
0
0
0
6
1
5
.
2
6
9
.
0
0
0
5
2
1
.
7
5
4
.
0
0
0
C
u
s
t
o
s

e

d
e
s
p
e
s
a
s

o
p
e
r
a
c
i
o
n
a
i
s
1
.
9
9
7
.
1
7
9
.
0
0
0
1
.
9
3
4
.
9
1
8
.
0
0
0
2
.
0
4
7
.
6
5
9
.
0
0
0
1
.
9
0
5
.
6
6
0
.
0
0
0
2
.
0
7
1
.
4
8
6
.
0
0
0
1
.
8
4
7
.
8
3
6
.
0
0
0
L
u
c
r
o

o
p
e
r
a
c
i
o
n
a
l
6
7
4
.
9
9
8
.
0
0
0
5
8
9
.
4
7
9
.
0
0
0
6
5
1
.
5
8
1
.
0
0
0
5
9
4
.
6
5
0
.
0
0
0
5
7
4
.
7
0
8
.
0
0
0
5
4
2
.
9
1
7
.
0
0
0
D
e
s
p
e
s
a
s

(
r
e
c
e
i
t
a
s
)

f
i
n
a
n
c
e
i
r
a
s

l

q
u
i
d
a
s
7
.
1
1
7
.
0
0
0
2
.
9
4
2
.
0
0
0
1
2
.
0
4
2
.
0
0
0
4
.
6
5
0
.
0
0
0
1
7
.
2
6
5
.
0
0
0
5
.
2
4
7
.
0
0
0
O
u
t
r
a
s

d
e
s
p
e
s
a
s

(
r
e
c
e
i
t
a
s
)
,

l
i
q
u
i
d
a
s
(
1
3
.
1
2
4
.
0
0
0
)
(
5
.
3
1
3
.
0
0
0
)
(
2
7
.
7
2
8
.
0
0
0
)
(
1
4
.
4
6
1
.
0
0
0
)
(
3
9
.
5
6
0
.
0
0
0
)
(
4
.
2
4
6
.
0
0
0
)
L
u
c
r
o

a
n
t
e
s

d
o
s

i
m
p
o
s
t
o
s
6
8
1
.
0
0
5
.
0
0
0
5
9
1
.
8
5
0
.
0
0
0
6
6
7
.
2
6
7
.
0
0
0
6
0
4
.
4
6
1
.
0
0
0
5
9
7
.
0
0
3
.
0
0
0
5
4
1
.
9
1
6
.
0
0
0
I
m
p
o
s
t
o

d
e

r
e
n
d
a
2
0
0
.
8
9
6
.
0
0
0
1
7
4
.
5
9
6
.
0
0
0
1
9
6
.
8
4
4
.
0
0
0
1
8
0
.
4
3
1
.
0
0
0
1
7
6
.
1
1
6
.
0
0
0
1
5
9
.
9
6
5
.
0
0
0
L
u
c
r
o

l

q
u
i
d
o
$

4
8
0
.
1
0
9
.
0
0
0
$
4
1
7
.
2
5
4
.
0
0
0
$
4
7
0
.
4
2
3
.
0
0
0
$
4
2
4
.
0
3
0
.
0
0
0
$

4
2
0
.
8
8
7
.
0
0
0
$

3
8
2
.
0
5
1
.
0
0
0
L
u
c
r
o

l

q
u
i
d
o

p
o
r

a

o

o
r
d
i
n

r
i
a
0
,
6
1
0
,
5
2
0
,
6
0
0
,
5
3
0
,
5
4
0
,
4
8
M

d
i
a

d
a
s

a

e
s

e
m

c
i
r
c
u
l
a

o
7
8
5
.
8
2
6
.
0
0
0
8
0
1
.
2
6
2
.
0
0
0
7
8
3
.
4
0
4
.
0
0
0
7
9
7
.
2
2
9
.
0
0
0
7
7
9
.
6
6
5
.
0
0
0
7
9
3
.
3
8
5
.
0
0
0
A
l

q
u
o
t
a

d
o

i
m
p
o
s
t
o
2
9
,
5
%
2
9
,
5
%
2
9
,
5
%
2
9
,
8
%
2
9
,
5
%
2
9
,
5
%
150 Instituto Nacional de Investidores
Se a aIquola do inposlo no for fornecida, eIa pode ser caIcuIada peIa
diviso do lolaI de inposlo pago de US$2OO,9 niIhes peIo Iucro anles dos
inposlos de US$681 niIhes, resuIlando en 29,5.
Os dados para os Ilinos doze neses, no Iado direilo da IoIha de Lxerc-
cio ILRT A, so a sona dos qualro Ilinos lrineslres. Iara caIcuIar o Iucro por
ao dos Ilinos doze neses, sonanos os vaIores dos Iucros lrineslrais de:
O6/95 O,53
O9/95 O,48
12/95 O,59
O3/96 O,61
2,21 = Lucro por ao dos Ilinos doze neses
A variao percenluaI de un perodo de doze neses e noslrada nas lrs
coIunas da direila. Ior exenpIo: a variao do Iucro por ao de US$ 2,21 nos
doze neses findos en 3/96 conparada con US$ 1,94 para os doze neses fin-
dos en 3/95 noslra un aunenlo de 13,9.
Os cIules e os inveslidores individuais deven considerar un acrescino
de nais aes as suas posies ao decidir o que adquirir. Una das ferranenlas
para ser usada nessa lonada de deciso e a IoIha de Lxerccio ILRT A con os
cIcuIos do crescinenlo e do percenluaI da nargen de Iucro. Caso esses se
enconlren denlro das suas expeclalivas da epoca da aquisio, un inveslinenlo
adicionaI na nesna ao se lorna alraenle. L cIaro que a deciso de conprar
nais ou no depende da colao da ao. A IoIha de Lxerccio ILRT B (Iigura
13-2), assin cono o verso do Cuia IrincipaI de AvaIiao & ReIalrio de An-
Iise, noslra o hislrico das colaes, Iucro por ao, ndices I/L, nedia dos
ndices I/L, dividendos, laxa de dislriluio e rendinenlo dos dividendos.
Iode no ser viveI, para lodos os scios de un cIule, a anIise de
lodas as IoIhas de Lxerccio ILRT A para cada ao da carleira. O reIalrio
ILRT resune en una foIha nuilas das caraclerslicas de inveslinenlos
noslradas no Cuia IrincipaI de AvaIiao & ReIalrio de AnIise e na IoIha
de Lxerccio ILRT A.
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 151
Quadro 13-2
A Folha de Trabalho PERT B para a Abbott Laboratories
152 Instituto Nacional de Investidores
Caractersticas de crescimento
Lucro por ao trimestral
Vendas trimestrais
Lucros trimestrais antes dos impostos
Lucro por ao anual
Rentabilidade
Margens de lucro antes dos impostos trimestrais
Avaliao
Valor relativo ndice P/L atual como percentual do P/L mdio de cinco anos
ndice P/L atual como percentual da taxa de crescimento
ndice de alta/baixa
Percentual anual de retorno potencial total
Outros
Percentual de rendimento dos dividendos
A partir da Folha de exerccio PERT A, obtemos os dados trimestrais e os dos ltimos doze meses
relativos a:
Lucro por ao
Vendas
Lucro antes dos impostos e margem de lucro antes dos impostos
Copiamos do Guia Principal de Avaliao & Relatrio de Anlise completo os seguintes itens:
Nome
Lucro por ao estimado em doze meses
Dividendo anual a distribuir
Taxa de crescimento estimada
Cotao mnima estimada recomenda-se aos usurios que sejam criteriosos e insiram as
cotaes mxima e mnima de um Guia recente
Das fichas da Folha de Exerccio PERT B adiciona-se:
Mdia mnima do ndice P/L
Mdia do ndice P/L
Mdia mxima do ndice P/L
A figura 13-3 noslra un reIalrio ILRT de una carleira avaIiada a parlir
de 11 de novenlro de 1996. Iara a idenlificao de una oporlunidade de con-
pra deveranos procurar o seguinle:
O crescinenlo do Iucro por ao de acordo con nossas expeclalivas
Crescinenlo da nargen de Iucro anles dos inposlos de acordo con nos-
sas expeclalivas
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 153
Margen de Iucro anles dos inposlos de acordo con nossas expeclalivas e
sendo nanlidas a nveis salisfalrios
O Iucro por ao dos Ilinos doze neses crescendo denlro de nossas ex-
peclalivas
Indice de aIla/laixa de 3 para 1 ou naior
VaIor reIalivo de 1OO ou, de preferncia, nenor
No caso de una venda en polenciaI, procuranos por un ndice I/L aluaI
iguaI ou naior que a nedia aIla do ndice I/L e un ndice de aIla/laixa de 1
para 1 ou nenor.
Ao anaIisarnos o reIalrio ILRT para a Alloll Laloralories, nolanos que
o Iucro por ao e a nargen de Iucro anles dos inposlos, anlos na casa dos
dois dgilos, conlinuan de acordo con os nossos oljelivos. A adninislrao
conseguiu nanler un nveI conslanle e favorveI da nargen de Iucro anles
dos inposlos. Conludo, ao conlinuarnos a nossa anIise, o ndice de aIla/lai-
xa e de 2,1 para 1 sugerindo que a ao esl aluaInenle sendo colada na nxina
do inlervaIo de conpra, falo corrolorado por un vaIor reIalivo de 116. Nos-
so parecer e de que se deva olservar a Alloll e aguardar por un preo nais
favorveI anles de aquisies adicionais.
Olserve que o seu ndice I/L aluaI foi caIcuIado con lase na sua eslina-
liva do Iucro por ao para daqui a doze neses. Nos Lslados Unidos as fonles
de infornao de Iucro por ao eslinado so:
Zac|s Ana|qs| la|c| 1-8OO-399-6659
S|anar c Pccrs |arnngs Guic 1-8OO-221-5277
Nc|scns |arnings Ou||cc| 1-8OO-333-6357
Voc pode fazer una eslinaliva inlernediria enlre a previso do exerc-
cio en curso e o seguinle dependendo de quanlos neses j lenhan decorrido
do aluaI exerccio
As fonles dos dados para a IoIha de Lxerccio ILRT A so os reIalrios
lrineslrais da enpresa e os conunicados financeiros lrineslrais do selor de
reIao con inveslidores. Cadaslre-se para o recelinenlo de naIa direla. Nos
Lslados Unidos, as pulIicaes na inprensa solre resuIlados no noslran o
Iucro anles dos inposlos ou os inposlos. UliIize essas fonles provisorianenle
anles do recelinenlo do reIalrio lrineslraI ou dos conunicados financeiros
da rea de reIaes con inveslidores.
154 Instituto Nacional de Investidores
Figura 13-3
Um Exemplo do Relatrio PERT
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 155
Tanlo na IoIha de Lxerccio ILRT B quanlo no Cuia voc deve usar o in-
lervaIo de colaes do exerccio fiscaI. A fonle dos dados e o reIalrio anuaI da
enpresa dos dois Ilinos exerccios. Iara dados nais anligos, uliIize o quadro
de colaes ou os reIalrios anuais anleriores. A 8arrcns e o la|| S|rcc| ]curna|
so fonles das colaes nxina e nnina das Ilinas 52 senanas. LscoIha o
exenpIar pulIicado nais prxino do finaI do exerccio fiscaI. Os dados da Va|uc
|inc e da S|anar c Pccrs poden ser uliIizados para conear a organizao de
un arquivo de dados ILRT A, conlendo una serie de lrineslres de vrios anos,
poren no incIuindo o Iucro anles dos inposlos.
RESUMO
O ILRT fornece una forna ideaI de aconpanhar o desenpenho lsico de
suas aes, conpIelando o Cuia IrincipaI de AvaIiao & ReIalrio de AnIise.
LIe o auxiIia nos seus esforos de adninislrao da carleira ao enpregar os
nesnos crilerios usados por ocasio da aquisio da ao, ou seja, crescinen-
lo, Iucralividade e vaIor. Iroporciona lanlen dados reais para ajud-Io na
lonada de una deciso de conpra, nanuleno ou venda. O ILRT ajuda o
inveslidor a adninislrar a carleira.
O inveslidor Iogo descolre que o ILRT exige una serie de cIcuIos. Dois
soflvares que do apoio ao ILRT eslo disponveis alraves da NAIC. Un deIes
e o STB AnaIisla de Aes
1O
, o segundo, a Caixa de Ierranenlas ConpIela para
o Inveslidor, incIui un nduIo do ILRT. Lsses progranas so de grande uliIi-
dade para o inveslidor.
156 Instituto Nacional de Investidores
CAPTULO 14
A RVORE DE DECISO
A rvore de Deciso e un nelodo que len o oljelivo de neIhorar o de-
senpenho de sua carleira. LIe nos ensina a conparar os alrilulos de una ao
reIalivanenle aos de oulras. Mesno sendo un inveslidor sen nuila experin-
cia, voc pode uliIizar as direlrizes da rvore de Deciso para evilar aIguns
perigos na conpra e venda de aes.
A rvore de Deciso uliIiza una eslinaliva do fuluro inlervaIo de preos
da ao para os prxinos cinco anos - prazo suficienle para incIuir os exlrenos
de pico (nercado en aIla) e recesso (nercado en laixa) do cicIo econnico. A
rvore de Deciso o conduz as enpresas len adninislradas que provaveI-
nenle lero naior Iucro e naior vaIor nos prxinos cinco anos. LIa lanlen o
orienla solre a conparao de preo das aes e aIerla para oporlunidades de
provveis grandes vaIorizaes.
A Regra de Cinco e una leoria de inveslinenlo para adninislrar carleiras
con inleIigncia. Lssa regra suslenla que una, enlre cinco aes nanlidas por
cinco anos, enfrenlar dificuIdades no previslas peIo inveslidor, lrs lero un
desenpenho de acordo con as expeclalivas e una ir superar de Ionge as ne-
las eslaleIecidas. Con a rvore de Deciso voc consegue neIhorar a sua
carleira a nedida que resuIlados no salisfalrios se lornan evidenles.
A rvore de Deciso faz uso do ndice de aIla/laixa de cinco anos e de
crilerios de quaIidade, de nodo a reforar o poder defensivo da carleira. Os
dois naiores indicalivos de conpra so:
1. Ao negociada no lero inferior do inlervaIo de colaes eslinado para
cinco anos e con aparenle polenciaI de vaIorizao de 1OO nesse perodo.
2. Ao que oferea nolivos len fundanenlados para una vaIorizao
significaliva nos prxinos seis a dezoilo neses.
Lsses indicadores o auxiIian a nanler cIaros seus oljelivos e a descarlar
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 157
as aes da noda e denais arnadiIhas especuIalivas, dando preferncia a
infornao fundanenlada.
COMO REUNIR OS DADOS
Ln prineiro Iugar, o Cuia IrincipaI de AvaIiao & ReIalrio de AnIise
deve ser preenchido con os dados das duas aes sol considerao, para con-
pra ou venda (Iiguras 14-1 e 14-2). Ser neIhor se voc j liver un Cuia de
Adninislrao de Carleiras ou regislros do ILRT solre as enpresas.
A seguir, lransfira as infornaes para o IornuIrio Conparalivo da r-
vore de Deciso (Iigura 14-3). CaIcuIa-se a vaIorizao ale a colao nxina
de cinco anos e a perda ale a colao nnina de cinco anos, para cada ao, da
seguinle forna:
Valorizao % = Cotao mxima de cinco anos Cotao atual
Cotao atual
Perda % = Cotao atual Cotao mnima de cinco anos
Cotao atual
As pergunlas sol o lluIo Tendncias de aIla de 6 a 18 neses, na figura
14-3, deven ser respondidas con una nica paIavra. Ioren h espao para
lreves conenlrios se necessrios.
COMO TOMAR DECISES
A enpresa apresenlada cono aIlernaliva deve possuir quaIidade iguaI ou
superior a ao nanlida en carleira. Tanlo a S|anar c Pccrs quanlo a Va|uc
|inc so fonles confiveis de cIassificao por quaIidade. O fornuIrio da r-
vore de Deciso (Iigura 14-3) requer a cIassificao S&I. Se uliIizar una oulra
agncia, faa neno da fonle no fornuIrio.
O raciocnio da rvore de Deciso e o seguinle: inagine que voc con-
prou una ao con lase na eslinaliva de que eIa dolraria de vaIor en cinco
anos. AluaInenle eIa se enconlra no lero nedio do seu inlervaIo de preo,
lendo regislrado una vaIorizao de 33 a 66 . A ao aparenla ler reaIizado
5O de seu polenciaI de vaIorizao nos Ilinos seis a dezoilo neses. Seu ndi-
ce de aIla/laixa caiu de 3 para 1, na epoca en que foi conprada, para 1 para 1. O
polenciaI de vaIorizao dininuiu de 1OO para 5O, devido a aIla da ao.
158 Instituto Nacional de Investidores
Quadro 14-1
O Guia Principal de Avaliao & Relatrio de Anlise da Weis
Markets
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 159
Quadro 14-1 (Continuao
160 Instituto Nacional de Investidores
Quadro 14-1 (Continuao
Se voc puder idenlificar una ao aIlernaliva de quaIidade iguaI ou su-
perior, con ndice de aIla/ laixa de 3 para 1 e polenciaI de vaIorizao de
1OO, conpre-a. Voc ver que seus resuIlados de inveslinenlos iro neIhorar
ao Iongo dos anos se conlinuar a usar essa lecnica.
Cerlas vezes o cicIo do nercado chega a un ponlo onde no e nais poss-
veI oller o ndice de aIla/laixa de 3 para 1, nen o polenciaI de vaIorizao de
1OO, cono lanlen quaIidade iguaI ou superior. Nessas ocasies pense en
adquirir lluIos de renda fixa de curlo prazo para conpor ale 2O da parceIa
nais especuIaliva de sua carleira. Voc ler aIgun rendinenlo enquanlo seu
cIule esliver na expeclaliva de una grande correo do nercado de aes, aps
a quaI eIas se lornaro novanenle alraenles. Na defIagrao de una nova len-
dncia de aIla voc pode considerar vrias aIlernalivas de aes de quaIidade
inferior. Na nedida en que o nercado avana, voc lanlen deve neIhorar a
quaIidade de suas posies.
ERROS A SEREM EVITADOS
Lvile esses dois erros conuns:
1. No se posicione en aes de segunda cIasse quando o nercado ascen-
denle conea a desaceIerar, sol risco de coIher resuIlados errlicos. Apenas as
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 161
Quadro 14-2
O Guia Principal de Avaliao & Relatrio de Anlise da
First Financial Management Corporation
162 Instituto Nacional de Investidores
Quadro 14-2 (Continuao)
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 163
Quadro 14-2 (Continuao)
enpresas nais forles conseguen solreviver as reviravoIlas que se seguen a
una grande aIla do nercado. Aunenlando a quaIidade a cada exerccio da
rvore de Deciso voc aunenla suas chances de resuIlados nais salisfalrios.
2. No suponha que sinpIesnenle porque dolrou de vaIor, a enpresa
no conlinuar a vaIorizar. As enpresas de grande crescinenlo conseguen
isso. Ior que se conlenlar con un Iucro de 5O a 1OO se a nanuleno de
aes de vaIorizao por un perodo naior pode render 2OO, 5OO ou ale
nais`
A delerninao se una enpresa especfica len polenciaI adicionaI re-
quer ir aIen dos nneros. Voc deve possuir conhecinenlos anpIos solre a
enpresa alraves da Ieilura de nensagens corporalivas e da inprensa especi-
aIizada, lornando-se capaz de lonar una deciso fundanenlada con reIao
as perspeclivas da enpresa para os prxinos anos.
COMO FUNCIONA A RVORE DE DECISO
Una experincia reaI con a rvore de Deciso noslra cono funciona o
processo e os resuIlados que poden ser aIcanados. Una inveslidora possuin-
do US$ 45O,OO fez sua prineira aquisio de aes en 1957 conprando 25 aes
da Hcctcr 8a|| c 8caring a US$ 18. Lssas aes foran vendidas no ano seguinle
164 Instituto Nacional de Investidores
Quadro 14-3
Formulrio da rvore de Deciso Comparando a Weis Markets com a First
Financial Management Corporation
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 165
a US$ 3O,875 apurando un nonlanle de US$ 775,96. Ln seguida a inveslidora
conprou 5O aes da Ccpc|an a US$ 13,5O apIicando un lolaI de US$ 675,OO do
dinheiro ollido.
Un ano depois as aes da Ccpc|an foran vendidas a US$ 23,25, e na
senana seguinle eIa adquiriu 5O aes da DeIla a US$ 26,OO, fazendo un inves-
linenlo de US$ 1.3OO,OO. Ln 1962 eIa vendeu 3O aes da DeIla a US$ 53,375 e
receleu US$ 1.6O1,25. A inveslidora Iogo conprou 1OO aes da Ancrican Mc|a|
Prcuc|s a US$ 14,OO, desenloIsando US$ 1.4OO,OO.
Ln 1965 suas aes da Mc|a| Prcuc|s eslavan coladas a US$ 25,OO e sua
posio na DeIla linha aunenlado para 7O aes (devido a lonificaes en
aes), negociadas a US$ 17,25. O lolaI de sua carleira enconlrava-se en US$
5.O57,5O. Os dividendos recelidos desde o incio de seu prograna lolaIizaran
US$ 686,OO, e en apenas oilo anos os US$ 45O,OO iniciais se lransfornaran en
US$ 8.243,93.
Ale 1983 a inveslidora possua una carleira de 462 aes da DeIla, 6O da
|ruc|auf, 239 da Occicn|a| e 249 da Asarcc, no vaIor lolaI de US$ 37.O31,OO.
AIen disso, eIa linha recelido un lolaI de US$ 12.978,OO en dividendos.
Nen lodas as experincias con a rvore de Deciso so lo Iucralivas,
nas o processo represenla una oporlunidade de neIhorar acenluadanenle
seu sucesso financeiro cono inveslidor. A finaIidade da rvore de Deciso e
proporcionar una sislenlica conprovada e consislenle de anIise de suas
posies, para a lonada de decises fundanenladas.
A APLICAO DA RVORE DE DECISO A DUAS AES
Vanos apIicar a rvore de Deciso a duas aes reais. Un cIule possui
aes da lcis Mar|c|s, |nc. h nais de dez anos que foran adquiridas, aps
lonificao, a US$8,75. No ano anlerior a ao foi negociada na nxina de
US$34,375 e na nnina de US$24,25. O Cuia IrincipaI de AvaIiao & ReIal-
rio de AnIise conprova que a laxa de aunenlo das vendas dos Ilinos lrs
anos caiu para nenos de 3. A evoIuo do Iucro por ao despencou ainda
nais, lendo a adninislrao se nanifeslado no senlido de que os resuIlados do
ano correnle eslarian en decInio. O Iucro anles dos inposlos solre as vendas
e a renlaliIidade solre o palrinnio en decInio confirnavan laI desenpe-
nho. A enpresa aIlernaliva e a Iirsl IinanciaI Managenenl Corporalion. Lssa
166 Instituto Nacional de Investidores
ao chanou a aleno de un scio do cIule quando eIe olservou que sua
colao caiu de US$33,75 para US$14,25 no Ilino ano, enlora as receilas es-
livessen aunenlando aceIeradanenle e os Iucros por ao evoIuindo a 18 .
Apesar dessa laxa aceIerada de crescinenlo, a ao foi negociada a un ndice
preo/Iucro de 16. O inveslidor Ieu os reIalrios da S&I, da Va|uc |inc e de
vrios anaIislas de inveslinenlos. Os reIalrios concIuran que a enpresa era
visla cono un lanco peIo nercado, eslando sujeila a nesna desconfiana e
suspeila vivenciada peIos lancos na epoca. De falo, o principaI negcio da
enpresa e eIalorar reIalrios de credilo e adninislrar os carles de credilo de
lancos e financeiras. Muilo diferenle da alividade de un lanco.
A anIise do Cuia IrincipaI de AvaIiao & ReIalrio de AnIise da lcis
Mar|c|s escIarece que a evoIuo das vendas lanlen desaceIerou uIlinanen-
le. Ln parle, isso e alriludo a una nenor aIquola lrilulria. O inveslidor que
conserva o fornuIrio ILRT da NAIC reIalivo as suas posies leria percelido
que o decInio do crescinenlo das vendas leve incio en 1987. As nargens de
Iucro foran nanlidas e a reduo da aIquola de inposlo perniliu que os Iu-
cros por ao conlinuassen avanando. O Cuia IrincipaI de AvaIiao &
ReIalrio de AnIise da lcis Mar|c|s noslra lanlen que a reduo na laxa
de crescinenlo esl causando un ndice I/L reduzido nas colaes nxi-
na e nnina.
A ao aIlernaliva chanou nossa aleno por dois nolivos: a aIlssina
laxa de crescinenlo e a queda significaliva en sua colao, apesar da enpresa
conlinuar a aunenlar os Iucros por ao.
COMO PONDERAR O RACIOCNIO
Aps preencher o fornuIrio da rvore de Deciso, o scio revisa os n-
neros e as concIuses con seus coIegas, de nodo a confirnar se lodos
concordan con a concIuso. Dados de colaes e Iucros foran exlrados do
Cuia IrincipaI de AvaIiao & ReIalrio de AnIise, e os scios reconhecen
que a laxa de crescinenlo da lcis enlrou en decInio, e que a |irs| |inancia|
possui laxa de crescinenlo excepcionaI. Todos concordan que a projeo con-
servadora de un aunenlo en 15 anuais capilaIizados, para os prxinos cinco
anos, e razoveI.
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 167
O cIule se deleve Ionganenle solre as cIassificaes de quaIidade das
duas enpresas, e quase resoIveu descarlar a enpresa aIlernaliva en virlude de
sua quaIidade inferior. IinaInenle concordaran que a quaIidade da enpresa
no era ruin, en visla de seu lreve hislrico e de seu aceIerado crescinenlo. A
seguir, o cIule exaninou ao aluaI cicIo de negcios no nercado e concIuiu que
esle se enconlrava en un perodo de pequena queda e provaveInenle ainda
linha de dois a lrs anos no aluaI cicIo de aIla. Logo, una posio con a quaIi-
dade da ao aIlernaliva no consliluiria prolIena nesse nonenlo.
Nos prxinos O6 a 18 neses a lcis enfrenlar un perodo conlnuo de
negcios fracos, len cono a concorrncia de duas novas redes no seu selor.
Ior oulro Iado, a |irs| |inancia| parece que nanler sua evoIuo. Ln reIao
aos ilens Iislados no fornuIrio da rvore de Deciso sol o lluIo Capacidade,
a Iirsl IinanciaI esl len a frenle da Weis. O nesno pode se afirnar en reIa-
o aos ilens de AvaIiao da colao.
Lnlre as denais consideraes, esl cIaro que a Weis passou a frenle nos
quesilos quaIidade e siluao financeira, nas os scios do cIule decidiran que
o polenciaI de crescinenlo da Iirsl IinanciaI conpensava esses dois ilens. As-
sin sendo, o cIule resoIveu vender suas aes da lcis e con o resuIlado adquirir
aes da Iirsl IinanciaI.
168 Instituto Nacional de Investidores
CAPTULO 15
Quando Devemos Vender?
O fanoso inveslidor Warren Buffell len una leoria solre o neIhor no-
nenlo para vender: Nunca. Sua posio pode parecer exlrenada, nas sen
dvida os inveslidores anadores eslo nais propensos a vender anles da hora
do que a nanler sua posio por nuilo lenpo.
QuaI a prolaliIidade de una deciso de venda se lornar efelivanenle
Iucraliva` Lenlre-se que cada venda requer que voc lone duas decises cor-
relas. Ln prineiro Iugar, voc len que decidir peIa venda da ao A e depois,
voc deve enconlrar una sulslilula. A ao B deve ler nenor risco de desvaIo-
rizao e naior polenciaI de vaIorizao que sua anlecessora, de forna a
juslificar sua deciso.
CONSIDERE OS CUSTOS
A deciso no se Iinila a colao da ao, pois voc no pode esquecer
dos cuslos de lransao. Una eslinaliva por laixo das conisses esl en lorno
de 2 na conpra e oulros 2 na venda. L devenos acrescenlar os inposlos
federais e esladuais adicionais que voc e seus coIegas de cIule lero que de-
senloIsar solre os ganhos, dininuindo un pouco nais seu Iucro lrulo. Voc
pode se surpreender con o falo de que, na nedia, aps Ievar en conla a corre-
lagen e a lrilulao, una nova posio deve conlaliIizar un ganho de 37
anles nesno de voc conear a ganhar dinheiro!
OS MOTIVOS PARA VENDER
Quais os nolivos Ieglinos para vender aes` Sen dvida, un deIes e
coIher a reconpensa de anos de inveslinenlos len-sucedidos, relirando recur-
sos para a conpra de una casa nova, educao de un fiIho ou oulra despesa
inporlanle. O oulro e aperfeioar a sua carleira.
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 169
Voc deve vender:
1. Devido a una nudana desfavorveI na adninislrao: una nova ad-
ninislrao no e por definio una loa adninislrao. Iode ser difciI para
voc avaIiar a conpelncia de una nova adninislrao, nas Ieve en conside-
rao a opinio dos profissionais do nercado que provaveInenle ln
conhecinenlo dos anlecedenles dos novos inlegranles.
2. Devido a nargens de Iucro en decInio. Lsse e un indicador inporlan-
le de prolIenas na enpresa. Lenlre-se do dilado de la|| S|rcc| de que No
exisle essa eslria de apenas un lrineslre ruin. A enpresa pode enfrenlar un
ano ou nais de Iucros eslagnados.
3. Devido a una siluao financeira corporaliva en deleriorao. Ao as-
sunir dvidas excessivas, a enpresa pode se deparar con graves dificuIdades
para honrar os paganenlos de juros e principaI no conlexlo de una econonia
en desaceIerao. Manlenha-se aluaIizado solre as nudanas na capilaIiza-
o da enpresa e verifique o efeilo da aIavancagen, conforne expIicado no
CapluIo 4.
4. Devido ao efeilo da concorrncia solre os Iucros. Ninguen possui o
nonopIio solre una loa ideia. Quando a concorrncia visIunlrar o polenciaI
de un produlo ou servio e ingressar no nicho de nercado, podero ocorrer
corles nos preos, quedas de Iucros e ale faIncias. Lnlora os Iucros da en-
presa possan conlinuar a crescer, eIes podero resuIlar en un ndice I/L
nenor, no caso de se nanifeslar un enfraquecinenlo na laxa de crescinen-
lo do Iucro por ao.
No aconpanhe a nuIlido a procura dos selores da noda. DesenvoI-
va suas prprias opinies e olserve a conpelncia da adninislrao e no o
gIanour do negcio.
Darenos un exenpIo: a RIM e una enpresa de qunica fina especi-
aIizada en adesivos e reveslinenlos. Lsle pode no parecer un negcio
enocionanle, poren a RIM ven ollendo aunenlos nas vendas e Iucros
duranle 37 anos conseculivos! L lodos ns salenos que colao e Iucro es-
lo inlinanenle Iigados.
5. Devido a dependncia de un nico produlo. Nos anos 6O a 8runsuic|
Ccrpcra|icn era lida cono una ao de vaIorizao. Con o advenlo da nqui-
na aulonlica para arnar os pinos de loIiche, as pislas de loIiche en lodos os
170 Instituto Nacional de Investidores
ponlos dos Lslados Unidos e no exlerior asseguraran suas conpras. Lnlrelan-
lo, aps a inslaIao do equipanenlo en lodas as pislas, o crescinenlo
desaceIerou. Trala-se do crescinenlo de un produlo en conlrasle con o cresci-
nenlo provenienle de una loa adninislrao. No caso da Minncsc|a Mining
an Manufac|uring, lradicionaInenle un quarlo das vendas len sido derivado
de produlos que no eslavan no nercado cinco anos alrs. Una enpresa cono
essa laIvez noslre un crescinenlo nais Ienlo do que un negcio nelerico,
poren, a evoIuo e nais duradoura.
6. Devido a nudana na quaIidade de una ao conforne a nudana das
circunslncias econnicas. A quaIidade de una ao conpreende diversos fa-
lores. Iodenos cilar aIguns: o lananho, a siluao financeira, aceilao do
consunidor, falia do nercado, eficcia da pesquisa e conpronelinenlo da ad-
ninislrao. Ioren, suponha que o cuslo da naleria prina lripIique, os alrilulos
da ao pernanecen lons, nas a nudana da siluao econnica nodifica a
sua quaIidade.
7. Devido ao falo de que aes conprovadanenle ccIicas que possuen
un hislrico de crescinenlo Ienlo deven ser vendidas quando a econonia esl
aquecida. Conpre aes ccIicas na laixa quando os ndices I/L esliveren re-
Ialivanenle aIlos e o nercado prevendo una recuperao de seus Iucros. No
conpre quando os nIlipIos esliveren reIalivanenle laixos e as aes aparen-
laren ser una larganha, pois isso indica que os Iucros eslo caninhando para
un decInio.
8. Devido a inporlncia de se nanler o equiIlrio por lananho de enpre-
sa en sua carleira. Lenlre-se de nossa reconendao: nanlenha 25 de suas
posies en enpresas con vendas de US$ 4 liIhes ou nais, 25 en enpresas
pequenas con vendas alaixo de US$ 4OO niIhes e con laxas aIlas de cresci-
nenlo, e 5O en enpresas de porle nedio.
OS MOTIVOS PARA NO VENDER
LslaleIea essas regras na hora de vender:
1. No venda apenas porque no houve nodificao na colao. Un dos
principais requisilos do inveslinenlo len-sucedido e a pacincia. No se con-
cenlre apenas na colao cono faria un especuIador. Concenlre sua aleno
nos fundanenlos cono faria un inveslidor de Iongo prazo. Se os alrilulos l-
Como Constituir e Administrar um Clube de Investimentos Rentvel 171
sicos pernaneceren alraenles ao Iongo do lenpo, voc no vai precisar se pre-
ocupar con a colao.
2. No venda por causa de un prejuzo conlliI. Voc pode considerar
inleIigenle sair de una posio aps una queda de colao de 1O ou 2O. No
enlanlo, una ao que vaIe a pena conservar pode ale ler essa queda nun
nercado en laixa.
3. No venda por causa de un Iucro conlliI. Voc pode ficar lenlado a
vender quando a colao dolrar, conludo nuilas aes ln vaIorizao de
2.OOO, 3.OOO ou ale nais en un perodo de dez anos. Iense no quanlo voc
perderia se vendesse no prineiro ano! Novanenle, orienle-se peIa anIise dos
fundanenlos. Desde que a ao alenda aos crilerios eslaleIecidos, conserve-a.
4. No venda en funo de ns nolcias passageiras. Un lon exenpIo e
a Melronedia, que una vez olleve Iucros de 4O en un lrineslre no quaI os
jornais de dois de seus principais nercados - Nova York e Los AngeIes - enlra-
ran en greve. Os canais de leIeviso da Melronedia receleran Iegies de
anuncianles e a adninislrao saIienlou que os Iucros provaveInenle serian
nenores no lrineslre correspondenle do ano seguinle. Isso de falo aconleceu e
houve una slila queda na colao da ao nesno aps a adverlncia da ad-
ninislrao. Ioren, cono a adninislrao lanlen havia previslo, os Iucros
relonaran sua lendncia de ascenso e as colaes seguiran o nesno caninho.
5. No venda apenas para ler a sensao de eslar agindo. Muilas vezes
voc pode ficar lenlado a vender senlindo-se fruslrado peIo falo de seus inves-
linenlos no eslaren evoIuindo no rilno que voc esperava. Tenha pacincia e
aguarde para sair do nercado.
6. No venda una ao que caiu lanlo, a ponlo de ler seu risco renanes-
cenle de queda nnino se conparado a seu polenciaI de aIla.
Caso voc no se sinla alsoIulanenle seguro con reIao a venda, por
que no proleger suas decises` Venda parle da posio e conserve o reslanle.
Voc eslar diversificando sua carleira, o que pode ser especiaInenle inpor-
lanle caso apenas una enpresa lenha se lornado una parceIa reIevanle de
suas posies. Una nica enpresa no deve responder por nais de 2O do
lolaI de una carleira pequena (de porle inferior a US$ 1OO.OOO,OO). Ln carleiras
grandes (de vaIor acina de US$ 1OO.OOO,OO), una nica enpresa no deve
corresponder a nais de 1O do vaIor lolaI.
172 Instituto Nacional de Investidores
Ln resuno, a venda pode ser a deciso nais difciI que voc len que
enfrenlar cono inveslidor. Aproveile ao nxino o Cuia de Adninislrao de
Carleiras e o ILRT. Se o aunenlo de vendas e Iucros conlinuar a aIcanar ou
superar seus requisilos nninos, e a nargen de Iucro anles dos inposlos con-
linuar en ascenso, pense en vender apenas se o ndice preo/Iucro uIlrapassar
en una vez e neia a nedia do ndice nxino hislrico. L nesno assin voc
pode enconlrar nolivos para conlinuar conservando a ao. No venda con
nuila rapidez - Ienlre-se de Warren Buffell.
1
Ln 24 / 1O / 1929 aconleceu a quelra da BoIsa de VaIores de Nova York,
lendo esle dia ficado conhecido cono segunda-feira negra. Devido a aIla espe-
cuIao con as aes da BoIsa, os preos das aes despencaran e o sislena
financeiro ruiu. Lsla foi a prineira crise econnica de propores gIolais.
2
Do ingIs - Slock SeIeclion Cuide (SSC)
3
S|anar c Pccrs Rcgis|cr cf Dircc|crs an |xccu|itcs.
4
Slock Check Lisl
5
Slock Conparison Cuide
6
IorlfoIio Managenenl Cuide
7
IorlfoIio LvaIualion Reviev Technique
* O hisl
rico desse selor e fundanenlado en naleria pulIicada por David L.
Balson & Co. Os Cuias de SeIeo de Aes foran eIalorados peIo Servio de
ConsuIloria ao Inveslidor da NAIC.
*
Lsle capluIo foi preparado por RaIph L. Seger, }r.
9
Relurn on Lquily
1O
STB Slock AnaIysl

Vous aimerez peut-être aussi