UITGEVERIJ GARANT december 2009

ISBN 978-90-441-2540-5 prijs: 24,90 euro

www.garant-uitgevers.be

bestellen mogelijk via de volgende link

http://www.maklu.be/MakluEnGarant/BookDetails.aspx?id=9789044125405

==================================================================

INHOUD

Inleiding: Hulpvragen van ouders

1. Jongetje van twee met gedragsproblemen

2. Dochtertje van twee jaar en een opdringerige oma

3. Dochtertje van vier dat niet luistert. De ouders zijn gescheiden

4. Een Pietje Bell van vijf jaar oud

5. Jongen van zeven met ADHD

6. Allochtoon gezin met twee kinderen, acht en vier jaar oud

7. Dochter van acht die andere kinderen in het gezin slaat

8. Jongen van acht die werd geadopteerd

9. Jongen van negen die een trauma heeft opgelopen

10. Jongen van tien met gescheiden ouders met verschillende visies
11. Meisje van twaalf dat manipuleert

12. Zoon van dertien die zeurt

13. Jongen van dertien die thuis agressief is

14. Jongen van veertien die steelt

15. Een puber van vijftien die zijn moeder uitdaagt

16. Dochter van zestien: ruzie tussen moeder en dochter
17. Meisje van zestien dat wegloopt naar criminele vrienden

18. Buitenlands adoptiekind waarover de ouders zich grote zorgen maken

19. Zoon van zeventien die het gezin terroriseert

20. Dochter van zeventien die boogschutter is

Epiloog: Netwerken van solidariteit: het pedagogisch alternatief

Boeken van de auteur
=========================================

ENKELE UITTREKSELS

INLEIDING Hulpvragen van ouders

Een Chinees spreekwoord luidt: Als de familie in orde is, is de staat vredig. In
het Westen zeggen we dat het gezin de hoeksteen is van de samenleving. Als
er gezinsproblemen zijn, is de kans groot dat het kind een slechte start maakt
en ook problemen heeft op school of met andere kinderen.

In deze studie wordt beschreven hoe ouders die het niet meer zien zitten met
goed resultaat kunnen worden geholpen. Het gaat niet altijd om uitzonderlijke
situaties. In de meeste gezinnen zijn er af en toe problemen die soms kunnen
escaleren. Kleuters kunnen hun moeder of vader het bloed van onder de
nagels halen. In de beste gezinnen kunnen adolescenten heel brutaal zijn
tegenover hun ouders. Het lijkt alsof het onvermijdelijk is dat ouders
regelmatig zwaar op de proef worden gesteld door hun kinderen. Deze ouders
vragen om advies over problemen zoals bijvoorbeeld:

‘Mijn dochtertje van vier kan de ene dag heel erg lief en braaf zijn, en de
andere dag liegt ze, luistert ze niet en daagt ze je uit. We hebben al van alles
geprobeerd, zoals er rustig tegen zijn, eens boos zijn, haar negeren, niets
helpt’.
‘Mijn dochter luistert niet, zij doet slechts waar ze zin in heeft, ze ruimt haar
kamer nooit op en ze scheldt mij uit voor kankerwijf. Ik ben ten einde raad.
Graag uw advies’.

‘Gisteren is mijn zoon opgepakt door de politie. Hij werd betrapt op

winkeldiefstal. Dat kwam voor mij als een volkomen verrassing. Zoiets had ik
nooit verwacht. Kunt u mij helpen?’.

Deze ouders maken zich grote zorgen over hun kind. Ze weten niet meer hoe
het verder moet. Zij zijn diep teleurgesteld. Ondanks hun liefde, opoffering en
inzet dreigt de opvoeding te mislukken. Indien kinderen als volwassenen zich
tegenover andere mensen zouden opstellen zoals de hondsbrutale dochter
tegenover haar moeder of als de jongeren crimineel blijven, dan moeten wij
ons grote zorgen maken over de kwaliteit van het maatschappelijk leven.

----------------------------------------------

EVALUATIE

Deze studie

Tussen 1 april 2007 en 15 april 2008 hebben 27 ouders en 1 kleuterjuf via

internet met mij contact gezocht voor een orthopedagogisch advies. Acht
gezinnen werden niet in deze studie opgenomen: twee omdat eerder de
diagnose schizofrenie bij het kind werd gesteld en daarover acht ik mij niet
bevoegd. In twee gezinnen verbleven de kinderen al geruime tijd in een tehuis
en vier vragen stonden niet in verband met opvoedings- of gedragsproblemen.
De adviezen worden gratis verstrekt.

De leeftijd van de kinderen waarover advies wordt gevraagd varieert tussen

twee en zeventien jaar. Tien kinderen zijn twaalf jaar of ouder. Van de twintig
gezinnen die deel uitmaken van deze studie komen er negen gezinnen uit
Nederland en elf uit Vlaanderen. Van de tien kinderen jonger dan twaalf jaar
komen er zeven uit Nederland en hun gedragsproblemen doen zich meestal
ook voor op school. Het gering aantal aangemelde Vlaamse kinderen in de
basisschoolleeftijd zou verklaard kunnen worden doordat in Vlaamse scholen
meer de nadruk ligt op discipline en kinderen minder kans krijgen zich
problematisch te gedragen. Een ander opvallend verschil is dat de zes
aangemelde jongens en meisjes ouder dan vijftien jaar allemaal uit Vlaanderen
komen. Dit komt wellicht doordat in Nederland jongeren vanaf achttien jaar
vaker zelfstandig gaan wonen dan in Vlaanderen. De Nederlandse ouders
zouden daarom minder moeite hebben met het losmakingsproces van hun
opgroeiende kinderen, terwijl in de Vlaamse gezinnen een minder open
mentaliteit heerst. De onderzochte groep is te klein om significante verschillen
te zien in de aard van de aanmeldingsklachten, maar de bovengenoemde
verschillen lijken interessant om in een grootschalig onderzoek verder uit te
diepen.

Over dertien jongens wordt advies gevraagd en over zes meisjes. In één gezin
met een meisje van twee wordt een advies gevraagd in verband met de
bemoeizucht van de oma. In veertien gevallen vraagt de moeder mij om
advies, in drie gevallen de vader, in twee gevallen beide ouders en in één geval
de kleuterjuf. Dertien gezinnen behoren tot de midden- of hogere klasse en vijf
gezinnen tot de lagere sociale klasse. Bij twee gezinnen is de sociale klasse
niet vast te stellen op basis van mijn gegevens. Slecht één van de gezinnen is
allochtoon. De vader en de moeder van dit gezin hadden respectievelijk een
hogere en middelbare beroepsopleiding genoten.

Het is normaal dat over jongens vaker om advies wordt gevraagd.

Gedragsproblemen komen vaker voor bij jongens. Bij de meeste meisjes uiten
de problemen zich anders, namelijk meer naar binnen gekeerd. Zij zijn
depressief, teruggetrokken, te bedeesd. Ouders zijn bij deze problemen minder
geneigd om naar een hulpverlener te stappen. Als meisjes toch opstandig of
agressief zijn, treden de volwassenen (ouders, schooldirecties en
jeugdrechters) meestal repressiever op dan tegenover jongens.

De problemen waarover een opvoedingsadvies wordt gevraagd variëren met de

ontwikkelingsfase waarin de kinderen zich bevinden. De volgende problemen
worden achtereenvolgens genoemd tijdens de kinderjaren: speelgoed afpakken
van andere kinderen, met poep smeren, niet luisteren, ondeugend of Pietje
Bell-achtig gedrag, hyperactief en impulsief gedrag, heel veel aandacht vragen,
andere kinderen slaan, depressiviteit, onzeker gedrag. Tijdens de adolescentie
worden de volgende problemen genoemd: manipulerend gedrag, zeuren en
dreigen, agressief gedrag, stelen en contact met de politie, uitdagend en
brutaal gedrag, vrijgevochten gedrag, omgang met criminele vrienden,
weglopen, druggebruik, thuis stelen, terroriseren van de gezinsleden, spijbelen
en opstandig gedrag.

De namen en gegevens die tot identificatie zouden kunnen leiden werden

gewijzigd. Verder worden de e-mails van de ouders en mijn reacties letterlijk
en volledig weergegeven, na correctie van type- of spellingsfouten. Sommige
ouders tutoyeren mij, anderen houden het formeel. Amicaal groeten in de
eerste mail verandert soms in een volgende mail in een meer afstandelijke
begroeting. In dit internettijdperk heerst een zekere, wel sympathieke anarchie
in de omgangsregels.

Bij het geven van adviezen heb ik mij gebaseerd op mijn klinische ervaring
met zeer problematische gezinnen. De afgelopen vijfendertig jaar heb ik,
samen met mijn assistenten in het ‘Nijmeegs Gezinsproject’, meer dan duizend
gezinnen voornamelijk intensief behandeld. Sinds zeven jaar, na mijn
emeritaat, heb ik een privé-praktijk die ik in mijn eentje run. Intensieve
begeleiding van gezinnen die op grote afstand wonen is niet haalbaar. Mijn
praktijk is voornamelijk bedoeld voor het trainen en adviseren van
hulpverleners en leerkrachten in het begeleiden en omgaan met kinderen en
adolescenten met gedragsproblemen of emotionele problemen. Ook adviseer ik
de overheid in de aanpak van jeugdcriminaliteit. Deze activiteiten verricht ik in
België, Nederland en in de Nederlandse Antillen. Via mijn website
(www.ministrando.org) kunnen ouders mij om advies vragen.

Uit eerder onderzoek bleek dat huisbezoeken en frequent contact belangrijk

zijn om tot duurzame resultaten te komen in gezinnen met kinderen die
ernstige gedragsstoornissen hebben. De behandelingen vanuit het universitair
project, dat ik voor mijn emeritaat leidde, duurden gemiddeld acht maanden.
Voor meer details over het Nijmeegs Gezinsproject kan ik verwijzen naar de
vakliteratuur (zie bijvoorbeeld de lijst van boeken die ik eerder heb
gepubliceerd).

Behalve een paar uitzonderingen gaat het in de meeste gezinnen die in deze
studie aan de orde komen, niet om heel ernstige stoornissen. Niettemin
twijfelde ik over de efficiëntie van advies via e-mail. Om die reden stuurde ik
alle ouders enkele maanden na het laatste contact het hiernavolgende verzoek.

Geachte mevrouw, mijnheer,

Enige tijd geleden heeft u mijn advies gevraagd omtrent de opvoeding van uw
zoon/dochter. U zou mij een grote dienst bewijzen indien u mijn advies wilt
evalueren. U hoeft slechts drie cijfers naar mij terug te mailen. Die cijfers kent
u als volgt toe:
een cijfer tussen 10 en 1:

10 staat voor: helemaal mee eens, zeer goed, heel waardevol

en 1 staat voor: absoluut niet mee eens, zeer slecht, waardeloos.

U geeft drie cijfers, respectievelijk betrekking hebbend op de volgende vragen:

1. Het advies heeft mij goed geholpen

2. De problemen met mijn zoon/dochter zijn nu afgenomen
3. Dank zij het advies voel ik mij nu zelfzekerder in de opvoeding van mijn
kind

U kunt natuurlijk verdere opmerkingen of suggesties onder die drie cijfers

vermelden.

Alvast hartelijk dank,

De resultaten van dit evaluatie-onderzoek waren, tegen mijn verwachting in,
bemoedigend. Op 20 ouders die deze e-mail kregen, hebben 14 geantwoord
(70 procent). Ouders die niet reageerden heb ik een tweede mail toegestuurd.
De gemiddelde cijfers op de drie vragen waren respectievelijk: 8,3 punten, 6,6
punten en 7,8 punten.

Bij deze cijfers valt op dat de ouders wat minder positief zijn over de afname
van de problemen bij hun zoon of dochter. Dit belemmert hen niet om de
gegeven adviezen als zeer positief te waarderen. Ook voelen zij zich nu
zelfzekerder in de opvoeding. Deze verschillen zijn logisch. De ouders vragen
pas advies als al hun andere pogingen zijn mislukt. Het gaat veelal om
problemen die al lang aanslepen. Het gaat om kinderen die moeilijk op te
voeden zijn of die bijzondere eisen stellen aan de opvoeders. Deze kinderen
vergen altijd veel geduld. De ouders moeten volhouden in een consequente
aanpak. Het is dus een goede zaak dat de ouders zich zelfzekerder voelen,
want op die manier kunnen ze de problemen die af en toe opnieuw de kop
zullen opsteken, beter aan.

Er zijn een paar gezinnen waarbij het nogal frustrerend is dat we niet
beschikken over de evaluatie van de ouders. Als de problemen ernstig waren
en al lang aansleepten, kunnen we ons afvragen of er niet meer moest
gebeuren. Moesten er geen initiatieven worden ondernomen om meer hulp te
bieden dan een advies per e-mail? Deze gezinnen hadden echter al veel
hulpverleners over de vloer gehad. Doorverwijzen naar andere diensten leek
weinig zinvol. Ik was verplicht terughoudend te zijn aangezien ik geen
intensieve hulp kon bieden aan gezinnen die op verre afstand wonen. Deze
studie legt wel enkele knelpunten bloot in de jeugdhulpverlening, waarmee al
decennia lang geworsteld wordt. Een betere prioriteitenstelling is nodig zodat
de gezinnen die hulp het meest nodig hebben, altijd de beste hulp bij voorrang
zouden krijgen. In het laatste hoofdstuk wordt een voorstel uitgewerkt om de
knelpunten in de hulpverlening aan gezinnen adequaat aan te pakken.

Ik hoop met deze studie ouders, leerkrachten, hulpverleners, beleidsmakers en

allen die zich verantwoordelijk voelen voor hun medemensen een leidraad te
geven die hen inspireert om het gezin tot hoeksteen van een vredevolle
samenleving te maken.

---------------------------------

HOOFDSTUK 15 Een puber van vijftien die zijn moeder uitdaagt

E-mail van de moeder

Beste Juliaan,

Wat ben ik blij dat ik jouw site gevonden heb!!!!

Ik ben Tracey, alleenstaande moeder van Olivier, een vijftienjarige enorm

puberende jongen.

Toen Olivier zeven jaar was zijn we gescheiden en tot voor kort leefde Olivier
een week bij zijn vader en een week bij mij.

Nu woont hij fulltime bij mij en dat zorgt soms voor enorme problemen.

Olivier is bij zijn vader enorm los opgevoed en eigenlijk mag ik wel stellen…
een beetje verwaarloosd. Hij is met zijn vader ontelbare keren verhuisd, van
de ene relatie naar de andere. Hij heeft nooit standvastigheid gekend en heeft
altijd alles moeten achterlaten, huisdieren, andere kinderen, kortom een beetje
een nomadenleven.

Dat is de situatie in een notendop.

Bij mij is alles gestructureerder en dat zorgt voor problemen.

De laatste tijd is hij geweldig onbeleefd en heeft voor niks geen respect meer.
Een voorbeeldje: gisteren vroeg ik hem gewoon eens te stofzuigen omdat zijn
vrienden mijn vloer vuilgemaakt hadden en hij begon weer….

Hij ontkent onbeleefd te zijn, blijft voortdurend verbaal aanvallen en maakt mij
zelf uit voor lafaard als ik hem zeg erover te zwijgen.

Hij daagt mij enorm uit, alleen en ook in bijzijn van zijn vrienden.

Nu komt er soms ook agressie aan te pas, verleden week had ik zijn gsm
afgepakt voor de avond en hij volgde mij naar mijn kamer en deed zeer
agressief.

Dat vind ik te ver gaan, ik kan mij dan ook niet inhouden en voor ik het weet
heb ik hem vast met als gevolg blauwe plekken op zijn armen van te nijpen.

De dag nadien is voor mij een ramp omdat ik mij dan geweldig schuldig voel.

We hebben nochtans een soort contractje opgemaakt in december, ons

‘samenlevingscontract’ met zeer duidelijke afspraken omtrent vrije tijd,
gedrag, straffen enzovoort.

Hoe kan ik het best op zo’n gedrag reageren zonder het te laten escaleren?

Alvast bedankt en hopend op een antwoord , Tracey

Mijn advies dezelfde dag

Beste Tracey,

Je zult wellicht al van anderen gehoord hebben dat pubers vaak erg brutaal
kunnen zijn tegenover hun ouders. Je wordt nu erg uitgedaagd door Olivier en
hij wordt ook agressief. Je gaat dan zelf boos en agressief reageren en ik
begrijp dat je je dan erg schuldig gaat voelen.

Het is niet eenvoudig om zomaar een advies te geven. Daarvoor zou ik meer
informatie moeten krijgen. Ik vermoed uit wat je schrijft dat je zelf goed
inzicht hebt in wat er precies gaande is en dat je ook al een contract hebt
geprobeerd. Helaas bleef dit zonder het gewenste resultaat.

Heb je al eens mijn praktijkvoorbeelden gelezen op mijn website? Of kijk eens

in mijn boek 'Zorgenkinderen; Omgaan met opvoedingsproblemen’. Daar staat
een hoofdstuk in over wat ouders van pubers moeten weten en een hoofdstuk
over een opstandige puber. Dat boek is in de meeste bibliotheken te leen.

Ik kan je alvast wat adviezen geven met betrekking tot de problemen die je nu
hebt:

1. Op onbeleefd gedrag kan je best reageren door niet te reageren. Dus

compleet negeren. Ga desnoods tien keer na elkaar de kamer uit of loop een
blokje om. Dat moet je dan wel minstens twee weken kunnen volhouden.

2. Als hij vriendelijk is of behulpzaam geef hem dan alle aandacht.

3. Na een felle ruzie, kan hij bijvoorbeeld tien minuten later terug bij je komen
en doen alsof er niets is gebeurd. Begin dan in elk geval niet te zeuren over
wat er is gebeurd, want dan begint de ellende opnieuw. Vergeten en vergeven
is een belangrijk advies voor de omgang met pubers.

4. Over drie jaar is Olivier een volwassen man! Hij moet leren zelfstandig
beslissingen te nemen. Als moeder moet je niet alles regelen voor hem en ook
niet alles controleren. Dit wil niet zeggen dat je hem over je heen moet laten
lopen, maar beperk je tot de echt belangrijke dingen: meehelpen, elkaar
respecteren, eerlijk zijn.
5. Je hoeft absoluut geen schuldgevoelens te hebben. In de grond houdt
Olivier heel erg veel van zijn moeder en jij van hem. Je doet heel veel voor
hem, al veel jaren lang.

6. Belangrijk: ga niet je zelf verdedigen tegenover jouw zoon. Vermijdt

eindeloze discussies. Je zegt gewoon wat je wil en niet wil, zonder waarom.
Dus neem een vanzelfsprekende houding aan, wees zeker van jezelf, en als hij
niet wil luisteren, dan ga je gewoon weg (geen aandacht geven bij ongewenst
gedrag).

7. Praat hij op een normale manier met je, dan geef je hem natuurlijk alle
aandacht en warmte.

8. Als hij iets vraagt, zeg nooit direct nee. Dan gaat hij in de verdediging.
Probeer eerst meer te weten te komen en zorg er dan voor dat je samen tot
een redelijke oplossing komt.

9. Maak je afspraken of een contract met hem, formuleer het dan positief. Dus
niet: ‘Als je dit niet doet, dan krijg je die straf’ maar liever: ‘Als je dit doet,
dan krijg je die beloning (bijvoorbeeld extra zakgeld of later mogen
thuiskomen). Dus liever belonen van het gewenste gedrag, dan het straffen
van ongewenst gedrag.

Dit was het voorlopig. Ik hoop dat je hieraan iets hebt.

Vriendelijke groet,

Juliaan
Reactie van de moeder de volgende dag

Beste Juliaan,

Bedankt voor je goede raad, ik kan er zeker veel uit leren en zal dan ook
proberen je tips op te volgen!!!!

Zal zeker nog dikwijls je site raadplegen denk ik!!!

Alvast een grote merci, Tracey

Evaluatie na vier maanden

De moeder antwoordt als volgt op mijn verzoek mijn advies te evalueren:

Beste Juliaan, jouw raad heeft mij heel veel geholpen, bij deze krijg je van mij
zeker een 10 voor de drie items. De problemen zijn zeker afgenomen door een
aantal gemaakte afspraken. Tja, het blijft natuurlijk een typische tiener met al
de problemen vandien, maar toch is de situatie veel leefbaarder dan voordien
zowel voor hem als voor mij.
Bij deze nogmaals bedankt, groetjes,

Tracey

Commentaar

Veel problemen tussen mensen zijn belevingsproblemen. Men voelt zich

aangevallen of men lijdt onder het gedrag van de ander. De moeder lijdt omdat
haar zoon haar zo vreselijk kwetst, zelfs in het bijzijn van zijn vrienden. Maar
in de grond houden deze mensen heel veel van elkaar. Voor de puber is zijn
brutaal gedrag een onhandige manier om zijn zelfstandigheid te veroveren.
Daarna heeft hij er heel veel spijt van, maar hij kan dat niet toegeven. Op die
manier blijft de moeder met het gevoel zitten dat de relatie met haar zoon
helemaal verstoord is.

Het is normaal dat een adolescent zich losmaakt van zijn ouders.
Volwassenheid wordt bereikt als dit een losmakingsproces is zonder emotionele
breuk. Dit wil zeggen dat de jong-volwassene autonoom kan leven en handelen
zonder wederzijdse schuld- en haatgevoelens.

Het komt vaak voor dat dit losmakingsproces tijdelijk met conflicten gepaard
gaat. In mijn adviezen aan de ouders geef ik hen inzicht in dit proces: we
moeten dit zien in het perspectief van de ontwikkeling naar volwassenheid.
Over drie jaar is haar zoon een volwassen man, die zelfstandig en
onafhankelijk moet zijn.

De negatieve beleving wordt opgelost als de ouder zakelijker en afstandelijker

leert te kijken naar de gedragsproblemen van de puber. Misschien is in dit
gezin niet veel veranderd in het gedrag van de zoon, maar de moeder kijkt er
nu anders tegenaan. Dit is het begin van een oplossing. De spanning neemt af
en de ouder kan voorkomen dat conflicten verder escaleren.

Een belangrijk advies hierbij is het kunnen negeren van probleemgedrag en de

nadruk leggen op het positieve. Dat is niet makkelijk omdat de puber enorm
kwetsend kan zijn. Vandaar mijn advies de kamer uit te gaan of een blokje om
te lopen als het allemaal te veel wordt. De ouder moet als een volwassene
boven de conflicten staan en het kwetsend gedrag zien als een onbeholpen
poging om zich los te maken van het gezin.

Als de volwassene voortdurend de strijd aangaat, zal hij minder en minder

invloed hebben. De adolescent trekt meer en meer op met leeftijdgenoten. Op
zich is de omgang met leeftijdgenoten goed en heel belangrijk voor de sociale
ontwikkeling. In de groep van leeftijdgenoten kan de adolescent bijvoorbeeld
oefenen met de leiderschapsrol of hij heeft meer kans om te leren
argumenteren. De leeftijdgenoten kunnen echter ook een ongunstige invloed
uitoefenen en dit is vooral het geval als de relatie met de ouders vertroebeld
is.

In normale omstandigheden blijven de ouders een belangrijke invloed

uitoefenen in de adolescentiefase van hun kinderen, vooral wat betreft basale
normen en waarden. Leeftijdgenoten hebben meer invloed op minder
belangrijke waarden zoals kledij en vrijetijdsbesteding. Als de ouder-kind
relatie slecht is, bestaat er meer kans dat de adolescent normen overneemt
van slechte vrienden.

De hulpverlener moet ook rekening houden met de positie van de ouder. De

ouder heeft recht op respect en privacy. Schuldgevoelens zijn niet nodig.
Belangrijke regels zijn vanzelfsprekend. Mensen die onder één dak wonen,
moeten rekening houden met elkaar. De ouder hoeft zich niet te verdedigen als
het gaat om elementaire sociale regels. Het advies is dat de ouder op een
vanzelfsprekende wijze verwacht en eist dat die regels worden opgevolgd.

Gebruik van machtsmiddelen is niet per definitie af te raden. In de opvoeding

staat de volwassene in een gezagsverhouding tot het kind. De volwassene is
verantwoordelijk voor het overdragen van normen en waarden. Die overdracht
is een leerproces dat met vallen en opstaan verloopt. Het kind moet ‘geleid’
worden totdat hij zelfstandig en uit zichzelf de regels respecteert. Dit
leerproces lukt het best als de ouder gezag heeft. In een vorig hoofdstuk
hebben we een onderscheid gemaakt tussen autoritaire ouders, permissieve
ouders en gezaghebbende ouders. In de puberteit speelt de wijze waarop de
ouder gezag uitoefent een nog sterkere rol omdat de identiteitsontwikkeling
van de adolescent op gang komt. Verzet tegen het gezag van de ouder is in
deze levensfase vanzelfsprekend. Dit verzet wordt het grootst en er is meer
kans op een asociale ontwikkeling als de ouder op autoritaire wijze de regels
oplegt. Gezag wordt het best aanvaard als de ouder zelf het voorbeeld geeft en
in de omgang met de adolescent respect toont voor zijn individualiteit. Gezag
heeft het meest invloed als de ouder zijn machtspositie gebruikt om de
adolescent te stimuleren en aan te moedigen. Een gezaghebbende ouder
maakt gebruik van machtsmiddelen om aangepast gedrag te belonen en
onaangepast gedrag te negeren. Een autoritaire ouder straft meestal het
onaangepast gedrag en negeert het aangepast gedrag.

In deze casus wordt met een duidelijk advies het gezinsklimaat hersteld. Deze
moeder hoeft nauwelijks machtsmiddelen te gebruiken. Het is voldoende als ze
leert te relativeren en het brutaal gedrag van haar zoon negeert.

Generalisatie

De negen richtlijnen die ik in deze casus aan de moeder heb gegeven vloeien
voort uit een bepaalde visie op de ontwikkeling naar volwassenheid. Jongeren
van twaalf tot achttien jaar staan voor een aantal taken die zij gedurende een
relatief korte levensfase moeten weten te voltooien. Hierdoor kunnen
spanningen ontstaan die zich in de eerste plaats richten tot de volwassenen
waarmee de adolescent het nauwst in betrekking staat. De opvoeders moeten
hier flexibel en vergevingsgezind mee weten om te gaan en prioriteit geven
aan de manier waarop zij de adolescent in zijn ontwikkeling naar
volwassenheid kunnen ondersteunen.
.............