ICS 19.

100 TRK STANDARDI TS EN ISO 3452-4/Nisan 2002

NSZ

Bu standard, CEN tarafndan kabul edilen EN ISO 3452-4 (1998) standard esas alnarak, TSE
Metalurji Hazrlk Grubuna ba!l Tahribatsz Muayene ve Kaynak zel Daimi Komitesi'nce
hazrlanm" ve TSE Teknik Kurulunun 8 Nisan 2002 tarihli toplantsnda Trk Standard olarak
kabul edilerek yaymna karar verilmi"tir.

Bu tasarnn kabulu ile TS prEN 956 (1996) sayl standard iptal edilmi"tir.

ICS 19.100 TRK STANDARDI TS EN ISO 3452-4/Nisan 2002



!!NDEK!LER

0 Giri" ................................................................................................................................................. #
# Kapsam ........................................................................................................................................... #
2 Atf yaplan standard ve/veya dokmanlar .................................................................................. #
3 Genel ............................................................................................................................................... 2
4 Saha muayenesi iin cihazlar ....................................................................................................... 2
5 Sabit tesisler iin cihazlar ............................................................................................................. 2
5.1 Genel kurallar............................................................................................................................ 2
5.2 Hazrlama ve n temizleme blgesi .......................................................................................... 2
5.3 Penetrant uygulama blgesi ..................................................................................................... 2
5.4 Penetrant durulama blgesi ...................................................................................................... 3
5.5 Fazla penetrant temizleme blgesi ........................................................................................... 3
5.5.1 Daldrma ile ykama tank .................................................................................................. 3
5.5.2 Pskrtme ile ykama blgeleri .......................................................................................... 3
5.5.3 Emlsiyon yapc blgesi ................................................................................................... 3
5.6 Kurutma blgesi ........................................................................................................................ 3
5.7 Geli"tirici uygulama blgesi ...................................................................................................... 3
5.8 Muayene blgesi ....................................................................................................................... 4
Ek ZA....................................................................................................................................................... 5
EN standardlarna kar"lk gelen ISO standardlar ............................................................................. 5
ICS 19.100 TRK STANDARDI TS EN ISO 3452-4/Nisan 2002
1
TAHR!BATSIZ MUAYENE - PENETRANT MUAYENES! - BLM 4 :
C!HAZLAR


0 Giri"
Halen, bu standardn bir blm EN ve ISO olarak ayr ayr yaynlanm" olup di!er blmleri Viyana
Andla"mas kapsamndadr ve buna ba!l olarak ISO numaralaryla Avrupa seviyesinde
benimsenmi"tir. Bununla birlikte, standardn hazrlanmas srasnda Viyana Andla"mas uygulanm"
ve baz Avrupa Standardlarna bir nceki EN numaralaryla atfta bulunulmu"tur. A"a!daki izelge,
farkl numaralar arasndaki ili"kiyi gstermektedir.

Ba"lk nceki numaras* Geerli numaras
Tahribatsz muayene- Penetrant muayenesi
Blm 1 : Genel
prensipler
EN 571-1
Blm 2: Penetrant
malzemelerin deneyi
EN 571-2 EN ISO 3452-2
Blm 3: Referans
muayene bloklar
EN 571-3 EN ISO 3452-3
Blm 4: Cihazlar EN 956 EN ISO 3452-4
* Baz EN standardlarnda bu dokmana bu numara ile atfta bulunulmu"tur.

# Kapsam
Bu standard penetrant muayenesinde kullanlan cihazlarn zelliklerini tanmlar. Penetrant muayenesi
yapmak iin gereken cihazlarn zellikleri yaplacak deney saysna ve deneye tbi tutulacak
paralarn boyutuna ba!ldr. Bu standard iki tip cihaz kapsar:
a) Sahada penetrant muayenesi teknikleri iin kullanlan cihazlar,
b) Sabit tesisler.

2 Atf yaplan standard ve/veya dokmanlar
Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin di!er standard ve/veya dokmanlara atf
yaplmaktadr. Bu atflar metin ierisinde uygun yerlerde belirtilmi" ve a"a!da liste halinde verilmi"tir.
Tarih belirtilen atflarda daha sonra yaplan tadil veya revizyonlar, atf yapan bu standardda da tadil
veya revizyon yaplmas "art ile uygulanr. Atf yaplan standard ve/veya dokmann tarihinin
belirtilmemesi halinde en son basks kullanlr.

EN, ISO, IEC vb. Ad TS No
#)
Ad
No (!ngilizce) (Trke)
EN 571-1 Non destructive testing- Penetrant
testing- Part 1: General principles for
the examination
TS EN 571-1 Taribatsz Muayene- Penetrant
Muayenesi- Blm 1: Genel
Kurallar
EN ISO 3452-2 Non destructive testing- Penetrant
testing- Part 2: Testing of penetrant
materials

EN ISO 3452-3 Non destructive testing- Penetrant
testing- Part 3: Reference blocks
(ISO 3452-3:1998)
TS EN ISO
3452-3
Tahribatsz Muayene - Penetrant
Muayenesi - Blm 3: Referans
Muayene Bloklar
EN ISO 3059 Non destructive testing- Penetrant
testing and magnetic particle testing-
Viewing conditions



1) TSE Notu : Atf yaplan standardlarn TS numaras ve Trke ad 3. ve 4. kolonda verilmi"tir.

ICS 19.100 TRK STANDARDI TS EN ISO 3452-4/Nisan 2002

2
3 Genel
Penetrant muayenesinde kullanlan cihazlar; a"a!daki genel hususlar dikkate alnarak seilmeli ve
uygulanmaldr.
Cihazlar penetrant muayene tekni!ine uygun olarak seilmelidir
#lgili btn sa!lk, gvenlik ve evre "artlar kar"lanmaldr.
Uygulama EN 571-1 "artlarna uygun olmaldr.

4 Saha muayenesi iin cihazlar
Saha muayenesi iin kullanlan cihazlar EN 571-1, EN ISO 3452-2 ve EN ISO 3452-3 "artlarn yerine
getirmelidir. Uygulanan i"leme ba!l olarak a"a!daki deney cihazlar kullanlabilir:
Portatif pskrtme cihazlar
Bez
Fra
Personel koruyucu cihazlar
Beyaz "k kayna!
UV (A) kayna!

5 Sabit tesisler iin cihazlar

5.# Genel kurallar
Sabit penetrant muayene tesislerinin imaltnda kullanlan yap malzemeleri rne!in tank, boru
donanm ve ba!lantlar, i"lem sresince kullanlacak kimyasallara kar" direnli malzemelerden imal
edilmelidir. Ayrca, bu malzemeler kullanlan penetrant sisteminin zelliklerinin de!i"tirmemelidir.

Penetrant tesisleri, al"ma solsyonlarnn d" kaynaklardan, rne!in, yukardan geen buhar borular
gibi, kirlenme ihtimali olmayan yerlere kurulmaldr. Buna ilve olarak, penetrant tanklarna, tesisler
kullanmda olmad! zaman kapal tutulabilmesi iin kapak taklmaldr.

Tesislerin, atk artma veya yeniden evrim su sistemlerine ba!lantl olmas durumunda, sistem d"ar
atlan suyun yerel d"ar atm isteklerini kar"lamas gerekir. #lve olarak, geri kazanlm" su,
bile"enlerin durulanmasna uygun olmaldr.

Temizleme sistemlerinin ba!lantl oldu!u rne!in, pskrtme ile penetrant uygulamas gibi,
durumlarda, i"letim gvenliki ve yerel hava emisyon kanunlarna ili"kin sa!lk ve gvenlik istekleri
tmyle kar"lanmaldr.

Penetrant muayenesinde kullanlan btn kimyasallar kapal kaplarda muhafaza edilmeli ve
depolama konusundaki sa!lk ve gvenlik isteklerini yerine getirmelidir.

5.2 Hazrlama ve n temizleme blgesi
EN 571-1de belirtilen hazrlama ve n temizleme isteklerinin yerine getirilmesi iin uygun cihazlar
kullanlmaldr.

EN 571-1de belirtilen hazrlama ve n temizleme isteklerine uygun olarak paralarn ya!dan
arndrlmasn sa!lamak zere ya!dan arndrma blgeleri yaplmal ve gerekiyorsa penetrant
uygulamasndan once paralarn so!utulmas iin bir blge bulundurulmaldr. Ya!dan arndrma ve
so!utma blgeleri, para ak"n sa!layabilmek iin uygun boyutlarda olmaldr.

5.3 Penetrant uygulama blgesi
Penetrant uygulama blgeleri, hava yardmyla, havasz ve/veya elektrostatik pskrtme, pskrtme
(spray) kutular, fralama, aktma tekni!i veya penetrant sv tankna daldrma yntemleriyle penetrant
uygulama iin gerekli tesislere sahip olmaldr.

Btn i"lem grm" kimyasallar iin kullanlacak tanklarn uygun atk tutma tepsileri bulunmaldr.
Floresan penetrantlarn elle pskrtme cihazyla uyguland! yerlerde, deneye tabi tutulacak yzeyin
btnyle penetrantla kaplanm" oldu!unun kontrolu iin UV-A ka!na! sa!lanmaldr. Pskrtme
uygulamasnn yapld! yerlerde, uygun temizleme (ekstraksiyon) tesisleri bulundurulmaldr.

ICS 19.100 TRK STANDARDI TS EN ISO 3452-4/Nisan 2002
3
5.4 Penetrant durulama blgesi
Penetrant durulama blgesi, penetrant penetrant tankndan ayr bir kapta toplayan e!imli bir tepsiden
olu"ur.

5.5 Fazla penetrant temizleme blgesi

5.5.# Daldrma ile ykama tank
Daldrma ile ykama tanklar, su hareketini sa!layacak aralara veya deneye tbi tutulacak paray
hareket ettirecek sistemlere sahip olmaldr. Tank, kirlenmi" suyun bir blmnn akmas iin ba"ka
bir tanka sahip olabilir.

Tanklara, su scakl!nn kontroluna ynelik cihazlar konulabilir.

5.5.2 Pskrtme ile ykama blgeleri
Pskrtme ile ykama blgelerinde elle veya otomatik olarak al"an pskrtme cihazlar bulunmaldr.

Elle pskrtme cihaz, 50Cu a"mayan scaklkta ve mmkn oldu!unca d"k basnta pskrtme
yapabilecek su ve/veya hava/su tabancalarna sahip olmaldr. Basn, lm cihaz ve nozul arasnda
vana kullanlmadan, pskrtme nozuluna pratik olarak mmkn oldu!unca yakn olarak llmelidir.
Elle pskrtme cihaz kullanlan yerlerde a"r penetrant temizli!inin kontrolu amacyla renk kontrastl
penetrant iin beyaz "k veya floresan penetrant iin UV-A gibi uygun bir "k kayna!
bulundurulmaldr.

Otomatik pskrtme cihazlar, elle pskrtme cihazlarna ili"kin istekleri yerine getirmelidir. Buna ilve
olarak, nozul says, tasarm ve yeri parann btn yzeylerini dzgnce ykayabilecek bir "ekilde
olmaldr. Otomatik pskrtme cihaz kullanlan yerlerde uygun bir bo"altma (drain) sistemi
bulunmaldr. Girinti veya ula"lamayan yerlerdeki su artklar uygun bir yntemle temizlenmelidir.

5.5.3 Emlsiyon yapc blgesi
Emlsiyon yapc blgesi, kullanlan prosese uygun olarak a ve b maddelerinde verilen cihazlara sahip
olmaldr:
a) Daldrma yntemiyle su bazl emlsiyon yapc kullanlan durumlarda, istasyonda sz konusu
paray belirli sure ierisinde btnyle solsyon iine daldrmaya uygun bir tank bulunmaldr.

Su bazl emlsiyon yapc, uygun cihaz kullanlarak kpk veya aktma tekni!iyle de uygulanabilir.

b) Ya! bazl emlsiyon yapc sadece daldrma ile uygulanr. #stasyonda, belirli bir sre iin
solsyonda paralarn btnyle daldrlmasna imkan sa!layan bir tank bulunmaldr.

5.6 Kurutma blgesi
Hapsedilen su temizlenecekse, emici sistem veya para dndrc sistemler gibi uygun cihazlar
kullanlmaldr.

Yzeydeki suyun temizlenmesi iin lk hava (en fazla 80 C) sirklasyon frn gibi cihazlar
kullanlmaldr.

Yo!u"ma veya metallerin oksidasyonunun nlenmesi ve paralarn uygun bir "ekilde kurutulmas iin
yksek hava akmyla birlikte e"it olarak da!lm" kontrollu bir scaklk sa!lamak zere flemeli hava
frn kullanlmaldr.

5.7 Geli"tirici uygulama blgesi
Geli"tirici blgesinde, kullanlan geli"tiriciye uygun olarak, Madde 5.7de adan dye kadar belirtilen
cihazlar bulunmaldr.
a) Toz geli"tirici

Geli"tirici blgesinde, a"a!dakilerin herhangi birisi ile geli"tirici uygulamas iin cihazlar bulunmaldr.
1) Toz tutma kabini (dust storm cabinet)
2) Elektrostatik pskrtme tabancas
3) Bez paras (ktk) pskrtme tabancas
ICS 19.100 TRK STANDARDI TS EN ISO 3452-4/Nisan 2002

4
4) Tambur
5) fle
6) Ak"kan yatak

Cihaz, geli"tirici tozun btn yzeylere dzgn ve ince bir tabaka olarak uygulanabilecek "ekilde
yaplmaldr.

Kabin kullanlmas durumunda, hem tek para hem de oklu para olarak tel sepetlere konulmas
halinde incelenen btn paralar alabilecek uygun boyutta olmaldr. Szdrmazl! sa!lanm",
mente"eli kapak bulunmal ve tozun rutubetle kirlenmesini nlemek iin stc olmaldr. Elektrostatik
pskrtme tabancas veya bez paras (ktk) pskrtme tabancas kullanlmas durumunda uygun
temizleme yntemleri sa!lanmaldr.

b) Su bazl geli"tirici

Bu istasyonda, kapakl ve parann komple daldrlabilece!i byklkte bir tank bulunmaldr. #stasyon,
temiz hava veya mekanik yntemlerle geli"tiricinin srekli kar"trlmasn sa!layacak tesislere sahip
olmal ve geli"tiriciyi imaltnn nerdi!i scaklkta tutabilmeli ve fazla geli"tiriciyi do!rudan tanka geri
aktabilecek bir sistemi olmaldr.

c) zc bazl geli"tirici

Bu istasyon, kabin ierisinde geli"tiricinin pskrmeyle uygulanmasna ynelik cihazlar ihtiva
etmelidir. Bu geli"tirici, ya havayla ya da havasz ve/veya elektrostatik pskrtmeyle uygulanabilir.
Cihaz, geli"tiriciyi sspansiyon ierisinde tutabilmek iin uygun bir mekanik kar"trma sistemine sahip
olmaldr. Uygun oldu!u durumlarda, pskrtme tabancas kuru, temiz filtrelenmi" hava ile
hzlandrlabilir. Bu geli"tirici, aerosol kap veya pskrtme kutularnda pskrtlebilir. Kabin, paralara
hi bir snrlama olmakszn pskrtme yaplabilecek "ekilde yaplmaldr.

d) Suyla znebilen geli"tirici

Bu istasyonda, kapakl ve parann tamamen daldrlabilece!i byklkte bir tank bulunmaldr.
#stasyon, geli"tiriciyi imalatsnn nerdi!i scaklkta tutabilmeli ve fazla geli"tiriciyi do!rudan tanka
geri aktabilecek bir sistemi olmaldr.

5.8 Muayene blgesi
Muayene blgesi, parann ve muayene personelinin rahata hareket edebilece!i yeterli boyutta
olmal ve gerekirse, yansma zelli!i olmayan bir al"ma masas bulundurmaldr.

Floresan muayene iin EN ISO 3059 isteklerine uygun UV-A lambalar bulundurulmaldr. UV-A
geriplan aydnlatmas iin ultraviole lmbalar bulundurulmaldr. #stasyon, grnr "k ortam seviyesi
20 lx gemeyecek "ekilde yaplmaldr (EN ISO 3059).

Renk kontrastl penetrant muayeneleri iin, muayene edilecek para yzeyinde 500 lksden az
olmayacak "ekilde aydnlatma sa!layacak bir beyaz "k kayna! bulunmaldr.
ICS 19.100 TRK STANDARDI TS EN ISO 3452-4/Nisan 2002
5
Ek ZA

EN standardlarna kar"lk gelen ISO standardlar

Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin di!er standard ve/veya dokmanlara atf
yaplmaktadr. Bu atflar metin ierisinde uygun yerlerde belirtilmi" ve a"a!da liste halinde verilmi"tir.
Tarih belirtilen atflarda daha sonra yaplan tadil veya revizyonlar, atf yapan bu standardda da tadil
veya revizyon yaplmas "art ile uygulanr. Atf yaplan standard ve/veya dokmann tarihinin
belirtilmemesi halinde en son basks kullanlr.

Ba"lk CEN Numaras ISO Numaras
Tahribatsz muayene-Penetrant muayenesi

Blm 1: Genel prensipler

EN 571-1 ISO 3452-1
Blm 2: Penetrant malzemelerin
Deneyi

EN ISO 3452-2
1
ISO/DIS 3452-2
Blm 3: Referans muayene bloklar

EN ISO 3452-3 ISO 3452-3
Blm 4: Cihazlar

EN ISO 3452-4 ISO 3452-4
1)
Baz Avrupa standardlarnda bu dokmana EN 571-2 olarak atfta bulunulmaktadr.