Poza Toruń NR 54

10 padziernika 2014
Numer 54
ISSN 2084-9117
Specjalny dodatek edukacyjny Czytaj na str. 27-29

WWW.POZATORUN.PL
Raport
Wze jak biaa

plama
Wze w Dwierznie coraz

bardziej realny? Na razie
tylko na papierze
Wywiad
Budowa dobry
klimat wsppracy
Rozmawiamy ze starost Graczykiem o zrealizowanych inwestycjach i planach na przyszo
BEZPATNA GAZETA REGIONU TORUSKIEGO
Jestemy te na facebook.com/pozatorun
Gmina Chema
Czy mona prowadzi bar na

uboczu?
10
***
Chema
Rozmawiamy z Jerzym Czerwiskim, burmistrzem

12
Wiatraki
wyjd
bokiem?
***
Gmina ubianka
Samorzd
urodziny
obchodzi
swoje
14
***
Gmina Zawie Wielka

Prezydent Komorowski powici CEM
19
***
Gmina Wielka Nieszawka

Rozmawiamy z Kazimierzem
Kaczmarkiem
25
Czy dobry czas dla elektrowni wiatrowych w naszym regionie zakoczy si wraz
z raportem NIK? Dzi ani wjtowie, ani marszaek wojewdztwa nie sprzyjaj wiatrowym inwestycjom. Tymczasem mamy najwicej wiatrakw w Polsce.
2 POZA TORU,
10 padziernika 2014
FELIETON
stopka redakcyjna
Redakcja Tylko Toru
Wiatraki kryj
zagadk
Zotoria, ul. 8 marca 28

redakcja@tylkotorun.pl
JACEK
KIEPISKI
Radosaw Rzeszotek
Symbole nowoczesnoci. Na
takie je kreowano. Wdziczny
materia dla agencji reklamowych - wystarczy pokaza te
efektowne, wysokie na ponad
sto metrw, konstrukcje na tle
anw zb. Tradycja i nowoczesno! Gmina, w ktrej nie
ma wiatrakw, to gmina zacofana! Taki by przekaz. I zaczarowanych przybywao.
Dzi wielu z nich budzi si
z hipnotycznego snu. Wszystko wskazuje te na to, e lobby
wiatrakowe stracio energi,
a za spraw raportu NIK wiatraki, zamiast z nowoczesnym
spojrzeniem w przyszo, zaczynaj si bardziej kojarzy z
korupcj, mtnymi przepisami
i ukadami.
W wiatrakowej batalii wyrazist rol od dawna odgrywa
marszaek naszego wojewdztwa. Piotr Cabecki jest przeciwny wiatrakom, bo te produkuj nie tylko czyst energi,
ale psuj trwale krajobraz i
szkodz ludziom. Takimi pogldami, wyraanymi czsto i
odwanie, naraa si na ataki.
Kilka razy syszaem od wiatrakowych lobbystw - wy tu
Wydawca
Goldendorf
Redaktor naczelny
Zastpca redaktora naczelnego
Jacek Kiepiski
macie zacofanego marszaka,

przeszkadza. Rwnoczenie na
badania majce udowodni, e
wytwarzane przez wiatrak infradwiki i migotanie cieni to
tylko rojenia ludzi zacofanych,
wydawano sporo kasy. Byem
wiadkiem, jak czarodziejski
miernik pokazywa warto
blisk zera, a wszystkim wok w gowach szumiao. Dzi,
po raporcie NIK, wiadomo, e
sama metodologia tych bada
bya wadliwa.
Teraz pogldy Cabeckiego s gr i najpewniej znajd
odzwierciedlenie w ustawie
krajobrazowej. Wic przestanie przybywa przeklinajcych,
wywoujcy bl gowy i niepokj, szum turbiny rzucajcej
cie na ich dom. Ale pozostaje
pytanie, jakim cudem w wojewdztwie, w ktrym rzdzi
marszaek starajcy si od dawana powstrzyma wiatrakow
fal, postawiono najwicej wiatrakw w Polsce? Jak to inwestorom si udao?
Redaktor wydania
Kinga Baranowska
(GSM 796 302 471)
Dzia reportau i publicystyki
Marcin Tokarz, Tomasz Wicawski
(GSM 535 405 385)
Dzia informacyjny
ukasz Piecyk, Aleksandra
Radzikowska, Micha Ciechowski
Kultura
ukasz Piecyk
Zdjcia
Adam Zakrzewski,
ukasz Piecyk, Maciej Pagaa
REKLAMA
Aleksandra Grzegorzewska
(GSM 512 202 240), Agnieszka
Korzeniewska (GSM 534 206 683),
Magorzata Kramarz
(GSM 607 908 607),
Karol Przybylski (GSM 665 169 292),
reklama@pozatorun.pl
Skad
Studio Tylko Toru
Druk
Express Media Sp. z o.o.
ISSN 4008-3456
Redakcja nie odpowiada za tre ogosze.

***
Na podstawie art.25 ust. 1 pkt 1b ustawy z dnia 4 lutego

1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych
Agencja Public Relations Goldendorf zastrzega, e
dalsze rozpowszechnianie materiaw opublikowanych
w Tylko Toru jest zabronione bez zgody wydawcy.
3 POZA TORU, 10 padziernika 2014

REKLAMA
398
Kabina prysznicowa NEPTUN

WYM. 90x90x195 cm
WYSOKI BRODZIK Z SIEDZISKIEM
10
96
m
Cena za opakowanie 88,26 z. W opakowaniu 7,38 m2.
Toru, ul. Szosa Bydgoska 102A

WYWIAD
Budowa dobry klimat wsppracy

O pitnastoleciu istnienia powiatw, zadaniach realizowanych w ostatniej kadencji
i planach na przyszo z Mirosawem Graczykiem, starost toruskim, rozmawia Tomasz Wicawski
Powiaty obchodz w tym roku
pitnastolecie istnienia. Pracuje
pan w samorzdzie terytorialnym od wielu lat. Jaki jest bilans
jednostki organizacyjnej, ktr
kieruje pan od dwch kadencji?
1 stycznia 1999 roku powiaty
przejy cz zada pozostajcych dotd w gestii administracji rzdowej. Mam tu na myli
szkolnictwo ponadgimnazjalne,
pomoc spoeczn (domy pomocy spoecznej i domy dziecka), a
take opiek zdrowotn. Dziki
reformie i przekazaniu odpowiedzialnoci za te zadania w rce
samorzdu lokalnego standard
usug w tych sferach podnis si
znaczco. Jednym z przykadw
jest Szpital Powiatowy w Chemy, ktry po zainicjowanych
przez powiat przeksztaceniach
wasnociowych przeszed niewyobraalne zmiany. To trudna
misja nie wszystkie powiaty
prowadz szpitale. My zarzdzamy placwk w Chemy i
jestem przekonany, e gdyby nie
powiat toruski, to dzi na mapie
polskich szpitali by jej nie byo,
a mieszkacy z kadym problemem musieliby dojeda do
Torunia.
Mowa o twardych instrumentach
polityki, ale s rwnie mikkie.
Oczywicie, e tak. Bardzo
wana jest dla mnie kwestia obsugi mieszkacw, ktrzy s naszym pracodawc. Musz mie
poczucie, e urzd jest przyjazny i wszystko mona w nim
bez kopotw zaatwi. Rne
wydziay Starostwa byy kiedy
rozproszone w wielu miejscach
dzi wszystkie sprawy mona
zaatwi w jednym budynku i s
wymierne efekty takiego stanu
rzeczy. Zdaj sobie spraw, e
zawioci postpowania administracyjnego powoduj, i niezadowolenie mieszkacw skupia
si czsto niezasuenie na
nas. Rol urzdu jest wwczas
rzetelne informowanie o tym,
co jest czyj kompetencj i jakie
s moliwe wyjcia z sytuacji, w
ktrej znalaz si nasz klient.
Przejdmy do konkretnych
dziaa realizowanych w trakcie
ostatniej kadencji. Ktre zadanie
wskazaby pan jako priorytetowe?
Nie chciabym wymienia
konkretnego zadania inwestycyj-
pisaniu wierszy, twrczoci plastycznej czy podrowaniu, bo

osoby mieszkajce w tych orodkach jed take na wycieczki.
Wszystko to razem sprawia, e
jesie ycia osb, ktre znalazy
si w trudnej dla nich sytuacji,
jest bardziej pogodna.
Mirosaw Graczyk jest starost toruskim od dwch kadencji. Za jedno ze swoich najwikszych osigni
uwaa polepszenie obsugi mieszkacw przez Starostwo Powiatowe.
nego. Waniejsze od tego jest dla

mnie zbudowanie odpowiedniego klimatu i relacji z partnerami.
Niezwykle istotna jest sprawna
zaoga, ktre wie, czego chce i
jest zmotywowana do pracy. Wypracowalimy take dobre relacje
na linii starosta-zarzd czy rada-starosta. Po trzecie, staramy
si budowa moliwie najlepsze
kontakty z samorzdami gminnymi, wadzami ssiedniego
miasta Torunia oraz wojewdztwa. Bez zbudowania takiego
klimatu nie da si zrealizowa
adnego powanego zadania
razem mona zrobi zdecydowanie wicej.
Przykadem takiego projektu
moe by koncepcja budowy
cieek rowerowych. Ta inwestycja wymuszaa przejcie roli lidera i kooperacji wielu podmiotw.
To doskonay przykad. Jest to
najwiksze i najdrosze zadanie,
ktre realizujemy jego koszt
przekracza 25 milionw zotych.
Kady z trzech etapw realizuje-
my we wsppracy ze wszystkimi
wadzami istniejcymi w naszym
najbliszym otoczeniu. Jak si
realizuje tego typu inwestycj?
Prosz sobie wyobrazi prb
ocieplenia domu, ktrym mieszka kilka rodzin, a kada ma odrbne prawo wasnoci. To niezwykle trudne kada ze stron
ma przecie swoje interesy. Nie
ma partnerstwa bez wsppracy,
zrozumienia, podziau rl i wyodrbnienia lidera. Jeeli siada
si do stou i ustala pewne kwestie, to trzeba umie wypracowa kompromis. Przecie gmina
Unisaw nie musiaa si wczy
do tej inwestycji na pocztku
nie widzieli potrzeby realizacji
tego zadania. Przebieg trasy zakada jednak poczenie z t,
ktra bdzie biega w regionie
bydgoskim i udao nam si wypracowa w tej kwestii porozumienie. Dziki temu nasza droga nie jest zawieszona w prni,
ale staje si wanym elementem
sieci drg rowerowych budowanych w naszym wojewdztwie.
FOT.ADAM
ZAKRZEWSKI
Prowadzenie domw pomocy

spoecznej jest zadaniem mao
widowiskowym, ale niezwykle
wanym ze spoecznego punktu
widzenia. Wiele udao si jednak
zrobi w ostatnich latach.
Za chwil moe si okaza,
e zaczniemy bardzo docenia
to, co zostao w opiece spoecznej zrealizowane. Spoeczestwo
si starzeje i zapotrzebowanie
na miejsca w takich orodkach
bdzie coraz wysze. Mamy
problem emigracji zarobkowej
modzi ludzie wyjedaj, a
starsi zostaj sami. Jako wadza publiczna bdziemy musieli
zapewni tym osobom opiek.
Poprawilimy przez ostatnie lata
znaczco komfort mieszkania
w DPS-ach i ofert rehabilitacyjn oraz terapeutyczn. DPSy
stay si prawdziwym domem,
gdzie przyjemnie jest mieszka.
Profesjonalna opieka nie ogranicza si tylko do rozwizywania problemw zdrowotnych ale
pomaga take realizowa pasje
i oddawa si swojemu hobby
Szkolnictwo zawodowe przeywao kilka lat temu spory kryzys.

Po reformie edukacji wielu skierowao swoje oczy w kierunku
ksztacenia oglnoksztaccego.
W powiecie toruskim szkoy
zawodowe i techniczne jednak
zostay.
Rynek upomnia si o swoje,
bo specjalici zawsze s potrzebni. By okres, e mielimy problem z naborem, bo po prostu
brakowao chtnych. Przetrwalimy go jednak i zbudowalimy
ofert ksztacenia, ktra dzi jest
bardzo atrakcyjna. Poza tym, e
w Gronowie i Chemy mona
nauczy si konkretnego fachu,
to uczniowie tych szk maj
moliwo zdobycia wielu dodatkowych kwalifikacji prawa
jazdy, umiejtnoci prowadzenia
wzka widowego, spawania itd.
Po lekcjach maj te miejsce, w
ktrym mog si rozwija do
dyspozycji s nie tylko nowoczesne i wietnie wyposaone pracownie, ale take bogata oferta
zaj dodatkowych.
Co bdzie wane w kolejnych
latach? Ma pan plany na przyszo?
Zada do realizacji jest wiele, ale znw nie chc skupia si
na jednym. Jeeli wyborcy znw
mi zaufaj i zostan ponownie
starost, to dalej bd dba o
wspprac midzy jednostkami
samorzdu terytorialnego. Tak
moliwo otwiera take ZIT
Zintegrowane Inwestycje Terytorialne. Od samego pocztku dyskusji w tej sprawie opowiadaem
si za porozumieniem, bo ono
daje nam nowe moliwoci. Musimy zrozumie, e mieszkaca
mniej interesuje kto co zbudowa miasto, powiat czy gmina.
Liczy si efekt finalny. Razem
musimy budowa przyszo i
szczcie mieszkacw naszego
regionu.
t.wieclawski@pozatorun.pl

REGION
Wiatraki wyjd bokiem?

Od 2009 roku elektrowni wiatrowych w Polsce przybyo blisko trzykrotnie,
a najwicej ich jest w naszym regionie. Wiele wskazuje na to, e wiatrakowy boom si skoczy.
I to za spraw wadz naszego wojewdztwa
Wojewdztwo kujawsko-pomorskie jest liderem pod wzgldem

liczby elektrowni wiatrowych w skali oglnopolskiej.
ukasz Piecyk
Korupcja, brak konsultacji spoecznych czy niejasne przepisy
takie wnioski wycigna Najwysza Izba Kontroli po analizie
sytuacji polskich farm wiatrowych. Urzdowi Marszakowskiemu w to graj, bo marszaek Piotr
Cabecki lobbuje prawo chronice krajobraz wanie przed wiatrakami.
Ponad rok temu Mirosaw Jasik
z Zalesia wygra przed Wojewdzkim Sdem Administracyjnym
spraw dotyczc budowy wiatrakw w pobliu jego domu. Kasacj
prawomocnego wyroku rozpatruje
FOT.ADAM
ZAKRZEWSKI
obecnie Naczelny Sd Administracyjny. Do tego nieoficjalnie dowiedzielimy si, e pod koniec roku
kocz si take umowy inwestorw z dzierawcami ziem na terenie gminy Chema, gdzie miayby
powsta elektrownie. Jeli mieszkacy nie przedu umw, firma
musi szuka nowych chtnych.
- Na t chwil nie ma nawet planw miejscowych, a bez uzgodnienia tego inwestor nie moe niczego
zrobi wyjania Jacek Czarnecki,
tamtejszy wjt.
Zastj w tym zakresie moe by
zwiastunem nadchodzcych czasw. Wedug planw marszaka w
powiecie toruskim nie ma praktycznie ju miejsca na nowe wia-
trowe inwestycje. cznie blisko 75

procent powierzchni wojewdztwa
ma by docelowo wyczona z nich
ze wzgldu na walory krajobrazowe
czy przyrodnicze. W gminie ysomice, gdzie plany budowy wiatrakw wzbudziy latem sporo kontrowersji, decyzje samorzdu zapadn
w najbliszym czasie.
- Wci trwaj dyskusje na ten
temat zapewnia Piotr Kowal, wjt
ysomic. Czynnik spoeczny jest
jednak najwaniejszy.
Atmosfera jest na tyle gorca,
e mieszkacy Gostkowa i okolic
zaoyli stowarzyszenie, aby wsplnymi siami walczy z zakusami
inwestorw.
- Niepokoi nie tylko lokalizacja. Mamy sporo wtpliwoci, co
do bezpieczestwa tego typu konstrukcji twierdzi Mirosaw Barc
ze stowarzyszenia Ostoja uraw.
Obok tych powszechnie znanych,
take tak, e zim opaty elektrowni bd miotay na ca wie
ld. Ucierpi domy, samochody, a
przede wszystkim ludzie.
Atmosfer podgrzewa miadca analiza NIK.
- Przepisy nie gwarantuj miarodajnej oceny uciliwoci tego
typu urzdze twierdz kontrolerzy Izby. - Wykonywanie pomiarw
moe odbywa si bowiem tylko
w warunkach niskiej wietrznoci.
Tymczasem elektrownie wiatrowe
generuj najwiksze natenie haasu dopiero przy optymalnej dla
nich prdkoci wiatru, wynoszcej
ponad dwa razy wicej.
NIK sprawdzi take, e 30 pro-
cent masztw znajduje si na terenach osb zwizanych z poszczeglnymi urzdami, a to oznacza,

e cz osb moga by sdzi we
wasnej sprawie. By nie powiedzie
wicej.
Analiza NIK-u idealnie wpisaa si w obecne dziaania Urzdu
Marszakowskiego. Zarzd walczy
bowiem o uporzdkowanie spraw
zwizanych z krajobrazem.
- Zawsze uwaalimy, e ad
przestrzenny powinien podlega
ochronie podkrela marszaek
Piotr Cabecki. - Nie mona, ot tak
sobie, stawia w dowolnie wybranych miejscach obiektw stanowicych dominanty krajobrazowe.
W przypadku wiatrakw, trzeba
te pamita o aspekcie wpywu na

zdrowie ludzi i zwierzt oraz stan
upraw.
Zmianom ma posuy projektowana ustawa krajobrazowa, nad
ktr pracuje take Piotr Cabecki.
Efekt prac ekspertw trafi do Sejmu, ale tam nie przeszed jeszcze
pierwszego czytania. Wprowadzenie nowego prawa oznaczaoby, e
zasady stosowane przez wojewdzkich urbanistw byyby wice
przy pracach na poziomie gmin.
Czyli, wyeliminowano by potencjaln moliwo korupcji, o ktrej
wspomina NIK.
l.piecyk@pozatorun.pl
OWIADCZENIE
INWESTORA
ILE ICH
JEST?
TOMASZ DZAZGOWSKI,
rzecznik prasowy Wind Park
ysomice:
- Wind Park ysomice,
w swoich planach do koca
roku, nie planuje budowy
elektrowni wiatrowych na terenie powiatu toruskiego.
Prowadzimy prace nad rozwojem projektw, w kolejnych
latach, z uwzgldnieniem
obecnych przepisw prawa,
ochrony zdrowia i rodowiska. W przypadku zmian
prawa dostosujemy si do nowych przepisw
Wedug danych z koca

zeszego roku w naszym wojewdztwie byo 226 instalacji o mocy ponad trzysta MW
(sze z nich jest w powiecie
toruskim). Daje to kujawsko-pomorskiemu pierwsze
miejsce pod wzgldem liczebnoci wiatrakw w Polsce,
ale trzecie jeli bierzemy pod
uwag wydajno energetyczn. Dla porwnania farmy
wiatrowe w zachodniopomorskim produkuj ponad 830
MW, wykorzystujc do tego
niespena pidziesit obiektw

REKLAMA
Nie bd nocnym strem, ale

Siedzenie dla siedzenia na stoku wjta mu nie wystarczy.
we, aby przestrze midzy Bydgoszcz i Toruniem zamieni w

Makary Wiskirski chce,
aby gmina w ktrej mieszka, Zawie Wielka, si rozwijaa. Gmina ma wrci
na pozycj, z ktrej spada
w rankingu przez ostatnie
cztery lata. Zapewnia, e
jako wjt nigdy nie bdzie
narzeka na swojego poprzednika, e przez niego
nic nie moe zrobi. On
skupi si na tym, co jest
najwaniejsze. By to osign potrzebuje pienidzy.
Zapewnia, e wie jak zrobi, aby w 2018 roku dochody wasne gminy wzrosy o
kwot 5 milionw zotych.
Dopiero ostatni punkt
programu wyborczego Makarego Wiskirskiego powicony jest naprawie
chodnikw i konserwacji
drg. Zapytalimy go dlaczego tak jest.
- Ludzie musz mieszka
i pracowa w godziwych
wspczenie warunkach.
Rozpocz si dwudziesty
pierwszy wiek. Naprawa.
Konserwacja drg, chodnikw. Budowa przedszkoli,
wietlic, boisk i siowni. Budowa kanalizacji i oczyszczalni to s podstawowe
zadania Gminy. To zadania
oczywiste i niezbdne jak
powietrze odpowiada Makary Wiskirski Oczywiste
jest te wspieranie przez
urzd Ochotniczej Stray
Poarnej, K Gospody
Wiejskich i sportu. To, e
trzeba sucha i wspiera
rolnikw jest poza wszelk
dyskusj. I to jest norma. To
jest niezbdne jak powietrze. Tak samo jak korzystanie ze rodkw unijnych i
krajowych.
Wiskirskiemu nie podobaj si opaty za wywz
mieci w gminie. Chce po

wygranych wyborach obniy je o co najmniej 25
procent, aby nie byy duej
najdrosze w powiecie.
Dla Wiskirskiego Zawie
Wielka jest domem dla tych,
ktrzy mieszkaj tu od zawsze i dla tych, ktrzy sprowadzili si tutaj niedawno.
Chce aby wszyscy ci starzy
i ci nowi stali si ssiadami, ktrzy wspdziaaj w
swoich sprawach i sprawach
gminy. By z sob rozmawiali na awkach przy owietlonych zielonych skwerkach
i ciekach w centrach wsi.
On chce aby Doy Przysieckie stay si miejscem rekreacji i wypoczynku. Kandydat na wjta uwaa, e dla
prowadzonych przez siebie
inwestycji urzd powinien
wyania w drodze przetargw nie najtaszych wyko-
nawcw ale najlepszych.

- To paradoksalnie spowoduje obnienie cakowitych kosztw inwestycji i
obsugi powstaych obiektw - tumaczy
Wiskirski zgadza si, e
na to wszystko potrzeba
wicej pienidzy. Nie uwaa,
si za gentelmena, ktry nie
rozmawia o pienidzach. O
swoim planie zwikszenia
dochodw wasnych gminy o 5 milionw zotych, to
jest wicej a o 33 procent
rocznie na koniec 2018 roku
mwi otwarcie.
- Po pierwsze nie bd
narzeka. A to na pogod, a
to na swojego poprzednika,
e przez to nic nie mona
zrobi. Zwikszeniu ulegnie
ilo mieszkacw i firm
na terenie gminy. I tutaj nie
mona zachowywa si jak
str nocny, ktry tylko pil-
nuje maszyn rolniczych. Jak

si tylko pilnuje, to maszyny rdzewiej. Trzeba z nich
korzysta. Jeeli kto bdzie
chcia sprzeda ziemi a kupujcy bdzie chcia na niej
postawi osiedle albo firm i nikomu to nie bdzie
przeszkadza, to szczegowy plan zagospodarowania
przestrzennego musi mu na
to pozwoli. I musi wskaza
jednoczenie konieczno
budowy wodocigw, kanalizacji, drg, owietlenia,
zieleni. W przeciwnym wypadku cae dochody gminy
przez najblisze 20 lat bd
szy na takie koszty. A to ju
nam grozi.
Przewrotnie na kocu
pytamy Wiskirskiego o jego
pierwszy punkt programu
wyborczego. O dzieci.
- Od 15 lat sysz, jak
to dzieci i ich edukacja s
Na kad
okazj
Jak dobra odpowiedni dla siebie zegarek
i gdzie zamwi oryginalne piro? Specjalici

z ADA-PLUS znaj odpowiedzi na te pytania
Firma znana jest przede wszystkim z bogatego asortymentu i dogodnych, producenckich cen swoich wyrobw. Obrczki
lubne, piercionki zarczynowe, broszki
czy kolczyki sygnowane jej logo mona
kupi na kad z wyjtkowych chwil.
Doczenie do listy pir, dugopisw i
zegarkw to ukon w stron klienta.
- Zaley nam na tym, eby oferta bya
tak rozwinita, by kady mg znale w
niej to, czego szuka - mwi Aleksander
Jarosawcew. - Zdajemy sobie spraw z
tego, e gusta naszych klientw s rnorodne, wic taki musi by te asortyment. Wci wzbogacamy go o nowe
propozycje, ale nie dlatego, by zarabia
na tym pienidze. To nie stanowi gwnego celu naszych stara, bo bazujemy
przede wszystkim na sprzeday i wyrobie
biuterii.
Zatem dlaczego przedstawiciele firmy
zdecydowali si na taki ruch?
- Robimy to z myl o osobach odwiedzajcych nasze sklepy i witryn internetow podkrela Aleksander Jarosawcew. - Jeli kto szuka dla siebie, np.
kolczykw, a najbliszej osobie chciaby
podarowa zegarek, wszystko to znajdzie
w naszej ofercie. Ceny s konkurencyjne,
nawet odpowiednio kilkanacie procent
tasze ni w sklepach internetowych.
Wybr odpowiedniego czasomierza

nie jest atw decyzj. To przedmiot,
ktry bdzie nam suy przez wiele lat,
dlatego naley dobrze si zastanowi nad
tym, czego oczekujemy. Uwag powinnimy skierowa na najdrobniejsze szczegy - wygld korony, mocowanie paska
czy mechanizm i funkcje zegarka.
- W naszych salonach klienci znajd
duy wybr zegarkw damskich, mskich i dziecicych, m.in firmy Gino
Rossi - dodaje Aleksander Jarosawcew.
- Ponadto posiadamy w ofercie pira i
dugopisy, wraz z caym asortymentem,
marek Waterman i Parker. Przygotowujemy te indywidualne zamwienia dla
firm, a dla mniej zdecydowanych mamy
bony upominkowe do zrealizowania w
naszych sklepach. Wyroby s oryginalne
i najwyszej jakoci.
Najblisze firmowe punkty sprzeday
w naszym regionie znajduj si w Centrum Handlowym Atrium Copernicus
w Toruniu oraz w Galerii Osielsko. Wyjtkowe, pikne, zgodne z twoimi oczekiwaniami - wanie takie s wyroby z
asortymentu firmy ADA-PLUS. Przekonaj si o tym sam.
realnie zawalcz o rozwj gminy
REKLAMA
Chce wykorzysta swoje dowiadczenie prawnicze i biznesowane miejsce prowadzenia interesw i wypoczynku
wane. Wszyscy mwi, e

trzeba zadba o rwny start
dzieci. Ja jako wjt nie chc
mwi o tym, e kiedy tam
gmina zapewni wszystkim
dzieciom w przedszkolach
i szkoach podstawowych i
gimnazjach bezpatne niadania i obiady. Bezpatne
dodatkowe godziny nauki
jzyka angielskiego, e w
szkoach bd dodatkowe
zajcia do godziny 18. Ja to
zrobi. Miesicznie koszt
tego, co naleao zrobi ju
dawno wynosi 170 tysicy
zotych. To mniej ni pensje
dwch wysokich urzdnikw w Brukseli. Wic skoro
tak, to nad czym tutaj si zastanawia mwi Wiskirski.
(materia wyborczy Komitetu Wyborczego
Wyborcw Makarego Wiskirskiego; peen
program kandydatw na wjta i radnych na
www.mwiskirski.pl)

REGION
Wze jak biaa plama

Wjt gminy Chema straci cierpliwo. Od lat czeka na budow wza w Dwierznie.
W zapewnienia Urzdu Marszakowskiego przesta wierzy. Dziak o powierzchni 480 hektarw
mg sprzeda dawno, ale ba si oskarenia o korupcj. Teraz mwi: basta!
yby kilkukrotnie na wartoci.
Kto byby wtedy odpowiedzialny za naraenie Skarbu Pastwa
na straty? Musz dba jednak o
finanse gminy. Nikt nie ma w
regionie tak drogocennej dziaki. Albo co robi w tej sprawie,
albo pora najwysza sprzeda
grunt prywatnym przedsibiorcom. Tak dalej nie bdzie.
Tomasz Wicawski
ukasz Piecyk
Wze
autostradowy
w
Dwierznie jest bliszy realizacji ni kiedykolwiek, mimo e
wci funkcjonuje jedynie na
papierze. Urzd Marszakowski chce bowiem prowadzi
rozmowy na ten temat z rzdem, a to deklaracja, na ktr
wszyscy czekali blisko 20 lat.
Dalej jednak, to tylko deklaracja. Budowa si nie przyblia, a
dowiadczenie z Turzna i Lubicza uczy, e samo wybudowanie wza moe by dopiero
pocztkiem kopotw.
Wrzeniow uchwa zarzd
wojewdztwa wpisa wze do
listy inwestycji w kontrakcie
terytorialnym. To dokument,
ktry bdzie podstaw do negocjacji z rzdem o uzyskanie
funduszy centralnych. Stanowisko dotyczy take m.in. budowy
drg S5, S10 oraz obwodnicy
Brodnicy czy Inowrocawia.
- To chyba najwyraniejszy
sygna tego, e moemy liczy
na jakiekolwiek dziaania w kierunku stworzenia zjazdu z autostrady pod Chem twierdzi
Jacek Czarnecki, wjt gminy
Chema. Na razie bowiem
na t tras moemy tylko popatrze.
Od dwch lat, kiedy na amach "Poza Toru" o sprawie
pisa red. ukasz Piecyk, nic si
nie zmienio. Samorzdowcy w
tej materii wykazali si akurat
spor cierpliwoci, bo postulat
utworzenia wza w Dwierznie
pojawi si blisko dwie dekady
temu. Koncepcj poczenia
drogi wojewdzkiej nr 551 z autostrad kilka lat temu przygotowa ju Zenon Ry, gwny pro-
Budowa to mao, trzeba

budowa do rzeczy
Tak wygldaby wjazd na wze Dwierzno tu po pnocy.
jektant trasy A1. Jerzy Polaczek,

minister transportu i budownictwa w rzdzie Kazimierza Marcinkiewicza, uzna, e odlegoci
midzy wzami s wystarczajce na budow kolejnego. Projekt
poparli praktycznie wszyscy: od
sejmiku wojewdztwa, przez
rady trzech powiatw, na gwnym projektancie autostrady
koczc. Mimo to konkretny
ruch pojawi si dopiero teraz.
Sprzedaj, a potem si tumacz
Tereny wok planowanego
wza to wasno Agencji Nieruchomoci Rolnych. Gmina
w studium zagospodarowania
przestrzeni przeznaczya te tereny pod aktywno gospodarcz.
Nie wszyscy jednak s zwolennikami przeznaczania 480 ha na
rzecz autostradowych inwestorw. Od lat o zakup ziemi w tym
FOT.ADAM
ZAKRZEWSKI
miejscu postuluje Adam Lipiski, obecny dzierawca terenu.

- Tam s doskonae gleby rolnicze twierdzi. Mamy tyle
terenu pod przemys, a chc wykorzysta akurat ten najbardziej
yzny?
Waciciel terenu (Agencja
Nieruchomoci Rolnych) ma za
ze wjtowi gminy, e nie odstpi gruntw prywatnym przedsibiorcom, takim jak Lipiski,
aby zaktywizowa tereny w pobliu autostrady. Inne zdanie
ma administrujca terenem w
jej imieniu Polska Agencja Inwestycji Zagranicznych, ktra
potencjau rolniczego w gruncie
nie widzi.
- Trzymamy si tego, e powstanie tu wze dodaje Jacek
Czarnecki. Gdybym odblokowa grunty, a zapadaby decyzja
o budowie wza, to tereny w
rkach prywatnych osb zyska-
Niewiele lepiej jest z wzami

Turzno i Lubicz.
- Z ruchem pojazdw jest jak
z przepywem wody - nie mona
grubej rury podczy do cienkiej - mwi Marek Olszewski,
wjt gminy Lubicz. - Autostrada
ma sens, gdy jest dobrze skomunikowana z otoczeniem. Wzy
musz by drone. A w naszym
powiecie jest problem z kadym
z nich.
Wze Turzno ley w gminie
Lubicz (miejscowo Brzeno),
ale nie posiada planowanego
od wielu lat poczenia ze Stref
Ekonomiczn w Ostaszewie.
- Wersja przebiegu tej trasy
jest wszystkim znana i wiedzie
przez pola odciajc ysomice,
przez ktre obecnie przebiega
ruch tranzytowy - mwi Piotr
Kowal, wjt gminy ysomice.
- Budowa nie przyblia si jednak, bo wszystko jest na etapie
deklaracji, e taka droga powstanie. Moe si okaza, e o
Japoczykach w Ostaszewie ju
zapomnimy, a skomunikowania z wzem Turzno nadal nie
bdzie. Przecie do tej pory nie
wykupiono nawet gruntw pod
budow nowej trasy.
Brak wsppracy zarzdcw
drg krajowych, wojewdzkich
i powiatowych wprawia w osu-
pienie samorzdowcw.
- Wyglda na to, e nikt tego
nie koordynuje i nad tym nie
panuje - mwi Marek Olszewski. - Przecie drogi krajowe nr
15 i 10 take nie s dostosowane do wzw Turzno i Lubicz.
Pierwsza trasa jest zdecydowanie za wska i nie ma przy niej
chodnikw dla pieszych. O S-10
mwi si od lat, ale ju teraz
wiadomo, e przez Lubicz si
takiej drogi nie wybuduje, bo
wiele budynkw musielibymy
wyburzy. Chcemy tylko normalnej szerokoci drogi - czterech pasw - do Dobrzejewic w
gminie Obrowo. W przeciwnym
razie wymieszany ruch tranzytowy i lokalny bdzie powodowa coraz wiksze korki i parali
komunikacyjny w godzinach
porannych i popoudniowych.
W Turznie i Lubiczu, le zaplanowane i niedostosowane
do toczenia wzy przynajmniej
powstay. Sytuacja w Dwierznie powoduje zdziwienie nie
tylko wrd lokalnych samorzdw. Wedug Andrzeja Stanucha, prezesa Stowarzyszenia
Samorzdowego Autostrady A1
i wodarza gminy oraz miasta
Pelplin, w wojewdztwie pomorskim taka sytuacja byaby
nie do pomylenia.
- U nas byo take wiele negocjacji, ale ostatecznie wszystkie wzy zostay zrealizowane
- przyznaje samorzdowiec.
- Absurdalne jest to, e gmina
Chema od kilku lat przygotowaa tereny specjalnie dla inwestorw. Dwierzno to biaa plama w projekcie A1 i trzeba to jak
najszybciej zmieni.

REKLAMA

GMINA CHEMA
Bar pord niczego

Na cianach wisz gitary, a w weekendy rozbrzmiewa tu gwar mionikw rocka i bluesa
takie miejsce w gminie Chema jest tylko jedno
ukasz Piecyk
W tym roku obchodzi pite

urodziny, a jego otwarciu
przywiecaa czysta pasja.
Autsajder Bar, zaoony
przez hobbyst, przygotowa
na t jesie gratk dla fanw
gitarowego grania.
Marcin Daro od blisko
20 lat mieszka w Drzonwku.
Prowadzi tam swoj firm.
Okazjonalnie, gdy tylko ma
odrobin czasu, chwyta za gitar i udziela si w kilku projektach rockowo-bluesowych.
Prywatnie wielki fan Demu i
Ryka Riedla, ktrego podobizny zerkaj na goci praktycznie ze wszystkich cian klubu
Autsajder. Wbrew pozorom
nazwa miejsca nie odnosi si
do lokalizacji miejsca na uboczu, ale zostaa zaczerpnita z
tytuu jednej z pyt Demu.
- Pomys, aby w jaki sposb promowa muzyk gitarow, kiekowa w mojej gowie
od dawna - twierdzi waciciel
baru. - Wie zdominowana
zostaa przez disco-polo, a nie
wierz, e nie ma tu fanw rocka. Postanowiem ich odkry.
Przedsibiorca od razu wiedzia, e fortuny na Autsajderze nie zbije. To jednak rockmana nie zrazio, bo przez pi
lat funkcjonowania lokalu w
Drzonwku pojawili si gocie
z caej Polski.
- Kiedy zaprosilimy kape-
Marcin Daro traktuje swj klub jako hobby, ale nie oznacza to, e nie przykada wagi do organizowanych wydarze.
l z Pocka - wspomina Marcin

Daro. - Panowie mieli spore
problemy z dotarciem do nas
i dugo bdzili w egipskich
ciemnociach po okolicy. Gdy
przekroczyli prg baru, byli w
wielkim szoku, widzc tumy
na sali.
Poza spor frekwencja zagorzaych fanw gitarowego
brzmienia, kad kapel czeka
kolejna niespodzianka - chodzi o scen, miejsce dla muzykw jest bowiem nad barem.
- Prawd powiedziawszy,
na dole nie byoby miejsca na
zmieszczenie i zespou, i publicznoci - przyznaje mieszkaniec Drzonwka. - Mielimy
jednak sporo miejsca na grze,
wic postanowilimy to sensownie wykorzysta. Udao
si przy okazji zyska na oryginalnoci.
Na tej scenie pierwsze kroki stawiaa kapela GoodWay.
Koncertowa take reggaeowy
PaRasSol, toruski Aberdeen,
FOT. UKASZ
PIECYK
Open Blues, MGM i wiele,

wiele innych. Dziadowski zesp C7 Band po wizycie w
Drzonwku stwierdzi, e da
koncert w barze porodku niczego.
- Prawda jest taka, e skoczya si era grania za piwo mwi Marcin Daro. - Trzeba
si troch nagimnastykowa,
eby kogo zaprosi. Ceny w
menu te musz by dostosowane do realiw. Kady, komu
jest bliska muzyka na ywo,
moe nas wspomc dowolnym

datkiem. W tym celu powstaa skarbonka koncertowa przy
barze.
Wysiki si jednak opacaj, bo Autsajder szykuje na t
jesie kilka wydarze. Inicjatyw wspiera take samorzd
gminy. Pierwszy koncert odbdzie si za tydzie.
- Na naszej scenie pojawi si
Jakub Zajczkowski, uczestnik
programu Must Be The Music
zapowiada waciciel Autsajdera. Bdzie to akustyczny
koncert z coverami, w trakcie
ktrego bdziemy zachca
publiczno do wsplnego
piewania rockowych klasykw.
Tydzie pniej z promocj
pyty Prosto w serce przyjedzie wspomniany ju PaRasSol
zapewniajcy dawk jamajskich rytmw. Miesic pniej,
29 listopada, klub organizuje
Andrzejki.
- Na ten wieczr zaprosilimy zesp The Blues Station
wyjania Marcin Daro. To
coverband Demu, wic kady, komu jest bliskie bluesowe
granie, na pewno bdzie si
dobrze bawi.
Sezon zamknie 13 grudnia
pARTyzant, multiinstrumentalista, ktry wsppracowa z
Demem. Przed swoim koncertem poprowadzi warsztaty
gitarowe o godzinie 17. Wszystkie inne wydarzenia jesiennej
ofensywy rozpoczynaj si o
godzinie 20. Wstp wolny.
Do szopy, hej artyci Z Sangerhausen do Guchowa

Artyci z gminy maj nowe miejsce
do prezentacji swoich dzie
Stojcy do tej pory opustoszay

budynek gospodarczy przy kociele w Grzywnie zmieni swoje
oblicze. Dzisiaj odbdzie si tam
bowiem otwarcie galerii Stara
Szopa.
Placwk zajmie si Centrum
Inicjatyw Kulturalnych. Pojawi
si tam prace z rnych dziedzin: malarstwa, filmu, fotografii
czy rzeby. Dziki uprzejmoci
proboszcza parafii, ks. Wiesawa
Roczniaka, samorzd moe korzsta z obiektu.
- Galeria ma tworzy atmosfer do tworzenia i zachowania
kultury oraz tradycji naszej gminy informuje Katarzyna Orowska z Urzdu Gminy Chema.
- Obiekt ma promowa lokalnych

twrcw, a organizowane wystawy maj mieszkacom przypomina o lokalnych bogactwach i do
nich nawizywa. Miejsce znajd
tu zarwno amatorzy jak i profesjonalici.
Oficjalne otwarcie odbdzie
si 10 padziernika o godz. 16.
Dziaalno galeria zainauguruje
wystaw fotograficzn Rzecz o
jabku, warkoczu i piknej sukni i scenk obyczajow Rzecz
o kiszeniu czyli ju kapusty pena
beczka przygotowanych przez
grup ART. z Gimnazjum w Guchowie.
(P)
Przed nami prapremiera filmu o bogosawionej Jucie.

Obraz rozpocznie cykl wydarze zwizanych z t postaci
Dla gimnazjum w Guchowie
bdzie to wielki dzie. Placwka w tym miesicu przyjmie bowiem imi bogosawionej Juty.
W zwizku z tym witem w
gminie Chema nie zabraknie
okazji do przyblienia yciorysu
mistyczki.
Uroczysto odbdzie 24
padziernika i rozpocznie si o
11 od uroczystej mszy witej z
udziaem biskupa Suskiego w sali
gimnastycznej szkoy. Po naboestwie i koncercie chru gregoriaskiego odbdzie si waciwa uroczysto i projekcja filmu
Bogosawiona Juta - kobieta redniowiecza.
Prapremier dziea zobaczymy jednak ju 16 padziernika na
specjalnym, zamknitym pokazie
w galerii Stara Szopa w Grzywnie. Film by realizowany przez
p roku m. in. na terenie Sangerhausen (miejsce urodzenia b.
Juty), Bielczyn, Chemy czy Guchowa. W caoci autorem filmu
jest Marcin aukajtys, fotografik.
W rol Juty wcielia si Oliwia
Winiewska, uczennica gimnazjum w Guchowie.
- Film poza przedstawieniem
yciorysu Juty ukazuje j te jako
cznik midzy Polsk a Niemcami oraz midzy przeszoci a
Marcin aukajtys w trakcie tworzenia filmu wykorzysta m. in.

drona do zrobienia zdj lotniczych
przyszoci - tumaczy dr Barbara aukajtys, pomysodawczyni filmu oraz nauczycielka w

gimnazjum w Guchowie. - Nie
zachowao si wiele rde historycznych dotyczcych ycia i
dziaalnoci Bogosawionej Juty,
film prezentuje jednak ich rnorodn interpretacj przedstawian przez mediewistw. Prezentacja filmu wraz z nadaniem
imienia szkole bdzie najwikszym wydarzeniem w naszym
gimnazjum .
Na tym jednak nie koniec.
FOT.
NADESANE
Dzie pniej o godzinie 11 w

szkole odbdzie si kongres organizacji pozarzdowych i osb
dziaajcych na rzecz potrzebujcych. Wrd panelistw pojawi si m in. siostra Magorzata Chmielewska ze Wsplnoty
Chleb ycia w Polsce, dr Pawe
Grabowski reprezentujcy Fundacj Podlaskie Hospicjum Onkologiczne oraz Maciej Karczewski organizujcy akcj Okulary
dla Syberii. Wydarzenie zamknie
koncert zespou PaRasSol.
(P)

GMINA CHEMA
Nadzieja w walce o ycie

Przeszczep szpiku jest czasami jedynym ratunkiem. Biaaczka moe dopa kadego.
W kilka miesicy niszczy ycie dziecka, dorosego mczyzny czy kobiety w kwiecie wieku
Tomasz Wicawski
Bez bankw dawcw szpiku kostnego nie byoby moliwe wyleczenie wielu osb na wiecie, ktre
choruj na biaaczk. Rejestrujc
si jako potencjalny dawca moesz da innym to, co w yciu jest
najwaniejsze - nadziej. W powiecie toruskim rwnie s osoby, ktre stay si cichymi bohaterami.
Wiele osb nie wie, jak wana
jest baza dawcw szpiku. Czsto
uwiadamiaj sobie o tym, gdy zachoruj sami lub ze mierciononym zagroeniem mierzy si kto
z ich bliskich. Mona jednak zwikszy szans na wyleczenie chorych.
- W listopadzie ubiegego roku
oddawaam cz mojego szpiku
szecioletniemu chopcu z Bostonu
- mwi Hanna Tucholska, mieszkanka ysomice. - Chorowa na
biaaczk. Udao si. Swoim piknym umiechem nadal obdarza on
rodzicw. Po p roku wrci do
normalnego ycia - szkoy i swoich
przyjaci.
Jak mieszkanka ysomic zostaa
dawc?
- Rejestrowaam si z myl o
pomocy dla chorej dziewczynki z
Chemy - mwi Hanna Tucholska.
- Po roku okazao si, e jest w USA
chopczyk, ktremu mog pomc.
Pojechaam na badania i pobrano
ode mnie szpik. Nie da si opisa
odczu, ktre mi towarzyszyy. Nie
ma realnego zagroenia dla zdrowia dawcy, przecie wczeniej przeprowadza si seri testw. Szpik
moe odda tylko w peni zdrowa

osoba. Teraz zgasza si do mnie
wiele osb, ktre pytaj, jak to jest.
Wszystkim udzielam wyczerpujcych odpowiedzi.
Kada szansa jest wana
Postaw takich ludzi jak Hanna
Tucholska doceniaj najbardziej ci,
ktrzy rozumiej, e s w yciu momenty, w ktrych trzeba liczy na
ludzi dobrej woli.
- Moja crka wygraa z nowotworem krwi - mwi Magda Trzpil
z Grzywny. - Sama wiem, ile wylaam ez modlc si o jej zdrowie.
apaam si kadego skrawka nadziei, ktr kto nam da. Razem
przeszlimy przez najtrudniejszy
okres w yciu naszej rodziny. Co
czuam wie kada matka, ktrej
dziecko umierao. Wolaabym by
na miejscu mojej kochanej crki.
Trzy lata miny od przeszczepu.
Pniej Zuzia poznaa swojego genetycznego bliniaka - Agnieszk.
Kady czowiek, pomidzy 18 a
55 rokiem ycia (ktry way minimum 50 kg i nie ma duej nadwagi), moe zosta dawc - informuj
przedstawiciele Fundacji DKMS.
- W celu okrelenia antygenw
cech zgodnoci tkankowej wystarczy pobra do przebadania 4 ml
krwi. Faktycznie dawc zostaniesz
dopiero wtedy, gdy okae si, e posiadasz takie same cechy zgodnoci
tkankowej, jak chory pacjent - mwi specjalici z fundacji.
Apel pa z naszego regionu apie
za serce.
Docz do nas!
- Docz do nas i nie pozwl
innym czeka w bezsilnoci na
mier - mwi Hanna Tucholska.
- Dni Dawcy Szpiku organizowane s coraz czciej i kady moe
znale chwil czasu, eby si zarejestrowa. To nic nie kosztuje. Znalezienie bliniaka genetycznego nie
jest proste, wic musi by nas jak
najwicej. Jeeli miaabym jeszcze
raz zdecydowa si na ten krok, to
znw pomogabym temu, kto tego
potrzebuje.
W podobnym tonie wypowiada
si mama, zdrowej dzi i umiechnitej dziewczynki.
- Pomagajmy sobie nawzajem
- mwi Magda Trzpil. - Bez tego
bdziemy, jako ludzie, bezbronni
wobec chorb, ktre trawi nasz
cywilizacj. Razem moemy wypowiedzie i wojn. I co najwaniejsze
- wygra j!
Patrzc na toruskie dowiadczenie, wiadomo mieszkacw
w zakresie dawstwa szpiku ronie.
Dalej trzeba jednak prowadzi akcje informacyjne, ktre uwiadomi spoeczestwu, jak dokadnie
przebiega cay proceder.
Ju w niedziel 12 padziernika
odbdzie si w Toru Plaza Dzie
Dawcy Szpiki. Akcja przeprowadzona bdzie w godzinach 11-19.
Dodatkowe informacje o dawcach
szpiku mona uzyska na stronie
internetowej Fundacji DKMS Baza Dawcw Komrek Macierzystych Polska: www.dkms.pl albo
pod numerem telefonu 22 882 94
00.

MIASTO CHEMA
Wychodzimy powoli z kryzysu

O efektach rewitalizacji nadbrzenej czci miasta, kierunkach rozwoju samorzdu oraz
sytuacji na rynku pracy rozmawiamy z Jerzym Czerwiskim, burmistrzem Chemy
Koczy si pana czwarta kadencja
w fotelu burmistrza. Ktry okres
by najtrudniejszy?
Zdecydowanie pierwsza kadencja. Brakowao wtedy dowiadczenia i wiedzy samorzdowej. Problemy, ktre wydaway
si nie do przeskoczenia, w miar
kolejnych lat okazyway si drobnostkami. Pod koniec lat 90. sytuacja budetowa bya bowiem
trudna.
Przez ten czas najwicej zmienio
si chyba nad Jeziorem Chemyskim.
Teraz czekamy na efekt zrealizowanych do tej pory inwestycji
w tym miejscu. Mamy pierwsze
sygnay od podmiotw z brany
turystycznej i hotelowo-gastronomicznej. Jestemy pozytywnie
zaskoczeni, bo nie oczekiwalimy,
e ju teraz bdziemy zbiera pokosie tych wysikw.
Na czym powinien skupi si teraz magistrat?
Nowa perspektywa finansowa pozwala na realizacj duych
projektw, ale jednoczenie trudniej bdzie uzyska na nie pienidze. Wybiegajc w przyszo,
na pewno czeka nas rewitalizacja
rdmiecia w pobliu placwek
edukacyjnych, czyli m. in. ulic
Generaa Jzefa Hallera czy Piotr
Skargi. Mam tu na myli modernizacj nawierzchni ulic, ktre
s w bardzo niezadowalajcym
stanie. Oczywicie nieodzowna
jest kontynuacja rozpocztych inwestycji drogowych na osiedlach
mieszkaniowych.
Musimy poczeka na efekty

poprawy koniunktury na rynku
pracy i powolnego wychodzenia z kryzysu gospodarczego.
Ale popatrzmy na to lokalnie. W
Chemy jest ok. 1400 osb bezrobotnych, a ok. 600 jest wyjtkowo aktywnych w poszukiwaniu
pracy. Wci wiemy nadzieje ze
stref w Ostaszewie, gdy wida
tam ponowne oywienie za spraw polskich firm. Coraz goniej
mwi si o zniesieniu kwot cukrowych, co na pewno zwikszyoby produkcj w cukrowni.
Jerzy Czerwiski zapewnia, e po rewitalizacji czci miasta nad Jeziorem Chemyskim przyjdzie czas
na kolejne dzielnice.
Jedn z najwaniejszych inwestycji ostatnich lat mogaby by obwodnica miasta.

Tu na razie zatrzymalimy si
na fazie koncepcji. Trasa zostaa
zaakceptowana, ale jej budowa
jest w pewnym stopniu powizana z wzem autostradowym w
Dwierznie. W pierwszej kolejnoci zarzd wojewdztwa postawi
na pewno na trasy omijajce centra takich miast jak Brodnica czy
Inowrocaw, chocia ruch przez
nasze miasto jest stosunkowo
duy.
Odchodzimy od jeziora?
Niekoniecznie. W miar rozwoju dziaalnoci gospodarczej

w ramach zrewitalizowanych
obszarw za cel miasto powinno
obra drug stron akwenu, do
ktrego prowadzi zbudowany pomost. Wiele do zrobienia bdzie
take w orodku KST Wkniarz.
Klub bowiem rozwija si z roku
na rok. Cakowit modernizacj w ramach obecnie dziaajcej
jednostki powinien przej take
budynek Chemyskiego Towarzystwa Wiolarskiego.
Bd na to rodki?
Musimy mierzy siy na zamiary. Nie naleymy do gmin boga-
FOT. UKASZ
PIECYK
tych. Biorc pod uwag dochody

wasne na mieszkaca, plasujemy
si w poowie stawki. Przelicznik
na podstawie subwencji pastwowych powoduje, e jestemy na
szarym kocu rankingu. Ta dotacja obliczana jest na podstawie
gstoci zaludnienia. Subwencja
owiatowa w naszym przypadku
pokrywa tylko 60 procent kosztw, gdzie w przypadku niektrych samorzdw rzd pokrywa
100 procent potrzeb.
Wzrost zatrudnienia w Chemy
na pewno byby zbawienny. Czy
zmienia si sytuacja z zatrudnieniem?
Perturbacje przechodzi natomiast

Bioetanol. Czy w Chemy mog
pojawi si nowi pracodawcy?
Liczymy na nowych inwestorw, czemu suy ma m. in. nowa
uchwaa Rady Miejskiej w sprawie
ulg podatkowych dla podmiotw
tworzcych nowe miejsca pracy.
Nawet jeeli nie bd to due firmy, to wane dla naszego miasta
jest kade miejsce pracy.
Jakie efekty przyniosy zmiany
personalne wrd stranikw
municypalnych?
Redukcja zatrudnienia w stray miejskiej i reorganizacja jej
pracy s wci przedmiotem naszej analizy. Nie zakadamy, e
to ostateczna wersja funkcjonowania tej suby. Zaley nam na
oddzieleniu jej od policji przez
ograniczenie kompetencji m. in.
w kwestiach ruchu drogowego.
Stranicy maj egzekwowa nasz
wspln potrzeb, jak jest ad i
porzdek oraz czuwa nad bezpieczestwem mieszkacw.
lady zasuonych chemynian

Mionicy lokalnych dziejw szukaj informacji, aby stworzy now publikacj
Pierwsza edycja akcji ,,Nie chowaj historii w szafie zakoczya
si sukcesem. Tym razem Towarzystwo Przyjaci Chemy
poszukuje informacji o zasuonych mieszkacach miasta. To
idealna okazja, aby odwiey
pamitki po krewnych, ktre
czekaj na strychu lub w szafie.
Mieszkacy Chemy otworzyli swoje szafy i obdarowali bibliotek miejsk cennymi skarbami.
Byy to m.in. stare fotografie oraz
przedmioty codziennego uytku

suce naszym pradziadkom.
Wiele cennych eksponatw bdzie udostpnionych po remoncie
Miejskiej Izby Muzealnej. Kolejna
zbirka dotyczy ma informacji
oraz dokumentw odnoszcych
si do zasuonych mieszkacw
Chemy.
Pozyskane dokumenty oraz
informacje, za zgod ich wacicieli, bd wykorzystane w powstajcej trzeciej czci Sownika
biograficznego Chemy i okolic

zaplanowanego na przyszy rok
mwi Marcin Seroczyski z
Towarzystwa Przyjaci Chemy
oraz autor sownika. Zdajemy
sobie spraw, e zdobycie takich
informacji nie bdzie atwe, poniewa osoby z biogramw pochodz gwnie z okresu midzywojennego. Liczymy jednak na to,
e zachoway si jakie dokumenty lub wspomnienia w rodzinach
tych zacnych mieszkacw.
Dziki jednemu z czonkw

TPCh udao si m. in. ustali
szczegy yciorysu dr. Wadysawa Wyszkowskiego, byego
wiceburmistrza miasta. Obecnie
Towarzystwo szuka informacji
o byych urzdnikach, przedsibiorcach czy penicych wane
funkcje w Chemy (pena lista na
www.pozatorun.pl). Informacje
o wyej wymienionych osobach
wzbogaciyby niezmiernie opracowane ju czciowo biogramy.
Osoby, ktre wspomog akcj

otrzymaj upominki ksikowe
oraz gadety Towarzystwa Przyjaci Chemy.
Warto zauway, e Urszula
Meszyska oraz Marcin Seroczyski, czonkowie TPCh, zostali odznaczeni medalem im.
Aleksandra Patkowskiego. To najwysze odznaczenie przyznawane
regionalistom.
(IK)

MIASTO CHEMA
Aby wygra 3:0

KS Chema rozpocz sezon od zwycistwa i poraki.
Niedugo klub pozyska take nowych zawodnikw
Zesp z Chemy zajmuje obecnie sidme miejsce w tabeli
ukasz Piecyk
Przegran do zera zakoczy si
sobotni (4 padziernika) mecz
siatkarzy z Chemy z druyn
Orw Midzyrzecz. Tydzie
wczeniej jednak jako jedyni
zdobyli punkty na wyjedzie.
Trener zapowiada, e to pocztek i moemy si spodziewa si
dobrych wynikw.
Siatkarze z Midzyrzecza spadli do II ligi ze wzgldu na problemy finansowe. Jak przyznaje Piotr
Frankowski, trener druyny z
Chemy, to jeden z mocniejszych
rywali, z ktrymi bdzie musia
si mierzy KS Chema.
FOT. UKASZ
PIECYK
- W tym meczu nie wykorzystalimy na pewno naszych rodkowych do zdobywania punktw

- analizuje Piotr Frankowski. - Do
tego zawioda taktyka, bo blok
Orw w jednym z ustawie by
bardzo niski i zauwaylimy do
dopiero w trzecim secie.
Otwarcie sezonu dla siatkarzy
z Chemy byo jednak szczliwe.
Pokonali oni bowiem na wyjedzie GKS Stoczniowiec Gdask
3:2.
- Zmierzylimy si z silnym
zespoem - dodaje Piotr Frankowski. - Wygralimy pierwsze
dwa sety, ale niestety kolejne nam
ucieky. Na szczcie kocwka
bya nasza.
Zmiany z pocztkiem sezonu
zaszy take w strukturach zespou KS Chema. W najbliszym

czasie zesp pozyska dwch
rodkowych, ktrych nazwisk na
razie nie zdradza. Sporo dzieje
si take w kwestii pozyskiwania
funduszy.
- Wsplnie z Urzdem Miasta
i Starostwem Powiatowym szukamy podmiotw, ktre s w stanie
zosta strategicznymi sponsorami
klubu - przyznaje Piotr Frankowski. - Prowadzimy zaawansowane rozmowy z przedstawicielami
dwch firm, z ktrych jedna moe
by tytularnym sponsorem. Nazwy jednak jeszcze nie moemy
zdradzi.
Zarzd klubu poszerzy si
take o nowego czonka. Wiceprezesem ds. organizcyjnych zosta Maciej Bk.
- Nasz nowy czonek pochodzi
z Chemy i zna wietnie kibicw
klubu - dodaje trener. - Takiego
czowieka potrzebowalimy. Dbajc o waciw opraw naszych
spotka, musimy mie osob,
ktra zajmie si tym od pocztku
do koca. Warto zauway, e nasze mecze to nie tylko widowisko
posrtowe, ale take dobra zabawa
z udziaem publicznoci. Chcemy,
aby mecz by miejscem spotka
oraz rozrywk na wysokim poziomie.
Najbliszy mecz KS Chema
rozegra jutro 11 padziernika na
wyjedzie z SPS Supsk.
Dwiecie lat!
Helena Dywiska to jedna z
najstarszych mieszkanek Chemy
Jasnoci umysu i radoci ycia

mgby jej pozazdroci niejeden modzieniaszek. Helena
Dywiska skoczya w zeszym
tygodniu 101 lat i wci nie wyobraa sobie niedzieli bez spaceru do kocioa na msz wit.
Pani Helena urodzia si w
Brchnowie. Z szeciorga rodzestwa pozosta jej jedynie
przyrodni brat. Dzisiaj mieszka
w Chemy razem z wnuczk i jej
chopakiem. To oni pomagaj jej,
gdy jubilatka idzie do kocioa.
- Gdybym moga, to bym i codziennie chodzia mwi pani
Helena. Ale jak nie mona by
na miejscu, to w radiu posucham. Bo Matce Boskiej obiecaam, e do koca mojego ycia
bd chodzia na msz wit.
To wanie w boej opatrznoci
i modlitwach Helena Dywiska
widzi recept na dugowieczno.

- Bozia nade mn czuwa i tego
si trzymam przyznaje seniorka.
I ciepeko musi by zawsze. Jak
czowiek wymarznie, to nic mu
nie pomoe.
Jubilatka to faktycznie okaz
zdrowia. Jeszcze pi lat temu, kobieta zamaa nog. Byskawicznie
wyzdrowiaa, a po urazie nie ma
adnego ladu. Poza tabletkami
na wzmocnienie, nie bierze adnych tabletek. Bez problemu robi
sobie posiki czy spaceruje w pobliu domu.
- Ssiedzi to chyba mi troch
zazdroszcz zdrowia mieje si
pani Helena. Bo jak czowiek
si pooy, to ju mu si pewnie
odechce wstawa i by aktywnym.
Byle Matka Boska czuwaa i bogosawia.
(P)

GMINA UBIANKA
Queen na jubileusz
- Jestem dwa lata starsza ni nasz samorzd - mwi Zofia Wiligalska,
mieszkanka Zamku Bierzgowskiego. Dorastaam razem z nim
Tomasz Wicawski
Osiemdziesiciolecie gminy
ubianka zgromadzio w
Gminnym Parku Kultury setki osb. Gocie dopisali, a dobr zabaw zapewnili lokalni
artyci i przeboje Freddiego
Mercury. Zaprezentowano
te now monografi samorzdu, w ktrej mona znale lady osadnictwa na tym
terenie sprzed wielu wiekw.
witowano w weekend
27-28 wrzenia. Obchody zakoczya dzikczynna msza
wita. Obecne granice administracyjne samorzdu zostay ustalone w wyniku tzw.
ustawy scaleniowej z 23 marca
1933 roku oraz wydanego na
jej podstawie rozporzdzenia
ministra spraw wewntrznych. Po kilkumiesicznych
przygotowaniach od w 1934
roku gmina ubianka posiadaa obecne granice. By jeden
wyjtek - miejscowo yn
- dzi leca w gminie Zawie
Wielka.
Jubileusz 80-lecia stworzy
dobr okazj do spojrzenia
w przeszo naszej gminy, a
take przekazania wyrazw
uznania dla osb i instytucji
zaangaowanych w jej rozwj
w ostatnich latach - mwi Bartosz Lewandowski, kierownik
referatu rolnictwa i ochrony
rodowiska UG ubianka. W
wystpieniu
okolicznocio-
Prezydent Torunia Micha Zaleski by jednym z goci 80-lecia gminy ubianka.
wym wjt poinformowa, e

przez minione 80 lat populacja gminy wzrosa o ponad
50 %. Wyrazi te uznanie dla
owocw pracy pokole mieszkacw gminy. Na festynie razem bawio si kilka pokole
mieszkacw. Od malutkich
dzieci po seniorw, ktrzy pamitaj t gmin z okresu XX-lecia midzywojennego.
Przekazy ustne zanikaj
Spojrzenie w przeszo
moliwe jest dziki wydanej z
okazji jubileuszu monografii,
ktrej autorem jest Piotr Birecki, historyk sztuki, pracownik
naukowy UMK w Toruniu.
Prezentuje ona gmin na przestrzeni wiekw. Przytoczone

zostay w niej liczne fakty historyczne, spisy osb, obiektw i wydarze w ciekawych
uwarunkowaniach spoeczno-kulturowych.
Nasza nowa monografia
jest opatrzona wieloma, take unikatowymi, zdjciami ze
zbiorw archiwalnych i prywatnych - wskazuje Bartosz
Lewandowski. - Wiele ciekawostek ginie w przekazie ustnym przez lata, wic bya najwysza pora, eby to utrwali.
Osoby pamitajce te tereny
przed II wojn wiatow odchodz, ale s jeszcze w gminie
tacy, ktrzy yli w tym miejscu
FOT.URZD
GMINY
w tamtym okresie.
Nie mona porwna ubianki czy Pigy sprzed 80 lat z
tym, co widzimy teraz - mwi
Zofia Wiligalska, rdzenna
mieszkanka gminy. - To zupenie inne realia. Modo
miaam pikn, ale trudn. W
jednej izbie si cisnlimy. Potacwek takich jak kiedy teraz ju jednak nie ma.
Lokalnie i wiatowo
Podczas wita gminy zaprezentowane i uhonorowane
zostay osoby majce szczeglne zasugi w rozwoju gminy w
okresie odrodzonego samorzdu terytorialnego. Wjt gminy
wystpi do rady o nadanie

medali za zasugi, ktre 27
wrzenia wrczono.
Nie zawiody take panie z
k gospody wiejskich. Nikt
z imprezy nie wyszed godny,
a przygotowane przez nie specjay zaspokoiy oczekiwania
najbardziej wybrednych.
Ponadczasowe
przeboje
grupy Queen wybrzmiay ze
sceny. Pojawili si na niej rwnie lokalni artyci - "ubianioki", "Alebabki" i dzieci ze
szk rozlokowanych na terenie gminy.
Uczestnicy zabawy nie mogli narzeka na brak emocji.
Okrgy jubileusz musi by
witowany w odpowiedniej
oprawie - mwi podczas uroczystoci Ryszard, mieszkaniec
ubianki w rednim wieku. Szkoda, e nie mogem nigdy
usysze Freddiego na ywo,
ale przynajmniej mam namiastk.
W festynie uczestniczyli
take marszaek wojewdztwa Piotr Cabecki, prezydent
Torunia Micha Zaleski i starosta toruski Mirosaw Graczyk, ktrzy wyrazili uznanie
dla szybkiego tempa rozwoju
gminy. Wjt podzikowa gociom za wieloletni, partnersk wspprac.
Biao-czerwony przegld
Ju za miesic w gminie ubianka wybrzmi pieni patriotyczne.
W najlepsze trwaj przygotowania do XI Wojewdzkiego Festiwalu Tobie Polsko

Tomasz Wicawski
Razem z konkursem piosenki
odbdzie si IX Wojewdzki
Konkurs Plastyczno-Literacki.
Impreza odbdzie si 6 listopada w Zamku Bierzgowskim.
Wokalistami bd dzieci z podstawwek i gimnazjw z naszego regionu.
- Od ponad dekady spotykamy si w okolicach wita
Niepodlegoci - mwi Teresa
Gbocka, nauczycielka w Zespole Szk w ubiance, wsporganizator festiwalu - Naszym
celem jest popularyzacja pieni i
piosenek patriotycznych, a take
podnoszenie kultury muzycznej
modych ludzi.
Koncert rozpocznie si o godzinie 15. W festiwalu moe wzi
udzia ograniczona liczba dzieci,
wic o moliwoci zapiewania
zadecyduje kolejno zgosze.
- Chcielibymy goci jak najwicej modziey, ale przegld
nie moe trwa dwa dni - mieje
si Teresa Gbocka. - Staramy
si, eby dzieci oceniao co roku
W ubiegym roku kilkadziesit dzieci brao udzia w festiwalu w Zamku Bierzgowskim.
profesjonalne jury, bo to podnosi

rang wydarzenia. Wsppracujemy na tej niwie z torusk
szko muzyczn.
Uczestnicy podzieleni zostan na III kategorie wiekowe
- uczniw klas I-III szk podstawowych, IV-VI szk podsta-
wowych oraz I-III gimnazjum.

Udzia w festiwalu w danej kategorii moe bra jedna reprezentacja danej szkoy - maksymalnie
4 osoby. Czas wystpu nie moe
przekroczy 4 minut.
- Mile widziany jest akompaniament "na ywo" - dodaje or-
FOT.UKASZ
PIECYK
ganizator. - Moliwe s rwnie

wystpy z tzw. pplaybacku.
Do 17 padziernika wszyscy
chtni musz wysa kart zgoszeniow na adres Zesp Szk
w ubiance ul. Chemiska 1, 87152 ubianka. Jury oceni dobr
repertuaru, warunki gosowe,
kultur sceniczn i interpretacj

utworu. Ocenie podlega rwnie
dobr kostiumu. Organizator
przewidzia cenne nagrody rzeczowe dla najlepszych wykonawcw.
W takich samych kategoriach
wiekowych dzieci mog rywalizowa w konkursie literackim
"Patriotyzm zobowizuje nas
do...". Prace konkursowe mog
mie form listu, opowiadania,
wiersza, eseju, rozprawki bd
felietonu. Maksymalna dugo
tekstu to 3 strony maszynopisu.
Termin nadsyania prac mija 22
padziernika.
Identyczne haso przywieca
rywalizacji plastycznej. Technika
wykonania prac jest dowolna, z
wyczeniem tych z naklejanymi
elementami. Podczas przegldu
piosenki odbdzie si wernisa prac. Termin ich nadsyania
upywa 22 padziernika. Spotkanie autorw zaplanowane jest na
6 listopada na godzin 11.00.
numer 15(76)/2014
ISSN 1734-2066
OSIGNICIA I SUKCESY
www.powiattorunski.pl
15 lat mino...
Patrzc wstecz i podsumowujc cay okres dziaalnoci powiatu toruskiego niewtpliwie mamy z czego by dumni. Nasza dziaalno
nie ograniczaa si jedynie do realizacji przewidzianych ustawami zada wiele podjtych przez nas wyzwa miao charakter pionierski
i wykraczao ponad standardowo pojmowane obowizki, co pozytywnie wyrnia nas na tle innych.
Dziki takiej postawie zyskalimy pozytywn opini i wiele przychylnych zewntrznych ocen. Niezalene werdykty i przyznawane nam
regionalne i oglnokrajowe laury szczeglnie ciesz, gdy pozwalaj obiektywnie oceni nasz pozycj na tle innych samorzdw. Wielkim sukcesem byo uzyskanie w rankingu Zwizku Powiatw Polskich za rok 2013 pierwszej pozycji w wojewdztwie i po raz drugi z rzdu
11. w Polsce! Podobnie 2. miejsce w konkursie Markowy Samorzd Wolters Kluwer Polska, gdzie rywalizowao a 900 jst, czy cztery nagrody HIT Kujaw i Pomorza.
Najwaniejsza jest jednak dla nas ocena naszych klientw i mieszkacw. Dlatego woylimy i wci wkadamy wiele wysiku w popraw jakoci usug oferowanych przez Starostwo Powiatowe w Toruniu. Nowy, wikszy budynek, gdzie w jednym miejscu funkcjonuj wszystkie wydziay i biura, wprowadzanie rozwiza
takich jak telefoniczne umawianie spotka, wasna kasa, moliwo pacenia kart, usugi on-line, w tym geoportal internetowy to tylko niektre z udogodnie.
W zakresie realizacji projektw unijnych od lat jestemy liderem pord innych samorzdw. Koordynowalimy wielkie projekty partnerskie dla caego wojewdztwa bdc m.in. krajowym prekursorem projektw stypendialnych dla uczniw szk ponadgimnazjalnych, czy koordynatorem projektu w zakresie ksztacenia zawodowego oraz wsparcia nauczycieli. Jako jedyni w wojewdztwie zrealizowalimy innowacyjny projekt ponadnarodowy w zakresie ksztacenia zawodowego. Nasze dowiadczenia projektowe su w przygotowywaniu modelowych rozwiza dla regionu.
Przetartymi przez nas ciekami chtnie podaj inne samorzdy na przykad korzystajc z wiedzy zdobytej przy przeksztaceniu zaduonego Szpitala Powiatowego w Chemy w zdoln do samofinansowania i rozwoju spk prawa handlowego.
Samorzdow misj traktujemy bardzo powanie, a do potrzeb naszych mieszkacw i klientw podchodzimy z szacunkiem mamy nadziej, e dziki temu
jestemy w stanie jeszcze lepiej zaspokaja Pastwa potrzeby.
Mirosaw Graczyk Starosta Toruski
RANKING ZPP
Ocenieni i docenieni
Od 11 lat mona ledzi pozycj powiatu toruskiego na tle podobnych jednostek samorzdu terytorialnego (jst) w Oglnopolskim
Rankingu Powiatw prowadzonym przez Zwizek Powiatw Polskich
To pole do porwna nie tylko
z 19 samorzdami powiatowymi wojewdztwa kujawsko-pomorskiego, ale
z a 152 powiatami z caego kraju
w kategorii powiaty od 60 do 120 tys.
mieszkacw.
Uczestnictwo w rankingu jest dobrowolne, a samorzdy s oceniane wedug
kilkudziesiciu kryteriw zgrupowanych
w omiu kategoriach:
dziaania proinwestycyjne i prorozwojowe,
rozwizania poprawiajce jako obsugi interesantw oraz funkcjonowania
jednostki samorzdu terytorialnego,
rozwj spoeczestwa informacyjnego,
rozwj spoeczestwa obywatelskiego,
Pozycja powiatu toruskiego w Rankingu Powiatw ZPP
umacnianie systemw zarzdzania bezpieczestwem informacji,

promocja rozwiza ekoenergetycznych, proekologicznych i prozdrowotnych,
wsppraca krajowa i midzynarodowa,
dziaania promocyjne.
W nakrelonych przez ZPP ramach
powiat toruski rywalizuje o tytu Dobry Polski Samorzd, a kolejno w rankingu uzaleniona jest od zgaszanych
przez cay rok osigni i wynikw w
w/w obszarach dziaalnoci i na bieco
zrealizowanych projektw. Pod koniec
kadego roku nastpuje podsumowanie.
Na przestrzeni minionych 11 lat z pozycj
powiatu toruskiego w rankingu bywao
rnie, raz gorzej, raz lepiej, jednak usystematyzowanie podejmowanych dziaa
i konsekwencja w deniu do wyznaczonych celw wpyny na stanowcz
popraw lokaty w rankingu i zaistnienie
w krajowej czowce.
Przeomowy by rok 2009, kiedy powiat toruski uplasowa si na miejscu
37. w kraju i 2. w wojewdztwie. Kolejne
lata to miejsca 40., 29., 11. i 11. w skali kraju oraz 2., 2., 2. i 1. w wojewdztwie, przy czym warto nadmieni, e
nieatwym zadaniem byo utrzymanie
11. miejsca w kraju przez kolejne dwa
lata z rzdu, a zadaniem arcytrudnym
byo pokonanie powiatu niskiego, ktry do roku 2013 by liderem rankingu
w kujawsko-pomorskiem.
Aktywno samorzdowcw w wielu
dziedzinach sprawia, e w roku jubileuszu 15-lecia powiat toruski moe cieszy si opini wojewdzkiego prymusa
i susznie nalec mu si pierwsz lokat!
2 Powiat Toruski,
padziernik 2014
WYRNIENIA I NAGRODY
Aktywno buduje mark
Istotnym wyrnieniem dla powiatu toruskiego byo zajcie drugiego miejsca w oglnopolskim
konkursie Markowy Samorzd, ktrego organizatorem jest Wolters Kluwer Polska najwikszy
wydawca publikacji prawniczych i biznesowych na rynku
Rok 2012 XI miejsce w kraju w Rankingu ZPP
Rok 2013 II miejsce w konkursie Markowy samorzd
Celem konkursu jest wyrnienie

i nagrodzenie jednostek samorzdu
terytorialnego, ktrym udao si wypracowa wasn mark, ktre rozwijaj si i konsekwentnie buduj dobry
wizerunek swojego regionu, a przy
tym wyrniaj si dynamicznym rozwojem i dobrymi wskanikami ekonomicznymi.
Idea konkursu zainteresowaa ponad 900 jednostek samorzdowych
rnego szczebla z caego kraju. Wypenione przez uczestnikw rywalizacji

ankiety poruszay problematyk z zakresu dziaa promocyjnych podejmowanych przez samorzdy i zawieray
twarde dane finansowo-ekonomiczne
potwierdzajce aktywno i skuteczno take na innych polach.
Spord nadesanych ankiet jury
konkursu wyonio trzy zwyciskie
jednostki samorzdu terytorialnego.
Wrd powiatw zwyciy powiat czyski, na drugim miejscu uplasowa

si powiat toruski, a na trzecim
chrzanowski.
Warto rwnie wspomnie o licznych innych wyrnieniach nadanych
za ciekawe przedsiwzicia w wielu
rnych dziedzinach, ktre na przestrzeni minionych 15 lat przyniosy
pozytywny rozgos powiatowi toruskiemu:
Rok 2000 Zwizek Powiatw Polskich i Fundacja Bankowa im. Leopolda Kronenberga ogosiy konkurs Liga Inicjatyw
Powiatowych. Do konkursu zgoszono ok. 400 rnego rodzaju inicjatyw, w tym take projekt powiatu toruskiego zatytuowany Stworzenie Spdzielni Grup Producenckich. Uzyska on najwysze uznanie w oczach jury i zaj I miejsce.
26 maja 2000 r. na Zamku Krlewskim w Warszawie odbyo si uroczyste ogoszenie wynikw konkursu, na ktrym Starosta Toruski odebra z rk organizatorw pamitkow Dech Lipow oraz czek na 10 000 euro.
Rok 2002 Starostwo Powiatowe w Toruniu otrzymao Nagrod Marszaka Wojewdztwa Kujawsko-Pomorskiego za zajcie
II miejsca w II edycji promujcego region konkursu pn. Galeria Powiatw.
Rok 2003 120 modych ludzi ze szk powiatu toruskiego, wraz z nauczycielami i przedstawicielami powiatu, byo tak
blisko wejcia Polski do Unii Europejskiej, jak to tylko moliwe. 17 kwietnia 2003 w dzie po podpisaniu przez Polsk
Traktatu Akcesyjnego wzili oni udzia w debacie parlamentarnej powiconej integracji Polski z UE oraz w spotkaniu z
Premierem Leszkiem Millerem, Marszakiem Sejmu Markiem Borowskim oraz ministrami. Podczas spotkania szef rzdu
mwi o Traktacie Akcesyjnym, podkrelajc ogromn wag tego wydarzenia oraz akcentujc jego znaczenie dla przyszych pokole modych Polakw.
Lata 2002, 2006, 2011 i 2014 tytuy Hit

Kujaw i Pomorza
Rok 2003 aktywno powiatu toruskiego w dziaaniach poprzedzajcych referendum w sprawie przystpienia Polski
do Unii Europejskiej zostaa doceniona na wiosennym pikniku europejskim w Gronowie goci Prezydent RP Aleksander
Kwaniewski.
Rok 2006 powiat toruski uzyska tytu Powiat otwarty na fundusze strukturalne.
Rok 2008 reprezentacja powiatu toruskiego z ogromnym sukcesem zakoczya samorzdow rywalizacj na boisku
piki nonej zajmujc I miejsce i odbierajc Puchar Marszaka w Mistrzostwach Samorzdowcw Wojewdztwa Kujawsko-Pomorskiego.
Rok 2009 Starosta Toruski uhonorowany zosta tytuem Samorzdowca Dziesiciolecia przez ZPP, a rok pniej otrzyma Medal Marszaka Wojewdztwa Kujawsko-Pomorskiego za wkad w rozwj samorzdnoci na Kujawach i Pomorzu
oraz prac na rzecz mieszkacw regionu, ksztatowanie jego tosamoci i wzmacnianie integralnoci.
Rok 2011 stoisko powiatu toruskiego zdobyo pierwsz nagrod wojewdzkich i diecezjalnych doynek 2011 w Chemnie.
Dobre relacje z ssiadami to take sukces minionego 15-lecia.

Na zdjciu - doroczny wsplny festyn sportowy powiatw toruskiego i bydgoskiego
Rok 2012 Starostowie Bydgoski i Toruski zainicjowali rywalizacj obu powiatw, wspieranych przez wszystkie gminy
wchodzce w ich skad, w I Samorzdowym Festynie Sportowym Powiatw Bydgoskiego i Toruskiego. W pierwszym
starciu powiat toruski podbi ziemi bydgosk, by w kolejnym roku zmaga odda palm pierwszestwa powiatowi
bydgoskiemu, ktry zwyciy w rewanowym spotkaniu.
Wszystkie te nagrody i wyrnienia w dniu dzisiejszym staj si wiadectwem wieloaspektowej aktywnoci powiatu
toruskiego.
UNIJNE POCZTKI
Pierwsi w regionie
Powiat toruski w cigu 15 lat istnienia, a 10 lat funkcjonowania we wsplnocie Unii Europejskiej
zrealizowa liczne projekty, korzystajc z unijnego dofinansowania. 10-letnie dowiadczenie pozwala
na realizacj coraz odwaniejszych i bardziej nowatorskich pomysw
Majc na uwadze bezpieczestwo na drogach, powiat zaangaowa si w budow
drg rowerowych. Projekt zosta uznany za
inwestycj kluczow w Regionalnym Programie Operacyjnym Wojewdztwa Kujawsko-Pomorskiego
Efektem projektu bd trzy przyjazne zarwno pieszym jak i rowerzystom trasy,

o cznej dugoci ponad 70 km, ktre powoli staj si wizytwk powiatu toruskiego: z Torunia do Unisawia w ssiednim powiecie chemiskim, do Chemy i Kamionek
Maych oraz do Osieka n/Wis
Powiat toruski przygod ze rodkami

unijnymi rozpocz jeszcze przed 2004
rokiem korzystajc ze rodkw przedakcesyjnych. Ju w pierwszym okresie
programowania 2004-2006 podj si
realizacji projektu Pomoc stypendialna
dla uczniw szk ponadgimnazjalnych
wojewdztwa kujawsko-pomorskiego.
rodki na stypendia pochodziy ze

Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego, a w projekcie
uczestniczyo a 30 samorzdw z naszego wojewdztwa! Powiat toruski podj
si trudnej roli lidera tego nowatorskiego
i unikalnego w skali caego kraju przedsiwzicia. Jego celem bya pomoc finansowa dla uczniw z niezamonych rodzin,
legitymujcych si wysok redni ocen

stypendium miao wspiera modzie
na drodze do osignicia wiadectwa dojrzaoci, stanowicego przepustk do dalszej edukacji. Ze rodkw stypendialnych
mona byo zakupi podrczniki, przybory
szkolne, wymagan regulaminem szkoln
odzie, bilety dojazdowe czy nawet komputery z oprogramowaniem.
3 Powiat Toruski,
padziernik 2014
UNIJNE INNOWACJE
Innowacyjni i konkurencyjni
Powiat toruski w cigu 15 lat istnienia, a 10 lat funkcjonowania we wsplnocie Unii Europejskiej zrealizowa liczne projekty, korzystajc
z unijnego dofinansowania. 10-letnie dowiadczenie pozwala na realizacj coraz odwaniejszych i bardziej nowatorskich pomysw
Szkoa innowacyjna i konkurencyjna

Pierwszy innowacyjny projekt edukacyjny w wojewdztwie kujawsko-pomorskim, ktry ruszy w 2010 r. oferuje
nowe spojrzenie na szkoy zawodowe.
Ide innowacyjnych projektw jest wypracowanie rozwiza, ktre bd mogy by zastosowane przez kad szko zawodow, bez wzgldu na zawd,
w ktrym ksztaci.
Gwnym celem projektu Szkoa
innowacyjna i konkurencyjna... byo
zmniejszenie ryzyka bezrobocia wrd
modziey poprzez dostosowanie oferty edukacyjnej szk zawodowych do
potrzeb lokalnego rynku pracy i wdroenie innowacyjnej formy wsppracy
na linii szkoa przedsibiorca
ucze.
Projekt pozwoli na przetestowanie narzdzi, ktre pomog skuteczniej powiza szkolnictwo zawodowe
z pracodawcami. Zamieszczony obok
graf prezentuje najwaniejsze rezultaty
projektu, ktre pozwol uczniom z sukcesem wej na lokalny rynek pracy.
UNIJNE SUKCESY
Suma wiedzy i dowiadcze

W kocwce okresu programowania 2007-2013 powiat przystpi do realizacji projektu modelowego
Projekt modelowy to ostatnie stadium ewolucji projektw skierowanych
do szk zawodowych, w ktrym Urzd
Marszakowski skumulowa dowiadczenia projektowe wszystkich powiatw,
by w jak najbardziej efektywny sposb
odpowiedzie na problemy szkolnictwa
zawodowego. Powiat toruski jest jedn
z jednostek, ktra testuje i realizuje ten
typ projektw w naszym wojewdztwie.
Wszystko rozpoczo si w 2008 roku,
kiedy to powiat toruski podj si realizacji przedsiwzicia obejmujcego cae
wojewdztwo, ale ktre oferowao jedynie 2 formy wsparcia: komputerowe prawo jazdy (certyfikaty ECDL uzyskao 838
osb) oraz ksiki do nauki zawodu dla bibliotek szkolnych (13,5 tys. egzemplarzy).
Wkrtce ta formua wsparcia szkolnictwa
zawodowego zostaa zmodyfikowana
i kolejne projekty adresowane byy ju
bezporednio do prowadzonych przez
powiat technikw i zawodwek.
Podstawowe zaoenie byo takie, aby
nie powiela zaj szkolnych. Projekty nie
obejmoway wic zaj wyrwnawczych
czy te przygotowujcych do egzaminw,
za to oferoway takie, ktre daway dodatkowe, praktyczne umiejtnoci w wyuczanym zawodzie. Z roku na rok oferta
dla uczniw z Gronowa i Chemy rozszerzaa si, obejmujc m.in. zajcia z carvingu (tworzenie artystycznych dekoracji z
warzyw i owocw), organizacj imprez
okolicznociowych, florystyk, obsug
komputerowych programw do rezerwacji turystycznej, techniki sprzeday, symulacyjne prowadzenie firmy i wiele innych.
Kada edycja projektu dawaa take
moliwo udziau w kursach dajcych
zupenie nowe uprawnienia zawodowe.
Najpierw byo to spawanie elektryczne,
pniej pojawia si moliwo zdobycia
certyfikatu kierowcy wzkw jezdniowych oraz operatora koparko-adowarki.
Liczba uczestnikw rosa z roku na rok
od 28 spawaczy w 2009 roku do 62 osb
z rnymi certyfikatami 5 lat pniej.
Jednoczenie, coraz wiksze pienidze
udawao si pozyska na wyposaenie
dydaktyczne. W obecnie realizowanej
SZkOlnej kuni Profesjonalistw zaplanowano ju nie tyle zakupy sprztowe, co
utworzenie czterech cakowicie nowych
multimedialnych pracowni do nauki jzyka obcego.

Duo nowych pomysw i dowiadcze przynis projekt Szkoa innowacyjna i konkurencyjna, kiedy to w szerokim
- take midzynarodowym - partnerstwie
testowane byy formy i zasady wsppracy szkoy z pracodawcami. Na tej bazie,
rwnolegle zrealizowane zostay jeszcze
dwie edycje projektw.
W efekcie tych wszystkich dziaa, powiat toruski zosta zaproszony jako jeden
z kilku samorzdw do prac nad kompleksowymi rozwizaniami dla szkolnictwa zawodowego. Rezultatem konsultacji staa
si koncepcja projektu modelowego, ktra w sposb najbardziej ambitny podchodzi do dzisiejszych problemw technikw
i zawodwek w naszym regionie.
Co warto podkreli, nikt poza kujawsko-pomorskiem nie podj si tego zadania. Nowa perspektywa finansowa ju si
rozpocza, wic dowiadczenie z projektami modelowymi na pewno si przyda!
Jednym z kluczowych elementw nowego

projektu jest rozwijanie wsppracy z przedsibiorcami zarwno w formie wyjazdw
branowych, jak i spotka oraz porozumie
o wsppracy
Projekt modelowy - Zawodowy paszport do kariery
4 Powiat Toruski,
padziernik 2014
INICJATYWY
Akcja Klucz
Starostwo Powiatowe w Toruniu, wsplnie z Lokaln Organizacj
Turystyczn w Toruniu, byo organizatorem wyjtkowej akcji
Toru otwarty dla wszystkich KLUCZ do mojego miasta
polegajcej na zbirce niepotrzebnych, nieuywanych kluczy,
ktre miay posuy jako materia do wykonania dotykowej
makiety toruskiej Starwki
Tysice torunian, mieszkacw powiatu toruskiego, Bydgoszczy, Aleksandrowa i Jabonowa Pomorskiego
wrzucio zbdne klucze do ustawionych
w caym miecie urn, pomagajc w ten
sposb otworzy Toru dla turystw i
goci take tych niepenosprawnych,
niewidomych i sabowidzcych.
Po pracowitym podzieleniu kluczy,
kdek i zamkw wg rodzaju metalu
przez zesp Wydziau Rozwoju i Projektw Europejskich Starostwa Powiatowego w Toruniu, trafiy one do
pracowni pana Macieja Jagodziskiego-Jagenmeera, ktry wykona odlew.
W internetowym plebiscycie torunianie zdecydowali, e najlepszym miejscem dla makiety bdzie plac Dominikaski.
Dziki yczliwoci Prezydenta Miasta Torunia udao si pozyska nie
tylko pienidze na sfinansowanie odlewu, ale rwnie na zagospodarowanie miejsca ekspozycji makiety tak,
by byo ono maksymalnie przyjazne
turystom w szczeglnoci tym niewidomym i niepenosprawnym. Specjalnie przygotowany we wsppracy
z Polskim Zwizkiem Niewidomych
i opisany Braillem odlew zosta oficjalnie odsonity w maju 2013 r., w Dniu
Walki z Dyskryminacj Osb Niepenosprawnych.
Akcja okazaa si kampani spoeczn o niespotykanym dotychczas
wymiarze i wyjtkowym potencjale
czenia ludzi wok wsplnego celu,
a pomysodawczyni stworzenia makiety dotykowej z kluczy i koordynatorka
caej akcji zostaa nagrodzona zot odznak Polskiego Zwizku Niewidomych
i tytuem Ambasadora Toruskiej Turystyki 2013.
PROMOCJA
Doynki
Tradycyjne wito plonw ma dla polskiej wsi szczeglne

znaczenie. Dlatego powiat toruski, we wsppracy z organizacjami
pozarzdowymi, wielokrotnie aktywnie uczestniczy w doynkach
wojewdzkich, diecezjalnych i ekologicznych
Charakterystyczny, zielony powiatowy namiot zawsze peni istotn
rol edukacyjn kolorowy, ciekawy
i otoczony tumem goci, ktrzy co
roku mogli dowiedzie si czego interesujcego.
Prezentacje powicone mynarstwu i pieczeniu chleba, pszczelarstwu
czy powiatowym dworom i paacom
cieszyy si ogromnym powodzeniem.
Jednak pierwsz nagrod Wojewdzkich i Diecezjalnych Doynek 2011
w Chemnie, powiat toruski zdoby za
przeobraenie swego stoiska w tradycyjn wiejsk karczm. Pikna wystawa
o historii karczmarstwa i zwizanych
z nim tradycjach, ciekawe, lokalne smaki i doborowa muzyka ze piewem i tacami wykreoway wyjtkowy nastrj,
ktry porwa do taca i zabawy wielu
goci, a i jurorom najwyraniej przypad
do gustu.
Otrzymane przez powiat toruski nagrody i wyrnienia, wysokie miejsca w rozmaitych rankingach oczywicie bardzo ciesz. Cieszy rwnie fakt, e wiele podjtych przez nas dziaa stao si wzorem postpowania
dla innych samorzdw. Przykadem takich dziaa jest obecna kondycja Szpitala Powiatowego w Chemy, nowatorskie podejcie do realizowania ksztacenia zawodowego czy wysoka pozycja Powiatowego Urzdu Pracy
w pozyskiwaniu rodkw sucych agodzeniu skutkw bezrobocia.
Najbardziej jednak ciesz namacalne efekty dziaalnoci: zrealizowane w cigu minionych 15 lat inwestycje.
Ogromn satysfakcj wywouj dziesitki kilometrw wyremontowanych drg powiatowych i nowych chodnikw wzdu nich. Zbudowanie trzech dugich cigw drg rowerowych, radykalna poprawa bazy dydaktycznej
i sportowej w prowadzonych przez powiat placwkach owiatowych, a take osignicie standardw w domach pomocy spoecznej czy rozbudowa Zakadu Opiekuczo-Leczniczego. Ciesz nowe siedziby Szkoy Muzycznej i rodowiskowego Domu Samopomocy w Chemy. Z perspektywy czasu wida jak trafionym pomysem
byo przeniesienie siedziby Starostwa Powiatowego na ul. Towarow. Uzupenieniem rozwiza zastosowanych w nowym obiekcie
w celu bardziej efektywnej obsugi naszych klientw jest wdraanie od samego pocztku zasady, e klient mieszkaniec powiatu
toruskiego jest najwaniejszy.
Cay czas przywiecaa nam idea intensyfikacji dziaa na rzecz integracji obywateli wszystkich dziewiciu gmin tworzcych nasz
powiat. Suyo temu zarwno rosnce z kadym rokiem merytoryczne i finansowe wsparcie rnych inicjatyw lokalnych jak i organizowanie wasnych przedsiwzi. Nienaganna bya take co naley podkreli wsppraca z samorzdami gminnymi i partnerskie
podejcie do realizowanych wsplnie zada, za co chciabym im w tym miejscu serdecznie podzikowa. Natomiast rdem tych
wszystkich osigni i sukcesw bya postawa radnych powiatowych, ktrzy zawsze mieli na wzgldzie rozwj powiatu toruskiego
w interesie i ku zadowoleniu jego mieszkacw.
Dariusz Meller Wicestarosta Toruski
Tegoroczne prezentacje powiatu na

doynkach gminnych rwnie przycigny na stoisko Starostwa Powiatowego w Toruniu tumy goci. W Czernikowie
powiat aranujc wystaw tematyczn przypomnia zwiedzajcym posta
Oskara Kolberga, etnografa i popularyzatora polskiej kultury ludowej. Mona
byo nie tylko odwiey wiedz o yciu
i dorobku badacza, ale take samemu
wzi udzia w ywej lekcji historii: sprbowa rozpozna gatunki zb, szatkowa kapust, posucha ludowych bajek
i przypomnie sobie dawne wiejskie zabawy. W czasie wita plonw w Gogowie (gm. Obrowo) i ysomicach powiat
podj prb odtworzenia atmosfery
targw, jarmarkw i odpustw sprzed
lat. By jarmarczny kram, pyszne pierniki
i obwarzanki, mini turniej rycerski i wdrowni kuglarze, zabawiajcy przechodniw jednym sowem dla kadego co
ciekawego! :)
POWIAT TORUSKI
Bezpatny Miesicznik Samorzdowy
Starostwo Powiatowe w Toruniu
ul. Towarowa 4-6
87-100 Toru
tel. 56 662 88 88, fax 56 662 88 89

e-mail: starostwo@powiattorunski.pl
Redakcja w skadzie:
dr Malwina Rouba redaktor naczelny
Agnieszka Niwiska, Artur Stankiewicz redakcja numeru
Teksty: Andrzej Horniak, Malwina Rouba
Dorota Rygielska, Artur Stankiewicz
Kontakt:
tel. 56 662 88 52
rzecznik@powiattorunski.pl
Skad: Starostwo Powiatowe w Toruniu
Druk: Drukarnia Agora SA. w Pile, ul. Krzywa 35

GMINA ZAWIE WIELKA
Powic Centrum
Edukacji Modziey
Gazowe
eldorado?
W gminie Zawie
Wielka prowadzone
bd badania geofizyczne. Rozpoczn
si 15 padziernika
Prezydent RP Bronisaw Komorowski bdzie gociem obchodw

30. rocznicy uprowadzenia ks. Jerzego Popieuszki, ktre odbd si w pitek
17 padziernika w gminie Zawie Wielka
Tomasz Wicawski
Praca w Grsku wre. Jest jeszcze
sporo do zrobienia, ale wszystko
musi by gotowe na przyjazd
gowy pastwa. Oddane do uytku zostan nowopowstae budynki CEM. Sala kinowa robi
wraenie.
- Tegoroczne uroczystoci s
wyjtkowe - mwi ks. Pawe Nowogrski, dyrektor CEM w Grsku. - Przede wszystkim dlatego,
e rocznica jest okrga. Powag
wydarzeniom w naszej gminie
nadadz zaproszeni z tej okazji gocie. O oficjelach z caego
regionu z najwaniejszym wadzami wcznie, nie musz mwi. Wizyta Bronisawa Komorowskiego bdzie docenieniem
cikiej pracy, ktr wiele osb
wykonuje przy budowie centrum
kadego dnia.
Obchody rozpoczn si o godzinie 10.00 modlitw o kanonizacj ks. Jerzego Popieuszki
przy krzyu w pobliskim lesie.
Zgromadzeni odpiewaj pie
"Ojczyzno ma". Stamtd wyruszy
procesja z relikwiami w kierunku
kocioa. Duchownym asystowa bd w przemarszu harcerze,
przedstawiciele szk, motocyklici, kolarze, a take wonice bryczek. O godzinie 11.00 rozpocznie
si uroczysta msza wita, w trakcie ktrej zaplanowano powicenie Centrum Edukacji Modziey
oraz koncert pieni sakralnych i
patriotycznych.
Nowoczesne technologie
- Finalizujemy budow multimedialnego muzeum - mwi
ks. Pawe Nowogrski. - Powstaj take sale wykadowe i aula
gwna, w ktrej bd wywietlane filmy oraz odgrywane sztuki teatralne. Budujemy rwnie
atrium przed wietlic oraz boisko sportowe.
Wadze gminy nie kryj zadowolenia z podniosego charakteru
planowanych uroczystoci.
- ycie ksidza Jerzego Popieuszki na trwae zczone zostao
z nasz gmin - mwi Jan Surdy-
W Grsku nadal CEM przypomina plac budowy
ka, wjt gminy Zawie Wielka. Jego tragiczny los mona przeku
na inicjatywy, ktre czyni dobro.
Centrum Edukacji Modziey jest
tego doskonaym przykadem.
Warto podkreli, e gociem
obchodw rocznicowych bdzie
take Francuz Francois Audelan,
ktry w 2012 mia zosta uzdrowiony za wstawiennictwem b.
ks. Jerzego Popieuszki. Wczeniej
mczyzna chorowa na biaaczk.
Szkoa z now nazw
Uroczystoci w CEM nie bd
jednak jedynymi, ktre odbd si w tym samym tygodniu w
Grsku, a ktre maj z Popieuszk zwizek. Na 16 padziernika
zaplanowano uroczysto nadania imienia bogosawionego Zespoowi Szk w Grsku.
- To dla nas bardzo wane wydarzenie - mwi Andrzej Walczyski, dyrektor szkoy. - Nasi
uczniowie i pracownicy przygotowuj w pocie czoa uroczyst gal
z programem artystycznym z tej
okazji. Mam rwnie potwierdzenie, e do naszej placwki przyjedzie kto z rodziny Popieuszko.
Uroczysto nadania imienia
FOT.ADAM
ZAKRZEWSKI
rozpocznie si o godzinie 11.00.

- Moliwe, e jest to tylko
symbol, ale bardzo wany - dodaje Andrzej Walczyski. - Kada
szkoa chce mie swj wyrnik herb i patrona, ktry si ni opiekuje. W Grsku nie moglimy
wybra innej osoby.
Tydzie pniej znw bdzie
si dziao w CEM. Na 24 i 25 padziernika planowane jest uroczyste otwarcie nowego muzeum
i wernisa. Goci po budynku
oprowadzi jego projektant. Nowe
pomieszczenie bdzie dostpne w
godzinach 10.00-16.00.
Edukowa i wychowywa
Padziernik jest w Grsku w
gminie Zawie Wielka co roku
bardzo napity. Tym razem dodatkowo mona zaprezentowa
gociom dzieo, ktre powstawao
od wielu miesicy.
- W naszej gminie budowanych jest wiele wanych obiektw
zwizanych z kultur i histori
- mwi Jan Surdyka. - Ciesz si,
e marszaek wojewdztwa zdecydowa o takiej lokalizacji CEM,
bo instytucja ta ma szans sta si
wyjtkow na skal caego wojewdztwa.
Od kilku lat pracownicy CEM

podejmuj inicjatywy wychowawcze i edukacyjne. W tym
miejscu wykiekowa i jest realizowany konkurs wiedzy o wielkich Polakach w wojewdztwie
kujawsko-pomorskim. Przez t
instytucj koordynowane s take
piesze pielgrzymki Grsk-Wocawek "ladami mczestwa ks.
Jerzego Popieuszki".
Grsk by take jednym z
ostatnich miejsc, ktre odwiedzia
przed swoj mierci matka bogosawionego ksidza - Marianna
Popieuszko. W czerwcu ubiegego roku bya gociem obchodw wita wojewdztwa, a take
wmurowaa kamie wgielny pod
budow wietlicy w Grsku.
W rozmowie z "Poza Toru"
dzielia si swoimi emocjami
zwizanymi z odwiedzinami
miejsca uprowadzenia syna.
- Ciesz si, e mj syn okazuje
si zwycizc - mwia Marianna
Popieuszko. - Jego mier nie posza na marne, jeeli ludzie bd
pamitali, e zo trzeba dobrem
zwycia.
Prace przeprowadzone bd
przez wykwalifikowanych fachowcw ze wiecia. Zlecia je
firma FX Energy Poland w Warszawie.
Celem prac poszukiwawczych
i rozpoznawczych jest udokumentowanie z ropy naftowej
i gazu ziemnego. Badania zaprojektowano na podstawie koncesji
poszukiwawczej wydanej przez
ministra rodowiska we wrzeniu
2008 roku.
- Prace prowadzone bd przy
uyciu materiaw wybuchowych
- informuje Geofizyka Toru
S.A. - rdem wzbudzania bd
wibratory. Z wacicielami lub
posiadaczami nieruchomoci, na
ktrych maj by wykonane badania geologiczne bd zawierane
porozumienia w sprawie wstpu.
Za ewentualne szkody wyrzdzone w toku bada geologicznych przysuguje odszkodowanie
zgodnie z postanowieniem art.
18 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r.
Prawo geologiczne i grnicze.
Moe okae si, e gmina Zawie Wielka jest gazowym eldorado?
(WT)
***
Aktorzy-amatorzy
W listopadzie
i grudniu odbdzie
si w gminie Zawie
Wielka konkurs teatralny
Ogosia go Fundacja Centrum
Edukacji w Grsku. Tematyka
realizacji ma dotyczy pokolenia ks. Jerzego Popieuszki. W
zmaganiach mog wzi udzia
teatry amatorskie z caej Polski.
Zmagania dotycz ta historyczno-politycznego oraz warunkw ycia i duchowoci wczesnych ludzi. Prezentacje spektakli
odbd si 25 listopada oraz 15
grudnia.
Patronat nad przegldem sprawuj marszaek wojewdztwa kujawsko pomorskiego, Piotr Cabecki oraz przeoony generalny
Zgromadzenia witego Michaa
Archanioa ks. Kazimierz Radzik.
Wicej informacji oraz regulamin konkursu mona znale
na stronie internetowej www.zlawies.pl.
(WT)

GMINA YSOMICE
Drogowa ofensywa 2014

Nawierzchnie ulic Jagodowej i Storczykowej w ysomicach
ju zmieniono. W kolejce czeka ulica Wierzbowa
tow zastpia asfaltowa. W ysomicach zmieniono nawierzchni

ul. Jagodowej z gruntowej na asfaltow. Inwestycja realizowana
bya na odcinku od drogi wojewdzkiej nr 552 do ul. Astrowej.
Tomasz Wicawski
Od pocztku roku zmodernizowanych zostao kilka tras gminnych i powiatowych. Jednostki
samorzdowe ze sob wsppracuj, eby pozyskiwa atwiej zewntrzne dofinansowania. Do
zimy planowane s kolejne oddania i przetargi.
Nowy asfalt wylano na trasach
powiatowych Zakrzewko-Tylice
(1 kilometr), Morczyny - Kamionki Mae (6,71 kilometra), Kamionki Mae - Turzno (2,6 km).
- Jedn z bardzo oczekiwanych inwestycji jest chodnik przy
drodze powiatowej relacji Turzno-Gronowo o dugoci 450 m i
szerokoci 1,5 metra wraz z owietleniem - mwi Piotr Kowal, wjt
gminy ysomice. - Budowa chodnika z kostki brukowej przy ul.
Gronowskiej pozwoli na spokojne
spacery mieszkacom, ktrzy ze
wzgldu na wze autostradowy
"Turzno" maj wzmoony ruch
przy swoich posesjach.
Prace przy tej trasie trwaj.
Kolejnym chodnikiem poprawiajcym bezpieczestwo jest ten
przy drodze powiatowej Turzno-Papowo Turuskie. Cay odcinek
liczy ponad 5 kilometrw, a do
koca listopada zostanie wybudowanych 1100 metrw.
Podobna inwestycja dotyczy
poczenia midzy ysomicami a
Ostaszewem wzdu drogi wojewdzkiej. Zadanie wykonywane
jest w ramach Drogowych Inicjatyw Samorzdowych prowadzonych przez Urzd Marszakowski,
Kolejne dziaania w toku
Prace na drogach w gminie ysomice cay czas trwaj. Sprzyja im dobra pogoda.
ktry partycypuje w kosztach

projektu.
- Jednym z najwikszych sukcesw wsppracy gmin powiatu
toruskiego ze Starostwem Powiatowym w Toruniu jest projekt
Regionalnego Programu Operacyjnego Wojewdztwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2007-2013
- mwi wjt gminy ysomice. Rezultatem tego przedsiwzicia
na terenie gminy ysomice bdzie ponad 35 kilometrw cieki rowerowej Toru-Chema z
odgazieniem umoliwiajcym
dojazd do orodka wypoczynkowego w Kamionkach Maych oraz

Toru-Unisaw przez Rankowo
i wierczynki. Przy realizacji zadania wykonano ju "pieszojezdni" przy ul. Lenej w ysomicach,
a lece na jej fragmencie pyty
drogowe zostan przeniesione na
ul. Kanaow, ktra zyska dziki
temu now nawierzchni.
Gminne nie gorsze
Sama gmina te nie prnuje.
W budecie znalazy si pienidze
Podr w czasie
FOT.ADAM
ZAKRZEWSKI
na realizacj prac budowlanych

na drogach gminnych.
- Cay projekt renowacji sieci
drg w naszej gminie uwaam za
ogromny sukces - mwi Roman
Wojda, przewodniczcy Rady
Gminy ysomice. - Przyjlimy
plan na lata 2010-2014, ktrego
skrupulatnie si trzymalimy,
wic wszyscy od dawna wiedzieli,
co bdzie remontowane.
W Rankowie zmieniono
nawierzchni betonow na asfaltow na odcinku o dugoci 130
metrw. W Lulkowie drog grun-
Przystpiono do zmiany nawierzchni ul. Storczykowej w

ysomicach na odcinku od ul.
Ogrodowej do posesji mieszkacw. Cao koczy si placem
manewrowym. Wykonano take
nakadk asfaltow na drodze w
Gostkowie od drogi powiatowej
(przy kociele) do gminnej przy
remizie OSP.
- W cigu najbliszych miesicy planujemy kolejne inwestycje - mwi Piotr Kowal. - W
Kamionkach Duych asfalt zostanie wzmocniony na odcinku 500
metrw.
Ulica Osiedlowa w Turznie
bdzie na caej swojej dugoci
pokryta asfaltem. Pyty betonowe
zostan wymontowane i wmontowane w inn ulic. Nowy wygld
otrzyma take ul. Wierzbowa w
ysomicach.
Podobna inwestycja zostanie
przeprowadzona w Papowie Toruskim przy ul. Heweliusza na
odcinku od ul. Lenej do Ogrodowej. W tym roku ma zosta rwnie ogoszony przetarg na wykonanie ul. Kocielnej w Papowie
Toruskim Osieki. Osieki.
ladami pierwszych Piastw wdrowali mieszkacy gminy ysomice.

W Gnienie odwiedzili Muzeum Pocztkw Pastwa Polskiego
Tomasz Wicawski
Wycieczka organizowana przez

radnych gminy ysomice w
ostatni weekend wrzenia odbywaa si pod hasem "Tu zacza
si Polska - Szlak Piastowski".
Trasa wioda przez pierwsz
stolic naszego kraju, Lednic,
Biskupin i nin.
- Zwiedzanie zaczlimy od
kolebki Piastw: Gniezna - mwi
Agnieszka Jankierska-Wojda z
Urzdu Gminy ysomice. - W
Muzeum Pocztkw Pastw Polskiego moglimy podziwia ciekawe nagrania w wersji 3D, ktre
w obrazowy sposb przedstawiay histori naszych przodkw.
Pniej udalimy si do katedry
pamitajcej X wiek, czyli okres
panowania Mieszka I.
Katedra Gnienieska stanowi sanktuarium witego Wojciecha. Drzwi budowli powstay
w 1100 roku. W 18 kwaterach
przedstawione jest ycie mczennika. W podziemnej czci
bazyliki znajduj si wykopaliska
archeologiczne. S tam rwnie
szcztki 5 prymasw Polski i 45
biskupw.
- Na wie widokow weszli
uczestnicy w najlepszej kondycji
W gminie ysomice nie brakuje chtnych do wsplnych wycieczek.
fizycznej - wskazuje Agnieszka

Jankierska-Wojda. - Droga, ktr trzeba pokona na szczyt, jest
sporym wyzwaniem.
Kolejnym punktem na trasie
turystw z ysomic by Ostrw
Lednicki. To wyspa na Jeziorze
Lednickim, na ktr trzeba przeprawi si promem.
- Zobaczylimy tam pozostaoci najstarszego grodu w Polsce
- mwi Wiesaw Makulec, miesz-
kaniec Wytrbowic. - Due wraenie robiy zabytkowy koci i

cmentarz.
Podrnicy udali si rwnie
do Bramy Trzeciego Tysiclecia
na polach lednickich, gdzie przeszli przez symboliczn bram w
ksztacie ryby. Co roku odbywaj
si w tym miejscu Oglnopolskie
Spotkania Modziey.
- W Biskupinie podrowalimy w czasie - wspomina Wie-
FOT.URZD
GMINY
saw Makulec. - Pierwszy raz widziaem gliniane naczynia i tkane

stroje sprzed tylu wiekw.
Wizyta w ninie i Inowrocawiu miaa charakter typowo
relaksacyjny. By czas na odwiedzenie kawiarni i spacer pod tniami.
- Iluminacje wietle wprawiy
uczestnikw podry w zachwyt
- dodaje Agnieszka Jankierska-Wojda. - Cay wyjazd by kolej-
nym, bardzo miym i sympatycznym, spotkaniem mieszkacw

gminy. Udao si nam poczy
edukacj i integracj.
Kolejna inicjatywa prospoeczna planowana przez radnych
ma mie charakter muzyczny.
Uczestnicy
dotychczasowych
imprez udadz si wsplnie na
koncert.

FOTOREPORTA
StarForce
2014
Za nami szsty
toruski zlot fanw
Gwiezdnych wojen
Do miasta Kopernika przyjechao ok. 8-10 tysicy mionikw sagi. Niezwyke

wraenie na mieszkacach
Torunia zrobia przede
wszystkim wielobarwna parada.
Miejscem zbirki byo
Centrum Sztuki Wspczesnej. Tam zaprezentoway si
wszystkie organizacje kostiumowe i odbyway spotkania
z gomi specjalnymi. Tegoroczn edycj uwietni swoim przybyciem Ian Liston,
filmowy Wes Janson, strzelec
Wedge'a.
Organizatorem zlotu jest
toruski fanklub "Gwiezdnych Wojen". Jak co roku,
after party po zlocie odbyo
si w Grabowcu, w gminie
Lubicz. Gospodarzem by
Leszek Budkiewicz, fan filmw George'a Lucasa, pomysodawca jedynej na wiecie
ulicy Obi-Wana Kenobiego,
przy ktrej mieszka.
(WT)
Skok w radosn
zabaw
Przedszkole Kangurek otwiera obek.
wietna oferta dydaktyczna bdzie wic poszerzona

Przedszkole Kangurek rozszerza swoj
ofert o obek. Pierwsze zgoszenia ju s,
wic jeli zaley nam na dobrej opiece naszego malucha, warto zgosi si ju teraz.
Na co moe liczy uczestnik zaj w obku?
Obiekt bdzie czynny od 6 do 17 dla dzieci
w wieku od 1,5 do 2,5 roku. Standardem s
cztery posiki dziennie przygotowane przez
miejscow kuchni. Na 15-osobow grup
przypadaj dwie opiekunki.
- Oferta jest zbliona do zaj w przedszkolu oczywicie z uwzgldnieniem wieku
dzieci w obku zachca Aldona Gajkowska, dyrektorka placwki. Poza typowymi zajciami dydaktycznymi mamy take
propozycje dodatkowe, np. rytmik, nauk
angielskiego metod obrazkow, warsztaty
muzyczne czy zajcia z przeszkolonym psem.
Pomys powstania obka wyrs z potrzeb rodzicw, ktrych dzieci byy ju w
przedszkolu. Zapisanie swoich modszych
pociech do obka w tym samym miejscu
wiele by uatwio.
- To bardzo wane, aby zachowa naturalne przejcie do nowego etapu dodaje Aldona Gajkowska. Dziecko z naszego obka
bez trudu bdzie kontynuowa edukacj w
przedszkolu. Zagwarantuje to naprawd dowiadczona kadra. Ja sama pracuj w szkolnictwie od ponad 30 lat.
Samo przedszkole bowiem to placwka
z ugruntowan pozycj w Toruniu. Posiada
kilka sal dydaktycznych, pracowni komputerow, gabinet terapii logopodyczynej,
sale hopland (miejsce zabaw z basenem z
pieczkami, gdzie mona zorganizowa take
prywatne przyjcia dla dzieci), do rytmiki i

gimnastyki. Nie mona take zapomina o
duym ogrodzie z placem zabaw, gdzie dzieci
mog si bezpiecznie bawi bez wychodzenia
poza teren przedszkola i obka.
Jak wyglda typowy dzie w przedszkolu?
Zaczyna si od powitania wszystkich dzieci,
ktre pniej rozpoczynaj porann gimnastyk. Po wysiku na najmodszych czeka
niadanie. Najedzone dzieci rozpoczynaj
zajcia dydaktyczne. Jeli pogoda na to pozwoli, wychodz take na wiee powietrze.
Przed obiadem jest czas na zabawy swobodne
lub powtrzenie materiau sprzed poudnia.
Potem jest take czas na zajcia dodatkowe,
ktre nie s objte podstaw programow.
- W tym roku nasza placwka otrzyma
certyfikat potwierdzajcy promocj zdrowia
zapowiada Aldona Gajkowska. Musielimy speni szereg wanych kryteriw. Dziki temu rodzice naszych podopiecznych maj
gwarancj, e ich dziecko rozwija si zdrowo
zarwno pod wzgldem fizycznym jak i psychicznym. To wszystko jest w poczeniu ze
zdrowym odywianiem i stylem ycia.
Warto zauway, e Kangurek organizuje take sporo wydarze dla dzieci i ich rodzicw, np. ostatnio wito ziemniaka, majc
wtedy moliwo do integrowania si z rodzicami i tworzenia kangurowej wsplnoty,
dziki ktrej dzieci czuj si jak w domu.

GMINA LUBICZ
Skanalizuj wie nad Bach

- Budowa kanalizacji w Grbocinie to cywilizacyjny obowizek - mwi wjt gminy Lubicz.
- Realizujemy to zadanie etapami. Rozkopy wida na kadym kroku
Tomasz Wicawski
Z roku na rok ronie liczba
mieszkacw Grbocina. Mieszka tam obecnie ponad 2600
osb. Stara sie kanalizacyjna
nie jest przystosowana do rozrastajcej si wsi. Budowlacy
montuj now, ktra ma by gotowa do wiosny.
Od 2007 roku trway prace
nad uzyskaniem pozwolenia na
budow sieci kanalizacyjnej, sfinalizowane z sukcesem w 2010
roku. Wtedy Urzd Gminy Lubicz
zoy pierwszy wniosek o dofinansowanie budowy sieci kanalizacyjnej ze rodkw unijnych.
Pierwszy etap kanalizacji
Grbocina zosta wybudowany
do czerwca. Wtedy rozpoczto
ukadanie sieci w II etapie, take
dofinansowanym z budetu UE.
We wrzeniu ruszya budowa III
etapu. Po jej zakoczeniu w maju
przyszego roku miejscowo bdzie niemal w peni skanalizowana.
- Grbocin ley w do gbokiej dolinie rzeczki Bachy - mwi
Marek Olszewski, wjt gminy Lubicz. - W zwizku z tym jego skanalizowanie to wielkie wyzwanie
techniczne i zdecydowanie wysze koszty budowy ni w innych
miejscowociach, ale rodowiskowa konieczno - cywilizacyjny
obowizek. Mam jedynie nadziej, e mieszkacy bd gremialnie
Budowa sieci kanalizacyjnej w Grbocinie postpuje. Na ulicy Karwowskiego prace ju zakoczono.
i szybko podczali swoje posesje

do wybudowanej sieci.
Zadowolenia nie kryje rwnie
przewodniczca Rady Gminy Lubicz, mieszkanka Grbocina.
- Po wybudowaniu III etapu
pozostanie nam tylko wykonanie
uzupenie sieci mwi Hanna
Anzel. - Niestety, na etapie planowania sieci w latach 2007-2010,
wielu z istniejcych obecnie do-
mw nie byo nawet w marzeniach ich wacicieli. Mimo to, do

czci dziaek i tak podcigalimy
studzienki, wiedzc, e s tam
ju pozwolenia na budow. Tam,
gdzie ich nie byo, wykonanie dokumentacji byo nieuzasadnione.
Jednak i ci mieszkacy otrzymaj
dostp do kanalizacji i to niebawem.
Prace budowlane trwaj w naj-
FOT.ADAM
ZAKRZEWSKI
lepsze. Wykonawca trzyma kciuki

za dobr pogod.
- Jak dotd nie byo le - mwi
Wojciech Kasprzak, kierownik
budowy. - Bardzo obawialimy
si wysokich wd gruntowych,
ktre s w tej czci gminy norm.
Jednak wyjtkowo suchy sierpie
i pocztek wrzenia spowodoway, e prace mogy biec sprawnie.
Oby typowe jesienne ulewy nade-
Tradycja na piciolinii
szy jak najpniej.

A roboty na tym odcinku jest
sporo. Do pooenia zaplanowano
6 kilometrw sieci, w tym jeden
kilometr rurocigw tocznych.
Zbudowa trzeba sze przepompowni.
- Ponad 700 osb zostanie
podczonych do kanalizacji na
tym etapie dodaje wjt. cznie do czerwca dostp do kanalizacji bdzie miao ok. 2300 mieszkacw Grbocina.
Mieszkacy czekaj na fina
robt.
- Uciliwe s te prace, ale dobrze wiemy, e konieczne - mwi
mieszkanka ul. Spdzielczej. Lepiej przemczy si kilka miesicy, eby pniej mie znacznie
wyszy komfort ycia. Przecie
we wsi pooonej na obrzeach
miasta ludzie nie bd latali do
latryn.
Pracujcy przy budowie kanalizacji zwracaj uwag na jeszcze
jeden aspekt.
- Nowoczesna sie kanalizacyjna zapewni spokj w tym wzgldzie na wiele lat - mwi kierownik
budowy. - Po stronie mieszkacw bdzie podczenie si do powstajcej sieci.
Prace kanalizacyjne trway w
ostatnich miesicach take w Zotorii m.in. na ulicy 8 marca.
Melodia pokonaa Harmoni, a Zota Jesie wyprzedzia Dolin Drwcy.

Muzykowanie i lokalne dwiki byy jednak najwaniejsze
wypali. Teraz wiemy ju na 100

procent, e za rok znw moemy
si spotka. Bdziemy starali si
dokada kolejne elementy do
tego wydarzenia.
Tomasz Wicawski
Osiem chrw seniora wzio
udzia w przegldzie zorganizowanym w Grbocinie w gminie
Lubicz. Jury byo wymagajce,
skadao si z wyksztaconych
muzykw. Byo czego posucha.
Bogaty repertuar zaskoczy nawet organizatorw.
Pomysodawc imprezy byy
stowarzyszenia: Lokalna Grupa
Dziaania "Podgrodzie Toruskie"
oraz Stowarzyszenie Lokalna
Grupa Dziaania Gmin Dobrzyskich Region Poudnie.
- Naszym celem jest aktywizacja osb starszych - mwi Wojciech Knie z LGD "Podgrodzie
Toruskie", organizator przegldu. - Coraz wicej zespow ludowych powstaje na wsiach, niejako
wskrzeszajc dawne tradycje.
Serca jurorw zaskarbi sobie
chr seniora Melodia ze Zejwsi Maej. W kocowej punktacji
wyprzedzi Harmoni z Grska,
Zot Jesie z Grbocina i chr
Dolina Drwcy z Lubicza Grnego. Wszystkie nagrodzone zespoy pojad na fina zmaga, ktry
odbdzie si 25 padziernika w
Czernikowie.
Eliminacje regionalne
- Formua zabawy jest taka,
e jedne eliminacje odbyy si w
Swoje jest najlepsze
Wszystkie chry otrzymay pamitkowe statuetki. Udzia w przegldzie wywoa wrd czci artystw spore
emocje.
gminie Lubicz, a drugie zaplanowano na 11 padziernika w Dobrzyniu nad Wis - dodaje pomysodawca przegldu. - Bawi
si z nami chry seniora z terenu
historycznych ziem: kujawskiej,
chemiskiej i dobrzyskiej.
Punktowany wystp powodowa spory stres u uczestnikw
konkursu. Byli te nieco bardziej
dowiadczeni piewacy.
- Wystpujemy w naszej gminie przy okazji wielu uroczystoci

- mwiy seniorki ze Zejwsi Maej. - Na doynkach i letnich imprezach si piewao. Istniejemy
od paru lat, ale zawsze przed wystpem gsia skrka si pojawia.
Jednak w kupie raniej.
Wszystkie wystpujce w
Grbocinie chry otrzymay pamitkowe statuetki oraz dyplomy
FOT.BEATA
NOWAKLATASKA
uczestnictwa.
- Muzyka ludowa jest pikna - mwia podczas wrczania
nagrd Hanna Anzel, przewodniczca Rady Gminy Lubicz.
- Kolejne chry powstaj jak
grzyby po deszczu. S najczciej
oddoln inicjatyw mieszkacw,
co cieszy jeszcze bardziej. Zastanawialimy si przed tym przegldem czy jest to pomys, ktry
Repertuar chrw skada si

gwnie z pieni ludowych i biesiadnych. Przedstawiciele jury
podkrelali, e autentyczno tego
rodzaju zespoy zyskuj wtedy,
gdy sigaj do korzeni.
- Lokalno potrafi by wielkim atutem - mwi ogaszajc
werdykt przewodniczcy jury. Kada, nawet najmniejsza ojczyzna, ma w sobie co swoistego, co
mona wycign i piknie przedstawi za pomoc muzyki. Nasze
oceny s bardzo subiektywne, bo
muzyka jest sfer subiektywn.
Cieszy jednak to, e tyle osb garnie si do tradycyjnej twrczoci
wiejskiej.
Deklaracja organizatorw jest
jasna. Bd kontynuowali ten
projekt w nastpnych latach.
- Przed nami fina, ktry zapewni wiele emocji - mwi Donacjusz Anzel z LGD "Podgrodzie
Toruskie" - Pniej przyjdzie
czas na podsumowanie i zaplanowanie kolejnej edycji. Umiechy
na twarzach seniorw potwierdzaj, e warto to robi.
wiato przyjazne rodowisku

Mieszkacy gminy Lubicz tumnie uczestniczyli w spotkaniach
dotyczcych programu Prosument. Prd ze soca prawie bez wkadu wasnego? To moliwe
Tomasz Wicawski
Najwicej osb pojawio si
podczas debaty w Grbocinie.
Pozostae odbyy si na pocztku padziernika w Lubiczu
Grnym, Lubiczu Dolnym i
Zotorii. Bez porednictwa
Urzdu Gminy nie mona
uczestniczy w projekcie, dlatego w prelekcjach uczestniczyli
przedstawiciele samorzdu.
Program "Prosument" realizowany jest w ramach Narodowego
Funduszu Ochrony rodowiska
i Gospodarki Wodnej. Jest lini
dofinansowania z przeznaczeniem na zakup i monta mikroinstalacji odnawialnych rde
energii. Jego celem jest ograniczenie lub uniknicie emisji
dwutlenku wgla.
- Projekt skierowany jest do
osb fizycznych - mwi podczas
spotkania w Grbocinie Marek
Olszewski, wjt gminu Lubicz.
- Udzia samorzdu jest jednak
nieodzowny. Kady moe otrzyma 40 procent dotacji, a pozostae 60 bdzie form poyczki,
ktr zacignie w imieniu zainteresowanych osb gmina. Tylko
my moemy wzi kredyt na 15
lat przy oprocentowaniu w skali roku na poziomie 1 procenta.
Dlatego tu jestem.
Koszty dzielone z innymi
Dotacja na poziomie 40 proc.
Eksperci wyjaniali 3 padziernika w szkole w Grbocinie na czym

polega program Prosument.
poniesionych kosztw moliwa

jest w programie pilotaowym
do koca 2014 roku. Co skada
si na koszt zwizany z udziaem
w programie?
- Przede wszystkim zakup
instalacji i jej uruchomienie mwi w Zotorii przedstawiciel
firmy zajmujcej si wdraaniem
programu. - Do tego potrzebne
s m.in. liczniki energii elektrycznej. Do tego trzeba doliczy
koszt montau wszystkich urzdze.
W programie obowizuje zasada: kto pierwszy ten lepszy. Zamwienia zbierane s do wyczerpania puli. Przykadowo przy
4-osobowej rodzinie moc instalacji wyniesie 3,5 kW, a jej koszt
to ok. 28 tysicy zotych brutto.
FOT.ADAM
ZAKRZEWSKI
Rata miesiczna przy kredycie na

15 lat wyniesie ok. 95 zotych.
Jak trafi do tego programu?
Trzeba zgosi ch zainstalowania elektrowni. Mona to zrobi
w Urzdzie Gminy w Lubiczu. W
tym momencie wypenia si deklaracj uczestnictwa w programie, a nastpnie przeprowadzana
jest wizja lokalna i wykonywany
projekt instalacji. Pniej podpisujemy umow i przygotowywany jest zbiorczy wniosek o dotacj. Wykonawca wyaniany jest
na drodze przetargu.
Trudne nazwy
W trakcie spotka z ekspertami i wadzami gminy mieszkacy
zadawali wiele pyta o program.
Chcieli wiedzie, czym s pompy ciepa, fotowoltaika i mikroelektrownie wiatrowe, o ktrych

mogli przeczyta w materiaach
przekazanych im zaraz po przyjciu na spotkanie.
- Instalacja fotowoltaiczna pozwala produkowa prd ze soca
- wyjaniali eksperci. - Montujc
panele fotowoltaiczne na swoim
dachu moemy uniezaleni si
od dostaw prdu oraz wzrostu
cen, ktra jest nam czsto fundowana. System jest atwy w montau i bezobsugowy.
Wadze gminy nie kryj zainteresowania programem.
- Rzadko jest moliwo zapewnienia mieszkacw alternatywnych rde energii na
tak preferencyjnych warunkach
- mwi Hanna Anzel, przewodniczca Rady Gminy Lubicz.
- Tylko jednostki samorzdu
terytorialnego dysponuj moliwoci zacigania praktycznie
nieoprocentowanych kredytw.
Kady musi zdecydowa sam,
czy jest w stanie ponosi przez
kilkanacie lat niewielkie, ale stae koszty i uniezaleni si dziki
temu energetycznie.
Wicej informacji o projekcie
mona uzyska pod nr tel. (56)
674 40 15 - Urzd Gminy Lubicz,
519 178 306 - konsultant ds. fotowoltaiki, 797 517 317 konsultant
ds. pomp ciepa, (56) 674 48 50 biuro konsultacyjne.
GMINA LUBICZ
Angielski
perfect
Gimnazjum
nr 1 w Lubiczu Grnym
otrzymao Europejsk
Odznak Innowacyjnoci
Certyfikat dotyczy edukacji jzykowej. Szkoa z gminy Lubicz
zostaa wyrniona za innowacyjne techniki ksztacenia.
Wyrniono projekt Sportomaniacy: sport prowadzi nas do
wiata.
Europejski znak innowacyjnoci przyznawany jest w Polsce od
2001 roku. Nagrodzony projekt
koordynowaa Ewa Brzuskiewicz-ychska przy wsppracy z Magdalen Rosisk.
- Gwnym celem bya realizacja warsztatw jzykowych, w
trakcie ktrych modzie gimnazjalna rozwijaa swoje umiejtnoci jzykowe w poczeniu
ze sportem - mwi Joanna Ardanowska, dyrektor Zespou Szk
w Lubiczu Grnym.
Uczniowie gimnazjum przeprowadzili warsztaty w jzyku
angielskim dla uczniw szkoy
podstawowej. Prezentowali m.in.
sylwetki znanych sportowcw.
Zorganizowano rwnie w lokalnym parku trening sportowy
prowadzony w jzyku angielskim.
Odby si take mecz piki nonej
relacjonowany po angielsku. W
komunikacji internetowej uczestniczyli uczniowie z zaprzyjanionych szk z Anglii, Portugalii i
Woch. W ramach realizacji zwyciskiego projektu powstaa strona internetowa www.sportomaniacs.weebly.com.

GMINA LUBICZ
Kadry szk podstawowych i gimnazjw w gminie Lubicz

Gimnazjum nr 1
Lubicz Grny
Szkoa Podstawowa nr 2
Lubicz Grny
Szkoa Podstawowa nr 1
Lubicz Dolny
Gimnazjum
Grbocin
Szkoa Podstawowa
Grbocin
Szkoa Podstawowa
Zotoria
Szkoa Podstawowa
Gronowo
Szkoa Podstawowa
Myniec Pierwszy
Wjt gminy Marek Olszewski i przewodniczca Rady Gminy Hanna Anzel skadaj z okazji
Dnia Edukacji Narodowej najserdeczniejsze yczenia pracownikom owiaty w gminie Lubicz

GMINA WIELKA NIESZAWKA
Nie ma miejsca na dugi

O rozbudowie Olendra, planach inwestycyjnych i bilansowaniu budetu
rozmawiamy z Kazimierzem Kaczmarkiem, wjtem gminy Wielka Nieszawka
Samorzdy w pobliu Wielkiej
Nieszawki zastanawiaj si nad
budow aquaparkw. Jakie ma
pan dowiadczenie z Olendrem?
Najwaniejsze jest to, e nie
dokadamy do tego interesu. Od
samego pocztku generujemy
zyski i zbieramy pienidze na
rozwj, gdy widzimy tak potrzeb. Gmina ma take dochody z podatku od nieruchomoci.
Chcemy rozbudowa Olendra
o minigolf, siatkwk plaow,
due miejsce do grillowania i siowni zewntrzn.
Gmina jest chyba jednym z nielicznych przykadw na skal
kraju, ktry moe si pochwali
tak prenie dziaajc inwestycj.
Dokadnie. Na spotkaniu
samorzdowcw w Komitecie
Olimpijskim okazao si, e poza
nami tylko w dwch miejscach
aquapark generuje dochody.
Prawda jest taka, e trzeba maksymalnie obniy koszty i dostosowa ofert do potrzeb. Budujc
nasz kompleks, mielimy wiedz
o tego typu obiektach w caej Europie. Cay czas oferujemy nasze
rady samorzdom, ktre myl o
podobnych inwestycjach na swoim terenie.
Czemu tak dobrze funkcjonuje
to na Zachodzie?
W Niemczech bilety na basen
dostaje si od lekarza w ramach
Ale nie trzeba si zadua, eby

zrobi co w gminie.
Zbieramy pienidze, zanim
podejmiemy jakie zadanie. W
naszej gminie nie ma miejsca
na zaduanie si. Funkcjonuje
system dopat i dofinansowa,
ale naley pamita, e pienidze
wracaj ze sporym opnieniem,
a wydatki s niemae. Spjrzmy
chocia na przebudow wiaduktu w ramach BiT City. Wprowadzilimy system ochrony rodowiska, ktry polega na instalacji
250 pomp ciepa do ogrzewania
wody uytkowej. Przetargi niestety si przecigaj i projekt bdzie mona zrealizowa dopiero
w przyszym roku.
FOT.ADAM
ZAKRZEWSKI
rehabilitacji krgosupa czy staww. Informacja o realizacji zalecenie lekarza trafia do suby
zdrowia. To jest norma.
Ktra z pana kadencji bya najtrudniejsza?
Kada jest inna i coraz trudniejsza. Wynika to m. in. z sytuacji ekonomicznej, w jakiej jest
obecnie Polska. Take oczekiwania wikszej liczby mieszkacw
s coraz wiksze, a my chcemy zapewni im odpowiednie
warunki do mieszkania. W tej
kadencji udao si zrealizowa

duy program drogowy. Stawiamy na nowoczesne owietlenie
w technologii LED. Oczywicie
do nowych osiedli doprowadzamy kanalizacj, wod. Budujemy wielofukcyjne boiska, place
zabaw a ju niebawem siownie
zewntrzne. Realizujemy projekty w ramach programu Kapita
Ludzki np. dotyczce wsparcia
osb zagroonych wykluczeniem spoecznym oraz dodatkowych zaj dla dzieci ze szk
podstawowych i gimnazjum.
Samorzdy obecnie planuj budety. Czego mog spodziewa

si mieszkacy gminy w najbliszych latach?
Bdziemy dalej realizowa
program drogowy. Idziemy w
kierunku poprawy transportu
i komunikowania gminy z Toruniem i Bydgoszcz. Za rok
powstanie zestaw peronw oraz
parkingw obsugujcych szybk kolej. Dziki temu mieszkacy samorzdu bd mogli dojecha swoim rodkiem transportu
do dworca i dalej kontynuowa
podr komunikacj zbiorow.
Mylimy take o czym na wzr
roweru miejskiego.
Nie samymi inwestycjami czowiek yje.

Rozszerzymy ofert dla osb
w wieku poprodukcyjnym.
Zmienia si sytuacja na polskiej
wsi i terenach podmiejskich.
Nie chcemy, aby nasi seniorzy
siedzieli w domach. Nie zapominamy o najmodszych, planujc przedszkola lub punkty
przedszkolne. Musimy jedynie
okreli, czy bdzie to inicjatywa
prywatna, czy zrealizujemy j w
ramach Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych.
Gmina ley nad Wis. S pomysy na wykorzystanie rzeki?
Zawsze zastanawiaem si nad
wykorzystaniem jej do celw turystyczno-rekreacyjnych.
W
studium mamy nawet zapisany
pomys otwarcia portu rzecznego w Maej Nieszawce, ale s to
spore koszty. Niestety, nasze tereny nadwilaskie s czsto zalewane, a to stawia pod znakiem
zapytania wszelkie dziaania.
Jaki jest Kazimierz Kaczmarek
prywatnie?
Lubi gry i gdy tylko mog,
ruszam do Kotliny Kodzkiej.
Zbieram take starocie, np. zegary i lampy, ale niestety rzadko
znajduj czas na renowacj w
domowym zaciszu. Teraz duo
czasu powicam swojemu wnukowi.

GMINA OBROWO I CZERNIKOWO
Historyczny punkt
Mao brakowao, a Unikat Osiek zwyciyby w 2. kolejce I ligi futsalu
w wyjazdowym meczu z Unisaw Team. Spotkanie zakoczyo si remisem 2-2
Wieczyski, wjt gminy Obrowo. Kady z nas potrzebuje ruchu i odstresowania po codziennej pracy.
Pika nona jest sportem szczeglnie mi bliskim, bo sam w modoci
trenowaem t dyscyplin.
W grupie pnocnej I ligi zawodnicy z Osieka rywalizuj (poza
zespoami z Gdaska, Unisawia
i Gniezna) z MOKS Soneczny
Stok Biaystok, AZS WSiU Malwee
d, KS Constract Lubawa, FC
Toru, Elhurt-Elmet Helios Biaystok i AZS KU Uniwersytetu Warszawy.
- Najbardziej nie moemy si
doczeka meczu derbowego mwi Mateusz Wrblewski. - Ju
w listopadzie zmierzymy si z druyn z Torunia i mam nadziej, e
wyjdziemy z tego starcia obronn
rk.
"Poza Toru" jest patronem medialnym wystpw zespou Unikat
Futsal Club Osiek w I lidze.
Tomasz Wicawski
Pierwsze kroki stawiaj w rozgrywkach oglnopolskich zawodnicy z gminy Obrowo. Po dwch
kolejkach maj na koncie 1 punkt,
ale z nadziej patrz w przyszo.
Gra jest sporo lepsza od rezultatw.
Gdy gracze z Osieka nad Wis wyszli w ubieg niedziel na
prowadzenie 2-1 wydawao si, e
mecz w Unisawiu zakoczy si ich
sukcesem, ale na pierwsz wygran
przyjdzie im jeszcze poczeka.
- Pozosta niedosyt, bo w drugiej poowie bylimy zespoem zdecydowanie lepszym - mwi Marcin
Budzisz, prezes klubu z Osieka i
waciciel firmy Unikat. - W pierwszych meczach najwaniejsze jest
jednak, ebymy zdobyli potrzebne
dowiadczenie. Pniej to zaprocentuje.
Przypomnijmy, e w 1. kolejce
zesp z powiatu toruskiego, debiutujcy w I lidze, przegra z druyn Politechniki Gdaskiej 1-4.
- W tamtym spotkaniu rwnie
mielimy swoje szanse - mwi Mateusz Wrblewski, zawodnik Unikatu Osiek. - Prowadzilimy nawet
1-0, ale bdy w obronie nie pozwoliy nam przywie znad morza
kompletu punktw. Moe sprawdzi
si przysowie, e do trzech razy
sztuka?
Debiut u siebie
Kolejne spotkanie rozegrane
zostanie ju 12 padziernika na hali
w Grbocinie. Zawodnicy z gminy
Obrowo zadebiutuj w lidze przed

wasn publicznoci. Stan naprzeciwko KS Gniezno. Pocztek
spotkania o godzinie 14.00.
- Liczymy, e na trybunach zasidzie wielu mionikw piki halowej - mwi Marcin Budzisz. - W
kocu jest to rywalizacja dla kibicw i bez nich granie spotka nie
ma sensu. Bdziemy starali si pokaza swoim fanom z jak najlepszej
strony.
Pikarze rwnie nie trac bojowego ducha.
- Nie ma si co zraa po dwch
kolejkach - mwi Jakub Jasiski,
pikarz z pola. - Nie taki diabe
straszny, jak go maluj. W pierwszym spotkaniu zabrako nam dowiadczenia, eby duej pogra
pik przy korzystnym wyniku. W
Unisawiu zaway jeden stay fragment gry. Mielimy jednak swoje
szanse i trzeba byo zamieni je na
gole. Pierwszy punkt i tak jest historycznym osigniciem.
Unikat Osiek jest pierwszym
zespoem z powiatu toruskiego,
ktry rywalizuje w I lidze piki halowej. Dotychczas graa w niej, a
take ekstraklasie, tylko druyna z
Torunia.
- To due przedsiwzicie logistyczne i finansowe - mwi Marcin
Budzisz. - Jedzimy na mecze po

caej pnocnej Polsce. Wszystko
kosztuje, ale zapewnilimy stabilny
budet na ten sezon.
Samorzd z pomoc
Du rol w utrzymaniu druyny, poza sponsorem tytularnym
- firm Unikat - odgrywa Urzd
Gminy w Obrowie. Dofinansowanie samorzdu daje pewno i
spokj rywalizujcym na boisku
zawodnikom.
- Wczylimy si w ten projekt, bo sport jest odskoczni od
ycia codziennego - mwi Andrzej
Lepsze pozyskiwanie funduszy
Terminarz gier w pierwszej

rundzie sezonu 2014/2015
3 kolejka, 12 padziernika Unikat Osiek - KS Gniezno
4 kolejka, 18/19 padziernika
Stok Biaystok - Unikat Osiek
5 kolejka, 26 padziernika Unikat AZS Malwee d
6 kolejka, 8/9 listopada KS Lubawa - Unikat Osiek
7 kolejka, 16 listopada Unikat
Osiek - FC Toru
8 kolejka, 29/30 listopada Helios
Biaystok - Unikat Osiek
9 kolejka, 7 grudnia Unikat
Osiek - AZS KU Uniwersytetu
Warszawy
W gminie Czernikowo pracuj nad strategi rozwoju samorzdu

do roku 2020. Dokument przeszed konsultacje spoeczne
Tomasz Wicawski
Przygotowanie dokumentu kocowego samorzd powierzy firmie "Curulis" z Poznania. W
celu dopracowania szczegw
projektu powoano konwent, w
ktrego skad wchodzili przedstawiciele wadz, radni, urzdnicy, nauczyciele, przedsibiorcy
oraz dziaacze spoeczni.
- Ide powstania strategii jest
uzupenianie si naszej wizji rozwoju ze "Strategi Rozwoju Wo-
jewdztwa", "Strategi Rozwoju

Powiatu Toruskiego" oraz "Strategi Zintegrowanych Inwestycji
Terytorialnych Obszaru Torusko-Bydgoskiego" - mwi Dariusz
Zagrabski, zastpca wjta gminy
Czernikowo. - W ubiegym roku
po raz pity znalelimy si wrd
najlepiej zarzdzanych gmin
wiejskich w Polsce. W rankingu
"Rzeczpospolitej" uplasowalimy
si na 48. miejscu.
Na siedemdziesiciu kilku
stronach dokumentu znajdujemy
analiz spoeczno-gospodarcz
rozwoju samorzdu z uwzgldnieniem sytuacji w infrastrukturze, ochronie rodowiska i bezpieczestwie. Wskazany zosta
rwnie cel na przyszo.
W dokumencie nie odnajdziemy nic, czego nie byoby w innych
opracowaniach o tym charakterze. Na co ma si on przeoy
realnie?
- Nowa strategia rozwoju gminy z pewnoci pozwoli na jeszcze
efektywniejsze pozyskiwanie funduszy zewntrznych - mwi Dariusz Zagrabski. - Wyznaczamy

sobie take podstawowe zadania
inwestycyjne oraz komunikacyjne
do 2020 roku.
Wrd nich s remont drg
gminnych, przyczenie gminy do
gazocigu, rozbudowa i modernizacja sieci kanalizacyjnej, zmniejszenie emisji CO2, zalesianie na
glebach o niskiej klasie, rozszerzenie wsppracy z Powiatowym
Urzdem Pracy dla Powiatu Toruskiego oraz, co do enigmatyczne, zapewnienie wysokiej
jakoci ksztacenia. Wrd rde finansowania tych projektw
wskazano m.in. budet samorzdu, Europejski Fundusz Rozwoju
Regionalnego, rodki z Agencji
Restrukturyzacji i Modernizacji
Rolnictwa, Zintegrowane Inwestycje Terytorialne, a take fundusze prywatne w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego.
Fot. Adam Zakrzewski
DODATEK
EDUKACJA
Zamie pasj w prac

Edukacja poczona z wakacjami? Wystarczy, e studiujesz turystyk i rekreacj
Micha Ciechowski
Podre i czas spdzony na
wieym powietrzu zespolony
ze studiami brzmi prawie nierealnie. Nic bardziej mylnego.
Turystyka i rekreacja staje si
coraz bardziej podanym
kierunkiem na polskich uczelniach. Jednym kojarzy si z
organizacj podry, innym z
prac w orodkach sportowych. Od niedawna mona j
te poczy z turystyk biznesow.
Rynek usug turystycznych
stale ronie. Koniec wakacji nie
jest rwnoznaczny z brakiem
zainteresowania wycieczkami
do popularnych miejsc na caym wiecie. Biura podry oferuj turystom opiek polskich
rezydentw, ktrych ulokowali
w kadym zaktku globu. Tak
prac moe otrzyma choby
absolwent turystyki i rekreacji.
- Osoba uczca si wanie
w tym kierunku ma duo alternatyw w ksztatowaniu swojej
kariery - mwi Angelika Stachowiak, kierowniczka biura podry. - Prac otrzyma
moe na stanowisku przewod-
nika, pilota wycieczek, a take

animatora czasu wolnego.
Absolwent znajdzie rwnie zatrudnienie w hotelach,
orodkach wypoczynkowych,
sportowych i rekreacyjnych.
Podczas kilku lat edukacji na
uczelni wyszej moe pojawi
si szansa na odbycie ciekawych praktyk czy patnego stau w kraju i zagranic.
- Wspaniale jest czy pasj
z prac - mwi Marek, student
II roku turystyki i rekreacji. -
Wanie dlatego wybraem ten

kierunek. Otwarto i pewno
siebie to cechy, ktre pomagaj
mi realizowa wasne marzenia. Moliwo aktywnej dziaalnoci w kole naukowym oraz
pomoc uczelni w organizacji
wyjazdw na zagraniczne praktyki przyblia mnie do pracy w
wymarzonym zawodzie.
Rwnie na toruskim Uniwersytecie Mikoaja Kopernika
turystyka i rekreacja cieszy si
spor popularnoci. Od kilku-
nastu lat kierunek ten oferuje

studentom dwie specjalnoci:
krajoznawstwo i obsuga ruchu
turystycznego oraz animacja
sportu i rekreacji. Po ukoczeniu tej pierwszej absolwent
uzyska wiedz o walorach
przyrodniczo-kulturowych regionw turystycznych Polski i
wiata. Druga specjalno pozwoli za na zdobycie wiedzy
o rozwoju psychofizycznym
czowieka w cyklu caego ycia
i czynnikach go warunkujcych. Student zdobdzie rwnie przygotowanie w zakresie
metodyki rekreacji ruchowej i
sportu.
Turystyka i rekreacja nie jest
jednak ukierunkowana wycznie na podrowanie. Studia
przygotuj suchaczy do pracy
przy organizacji wydarze kulturalnych w maych miejscowociach oraz wielkich miastach. Wymagana jest przy tym
zdolno organizacji czasu i
planowania wydarze. Wanie
takich umiejtnoci nabywa si
podczas piciu lat edukacji na
uniwersytecie.
- Rozwj turystyki i gospodarki turystycznej naley do
obszarw strategicznych nie
tylko w Polsce, ale i w wielu

krajach Europy - dodaje Stachowiak. - Dziki wsppracy z
wieloma uczelniami spoza Polski nasi studenci maj wicej
moliwoci uzyskania szeroko
pojtego dowiadczenia w pracy poza granicami kraju. Co za
tym idzie - pracodawcy bd
prowadzi wewntrzn bitw
o pracownika.
Jedna z takich opcji edukacji to wci popularny program
Erasmus. Skierowany jest on
do uczelni - ich studentw i
pracownikw. Wspiera midzynarodow wspprac szk
wyszych, umoliwia wyjazdy
za granic na cz studiw
i praktyk. Promuje rwnie
mobilno pracownikw uczelni oraz stwarza im liczne moliwoci udziau w projektach
wraz z partnerami zagranicznymi.
Wybierajc studia o kierunku turystyka i rekreacja, nie
moemy da zwie si okreleniu studia wypoczynkowe. By
mie moliwo podrowania
po caym wiecie, naley najpierw przeby pi lat duego
wysiku. Nie tylko intelektualnego, ale take fizycznego.
DODATEK
EDUKACJA
Gimnazjalny przedsibiorca
Mdre inwestowanie i bezpieczne poyczanie pienidzy -
pod takim hasem wystartowa nowy projekt skierowany do modziey

Micha Ciechowski
Centrum Edukacji Obywatelskiej i Narodowy Bank Polski po
raz szsty rozpoczynaj projekt
Modzi Przedsibiorczy skierowany do uczniw i nauczycieli
ze szk gimnazjalnych. Przedsiwzicie podzielone zostao na
dwa etapy. Uczestnictwo w nich
jest bezpatne.
- Dziki projektowi uczniowie
klas gimnazjalnych maj moliwo stawiania pierwszych krokw w biznesie - mwi Patrycja
Strzemkowska, ekonomistka. Oprcz tego, e modzie poznaje
podstawowe pojcia ekonomiczne, ma te szans dowiedzie si,
jak osiga zyski, gdzie inwestowa i dlaczego warto oszczdza.
Nabr do projektu zakoczy
si w rod 8 padziernika. Akcja
ma na celu edukacj ekonomiczn w praktyce. Wspdziaajc
ze sob modzi ludzie zdobywaj
dowiadczenie w zakresie prowadzenia wasnego przedsibiorstwa
w wirtualnej rzeczywistoci. Jednoczenie zdobywaj wiedz na
temat nawizywania wsppracy,
promowania wasnych pomysw,
budetowania oraz analizowania
ryzyka.
- Gimnazjalici podczas zaj

praktycznych ucz si, jak podejmowa wasne, odpowiedzialne
decyzje - dodaje ekonomistka.
- Ponadto mierz si z wieloma
problemami, ktre pojawiaj si
podczas pracy.
Projekt Modzi Przedsibiorczy skierowany jest take do
nauczycieli modziey. Jak zapowiadaj organizatorzy, planuj
podj si realizacji pilotaowego
kursu dla wykadowcw ze szk
ponadgimnazjalnych.
W ramach programu uczniowie gimnazjw zmaga si bd
z zadaniami z zakresu ekonomii
i gospodarki rynkowej. Wszystko
to odbywa si bdzie na specjalnie zaprojektowanej platformie

internetowej. Program ten skada
si z dwch etapw.
- Etap pierwszy dotyczy bdzie oszczdzania i inwestowania
wasnych rodkw oraz zarzdzanie budetem - mwi Maja
Gruszczyska,
koordynatorka
projektu. - W drugim za gimnazjalici dowiedz si, jak zaoy i
prowadzi ich wasn, wirtualn
firm.
W
semestrze
zimowym
uczniowie skupi si na pilnowaniu domowego budetu, planowaniu wycieczki klasowej lub
warsztatw. Nastpnie zagbi
si w tematyk usug bankowych,

dziki czemu poznaj haczyki
wybranych transakcji oraz inwestycji.
Semestr wiosenny to zakadanie wirtualnego biznesu w prawdziwej rzeczywistoci. Gimnazjalici zaczn rozwija swoje firmy
na rynku.
- Cay program wzbogacony
jest rwnie o kurs e-learningowy
dla nauczycieli - dodaje koordynatorka. - Wykadowcy dowiedz
si w nim, w jaki sposb pracowa
z uczniami przy realizacji tego
wanie projektu.
W e-kursie pojawi si zagadnienia, takie jak: zarzdzenie
zasobami, podejmowanie racjonalnych decyzji ekonomicznych

w yciu codziennym czy rozwizywanie wybranych problemw
ekonomicznych wanych dla spoecznoci lokalnej.
Dodatkowo
organizatorzy
przygotowali dla wszystkich
uczestnikw multimedialne lekcje, spotkania online z ekspertami, webinaria, czyli internetowe
seminaria, a take publikacje i
scenariusze zaj o przedsibiorczoci.
- Projekt Modzi Przedsibiorczy zakoczy si uroczyst
gal finaow - podsumowuje
Maja Gruszczyska. - Odbdzie
si ona w siedzibie Narodowego
Banku Polskiego w Warszawie.
Na wydarzenie zostan zaproszone najlepsze zespoy wyonione
podczas trwania caego przedsiwzicia.
Pierwsza edycja projektu odbya si w 2009 roku. Przez pi
kolejnych lat wzio w nim udzia
ponad 600 nauczycieli i 7,5 tysica
uczniw z caej Polski.
Przedsiwzicie
Modzi
Przedsibiorczy tworzone jest
przy wsppracy z Narodowym
Bankiem Polskim w ramach programu edukacji ekonomicznej.
DODATEK
EDUKACJA
Matura po nowemu
Od tego roku egzamin dojrzaoci bdzie mia inn form.
Najwiksz niespodziank jest matura z jzyka polskiego
Micha Ciechowski
W maju 2015 r. do egzaminu
maturalnego przystpi pierwszy rocznik absolwentw, ktry
uczy si zgodnie z now podstaw programow. To nie tylko sprawdzenie wiedzy, ale take okazanie dojrzaoci do
dalszej edukacji na uczelni
wyszej. Dugo zapowiadane
zmiany w formie egzaminw
weszy w ycie od roku szkolnego 2014/2015. Co zatem zrewolucjonizowano?
Ponad rok temu, w lipcu 2013
roku, Centralna Komisja Egzaminacyjna pokazaa informatory zawierajce opisy modyfikacji zalicze ustnych oraz
pisemnych podczas majowych
egzaminw. Dodatkowo podane zostay przykadowe zadania wraz z proponowanymi
rozwizaniami.
- Uczniowie podchodzcy
w tym roku do matury bd
musieli zda trzy obowizkowe
pisemne egzaminy - z jzyka
polskiego, matematyki oraz jzyka obcego - mwi Sawomir
Pieczyski, nauczyciel w jednym
z kujawsko-pomorskich lice-
w. - Ta forma nie ulega adnej

zmianie. Podobnie jest z egzaminem ustnym: z jzyka polskiego
oraz obcego. To, co od tego roku
stanowi nowo, to obowizek
przystpienia do pisemnego egzaminu z przedmiotu dodatkowego.
Od 2015 roku maturzysta bdzie musia zda przynajmniej
jeden z dobranych przez siebie przedmiotw. Zaliczany on
bdzie wycznie na poziomie
rozszerzonym. Z dotychczasowej dodatkowej grupy usunito
wiedz o tacu.
Egzamin jzykowy
Matur z jzyka obcego nowoytnego ucze zda musi w
formie pisemnej oraz ustnej.
Wybierajc okrelony jzyk, naley przystpi do tego samego
w obu czciach.
Moe by on rwnie wybrany jako przedmiot dodatkowy.
Kady absolwent, niezalenie
od typu szkoy, do ktrej uczszcza, bdzie mg przystpi do
egzaminu na poziomie dwujzycznym.

Zmieniona forma dotyczy
rwnie matury z jzyka polskiego. Do tej pory uczniowie przedstawiali wczeniej przygotowan
prezentacj. W maju maturzysta
bdzie losowa zadanie, ktre
odnosi si bdzie do tekstw
omawianych w cigu trzech lat
edukacji ponadgimnazjalnej. Na
przygotowanie odpowiedzi ma
pitnacie minut, dziesi za
otrzyma na wasn wypowied,
a pi trwa bdzie rozmowa z
egzaminatorami.
- Nowa forma egzaminu ustnego wynika z coraz atwiejszej
dostpnoci gotowych prezentacji - mwi Pieczyski. - Uczniowie kupuj j za kilkadziesit
zotych, po czym cao zapamituj, a na egzaminie po prostu klepi to, co zostao im w
gowie, a chodzi przecie o co
innego.
Bezporedni jednak przyczyn modyfikacji bya zmiana w podstawie programowej.
Rewolucj okae si te nowy
sposb sprawdzania prac maturalnych. Dotd odbywao si
to wedug wczeniej przygotowanego klucza. Teraz, zamiast
oceny analitycznej, nauczyciele
podejd do tego holistycznie.

- Przyznanie kolejnych punktw bdzie informowao o zblieniu si do penego rozwizania - informuje nauczyciel.
- Schemat oceniania w podejciu
holistycznym zawiera przykady
wielu metod rozwizania, ze
wskazaniem punktw krytycznych.
Warunkiem niezbdnym do
otrzymania wiadectwa dojrzaoci bdzie uzyskanie minimum
30% punktw z egzaminw obowizkowych, czyli pisemnych
i ustnych z jzyka polskiego,
obcego oraz pisemnego z matematyki, a take przystpienie do
egzaminu z jednego przedmiotu
dodatkowego na poziomie rozszerzonym.
Od tegorocznej matury wprowadzona zostanie rwnie dodatkowa forma przedstawiania
wynikw. Te z czci pisemnej
bd wyraone w procentach i
skali centylowej. Oprcz uzyskania informacji o procentowym
wyniku, ucze dowie si, ile maturzystw uzyskao identyczny
lub gorszy wynik. Taka wiedza
przyda si rwnie uczelniom.
Dziki temu bardziej obiektywnie podejd do przyszorocznej
rekrutacji.

KULTURA/ ALEKSANDRW KUJAWSKI
Najlepsze kino poka w Toruniu

Mrok, Ukraina i mistrzowskie kino tak w skrcie mona streci program tegorocznego Tofifestu
Olbrychski, Szaflarska i Hoffman
to tylko niektrzy gocie 12. Midzynarodowego Festiwalu Filmowego Tofifest, ktry odbdzie si w
Toruniu. Organizatorzy przygotowali dla widzw ponad 150 filmw
w 16 pasmach tematycznych. Nowoci w tym roku bdzie towarzystwo Audiowizji, muzycznego
festiwalu, ktry czerpie zarwno z
dwikw jak i obrazw.
Twarz tegorocznej edycji festiwalu jest posta Lisbeth Salander,
bohaterka kryminalnej trylogii
Millenium Stiega Larssona, w ktr wcielia si Noomi Rapace.
- W tym roku sprbujemy zanalizowa rodzcy si na naszych
oczach nurt kina, jakim jest nordic
noir zapowiada Kafka Jaworska,
dyrektor festiwalu. To kino oparte
o popularne skandynawskie kryminay. Lisbeth jest wanie bohaterk
jednego z takich dzie.
W pamie powiconym osi tematycznej festiwalu zobaczymy m.
in. Insomni w reyserii Erika
Skjoldbjrga, Kobiet w klatce
Mikkela Nrgaarda, czy Nordvest
Michaela Noera.
Tradycyjnie w trakcie imprezy
zostan rozdane Zote Anioy statuetki dla najlepszych filmw Tofifestu wyonionych w czterech kategoriach. Konkurs gwny ON AIR
przeznaczony jest dla wiatowych
debiutw. Wrd trzynastu konkursowych produkcji cz z nich
polskie premiery bdzie miaa wanie w grodzie Kopernika. Mowa tu
o Kukurydzianej wyspie z Gruzji
czy izraelskim Zero Motivation.
- W ramach konkursu filmw
krtkometraowych SHORTCUT
pokaemy 33 produkcje z 20 krajw
wyjania Jarosaw Jaworski, rzecznik festiwalu. Pozostaj nam jesz-
cze zmagania Polakw w ramach

pasma FROM POLAND oraz LOKALIZACJE, w ktrych pokaemy
dziea autorw zwizanych z wojewdztwem kujawsko-pomorskim.
Zotego Anioa, nagrod honorow, za Niepokorno Twrcz w
tym roku odbierze Daniel Olbrychski, znany w caej Polsce ze swojego udziau w filmach Potop czy
Ziemia obiecana. Anioy za caoksztat twrczoci otrzymaj aktorka Danuta Szaflarska (Pokosie,
Pora umiera) oraz reyser Jerzy
Hoffman (ekranizator trylogii Sienkiewicza nominowany do Oscara)
- Spotkamy si w tym roku take
z twrcami zagranicznymi dodaje

Kafka Jaworska. Wrd naszych
goci pojawi si Bohdan Slama,
czeski reyser. Otrzyma on od nas
Zotego Anioa za wybitny wkad
w rozwj kina europejskiego. Bdziemy goci take utytuowanego
Estoczyka Ilmaara Raaga, ktrego
Nasza klasa zostaa licznie nagrodzona na europejskich festiwalach.
Kino estoskie bdzie take zaprezentowane w pamie Viva Batyk
wsplnie z filmami z otwy i Litwy.
W zwizku z sytuacj na Ukrainie
organizatorzy zarezerwowali take
pasmo powicone wydarzeniom u
naszych wschodnich ssiadw. Zo-
baczymy wic m. in. Im Femen

opowiadajcy o Oksanie Saszko,
liderce ruchu spoecznego Femen.
Kobieta bdzie gociem Tofifestu.
Jules i Jim, 400 batw oraz
Ostatnie metro tymi filmami
festiwal uczci 20-lecie mierci Francois Truffauta. Mistrzowskie kino
zostanie take docenione w pamie
Three Bs prezentujcym kino Luisa
Garcii Berlnagi, Luisa Bunuela i Juana Antonio Bardema.
- Tegoroczny Tofi przygotowa
take kilka nowoci mwi dyrektorka festiwalu. Mowa tu o nocnym pamie Lunatycy, z ktrego
najbardziej uciesz si fani obrazw
Jodorkowskiego, Lyncha i Bunuela.

Nowym pomysem jest take Movies From The Heart Of Poland.
Pokaemy tu 20 najciekawszych
filmw twrcw z wojewdztwa
kujawsko-pomorskiego. Z Tofifestu
filmy pojad na pokazy w caej Europie.
Imprez towarzyszc festiwalowi bdzie znane ju mieszkacom Torunia Audiowizje. To festiwal muzyczny, ktry opiera si na
powizaniu dwiku z obrazem, a
najlepiej charakteryzuje go motto
Usysz obraz, zobacz dwik. Poza
koncertami organizatorzy tego wydarzenia przygotowali dwa konkursy. Pierwszy z nich to Showcase, w
ktrym udzia bierze 30 kapel.
- Konkurs ma by sensualnym
dowodem na to, e obraz niejednokrotnie wspgra z muzyk na koncertach mwi twrca Audiowizji,
Patryk Lewandowski. - Ma take
motywowa zespoy muzyczne do
pracy nad opraw wizualn swoich
koncertw.
Drugim konkursem jest Muzyka
do nakrcenia. Tutaj internauci wybior zesp, ktry nagra teledysk z
ekip specjalistw pod wodz reysera Bogdana Dziworskiego zwanego polskim Cartier-Bressonem.
Tofifest odbdzie si w dniach
18-26 padziernika w klubie Od
Nowa oraz Kinie Centrum w Centrum Sztuki Wspczesnej. Audiowizje potrwaj od 21 do 25 padziernika. Szczegowy harmonogram
imprez znajdzie si na stronie www.
tofifest.pl.
Region w obiektywie
Tumy mieszkacw obejrzao
now wystaw, przygotowan w ramach

projektu Zwiedzam region z bibliotek
Micha Ciechowski
Wernisa odby si 26 wrzenia, w czytelni Miejskiej Biblioteki Publicznej
im. Marii Danilewicz Zieliskiej w
Aleksandrowie Kujawskim. W wydarzeniu uczestniczyli sympatycy placwki, mieszkacy miasta oraz okolic, ktrych
przycign
turystyczno-krajoznawczy temat ekspozycji. Kady uczestnik spotkania
otrzyma rwnie niespodziank, w postaci mini przewodnika.
Goci wystawy przywitaa Wanda
Drabikowska, dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej, ktra przedstawia drog
realizacji przedsiwzicia. Na cay projekt
placwka pozyskaa pienidze z konkursu "Aktywna Biblioteka", realizowanego
w ramach Programu Rozwoju Bibliotek
przez Akademi Filantropii w Polsce.

- W mini przewodniku, powstaym
podczas projektu, wytyczonych zostao
pi tras wycieczkowych, pieszych i rowerowych - mwia podczas wernisau
dyrektor MBP w Aleksandrowie. - Opracowane one zostay z uwzgldnieniem
najbardziej znaczcych dla naszych terenw postaci, wydarze i zabytkw.
Wytyczone trasy naniesiono na map
Aleksandrowa Kujawskiego oraz najbliszych okolic. Te wanie drogi turystyczne opublikowano w przewodniku zatytuowanym tak samo, jak temat projektu
- "Zwiedzam region z bibliotek".
Podsumowaniem caego przedsiwzicia staa si wystawa zdj zrealizowanych podczas wycieczek zorganizowanych przez Miejsk Bibliotek Publiczn.
- Wszystkie zdjcia, ktre zostay wyeksponowane na wystawie, jak i mapy z
zaznaczonymi trasami znalazy si na
oficjalnej stronie internetowej biblioteki,
w zakadce May Punkt Informacji Turystycznej - dodaje dyrektor.
Podczas wernisau mieszkacy miasta mogli podziwia zdjcia autorstwa
uczestnikw projektu. Zaproszeni gocie
poddali wic ocenie fotografie ukazujce historyczne budynki Aleksandrowa, a
take prawosawny cmentarz znajdujcy
si w regionie.
Ekspozycja znajdujca si w Miejskiej
Bibliotece Publicznej w Aleksandrowie
Kujawskim czynna bdzie do koca padziernika.
Cuda-wianki z Wouszewa
Klub Kobiet Aktywnych z Wouszewa specjalizuje si
w pracach z papieru oraz filcu
Inga Kamierczak
Klub Kobiet Aktywnych zrzeszy w
2009 roku kobiety chcce piewa w
chrze. Wsppraca na tyle im si
spodobaa, e teraz rcznie tworz
oryginalne prace z papieru, filcu
oraz na czenku. Kobiety z Wouszewa zaskakuj cigle coraz to
nowszymi pomysami.
W 2008 roku projekt LEADER+
zrzeszy panie, ktre z zamiowania
pieway w chrze. Wraz z jego zakoczeniem nie znikna ch do
wsppracy. Po roku powsta Klub
Kobiet Aktywnych. Wspiera on nie
tylko istniejcy chr, ale take oywia ycie spoeczno-kulturalne wsi
Wouszewo. Chr przeksztaci si w
zesp TO i OWO i swoimi wystpami uwietnia najwaniejsze imprezy
gminne oraz powiatowe.
***
Frywolitka
FOT.ADAM
ZAKRZEWSKI
Klub skada si z mieszkanek
- Oprcz piewania zajmujemy si
chccych dzieli si swoj pasj z in-
rnymi robtkami rcznymi mwi
nymi.
Halina Zakrzewska, czonkini KKA.
***
Tulipan origami
Do zrobienia frywolitki
Do wykonania tulipana potrzebna bdzie kolorowa kartka A4. Skadamy
j jednym z rogw do brzegu. Wystajcy poduny prostokt zaginamy,
potrzebujemy czenko
a potem odcinamy na zgiciu. Odcity pasek warto zostawi na odyg.
oraz kordonek w dowolnym
Powstay kwadrat zginamy po drugiej przektnej i dwa razy skadamy na
kolorze. Najbardziej reprep - bok do boku. Ostatniego ze zgi nie rozchylamy, tylko ukadamy
zentatywne s te w kolorze
otwarciem do dou. Otwieramy jego praw stron i rozpaszczamy j,
biaym - piknie ozdobi, np.
otrzymujc w ten sposb trjkt. Czynno t powtarzamy po drugiej
nasz stolik. Zaczynamy od
stronie. Trjktn form ukadamy otwarciem do dou. Wszystkie jej
nawijania na palce kordonku,
cztery rogi zaginamy do grnego wierzchoka tak, by powsta kwadrat.
robic elementy rnej wielPrawe skrzydeko kwadratowej formy unosimy i przekadamy na lewo.
koci, takie jak kka, uczki.
To samo robimy po drugiej stronie. Odwracamy form otwarciami do
Pikotki, czyli ptelki robione
gry. Zaginamy grne brzegi kwadratu do rodka tak, by pojawi si
na brzegu czone s ze sob
ksztat latawca z wyduonym kocem skierowanym ku grze.
metod wizania. Wane, by
Zetknite ze sob skrzydeka unosimy i wkadamy jedno w drugie.
kierunek pracy by zgodny z
Trzymamy je zczone i odnajdujemy otwr w dolnym rogu formy kierunkiem wskazwek zegara. Frywolitka jest kombinacj wdmuchujemy do niego powietrze - forma powinna nabra trjwymiarowy ksztat. U gry powinny lekko odstawa patki tulipana origami
kek i ukw, dlatego majc
- delikatnie rozchylamy je tak bardzo, jak mocno rozwinity ma by. Z
dowolny, rozrysowany wzr,
odoonego na pocztku prostokta zwijamy odyg. Kwiat raz jeszcze
jestemy w stanie sami wynadmuchujemy i w dolny otwr wtykamy uformowan odyk.
kona serwetk lub ozdobny
konierzyk.
Dziki uczestnictwu w kursach zdobywamy dowiadczenie i szkolimy

swj warsztat artystyczny. Wytwarzamy przedmioty z wikliny papierowej,
filcujemy, a nawet szydekujemy.
To nie wszystko w co angauj
si te aktywne panie. Projekt gminny umoliwi im realizacj innych
pasji, jakimi s fotografia oraz florystyka. Swoje wyroby prezentoway na
Dniach Modoci w Raciku, Targach Ziemi Kujawskiej oraz na wszelkiego rodzaju imprezach gminnych,
takich jak doynki.
- Wiele przedmiotw robimy
rwnie z myl o najbliszych nam
osobach dodaje Halina Zakrzewska. Wiadomo, e wasnorcznie
przygotowany prezent z okazji imienin lub rocznicy lubu jest bardziej
doceniany ni ten kupny. W prac
wkadamy nie tylko nasze umiejtnoci, ale i serce.
***
Wieniec z wikliny
papierowej
Zwyka, szara, codzienna gazeta w
mgnieniu oka moe zamieni si w
koszyk lub wianuszek. Wiklin pozyskamy poprzez pocicie jej na paski.
Te zwijamy w cienkie ruloniki - baz
dla naszego przedmiotu. Wianuszek
pleciony jest splotem spiralnym. Z
czterech rurek ukadamy gwiazd,
dla uatwienia moemy uy rolki po
rczniku papierowym. Wtedy wianuszek bdzie si rwno wyplata. Po kolei
oplatamy rolk kadym z rulonikw,
robimy to wedug uznania - w zalenoci od wielkoci, ktr chcemy uzyska.
Pod koniec zczamy ze sob dwa koce
wianuszka i podklejamy je. Dla lepszego
efekt - przed zaplataniem - rurki mona
pomalowa na dowolny kolor
WIE

Poza Toruń NR 54

Transféré par

Informations du document

Titre original

Copyright

Partager ce document

Partager ou intégrer le document

Options de partage

Avez-vous trouvé ce document utile ?

Ce contenu est-il inapproprié ?

Droits d'auteur :

Poza Toruń NR 54

Transféré par

Droits d'auteur :

10 padziernika 2014

Specjalny dodatek edukacyjny Czytaj na str. 27-29

Wze jak biaa

Wze w Dwierznie coraz

BEZPATNA GAZETA REGIONU TORUSKIEGO

Czy mona prowadzi bar na

Rozmawiamy z Jerzym Czerwiskim, burmistrzem

Gmina Zawie Wielka

Gmina Wielka Nieszawka

Zotoria, ul. 8 marca 28

macie zacofanego marszaka,

Redakcja nie odpowiada za tre ogosze.

Na podstawie art.25 ust. 1 pkt 1b ustawy z dnia 4 lutego

3 POZA TORU, 10 padziernika 2014

Kabina prysznicowa NEPTUN

Cena za opakowanie 88,26 z. W opakowaniu 7,38 m2.

Toru, ul. Szosa Bydgoska 102A

4 POZA TORU, 10 padziernika 2014

Budowa dobry klimat wsppracy

pisaniu wierszy, twrczoci plastycznej czy podrowaniu, bo

nego. Waniejsze od tego jest dla

Prowadzenie domw pomocy

Szkolnictwo zawodowe przeywao kilka lat temu spory kryzys.

5 POZA TORU, 10 padziernika 2014

Wiatraki wyjd bokiem?

Wojewdztwo kujawsko-pomorskie jest liderem pod wzgldem

trowe inwestycje. cznie blisko 75

cent masztw znajduje si na terenach osb zwizanych z poszczeglnymi urzdami, a to oznacza,

te pamita o aspekcie wpywu na

Wedug danych z koca

6 POZA TORU, 10 padziernika 2014

Nie bd nocnym strem, ale

we, aby przestrze midzy Bydgoszcz i Toruniem zamieni w

mieci w gminie. Chce po

nawcw ale najlepszych.

nuje maszyn rolniczych. Jak

i gdzie zamwi oryginalne piro? Specjalici

Wybr odpowiedniego czasomierza

7 POZA TORU, 10 padziernika 2014

realnie zawalcz o rozwj gminy

wane. Wszyscy mwi, e

8 POZA TORU, 10 padziernika 2014

Wze jak biaa plama

Budowa to mao, trzeba

Tak wygldaby wjazd na wze Dwierzno tu po pnocy.

jektant trasy A1. Jerzy Polaczek,

miejscu postuluje Adam Lipiski, obecny dzierawca terenu.

Niewiele lepiej jest z wzami

9 POZA TORU, 10 padziernika 2014

10 POZA TORU, 10 padziernika 2014

Bar pord niczego

W tym roku obchodzi pite

l z Pocka - wspomina Marcin

Open Blues, MGM i wiele,

moe nas wspomc dowolnym

Do szopy, hej artyci Z Sangerhausen do Guchowa

Stojcy do tej pory opustoszay

- Obiekt ma promowa lokalnych

Przed nami prapremiera filmu o bogosawionej Jucie.

Marcin aukajtys w trakcie tworzenia filmu wykorzysta m. in.

przyszoci - tumaczy dr Barbara aukajtys, pomysodawczyni filmu oraz nauczycielka w

Dzie pniej o godzinie 11 w

11 POZA TORU, 10 padziernika 2014

Nadzieja w walce o ycie

moe odda tylko w peni zdrowa

12 POZA TORU, 10 padziernika 2014