Vous êtes sur la page 1sur 3

FEX 1001

3 - COLISO INELSTICA

Objetivo

Obter o coeciente de restituio entre uma bola e o cho.

Teoria

Uma coliso entre dois corpos pode ser classicada considerando-se a energia cintica total antes e depois da coliso. Se a
energia cintica se conserva, a coliso chamada totalmente elstica; se parte da energia cintica se transforma em outra
forma de energia, a coliso inelstica. Quando os dois corpos permanecem unidos aps a coliso, esta dita totalmente
inelstica. Considere uma bola que, sendo solta do repouso da altura inicial

Hi ,

chega ao cho com uma velocidade

vi .

Imediatamente aps o contato com o cho, a bola se deforma e segue sofrendo uma compresso, at atingir o repouso
(situao de compresso mxima). A partir desse instante, ela passa a se expandir e salta, deixando o cho com velocidade

vf ,

indo at a altura

Hf .

Observe que, em geral, a bola deixa o cho com uma velocidade menor que a velocidade que

possua quando atingiu o cho, visto que a altura

Hf

menor que a altura inicial da qual ela foi solta. A gura 1 ilustra

esta situao.

Hi
Hf

vf

vi
Figura 1: A bola cai de uma altura
atingindo a altura

Hi

e chega ao solo com velocidade

vi .

Aps a coliso, ela sai com velocidade

vf

Hf .

Pode-se denir o coeciente de restituio,

r,

de uma coliso deste tipo atravs da razo entre as velocidades de sada

do solo e de chegada ao solo, ou seja

r=

|vf |
.
|vi |

(1)

O coeciente de restituio pode ser utilizado como um indicativo de quo elstico o choque entre a bola e o cho. A
perda de energia cintica nessa coliso dada pela diferena entre a energia cintica da bola ao colidir com o cho e a
energia cintica da mesma ao deixar o cho, ou seja

K =

1
1
mv 2 mv 2 ,
2 f 2 i

que, em termos do coeciente de restituio, pode ser colocada na forma

K =


1
mv 2 r2 1 .
2 i

(2)

Observe que esta variao de energia cintica negativa, indicando uma perda de energia cintica. Na realidade, esta
perda corresponde, sicamente, a uma transformao de energia cintica em outras formas de energia durante a coliso.
As equaes (1) e (2) mostram que, numa coliso totalmente elstica

r =1

e a energia cintica conservada durante

a coliso. Numa coliso inelstica, devido a transformao de parte da energia cintica em outras formas de energia, a
velocidade de sada do cho

vf

que d

U = mg (Hf Hi ) ,
1 Considerando-se o nvel zero de energia potencial gravitacional no cho.

r<1

e, portanto,

K < 0.

energia potencial gravitacional no

Ui = mgHi . Aps colidir com o cho, a bola retorna


Uf = mgHf . Logo, a variao de energia potencial vale

momento em que a bola solta vale


potencial gravitacional vale

vi , o
U. A

menor do que a velocidade de chegada ao cho

Vamos analisar a situao em termos de energia potencial gravitacional

altura

Hf ,

onde sua energia

(3)

que tambm negativa, pois

Hf < Hi .

Considerando que a energia mecnica se conserva entre o instante inicial quando

a bola foi solta e o instante imediatamente anterior ao choque com o solo, podemos escrever

mgHi =

1
2
2 mvi , o que d

para a variao de energia cintica


K = mgHi r2 1 .
Mas

K =

1
1
mvf2 mvi2 = mgHf mgHi
2
2

(4)

que, inserida na equao (4), nos d


mgHi r2 1 = mg (Hf Hi ) ,
ou seja,

r2 =

Hf
,
Hi

dando o coeciente de restituio em termos da razo entre as alturas antes e aps a coliso da bola com o cho. Desta
forma, a altura que a bola atinge aps colidir com o cho ser sempre uma frao xa da altura inicial da qual ela caiu.

Descrio do Experimento

O experimento consiste em deixar uma bola cair de uma altura e medir a altura que ela sobe aps a coliso com o cho.
A seguir, solta-se novamente a bola desta nova altura, medindo-se novamente a nova altura nal. Sero anotadas cerca
de cinco alturas diferentes. Como existem erros na altura de lanamento e na leitura da altura de subida, conveniente
repetir o lanamento seguidas vezes da mesma altura, am de se obter o valor mdio da altura de subida.

Equipamento/Material
1. Rgua decimetrada.
2. Bola.

5
(a)

Procedimento Experimental
Antes de comear suas medidas, treine um pouco a maneira de observar e medir para possibilitar um melhor resultado,
com menor erro.

(b)

Deixe a bola cair da uma altura

Ho

(desconhecida) acima de

18, 0 dm

energia mecnica, calcule a velocidade com a qual a bola atinge o solo,

g = 9, 81 m/s2 .

Anote a altura

H1

(c)

v1

H1

atingida. Usando o princpio de conservao da energia, calcule a

com a qual a bola deixa o cho, aps a coliso, am de atingir a altura

Em seguida, solte a bola desta altura mdia


o valor mdio

H2

v2 .

H1

e mea o valor de

H2 ,

H1

e complete a Tabela

repetindo o procedimento am de determinar

Faa o procedimento acima para as cinco primeiras colises, anotando os dados na Tabela

da folha de questionrio.

(d)

e anote o valor na mesma tabela. Use

atingida aps a primeira coliso inelstica com o solo. Repita a operao trs

vezes e determine o valor mdio da altura


velocidade

e usando o princpio de conservao da

vo ,

Responda as demais questes da folha de questionrio.

FEX 1001

3 - COLISO INELSTICA
1.[2,0] Aquisio de dados: Medida das alturas com rgua decimetrada.

Ho (

vo (

)=

Altura (cm)

medida 1

)=

medida 2

medida 3

H1
H2
H3
H4
H5

2.[2,0] Sabendo que o coeciente de restituio pode ser denido como a razo entre as velocidades de sada
do solo

vs

(aps a coliso) e de chegada ao solo

r=
construa um grco da velocidade de sada

vc

(antes da coliso), ou seja

v1
v2
vn
=
= =
,
vo
v1
vn1
vs

versus velocidade de chegada

3.[2,0] Calcule, a partir deste grco, o coeciente de restituio

vc .

entre a bola e o cho. Mostre seus clculos

com clareza.
4.[1,0] A partir da equao da questo 2, mostre que

vn = vo r n .

5.[1,0] Linearize a equao da questo 4 mostrando claramente os coecientes angular e linear da reta. Explique detalhadamente como esta linearizao permite, a partir de um grco linear, determinar o coeciente
de restituio

r.

6.[1,0] Usando os valores mdios de

hHi i da Tabela 1, calcule os diferentes valores do coeciente de restituio

e complete a tabela 2 abaixo.


Tabela 2
p
H2 /H1

p
H3 /H2

7.[1,0] Calcule o valor mdio de

hri

H4 /H3

H5 /H4

hri

e compare com o valor que voc obteve a partir do grco linearizado da

questo 5, calculando o erro percentual. Adote o valor mdio como valor de referncia. Mostre os clculos
com clareza.

Vous aimerez peut-être aussi