36 ARTSENKRANT Vrijdag 24 oktober 2014 Nr.

2381
P R A K T I J K M A N A G E M E N T
H
et concept van de infoavond was
verfrissend. In vier sketches speel-
den de Gentse (theater)acteurs Bob
De Moor en Peter Marichael ontmoetingen
tussen een patint en een zorgverlener na,
en na afloop van elke scne besprak het
panel wat er goed en vooral wat er fout
liep. Juryleden van dienst waren huisarts
Micheline Demeyer, communicatiemana-
ger van het UZ Brussel Edgard Eeckman
(die zijn job combineert met een docto-
raatsonderzoek aan de VUB over hoe het is
om patint te worden en te zijn), patinte
en ervaringsdeskundige Rosanne Blomme
en huisarts Linde Tilley als moderator.
Belang van context
De clichs volgden elkaar in een snel-
tempo op tijdens de acts, maar stereotypen
bestaan nu eenmaal met een reden. Wat
dacht u van een gesprek tussen een diabetes-
educator die te weinig aandacht heeft voor
de context van het gezondheidsprobleem
van zijn patint en een patint die cruciale
zaken verzwijgt voor zijn zorgverlener? De
gastacteurs vertolkten dit voorbeeld alvast
met overtuiging: de een als rokende diabetes-
patint die elke dag uit eten gaat, de ander
als norse diabeteseducator die zijn patint
voor de zoveelste keer vraagt om te stop-
pen met roken en zijn voedingspatroon
aan te passen.
Tijdens de consultatie bleef zowel de
patint als de educator op de vlakte. Waar-
om gaat die eerste elke dag op restaurant:
omdat hij niet kan koken, omdat hij zich
thuis eenzaam voelt,...? Door de communi-
catieve onhandigheid van zorgverlener en
patint kwamen de ruim honderd aan-
wezigen in de zaal het niet te weten. Als
zorgverstrekker is het belangrijk om de
context van bepaalde gewoontes bloot te
leggen. Enkel dan kan je duurzame
gedragsveranderingen bekomen, stelde
dr. Linde Tilley. Daarmee deed ze weinig
meer dan een open deur intrappen, maar
tussen theorie en praktijk ligt vaak nogal
wat afstand.
In de literatuur noemen ze dit environ-
mental consultations, vulde Edgard Eeckman
aan. Die vragen een flinke tijdsinvestering
van de zorgverstrekker, maar op termijn
kan deze inspanning heel wat tijdswinst
opleveren. Door dieper in te gaan op de
zaak kan het probleem immers ten gronde
aangepakt worden en moet de zorgverlener
bij volgende consultaties niet steeds weer in
herhaling vallen. De situatie is echter zoals
ze is: zorgverstrekkers
zeker huisartsen
beschikken niet over
zeen van tijd, zij
kunnen geen 35 minu-
ten besteden aan elke
consultatie. Het komt
er dan ook op aan om
deze aanpak gericht in
te zetten, enkel bij wie dat echt nodig is.
Een patint met een banale verkoudheid
daarentegen kan binnen vijf minuten buiten
zijn.
Een andere opmerking had Eeckman
over de vraag van de diabeteseducator om
een dubbele gedragsverandering stoppen
met roken n anders gaan eten. Dat ver-
zoek getuigde van onrealistische ambities.
Een ingebakken gewoonte verander je niet
in een-twee-drie, twee routines al hele-
maal niet, verduidelijkte hij zijn kritiek.
Als zorgver-lener komt het erop aan haal-
bare doelstellingen te bepalen, en dat in
samenspraak met de patint. Dat laatste
wordt steeds belangrijker: als professional
mag je er dan wel niet mee akkoord gaan
dat je diabetes-patint nog altijd rookt,
een ander gedrag opleggen lukt niet. De
motivatie moet van de patint zelf komen.
Empowerde patint?
Uiteraard ligt de gezondheid van een
patint voor een groot stuk in handen van...
die patint zelf. Van
patient empowerment kan
geen sprake zijn als
mensen de verantwoor-
delijkheid voor hun
eigen (on)gezondheids-
wandel niet opnemen,
aldus Eeckman.En
dan heb ik het niet
alleen over de levensstijl, maar ook over de
relatie met zorgverstrekkers: om goed
verzorgd te kunnen worden, moeten
patinten voldoende n eerlijke informatie
geven aan de zorgverlener. Ze moeten cht
luisteren naar wat hij of zij zegt en vragen
De aanwezigheidslijst voor de initiatieavond It takes 2 to tango oogde divers, maar zo bont was het
allegaartje niet. Huisartsen, patinten, psychologen, apothekers, kinesitherapeuten, verpleegkundigen,
diabeteseducatoren, studenten,...: allemaal zakten ze vorige week af naar Gent om er iets op te steken
over zorgcommunicatie en die almaar terugkerende term, patient empowerment. Een gedeelde
interesse die toont dat de voedingsbodem voor een vernieuwde zorgverstrekker-patintverhouding aan
vruchtbaarheid wint.
DEXA-RHINOSPRAY

B
E
/
1
4
1
2
-
1
4
1
0
0
3

1
0
/
2
0
1
4
Niemand houdt patinten
tegen om nota te nemen
tijdens een consultatie of om
iemand mee te nemen als
tweede paar oren

le
a
r
d
De Gentse (theater)acteurs Bob De Moor (li.) en Peter Marichael (re.) goten
enkele veelvoorkomende communicatieproblemen binnen de zorg in sketches.
Edgard Eeckman.
Patient empowerment
De tango dans je met zijn tween

AK2381-036 22/10/14 10:45 Pagina 36

in line with the Summary of Product Characteristics
2
REIMBURSED FOR ALL TREATMENT-NAIVE
AND PRETREATED HIV PATIENTS
1
P.P.: 625,54
30 x 50 mg
TIVICAY

(dolutegravir) - ABRIDGED SUMMARY OF PRODUCT CHARACTERISTICS

Please refer to the Summary of Product Characteristics (SmPC) for complete information on the use of this product.
This medicinal product is subject to additional monitoring.This will allow quick identication of new safety information.
Healthcare professionals are asked to report any suspected adverse reactions. See section Undesirable effects for how to
report adverse reactions.
NAME OF THE MEDICINAL PRODUCT:Tivicay 50 mg lm-coated tablets (EU/1/13/892/001). Pharmacotherapeutic group:
Antivirals for systemic use, other antivirals, ATC code: J05AX12. QUALITATIVE AND QUANTITATIVE COMPOSITION: Each
lm-coated tablet contains dolutegravir sodium equivalent to 50 mg dolutegravir. THERAPEUTIC INDICATIONS:Tivicay is
indicated in combination with other anti-retroviral medicinal products for the treatment of Human Immunodeciency Virus
(HIV) infected adults and adolescents above 12 years of age. POSOLOGY AND METHOD OF ADMINISTRATION :Tivicay
should be prescribed by physicians experienced in the management of HIV infection. Posology Adults Patients infected
with HIV-1 without documented or clinically suspected resistance to the integrase class:The recommended dose of
dolutegravir is 50 mg (one tablet) orally once daily.Tivicay should be administered twice daily in this population when
co-administered with some medicines (e.g. efavirenz, nevirapine, tipranavir/ritonavir, or rifampicin). Please refer to section
Interaction with other medicinal products and other forms of interaction, in the SmPC of the product. Patients infected with
HIV-1 with resistance to the integrase class (documented or clinically suspected): The recommended dose of dolutegravir
is 50 mg (one tablet) twice daily.The decision to use dolutegravir for such patients should be informed by the integrase
resistance pattern. Co-administration of Tivicay with some medicines should be avoided in this population (e.g. efavirenz,
nevirapine, tipranavir/ritonavir, or rifampicin). Please refer to section Special warnings and precautions for use and
Interaction with other medicinal products and other forms of interaction, in the SmPC of the product. Missed doses: If the
patient misses a dose of Tivicay, the patient should take Tivicay as soon as possible, providing the next dose is not due
within 4 hours. If the next dose is due within 4 hours, the patient should not take the missed dose and simply resume the
usual dosing schedule. Adolescents aged 12 and above: In adolescents (aged from 12 to 17 years and weighing at least
40 kg) infected with HIV-1 without resistance to the integrase class, the recommended dose of dolutegravir is 50 mg once
daily. Elderly:There are limited data available on the use of dolutegravir in patients aged 65 years and over. There is no
evidence that elderly patients require a different dose than younger adult patients. Renal impairment: No dosage
adjustment is required in patients with mild, moderate or severe (CrCl <30 mL/min, not on dialysis) renal impairment. No
data are available in subjects receiving dialysis although differences in pharmacokinetics are not expected in this
population. Hepatic impairment: No dosage adjustment is required in patients with mild or moderate hepatic impairment
(Child-Pugh grade A or B). No data are available in patients with severe hepatic impairment (Child-Pugh grade C);
therefore dolutegravir should be used with caution in these patients. Paediatric population:The safety and efcacy of
Tivicay in children aged less than 12 years or weighing less than 40 kg has not yet been established. In the presence of
integrase inhibitor resistance, there are insufcient data to recommend a dose for Tivicay in children and adolescents.
Currently available data are described in section Undesirable effects, Pharmacodynamic properties and Pharmacokinetic
properties (for details, see the SmPC of the product), but no recommendation on a posology can be made. Method of
administration: Oral use.Tivicay can be taken with or without food. In the presence of integrase class resistance,Tivicay
should preferably be taken with food to enhance exposure (particularly in patients with Q148 mutations). CONTRAINDICA-
TIONS: Hypersensitivity to the active substance or to any of the excipients. Co-administration with dofetilide (see section
Interaction with other medicinal products and other forms of interaction, in the SmPC of the product). SPECIAL WARNINGS
AND PRECAUTIONS FOR USE: While effective viral suppression with antiretroviral therapy has been proven to substantially
reduce the risk of sexual transmission, a residual risk cannot be excluded. Precautions to prevent transmission should be
taken in accordance with national guidelines. Integrase class resistance of particular concern:The decision to use
dolutegravir in the presence of integrase class resistance should take into account that the activity of dolutegravir is
considerably compromised for viral strains harbouring Q148+2 secondary mutations from G140A/C/S, E138A/K/T, L74I.To
what extent dolutegravir provides added efcacy in the presence of such integrase class resistance is uncertain.
Hypersensitivity reactions: Hypersensitivity reactions have been reported with dolutegravir, and were characterized by rash,
constitutional ndings, and sometimes, organ dysfunction, including severe liver reactions. Dolutegravir and other suspect
agents should be discontinued immediately if signs or symptoms of hypersensitivity reactions develop (including, but not
limited to, severe rash or rash accompanied by raised liver enzymes, fever, general malaise, fatigue, muscle or joint aches,
blisters, oral lesions, conjunctivitis, facial oedema, eosinophilia, angioedema). Clinical status including liver
aminotransferases and bilirubin should be monitored. Delay in stopping treatment with dolutegravir or other suspect active
substances after the onset of hypersensitivity may result in a life-threatening allergic reaction. Immune Reactivation
Syndrome: In HIV-infected patients with severe immune deciency at the time of institution of combination antiretroviral
therapy (CART), an inammatory reaction to asymptomatic or residual opportunistic pathogens may arise and cause
serious clinical conditions, or aggravation of symptoms.Typically, such reactions have been observed within the rst few
weeks or months of initiation of CART. Relevant examples are cytomegalovirus retinitis, generalised and/or focal
mycobacterial infections, and Pneumocystis jirovecii pneumonia. Any inammatory symptoms should be evaluated and
treatment instituted when necessary. Autoimmune disorders (such as Graves disease) have also been reported to occur in
the setting of immune reconstitution, however, the reported time to onset is more variable and these events can occur
many months after initiation of treatment. Liver biochemistry elevations consistent with immune reconstitution syndrome
were observed in some hepatitis B and/or C co-infected patients at the start of dolutegravir therapy. Monitoring of liver
biochemistries is recommended in patients with hepatitis B and/or C co-infection. Particular diligence should be applied in
initiating or maintaining effective hepatitis B therapy (referring to treatment guidelines) when starting dolutegravir-based
therapy in hepatitis B co-infected patients (see section Undesirable effects). Opportunistic infections: Patients should be
advised that dolutegravir or any other antiretroviral therapy does not cure HIV infection and that they may still develop
opportunistic infections and other complications of HIV infection.Therefore, patients should remain under close clinical
observation by physicians experienced in the treatment of these associated HIV diseases. Drug interactions: Factors that
decrease dolutegravir exposure should be avoided in the presence of integrase class resistance.This includes
co-administration with medicinal products that reduce dolutegravir exposure (e.g. magnesium/ aluminium-containing
antacid, iron and calcium supplements, multivitamins and inducing agents, tipranavir/ritonavir, rifampicin and certain
anti-epileptic drugs) (see section Interaction with other medicinal products and other forms of interaction, in the SmPC of
the product). Metformin concentrations may be increased by dolutegravir. Patients should be monitored during therapy
and a dose adjustment of metformin may be required (see section Interaction with other medicinal products and other
forms of interaction, in the SmPC of the product). Osteonecrosis: Although the aetiology is considered to be multifactorial
(including corticosteroid use, biphosphonates, alcohol consumption, severe immunosuppression, higher body mass index),
cases of osteonecrosis have been reported in patients with advanced HIV-disease and/or long-term exposure to CART.
Patients should be advised to seek medical advice if they experience joint aches and pain, joint stiffness or difculty in
movement. UNDESIRABLE EFFECTS:
Summary of the safety prole:The safety prole is based on pooled data from Phase IIb and Phase III clinical studies in
1222 previously untreated patients, 357 previously treated patients unexposed to integrase inhibitors and 264 patients
with prior treatment failure that included an integrase inhibitor (including integrase class resistance). The most severe
adverse reaction, seen in an individual patient, was a hypersensitivity reaction that included rash and severe liver effects
(see section Special warnings and precautions for use). The most commonly seen treatment emergent adverse reactions
were nausea (13%), diarrhoea (18%) and headache (13%).The safety prole was similar across the different treatment
populations mentioned above. Tabulated list of adverse reactions:The adverse reactions considered at least possibly
related to dolutegravir are listed by body system, organ class and absolute frequency. Frequencies are dened as very
common (1/10), common (1/100 to <1/10), uncommon (1/1,000 to <1/100), rare (1/10,000 to <1/1,000), very
rare (<1/10,000).
Table 2 Adverse Reactions
Immune systemdisorders Uncommon Hypersensitivity (see section Special warnings and pre-
cautions for use); Immune Reconstitution Syndrome (see
section Special warnings and precautions for use)**
Psychiatric disorders Common Insomnia,Abnormal dreams
Nervous systemdisorders Very
common
Headache
Common Dizziness
Gastrointestinal disorders Very
common
Nausea, Diarrhoea
Common Vomiting, Flatulence, Upper abdominal pain,
Abdominal pain,Abdominal discomfort
Hepatobiliary disorders Uncommon Hepatitis
Skin and subcutaneous tissue
disorders
Common Rash, Pruritus
General disorders and administra-
tion site conditions
Common Fatigue
Investigations Common Alanine aminotransferase (ALT) and/or Aspartate
aminotransferase (AST) elevations, Creatine
phosphokinase (CPK) elevations
**see below under Description of selected adverse reactions.
Description of selected adverse reactions: Changes in laboratory biochemistries: Increases in serum creatinine occurred
within the rst week of treatment with dolutegravir and remained stable through 48 weeks. A mean change from baseline
of 9.96 mol/L was observed after 48 weeks of treatment. Creatinine increases were comparable by various background
regimens.These changes are not considered to be clinically relevant since they do not reect a change in glomerular
ltration rate. Co-infection with Hepatitis B or C: In Phase III studies patients with hepatitis B and/or C co-infection were per-
mitted to enrol provided that baseline liver chemistry tests did not exceed 5 times the upper limit of normal (ULN). Overall,
the safety prole in patients co-infected with hepatitis B and/or C was similar to that observed in patients without hepatitis
B or C co-infection, although the rates of AST and ALT abnormalities were higher in the subgroup with hepatitis B and/or
C co-infection for all treatment groups. Liver chemistry elevations consistent with immune reconstitution syndrome were
observed in some subjects with hepatitis B and/or C co-infection at the start of dolutegravir therapy, particularly in those
whose anti-hepatitis B therapy was withdrawn (see section Special warnings and precautions for use). Immune response
syndrome: In HIV-infected patients with severe immune deciency at the time of initiation of combination antiretroviral
therapy (CART), an inammatory reaction to asymptomatic or residual opportunistic infections may arise. Autoimmune
disorders (such as Graves disease) have also been reported; however, the reported time to onset is more variable and
these events can occur many months after initiation of treatment (see section Special warnings and precautions for use).
Paediatric population: Based on limited available data in adolescents (12 to less than 18 years of age and weighing at
least 40 kg), there were no additional types of adverse reactions beyond those observed in the adult population. Reporting
of suspected adverse reactions: Reporting suspected adverse reactions after authorisation of the medicinal product is
important. It allows continued monitoring of the benet/risk balance of the medicinal product. Healthcare professionals are
asked to report any suspected adverse reactions via the national reporting system:
Belgium. lederdl dgenc] lor medicines dnd hedlth products, epdrtment Vigildnce, EuP0SIAIl0| ll
Place Victor Horta, 40/40 B-1060 Brussels Internet site: www.fagg-afmps.be e-mail: adversedrugreactions@fagg-afmps.be
MARKETING AUTHORISATION HOLDER: ViiV Healthcare UK Limited, 980 Great West Road, Brentford, Middlesex TW8 9GS,
United Kingdom. DATE OF REVISION OF THE TEXT: 24 July 2014 (version 4). GENERAL CLASSIFICATION FOR SUPPLY: Medici-
nal product subject to medical prescription.
For Belgium: Please report adverse events to the Belgian Centre for Pharmacovigilance for medicines for Human use
(BCPH) of the Federal Agency for Medicines and Health Products (FAMHP) on the following address: adversedrugreac-
tions@afmps.be or via the yellow card available on the website http://www.fagg-afmps.be or to GlaxoSmithKline
Pharmaceuticals s.a./n.v. at the number 010/85 85 00.
1. Moniteur/Staatsblad, M.D., 19 September 2014, 7170100 and 7170200 fromchapter IV fromR.D. of 21 December 2001
2. Summary of Product Characteristics of Tivicay, version 4, july 2014 on-line on : www.e-compendium.be BE/DLG/0055/14 September 2014
Beyond Efcacy
NEW
Visit TIVICAY

website for Belgian Healthcare Professionals

www.mediquality.net/tivicay
37 ARTSENKRANT Vrijdag 24 oktober 2014 Nr. 2381
P R A K T I J K M A N A G E M E N T
stellen als ze het niet begrijpen. Als het
gaat over behandelopties, moeten ze
duidelijk maken wat ze wel n wat ze niet
willen. Zeker bij ernstige problemen kunnen
ze hun consultatie voorbereiden. Niemand
houdt hen tegen om nota
te nemen van wat de
dokter zegt of om iemand
mee te nemen als tweede
paar oren. En ga zo maar
verder.
Een belangrijke motor
van patient empowerment is
het web, waar de gezond-
heidsinformatie welig
tiert. Maar de bomen
door dat enorme bos
zien, is verre van evident.
Eeckman: Het grootste
knelpunt is dat er een pak
onbetrouwbare informatie
circuleert. Daar komt nog
bij dat mensen de bron-
nen van hun info amper
controleren n dat ze
vaak op zoek gaan naar
gegevens die hun eerste
gedacht bevestigt dit
noemt men ook wel
confirmation bias. Door als
internetgids op te
treden, kunnen zorgverleners dit deels
counteren. Ze kunnen het pad proberen te
effenen, evenwel in het besef dat ze de
waarheid niet in pacht hebben. Dat laatste
vinden patinten trouwens geen probleem,
zij erkennen de expertise van artsen en
andere zorgprofessionals.
Niet iedereen in ons land zit echt op
internet, verwijzen naar een website heeft
dan ook niet altijd zin, zo waarschuwde de
communicatieverantwoordelijke van het
UZ Brussel nog. Zon 78% van de Belgische
bevolking heeft toegang tot het internet,
wat betekent dat 22% er gn toegang tot
heeft. Bovendien beschikt een niet onaan-
zienlijk deel van die 78% over onvoldoende
digital literacy zij weten met andere woorden
niet hoe ze het web moeten gebruiken. En
van de groep die wl weet hoe het internet
functioneert is, is er een deel dat laaggelet-
terd is en de informatie op het web niet
weet aan te wenden. Als zorgverstrekker
moet je dus weten wat voor patint je voor
je hebt en moet je je communicatie aan-
passen aan zijn of haar geletterdheid.
Tijs Ruysschaert
Voor de initiatieavond It takes 2 to tango sloegen LMN
Samen in Zorg (Gent-Merelbeke), deel-SEL Gent,
zelfzorgplatform Plazzo en de provincie Oost-Vlaanderen
de handen in elkaar. En met succes!

AK2381-036 22/10/14 10:45 Pagina 37