24 oktober 2014, pag.

36
Herkansing voor molenlandschap
Het is een van de
hoofddoelen van
de provinciale
windmolenpoli-
tiek: sloop van zo-
veel mogelijk oude
molens. Dat valt
nog niet mee. Dit
is het derde en
laatste deel van
een serie verhalen
over windenergie.
Alles draait
om geld
Bij windmolens draait alles om
geld, was deze week de bood-
schap van Tzummarum en
Firdgum. De lusten zijn volgens
inwoners van deze dorpen voor
de investeerders, de lasten voor
de omgeving. Ze riepen de
provinciale politiek op om niet
de financin op de eerste plaats
te stellen, maar de belangen
van de inwoners en het land-
schap. De dorpen boden com-
missaris van de koning John
Jorritsma een koffer met nep-
geld aan: ,,Wy wolle sjen litte
dat wy hjir net oan meidwaan
wolle. Drom jouwe w jild
fuort. Wy hoege it net.
ATZE JAN DE VRIES
Z
o beroerd als in sommige
stukkenvanFlevoland is het
in Friesland niet, maar het
molenlandschap toont be-
paaldrommelig. Vooral inhet weste-
lijk deel van de provincie. Her en der
molens. Inlijnen, groepenof solitair.
En dan ook nog van verschillende
grootte. Het zijn er op dit moment
322.
De regionale overheden gaven er
destijds vergunningen voor. ,,Alles
mocht hier, zei oud-minister Pieter
Winsemius onlangs bij de presenta-
tie van zijn advies over hoe het ver-
der moet met windmolens. Maar
wellicht breken betere tijden aan.
Volgens Winsemius krijgt Friesland
namelijk een herkansing.
Het verleden goedmaken is een
van de doelen van de provinciale
windmolenpolitiek. Dat moetendan
gebeuren langs twee aan elkaar ge-
koppelde lijnen. De eerste is dat
nieuwe molens alleen nog welkom
zijn in clusters. Netjes geordend.
Geen nieuwe verrommeling.
Lijn twee is dat dit niet zomaar
mag. De ondernemer die in molens
wil investeren, moet rekening hou-
den met door de provincie vastge-
stelde randvoorwaarden. Zon crite-
rium is dat waar nieuwe turbines
verrijzen, oude exemplarentegende
vlakte gaan. Daar ligt de kans die
Winsemius bedoelt.
De omgeving moet bovendien
kunnen participeren in de molen-
parken en compensatie krijgen voor
waardevermindering en hinder. De
resultaten bestaan vooralsnog al-
leen op papier.
Volgens het advies van de Stich-
ting Frysln foar de Wyn, begin deze
maand gepresenteerd, komen er op
het vasteland 82 nieuwe molens en
verdwijnen er 114. Het gros van de
322 turbines blijft dus staan.
Albert Koers van genoemde stich-
ting verheelde zijn teleurstelling op
dit punt niet: ,,We komen met sane-
ring minder ver dan gehoopt. Maar
volgens Johannes Houtsma, ook van
Frysln foar de Wyn, zit er meer in
het vat: ,,Der kin in twadde ronde
komme.
V
oor die tweede ronde moet
het provinciebestuur de blik
richten op het IJsselmeer. Op
zon 6 kilometer van de kust van
Makkumplant Windpark Fryslnuit
Emmeloord hier een zwerm wind-
molens. Anders dan bij windplan-
nenophet landkanhet provinciebe-
stuur hier niet op voorhand sturen
op sloop en compensatie, omdat het
hier de landelijke overheid is die aan
de knoppen draait.
Dat zou veranderen als het pro-
vinciebestuur aandeelhouder
wordt. ,,Dan, zegt Koers, ,,kun je er
een klap op geven. Frysln foar de
Wyn raamt die tik op nog eens 120
sloopmolens.
In Emmeloord vertelt projectdi-
recteur AnnedeGroot vanWindpark
Frysln dat hij wel wil meewerken.
Een flinke tijd terug al heeft hij het
Provinsjehs een aandeel aangebo-
den van 49 procent en dat staat nog
steeds. Maar niet lang meer.
,,De provincie had er eigenlijk al
over moeten beslissen, zegt hij.
,,Hoewel we begrip hebben dat de
politiek zorgvuldig moet besluiten,
moet het in december echt gebeu-
ren. Anders rijdt deze trein voorbij.
Wat voor bedragen betreft het?
Niet 49 procent van de totale inves-
tering, die optermijnbovende 1 mil-
jardeurokanuitkomen. Wel gaat het
omeenaandeel inde ontwikkelings-
fase. Daar is ongeveer 12 miljoen eu-
ro in genvesteerd. Dat zou dus een
provinciale investering van zon 6
miljoen euro vergen.
D
e provincie kan die aandelen
overdragen aan moleneige-
naren in ruil voor sanering
en ruimte scheppen voor particulie-
ren om financieel te participeren.
Dat levert jaarlijks meer dan 10 mil-
joen rendement op, stelt De Groot.
,,De beperkende factor hierbij zal
eerder de investeringsbereidheid
vanuit Friesland zijndande beschik-
bare ruimte.
,,We vragenniet de hoofdprijs. Het
is ook echt niet zo dat we een inves-
teerder zeken, want de belangstel-
lenden staan in de rij, zegt De
Groot. ,,Ons project heet niet voor
niets Windpark Frysln: Friesland
moet er wat aan hebben. Dat komt
het beste tot zijn recht als de provin-
ciale overheid een aandeel neemt.
In februari 2013 liet gedeputeerde
Hans Konst al weten dat hij er in be-
ginsel wel oren naar heeft. Hij zin-
speelde toenopparticipatie inmeer-
dere parken ter waarde van maxi-
maal 9 miljoen. Het geld is er wel.
Zeggenschap in het windpark
dient dezelfde doelen als de koers
die Konst voor molens op land heeft
uitgestippeld: profijt voor de omge-
ving en opschoning van het land-
schap. Friese eigenaren die willen
deelnemeninhet windpark, moeten
dan aan vergelijkbare voorwaarden
voldoenals investeerders ophet vas-
teland. De oogst aan sloopturbines
kan dan verder oplopen.
Het plan ligt
nu een jaar
stil. Dat is
verloren tijd
En wat kan Friesland overigens
aan het Windpark verdienen? Af-
hankelijk van de omvang van het
cluster, varirend van 250 tot 400
megawatt, schat De Groot de reve-
nuenop minstens 3 tot 5 miljoeneu-
ro per jaar, exclusief het aandeel van
de provincie.
D
at bedrag bestaat uit meerde-
re componenten. Ten eerste
een gebiedsfonds, met jaar-
lijks 300.000 euro tot 600.000 euro
inleg. Vervolgens de inkomens van
de mensen die voor de molens moe-
ten zorgen. De Groot verwacht der-
tig tot vijftig nieuwe arbeidsplaat-
sen. Een derde component bestaat
uit rendementen uit participaties.
,,Dat kan zomaar een half miljoen
europer jaar zijnener zijnwel wilde-
re ideen. En er zijn nog inkomsten
uit de onroerendezaakbelasting.
Ook wijst hij op de mogelijkheden
van recreatief medegebruik van een
10 hectare groot eiland, dat Wind-
park Frysln in het IJsselmeer moet
aanleggen. Het eiland is nodig ter
compensatie van natuurschade.
Vroeg in 2015 vraagt De Groot de
voor zijn plan benodigde vergun-
ningen aan. Er zijn drie scenarios:
een kleine uitvoering met een totaal
opwekkingsvermogen van ongeveer
250 megawatt, een grote variant van
zon 400 megawatt en iets daartus-
senin. ,,We kunnen het nog niet tot
op de megawatt zeggen. Het is ook
nog niet bepaald voor welke turbine
we zullen kiezen.
Hij heeft goede hoop op succes.
,,We hebben eerder een groot plan
langs de Raad van State geloodst en
hebben ook nu veel tijd en geld in
ons huiswerk gestoken. Als het niet
zou kunnen, zaten we hier niet. Met
ecologie in ons achterhoofd hebben
we de locatie bepaald. Zo zijn we in
de buurt van Breezanddijk uitgeko-
men. Daar zijn relatief de minste
problemen te verwachten.
De politiek moet nueindelijk kno-
pen doorhakken en niet meer uit-
stellen, vindt hij. ,,Het lijkt soms
exemplarisch voor Friesland dat, als
het concreet wordt, men weer naar
iets anders wil kijken. Dat zie je ook
bij Frysln foar de Wyn. Toen het
startte, zei men: Geweldig! Maar nu
het resultaat er ligt, hoor je sommi-
gen zeggen dat we nog eens breder
moeten kijken.
,,Het plan ligt nu een jaar stil. Dat
is verloren tijd. We kunnen niet lan-
ger wachten. Het speelveld is nu be-
paaldeniedereenwil duidelijkheid,
zegt De Groot. ,,De politiek is nuecht
aan zet.
FOTO TOM COEHOORN
15 oktober 2014, pag. 30
Deze staat
wel heel
dichtbij
Achttien jaar al
staat er een wind-
molen zon beetje
in de achtertuin
van Bertha Hoiting
en Bertus Nijhoff.
De geluidsoverlast
heeft ze gesloopt,
letterlijk. ,,Hoe
vaak wij dat ding al
niet in gedachten
hebben afgebro-
ken.
Het lijkt
alsof er een
autoweg over
je zolder raast
TIM FIERANT
Z
e kwamen er wonen voor de
rust. Een weelderig plekje;
paar kilometer ten westen
van Kollum. Bertha Hoiting,
geborenengetogeninKollum, wilde
na jarenhartje stad Groningenterug
naar haar wortels. Samen met haar
Bertus. ,,Na het overlijden van mijn
vader wilde ik dicht bij mijn moeder
en familie zijn.
We praten met Bertha alleen.
,,Bertus is even weggegaan. Het zit
hem zo hoog; hij is bang dat hij de
verkeerde dingen zegt.
De rust die het stel zocht, vonden
ze. Aanvankelijk. Ze vreesden ook
niet dat die verstoordzourakentoen
de buurmanhalverwege de jarenne-
gentig zijn plannen voor een wind-
molen openbaarde. ,,Er werd ons
verteld dat het een type molen zou
zijndie weinig geluid zougeven. De
twee zijn bovendien erg voor scho-
ne energie. ,,Dat moet altijd kun-
nen, dachten wij. Zet maar neer. De
turbine, 40 meter hoog, werd 167
meter van hun huis geplaatst.
Bertha: ,,Ik weet nog dat we hem
voor het eerst hoorden draaien en
dachten: Dat is toch best wel hard.
Het ging van kwaad tot erger. Vooral
bij noordwestenwind is het stam-
pende geluid van de wieken niet te
negeren. Bertha: ,,Bertus zegt wel
eens: Het lijkt alsof er een autoweg
over je zolder raast. Zelf probeerde
ze zich wel eens voor te stellen dat
het zoeven van de wieken het geluid
maakte van de branding van de zee.
,,Maar dat hielp niet.
Ook de buurman, eigenaar van de
molen en stukadoor, schrok eerst
van het volume. Hij bood aan de bo-
venverdieping van het huis van Ber-
tha en Bertus op zijn kosten te isole-
ren. ,,Maar dan zouden we onszelf
opsluiten. Wij willen buiten voelen,
de ramen open kunnen doen. We
houden van natuur, lekker oer.
De molen draaide inmiddels 24
uur per dag op volle toeren. Het rit-
misch stampende WOF-WOF-WOF-
WOF hield het paar regelmatig uit
de slaap. Endus begonnenBertha en
Bertus een zoektocht, matras onder
dearm, naar het stilsteslaapplekjein
het huis.
,,We hebbenzes jaar inde woonka-
mer geslapen. Maar ook daar had-
den we slapeloze nachten. Zaten we
weer met eenpot koffie aande stam-
tafel, vloekend op die molen. Oor-
dopjes, een bouwkoptelefoon; ze
hebben er best eens aan gedacht.
,,Maar ik wil s nachts ook gewoon
alert blijven. Je weet maar nooit. Nu
slapen ze alweer een tijdje in een
hokje in de schuur, met extra geso-
leerde wand en geen openslaande
ramen. ,,Hier hoor je hemhet minst,
maar het is ook vochtig.
BerthaenBertus willenbenadruk-
ken dat ze niet tegen windenergie
zijn. ,,Maar deze staat wel heel dicht-
bij. Zet die dingen gewoon op de Af-
sluitdijk. Misschien staat dat zelfs
wel mooi. Ze hopenopenkele flinke
windmolenparken, verspreid door
Friesland, waardoor hun molen
wellicht gesaneerd kan worden.
Na ongeveer negen jaar kregen
En Bertus
valt soms
ineens
flauw
Bertha en Bertus lichamelijke klach-
ten. Berta: ,,Ik heb een burn-out ge-
had waardoor ik twee maanden
thuis heb gezeten. Ik heb hartritme-
stoornissen, oorsuizen en af en toe
maagklachten. En Bertus valt soms
ineens flauw. Voordat die molen er
stond, hadden we nooit wat!
Ze lieten metingen doen om aan
te tonendat het volume hoger is dan
de sinds 2011 toegestane 47 decibel.
,,Maar dan berekenen ze gemiddel-
den, over het hele jaar. Eenpaar stille
dagen drukt het gemiddelde mooi,
maar hij staat regelmatig vier dagen
en nachten te stampen. Eigen me-
tingen tellen dan soms wel 60 deci-
bel, zeggen ze.
Ze schreven brieven aan provin-
cie, gemeente. ,,Iedereen vindt het
erg, iedereenhoort het aan. Maar we
worden niet geholpen. Met behulp
van de Nederlandse Vereniging Om-
wonenden Windmolens haalden ze
hun gelijk bij de gemeente Kollu-
merland, die nu moet handhavenen
een maatwerkvoorschrift moet ma-
ken. ,,Daar is het wachten nu op.
In gedachten staken ze de turbine
al menigmaal in de fik. ,,Benzine er-
overheeneneenvuurtje erbij. Of ze
gooiden staaldraad in de wieken.
Niet dat ze het ooit zouden doen,
maar het geeft aan hoe hoog de
kwestie ze zit, en hoe een oplossing
in hoofd nog lang niet in zicht is.
Sinds een paar jaar gaan ze in de
zomermaanden weekendjes naar de
IJssel. ,,Bertus houdt vanvissen, van-
daar de IJssel. Dan slapen we in de
openlucht, onder eenvisparaplu. Zo
heerlijk rustig, je weet niet wat je
meemaakt. Soms zeggen mensen:
verhuis gewoon. Maar dat is nog
niet zo makkelijk. Indit huis zit onze
ziel en zaligheid. Bertus heeft elke
steen in zijn handen gehad.
Thuis dicteert de molen hun vrije
tijd. ,,Vorig weekendwas het prachtig
weer en zijn we gewoon helemaal
niet buiten geweest. Omdat dat ding
stond te draaien. Wij zijn gewoon
puur afhankelijk van hoe de wind
waait.
Bertus Nijhof en Bertha Hoiting in hun achtertuin, met daarachter de windmolen. FOTO MARCEL VAN KAMMEN
23 oktober 2014, pag. 42
Windmolens maaien dorpen in tween
Voor- en tegen-
standers slaan wild
om zich heen.
Windmolenplan-
nen splijten tevre-
den dorpen in
grimmig strijden-
de kampen. Deel 2
van een serie ver-
halen over wind-
energie. Morgen:
wat windmolens
Friesland nu echt
opleveren.
Windmol
O
ELIZABETH VOGELZANG
indmol
O
p verjaardagsfeestjes ont-
breken opeens buren. Bo-
ze windboeren groeten
op straat niet meer en
worden met de nek aangekeken
door al even kwade dorpsgenoten.
Windmolenplannen slaan diepe
wonden in tientallen kleine dorps-
gemeenschappen in de provincie.
,,Er is ontzettendveel haat ennijd.
De hele mienskip staat op zijn
kop. Eelke de Beer uit Parrega vindt
het erg dat het zo gaat. Hij heeft het
over buurdorp Tjerkwerd, dat aan
twee kanten wordt omringd met
plannen voor hoge windturbines.
,,Er is een groot kamp dat het niet
wil en een klein dat de molens wel
wil.
Acht windmolens van 60 meter
hoog staan nu al in de landerijen bij
Tjerkwerd. De initiatiefnemers van
Wynpark Beabuorren willen meer
en hogere turbines aan de westkant
van het dorp. Aan de oostkant rich-
ting Wolsum en Blauwhuis speelt
nog windplan Wjukslach. ,,We ko-
men rondom in de turbines, zegt
De Beer, secretaris van Tegen-
stroom, een actievereniging tegen
de uitbreiding van windenergie bij
het dorp.
Dorpsbelang Tjerkwerd - waar
ook windboeren zitting in hadden -
vond het niet nodig een enqute te
houden om de dorpelingen te pol-
sen over de nieuwe windplannen.
Daar liep het mis. Belangen liepen
door elkaar, initiatiefnemers van
molenplannen bemoeiden zich er-
mee. Uiteindelijk voelde de dorps-
belangvoorzitter zich genoodzaakt
op te stappen. Toen ook andere be-
stuursleden hun functie neerleg-
den, was de dorpsvereniging vleu-
gellam en de chaos compleet.
,,Reboelje, vat De Beer de gespan-
nen sfeer in het dorp samen. ,,Dor-
pelingenmijdenelkaar. Kijkenlangs
elkaar heen op bijeenkomsten.
indmolens ens maai
ONBALANS
In de kern is het zo simpel als
wat, zegt professor doctor
Gert de Roo, hoogleraar plano-
logie aan de Rijksuniversiteit
Groningen. Windmolenproble-
matiek is puur economisch. ,,Je
hebt een partij die eraan ver-
dient en een partij die er hinder
van heeft. Daar is een onbalans.
Een spanning. Die los je niet
zomaar op. Dat kan alleen door
ervoor te zorgen dat de partij
met de hinder er ook profijt van
krijgt. Niemand wil zomaar
lelijke zonnecellen op zijn dak.
Maar als zijn energierekening er
lager van wordt weer wel.
Conclusie: ,,Maak bewoners
aandeelhouder.
,,Minsken goaie it yn de persoan-
like sfeer, zegt Ids Schukken, Tjerk-
werder en penningmeester van Te-
genstroom. ,,Guon belutsenen oer-
wege om te ferhzjen. Sa bot is de
relaasje fersteurd.
InBurgwerd is het al niet veel an-
ders, zegt Minne Schiphof voorzit-
ter van Dorpsbelang. Van de dorpe-
lingen die een enqute hebben in-
gevuld, is 95 procent tegen de
komst van meer en hogere molens
bij het 350 inwoners tellende dorp.
Dat de windboerenhet dorp jaar-
lijks 10.000eurowillentoestoppen,
ziet Burgwerd als zwijggeld enstaat
in geen verhouding tot de waarde-
daling van hun huizen, meent
Schiphof. ,,Us hzen binne aansen
35.000euro minder wurdich. Dat is
4 miljoeneuroby elkoar. Dy fergoe-
ding stiet yn gjin ferhlding. Wy
moatte in stik jild ynleverje, omdat
in oar der oan ferstjinje wol.
De mensen zijn bezorgd, merkt
hij. Vragen zich af hoe het allemaal
maaien dorpen
komt. ,,It duorret ek sa lang. Schip-
hof ziet het aan zijn dorpsgenoten.
Het knaagt. ,,Guon binne murw
slein. Sjogge der striemin en wurch
t. Der sit in soad nderhds.
Zelf kan hij het wel scheiden; de
beweegredenenvande initiatiefne-
mers en de argumenten van de te-
genstanders. Maar niet iedereen
kan dat. ,,Guon minsken groetsje
elkoar net mear. Der wurdt hin-
ne-en-wer oer elkoar praat.
Mocht het doorgaan met de
molens bij Burgwerd dan
barst een nieuwe strijd los,
verwacht Schiphof. ,,Dan
sjogge doarpsgenoaten
elkoar by de rjochter en
krijst in juridysk
slachfjild.
InbuurdorpHich-
tum is het nog een
graadje erger, zegt
hij. ,,Dr fleane se
elkoar op de bea-
lich. Hij doelt
orpen in
DIALOOG
Beide partijen moeten af van hun
vooringenomenheid, stelt De
Roo. Dus: ,,Praten, zoek de
dialoog. Niet iedereen krijgt zijn
zin, kom tot een consensus. Als
je iets door de strot duwt, krijg
je polarisatie. Worden tegenstel-
lingen alleen maar groter. Als je
wilt dat het per definitie op deze
plek moet dan moet je met goe-
de argumenten komen.
VAN SLAG
,,Mensen raken van slag door
een verandering in hun omge-
ving. De bestaande situatie
willen ze handhaven. Als je een
huis koopt en er staan al molens
hoor je er niemand over. De
volgende bewoner ziet alleen
het huidige plaatje en niet het
verschil. Dat huizen door de
komst van molens minder
waard worden, is daarmee ook
niet waar, aldus De Roo.
in tw
op de opening van het nieuwe
dorpshuis in september. De voor-
zitter van Dorpsbelang Hichtum
raakte toen bijna in een handge-
meen met leden van Genoeg is Ge-
noeg, eenactiegroep die zichverzet
tegen de komst van meer windmo-
lens in de provincie.
De boze Hichtumer is behalve
dorpsbestuurder ook een van de
initiatiefnemers van plannen voor
veertien turbines tussen Hichtum,
Burgwerd en buurtschap Sieswerd.
Dat geldt ook voor de penning-
meester van Plaatselijk Belang.
Menno van der Veen van Groen
Sdwest-Frysln -
,,een groep inwo-
ners van het
tween
dorp die vond dat Dorpsbelang niet
langer als spreekbuis functioneer-
de - probeert de zaak nu vlot te
trekken. ,,Zelf kan ik het zakelijk en
feitelijk niet eens zijn met iemand
en een uur later vrolijk een biertje
samen drinken, zegt de Hichtu-
mer, die nog geen jaar in het dorp
woont.
Maar niet al zijn dorpsgenoten
kunnendat. Inhet dorpheerst hals-
starrigheid, merkt Vander Veen. ,,Er
is verharding, mensen groeten
niet, kijken elkaar niet recht in de
ogen en kunnen geen waardering
naar elkaar uitspreken.
Van der Veen probeert Dorpsbe-
lang weer namens het dorp te laten
spreken en iedereen aan het praten
te krijgen. ,,Ik benhet niet eens met
jou en jij niet met mij. Dat kan. Het
moet alleen niet omslaan naar de
onderbuik. Praten is de enige re-
medie om de kwade koppen weer
tot bedaren te krijgen en de rust te
laten terugkeren.
een
PUBLIEK BELANG
Dat windmolens niet hoeven te
voldoen aan de welstandsnor-
men is gek, zegt de hoogleraar.
,,Stel iemand wil een zachtroze
bol bouwen in een woonwijk,
dan wordt dat plan afgekeurd,
omdat naast het private belang
ook het publiek belang wordt
gewogen. Dat houdt gek ge-
noeg op wanneer het om wind-
molens gaat. De Roo pleit
ervoor dat landschapsarchitec-
ten meedenken in de windmo-
lenplannen. ,,Anders wordt het
een allegaartje. Molens in een
rechte lijn langs een kanaal
kunnen de landschapselemen-
ten juist versterken.
Zicht op Tjerkwerd als er aan twee kanten windmolens verrijzen. FOTO NIELS WESTRA / FOTOBEWERKING ALIE VEENHUIZEN
22 oktober 2014, pag. 30
Hoe de wind waait...
Het stormt in Friesland. Vannacht even letterlijk, figuurlijk al een poos. Het debat
over de wenselijkheid van windturbineparken gaat vooral over waar die moeten
komen. In vogelvlucht de botsende standpunten over vier kampen verdeeld.
Hoe de wind waait...
WILLEM BOSMA
Zet ze op land, maar niet in het water
Of Friesland het nu leuk vindt of
niet, de rijksoverheidheeft al vier ge-
bieden in en rond het IJsselmeer
aangeduid voor de vestiging van
grootschalige windparken. Econo-
mische Zaken zal hier zelf ook het
voortouw in nemen. Eentje ervan
ligt onder de Afsluitdijk, op Fries ter-
ritorium.
De ANWB, een grotere vereniging
dan alle politieke partijen samen,
vreest dat een woud windturbines
grote schade zal toebrengenaantoe-
risme en waterrecreatie op en rond
het IJsselmeer. De bond baseert zijn
afwijzing op een enqute van de
brancheverenigingen HISWA en Re-
cron.
Politiek gooit het IJsselmeer als on-
dergrondvoor windstroomproduc-
tie hoge ogen, maar niet bij natuur-
beschermers, ANWBenboeren. Die
willen de molens op land.
De natuurbescherming stoelt zijn
afwijzing op het belang van het IJs-
selmeer als open gebied en natuur-
terrein van Europese importantie. It
Fryske Gea, Natuurmonumenten, de
Waddenvereniging, Staatsbosbe-
heer en de Bond van Friese Vogel-
wachten vinden dat windparken
daar niet thuishoren.
Het front is vooral bang voor een
geleidelijke stapeling van IJssel-
meer-windparken, die elk voor zich
opnegatieveeffectenzijngetoetst. Je
zoujuist naar het effect vande optel-
som moeten kijken en dan pas be-
slissen wat er eventueel kan, zegt di-
recteur Flos Fleischer van de geza-
menlijke IJsselmeerstichting Het
Blauwe Hart.
De boerenbond LTO Noord keert
zich ook tegen een grote rol voor het
IJsselmeer. Samen met de Windunie
een coperatie van boeren die
windmolens exploiteren vindt LTO
dat de projectontwikkelaars zich op
die manier meester zouden maken
van de revenuen uit windstroom.
Veel liever zien zij de windturbines
als een nevenverdienste op het boe-
renland.
GrienLinks en het CDA laten als
enige partijen de oren hangen naar
deze maatschappelijke kritiek op IJs-
selmeer-turbines. Bij het CDA telt
vooral het boerenpunt, naast de an-
ti-houding van de gemeente Sd-
west-Frysln.
De statenfractie van GrienLinks is
vaak vertolker van het natuurbe-
lang. In die rol weigert ze tot dusver
akkoord te gaan met Windpark Frys-
ln (250 tot 400 megawatt onder de
Afsluitdijk) in afwachting van in-
zicht inde schadelijkheidervanvoor
de vogels en de vissen.
Daarnaast is GrienLInks tegen
windturbines op de Afsluitdijk, on-
der meer vanwege de vogeltrek.
Fractieleider Retze van der Hong
zoekt nu een akkoord met de vijf
partijen die het vasteland, IJssel-
meer en Afsluitdijk als communice-
rende vatenzienbij de verdeling van
200 hoge turbines. In zijn openings-
bod sluit hij het IJsselmeer niet uit,
maar de Afsluitdijk wel.
De Tweede Kamer wil de rol van
het IJsselmeer bij de opwekking van
elektriciteit met windkracht beper-
ken maar niet uitsluiten.
Er is in dit kamp nog een geluidlo-
ze tegenstander van IJsselmeer-tur-
bines in het spel: de Natuurbescher-
mingswet, die moet garanderen dat
het Europees beschermde meer ge-
vrijwaard blijft van schadelijke in-
grepen.
Zelfs als de provincie of het rijk
het graag zouden willen, kan een
toetsende rechter een windpark in
het IJsselmeer op die grond toch
naar de prullenbak verwijzen.
Stop ermee: te duur, te lelijk, onnodig
Niemand weet hoeveel mensen een
broertje doodhebbenaanwindener-
gie. In opiniepeilingen loopt hun
aandeel uiteen van 10 procent tot
een kwart.
De fundamentele tegenstanders
van grootschalige windenergie vor-
men een bont gezelschap. In de Frie-
se politiek worden ze vertegenwoor-
digd door de VVD, de PVV en de drie
afsplitsingen daarvan (Friese Koers,
Otto vander GalinenPieter Bruins-
ma).
Zij verwerpen de toezegging van
de meerderheid, dat Friesland over
zes jaar 530,5 megawatt windvermo-
Een minderheid moet helemaal
niets hebben van windturbines.
Volgens deze tegenstanders zijn ze
niet rendabel, te lelijk of een over-
bodige uitvinding.
gen paraat zal hebben, omdat ze nut
en noodzaak van windenergie niet
aannemelijk vinden.
Aande bouwende exploitatie van
de turbines komt veel overheidssub-
sidie te pas. Daarzonder zou wind-
stroom het economisch nooit bol-
werken tegen aardgas, schaliegas of
kernenergie.
Een deel van de tegenstanders
oordeelt zelfs, dat deturbines ,,draai-
en op subsidie. Dat geld zou beter
besteed kunnen worden aan andere
milieumaatregelen.
De bezwaren stoelen bij een deel
van de critici ook op wantrouwen je-
gens klimaatpolitiek. Opwarming
van de aarde door menselijk invloed
is niet bewezen, zeggen ze. En als er
al sprake van is, hoeft het geen ramp
te zijn.
De huidige milieuvervuiling en
uitputting van delfstofvoorraden
zijn voor de tegenstanders geen
rechtvaardiging voor extra wind-
energie. Vervuiling kan technisch
worden beheerst en de exploratie
vanschaliegas opent eennieuwe ho-
rizon.
Veel lokale groepen die uit weer-
zin tegen een windplan op internet
gaan speuren naar bruikbare argu-
menten pikken graantjes van zulke
argumentaties mee. Maar in debat-
ten wordt twijfel aan nut en nood-
zaak vanwindturbines dikwijls afge-
hamerd.
Wie in het antikamp wel gevoelig
is voor milieuargumenten wijst
graag op alternatieven zoals blauwe
energie (door gebruikmaking van
zout en zoet water), aardwarmte en
zonnepanelen. Energiebesparing
wordt in dat geval ook als uitkomst
gezien.
Wat je niet nodig hebt, hoef je ook
niet optewekken. Vooral woningiso-
latie en beperking van autoverkeer
staan hoog op het verlanglijstje.
Bekommernis om het landschap
enomcultureel erfgoed kanook een
reden zijn om grootscheepse wind-
energie vierkant te verwerpen. De
masten zijn hoger dan de meeste
kerktorens. Al met al zijnde tegenar-
gumenten zo divers, dat er in deze
hoek moeilijk een pact valt te slui-
ten.
De VVDworstelt daar mee. De sta-
tenfractie is uitgesproken tegen te-
gen de Friese windambitie, maar in-
tussen zetten de bekende partijge-
notenHenk Kamp, Ed Nijpels enPie-
ter Winsemius de toon: eenminister
en twee oud-ministers die zich als
vurige pleitbezorgers ontpoppen.
Verdeel ze over land en IJsselmeer
De PvdA, het CDA, de ChristenUnie,
de SP en D66 hebben elk zo hun ei-
gen pakketje redenen omin te stem-
men met grote windturbines op het
vasteland en in het IJsselmeer. Sa-
men hebben ze 27 van de 43 zetels in
de staten.
De meeste argumenten voor aan-
vaarding vanwindenergie vallenon-
der het vage begrip duurzaamheid.
Ze reiken van meer zelfvoorziening
en vermindering van luchtveront-
reiniging tot en met lokale zeggen-
schapover productiemiddelenente-
rugdringing van delfstoffen uit tota-
litair geregeerde landen. Partij-ide-
ologie bepaalt waar per partij de
accenten liggen.
Verdeel ze
Windenergie is, tot er iets beters is
verzonnen, nodig voor een leefba-
re aarde. Iedereen moet een steen-
tje bijdragen, is de heersende op-
vatting in het Provinsjehs.
De voorstanders van een brede
toepassing zien het vasteland en het
complex Afsluitdijk/IJsselmeer als
communicerende vaten. Als er maar
minstens 530,5 megawatt (op zon
200 turbinemasten) komt, dan zal
de praktijk wel uitwijzen waar het
zwaartepunt ligt.
Alleen de ChristenUnie en de SP
neigen naar een maximum van 250
megawatt in het IJsselmeer. In de
Tweede Kamer wilden ook de PvdA
en D66 dat plafond.
Maar PvdA-statenlijsttrekker Jan-
newietske de Vries liet in een debat
blijken te voelen voor meer nadruk
op molens in het natuurgebied. Het
CDA neigt wat meer naar windener-
gie op land.
De discussie over turbines in het
IJsselmeer raakte deze zomer een
beetje op de achtergrond, doordat
Fryslnfoar de Wynde kans werdge-
gund een compromis voor te berei-
ze over land
In deze hoek is het lot van windpar-
ken een beetje dat van azcs, lpg-sta-
tions en glasbakken. Men wil er niet
zonder, maar moet dat nu zo dicht
bij huis. Voorstanders en politieke
bestuurders hebben er een woord
voor: nimby (not in my back yard,
Engels voor: niet inmijnachtertuin).
Het is het tegenovergestelde van
draagvlak, dat de verzamelnaam is
voor onverschilligheid, welwillend-
heid en profijt.
Een draagvlakonderzoek van het
verzoeningspact Frysln foar de
maar in het
Opwekking van meer windstroom
toejuichen, maar de turbines uit je
zicht willenhouden. Het is eenwijd
verbreid standpunt, dat in de poli-
tiek alleen door de FNP is omarmd.
den over de vastewal. Johannes
Houtsma (uit de windlobbyhoek),
Hans van der Werf (uit de milieu-
hoek) en Albert Koers (uit de omwo-
nendenhoek) mochten een billijke
verdeling van de pijn over de hele
provincie bedenken.
Het resultaat vanhunzoektocht is
niet vandienaard, dat het IJsselmeer
eenvoudig buiten schot blijft. Op
veel plaatsen bestaat taaie weer-
stand tegen een windpark. Het ge-
volg is dat de politieke meerderheid
het IJsselmeer als een soort achter-
vang opvat.
Omhet vastelanddeel maatschap-
pelijk aanvaard te krijgen besteden
deze partijen veel woorden aan de
noodzaak van sanering van oude
windturbines.
Ookroepenze initiatiefnemers op
tot schadeloosstelling van omwo-
nenden en ruimte voor het kopen
van aandelen in de streek.
land en IJsselmeer
Wyn bracht deze zomer op veel con-
crete plaatsen maar weinig draag-
vlak voor het daar circulerende
windpark aan het licht, terwijl het
draagvlak voor windenergie in het
algemeen best groot bleek.
Per parkplan werden vijftig me-
ningenuit de omgeving ineenstraal
van 3 kilometer gepeild. Van alle on-
dervraagden was 44 procent spon-
taan voorstander van opwekking
van windenergie in het algemeen.
Dit aandeel nam na het horen van
pro- en contra-argumenten toe tot
70 procent.
Windturbines dicht bij huis liggen
gevoeliger. Gemiddeldgaf 31 procent
van de ondervraagden, die er weet
van hadden, steun aan het turbine-
plan in de buurt. Conclusie: wind-
het water
De linkse voorstanders hameren
op een publieke betrokkenheid bij
de exploitatie, zodat de opbrengst
van windstroom de hele samenle-
ving ten goede komt.
De actuele winddiscussie spitst
zich al geruime tijd toe op de vraag
waar precies parken mogen komen.
Frysln foar de Wyn heeft de afspra-
ken van PvdA, CDA en FNP uit 2011
nu vervangen door een lijst met
twintig plaatsen. Daar kunnen de
voorstanders van wind op land en
water mee uit de voeten, zo lijkt het.
Onderlinge discussie mag nog wel
worden verwacht over het lot van op
teschalendorpsmolens, nudemees-
te voorstanders een voorkeur heb-
benvoor niet al te grote rijenof clus-
ters windturbines.
Dat Het Bildt (door een raadsuit-
spraak) enSmallingerland(door zich
gedeisd te houden) de dans ont-
springen, is ook zon pijnpuntje.
IJsselmeer
energie verliest meer dan de helft
van haar basale draagvlak, zodra de
turbines bij de achtertuindreigenop
te duiken. Rond sommige plannen
was dit nimby-effect opvallend
sterk: Twee plannen in Kollumer-
land kregen maar 20 procent van de
algemene windenergievoorstanders
achter zich, dat voor de Kop Afsluit-
dijk slechts eenderde.
De FNP ziet als oplossing plaat-
sing van zo veel mogelijk windturbi-
nes in het IJsselmeer en op en langs
de Afsluitdijk. Opruiming van de
landmolens kandanwordenbetaald
met de opbrengst van het IJssel-
meervermogen. Zon handelwijze
ontloopt het draagvlakprobleem te
land. De storm zal zich verleggen
naar de boorden van het IJsselmeer.
Zet ze niet op het land,
maar in het water
aait...