NR 10 (9) PADZIERNIK 2014 ORGAN STOWARZYSZENIA PRZYJACI SZCZEBRZESZYNA

Padziernik to miesic powicony

ochronie przyrody.
Nazwa miesica pochodzi od sowa padzierz czyli
zdrewniae czci odyg lnu i konopi. Obrbk
wkien tych rolin wykonywano w padzierniku.
Wikszo drzew i krzeww ma ju dojrzae nasiona.
Nasiona jody wysypuj si ju z szyszek, podobnie
i innych drzew iglastych. Opadaj dojrzae odzie,
kasztany, bukiew.
Naley wykorzysta to i zebra je na karm dla
zwierzt. Zbierajc owoce z drzew i krzeww na
karm dla ptakw, naley pamita, e nieguliczka,
kalina i berberys utrzymuj swoje owoce bardzo
dugo, nawet do wiosny. Nie zbieramy wic tych
owocw, pozostawiajc je ptakom do swobodnego
skarmiania podczas zimy.
W padzierniku mamy jeszcze duo ptakw, ktre
nie odleciay do ciepych krajw i czyni to w tym
miesicu. S to: pliszka siwa i grska, skowronek,
pleszka. Kopciuszek. Jaskka dymwka,
pierwiosnek, drozd piewak, zniczek, szpak ziba
rudzik. Niektre z nich prbuj u nas zimowa
wtedy, gdy zima zapowiada si agodnie.
Do tych ptakw nale: pliszka, szpak, ziba, potrzos
i rudzik- przewanie samce.
Z ptakw drapienych odlatuj: pustuka, orlik
krzykliwy i botniak stawowy, a z ptakw botnych:
czapla biaa, bk, abd niemy, cyraneczka, krakwa,
podgorzaka, perkoz dwuczuby, batalion, niektre
brodce, uraw i yska.
Rykowisko jeleni ma si ju ku kocowi. W sen
zimowy zapada koszatka ,popielica. Utuczone
nietoperze zajmuj kryjwki, w ktrych w stanie
hibernacji spdz zim. Warstwa tuszczu powoduje,
e wa o 25 -40% wicej.
Modym wilkom wyrastaj ju zby, do rodziny
przyczaj si mode wilki z poprzedniego roku
tworzc niewielkie stada ,ktre przez ca zim bd
wsplnie poloway. Samce saren trac rogi. Mysz polna
wdruje z pola do zabudowa i stert somy. Kwitn
jeszcze stokrotki, krwawnik, gwiazdnica, bluszcz.
Przekwita wrzosiec bagienny, dojrzewaj szyszki
wierka, twardzioszek czosnaczek wydaje parasolowate
owocniki.
Przysowia:
Gdy obrodz odzie, za zima bdzie.
odzie pene i biae, przysze lato doskonae.
Gdy padziernik agodny, bdzie luty pogodny.
Gdy padziernik ciepo trzyma, zwykle mrona
bywa zima.

SZCZEBRZESZYN


2
CHRZSZCZ NR 3 (7) CHRZSZCZ NR 10 (9)
PADZIERNIK
Padziernik chodzi drog
w wyrudziaym kaftanie,
drzewom wosy malowa
jesiennymi farbami.
Dobiera im kolory
odpowiednio twarzowe
jaskrawo-te klonom
osikom - malinowe.
Wystroi je paradnie
ale w tym cay kopot,
e im wkrtce rozkradnie
wszystkie barwy listopad.
A. Nosalski

Wspomnienie
Mimozami jesie si zaczyna,
zotawa, krucha i mia,
To ty, to ty jeste ta dziewczyna,
ktra do mnie na ulic wychodzia.

Od twoich listw pachniao w sieni,
gdym wraca zdyszany ze szkoy,
a po ulicach w lekkiej jesieni
fruway za mn jasne anioy.
Mimozami zwido przypomina
niemiertelnik ty - padziernik.
To ty, to ty, moja jedyna,
przychodzia wieczorem do cukierni.
Z przemodlenia, z przeomdlenia senny,
w parku pakaem szeptanymi sowy.
Ksiyc z chmurek przewitywa jesienny,
od mimozy zotej majowy.

Ach czuymi, przemiymi snami
zasypiaem z nim gasncym o poranku,
w snach dawnymi bawic si wiosnami,
jak ta zota, jak ta wonna wizanka.
Julian Tuwim

Dzie Papieski 2014
Tegoroczny Dzie Papieski bdziemy obchodzili
12 padziernika pod hasem Jan Pawe II
witymi Bdcie! - informuje KAI ks. Jan
Drob, prezes zarzdu Fundacji "Dzieo Nowego
Tysiclecia". Dodaje, e obchody Dnia
Papieskiego obejm ca Polsk, jak rwnie
rodowiska polonijne w Europie i na kilku
kontynentach. Corocznym obchodom Dnia
Papieskiego towarzyszy bdzie wiele inicjatyw
o charakterze kulturalnym, naukowym
i edukacyjnym. Organizowane s koncerty,
happeningi, wystawy, panele dyskusyjne, apele
modlitewne i czuwania.

Bardzo wany jest rwnie aspekt charytatywny tego
wydarzenia, ktry stanowi wspomniana ju zbirka
pienidzy na fundusz stypendialny Fundacji.
Ks. Kowalczyk informuje, e podobnie jak w ubiegych
latach, Dniu Papieskiemu towarzyszy bdzie zbirka
rodkw na rzecz funduszu stypendialnego dla ubogiej
i zdolnej modziey z caej Polski. Fundacja od 13 lat
prowadzi program stypendialny wyrwnujcy szanse
edukacyjne modziey, pochodzcej z maych
miejscowoci. W tym roku obejmiemy pomoc ju
2500 osb z 42 diecezji Polski.
Zbirka uliczna przeprowadzona podczas
ubiegorocznego XIII Dnia Papieskiego przyniosa
7 milionw 650 tys. 426,55 zotych. Na Fundacj
mona te odpisa 1 proc. podatku oraz przekaza
darowizn od organizacji i osb indywidualnych.
Staymi partnerami programu stypendialnego Fundacji
s Narodowy Bank Polski, Poczta Polska, Fundacja
Rozwoju Wsi Polskiej oraz Zakad Narodowy im.
Ossoliskich.
Pomoc skierowana jest przede wszystkim dla uczniw
szk gimnazjalnych lub ponadgimnazjalnych
i towarzyszy modemu czowiekowi przez kolejne
etapy ksztacenia a do ukoczenia studiw, o ile
spenia on okrelone kryteria regulaminowe.
Podstawowym kryterium jest rednia ocen - minimum
4,8, pochodzenie z maej miejscowoci do 20 tys.
mieszkacw, oraz trudna sytuacja finansowa. Wedug
regulaminu przyznawania i realizacji stypendiw
Fundacji Dzieo Nowego Tysiclecia", jest to
0,7 najniszego wynagrodzenia brutto ogaszanego
przez Ministra Pracy i Polityki Spoecznej. W tym roku
ta kwota wynosi 1120 z brutto.
Stypendium podzielone jest na dwa pakiety
odpowiadajce codziennym wydatkom uczniw:
socjalny i naukowy. Za pienidze z pakietu socjalnego
stypendyci mog opaci koszty dojazdu do szkoy,
zakwaterowania w bursie, kupna odziey. Pakiet
naukowy przeznaczaj na ksiki, opaty za Internet,
dodatkowe lekcje, zakup instrumentw muzycznych
itp.
Miesicznie stypendyci otrzymuj do 310 z
(gimnazjum, szkoy rednie) lub do 480 z (szkoy
wysze).

Zacz si nowy rok akademicki
Wspieranie innowacyjnoci, przygotowanie
absolwentw do wymogw rynku pracy, wdraanie
nowej ustawy o szkolnictwie wyszym czy
umidzynarodowienie nauki i szkolnictwa wyszego
to zadania do realizacji na 12 kolejnych miesicy.
Mwia o tym 29 wrzenia prof. Lena Kolarska-
Bobiska podczas ceremonii inauguracyjnej na
najlepszej uczelni niepublicznej w Polsce Akademii
Leona Komiskiego w Warszawie.


CHRZSZCZ NR 10 (9)
3


Nauka i szkolnictwo wysze znalazy si wrd
priorytetw budetu pastwa na 2015 rok
zaznaczy w obecny na spotkaniu podsekretarz stanu
w MNiSW dr hab. Jacek Guliski. - Przed nami
wiele wyzwa m.in. wzrost innowacyjnoci czy
umidzynarodowienie nauki i szkolnictwa wyszego.
Bdziemy te nadal mocno wspiera modych w ich
zawodowym starcie. Stworzylimy w tym celu
Program Rozwoju Kompetencji, ktry pozwoli
wczy do programw studiw zajcia doskonalce
umiejtnoci praktyczne i kompetencje niezbdne na
rynku pracy
N
Dzie Nauczyciela 14.10.2014.
Dzikujemy za pokazanie nam,
e poraki mog nas czego
poytecznego nauczy,
e gdy przeywamy trudnoci, moemy
odkry sw si,
e mio i yczliwo czsto
znajdujemy w najciemniejsze dni
uczniowie
Do ycze uczniw i studentw redakcja
Chrzszcza docza swoje yczenia: duo
zdrowia, wytrwaoci, cierpliwoci; zadowolenia z
pracy i osiganych przez uczniw efektw.

Polski padziernik 1956.
Potoczne okrelenie przeomu politycznego w Polsce
w 2. poowie 1956. Po wydarzeniach poznaskiego
czerwca kierownictwo PZPR zadeklarowao ch
naprawy tzw. "bdw i wypacze".
W spoeczestwie i w samej partii narasta sprzeciw
wobec stalinizmu, wykorzystywany przez walczce
o wpywy frakcje partyjne (tzw. grupa puawska
i grupa natoliska).
Punktem kulminacyjnym byy obrady VIII
Plenum KC PZPR (19-21 padziernika), podczas
ktrego wybrano na I sekretarza W. Gomuk.
W trakcie obrad toczyy si rwnolege rozmowy
z przybyym do Warszawy kierownictwem
Komunistycznej Partii Zwizku Radzieckiego
(z N.S. Chruszczowem na czele), zaniepokojonym
sytuacj w Polsce.
Jednoczenie w kierunku Warszawy przesuway
si wojska radzieckie ze stacjonujcej w Polsce tzw.
Pnocnej Grupy. Ostatecznie jednak ZSRR nie
zdecydowa si na zbrojn interwencj.

Zwolennicy demokratyzacji organizowali wiece
poparcia dla W. Gomuki (najwikszy odby si 24
padziernika na Placu Defilad w Warszawie z udziaem
400 tys. ludzi).
Rezultatem polskiego padziernika byy istotne
przemiany spoeczne: uwolnienie kardynaa
S. Wyszyskiego (28 padziernika), odwoanie
ministra obrony narodowej K. Rokossowskiego
(13 listopada) i in. generaw oraz wyszych oficerw
radzieckich w Wojsku Polskim, zaniechanie
kolektywizacji rolnictwa, masowe rehabilitacje ofiar
przeladowa politycznych, ograniczenie dziaalnoci
Suby Bezpieczestwa oraz ustalenie korzystniejszych
dla Polski zasad polsko-radzieckiej wsppracy
gospodarczej, a take wznowienie repatriacji Polakw
z ZSRR.
n.
BADANIA NAUKOWE
PRZESZOSCI
SZCZEBRZESZYNA

Grd i koci pounicki
Szczebrzeszyn zawdzicza swoje zaistnienie
warunkom geograficzno przyrodniczym. Wzgrze
Zamkowe, u podna ktrego, rwnolegle do rzeki
Wieprz ,biega ze wschodu na zachd droga handlowa
o znaczeniu midzynarodowym, nadawao si do
zamieszkania i obrony. Pooony w bliskim
ssiedztwie grd Sutiesk, ze swoimi poczeniami
drogowymi, zwiksza znaczenie gospodarcze
i obronne Szczebrzeszyna.
Brd na Wieprzu, w pobliu pnocnych zboczy
Roztocza, stanowi jedn z gwnych przyczyn
uformowania si we wczesnym redniowieczu
szczebrzeskiej osady i grodu strzegcego przeprawy.
Dzieje historyczne naszego miasta sigaj czasw
ksztatowania si pastwa polskiego.
Badania naukowe przeprowadzone na terenie
grodziska i kocioa pounickiego w latach 1978, 1981,
1992 przez Zakad Archeologii Uniwersytetu Marii
Curie - Skodowskiej w Lublinie ujawniy, e pierwsi
mieszkacy Szczebrzeszyna osiedlili si na wzgrzu
zamkowym w III tysicleciu p.n.e. By to neolityczny
lud kultury pucharw lejkowatych. Trudni si
rolnictwem, hodowl, a take wyrobem narzdzi.
Pniej, z niewyjanionych dotd przyczyn, wzgrze
zostao na wiele stuleci opuszczone przez
mieszkacw. Fakt ten moe wiza si z wdrwk
ludw, podczas ktrej wyludniy si tereny dzisiejszej
Polski.



4
CHRZSZCZ NR 10 (9)













Prace wykopaliskowe na Wzgrzu Zamkowym.















Skarb ze Szczebrzeszyna. Przedmioty z brzu
wykopane na Wzgrzu Zamkowym

Grodzisko zostao ponownie zasiedlone w VIII
wieku, czyli 200 lat przed powstaniem pastwa
polskiego. Wzgrze zamkowe ponownie oyo,
wiadcz o tym zabytki z tego okresu. W trakcie
bada odkryto chat z kamiennym piecem
z X wieku, cmentarzysko szkieletowe, jam do
przechowywania ziarna i wiele innych przedmiotw
codziennego uytku. Na podstawie dokonanych
odkry mona stwierdzi, e osadnicy trudnili si
rolnictwem, hodowl, mylistwem, owieniem ryb
i wyrobem narzdzi. Badania miay take da
odpowied na pytanie: czym by Szczebrzeszyn -
osad czy grodem ?
Zachowane do naszych czasw grodzisko, analiza
analogicznych, dostpnych dokumentw
potwierdzaj, e by moe pod inn nazw, mg w
X wieku peni rol grodu warownego, centrum
administracyjnego i z du doz pewnoci orodka
religijnego.
Badania archeologiczne umoliwiaj odtworzenie
wygldu przyziemia najstarszej budowli w
Szczebrzeszynie.













Jedna z odkrywek wykopaliskowych
na Wzgrzu Zamkowym

Pozwalaj na przedstawienie zarysu pierwotnej wityni
w dwch wersjach- z wie i bez niej. Obie wersje
wi si z okresem budownictwa romaskiego.
Rekonstrukcja obiektu ukazuje, e mia on prostoktn
naw o wymiarach 14 x 11 m i pkolist absyd
przylegajc bezporednio do nawy. O dusza
posiadaa ok. 8,4 m, krtsza - 6,7 m. Podobne ksztaty
przyziemia maj romaskie kocioy w Siewierzu,
Gieczu, Jdrzejowie i Radoncinie. Najblisza analogia
do wersji kocioa z wie to koci w Wysocinach.
wityni szczebrzesk od pozostaych wyrnia
grubo murw, dochodzca do 2 m. Mimo
romaskiego stylu trudno jednoznacznie stwierdzi,
e ta pierwotna budowla bya kocioem
rzymskokatolickim. Analogie do romaskich kociow
nie wykluczaj moliwoci, e witynia ta, zbudowana
na pograniczu ziem polskich i Rusi Halicko
Wodzimierskiej, moga by adaptacj formy romaskiej
do budownictwa cerkiewnego.















Sporne jest te datowanie czasu jej powstania.
Takie przesanki jak: ksztat przyziemia majcy analogi
w jednonawowych tzw. salowych kocioach
romaskich, stosowanie blokw z piaskowca,

5
CHRZSZCZ NR 10 (9)

istnienie orodka grodowego i cmentarzyska
szkieletowego z XII XIII w. na obecnym wzgrzu
zamkowym, pozwalaj datowa j na XII XIII w.
W miejsce zniszczonej budowli redniowiecznej
w wieku XVI wzniesiono cerkiew, ktrej mury ukryte
s w obecnym korpusie.
Due znaczenie dla wyjanienia roli
Szczebrzeszyna i ycia jego mieszkacw w okresie
piastowskim maj badania naukowe przeprowadzone
na terenie cerkwi pounickiej. W latach 1982 1991
prowadzi je Zakad Archeologii UMC. Badania te
byy prowadzone przez doc. S. Hoczyk Siwkow
i mgr A.Rozwak. Pniej kontynuowaa badania
Spka ARCHET z Warszawy. Kierownikiem tych
bada by mgr Ryszard Cendrowski, sponsorem -
Towarzystwo Opieki nad Zabytkami w Warszawie
Sekcja Sztuki Cerkiewnej. Rwnoczenie z pracami
wykopaliskowymi prowadzone byy badania
malowide ciennych cerkwi.
Prace te prowadzili mgr Andrzej Guzik, pracownik
naukowy konserwacji malowide ciennych
z Wydziau Konserwacji Akademii Sztuk Piknych
w Krakowie i mgr Jzef Kucaba, konserwator dzie
sztuki z Krakowa. Konsultantami prowadzonych prac
byli archeolog prof. Jerzy Gssowski z Warszawy ,
architekt J. Wicawowicz i dr Jan Radzik
z Zamocia. W wyniku przeprowadzonych prac
odsonito fundamenty pierwotne wityni z czasw
przedgrkowskiego kocioa. Dotychczasowe
ustalenia pozwalaj na okrelenie czasu powstania
wityni na XII lub pocztek XIII wieku.
W prezbiterium odkryto dobrze zachowan krypt,
w ktrej znaleziono szcztki cia z pucharkami
szklanymi. Stwierdzono take, e przynajmniej dwie
trumny obite byy tkanin purpurow i zielon za
pomoc brzowych nitw. Dekoracje tych trumien
wyrniaj je od innych i przywouj pami
o legendzie, ktra gosi o pochowaniu w podziemiach
kocioa dawnych wacicieli miasta lub czonkw ich
rodzin. W przeszoci zwoki obrabowano
z kosztownoci, niszczc przy tym trumny, przez to
trudno jest ustali, kto w nich zosta pochowany.
Wyniki bada malowide ciennych s ciekawe
i zaskakujce. Odkryto dwie warstwy dekoracji
ciennych. Warstwa z XVI wieku stanowi obramowanie
glifw okiennych i absyd. Druga warstwa to
polichromia datowana na koniec XVIII wieku.
Odsonita cz na cianie pnocnej przedstawia scen
kuszenia Chrystusa. W glifach okiennych odkryto dwa
herby. Jeden skadajcy si z dwu czci (dwudzielny)
to Jelita Zamoyskich i Trach Gniskich, drugi rwnie
dwudzielny to Jelita Zamoyskich i Korczak
Zahorowskich. Herby uatwiaj okrelenie czasu
powstania i fundatorw polichromii.
















Cerkiew pod wezwaniem NMP. Stan obecny.

Dotychczasowe wyniki bada stanowi wielk
rewelacj naukow. Przeduaj histori
Szczebrzeszyna o przeszo 300 lat, jej pocztki
przesuwajc na okres formowania si pastwowoci
polskiej. Potwierdzaj, e z organizacj grodow czy
si powstanie najstarszych orodkw miejskich
podgrodzi, ktre w przypadku Szczebrzeszyna byy
czsto orodkiem rynku lokalnego. Odkrycie
fundamentw pierwotnej wityni pozwala na
zaliczenie Szczebrzeszyna do rzdu stoecznych
grodw prowincji, ktre byy te centrami
administracyjnymi.
Pozostae pytania i niejasnoci dotyczce historii
tego regionu i roli w nim Szczebrzeszyna wyjani
mog nastpne prowadzone badania naukowe.
Aleksander Przysada

Bkitny an.
,, Jak to ze lnem bywao
Maria Konopnicka
Wie biedna, godna, zaniedbana higiena, brak
rodkw czystoci. Ale to dopiero po wojnie. ludzie
utrudzeni okupacj. Szalej bandy i grupy przestpcze.
Napadaj i zabieraj ostatnie i tak ju mao
wartociowe mienie. Strach kadej nocy, e co si
wydarzy, kogo wywlok z domu i ju nie wrci.
W takim strachu, w takiej obawie upywao moje
dziecistwo.
Ludzie mieli mas potrzeb, w prowadzeniu
gospodarstwa a pienidzy na to nie byo. Wikszy
dochd, raz w roku, by ze sprzeday wkna lnianego.
Kady gospodarz, czy to biedniejszy czy bogatszy
( o takich mwiono kuaki), mia obsiany zagon lub
spore poletko lnu. Praca przy lnie bya codziennoci.
I cho pracy przy lnie byo wiele i to w cigu caego
roku kade gospodarstwo len uprawiao.



6
CHRZSZCZ NR 10 (9)

Ju jesieni byo przygotowywane pole pod len,
koniecznie w ytnisku lub owsisku. Podozmian by
bardzo wany bo od niego zaleay przysze plony.
Pole jesieni zaorane. Wiosn naleao tylko gboko
zruszy bronk, potem bronami i byo gotowe do
siewu.
Gdy nadszed dzie 25 kwietnia dzie witego
Marka cisy termin siewu wysiewano len.
Tu przed siewem nasiona lnu mynkowano aby
pozby si nasion chwastw. Siewca wychodzi do
pracy tu po wschodzie soca. Nabiera w pacht,
przewizan przez plecy, spor ilo nasion, egna
si krzyem witym i miarowym krokiem szed
zagon po zagonie, praw rk rzuca nasiona, lew
za przytrzymywa pacht. I tak krok za krokiem,
zagon za zagonem. Ziarno rzucane przez siewc
mieszao si z gleb, ciep ju o tej porze roku.
Gdy brako w pachcie nasion, nabiera je znowu
z worka, trafiajc na niespodziank gotowane
jajka, kilka w caym worku prezent dla siewcy.
Jajko symbol ycia, symbol podw, miao zapewni
owocne plony. Po siewie nastpowao dokadne
bronowanie pola. Reszty miaa dokona aska Boa
a do plewienia.
Lenek rs sobie a wraz z nim pleniy si
chwasty. Zaczynaa si mudna praca. Wyrywano
chwasty jeden po drugim (tak aby nie uszkodzi
modego lnu), gromadzono go w kupy i wynoszono
na miedz. Praca ta zajmowaa kilkanacie dni.
Bya po niej krtka przerwa.
Niebawem len zakwita. Cudne lazurowe poacie
mieniy si w socu niczym bkit nieba. Len po
przekwitniciu dojrzewa, grube paki nasion chyliy
odygi do ziemi. Gdy len zaczyna kn nadchodzi
pora wyrywania. I znw wiele dni pracy przy
sprzcie: wyrywanie, wizanie w snopki, ukadanie
w dziesitki, zwoenie lnu pod ciany, aby nie
zamk przed czemchaniem. Praca codzienna,
trzeba j skoczy jak najszybciej bo nadchodzi pora
niw. Do zwzki zboa trzeba przygotowa stodoy,
poddasza, a wic len musi by uprztnity. W kadej
stodole ustawia si sanie, na nich zamontowane s
czemchy (grzebienie). Grzebie mia 30 cm
szerokoci i 40 cm wysokoci. Na poowie
wysokoci wycite byy zby (tak jak w grzebieniu)
okoo 2 cm szerokoci, miedzy ktrymi byy luki te
okoo 2 cm. W gospodarstwie takich narzdzi byo
kilka, stosownie do iloci pracujcych na nich ludzi.
To bya praca nie tylko dla kobiet. Mczyni te
ochoczo pomagali, byle tylko skoczy t prac
przed niwami. Snopek lnu dzielono na trzy czci.
Kto silniejszy stawa przy grzebieniu, sabszy
podawa mu len.
Naleao wbi energicznie t cz odyg, gdzie
znajdoway si nasiona, nastpnie mocno pocign
w swoj stron. Czynno t powtarzano do momentu
a odpady wszystkie nasiona.
Przygotowane powrsa czekay rozoone
na bojowisku by gotowy len wiza w due snopy.
Oderwane gwki z nasionami mcono sepami,
mynkowano zsypywano do workw, aby w najbliszy
poniedziaek wywie ziarno na targ. Cze nasion
pozostawaa w domu: na olej w adwencie, na gotowanie
zim dla byda a take na polewanie karmy dla krw.
Najpikniejsze ziarno pozostawao na zasiewy
w przyszym roku.
A po niwach rozcielano cieniutkie pokosy somy
lnianej na: cierniskach, ugorach i sadach. I teraz
wszystko zalene bya od pogody. Gdy bya deszczowa
len dojrzewa do zbierania w trzy tygodnie.
W czasie suszy, gdy len korzysta tylko z rosy porannej,
by gotowy do zbierania po 6 tygodniach. Len by
gotowy do zbierania gdy wkno odstawao od
padzierza. Od rana do wieczora gospodynie grabiami
zbieray pokos za pokosem gotowy len. Stawiany by on
w kuczki (kopki) a po obeschniciu wizany w do
due wizki. Zwieziony pod zadaszenia czeka na
midlenie. Po zwzce zb, szybkich omotach,
po wykopaniu kartofli, przygotowywano si do
midlenia.
Koki do obsadzenia midlic i cierlic byy
przechowywane z roku na rok. Do transportu lejszych
rzeczy uywana bya dwukka zwana, ,,bidk.
Bya ona nieodzowna w gospodarstwie przez cae lato.
W lesie ,lub gdziekolwiek pod pagrem wybierany by
spory d, na nim kadziono do gst drabink.
Do dou przygotowywano podpak i duo drewna
opaowego ( tak by starczyo na nastpny dzie).
Gospodarz zabija koki na gwne narzdzia pracy.
Rankiem przywoono len, podpalano ogie w dole,
ukadano len na drabince i suszono. Wysuszone wkno
czekao ju na pierwszych pracujcych. Kobiety do
pracy przychodziy ze swoim sprztem, Jedne
z midlicami drugie z ciernicami. Ilo poszczeglnych
narzdzi bya dokadnie wyliczona. Najwicej pracy
miaa kobieta, ktra suszya len. Naleao len
przekrca, dokada, zdejmowa suchy i rzuca
na pacht.

Z pachty trzy osoby robiy garcie i podaway
midlarkom. Po midleniu wkno podawane byo
kobietom z ciernicami, ktre koczyy wstpny proces
obrbki wkna. Z wkna skrcane byy tzw. lalki.
Kto z domownikw wiza lalki w kopy (po 60 szt.)
skada na bidk i odwozi do domu. Jak bya
odpowiednia pogoda i pracowao 12 kobiet
to wykonano nawet 15 kup gotowego wkna.

CHRZSZCZ NR 10 (9)
7














A mniej wicej w poowie roboty gospodyni
rozkadaa czyst pacht i kroia pirg (buk).
Kada z pracujcych dostawaa du pajd, siadaa na
padziorach i raczya si tym poywieniem i chwil
odpoczynku. A gdy zapada zmierzch, kada
z pracujcych chwytaa swoje narzdzia i biega do
domu. Tam oczywicie obrzdek chudoby, wieczerza
dla rodziny i chwila wytchnienia przed jutrzejsz
prac. Jutro odrobek lub zarobek u innych gospodarzy
i tak a do ko0ca, a u wszystkich gospody wkno
byo gotowe do dalszej obrbki.
Nadchodziy ju jesienne soty. Deszcz sipi
caymi dniami, ale praca przy wknie nie ustawaa.
W stodole lub innym zadaszeniu na stokach zasiaday
gospodynie ze szczotkami do czesania lnu. Byy to
gadkie deski wysokoci okoo jednego metra,
z pkolistymi wyciciami porodku. W tym wyciciu
byo wbite kilkadziesit gwodzi dugich na 20 cm
ostro zakoczonych. Gospodyni opieraa jeden koniec
szczotki o podog drugi o wasne ono i przecigaa
praw rk gar wkna po tych szpikulcach od dou
do gry, lew rk przytrzymywaa by delikatnie
pociga do gry. Zdarte w ten sposb pakuy
odkadaa na dwa stosy. Z pierwszego pocignicia
byy pakuy zgrzebne z nastpnych lniane. Miay one
rne zastosowanie. Te gorszego gatunku uywane
byy do krcenia powrozw za te lepsze byy
materiaem na worki, pachty uywane
w gospodarstwie. Czasem nawet z braku lepszego
gatunku ptna szyto czasem z nich kalesony mskie.
Dugie wkno najlepszej jakoci wizano po p
kopy i cz przeznaczano na sprzeda a cz na
ptno lniane. Spor cz paku i lnu przeznaczano do
przdzenia. Ju w pierwsze dni adwentu gospodynie
zasiaday, jeszcze przy rannym wietle, do przdzenia.
Dni byy krtkie, obowizkw przed nadchodzcymi
witami Boego Narodzenia bardzo duo, trzeba byo
co duchu (szybko) upora si z przdzeniem. Na jedn
porcj ptna naleao przygotowa 15 motkw
przdzy.
Na waku nawijano wkno. Waek nakadano na
prznic, na ktrej siadaa pracujca. W prawej rce
miaa wrzeciono, lewa rk cigna cieniutkie wkna
z waka,



obracaa w palcach wrzeciono i tworzya dug, cienk
ni, nawijajc j na wrzeciono.
Cienkie delikatne ptna, utkane u najlepszych
tkaczy, przeznaczane byy na bielizn damsk i msk
oraz na pociel. Tkaczy we wsi byo kilku, a byli te
tacy co sami tkali na wasne potrzeby. W wielu
domach, zaraz po witach, rozkadano warsztaty
tkackie i te stay do Wielkiejnocy, zajmujc spor cz
izby. Najpierw z motkw nakadana bya osnowa,
pniej nawijana na cewy bya przy tym caa masa
roboty. Gdy ju tkacz (lub tkaczka) zasiad za sterami
warsztatu, to nogi na pedaach i rce z czenkami
chodziy jak u marionetki, tak, e trudno byo si
napatrze. Przez dzie pracy ptna przybywao
niewiele. Ale codziennie przybywao po kilka okci (50
cm). mudna to bya praca, ale efekt wspaniay. Gdy
wszystkie nici byy ju wykorzystane, tkacz odwija
wa, zdejmujc ptno, skada je na poow i znowu
zwija na wa by go odda gospodyni.
Kawaki gotowego ptna trzeba jeszcze wybieli.
Gdy przygrzao majowe soce wynoszono ptno na
traw. Pocite na mniejsze kawaki, rozcigane na caej
dugoci, caym dniami wygrzewao si na socu.
Na noc skadano ptno w harmonijk i chowano do
domu. A rano znw te same czynnoci: rozkadanie na
trawie i tak przez kilka tygodni. T prac wykonyway
dzieci. Nie bya to praca cika ale bardzo mudna
dlatego robio si to z przymusem. Jeszcze przed
szko, rano trzeba byo wynosi na sad. Wieczorem
starsi byli zajci innymi pracami gospodarskimi, dzieci
musiay wic zebra ptno.
Gdy uznano, e ptno jest do biae, wybielone
przez soce, trzeba byo zrobi ostatnia czynno
moczenie w wodzie i pranie.
Moczone w wodzie twardniao, trudno je byo rozoy
na desce do prania, ale gospodynie przyzwyczajone do
takiej pracy daway sobie rad. Wysuszone, zoone
wdrowao do skrzy wiannych. Przeznaczone byo na
odzie, pociel i bielizn lub na wiano wychodzcej za
m dziewczyny. Nawet podczas umowin weselnych
brano pod uwag, ugod ile sztuk (kawakw) dostanie
panna moda. Tak koczy si rok pracy przy lnie.
Chwilowe czekanie na powtrk tej samej roboty.
Tak byo co roku przez moje dziecistwo, modo,
a przyszy nowe, inne czasy. Nowa era , ktra wypara
len i wyroby z niego.
Wykorzystujemy nowe materiay niekoniecznie
zdrowsze. Tamta era posza w niepami.
Stefania Krukowska



CHRZSZCZ NR 10 (9)
8

Ocali od zapomnienia
Jan Feliksiak
(1897 1985)
Jednym z ludzi niewtpliwie zasugujcych na
pami nasz i spoeczn by Jan Feliksiak, urodzony
5 kwietnia 1897 r. w Kamieniu. W pamici naszej
pozosta jako dziaacz spoeczny, przyjaciel ludzi
biednych i starszych, nie posiadajcych rodzin,
potrzebujcych pomocy i opieki.
Na Zamojszczyzn do Szczebrzeszyna przyby
w czasie okupacji, kiedy to okupanci usuwali
Polakw z terenw zachodnich do Generalnej
Guberni, do ktrej naleaa rwnie Zamojszczyzna.
Przez jaki czas w Gminie Szczebrzeszyn,
wykonywa wan funkcj kolczykowania trzody
chlewnej i byda, ktre , w zamyle okupantw,
hodowane byy przez rolnikw, przeznaczone byy na
zaopatrzenie wojska i spoecznoci niemieckiej
w Polsce.
A przecie istniay potrzeby zaopatrzeniowe
w ywno, w tym w miso i tuszcze dla Polakw
rwnie na potrzeby oddziaw partyzanckich
stacjonujcych w lasach. Dlatego p. Feliksiak
wsppracowa z wadzami Polski podziemnej
w celu zaopatrzenia ywnoci dla partyzantw.
W tym celu kolczyki ze sztuk wikszych nadajcych
si do uboju byy przekadane maym sztukom, ktre
po urodzeniu nie byy zgaszane administracji
niemieckiej. Niemcy nie widzc odpowiedniego
przyrostu wagi trzody chlewnej i byda, organizowali
dla rolnikw kursy odpowiedniego ywienia,
aby hodowane sztuki zwierzt szybciej rosy.
Dziaalno taka bya niebezpieczna, gdy za
nielegalne ubicie tucznika grozia kara mierci.
Ponadto nie wszyscy rolnicy chtnie wsppracowali
w tym zakresie, szczeglnie ci , ktrym komendy
terenowe AK wyznaczyy obowizek dostarczenia
okrelonej iloci misa i mki lub chleba.
W centrum zainteresowania p. Feliksiaka
w wyzwolonej spod okupacji Polsce,
na Zamojszczynie i w Szczebrzeszynie byo
rolnictwo, los seniorw i sprawy sytuacji materialnej,
dzieci rodzin biednych, a zwaszcza sierot
wychowywanych w domach dziecka.
Pracowa na wielu stanowiskach zawsze jednak
zwizanych z rolnictwem szkolnictwem. W latach 50
tych ubiegego stulecia piastowa stanowiska
gospodarza w Szpitalu w Szczebrzeszynie. Kierowa
produkcj i upraw roln gospodarstwa liczcego 25
ha gruntw , w tym 2 ha ki. Hodowla nakierowana
bya na produkcj zboa i ziemniakw a take
warzyw oraz hodowl trzody chlewnej i krw
mlecznych.
W tym trudnym okresie, odbudowy zniszczonej
wojn Polski, uzyskiwane produkty spoywcze
z wasnego gospodarstwa byu podstaw ywienia
chorych.
Pniej, kiedy ziemia zostaa przekazana pastwu
i bya zarzdzana przez Miejsk Rad Narodow,
zatrudni si w Zespole Szk Budowlanych
w Zamociu na stanowisku intendenta
gospodarczego. Przez cay okres pracy zawodowej
dziaa rwnie spoecznie. W Miejskiej Radzie
Narodowej w Szczebrzeszynie peni funkcj
przewodniczcego Komisji Rolnictwa.
Jako przewodniczcy a pniej czonek komisji
czynnie uczestniczy w tworzeniu kka rolniczego
i mleczarni w Przedmieciu Zamojskim.
W latach 70 tych, a waciwie do koca ycia,
cay wolny czas powica pracy spoecznej.
Dziaalno spoeczn, oprcz posiadanych
zdolnoci, uatwiay mu wczeniej nawizane dobre
stosunki z radami soeckimi, zakadami
przemysowymi i innymi instytucjami
Szczebrzeszyna i Zamojszczyzny.
Przykadowo, kiedy w roku 1974 woj. krakowskie
nawiedzia powd zebra wrd zamojskich
rolnikw 3 wagony zboa, pojecha z nimi do
Krakowa i przekaza powodzianom.
Jak ju wczeniej wspominano, interesowa go
bardzo los ludzi wiekowych, samotnych
cierpicych. Z jego to inicjatywy powsta Komitet
Budowy Domu Spokojnej Staroci. Zebrane prze
komitet pienidze w znacznym stopniu wspary
budow tego domu. Dom, ktry zosta oddany do
uytku na terenie Przedmiecia Zamojskiego,
funkcjonuje do chwili obecnej.
Kiedy byem dyrektorem Zespou Szk
Oglnoksztaccych, uatwiaem mu kontakty
i spotkania z uczniami, majce na celu przekonanie
modych ludzi o potrzebie pomocy ludziom
starszym, ktrzy nie mog funkcjonowa
samodzielnie, a nie posiadaj rodzin, a take
dzieciom przebywajcym w domach dziecka.
Wanie dla tych dzieci, czsto na jego prob,
uczennice Studium Wychowawczy Przedszkoli,
przy pomocy opiekunw i organizacji
modzieowych, organizowali przedstawienia
z okazji wit kocielnych i pastwowych, podczas
ktrych dzieci otrzymyway prezenty, zabawki,
sodycze, jak rwnie wykonane przez uczennice
szaliki, sweterki i inne czci garderoby.
Utrzymywa rwnie kontakty ze rodowiskami
kombatanckimi. Sam zreszt by te kombatantem..
Zmar 10 maja 1985 roku. Zosta pochowany na
miejscowym cmentarzu.
Aleksander Przysada


9


Zaduszkowy wiersz

kiedy,
moe o zmierzchu
albo
w bladolicy poranek
zamkn po cichutku drzwi
i wyjd na korytarz
w skarpetkach, bo buty
ju mi nie bd potrzebne

winda, ktr zawsze
zjedaam w d
(na pitym pitrze mieszkam)
tym razem
powiezie mnie w przestworza
gdzie soce w nadmiarze
nieskazitelny bkit
soczysta ziele k

tam spotkam przyjaci
ktrzy przede mn
zamknli drzwi,
pradziadka i prababci,
dziadka mojego,
ktrego nie znaam -
urzdzimy sobie
rodzinne spotkanie,
opowiemy o sobie,
posuchamy stukotania
naszych serc
przepenionych radoci

kiedy....

ale teraz musz
powdrowa jeszcze
po moich drkach
porozmawia z ludmi
ktrzy jutro
albo za chwil
bd zamyka drzwi...

nie wiem co napisa
na zakoczenie ani radosnego
ni smutnego wiersza
wic powiem krtko:
dzikuj Boe
e darowae mi dzisiejszy dzie

Regina Smoter Grzeszkiewicz

W nawizaniu do wiersza pamitajmy
o uporzdkowaniu grobw naszych bliskich, a w dniu
Wszystkich witych i Dniu Zadusznym o modlitwie
i wspomnieniu tych co ju odeszli. Oni tego tam
,,gdzie soce w nadmiarze/ nieskazitelny bkit/
soczysta ziele k bardzo na to oczekuj.
Pamitajmy!, Pamitajmy!

Z miasta

Wystawa Krzysztofa Suszka
Od 6 padziernika 2014 r. w Sali Widowiskowej
MDK w Szczebrzeszynie prezentowana jest wystawa
Krzysztofa Suszka pt. Synagogi poudniowo-
wschodniej Polski.
Krzysztof Suszek z zamiowania jest artyst
malarzem, zafascynowanym architektur sakraln,
rysuje rwnie zabytki architektury miejskiej
(Zamocia, Rzeszowa, acuta itp.) Swoje prace
wykonuje w technice graficznej polegajcej na
rysunku tuszem, stalwk. Jego twrczo
charakteryzuje si du dbaoci o szczegy
i precyzj wykonania. Artysta posiada na swoim
koncie kilka wystaw indywidualnych i zbiorowych,
a jego najnowsze prace s kontynuacj jego spotkania
z kultur i architektur ydowsk, dziki ktrej
odkrywa nowe sposoby ekspresji artystycznej.
MDK Szczebrzeszyn


CHRZSZCZ NR 10 (9)

CHRZSZCZ NR 10 (9)
10
VII Biegi Terenowe - wyniki
W rod 24 wrzenia na Stadionie Miejskim
w Szczebrzeszynie odbyy si VII Biegi Terenowe
im. Bronisawa Pietruszyskiego.
Do rywalizacji przystpili uczniowie szk
podstawowych, gimnazjw i szk
ponadgimnazjalnych z terenu Gminy Szczebrzeszyn.
Dystans biegu by zrnicowany ze wzgldu na wiek
uczestnikw. Najmodsi mieli do pokonania dystans
ok. 200 metrw. Starsze dzieci musiay przebiec ju
350m, podczas gdy modzie gimnazjalna i starsi
zmuszeni byli zmierzy si z dwoma okreniami
wok stadionowego boiska.
MDK Szczebrzeszyn
Pierwsze miejsca w poszczeglnych kategoriach
wiekowych zajli:
Dziewczta
Kat. 2007r. Sara Bender SP 3 Szczebrzeszyn
2006 r. Julia Mazur SP 3 Szczebrzeszyn
2005 r. Emilia Mazurek SP 1 Szczebrzeszyn
2004 r. Malwina Nawrocka SP Suw
2003 r. Marta wirgo SP 1 Szczebrzeszyn
2002 r. Natalia Mrz SP 1 Szczebrzeszyn
2001 r. Aleksandra uk Gimnazjum
Szczebrzeszyn
2000 r. Joanna Mazur Gimnazjum Gorajec
1999 r. Aleksandra Matej Gimnazjum Bodaczw
Kobiety Magdalena Nowak Technikum
Szczebrzeszyn
Chopcy
Kat. 2007 r. Jakub Wajler SP 1 Szczebrzeszyn
2006 r. Filip Dubiel SP 1 Szczebrzeszyn
2005 r. Hubert Samulak SP 1 Szczebrzeszyn
2004 r. Micha Magdziarz SP Suw
2003 r. Marcin Boek SP 1 Szczebrzeszyn
2002 r. Micha Szczerski SP 1 Szczebrzeszyn
2001 r. Jakub Boek Gimnazjum Szczebrzeszyn
2000 r. Kacper Harkot Gimnazjum Gorajec
1999 r. Szymon Maksymiak Gimnazjum
Bodaczw
1998 1996 r. Kamil Siemko ZSZ
Szczebrzeszyn
OPEN Mateusz Jezierski Michalw.

V turniej piki nonej o puchar premiera
Donalda Tuska dla dziewczt

Wyniki V Turnieju Orlika o Puchar Premiera
W rod 10 wrzenia 2014r. w Szczebrzeszynie
na obiektach sportowych Moje boisko ORLIK
2012 odby si V TURNIEJ PIKI NONEJ
O PUCHAR PREMIERA DONALDA TUSKA.
W eliminacjach gminnych rozegrano trzy turnieje
w kategoriach: chopcy 10-11 lat, dziewczta 12 13
lat i chopcw12 -13 lat.
W modszej kategorii wiekowej chopcw
zwyciya druyna Chelsea ze Szkoy
Podstawowej nr. 1 im. Henryka Sienkiewicza
w Szczebrzeszynie. W roczniku 2001 2002
chopcw, gdzie rywalizowao miedzy sob pi
druyn pierwsze miejsce zajli uczniowie
z Gimnazjum w Szczebrzeszynie. Natomiast
w rywalizacji dziewczt najlepszym zespoem
z pord czterech startujcych druyn okazay si
pikarki Ora Szczebrzeszyn ze Szkoy
Podstawowej. Zwyciscy poszczeglnych kategorii
awansowali na wyszy szczebel rozgrywek. Opiek
medyczn na tym turnieju peni pan Jarosaw
Musiakowki a sdzi gwnym by pan Tomasz
Kostrubiec. Kierownikiem turnieju by inst. ds. sportu
Pawe Sawic z MDK w Szczebrzeszynie.
W czwartek 18 wrzenia 2014r. w Szczebrzeszynie na
obiektach sportowych Moje boisko ORLIK 2012
odby si V TURNIEJ PIKI NONEJ O PUCHAR
PREMIERA DONALDA TUSKA dla dziewczt
rocznik 2001 - 2002. By to kolejny etap tego turnieju
czyli wierfinay w ktrych zagray 3 najlepsze
druyny z eliminacji gminnych a byy to: SP
Szczebrzeszyn, SP Ponka, SP Korytkw Duy.
Turniej przeprowadzony zosta systemem kady z
kadym, gdzie ogem
rozegrano 3 mecze w ktrych brao udzia 27 modych
pikarek. Zwyciska
druyna czyli zesp Korytkowa Duego awansowa
do dalszych rozgrywek.
Opiek medyczn na tym turnieju peni pan Jarosaw
Musiakowki a sdzi
gwnym by pan Tomasz Kostrubiec.
Kierownikiem turnieju by inst. ds. sportu Pawe
Sawic z MDK w Szczebrzeszynie.
Wyniki:
1. Szkoa Podstawowa Korytkw Duy
2. Szkoa Podstawowa nr 1 Szczebrzeszyn
3. Szkoa Podstawowa Ponka
MDK Szczebrzeszyn




CHRZSZCZ NR 10 (9)
11

Nowoci wydawnicze
Miejsko Gminna Biblioteka Publiczna w
Szczebrzeszynie proponuje kolejne nowoci
wydawnicze.

Katarzyna Grochola ,, Troch wikszy poniedziaek"
na kady dzie tygodnia, na kady miesic, na kad
por i pogod. W opowieci Katarzyny Grocholi
codzienno pena jest zaskakujcych zdarze
i barwnych postaci, przyjani, mioci, maych
i wielkich tsknot. Autorka z typowym dla siebie
wdzikiem i humorem podpatruje wiat i ludzi.
Ksika, po ktr warto sign, kiedy jest dobrze,
kiedy jest le i tak po prostu, bez okazji,
by przypomnie sobie, e ycie jest pikne, ale te
wcale nie takie oczywiste, jak by si mogo zdawa.




















Jarosaw Molenda ,, Krystyna Skarbek krlowa
podziemia czy zdrajczyni".
Prba rekonstrukcji ycia Krystyny Skarbek przynosi
wicej pyta ni odpowiedzi. Przez wiele lat jej
nazwisko byo w naszym kraju nieznane, mao kto
wiedzia o jej wojennych zasugach.
Ta ksika nie jest biografi, to raczej opowie o
kobiecie, ktra chciaa y na swoich warunkach i o
czasach, w jakich przyszo jej umrze. ledzc losy
Krystyny Skarbek, mona by jednego pewnym bya
nietuzinkow postaci. Czy szpiegowaa wycznie dla
pienidzy, czy kierowaa ni mio do ojczyzny?
Wiadomo na pewno, e pozyskane przez ni
informacje byy bezcenne dla aliantw.
Zapraszamy
MGBP w Szczebrzeszynie




























O jesieni, jesieni
Niech si wszystko odnowi, odmieni....
O jesieni, jesieni, jesieni .....
Niech si noc do gbi przerocza
nowe gwiazdy urodz czy stocz,
niech si speni, co si nie odstanie,
choby krzywda, choby bl bez miary,
niesychane dla serca ofiary,
gniew czy mio, ycie czy skonanie,
niech si tylko co prdko odmieni.
O jesieni!... jesieni! ... jesieni!

Ja chc burzy, eby we mnie z si
znowu serce gorzao i bio,
eby ycie unioso mnie ca
i jak trzcin w objciu amao!
Nie trzymajcie, nie wchodcie mi w drog
ju si tyle rozpryso wdzide ...
Ja chc szczcia i blu, i skrzyde
i tak duej nie mog, nie mog!
Niech si wszystko odnowi, odmieni! ...
O jesieni! ... jesieni! ... jesieni.
Iakowiczwna Kazimiera




12
CHRZSZCZ NR 10 (9)



Od Turzyca w stron Szczebrzeszyna wdrujc...
C.d.
22 lipca 1985 roku wzniesiono w Kawczynie obelisk
upamitniajcy walk mieszkacw i onierzy AK
z okupantem. Kiedy fotografowaam budynek stranicy
OSP, na ktrym znajduje si tabliczka informujca
u kogo znajduje si klucz (nazwisko nieczytelne)
w odlegoci 300 m. od budynku, stojcy przy sklepie
mczyni wtrcili uwag i budynek jest na sprzeda.
Kiedy podzikowaam mwic, e nie jestem
zainteresowana kupnem, odpowiedzieli cakiem
powanie, e to prawda tylko, stranic budowali
miejscowi chopi zwoc deski z tartaku w Zwierzycu,
a teraz sprzedaje burmistrz...
Kolejna figura z inskrypcj - prob Boe bogosaw
nas wszystkich. Pod Twoj obron uciekamy si wita
Boa Rodzicielko. Rok fundacji 1905. To ju kolejny raz
pojawia si data 1905. Musia zatem by ten rok
niezwykle istotnym w yciu mieszkacw tyche wsi.
Na arenie oglnopolskiej miaa wwczas miejsce
rewolucja, a celem oglnospoecznych wystpie byo
zdobycie pewnych swobd narodowych, jak: zakadanie
szk z jzykiem polskim, tolerancja religijna, poprawa
warunkw pracy robotnikw, a w Szczebrzeszynie?
W roku 1905 miasto odwiedzi biskup lubelski
ks. Franciszek Jaczewski. Dziki dziaalnoci Jana
Korby i L. ledziskiego powsta lokalny oddzia
Polskiej Partii Socjalistycznej, wspomniani dziaacze
byli rwnie zaoycielami PPS w Klemensowie
i Zamociu. Z wydarze jakie w omawianym roku
zaprztny uwag mieszkacw miast naley wymieni
pogrzeb na miejscowym cmentarzu uczestnika akcji
bojowej pod Zwierzycem Mitka ps."Witek", czonka
organizacji bojowej PPS; Mitek pochodzi z powiatu
lubartowskiego, zgin podczas potyczki z Kozakami
we wsi Podborcze. Co z pewnoci znalazo jaki
oddwik wrd mieszkacw Kawczyna
i okolicznych wsi.
Wkraczam na teren Szczebrzeszyna, a waciwie
przedmiecia o nazwie Bonie. Witaj mnie drewniane
domy (do centrum miasta jeszcze kawaeczek), w tym
take szalowane, stodoy, budynki gospodarcze, szopy i
nagle zderzenie z rzeczywistoci... elegancki, biay
domek, w ktrym zlokalizowano sklep, ale to,
co zwrcio moja uwag to reklama o treci Browar
w Zwierzycu 1806 z herbem m. Zwierzyca, reklama
przykuwajca wzrok i chyba jej pomysodawcy o to
chodzi, w kocu zwierzyniecki browar,
to browar z tradycjami. Odruchowo fotografuj,
bo nie spotyka si na co dzie tak "inteligentnych"
reklam, a tu problem. Ze sklepu wychodzi
sprzedawczyni i zwraca mi uwag dlaczego fotografuj,
przecie sklep stoi na prywatnej posesji, wiec
powinnam spyta o zgod... Kto ma w tym wypadku
racj - ja , czy ona, nie wiem, w kocu reklama jest dla
wszystkich, a nie tylko wacicieli sklepw. Czy miaam
tumaczy, e super reklama, e warto ni jeszcze kogo
zainteresowa.., nie wane. Kolejny, uroczy (bo dla
mnie wszystko co stare jest urocze, przepikne i wane
zachodu) dom zbudowany z "opoki", na ktrym przy
wejciu zachowaa si tabliczka, ju przerdzewiaa
z numerem 74, dom kryty dachwk. Dzi ju si tego
rodzaju pokry dachowych (z cementu z domieszk
wapna i piasku) nie produkuje, ale ja pamitam tak
domowa produkcj, kiedy spaliy si w latach
szedziesitych ubiegego wieku nasze zabudowania
gospodarcze u mojego wuja Feliksa w Czarnymstoku
i wtedy wanie produkowalimy tak dachwk.
Znw figura, tym razem data fundacji to rok 1906
i inskrypcja Od wszelkiego nieszczcia zachowaj nas
Panie. Jezusie Synu Boga ywego zmiuj si nad nami.
Sporo studni na korb, podobno woda z nich
najsmaczniejsza... Pasieki ulokowane w sadach
z przyczyn wiadomych, domowy miodek najlepiej
smakuje, ale jest jeszcze co, nagle sysz synne
"psiakrew, psiakrew.." ju wiem, ju dostrzegam -
dorodna perliczka (piknie upierzona, kiedy moja
babcia o takich pirkach mwia, e s siemieniate)
drepcze sobie po podwrko. Zabawnie brzmi ten gos,
czy ptaszysko co chce mi zakomunikowa, a moe
nastraszy.. nie wiem.
Miasto Szczebrzeszyn tu, tu, jeszcze tylko
powitanie z Panem Chrzszczem, szemrzce fale
Wieprza, oryginalne na szczebrzeszyskim terenie gany
- strome urwiska przy ulicy dr Klukowskiego, szpital,
koci w. Katarzyny, ruchliwa ulica Zamojska -
cywilizacja... Pozostawiam za sob rozlege pola
pachnce wieym oddechem nadchodzcej wiosny, las,
tajemniczy jak zawsze, zapraszajcy do zielonego
wntrza, gdzie cisza, trzask amanych pod stop
gazek, oboki w milczeniu nad wierzchokami drzew
pynce gdzie tam, w swoja stron... A gdy tsknota
z Roztoczem znowu da mi si we znaki powrc -
jesieni, zot, albo zachlapan deszczem, nie wane, to
bdzie moja jesie, lub zim by w nienej dali na
chwil zabdzi i odpocz od zgieku, codziennoci
wielkomiejskich ulic... Regina Smoter Grzeszkiewicz





Chrzszcz miesicznik informacyjny
Wydawca Stowarzyszenie Przyjaci Szczebrzeszyna
Redakcja Zygmunt Krasny, Joanna Dawid, Mateusz Sirko
Adres : 22-460 Szczebrzeszyn ul. Pl. T. Kociuszki 1
E-mail: sps@onet.eu www.chrzaszcz.com.pl
Projekt rysunku Chrzszcza Monika Niechaj