Bai 1

PHUNG VU

1. nh ngha phung vu la g ?
Theo cong ong vaticano II, th phung vu la viec thc
thi chc vu t te cua chnh Chua Giesu Kito, trong o cong
cuoc thanh hoa con ngi c thc hien nh nhng dau
ch kha giac
1
va c the hien hu hieu cach khac nhau
theo tng dau ch.
2. Y ngha cua phung vu
- Phung vu luon the hien y ngha cong oan, c
bieu lo trong tam tnh ben trong va cac hanh vi ben ngoai,
e tonth Thien Chua Ba Ngoi va thanh hoa con ngi.
- Phung vu la phng tien e cac tn hu tiep xuc vi
Thien Chua va nuoi dng i song kito hu, i song mi
trong c Kito.
- Nh phung vu, Hoi thanh dien ta va bieu lo cho
ngi khac nhng mau nhiem Chua Kito va ba n tnh ch
thc cua Hoi thanh. Nh the, Hoi thanh a tr nen dau ch
e quy tu cac con cai Thien Chua ang tan mac khap ni
thanh mot Dan duy nhat.
- Chua Kito chnh la tac gia cua phung vu khi Ngi
thiet lap va c hanh hie n te thap gia phat sinh n cu o.

1
Dau ch kha giac la nhng g ma kha nang cua con ngi co the nhn
thay, nhan ra trong cuoc so ng.
- Phung vu la tot nh
2
quy hng moi hoat ong cua
Hoi thanh, la nguon ma ch tuon trao moi nang lc
3
cua Hoi
thanh va nguon mach ban n thanh vao tam hon tn hu.
3. Chu ky nam phung vu
Ngoai cac Chua nhat, ngay trong tuan, cac le trong,
le knh, le nh c mng knh trong mot nga y, th nam
phung vu con c to chc theo tng chu ky hay tng mua
phung vu. Cac mua phung vu c sap xep nh sau:
a. Tam Nhat Vt Qua
- Tam nhat Vt Qua c tnh t thanh le tiec ly
chieu Th Nam Tuan Thanh en het Chua nhat Phung
sinh. ay la ot nh cua nam phung vu.
- Y ngha cua Tam nhat Vt Qua : Giao hoi tng
niem cuoc Thng Kho va Phuc Sinh cua c Kito.
- Trong tam cua Tam nhat Vt Qua la em canh
thc Vt qua, em nay goi la Me cua moi le canh thc.
b. Mua Phuc Sinh
- Mua Phuc sinh gom nam mi ngay, bat au t
Chua nhat Phuc sinh va ket thuc vao le Hien Xuong.
- Tam ngay au tuan cua Mua Phuc sinh goi la tuan
Bat Nhat, long trong c hanh nh cac le trong knh Chua.
- Y ngha cua Mua Phu c sinh la viec c hanh trong
niem han hoan nh mot ngay le duy nhat, v vay cac Chua

2
Ngha la moi nghi le phung vu cua Giao ho i eu quy ve c Giesu la
au Hoi thanh.
3
B tch la cua c Giesu thiet lap, nhng qua Ho i thanh th nang lc
nay c ban cho nhng ke tin. Do vay, t ni Giao hoi pha t sinh
nhng nguon mach, qua vie c ngi tn hu quy tu e c hanh phu ng
vu.
nhat trong mua Phuc sinh khong con c goi la Chua nhat
sau Phuc sinh nh trc na, ma c thay bang ten goi
Chua Nhat Phuc Sinh vi so th t t 1 en 7.
c. Mua Chay
+ Muc ch cua Mua chay la thi gian e ngi tn
hu chuan b tam hon o n mng bien co Vt Qua.
- oi vi nhng ngi d tong, th ay la thi ky e
ho chuan b lanh nhan B tch Khai tam Kito giao vao
chnh em le Phuc sinh.
- oi v i nhng ngi kito hu khac
4
, th ay la thi
gian hoan cai va sam hoi, thanh luyen va cung co c tin
e chuan b tham d Le Vt Qua.
+ Thi gian cua Mua chay : khoang 40 ngay. ay la
thi gian e ngi tn hu chuan b tam hon on nhan bien
co Vt Qua, cach y ngha nhat. Ngoai ra, con so 40 con
lien he vi cac bien co :
- 40 nam dan Do Tha i i trong hoang a tie n ve
mien at ha.
- 40 ngay ong Mose nui Sinai dien kien c Chua.
- 40 ngay vua a-Vt phai oi au vi Go-li-at.
- 40 ngay E-li-a a trai qua e en Ho-ret.
- 40 ngay Ngon s Gio-na rao giang keu goi dan Ni-
ni-ve. hay sam hoi.
d. Mua Giang Sinh
Mua Giang Sinh bat au t kinh chieu I le Gang
Sinh en het le Chua Hien Linh hoac Chua nhat sau ngay
6 thang gieng.

4
Kito hu khac, tc la nh ng ng i a lanh nha n B tch Khai Tam.
Trong truyen thong phu ng vu, sau le Phuc Sinh Giao
hoi khong c hanh mau nhiem nao khac ngoai mau nhiem
Nhap The va viec to mnh cua Con Thien Chua, t Belem
en song Gioan.
Le Giang Sinh cung co tuan Bat nhat nh le Phuc
Sinh, nhng khong c mng knh vi cung mc o nh
tuan bat nhat Phuc Sinh, v :
+ Moi ngay trong tua n Bat nhat Phuc Sinh c
mng nh le trong.
+ Moi ngay trong tuan Bat nhat Giang Sinh khong
ong eu, tc la co nga y th c hanh le trong, ngay th c
hanh le knh, ngay th c hanh nh le thng.
5

e. Mua Vong
Mua vong bat au t kinh chieu I cua Chau nhat I
Mua vong va ket thuc trc kinh chieu I le Giang Sinh.
Mua vong dien ta hai ac iem khac nhau va c
chia thanh hai giai oan e dien ta ac tnh nh :
+ Giai oan th nhat : t au Mua vong en het ngay
16 thang 12. ay la thi gian chuan b e ngi tn hu
hng long en ngay Chua Kito se tr lai lan th hai
6
trong
vinh quang.
7

+ Giai oan th` hai : t ngay 17 thang 12 ke o dai
trong mot tuan le. ay la thi gian e ngi kito hu chuan

5
V du : Le Me Thien Chua (1/1) la le tro ng; le thanh Gioan to ng o
(27/12) la le knh; con lai t ngay 29 31 thang 12 la le thng.
6
Cau ho i at ra la tai sao mng nga y Chua e n lan th nhat ma lai
hng en ngay Chua tr lai o la niem tin va hy vong ma ngi tn
h u pha i song.
7
Tr lai lan th hai ngha la ngay canh chung, ngay quang lan cua
Thien Chua.
b trc tiep mng ai le Giang Sinh, e knh nh viec Con
Thien Chua a en tran gian lan th nhat, tai Be lem.
f. Mua thng nien
* Mua thng nien chia thanh hai phan :
+ Phan I la nhng tuan le nam trong khoang thi gian
t le Chua Hien Linh e n au mua chay
8
.
+ Phan II la nhng tua n le, sau le Hien Xuong en
au mua vong.
Y ngha Mua thng nie n :
+ La mot tong the duy nhat, v Giao ho i kho ng c
hanh mot kha canh ac biet nao ve mau nhiem Chua Kito,
nhng lai ton knh mau nhiem Chua Kito trong toan bo, tc
la cho ta thay c Kito ang song, hien dien va hoat ong
ni Giao hoi, bang vie c Ngi day do, thanh hoa, nuoi
dng, va en trong thi gian canh chung.
+ La thi gian Giao ho i mi goi con ngi i tre n con
ng ma chnh c Kito a vach ra, e em n cu o.
e song mua thng nie n, moi ngi c keu mi :
+ Khiem ton lang ghe Li Chua, nhiet thanh tm
kiem va no lc tham d vao i song Thien Chua, v ch
Thien Chua mi co the soi sang va thanh hoa cuoc song
hoat ong cua chung ta.
+ Ch co c Kito mi giup con ngi i sau vao cac
mau nhiem than linh Thien Chua.
+ Yeu thng anh em ong loai tham thiet, manh
dam dan than e cung chung sc xay dng Nc Tri.
4. Y ngha nam phung vu
* Nam phung vu dien ta lch s cu o :

8
au mua chay bat au t th T Le Tro,
Khi ao sau vao lch s cu o, con ngi kham kha
ra s can thiep cua Thie n Chua trong cong trnh cu o.
Lch s cu o va lch s con ngi long vao nhau,
en noi ngi ta co the kham pha dau vet s can thiep cua
Thien Chua trong cac bien co nhan loai e cu chuoc con
ngi khoi ach tou lo i.
Nam phung vu chnh la chu ky thi gian trong mot
nam, nham tai kham pha s can thiep Thien Chua trong
lch s con ngi, ni qua kh cung nh hien tai. V vay,
lch s cu o khong ch la ky niem nhng bien co cua qua
kh, nhng la keo mai trong hien tai hanh vi cu o cua
Thien Chua, da tren nen tang la Giao c. ay la tam
iem cua nam phung vu.
* Mau nhiem c Kito, trung tam cua nam phung vu :
Toan bo chng trnh cu o cua Thien Chua c
quy tu ni c Kito, Ngai la nguyen thuy va cu canh cua
van vat, nh Ngai ma muon loai muon vat c tao thanh
va c cu chuoc.
Giao hoi nhan manh moi tng quan mat thiet gia
cac bien co cu o trong lch s vi c Giesu.
Mau nhiem c Kito c the hien cach tiem tien
trong thi gian theo mot chng trnh duy nhat cua Thien
Chua : t sang tao, sa nga en cac li ha va giao c eu
loan bao n cu o
9
c thc hien ni c Kito.
Trong lch s cu o, t ng bien co eu co lien quan
vi mau nhiem c Kito theo hai ngha : chung va thc

9
Cac bien co cu o c ga n ke t vi nhau cach chat che : bien co i
tr c do n ng cho bien co i sau, va la khi iem cho mo t tie n
trnhm i ni bie n co sap xay e n.
hien tng bc li ha cu o, va loan bao thc tai canh
chung se hoan tat.
10

* Mau nhiem Vt Qua cua c Kito:
Bien co Vt Qua la trung tam va la nh cao cua
nam phung vu, tc la giup chung ta kham pha ra y nh cu
o cua Thien Chua.
Nam phung vu khong mo ta cuoc i c Giesu theo
tng bien co vi dang ve ky c hoai niem, nhng at cac
bien co noi ket v i mau nhiem Vt Qua
11
.
That vay, khi c hanh Mau nhiem ve c Kito, th
mau nhiem V t Qua c c hanh au tien, roi cac mau
nhiem khac c c hanh tng bc va theo sau.
* Nam phung vu tng niem cac bien co cu o:
Giao hoi muon lam so ng lai cac bien co trong cac
nghi thc phung vu
12
. Nghi thc phung vu lam hien tai hoa
s hien dien cu o cua Thien Chua ni c Kito, chung
con em lai hieu qua ch thc cho con ngi trong moi
thi va moi ni.
Giao hoi c hanh cac mau nhiem Kito giao qua cac
nghi thc, khong phai la e lap lai cac bien co qua kh nh

10
V du : Cuo c V t Qua cua dan Do Thai ra khoi Ai ca p va la viec
thc hie n l i ha giai thoat cua Thien Chua, va loan bao cuo c Vt
Qua se c th c he n ni c Kito.
11
V Mau nhiem Vt Qua c c ha nh mot lan duy nha t, nhng no
co gia tr vnh vie n ne n khi c ha nh cach long trong Mau nhiem nay, la
chu ng ang thc tai hoa cuo c i mnh trong mau nhiem c u o cua
Thien Chua.
12
Van can co s lie n he chat che gia nghi thc va no i dung phu ng vu,
no kho ng the tach ri nhau hoac ch co nghi th c ma khong nham
chuye n tai no i dung va ng c lai.
mot ky niem, nhng la nh nghi thc ay, ngi tn hu
song mau nhiem Kito giao trong hien tai va lam tang
trng i song c tin cho ti ngay c Kito tr lai trong
vinh quang.
Cau hoi gi y
1/ Muc ch cua phung vu la g ?
2/ Phung vu khac vi nhng viec ao c nh the nao ?
3/ Nam phung vu bat a u t bien co nao?
4/ Mua vong va Mua chay co muc ch g ?
5/ Mua thng nien c hanh mau nhiem nao ?

Bai 2
MUA VONG

1. Nguon goc Mua Vong
- Theo danh t, th mu a vong ma chung ta s dung
hien nay la e ch thi gian i trc le Giang sinh va co
ngha la viec ng en, ang quang hay len ngoi,
- Theo thi gian, th t mua vong ch xuat hien vao
khoang gia the ky VI. Luc au thi gian mua vong la sau
tuan le nhng ve sau no c rut lai ch con bon tuan le
trc le Giang sinh.
- Theo y ngha, th mua vong la thi gian e ngi tn
hu chuan b tam hon on mng ai le Giang sinh, nhng
con la chuan b on nhan cuoc tai lam vinh quang cua
Chua vao ngay sau het. V vay, ay khong ch n thuan la
ky niem bien co lch s, ma con la mot c hanh bien co cu
o, Thien Chua ha th Ngai se hien thc.
2. ac tnh cua Mua Vong
Mua vong gan lien va hng ve Mua Giang sinh.
Kito hu mac lay tam tnh cua dan Chua xa ch on Chua
en. Giao hoi mi goi cac tn hu chuan b mng knh viec
Con Thien Chua en vi loai ngi lan th nhat, ong thi
hng long trong i Chua Kito en lan th hai trong ngay
tan the.
13
V vay, Mua vo ng phai c coi la mua chuan b
tam hon sot sang va tran tre niem hy vong va ha n hoan.
3. Y ngha cua Mua Vong
Mua vong c c hanh tren ba phng dien:
- Trong qua kh : la tng niem va knh nh c
Kito, Con Thien Chua Nhap The sinh ra tai Be-lem, bi
c Trinh N Maria.
- Trong hien tai : Chu a Kito ang en va l n len
bang an sung trong Hoi thanh cung nh trong tam hon
ngi Kito hu. Tuy nhien, chung ta van con phai ch i
va cau xin Chua en vi ta trong i song thng nhat,
cung nh ch mong Ngai en vao ngay quang lam.
- Trong tng lai : Tro ng i Chua se ng e n vinh
quang vao thi sau het
14
. Luc nay Thien Chua se tap hop
tat ca con cai c tuyen chon e a vao Tri Mi at
Mi la Vng Quoc Vnh Cu cua Ngi.
* Ngoai ra, Giao hoi co n keu mi cac Kito hu song y
ngha Mua vo ng ba ng nhng viec :
- Trong i va tch cc chuan b tam hon mng ngay
Chua Giang lam nh ngi Do Thai xa a khao khat va
trong i Thien Chua thc hien li ha.
- Cung co i song c tin, c cay cua ta oi vi
cuoc chien thang va tr lai vinh hien cua Chua Kito.
- Han hoan m rong tam hon on nhan an sung cua
Chua Kito; qua nhng an sung o, Chua Kito tiep tuc chieu
toa s hien dien va s song cua Ngi.

13
Xin giai thch them viec dung t ngay ta n the cung giong nh
ngay canh chung, th i sau het hay ngay Chua Quang lam.
14
Xin cat ngha t th i sau he t
4. Cac giai oan cua c hanh phung vu mua vong
Chia thanh hai giai oan :
+ Giai oan I : T Chua nhat I mua vong en ngay 16
thang 12. Muc ch cua khoang thi gian nay la hng tam
hon cac tn hu ve cuoc tai lam lan th hai cua c Kito,
tc ngay canh chung.
+ Giai oan II : T ngay 17 en ngay 24 tha ng 12.
Muc ch cua thi gian nay nham chuan b trc tiep mng
bien co Chua a en lan th nhat trong lch s, tc le Chua
Giang sinh.
* Noi dung cua cac bai oc Kinh thanh va li nguyen trong
phung vu mua vong xoay quanh cac chu e quan trong :
- Noi len niem mong i, khao khat ang Cu The
cua Dan Chua xa.
- Noi len thai o tnh thc ch mong Chua en e
thoa long khao khat cua Dan Thien Chua.
- Noi len niem vui han hoan v n cu o a c
thc hien ni c Kito, ang Cu The
15
.
5. Mot so quy luat c hanh phung vu Mua Vong va
Mua Giang Sinh
a/ Chua nhat Mua Vong
- Chua Nhat Mua Vong chiem v tr u tien tre n moi
le knh Chua va moi le trong, chung cung nh rieng. V
vay, khi cac le trong chung cung nh rieng trung vao ngay
Chua Nhat Mua Vong th ngi ta phai di sang mot ngay
nao o, sao cho thuan tien.
16


15
V du : Mot so nhan vat chuan b on Chua e n, nh Gioan Tay Gia,
gia nh ong Gia-ca-ri-a hay thanh Giuse
16
V du : Le c Me Vo Nhiem ngay 8/12, neu tru ng va o nga y Chua
nhat th se di vao th hai, t c ngay 9/12.
- Le knh va le nh buoc ma trung vao Chua nhat
mua Vong th nam o ke nh khong co le o, ngi ta bo
khong knh va nh v thanh ay.
- Khong c phep c hanh thanh le co nghi thc
rieng, le ngoai lch hay nhu cau, ke ca le an tang vao Chua
nhat mua Vong. Tuy nhien, neu c hanh b tch hay a b
tch vao tahnh le Chua nhat th phai dung ban van phung
vu va cac bai oc Kinh thanh ve le Chua nhat mua Vong,
roi c hanh nghi thc nh thng.
17

b/ Ngay trong tuan thuoc mua Vong
- T th hai sau Chua nhat I mua Vong en ngay 16
thang 12, c phep c hanh cac thanh le co nghi thc
rieng
18
va c hanh cac le nh hay nhu cau ngoai lch.
- T ngay 17 thang 12 en ngay 24 thang 12 c
phep c hanh cac thanh le co nghi thc rieng
19
: An tang,
phong chc, khan dong,
c/ Chua nhat mua Giang sinh
- Chua Nhat mua Gia ng Sinh cung nh v i Chua
Nhat mua thng nien se u tien cho moi le trong va cac le
knh Chua
20
. ong thi, c phep c hanh cac thanh le

17
V du : le An ta ng hay le Ho n pho i c phep c ha nh vao Chau
nhat mua vong nhng cac ba i o c phai oc theo ngay Chua nhat mua
vo ng.
18
V du : Phong chc Linh mu c, hon phoi, them s c, an tang, .
19
c phe p oc ban van phu ng vu rie ng theo nghi th c rie ng bie t.
20
V du : Le Thanh Gia That la le knh Chua khi tru ng va o Cha u nhat
sau le Giang sinh, ta phai c ha nh le Thanh Gia Tha t, tr khi Chua
nhat nay la i trung v i le tro ng (Me Thien Chua) th thanh le Gia That
c m ng va o nga y 30/12.
nh an tang va le co nghi thc rieng vao ngay Chua Nhat
Giang Sinh.
- Khi le Hien Linh (6/1) c di vao ngay Chua
nhat mua Giang sinh(t ngay 2 thang 01 en ngay 8/ 01)
th khong c phep cu a hanh thanh le co nghi thc thc
rieng, le tuy nhu cau va ngoai lch vao ngay nay
21
. Trng
hp le Hien Linh trung vi ngay 7 hay 8 thang 01 th nam
o le c Giesu chu phep ra se c mng vao ngay th
hai lien sau o, thay v mng vao Chua nhat ke tiep.
d/ Tuan bat nhat Giang Sinh va ngay trong tuan
thuoc mua Giang Sinh
tr hai le khong the thay the nh : Le Giang sinh
(25/12) va le Me Thien Chua (01/01) con lai khi gap cac
ngay khac, ke ca le knh cac thanh, ngi ta c phep c
hanh cac le rieng va ngoai lch.

21
Trong thanh le va gi kinh phung vu phai dung ban va n phu ng vu
cua le Hien Linh.

Bai 3
MUA CHAY

I. Nguon goc
1. Nguon goc va y ngha Mua Chay
- Tai Ai Cap : Mua Chay c hnh thanh vao
khoang cuoi the ky th III au the ky th IV.
- Tai Roma :Mua Chay c hnh thanh cach ro net
vao cuoi the ky th IV.
- Y ngha cua Mua Chay :
+ oi vi toan the dan Kito giao ay la thi gian moi
ngi chuyen cham cau nguyen, gi chay tnh va thi hanh
bac ai.
+ oi vi cac d tong ay la thi ky chuan b trc
tiep cho ho lanh nhan cac B Tch Khai Tam vao em
Phuc Sinh.
+ oi vi cac hoi nha ay la thi ky en toi va sam
hoi e xng ang lanh nhan n tha th va hoa giai.
2. Cau truc Mua Chay
- ly do chon ngay th t lam ngay le tro v :
+ Truye n thong t rat la u trong Giao hoi van coi ngay
th tu va th sau trong tuan la nhng ngay sam hoi, v vay
khi chon th t ieu o se phu hp vi y ngha sam hoi va
hoan cai cua Mua Chay.
+ Giao hoi tha ke truyen thong Do Thai giao ve
bien co xuat hanh ben Ai Cap, ma theo truyen thong nay
Chua giai thoat dan va giao c vi ho vao ngay th t
trong tuan. Ngay th t c coi la moc iem cua bien co
cu o, o cung chnh la y ngha cua Mua Chay ki Giao
hoi chuan b mng bien co Vt Qua cua Chua Kito.
a. Th T Le Tro
Cac tn hu thu ban au xc tro e to long sam hoi,
ac biet oi vi nhng ngi co toi cong khai, c ch nay la
cach bieu hien be ngoai cua thai o sam hoi no i tam. Vao
thi au cua Giao hoi, xc tro dien ta hai y ngha c ban :
+ Con ngi ch la thu tao, than phan mau qua. Trc
mat Thien Chua con ngi khong la g e t man,
+ Xc tro noi en thai o noi tam cua con ngi : v
la thu tao nen con ngi phai biet khiem ton trc mat
Thien Chua.
b. Cac Chua Nhat danh cho d tong
* Ba giai oan trong tien trnh gia nhap kito giao :
+ Giai oan khi giang Tin Mng la th i gian au
cac d tong co thien ca m va bc au tm hieu Kito giao.
+ Giai oan hoc ao ke dai nhieu nam va thi gian
cuoi cua giai oan nay thng trung vao Mua Chay.
+ Giai oan nhiem hua n keo dai trong suot tua n Bat
Nhat Phuc Sinh va sau khi a chu thanh tay.
II. C hanh Phung vu trong Mua Chay
1. C hanh th T Le Tro
- Trc cong ong Vaticano II, vbao ngay th t le
tro nghi thc lam phep va xc tro c c hanh ngay au
thanh le, con trong nghi thc hien nay, viec xc tro c
at trong phan Phung Vu Li Chua sau bai Tin Mng, va
ngi ta khong nha t thiet phai ca hanh Thanh Le sau khi
xc tro, bi v Nghi thc xc tro co the c hanh trong thanh
le hay ngoai thanh le. Khi c hanh ngoai thanh le, sau
phan xc tro cong oa n se oc li nguen chung e ket
thuc buoi c hanh Phung vu. Sach le Roma hien nay at
nghi thac xc tro vao loai c hanh sam hoi.
- Cong thc xc tro ngay xa, trch trong Cu c:
Ta la than cat bui, se tr ve cat bui (St 3, 19).
- Cong thc xc tro hien nay, trch trong Tan c:
Hay sam hoi va tin vao Tin Mng (Mt 1,15).
- Y ngha viec xc tro : Xc tro khong ch nha c en
than phan mong don yeu uoi cua nhan loai, nhng viec
on nhan Tim\n Mng se lam cho con ngi thay ro hn
than phan yeu uoi cua mnh, va nh the c ch sam hoi
va la ieu kien i tr c va la ket qua theo sau cua viec
on nhan Li Chua.
2. Cac bai oc Kinh Thanh trong thanh le Mua Chay
- Bai oc ngay Chua Nhat : Cu c va Tin Mng.
Bai thanh th, khi th soi sang cho bai Cu c, khi thi soi
sang cho bai Tin Mng.
- Cac bai oc trong tuan : Cu c va Tin mng.

Bai 4
THANH LE
I. NH NGHA
1/ Thanh le la g ?
Thanh le la hy te cam ta Chua Cha, la li chuc tung
Hoi Thanh dang len ba y to long biet n v ta t ca nhng
phuc lanh Thien Chua ban, tat ca nhng g Ngi a thc
hien qua viec sang tao, Cu chuoc va thanh hoa con ngi.
2. Y ngha cua Thanh le
- Thanh le la hy te ng i khen, e Hoi Thanh ca hat
vinh quang Thien Chua nhan danh toan the vu tru van vat.
Hy le ngi khen nay ch co the thc hien nh Chua Kito va
trong Chua Kito : Ngai ket hiep cac tn hu va o ban than
Ngai, vao li ngi khen va li chuyen cau cua Ngai.
- Thanh le la cuoc t ng niem le V t Quan cua
Chua Kito, la hien tai hoa va thien dang hy le oc nhat cua
Chua Kito trong Phung vu cua Hoi Thanh.
- Thanh le la ba tiec thanh e chung ta c hiep
thong vao Mnh Mau Chua. V the oan dan Chua phai
tham d tch cc va sinh ong, lanh nhan lng thc than
linh nuoi dng i song Kito hu va i song co ng oan.
- Thanh le la tot nh cua Phung vu kito giao. Nh
Thanh le ma cong trnh cu chuoc chung ta c thc hien.
Hoi Thanhd6ang Thanh le v nhng y nay :
+ e knh nh mau nhiem Chua Kito chu chet va
song lai cung trong i Ngi en trong vinh quang.
+ e th phng, ta n Chua. Xin Ngi tha th toi
loi va ban cho ta moi n lanh hon xac.
II. Hai Phan Thanh Le
1/ Phung vu Li Chua
- Cac bai oc : Thien Chua noi vi dan Ngi, Ngi
mac khai mau nhiem c chuoc va cung c6ap lng thc
thieng lieng nuo i song dan Ngai.
- Chc nang cu a viec o c Kinh Thanh la:
+ Cong bo Li Chua : cong bo n cu o ma Chau
Kito mang en cho nhan loai.
+ Huan giao : Kinh Thanh la Li Chua day cac tn
hu ve Thien Chua va song theo thanh y Ngai.
+ Hiep thong cac mau nhiem : Li Kinh Thanh la li
mac khai ve mau nhie m Nc Tri, a cac tn hu vao
hiep thong vi cac mau nhiem cua Chua.
* Y ngha Kinh Tin Knh : La li tuyen xng c tin
hiep thong vi niem tin cua Hoi Thanh, ong thi cung la
li cua cong oan ap tra Thien Chua . Kinh Tin Knh bay
to niem hy vong vao s oan tu cua moi tn hu, nhng
ngi cung mot c tin, du la ke song hay ke chet.
* Y ngha cua cac li nguyen tn hu : Dan Chua thc
hien chc vu t te cua mnh ma cau xin cho het moi ngi,
acu cho cac nhu cau cua Hoi Thanh va cho ca the gii c
n cu o.
* Y ngha cua Phung Vu Li Chua
Thien Chua noi vi dan Ngi, la cong bo s hien
dien cua Chua Kito Phuc Sinh gia chung ta; ong thi
Phung vu Li Chua la con ng dan ti Chua Kito, la
cong cuoc cua Chua Thanh Than e khuon uc mot than
the mi co kha nang to n th Chua Cha trong tinh than va
s that.
2/ Phung Vu Thanh The
- Tng niem s chet va Phuc Sinh cua Chua Kito.
Hy le cua Chua Kito en thay cho nhan loai.
- Dau an cua giao c mi : con ngi va Thien Chua
hiep thong mat thiet vi nhau.
- S hien dien ch thc cua Chua Kito di hnh
banh hnh ru.
- Lng thc hang song nu6oi dng tnh hiep nhat
cua cong oan : Thanh The la s chia se va lanh nhan cung
mot tam banh.
- Thanh The lam nen Hoi Thanh : Ho i Thanh la than
the mau nhiem cua Chua Kito co s song cua Chua Kito
trong mnh, c tao tha nh va nuoi dng bi s song than
linh.
* Phung Vu Tha nh The gom ba phan :
+ Chuan b le vat : Linh muc nhan danh c Kito
dang len Thien Chua Cha le vat la banh r u se thanh
Mnh Mau c Kito.
+ Kinh nguyen Thanh The : la trung tam va cao iem
cua Thanh le.
+ Hiep le : cac tn hu lanh nhan banh bi tri va
chen cu o la chnh Mnh Mau Thanh c Kito, ang t
hien e cho the gian c song.

Bai 5
CAC B TCH TRONG HOI THANH

1. Nguon goc cac B tch
Truyen thong Giao hoi Cong Giao luon da va o ban
van Ga 19, 31-34 lam nen tang e khang nh s co mat
cua cac B tch. Ban va n Ga 19, 31-34 cho thay mot chng
c rat ro ve viec c Giesu a thiet lap cac B tch. Chnh
t ni canh sn Chua Kito b treo tren thap gia, nguon an
sung c trao ban:
Hom o la ngay ap le Vt qua, ngi Do Thai
khong muon e xac chet tren Thap gia trong ngay Sabat
ma ngay Sabat o la ngay ai le. Nen ho xin ong Philato
cho anh dap ong chan cac ngi b ong inh va lay xac
xuong. Quan lnh en anh dap ong chan ngi th nhat va
ngi th hai cung b ong inh v i c Giesu. Khi en
gan c Giesu va thay Ngi a chet, ho anh dap ong
chan Ngi, nhng mot ngi lnh lay giao am canh sn
Ngi. Tc th mau cung nc chay ra (Ga 19, 31-34).
2. B tch la g ?
Sach Giao Ly Hoi Tha nh Cong giao day : Cac B
tch la nhng dau ch hu hieu cua an sung do Chua Kito
thiet lap va uy thac cho Hoi Thanh. Qua cac b tch, Thien
Chua ban cho chung ta s song than linh. Cac nghi thc
hu hnh dung e c ha nh b tch, bieu th va thc hien an
sung rieng cua tng b tch. Cac b tch sinh hieu qua ni
nhng ngi lanh nhan hoi u ieu kien (so 1131). Mo t
cach n gian chung ta co the noi rang : B tch la dau ch
be ngoai, chuyen thong n cu o ben trong. Dau ch th
hu hnh, chung ta xem thay nh : li no i, c ch, s vat
va chung thong chuyen n sung c ban cho ta bi chnh
c Giesu va qua Linh muc hay Tha tac vien ma chung
ta thay ngay nay. An su ng ay chnh la i song Than Linh
ma khi i nay chung ta a c tham d va mai sau se
tham d mot cach tron ven trong Vng Quoc Thien Chua.
3. Tac nhan cua cac b tch
Sach Giao Ly Hoi Tha nh Cong giao khang nh :
Da vao giao ly Kinh Thanh, cac truyen thong tong o va
s ong tam nhat tr cua cac giao phu, chung to i tuyen tn
rang cac b tch cua Luat Mi eu do Chua Giesu thiet
lap. Nh vay, Chua Giesu chnh la tac gia cua cac b tch.
4. Muc ch viec thiet lap cac B tch
Thanh Toma day rang : Bi long thng yeu la
lung, Ngi a chu treo tren thap gia, a nop mnh v
chung con va t canh sn b am thau Ngi a o mau
va nc ra, t o phat sinh cac B tch cua Hoi thanh e khi
moi ngi a c loi cuon en cung tra i tim ro ng m cua
ang Cu The th luo n c vui mng uong nc ni
nguon suoi cu o. Nh the, chnh bi long ye u thng vo
ngan cua Thien Chua, cua c Giesu Kito oi vi chung ta
ma Ngi a thiet lap cac B tch e het thay nhng ai tin
nhan th eu c hng n cu o t nguon B tch o.
II. HIEU QUA CUA B TCH
1. B tch la dau ch cua viec trao ban s song va to
bay long thng xot nen oi hoi t do va tnh yeu
Chung ta nhan bie t ra ng, e on nhan bat ky mot
tang pham nao ngi nhan cung phai the hien t do cua ho
trc tang pham c trao cho ho, ngha la ho co chap
nhan on nhan tang pham c danh cho ho hay khong ?
Nh the, B tch cung la mot tang pham, la mot tang pham
than thieng ban n ch cho nen cung o i hoi s t do on
nhan ni ngi lanh nhan. Ngi lanh nhan phai thc s t
do e on nhan, ngha la khong v ep buoc hay mot s ca
ne nao bi neu v ep buoc hay ca ne th gia tr cua B tch
thc s se khong c tran trong va hieu biet mot cach
tng tan. Xet rang, B tch la mot tang pham Thien Chua
ban cach nhng khong song cung oi hoi s t do on nhan
ni ngi lanh nhan. T do ay chnh la y thc cua ngi
lanh nhan, khien cho ho biet tran trong, gn gi va yeu
men tang pham ma ho c ban tang cho. i xa hn chung
ta phai noi en kha canh cua tnh yeu ni B tch. Chnh
trong tnh yeu men ma lam cho y ngha cua tang pham
cang them gia tr. T no , ni tang pham la B tch a co gia
tr sung man ro i, nhng neu ngi on nhan o n nhan vi
tat ca tnh yeu va s tri an th chnh tnh yeu ni ngi lanh
nhan khien cho tang pham them ep va an ngha hn
nhieu.
Mat khac, v B tch thng c goi la B tch c
tin, cho nen e on nhan B tch oi hoi ng i lanh nhan
phai co niem tin. V chnh niem tin ay lam cho hieu lc cac
B tch c the hien ni chnh i song cua ho mot cach
manh liet va giup cho i song cua ho cang them vng
bc hn.
2. B tch mang tnh cong oan
Du c hanh cach ca nha n hay tap the, th B tch van
mang tnh cong oan bi chnh mau nhiem no i tai cua B
tch ham cha tat ca nhng ieu ay.
Nh chung ta a biet, viec c Giesu thiet lap B tch
la v li ch cua con ngi. Va B tch c thiet lap cho
moi ngi. Chnh mau nhiem trong B tch cho thay gia tr
o. Mot ngi khi gia nhap vao mot gia nh, ho tr thanh
phan t cua gia nh. Ho c chng thc bang nhng c
ch hay la nghi thc tie p nhan. T o, ho c tha hng
nhng gia tr cua mot thanh phan trong gia nh. Cung vay,
viec tr thanh mo t phan t trong Hoi Thanh .
Moi ng i c mi go i tr thanh phan t trong gia
nh Giao hoi qua nhng nghi thc tiep nhan, va nh the,
ho c lien ket trc tiep vi moi thanh pha n trong gia
nh ay bang moi day cua bac ai va an sung. B tch Ra
toi va Thanh the cho chung ta thay ro ieu o nhat. Mo i
thanh phan c v nh mot canh nho hay mot chi the trong
mot than the. Va nh the, moi chi the trong than the ay
ieu c nuoi dng bang mot nguon s song ang lu
chuyen trong than the a y.
Cho nen, mac du moi khi chung ta lanh nhan mot B
Tch la lanh nhan mot cach hu hnh, nhng trong moi day
thong hiep, chung ta ang lien ket vi nhau e tr nen mot
gia nh thanh trong mot Than The Thanh.
Chnh v the, trong moi trng hp viec c hanh B
tch, Giao ho i khuyen khch dan thanh cua mnh khong
ngng tch cc tham d cach ong ao.
3. Cac b tch trong Giao hoi
a co nhieu luc, ng i ta tranh luan xem co bao
nhieu B tch trong Gia o hoi. Nhng Giao hoi van xac tn
rang co Bay B tch o la : B tch Ra toi, B tch Them
sc, B tch Thanh The, B tch Hoa gia i, B tch xc dau
benh nhan, B tch truye n chc thanh va B tch Hon Phoi.
Trong bay B tch nay c phan chia thanh 3 nhom :
nhom cac B tch khai tam (hay con goi la nhap ao), gom :
B tch Ra toi, B tch Thanh The va B tch Them sc ;
nhom cac B tch cha lanh, gom : B tch Giai Toi va B
tch Xc dau benh nhan ; nhom cac B tch mang tnh Xa
hoi, gom : B tch Truye n chc thanh va B tch Hon phoi.
Cac B tch c lanh nhan mot lan va ghi an tn i
i la : B tch Ra Toi, B tch Them Sc va B tch
Truyen Chc Thanh.

Bai 6
HOI THANH VA VAI TRO CUA MNH
Trong cuoc i s vu tran the cua mnh, c Giesu
a quy tu quanh Ngi mot so cac mon e. Trong so ay
phai noi en con so 12 v ma chung ta c biet o la 12
tong o cua Chua. Viec c Giesu thiet lap nhom mon e
va at Phero lam ngi ng au dien ta hnh a nh mot Hoi
thanh tng lai (Mt 16, 13-20 ; 18, 15-18). Qua thc, cac
tac pham Tin mng va cac tac pham khac cua Tan c du
trc tiep hay gian tiep eu noi en viec c Gie su thiet lap
Giao hoi va trao s vu cho Giao hoi (Mt 16,13-20 ; 18, 15-
18; xc. Ga 21).
Nh vay, Giao hoi c chnh c Giesu thiet lap va
trao s menh cung nh quyen hanh hng dan cong oan
tn hu en ngay Canh chung. Cho nen, Giao hoi la thanh
phan trong y nh cua Thien Chua c mac khai cho nhan
loai. Nhng Thien Chu a khong mac khai y nh cua Ngai
qua nhng y niem tru tng, ma lai ch than thc hien y
nh o qua nhieu lan va bang nhieu cach trong thi
gian. Ngai bay to y nh cua Ngai qua nhp ieu cua lch s
cu o. Nen Giao hoi cung c to bay tuan t tren nen
cua lch s.
That the :T nguyen thuy, Giao hoi c tien bao bang
bnh bong, c chuan b cach dieu ky trong lch s Israel
va trong Giao c cu, c thanh lap trong thi cuoi cung,
va c bieu hien luc Chua Thanh Than ng xuong, roi
en ngay tan the se hoa n tat trong vinh quang (LG, so 2).
I. Hnh anh Hoi thanh
Trc he t, Giao hoi nh mot cay xanh vn len trong
thi Tan c, nhng a am re that sau xa trong y nh cua
Thien Chua t thu tao thanh.
Song mot cach nao o, chung ta nhan ra trong Kinh
thanh t Cu c a cho thay hnh anh cua Hoi thanh du
minh nhien hay khong minh nhien. Cong trnh tao dng
cua Thien Chua cho thay tnh chat cua s hiep thong Hoi
thanh. o cung co mo t gia nh vi nhng con ngi au
tien la Adam va Eva. ni gia nh ay co s lien he gia
ho vi Thien Chua ; gi a Thien Chua vi ho ; gia ho v i
nhng sinh vat quanh ho ac biet trai qua th i cac to phu,
hnh anh ve mot gia nh, mot dan c thay rat ro. Gia
nh ay va dan toc xuat phat t gia nh ay se c ky ket
bang nhng ky c va sau nay la mot Giao c i i vi
nha avt e thc hien y nh cua Thien Chua oi vi dan
Ngi tuyen chon. Giao hoi a khi nguon t ay, t dan
toc Israel a qua nhieu lan thanh luyen, e cuoi cung vi
so con sot lai, Thien Chua a thiep lap mot Giao hoi mai
mai xanh ti va vn rong nh ngay nay chung ta thay.
c Giesu xuat hien va Ngai cong bo s iep Nc
Thien Chua va cung la thiet lap Nc Thien Chua ni tran
gian nay. Tin mng nhat lam lay lai nhng vien anh ln
von a c cac tien tri phac hoa, nhng nay a en luc
hoan thanh : trong c Kito, Nc Thien Chua a thc
hien li ha ngay xa vi Abraham, nhng tren mot bnh
dien thieng lieng va ton giao. ay la mot Giao c mi va
vnh cu gia Thien Chua va con ngi nh trung gian la
c Giesu ; va nh vay, ay la mo t mau nhiem mang tnh
pho quat. c Giesu a chon 12 mon e bieu trng cho c
cau Israel mi theo y ngha so con sot lai cua 12 chi toc
Israel cu. Nhom mon e lam nong cot cho Israel tng lai
vi danh xng la tong o, e ho lai vi c Giesu va
c Ngai sai i loan bao Tin mng Nc Thien Chua.
c Giesu a thiet lap Giao hoi va at ng i lam au cua
Giao hoi ma Ngai thiet lap (Mt 16, 16-20 ; Lc 22, 32 ; Mt
18, 18; Ga 21). Cung biet rang, c Giesu a thiet lap
Giao hoi bang chnh cuoc Vt Qua cua Ngai; trong o co
nc, mau va s phuc sinh cua Ngai lam nen tang (Mt 26,
28 ; Lc 24, 26). Bien co cuoi cung e hoan tat cong viec
thiet lap mot Giao ho i; ong thi cung e t Giao hoi nay
moi ngi c on nhan an sung va phat sinh s song
mi, la bien co Le Ngu Tuan. Bien co nay hoan tat li ha
cua c Giesu ve viec ban Than Kh va e bat au s
mang cua mot cong oan la Giao hoi mi. Co nhng yeu to
hnh thanh Giao hoi : 1) Yeu to nhan loai : la to chc hu
hnh vi c cau, pham trat. 2) Yeu to nhan linh : la mo t
cong oan thieng lieng va la nhiem the Chua Kito.
II. S mang cua Giao hoi
c Giesu thiet lap Giao hoi va trao s mang cho
Giao hoi. Giao hoi c hng dan bi chnh Than Kh en
t Thien Chua. S mang cua Giao hoi la tr nen kh cu cho
nhieu ngi c n c u o. Ni Giao hoi s mang cu o
cua c Giesu phai c the hien va tiep dien.
1. S mang t te
Thien Chua a dung chng Thanh Than xc da u tan
phong c Giesu e lam t te, th chnh trong ngay le Ngu
Tuan, Thien Chua cung a dung chnh Thanh Than e ng
xuong tren nhom mon e e ho tr nen nhng t te dang
hien le len Thien Chua nh c Giesu a lam xa kia.
Nh vay, trong qua trnh rao giang Tin mng Phuc sinh,
cac mon e a loan bao Con Thien Chua a dung s chet
va s song lai cua Ng i e gia i thoat chung ta khoi quyen
lc s d va s chet. Cac ngai a thc hien co ng viec rao
giang ay cung vi vie c c hanh lai cong viec ma c
Giesu a thc hien trong ba Tiec Ly va qua cac B tch.
Qua viec c hanh lai nghi thc va nghi le Vt Qua, Giao
hoi nh o ma ca ngi, ton vinh ; keu cau va sam hoi cung
xin nhng n can thiet cho mnh va cho con cai. Nh the,
viec c hanh Phung vu thanh la mot trong ba s mang
chnh cua Giao hoi c ban cho.
Vai tro t te ma Giao hoi tha hng cung c ban
cho moi thanh phan trong Giao hoi. La nhng tn hu, ngay
khi lanh nhan B tch ra toi, moi ngi a c mi goi
tham d vao ba chc vu cua c Giesu Kito : t te, ngon
s va vng gia. Nhng ngi tn hu c m i goi tham
d vao chc t te vi tnh chat chc t te chung (t te cong
ong) cua mot Vng quoc lo viec te t e phu ng s Chua.
Ngoai ra, con co chc t te rieng, ngha la ch c t te tha
tac c ban cho mot so ngi qua B tch Tuyen chc
thanh. Nhng ngi nay nhan danh Chua Giesu hp vi
cong oan c hanh hien te ta n va dang le va t len Thien
Chua Cha. Do vay, moi i song cua ngi tn hu phai
c gan vao y ngha hien te ta n dang len Thien Chua.
Tom lai, chc vu t te cua Giao hoi la mo t tac vu
quan trong nhat nham tac sinh s song trong Giao hoi. Bi
the, Cong ong Vatican II a khang nh : Phu ng vu la tot
nh ma mo i hoat ong cua Giao ho i quy hng ve, ong
thi la nguon mach tuo n trao mo i nang lc cu a Giao hoi.
Thc vay, cac cong lao kho nhoc trong viec tong ong
nham lam cho moi ng i, nh c tin va Phep ra, tr nen
con cai Thien Chua, cung nhau quy tu ngi khen Chua gia
long Giao hoi, thong phan hien te va an tiec cua Chua.
2. S mang Ngon s
Tin Mng theo Thanh Mac-co tng thuat rang, c
Giesu a noi vi cac mon e khi Ngai chuen b ve Tri:
Anh em hay i khap ni loan bao Tin mng cho moi
ngi, ai tin va chu phep ra se c cu o, ai khong tin
se b luan phat (Mc 16, 12 ; Mt 28, 18).
ay c coi la s ma ng th hai ma c Gie su a
trao cho Giao hoi. Nh vay, cong viec cua Giao hoi khong
ch dng lai viec dang hy le e ngi khen, ta n va cau
xin cho mnh va cho con cai ma con phai loan bao Tin
mng cu o na. Tin mng ay chnh la Li Chan Ly ma
c Giesu a em vao the gian : lam chng cho s that
(Ga 18, 37). Va s that la g ? o la Nc Thie n Chua a
hien dien gia loai ngi. Hn na, Giao hoi phai cong bo
rang: c Giesu chnh la S That, la ng a en S
That va Ngai chnh la Chan Ly, mot Chan Ly a en s
song vien man.
Giao hoi c trao trach nhiem ngon s, ngha la ca
trong trach vu canh bao va giang day. ieu nay co lien
quan en nhng van e xa hoi va the gii, en nhng con
ngi ma Giao hoi c mi goi quan tam, cha m soc. Kha
canh th hai trong vai tro ngon s o la viec bao ton va
duy try truyen thong cu a Giao hoi cung nh s tinh tuyen
cua c tin cua mac kha i Kinh Thanh. Giao ho i neu cao vai
tro cua mnh bang Hua n quyen cua cong oan va cua v
lanh ao toi cao la c Giao Hoang.
Ngi giao dan cung tham d vao chc vu ngon s
cua Giao hoi bang chnh i song c tin vng manh cua
mnh, c ai nong nhiet va c cay vng vang. Hn na,
song trong moi trng xa hoi vi nhieu luong t tng van
hoa khac nhau, ngi tn hu can c khuyen khch tm
hieu sau hn ve gia tr niem tin cua mnh, e t o ho co
the loan bao Chan Ly ma c Giesu a mang vao tran
gian, qua li noi va i song cua mnh.
3. S mang vng e
Cong ong Trento day rang : c Giesu khong ch
la ang Cu The ma ta at tin tng, Ngi con la nha lap
phap ma ta phai phuc tung (D. 831). Nhng mot ieu chac
chan la, c Giesu en khong phai e c phuc vu
nhng la e phuc vu va hien dang mang so ng lam gia
chuoc muon dan (Mt 20, 28). ieu nay a c chng
thc qua cai chet va s phuc sinh cua Ngi. Va qua cai
chet va phuc sinh ay, Ngi a quy tu muon ngi en vi
Ngi. c Giesu a thi hanh vng quyen cua Ngi khi
chap nhan tr thanh mot toi t phuc vu muon ngi: Ngi
a cui xuong ra chan cho cac mon e.
c Giesu trao s mang cua Ngi cho Giao hoi, mi
goi Giao hoi thi hanh s mang vng e cua Ngi ni tran
gian nay, bang chnh i song phuc vu cua Giao hoi trong
xa hoi tran the (Lc 22, 29). Va nh vay, khi lanh ao, Giao
hoi the hien vai tro cu a mnh la mot chng nhan trung
thanh vi li day cua c Giesu la tr nen ngi hau ha.
Qua thc, Giao ho i c mi go i phuc vu Nc Chua bang
li rao giang chan ly Phuc am e moi ngi thoat ach no le
toi loi, xay dng Nc Chua trong an sung, thanh thien,
cong ly, tnh yeu va hoa bnh.
Ngi tn hu cung c mi goi thi hanh chc vu
vng e bang nhng cach xng hp vi i song cua
mnh. Ngi tn hu c mi goi hay lam chu ban than
mnh trc nhng cam do cua cuoc song, khien ho lam vao
nhng sai pham va toi loi. Thanh Ambrosio noi : Ai khuat
phuc than xac mnh va cai tr c tam hon mnh khong e
chm am trong am me, ngi o ang goi la vua v a co
kha nang cai quan con ngi mnh, ngi o t do va oc
lap khong e mnh b lo i cuon vao vong no le toi loi. Va
e co the lam chu c chnh mnh, o i hoi moi ngi cung
phai t kiem, tap luye n cac nhan c, yeu men mot ly
tng, d nhien la tranh xa nhng dp de ri vao pham toi.
iem th hai, song trong mot xa hoi, ngi tn hu hay biet
khong ngng gop sc mnh trong viec lam lanh manh hoa
i song xa hoi : quy trong tuan thu cac luat le va s cong
chnh. Ngi tn hu cu ng c mi goi cong tac vi cac
chu chan trong viec phuc vu cong oan Giao hoi, va biet
phan nh trc nhng tnh hnh xa hoi ang xay ra.
Tom ket
Giao hoi la Dan Mi cua Thien Chua. Chnh ni
Giao hoi, Thien Chua a thiet lap mot trat t mi e t
ay, muon ngi muon nc c hng nh an sung ma
Giao hoi nh mot ng i quan ly e cap phat. Thien Chua
thiet lap Giao hoi va di s tac ong hng dan cua
Thanh Than, Giao hoi thi hanh chc vu t te, ngon s va
vng gia cua c Giesu, ang la au cua Giao hoi.
La phan t cua Giao ho i, moi tn hu cung c mi
goi tham gia vao nhng tac vu cao ca ay, e Nc Thien
Chua ma c Giesu a rao giang sm c hien tr ni
tran gian ; ong thi moi ngi eu cung c hng n
cu o Thien Chua a ta ng ban.

Bai 7
NHNG AC TNH CUA GIAO HOI
bai th hai, chung ta a tm hieu ve Hoi Tha nh va
Vai tro cua Hoi Thanh. Trong bai nay, chung ta cung tm
hieu ve nhng ac tnh cua Hoi thanh.
Trong Kinh tin knh chu ng ta oc trong moi thanh le
ngay Chua nhat, chung ta tuyen xng : Hoi thanh Duy
nhat, Thanh thien, Cong giao va Tong truyen. ay chnh la
bon ac tnh cua Hoi Thanh a c cong ong Nice-
Constantinople (n. 325) neu len, va sau nay cac Cong ong
Epheso, Chalcedonia cung nh Vatican I nhac lai.
1. Giao hoi Duy nhat
V ni tan can, Giao hoi la mot mau nhiem hiep
thong moi ngi vi Thien Chua trong Chua Kito, nen
tnh duy nha t la mot a c iem phan anh s song va hoat
ong cua chnh Giao ho i. Th Epheso noi ve tnh duy nhat
nay the hien qua viec tuyen xng : ch mot Chua, ch mot
c tin, ch mot phep r a (Ep 4, 4 ; xc 1Cl 1, 10-30 ; Rm
12, 3-8 ; Cv 2, 42 ; Ga 3, 27). S duy nhat nay khong nay
cua Giao hoi khong pha i la mot gia tr tam ly hay luan ly,
ma no mang mot gia tr sieu nhien. Chnh Thien Chua duy
nhat a tap hp loai ngi moi ni va moi thi thanh mo t
dan duy nhat e yeu Ngai va Ngai yeu ho. Chua Kito a
dung li ma noi ket moi ngi trong mot hiep thong duy
nhat nh Thanh Than ang hoat ong ni Ng i. Giao hoi
ch co mot va la mot. Tnh chat duy nhat ay, c the hien
qua ba gia tr c ban sau :
- Mot c tin : c Tin c chnh c Giesu day,
truyen la i va c mac khai viet ra trong Kinh Thanh va
thanh truyen.
- Mot Phung vu : noi ket bang chnh B tch Ra toi.
- Mot quyen bnh : quyen toi thng cua ngi lanh
ao toi cao la c Giao hoang.
Cung biet rang, ac tnh duy nhat cung nh nhng
ac tnh khac cua Giao hoi eu the hien va la n Chua,
va la trach vu cua con ngi. La n Chua tac ong va
c bao am bi Thanh Than nen Giao hoi va n luon duy
nhat ; la trach vu cua con ngi ang l hanh cho nen s
duy nhat ay van con an cha nhng bat toan, khiem
khuyet. V the, cho du ieu nay khong pha huy nhng cung
phan nao che m s duy nhat cua Giao hoi. Cho nen, Giao
hoi khong no lc cau nguyen va mi goi con cai mnh tham
gia vao viec kien tao s hiep nhat trong Giao ho i.
2. Giao hoi Thanh thien
Thien Chua la ang Thanh. c Giesu la ang
Thanh. c Giesu la au Hoi thanh. Hoi thanh la Than
The cua au. Nh the, c Giesu la au la ang Thanh
th Than The cung c tha hng s Thanh ay. Cho nen
song i song Giao hoi la song i Thien Chua. Do vay, t
ban chat, Giao hoi la thanh. Thanh Phero a noi ve ieu
nay khi viet : Anh em la chung toc thanh thien (1Pr 2,
9). Va i xa hn la ban tram nam khong ty o cua Chien
Con tinh tuyen (Kh 19, 7). Muc ch cua Giao hoi la
thanh hoa moi ngi trong Chua Kito e ngi khen Thien
Chua. Chan ly va le luat Ngi truyen cho Giao hoi rao
giang la Thanh. Cac phng the e giup ngi tn hu nen
thanh o la Li Chua, cac B tch va Phung vu tat ca eu
co nang lc thanh hoa (Mt 7, 6 ; Ga 17, 17 ; 1Tm 4, 5).
Mat khac, moi thanh vien eu co s thanh thie n khi
nhan c n thanh hoa trong B tch Ra toi. Thanh Tong
o dan ngoai a noi ve n ngha nay nh sau : T trc
khi tao thanh vu tru, Chua a chon ta trong c Kito e ta
c nen thanh (Ep 1, 4). Hn na, moi phan t trong
Giao hoi phai co bon phan e nen thanh va nhieu ngi a
nen thanh mot cach anh hung qua i song bac ai, qua
phuc t ao hoac qua i song tu tr.
Tuy nhien, v ni Giao hoi bao gom nhng con ngi
tran the con nhieu nhng khiem khuyet cho nen, du Giao
hoi la Thanh thien nhng Giao hoi van ap u trong mnh cac
toi nhan, do vay, Hoi thanh khong ngng c mi goi
thanh tay cho en ngay tan the. Song, khong phai v co
nhng toi nhan trong Hoi thanh ma Hoi thanh giam thieu
hoac thua kem i ve s thanh thien cua Giao hoi. Toi
khong can tr Giao hoi la thanh ma ch can tr s nen
thanh cua Giao hoi. S thanh thien ven toan ch co ni
Giao hoi tren tri.
Chnh v le ay ma Giao hoi van canh tan. Chnh s
canh tan nay bieu to dau ch co Chua Thanh Than ang
hoat ong va hien die n. Cung v la thanh nen Giao hoi
cung co the t canh tan e ln len trong an sung. Va cuoi
cung, e Hoi thanh mai la thanh,c ac thanh vien phai biet
khai thach ngay trong lo ng Giao hoi nhng phng dc tai
tao, lam phat trien s thanh thien.
3. Giao hoi Cong giao
Thanh Ignaxio thanh Antiochia la ngi au tien s
dung ch Cong giao e ch Hoi thanh Chua Kito. Cum t
nay mang y ngha la pho quat, la m rong on nhan tat
ca moi ngi moi thi ai, khong phan biet ngon ng,
chung toc. Nhng ac tnh nay khong ch mang y ngha da
tren so lng ngi thoe ao, ma can da tren pham chat
ke song ao. Co nhng ly do e hieu ve ieu na y :
- T ban chat, Giao hoi an cha ni mnh mot kha
nang phat trien va thch nghi vi moi khong gian va thi
gian ; vi moi nen van hoa va trnh o van minh ma khong
s b sai lac.
- Trong Giao hoi co c tin chan chnh ay u, co i
song B tch tron ven, ngha la co u phng tien e giup
ngi ta nen thanh, e cu roi moi ng i. Nh vay, Giao
hoi co kha nang lam thoa man nhng nhu cau chan chnh
cua con ngi trong mot s quan bnh ky dieu.
- Chnh v Hoi thanh c sai en vi muon da n (Mt
28, 19), nen Hoi thanh co nhiem vu quy tu toa n the nhan
loai di quyen mot thu lanh la Chua Kito (Ep 1, 10).
Co the thay, ac tnh Cong giao cua Giao hoi c
the hien ngay cac Giao hoi a phng : moi vung co
truyen thong van hoa, co nghi thc Phung vu, co di san
than hoc rieng c Hoi thanh on nhan, duy tr va lam
cho thang tien. ieu nay ly giai kha nang thch nghi va
phat trien cua Hoi thanh vi moi hnh thai kho ng gian thi
gian va van hoa dan toc. Cung trong y ngha ay, moi ngi
eu c mi goi tr thanh phan t cua Hoi thanh. Tr
thanh phan t cua Giao hoi, con ngi gap c moi hiep
thong ai ong ngay i nay di the va mai sau tren
Nc Tri.
4. Giao hoi Tong truyen
Nh chung ta a biet, ac tnh Cong giao cho biet s
hien dien cua Giao hoi khap ni va co tnh khong gii
han khong gian va thi gian. Con ac tnh tong truyen cho
thay s hien dien ay co mot nen tang c thiet lap hay
c noi tiep qua moi thi ai.
Tong truyen la c truyen lai bi cac Tong o. Viec
nay ham ngha tat ca nhng yeu to chnh yeu t Chua Kito
qua cac Tong o en v i chung ta c bao a m bang mot
chuoi ke tha lien tuc co the nhan biet va chng thc : giao
ly, phung t va cac phng dien cu chuoc. Chung ta co
the tm hieu qua ba kha canh nh : nguon goc, giao ly va
ke tha nh mot s minh chng ve tnh tong truyen cua
Giao hoi. ieu chac chan la Giao hoi c thiet lap bi
chnh c Giesu, va thiet lap tren nen tang la cac Tong o
(Ep 2, 20), cach rieng tren a tang Phero (Mt 16, 18 ; Ga
21). Ho la nhng chng nhan ch thc cua c Giesu Kito
Phuc sinh va ho c sai i e lam chng ve ieu o (Mt
18, 19). Mot kha canh khac, niem tin cua Hoi thanh c
chnh Thanh Than tr giup, va v the, Hoi Thanh gn gi va
truyen lai cho cac the he kho tang c tin tron ven va li
giang day lanh thanh t cac tong o (2Tm 1, 13-14).
Mot kha canh cua tnh Tong truyen co the thay nh :
- c Giao hoang ke v Thanh Phero la Chu chan cua
toan the Hoi Thanh. Ngai co quyen tha t, ay u , toi cao va
rong khap.
- Cac c Giam muc ke v cac Tong o, lien ket chat
che vi nhau va hiep nhat vi c Giao hoang lam thanh
Giam muc oan. Giam muc oan co quyen ay u va toi
cao tren Hoi thanh khi hiep thong vi c Giao hoang.
- Cac Giam muc khi thi hanh nhiem vu coi soc Hoi
thanh a phng vi s cong tac cua Linh muc oan.
Tom lai, Giao hoi duy nhat, Thanh Thien, Cong giao
va Tong truyen la bon ac tnh can ban lam thanh mot
Giao hoi pho quat. Mac du trai qua nhng thi gian khac
nhau nhng nhng ac tnh nay se mai kho ng mat i.
Nhng ac tnh nay se an ke vao nhau tao nen mot Giao
hoi hiep nhat tren tran gian va la dau ch s hien dien cua
Chua Thanh Than trong Giao hoi.


Bai 8
THIEN CHUA TAO DNG TRI AT
VA
CON NGI
Ban van sach Sang the 1, 1-26 ; 2, 7-23 thuat lai cho
chung ta ve hai trnh thuat sang tao. Khi au, Thien Chua
tao dng tri at va muo n vat trong o (St 1, 1-25) ; sau o,
Ngi tao dng con ngi theo hnh anh cua Ngi va cho
lam chu muon vat Ngi a dng nen (1, 26 ; 2, 7-23).
1. Thien Chua tao dng tri at
a. Thien Chua sang tao tri at trong sau ngay
Cau chuyen Thien Chua tao dng tri at trong sau
ngay, oi hoi oc gia phai hieu theo gia tr cua ngha hnh
tng. Bi mot cach ro rang, ay la nhng suy t than hoc
ve vu tru va nh mang con ngi c dien ta trong nen
van hoa cua thi ai o.
Viec Thien Chua sang tao the gii trong sau ngay
nham e cao ngay th bay. Khuon mau mot tuan le e
trnh bay viec tao dng nh vay co y lay hoat ong cua
Thien Chua lam gng cho cong viec cua con ngi, ong
thi e cao ngay th bay.
b. noi dung chnh yeu muon noi en
Noi dung tm hieu viec Thien Chua sang tao the gii
va con ngi la mot phan cua than hoc tn ly (niem tin)
nham dien ta niem xac tn cua c tin theo o, Thien Chua
la ang Sang tao va ieu khien the gii noi chung cung
muon vat muon loai. D nhien, bang viec tm hie u noi dung
sang tao cua Thien Chua nham hng en mo t tien trnh
sang tao cua Thien Chua trong lch s cu o con ngi t
khi thuy cho en Tan c va ti ngay canh chung. Mat
khac, toan bo noi dung sang tao cho thay s xuat hien cua
Thien Chua Ba Ngoi trong cong trnh sang tao, qua viec
nham en cung tan cua cong trnh o la cong trnh cua c
Giesu di tac ong cua Than Kh.
c. Y ngha cua giao ly ve cong trnh Sang tao
Y ngha cua giao ly ve cong trnh sang tao nham giup
tm hieu moi lien he gia Thien Chua va the gii ; trong
kha canh hien sinh, chung ta tm hieu nhng gia tr chi
phoi cach c x cua con ngi vi Thien Chua va the gii.
Qua vay, viec Thien Chua tao dng the gii cho thay
phai la mot li m i goi con ngi ngam nhn va ca ngi
quyen nang cao ca va long chac an cua Thien Chua oi vi
cong trnh do Ngi sang tao. ay nhac nh Thien Chua
chnh la Chu the gi i, Ngi la ang nam chu quyen tuyet
oi tren the gi i va la ang sang tao tuyet vi cua the gii,
Ngi la ang sang tao va ieu hanh the gii. Nh the
Thien Chua co mot moi lien he noi ta i v i chnh the gii,
tuy nhien, Thien Chua van ng mot the gii tuyet oi sieu
viet oi v i the gii. Con the gii th la i mot dang khac
oi vi Thien Chua. The gii va to ra va hoan toan le
thuoc vao Thien Chua, va thc s t lap vi Thien Chua.
ieu nay nham khang nh rang, t nguyen thuy, the gii
bat nguon t Thien Chu a va luc nao cung chu s chi phoi
cua Thien Chua, luc nao the gii cung nam trong s le
thuoc Thien Chua ; nhng v Thien Chua khai trien the
gii e the gi i hien h u t lap, cho nen the gii sinh hoat
trong the t lap oi vi Thien Chua.
Nh vay, mot khi y th c Thien Chua la tac gia va la
ang ieu khien the gii, ngi ta se co mot thai o khac
vi Thien Chua. o la mot tha i o cung knh, quy phuc
ang Sang tao, v thay vu tru can khon c sap at mot
cach trat t, ha i hoa cu ng vi nhng ky v cua no ma con
ngi cha the hieu bie t het c. Ma t khac, khi c thu
hng cac tai nguyen a dang phong phu cua the gii, con
ngi t mnh phai hnh thanh mot thai o bie t n sau xa
oi vi Thien Chua, the hien qua li kinh ca ngi, cam ta.
c kinh nghiem the nao la quyen nang va c khon
ngoan cua Thien Chua to hien trong cac the lc nguyen s
va trong cach Thien Chua an bai moi s trong vu tru, con
ngi thay mnh co the hoan toan tin tng pho thac vao
Thien Chua va khi ri vao canh gian truan con ngi noi
len long tin tng tn nhiem o bang nhng li cau nguyen
van xin.
Tom lai, Thien Chua la ang dng nen muon loai va
sap at trat t cach khon ngoan. Ngi tao dng moi s tot
ep va tao dng trong trat t. Con ngi se la chop nh
cua viec tao dng trong cong trnh cua Thien Chua. Con
ngi mang hnh anh Thien Chua va c at lam chu
muon loai.
2. Thien Chua tao dng con ngi.
Sach Sang the ke rang, sau khi a tao dng va n vat
muon loai, Thien Chua a tao dng con ngi giong hnh
anh Thien Chua, ong thi at con ngi lam chu cong
trnh Chua sang tao.
a. con ngi t bui at ma ra
Thien Chua a lam ra con ngi t bui at va thoi
sinh kh vao no va lam cho no co sc song. Viec con ngi
c dng nen t bun at nham cho thay tnh chat yeu hen
va mong don cua than phan. Nhng Thien Chua lai tao nen
con ngi va ban cho con ngi hnh anh cua Ngi, cho
con ngi c chia se s song cua Ngi. o chnh la
nhng an hue khi a u ma Thien Chua gia u long yeu
thng tang ban cho con ngi.
b. Con ngi c dng nen co nam co n
Thien Chua a dng nen con ngi co nam co n.
ay la hai con ngi o c lap nhng la i la cung mot xng,
mot tht. Ca hai ho eu hng ve nhau va bo tu c cho nhau.
Ho c mi goi nang va yeu thng nhau va trc het
la ho c mi goi va o viec cham coi thu ta o Chua a
dng nen.
c. Con ngi c mi goi lam chu van vat va tham
d vao i song than linh cua Thien Chua
Thien Chua mi goi con ngi tham d vao viec lam
chu muon loai Chua d ng nen, bang cach cho con ngi
at ten cho muon vat chung quanh mnh. Nh the, con
ngi c ban cho quyen lam chu. Song s lam chu nay
cung la mot mi goi con ngi lam chu chnh cuoc song
cua mnh trong n sung ma Thien Chua a ban cho.
Ngoai ra, Thien Chua con ban cho con ngi s song
sieu nhien va nhieu a c an nh tr khon minh man, y ch
hng thien, khong phai au kho va khong phai chet.



Bai 9
CON NGI SA NGA VA LONG CHUA
XOT THNG

Thien Chua tao dng con ngi va ban cho con ngi
quyen lam chu trong moi loai Chua dng ne n. T do la
ieu cao quy nhat ma Thien Chua ban cho con ngi, e
con ngi dung chnh t do ay e hoach nh chnh n sung
song ep long Thien Chua. Tuy nhien, mo t nghch ly a
xay ra, con ngi a dung chnh t do Thien Chua ban ma
lam hai vao cuoc song cua chnh mnh, la a nh mat an
sung ban au va b trng phat v ieu ho lo i pha m.
I. Con ngi sa nga va hnh phat
1. con ran, the lc s d
Trong nhng loai Chua dng nen, ran c coi la loai
tinh ranh va ay mu ke. Trong Kinh thanh, ran tng
trng cho s d va va quyen lc s d. Va con ran a tr
nen ke pha v trat t trong moi tng quan con ngi vi
con ngi va vi Thien Chua. Bang nhng li khon kheo
va gay hoang mang con ran a cam do con ngi e con
ngi pham toi, nghi ng long tot cua Thien Chua va bat
tuan menh lenh cua Ngi. Va nh the, s nghi ng bat
au la au moi e con ngi bat tuan va pham toi.
2. hau qua cua s sa nga
Con ngi a sa nga va pham toi. Toi bat au tham
nhap the gian. No pha v cac moi tng quan. Khi au la
moi tng quan vi chnh ho. Qua vay, hai ong ba a o loi
cho nhau va tron tranh trach nhiem. Ho phai mang nang e
au va b thong tr bi nhau. Ho khong con la m chu c
chnh mnh na. Va nhng moi bat hoa c mai xay ra. Ke
en, con ngi pha v moi quan he vi Thien Chua. Con
ngi xau ho v a bat tuan Li Thien Chua. Ho a chay
tron Thien Chua. Ho t tach mnh ra khoi nh ng an sung
ma le t nhien ho c thng va ban cho, b uoi ra khoi
vn a ang. Moi o v th ba o la, mat s hoa hp vi
thien nhien. Hau qua cua o v nay la con ngi phai lao
cong hang ngay e co cai sinh song. S song con cua con
ngi oi hoi ho phai lao ong vat va, e co cai an, cai
mac. Trong xa hoi ngay nay, con ngi song phai ng
au vi nhieu nhng cam do dan en pham toi. Cac moi
lien he tng quan b o v mot cach nghiem trong, va v
the gay nen nhng moi han thu, chia re va chet choc.
II. Thien Chua van mot long xot thng con ngi
Do s bat tuan cua mot ngi ma toi loi a lan tran
khap ni. Moi bat hoa xuat phat t chnh trong gia nh cua
nhng con ngi au tien. Ngi ta khc t nhau va san
sang sat hai lan nhau ch v khong chap nhan nhau. Cain a
giet em mnh la Abel. Va ke t gi luc ay, toi loi cang luc
cang lan tran mat at. Nhng du con ngi a khc t
Thien Chua, Thien Chua van yeu thng va h a ban ang
Cu The (St St 3, 15 ; 6, 13-9,1). Thien Chua a bat au
bang mot cuoc thanh luyen. Ngai khong muon tieu diet he t
nhng con ngi ma Ngai a dng nen. Ngai yeu thng
ho va muon quy tu ho thanh mot dan tinh tuyen va biet
thc thi y Ngai. Ngai a chon gia nh Noe. Ngai muon
khi t gia nh hien hau nay e lam nen mot nhan loai
mi, va ay co the c coi la mot cuoc tai tao mi.
Cuoc tai tao mi nay se i tiep theo la nhng cuoc tai
tao khac. Cho en thi cua ang Cu The c sinh ra va
tr nen trung gian cu o cua con ngi. V Trung gian nay
se la mot ngi thc thi s menh, quy tu muo n ngi ve
cung mot moi va dan ho vao hng an sung a c thong
ban va danh san cho ho t muon thu. ang Cu The chnh
la v hoa giai gia Thien Chua va con ngi. Hoa giai
trong cac moi tng quan cua con ngi vi nhau. S mang
cua ang Cu The noi len ieu o.
Tom lai. s bat tuan cua con ngi a khien cho cac
moi tng quan gia ho vi Thien Chua, v i chnh ho va
vi van va t b pha v. Cai mat ln nhat o la anh mat an
sung Thien Chua ban cho con ngi. Ho a khc t chnh
ho va ieu ho c on nhan cach nhng khong. Song, cho
du con ngi a pham toi, a khc t Thien Chua, nhng
Thien Chua van mot long yeu thng va ha ban ang
Cu o e cu chuoc ho thoat khoi toi ay va s chet.
ang Cu The la V Trung Gian hoa giai gia Thien Chua
va con ngi va gia con ngi va van vat ; gi a con ngi
vi con ngi.

Bai 10
CAC TO PHU TRONG ISRAEL

Lch s Dan Thien Chua bat au bc sang trang mi
khi Thien Chua thc hien y nh yeu thng cua Ngi qua
viec chon mot so ngi tr thanh to phu cua dan sap c
thiet lap nay.
1. Abraham, cha cua nhng ke tin
Kinh thanh thuat lai viec Thien Chua chon Abram,
bang cach goi ong ra khoi mien at ma ong ang c ngu
en mien at ma Chua se ch cho ong; ong thi Ngi
cung a oi ten cho Abram bang mo t ten mi la Abraham
(St 17, 5). Vi ten mi nay, t nay Abraham mang trong
mnh mot tng lai mi o la ong se tr thanh cha cua vo
so cac dan toc (St 17, 5-7).
Thien Chua a go li vi ong Abraham va ong a
lang nghe tieng goi cua Ngi. Ong a tin ma khong tnh
toan. Ong mot mc pho thac vao Thien Chua, va bc i
di s dan dat cua Thien Chua. Chnh v the, cho en mai
sau, ong van c goi la cha cua nhng ke tin.
Chuyen Thien Chua goi ong Abraham gi le n hai
kha canh cua van e :
- Thien Chua go li v i Abraham (tng trng nh
mot lenh truyen) : Chu a muon ong ri bo que hng, ni
ong Abraham va cha ong cua ong a c ngu, e i en
mot ni Chua se ch cho ong (mot ni cha xac nh).
- Thien Chua trao cho ong mot l i ha: Thien Chua
chuc lanh va ha ban cho ong mot dong doi ong uc.
Tom lai Abraham vang li Chua ri bo que hng,
ho hang va dan than vao bc ng phieu lu ma khong
biet i au. Tng lai cua ong va gia nh xem ra nh mu
mt. Thien Chua ha cho ong co mot ngi con noi doi,
nhng khi ngi con va mi ln, Chua lai muon ong em
con sat te dang cho Chua. Ong a lam g ? Ong a hanh
ong nh l i Chua noi. Bi v ong a tin vao quyen nang
cua Thien Chua, ang Chan That. Va niem tin tron ven
cua ong vao Thien Chua a lam cho ong c ra ng r.
2. Cac to phu sau Abraham
Kinh thanh noi en hai v to phu sau Abraham la :
Isaac va Giacop thuoc dong doi ong Abraham
22
.
a. Isaac.
Ong c coi nh mot ke b hy sinh, bi chnh ong
cung a tng c coi la hien te dang len Chua. Ong la
ngi con cua li ha, cua phep la. Va nh the, suot i
ong co nhng au kho xay en. Kinh thanh khong noi
nhieu ve ong ngoai vie c cho thay ong an sau cha mnh va
cuoi cung la tr thanh mot ngi cha nh cha cua mnh
vay. Ong tr thanh cha cua Giacop. Tuy nhien, ieu cho
thay ni con ngi cua Isaac o la hanh ong cua Thien
Chua. Thien Chua tn trung van trung thanh trong li ha
vi Abraham va vi y nh cua Ngi.

22
D nhie n cung phai ke Esau vao hang ngu nhng to phu chung. Hoac
cung co the noi Giuse la mo t trong nhng to phu khac trong hang ngu
Israel.
b. Giacop
Ong c coi la mot ke lanh li. Thien Chua a
chon ong. Tha i o cua Giacop oi vi Thien Chua van con
tnh n s va vu l i nhng chan thanh. Cuoc i cua
Giacop trai qua nhieu th thach ta nh nhng cuoc thanh
luyen e co the gan gui vi Thien Chua. Cuoc trai nghiem
cuoi cung cua ong la cuoc vat lon vi Thien Chua ma ong
muon cng lai. Ong oi Thien Chua phai bieu dng sc
manh. Ong c oi ten thanh Israel cung trong y ngha
mi me o.
Tom lai hnh anh cac to phu trong lch s cu o cho
chung ta ieu g ? Chnh t ni cac ngai, chu ng ta c
chng kien nhng mau gng cua niem tin vao Thien
Chua. Abraham c menh danh la cha cua ke co long tin
vao Thien Chua. Va mai sau nay, ong van c menh danh
la nh the. Cac to phu khac cung vay, du moi ngi co mot
kha canh khac nhau, nhng tat ca eu the hien mot s
vang phuc Thien Chua ; tat ca eu bang long mat tnh
mang va bang long phuc tung Thien Chua, e Ngai dan dat
cuoc i mnh. Va tat ca eu the hien mot long nhiet thanh
vi y nh cua Thien Chua.
Nh vay, cuoc song cua ngi Kito hu cung c
mi goi pho hien tat ca i mnh vao Thien Chua, chap
nhan e Ngai hng dan va trung thanh thc hanh y nh
cua Ngai.
D nhien, iem ac biet ay cho thay, Thien Chua
nhan lanh a luon nh en nhng g Ngai a ha vi ke
Ngai tuyen chon. Ngai luon tn trung va nh en nhng li
giao c.

Bai 11
THIEN CHUA THIET LAP MOT DAN TOC

Lch s Israel c thanh lap qua viec Thien Chua
a dan nay ra khoi canh no le Aicap. e chua n b, Thien
Chua a chon ra nhng ke Ngai can.
1. Thien Chua chon Moisen
Thien Chua a chon Moisen cho cong viec cua
Ngi. Ten cua ong co ngha la vn len. Thien Chua chon
ong trong 3 bien co chnh yeu :
a. Con ngi nay c chon va mang vai tro : Trung
gian. Va danh t nay, oi vi ngi Kito hu co vang am
sau am, no cho ta thay noi len ang sau Moisen, mot c
Kito Trung gian ma Moisen tien bao.
b. Viec Thien Chua mac khai Danh Ngai cho Moisen
; cuoc ra i cua ngi Do thai khoi at Aicap e tien vao
at Ha ; Giao c Thien Chua ky cung dan tat ca tao
thanh nhng bien co mang nhieu y ngha ch ng to long
trung tn cua Thien Chu a va tnh thng t nga n i Ngai
a danh cho Israel.
c. Ngi ta nhan thay, bc chan dung cua Moisen
kho ve hn bc chan dung cua Abraham : Ong Moisen vi
t cach la Trung gian, ong co lien quan en tng bien co
trong o dan trc tiep lien he, cung mot luc v i ong. Nh
the, moi bien co trong cuoc i Moisen eu co nhng lien
he oi vi Dan ma ong c trao trong trach da n dat.
Cung biet rang, nhng bien co xay ra trong cuoc i
cua ong Moisen c nhn nh nhng chuan b vng chac
e ong tr thanh mot nha lanh ao va lap phap cho Israel.
2. Moisen va dan Israel ra khoi Aicap
Khoang nam 1250 (TCN), ngi Israel noi loan. Di
s hng dan cua Moisen dan danh Thien Chua cua ho, ho
la bo Aicap. Ho a thoat khoi ach no le Pharao. Nhng
ngi nay tao thanh mot nhom o hp gom nhieu thanh
phan. Va nh vay, cuoc xuat hanh nay con c goi la
cuoc xuat hanh tron thoat. Va vi ho, cuoc thoat khoi canh
no le Aicap tr nen mot kinh nghiem ky dieu cho chnh
cuoc i va so phan cua ho.
3. Hanh trnh trong Samac va hnh anh Dan toc
Ngi Do thai a thoat khoi s truy uoi cua ngi
Aicap. Gi nay ho a t do. Nhng phai song. Song, trc
mat ho la sa mac va nh ng kho khan rnh rap trc mat. S
ton vong la quan trong nhat. Ho phai chien au vi nhng
thu nghch ben canh e bao ve s ton tai cua ho . Nhng s
thieu thon thng xuye n xay ra khien cho nhieu lan dan
muon lam phan Moisen.
Nhng cung chnh ni gia ho, mot so thanh phan
khac a biet chung lng au cat e bao ve s ton tai cua
nhom. V the, dan dan ho hnh thanh mot nhom thong nhat
trc khi chnh thc tr thanh mot nha nc. Tuy nhien, vi
40 nam hanh trnh trong sa mac, nhng bc i cua ho luon
c Thien Chua ong hanh, nen s an nguy cua ho xem
ra c Thien Chua bao am ; ieu con lai chnh la long
tn trung cua ho vao Thien Chua. Ho phai y thc en niem
tin ma to tien cha ong ho a pho thac vao Thien Chua. Va
nh the, ky niem sa mac luon song ong trong long dan,
suot thi gian nay ho nhieu pham toi, nh o ho cung c
kinh nghiem ve long yeu thng, tha th va san soc cua
Thien Chua.
Cung phai ke them rang, oi vi ngi Do thai, i t
am ong hon hp en tnh trang cua mot dan toc co to
chc la mot kinh nghie m lam ngi hao hang. Nhng o
cung la mot king nghie m ton giao. Va nh vay, s gan ket
cua moi ngi trong dan tao thanh mot dan toc va t y
ngha nay niem tin vao Thien Chua Giave c cung co.
4. Mot Giao c
Dng nh hnh anh mot Moisen gia nua a khong
con u kha nang e lam tron trach nhiem. Va ngi ta bat
au cam thay co nhu cau ve mot to chc. Thien Chua a
ch cho Moisen on nhan y kien cua dan. Moisen a to
chc dan tng bc. Ong thiet lap nhng ngi hu trach.
Ong at c s cho phap che Israel. Phap chet na y phat sinh
t mot kinh nghiem va mang dau an cua mo t niem tin vao
Thien Chua a giai phong dan Ngai, ong hanh vi dan
Ngai, va dien ta y muon cua Ngai qua phap che o. Va
phap che o the hien qua Thap gii (Mi gi i ran) (Xh
20, 1-21). Thap gii hay con la Giao c Sinai.
Thien Chua a chap nhan ky ke vi am dan o hp
mot Giao c ta i nui Sinai. Giao c nay phat xuat t sang
kien va tnh thng cua Thien Chua vi Israel. Theo Giao
c nay, Thien Chua nhan Israel lam dan rieng cua Ngai,
con Israel tuyen nhan Thien Chua la Chua oc nhat va
phai ton th, vang li ch mot mnh Ngai ma tho i. Li cam
ket tr thanh quan trong cho chnh i song ton giao va
chnh tr cua Israel. Van menh dan toc se le thuoc vao viec
dan tuan thu Giao c nay nh the nao. Thap gii tr thanh
nhng khoan luat c ban e dan trung thanh vi Thien
Chua. Loi nhng ieu luat nay, dan tr thanh nhng ke
ngoai tnh va bat trung.
Cau chuyen ve mot dan toc Israel se c tie p tuc
vi nhng bien co tiep theo.


Bai 12
AT NC VA THI THU LANH
Sau khi Moisen qua i, Thien Chua a trao trach
nhiem dan dat dan cho Giosue. Chnh ong se lanh ao dan
tien vao mien at Thie n Chua a ha ban cho ho. Giosue
tr thanh Thu lanh cua am dan nay va la khi au mot
thi ky mi : thi ky Thu Lanh
1. Giosue va cuoc tien vao at ha
Cuoc hanh trnh vao Canaan khong phai thc hien
ngay mot lan, cung khong bang mot hnh thc duy nhat,
di s lanh ao cua mot ngi duy nhat. Cuoc tien vao
at ha a dien ra qua nhieu nga va d i nhie u hnh thc
nhom. Tuy nhien, ng i ta van thay vai tro noi bat cua
Giosue, ngi ke v Moisen dan dan vao at ha. Sau khi
a vao mien at, Gioseu a chon mot mien at tat Sikhem
va ay, ong cho mi tat ca nhng ngi t Aicap tr ve
va nhng ngi lai en gap nhau trong mot ai hoi.
Ngi ta quen goi la ai hoi Sikhem. Trong ai hoi o,
ong e ngh mo i ngi chon Giave nh la mo t v than cua
ho. o la hoa c ton giao at c s tren s thong nhat
bang mau cua cac chi toc,tren s chiem lnh mo t at ai va
tren niem tin vao Giave. Va nh vay, mo t lien bang cac chi
toc a khai sinh.
2. at nc di thi thu lanh
12 chi toc c xac lap thanh lien bang va phan chia
nhng vung at e nh c trong mien at ha. Tuy nhien,
trong mien at ay van con nhng ngi Canaan, do vay,
con cai Israel cung a chu anh hng t tng van hoa cua
nhng ngi ban x na y. ac biet hn la co nhng cuoc
hon nhan hon hp gia con cai Israel va con cai Canaan,
cho nen, ho cung b anh hng tinh than ton giao cua ngi
Canaan, va ieu nay la mot vi pham giao c vi Thien
Chua. Dan a boi phan Thien Chua. Mat khac, khi vao
nh c trong mien at nay, Isarel la mot dan mi nen ve
mat chnh tr, dan nay con rat yeu ; trong khi o, cac dan
ben canh nh Moab, Amon, Madian, th rat ma nh.
T nhng anh hng ton giao va s yeu ve chnh tr,
dan a b ngoai bang xam chiem va nguy c b o ho vao
tng giai oan. Nhng Thien Chua lai khong muon e cho
dan cua Ngai phai au kho, Ngai a cho xua t hien nhng
thu lanh trong dan, va t nh nhng ngi na y lanh ao,
dan Chua thoat khoi nguy c xam chiem t ngoai bang.
Sach Thu Lanh ke ten cac v thu lanh nh : ba ebora, ong
Gieeon, Giepte, Samson
ieu can ban c thay ni ay chnh la bai hoc luan
ly cho Israel bi ho thieu mot long tn trung vi Thien
Chua. Va khi ho pham toi nghch lai vi Thien Chua th ho
se b anh phat. Nhng neu ho an nan thong hoi th lai
c cu. Va ay la mot tien trnh : Toi phat hoi cu.
- Toi : Israel pham toi bo Chua, thi than ngoai
- Phat : Thien Chua phat ho e cho ri vao tay dan
ngoai e nen.
- Hoi : Israel ho i cai, ke u len Thien Chua
- Cu : Thien Chua cho mot v thu lanh xuat hie n e
cu ho.
Thi Thu Lanh trong Israel (1200-1020), thc ra a
bat au cho thay hnh bong cua mot thi qua n chu xuat
hien. Co le ay chnh la mot le tat yeu trong tien trnh hnh
thanh va khang nh v the cua dan Israel trong khu vc.

Bai 12
NEN QUAN CHU ISRAEL

Nh a noi che o quan chu, mot cach nao o a
hnh thanh di thi ca c thu lanh nh : Geeon (Tl 8, 23.
30 ; 9, 1-7) hoac vi cuo c tao lap cua Abimelek.
1. Li thnh nguyen co mot ngi lanh ao
ieu hien nhien a xay en khi vao cuoi thi cac thu
lanh, Israel thay can phai co thong nha t ve mat chnh tr
mi ng au noi vi ngoai bang, luc nay ang muon e
bep dan Israel nh : quan Philitinh V the, ho xin
Samuel, v thu lanh cuoi cung, lap cho ho mot vua e cai
tr ho. L i e ngh cua ho se khong c chap nhan, v nh
the, ho se phan bo i la i li the ch co mot mnh Thien Chua
la Chua va la Vua cua ho ma thoi. Samuel a ngh en
chuyen o va dng nh ong khong muon mot ty nao oi
vi li e ngh cua da n. Tuy nhien, Thien Chu a a chap
nhan li cua dan va truyen cho Samuel xc dau cho Saolo,
tan phong ong nay lam vua Israel, bat au khai m mot
nen quan chu va keo dai 450 cho en khi dan b em i lu
ay tai Babilon.
2. S phat trien cua nen quan chu Israel
Saolo c xc dau va tr thanh v vua au tie n cua
Israel. Tuy nhien, mot ieu chac chan e hieu rang, oi vi
Israel, vng quan se ch thc s chnh ang khi no le
thuoc vao y Chua to bay qua cac ngon s. V vua au tien
cuoi cung a b that sung va e cung co lai nen quan chu
cho vng vang, Thien Chua lai cho xuat hien mot vua khac
e lanh ao dan, o la avt, toi trung cua Thien Chua
(1Sm 16, 6-12 ; 17, 43-46). avt c ke la mot trung
nhng khuon mat sang choi nhat trong Cu c. Di thi
cai tr cua ong, vng quoc Israel c thc s thong nhat
va dan c song trong s an bnh. Ong tr thanh mot nhan
vat co anh hng rong ln trong lch s Israel noi chung.
Vng quyen cua ong bao trum ca cac khu vc lan bang
von la ch hau cua ngi Philitinh va cac th tran vung
Canaan cha khac phuc, ac biet trong nhng ong bang
va khu vc pha bac ben Galile. Cuoi cung, nhieu lan bang
a b ong chinh phuc va ton ong chnh la vua cua ho.
ieu khien cho avt ep long Thien Chua hn v
tien nhiem o la ong mot mc tn nhiem va tuan phuc y
Thien Chua du khi thanh cong hay that bai. Ong la ngi
va long Giave. Ong luon khiem nhng va biet nhan ra
nhng yeu uoi, toi loi cua mnh va cau xin Thien Chua
thng xot. Ong a thie t lap Gie rusalem nen thu o chnh
tr va ton giao.
Ke ngoi cua avt la Salomon (1V 3, 5-13), ngi toi
t c Thien Chua oai nhn. Lch s ke ve Salomon
khong phai la ngi thc hien chc nang anh ong dep
tay, m mang b coi cho bang, ong a lanh a o at nc
trong an bnh va phat trien thnh vng. Salomon c coi
la ngi cc ky khon ngoan. Kinh thanh ke chuyen ong a
xin Thien Chua cho ong s khon ngoan e lanh ao at
nc. Va v ieu nay ma Thien Chua a ban cho ong ca
nhng ieu ong khong xin : song lau, s giau sang, phu quy
va danh thm, tieng tot
3. S thanh cong cua Israel phu thuoc vao s trung
tn vi Thien Chua
Mot ieu hien nhien cho thay la : s thanh cong cua
cac v vua trong Israel phai le thuoc vao chnh s trung tn
cua ho oi vi Thien Chua. Chung ta a thay mot tien trnh
xay ra trong thi Thu lanh. Mot khi dan boi phan li ha
vi Thien Chua, Thien Chua se khien cho dan nen au kho
bang cach b ngoai bang e doa va xam chiem at nc ;
nhng mot khi dan tho ng hoi va cau xin Thie n Chua cu
giup th Ngai lai cho xuat hien mot v lanh ao e giai
phong dan. Cung vay, trong thi quan chu cua Israel, hnh
anh mot Saolo ve cuoi i a khong vang lenh Thien Chua
; mot avt a pham toi sat nhan va ngoai tnh ; mot
Salomon pham toi th than ngoai va cac ngi ke v ke
tiep Chnh tnh trang boi phan cua ho vi Thie n Chua ma
vng quyen cua ho a khong con c vng va ng va ho b
nhng the lc khac lan chiem va thong tr.
Nhng buoi au, Saolo, avt, Salomon c rang r
v ho con trung tn gi giao c vi Thien Chua, nhng
cang ve sau, ho cang chenh mang va to ra coi thng
Thanh y Thien Chua the hien qua cac ngon s. Va v the,
ho b that sung va vng quoc cua ho cung b ri vao
nhng ngoai bang.

Bai 13
CAC NGON S
LANH AO TINH THAN CUA DAN

Co the noi, s hien dien cua cac ngon s trong lch s
Israel la mot hien tng ton giao noi bat nhat cua Cu
c. Chnh nh s can thiep cua cac ngon s trong nhieu
giai oan va di nhieu cach thc khac nhau, dien ta mot y
ngha ton giao ac biet mang y ngha cua lch s cu o.
Cung nen biet rang, thi ky cac ngon s noi tieng nhat hoat
ong chnh lai la nhng luc Israel chang ve vang g may ve
mat chnh tr. Nhng cung trong luc ay, a xuat hien nhieu
ngon s khang khai nhat e leo lai lch s dan toc sao cho
i ung ng loi cua Thien Chua.
1. Vai tro lanh ao tinh than cua cac ngon s
Ngon s hay con c goi la tien tri, la nhng ngi
thay mat Thien Chua, noi cho dan biet y muon cua Thien
Chua qua nhng bien co cua thi ai. Cac ngai cung la s
gia cua Thien Chua, giup dan song trung thanh vi Thien
Chua trong nhng hoan canh oi thay ve ma t xa hoi, chnh
tr. ieu ang lu y la, cac ngon s a nhan c nhng
thong bao cua Thien Chua qua giac mong, qua viec lang
nghe (Chua noi v i Mo se ), qua viec xem thay. Va cac
ngai trnh bay giao huan bang li noi va hanh o ng.
- Bang li noi : Cac ngai giang day e trach mang,
vach ra nhng loi lam cua dan, e doa nhng tai hoa,
khuyen dan biet lam g e ung y Chua, o i khi con ha
hen mot tng lai tot ep. Li cac ngai thng van gon,
anh thep.
- Bang hanh ong tng trng : o la nhng ngi
chng kien phai sng sot va chu y hn en li giai thch y
ngha kem theo. V du : Akhiya xe ao chong thanh 12
manh, cho Gieroboam 10 manh e ch ong nay se lam vua
10 chi toc. Gieremia ap v vo bang at e noi rang Giave
se ap tan dan va thanh Gierusalem ma vo phng cu
cha Bang chnh i song nh Hose, Gieremia, Gioan
Tay gia
2. Giao ly cua cac ngon s
Cac ngon s la nhng ngi loan tuyen ao ly chnh
thong t Thien Chua. ieu nay cho thay tnh chat cao
thng cua n goi lam ngon s chnh la tinh hoa cua Cu
c lam cho Israel vt han len tren cac dan toc khac. Cac
s gia nay cua Giave khong ngng co vo long sung ao
chan chnh va thanh ta m ; khong ngai to cao nhng lam
dung va thoi nat, bat ke nhng khung bo do cac vua cung
nh hang t te gay nen, co khi b ca dan hieu lam va lanh
am. Nhng van e quan trong thng c cac ngon s
noi en :
- Giave la Chua duy nhat, ch th phng mot mnh
Ngai. Ngai dng nen vu tru. Cac dan ngoai cung thuoc
quyen Ngai ieu khien. Trong muon dan, Ngai a yeu
thng tuyen chon Israel. V the, Ngai oi ho i ho nhieu
hn, se sa phat neu ho pham loi.
- To cao nhng bat cong xa hoi : cac ngai nhan danh
Giave e phe phan, vach tran nhng toi ac, loan bao nhng
hnh phat. V cac ngai quan niem rang, viec gi Giao c
vi Thien Chua khong ch la gi nghi le phung t, nhng
con la vang li Chua va dan than trong i song bac ai,
huynh e.
- Loan bao ang Cu The : hnh phat cha phai la
ieu sau cung Thien Chua muon nhng la long sam hoi, s
cu o ma Thien Chua se thc hien ni Con cu a Ngai nh
li Ngai a ha, cho du dan toi loi, bo i tn.
Trong tat ca nhng l i ngon s loan bao, va the hien
tnh nghiem khac va mang tnh tran an. S iep ay va e
doa va trach c nghiem khac v toi loi cua dan, nhng cung
va khoan dung, an ui vi l i ha giai thoat va tha th.
Niem vui cung la noi dung cua s iep.
3. Cac hien nhan tai Israel
Sau thi cac ngon s, ngi ta thay xuat hien trong
Israel nhng hien nhan ma chung ta se thay qua mot vai
van pham sau : Giop, Giang vien, Cham ngo n, Dieu ca,
Huan ca, Khon ngoan. Cac van pham nay c goi chung
la cac tac pham Huan giao. Cac tac gia, qua nhng van
pham nay suy t ve than phan con ngi, ve hanh phuc
cuoc song thc te nh : lam sao e thanh cong i, tai
sao co au kho ; bao ng thng phat cho nao Quan
iem chung nhat ni cac tac pham nay la ban ve kha
canh luan ly trong i song : Ngi ta lam la nh se c
thng, lam ac b phat. Co the se thng pha t ngay tai tran
the. Chuyen ong Giop la mot v du. Tuy nhien, nhng quan
iem ve thng phat se con phai c cap nhat theo dong
thi gian. Chang han nh s phat trien niem tin ve s song
lai (Macabe, aniel) va linh hon bat t (sach Khon ngoan).


Bai 14
THIEN CHUA NOI VI CON NGI
1. Thien Chua a noi
Thien Chua a noi v i con ngi, ngha la Ng i bay
to ban than cho chung ta c biet ve Ngi. Hoi Thanh
goi o la hanh ong mac khai cua Thien Chua.
Thien Chua noi trong Thanh Kinh, ni lng tam,
trong cuoc song cua chung ta, va ca trong thien nhien :
Tri xanh tng thuat vinh quang Thien Chua, khong trung
loan bao viec tay Ngi lam (Tv 19, 2).
2. Thien Chua noi bang viec lam
Thien Chua a noi. Nhng Ngi khong ch noi bang
li ma bang ca viec la m : sang tao vu tru, ke u goi to phu
Apraham, tuyen chon dan traen, ky ket giao c vi
traen, ban bo le luat vv Ngi a hanh ong v yeu
thng con ngi.
3. Thien Chua noi bang li
Thien Chua a noi vi chung ta bang chnh ngon ng
cua con ngi qua trung gian cac ngon s, e mi goi
chung ta t bo toi loi, tr ve song than tnh vi Ngi va e
giup ta chuan b on nha n n cu o.
4. Thien Chua noi tat ca ni c Giesu
Khi en thi vien man, Thien Chua a sai Con Mot,
la c Giesu en tran gian. Ni c Giesu, Thien Chua
noi het nhng g can thiet cho n cu o cua con ngi. Do
o, chung ta khong mong ch mot mac khai nao khac na.
Hoi Thanh co nhiem vu gn gi kho tang mac khai va
trung thanh chuyen tho ng cho chung ta. Qua Hoi Thanh,
Thien Chua van tiep tuc noi v i chung ta hom nay va trong
hoan canh hien tai.
Tom lai, Thien Chua nhan lanh va khon ngoan a
muon mac khai mnh va to cho moi ngi biet mau nhiem
thanh y Ngi. Vi tnh thng chan cha, Thie n Chua vo
hnh a ngo li vi con ngi nh vi ban hu. Ngi oi
thoai e m i goi va o n nhan ho hiep thong vi Ngi.
Nh o, chan ly tham sa u ve Thien Chua cung nh ve cung
ch cua con ngi c sang to ni c Giesu.
Cau hoi thao luan
1. Mac khai la g ?
2. Thien Chua mac khai cho chung ta bie t ve Ngi
bang nhng cach thc nao ?

Bai 15
LU TRUYEN MAC KHAI
I. MUC CH LU TRUYEN MAC KHAI
Thien Chua mac khai e cu o con ngi. V the,
mac khai cua Thien Chua can c loan bao cho muon
dan. Va Thien Chua a an can sap at e mac khai ay luon
c bao toan va lu truyen nguyen ven cho moi the he.
II. CACH THC LU TRUYEN MAC KHAI
Mac khai c lu truye n tron ven cho con ng i qua
Thanh Kinh va Thanh Truyen
1.Thanh Kinh
a. Thanh Kinh la g ?
Thanh Kinh la sach ghi li Thien Chua. Nhng g
Thien Chua mac khai ma Thanh Kinh cha ng va trnh
bay eu c viet di s linh hng cua Chua Thanh Than.
Tuy nhien, Thanh Kinh cung la sach cua con ngi, c
viet bang ngon ng con ngi, vao mot thi iem lch s
xac nh, do nhng con ngi cu the vi nhng ca tnh
khac nhau. Thanh Kinh la li Thien Chua trong ngon ng
cua con ngi.
b. Tac gia cua Thanh Kinh
Thien Chua la tac gia chnh, con cac thanh ky la
nhng tac gia phu (cong tac vien cua Thien Chua)
c. Thanh Kinh c viet nh the nao ?
Thien Chua tac ong tren tr tue va y ch cua cac tac
gia. Thien Chua soi sang e cac ngai quan niem ung ieu
phai viet, viet nhng ieu vt tam hieu biet t nhien cua
con ngi. Thien Chua tac ong tren y ch e thuc giuc cac
tac gia viet va ch viet nhng g Thien Chua muon ma thoi.
Hoi Thanh goi o la n linh hng.
Cac tac gia dung kha nang Chua ban va quan niem
ng thi e dien ta thanh y nhiem mau cua Thien Chua,
e tuyen xng quyen nang va s khon ngoan cua Ngi.
Do o, cac tac gia a e lai trong cac tac pham nhng ac
tnh rieng biet cua mnh.
Qua nhieu hnh thc va n chng, cac tac gia muon
day chung ta nhng bai hoc ve giao ly. ieu tac gia muon
lu truyen la nhng bai hoc giao ly ch khong phai la
nhng cau chuyen hay hnh anh c dung e dien ta
nhng bai hoc o. V vay, khi giai ngha Thanh Kinh,
chung ta phai tm hieu can than nhng g tac gia that s
trnh bay va ieu Thien Chua muon dien ta qua li le cua
tac gia.
Tom lai, trong Thanh Kinh, Thien Chua noi vi con
ngi theo cach thc cua con ngi.
d. Thanh Kinh gom may phan chnh ?
Thanh Kinh gom hai phan Cu c va Tan c
- Cu c, ngha la Giao c cu, ch viec Thien
Chua ky ket giao c vi dan traen qua trung gian Mo-se
tren nui Si-nai. Bo sach Cu c gom 46 cuon ; muc ch
la e chuan b cho traen on nhan li ha cu o.
- Tan c, ngha la Giao c mi, ch viec c
Giesu ky ket giao c vnh cu vi toan the nha n loai bang
chnh mau cua Ngi tren thap gia. Bo sach Tan c gom
27 cuon ; muc ch la rao giang c Giesu la ang cu o
nhan loai.
Cu c va Tan c lien ket chat che vi nhau, nh
li thanh Augustino noi : Tan c tiem an trong Cu c
va Cu c tr nen sang to nh Tan c. Do o, hoc hoi
Cu c giup chung ta hieu Tan c hn va ngc lai, khi
tm hieu Tan c th ta mi hieu c y ngha sau xa cua
Cu c.
e. Noi dung cua Thanh Kinh
Noi dung cua Thanh Kinh la lch s cu o. Ghi lai
nhng hanh ong va li noi cua Thien Chua a ngo vi con
ngi, va tat ca nhng g can thiet e con ngi c n
cu o.
f. oc Thanh Kinh nh the nao ?
Trc he t, Thanh Kinh khong phai la mot cuon sach
n le bnh thng, nhng la mot cong trnh v ai ve van
hoc do rat nhieu ngi a gop phan tao nen trong suot hn
12 the ky, cha ng ca mot kho tang t tng phong phu
vi u moi the loai van chng : lch s, triet ly, luat phap,
truyen, tnh ca, cham ngon, cac li tien bao va nhng tam
tnh cau nguyen. ay la mot yeu to quan trong ma chung
ta can lu y khi oc Tha nh Kinh.
Khi oc mot ban van Thanh Kinh, chung ta co the
gap nhng van e sau :
- Hieu ngay. V du : Thien Chua keu goi to phu Ap-
ra-ham.
- e hieu ung, phai co y ngay lanh va hng thien.
V du : Thien Chua sat hai cac con au long Ai cap e cu
traen ra khoi canh no le .
- Nhieu ieu kho hieu neu khong c giai thch. V
chung la : nhng chan ly sieu viet vt tam hieu biet t
nhien cua con ngi ; nhng bien co khong ai chng kien.
V du : Thien Chua tao dng tri at ; nhng chan ly c
dien ta bang ngon ng va hnh anh xa xa cua nhieu nen
van hoa co ai, muon hieu chung ta phai tr ve nguon
ngon ng va tm lai hoa n canh xa hoi, van hoa thi ay.
Khi oc mot ban van Thanh Kinh, chung ta can lu y
en the loa i van chng cua no. V mo i the loai van
chng eu co cach the hien va dien ta chan ly khac nhau.
Chung ta can lu y en cac loai y ngha trong mot
ban van Thanh Kinh :
- Ngha van t : t tng the hien qua cau van, qua
bien co. V du: Bien co Vt bien o tai Ai Cap cua dan
traen anh dau ngay Dan c Thien Chua giai thoat khoi
canh no le Ai cap.
- Ngha an du : y ngha an tang ben trong bien co, ch
c nhan bie t ni c Kito. V du : bien co Vt qua
Bien o cua dan traen la hnh anh tien bao cuo c vt qua
chien thang t than cua c Kito.
- Ngha luan ly : cac bien co c viet ra e ra n day
chung ta. V du : bien co ran ong trong sa mac.
- Ngha than thieng : y ngha vnh cu cua cac thc
tai va bien co khi chung hng ta ve Nc Tri. V du :
c Giesu phuc sinh cho ta niem tin tng rang than xac
cua chung ta sau nay cung se c phuc sinh nh Ngi.
Cong ong Vaticano II a ra ba tieu chuan khi oc
Thanh Kinh :
- Phai lu y en noi dung va tnh thong nha t cua
toan bo Thanh Kinh, o la chng trnh cu o duy nhat
cua Thien Chua ma c Kito la trung tam, la mac khai
tron ven cua Thien Chua.
- Phai oc Thanh Kinh trong truyen thong song ong
cua toan the Hoi thanh. Bi v Hoi Thanh gi trong mnh
ky c song ong cua Li Thien Chua va Chua Thanh Than
giai thch cho Hoi Thanh y ngha thieng lieng cua Thanh Kinh.
- Phai lu y en tnh loai suy c tin, ngha la cac
chan ly c tin lien ket chat che vi nhau trong toan bo
chng trnh mac khai.
2. Thanh Truyen
a. Thanh Truyen la g ?
Thanh Truyen cha ng Li ma c Giesu va Chua
Thanh Than a uy tha c cho cac Tong o. Cac ngai lu
truyen toan ven cho nhng ngi ke nhiem. Nh Chua
Thanh Than soi sang va gn gi, cac ngai trung thanh trnh
bay va pho bien cho cac tn hu qua li rao giang, qua to
chc cua Hoi Thanh, qua nep song ao.
b. Thanh Truyen c dien ta au ?
- Cac tac pham cua cac Giao phu.
- Nhng kinh nguyen xa xa cua Hoi Thanh.
- Cac van kien cua Cong ong va cua Giao hoang.
- Nhng hnh thc ao c hay ton ch thieng lieng
a c Hoi Thanh chap nhan t xa xa.
- Ni cac di tch lch s cua Hoi Thanh.
c. Thanh Truyen c hoc hoi nh the nao ?
Di s hng dan cua Chua Thanh Than, Thanh
Truyen c tien trien trong lch s Hoi Thanh, khong phai
ve ban chat nhng ve mat hieu bie t. Nh hoc hoi va suy
niem Li Chua cua cac nha than hoc, nh n Chua Thanh
Than hng dan, va nh li giang day cua cac giam muc :
Thanh Truyen c hie u biet ngay cang thau a o hn.
3. Moi lien he gia Thanh Kinh va Thanh Truyen
Thanh Kinh va Thanh Truyen lien ket va ho tr mat
thiet cho nhau, v ca hai cung phat xuat t mot nguon mach
duy nhat la Thien Chua va hng ve cung mot muc ch.
V the, Thanh Kinh va Thanh Truyen phai c on nhan va
ton knh bang mot tam tnh yeu men va knh trong nh nhau.
Cau hoi thao luan
1. Thanh Kinh va Thanh Truyen giong va khac nhau
nh the nao ?
2. Thanh Kinh la sach viet bang ngon ng cua con ngi
sao goi la Li Chua ?
3. Trong cac trnh thuat cua Thanh Kinh, co nhieu cho
sai khoa hoc, nh vay phai chang Thanh Kinh khong ang
tin cay ?

Bai 16
CAC SACH CU C
I. NGUON GOC XUAT X
Phan Thanh Kinh Cu c gom 46 cuon, c soan
thao va hoan chnh bi nhieu tac gia trong khoang 10 the
ky (theo TOB), t na m 1000 en the ky th nhat trc
Chua giang sinh. Sach Khon Ngoan c viet muon nhat,
khoang nam 50-30 tr c Chua giang sinh. Cac sach Cu
c c viet bang tieng Hpri. Sau nay, theo tng
truyen, no c dch sang tieng Hy lap do mot nhom 70
ngi dch thuat, ban dch nay nen c goi la Ban Bay Mi.
Cac tac gia a gop phan tao nen cac sach Cu c,
eu t nhieu c hng n linh hng, cho du a so cac tac
gia ay khong y thc ve ac sung nay.
Cac sach Cu c c xay dng da tren nh ng d
lieu truyen khau co t rat lau. Trong khi o, hnh thc van
chng va ch viet mai sau nay mi co. V vay, ngi ta
khong the xac nh mot cach chac chan nam bien soan cua
mot quyen sach.
Tom lai, Thanh Kinh Cu c c hnh thanh trong
mot thi gian ra t dai va phc tap.
II. NOI DUNG CUA CAC SACH
Thanh Kinh Cu c c phan chia thanh cac loai:
1. Ngu th
Gom cac sach Sang The, Xuat Hanh, Levi, Dan So
va e Nh Luat.
Ngu Th ghi la i nhng d kien lch s nh bang
chng cho thay moi tng quan lien he than thiet gia
Thien Chua va con ngi, la nen mong, la Le luat lam nen
Do thai giao, lam thanh tuyen dan cua Thien Chua. Giao ly
cua Ngu Th tuyen xng : co mot ang la Thien Chua
quyen nang sang tao vu tru va con ngi, a chon to phu
Apraham e hnh thanh dan traen, a ban cho ho mot x
s tru phu. oc Ngu Th, ngi Do thai nhan ra s mang
cua mnh trong lch s cu o oi vi the gii la pho bien
long ton th Thien Chua chan that va mi goi dan traen
chuan b tam hon on ch ang Cu The.
2. Cac sach lch s
Gom 16 cuon : Giosue, Thu lanh, Rut, 2 sach
Samuen, 2 sach cac vua, 2 sach S ky, Etra, Nkhemia,
Tobia, Giuitha, E tte, 2 sach Macabe.
Nhn chung, cac sach Lch S ghi lai dong lch s
thang tram cua dan traen, e noi len rang : khi traen
trung thanh vi Le Luat cua Thien Chua, th ho c Thien
Chua chuc phuc va tr giup moi khi phai chong lai ke thu.
Ngc lai, khi ho bo Le Luat cua Thien Chua th at nc
se suy vong va cuoc song cua traen se c cc trong canh
lu ay no le.
3. Cac sach Ngon S
Ngon s ngha la g ? Ngon s la nhng ngi c
Thien Chua keu goi e noi li Thien Chua va noi thay cho
Thien Chua. Cac ngai khong ch loan bao s iep bang li
ma con bang ca i song. V noi li chan that, nen cac ngai
b ngi i anh ap, s nhuc, tu ay va giet che t.
Gom 18 cuon : Isaia, Gieremia, Aica, Baruc,
Edekien, anien, Hose, Gioen, Amot, Ovaia, Giona, Mikha,
Nakhum, Khabacuc, Xophonia, Khacgai, Dacaria, Malakhi.
Cac sach Ngon S la li keu goi dan traen khong
ngng tr ve vi Thien Chua va canh tan cuoc song, ong
thi loan bao ngay Thien Chua ban ang Cu o cho nhan loai.
4. Cac sach Giao Huan
Gom 7 cuon : Giop, Thanh Vnh, Cham Ngon, Giang
Vien, Diem Ca, Khon Ngoan va Huan Ca.
Cac sach Giao Huan la mot tap sach ve kinh nghiem
song cua cac bac thanh hien, day nhng le kho n ngoan ve
cach oi nhan x the sao cho phu hp vi thanh y Thien
Chua va hoa hp vi o ng loai trong mo i hoan canh thang
tram cua cuoc song. ac biet, sach Thanh Vnh la mot bo
su tap 150 bai th, la nhng li chuc tung, ta n, cau xin
va than th cua dan Chua. Thanh vnh la li Thien Chua
day dan Chua cau nguyen.
III. GIA TR CUA CA C SACH CU C
Thanh Kinh Cu c la mot tac pham van chng
tuyet vi. V the, chung ta can hoc hoi cac the loai van
chng cua cac sach nay. Nh o, chung ta hieu ro hn noi
dung cua cac ban van khi oc Thanh Kinh Cu c.
Cac sach Cu c khong ch la Sach Thanh cua Dan
traen, nhng con la Sach Thanh cua Dan Kito giao, bi v
no ch thc la sach ghi li Thien Chua, khong ch bay to
cho dan traen ma con cho tat ca moi ngi. Thanh Phaolo
noi : Moi li xa a chep trong Tha nh Kinh eu c chep
e day do chung ta. Nhng li ay lam cho chu ng ta them
kien nhan va an ui chu ng ta, nh o chung ta vng long
trong cay. (Rm 15, 4) Vay, chung ta hay yeu men Thanh
Kinh Cu c bi v o la Li Chua.

Bai 17
CAC SACH TAN C

I. GI I THIEU TONG QUAT
1. Noi dung
Trong toan bo Thanh Kinh, cac sach Tan c, ac
biet la cac sach Tin M ng chiem mot a v quan trong hn
ca. Tan c cho chung ta biet Thien Chua a thc hien li
ha cu o nhan loai nh the nao ni c Giesu. Tan c
con cho ta biet ve Hoi Thanh : nhng bc khi au, s
phat trien ky dieu va s ket thuc ay vinh quang cua Hoi
Thanh trong tng lai.
2. Tac gia
Do cac tong o va cac cong s vien cua cac ngai viet
ra. Cac sach eu c viet bang tieng Hy lap va c hnh
thanh trong na sau the ky th nhat t nam 50-100.
3. Gom co
- Bon sach Tin Mng do thanh Mattheu, Macco,
Luca va Gioan bien soan
- Sach Cong Vu Tong o do thanh Luca bien soan.
- 14 th cua thanh Phaolo gi cho cac giao oan va
cac ca nhan
- 7 th chung : th cua thanh Giacobe, thanh Phero (2),
thanh Gioan (3), thanh Giua.
- Sach Khai Huyen.
II. CAC SACH TIN MNG
1. Tin Mng ngha la g ?
Trong cac sach Tan c, han t Tin Mng du ng e
ch li cua c Giesu rao giang ve Nc Tri va cung ch
li cua cac tong o rao giang ve c Giesu a chet va
phuc sinh.
Ve sau, han t Tin Mng c dung e ch bon tac
pham au tien cua tap sach Tan c nham loan bao Tin
Mng v ai cho ca nha n loai la Con Mot Thien Chua nhap
the lam ngi va gia chung ta e cu o chung ta.
Tom lai, han t Tin Mng co hai ngha : va la li
loan bao n cu o, va ch cac tap sach chep lai li loan
bao o.
2. Noi dung
Bon sach Tin Mng cho ta biet ve cuoc i va cac li
giao huan cua c Giesu. Ngai la Con Mot Thien Chua a
lam ngi e cu o chung ta, e cho ta biet tnh yeu cua
Chua Cha va e tr nen khuan mau cho chung ta noi theo
ma song xng ang la con cai Thien Chua va la anh ch em
cua nhau.
Cac sach Tin Mng khong phai la mot tap sach do
cac phong vien ghi chep lai tng li, tng viec lam cua
c Giesu, nhng la mot tap sach c viet ra do ca mot
tap the lanh nhan, chia se, suy niem roi mi bien soan
thanh sach vi s hieu biet sau xa ve nhng ieu ma ho
biet va song vi c Giesu.
3. Cac sach Tin Mng Nhat Lam
Khi oc cac sach Tin Mng, ngi ta nhan thay Tin
Mng theo thanh Mattheu, theo thanh Macco va theo
thanh Luca co rat nhie u iem giong nhau, nh cac trnh
thuat ve cac phep la, cac li giang cua c Giesu, . . . Nen
ngi ta goi ba Tin Mng nay la Tin Mng Nhat Lam.
a. Tin Mng theo thanh Mattheu
- Trc khi theo c Giesu, thanh Mattheu co ten la
Levi. Ong lam nghe thu thue. Ong viet Tin Mng nham
cung co niem tin cua cac Kito hu la ngi Do thai. Ong
dung Sach thanh Cu c e minh chng rang c Giesu
Nazareth ch thc la ang Mesia - ang Cu The ma
Thien Chua a ha ban cho dan Do thai qua li cac ngon s.
b. Tin Mng theo thanh Macco
Thanh Macco la mon e cua thanh Phero. Ong la ban
ong hanh vi thanh Phaolo tren ng truyen giao. Ong
viet cuon Tin Mng na y tai Roma cho cac Kito hu tai
ay, nham minh chng c Giesu la Con Thien Chua.
Di con mat ngi i, c Giesu a that bai v b ng i
ta chong oi va giet chet, nhng thai o o xng ang vi
thien chc cua Ngai la ang Cu The.
c. Tin Mng theo thanh Lu-ca
Thanh Luca la mot y s co tam hon nhay cam. O ng la
ban tam phuc cua thanh Phaolo tren ng truyen giao.
Ong viet cuon Tin Mng nay cho cac Kito hu la ngi Hy
lap, La ma, e rao gia ng long nhan t cua c Kito v i
ngi toi lo i, ngi cung kho.
4. Sach Tin Mng theo thanh Gioan
Thanh Gioan la ngi mon e Chua yeu. Ong a
c song trc tiep vi c Giesu. Ong viet Tin Mng e
chung ta tin c Giesu la Con Thien Chua, la ang Cu
The, va nh tin vao Ngi ma chung ta c song i i.
III. SACH CONG VU TONG O
Sach Cong Vu Tong o la tac pham th hai cua
thanh Luca
1. Noi dung
Tom lc nhng trang s au tien cua Hoi Thanh, t
khi con la ha t cai, cho en khi thanh cay to cho chim tr i
en nng nau.
2. Sach c chi lam hai phan
- Phan I (t 1,12 15,35) : tng thuat nhng sinh
hoat au tien cua Ho i thanh, c Chua Thanh Than hng
dan, Hoi Thanh ln len ngay gia nhng chng ngai cua
nhng ngi thu ghet va chong oi, cung nh nhng li rao
giang Tin Mng cua thanh Phero trong khung canh thanh
Gie-ru-sa-lem, x Giue a va Syria.
- Phan II (t 15,35 28,31) : Tap trung vao hanh
trnh truyen giao cua thanh Phaolo, nh o Tin Mng c
loan bao cho the gii dan ngoai va Hoi Thanh lan rong
khap ni.
IV. CAC TH CUA THANH PHAOLO
1. Tom lc cuoc i thanh Phaolo
Da vao Sach Cong Vu Tong o va cac th cua thanh
nhan, chung co mo t ba n tom ta t ve cuoc i cua thanh
nhan nh sau :
- Khoang nam 10 SCN : Sinh tai Tarso x Kilikia,
trong mot gia nh Do thai, thuoc chi toc Benjamin, ong
thi la cong dan Roma. en Gierusalem rat s m, theo hoc
vi ong Gamalien thuo c phai Phariseu. V va y, sau nay
ngai kch liet ngc ai Hoi Thanh mi hnh tha nh.
- Khoang nam 30 SCN : c Giesu chet va phuc sinh.
- Khoang nam 36 : thanh Stephano t ao. Phaolo co
tham gia vu an nay.
- Cung nam 36 : Tren ng Damas, c Giesu hien
ra va trao cho ngai s mang lam tong o dan ngoai. Ngay
sau o, ngai bat au cong viec rao giang c Giesu Kito.
- Nam 39 : Len Gierusalem gap cac tong o lan au
tien, tr ve Xyria, Kilikia, roi sau o qua Antiokia vi
thanh Barnaba.
- Nam 45 - 49 : Chuyen i truyen giao a u tien : Syp,
Pamphilia, Pixidia va Lycaonia. ay ngai bat au c
goi la Phaolo (ten Latinh), ve sau ten nay thng c
dung hn la Saolo (ten goc Do thai).
- Nam 49 : D Cong ong Gierusalem. Tai ay, co le
nh anh hung cua ngai, cac tong o quyet nh khong buoc
ngi Kito hu goc ngoai phai gi luat Do thai ; ong thi cac
ngai cung cong nhan Phaolo lam Tong o dan ngoai.
- T nam 50 52 : Chuyen truyen giao th hai : ngai
lu lai Co rinto hn 18 thang, vie t hai th 1 va 2
Thessalonica (50-51).
- T nam 53 58 : Chuyen i truyen giao th ba : hn
hai nam Ephexo; viet th Philipphe (56-57), th th nhat
Corinto (Vt Qua 57); mot nam tai Macedonia; viet th
th hai Corinto (mua thu 57), va co le th Galat cung c
viet tai Macedonia. Hai nam tai Corinto, viet th Roma
(mua ong 57-58).
- Nam 58 : b bat tai Gie rusalem.
- Nam 58-60 : b giam tai Xedare Palestine.
- Mua thu 60 : b giai ve Roma va giam tai o. Viet
cac th Coloxe, Epheso va Philemon.
- Nam 63 : c mien to va tra t do.
- Nam 63-66 : Cac nam hoat ong cuoi cung. Viet cac
th Tito va th nhat Timothe.
- Nam 66 : B bat giam tai Roma lan th hai, vie t th
th 2 Timothe.
- Nam 67 : T ao tai Ro ma, di thi Nero.
2. Phan loai cac th cua thanh Phaolo
Ngi ta cho rang tac gia cua 14 bc th gi cho cac
giao oan la thanh Phaolo. [Tuy nhien, th Do thai cha
han la do ngai viet]. Trong Tan c, cac th nay khong
c sap xep theo trat t thi gian. Viec sap xep cac th
nay can c theo s dai- ngan hoac mc quan trong ve than
hoc. Nen vay, ngoai tr th Do thai c coi nh khong
phai la cua thanh Phaolo, cac th con lai co the chia lam ba loai:
- Cac th ln : GL ; 1 va 2 Cr ; Rm ; 1 va 2 Tx.
Noi dung : n cong chnh hoa, ve ngay Thien Chua Quang
Lam cua c Giesu, ca c van e ma cuoc song hang ngay
at ra cho cac tan tong va cac Hoi Thanh mi c thanh lap.
- Cac th viet trong tu : Cl ; Pl ; Ep ; Plm. Van e noi
bat : vai tro cua c Kito trong vu tru va lch s . Ngoai ra,
trong cac th o, chung ta con cam thay tac gia lo au trc
nhng t tng cua thuyet khac ky sai lam, khie n ngai phai
co vach ra mot loi song Kito giao toan dien.
- Cac th muc vu : 1 va 2 Tm va Tt. Ca ba th nay
cho thay thanh Phaolo rat ban tam vi cac cong oan ang
song gi a nh ng trao lu tien ngo ao. V the, va ong thi
cung linh cam cuoc ra i cua mnh a gan ke, nen ngai
a ch ra nhng nguye n tac lanh ao cong oan cho hai
mon e Timothe va Tito .
3. Nhng iem chnh yeu trong cac th cua Phaolo
- c Kito : Ngi la Ngoi Hai Thien Chua, la ang Cu
The va la ang Trung Gian gia Thien Chua va loai ngi.
- Hoi Thanh : la Than The Mau Nhiem cua c Kito,
c xay dng tren li rao giang Tin Mng, gom co Do thai
va Dan ngoai trong bnh ang va t do cua con cai Chua.
- Cong cuoc cu chuoc : c lien ket vi mau nhiem
Ba Ngoi, sang kien cua Thien Chua Cha, c thc hien bi
Chua Con va Chua Thanh Than.
4. Noi dung cac th cua thanh Phaolo
a. Th gi tn hu Roma
Th c viet sau chuyen hanh trnh truyen giao lan
III, khoang mua xuan 57 hoac 58, khi ngai ang Corinto.
Phaolo a gi th nay cho cac tin hu Roma (Kito hu
goc Do thai va goc Roma).
Th gom 16 chng, c chia thanh ba phan chnh :
- Phan 1 (ch. 1-8) : trnh bay trong tam li rao giang cua
Ngai, la Tin Mng ve s cong chnh hoa cua Thien Chua ban,
at nen tang tren long tin vao c Kito (Phep ra : n cong
chnh va c Tin > < Luat day).
- Phan 2 (ch. 9-11) : Ban ve van e nan giai cua cac tn
hu goc Do thai. Dan Do thai a c Thien Chua tuyen chon
va lap giao c, tai sao nay a en thi Thien Chua thc hien
giao c th ho lai khong tin (Do thai hay khong Do thai eu
mac toi. Vay e c cu o, ho phai chet i vi c Kito
[qua phep ra] e c song lai).
- Phan 3 (ch. 12-15) : noi ve nhng ch dan thc te cho
i song ao cua cong oan.
b. Th I gi tn hu Corinto
23

Th c viet va gi khoang nam 55 hoac 56, khi thanh
Phaolo ang Epheso. Noi dung bc th nham giai quyet
nhng chuyen khong hay ang xay ra trong giao oan : chia
phe canh, kien tung nhau toa an i, vo luan va lam dung
cac cuoc hop be banh. Ngoai ra, thanh nhan cung tra li
mot va thac mac cua giao oan nh : van e khiet tnh va hon
nhan, an tht cung, oan sung.
Th gom co 16 chng, chia thanh ba phan chnh :
- Phan 1 (ch. 1-6) : giai quyet s chia re va gng xau.
- Phan 2 (ch. 7-14) : giai quyet nhng thac mac lien
quan en i song ao.
- Phan 3 (ch. 15) : van e ke chet song lai.
c. Th th II gi tn hu Corinto

23
Thanh Phaolo lap gia o oan nay trong chuye n truyen giao lan th 2,
khi lu lai ay mo t nam r i (Cv 18, 11). Co ng oa n na y gap nhieu
kho khan trong van e song ao do tie p xuc v i cac luo ng t tng,
trie t hoc, van hoa va to n gia o khac nhau ; v, Corinto la mot thanh pho
canh, trung tam van hoa Hy lap.

Th c viet khoang nam 56 hoac 57, trong luc i
song ao cua cong oan ang sa sut. (Mot ngi trong cong
oan nhuc ma vai tro tong o cua thanh nhan va loi keo nhieu
ngi i theo phai ngo ao). Ca nhng tn hu goc Do thai
cung chong oi ngai. Noi dung cua bc th la mot li tho lo
tam tnh : vai tro nang ne cua v tong o, nhng kho khan,
hieu lam. Thanh nhan nhan thay mnh yeu uoi, can co s
giup sc cua n Chua.
Th gom co 13 chng, chia thanh ba phan :
- Phan 1 (ch. 1-7) : bien ho cho thai o cua mnh.
- Phan 2 (ch. 8-9) : noi en viec quyen gop giup tn hu
Gierusalem.
- Phan 3 (ch. 10-13) : ke ve cong viec truyen giao ang
thc hien nham bien ho cho tac vu tong o cua ngai.
d. Th gi tn hu Galat
24

Trong hanh trnh truyen giao lan thc ba, khi i
ngang qua mien Macedonia, thanh nhan a g i th nay cho
giao oan nay. Ly do, khoang nam 54-56, mot so ngi
mang theo mot tin mng sai lac en Galat, khien cho giao
oan nay gap cn khung hoang.
Th nay gom co 6 chng, trnh bay :
- Tin Mng o bi au ? Do thanh Phaolo nhan trc tiep
t c Kito, ang a goi ngai trong bien co Damas.
- Tin Mng o la g ? c Giesu Kito la ang ma lch
s traen a bao trc, Ngai la nguon cu o oc nhat cho
nhng ke tin, ch khong phai Le luat Cu c va viec cat b.

24
Galta la mo t mie n lie n tnh thuoc pha bac Tieu A, t c Tho Nh Ky
ngay nay.
- Tin Mng o em lai nhng g cho ke tin ? em lai s
t do, s song mi nh Thanh Than, trong c Kito. Muon
hng c i song nay, ngi tn hu phai trai qua thap gia.
e. Th gi tn hu Epheso
25

Khoang nam 62-63, khi ngai ang trong tu, giao
oan Epheso trai qua mot thi ky kho khan, tha nh nhan a
viet th nay e an ui ho.
Th gom 6 chng vi 2 phan chnh :
- Phan 1 (ch. 1-3) : trnh bay ke hoach cu o cua Thien
Chua c c Kito thc hien, nham quy tuc mot Hoi Thanh
bao gom ca ngi Do thai va Dan ngoai. Ngi tn hu can
luon ket hiep, nen mot vi c Kito e xay dng Hoi Thanh
duy nhat.
- Phan 2 (ch. 4-6) : thanh nhan nhan nhu cac tn hu
song cho xng vi n Thien Chua keu goi.
f. Th gi tn hu Philipphe
26

Th c viet khoang nam 62-63 luc thanh Tong o
ang b cam tu Roma. Noi dung th la li cam n cac tn
hu a tan tnh giup vat chat cho cong tac truyen giao
cua ngai.
Th ch co 4 chng. Trong th, thanh Tong o bay
to tam s cua mnh cho cac tn hu, mac du b tu nhng
ngai van vui sng v c Kito van c rao giang. Ngai
cung nhac nh cac tn hu hay tnh thc trc nhng mam
mong chia re, bat hoa bang cach nhn vao gng mau
khiem ha cua c Kito.

25
Epheso la thanh pho ca bien pha nam Tie u A, thuoc Tho nh Ky
ngay nay. Giao oan u c thanh lap vao au cuo c hanh trnh truye n
giao lan th 3.
26
Philipphe la mo t trung tam thng mai. Trong chuye n truyen giao
lan th 2, ngai cu ng vi cac ong Timothe, Sila va Luca lap giao oa n
nay. Gia o oa n nay rat quy men Phaolo.
g. Th gi tn hu Colose
Khoang nam 61-63, khi ang b cam tu Roma, thanh
nhan viet th nay cho giao oan Colose nham tra li cho
nhng thac mac cua ong Epaphra, la ngi a lap nen giao
oan nay ; khi ong hoi y kien thanh nhan ve nhng ieu d
oan, lac ao mi xuat hien.
Th gom co 4 chng, chia thanh 3 phan :
- Phan 1 (ch. 1, 3 - 2, 3) : c Kito la chu te vu tru va la
au cua Hoi Thanh.
- Phan 2 (ch. 2, 4 - 3, 4) : ngai nhan nhu moi ngi hay
e phong giao ly sai lac.
- Phan 3 (3, 5 4, 6) : la nhng li khuyen nhu.
h. Th th I gi tn hu Thexalonica
27
:
Th nay c viet tai Corinto khoang nam 50-51.
Th co 5 chng. Thanh nhan to li khen ngi giao
oan ve nhng tien trie n tot ep cua ho trong cach song
ao, an ui ho trong nh ng th thach. Cung trong th nay,
ngai a thanh minh ve nhng li vu cao cua nhng ngi
Do thai. Ngoai ra, ngai khuyen nhu ho song theo nhng
nguyen tac a day va a ra mot iem giao ly quan trong
ve xac loai ngi se song lai trong ngay Chua quang lam.
Do vay, ngi Kito hu phai chuan b e phai song trong
niem hy vong trong khi mong ch Chua en.
i. Th th II gi tn hu Thexalonica
Th nay c viet sau th th I khoang nam 52.

27
Thexalonica la mot vung thuoc mien Macedonia [Hy Lap]. La th nay c
coi la bc th au tien va la ban van xa nhat cua bo Tan c.
La mot th ngan ch co 2 chng : nham nh chnh
cho cac tn hu biet rang : Chua cha en ngay au, moi
ngi can phai bnh tnh va cham ch lam viec. Bi noi
dung th th nhat, cac tn hu lam tng ngay Chua en a
gan lam, nen au lo, bo be ca viec bon phan.
k. Th th I gi cho ong Timothe
28

Th th nhat nay c viet khoang nam 65, gom 6
chng ban ve ba iem chnh :
- Phai coi chng cac lac thuyet chu trng the gii vat
chat la xau xa, kieng c mot so thc pham va coi thng i
song hon nhan.
- Nhng ch dan lien quan en viec th phng, to chc
cong oan Hoi Thanh va tac phong phai co cua ngi ieu
khien cong oan.
- Nhng li khuyen mon e Timothe trong trach vu san
soc cac nhom tn hu khac nhau (cac ba goa, cac no le), hau
tr nen mot ngui phuc vu ac lc cho c Kito.
l. Th th II gi cho ong Timothe
c viet vao khoang thi gian cuoi i cua thanh
Phaolo, tc nam 67, trc thanh nhan chu t ao. Noi dung
th nay la nhng li tam huyet cua ngi thay gi cho o e,
c coi nh la di chuc tinh than.

28
Timothe la ngi vung Tieu A. Trong hanh trnh th nhat, thanh Phaolo
a ra toi cho hai me con ong. Sau o ong c thanh nhan chon lam ban
ong hanh trong cuoc truyen giao lan th II. Giong nh ong Tito, Phaolo
trao cho Timothe lanh ao cac giao oan va thanh lap. Muc ch th th 1
va 2 va th gi cho Tito la nham vao van e muc vu, tc la e cap en
nhng c tnh va bon phan cua ngi ng au coi soc cong oan.

Th co 4 chng, la nhng li khuyen ong Timothe
phai kien tr trong th thach, trung thanh rao giang Tin
Mng. Ngai cung bay to tnh trang nguy kch cua mnh,
nhng van dang li ta n Thien Chua.
m. Th gi cho ong Tito
29

Th nay c viet vao khoang nam 65 trong cuoc hanh
trnh cua thanh Phaolo. Khi ay, ong Tito ang Keta va c
thanh nhan trao nhiem vu coi soc moi cong viec hoat ong va
to chc Hoi Thanh tai ao Keta.
Th gom co 3 chng, gom nhng l i ch da n cua
thanh nhan nham giup ong Tito coi soc cong oan nay, mot
t ieu ve ao ly chong lai lac thuyet.
n. Th gi cho ong Philemon
30

ay la th ngan nhat, ch co 25 cau. Qua th, thanh
Phaolo muon ong Philemon nhan lai anh Oneximo, von la
mot ngi no le cua o ng Philemon a bo tro n, nay c
thanh nhan ra toi. Ngai xin ong Philemon coi anh
Oneximo nh ngi anh em trong c Kito. Qua trng
hp nay, thanh tong o a giai quyet van e ngi no le.
Trong c Kito, khong con phan biet no le hay t do (Gl 3,
28), v the moi ngi phai thng yeu nhau nh anh em.
V. CAC TH CHUNG
Trong Tan c, ngoai 14 th c coi la cua thanh
Phaolo, co co 7 th chung gom cua cac thanh tong o khac.

29
Tito la mot Kito hu goc dan ngoai [Gl 3, 1-3]. O ng la mot trong nhng
ngi ong hanh vi thanh Phaolo va ong vai tro quan trong trong viec hoa
giai ngi Corinto vi thanh Phaolo [2Cr 7, 6-16].
30
Philemon la mot ngi co vai ve Colose, nh thanh Phaolo, ong a tr lai
ao. Ong c thanh Phaolo quy men, goi la cong s vien than men.
Cac th nay c goi la th chung, v khong c xac nh
la gi cho giao oan hay nhan vat nao rieng bie t.
Cac th chung o gom : 01 cua thanh Giacobe ; 02 cua
thanh Phero ; 03 cua thanh Gioan va 01 cua thanh Giuda Tadeo.
1. Th cua thanh Giacobe
Nhan manh vao viec nhan biet va thi hanh Thanh y Thien
Chua, hai ieu nay luon phai i oi vi nhau. Khong the lam
toi Thien Chua ma long lai hng chieu ve the gian.
2. Hai th cua thanh Phero
- Th th I : viet cho Hoi Thanh Tieu a ang lam cn
bach hai, e ong vien cac tn hu trung thanh vi niem tin cua
mnh, can am chap nhan gian kho theo gng c Giesu.
- Th th II : khuyen cao cac giao oan phai e phong
cac thay day gia hieu vi cac lac thuyet a en diet vong,
Thanh Phero khang nh : cac tn hu c Li Chua day do
qua cac ngon s va tong o, ma Li Chua c ghi chep trong
Thanh Kinh. Chua se quang lam, nhng Chua en cham la e
ngi toi loi co c hoi thong hoi.
3. Ba th cua thanh Gioan
Nham chong lai cac tien s gia hnh tm cach gieo rac
nhng hoc thuyet sai lac, nh khong tin nhan c Kito la
ang Mesia, la Con Thien Chua, choi mau nhiem Nhap the, ...
a lam xao tron trong cong oan. Ngai khuyen nhu cac tn
hu phai e phong ngo ao thuyet , va trung thanh vi c tin
chan chnh Kito giao, tuan gia cac ieu ran, nhat la luat c ai.
4. Th cua thanh Giuda Tadeo
Khuyen cao cac tn hu phai e phong, xa tranh ngo ao
thuyet theo chieu hng phong tung ve luan ly. Neu khong
sam hoi va canh tan, th se lanh lay phan phat tng xng.
VI. SACH KHAI HUYEN
The van khai huyen rat c ngi Do thai a
chuong vao cuoi thi Cu c. Loai van na y dien ta t
tng bang cach neu len nhng th kien, va dung ngon ng
am hieu e noi vi oc gia ve mot ieu g o. V the, khi
oc sach Khai Huyen, chung ta khong dng lai nhng
hnh anh, nhng i sau vao y ngha cua chung.
Chang han, ve mau sac : trang am ch s chien thang,
trong sach ; o am ch s giet choc, bao lc va mau cua cac
v t ao ; en am ch s chet, s vo ao. Ve hnh anh : cai
sng ch sc manh ; toc bac ch s vnh cu ; ao dai ch ve
pham chc t te ; ai lng bang vang ch vng quyen.
Tng truyen, sach Khai Huyen do thanh tong o
Gioan bien soan vao cuoi the ky th I, viet cho Hoi Thanh
Tieu a ang lam cn th thach. Ngai gi cho ho mot s
iep hy vong : c Kito se en, phan tat thang thuoc ve
c Kito. Nhng trong thi gian ch i, th Hoi Thanh
van b bach hai va phai chien au luon.

Bai 19
GI Y SUY NIEM LI CHUA
Khi suy niem Li Chua, chung ta thng bat au t
hai cau hoi :
- oan Li Chua nay co y noi g ?
- Chua muon day chung ta nhng g ?
The roi chung ta bat au suy niem... hay chia se...
1. oc li Chua
Xin Chua soi tr m long e chung ta biet lang nghe
va on nhan Li Chua muon noi vi chung ta.
oc thong tha, khong vo i vang, e co the nam ba t y
Chua muon ngo vi chung ta qua oan Li Chua.
oc vi thai o cau nguyen, lang nghe.
2. Tm hieu oan Li Chua
Nen nh rang Thanh Kinh la Li Thien Chua nhap
the vao ngon ng cua con ngi. V the, s iep cua Li
Chua luon ton tai vi nhng g thuoc ve moi tr ng van
hoa cu the ma ban van a ra i, nh s phan bie t nam n,
cac cuoc chien tranh, . . .
Do o, khi tm hieu oa n Li Chua, ta can lu y:
- Tm hieu boi canh lch s cua ban van khi no c
viet ra, nh oc cac dan nhap va chu thch, . . .
- Cach dien ta, cach viet cua Thanh Kinh khac vi
cach dien ta va cach viet cua chung ta ngay nay.
3. Ap dung vao cuoc song
Sau khi oc Li Chua, chung ta can e cho Li Chua
doi vao cuoc song chung ta, hng dan cach song cua
chung ta, chat van chung ta, va ban niem hy vong cho
chung ta :
Li Chua la ngon en soi cho con bc, la anh sang
ch ng con i. (Tv 119,105)
Li Thien Chua la li song o ng, hu hieu va sa c ben
hn ca gng hai li : xuyen thau cho pha n cach tam vi
linh, cot vi tuy ; li o phe phan tam tnh cung nh t
tng cua loai ngi (Dt 4,12).
Theo li Chua ha, xin cho con c song, e con
khoi that vong e che (Tv 119,116).
Cau hoi thao luan
1. Cac sach Tin Mng bien soan nham muc ch g ?
2. Li Chua co y ngha nh the nao trong cuoc so ng cua
chung ta ?

Bai 20
CON NGI

1. Pham gia con ngi
Con ngi mang ni mnh hnh anh cua Thien Chua
v ho a c Thien Chua tao dng theo hnh anh cua Ngi.
ay chnh la ban chat tot ep va gia tr cao quy rat rieng cua
con ngi, ma ngi ta goi la pham gia con ngi.
Hnh anh Thien Chua ni con ngi c the hien
ni ly tr va y ch cua con ngi. Nh ly tr, con ngi nhan
biet ieu g la chan that va tot ep. Nh y ch, con ngi co
kha nang hng chieu ve nhng g la thien hao ch thc.
Con ngi at ti s hoan thien ban than mnh bang
cach tm kiem va yeu men nhng g la chan that va tot ep.
2. Lng tam
Con ngi kham pha ta n ay long mnh tieng noi cua
mot le luat nen lam ieu tot lanh, xa tranh ieu gian ac,
ma chnh con ngi kho ng t at ra cho mnh. Tieng noi ay
c goi la lng tam.
Lng tam can thiep vao cac quyet nh cua chung
ta, khuyen khch chung ta chon la va thc hien nhng
ieu tot lanh cung nh xa tranh nhng ieu xau.
Lng tam xe t x nhng cong viec ta lam, cho ta s
bnh an va vui ti khi lam ieu tot, cung nh s bt rt va
hoi han khon nguoi khi lam nhng ieu sai trai.
Pham gia con ngi oi ta phai co mot lng tam
ngay thang va nhay ben e ng x cho xng hp vi t
cach la mot con ngi.
oi vi ngi Kito hu, lng tam la tieng Chu a noi
trong tam hon ta. Qua tieng noi cua lng tam, Thien Chua
hng dan va xet x cuo c song cua chung ta.
Tieng noi cua lng tam co the b sai lac hoac suy
yeu v toi loi, bi tap quan xau, bi cach giao duc, khien
chung ta co khuynh hng la chon loi song theo y rieng
va khc t nhng ch dan cua Thien Chua.
V the, viec giao duc lng tam ngay chnh la nhiem
vu chung ta phai trau doi suot ca i. Giao duc lng tam
lam phat trien t do con ngi va xay dng mot i song
an bnh noi tam.
Li Chua la c s cho viec huan luyen lng ta m, la
kim ch nam hng dan cach hanh x va chon la loi song
cua ngi Kito hu.
Sau ay la mot vai quy tac thc ha nh :
- Khong bao gi lam ie u xau e at mot ket qua tot.
- Tat ca nhng g anh em muon ngi ta lam cho
mnh, th anh em hay la m cho ngi ta trc(Mt 7,12)
- c ai oi ta phai ton trong tha nhan va lng tam
cua ho. Tot nhat, anh em hay xet sao e tranh gay c cho
anh em mnh phai vap hay phai nga. (Rm 14,13)
Moi ngi can phai nang quay ve vi noi tam, suy
ngh, kiem iem e co the nghe c tieng noi lng tam
va tuan theo menh lenh khan thiet ay.
3. Hanh vi cua con ngi
V con ngi c tao dng giong hnh anh Thien
Chua, nen hanh vi cua ho phai hng ve nh ng ieu tot
lanh va chan that.
Mot hanh vi mang tnh gia tr ao c cua con ngi
th c goi la hanh vi nhan linh.
e mot hanh vi cu a ai o c goi la ha nh vi nhan
linh, th phai hoi u hai ieu kien :
- Co y thc : biet mnh ang lam cai g (y thc ve noi
dung, oi tng cua hanh vi) ; biet mnh ang la m cach nao
(dung phng tien, phng phap nao e at ket qua) ; biet
mnh co the lam hay t choi.
- Co t do : t do la kha nang hanh ong (lam hay
khong lam) va la chon (ieu nay hay ieu khac). T do
gan lien vi ly tr va y ch. V vay, con ngi thc hien
nhng hanh vi theo y mnh va t nh oat lay cuoc song
cua mnh. Cang lam ieu thien, con ngi cang tr nen t do.
Khi lam ieu gian ac, con ngi tr thanh no le cua toi.
Gia tr cua mot hanh vi nhan linh tuy thuoc vao :
- oi tng c la cho n la ieu tot hay xau
- Muc ch hay y hng. Can nh : y hng khong
the bien minh cho phng tien. Y hng tot kho ng the lam
cho mot hanh ong xau tr nen tot c. V du : khong the
cp cua ngi giau e cho ngi ngheo. Y h ng xau th
lam cho moi viec nen xau. V du : lam viec ao c e la ao.
- Hoan canh : t than, hoan canh khong the thay oi
ban chat tot hay xau cua mot hanh vi. Hoan canh c xem
xet e lam giam bt hay gia tang tnh nghie m trong cua
hanh vi hay trach nhiem cua ngi lam hanh vi o.
e nhan nh va phe phan mot hanh vi nhan linh, ta
phai xem xet tong the ca ba yeu to tren.

Bai 21
CAC NHAN C OI THAN

1. Nhan c
La mot thoi quen tot va ben vng, giup ta lam s
thien mot cach de dang hn. Cac nhan c oi than trc
tiep quy hng chung ta ve Chua, giup ta co kha nang
hanh ong nh con cai Thien Chua va ang c hng s
song i i.
Co ba nhan c oi than la c tin, c cay va c men.
2. c tin
La n Thien Chua ban, giup ta trao pho tron ba n than
va i mnh cho Thien Chua, cung on nhan ta t ca nhng
g Thien Chua a mac khai ma Hoi thanh truyen day ta.
Ngi tn hu khong nhng phai gn gi c tin va
song c tin, nhng con phai tuyen xng c tin va can
am lam chng va truye n ba c tin.
3. c cay
La n Thien Chua ban giup ta khao khat Nc Tri,
s song vnh cu nh hanh phuc i mnh, khi tin tng
vao cac li ha cua c Kito va pho thac vao sc manh
cua Chua Thanh Than ma vng long trong i hanh phuc
ma c Giesu a ha ban.
Thien Chua khong cam chung ta khao khat nh ng g
la can thiet cho cuoc so ng. Ngi muon chung ta pho thac
ni Ngai va biet khon ngoan tm kiem nhng g la chan
thc va ben vng, nhng g can thiet cho cuoc song i i
cua chung ta.
4. c men
La n Thien Chua ban, giup ta knh men Thien Chua
tren het moi s, va v Chua, yeu thng moi ngi nh
chnh ban than
Song c men la song tnh con thao vi Thien Chua
la Cha, ang yeu men chung ta trc, va song tnh huynh
e vi moi ngi, cung la con cai cua Cha tren tri.
Hoa trai cua c men la niem vui, bnh an va long
thng xot, song hiep thong tng tr lan nhau, hao phong
va bat vu li.
Bai 22
CAC NHAN C NHAN BAN

1. Khai niem
Cac nhan c nhan ba n (hay con goi la nhan c
luan ly) la nhng thoi quen ben vng hng thien cua ly tr
va y ch, giup chung ta ieu chnh hanh vi, loi song cua ta
theo ly tr va c tin.
Co bon nhan c nhan ban ong vai tro tru co t : khon
ngoan, cong bnh, du ng cam va tiet o. Cac nhan c nay
giup chung ta t chu ban than va an vui e song tot lanh.
2. Ban giai ve cac nhan c
- Khon ngoan : la nhan c giup ly tr chung ta nhan
ra nhng ieu thien ch thc va la chon nh ng phng
the tot nhat e at ti. Ngi khon ngoan th an o tng
bc (Cn 14,15)
- Cong bnh : la ton trong quyen li cua ngi khac,
oi x hai hoa vi het moi ngi va thc thi cong ch la
trach nhiem cua moi ngi.
c cong bnh giup chu ng ta thc hien nhng g cua
ngi khac, th tra ve cho ho ; nhng g la cua Thien Chua,
th tra ve cho Thien Chu a (x. Mc 12,17).
- Dung cam (can am) : la nhan c giup chu ng ta
kien tr theo uoi ieu thien ti cung du gap nhieu gian nan
th thach ; cng quyet chong lai cam do va vt thang s
hai ; dam oi dien vi nhng th thach va bach hai, san
sang hy sinh mang song mnh v chnh ngha.
- Tiet o (chng mc ) : la nhan c giup ta biet t
chu trc nhng quyen ru cua cac thu vui va gi chng
mc trong cach hng dung nhng tien nghi vat chat.
Muon co cac nhan c nay, chung ta pha i co gang
luyen tap tng ngay va suot i.
Cau hoi thao luan
Theo ban, ngi ta co nhng quyen li g ma ngi
khac phai ton trong ? Ban co biet nhan quyen la g
khong?

Bai 23
TOI

I. TOI LA G ?
Toi la hanh vi khc t le luat cua Thien Chua va
tnh yeu cua Ngai, khi chu tam vi pham luat Chua.
Toi la mot hanh vi ca nhan xuc pham en Thien
Chua, gay ton thng cho ban than, mat s bnh an cua tam
hon va lam o v tnh lien i vi tha nhan.
II. CAC CA P O CUA TOI
Neu xet ve pha Thien Chua la ang Tot lanh b xuc
pham, th toi nao cung nghiem trong. Nhng neu xet ve
pha cac viec xau chung ta a lam va so sanh chung vi
nhau, th chung ta co the phan biet toi trong va to i nhe.
Toi trong : la vi pham luat Chua trong mot van e
quan trong, vi y thc ay u va y muon hoan toan t do.
Toi trong lam ta xa la Chua va anh mat an sung.
Toi nhe : la vi pham luat Chua trong mot viec nho
hay trong mot van e quan trong nhng khong hieu biet
ay u va khong c t do ay u khi c muon.
Toi nhe khong lam ta xa la Chua va anh mat tnh
ngha vi Ngai, nhng lam ton thng tng quan vi
Ngai, khien ta giam bt long yeu men Chua, de hng
chieu ve ieu xau khien ta co nguy c pham toi trong
nhieu hn, nhat la khi chu tam pham toi nhe.
Ngoai trach nhiem ca nhan khi ta pham toi, chu ng ta
co trach nhiem mang cac toi do ngi khac pham khi
chung ta cong tac vao o, bang cach :
- Tham gia trc tiep va co chu y.
- Ra lenh, xui giuc hay tan thanh.
- Che ay, khong tm cach ngan can khi co bon phan
phai ngan can.
- Bao che nhng ngi pham toi.
III. BAY MO I TOI A U (CAC TOI GOC)
Cac toi ta pham thng do 7 toi goc sau :
1. Kieu ngao : qua t e cao mnh ma khong quy
hng ve Thien Chua la can nguyen cua moi s thien hao.
2. Ha tien (ngha ung la toi tham lam) : tm kiem
cua cai vat chat mot ca ch thai qua, en o coi cua cai vat
chat la chua, la muc ch chnh yeu cua i mnh.
3. Dam duc : ham muon thai qua nhng thu vui nhuc
duc, vt ra ngoai pham vi cho phep la i song hon nhan.
4. Hn gian : khong hai long vi nhng g khong ap
ng c tnh ch ky cua mnh.
5. Me an uong (vo ieu o) : hng thu mot cach qua
o nhng tien nghi cuoc song.
6. Ghen ghet : buon phien khi thay ngi khac c
phuc lanh, va nh vay la lam giam bt gia tr va quyen li
cua mnh
7. Li bieng : gom co li bieng t nhien : khong muon
lam viec g, ch muon nhan roi ; li bieng thieng lieng : chenh
mang, h hng nhng viec thieng lieng, th phng Chua.
IV. CAC NGUON SINH RA TOI
i song ngi Kito hu thng b e doa bi cac
cam do. Ta co the b ca m do bang nhieu cach :
1. Ma quy : ma quy khong trc tiep loi keo y ch t do
cua chung ta pham toi, nhng no thuc giuc chu ng ta chong
lai Thien Chua va lam ieu nghch lai thanh y Thien Chua.
2. The gian : gng xau va s loi keo cua nhng
ngi toi lo i.
3. Xac tht : s khao khat cua cac giac quan oi c
thoa man va nhng c muon bat chnh trong ta m hon.
V. TAI SAO LAI CO CAM DO ?
Thien Chua khong cam do chung ta, nhng Ngi e
cho ta b cam do nham :
- Ren luyen ta trng thanh, kien tr trong cho n la
tot lanh cua mnh.
- e ta biet mnh yeu uoi, can khiem ton nng ta
vao Chua v Chua luon giup sc cho ta, trong cn cam do
Chua luon ben ta ; va cung e ta cam thong va tha th
nhng loi pham cua anh em mnh.
VI. NHNG PHNG THE CHONG LAI CAM DO
Hai phng the chnh yeu chong lai cam do la cau
nguyen va sam hoi
1. Cau nguyen va lanh nhan cac b tch
La phng the hu hieu e ta co c Chua, chong lai
nhng cn cam do. Neu khong cau nguyen, ta se de dang sa
vao chc cam do.
2. Sam hoi
Sam hoi la hanh vi khie m ton nhan thc s yeu uoi
cua mnh, hoi han v ie u gian ac mnh a lam. Nh o, ta
quyet tam xa lanh toi loi, khong tai pham na.
Thien Chua ghet toi, nhng Ngai yeu thng toi
nhan. Ngai khong muon toi nhan phai h mat, nhng muon
ho an nan sam hoi e c song. Ngai mi goi to i nhan oi
i. Ngai kien tam ch i ho tr ve.
V vay, khi en xin n tha th cua Thien Chua trong
b tch Hoa giai, chung ta phai nhn vao lo ng nhan t
thng xot cua Chua hn la vao toi lo i cua mnh. Toi cac
ngi, dau co o nh son, cung ra trang nh tuyet ; co tham
ta vai ieu, cung hoa trang nh bong (Is 1,18).
Ngoai ra, con co nhng phng the nhan ban nh :
- Tranh s nhan roi, nhan c vi bat thien
- Thie t lap nhng moi tng quan lanh manh vi
ngi khac. Song co o c se de dang tr thanh nguon sinh
ra cn cam do
- Het sc xa tranh nhng dp toi di mo i hnh thc.
- Song chan thc vi n goi bac song cua mnh.
Cau hoi thao luan
1. Toi pham en Chua Thanh Than la to i g ?
2. Khi en vi b tch hoa giai, Hoi Thanh day chung
ta phai nhn vao long thng xot cua Chua hn la vao toi
cua mnh, the nhng neu khong nhn vao toi cua mnh th
lam sao an nan sam hoi ? Li day nay co g mau thuan
nhau khong ?

BAI 24
MI IEU RAN

I. Y NGHA
Mi ieu ran la ban hien phap ma Thien Chua a
ban cho dan traen, quy nh cac tng quan vi Thien
Chua va vi nhau, nham quy tu va xay dng mot dan thanh
chuan b on nhan n cu o cua Thien Chua.
c Giesu a song va kien toan Mi ieu ran :
Ngi a noi ket luat men Chua yeu ngi nen mot, va
thiet lap giao c m i vnh cu gia Thien Chua va con
ngi bang chnh mau cua Ngi tren thap gia.
Hoi Thanh tuan gi Mi ieu ran theo tinh than cua
c Giesu : khong phai e nen cong chnh, nhng e nen
hoan thien nh Cha tren tri.
II. CAC IEU RAN
1. Th phng Thien Chua
Hay yeu men c Chua, Thien Chua cua anh em, het
long het da het sc anh em(nl 6,5)
Ton th Thien Chua la thai o phai ao cua thu tao
oi vi ang Tao Hoa. Nhng toi loi a lam le ch lac thai
o chnh ang ay ni con ngi.
c Giesu a sa cha nhng thai o lech lac trong
viec ton th Thien Chua va at viec ton th Thien Chua
vao chnh tam iem cuo c song con ngi.
Viec ton th Thien Chu a phai a con ngi va o moi
tng quan cha con vi Thien Chua (x. Rm 8,15). Do o,
viec ton th Thien Chua phai xuat phat t noi tam con
ngi do Chua Thanh Than khi day va c thc hien
theo cach thc c Giesu a day.
ieu ran th I bao gom c tin cay men. Chung
ta tin tng, yeu men va hy vong vao Thien Chua la Cha
cua chung ta va at Ngi v tr toi thng trong cuoc
song cua chung ta.
Loi pham en ieu ran th I la thai o nghch la i c
tin cay men. o la thai o ph bang Thien Chua, that
vong va t phu (t ma n ve mnh hay qua y lai vao long
thng xot cua Thien Chua).
2. Keu cau Danh Thien Chua
Thien Chua a mac khai danh cua Ngi cho Mose :
Ta la ang T Hu (Xh 3,14).
Danh (ten) cua ai th ch chnh ngi o. Ton knh
danh cua ai la ton knh chnh ngi ay. Chung ta ton th
Thien Chua th phai ton knh Danh cua Ng i. Do o, viec
keu cau Danh Chua phai tham nhuan long tin tng ben
trong va bieu lo bang s ton knh ben ngoai.
V vay, ieu ran th II cam moi li noi xuc pha m en
Danh Chua, keu cau Danh Chua mot cach khiem nha, vo
c, va cang khong the lay Danh Chua e the gian, nai en
Danh Chua e lam chng cho li doi tra, ay la mot trong toi.
3. Chua Nhat
Chua Nhat c ac bie t dang rieng e ton th Thien
Chua va ngh ngi.
Chua Nhat con la ngay mng knh c Giesu song
lai t coi chet.
Chua Nhat la thi than ngh ngi e cham lo phat
trien nhan cach, i song gia nh va xa hoi.
V vay, hoa tra i cua Chua Nhat la nie m vui. Ngi
Kito hu phai song vui v mng Chua song lai, vui v gia
nh sum hop, vui v c gap g ban be, vui v c ngh
ngi va giai tr sau mot tuan lam viec cang thang.
4. Song hieu thao
V c tao dng giong hnh anh Thien Chua la Tnh
Yeu, nen con ngi song khong the thieu tnh thng. V
vay, Thien Chua a tru lieu e con ngi c sinh ra va
ln len trong mot gia nh. Gia nh la ni au tien con
ngi c on nhan tnh yeu thng va hoc bie t cach yeu
thng ngi khac.
Hieu thao vi cha me :
- la tnh cam t nhien chan that phat xuat t tng
quan huyet nhuc : Hay nh rang : nh cac ngai, con a
c sinh ra. Sao con bao en c ieu cac ngai a lam
cho con.
- Long knh yeu ay ba t nguon t long knh s Thien
Chua : Hi ke lam con, hay vang li cha me trong moi s,
v o la ieu ep long Chua.
Song hieu thao :
- la song khon ngoan : Ngi con ngoan th men li
cha qu mang, a ngao nghe th khong nghe li ran day.
- la phung dng cha me luc gia yeu, nang tinh
than luc om au, co n.
5. Ton trong s song
S song con ngi th cao quy va linh thanh v no bat
nguon t Thien Chua ; la an hue Chua ban cho con ngi.
Yeu men Thien Chua th phai yeu men s song
Ngi a ban cho ta, yeu tha nhan la yeu s song con
ngi ni ho.
T o, mot nguyen tac ma moi ngi phai ton trong la:
Khong ai c vi pham s song cua mnh va cua ngi
khac v ch mnh Chua mi la chu tuyet oi cua s song.
Tr trng hp t ve chnh ang e bao ve s song
cua chnh mnh.
Moi ngi c mi goi ton trong va yeu men s
song cua chnh mnh va cua tha nhan.
Tuy nhien, s song cua con ngi ch co gia tr tng
oi. Thien Chua mi la chu tuyet o i. Do o, viec ton th
than xac la mot thai o lech lac, ao lon gia tr.
S song cua than xac th cao quy, song no cung c
mi goi e hy sinh tnh mang v ban hu, nh c Giesu
a lam.
6. Song trong sach (bao gom ieu ran th 6 va 9)
Thanh Kinh noi : Thie n Chua tao dng con ngi
theo hnh anh cua mnh. Hnh anh Thien Chua ni con
ngi la nen tang pha m gia cua ngi nam va ngi n.
Song nam va n lai la hai gii tnh khac nhau, nhng bo
sung cho nhau. ay la y nh cua Chua.
Gii tnh anh hng tren toan bo con ngi, ca xac va
hon. No lien quan ac biet en i song tnh cam va kha
nang yeu thng va truyen sinh, noi chung moi tng quan
vi ngi khac.
Moi ngi phai nhn nhan va on nhan gii tnh cua
mnh nh mot n goi ma Thien Chua at e.
Song trong sach (khiet tnh) la lam chu phai tnh cua
mnh, e song nh mot con ngi, va nhat la con Chua. Ngi
ta se luon phai chon la : hoac lam chu cac am me va c
song an vui ; hoac no le chung va tr nen bat hanh.
Muon lam chu ban than, chung ta phai biet song ieu
o, ngha la dung ly tr e hng dan cac am me va them
muon giac quan cua con ngi. e co c ne p song ieu
o, ta phai luyen tap cong phu va lau dai. Ngay qua ngay,
con ngi ieu o va khiet tnh c hnh thanh bang
nhieu chon la t do. Nh o, ta co the nhan biet, yeu men
va chu toan nhng ieu thien luan ly trong cuoc song
thng ngay.
7. Song cong bnh
Thien Chua a giao cho con ngi quyen lam chu vu
tru van vat, ngha la quyen cai quan va hng dung nhng
ieu kien can thiet e song xng hp vi nhan pham va
hoan thanh n goi cua mnh. o la nen tang cua moi quyen
li va ngha vu cua c cong bnh. Moi ng i phai co trach
nhiem thi hanh c cong bnh
c Giesu mi goi chung ta c x vi nhau hn ca le
cong bang mat en mat, rang en rang, o la song c ai
; song quang a i v i nhau nh anh em mot nha ; ai muon
lay ao trong th cho ho luon ca ao ngoai (x. Mt 5,40) ;
chung ta a lanh nhan cach nhng khong th cung hay cho
nhng khong ; quan tam en nhu cau va li ch cua ngi khac.
Loi pham en c cong bnh :
- trom cap cua ngi khac, lay cua chung lam cua rieng
- khong giup ng i tu ng cc khi ta co ieu kie n
Loi pham en c cong bang oi buoc ta phai hoan tra.
8. Ton trong s that
Ta phai ton trong s that v Thien Chua la ang
Chan that va thau suot moi s. Thien Chua muon chung ta
phai song chan that, v s that rat can cho i so ng chung.
- s that giup ta song t do va bnh an
- lam cho moi ngi tn nhiem va lien i vi nhau,
ay la nen tang xay dng mot cong oan.
- lam tang them uy tn va danh d cho ban than.
c Giesu a noi : Thay la con ng, la s that va
la s song (Ga 4,16)
Ngi mon e cua c Giesu phai song chan that. Ai
song theo s that th ngi ay lam chng cho c Giesu la
s that.
Tuy nhien, trong thc te , khong phai moi s that eu
c phep noi, co nhng s that can phai gi kn do chc
nang hay do nghiep hoac v ngi khac khong u t cach
hay khong co tham quyen biet.
Moi ngi can phai gi s de dat ung mc oi vi
i t cua ngi khac.