SpeLen is zo eenvoudig nog niet

t.
*
.
:r ..
:: ;
=8.#
g.'6=#-
:
P,eeic!
:.
Het schoolplein van de Montessorischool
in Hoorn is niet zomaar een schoolplein
met een glijbaan en een wipkip. Op de
griize tegels zijn met kleuren vakken gete-
kend. Sta je
in een rood vak, dan speel je
een wedstrijdie tegen andere kinderen. In
oranie speel je
samen en binnen de blau-
we liinen vermaak
ie ie
in je
eentje. Lera-
ren ontbreken om
ie
in de gaten te hou-
den, maar er is een spelcoach die het spe-
len actief begeleidt. "Ik bied spelletjes aan
die de leerlingen niet kennen en stimuleer
ze om mee te doen binnen een vak dat
past bii hun sociaal-emotionele ontwik-
keling. Voor kleuters is een eenvoudig tik-
spelletje bijvoorbeeld al heel uitdagend,
maar soms vindt een kind het moeiliik
om in competitieverband te spelen. Die
haal ik dan uit het rode vak en daag ik uit
om in het blauwe gedeelte te oefenen. Zo
zorg ik dat iedereen meedoet", zegt Basti-
aan Meijer, de spelcoach in Hoorn, die i
dienst is van Beweeg Wijs.
Hii is ingehuurd omdat er naar ziin
gen vaak conflicten tiidens het bu
len ziin en omdat de werkdruk bii
ten steeds hoger wordt. Overigens
niet alleen op het plein, ook ouders
kinderen
-
die volgens een vast
zijn ingedeeld
-
kijken toe en de leerl:
gen van groep 8 bieden spelletjes aan
iongsten
aar. "Zo heb je
best veel ogen of
zo'n schoolplein", zegt Meijer, die bevoegd
gymdocent is. Volgens hem ziin er min-
der incidenten dan voor ziin komst, door-
dat er nu meer controle en structuur is.
"Yaak ziin het dezelfde kinderen die ruzie-
maken. Daarom probeer ik ze ook iets
te laten doen dat bii hun ontwikkeling
past en griip ik in als de spanning zich
opbouwt."
Overigens mogen leerlingen zichzelf ook
vermaken. Maar op het moment dat ze in
een vak staan, doen ze mee met wat in dat
vak wordt aangeboden.
Niet iedereen is even enthousiast over de
nieuwe schoolpleinfllosofie. Zo vindt Lou-
ise Berkhout, docent psychotogie en psy-
chopathologie aan de Hogeschool Lei-
den, dat we ons te veel met kinderen
bemoeien. Tijdens haar promotieonder-
zoek observeerde ze spelende kinderen in
biina vijftig kleuterklassen en ontdekte ze
dat kinderen altijd uit zichzelf tot spelen
t14
komen.
'Bii de een duurt het langer dan
bij de ander, maar geen kind bliift met de
armen over elkaar zitten. Hoe meer een
kind zich onbespied waant, hoe intensie-
ver hij speelt. Maar zodra een volwassene
zich ermee bemoeit, is het afgelopert', zei
ze in april tegen een verslaggever van dag-
bladTlouw. Volgens haar is Beweeg Wiis
niet per se de heilige graal. Aan de tele-
foon licht ze toe waarom:
'Als
ie
bepaalt
wat waar gespeeld mag worden, schept dat
misschien duideliikheid, maar het klinkt
mij ook beperkend in de oren. Ik vind dat
kinderen ook onbespied moeten kunnen
spelen en dan zelf mogen bedenken wat
ze doen."
Ron ten Broeke, bedenker van Beweeg
Wijs, reageert hierop:
"Naast de zes kleu-
Ienzones ook plekken waar
ki nnen spelen,
onder voorwaarde dat ze anderen niet tot
Iast zijn. Want als
ie
kinderen helemaal
vrij laat spelen, dan geldt het recht van de
sterkste. Dat wil
ie
juist in een schoolom-
geving niet; daar wil je
dat kinderen bui-
ten even veilig kunnen spelen als binnen.
Daarom zien we het schoolplein als mini-
maatschappij, waarin
le
je
kunt ontwikke-
len. Dichtbif school kun
ie
zitten en chil-
len.Hoe verder
ie
van school komt, hoe
meer je de maatschappij in gaat en hoe
ingewikkelder je
kunt spelen. Daarom zit-
ten de
-
rode
-
voetbal- en basketbalvel-
den verder weg."
Berkhout ziet dat kinderen het tegenwoor-
dig moeiliiker vinden om zichzelf te ver-
maken. Ze ziin gewend om vermaakt te
worden, omdat ongeveer iedereen een
tablet heeft om spelletjes op te doen. Daar
is Meiier van Beweeg Wiis het mee eens:
Ondarwijsbtadl
Het schoo[ptein op
MontessorischooI Kersenboogerd
in Hoorn is volgens een vast schema
van Bewijs Wijs ingedeetd. Staat een
leerting in een rood vak, dan speett
hij een wedstrijdje tegen andere
kinderen, in oranje speett hij samen
en binnen de btauwe lijnen vermaakt
hij zich in zijn eentje.
"Kinderen krilgen geen spelletjes meer
aangeleerd, doordat ouders te druk zijn
met werken en ze na school meteen naar
de opvang of de voetbalvereniging gaan.
Bovendien zitten kinderen vaker achter de
computer dan dat ze buiten spelen."
Maar het aanleren van nieuwe spelleties
is geen panacee, volgens Berkhout. Het
ligt ook aan de manier waarop ouders met
hun kroost omgaan. Kinderen hebben
niet meer de mogelijkheid tot avontuur en
mogen niet meer zo ver buitenshuis spe-
len.
"We
gaan eigenlijk heel beschermend
en beperkend met kinderen om."
Springtouw
Op de Amsterdamse Burgemeester de
Vlugtschool wordt leerlingen in groep 3
al duidelilk gemaakt hoe ze met elkaar om
moeten gaan. En leerlingen uit groep 8
-
helden genoemd
-
hebben als taak conflic-
ten op het schoolplein op te lossen door
Ieerlingen uit elkaar te halen. Pas als dat
niet lukt, helpen leraren om het conflict
op te lossen.
Leerkracht Kiren Baig is tevreden over de
helden die de oren en ogen van de leraren
ziin. "Die helpen met het behouden van
een fiine sfeer", zegt ze.
Op haar school hebben ze een continu-
rooster van half negen tot kwart over
twee, waarbij de leerkrachten in de kleine
pauze van tien tot half elf buiten staan en
ze in de grote pauze van twaalf tot kwart
voo een, volgens een vast schema, plein-
wacht hebben. Baig staat zelf drie keer per
week buiten, samen met ongeveer tien
andere leerkrachten en ondersteunend
personeel waaronder de directeur, de con-
cirge en administratief medewerkers. E
25 oktober 2014
'iii;ji!il
r'$
*t
. *tAt-
Iedereen doet actief mee met het voet-
ballen, het springtouw en tafeltennis, in
plaats van met een kop koffie in de lera-
renkamer te zitten. Ze vindt een spelcoach
van Beweeg Wijs niet nodig. "We kunnen
het zelf en iedereen is bevoegd om met
de kinderen om te gaan. Iemand extern
inhuren kost geld, wat we liever aan ande-
e activiteiten besteden."
Wat volgens Baig het belangrijkst is op een
schoolplein, is dat kinderen niet aan hun
lot worden overgelaten. "Op mijn vorige
school werkten we met ouders of buurtbe-
woners die overbliifjuf waren en daarvoor
een vrijwillige biidrage kregen. Elke klas
had dan een overblijfjuf en de kleuters
twee, maar die zaten vaak alleen maar op
een bankje in de zon. Het gevolg was dat
zodra de school weer begon je als docent
het eerste kwartier van
ie
les kwijt was
om alle ruzies en emoties weer een plek te
geven. Dat heb ik als heel onprettig erva-
ren."
Volgens Berkhout is het inhuren van vrij-
willigers inderdaad vragen om moeilijk-
heden. "Iemand die ingehuurd wordt
moet over goede pedagogische kwaliteiten
beschikken om met kinderen om te gaan.
Anders schep je eigenliik een nieuw pro-
bleem."
Toch ligt het probleem van ruzinde en
passieve leerlingen niet alleen aan hun
ouders of de begeleiding die ze bii het spe-
Ien krijgen. Het ligt ook aan het school-
plein zelf. "Wat
je heel veel ziet is dat de
ruimte te klein is, waardoor
ie
dominante
groepen krijgt
-
voornamelijk de jongens
van goep 8 die het hele schoolplein over
voetballen
-
en er kinderen aan de kant
staan die geen plek hebben om te bewe-
gen", zegt Mirka
Janssen
van de Hoge-
school van Amsterdam, die onderzoek
deed naar schoolpleingedrag. "Net zoals
we iedere verkeerssituatie met een roton-
de of stoplicht sturen, zodat er geen chaos
ontstaat, zouden we dat ook meer met
schoolpleinen moeten doen."
Volgens
Janssen
is het belangrijk om niet
alle leerlingen tegelijk op het plein te heb-
ben en hotspots te creren, zoals een voet-
balveldje, een renbaan of een klimplek,
zodat ieder spel tot zijn recht kan komen.
Een hotspot-rooster zorgt dan voor verde-
ling van de populaire plekken onder de
Onderwijsbtad :
kinderen, waardoor juist de minder moto-
risch begaafde kinderen ruimte kriigen
om te bewegen en kinderen ook de ruimte
krijgen om zelf tot spelen te komen
Groen
Het ideale schoolplein ziet er volgens
Berkhout nog anders uit: niet grijs, maar
groen. Dat betekent dat er hoogteverschil-
len zijn, dat je kunt klimmen in bomen
en in de bosjes mag spelen. "lk was laatst
op een school in Friesland en daar lag een
grote betonnen rioleringsbuis. Daar zag
ik kinderen in de weer met buitenbanden
om die erop te hijsen. Dat zljn de goede
voorwaarden, want dan geef je kinderen
de kans op avontuurlijk spel."
Verder werkt het volgens Berkhout goed
om kinderen zelf te betrekken bii de
inrichting van hun schoolplein, dat doet
de Hogeschool Leiden samen met scholen.
"In principe ben ik dus tegen voorgeschre-
ven spel", besluit ze. "Maar kan het han-
dig ziin, als je met kleine, grijze school-
pleinen te maken hebt." E
25 oktober 2014