ZESZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI BIAOSTOCKIEJ 2006

Budownictwo Zeszyt 28

Ireneusz Dyka1, Piotr E. Srokosz1

Obliczenia statyczne fundamentw pytowo-palowych

Streszczenie: W referacie przedstawiono zagadnienia zwizane z obliczeniami
statycznymi pyt fundamentowych na podporach palowych. W analizach zastosowano
procedur iteracyjn, wykorzystujc wasn metod oblicze osiada pali w grupie
oraz klasyczn metod wyznaczania si wewntrznych w sprystych pytach na
podou Winklera. Oceniono wpyw sztywnoci pyty fundamentowej oraz
nadbudowy na rozkad i wartoci si wewntrznych na wybranym przykadzie
obliczeniowym. Przeanalizowano wpyw nierwnomiernych osiada poszczeglnych
pali w grupie na redystrybucj si wewntrznych w fundamencie.

Wprowadzenie
Due obszary wojewdztwa warmisko-mazurskiego obfituj w podoa
z gruntami sabononymi lub nonymi, lecz bardzo niejednorodnymi. Wiele
inwestycji realizowanych na tych obszarach, wymusio na projektantach
posadawianie wznoszonych bd dobudowywanych obiektw na fundamentach
pytowo-palowych. Realizacja wikszoci z tych obiektw (najczciej
przemysowych), ze wzgldw technologicznych, nakadaa bardzo ostre
wymagania dotyczce warunkw II stanu granicznego uytkowania, w odniesieniu
do wybranych fundamentw precyzyjnych maszyn. Niejednokrotnie fundamenty
pytowo-palowe stosowano nawet tam, gdzie podoe zbudowane byo wycznie
z warstw nonych, lecz niejednorodno ukadu warstw i rnorodno
wystpujcych tam gruntw moga wywoa, w przypadku posadowienia

dr in., Uniwersytet Warmisko-Mazurski w Olsztynie

315

Ireneusz Dyka, Piotr E. Srokosz

bezporedniego, takie rnice osiada, ktre mogy doprowadzi nie tylko do

wadliwej pracy, ale te do trwaych uszkodze zainstalowanych urzdze.
W projektowaniu tego typu posadowie najczciej korzysta si
z komercyjnych programw komputerowych do statyki sprystych pyt na
sprystych podporach [11]. Niestety, kwestia realnego zamodelowania
wsppracy fundamentu z podoem gruntowym (np. poprzez rzeczywiste
wartoci parametrw stosowanych w obliczeniach modeli), wci pozostaje
aktualnym problemem (zmartwieniem) uytkownika [11]. Jednoczenie
rnorodno metodyk obliczeniowych [4,5,11] wraz z niewtpliwymi ich
zaletami, ale te i wadami, zwykle wprawia projektanta w zakopotanie.
To wanie osiadania fundamentu w duym stopniu decyduj o rozkadzie
i wielkoci si przekrojowych w fundamencie i w konstrukcji nadbudowy.
W przypadku fundamentw palowych, problem oszacowania realistycznych
osiada jest bardziej skomplikowany ni w przypadku fundamentw
posadowionych bezporednio. Wynika to midzy innymi z wzajemnego
oddziaywania midzy palami, ktre determinuje prac pali w grupie (rys. 1).

Rys. 1. Schemat osiadania pali w grupie

Biorc pod uwag fakt, e w szerokiej gamie metod obliczeniowych, brakuje

propozycji pozwalajcej uwzgldni realistyczn prac pali w grupie oraz
uwzgldniajcej wpyw sztywnoci pyty na ich zachowanie, autorzy zdecydowali
si poda iteracyjn procedur obliczeniow, stosowan przez nich w praktyce
inynierskiej.

316

Obliczenia statyczne fundamentw pytowo-palowych

1. Wasna metodyka obliczeniowa

W proponowanej procedurze obliczeniowej autorzy wykorzystali wasne
programy komputerowe [1,10].
Program do oblicze statycznych pyt sprystych [10] bazuje na
jednoparametrowym modelu podoa gruntowego Winklera-Zimmermanna.
Uwzgldniajc wspprac fundamentu pytowego z fundamentem porednim
(pale), reakcje na podpory palowe (spryny) wyznaczane s z podstawowej
zalenoci Winklera po uprzednim wyliczeniu cakowitych odksztace ukadu
(osiada), wyznaczonych z rwnania rniczkowego ugicia pyty na podou
sprystym:

4s(x , y )
4s(x , y ) 4s(x , y ) C(x , y )
p(x , y )
+
2
+
+
s(x , y ) =
,
4
2
2
4
N(x , y )
N(x , y )
x
x y
y

(1)

gdzie: N sztywno pyty;

C wspczynnik sprystoci podpr;
p obcienie podoa;
s ugicie (osiadanie).
Program [10] ukada i rozwizuje rwnania postaci (1) stosujc metod rnic
skoczonych MRS (implementacja w Delphi propozycji [9]).
Do oblicze osiada poszczeglnych pali posuy autorski program
komputerowy GRUPAL [1]. Zastosowana w nim metoda [2,3] uwzgldnia
nieliniow charakterystyk zalenoci przemieszczenie-osiadanie dla pala
pojedynczego i oddziaywanie midzy palami w grupie przy zaoeniu maych
odksztace (Gmax modu odksztacenia postaciowego dla maych odksztace).
Program suy do obliczania osiadania pali pojedynczych oraz pali w grupie
obcionych siami pionowymi w dowolnie uwarstwionym podou gruntowym.
Na rysunku 2 przedstawiono zastosowany sposb dyskretyzacji pali w grupie.
Pojedynczy pal przyjto traktowa jako odksztacalny prt osiowo ciskany. Pal
podzielony jest na odcinki. W wzach umieszcza si podpory spryste
modelujce opr gruntu.
Obliczenia przeprowadza si dla kolejnych przyrostw obcienia, w kadym
kroku obliczana jest nowa warto moduu odksztacenia dla aktualnego
naprenia w danym wle. Wraz ze wzrostem obcienia nastpuje mobilizacja
oporw gruntu.

317

Ireneusz Dyka, Piotr E. Srokosz

Rys. 2. Sposb dyskretyzacji pali w grupie w programie GRUPAL

Obliczenia programem GRUPAL wykonywane s przy zaoeniu

fundamentu wiotkiego.
W celu uwzgldnienia wsppracy midzy palami a pyt o okrelonej
sztywnoci, proponuje si iteracyjn, sekwencyjn prac wymienionych wyej
dwch programw. W iteracji zerowej wyznaczane s wartoci reakcji
z fundamentu pytowego na podpory palowe, traktowane jako nieskoczenie
sztywne. Reakcje te obciaj rzeczywisty ukad pali w grupie wywoujc, ich
osiadanie.
Wyliczone charakterystyki spryste uwzgldniane s nastpnie w iteracji
pierwszej, w obliczeniach si wewntrznych fundamentu pytowego, jako pierwsze
przyblienie parametrw podpr sprystych. Wyliczanie wartoci reakcji podpr
palowych, ich osiada, charakterystyk sprystoci i si wewntrznych w pycie
powtarzane jest do momentu spenienia zaoonych warunkw zgodnoci
(np. stabilizacji wartoci reakcji podpr). Schemat algorytmu przedstawia
rysunek 3.

318

Obliczenia statyczne fundamentw pytowo-palowych

Rys. 3. Algorytm oblicze

2. Przykad oblicze
Wpyw uwzgldnienia pracy pali w grupie oraz sztywnoci fundamentu
pytowego przedstawiono na przykadzie wynikw oblicze statycznych (trzech
pocztkowych iteracji) fundamentu pod zesp maszyn (rys. 5). Wybrano jeden
z dziewiciu wariantw obcie obcienie rwnomiernie rozoone na caej
powierzchni pyty, przedstawiajc rozkad wartoci momentw zginajcych
w przypadku braku podpr palowych (rys. 4 i 6) oraz w przypadku iteracyjnego
uwzgldnienia pracy pali w grupie (rys. 7-9, ciemniejsze odcienie szaroci
oznaczaj wartoci mniejsze).
Na rysunkach 10-12 przedstawiono rozmieszczenie pali pod pyt oraz
wartoci obcie (rys. 11 rozkad obcie w planie, rys. 12 zmiany wartoci
w kolejnych iteracjach). Jak mona zauway, kolejne iteracje zrnicoway
rozkad wartoci obcie pali, redukujc je w polach rodkowych pod pyt,

319

Ireneusz Dyka, Piotr E. Srokosz

a koncentrujc w strefach przykrawdziowych. Zwizane jest to wanie

z redystrybucj si w ukadzie pyta-pale wywoan wpywem sztywnoci pyty,
jak i zwikszonymi osiadaniami pali wewntrznych w stosunku do pali skrajnych
(praca pali w grupie). Zestawienie ekstremalnych wartoci obcie pali
przedstawiono w tabeli 1.

500

0
0

500

500

1000

1500

2000

2500

0
0

500

1000

1500

2000

2500

[-]

M0 [MPa]

Rys. 4. Urednione parametry podoa

Rys. 5. Geometria pyty

Mxmin = -18,3 [kNm] Mxmax = 29,9 [kNm]

Mymin = -6,8 [kNm] Mymax = 2,5 [kNm]

Rys. 6. Posadowienie bezporednie. Rozkad momentw zginajcych

Mxmin = -24,9 [kNm] Mxmax = 43,2 [kNm]

Rys. 7. Iteracja 0. Rozkad momentw zginajcych

320

Mymin = -10,6 [kNm] Mymax = 31,1 [kNm]

Obliczenia statyczne fundamentw pytowo-palowych

Mxmin = -98,2 [kNm] Mxmax = 39,7 [kNm]

Mymin = -29,0 [kNm] Mymax = 20,0 [kNm]

Rys. 8. Iteracja 1. Rozkad momentw zginajcych

Mxmin = -102,6 [kNm] Mxmax = 41.6 [kNm]

Mymin = -42,4 [kNm] Mymax = 20,7 [kNm]

Rys. 9. Iteracja 2. Rozkad momentw zginajcych

91

92

93

94

95

96

97

98

99 100 101 102 103 104 105 106 107 108

73

74

75

76

77

78

79

80

81

82

83

84

85

86

87

88

89

90

55

56

57

58

59

60

61

62

63

64

65

66

67

68

69

70

71

72

37

38

39

40

41

42

43

44

45

46

47

48

49

50

51

52

53

54

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

10

11

12

13

14

15

16

17

18

Rys. 10. Ukad podpr palowych

Rys. 11. Rozkad wartoci obcie podpr palowych [kN] (iteracja 2)

321

Ireneusz Dyka, Piotr E. Srokosz

340
320

Reakcja [kN]

300
280
260
240

Iteracja 0
Iteracja 1
Iteracja 2

220

106

96

101

91

86

81

76

71

66

61

56

51

46

41

36

31

26

21

16

11

200

Nr pala

Rys. 12. Wartoci obcie podpr palowych

Tablica 1. Zestawienie ekstremalnych wartoci reakcji na podpory palowe
Iteracja 0

Iteracja 1

Iteracja 2

Rmin [kN]

271.1

244.6

234.8

Rmax [kN]

271.1

296.9

317.6

Wnioski
Proces projektowania konstrukcji budowlanych najczciej nie uwzgldnia
przemieszcze fundamentw, ktre wynikaj ze wsppracy fundamentu
z podoem. Pomija si tym samym istotne oddziaywania, ktre generuj
dodatkowe siy wewntrzne w przekrojach konstrukcji. Te dodatkowe siy mog
by okrelone, pod warunkiem zastosowania odpowiednich modeli i procedur
obliczeniowych, adekwatne do rozpatrywanego problemu.
W niniejszym artykule przedstawiono prost procedur oblicze statycznych
dla fundamentw palowych, ktrej celem jest wyznaczenie realistycznych
wielkoci i rozkadu si przekrojowych w konstrukcji nadbudowy o okrelonej
sztywnoci. Zaprezentowana metodyka opisywana bya przez rnych autorw [6].
Oryginalnym elementem przedstawionej procedury oblicze jest sekwencyjne
wspdziaanie dwch autorskich programw komputerowych. Jeden program
umoliwia obliczanie si wewntrznych i odksztace fundamentu o dowolnej
322

Obliczenia statyczne fundamentw pytowo-palowych

geometrii i zmiennej sztywnoci na liniowych podporach sprystych, drugi

program suy natomiast do obliczania osiada pali w grupie w dowolnych
warunkach gruntowych. Zastosowana metoda oblicze osiadania pali w grupie
bya weryfikowana na podstawie pomiarw osiada rzeczywistych obiektw
posadowionych na palach [12], ktre wykazyway du zgodno z wynikami
oblicze.

Literatura
[1] Dyka I.: Program GRUPAL v 1.4. Obliczanie osiada grup palowych, 2001.
[2] Gwizdaa K., Dyka I.: Analityczna metoda prognozowania krzywej osiadania
pala pojedynczego. Inynieria i Budownictwo, 12/2001, s.729-733
[3] Gwizdaa K., Dyka I.: Estimation of settlements of piles in group. Proceedings
of the 9th Conference on Piling and Deep Foundations, Nice, 3/4/5 June 2002,
[4] Kosecki M.: Ocena moliwoci zastosowania wzorw Boussinesqa do
obliczania fundamentw pytowo-palowych. Inynieria i Budownictwo,
6/2004r., s.335-338
[5] Kosecki M.: Obliczanie fundamentw pytowo-palowych wedug zaoe
podoa dwuparametrowego. Inynieria i Budownictwo, 12/2001, s.725-728
[6] Krasiski A., winiaski J., Gwizdaa K., Tejchman A.: Obliczanie
fundamentw palowych z uwzgldnieniem zmiennej podatnoci pali. Materiay
I Problemowej Konferencji Geotechniki: Wsppraca budowli z podoem
gruntowym, Biaystok-Wigry, 1998
[7] Krasiski A.: Obliczenia statyczne fundamentw palowych. Seminarium
Zagadnienia posadowie na fundamentach palowych, Gdask, 2004
[8] Meyer Z., Chruciewicz S.: Ocena zmian projektowych warunkw
posadowienia sztywnego ustroju pytowo-palowego wspierajcego
konstrukcj komina. Konferencja naukowo-techniczna Awarie Budowlane,
Szczecin Midzyzdroje, 2003
[9] Rosiski B. (praca zbiorowa): Fundamenty. Projektowanie i wykonawstwo.
Arkady, Warszawa, 1976
[10] Srokosz P.E.: Program PWZ/PFB v.3.5 Pyta na sprystym podou, 2002
[11] winiaski J.: Ocena podatnoci podoa przy wymiarowaniu pyt
fundamentowych. Inynieria Morska i Geotechnika 5/2003, s.314-319
[12] Tejchman A., Gwizdaa K., Dyka I.: Nono i osiadanie pylonu mostu
podwieszonego przez Martw Wis w Gdasku. Materiay 50-tej Konferencji
Naukowej KILiW PAN i KN PZITB, Krynica, 2004

323

Ireneusz Dyka, Piotr E. Srokosz

STATIC CALCULATIONS OF PLATE-AND-PILE FOUNDATIONS

Summary: In the paper the problems of static calculations of foundation plates rested on
piles are presented. In the analyses an iteration procedure of determination of settlements
of piles working in a group and classical method of evaluation of internal forces in elastic
foundation plates based on Winklers basis were exploited. The influence of plates
rigidity and superstructure on internal forces distribution on the chosen example is
presented. The influence of irregular piles settlement distribution on redistribution of
internal forces in foundation plate was observed.

324