M i c h a G u t r a l g r.

1 0 1
Zagadnienie pocztku wszechw iata.
Pocztek wszechwiata- zagadnienie to od zawsze byo problemem dla
filozofw. Pojcie pocztku wszechwiata czy si z zagadnieniem pocztku
istnienia materii i pocztku istnienia ruchu. W nauce znane jest prawo o
niezniszczalnoci masy i energii, jest to prawo bdce oparciem dla tezy
filozoficznej, e materia i ruch s niezniszczalne. Jeeli tak, jeeli materia i
ruch s niezniszczalne, to wobec tego pytanie o pocztek istnienia materii i
ruchu wydaje si traci racjonalne podstawy. Mimo to jednak ludzie czsto
stawiaj to pytanie i naley podda je dokadniejszej analizie i wskaza, w
jakim sensie pytanie to moe by naukowo uzasadnione, a w jakim jego
rozumieniu staje si ono bezpodstawne.
Przewanie gdy ludzie stawiaj sobie pytanie o pocztek wszechwiata,
to chodzi im zarwno o moment, o chwil, w ktrej absolutnie wszelki byt
powsta z niczego, z niebytu, jak rwnie chodzi im o przyczyn, o sprawc,
ktry wywoa to domniemane przejcie absolutnego niebytu w byt. Ot takie
pytanie jest naukowo bezpodstawne, poniewa przyjmuje si je jako
poszukiwanie absolutnego pocztku istnienia materii (co opiera si na
przyjciu tezy o moliwoci powstawania materii z niczego, a teza ta jest jak
najwyraniej sprzeczna z twierdzeniami nauki) i absolutnego pocztku jej
ruchu (co opiera si na przyjciu tezy o zniszczalnoci ruchu i o moliwoci
powstawania ruchu z absolutnego bezruchu- co przeczy podstawowym
twierdzeniom nauki). Materializm dialektyczny np. przyjmuje nieskoczon
trwao istnienia zmieniajcej si materii, i w zwizku z tym pytanie o
absolutny pocztek wszechwiata, o przyczyn sprawcz narodzin wszelkiego
bytu materialnego z nicoci uwaa si za pytanie naukowo bezpodstawne.
Nauka wspczesna posugujc si zarwno obserwacj, jak i
wnioskowaniem stara si da odpowiedz na pytanie o pocztek wszechwiata.
Zaczto od odwrcenia pytania: zamiast pyta jak powsta wszechwiat,
naukowcy pytali, w jaki sposb wszechwiat sta si takim, jakim jest teraz.

Bada si stadia rozwojowe wstecz, starajc si doj tak daleko, jak to tylko
moliwe. W toku bada uczeni, zaczynajc od rzeczy nam najbliszych, zajli
si domniemanym wiekiem Ziemi, Soca i naszego Ukadu Sonecznego (pan
Cackowski podaje ich wiek na od 2 do 5 miliardw lat), a w kocu i wiekiem
naszej galaktyki. Na podstawie prawa Dopplera (=widmo wietlne przesuwa
si ku czerwieni wraz z oddalanie si rda wiata od obserwatora)
naukowcy doszli do wniosku, e galaktyki oddalaj si od siebie. Znajc
prdko ucieczki galaktyk moemy sdzi, e wszystkie one kiedy
znajdoway si w bliskim ssiedztwie i prawdopodobnie stanowiy kiedy
jedno (pan Cackowski uywa terminu kula gazowa na okrelenie punktu z
ktrego na skutek wielkiego wybuchu wszystko si zaczo). Nauka na razie
dalej nie siga. Ale filozofia ma prawo pyta i pyta: Co byo przedtem?,
Jak powstaa owa pierwotna kula gazowa?, Jaki stan materii by stanem
poprzedzajcym ow kul gazow, z ktrej bezporednio uksztatowa si
nasz wszechwiat?.
C odpowiedzia by na postawione wyej pytania filozof wspczesny,
filozof opierajcy si na faktach naukowych, a co odpowiedziaby na to samo
pytanie filozof spekulatywista? Ot ten drugi albo by gosi powstanie
materii z niczego bd te doszukiwa si w prapocztku dziaania jakiej
odwiecznej nadprzyrodzonej siy (=Boga). Inaczej natomiast odpowiedziaby
filozof wspczesny. Na pewno uchyliby si od dania absolutnie ostatecznej
odpowiedzi, albowiem w nauce o przyrodzie w ogle nie ma odpowiedzi
absolutnych. Filozof taki ograniczy si natomiast do sprecyzowania tego, o co
mona sensownie pyta, i do naszkicowania rnych moliwych odpowiedzi,
pozostawiajc naukowcowi spraw dowiedzenia ktra z nich jest prawdziwa.
Mona doj do wniosku, e pocztek wszechwiata nie istnieje, istnieje
natomiast nieskoczona seria uchwytnych stadiw uporzdkowanych w czasie.
Rzecz nauki bdzie sprawdzi, czy interpretacja ta pokrywa si z danymi
astronomii.

Bibliografia:

Z. Cackowski: Gwne zagadnienia i kierunki filozofii