FAKULTI PENDIDIKAN DAN BAHASA

SEMESTER : SEPTEMBER 2013

HBEF 3503
PENDIDIKAN INKLUSIF
(T1A1)

SARJANA MUDA PENGAJARAN ( PENDIDIKAN RENDAH )

DENGAN KEPUJIAN DALAM BIDANG SAINS ( SMP KHAS )

NAMA PELAJAR

MOHAMAD FAUDZI BIN

MOHAMAD SALEH

NO. MATRIKULASI

731208125515001

NO. KAD PENGENALAN :

731208-12-5515

NO. TELEFON

0138927731

E-MAIL

faudzi@oum.com.my

PUSAT PEMBELAJARAN :

OUM, TAWAU

HBEF 3503 : PENDIDIKAN INKLUSIF

ISI KANDUNGAN
BIL

TAJUK

M/S

1.0

PENGENALAN

2.0

KATEGORI INDIVIDU BEKEPERLUAN KHAS

CARA MENGENALPASTI INDIVIDU BERKEPERLUAN KHAS

3.0

DAN PENGAJARAN YANG BERKESAN

6

3.2

Mengenalpasti Kanak-kanak Bermasalah Penglihatan

Mengenalpasti Kanak-kanak Bermasalah Pendengaran

3.3

Kanak-kanak Bermasalah Pertuturan

3.4

Mengenalpasti Kanak-kanak Bermasalah Pembelajaran

10

4.0

KAEEDAH PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN PENDIDIKAN

INKLUSIF

11

5.0

KEPERLUAN PENDIDIKAN INKLUSIF

15

5.1

Keperluan Kesamarataan Hak Asasi

15

5.2

Keperluan Pendidikan Berkualiti

16

5.3

Keperluan Sosial

17

3.1

5.0

KEPERLUAN PEMBELAJARAN PENDIDIKAN INKLUSIF

17

6.0

PENUTUP

20

RUJUKAN

21

HBEF 3503 : PENDIDIKAN INKLUSIF

1.0

PENGENALAN

Matlamat pendidikan di Malaysia menurut Falsafah Pendidikan Negara adalah untuk

melahirkan masyarakat Malaysia yang kamil dari segi jasmani, emosi, rohani, intelek dan
sikap (JERIS). Oleh sebab itu, penyampaian ilmu dan kemahiran perlu merentasi setiap anakanak tanpa mengenal kebolehan, keupayaan dan kemampuan. Di dasari konsep Pendidikan
Untuk Semua, Pelan Induk Pembangunan Pendidikan digubal dan diperkenalkan. Salah satu
dasar tersebut adalah pengenalan Pendidikan Inklusif di sekolah harian perdana.

Pendidikan Inklusif dalam konteks pendidikan khas merupakan satu bentuk pendidikan yang
diberikan kepada gologan kanak-kanak berkeperluan khas yang mengikuti pembelajaran di
sekolah harian perdana. Menurut Haji Sabri Salleh, Timbalan Ketua Pengarah Pendidikan
(1990), Pendidikan Inklusif merupakan satu proses pengajaran yang dilakukan oleh guru
biasa di sekolah harian perdana terhadap kanak-kanak keperluan pendidikan khas yang
belajar bersama-sama pelajar normal. Manakala Kamariah Jarji (1994) pula menjelaskan
Pendidikan Inklusif melibatkan pelajar-pelajar dengan berkeperluan khas di dalam kelaskelas biasa di mana(bantuan yang sesuai kepada mereka diberikan) bagi membolehkan
mereka mengikuti pengajaran dan pembelajaran bersama rakan sebaya mereka.

Dewasa ini, perlaksanaan Pendidikan Inklusif di sekolah harian perdana adalah satu
keperluan memandangkan terdapat kanak-kanak yang berkeperluan khas menuntut di
sekolah-sekolah samaada disedari ataupun tidak. Definisi kanak-kanak berkeperluan khas
sering manjadi negatif apabila guru-guru biasa gagal mengenali kanak-kanak ini semasa
mereka melaksanakan proses pengajaran dan pembelajaran. Keadaan ini mengakibatkan
kanak-kanak ini tidak mendapat hak pendidikan yang sebenarnya.

Berdasarkan kepada pernyataan di atas maka, penulisan e-portfolio ini akan mengupas lebih
lanjut mengenai kanak-kanak bekerperluan khas, peranan guru, proses pengajaran dan
pembelajaran yang berkesan dan keperluan fizikal dan peralatan bagi perlaksanaan
pengajaran. Kupasan ini adalah berdasarkan kepada rujukan dokumen seperti kertas kerja,
makalah, buku, carian internet dan sebagainya.
2

HBEF 3503 : PENDIDIKAN INKLUSIF

2.0

KATEGORI INDIVIDU BERKEPERLUAN KHAS

Kanak-kanak berkeperluan khas adalah merujuk kepada kanak-kanak yang memerlukan

perhatian dan penjagaan yang berbeza berbanding dengan kanak-kanak normal. Kanak-kanak
ini berbeza daripada kanak-kanak normal dari segi ciri-ciri mental, keupayaan deria,
keupayaan berkomunikasi, tingkah laku dan emosi dan ciri-ciri fizikal.
Kirk et al (1993) menjelaskan difinisi kanak-kanak berkeperluan khas sebagai kanak-kanak
yang berbeza dari kanak-kanak sederhana atau biasa dalam ciri- ciri mental, keupayaankeupayaan deria dalam ciri-ciri saraf dan otot atau fizikal dalam tingkahlaku sosial atau
emosi dalam keupayaan komunikasai atau dalam pelbagai kekurangan sehinggakan ia
memerlukan amalan-amalan sekolah yang diubahsuai atau perkhidmatan pendidikan khas,
supaya ia boleh berkembang sehingga kemampuan yang maksimum.
Menurut Jamila (2005), kanak-kanak khas berbeza dalam aspek ciri-ciri mental, keupayaan
sensori atau deria, keupayaan komunikasi, tingkah laku sosial dan ciri-ciri fizikal. Oleh yang
demikian kanak-kanak khas memerlukan modifikasi atau perubahan dalam aktiviti-aktiviti
sekolah ataupun perkhidmatan pendidikan khas bertujuan mengembangkan potensi diri
kanak-kanak khas ke tahap yang optimum dan tidak terabai seperti kanak-kanak normal.
McDonnell et a (1995) menglkasifikasikan murid berkeperluan khas kepada rencatan akal,
gangguan tingkah laku, autisme, gangguan pembelajaran, kecacatan deria serta kecacatan
fizikal dan kesihatan yang lain. Ada juga yang yang mempunyai gangguan yang pelbagai
seperti rencatan akal dan gangguan tingkah laku.
Garciulo (2003) pula mendefinisikan kanak-kanak berkeperluan khas seperti yang di bawah;
"Individuals who differ from societal or community standards of normalcy.
These differences may be due to significant physical, sensory, kognitif, or
behavioral characteristics. Many of these children may require educational
programs customized to their unique needs."

HBEF 3503 : PENDIDIKAN INKLUSIF

Akta Pendidikan 1996 seksyen 312 (Farrel. 2003) pula menyatakan kanak-kanak itu
dikatakan memerlukan keperluan khas jika mereka mempunyai masalah dalam aspek
pembelajaran yang memerlukan peruntukan pendidikan khusus terhadap mereka. Mereka
dikatakan menghadapi masalah dalam aspek pembelajaran jika mereka mempunyai masalah
pembelajaran yang yang besar berbanding kanak-kanak sebaya dengannya dan adalah di
bawah umur wajib bersekolah dan berada di kategori , mempunyai kecacatan yang
menghalangnya menggunakan kemudahan pendidikan yang digunakan oleh kanak-kanak
yang sebaya dengannya.
Sheila & Samsilah (2006) mengkategorikan murid berkeperluan khas adalah kanak-kanak
yang memerlukan pendekatan pengajaran dan pembelajaran yang berbeza daripada murid
biasa. Murid berkeperluan khas terbahagi kepada murid bermasalah penglihatan, bermasalah
pendengaran dan bermasalah pembelajaran (Maklumat Pendidikan Khas 2003 dalam Sheila
& Samsilah 2006).
Menurut Mahmood Nazar (2000), kanak-kanak berkeperluan khas dianggap kanak-kanak
yang dianggap berhadapan dengan batasan keupayaan dengan sendirinya bagi memperoleh
keperluan biasa dan untuk hidup bermasyarakat kerana had fizikal dan mentalnya
Terdapat 4 kategori kanak-kanak berkeperluan khas iaitu bermasalah pendengaran,
bermasalah penglihatan, bermasalah pembelajaran dan pelajar berbakat atau pintar cerdas.

i)

Bermasalah pendengaran

Murid yang menghadapi masalah pendengaran ialah murid yang pendengarannya tidak jelas
dan memerlukan alat bantuan mendengar. Murid yang mengalami masalah ini perkembangan
pertuturan dan bahasanya akan terganggu dan lambat. Kanak-kanak tidak langsung dapat
mendengar pula akan juga tidak dapat bercakap (bisu).
Mereka yang menghadapi kesukaran mendengar atau kekurangan pendengaran yang
jelas ( Bee H. 1995).

HBEF 3503 : PENDIDIKAN INKLUSIF

Menurut International Encylopedia Volume 5 (1975) , cacat pendengaran bermakna

kehilangan atau kekurangan daya pendengaran pada satu telinga atau kedua-keduanya
kekurangan atau kehilangan daya pendengaran.
ii)

Bermasalah penglihatan

Kanak-kanak bermasalah penglihatan dikategorikan kepada dua iaitu buta yang langsung
tidak dapat melihat dan separuh buta yang kabur penglihatan. Kanak-kanak ini belajar
melalui deria sentuhan, pendengaran, menghidu dan merasa. Mereka menggunakan tulisan
Braille untuk membaca dan tongkot untuk bergerak ke sesuatu tempat. Dapat disimpulkan
bahawa:

Definisi masalah penglihatan dari segi pendidikan bermaksud sekumpulan kanakkanak yang memerlukan pendidikan khas kerana masalah penglihatan

Kaedah penyampaian pembelajaran dan bahan bantu mengajar perlu diadaptasikan

dengan keperluan kanak-kanak ini supaya dapat mengoptimakan pembelajaran dan
pencapaian mereka(Barrage 1992)

iii)

Bermasalah pembelajaran

Kanak-kanak bermasalah pembelajaran ialah kanak-kanak yang tekah dikenal pasti dan
disahkan oleh pakar-pakar klinikal sebagai mengalami kecacatan yang menggangguproses
pembelajaran. Kanak-kanak ini mengalami masalah seperti berikut:
lambat untuk menguasai kemahiran berkomunikasi
lambat berkembang persepsi pendengaran dan penglihatan
menghadapi kesukaran untuk membaca, mengeja, menulis dan mengira.
Kanak-kanak ini memerlukan perhatian dan keprihatinan yang lebih daripada masyarakat
terhadap masalah yan mereka hadapi supaya dapat menjalani kehidupan seharian bersama
orang lain.
5

HBEF 3503 : PENDIDIKAN INKLUSIF

iv)

Pintar cerdas

Mengikut Pusat Perkembangan Kurikulum, Kementerian Pelajaran Malaysia, kanak-kanak

pintar cerdas ialah kanak-kanak yang maju atau berbakat dalam pelajaran dan boleh
menerima pelajaran lebih awal atau lebih cepat daripada pelajar normal. Kanak-kanak ini
dianggap mempunyai kebolehan luar biasa.

3.

CARA MENGENALPASTI INDIVIDU BERKEPERLUAN KHAS

Guru perlu mengetahui tentang masalah yang dihadapi oleh muridnya. Misalnya guru mesti
mengetahui prosedur bagaimana mengurus seorang murid yang diserang penyakit sawan atau
asthma. Guru juga perlu jelas tentang kesan masalah fizikal ini ke atas perkembangan
psikososial kanak-kanak tersebut. Kanak-kanak ini kadang kala tidak memahami hidup
mereka dan sering menghadapi masalah penyesuaian. Selain itu, guru juga perlu peka kepada
keperluan murid. Misalnya seseorang kanak-kanak cerebral palsi boleh menggunakan
komputer atau pen ataupun pensil yang tidak memerlukan tekanan yang kuat sekiranya ada
tugasan melibatkan penulisan. Penggunaan pemegang buku (book holders) ataupun buku
teks elektronik dapat membantu kanak-kanak yang tidak berupaya memegang buku.

3.1

Mengenalpasti Kanak-kanak Bermasalah Penglihatan

Kanak-kanak yang diketegorikan sebagai mempunyai masalah penglihatan jika kerosakan

penglihatan tersebut tidak dapat diperbetulkan dan menganggu pembelajaran. Mereka
berkemungkinan mempunyai penglihatan yang terbatas atau buta. Masalah penglihatan
terbatas bermaksud tahap penglihatan kanak-kanak berada di antara 20/70 dan 20/200 dengan
penggunaan lensa. Penglihatan kanak-kanak ini terhad kepada objek yang dekat sahaja.

HBEF 3503 : PENDIDIKAN INKLUSIF

Kanak-kanak yang dikategorikan sebagai buta pula tidak dapat menggunakan penglihatan
untuk pembelajaran. Mereka bergantung kepada pendengaran dan sentuhan. Kanak-kanak ini
pada kebiasaan mempunyai kecerdasan yang normal seperti kanak-kanak lain dan boleh
belajar seperti biasa jika kemudahan serta perkhidmatan sokongan disediakan untuk mereka.
Kanak-kanak yang buta juga kadang kala mempunyai masalah pendengaran dan
perkembangan psikomotor mereka agak terhad. Keupayaan motor mereka sebenarnya tidak
terjejas daripada segi neuron tetapi dipengaruhi oleh pergerakan mereka yang terhad. Mereka
tidak boleh meneroka persekitaran seperti kanak-kanak normal yang lain. Ini juga boleh
memberi kesan ke atas perkembangan personaliti. Kanak-kanak ini mungkin mempunyai
konsep kendiri yangrendah dan perhatian lebih yang diberikan kepada mereka boleh
menggalakkan pergantungan kepada guru atau rakan untuk sentiasa membimbing mereka.

Di samping itu, pengalaman mereka yang terhad dalam dunia visual memberi kesan kepada
perkembangan bahasa. Misalnya, seseorang kanak-kanak normal boleh memberi pelbagai
contoh untuk perkataan bulat menghuraikannya dengan jelas jika dibanding dengan kanakkanak yang mempunyai masalah penglihatan. Seseorang guru boleh mengesan mereka yang
berpontensi mengalami masalah penglihatan melalui simptom-simptom yang ditunjukkan
pada kanak-kanak ini.

Kanak-kanak bermasalah penglihatan biasanya akan mengerutkan mata atau menutup sebelah
mata untuk tujuan penglihatan. Selain itu, mereka juga asyik menggosok mata tanpa sebab
dan menyebabkan mata merah dan bengkak. Kanak-kanak juga sering mengadu pening
kepala atau loya. Apabila membaca kanak-kanak akan memegang buku terlalu dekat atau
terlalu jauh untuk mengimbangkan penglihatan mereka.

Dari sudut penjaran yang berkesan terhadap kanak-kanak in pula, guru boleh menyediakan
bahan pembacaan yang mempunyai saiz yang besar dan sesuai ataupun bahan audio untuk
membantu pembelajaran. Bahan bacaan yang disediakan juga hendaklah jelas seperti
hurufnya mempunyai perbezaan warna yang ketara dengan latar belakang kertas yang terlalu
banyak perkataan atau ayat dalam satu muka surat.

HBEF 3503 : PENDIDIKAN INKLUSIF

Semasa menulis di papan putih pula, guru bolelah menyebut secara lisan bahan yang tulis
untuk kemudahan kanak-kanak ini. Pengalaman kanak-kanak ini telah diperluaskan dengan
memberi mereka aktiviti hands-on. Di samping itu, guru juga perlu memberi perhatian
kepada susunan bilik darjah dengan memastikan kedudukan kanak-kanak tersebut
berhampiran dengan papan. Susunan bilik darjah seharusnya memudahkan pergerakan
kanak-kanak di sekitar bilik darjah dan memberi mereka akses yang mudah berada dalam
bahan-bahan pembelajaran.

3.2

Mengenalpasti Kanak-kanak Bermasalah Pendengaran

Terdapat dua kategori masalah pendengaran iaitu separa pekak dan pekak. Separa pekak
bermaksud penggunaan alat pendengaran akan membolehkan kanak-kanak ini menerima
pendidikan secara audio. Kanak-kanak yang dikategorikan sebagai pekak perlu menerima
pendidikan menggunakan teori lain seperti penglihatan. Tahap kehilangan keupayaan
mendengar diukur dengan audiometer dalam unit decibel. Seseorang dikategorikan sebagai
pekak jika tahap kehilangan keupayaan mendengar lebih daripada 10 decibel. Mereka yang
tergolong sebagai separa pekak mempunyai tahap kehilangan keupayaan mendengar antara
20 hingga 60 decibel.

Masalah pendengaran terdiri daripada beberapa tahap dan ada yang dapat dikenal pasti
apabila kanak-kanak tersebut telah berumur beberapa tahun. Seseorang guru peka kepada
petanda masalah ini menunjukkan simptom seperti kerap meminta orang mengulang apa yang
telah disebut. Mereka juga menghadapi kesukaran untuk mengikut arahan dan salah faham
kerap berlaku. Pertuturan kanak-kanak ini tidak lancar kerana mereka sering salah sebutan
dan mempunyai nada suara yang lebih tinggi atau rendah dan memusingkan kepala untuk
mendengar. Masalah pendengaran menjejaskan komunikasi dan juga pembelajaran individu.
Ketidakupayaan berkomunikasai ini memberi kesan kepada perkembangan sosial, emosi,
bahasa dan kognitif individu tersebut.

HBEF 3503 : PENDIDIKAN INKLUSIF

Kanak-kanak bermasalah perdengaran perlu mendapat latihan awal yang baik di sekolahsekolah khas untuk kehidupan yang lebih baik seperti kanak-kanak normal yang lain. Guruguru diingatkan supaya bercakap dengan jelas dan jangan membelakangkan kanak-kanak ini
semasa memberi arahan atau mengajar. Kanak-kanak ini boleh ditempatkan di baris hadapan
kelas untuk memudahkan mereka melihat wajah guru. Guru-guru juga perlu mengelak
daripada menjerit atau meninggikan suara. Sebarang lisan boleh diikuti dengan illustrasi
grafik atau visual untuk memudahkan kefahaman murid. Oleh sebab itu, amatlah penting untu
menyediakan persekitaran pembelajaran yang tidak diganggu oleh bunyi bising atau
gangguan bunyi lain.

Penggunaan bahasa isyarat adalah satu cara efektif untuk berkomunikasi dengan kanak-kanak
ini. Oleh itu, guru perlu dilatih dan didedahkan kepada cara menggunakan jari tangan untuk
mengeja.Sungguhpun begitu, pada hari ini komunikasi secara keseluruhan lebih digalakkan di
mana ia melibatkan pertuturan, pembacaan, bahasa isyarat dan bahasa badan.

3.3

Kanak-kanak Bermasalah Pertuturan

Masalah pertuturan boleh dikategorikan kepada empat iaitu masalah sebutan, masalah gagap,
masalah suara dan masalah bahasa. Masalah sebutan ialah kecenderungan meninggalkan
suku kata atau mengubah bunyi sesuatu perkataan, misalnya

perkataan saya menjadi

caya. Kanak-kanak pada kebiasanya akan melalui fasa ini dalam tempoh perkembangan
mereka. Ia biasanya tidak dipandang serius namun jika masalah ini berlanjutan ia perlu
diberi perhatian.

Gagap merupakan ganguan terhadap kelancaran percakapan. Aliran pertuturan terganggu di

mana seseorang itu mungkin mengulang, memberhenti seketika atau mencelah dengan suku
kata atau perkataan. Gagap kerap berlaku apabila individu tersebut teruja dan ingin
menyatakan sesuatu dengan kadar yang cepat. Masalah suara berkaitan dengan kualiti suara
seseorang. Ia mungkin terlalu lantang, lembut, garau, kasar, sengau, nada yang tinggi atau
rendah atau nada yang sama dan tidak berubah.
9

HBEF 3503 : PENDIDIKAN INKLUSIF

Masalah bahasa berlaku dalam kalangan kanak-kanak memponyai kaitan dengan sistem saraf
pusat. Menurut Myklebust (1971) masalah ini mengganggu kefahaman atau penngunaan
perkataan. Istilah yang digunakan ialah aphasia. Ia bermakna seseorang yang menghadapi
kesukaran mentafsir bahasa dalam sesuatu perbualan. Ia juga melibatkan kesukaran dalam
menggunakan perkataan yang sesuai semasa komunikasi.

Masalah perkataan seperti masalah sebutan, gagap dan suara boleh menimbulkan rasa malu
dan menyebabkan kanak-kanak tersebut merasa tidak selesa dalam situasi sosial. Ia mungkin
tidak mengganggu pembelajaran seperti mana masalah bahasa. Masalah bahasa memberi
kesan kepada perkembangan kognitif kanak-kanak.

Kanak-kanak ini perlu diberi masa yang mencukupi untuk memberi respon. Mereka boleh
digalakkan memberi respon secara bertulis. Selain itu, guru boleh menggunakan pendekatan
yang melibatkan penggunaan pelbagai deria. Guru juga boleh membantu kanak-kanak dengan
menjadi model yang sesuai, misalnya mengulang perkataan secara jelas dan perlahan, atau
menggunakan alat audio. Kanak-kanak yang menghadapi masalah sebutan atau gagap ini juga
boleh dibantu melalui terapi.

3.4

Mengenalpasti Kanak-kanak Bermasalah Pembelajaran

Masalah pembelajaran diandai sebagai masalah neurologi. Ia tidak berkaitan dengan IQ

seseorang kerana selalunya, IQ individu tersebut berada pada tahap normal. Kanak-kanak
yang mengalami masalah pembelajaran sering ditafsir sebagai malas, tidak memberi
perhatian atau tidak berminat. Mereka mungkin menunjukkan sikap yang tidak matang, sukar
memberi tumpuan dan mudah lupa. Oleh kerana mereka menunjukkan ciri-ciri yang sama
seperti kecacatan yang lain, masalah mereka sukar dikenalpasti dan sering disalahtafsir.

Masalah pembelajaran berkaitan dengan cara otak menerima,memproses, menganalisis dan

menyimpan maklumat.Ia merupakan kecelaruan dalam satu atau lebih daripada satu proses
psikologi yang melibatkan kefahaman atau penggunaan bahasa, sama ada lisan atau bertulis.
10

HBEF 3503 : PENDIDIKAN INKLUSIF

Kecelaruan ini boleh menjejaskan keupayaan mendengar, berfikir, bertutur, membaca,

menulis,megeja ataupun mengira.

Selain itu, masalah ini mungkin disebabkan oleh aphasia. Ia mengakibatkan kadar
pembelajaran murid tersebut berbeza dengan murid yang tidak menghadapi masalah tersebut.
Namun, masalah ini juga sering dikaitkan dengan masalah tingkah laku dan emosi. Antara
masalah yang dikaitkan dengan masalah pembelajaran termasuk masalah pembelajaran
akademik, masalah bahasa, ingatan, sosio-emosi, kemahiran motor dan koordinasi,
metakognitif, kurang memberi perhatian dan hiperaktiviti.

Oleh kerana kanak-kanak ini sukar memberi penumpuan, guru boleh menempatkan mereka
di sudut yang senyap dan kurang

aktivti yang boleh mengalihkan perhatian mereka.

Kedudukan tempat duduk kanak-kanak ini seeloknya berhampiran tempat duduk guru. Ini
akan memberi peluang kepada guru untuk menegur dan memberi motivasi kepada muridmurid ADHD. Guru juga boleh menggunakan prinsip peneguran di mana kanak-kanak ini
diberi peneguran positif apabila mereka menunjukkan tingkah laku yang dikehendaki.

Peraturan dan prosedur dalam bilik darjah mesti dinyatakan dan dipaparkan dengan
jelas.Guru perlu memastikan murid faham peraturan tersebut. Selain itu, Objektif
pembelajaran juga harus dinyatakan dengan eksplisit dan murid diberi maklum balas dengan
segera. Semasa mengajar, arahan perlu ringkas dan diulang. Beri peluang kepada murid
hihiperaktif ini untuk mengambil bahagian dalam aktiviti yang aktif di sampng tugasan yang
ringkas.

4.

KAEEDAH

PENGAJARAN

DAN

PEMBELAJARAN

PENDIDIKAN

INKLUSIF

Proses pengajaran dan pembelajaran Pendidikan Inklusif perlu dirancang dengan teliti dan
bersandarkan kepada ciri-ciri kanak-kanak berkeperluan khas. Antara kaedah yang berkesan
adalah kaedah Intervensi
11

HBEF 3503 : PENDIDIKAN INKLUSIF

Kanak-kanak berkeperluan khas memerlukan pengesanan pada peringkat awal lagi bagi
membolehkan mereka mengikuti suatu sistem persekolahan yang terancang bagi
mengembangkan potensi diri mereka.
Menurut Zarin, Safani & Soon (2004), setiap kanak-kanak perlu diberi intervensi awal iaitu
satu program yang tersusun, berstruktur, dan berperingkat. Intervensi awal mendidik kanakkanak bekeperluan khas dari masa lahir hingga prasekolah. Selain itu juga melibatkan
kolaborasi pelbagai disiplin
Intervensi awal ini juga memberi kesan positif pada perkembangan kanak-kanak
berkeperluan khas antaranya ia dapat member pendekatan penambahan komunikasi.
Sesetengah individu memerlukan intervensi melalui kaedah komunikasi selain daripada
bahasa lisan. Selain itu, dalam sesetengah kes, individu tersebut tidak boleh bertutur
disebabkan oleh masalah fizikal atau keupayaan kognitif. Oleh itu, kaedah komunikasi yang
tidak melibatkan pertuturan hendaklah direka dan dilaksanakan untuknya.
Di Amerika syarikat, program intervensi dijalankan melalui kerjasama di antara agensi
seperti perkhidmatan dan bantuan teknologi, perkhidmatan jururawat sekolah, latihan dan
kaunseling ibu bapa, perkhidmatan pemakanan nutrisi, program kebudayaan dan kesenian,
terapi cara kerja dan terapi bahasa dan pertuturan.
Guru perlu mempunyai pengetahuan yang luas supaya dapat melaksanakan pengajaran dan
pembelajaran yang berkesan. Selain itu, kemahiran mengurus tingkah laku akan dapat
membantu guru mengawal dan membentuk tingkah laku muridnya. Oleh itu guru perlu bijak
menyusun teknik dan strategi untuk membentuk tingkah laku positif dari murid-murid
berkeperluan khas ini.
Dari aspek bahasa pula, cadangan kaedah intervensi adalah dari segi fonologi, langkah
intervensi yang boleh diambil ialah dengan menjalankan terapi pertuturan seperti meniup
belon, meniup ke dalam air dengan menggunakan straw, menjilat lolipop menggunakan lidah,
menjilat ais krim serta pernafasan iaitu dengan menahan nafas di dalam air. Teknik ini secara
tidak langsung sebagai senaman untuk menguatkan otot mulut.

12

HBEF 3503 : PENDIDIKAN INKLUSIF

Bagi morfologi pula, intervensi yang hendak dilakukan perlu mengambil kira kecerdasan dan
masalah tingkah laku. Tujuan utama adalah untuk membantu perkembangan bahasa kanakkanak yang lambat adalah dengan mengubahsuai kaedah pengajaran dan pembelajaran serta
penggunaan alat bantu mengajar yang pelbagai. Antara kaedah intervensi untuk morfologi
adalah:
i.

Kaedah skills pembinaan komunikasi iaitu satu contoh bahan komersil yang
digunakan untuk memperkayakan perkembangan pembentukan kata.

ii.

Kaedah reformulate. Contohnya, guru memperkenalkan murid dengan perkataan

kadang-kadang, semalam, esok dan sekarang mengikut situasi dan konteks yang betul
supaya murid boleh menceritakan sesuatu berdasarkan masa.

Latihan penggunaaan imbuhan awalan dan akhiran juga diberi penekanan agar murid dapat
menggunakan penambahan imbuhan tersebut mengikut konteks ayat yang betul. Contoh:
imbuhan mem dan an. Saya membeli makanan ... Saya membeli makanan di kantin.
Dari segi sintaksis pula intervensi yang boleh dijalankan ialah dengan melakukan perubahan
daripada belajar secara individu kepada pembelajaran kumpulan. Fokus pengajaran di sini
guru perlulah melebihkan tumpuan kepada aspek pembinaan perkataan, membaca dan
menulis ayat yang mudah. Antara aktiviti yang boleh dijalankan oleh guru kepada muridmurid ini adalah dengan penggunaan perkataan di dalam permainan bahasa.
Bagi semantik pula, langkah intervensi yang perlu diambil ialah dengan memberi penekanan
kepada aspek kofnitif, linguistik, logik, persekitaran dan motivasi kepada murid. Aktiviti
yang membantu ialah mengajar perkataan di dalam pertuturan dialek harian serta bahasa
kiasan yang sering digunakan kerana perkataan tersebut tidak ditemui di dalam kamus.
Intervensi yang boleh dijalankan untuk komponen pragmatik ialah dengan menjalankan
penilaian dan pemulihan khusus. Pemulihan yang dijalankan merangkumi aspek tingkah laku,
psikolonguistik dan interaksi sosial untuk menggalakkan mereka berinteraksi dan
berkomunikasi dengan penggunaan konteks bahasa yang betul. Contoh: latihan komunikasi

13

HBEF 3503 : PENDIDIKAN INKLUSIF

melalui aktiviti lakonan. Latihan teknik penyoalan perlu ditekan untuk membimbing murid
mengemukakan dan memahami soalan apabila diterangkan oleh guru.
Antara kegiatan pembelajaran yang sesuai dijalankan oleh guru untuk meningkatkan
kemahiran bertutur di kalangan murid ialah mengadakan latih tubi sebutan untuk
membetulkan kesalahan penyebutan yang telah dikenal pasti. Perbualan secara terpimpin,
dialog dan soal jawab boleh dijalankan untuk memberi peluang kepada pelajar bercakap
tanpa perasaan malu, takut, dan bosan. Guru juga boleh mempersembahkan satu daya kreatif
berdasarkan skrip yang sedia ada atau yang dicipta oleh murid sendiri. Guru dan murid boleh
membincangkan berita dan peristiwa semasa, membincang isi yang terdapat dalam satu
gambar bersiri, membincang aspek-aspek satu filem atau slaid yang telah diperlihatkan.
Kebolehan menulis memerlukan kematangan urat saraf dan urat daging yang mengawal jari
dan tangan. Ini amat penting untuk pelarasan bagi membolehkan seseorang menulis. Kanakkanak sewaktu berumur dua tahun telah boleh menggunakan jari dan tangan mereka untuk
menconteng dan membuat gambar mengikut tanggapan mereka. Latihan peringkat rendah
menekankan aktiviti seperti melakukan latihan pergerakan tangan. Kemudian meggalakkan
murid menguasai gerak tangan yang bebas suapaya mereka boleh menulis dengan selesa dan
sempurna.
Dalam sukatan pelajaran bahasa Melayu KBSR, kemahiran menulis merupakan objektif
untuk melihat keupayaan murid menulis perkataan dan membina ayat, serta dapat
mengeluarkan idea melalui pelbagai jenis penulisan. Ini termasuk penulisan tentang
pengalaman peribadi yang dilalui, bahan sastera serta bahan berunsur ilmu. Penulisan
hendaklah menggunakan ayat yang gramatis serta tanda baca dan ejaan yang betul. Tulisan
berangkai yang jelas dan cantik hendaklah digalakkan kepada setiap murid. Hasil
pembelajaran bagi kemahiran menulis ialah keupayaan menggunakan pelbagai jenis ayat dan
wacana, mencatat dan menyusun maklumat, menghasilkan penulisan kreatif dan bukan
kreatif dan membuat ulasan.
Latihan atau aktiviti yang boleh dilakukan untuk kemahiran menulis ini ialah aktiviti seperti
membuat corak, menekap dan membentuk huruf. Latihan menulis ini dikenali sebagai
kemahiran menulis secara mekani kemahiran ini perlu dikuasai pada peringkat awal supaya
14

HBEF 3503 : PENDIDIKAN INKLUSIF

murid dapat menghasilkan tulisan yang kemas dan mudah dibaca oleh orang lain. Ini dapat
membantu murid menguasai kemahiran selanjutnya.

5.

KEPERLUAN PENDIDIKAN INKLUSIF

Pendekatan Pendidikan Inklusif dilaksanakan di sekolah tertentu di seluruh negara bagi

memenuhi keperluan murid dan juga permintaan ibu bapa. Dasar sedia ada yang diterima
pakai sekian lama memperuntukkan hak mendapat pendidikan formal bagi kanak-kanak
berkeperluan khas, dan dasar tersebut diperkukuh oleh dasar Pendidikan Wajib dan
Pendidikan untuk Semua yang kini menjadi asas perkiraan dalam perancangan pelaksanaan
pendidikan khas di Malaysia. Dengan termaterai dua dasar tersebut, pendekatan pendidikan
inklusif menjadi perkara penting dalam menghadapi cabaran dan isu-isu semasa pendidikan
khas. Oleh itu terdapat keperluan pendidikan inklusif dilaksanakan dalam arus perdana sistem
pendidikan di Malaysia kerana merangkumi keperluan kesamarataan hak asasi, keperluan
pendidikan berkualiti dan keperluan sosial.

5.1

Keperluan Kesamarataan Hak Asasi

Malaysia

mengamalkan

sistem

pendidikan

berpusat

dan

Kementerian

Pelajaran

bertanggungjawab terhadap pembangunan dan pengurusan pendidikan formal untuk setiap

kanak-kanak termasuk individu berkeperluan khas atau kurang upaya. Dalam Akta
Pendidikan 1996, konsep ketidakupayaan (disabled) adalah merangkumi murid yang
mempunyai masalah penglihatan, pendengaran dan masalah pembelajaran (Bahagian H,
Seksyen 41). Secara umumnya setiap individu berhak mendapat hak yang sama rata
termasuklah keperluan pendidikan mengikut keupayaan masing- masing termasuklah untuk
golongan kurang upaya. Ini kerana semua kanak- kanak mempunyai hak untuk belajar dan
dididik di persekitaran yang sama dengan rakan sebaya yang lain.

15

HBEF 3503 : PENDIDIKAN INKLUSIF

Pelbagai deklarasi antarabangsa menyokong bahawa pendidikan inklusif adalah suatu hak
bagi kanak-kanak. Malahan mengasingkan kanak- kanak ke dalam kelas khas juga adalah
suatu diskriminasi. Akta Pendidikan Kebangsaan menyatakan bahawa pendidikan yang
diberikan kepada rakyat Malaysia adalah pelbagai dan skop yang komprehensif agar
memenuhi keperluan negara, memupuk perpaduan negara melalui pembangunan budaya,
sosial,ekonomi dan politik selaras dengan prinsip-prinsip Rukunegara.

Oleh itu golongan bekeperluan khas juga seharusnya diberi peluang untuk sama- sama
menikmati hak kesamarataan termasuklah dalam aspek pendidikan yang lebih berkualiti.
Oleh itu keperluan pendidikan inklusif dan kaedah yang lebih sesuai bagi pendidikan ini
dalam setiap kategori pendidikan khas haruslah dipertingkatkan untuk kemajuan golongan
kurang upaya bukan sahaja dalam aspek pendidikan malahan segala aspek lain.

5.2

Keperluan Pendidikan Berkualiti

Pendidikan mempunyai peranan penting dalam menjayakan wawasan negara demi untuk
mencapai taraf negara maju sepenuhnya dan segi kemajuan ekonomi, keadilan sosial, dan
kekuatan rohani, moral dan etika, ke arah mewujudkan suatu masyarakat yang bersatupadu,
demokratik, liberal dan dinamik. Sistem pendidikan yang bertaraf dunia seharusnya
memperkembangkan potensi individu sepenuhnya dan mencapai aspirasi gagasan sesebuah
Negara. Oleh itu pendidikan inklusif merupakan strategi jangka masa panjang yang baik
untuk meningkatkan taraf pendidikan golongan bekeperluan khas di Negara kita. Ini kerana
pendidikan seharusnya menjadi asset kepada setiap individu termasuklah golongan
bekeperluan khas. Ketidakupayaan tidak boleh dijadikan alasan untuk keciciran mendapatkan
pendidikan kerana pelbagai kaedah boleh dilaksanakan dalam menyediakan perkhidmatan
kepada golongan bekeperluan khas .

Pendidikan inklusif memberi peluang kepada individu untuk berada dalam persekitaran
masyarakat yang sebenar melalui sistem pendidikan. Situasi ini membantu pelajar untuk
berinteraksi dengan persekitaran yang pelbagai serta melatih diri berhadapan dengan
kehidupan masa depan kelak. Kajian menunjukkan bahawa kanak-kanak menunjukkan
16

HBEF 3503 : PENDIDIKAN INKLUSIF

prestasi akademik dan sosial yang lebih tinggi apabila mereka belajar dalam suatu
persekitaran yang sama. Oleh itu pendidikan inklusif perlu dilaksanakan bukan sahaja di
sekolah- sekolah yang terpilih namun di setiap sekolah dan pusat- pusat biasa untuk
memudahkan akses pendidikan kepada golongan bekeperluan khas. Pendidikan Inklusif juga
sebenarnya menjimatkan banyak masa, tenaga dan material kepada pelbagai pihak seperti
pelajar, keluarga, guru, sekolah dan kerajaan. Ini kerana pendidikan inklusif menjadi
sebahagian daripada pendidikan arus perdana di Negara kita.

5.3

Keperluan Sosial

Pendidikan Inklusif bukan sahaja bertujuan untuk menyediakan perkhidmatan pendidikan

kepada golongan bekeperluan khas malahan untuk mewujudkan hubungan kemanusiaan di
antara ahli masyarakat. Ini kerana realitinya masyarakat terutamanya kanak- kanak tidak
didedahkan dengan golongan kurang upaya sehinggakan menimbulkan sikap prejudis, takut
dan tidak peduli terhadap golongan bekeperluan khas. Pelaksanaan Pendidikan Inklusif dalam
sistem pendidikan arus perdana mengajar kanak- kanak untuk menerima golongan
bekeperluan khas secara lebih semulajadi. Pendidikan inklusif berpotensi untuk
mengurangkan rasa takut dan membina persahabatan, rasa hormat dan sikap memahami
terhadap OKU. Ini kerana semua individu memerlukan pendidikan yang akan membantu
mereka membina persahabatan dan persediaan untuk kehidupan di arus perdana. Bagi tujuan
jangkamasa panjang pendidikan inklusif membantu pelajar bekelerluan khas untuk berfungsi
ke tahap optimum mengikut kemampuan diri sendiri serta mengurangkan kebergantungan
kepada orang lain.

6.

KEPERLUAN INSFRANSTUKTUR DAN PERALATAN

Kemudahan fizikal seperti bilik darjah, makmal, bilik khas dan kemudahan lain serta
persekitaran sekolah yang kondusif adalah keperluan paling asas bagi menyediakan peluang
pembelajaran optimum kepada semua pelajar termasuk untuk pelajar Pendidikan Khas (PK).
Melalui pendidikan yang sempurna, pelajar-pelajar Pendidikn Khas boleh dilatih untuk
17

HBEF 3503 : PENDIDIKAN INKLUSIF

berdikari di samping memperkembangkan potensi mereka. Sistem pendidikan di negara kita

kini telah diubah suai selaras dengan hasrat negara yang terkandung dalam Wawasan 2020.
Ianya menjadi sasaran utama negara untuk menjadi sebuah negara maju yang mementingkan
pembangunan insan selaras dengan pendidikan bersepadu yang digunakan.

Pendidikan adalah satu wacana yang penting bagi merealisasikan matlamat negara maju.
Seperti yang kita ketahui, sebahagian besar masa pelajar-pelajar adalah di dalam bilik darjah.
Ia merupakan satu tempat bagi pelajar-pelajar berkumpul untuk belajar tanpa mengira latar
belakang. Manakala pengurusan bilik darjah boleh ditakrifkan sebagai kebolehan guru
mengawal pelajar bagi memastikan proses pengajaran dan pembelajaran berjalan dengan
lancar. Pengurusan bilik darjah yang baik dapat mengurangkan masalah disiplin dan
meningkatkan prestasi pelajar. Seiring dengan itu, pembangunan dan iklim bilik darjah yang
kondusif perlu diubah suai mengikut keperluan pelajar biasa dan pelajar yang berkeperluan
khas khususnya. Pelajar berkeperluan khas ditempatkan di bawah pendidikan khas iaitu,
perkhidmatan dan kemudahan pendidikan yang disediakan untuk individu istimewa atau
kurang upaya yang terdiri daripada mereka yang mengalami kecacatan mental, masalah
pendengaran, masalah penglihatan, kecacatan fizikal dan golongan pintar cerdas.

Menurut Elliot dan Thurlow (2006), perhatian yang diberi mengenai kesamarataan bagi
penilaian yang berbeza untuk pelajar kurang upaya telah meningkat dan perkara ini tidak lagi
menghairankan. Pelbagai cadangan dibuat bagi membantu golongan ini seperti menjalankan
ujian yang bersesuaian dengan ketidakupayaan mereka. Orang Kurang Upaya (OKU) tidak
boleh dikecualikan daripada sistem pendidikan umum atas asas ketidakupayaan. Oleh yang
demikian, bagi membolehkan mereka yang kurang upaya melanjutkan pelajaran, penyesuaian
yang munasabah yang sesuai dengan keperluan OKU dari segi prasarana, kelengkapan dan
bahan pengajaran, kaedah pengajaran, kurikulum dan bentuk sokongan lain yang memenuhi
pelbagai keperluan mereka perlu disediakan. Menurut Zainudin (2004), golongan ini juga
berhak mendapat kesamarataan dan layanan secara adil tanpa sebarang unsur diskriminasi
terhadap ketidakupayaan mereka.

18

HBEF 3503 : PENDIDIKAN INKLUSIF

Pihak sekolah perlu prihatin di atas keperluan pelajar terutamanya untuk tujuan pengajaran
dan pembelajaran. Perkara inilah yang ingin dilihat dalam pembinaan dan penyediaan
infrastruktur di sekolah pendidikan khas terutama bilik darjah yang disediakan di sekolahsekolah. Usaha-usaha sedang dilakukan bagi meningkatkan taraf infrastruktur dan asessibiliti
bilik darjah pendidikan khas bagi semua kategori. Satu garis panduan infrastuktur yang
standard diperlukan agar semua bilik darjah pendidikan khas yang dibina mempunyai
infrastruktur yang sesuai serta memenuhi keperluan pengajaran dan pembelajaran pendidikan
khas.

Bagi tujuan proses pengajaran dan pembelajaran yang berkesan, susun atur sesebuah bilik
darjah yang diperlukan di peringkat sekolah rendah agak berbeza berbanding dengan di
peringkat yang lebih tinggi. Suasana fizikal dalam bilik darjah khususnya susunan tempat
duduk memainkan peranan penting. Saiz bilik bagi pengajaran Pendidikan Islam haruslah
sesuai agar pengajaran dan pembelajaran dapat dilakukan dengan selesa. Susunan yang
berkesan membolehkan guru mudah untuk bergerak menghampiri pelajar. Susunan perabot
seperti komputer, almari, meja besar untuk kerja kumpulan yang selesa dan kemas akan
menimbulkan suasana ceria bagi pelajar menjalani proses pembelajaran. Secara amnya,
ukuran umum bagi ruang bilik darjah yang biasa terdapat di sekolah-sekolah ialah 72 meter
persegi (9 m 8 m), tetapi ada di antara bilik darjah di sekolah-sekolah sama ada di bandar
mahupun luar bandar tidak mengikut ukuran yang ditetapkan. Keselesaan pelajar bukan lagi
menjadi keutamaan dan ini amat membimbangkan kerana pencapaian pelajar bergantung
kepada usaha daripada mereka sendiri, guru serta pihak sekolah. Menurut Purkey dan Smith
(1983), persekitaran sesebuah sekolah memainkan peranan yang penting dalam menentukan
kejayaan seseorang pelajar.

19

HBEF 3503 : PENDIDIKAN INKLUSIF

7.

PENUTUP

Pembaharuan perlu dibuat bagi memastikan kejayaan pendidikan inklusif dan di akui untuk
mengubah sikap itu untuk menerima pendidikan inklusif bukannya mudah untuk memenuhi
keperluan kanak-kanak berpendidikan khas. Untuk kelas inklusif yang berjaya, guru biasa
dan guru Pendidikan Khas perlu memberi penekanan terhadap komunikasi semua guru yang
terlibat dalam program ini mesti bersikap jujur dan terbuka dalam menangani segala masalah
dan peranan yang timbul. Guru-guru yang terlibat dalam kelas inklusif hendaklah bersedia
untuk menghadapi sebarang rintangan dan halangan yang mendatang. Mereka juga perlu
belajar untuk berkompromi dan juga membuat sesuatu yang berlainan sama sekali daripada
yang dirancangkan. Disamping itu juga guru kelas biasa dan guru kelas Pendidikan Khas
perlu bekerjasama dan menerima kanak-kanak berpendidikan khas yang mempunyai
berbagai-bagai perbezaan individu. Pelaksanaan Pendidikan Inklusif memerlukan kerjasama
semua pihak agar keberkesanan program yang dilaksanakan dapat dihasilkan. Pendidikan
Inklusif memberi peluang ke arah pemantapan sistem pendidikan untuk golongan
bekeperluan khas di Negara kita sekaligus mengangkat martabat pendidikan Malaysia di
persada dunia.

20

HBEF 3503 : PENDIDIKAN INKLUSIF

RUJUKAN

Ainscow, M (1977) : Towards inclusive schooling British Jornal of Special Education Vol.
24. No. 1 (pp. 3-6)
Culatta, R.A. & Tompkins, JR(1999)...Fundamentals of Special Education. ,
Elliot, J. L., & Thurlow, M. L. (2006). Improving test performance of students with
disabilities: On district and state assessments (2nd ed.). Thousand Oaks, CA:
Corwin Press.
Kirk, S.A. et al, Educating Exceptional Children (7th ed.), 1993 Marozas, D., & May, D.
(1998). Issues and practices in speacial education.
Lokman Mohd Tahir & Nurul Qistin Mustafa (2009). Pendidikan Teknik dan Vokasional
untuk Pelajar Berkeperluan Khas. Jurnal Pendidik dan Pendidikan, jil. 24, 73-87.
Liew Ping Yee & Manisah Mohd. Ali (2008). Amalan Program Intervensi Awal Kanakkanak Autistik Mengikut Perspektif Ibu Bapa. Jurnal Pendidikan 33, 19-33.
Mohd Najib Ghafar & Sanisah Jahaya (2006). Bias Pengajaran Guru dalam Pelajaran Khas
dan Pelajaran Normal. Sabah: Annual Conference on Teacher Education.
Supiah Saad. 2010. Komitmen dan Peranan Guru dalam Pelaksanaan Pendekatan
Pendidikan Inklusif di Malaysia. Jabatan Pendidikan Khas, Kementerian Pelajaran
Malaysia.
Sabilah Binti Wahab. 2006. Persepsi Pelajar Pendidikan Khas Bermasalah Pembelajaran
Terhadap Mata Pelajaran Kemahiran Hidup di Tiga Buah Sekolah di Daerah Johor
Baru. Sekudai: Universiti Teknologi Malaysia.
Purkey, S., & Smith, M. (1983). Effective school: A review. The Elementary School
Journal, 83(4), 427452.
Zainudin Mohd. Isa. (2004). Peranan masyarakat dalam mempertingkatkan kerjaya
golongan berkeperluan khas. Seminar Kebangsaan Pendidikan Khas, 2, 402406.

RUJUKAN WEB
http://share.pdfonline.com/e5775a54f59248cf8b84962599a9c91e/TUGASAN%201%20KBK
%203073.pdf

21