AccountAntscontrole

Samenstellen toekomstgerichte financile informatie

Het onderzoeken van toekomstgerichte financile informatie komt veel voor. Denk aan het beoordelen van een continuteitsveronderstelling en de aanvraag van een krediet. Dit artikel behandelt de situaties waarin sprake is van een
opdracht met betrekking tot toekomstgerichte financile informatie en de verschillende vormen waarin deze kan
worden uitgevoerd. Daarnaast wordt ingegaan op de uit te voeren werkzaamheden en daarbij behorende rapportage
indien een onderzoek naar toekomstgerichte financile informatie afgekort ook wel TFI wordt uitgevoerd in de
vorm van een samenstellingsopdracht.
ellY vAn der velden

WAnneer is sprAKe vAn onderzoeK tot

TfI? Bij elke opdracht tot controleren,

beoordelen of samenstellen van de jaarrekening gaat de accountant de continuteitsveronderstelling na. Immers volgens
artikel 362 Boek 2 BW dient de jaarrekening inzicht te geven omtrent het vermogenenhetresultaat,alsmededesolvabiliteit
en liquiditeit van de onderneming. Om dit
te kunnen onderbouwen, zal de accountant veelal onder meer een prognose opvragen bij de leiding van de onderneming (in
dit artikel abstraheren we van het onderscheid in prognoses en projecties welke in
Standaard 3400 worden genoemd).
Ook bij een toekomstparagraaf in het jaarverslag of de aanvraag van een financiering wordt toekomstgerichte financile
informatie gebruikt. Een ander - actueel
- voorbeeld staat in het wetsvoorstel
vereenvoudiging en f lexibilisering
bv-recht. Hierin wordt geregeld dat dividend pas kan worden uitgekeerd indien
een zogenaamde uitkeringstest is uitgevoerd. Dit houdt in dat beoordeeld moet
worden of de vennootschap na het doen
van de uitkering nog in staat is om, in de
regel gedurende n jaar, haar opeisbare
schulden te voldoen.
Nu we verschillende situaties van de
opdrachten tot onderzoek van toekomstgerichte financile informatie hebben
onderkend, is het van belang om vast te
stellen wat de aard en reikwijdte van de
opdracht is. Welke werkzaamheden
moeten worden uitgevoerd? Kan er zeker26 AccountAnt Adviseur

heid worden afgegeven en zo ja, in welke

mate? Om hierop antwoord te vinden,
kijken we eerst naar de van toepassing
zijnde regelgeving.
wElkE REGElGEVING IS VAN TOEpASSING?

De huidige regelgeving voorziet feitelijk

alleen in Standaard 3400 Onderzoek van
toekomstgerichte financile informatie ter
ondersteuning van dit type opdracht. In
deze Standaard staat aangegeven wat
onder toekomstgerichte financile informatie wordt verstaan: Het betreft financile
informatie welke is gebaseerd op verwachtingen omtrent toekomstige gebeurtenissen
en mogelijke acties van een entiteit. Deze
informatie is naar zijn aard uiterst subjectief
waarbij het maken van afwegingen een
belangrijke rol speelt.
Met name het feit dat toekomstgerichte
financile informatie naar zijn aard
subjectief is en de afwegingen een belangrijke rol spelen, zijn kenmerkend voor dit
type onderzoek. Daarnaast betreft Standaard 3400 een assurance-opdracht,
gericht op het afgeven van een beperkte
mate van zekerheid. Dit roept de vraag op
of deze Standaard ook op overeenkomstige
wijze kan worden gebruikt bij reguliere
non-assurance-opdrachten?
Het antwoord hierop is in principe ja.
Echter, het is de vraag of een beperkte
mate van zekerheid kan worden afgegeven gezien de aard van de gegevens die
beschikbaar zijn bij een jaarrekening
waarbij een samenstellingsverklaring is

afgegeven. Bovendien impliceert een

assurance-opdracht meer werkzaamheden dan een non-assurance-opdracht.
Zo zijn bij de assurance-opdracht
toekomstgerichte financile informatie
de werkzaamheden naast het cijfermatige aspect mede gericht op het beoordelen en toetsen van de totstandkoming
van de prognose.
Zijn er dan nog andere Standaarden waaronder een onderzoek tot toekomstgerichte
financile informatie kan worden uitgevoerd? Ingeval sprake is van een samenstellingsopdracht voor de jaarrekening
zou de opdracht met betrekking tot
toekomstgerichte financile informatie
ook kunnen worden uitgevoerd als een
samenstellingsopdracht. De hierbij behorende werkzaamheden bespreken we later,
maar zijn - evenals de jaarrekeningopdracht - niet gericht op het verstrekken
van zekerheid.
ANDERE MOGElIjkhEDEN? Naast de hier-

voor genoemde Standaard 3400 of 4410

voor samenstellingsopdrachten kan een
opdracht tot toekomstgerichte financile informatie ook als overige opdracht
worden uitgevoerd. Ook deze opdrachten zijn niet gericht op het verstrekken
van enige zekerheid. Hierbij doen zich
twee mogelijkheden voor:
1. COS 5500N inzake transactiegerelateerde
diensten en
2. De overige opdracht zonder COS.

AccountAntscontrole

Onderwerp
Veronderstellingen

Werkzaamheden:
- Verkrijg van belang zijnde documenten inzake de plannen van de onderneming, afgesloten contracten
en directiebesluiten.
- Doe navraag bij de directie naar mogelijke aanvullingen op of veranderingen in veronderstellingen met
betrekking tot kritische factoren die het resultaat/de prognose benvloeden.

Omzet/inkopen

Ga de onderbouwing van de verwachte omzet/inkopen

alsmede de veronderstellingen en de herkomst hiervan na op aanvaardbaarheid.

Kosten

Sluit bij de onderbouwing van de kosten aan bij de laatst beschikbare jaarrekening of tussentijdse
cijfers. Extrapoleer de kosten vanuit
de informatie op basis van de aangegeven uitgangspunten van
de clint.

Cijferanalyse

Voer cijferanalyse uit op de verschillende posten van de balans.

Ad 1. Transactiegerelateerde adviesdiensten
Deze Standaard is gericht op adviesdiensten
met betrekking tot een voorgenomen transactie van een opdrachtgever, in het algemeen met een derde partij. De naam van
deze Standaard doet vermoeden dat de
adviesdiensten met name betrekking
hebben op due-dilligence-achtige
opdrachten. In de Standaard worden echter
meer situaties benoemd. In relatie tot
toekomstgerichte financile informatie
worden voorbeelden gegeven van ondersteuning bij het ontwikkelen van een businessplan en assistentie bij financieringen.
Ook deze Standaard kan dus worden gehanteerd bij een opdracht tot toekomstgerichte
financile informatie.
Ad 2. Overige opdracht zonder COS
Dit type opdracht zou kunnen worden
gehanteerd indien de informatie alleen aan
de clint wordt verstrekt, bijvoorbeeld ter
onderbouwing van de geprognosticeerde
resultaten en cashflow. Ten aanzien van
deze overige opdrachten is alln de VGC
van toepassing. Bij de rapportage wordt

geen verklaring gevoegd, maar een (advies)

brief met daarin de al dan niet uitgevoerde
werkzaamheden. Het is immers te allen
tijde van belang dat de accountant de uitgevoerde werkzaamheden uiteenzet en
kenbaar maakt aan zijn clint.
Keuze tYpe opdrAcHt Uiteraard is de

keuze voor het type opdracht afhankelijk

van een aantal factoren. Zo moeten we
weten in welke mate de gebruiker van de
rapportage van deze opdracht genformeerd wil worden. Indien bijvoorbeeld
de opdrachtgever hiermee wil rapporteren aan bijvoorbeeld een geldverstrekker
zal minimaal een samenstellingsopdracht
of Standaard 3400-opdracht worden uitgevoerd. In deze situatie is gewoonlijk
meer informatie gewenst en is de rapportage uitgevoerd als overige opdracht
veelal niet voldoende.
Tot zover de verschillende vormen waarin
de opdracht tot toekomstgerichte financile informatie kan worden uitgevoerd.
Hieronder gaan we verder in op de uit te

voeren werkzaamheden en type verklaring bij specifiek het samenstellen van

toekomstgerichte financile informatie.
WerKzAAmHeden biJ sAmenstellen tfi

Indien ook sprake is van een (samenstellings)opdracht voor de jaarrekening stelt

de accountant eerst vast in hoeverre hij
kan steunen op deze historische financile
informatie en de werkzaamheden die hiervoor zijn uitgevoerd. Dit kan bijvoorbeeld
het geval zijn ten aanzien van de bedrijfsverkenning. Deze is immers al bekend.
Zoals hiervoor is aangegeven kenmerkt
een opdracht met betrekking tot toekomstgerichte financile informatie zich door
subjectiviteit. De accountant dient de door
de leiding van de onderneming gemaakte
afwegingen, die tot uitdrukking komen in
veronderstellingen, te toetsen. Hiermee
wordt aangegeven op welke uitgangspunten en onder welke voorwaarden de
prognose tot stand is gekomen. Veelal zijn
de veronderstellingen ten aanzien van de
omzet het meest belangrijk.

Schematisch kunnen de verschillende opdrachten als volgt worden weergegeven:

Situatie gebruik rapportage TFI
Ten behoeve van een derde, bijvoorbeeld de bank.

Type opdracht
Assurance-opdracht

Verklaring
Onderzoeksrapport

Samenstellingsopdracht
Overige opdracht;

Samenstellingsverklaring VGC en Standaard 4410

Rapportage/adviesbrief
VGC en Standaard 5500N
met daarin de uitgevoerde werkzaamheden.

Transactiegerelateerde
adviesdiensten.
Ter onderbouwing van de continu-

Onderdeel van reguliere

teitsveronderstelling van de accoun-

samenstellings- beoorde-

tant.

lings- of controleopdracht.

Ten behoeve van de clint, bijvoorbeeld voor intern gebruik.

Overige opdracht zonder

COS.

Regelgeving
VGC en Standaard 3400

VGC

AccountAnt Adviseur 27

AccountAntscontrole

Hieronder zijn werkzaamheden opgesomd

die bij een samenstellingsopdracht
toekomstgerichte financile informatie
kunnen uitgevoerd:
rApportAGe & verKlArinGen biJ
sAmenstellen tfi

Zoals uit voorstaande blijkt, zijn de veronderstellingen een belangrijk, zo niet het
belangrijkste, onderdeel van de rapportage bij de opdracht inzake toekomstgerichte financile informatie. Deze dienen
dan ook goed te zijn onderbouwd en
worden in de rapportage opgenomen. Ook
is van belang dat de rapportage voldoende
afdoende onderscheidend is van die van
een jaarrekening n dat de rapportage
gericht is op het beoogde doel.
Kenmerkend voor het onderzoeksrapport
dat hoort bij Standaard 3400 is de paragraaf inzake de beperkingen in de reali-

28 AccountAnt Adviseur

seerbaarheid van toekomstige uitkomsten.

Het verdient aanbeveling eenzelfde tekst
op te nemen in de samenstellingsverklaring bij de toekomstgerichte financile
informatie. Deze tekst heeft als kop Realiseerbaarheid toekomstige uitkomsten en
luidt: De werkelijke uitkomsten zullen
waarschijnlijk afwijken van de begroting,
aangezien de veronderstelde gebeurtenissen zich veelal niet op gelijke wijze
zullen voordoen als hier is aangenomen.
De hieruit voortvloeiende afwijkingen
kunnen van materieel belang zijn.
Ook is het van belang in de samenstellingsverklaring een tekst op te nemen
inzake de verspreidingskring van de
samenstellingsverklaring met bijbehorend rapport. Dit in verband met het
beoogde doel waarvoor de rapportage is
opgesteld.

conclusie Toekomstgerichte financile

informatie kan via verschillende regelgeving (lees: Standaarden) worden

uitgevoerd; niet altijd als assuranceopdracht (Standaard 3400), maar ook
als samenstellings- of overige opdracht.
Kenmerkend voor dit type onderzoek is
de subjectiviteit, die tot uitdrukking
komt in de veronderstellingen die in de
rapportage worden opgenomen.
E.M. (Elly) van der Velden AA is werkzaam
bij Bureau Vaktechniek van BDO. Dit artikel
is geschreven op persoonlijke titel.