Vous êtes sur la page 1sur 33

, r r if ; O ,sm Of odŒk t v nf a &m uf jc if;

1? a&SŒqufwGJrSwfwrf;rsm;

ud0k if;Ekid Of ;D a&;wJh “vli,fwOD;&JŒ rSww f rf;rJrh w


S wf rf;rsm;” udzk wf&wJt h cg usaemfph wd x f rJ mS olŒvdyk J wcsed uf rSww f rf; rwifc&hJ wJh
rSwfwrf;awGudk azmfxkwfa0r#csifpdwf ay:vmcJhygw,f? usaemf r#a0csifwJhrSwfwrf;awGu * av;vHk;rwdkifcif “rqv” ppftkyfpk&JŒ tusOf;
pcef;awGrSm ñuHcJh&wmawGjzpfvdkŒ tckacwfpm;vmwJh topfxGift*Fvdyfa0g[meJŒ ajym&&if Prequel (y&D uG,fvf)/ Armvdkqdk&ifawmh a&SŒ
qufwGJrSwfwrf; vdkΠajym&r,f xifygw,f?
wu,fuawmh ud0k if;Ekid Of ;D rSww f rf;rsm;&JŒ y&Du, G vf af &SŒqufwt JG cef;awGukd Ekid if aH &;tusO;f om;a[mif; tawmfrsm; rsm;uvJ
azmfxw k cf =hJ u+yD;jzpfygw,f? 1962 ckEpS f rwfv 2 &uf ppfwyf tm%modr;f wJah eŒup+yD;* av;vH;k ta&;tcif; umvtxd/ wzef 8 av;vH;k
umvuae 'DuaeŒtxd/ ausmif;om;awGtygt0if Ekid if aH &;tusO;f om;awG axmifeŒJ aomif;eJŒcs+_D yD; ppftpd;k &tqufquf&ŒJ tusO;f axmif
awGxaJ &muf&/ csKyfaESmifc&H / ESyd pf ufnif;yef;cHc&hJ w,f? urBmay:rSm Armjynf[m ausmif; om;awG trsm;qH;k towfc&H wJw h ikd ;f jynf/ trsm;qH;k
tzrf;cH&wJhwdkif;jynf vdkŒajym&if &Ekdifygw,f?
8 av;vH;k rwdik rf D a&SŒqufwrJG w S w f rf;awGukd udak tmifapmOD; (r_id ;f &mjynf/h ,ckNLD-LA)/ udak rmifarmifww d f (OD;oefŒ ta&;tcif;/
,ck ABSDF)/ udkaX;atmif (75 *|efta&;tcif;)/ udkcifarmifpdk; (75 *|efta&;tcif;/ ,ckRFA)/ udkat;0if; (r_dif;&m jynfh/ ,ck vrif;w&m
LA) wdkŒu azmfxkwfa&;om;cJh=uzl;w,f? 'ghtjyif ,ckRFA owif;axmuf OD;wifhaZmf/ udkatmifxuf ac: zdk;oHacsmif; (u|ef;jyef/ ,ck
Auy)/ udpk ;kd cspf (u|e;f jyef/ ,ck Auy)/ ,ck KNU rS z'krd ef;i_ rd ;f armif/ uG,v f eG o f mG ;wJh CRDB OD;wifarmif0if;/ ,ck PLF OuUX OD;at;aqmif/
owif;pmq&m}uD; a=u;rHOk ;D aomif; ac: atmifAv eJŒwjcm;Ekid if aH &;tusO;f om; a[mif;wcsKd ŒuvJ olwŒkd jzwfoef;cJzh ;l wJh ,rrif;O,smOf&ŒJ
&kyyf v
kH m$ jrifuiG ;f awGukd toD;oD;azmfxw k wf ifjy+yD;rSwwf rf;rŒJrw S w f rf; wifc=hJ uw,f? tckrw S w f rf;uvJ ,rrif;O,smOfawmf}uD;xJ tvnf
a&mufcphJ Ofu &jcif;wuGu/f odŒk r[kwf Zmwf0ifcef;wcef;udk rdwq f ufwifjyoGm;rSmjzpfygw,f? pmayvGwv f yfciG hf tygt0if 'Dru kd a&pDtcGihf
ta&;awG tjynfht0&wJhtcgus&ifawmh ,rrif; O,sOf}uD;&JŒ &kyfyHkum;csyftjynfhtpHkudk awGŒjrifEkdifvdrfhr,fvdkŒ xifygw,f?
,ckrw S wf rf;udk pepfwusoak ooevky+f yD;tcsut f vufawG jyefveS pf pfaq;zdŒk tajctaeray;wma=umifh 'Daqmif;yg;rSm tcsuf
tvufawG vGrJ mS ;wm/ ºuGi;f usew f m&S&d if pma&;ol usaemhw f m0efom jzpfygw,f? 'gt h jyif wcsed u f axmifwiG ;f tae txm;awGukd jzwfoef;
cJhpOfwHk;utwdkif; yDyDjyifjyif uGufuGufuGif;uGif; cHpm;apcsifwma=umifh wcsdKŒpum;toHk;tESKef;awG =urf; wrf;&dkif;jyovdk jzpfomG ;&ifvJ
em;vnfc$ifhv$wfay;=uzdkΠ}udKwifarwWm&yfcHygw,f?

2? a&aomufjrpf

1975 ck ESpfv,favmufrSm tif;pdefaxmifxJ xdef;odrf;cHxm;&wJh ausmif;om;OD;a&[m 300 ausmf&Sdaeygw,f? tJ'DxJ rSm 74 'D
Zifbm OD;oefŒ ta&;tcif;u ausmif;om; 60 cefŒeJŒ 1975 *|ef (tvkyo f rm; ta&;tcif; ESpyf gwv f nf) a&$w*d kH ta&;t cif; ausmif;om;280
cefŒyg0ifygw,f? wjcm; EkdifiHa&;tusOf;om;awGxJrSm OD;oefŒta&;tcif;wHk;u zrf;qD;axmifcscH&wJh oHCm awmf 10 yg;cefŒ &Sdygw,f? 74
ar-*|ef tvkyo f rm; ta&;tcif;awGu 20-30 avmuf&ydS gw,f? OD;oefŒta&;tcif;rSm pzrf;wke;f u ausmif;om;eJŒ t&yfom;OD;a& 10000
avmuf tzrf;cHc&hJ +yD;oHCmawmfeŒJ oDv&Siaf wG tyg; 500 avmufygcahJ yr,fh 75 ESpv f ,favmufrmS awmh jyefrv$wb f J aemufq;kH usew f m
ckeajymovdk ausmif;om; 60 avmufeJŒ oHCm 10 yg;avmufyJ jzpfyg w,f? OD;oef‹ta&;tcif;[m rE Wav;rSmvJ jzpfcJhw,f? rE Wav;
ausmif;om;awGuawmh rE Wav;axmifrSmbJ xdef;odrf;cHcJh&w,f?
OD;oefŒt&;tcif; rjzpfrD 74 ckEpS x f rJ mS urm&Gw*f gwwf J rD;±_Œd r_jzpf+yD;wuUov kd af usmif;om;awGeŒJ urm&Gwv f n S ;f wef;u t&yfom;
vli,fawG tzrf;cH&ao;w,f? tJ'Dta&;tcif;uawmh wuUodkvfausmif;om;wOD;ukd cg;ydkufE_duf qdk+yD;ppftm%m &Sifa'gufwdkif rqv
ykvyd af wGu olwŒkd tusit hf wdik ;f zrf;+yD;rw&m;ESyd pf ufwmudk ausmif;om;awG rcHr&yfEikd jf zpf&muae urm&Gwf &Jpcef;udk ausmif;om;awGeŒJ
vlxak wGu 0kid ;f aqmfxnfh rD;±_Œd ypfvu kd wf hJ tr_jzpfygw,f? 75 ckEpS v
f ,frmS awmh 'Dtr_uaemufq;kH useaf e+y;D w&m;±H;k xGuaf e&wm urm&Gwu f
vli,fwOD;yJ &Sw d ,f? cH0efcsKyfeŒJ jyefvw $ af y;xm;wJh ausmif;om; 3 a,mufuakd wmh 76 r_id ;f &mjynfh ta&;tcif;jzpf+yD;aemufyikd ;f rSm jyefvnf
zrf;qD;axmifcscJhw,f?
75 *|ef (a&$w*d )kH ta&;tcif;rjzpfcif arvukeyf ikd ;f avmufrmS ynma&;wuUov kd af usmif;om;awG&ŒJ Edik if aH wmfaumifp±D ;kH cJayguf
r_(ac: ) 0if'rD ,
D m cJaygurf t _ a&;tcif;wck jzpfcahJ o;w,f? tJ'guawmh ynma&;wuUov kd f ausmif;om;awG òrdŒxJuae ausmif;udk nbuf
tjyefrmS [Hom0wDt0dik ;f &Sd Edik if aH wmfaumifp±D ;kH *dwaf pmifph pfwyfu rdu k rf u kd ±f ikd ;f ±dik ;f &efpapmfum;+yD; jy\em&Sm ±du k Ef uS vf Œkd ausmif;om;awG
rausreyfjzpf&muae taqmifrmS vljyefpk Edik if aH wmfaumifp±D ;kH *dww f cH g;eJŒuif;wJukd cJeŒJ 0dik ;f xkwhJ tr_jzpfygw,f? tJ'u D pd aP =umifh aemufyikd ;f rSm
ynma&;wuUodkvf ausmif;om; 10 a,mufausmfudk zrf;qD;axmifcscJh&mrSm trsm;pk [m a&$wd*Hk ta&;tcif;rSmvJ tr_wGJyg=uw,f?
75 *|ef ta&;tcif;[m 74 ar=*|ef tvkyo f rm; ta&;tcif;&JΠESpyf gwv f nftjzpf v_y&f mS ;wmjzpfwt hJ wGuf ausmif; om;oydwf
omru tvkyo f rm;oydwaf wGvyJ gwhJ taxGaxGoydw}f uD; jzpfzŒkd &nf&, G Of ;D wnfcw hJ m jzpfw,f? tJ'rD mS ausmif;om; oydwu f tpydik ;f rSm
bGJŒESif;obifcef;r/ aemufydkif;rSm a&$wd*Hkbk&m;udk oydwfpcef;zGifhcJh+yD;aemufqHk; a&$wd*Hkbk&m;ay:rSmyJ òzdcGJ zrf;qD;cHcJh&vdkŒ a&$wd*Hkta&;tcif;
vdŒk vJ ac:a0:cJ=h uw,f? tvkyo f rm;awGuawmh rdrw fd Œkd puf±tkH vky±f akH wGtvdu k f oydwpf cef; awG zGichf =hJ u+y;D tJ'u D aeyJ jzKd cGzJ rf;qD;cH=u&w,f?
74 tvkyform; ta&;tcif;avmuf puf±Hktvkyf±Hkyg0ifr_rrsm;cJhbJ rSwfrdo avmuf tif;pdef rD;&xm;pufacgif;tvkyf±Hk/ bDyDtdkif
aq;0g;vkyfief;pu±Hk/ &GmroHr%dpu±Hk/ tvHkopfpufawGeJŒ rD;jcpfpuf wdk‹ygcJh =uw,f? 75 *|efta&;tcif;[m &efukefwGifomru
rE Wav;wuUodkvf/ rauG;aumvdyfeJŒ armfvòrdifaumvdyf wdkŒrSmvJ jzpfcJŒw,f?
76 rwfveJΠ{_yDvawGrSm r_dif;&mjynfh ta&;tcif;tr_eJΠausmif;om; 100 eJΠ200 =um; tif;pdefaxmifxJ xyf0ifvm w,f? 76
r_dif;&mjynfh rjzpfcifav;rSmbJ &efukefwuUodkvf0if;xJ ta&;tcif;i,fwck jzpfcJhao;w,f? ausmif;vceJΠtaqmifvc awGwdk;wmudk
ta=umif;±Hkðy_+yD; ausmif;om;wcsdKŒu oydwfarSmufzdkŒ óud;pm;cJh=uw,f? olwdkŒu ausmif;0if;xJ wnavmuf taqmifawGa&SŒ
aºu;G a=umfoaH tmf vlpak yrJh ausmif;om;trsm;pk}u;D u r_id ;f &mjynft h wGuf pDpOfjyifqifxm;_+y;D jzpfvŒkd tJ'D v_y&f mS ; r_rmS ryg0if=ubJ oydwjf zpfa&;
óu;d yrf;v_y&f mS ;r_ratmifjrifcyhJ gb;l ? 'gayr,fh aemufyikd ;f rSm ppftpd;k &u 'Dvy_ &f mS ;r_ukd acgi;f aqmif w,fvŒkd pGypf +JG y;D udjk rifvh KdS if (aq; 1/ tif;awmf/
,cktar&duefEkdifiH)/ udkom'Gef;atmif (&efukef0dZ…mody`H wuUodkvf/ ausmufawmf/ &cdkiftrsdK;om;)/ udkapmodef;armif (&efukef0dZ…mody`H/
awmifukwf/ &cdkiftrsdK;om;) eJŒ udkae'Gef;atmif (&efukef0dZ…mody`H/ ysOf;rem;) wdkŒ 4 a,mufudk r_dif;&mjynfh tr_ygwGJ_+yD; axmifcscJhw,f?
1976 ck r_id ;f &mjynfŒ rSm &efuek ef ŒJ tif;pderf mS omru rE aW v;/ awmif}uD;/ rauG;/ ykord òf rdŒawGrmS vJ ausmif;om;v_y&f mS ;r_awG jzpfcahJ o;w,f?
ykodrfrSm rwfv 'kwd,ywftwGif; taqmifa=u; usyf 120 udpPeJŒ ywfouf_+yD; v_yf&Sm;r_wck jzpfcJhw,f? q&meJŒausmif;om;
n‡dESdKif;aqG;aeG;cJh=u_+yD; tqifajyoGm;=uw,f? 'gayrJh rwf 23 &uf &efukefrSm r_dif;&mjynfŒ ta&;tcif; jzpfyGm;_+yD;wJhaemuf ykord faumvdyfu
v_y&f mS ;r_rmS yg0ifwhJ ausmif;om;awGukd Edik if aH &;eJΠqufE, G w
f ,fq+kd yD;ykord af xmifrmS yJ axmif 2 ESp/f 3 ESppf D csvu kd w
f ,f? yg0ifoal wGuawmh
rSwrf o d avmuf udpk ;kd xdu k f (ajrmif;jr/ uAsmq&mpd;k tdr/f e0w acwf axmifxyfus/ ,ckusL&Siq f &m)/ udx k eG ;f a0 (ajrmif;jr/ uAsmq&mpd;k opf/
e0wacwf axmifxyfus/ ,ckusL&Siq f &m)/ ud0k if;jrifh (ajrmif;jr/ uAsmq&majrEk)/ udck ifarmifp;kd (ajrmif;jr)/ udw k if&h edS f (ajrmif;jr)/ ud0k if;jrifh
(ajrmif;jr)/ udpk ed 0f if;armif (aygi;f wnf)/ udok ef;0if; (ykord /f uAsmq&m atmifa0;) wdŒk jzpf=uw,f? ausmif;om;r[kww f hJ t&yfom;/ odŒk r[kwf
0efxrf;jzpfygap ausmif;om;ta&;tcif;eJŒ axmifusvmoltm;vHk;udk axmifxJrSm ausmif;om;vdkŒbJ owfrSwfac:a0: =uw,f?
76 ESpfv,favmufrSm AdkvfausmfaZmawmcdkr_=rD;armif;pmapmif xkwfa0r_wdkŒeJŒ ywfouf_+yD; ausmif;om;/ 0efxrf;/ ppfom;eJŒ
t&yfom;awG 20 ausm/f 30 avmuf axmifusvmw,f? 1978 ck ESpv f ,frmS pufrw _ uUov kd f oydwaf rSmufzŒkd óud;pm; wm ratmifrjrifjzpf+_ yD;
ausmif;om;awG/ ausmif;_+yD;xm;wJh ausmif;om;a[mif;awGeJŒ Auy,l*sD vdkŒpGyfpGJcH&olawG axmifxJ a&mufvmw,f?
tckrSwfwrf;rSm ta&;tcif;umv v_yf&Sm;r_awGeJŒ tzrf;cH&cgp ppfa=uma&;umv ESdyfpufn‡if;yrf;r_awG yg0ifrSmr[kwf ygbl;?
axmif'%f csrSwfcH&_+yD;aemufydkif; axmifwGif;tjzpftysufawGudkom t"durSwfwrf;wifrSm jzpfygw,f? ausmif;om;oydwf awGta=umif;
tJ'DwHk;u OD;pD;OD;aqmifcJholawG jyefa&;wm ydkjynfhpHkrSefuefygvdrfhr,f? xl;jcm;csuftaeeJŒuawmh OD;oef‹ta&; tcif;rSm tzrf;cH&wJh
ausmif;om;awGudk EkdifiHa&;yk'frawGomru &mZ0wfr_yk'frawGyg trsdK;rsdK;wyf_+yD; pkpkaygif;yk'fr 50 ausmfeJΠaxmifcscJhovdk 75
*|et f a&;tcif;rSmvJ tvm;wlbJ cd;k r_tygt0if yk'rf rsKd ;pHk 10 ckavmufeŒJ axmifcscw hJ ,f? 'gayr,fh OD;oefŒ ta&;tcif;rSm zrf;qD;axmifcsc&H wJh
oHCmawmfawG[m tcke0w=etzacwfvdkr[kwfbJ oCFef;±HkcGifh/ tm&k%fqGrf;bkef;ay;cGifh/ 0denf; eJŒtnDaecGifhawG &cJh=uw,f?

3? y%mrtcif;tusif;

1975 ckESpfv,frSm EkdifiHa&;tusOf;om;awGudk tif;pdefaxmifxJu ESpfxyftdyfaqmif}uD;awG jzpfwJh taqmif 3/ 4 eJŒ 5 wdkŒrSm


oD;oefŒxm;ygw,f? oD;oefŒqdkwmu EkdifiHa&;tusOf;om;awGcsnf; oD;oefŒae&_+yD; ±dk;±dk;&mZ0wftusOf;om;awGeJŒ a&mr xm;wmudk
qdv
k w kd mjzpfygw,f? taqmif}u;D oH;k aqmiftjyif ppfa=uma&;umvrSmeJΠwjcm;xl;jcm;wJh tajctaeawGrmS Ekid if aH &; tusO;f om;awGxm;wJh
wdkufawGuawmh t"dutm;jzifh 4 wdkuf (4 &Snf 18 cef;/ 4 wdk 12 cef;) eJŒ 5 wdkuf (22 cef;) wdkŒjzpfygw,f? 6 wdkufuawmh EkdifiHa&;
tusOf;om;awGtwGuf jypf'%fwdkufjzpf+yD;10 cef; &Sdygw,f? tarSmifwdkuf/ odkŒr[kwf tvHkwdkufvdkŒvJ ac:w,f? wdkufopf (tcef; 10 cef;)
uawmh tif;pdefaxmifxJu ppfaxmufvSrf;a&; ±Hk;0if;twGif;rSm&Sd_+yD; ta&;}uD; EkdifiHa&; tusOf;om;awG/ pD;yGm;a&;vkyfief;&Sif=uD;
tusOf;om;awGeJΠwjcm;ta&;}uD;tusOf;om;awGudk ppfa=uma&; vkyfpOf/ 'grSr[kwf wjcm;ta=umif;wckckt& umvwck xm;wJhwdkuf
jzpfygw,f?
1 wdkuf/ 2 wdkuf (&ifuGJwdkuf) eJΠ3 wdkufuawmh vdktyf&ifvdktyfovdk EkdifiHa&;tusOf;om;awG xm;wwfayrJh a,bl,s tm;jzifh
1 wdkuf (10 cef;) rSm rdef;rvsm (tajcmufawG/ xdkpOfutac:ta0:t&rwfawG) xm;wwf_+yD;/ 3 wdkuf (10 cef;) u awmh apmapmydkif;wHk;u
“nrD;” vdŒk ac:wJh nbufrmS waxmifv;kH twGuf xrif;csuzf }kd uD;qif;&wJh &mZ0wftusO;f om;awG xm;_+yD; aemufyikd ;f rSmawmh aiGx;kd Ekid w f hJ
&mZ0wftusOf;om; olaX;}uD;awG txl;tcGifhta&;tjynfheJŒxm;wJh ydkufqHwdkufjzpfoGm;ygw,f? 2 wdkuf ac: &ifuGJwdkuf (tcef; 60)
uawmh óud;wdkuftjzpfvJoHk;/ &mZ0wftusOf;om;awGtwGuf jypf'%fwdkuftjzpfvJ vdk&ifoHk;/ EkdifiHa&;tusOf;om;awG wjcm;
wdkufawGrSmxm;zdkΠae&mr&Sd&ifvJoHk; eJΠpG,fpHkoHk; jzpfygw,f? axmifaq;&Hk0if;xJrSm vufyg;wkduf (ac: ) tElwdkuf (10 cef;) vJ&Sdao;w,f?
tJ'rD mS awmh tusO;f om;awGxu J ud, k af &jym;a&m*gonfawGeŒJ ±l;oGm;olawG xm;wwf ygw,f? 6 wdu k ef ŒJ wdu
k o
f pfuvG+_J y;D usew
f w
hJ u
kd af wGeŒJ
tdyfaqmif}uD;awG[m t*FvdyfudkvdkeDacwfu aqmufcJhwm jzpfygw,f?
6 wdkufrSm jywif;aygufi,fav; wckuvGJ+yD; tvHkydwfxm;w,f? opfom;wHcg;ESpfxyfeJΠydwfxm;vdkΠtvif;a&mif tjynfht0
r&ovdk &ifuw JG ukd u f vJ jywif;ayguif ,fav; wckomyg+_ yD; tvHyk w d rf xm;ayr,fh oHwikd w f cH g;u wdu k tf wGi;f tv,fvrf; bufvn S x hf m;vdŒk
tvif;a&mif tjynft h 0r&Ekid b f J t+rw J rf; cyfarSmifarSmif jzpfaeygw,f? usew f w hJ u
kd af wGuawmh tcef;wHcg;awGukd wdu k af &SŒ0if;buf vSnx hf m;
vdŒk vif;vif;csi;f csi;f &Syd gw,f? 'gayr,fh 2 wdu k ef ŒJ 4 wdu
k [ f m rd;k rvHb k J rd;k &moDrmS rd;k a&awG pdr0hf ifp;D usaewwf+yD;wESpyf wfv;kH pdpk x dk ikd ;f xdik ;f
jzpfaeavh&w dS ,f? wdu k of pfuawmh tcef;xJrmS yJ a&csKd ;cef;/ tdro f mcef;awG &Sw d hJ tjyif wdu k af &SŒ ajruGuv f yfav;eJŒyg oD;oefŒwGx J m;ay;vdŒk
wdkufawGxJrSm tqifhtjrifhqHk;vdkŒ ajymEkdifayrJh vlrawGŒ&bJ t+rJydwfavSmifcHxm;&w,f?
tif;pdeaf xmifab;u wGb J ufaxmif (,ck oD;oefŒaxmif vdŒk ac:ygw,f) rSmvJ t"dutm;jzifh Ekid if aH &;tusO;f om;awG xm;wwf
ygw,f? tJ'rD mS ESpx f yf tdyaf qmif ESpaf qmif (axmifr}u;D u tdyaf qmifawGxuf i,fw,f)/ wxyftyd af qmif waqmif/ taqmifi,fwvH;k eJŒ
wdkufwwdkuf (10 cef;)&Sdygw,f? vHk;csif;tdrfav;awGvJ oHk;vHk;avmuf&Sdw,f? Adkvf}uD;tHk;ausmfjrifhwdkŒtr_wkef;u Adkvf}uD;tHk;ausmfjrifh[m
wGJbufwdkufrSmaecJh&+yD;AdkvfcsKyf}uD;wifOD; (,ck NLD 'kOuUX) uawmh wGJbufaxmif vHk;csif; tdrfav;wvHk;rSm aecJh&w,f? trsdK;orD;
EkdifiHa&;tusOf;om;awG ae&wJhtaqmifeJŒ wdkufawGudkawmh aumif;aumif;rodyg? axmifr}uD;xJu 6 aqmifeJŒ *VKefOD;apmtzGJŒtwGuf
aqmufw,fvdkŒqdkwJh 7 aqmifrSm xm;w,fqdkwmavmufbJ a,bl,s od&ygw,f? tJ'DwHk;u txdef;odrf;cH ausmif;olawGjzpfwJh OD;oefŒ
ta&;tcif;u aX;aX;0if; (txu)/ a&$w*d t kH a&;tcif;u eef;cifaxG;jrifh (pD;yGm;a&;wuUov kd /f zg;tH/ ,ck NLD v$waf wmfu, kd pf m;vS,)f /
eef;&GuEf k (pD;yGm;a&;wuUov kd /f ,ck SSA-awmifyikd ;f ajymcGi&hf yk*Kd~ vf) eJΠwnf+rJzqyv 0ef}uD;a[mif;OD;AaqG &JΠorD;oH;k a,muf/ wyfr[mrSL;
a[mif; ume,f=unf0if;&JŒ orD;ESpfa,muf/ OD;oefŒa&$wd*Hk ESpfr_wGJu rpkpkrm (tvuausmif;ol)/ tygt0if wjcm; a&$wd*Hkta&;tcif;
ausmif;olrsm;/ 75 ZGeftvkyform;oydwf ESpfywf vnfv_yf&Sm;r_u bDyDtdkifpuf±Hktvkyfor 3 a,mufeJ@PDP u wifrmvm wdkŒ&Sd=uw,f?
a&$wd*Hkta&;tcif;ausmif;olawG trsm; qHk;jzpfygw,f? OD;oefŒta&;tcif;wHk;u ausmif;olawG tzrf;cH&wmrsm;ayrJh 3-4 vt=umrSm
aX;aX;0if;uvGv J Œkd tm;vH;k jyef vGwo f mG ;cJyh gw,f? r_id ;f &mjynfu h rvSòrdif (txuausmif;ol/ udw k ifarmifO;D .nDr/ csi;f trsKd ;orD;) eJŒ tif;pdef
*sDwDtdkifausmif;ol rouf (cHkzdeyfpdef) wdkŒudkawmh jypf'%fpD&ifcsufcs_+yD;aemuf om,m0wDaxmifudk ydkŒvdkufw,f?
Ekid if aH &;tusO;f om;awGukd oD;oefŒxm;w,f qdak yr,fh wcsKd ŒusawmhvJ &mZ0wftusO;f om;aqmifrmS xm;wmawG vJ&w dS ,f?
1975 ESpfukefydkif;avmufrSm rqvygwDXmecsKyfu pma&;0efxrf; udkaomif;OD; qdkol acgif;aqmifwJh tvHeDEG,fwcsdLŒ v#dKŒ0SufEkdifiHa&;ygwD
axmifwt hJ r_/ udx k eG ;f atmifausmf (ac: ) bJjzL (&efuek 0f Zd m… odyw H` uUov kd /f ABSDF &JŒyxrqH;k OuUX) acgi;f aqmifwhJ azmufcaJG &;oifwef;qif;
ausmif;om;tvkyo f rm;tzGŒJ wdŒk tr_eŒJ 1976 ckrmS cdik rf ;kd vif; ALP tzGŒJ csi;f jynfe,fxJ wdu k yf jJG zpf zrf;rdvmwJt h r_awGrmS usawmh w&m;±H;k u
pD&ifcsucf s+yD;wmeJŒ trsm;pkukd &mZ0wftusO;f om;aqmifukd ydŒk vku d wf ,f? 'ga=umifh axmifwiG ;f Ekid if aH &;v_y&f mS ;r_yifra&pD;a=umif;xJ rygEidk f
cJh=uyg? 171 eJŒ axmifcsxm;wJh wcsdKŒaom uGefjrLepf ygwDvlawG/ vlawGvJ &mZ0wfaqmifrSmbJ xm;wm&Sdovdk wcsdKŒusawmhvJ EkdifiHa&;
tusOf;om; oD;oefŒtaqmif rSm xm;w,f?
Ekid if aH &;tusO;f om;awG oD;oefŒxm;wJt h aqmifrmS Ekid if aH &;tusO;f om;r[kww f hJ wdik 0f rf ig;cd;k oabFmom;awG/ xdik ;f ig;cd;k oabFm
om;awG xm;wmvJ &Sdw,f? taqmifawGeJŒ wdkufawGu EkdifiHa&;tusOf;om;awG xrif;au|;/ rdv†mcs/ a&csdK;xkwf pwJh a0,sm0pPawG vkyf
ay;zdŒk vHck snjf ym0wf ESp}f uD;&mZ0wf tusO;f om;awG (trsm;pkuvlowfr)_ udk Ekid if aH &;tusO;f om; taqmifrmS tcef;wcef; xm;ay;xm;
w,f? tJ'gawGuvGJ&if EkdifiHa&;tusOf;om;eJΠ&mZ0wftusOf;om;awG a&mrxm;yg?
tJ'DwHk;u EkdifiHa&;tusOf;om;awG pm;&wmu vHk;wD;qefxrif;/ reufydkif; ukvm;yJ[if;&nfusJ eJŒiydpdrf;pm;a=umf/ naeydkif;
[if;&Gufðywf[if;&nfeJŒ iydpdrf;pm;a=umfwdkŒ jzpf_+yD; csufðywf&mrSmygwJh a&ay:qD[m tusOf;om;awGqD a&mufrvmwwfygbl;? iyda=umf
qdkwmuvJ qDylvSdrfhtqifh avmufyJjzpfw,f? wywfrSmweyf tom;[if; au|;w,f? udkufr&wJh tom;wHk;/ odkŒr[kwf tom;rygwJh 0uf
qDwHk;ðywf/ odkŒr[kwf ig;a=umf/ odkŒr[kwf bJOðywfESpfvHk; &w,f? wdkufawGrSm au|;wJh yJ[if;u ydkyspfavh&Sdw,f? [if;&Gufðywfudkawmh t
rSKd ufðywf vdŒk ac:wm ydo k ifah wmfr,fxifygw,f? bmha=umifv h qJ akd wmh jrufyifawG/ trsKd ;trnfrod tyif awGomru zdeyfoóJ u;d wdŒk / wDaumif
wdŒk / yd;k [yfwŒdk vJ r=umc%ygvmwwfvŒkd jzpfygw,f? wywfwcg we*FaEGaeŒ rSm a&aEG;=urf; rwfcu G wf cGuf aomuf&w,f? Ekid if aH &;tusO;f
om;eJŒ &mZ0wftusOf;om;awG &duQmE_ef; twlwljzpfygw,f? xdkpOftcgu ESpfpOfESpfwdkif; tpfaeŒrSm tjyifu tpPvmrfbmoma&;tzGJŒ
tpnf;awGu waxmifv;kH udk qDepf+yD; El;tdaewJh trJEyS [ f if;au|;w,f? Ak'b < mom aeŒ}uD;&uf}uD;awGrmS awmh b,fA'k b < momtzGŒJ tpnf;/
b,fvlyk*~dKvfurS waxmifvHk;udk tvSLay;au|;arG;wmrawGŒcJhzl;yg? wESpfrSmawmh c&d,meftzGJŒwzGJŒu c&pPrwfaeŒrSm waxmifvHk;udk
auGumtkwf w}udrfwdkufzl;w,f?
axmifaq;±HkwufaewJh tusOf;om;awGudkawmh qefjzLxrif;eJŒtom;[if; aeŒpOfau|;w,f? aq;±Hkrwuf&ayrJh aq;rSL; 0g'gu
EkŒd pm;/ qefðywfpm; "gwpf m owfrw S af y;&if EGm;EkŒd eJŒo=um;/ qefðywfeŒJ o=um;&w,f? tdyaf qmifawGrmS Ekid if aH &;tusO;f om;wOD;udk jcifaxmif
wvH;k / tke;f qHar$Œ,mwck/ tdy&f mcif; wxnf/ *Gr;f apmif w xnf xkwaf y;_+yD; rsuEf mS okwyf 0k gi,f wxnf/ rsuEf mS okwyf 0k gt}uD;/ odŒk r[kwf
a&vJykdif; wxnfeJ‹ axmifyHkpH tuFsD-vHkcsnftjzL awGuawmh wESpfwcg &w,f? wywfwcg vufESpfqpf avmuf&SdwJh aysmh+yJ+yJ wdkŒ[l;wHk;
qyfjym=urf;/ odkŒr[kwf qifacs;wHk; qyfjym =urf; wcJeJŒ qHyifvdrf;zdkŒqdk+yD;tkef;qD yife,fpvif wykvif;pm xkwfay;w,f? 'g[m 1975 ck
wkef;utajctaeom jzpfygw,f?
tif;pdefaxmifr}uD;xJu tdyfaqmifawGrSm wxyfudk tcef;}uD; 4 cef;/ waqmifudk 8 cef;&Sdw,f? tcef;}uD;wcef;rSm EkdifiHa&;
tusO;f om; 20 uae 40 avmuftxd xm;w,f? &mZ0wftusO;f om;aqmifawGrmS awmh tcef;}uD;wcef;udk vl 200 u ae 300 avmuf
txd xm;w,f? Ekid if aH &; tusO;f om;aqmifawGrmS tay:xyftcef;}uD;wcsKd Œudk tcef;i,fawGtjzpf uefŒxm;+yD; tusO;f om;wa,mufuae
10 a,muftxd xm;wwfw,f? atmufxyfrmS oHrefwvif;cif;ay: ukwifav;awGeŒJ tdy&f +_ yD; tay: xyfrmS awmh opfom;=urf;jyifay:rSmbJ
tdy&f w,f? wdu k af wGrmS awmh oHrefwv H if;cif;jzpf+yD;wcef;udk 4-5 a,mufu =urf;eJΠtdy&f w,f? tapmydik ;f wke;f u 5 wdu k rf mS opfom;=urf;
cif;jzpf+yD; 4 wdkufrSm opfom;uGyfyspfav; wck&Sdw,f? OD;oefΠta&;tcif; wkef;uawmh zrf;vmwJhvl wtm;rsm;vdkΠyHkrSeftm;jzifh vl 3-4
a,mufbJ xm;avh&SdwJh wdkufcef;awGrSm vl 20-25 avmufxdxnfh cJhw,f?
Ekid if aH &;tusO;f om;aqmifawGrmS owif;pmzwfciG &hf w,f? a&'D,ekd m;axmifciG hf awmhr&Syd g? &mZ0wftusO;f om;aqmif awGrmS awmh
a&'D,ekd m;axmifciG hf wcsKd Œ&=uw,f? rqv ppftpd;k &&JŒ wdu k ±f u
kd cf sKyfuikd rf a_ tmufrmS xkwaf 0wJh vkyo f m;jynfoŒl aeŒpOf owif;pmukad wmif
axmiftm%mydik af wGu xyfrpH pD pf qifqmvkyf jzwfawmuf+yD;rS tusO;f om;awGukd ay;zwfwmjzpfw,f? t"duqifqmvkyw f hJ owif;awG
uawmh jynfwGif;u axmifazmufajy;r_/ tcsKyfazmufajy;r_owif;awG/ EkdifiHwumu axmifazmufajy;r_/ axmifqlr_eJΠaxmifwGif;wdkufyGJ
owif;awGjzpfw,f? axmiftm%mydik af wG cGiðhf ywJh bmoma&;pmtkyaf wGyJ zwfciG hf &Sw d ,f? r*~Zif;awG/ 0wWKawGeŒJ wjcm;pmtkyaf wGuakd wmh
a,bl,stm;jzifh zwfcGifhr&SdayrJh wcgwav em;vnfr_eJΠoGif;cGifh&wJhtcg &vdkuf/ r&wJhtcg r&vdkufeJΠyHkrSefr&Sdyg? w&m;0ifoGif;cGifhawmh
vHk;0r&Sdyg? wdkufawGrSmawmh owif;pmawmif zwfcGifhr&Sdyg?
&mZ0wftusOf;om;aqmifawGrSm reuf 7 em&D 8 em&DtaqmifzGifhcsdefup+yD; nae 4 em&D 5 em&D taqmifydwfcsdef txd tcef;
wHcg;awGzGifhxm;_+yD; taqmif0if;xJ oGm;vmv_yf&Sm;cGifh&SdaomfvJ EkdifiHa&;tusOf;om;aqmifawGrSmawmh w&ufudk a&csdK;csdef em&D0uf 45
rdepfavmufbJ tcef;tjyifxu G cf iG &hf w,f? a&csKd ;cs&mrSmvJ wcef;+y;D rSwcef; csay;wmjzpfw,f? tJ't D csed rf sKd ;rSm wcef;eJŒwcef; tquftoG,f
cd;k vky&f wmjzpfw,f? taqmifyw d x f m;csed rf mS vJ ab;csi;f uyf&uftcef;uwqifh wjcm;tcef; awGukd wqif+h yD;wqifh qufo, G =f u&w,f?
'Denf;eJΠwdu k af wGrmS a&m taqmifawGrmS yg =um;tcef;awG trsm;}u;D jcm;wJh [db k uf tpGecf ef;eJΠ'DbuftpGet f cef; ppfw&k if upm;wmawmif
vky=f uw,f? wGb J ufaxmifrmS awmh reufuae naetxd taqmifziG x hf m;ay;w,f? Ekifd if aH &;tusO;f om;aqmifawGrmS a&vGwv f wG f vyfvyf
csdK;vdkŒ&ayr,fh &mZ0wftusOf;om;aqmifawGrSmawmh yHkpHeJŒcsdK;&w,f? yHkpHqdkwmu *sD;rwGef;cif qyfjymrwdkufcif yef;uefjym;eJŒ 4 cGuf/ *sD;
wGef;+yD;qyfjymwdkuf+yD; 4 cGuf aygif; 8 cGufyJ csdK;&w,f? aEG&moDrSm a&&Sm;vdkŒqdk+yD; 6 cGufyJcsdK;cdkif;wmvJ&Sdw,f? a&csdK;&mrSm }uD;=uyfol
a&uefAg,mu cyfwcGuv f Œkd trdeŒf ay;rS cyfcsKd ;&wmjzpfw,f? trdeŒf ray;bJ cyfcsKd ;rd&if t±du k cf &H w,f? cGuaf & uefŒowfxm;±Hrk u yefuefjym;
eJŒcyfcsKd ;&vdŒk a&odyrf ygbJ vlay: enf;enf;om a&mufwt hJ wGuf axmifxJ ayG;/ 0J/ ,m;em;awG txl;aygrsm;vSw,f? wdu k yf w d cf &H olawG[mvJ
wywf 10 &uf/ wcsdK‹qdkwvausmf =umrSwcg a&csdK;&vdkŒ ,m;emawGayguf=uw,f?
EkdifiHa&;aqmifawGrSm a&00 csdK;vdkŒ&ovdk tdrfomvJ toifhtwifh vGwfvyfvHkðcHpGm wufvdkŒ&w,f? &mZ0wfaqmif awGrSm
awmhtdrfom vGwfvGwfvyfvyf wufcsif&if tdrfomAg,mudk vmbfxdk;&w,f? (axmifwGif;tojymu aq;vdyfjzpfw,f?) aq;vdyfray;
Ekid &f ifawmh wd&pd m> efawGvkd tumt&Hr&S/d trd;k r&Sd vljrifuiG ;f wGi;f yufvuf}uD;udk uke;f abmif xd;k xm;wJt h ay: wuf+yD;aemufaz;oGm;&w,f?
vlyo D pGm tdro f moGm;cGihf qdw k m Ekid if w H um vltcGit hf a&;ynm&Siaf wGawmif ta&;w,l xnfph Of;pm;rd=ur,f rxifygb;l ? Ekid if aH &;aqmifrmS
a&m &mZ0wfaqmifrSmyg csrSwfxm;wJh ±l;a=umifa=umif pnf;urf;csufwcku “csD;yg&if ao;r ayguf&” qdkwJhpnf;urf;yJ jzpfygw,f? qD;udk
pOft h ;kd }u;D wvH;k xJ oyfoyf aygux f nf&h ifxnf/h 'grrS [kwf aemufaz;oGm;pOfrmS EkŒd qD cGuaf v; wvH;k udik +_f y;D aygux f nf&h w,f? tJ'q D ;D td;k awGeŒJ
axmifwGif;pdkufcif;awGudk avmif;=uw,f?
&mZ0wfaqmifawGrmS reuftyd &f mx&if urBmra=uoDcsi;f rqdrk ae& atmfq&kd w,f? reuftyd &f mxeJΠntdy&f m0ifrmS bk&m;&Scd ;kd
rvkyrf ae& atmf&cdS ;kd &w,f? reuftyd , f mx taqmifziG chf sed ef ŒJ naetaqmifyw d cf sed f vlppfwef;pD&mrSm yHpk t H jynfx
h ikd f ay;&w,f? Ekid if aH &;
aqmifawGrSmawmh tJ'Dvdk oDcsif;qdk&wmeJΠbk&m;&Sdcdk;&wmawG r&Sdyg? wef;pDvlppf&mrSmvJ oabmavmufyJ xdkifay;& w,f?
axmif0ifpmuawmh axmifus+yD;wJh/ odkŒr[kwf ppfa=uma&;umv vHk;0+yD;oGm;wJh EkdifiHa&; tusOf;om;awGu ESpfywfwcg 0g'g
awGa&SŒarSmuf 15 rdepfawGŒcGifh&+yD; &mZ0wftusOf;om;awGuawmh wywfwcg awGŒcGifh&w,f? axmif0ifpmawGŒ&mrSmoHZum ESpfxyfjcm;
xm;wJh tcef;xJ oHZum&JŒ [kdbufeJŒ'Dbuf pum;ajym&wm jzpfw,f? axmif0ifpm ypPnf;awGudkawmh axmifxJ oGif;cGifhr&SdwJh ypPnf;awG
(Oyrmpmtkyfpmwrf;/ vufeufponf) ygryg 0g'gawGupDppf_+yD;rS tusOf;om;awGqD a&mufvmw,f? a,bl,stm;jzifh EkdifiHa&; tusOf;
om;awG&JΠaxmif0ifpmypPnf;awGudk axmif0g'gawGurckd;&J/ rdkufa=u;rcGJ&JbJ &mZ0wftusOf;om;awG &JΠaxmif0ifpmypPnf;awGudkawmh
0g'gawGua&m/ 0g'gvufudkif'kwf &mZ0wftusOf;om; a'gufwdkifawGuygyHkrSefcdk;=u/ rdkufa=u; cJG=uw,f?
txufrmS Edik if aH &;tusO;f om;awG ae&xdik &f yHk a&;jywm[m tck e0w/ etzacwf axmifwiG ;f tajctaeawGeŒJ ESKd if;,SOf =unfŒzdŒk
a&;wmjzpfwt hJ jyif a&SŒrSma&;rhJ tjzpftysuaf wGeŒJ tenf;eJŒtrsm; qufpyfaevdŒk vJ jzpfygw,f? ppftpd;k &tquf quf[m Ekid if H a&;tusO;f
om; qdkwJhowfrSwfcsufudk y,fzsufypfzdkŒ awmufav#muf óud;pm;tm;xkwfcJhwm jzpfw,f? t*FvdyfudkvdkeDacwfeJ‹ OD;Ek (zqyv) acwfawG
wkef;u&SdcJhwJh bDuvyf/ pDuvyf tusOf;om;tqifh owfrSwfcsufawGudk rqv ppftpdk;& wufpu y,fzsufcJh+yD;ayrJh 'gavmufeJΠrauseyf
ao;ygbl;? &mZ0wftusOf;om;awGeJΠvHk;0 wwef;wpm;xJ jzpfoGm;atmif t_rJ =uHpnf vHk;yrf;aewmjzpfw,f? EkdifiHa&;tusOf;om;awG
pdwf"gwft& OD;usdK;oGm;+yD;cE<mudk,ft& vHk;yg;yg; csdeJŒoGm;atmif t+rJ&nf&G,f vkyfaqmifaewm jzpfw,f? 'gha=umifh usaemfwdkŒ[m t"du
tm;jzifh 'Dt=uHtpnfudk wdkufzsuf±dkufcsdK;a&; tajccHeJŒ axmif wGif;wdkufyGJawG qifEGJcJh&w,f? wenf;tm;jzifh ajym&&if 'DrSwfwrf;[m
1974 ckuae 1980 cktxd ,rrif;O,sOfawmfxJu txl; {nfhcHazsmfajzyGJawG/ odkŒr[kwf ,rrif;eJŒpD;csif;xdk;yGJawG ta=umif;yJ jzpfygw,f?

4? jzpf&yf 75

1975 ck *sLvdkifvv,frSmtif;pdefaxmifr}uD;taqmif 3/ 4 eJΠ5 u touf 20 atmufausmif;om;vli,fawGudk a&G;ac: xkwf


+yD; wGJbufaxmifudk ydkŒvdkufygw,f? 'Dausmif;om;av;awG[m 75 *|ef a&$wd*Hkta&;tcif;rSm zrf;qD;axmifcscH&wmjzpf+yD; t a&twGuf
120 ausm&f w dS ,f? tJ't D xJrmS ti,fq;kH ausmif;om;awGu touf 14 ESpo f m;awGjzpf+_ yD; ynmtm;jzifh 6 wef;ausmif; om; awG jzpfw,f?
armifarmifjrifh/ rsdK;jrifh/ jrifhoef;/ rsdK;vGif (ABSDF rSjynfyxGuf)/ rif;atmif (ac: ) *dk&S,fav;/ armif=unf wdkŒ[m ti,fqHk; ausmif;om;
awGjzpfw,f? 8 wef;ausmif;om; ta,muf 40 eD;yg;eJh usefwm & wef;/ 9 wef;eJΠ10 wef; ausmif; om;awG jzpfygw,f? touf 18 ESpf
rjynfah o;wm trsm;pkjzpf+_ yD; 16 ESpf rjynfah o;wm w0ufe;D yg;&Sw d ,f? wuUov kd /f aumvdyf ausmif;om;awGuawmh 10 a,mufrjynfyh gb;l ?
14 ESpo f m; 6 wef;ausmif;om; tygt0if 16 ESpf rjynfah o;wJh ausmif;om;av; awGuv kd J tenf;qH;k axmif'%f av;ESpcf s+yD;tif;pdeaf xmifxJ
xnfx h m;wmjzpfw,f?
'Dausmif;om;awGukd wGzJ ufaxmif taqmif 2 rSmxm;ygw,f? taqmifrLS ;u t=uyftqif&h dS 0g'g wifvwf jzpfw,f? ausmif;om;
av;awG wGb J ufaxmif a&mufprSmawmh axmiftm%mydik af wGu 'Dvrkd ed Œf cGe;f a¹cGygw,f? “rif;wdŒk [m tck'aD e&mrSm ausmif;om;r[kwb f ;l ?
Ekid if aH &;tusO;f om; r[kwb f ;l ? rif;wdŒk [m axmifus&b J ufawGyjJ zpfw,f? jypfra_ ºu;G ac|;jzifq h yfrnfqw kd m &JbufawG&ŒJ aqmify'k yf ?J Ekid if aH wmf
ay:wifaewJh rif;wdkŒ&JŒtjypfaºuG;awGudk ac|;xGufatmif tvkyfvkyf+yD; qyf&r,f? rif;wdkŒvdk aumifrsdK;awG em;vnfrJhpum;eJŒ &Sif;&Sif;ajym
&&ifawmh rif;wkdŒ[m xpfEG,f&pfaewJhaumifawGyJ? tJ'DEG,fudk b,fvdkvkyfrvJ?” (“"g;eJŒ ckwfjzwfypfr,f” vdkŒajymwJh ausmif;om;av;
wa,muf xkwf±dkufcH&w,f?) “ac|;'D;'D;usatmif vkyftm;ay;+yD; jzwf&rSm uG? 'ga=umifh cdkif;wmvkyf=u/ at;at;ae=u/ 'gbJ” wJh?
tJ'Day:vpDtwdkif; touf20 atmufausmif;om;awGudk wGJbufaxmifrSm yHkpHtjynfhudkif+yD; tvkyf=urf; &uf&ufpufpufcdkif;
ygw,f? t&G,ef ŒJ rr#atmif awmif,mtvkyaf wG yifyef;qif;&JpmG vky&f w,f? xrif;[if;vJ r0w0bJ pm;&w,f? a& aumif;aumif;rcsKd ;&?
usef;rma&; apmifha&Smufukor_r&Sd? 24 em&Dtjynfh wif;=uyfwJhyHkpHeJŒ ae&w,f? tjypfr&Sd tjypf&Sm_+yD; ±dkufESufn‡Of;yef;r_trsdK;rsdK; aeŒpOfeJŒ
tr#c&H w,f?
ausmif;om;av;awGxu J ‘tusO;f om;t&m&S’d qkw d hJ ausmif;om; 7 a,mufukd axmiftm%ydik af wGu a&G;cs,cf efŒtyf+yD; ausmif;
om;csif; jyeftkyfcsKyfcdkif;w,f? zdESdyfn‡Of;yef; ±dkufESufcdkif;w,f? tJ'D tusOf;om;t&m&Sd 7 a,mufuawmh tay:xyfwef; pD; (tcef;vl}uD;)
wa,mufeŒJ pma&;wa,muf/ atmufxyfwef;pD;wa,mufeŒJ pma&;wa,muf/ a&uefAg,mwa,muf/ xrif;xd;k wa,muf/ oefŒ&Si;f a&;
wa,mufwŒkd jzpfw,f? olwŒkd [m tcGix hf ;l cHawGjzpf+y;D wjcm;ausmif;om;awGukd ±du k cf iG /hf xd;k cGi/hf tjypfay;cGihf &Sw d ,f? axmiftm%mydik af wG[m
olwdkŒukd 'DzdESdyfa&;tm%mawG rjzpfrae usifhoHk;cdkif;w,f? ausmif;om;csif;rzdESdyf/ r±dkufESufwJh t&m&SdawGudk &mxl;ðzkwfypf+yD; tm%mykdif
tvdu k s vkyrf ,fv h el ŒJ tpm;xd;k cefŒw,f? ausmif;om;awGxu J axmiftm%m ydik af wG&ŒJ a'guw f ikd jf zpfvmatmif tcGix hf ;l awGeŒJ qGaJ qmif
wJhenf;/ n‡Of;yef;ESdyfpufr_'%f a=umufapwJhenf;/ av#mh&ufrsm;rsm;&+yD; jrefjrefvGwfr,fvdkŒ ar#mfvifhcsufay; pnf;±Hk;wJhenf;awG toHk;ðy
vlarG;wmjzpfw,f? 'D 7 a,muf[m tvky=f urf;rvky&f / yHpk u H if;vGwcf iG &hf / a&00csKd ;&/ xrif;[if;00eJΠaumif;aumif; (yJ[if;jypfjypf/ a&ay:
qDrsm;rsm;/ iyda=umfqD&$J&$J/ ðiyfoD;awmifhyg) pdwfóuduf pm;cGifh&w,f? olwdkŒ[m oHrefwvif;ay: pm;cGifh&+yD; usefausmif;om;awGuawmh
ajr}uD;ay: rSmbJpm;&w,f? tm%mydkifawG[m aoG;cGJtkyfcsKyfa&;pepf (Divide and Rule) udkajAmiftusqHk; usifhoHk;wmbJ jzpfw,f?
ausmif;om;av;awGukd wGb J ufaxmif0if;xJrmS awmif,mvkyzf Œkd bkwf 10 bkwf (tvkyq f ikd ;f ) cG+J yD; ausmif;om;awGxu J bkwu f ikd f
awG xyfa&G;+yD;cefŒxm;w,f? 'gayr,fh ausmif;om;bkwu f ikd af wG[m apmapmu tusO;f om;t&m&Sad wGavmuf tm%mr&S/d tcGix hf ;l r&yg?
awmif,mtvkyfudk }uD;=uyfzdkŒ/ wenf;tm;jzifh awmif,mvkyfae&wJh ausmif;om;awGudk pdwf}udKuf±dkufESuf n‡Of;yrf;zdkŒ tm%m tjynfh
ay; xm;cH&wmu wGJbufaxmifxJu &mZ0wftusOf;om; bkwfudkifawGjzpfw,f? olwdkŒudk axmiftm%mydkifawGu ausmif;om;awGudk
rsm;rsm;ESyd pf uf&if qkrw S &f uf (av#m&h uf) rsm;rsm;&r,fvŒkd rufv;kH ay;+yD; tjyif;xefq;kH zdEydS &f ufpufcikd ;f wm jzpfw,f? 'ga=umifh ausmif;om;
av;awG[m yifyef;w}uD; tvkyfvkyf&±Hkru ausmif;om;csif;jzpfwJh tusOf;om;t&m&SdawG/ &mZ0wftusOf;om; awmif,mbkwfudkifawG/
axmif0g'gawG&ŒJ ±du k Ef u S /f xd;k }uw d /f qJq/kd apmfum;r_awGukd rwefwqcH&w,f? ta=umif;trsKd ;rsKd ;jy ±du k Ef u S x f ;kd =uwd w
f m t+rv J v
kd ckd aH e&w,f?
ausmif;om;av;awG[m a&udyk pkH eH ŒJ csKd ;&+yD; t0wfvJ aumif;aumif;rav#m&f vdŒk 0JawGuikd ;f aeatmif ayguaf e=uw,f? a&&Sm;vdŒk
r[kwb f J wrifwum zdEydS w f t hJ aeeJŒ vkyw f mjzpfw,f? owfrw S x f m;wJh cGuaf &xuf ydck sKd ;rdo/l a&uefAg,mu “cyfwcGu”f vdŒk trdeŒf ray;cif
cyfcsKd ;rdoal wGukd a&uefAg,m/ odŒk r[kwf wef;pD;u±du k w f ,f? xrif;,lzŒkd yef;uefuikd +f yD;wef;pD&mrSm 2 a,mufwwGJ rjzpfwm/ xrif;qGaJ ES;wm/
jrefwm/ xrif;pm;=umwmawGukd xrif;qGx J rif;xd;k Ag,mu ±du k &f w,f? xrif;pm;&if; ajr}uD;ay: xrif;vH;k us&if v#meJŒjyefvsu, f &l w,f?
ausmif;om;qdkwm xrif;pm;yGJeJ‹ ukvm;xdkifeJ‹ tqifhtwef;jrifhjrifh xrif;pm; wwfw,fqdk+yD;ajcwacsmif;axmuf 'l;auG;&yf raxmufwJh
ajcaxmufu axmufxm;wJhbufu'l;ay:csdwfwif xrif;yef;uefudk aygifay:wif_+yD;pm;&w,f//
aygi;f E_w&f mrSm vufe‹J bEJ w _ &f +yD;aygujf ym;/ 'g; pwmawG oH;k cGirhf &Syd g// vufacsmif;awG=um; 0Jayguaf evdŒk awmif,m aygi;f E_w&f mrSm
vufwbufxJeJŒE_wf&if &mZ0wftusOf;om; wkwfudkifu 'gavmufysif;&ovm;uGqdk+yD; ±dkufESufxdk;}udwfw,f? tJ'DbkwfudkifawGxJrSm
tqdk;qHk;u zdk;wkwfqdkoljzpfw,f? zdk;wkwf[m ±kyf&Sifrif;orD; oif;oif;vJŒ &JŒarmif/ ±kyf&Sifrif;om; a&$b &JŒ a,mufzjzpfw,f? ti,fqHk;
ausmif;om;jzpfwhJ armifarmifjrifh [m vufrmS 0JawGayguaf evdŒk vufwzufwnf;eJŒ jrufEKS wfrw d m udk zd;k wkwu f qGxJ ;kd cJw
h ,f? touf 15
ESpfom&Sdao;wJh tvuausmif;om; aerif;AaqG (zqyv0ef}uD;a[mif; OD;AaqG&JŒom;) [mvJ 0Jayguf+yD;vufwzufwnf;eJŒ
tvkyfvkyfwJhtwGuf zdk;wkwfu “rif; vm;uG/ 0ef}uD;om;” qdk+yD;&uf&ufpufpuf xdk;}udwf cJhw,f?
ausmif;om;av;awGxu J toufenf;enf;yd}k u;D ol/ vlaumifxmG ;olawGu ayguw f ;l aygu&f +y;D toufi,foal wGu jrufEw _ wf meJŒ
ao;avmif;wm vkyf&w,f? ao;avmif;wmrSm udkif;rygwJh EkdŒqDcGufeJŒ cyfavmif;&w,f? EdkŒqDcGufudk udkif;wyfðyjyif cGifhr&Sd/ udkif;ygwJhcGuf
oHk;cGifhr&Sdyg? awmif,mvkyf&mrSm vlem;vJ aygufjym;rem;& qdk_+yD;cdkif;w,f? reuf 7 em&D tvkyfp0if+yD;aeΠvnf 11 em&Du 12 em&D
xrif;pm;em;w,f? 12 em&Du nae 4 em&D/ wcgwav 5 em&Dxd vkyf&w,f? ausmif;om;av;awGudk ±dkufESufxdk;}udwfESdyfpuf&mrSm tqdk;
qHk; t=urf;qHk;u &mZ0wfom; bkwfudkifawGjzpf+yD; ausmif;om;csif;jzpfwJh wef;pD; awGeJΠaxmif tr_xrf;0g'gawGuvJ tJ'DbkwfudkifawG
&JŒaemufrSm trsm;}uD;jywfusefraeygbl;? a&a&vnfvnf wG,fwmygyJ?
txuausmif;om; vlarmf (abmufaxmf) [m tvkyyf ifyef;r_'%f/ taetpm; qif;&=urf;wrf;r_'%feŒJ use;f rma&;t& OyuQmðycH
&r_awGa=umifh ud, k wf ydik ;f aooGm;cJw h ,f? wef;pD;tygt0if ausmif;om;awGu twdu k t
f cHðyawmif;qdv k Œkd aemufq;kH rSm aq;±Hw k ifvu kd &f w,f?
uHaumif;axmufrpGmyJ aq;±HkrSm 15 &ufavmuf=um+yD; jyefaumif;oGm;cJhw,f? tJ'D wef;pD;ausmif;om;udkawmh tJ'DudpPa=umifh&,f/
ausmif;om;csif;n‡m+yD; odyfr±dkufrESufrxkd;}udwfwma=umifh&,f wef;pD;&mxl;u ðzkwfypfvdkufw,f?
reuf 6 em&D tdyf&mxcsdef qdkayr,fh wef;pD;/ odkŒr[kwf 0g'goabmtwdkif; reuf 4 em&DuxJu tm;vHk;udk xcdkif;+yD; yHkpHxdkifcdkif;
xm;wmrsdK;vJ&Sdw,f? 6 em&D taqmifzGifh 0g'gvlppf_+yD;csdeftxd 1 em&D 2 em&D=umatmif yHkpHxdkifae&wm jzpfw,f? nzuf rSmvJ 9 em&D
tdycf sed qf akd yr,fh wef;pD;/ odŒk r[kwf 0g'g&ŒJ oabmtwdik ;f n 8 em&DrmS tdycf ikd ;f vJ tdyaf e&w,f? vH;k 0pum;oH rxGu&f / xGu&f ift±du k cf &H w,f?
yHkpHxdkifwmrnDvdkŒ/ tdyf,modrf;wm royf&yfvdkŒ/ tvkyfoGm;wef;pD/ xrif;,lwef;pD&mrSm rnDvdkŒqdk+yD; trsdK;rsdK;&r,f&Sm ±dkufwmudk wef;pD;
awGua&m/ 0g'gawGuyg azmazmoDoD usifhoHk;=uw,f? ti,fqHk;ausmif;om;wa,muf jzpfwJh jrifhoef;[m taqmifjywif;aygufuae
wHawG;axG;&mrSm jywif;ayguftajcrSm jyefusaewmudk tjypfvdkuf&SmaewJh 0g'gu awGŒoGm;_+yD; v#meJ‹jyefvsufcdkif;cH&w,f? tdrfomoGm;
&mrSmvJ qD;td;k tjyifbuf qD;wpufus&if wcsu±f u kd w
f ,f? rpift;kd xJ qD;oGm;&ifvJ ±du k wf ,f? bmrStjypfay;p&m rawGŒwJt h cg axmif0g'g
awG[m tjyif;ajyESyd pf ufwt hJ aeeJΠausmif;om;av;wa,mufukd (Masturbation) vkycf ikd ;f +yD;okw&f nfukd jyefvsucf ikd ;f wmrsKd ;vJ &Szd ;l w,f?
awmif,mvkyf&if; wcsdKŒ0g'gawG/ &mZ0wfom;bkwf udkifawGu vdifydkif;qdkif&mt& r[kwfw±kwfvkyfcdkif;wmawGvJ&Sdw,f? tar&duefawG
tD&wfrSmvkyfwmu trsm;}uD;aemufus+yD; trsm;}uD; tqifhedrfhygao;w,f?
ausmif;om;av;awGpdkufwJh awmif,moD;ESHawGudk ausmif;om;av;awG pm;oHk;cGifhr&ygbl;? yHkpH[if;xJ xnfhcsufwm vJr&Sdyg?
w}udrfrSm awmif,mxJu oD;ESHawG ,lpm;vdkŒqdk+yD;tusOf;om;t&m&SdawGuvGJvdkŒ waqmifvHk;ausmif;om;awG tuFsDc|wf ykqdk;cg;awmif;
usKd ufe‹J aeŒcif; 12 em&D uae aeŒvnf 3 em&Dxd ajr}uD;ay: wifyv†iaf cGypkH x H ikd f aevSe;f cH&w,f? wcgrmS awmh qD;pOft h ;kd xJ iSuaf ysmoD;wvH;k
usaewmudk 0g'gu ao;tdk;xJcsD;ygw,fvdkΠpGyfpGJ+yD;wxyfvHk;uausmif;om;awGudk armfawmfqdkif u,fpD;cdkif;/ 'Daemuf qD;tdk;xJ wa,muf
+yD;wa,muf vufeJŒE_dufcdkif;w,f? wcgu taqmif0if;xJ cJwHwacsmif; ajr}uD;ay: usaewm tm%mydkifawGawG‹oGm;vkd‹ waqmifvHk;u
ausmif;om;awGudk taqmifwckvHk;ywf+yD; av;bufaxmufoGm; cJwHudkyg;pyfrSmudkuf+yD; wa,mufuaewa,muf yg;pyfqifhurf;
(vufqifhurf; r[kwfyg) cdkif;w,f// cJwH yg;pyfxJra&mufao;/ 'grSr[kwf a&muf+yD;oGm;wJholawGu acG;a[mifoH acG;tloHawG atmfay;
ae&w,f// ausmif;om;i,fawG[m jyif;jyif;xefxef ±du k Ef u S x
f ;kd }udwf cH& wmawGtjyif/ armfawmfqikd u f ,fp;D cdik ;f wm/ av,mOfyspH ;D cdik ;f wm/
zm;ckefcdkif;wm/ ausmufp&pfcJay: 'l;axmufcdkif;wmeJΠa&csdK;cGifhydwfwm pojzihf tjypf'g%fawG ay;cH&w,f? qdkifu,fpD;w,fqdkwm 'l;auG;
cg;udkif; vufa&SŒqefŒ+yD;yg;pyfuvJ qdkifu,foHatmf&w,f? av,OfpD;wmu ajcaxmuf wacsmif;wnf;ay:&yf/ cg;udka&jyifnDudkif;/
vufESpfbufudk ab;qefŒxm;& w,f? zm;ckefuawmh av;bufaxmuf ajcESpfacsmif;udk tpGrf;ukefajr‡muf ajr‡muf+yD;a&SŒudkckefoGm;&w,f?
wcgu ausmif;om;av; wa,muf[m 0g'ga&SŒrSm trSwfwrJhavc|efrdvdkŒ tjypf ay;wJhtaeeJŒ a&tdk;tvGwfwvHk;xJ “jynfh” wJhtxd
avc|ex f nfch ikd ;f cH& w,f?
wGbJ ufaxmifa&muf ausmif;om;awGtay: omrefaxmifpnf;urf;awGtjyif txl;xyfaqmif;pnf;urf;awG wrifwum csrw S f
xm;wmawGuawmh
1? oDcsif;rqdk& 2? avrc|ef&
3? vufckyfrwD;& 4? 0kdif;zGJŒruckef&
5? oHk;a,mufxufydkrpka0;& 6? usm;xdk;jcif;/ ppfwk&ifxdk;jcif;rvkyf&
7 ? 'Dkufrxdk;&/ tm;upm;avhusifhcef;rvkyf&
pwJhpnf;urf;awGjzpfygw,f?
'gt
h jyif taqmiftjyif xGuw f t
hJ cgeŒJ taqmifxJ jyef0ifwt hJ cg tjrJwrf; ESpaf ,mufvufw+JG yD;oGm;vm&w,f? ESpf a,mufvuf
wGJroGm;&if wef;pD;eJŒ 0g'gu ±dkufw,f? yHkpHt0wftpm;yJ 0wf&w,f? tdrfuygvmwJh t0wftpm; vHk;0r0wf&? axmif0ifpm awGŒ&mrSmvJ
yHpk tH usô yHpk vH ckH snef ŒJ yJ oGm;awGŒ&w,f? t&ifuawmh ausmif;om;tm;vH;k [m axmif0ifpmawGŒ&m rSm Ekid if aH &;tusO;f om;qdw k hJ *k%yf 'k uf kd
azmfwJhtaeeJŒ tdrfuygvmwJh t0wftpm;awGudk wwfEkdifoa&GŒ opfopfvGifvGif0wf+yD;wdkufyHktusôt+rJ0wfum axmif0ifpm oGm;awGŒ
wwf=uw,f? 'gudk axmiftm%mydkifawGu rvdkvm;yJ EkdifiHa&;tusOf;om; tqifhzsuf+yD;&mZ0wftusOf;om;eJΠwwef;wnf;jzpfatmif
axmifyHkpHt0wftpm;eJŒyJ axmif0ifpmawGŒcdkif;wm jzpfw,f? txuf ygpnf;urf;awG azmufzsuf&if ±dkufESufxdk;}udwfcH&&Hkru apmapm
uajymwJh tjypfay;enf; wrsKd ;rsKd ;udv k J cH&w,f? 'Dpnf;urf;csuf awG&ŒJ tESpo f m&uawmh ausmif;om;awGtm;vH;k wufºuGvef;qef;r_[o l r#
csdK;ESdrfyaysmufap+yD;pdwf"mwfus OD;usdK;apzdkΠ&nf&G,fwmjzpfw,f? 'Dvdkwif;=uyfwJh pnf;urf;awG/ yHkpHawG=um;rSm ausmif;om;av;awG[m
b,fvdkrSvl;vGefŒr&atmif usD;vefŒpmpm; ae&w,f? yHkpHryDvdkŒ/ pnf;urf;csdK;azmufvdkŒ qdk+yD;wa,mufr[kwfwa,muf t±dkufrcH&wJh&uf/
txdk;rcH&wJh&uf r&Sdyg? }udrfvHk;/ rsOf;vHk;/ om;a&jym;/ ppfcg;ywfwdkΠem;wJh&ufr&Sd? awmif,mtvkyf wywfrSmwe*FaEGw&uf em;ay;ayrJh
yHkpHuawmhrem;ygbl;?
axmiftm%mydik af wGqu D tcGit hf a&;ar#mu f ;kd / tm%m,pfr;l +yD;rsuEf mS om&atmif taeacsmifatmif ud, k ahf usmif; om;tcsi;f
csi;f ay: &uf&ufpufpuf zdEydS jf yolawG/ av#m&h ufrsm;rsm;&+y;D axmifu jrefjrefvw G rf ,fqw kd hJ rufv;kH udk t[kwrf w S +f y;D tm%mydik af wG&ŒJ a'guw f ikd f
vkyf/ tifazmfrm owif;ay;vkyfwJh opPmazgufausmif;om;awGudk usefwJhausmif;om;av;awGu “xGufa&Sm” vdkŒ uifyGef;wyf=uw,f?
qdv k wkd mu axmifuxGuw f t hJ cg a&Smypfr,fvŒkd aw;xm;wmjzpfw,f? 'gayr,fh xGuaf &Sm xJu wcsKd ŒvJ aemufyikd ;f rSm ausmif;om;xkbuf
jyefa&mufvm+yD;axmifwiG ;f wdu k yf aJG wGrmS wufwufºuGºuG yg0ifvmwm&So d vdk 8 av;vH;k ta&;tcif;rSm jynfoŒl bufu ygvmwm&Sw d ,f?
touf20 atmufausmif;om;av;awGukd wGb J ufaxmifyŒkd wm[m rqv ppftm%m&Siaf wG&ŒJ Ekid if aH &;tusO;f om; tqift h wef;
vHk;0y,fzsufa&;/ yHkpHudkifu|efZmwfoGif;a&; ay:vpDudk yxrtqifh prf;oyftaumiftxnfazmfwmyJ jzpfw,f? pdwf"mwfft&
OD;usdK;oGm;+yD;cEQmudk,ft& vHk;yg;yg; csdeJŒoGm;a&;udk &nf&G,fcsuf&Sd&Sd =uHpnfwmjzpfw,f? tJovdk nDi,fausmif;om; &JabmfawGudk
wGJbufaxmifrSm axmiftm%mydkifawGu pepfwusay:vpDcs+yD;yHkpHudkif tvkyf=urf;cdkif; ESdyfpufaewJhowif;awG[m wjznf;jznf;eJŒ
tif;pdeaf xmifr=uD;rSmusecf ŒJ wJh touf20 txuf aemifawmfausmif;om;=uD;awGqD jyefa&mufvmw,f? wcgw±HKausmif;om;av;awGeŒJ
axmif0ifpm twlwlawGŒ&wJhtcg &ifeifhp&m&kyfoGifeJŒ emusnf;cHjyif;p&m owif;awG &vmw,f? 'ga=umifh touf 20 txuf
ausmif;om;}uD;awG[m a&SŒa&;udk tcsif;csif; v#dKŒ0Sufwdkifyif aqG;aEG;xm;=uw,f?
touf 20 atmufausmif;om;av;awGudk yHkpHudkif tvkyf=urf;cdkfif;+yD;prf;oyfwm wvavmuf =umoGm;wJhtcgrSm awmh
axmiftm%mydkifawG[m pdwfcs&avmuf+yD vdkŒwGuf+yD;touf 20 txufausmif;om;}uD;awGbuf OD;vSnfhvmygw,f? 1975 -o*kwfv
xJrSm 3 aqmifrSm &SdwJh OD;oefŒta&;tcif; ausmif;om; 50 ausmfeJŒ a&$wd*Hk ausmif;om; 15 a,mufavmufudk wGJbufaxmif taqmif
1 ykdŒ+yD;yHkpHudkif tvkyf=urf; pcdkif;ygw,f? aemufwaeŒrSmawmh 4 aqmifeJŒ 5 aqmifu a&$wd*Hkta&;t cif; ausmif;om; 70 ausmf/
0if'grD,mcJaygufr_ausmif;om; 10 a,mufausmfeJŒ OD;oefŒta&;tcif;ausmif;om; 5 a,mufavmuf udk wGJbufaxmif 1 aqmifudk
xyfydkŒ+yD;t&ifa&mufolawGudk atmufxyf/ aemufa&mufolawGukd tay:xyfrSm xm;w,f?
tif;pdeaf xmifr}uD; 4 aqmifeŒJ 5 aqmifuakd wmh rqvacwfrmS txl;wd;k wuf rsm;jym;vmaewJh &mZ0wftusO;f om; awGxm;zdŒk
&mZ0wftusOf;om; tcsKyfaqmifawGtjzpf ajymif;vJypfvdkuf+yD;EkdifiHa&;tusOf;om;awGudk 3 aqmifwaqmifxJrSmbJ pkxm;vdkufw,f?
ausmif;om;}uD;awG wGJbufaxmifudk vlpHka&muf+yDrdkŒ wdkufyGJwdkufzdkŒ v#dKŒ0SufpDpOf =uygawmhw,f? aemufwaeŒreuf
awmif,mtvkyfqif;csdefrSm wdkufyGJpzdkŒ owfrSwfvdkufw,f? wdkufyGJrpcif tawmtwGif; 0g'gawG&JŒ yHkpHudkifr_/ tjypf&Sm ±dkufESufqJ qdk
apmfum;r_awGudk wwfEkdifor# pdwfxdef;+yD;onf;cH=u&w,f? aemufwaeŒreufjzpfwJh 1975 ck -o*kwfv 8 &ufaeŒ reufrSm 1 aqmifu
ausmif;om;}uD;awGtm;vHk;udk taqmifa&SŒrSm wef;pDcdkif;+yD;/ tvkyfqif;zdkŒ taqmif0if;tjyifzuf awmif,mawGqD xGuf cdkif;wJhtcg
a&SŒqHk;uwef;pDaewJh udkoufwif (pD;yGm;a&;wuUodkvf/ 0rf;wGif;)/ udkcifarmf (ac: ) armf}uD; (aq; 1/ pma&;q&m armif pnfol.om;/ ,ck
Los Angeles) eJŒ ausmif;om;wef;pD;tjzpf cefŒxm;cH&ol udkcifarmifvif; (&efukef0dZPmody‘H ausmif;om; a[mif;) wdkŒup+yD;“rvkyfbl;uG”
vd k Œ atmf v d k u f v d k Œ usef a usmif ; om;tm;vH k ; uvJ “tvk y f = urf ; rvk y f b l ; uG ” “yk H p H t vd k r &S d ” pojzif h
aºuG;a=umfatmf[pf=u+yD;taqmifxjJ yef0ifvmcJ=h uw,f?
'DtcgrSm tvkyfqif;cdkif;wJh taqmifrSL;0g'gawGvJ a=umuftm;vefŒtm;eJŒ xGufajy;oGm;=u+yD;waxmifvHk; &kwf&kwf oJoJ
jzpfomG ;w,f? c%=umawmh axmif0g'gawG[m oHacs;wufaewJh &dik zf ,ftpkwaf wG *avmuf*vufvyk &f if; ausmif;om;}u;D awG&&dS m taqmif
1 qDajy;vm=u+yD;taqmifab;ywfvnfeJΠtay:xyfAm,mvrf;twdkif; ywfywfvnfae&m,l 0dkif;xm;vdkuf=u w,f? wGJbufaxmif
Al;0ay:u ae0if;ppfwyfuvJ 1 aqmifbufudk *sDzkd;eJŒcsdefxm;w,f? ausmif;om;tm;vHk;uawmh taqmif xJrSm udk,fhae&mudk,f
at;aq;wnf_idrfpGmeJΠxdkifae=uw,f? axmifrSmwGJbufxm;wJh ppfaxmufvSrf;a&;u wyf=uyf}uD;tqifh&Sd wifarmif u ratESrawG
rdk;r$efatmifqJqdk&if; &kdifz,fudkif0g'gawG/ eHygwf'kwfudkif0g'gawG _cH&H+yD;1 aqmiftay:xyf tcef;xJ0if _cdrf;ajcmuf }udrf;armif;w,f?
ausmif;om;wa,mufudk qGJxkwfr,ftvkyfrSm usefwJhausmif;om;tm;vHk; 0kef;ueJx&yfvdkuf+yD;a&SŒudkwufvmvdkŒ rqGJ&Jawmhbl;?
“rif;wkŒd tm;vH;k udk ypfow+yD;rS igu Ekid if aH wmftvHtyk f taocHrmS uG” vdŒk ajymvdu k af o;w,f? a'gopdw/f &Supf w d af wGre$ af evdŒk t&l;wydik ;f eJŒ
bmawGav#mufajymaerSef; rod? ausmif;om;awG[m olŒudkvHk;0*&krpdkufbJ at; aq;yJaejyawmh &Suf&SufeJŒ jyefqif;oGm;w,f?
_cdrf;ajcmufvdkŒr&rSef; odoGm;wJhtcg wGJbufaxmifydkiftjzpf wGJbufxm;wJh ppf axmufvSrf;a&;u t&mcHAdkvftqifh&Sd vSa&$
a&mufvm+yD;tcsdKowfw,f? acgif;aqmifawG olŒqDvm+yD;vdkvm;csufawG ajyajy vnfvnf aqG;aEG;n‡dEkdif;zdkŒac:w,f? ausmif;om;awGu
acgi;f aqmifr&Sb d ;l vdŒk ajymwJt
h cg ud, k pf m;vS,af &G;+yD;vmaqG;aEG;zdŒk ajymwmudak wmh ausmif;om;awGu vufcv H u kd w
f ,f? waqmifv;kH u
ausmif;om;tm;vHk; n‡dESdKif;wdkifyif+yD;wdkufyGJ0ifwmjzpfayrJh tay:xyfausmif;om;awGa&mu+yD;rS tckvdkjy\em ay:wma=umifh
tm%mykdfifawG[m tay:xyfausmif;om;awGudk t"durJae w,f?
axmufvSrf;a&;eJΠ0g'gawG jyefoGm;wJhtcg ausmif;om;awG wdkifyifaqG;aEG;=u+yD;tay:xyfu udk,fpm;vS,f 5 a,muf
a&G;vdkufw,f? 4if;wdkŒuawmh OD;oefŒta&;tcif;u udkoufwif (pD;yGm;a&;wuUokdvf/ 0rf;wGif;)/ OD;oefŒ=a&Gwd*Hk ESpfr_wGJu udkcif armifvif;
(&efukef0dZPmody‘H ausmif;om;a[mif;)/ 75 a&$wd*Hkta&;tcif;u udkaX;atmif (&efukef0dZPmody‘H=Oya'/ oHvsif/ ,ck u,ef;jynfopf)/
udkat;atmif (aq;1/ &efukef) eJŒ udkae0if;atmif (&efukef0dZPmody‘H ausmif;om;a[mif;) wdkŒjzpf=uw,f?
awmif;qdck suaf wGuawmh rdrw d Œkd [m &mZ0wftusO;f om;awG r[kww f thJ wGuf aexdik pf m;aomufrr_ mS yHpk H y,fzsuaf &;/ tvky=f urf;
rvkyf&a&;/ usef;rma&; apmifha&Smufr_&&Sda&;/ tm;upm; vkyfcGifh&a&;/ pmtkyfpmwrf; oGif;cGifh&a&; pwmawGjzpfw,f? udk,fpm;vS,f 5
a,muf[m wGJbufaxmifAl;0 ±Hk;cef;rSm axmiftm%mydkifawGeJŒ aqG;aEG;=uw,f? axmiftm%mydkif awGbufu wGJbufaxmifydkif
wm0ef,x l m;wJh ppfaxmufvrS ;f a&;u t&mcHAv kd t
f qif&h dS vSa&$ eJŒ tusO;f OD;pD;'k!e¸ rf ;ª ppfaxmufvrS ;f a&;u Adv k }f uD;tqif&h dS trnfrrSwrf d
wa,mufwŒkd jzpfw,f? ausmif;om;ud, k pf m;vS,rf sm;u rdrw d Œkd [m word carrier rsm;omjzpf a=umif;/ ausmif;om;xk&ŒJ vdv k m;csuaf wGukd
wqifhvm wifjyay;olawGomjzpfa=umif; pum;yv†ifcH+yD;aemuf awmif;qdkcsufawGudk wcsufcsif;wif+yD;tjyeftvSef aqG;aEG;=uw,f?
t"duuswhJ tcsut f m;vH;k vdvk kd axmiftm%mydik af wGu vdu k af vsmay;+yD;wcsKd Œudak wmh axmiftm%mydik af wG odumQ qnf&ma&mufatmif
ausmif;om;awGbufu enf;enf;yg;yg;av#mhay;vdkufw,f? Oyrm/ reufbuf urBmra=u oDcsif;qdk&wm/ bk&m&Sdcdk;&wmawGudkawmh
vkyfcsifwJholuvkyf/ rvkyfcsifwJholu _idrf_idrfav;aeay; qdkwmrsdK;jzpfygw,f?
OD;oefŒta&;tcif;rSm 74 'DZifbFm 11 &ufn &efukefwuUodkvf0if;udk ppfwyfeJŒykvdyfawG 0ifpD;wJhtcg rsuf&nf,dkAHk;awG
wxde;f xde;f ypfaewJ=h um;u ausmif;ol ausmif;om;awG[m wa,mufeŒJ wa,muf vufcsi;f csw d /f OD;oefŒtkw*f u l kd 0dik ;f ywfum+yD;urBmra=u
trsdK;om;oDcsif;udk qdkcJh=uw,f? 75 *|ef a&$wd*Hkta&;tcif; ausmif;om;awG[mvJ oydwfpcef;uae tif;pdefaxmif zrf;ac:vmpOfwkef;u
axmif A l ; 0ta&muf tcsKyf u m;awG a y:urqif ; cif urB m ra=u oD c sif ; ud k tm;vH k ; oH ò yd i f q d k / oD c sif ; qH k ; rS
um;ay:uqif;+yD;axmifxJ0ifcJh=uolawGjzpfw,f? bmoma&;eJΠywfoufvdkΠc&pf,mefeJΠrlqvif tenf;tusOf; ygwmuvGJ&if
usefwJhausmif;om;tm;vHk; Ak'<bmom0ifawGjzpf+yD;bmoma&;udkif;&SdKif;olawGvJ tawmfrsm;w,f? 'gayrJh axmifxJrSm tm%mydkif awGu
b,ftcsdef b,fESpfem&DwdwdrSm urBmra=uoDcsif;/ b,fESpfem&DwdwdrSm bk&m;&Sdcdk; tm;vHk;rqdkrae&/ vdyfacgif;xGufatmif atmfqdk&r,f/
rvdu k ef m&if&u dk rf ,f/ wdu k yf wd rf ,fq+kd y;D yHpk u
H ikd w
f mudak wmh bmoma&;tudik ;f &SKd if;qH;k ausmif;om;uawmif rcHcsiyf g? 'ga=umifh axmifypkH t H jzpf
urBmra=u qdk&wmeJŒ bk&m;&Sdcdk;&wmudk ausmif;om;awGu qefŒusifwm jzpfyg w,f?
tJovdk ausmif;om;udk,fpm;vS,fawGeJŒ axmiftm%mydkfifawG axmifAl;0±Hk;cef;xJ aqG;aEG;ae=upOf w,fvDzkef;jrnfvm
+yD;vmaqG;aEG;wJh udk,fpm;vS,fawG emrnfpm&if;awmif;w,f? b,fuqufw,f rodyg?
awmif;qdkcsufawGxJrSm rdrdfqENtavsmuf usef;rma&;twGuf/ odkŒr[kwf 0goemt&/ odkŒr[kwf pm;aomufa&;tqif ajyzdkŒ
awmif,mvkyfcsifwJhol udk,fhtpDtpOfeJŒudk,f vkyfcGifh&SdzdkŒeJŒ/ xGufwJhoD;ESHudk pkdufysdK;vkyfudkifolu tjynfht0 cHpm;cGifh&zdkŒvJ yg w,f? 'g[m
ausmif;om;awG tvky=f urf;udq k efŒusiw f m vufa=umrwif;vdŒk r[kwb f ;l qdwk m jyzdŒk jzpfovdk tm%mydik af wG buf uvJ ausmif;om;awG
tvkyf=urf; vHk;0rvkyfbJ aewmr[kwfygbl; vdkŒolwdkŒtxufudk t&Sufajy oduQmqnfjy&m a&muf atmif vdkŒvJ jzpfygw,f? 'Dawmif,m
tvkyf=urf;udpP aqG;aEG;=uwJhtcgrSm ausmif;om;awGudk 'Dkufxdk;cGifhawmif ray;cJhwJh axmif tm %mydkifawGu awmif,mvkyfcdkif;wm[m
udk,fvufv_yf&Sm; usef;rma&; taxmuftuljzpfzdkŒcdkif;wmygqdk+yD;r[m*&k%m&Sifav oHeJŒ ajymvdkufao;w,f?
touf20 atmuf ausmif;om;av;awGtwGufvJ xnfhoGif;awmif;qdkayrJh axmiftm%mydkifawGu udk,fhtwGuf om
udk,fwm0ef,lzdkŒeJŒ olwdkŒrauseyf&if olwdkŒajymvdrfhraygh/ olwdkŒauseyfvdkŒ vkyfaewmayghvdkŒ ajymwJhtwGufa=umifh wa=umif;/
ausmif;om;}uD;awG a&SŒuwkdufyGJqi+yD;&if odwfr=umcifrSm ausmif;om;i,fawGvJ aemufuvdkuf+yD;wdkufyGJ wdkufvmvdrfhr,f qdkwm
aocsmayguf,Hk=unf ar#mfvifhxm;+yD;tJ'DtcgusrS ydkxdxda&mufa&mufulEkdifrSmjzpfvdkŒ wa=umif; wdkŒa=umifh ausmif;om; av;awGtwGuf
tcGifhta&;awmif;qdkcsufudk odwfrwGef;awmhbJ taqmifudkjyefcJh=uw,f?
aemuf 2 &uft=um we*FaEGaeŒ axmif0ifpm awGŒ&wJhtcg wGJbufaxmif 1 aqmifausmif;om;}uD;awGeJŒ 2 aqmif
ausmif;om;i,fawG twla&mawGŒ&awmh ausmif;om;i,fawGxu J pdw f cf s,=kH unf&wJ/h OD;aqmifEidk pf rG ;f &Sw d hJ ausmif;om;i,fawGeŒJ wdu k yf uJG pd P
pDpOfnEd‡ KdS if;r_awG vkyv f Œkd &vku d wf ,f? tJ'aD usmif;om;i,fawG[mvJ ausmif;om;}uD;awG wdu k yf +JG yD;uwJu olwŒkd t aqmifxJ v#Kd Œ0Supf nf;±H;k
v_yf&Sm;aecJh=uw,f? xGufa&Smtkyfpk&JΠowif;ay; vufaxmufcs rcH&atmif ntdyfcsdefusrS udk,feJΠtdyf&mcsif;uyf&uf ausmif;om;uae
wqifh+yD;wqifh wdk;wdwfodkodyfpGmeJŒ aqG;aEG;pnf;±Hk;&wm jzpfw,f? xGufa&Smtkyfpkuawmh av#mh&ufrsm;rsm;&+yD;axmifujrefjrefvGwfzdkŒ
axmiftm%mydkifawGtvkdus bmrqdkvkyfzdkΠtoifh&SdolawGjzpfw,f? 'ghtjyif ausmif;om;av;awG[m xGufa&Smtkyfpk r&dyfrdatmif
awmif,mvkyf&if;eJŒ ausmif;om;}uD;awGaewJh taqmif0if;em; rodrom csOf;uyfvm+yD;ausmif;om;}uD;awGeJŒ v#dKŒ0Sufn‡dESdKif;wmvJ
vky=f uw,f?
aemufwaeŒ -o*kwv f 11 &ufaeŒrSmawmh pDpOfxm;wJt h wdik ;f ausmif;om;av;awG[m awmif,mvkyaf e&if; rd;k &Gmvm wJt h cg
rvkyfEkdifawmhbl;uG vdkŒatmf[pfaºuG;a=umf=u+yD;ausmif;om;}uD;awG&Sd&m 1 aqmifxJ ajy;0ifcdkvSHKvm=uw,f? wv=um twif;=uyfqHk;
yHkpHudkif u|efZmwfoGif;xm;wmuae t&JpGefŒazmufxGuf&wmjzpfvdkŒ wcsdKŒausmif;om;av;awG[m a=umufpdwf/ emusnf;0rf;enf;pdwf/
ar#mv f ift h m;ud;k pdwef ŒJ 0rf;omaysm&f i$ pf w d af wG trsKd ;rsKd ;aygi;f qH+k yD;pdwv f y_ &f mS ;r_}uD;rm;jyif;xefum wkew f ek f &D&eD ŒJ rsu&f nfusiakd ºuG;=uwmudk
ausmif;om;}uD;awGu ESpfodrfhtm;ay;cJh&w,f? ausmif;om;av;awG[m 'D wv=um yHkpHudkif tvkyf=urf; cdkif;cH&wmudk wurBmavmuf
=umcJw h ,fvŒkd xifr=d uw,f?
'Dvdk rvGJraoGjzpfvmr,fhta&;udk tm%mydkifawGuvJ ar#mfvifhxm;+yD;jzpfaeawmh odyfr=umcifrSmbJ tm%mydkifawG
vdu k v f m+yD;ausmif;om;av;awG&ŒJ vdv k m;csuaf wGukd ausmif;om;acgi;f aqmifawGu ±H;k cef;rSm vmaqG;aEG;zdŒk eJŒ ud, k t hf aqmif ud, k jf yef=uzdŒk
ajymvmw,f? ausmif;om;av;awGu acgif;aqmifr&Sdbl; vdkŒajymawmh udk,fpm;vS,fa&G;zkdŒ ajymw,f? 'geJŒ ausmif; om;av;awG[m 2
aqmifrmS jyefvnfp±k ;Hk pnf;a0;=u+yD;tay:xyfu, kd pf m;vS,f 2 a,muf/ atmufxyfu, kd pf m;vS,f 2 a,muf aygi;f 4 a,mufa&G;vdu k w f ,f?
'Daemuf wGb J ufaxmifA;l 0 ±H;k cef;rSm wGb J ufaxmifyikd f wm0ef,x l m;ol ppfaxmufvrS ;f a&; t&mcH Adv k t
f qif&h dS vSa&G eJŒoGm;aqG;aEG;=uw,f?
ausmif;om;av;awG&ŒJ ud, k pf m;vS,af wGuawmh udpk ;kd 0if; (&efuek 0f Zd mP ody/H` ,ck*syef Ekid if H {&m0%f *sme,f)/ udo k ef;Ekid f (ynma&;wuUov kd /f
zm;tH / rG e f t rsd K ;om;/ * av;vH k ; aemuf y d k i f ; N L D ) / ud k x G e f ; jrif h 0 if ; (&ef u k e f 0d Z P m od y ` H / opf a wm/ rH k & G m ) eJ ΠomauwrS
txuausmif;om;wOD;wdkŒjzpf+yD;tm;vHk; a&$wd*Hkta&;tcif;ujzpfw,f? aqG;aEG;yGJudk 1 aqmifu ausmif;om;}uD; udk,fpm;vS,fawGvJ
wuf&w,f?
ausmif;om;av;awG aqG;aEG;awmif;qdkwJh tcsufawGuawmh tvkyf=urf;rvkyf&a&;eJΠyHkpHy,fzsufa&;/ aq;rSL;rSefrSef jycGifh&a&;/
xrif;[if; 00pm;cGi&hf a&;/ a&00csKd ;cGi&hf a&;/ a&aEG;&a&;/ ZGe;f eJŒyk*H tvHt k avmuf&a&;/ pmtkypf mwrf;oGi;f cGi&hf a&;/ tm;upm; v_y&f mS ;cGi&hf a&;
pwmawGjzpfw,f? axmiftm%mydkifawGtaeeJŒ 'gawGudk a&SmifvGJ[efŒwm;vdkŒ r&Ekdifawmhwm ar#mf vifhwGufq+yD;jzpfaeawmh
odwt f }udwt f e,f raqG;aEG;vdu k &f bJ awmif;qdck sut f m;vH;k vH;k vdv k kd vku d af vsmvdu k wf ,f? pmtkypf m wrf;oGi;f cGiu hf awmh w&m;0ifciG ðhf yvkŒd
r&EdkfifvdkŒ em;vnfr_eJŒ cGifhðyay;r,fvdkŒ ajymw,f?
'DvdkeJŒ touf 20 atmufausmif;om;i,fawGudk yHkpHudkiftvkyf=urf;cdkif;+yD;tnGefŒcsdK;wJh pDrHudef;[mvJ ed*Hk;csKyf tqHk;owf
oGm;w,f? 1975 ck -o*kwf axmifwGif;wdkufyGJawG[m 1974=80 umvxdef;odrf;cHausmif;om;awG&JΠyxrqHk;eJΠtatmifjrifqHk; Strike
jzpfcJhw,f? &efol[m rxifrSwfbJ vHk ;0tvpftidkufrdoGm;+yD;ausmif;om;awG&JΠ=uHhcdkifwJh nDnGwfr_tiftm;udk wkefv_yfoGm;um
t±_;H ay;cJ&h w,f? 'Dwu kd yf [JG m 1975 ckEpS f ausmif;om;rsm;tygt0if Ekid if aH &;tusO;f om;rsm;eJŒ ywf oufwhJ ppftpd;k & axmiftm%mydik af wG&ŒJ
pDrHudfef;udk ±dkufcsdK;ypfvdkufEkdifwJh t"du yGJOD;xGufwdkufyGJ}uD;jzpfoGm;w,f?
wdkufyGJawG+yD;vdkŒ aemuf 2 ywf t=umrSmawmh tm%mydkifawGeJŒ oGm;aqG;aEG;wJh 1 aqmiftay:xyfu ausmif;om;}uD; rsm;&JŒ
ud, k pf m;vS,f 5 a,muf/ 2 aqmifu ausmif;om;av;rsm;&JŒ uk, d pf m;vS,f 4 a,muftjyif trmcHv+ŒaH qmfoal wGvŒkd tm %mydik af wG,q l wJh
wjcm;ausmif;om;}uD; 2 a,muf pkpkaygif; 11 a,mufudk wdkufydwfvdkufw,f? 'D 11 a,mufudk wdkufydfwf&mrSm taqmifxJ0if
ac:xkwfoGm;wmrsdK; rvkyf&Jb/J rvdrfhwywfeJŒ axmif0ifpmoGm;awGŒt+yD;axmif0ifpmcef;ujyeftxGufrSm apmif tkyf/ um;ay:wufcdkif;/
axmifr}uD; Al;0uae wdkuf0if;aygufxd um;eJŒwifac:oGm;+yD;6 wdkufeJŒ 4 wdkufrSm wdkufydwfvdkufwmjzpf w,f? 'Dvdkwdkufydwfvdkufwmudk
wGJbufaxmifrSm usefcJŒwJhausmif;om;awG odwJhtcg naetaqmifydwfcsdef taqmifxJjyefr0ifbJ ae+yD;wdkufydwfcHausmif;om;awG
jyefvw $ af y;zdŒk qENjy=uw,f? 'gayr,fh &xm;+y;D om; t"dutcGit hf a&;awG xdcu kd rf r_ &Sw
d hJ tajc taeatmufrmS jyefvw $ af &; t"durxm;zdŒk eJŒ
ausmif;om;wdkŒ&JŒ tpOftvmtwdkif; wAdkvfus wAdkvfwufpepf usifhoHk;oGm;zdkŒ ausmif;om;trsm;pku oabmxm;&Sd=uw,f? 'ghtjyif
udk,fpm;vS,fawG wdkufydfwfcHvdkuf&ayrJh 7 &uf*sLvdkif tcrf;tem;vkyfr_eJΠwvcefΠwdkufydwfcHxm;&wJh a&$wd*Hkta&;tcif;u udkjrifhaqG
(pufr_wuUodkvf/ rHk&Gm=qm;vif;}uD;)/ udkjrifhatmif=unf ac: armif ajr0g (pufr_wuUodkvf/ wefŒqnf)/ udkoef;Ekdif (aumifpDpma&;/ &efukef
1989 rS ,aeŒxd etz axmifusaeqJ yk*Hoef;Ekdif) tp&dSolawG tJ'Dae‹rSmyJ wdkufuvGwf+yD;wGJbufaxmifa&mufvm=uvdkŒ qENjyyGJ
&kyfodrf;vdkuf+yD;taqmifxJ jyef0if=uw,f? wGJbufaxmif -o*kwf Strike awGa=umifh &vmwJh tcGifhta&;awGvJ wckrS t&kyfodrf;rcH&yg?
wdu k yf w
d cf &H wJh ud, k pf m;vS,af wGae&mrSm ud, k pf m;vS,o f pfawG xyfa&G;aumuf=uw,f? ausmif;om;awG[m rdrw d Œkd ud,
k pf m;vS,f
rdrw d Œkd a&G;+yD;ud, fk yf ikd t
f yk cf sKyfa&;pepfwck axmifxu J sio
hf ;kH aewmudk tm%mydik af wGu rwwfombJ cGiðhf yxm; &w,f? wu,fw h u,fawmh
axmifx;kH pHt& tusO;f om;tcsi;f csi;f tkycf sKyfzŒdk tcef;vl}uD;/ wef;pD;/ Ag,m/ bkwu f ikd af wGukd axmif tm%mydik af wGuom a&G;cs,cf efŒtyf
wm0efay;±dk;jzpfayrJŒ tckawmh tJovdkvkyfvdkŒr& jzpfaew,f?
wdkufydwfcH&wJh 11 a,muf[m 6 wdkufeJΠ4 wdkufrSm 3 veD;yg;wdkuf ydwfcH&+yD;aemuf 8 a,mufu tif;pdefaxmifr}uD; 3
aqmifuakd &mufomG ;w,f? ukcd ifarmifvif;/ udpk ;kd 0if;eJŒ udo k ef;Ekid w f Œkd uawmh aemufxyf3vausmrf S wdu k uf vGw+f yD;3 aqmifa&muf oGm;w,f?
wa,mufrS wGJbufaxmifjyefrydk‹yg?
75 -o*kwf wGb J ufaxmifwu kd yf aJG wG&ŒJ atmifjrifrt _ &Sed t f [keaf =umifh tif;pdeaf xmifr}uD; 3 aqmifrmS a&m wGb J uf axmifrmS yg
ausmif;om;awGtygt0if EdkifiHa&;tusOf;om;awG[m EkdifiHa&;aqG;aEG;yGJawG/ avhvma&;awG vGwfvGwfvyfvyfeJΠyHkrSef vkyfEkdif=uw,f?
t*Fvdyfpm avhvma&;vJ tawmfvkyf=uw,f? 'ghtjyif opfom;/ yvyfpwpf (oGm;wkdufwHvufudkif±dk;)/ ydkufqH taºuGaphawGeJŒ
yef;yk&kyfvkyfwm/ wHqdyfawG/ 'DZdkif;awGvkyfwm/ óud;ykwD;vkyfwm pwJh axmifwGif;vufr_ynmawGvJ avhvm oif,l+yD;cGyfa'gif;&kyf/
i_ rd ;f csr;f a&;*sKd ;iSu&f yk /f bk&m;&kypf wmawG 'DZikd ;f trsKd ;rsKd ; xGi;f xkvyk +f yD;rdbaqGrsKd ;awGqD trSww f &jyefyŒkd =u w,f? wcsKd ŒvJ 0goemtavsmufeŒJ
pm;a&;aomuf a &; yd k t qif a jyzd k ΠoD ; ES H a wG p d k u f = uw,f ? tm;upm;v_ y f & S m ;r_ a wG / ud k , f c H y nm oif w ef ; awG v k y f = uw,f ?
axmif0ifpmxnfhay;vmwJh yvyfpwpftdwfawGtm;vHk; pkpnf;aq;a=um+yD;0g'gawGuwqifh tjyifu yvyfpwpf0,form;xH jyefa&mif;/
&wJ h a iG e J ΠabmvH k ; / jcif ; vH k ; / abmf v D a bmwd k Π0,f u pm;=uw,f ? wcgw&H r S m vJ 0g'grd o m;pk a wG vma&mif ; wJ h rk e f ΠawG /
ta=umfawG0,f+yD;tm;vHk;0dkif;pm;=uw,f? vufa&;uAsmpmtkyfawG/ r*~Zif;awGxkwf+yD;vSnfhzwf=uw,f? EdkifiHa&;pmtkyfawG tygt0if
pmtkyfpmwrf;trsdK;rsdK;vJ oGif;EdkfifcJhw,f?
axmifxJrSm t"duxm; vkyfwmwcku aeŒ}uD;&uf}uD; tcrf;tem;awGygbJ? txl;ojzifh ppftm%m&SifawG vufcsuf a=umifh
jynfolawG aoG;ajruscJh&wJh &ufawGudk txdrf;trSwf rysufruGufvkyf=uw,f? tJ'DaeŒ&ufawGuawmh (1962) *sLvdkif 7 &uf/ (1967) -
o*kwf 13 &uf ppfawGqefvkyGJ ('Dtxdrf;trSwfu a&$wd*Hkta&;tcif;rSm tHkeJŒusif;eJŒ yg0ifqifE$J+yD;tzrf;cH&wJh &cdkif ausmif;om;awG&JŒ
rdwfqufay;r_uae usefwJhausmif;om;awG odvm+yD;txdrf;trSwf vkyfwmjzpfw,f)/ (1950) -o*kwf 12 &uf apmbOD;}uD; usqHk;wJh&uf
('D&ufuawmh 1976 ckxrJ mS KNU u q&mapmatmfvif;'kd (ynma&;wuUov kd /f ,ck -opa-w;vs) axmifxaJ &muf vmawmh ausmif;om;awG
u&ifhawmfvSefordkif;odvm+yD;txdrf;trSwfvkyfwmjzpfw,f)/ (1974) *|ef 6 &uf tvkyform;owfyGJ/ (1974) 'DZifbm 11 &uf
OD;oefŒta&;tcif; ausmif;om;=jynfolowfyGJwdkŒudk t"duvkyf=uw,f? 'ghjyif (1968) pufwifbm 24 &uf ocifoef;xGef; usqHk;wJhaeŒ/
1975 rwf v 15 &uf ocif Z if = ocif c spf usqH k ; wJ h a eŒawG v J txd r f ; trS w f ð y=uw,f ? t"d u tm;jzif h ppf t m%m&S i f a wG & J Œ
&ufpuf,kwfrmr_udktjrJowd&+yD;emusnf;pdwfxufoefaeatmif tJovdk aeŒrsdk;awG txdrf;trSwfvkyfwmjzpfw,f? 'ga=umifh ZEM0g&D 4
&uf vGwv f yfa&;aeŒ/ azaz:0g&D 12 &uf jynfaxmifpak eŒ/ rwf 27 &uf awmfveS af &;aeŒ/ Zlvikd f 19 &uf tmZmenfaeŒawGawmh axmifxrJ mS
ausmif;om;awG tcrf;tem; vkyaf vhvyk x f r&Syd g? txdr;f trSwv f yk &f mrSmawmh tajctaeay;&ifay;ovdk tvHtav;ðywm/ usq;kH olawGukd
tav;ðywm/ wkdufyGJ0ifoDcsif;qdkwm/ uAsm&GwfwmawGvkyf=u+yD;ausmif;om;tawmfrsm;rsm;[m w&uf/ odkŒr[kwf weyf xrif;rpm;bJ
aewmrsdK;vJvkyf=uw,f? axmifxJrSm udk,fu txufpD;&aecsdefrSmawmh tcrf;tem;awGudk ajAmifay:wif}uD;vkyf+yD;cGyfa'gif;tvH/
wl w H Z if t vH a wG a xmif / ausmif ; om;or*~ o D c sif ; / tif w mae&S i f e ,f o D c sif ; awG tptqH k ; atmf q d k = u/ tvS n f h u suAsm&G w f /
awmfvSefa&;oDcsif;awG tvSnfh usqdk eJΠwu,fh vGwfajrmufa'ovdkvdk vkyfwmjzpfw,f? axmifxJrSm udk,fcHae&wJhtcsdefrsdK;usawmh
'DvdkaeŒ}uD;&uf}uD;awGudk v#dKŒ0SufodkodyfpGmeJŒ ±dkufESufcH/ wdkufydwfcH pGef‹pm;vkyf=u&w,f?
vuf0Jausmif;om;awGeJΠvuf0J EkdifiHa&;tusOf;om;awGuawmh apmapmuajymwJh &ufawGtjyif rwfv 28 &uf Auy
awmfvSefa&;aeŒ/ -o*kwf 15 &uf Auy arG;aeŒ/ ar 1 &uf urBmhtvkyform;aeŒ/ Ekd0ifbm 7 &uf r[matmufwdkbm awmfvSefa&;
aeŒawGvJ tcrf;tem; vkyf=uw,f? tJ'DumvawGwkef;u ArmjynfrSm rqv uvGJ+yD;w&m;0ifygwDpHkpepf r&Sdao;bJ rqv
ppftm%m&Sipf epfukd cdik cf ikd rf mrm pGpJ jJG rJjrJ/ tm;aumif;aumif;eJŒ qefŒusiw f u kd af ewm Auy wzGŒJ bJ&adS eawmh obm0uspmG bJ ausmif;om;awG
tygt0if Ekid if aH &;wufºuGvy_ &f mS ;ol trsm;pk[m vuf0, J rd ;f =uwm/ 'grrS [kwf axmifxaJ &mu+yD;aemuf vuf0J ,dr;f oGm;wm rqef;ygb;l ?
'ga=umifh uGefjrLepf/ ºuGufpkwfeJŒ ‘nif;oD; zdk;bD;,m; (Phobia) &SdwJhpdwfa0'em&SifawG tJ'DtcsdefwHk;u om axmifxJa&mufvm&if
oGufoGufcgatmif &l;oGm;Ekdifygw,f? axmifxJrSm ºuGufpkwfºuGufyJhawGuvJ bmaygovJrar;eJŒ? ‘nif;oD;vdk teHŒqdk;wJh *sydk;awGuvJ
rsm;rSrsm;?
ausmif;om;awG/ Ekid if aH &;tusO;f om;awG wefc;kd xGm;aecsed q f &dk if tkwef ±H KH 4 buf=um;/ oHwikd af wG&ŒJ aemuf a&mufaewm uvGv J Œkd
wjcm;Ekid if aH &;udpaP wG vkycf siw f mvkyv f Œkd &w,f? txufwae&mrSm ajymcJo h vdk axmifjyify ppftpd;k & tkycf sKyf&ma'orSm vkycf iG rhf &wmawG
axmif x J r S m vk y f v d k Π&w,f ? tJ o vk d tajctaersd K ;rS m qd k & if axmif 0 g'g/ axmif r S L ;awG u vJ ausmif ; om;awG tygt0if
Ekid if aH &;tusO;f om;awGukd &d&k u kd sKd ;usKd ;qufqw H ,f? pma&;cGirhf &Sw d hJ axmifxrJ mS pmapmifpmwrf;awG a&;jzefŒaewm od vJ bmrSrajym=ubl;?
axmifxHk;pHt& wvm}uD;/ wvmav; pDvdkŒ awGŒoGm;vJ e0w=etz acwfvdk &kHk;wif+yD;axmifxyfcs ESpf xyfwdk;wmr&Sdyg? tusOf;axmif&JŒ
taqmuftOD/ ypPn;f ud&, d mawG zsuq f ;D aewmawGŒvJ rsuEf mS v$o J mG ;w,f? ausmif;om;awG uvJ &efoŒl ypPn;f qdk tcGit hf a&;&&if&ovdk
zsufqD;&r,f? &efolŒypPnf; rsm;rsm;ysufqD;av aumif;av qdkwJhcH,lcsuf xm;=u w,f? axmifpnf;urf;eJŒqefŒusifwJh u&maw;oifwef;/
odik ;f / vufa0SŒ oifwef;awG ay;wmawGŒvJ tm%mydik af wGu bmrSrajym =uawmhb;l ? &efoŒl pnf;urf;udk wwfEidk o f avmuf csKd ;azmuf&r,f
qdkwJhcH,lcsufudkvJ ausmif;om;awG cH,l=uw,f? usef;rma&; eJeJraumif;vdkufeJŒ/ neufoef;acgif 0g'gudktoHukefatmfac: +yD;aq;rSL;
ta=umif ; =um;cd k i f ; w,f / aq;&H k w uf c G i f h awmif ; w,f ? Ek d Œ pm;/ qef ð ywf p m; r&&atmif awmif ; w,f ? 'gayrJ h axmif & J Œ
aq;ukoapmifha&Smufr_pepfeJΠt&nftcsif; tifrwef nHhzsif; pkwfcsmwma=umifh axmifxJrSm usef;rma&;jy\em[m tjrJwrf;yJ ylnHylnH
0l;0g;0l;0g;eJΠ+yD;ae&w,f?
1975 ck tukefydkif;avmufrSm ausmif;om;av;rsm;aewJh wGJbufaxmif 2 aqmifrSm yxrqHk;udk,fpm;vS,f 4 a,muf
wd k u f y d w f c H & +yD ; aemuf x yf a &G ; aumuf wif a jr‡ m uf x m;wJ h ausmif ; om;ud k , f p m;vS , f 10 a,muf u d k axmif t m%myd k i f a wG u
aqG;aEG;p&m&Sdw,fvdk‹ajym ac:xkwfoGm;+yD;aemuf axmifr}uD;rSm 6 wdkufydwfvdkufw,f? tJ'D ausmif;om;udk,fpm;vS,fawG[m 2
aqmifrSm&SdwJh touf 20 atmufausmif;om;av;awGudk aumif;aumif; pnf;±kH;tkyfcsKyffEdkif+yD;ausmif;om;av;awG&JŒ tcGifht a&;awG
tjynfht0&atmif OD;aqmifv_yf&Sm;aewmjzpfvdkΠausmif;om;av;awGay: -oZm}uD;wJhtwGuf tm%mydkifawG rsufpdqHyif ar$;pl;p&m
jzpfaew,f? 'ga=umifh olwdkŒr&dS&if ausmif;om;av;awG _idrfvdrfhr,fvdkŒwGuf+yD;wdkufydwfvdkufwmjzpfw,f? tJ'D udk,f pm;vS,f 10
a,mufuawmh 1? udkapmEkdif (pufr_wuUodkvf/ rmefatmif/ &cdkiftrsdK;om;)/ 2? udkatmifoef;jrifh (pD;yGm;a&; wuUodkvf/ awmifOuUvm/
,ck uvvw)/ 3? udk0if;aqG (txuausmif;om;/ yg&rD/ ,ck a&$vD)/ 4? udkrdk;jrifh (txuausmif; om;/ 8 av;vHk;aemufydkif;
jynfolŒwdk;wufa&;ygwD)/ 5? udkcifaZmfvif; (tvuausmif;om;/ AuyodkŒawmcdkusqHk;/ q&marmif aomfu.wl)/ 6? udkwifa&$ (ac: )
qrfqef (,ck ABSDF=vlŒabmifopf/ tar&duefEdkifiH)/ 7? udkvlarmf (txuausmif;om;/ abmufaxmf)/ 8? udkausmfxl; (tvuausmif;om;/
prf;acsmif;)/ 9? udpk EH k (t&yfom;/ &cdik t f rsKd ;om;)/ 10? udak rmif0if; (txu ausmif;om;) wdŒk jzpf+yD;tm;vH;k a&$w*d t kH a&;tcif;u jzpfygw,f?
2 aqmifu ausmif;om;awG[m rdrdwdkŒ&JŒ ‘kwd,ajrmuf udk,fpm;vS,fawGudk wdkufydwfvdkufjyef+yDqdkwm od&wJhtcg tifrwef
rcHr&yfEkdifjzpf+yD;taqmif0if;xJrSm atmf[pfqENjy=uw,f? naetaqmifydwfcsdefrSm taqmifxJ jyefr0ifbJae=uvdkΠtajctaeawG
wif;rmvmw,f? tm%mydkifawGu axmifOya't& taqmifxJjyefr0if&if ypfr,fqdk+yD;axmifAl;ay:u ppfwyfudk 2 aqmifbuf *sDzdk;/
*sDo&D;awGeJΠtoifhcsdefxm;cdkif;w,f? ausmif;om;av;awGxJu 8 wef;ausmif;om; udkrif;atmif (ac: ) *dk&S,fav; (awmifOuUvm) [m
tuFs=D u,fo;D awGðzkwf &ifziG +hf yD;axmifA;l 0bufvn S hf &ifaumh&if; “rif;wdŒk owW&d &dS if ypfvu kd uf ”G vdŒk atmf[pfped af c:cJwh ,f? aemufq;kH rSmawmh
1 aqmifu ausmif;om;}uD;awG vma&mufajzmif;zs+yD;wif;rmr_avsmhoGm;atmif vkyfay;Ekdif cJhw,f? ausmif;om;av;awGvJ taqmifxJ
jyef0if=uw,f?
aemufwaeŒreufrSm udk,fpm;vS,fawG wdkufydwfcH&wJht=umif;[m xGufa&SmawGc|efvdkŒ qdk+yD;ausmif;om;av;awGu
xGufa&Smtkyfpkudk 0dkif;xdk;=uvdkΠtm%mydkifawGu xGufa&Smtkyfpkudk 2 aqmifrSmrxm;bJ wGJbufaxmifxJrSmyJ taqmifajymif;
xm;ay;vdkufw,f?
1 aqmifu ausmif;om;}uD;awG aqG;aEG;wdkifyif+yD;2 aqmifausmif;om;av;awG tpGef;ra&mufapzdkŒeJŒ tm%mydkifawG&JŒ
axmifacsmufxJ rusa&mufapzdkŒ ausmif;om;}uD;wcsdKŒ 2 aqmif ajymif;ae+yD;xdef;zdkŒpOf;pm;=uw,f? 'ga=umifh axmiftm%mydkif awGudk
wifjywJhtcg olwdkŒuvJoabmwlvdkŒ 1 aqmifu ausmif;om;}uD;wcsdKŒ 2 aqmifajymif;/ 2 aqmifu ausmif;om;av; wcsdKŒ 1
aqmifajymif;+yD;a&mar$vdkufw,f? 'ga=umifh ausmif;om;av;awGtwGuf EkdifiHa&;t& ydkaumif;wJhtajctae &vmcJh w,f?
wd k u f y d w f c H & wJ h ud k , f p m;vS , f a usmif ; om; 10 a,muf u d k 6 wd k u f y d w f v d k u +yD ; rS wcef ; eJ Πwcef ;
vS r f ; pum;ajymvd k Œ qd k + yD ; tm;vH k ; ud k x k w f ± d k u f w ,f ? ausmif ; om;wa,muf j zpf w J h ud k 0 if ; aqG u “xl ; ...rjcm;em;”
vd‹k ocD si;f atmfq f v kd u
kd w
f mudk oDcsi;f qdv k Œkd / pum;ajymvdŒk qd+k y;D xkw±f u
kd wf mjzpfygw,f? wdu k w f m0efctH jzpf wGb
J ufxm;wJh ppfaxmufvrS ;f a&;u
wyf=uyf}uD;tqifh&Sd odef;jrdKif OD;pD;+yD;axmif0g'gawG/ tjym0wfawGeJŒ 0dkif;0ef;±dkufESuf xdk;}udwf=uwmjzpfw,f? “'gaxmifuG/
rif;tarviftrd rf [kwb f ;l / rif;wdŒk tm;vH;k udok w+yD;rS igóud;pifwufr,fu”G vdŒk &l;a=umifr;l a=umifvJ ajymvdu k af o;w,f? t±du k cf %em;pOf
ausmif;om;av; 10 a,muf[m apmiftyk x f m;&ufeŒJ aqmifah =umifx h ikd af e&if; olwŒkd xJuwa,mufjzpfwhJ udak usmx f ;l u a&SŒbufajr}uD;ay:
rdrw
d Œkd udk &ku
d w
f hJ om;a&jym;rSm “pdeAf v kd w
f if”h vkŒd pmvH;k xGi;f xm;wm awGŒ&w,f? tJ'o D m;a&jym;udt
k omqG,J +l yD;apmifc_ KH awGatmufuae
wa,mu+yD;wa,muf vufqifhurf;=unfh=uw,f? twefi,f=umwJhtcgrSmawmh 0g'gawG[m om;a&jym;aysmufvdkΠylnHylnH
awGjzpf+yD;ausmif;om; 10 a,mufvHk; apmif_cHKawG zGifh&SmwJhtcg om;a&jym; jyefawGŒoGm;vdkŒ om;a&jym; cdk;zGufxm;&rvm;
qdk+yD;xyf±dkufjyefw,f? (wdkufrSm&SdwJh om;a&jym;awGrSm “pdefAdkvfwifh” tjyif “pdefpwif;/” “wdkŒvdyf}uD;vufoH” eJŒ “emAdk*sif”
vdkŒemr,fay;xm;wJh om;a&jym;awGvJ &Sdao;w,f)?
a&mufcgp&ufyikd ;f rSm wae‹o;kH cgavmuf xkw±f u kd f od‹k r[kwf 0if±u kd cf &H w,f// ausmif;om;av; 10 a,muf[m 6 wdu k f ydwcf aH e&pOf
6 wdkufrsufESm=uufawGcGm+yD;wcef;eJŒwcef; cdk;oGm;/ axmif0ifpm &duQmypPnf;awG a0r#pm; vkyf=uw,f? 'gayr,fh 6 wdkufuxGufwJhtxd
'Dvdk wcef;eJŒwcef ; ul ;oef ;aewmud k 0g'awG r od v d k u f = uygbl ; ? 'D 10 a,muf u d k 6 wd k u f rS m 10 &uf a vmuf 4 wd k uf r S m
aemufxyfwvavmufxm;+yD;rS axmifr}uD; 3 aqmifudk ykdŒvdkufw,f?

5? jzpf&yf 76

1975 ck -o*kwfvup+yD;axmifwGif;ausmif;om;rsm;&JŒ pnf;vHk;nDn$wfr_/ wufºuGjywfom;r_wdkŒeJŒ yHkpHudkiftvkyfcdkif;


u|efZmwfoGif;a&; pDrHudef;udk &kdufcsdK;vdkufEdki+yD;wJhaemuf ausmif;om;awG[m wGJbufaxmifeJŒ tif;pdefaxmifr}uD; 3 aqmifwdkŒrSm
acgi;f armh&ifaumh+yD;Edik if aH &;*k%o f u
d mQ jrifjh rifrh m;rm;eJŒ rif;rlaecJ=h uwm 1976 ck rwfvtxd jzpfygw,f? tm%mydik af wG[m rwwfomvdŒk
vufav#mhvdkuf&ayrJh EkdifiHa&;tusOf;om; tqifhtwef;zsufodrf;a&;ukd tjrJ=uHpnfaew,f? EkdkifiHa&; tusOf;om; awG pdwf"mwfft&
OD;usdK;oGm;+yD;&kyfcE<mt& c|wf_cHKusoGm;atmif tjrJpOf;pm; &nfrSef;aew,f?
1976 ck rwfvrSm r_dif;&mjynfhta&;tcif;jzpf+yD;tif;pdefaxmifxJudk ausmif;om;awG wzGJzGJ0ifa&mufvmjyefw,f? axmifxJrSm
ausmif;om;tygt0if Ekifd if aH &;tusO;f om;OD;a& wqifw h ;kd rsm;vmwJt h cg rqvppftpd;k &&JΠaxmiftm%mydik af wG[m Ekid if aH &;tusO;f om;
tqifhzsufodrf;a&; OD;csdK;a&;ay:vpDudk wcg jyefyGJxkwfvmjyefw,f?
tckwacguf axmiftm%mydkifawG&JŒ ajcvSrf;u ausmif;om;awG&JŒ tm;enf;csufwckudk tcGifhaumif;,l tjrwfxkwfzkdŒ
pDpOfxm;w,f? ta=umif;jycsuf aumif;aumif;eJŒ ausmif;om;awG&JŒ EkdifiHa&;tusOf;om;b0udk y,fzsufzdkŒ&nf&G,fwm jzpfygw,f?
tJ'DtcsdefwHk;u wGJbufaxmifxJ&Sd ausmif;om;awGxJ EkdifiHa&;avmurSm jzpfavhjzpfx&SdwJhtwdkif; EkdifiHa&;t,ltq taoG; ta&mif
uGJvGJr_awG&Sdaew,f? tJ'DuGJvGJr_awGudk axmiftm%mydkifawGu toHk;cs rD;xdk;ay;+yD;ausmif;om;csif; ±dkufyGJjzpfatmif ajrSmufay;w,f?
tJovdkeJΠ1976 ck rwfvukefydkif; nwn tm;vHk;tdyfaysmfaepOf tenf;pkausmif;om;awGu trsm;pkausmif;om; awGudk
tvpftidkuf,l &kdufyGJjzpfoGm;w,f? tm%mydkifawG&JΠt=uHtpnfudk }udKwifowif; &xm;+yD;jzpfwJh trsm;pkausmif;om; awGbufu
uGjJ yJ'g%&f m&cJah yrJh jyefr±duk b f J onf;cHpw d xf ed ;f cJw
h ,f? jyef±u kd cf siaf ewJh ausmif;om;av;awGuv kd J tm%mydik af wG&ŒJ qifuu G xf rJ 0ifrad pzdŒk
vHk;0xdef;csKyfEdkifcJŒw,f? 'gayrJŒ usGefZgwfoGif;a&; pDrHudef; taumiftxnfaz:zdkŒ ydkif;jzwfxm;+yD;jzpfwJh tm%mydkifawGtzdkŒawmh
'Dwzufowf&kdufyGJudkyJ ausmif;om;csif; {&mr±dkufyGJ}uD;tjzpf pGyfpGJ+yD;tcif;jzpfwJh wGJbufaxmif 1 aqmifrSm&SdwJh ausmif;om;tm;vHk; 100
ausmfudk 0g'gtiftm; 200 ausmfeJΠnwGif;csif; 0kdif;zrf;+yD;tif;pdef axmifr}uD; 1 wdkufrSm wdkufydwfvdkufw,f? 4/ 5/ 6 wdkufawGrSm
r_dif;&mjynfhausmif;om;awG a&mufaevdkŒ 1 wdkufrSm ydwf&wm jzpfw,f? ±dkufwJhausmif; om;awGudkawmh 4 wdkuft&Snfbuf/
acgif;uGJwJhausmif;om;awGudkawmh 4 wdkuftwdkbufrSm wdkufydwf vdkufw,f? ±dkufwJhausmif; om;awGudk &uf20 avmuf 4 wdkufrSm
xm;+yD;aemuf 3 aqmifudkydkŒvdkufw,f?
aemufESpf&ufavmufrSmawmh usefcJhwJh wGJbufaxmif 2 aqmifu ausmif;om;awGqD tm%mydkifawGvm+yD;yHkpH pudkif ygw,f?
ausmif;om;awGu qef‹usi+yD;aºuG;a=umfoaH wGatmf=uw,f? aºuG;a=umfoaH wGxrJ mS “vky&f w J m ausmif;om;uG/ cH&w J m ausmif;om;uG”
vkd@ygawmh 0g'gawGu “cH&JwJhaumifawG cHprf;” qdk+yD;toifhpkpnf;xm;wJh 0g'g 200 ausmf 300 avmufu ±dkufESuf+yD;75 a,mufpvHk;udk
axmifr}uD; 2 wkduf (&ifuGJwdkuf) udkydk‹ wdkufydwfvdkufw,f? wGJbufaxmifuae axmifr}uD; 2 wdkufxd vrf;wav#mufvHk; 0g'gawGeJ@
&mZ0wftusOf;om;a'gufwdkifawGu tjyif;txef±dkufESuf&if; ac:oGm;wmjzpfygw,f? 'Dwdkuf yGJudkOD;aqmifwm OD;oefŒta&;tcif;u
udkausmfpdk; (&efukef 0dZ…m=ody`H/ yJcl;=ouUv/ ,ck pdwfwdkif;usvzuf&nfqdkif) eJŒ OD;ausmfvif; (A[dkw&m;±Hk;a&SŒae) wdkŒjzpf=uw,f?
wG J b uf a xmif u ae wd k u f y d w f c H & wJ h ausmif ; om;tm;vH k ; ud k wd k u f x J r S m yH k p H u d k i f y gw,f ? ausmif ; om;wcsd K @ud k
a&G;xkw+f yD;tvky=f urf;xkwcf ikd ;f ygw,f? axmifxrJ mS tyifyef;qH;k tvkyw f ckjzpfwhJ nrD; zd}k uD;qif;tvkyf vky&f w,f? nrD;tvky[ f m qeftw d f
yJtdwfawG/ iydtdwfqm;tdwfawG xrf;ay;&wmjzpfvdk@ tifrwefyifyef;±Hkru av;vHvSwJh qeftdwfyJtdwfawGudk rD;zdkay:u a&aEG;
yGuyf u G q
f al ewJh aygi;f td;k }u;D awGxJ avmif;xnf&h wmjzpfwt hJ wGuf tE &W m,fvJ }u;D vSygw,f? wrifoufoufcsKd ;wJt h aeeJŒvJ 'Dbufutdwf
[dkbufxrf;ykdŒ&/ [dkbufutdwf 'Dbufo,fay;&/ a&xrf;ay;&eJŒ np+yD;cdkif;ao;w,f? iydtdwfqm;tdwf xrf;& wJhtcg yifyef;wmtjyif
qm;aygufwJh'%fyg cH&w,f? a&vJ yHkpHbJcsdK;&awmh tifrweftcH&qdk;vSw,f? nbufjzpfawmh vufyg;ap &mZ0wfom;awGu
a,mufsm;csi;f rzG,rf &m 0dik ;f vkyrf vdv k edk @J jcdr;f acsmufwmvJ&adS o;w,f? 'gt h jyif axmifwiG ;f rde;f vrf;r}uD;rSm “cspu f u
kd ”kd vdŒk emr,fay;xm;wJh
vrf;}udwo f 'H vdrw hf ;kH }uD;udk 2 a,mufwwGJ qGcJ ikd ;f w,f? tckvkd nrD;tcdik ;f cH&wJh ausmif;om;awG uawmh yxrnrSm OD;oef@ta&;tcif;u
udak Zmfjidr;f vwf (&efuek 0f Zd m… ody/H` pma&;q&m ysO;f rem;cifarmifaxG; .om;)/ a&$w*d kH ta&;tcif;u udak tmifausmOf ;D (txuausmif;om;/
,ck jrdK@awmfowif;pm) wkd@jzpf+yD;aemufnawGrSmawmh OD;oef@ ta&;tcif; u udkwifpdk; (ac: ) csLaw; (&efukef0dZ…mody`H/ ajrmufOuUvm)/
udo k ef;vGif (pufrw _ uUov kd )f / udpk ikd ;f odu
k ef ef; (&efuek 0f Zd m… ody)H` / a&$w*d t
kH a&;tcif;u udOk ;D vSapm (pufrw
_ uUov kd /f &ckid t
f rsKd ;om;/ uAsmq&m
cdkifatmif) eJ@ wGJbufaxmifrSm t±dkufcH&wJh udkwifatmif (&efukef 0dZ…mody`H-Oya'/ erfhpef/ yavmiftrsdK;om;) wdk@udkyg xkwfcdkif;vmw,f?
xdyfoD;vdk@ tm%mydkifawG,lqwJh ausmif;om;awGudk tvkyf=urf;pcdkif;+yD;rS wjcm;ausmif;om;awGudk udkifr,fvdk@pDpOfxm;yHk&w,f?
nrD;pcdik ;f +yD;wwd,nrSm ausmif;om;awG ckvykd ifyef;w}uD; qm;tdwyf t J w
d af wG xrf;aewmudk tusO;f OD;pD;!¸erf LS ; Adv k rf LS ;tqif&h dS wift;kH /
‘kaxmifydkif tqifh&Sd armif=unf wdk@vm=unfh+yD;ausmif;om;awGa&SŒ cg;axmuf&yf&if; “'g EkdifiHa&;tusOf;om;awGwJhvm;uG/ [m; [m;”
vdkŒ avSmifajymifoa&mf apmfum;=uw,f? 'DtcgrSm ausmif;om;awG[m xrf;xm;wJh qeftdwfyJtdwfawG ypfcs+yD;“rvkyfbl;uG”
vdk@atmf[pfqENjywJhtcg 0g'gawGu 0dkif;0ef;±dkufESuf+yD;wdkufxJjyefoGif;vdkufw,f? aemufwae@ ({+yD ´13) up+yD;1 wdkufeJ@ 2 wdkufu
ausmif;om;awG[m tpmiwfcHwdkufyGJ0if=uawmhw,f?
tJ'DtcsdefavmufrSmyJ tif;pdfefaxmifr}uD; 3 aqmifuausmif;om;awG[m &efol&JŒu|efZmwfoGif;a&;/ Ekdif iHa&;tusOf;
om;tqifhtwef; zsufodrf;a&;pDrHudef; pae+yDqdkwm owif;tpteawG &vmw,f? wGJbufaxmifu ausmif;om;awG&JŒ tjzpft ysufeJŒ
aemufqHk;tajctaeawGudk tao;pdwfwdwdusus rod&ayrJh tajctaeqdk;awG awGΖuHae+yD/ axmiftm%mydkifawG&JΠwqifhwdk;zdESdyfa&;
ajcvSrf;awG pae+yD qdkwmavmufudkawmh tjyifbuf rdbaqGrsdK;awGqDuwqifha&m/ axmifxJu pdwfaumif; &SdwJh &if;ESD;wJh
0g'gawGqu D wqifah &m owif;wpwp&vmw,f? axmiftm%mydik f t0ef;t0dik ;f eJŒeD;pyfwhJ rdbaqGrsKd ;awG/ rdrw d Œkd pnf;±k;H xm;wJh 0g'gawGu
3 aqmifausmif;om;awGukd }uKd wifowday;r_awG vkyv f mw,f? 3 aqmifrmS &Sw d hJ ausmif;om;awG tygt0if Ekid if aH &;tusO;f om;tm;vH;k udv k J
r=umcif yHpk u H ikd f tvky=f urf; cdik ;f awmhr,f qdw k m cdik cf ikd v
f v
kH kH odvm&wJt h cg 3 aqmif ausmif;om;awGeŒJ wjcm;Ekid if aH &;tusO;f om;awG[m
&efolŒtpDtpOfudk &ifqdkifzdkŒ tcsif;csif; aqG;aEG;n‡dESdKif;r_awG v#dKŒ0Sufvkyf=u w,f?
1976 ck {+yDvqef;umv 3 aqmifrSm&SdwJh EkdifiHa&;tusOf;om;awGuawmh atmufxyftcef;}uD; 5 eJΠ6 rSm 74 ar=*|ef
tvkyform;ta&;tcif;u tvkyform;awGudk xm;w,f? ordkif;csnfpuf/ tkwfusif;*kefeDpuf&Hk/ qifrvdkufoabFmusif;eJΠwjcm;
puf&t kH vky&f XkH mewcsKd Œu tvkyo f rm;awGjzpf+yD;w&m;±H;k xkwf tr_&ifqikd af e&qJ tcsKyfumvjzpfw,f? (75 *|et f a&;tcif;u tzrf;cH&wJh
tvkyform;awGuawmh ppfcHk±Hk;u pD&ifcsufcs

;;;;;uxJu &mZ0wfaqmifawG ydkŒcH&w,f?) 'ghtjyif 5 cef;eJŒ 6 cef;rSm ausmif;om; 3 a,mufpDvJ&Sdw,f? 5 cef;rSm


,cifwGJbufaxmif 1 aqmif ausmif;om;udk,fpm;vS,f OD;oefŒ=a&$wd*Hk ESpfr_wGJ udkcifarmifvif; (&efukef0dZPmody`H ausmif;om;a[mif;)/
a&$w*d t
kH a&;tcif;u udpk ed af &$r;kd (&efuek 0f Zd mP ody/H` &cdik t
f rsKd ;om;) eJŒudak X; atmif (ac: ) armfwm (ausmif;q&m) wdŒk jzpfw,f? 6 cef;rSmawmh
a&$wd*Hkta&;tcif;u ,cifwGJbufaxmif 2 aqmif ausmif;om; udk,fpm;vS,fawGjzpfwJhudkpdk;0if; (&efukef0dZPmody`H/ ,ck*syefEkdifiH
{&m0%f * sme,f ) / ud k o ef ; Ek d i f (ynma&;wuU o d k v f / zm;tH / rG e f t rsd K ; om;) eJ Πa&$ w d * H k t a&;cif ; rS m ygvmwJ h P D vuf e uf c s
umwGef;q&mwOD;wdkŒ&Sd=u+yD;urm&Gwf*gwfwJrD;&dSKŒr_eJŒ axmifusaewJh urm&GwfvSnf;wef;u vrf;o&Jacgif;aqmif udka&$oD; vJ&Sdw,f?
7 cef;rSmawmh ausmif;om; 28 a,muf&w dS ,f? OD;oefŒta&;tcif;u 2 a,muf/ 0if'gr, D mcJaygurf 1_ a,mufeŒJ usef wmtm;vH;k
a&$wd*Hkta&;tcif;ujzpf+yD;aq;wuUodkvf 2 ausmif;om; trsm;pkjzpfw,f? tJ'D 28 a,mufxJrSm wGJbufaxmif Strike a=umifh
wdkufydwfcHcJŒ&wJh ausmif;om;udk,fpm;vS,f awGvJygw,f? 7 cef;[m 3 aqmifrSm trmqHk;/ tpGmqHk; tusOf;om; awGtjzpf
axmiftm%mydkifawGu owfrSwfxm;ovdk tm%mydkifawGudk ylnHylnHtvkyfqHk; tcGifhta&;awG tawmif;qHk; twdkuf qHk;eJŒ
axmifpnf;urf;awG tcsdK;azmufqHk; ausmif;om;awGtjzpf tm%mydkifawG&JΠrsufrkef;tusdK;cH&qHk; EkdifiHa&; tusOf;om;awG jzpfaew,f?
8 cef;rSmawmh ESpf}uD;&mZ0wftusOf;om; vHkcsnfjym0wfawG xm;w,f? 3 aqmiftay:xyfrSmawmh tcef;}uD; 2 cef;eJŒ
tcef;i,fav;awG&Sdw,f? 4 cef;rSm a&$wd*Hkta&;tcif; ausmif;om;awGeJŒ/ 'Dta&;tcif;eJŒ qufpyfwJh EkdifiHa&;tusOf;om; awGxm;w,f?
rSwfrdoavmufuawmh udkodfef;wef (&efukef0dZPmody`H)/ udkrsdK;Ekdif (&efukef0dZPmody`H/ jynf)/ udkcifarmifpdk; (pD;yGm;a&; wuUodkvf/ ,ck VOA)/
udkpdk;0if; (&efukef0dZPmody`H/ prf;acsmif;)/ udkpHa&$armif (ordkif;csnfpuf tvkyform;/ &cdkiftrsdK;om;/ ,ck etzaxmifusqJ)/ udkatmifa&$
(ordkif;csnfpuf tvkyform;/ &cdkiftrsdK;om;)/ a'gufwmpHa&$armif (&cdkiftrsdK;om;)/ udkodef;vS (u|ef;jyef/ &cdkiftrsdK; om;/ AuyodkΠawmcdk/
usq;kH +yD;aemuf &efou l acgi;f jzwf,o l mG ;cH&) ponfwŒkd jzpfw,f? udpk ;kd 0if;uvG+J yD;usew
f v
hJ al wG[m 1976 ckEpS x f rJ mS jyefvw G of mG ;=uw,f?
3 cef;rSmawmh Auy vdkŒac:wJh tusOf;om;awG xm;w,f? vlrsdK;tm;jzifh 0/ *sdef;azg/ yavmif/ udk;uefŒ/ &Srf;eJŒ ,leef
w&kwftrsdK;om;awGjzpfw,f? AuyvdkŒac:ayrJh wu,hfAuy&Jabmfu tenf;pkomjzpf+yD;trsm;pkuawmh omref&Gmom;awG jzpfyg w,f?
ppfajrjyifwdkufyGJwGif; zrf;rdvmwmr[kwfbJ w&kwfe,fpyfeJŒeD;wJh aus;&GmawGeJŒ awmawmifawGxJrSm rouFmwJh vufeufrJh vlawGudk
a&S m uf z rf ; xm;wmjzpf w ,f ? tJ ' D x J y gwJ h Auy&J a bmf a wG u awmh vuf e uf r J h t &yf 0 wf e J Œ oG m ;&if ; vm&if ; ae0if ; wyf e J Œ
wdk;+yD;tzrf;cH&wmjzpfw,f? 'DAuytm;vHk;udk vl0ifr_}uD;=uyfa&;Oya'eJŒ axmif'%f 2 ESpfpDcsxm;w,f? 17=1 eJŒrcsyg? 1969= 70=71=72
ckESpfawGrSm tzrf;cH&olawGjzpf+yD;axmif'%f 2 ESpfaphoGm;ayrJh jyefrv$wfbJ axmifxJrSm qufxnfhxm;cHae&olawG jzpfw,f? e*dku
Armpum;vHk;0rwwfayrJŒ 1975=76 ckrSmawmh Armvdk tawmfwwfae+yDjzpfygw,f? tenf;pkjzpfwJh Auywyfom; vkyfzl;ol/ odkŒr[kwf
Auy jynfolŒppfvkyfzl;olwcsdKŒeJŒ ,leefjynfe,f aus;vufbHktzGJŒ0ifawG (u|Jaysmuf/ EGm;aysmuf&Sm&if; e,fpyf ausmf0ifvmrdvdkŒ
tzrf;cH&olawG) uawmh vlwef;pm;wdkufyGJwdkŒ/ qdk&S,fe,fcsJŒwdkŒ/ pnf;urf; 3 &yf=owd 8 csufwdkŒ enf;enf;yg;yg; od=uw,f?
a,bl,sajym&&ifawmh awmifay:om; v,form;/ ,morm;awGyDyD ±dk;±dk;ajzmifhajzmifh aewwf=u+yD;b,furS axmif 0ifpmrvmEkdifvdkŒ
tawmfhukd tcuftcJ&Sd=uw,f? wcsdKŒu udk,fh[mudk,f axmifwGif; awmif,m tvkyfawGvkyf+yD;pm;aomufa&; ajz&Sif;=u&w,f? wjcm;
EkdifiHa&;tusOf;om;awGudkvJ wwfEkdifor# ulnD=uovdk EkdifiHa&;tusOf;om;awGuvJ olwdkŒudk jyefvSeful nD=uw,f? axmifaqG;aqG;
vlaqG;aqG; ae ae&wm 8 av;vHk;umv axmifcgrS vGwfoGm;yHk&w,f?
olwdkŒvdktvm;wl axmifaqG;aqG; vlaqG;aqG; ae&wJh aemuftusOf;om;tkyfpkwckuawmh rl*sm[pf awGyJjzpfygw,f? 1950
ckESpfrsm;tapmydkif; OD;Ekzqyv tpdk;& vufxufu bl;oD;awmif armif;awmbufu zrf;vmwJh b*F gvDrlqvifolykefawGeJŒ
aemufwef;tdrfaxmifpkawG/ olwdkŒudkaxmufcHwJh ukvm;&Gmom;awG[mvJ 17=1 eJŒqGJxm;wmvm;/ v0u Oya'eJŒ qGJxm;wm
vm;awmhrodyg? aocsmwmuawmh woufwu|ef; tjypf'%fr[kwfbJ a,musmf; rdef;r cav;tm;vHk; 1950 ckESpfrsm; tpydkif;uae
1975=76 xd axmifxJae ae&wmjzpf+yD;8 av;vHk;umv axmifcgrS vGwfyHk&w,f? 'Drl*sm[pf ukvm;tusOf;om; awGuawmh axmifxJrSm
rdom;pkvdkuf ESpf&Snfvrsm;ae&if; aemufxyf om;orD; ajr;jrpfawG yGm;pD;vm+yD;'g0if &JΠawmfolae rawmfolao w&m;twdkif;
wa&GŒa&GŒjzpfay:ajymif;vJvŒkd axmifwiG ;f pD;yGm;a&; vkyif ef;&Si}f uD;awG jzpfvm=uw,f? 'D rl*smawGukd Ekid if aH &;tusO;f om;aqmifrmS rxm;bJ
&mZ0wftusOf;om;aqmif (1 aqmif wdk;csJΠ3 rSm )rSmyJ xm;w,f?
tck etz acwf r S m awmh axmif a qG ; aqG ; vl a qG ; aqG ; ae&wm Auy,l * sD / rif ; ud k E d k i f / OD ; 0if ; wif / OD ; axG ; jrih f eJ ‹ KN U
yJcl;±dk;rxdk;azmufa&;tzGJŒ wdk‹jzpfyHkygyJ? KNU jrpf0u|ef;ay: xdk;azgufa&;tzGJŒuawmh tJoavmuf uHraumif;yg? KNU yJcl;±dk;r xdk;azmufa&;tzGJŒeJŒ
cdik rf sKd ;vif; ALP &ckid jf ynf xd;k azmufa&;tzGŒJ awG v_y&f mS ;xd;k azmufcw hJ ek ;f u rqv ppftpd;k &rSmoHŒk yef;ay:vpD wpHw k &m &Sad o;w,f? 'ga=umifh
ppfajrjyifrSm t&Sifzrf;rdwJh KNU eJΠALP awGaxmifxJ a&mufvm=uwmjzpfygw,f? KNU jrpf0u|ef;ay:xdk;azmufa&;tzGJΠv_yf&Sm;wJhtcsdeu f sawmh
e0wppftpd;k &rSm oH‹k yef;ay:vpdrD &Sad wmhyg? 'ga=umifh ppfajrjyifrmS t&Sif zrf;rdw/hJ odŒk r[kwf ‘%f&meJŒzrf;rdwhJ KNaU wG/ vufeufcsoal wGtm;vH;k [m
vuf p wk e f ; “avav#mh ” cH & wJ h t wG u f axmif usvmol wa,muf r S r &S d y g? tvm;wl AB S D F ausmif ; om;wyf r awmf tygt0if
awmcdak usmif;om;awG tay:rSmvJ e0w= etz uppfajrjyifoŒkH yef;ay:vpD rxm;ygb;l ? 'ga=umifh ppfajrjyifrmS zrf;rd+yD;axmifxaJ &mufvmwJh
ausmif;om;r&Sdyg? ABSDF wyf&if; 210 wyf&if;rSL; &Jabmf qef;vif; [m 'D “roHkŒyef;ay:vpD” t& towfcHcJh&wmjzpfw,f? wu,fawmh
olŒ'%f&mu aoavmufwJh ‘%f&mr[kwfyg?
3 aqmiftay:xyf tcef;av;awGrSmawmh ausmif;om;wcsdKŒeJŒ EdkifiHa&;tusOf;om; vl}uD;wcdskŒxm;w,f? wGJbuf axmif 2
aqmifu ausmif;om;av;awG&ŒJ ud, k pf m;vS,f 10 a,mufukd wcef;xm;w,f? OD;oefŒta&;tcif;eJŒ tzrf;cH&wJh udw k ifp;kd (&efuek 0f Zd mP ody‘H/
*GòrdŒ/ &ckdiftrsdK;om;)/ udkoef;vGif (pufr_wuUodkvf)/ a'gufwmxGef;ausmf_idfrf; eJŒ udkbdkbdkausmf_idrf; nDtudkESpfa,muf (wnfjrJzqyv
OD;ausmf_idrf;&JŒom;rsm;)/ ocifcsefxGef;om; a&SŒaeOD;&JxGef; wdkŒuwcef;ae&w,f? PD A[dk aumfrwD0if OD;ax;Gjrifh (,ck 'Drdkua&pDygwD
wnfaxmif+yD;axmifusaeqJ) u wOD;wnf; wcef;ae&w,f? ‘hgtjyif wjcm;tcef; i,fawGrSm PD azmufcGJa&;orm;udkwif0if;/ PD udkausmf0if;
(&efuek f ql;avbk&m;vrf; ,d;k ',m;pwd;k )/ rlqvif Ekid if aH &;orm; olaX; OD;xGe;f jrif=h uL (&mZ0wfre_ ŒJ tr_qifzrf;cH&ol)/ tmZmenfuek ;f rSm
vSKd %facgi;f wl;+y;D AH;k cGzJ Œkd =uw
H ,fqw kd hJ tdik pf t
D ufpaf [mif; OD;apm[ef/ a&$w*d t kH a&;tcif;rSmyg0if+y;D tzrf;cH&wJh t_ird ;f pm;Adv k }f u;D atmifoef;wif/
8 rdkifu pD;yGm;a&;orm; OD;oef;0if; polwdkŒ&Sd=uw,f?
rqv ppftpdk;&vufxufrSm waeŒwjcm; wkdk;rsm;vmaewJh &mZ0wftusOf;om;awG xm;zkdŒae&muvJ tvGefw&mrS vdk+yD;&if;
vdk&if; jzpfvmaeawmh EkdifiHa&;tusOf;om;awGudk oD;oefŒwaqmifrxm;awmhbJ &mZ0wftusOf;om;awGeJŒ vHk;0wwef; wnf;
a&mxm;vdu k jf cif;jzifh &mZ0wftusO;f om;awGxm;zdŒk ae&mvJ&/ Ekid if aH &;tusO;f om;awGuv kd J wcgwnf;yHpk uH ikd f u|eZf mwf oGi;f zdŒk wcsucf w k f
ESpfcsuf=oHk;csufjywf pOf;pm;+yD;pDrHudef;cswmjzpfw,f? pDrHudef;rpcifrSm waxmifvHk;udk wvm}uD; pDao;w,f?
1976 ck {+yD v qef ; yd k i f ; rS m axmif t m%myd k i f a wG [ m yxrajcvS r f ; tjzpf AuyawG u d k 3 aqmif u
ac:xkwfoGm;+yD;&mZ0wftusOf;om;aqmifawG ydkŒvdkufw,f? aemuf&uftenf;i,ft=umrSm ‘kwd,ajcvSrf;tjzpf EkdifiHa&;tusOf;om; 3
a,muf udak &G;xkw+f yD;&mZ0wfaqmifyŒkd jyefw,f? tJ'D 3 a,mufuawmh 74 urm&Gw*f gww f J rD;&dKS Œr_u udak &Go;D / &efuek f 8 rdik u f OD;oef;0if;eJŒ
PD u udkausmf0if;wdkŒjzpfw,f? OD;oef;0if;[m EkdifiHa&;orm;r[kwfbJ pD;yGm;a&;orm;oufoufom jzpfayrJh * rdkif ukef;jrifhom,mrSm&SdwJh
olŒwdkuftdrfeJŒ _cH0if;udk rqvppftpdk;&u rsufpdusvdkŒ PD eJŒqufoG,fw,fqdk+yD;pGyfpGJ tr_qif vludk axmifcs/ wdkuftdrfeJŒ_cH0if;udk
EkdifiHydkifodrf;ypfvdkufwm jzpfwmjzpfw,f? Odoef;0if;&JŒ wdkuftdrfeJŒ_cH0if;u tck ysm;a*[m qdkwJh[m jzpfaeygw,f?
tJ'D 3 a,mufudk &mZ0wfaqmifydkŒ+yD;aemufw&ufrSmawmh wwd,tqifhtjzpf OD;oefŒta&;tcif; ausmif;om; 3 a,mufudk
axmiftm%mydik af wGu a&G;xkwv f u dk w
f ,f? olwŒkd uawmh udw k ifp;kd (&efuek 0f Zd mP ody‘H/ *GòrdŒ/ &cdik t f rsKd ;om;)/ udo k ef;vGif (pufrw _ uUov kd )f
eJŒ udkoef;aqG ac: pma&;q&m _idrf;a0opf (cE WD;/ em*trsdK;om;) wdkŒjzpfw,f? udkoef;aqGu 7 cef;ujzpf+yD;usefESpfa,mufu tay:xyf
tcef;i,fwckujzpfw,f? 3 a,mufpvH;k [m &efoŒl ay:vpD wdu k zf suaf &;twGuf 3 aqmifu ausmif;om;awG v#Kd Œ0Su}f udKwif n‡Ed KdS if;xm;wJh
twGi;f pnf;xJujzpfw,f?
olwdkŒ 3 a,mufudk ac:xkwfoGm;wm 1976 {+yD 10 &uf paeaeŒ reuf 9 em&DavmufrSmjzpfw,f? olwdkŒ[m [efrysuf
at;at;aq;aq;bJ rdrdypPnf;xkyfudk,fpDqGJ+yD;0g'gac:&mvdkufoGm;cJhw,f? 3 aqmifxdyfu taqmif±Hk;cef;rSm c%em;+yD;3 aqmif
0if;wHcg;aygufuae ac:xkwfoGm;wm 1 aqmif0if;wHcg;udk a&mufvmw,f? tJ'Da&mufawmh ygvmwJh0g'gudk ar;vdkufw,f? usaemfwdkŒudk
b,fyŒkd rSmvJ? rif;wkŒkd udk 1 aqmifrmS xm;r,f? 'gq&kd if usaemfwŒkd raeEkid b f ;l vd‹k ajymvJajym/ wcgwnf; ypPn;f xkyyf pfcs+yD;aemufvn S ahf jy;w,f?
'Dvx kd ifrxm;wJh tapmifv h u kd f 0g'g 2 a,muf[m yxr a=umif=unfah ew,f? jyefvn S ahf jy;vm olawG[m aomhcwfrxm;/ twGi;f bufu
rif;wk;H xd;k rxm;bJ/ apŒ&Hak pŒxm;wJh 3 aqmif0if;wHcg;udk 0ke;f ueJ wGe;f zGi+hf yD;a=umif =unfŒaewJh 3 aqmif±;kH cef;u axmifrLS ;eJŒ 0g'gawGa&SŒu
jzwfajy;um 3 aqmifatmufxyf Ag,mvrf;twdik ;f ajy;0ifvmw,f? olwŒkd 3 a,mufxu J udo k ef;vGif udak wmh 3 aqmif0if;xJra&mufcif
rdef;a*s;a&SŒrSmyJ jyefzrf;rdoGm;+yD;aemuf ±dkufESufxdk;}udwf+yD;6 wdkufydwfvdkufw,f? 'DaemufrSmawmh txufrSmaz: jycJhovdk nrD;zdk}uD;qif;
tvkyf=urf;xkwfcdkif;cJhw,f? udkwifpdk;eJŒ udkoef;aqG wkdŒuawmh taqmifxJajy;0ifvm&if; 5 cef;eJŒ 6 cef;u EkdkfifiHa&; tusOf;om;awGudk
&efo&l ŒJ yHpk uH ikd f tvkycf ikd ;f u|eZf mwfoiG ;f a&;ay:vpDukd vufrcHa=umif; ajymqdt k a=umif;=um;cJw h ,f? 6 cef;xJu ausmif;om; 3 a,mufu
tcef;wHcg; zGifhcdkif;vdkŒ aomhcwf rxm;wJh tcef;wHcg;udk rif;wHk;qGJzGifhay;vdkufwJhtcg a&$wd*Hkta&;tcif;u jzpf=uwJh udkpdk;0if;/ udkoef;EkdifeJŒ
PD vufeufcs umwGef;q&mwkdŒ 3 a,muf[m 6 cef;xJu ajy;xGufvm+yD;udkwifpdk;wdkŒeJŒtwl 7 cef;wHcg;rif;wkef;awG qGJzGifh0ifvm=uw,f?
(tJ'D aemufydkif;rSm taqmif0if;wHcg;awG/ tcef;wHcg;awGudk aeŒbufrSmvJ rif;wkef;xdk; aomhcwfwmawG umvwckjzpfoGm; cJhw,f?)
olwŒkd 5 a,muf 7 cef;xJ0ifvm+yD;r=umciftwGi;f rSm axmif0g'gawG vdu k v f m=u+yD;tJ'D 5 a,mufukd tjyifjyefxu G zf Œkd ac:w,f?
'gayrJh tJ'D 5 a,muftygt0if 7 cef;xJu ausmif;om;awGtm;vH;k u }udKn‡x d m;wJt h wdik ;f tckcsed u f p+yD;'Dtcef;xJu b,fausmif;om;rS
tjyifac:xGufcHr,f r[kwfa=umif;/ tckudpP[m ausmif;om;tm;vHk;tay: tpDtpOf&Sd&Sd ,kwfrmwmjzpf a=umif;/ 'ga=umifh
ausmif;om;awGtaeeJŒ &mZ0wfaqmifyŒkd tvkycf ifkd ;f / yHpk u H ikd w
f m vH;k 0vufrcHa=umif;/ 'DtwGuf rdru d ,fkd rf rd d umuG,w f t
hJ aeeJΠ7 cef;xJrmS yJ
ausmif;om;tm;vHk; wpkwpnf;xJaerSm jzpfwJhta=umif;awG 0dkif;ajym=uawmh 0g'g awGjyefoGm; =uw,f? 'DaemufrSmawmh axmifrSL;eJΠ3
aqmifrSmwGJbufxm;wJh ppfaxmufvSrf;a&; wyf=uyf}uD;tqifh&Sd vSa&$ xyfa&mufvm+yD;apmapmutwdkif; ausmif;om; 5 a,mufudk
awmif;jyefw,f? 'gayrJΠausmif;om;tm;vHk;u wnDxJ vHk;0ray;Ekdifa=umif;eJΠausmif;om;awG vdkvm;csufudk axmifydkifeJΠw&m;0if
aqG;aEG;vdka=umif; jywfjywfom;om; ajymvkdufwJhtcg tm%mydkifawG bmudkrS a&a&&m&m tmrrcHbJ jyefacgufoGm;=uw,f?
csufjcif;yJ 7 cef;ausmif;om;awG[m tpnf;ta0;xdkif=u+yD;wdkufyGJyHkpH/ awmif;qdkcsufawGeJŒ aºuG;a=umfoHawG tao; pdwf
aqG;aEG;qH;k jzwf=uw,f? awmif;qdck suaf wGtjzpf Ekid if aH &;tusO;f om;rsm; oD;oefŒae&a&;/ tvkyrf cdik ;f a&;/ yHpk rH udik af &;/ pmtkypf mwrf;oGi;f cGiehf ŒJ
pma&;cGifh&a&;/ aeŒzuf taqmifwHcg; zGifhxm;ay;a&;/ usef;rma&; apmifha&Smufr_wdk;wufa&;eJŒ taqmif tkyfcsKyfa&;twGuf
axmiftm%mykdifrsm;eJŒ EkdifiHa&;tusOf;om; udk,fpm;vS,fawG&JŒ yl;wGJaumfrwDzGJŒ tkyfcsKyfa&; pwmawGjzpf+yD;yHkpHrudkif/ tvkyfrcdkif;a&;eJŒ
oD;oefŒae&m&a&;wdŒk udk vH;k 0rav#mw h rf; awmif;qdzk Œkd jzpf+yD;useaf wmif;qdck suaf wGuakd wmh tav#mh twif;vkyEf idk w f hJ awmif;qdck suaf wGtjzpf
owfrw S vf u dk wf ,f? wdu k yf yJG pkH t
H jzpf wdu k yf 0JG ifoal wG 3 aqmifrmS quf&adS er,fq&kd if vuf&t dS m%mzDqefro _ ¿mefukd qufvuf/ odŒk r[kwf
wdk;csJŒusifhoHk;oGm;&ef/ tm%mzDqefolawGudk wdkufydfwfwm vkyfvm&if a&mufwJhae&mrSm tpmiwfcHwdkufyGJ qifE$J&ef/ jzdKcGJ&mrSm
at;at;aq;aq; rjzdKcGJbJ t=urf;zuf jzdKcGJ&if jyefvn+yD;t=urf;zuf ckcH&ef qdkwJhwkdufyGJyHkpHudk 7 cef;ausmif;om; trsm;pk}uD;u
oabmwlq;kH jzwfvu kd wf ,f? ausmif;om;awGukd t”rRjzKd cGrJ j_ zpfvmygu aºu;G a=umfo f rH sm;atmfzŒkd jzpf+y;D aºu;G a=umfoaH wGtjzpf “oydwf oydwf
= arSmuf arSmuf” “ausmif;om;rxdeJŒ = rD;yGifhoGm;r,f” “tvkyform;rxdeJŒ = rD;yGifhoGm;r,f” “tusOf;om;tcGifhta&; = csufcsif;ay;
csufcsif;ay;” “rw&m;zdESdyfr_= tvdkr&Sd tvkdr&Sd” “ta&;awmfyHk = atmif&rnf atmif&rnf” vdkŒowfrSwfqHk;jzwfvdkuf=uw,f? “rD;'kwf
rD;'kwf = &SdKŒ &SdKŒ” udkawmh axmifudkrD;&SKdŒ cdkif;ovdk jzpfaerpdk;vdkŒqdk+yD;aºuG;a=umfoHxJu ðzkwfxm;vdkufw,f? &mZ0wftusOf;om;awGudkvJ
pnf;±H;k wJt h aeeJŒ “Ekid if aH &; tusO;f om; tcGit hf a&; = csujf cif;ay;” vdŒk raºuG;a=umfbJ a,bl,soabmaqmifwhJ “tusO;f om;tcGit hf a&;
= csufjcif;ay;” vdkŒaºuG;a=umfwmjzpfyg w,f?
'Dvpkd nf;a0;qH;k jzw+yD;aemuf vuf0J vuf,mrcGb J J pnf;vH;k Ekid o
f r# tiftm;pkawG pnf;vH;k nDnw $ +f yD;bH&k efol wdu k zf Œkd twGuf 3
aqmif w aqmif v H k ; u ausmif ; om;awG e J ΠEk d i f i H a &;tusOf ; om;awG q D tpnf ; ta0;qH k ; jzwf c suf a wG pma&;yd k Πw,f ? axmif
xJrSmw&m;0ifpma&;cGifh r&SdayrJh w&m;r0if v#dKŒ0Suf=uHzef pma&;qufoG,f=uwmjzpfw,f? pmxJrSm yHkpHudkiftvkyf=urf;cdkif;a&;eJ‹
EkdkifiHa&;tusOf;om; taqmifzsufodrf;a&; ay:vpDudk qefŒusifwJhwdkufyGJ p+yDjzpfwJhta=umif;eJŒ tm;vHk;vufwGJyg0if=uzdkŒ/ tpnf;t a0;
qHk;jzwfcsufawGudk vdktyfwm jyifqifjznfhpGuf=uzdkŒeJŒ t=uHOm%fawGay;=uzdkŒ yef=um;zdwfac:xm;w,f? tJ'DtcgrSm tcef; wdkif;u
uefŒuGuo f rl &S/d pmwvH;k wyd'k rf jyifbJ oabmwlvufc=H uw,f? 'gayrJh 5 cef;eJŒ 6 cef;u 74 ar=*|ef tvkyo f rm;awGu awmh olwŒkd taeeJŒ
±H;k xkwq f J tcsKyfumvom jzpfaeao;vdŒk 'Dwu kd yf u
JG kd pdw"f mwftf m;jzifh axmufcaH yrJh um,uHajrmuf yg0ifEidk f rSm r[kww f mudk cGivhf $wzf Œkd
ta=umif;jyef=um;vmvdŒk ausmif;om;awGu em;vnfra_ y;cJw h ,f? tJ'D tvkyo f rm;awGxu J Auy ,l*sD vdŒk qdw k hJ tvkyo f rm;acgi;f aqmif
ESpfa,muf oHk;a,mufuawmh t=urf;zufckcHa&; t,ltqudk qefŒusif=uw,f? (tJ'D Auy,l*sD qdkwJh tvkyform;acgif;aqmifawG[m
aemufydkfif;rSm ajAmiftwdtvif;/ &efolΠtifazmfrm owif;ay;awG jzpfoGm;=u w,f?) tvm;wlbJ tay:xyf 4 cef;u 10=u
ausmif;om;awGuvJ tcsKyfumvrSm&Sad eao;vdŒk wku d yf x
JG J tuefŒtowfeŒJ om yg0ifEidk rf t
hJ a=umif; jyef=um;vmw,f? 5 cef;uausmif;om;
3 a,muf/ tay:xyfu ausmif;om;av; 10 a,muf/ zqyv OD;ausmf_idrf;&JŒom; 2 a,muf/ PD ODaxG;jrifheJŒ udkwif0if;wdkŒuawmh wdkufyGJrmS
&mESKef;jynfhyg0ifrJhta=umif; jyef=um;vmw,f?
wdkufyGJtwGuf EkdifiHa&;t&eJŒ tiftm;pkzGJŒr_t& jyifqifwmeJŒ wòydifxJrSm tcdkiftrm vufawGŒydkif;t&vJ jyifqif=u ygw,f?
tvpftidkufjzdKcGJ wdkufydwfrcH&atmif 24 em&D uif;apmifhpepf usifhoHk;=uw,f? tcef;ta&SΠtaqmif0if;buf wa,muf/ tcef;tjyif
Ag,mvrf;bufudk wa,mufuif;csw,f? olwdkŒ[m =unfhrSef0dkif;av;awGuwqifh taqmiftxufzuf±Hk;cef;eJŒ/ taqmif0if;
t0if w H c g;buf u v_ y f & S m ;r_ u d k apmif h = unf h & wmjzpf + yD ; ausmif ; om;tm;vH k ; wa,muf w em&D tvS n f h u s uif ; apmif h &w,f ?
axmiftm%mydik af wGu tpmjzwff a&jzwfvyk rf mS umuG,Ef idk zf Œkd a&m/ rsu&f nf,Akd ;kH ypf&ifvJ yk0ga&qGw+f yD;ESmacgi;f eJŒ yg;pyf tkyx f m;Ekid zf Œkd a&m
tcef;xJrSm&SdwJh pOfhtdk;}uD;awG/ a&tdk;/ a&ykvif;awGtm;vHk; a&tjynfhjznfhxm;w,f? 'DtawmtwGif;rSm cgwdkif;vdk yHkrSefxrif;xdk;/
a&csdK;cswmawG vkyfaeawmh xrif;awGydk,l+yD;xrif;ajcmufvkyf/ a&awGydkxrf;+yD;avSmifwmvJvkyf=u w,f? a&csdK;csaepOf tjzdKcGJrcH&atmif
ud k , f h [ mud k , f ES p f o k w f c G J + yD ; csd K ;w,f ? wok w f a &csd K ;aewH k ; wok w f u tcef ; wH c g;ayguf e m; toif h p k p nf ; ae&m,l x m;w,f ?
ta&;ta=umif;jzpfvm&if tm;vHk;tcef;xJ csufcsif; pkEkdifatmifjzpfw,f? &efoludk&ifqdkifzdkΠ3 aqmif 7 cef;xJrSm ausmif;om;awG
pkkpkpnf;pnf;&Sdaejcif;[m udk,fhtwGuf tcGifhtomqHk;jzpfw,fvdkΠausmif;om;awGu ,lq xm;w,f?
aemufwaeŒ[m {+yD 11 &uf we*FaEGaeŒjzpfw,f? 7 cef;ausmif;om;awGudk axmif0ifpmawGŒzdkŒ vmac:wmudk ausmif;
om;tm;vHk;u wnDwnf; _iif;qefvdkufw,f? wGJbufaxmifwdkufyGJt+yD;ausmif;om;udk,fpm;vS,fawGudk rvdrfhwygwfeJΠaxmif
0ifpmawGŒt+yD;rSm wdu k yf w
d cf &H bl;vdŒk tJovdrk sKd ; jzdKcGrJ cH&atmif axmif0ifpm xGurf awGŒwmvJjzpf/ tm%mzDqefwmvJ jzpfyg w,f? 'gayrJh
wjcm;tcef;awGu ausmif;om;awGeJΠEkdifiHa&;tusOf;om;awGuawmh t"duwdkufyGJae&mu tiftm;pk r[kwfvdkΠaxmif0ifpm
xG u f a wG Œ Ek d i f = uw,f ? tJ ' D a eŒu axmif 0 if p mawG Œ &mrS m axmif A l ; 0oG m ;&m vrf ; wav#muf ab;0J , m wbuf p D r S m 0g'gawG
wef;pDcsxm;+yD;axmif0ifpmawGŒaecsdefrSmvJ 0g'gESpfa,mufu ab;rSmuyfxdkif+yD;em;axmifaew,f? axmifwGif;u wdkufyGJ owif;awG
tjyifudkrjyefŒatmifwm;w,f? 'gayrJh OD;axG;jrifh tygt0if EkdifiHa&;tusOf;om; vl}uD;ydkif;wcsdKŒeJŒ ausmif;om;wcsdKŒ uawmh 7
cef;ausmif;om;awG }udKwifn‡dESKdif; tultnDawmif;xm;wJhtwdkif; axmiftjyifu rdbaqGrsdK;awG/ jynfolvlxkeJŒ owif;&yfuGufawGqD
axmifwGif;u zdESdyfr_tajctaersm;eJŒ axmifwGif;wdkufyGJowif;rsm; jyefŒoGm;atmif vkyfay;EkdifcJhw,f? tJ'g a=umifh {+yD 11 &uf
tif;pdefaxmifwGif;wdkufyGJowif;[m bDbDpD toHv$ifhcsufrSm ygEkdfifcJhw,f?
{+yD 11 &ufaeŒtajctae[m odomxif&Sm;pGm wif;rmaewmudk waxmifvHk;cHpm;&ovdk tjyifu axmif0ifpmvm awGŒwJh
rdbaqGrsdK;awGa&m/ awGŒcGifhr&wJh rdbaqGrsdK;awGyg odjrifcHpm;&w,f? 'ga=umifh pdk;&dfrfylyefr_awG t}uD;tus,f jzpf=uw,f? 1 wdkuef JŒ 2
wdkufrSm wdkufydwfcHae&wJh ,cifwGJbufaxmif ausmif;om;awGvJ wif;rmr_udk cHpm;ñuHawGŒ&ayrJh bma=umifhrSef; rod =uao;yg?
&xm;wJh owif;tcsuftvufawGeJΠaxmifwGif; wif;rmcufxefr_tajctaeawGt& }udKwifpOf;pm;xm;wJh wdkufyGJyHkpH 3 ckrSm
wwd,yHkpHudk rv$Jra&Smifoma&mufzdkŒ tvm;tvm rsm;aew,fqdkwm 7 cef;ausmif;om;awG cefŒrSef;wGufcsufrd=uw,f? 10
&ufaeŒuwnf;u tqifhjrifh axmiftm%mydkifawGeJŒ w&m;0ifaqG;aEG;csifwJhta=umif; awmif;qdkcJhaomfvJ ycHk;rSm tyGifhwif xm;ol
wa,mufrSay:rvmjcif;[m axmiftm%mydkifawG olwdkŒ&JŒpDrHudef;ukd rjzpfraeZGwfwdk;zdkŒ qHk;jzwfxm;w,fqdkwm ay:vGif aew,f?
wGJbufaxmifu ausmif;om;awGudk r=umao;rDurS t”rRjzdKcGJcJhwJh tm%mydkifawG[m 3 aqmifrSmvJ tJ'D xufravsmh wJhenf;vrf;eJŒbJ
ajz&Sif;jzdKcGJzkdΠqHk;jzwfvdkufyHk&w,f?
'ga=umif h ausmif ; om;awG [ m axmif t m%myd k i f a wG & J Œ t=urf ; zuf f r _ u d k t=urf ; zuf c k c H z d k Œ
vufawGŒ&kyf0wWKjyifqifr_awGvkyf=uawmhw,f? ±kyf0wˆKjyifqifr_vdkŒajym&ayrJh tkwfeH±HK4 buf=um;/ oHwdkifawGaemuf tusOf;cscHxm;&wJh
ausmif;om; awGrSm bmrSavmufavmufvm;vm; &kyf0wWKjyifqifEkdifp&m odwfr&Sdyg? 'gayrJh =uufuav; iSufuav;vdk vnfpif;cHrJhtpm;
&kef;&if;uef&if; wdkuf&if;cdkuf&if; taocHoGm;r,f? oDaygrif; vifr,m;vdk wa,mufvufwa,mufwGJ+yD;vdkfufoGm;rJhtpm; aqmf vdkŒ
&Ekdifoavmuf aqmfoGm;r,f qdkwJhpdwf"mwffeJŒ vkyf=uwmjzpfygw,f? pkaqmif;jyifqifvdkŒ&wJh vufeufawGuawmh tkwfcJ ydkif;awG/
ausmufcaJ wGeŒJ ykvif;cGaH wG t"dujzpfw,f? ‘kwyf ikd ;f eJ‹ 0g;&if;'kwaf wmh enf;enf;bJ&w,f? tkwcf u J sKd ;udk vG,tf w
d x f J xnf/h t0udók ud;eJŒpnf;
ydwf+yD;vG,fóud;uudkifv$Jvdkuf&if taumif;pm; teD;uyfwdkufcdkufa&;vufeuf jzpfvmw,f? a&tjynfh jznfh+yD;tzHk;ydwfxm;wJh
ykvif;awGuawmh tpGrf;xufwJh ta0;ypfvufeufawGjzpfw,f? &mZ0wftusOf;om;aqmifawGrSmawmh vufvkyf”g;/ rSdef;/ pl;c|ef/ &Jwif;/
*ef*sD pwJh vufeufawGaygw,f? 0g&ifh&mZ0ifvlqdk; tusOf;om;awGqdk&if tJovkdrsdK; vufeufwckck tjrJaqmifxm;wwfw,f? 'gayrJh
yifudk,fu at;at;csrf;csrf;aewwfwJh ausmif;om;awGrSmawmh tJovdk vufeufrsdK;awG &Sdrxm;ygbl;?
nbufrmS awmh ausmif;om;awG[m &So d r#t0wftpm;awG xyf0wf=uw,f? trsm;pku &mbmzdeyfukd vufzsu H yfcsnf xm;w,f?
jcifaxmifawGtm;vH;k ðzkwx f m;vdu k +f yD;tcef;wHcg;0rSm jcifaxmifwvH;k ukd ydu k u
f eG v
f kd uyfcsnxf m;vdu k wf ,f? aemuf wHcg;wayguu f akd wmh
tjyifu b,fvdkrSzGifhr&atmif twGif;u ukwifoHa_caxmuftusdK;eJŒ uefŒvefŒcH taoydwfxm;vdkufw,f? axmif0g'gawG tcef;xJ0ifzdk‹
waygufyJ xm;ay;wmjzpfw,f? tJ'DwaygufuvJ txJuae b,fvdkrS taoydwfr&vdkΠxm;wm jzpfygw,f?
1976 ck {+yD 11 &uf n 12 em&Dxdk;cgeD;rSm uif;wm0efusausmif;om;awGu xl;jcm;r_awG‹vdk‹ usefausmif;om;tm;vHk;udk
vdkufESdK;w,f? wc%twGif;rSmbJ 7 cef;ausmif;om;tm;vHk; toifhjzpfaeyg+yD? tJ'DtcsdefrSm 3 aqmif0if;twGif; taqmifta&SΠbufrSm
ppf,el aD zmif;0wf ae0if;ppfom;awG vSpH yG zf iG hf *so D &D;aoewf tHuyfuikd +f yD;taqmifbufrsuEf mS rl ae&m,lvu kd =f uw,f? 3 aqmif0if;twGi;f
taqmif t aemuf b uf a&csd K ;uef w 0d k u f r S m awmh axmif x J & S d o r# t,f v f a Z;&S i f ; ppf a cG ; awG ud k , f p D u d k i f x m;wJ h 0g'gawG
toifhae&m,lvdkufw,f? tJovdk 2 bufn‡yf ae&m,lt+yD;rSm Ag,mvrf;twdkif; eHygwf'kwfudkif0g'gawG 0ifcsvmw,f? 3 aqmifrSm
taqmifrLS ;tjzpf wGb J ufwm0efay;xm;wJh ppfaxmufvrS ;f a&; wyf=uyf}uD;tqif&h dS vSa&$ u “a[haumifawG/ vufeuf cs” vdŒk oHwikd af wG/
tk w f w H w d k i f ; awG ywf v nf 0 d k i f ; xm;wJ h txJ a e&wJ h ausmif ; om;awG u d k tcef ; tjyif b uf u ae vS r f ; atmf & if ; tk w f c Òyd i f ; eJ Œ
tcef;xJvrS ;f ypfw,f? ausmif;om;awGu tcef;wHcg;aygu0f em;u 0g'gawGukd jy\emudt k =urf;rzufbJ at;at; aq;aq; aqG;aEG;ajz&Si;f zdŒk
yef=um;w,f? 'gayrJh 0g'gawGu vHk;0*&krpdkufwJhtjyif tJovdk ajymaewJh ausmif;om;awGudk =uuf wla&G;wef;=um;uae eHygwf'kwfeJŒ
vSrf;±dkuf vSrf;xdk;w,f? 'DtcgrSmawmh ausmif;om;awG[m wdkufyGJyHkpH wqifhwufcsdefa&muf+yD vdkŒ owfrSwfvdkuf+yD;aºuG;a=umfoHawG
pwdkif=uw,f? }udKwifowfrSwfxm;wJh aºuG;a=umfoHawG[m wc%twGif; 3 aqmifw aqmifvHk; ul;pufjyefŒESHŒoGm;awmhw,f?
atmufxyftcef; 5/ tay:xyftcef; 4 eJ‹ 10 a,mufcef;u ausmif;om;awGomru udkxGef;ausmf_idrf;/ bdkbdkausmf_idrf;/ OD;axG;jrifh/
udwk if0if;wdŒk uvJ aºuG;a=umfoaH wG vdu k af tmf=uw,f? wdw f q f wd af ewJh nbufjzpf vdŒk aºuG;a=umfoaH wG[m tif;pdew
f axmifv;kH udo k mru
tif;pdefòrdŒxJtxd vGifhysHoGm;w,f?
aºuG;a=umfoHawG patmf+yD;rdepfydkif;twGif; tcef;wHcg;yGifhoGm;w,f? 0g'gawG[m eHygwf'kwfw&rf;&rf;eJŒ ajy;0ifvm&mrSm
wHcg;aygufu ydkufuGefaxmifacsmuf qifxm;wJh jcifaxmifxJ vHk;axG;aew,f? 'gayrJh c%twGif;rSmyJ jcifaxmifudk twif;qGJ
ðzkwfypfvdkufEkdif+yD;aemufxyf0g'gawG qJqdk}udrf;armif;&if; ajy;0ifvm=uw,f? ausmif;om;awG[m aºuG;a=umfoHatmfae&if;eJŒ ykvif;awG/
tkwfcÒydif;awGeJŒ vSrf;xk=uw,f? rar#mfvifhwJh wdkufcdkufr_a=umifh 0g'gawGxdrSefuGJjyJ+yD;jyefqkwfoGm;=u&w,f? 'gayrJh csufcsif;vdkvdk
aemufuaxmifrSL;awG/ t=uyfawGeJΠppfaxmufvSrf;a&;awGu twif;armif;wufvdkΠ0g'gawG ZGwfwdk;0ifvmjyef w,f? 'DwcgrSmawmh
teD;uyf vufwurf;wdkufyGJ jzpfoGm;yg+yD? 0g'gawG&JŒ eHygwf'kwfeJŒ ausmif;om;awG&JŒ 0g;&if;'kwfawG/ tkwfcÒydif; xnfhvG,ftdwf (0g)
v$JtdwfawG tm;òydif&ifqdkif=uw,f?
{+yD 11 &ufaeŒu aeŒ*sLwD axmif0g'gawGtm;vHk; n 6 em&D *sLwD+yD;csdefrSm cgwdkif;vdk tdrfay;rjyefbJ axmifxJrSm
qufaecdkif;+yD;tjyifwm0efus 0g'gawGudkyg pwif;bdkif (stand by) ac:/ nae 6 em&D n*sLwD 0ifvmwJh 0g'gawGeJŒaygif;+yD;3 aqmif 7
cef;u ausmif;om; 32 a,mufudk 0g'g tiftm; 400 avmufeJŒ 0if±dkufwmjzpfw,f? axmiftm%mydkifawG[m 0g'gawGudk
axmifjyifay;rxGufayrJŒ t&ufudk ykH;vdkufrSm t&ufudk;armif;wdkuf &Jaq;wi+yD;rS ausmif;om;awGudk 0if±dkufcdkif;wmjzpfw,f?
tdrfjyefcsdefrjyef&vdkΠpdwfwdkaewJh0g'gawG t&ufw0=uD; z&D; (free) aomuf+yD;rdkufrdkuf&dkif;&dkif; &rf;um;awmhwmjzpfw,f?
“igwd k Œ 0g'gawG aoG ; ajrusuk e f + yD a [Œ? 'D a usmif ; om;awG u d k taoowf y pf = u” vd k Œ atm+yD ; ±d k u f w J h 0 g'gu ±d k u f w ,f ?
tiftm;ta&twGuf tqrwefomvGefwJh 0g'gawGudk ausmif;om;awG =um=um ,SOfr±dkufEdkifbJ wa,mu+yD;wa,muf arSmuf
oGm;=uawmhw,f?
ausmif;om;wcsKd Œu atmifrav;As/ tara& aoyg+yD vdŒk rcHEidk b f J atmf=uwm&Sod vdk tawmfrsm;rsm;uawmh tH}udwcf H =uw,f?
tenf;pk 3=4 a,mufuawmh ukwifatmuf0ifykef;wm/ 0g'gawG/ axmifrSL;awGudk ajcovHk;zuf &Sdcdk;awmif;yef+yD;usaemfwdkŒrygbl; vdkŒ
toem;cHwm&Sdw,f? olwdkŒuawmh e*dkuwnf;u EkdifiHa&;pdwfr0ifpm;bJ taygif;toif;awGa=umifh ausmif; om; ta&;tcif;xJyg
axmifusvmwmjzpfw,f? wdkufyGJwdkufzdkΠpnf;a0;pOfuvJ trsm;pkqHk;jzwfcsufjzpfaevdkΠvdkufvkyfcJh&ayrJh wu,fh pdwf&if;uawmh
bmEkdifiHa&;rS0ifrygbJ at;at;aevdkolawGjzpfw,f?
vJusoGm;/ owdvpfoGm;wJh ausmif;om;awGudk tcef;xJu ‘&Gwfwdkuf qGJxkwfoGm;=uw,f? ausmif;om; 32 a,muf rSm
vH k ; 0'%f & mr&wm 4 a,muf b J & S d + yD ; usef a usmif ; om;tm;vH k ; uG J j yJ u sd K ;yJ h = uw,f ? ausmif ; om;awG [ m uH } uD ; vG e f ; vd k ΠyJ v m;/
toufjyif;vdkŒyJvm; rod tqrweftiftm;eJŒ toukef±dkufwm jzpfayrJh wa,mufrSawmh raocJh=uyg? 7 cef;xJu qGJxkwfoGm; &mrSm
yxrawmh 5 cef;eJŒ 6 cef; a&SŒujzwf+y;D Ag,mvrf;twdik ;f ±H;k cef;bufqo JG mG ;w,f? aovkarsmyg; ‘%f&mtemw&eJŒ aoG;oH&&J J ausmif;om;awG
acG;aoaumifqGJovdk qGJoGm;wmawGŒ&wJh 5 cef;eJŒ 6 cef;u tvkyform;awGeJŒ ausmif;om;awG[m rcHr&yfEkdifjzpf+yD;a'gow}uD;eJŒ
rdrdwdkŒtcef;xJuae Ag,mvrf;u0g'gawGudk vSrf;atmfq=uwJhtjyif 5 cef;uausmif;om; 3 a,mufu =uufwla&G;wef;=um;uae
&&mypPnf;awGeJŒ 0g'gawGudk aumufaygufvdkŒ aemufydkif;rSm ‘%f&m&ausmif;om;awGudk Ag,mvrf;twdkif; qGJrxkwfawmhbJ
taqmifwjcm;bufxdfyf 8 cef;eJŒwnfhwnfh wHcg;aygufuae tjyifqGJxkwf+yD;avScg;&if;rSm c%yHkxm;w,f? tJovdkqGJxkwfaepOfrSm 8
cef;rSm&Sw d hJ &mZ0wftusO;f om; vHck snjf ymawGxu J ausmif;om;awGeŒJ cifrif+yD;pdwo f abmxm;aumif;wJh u&iftrsKd ;om; tusO;f om;}uD;
zxD; OD;pdefvSdKif [m 0g'gawGu wa,mufrS xr=unfh&bl; trdefŒay;wmudk remcHbJ =uufwla&G;wef;=um;uae rsuf&nf awGawG pD;us&if;
jrifuiG ;f ud=k unfah ew,f?
tkwfavSum;&if; acwWyHkxm;csdefrSm 0g'gawGu xy+yD;±dkuf=u/ uef=uw,f? tJ'Duwqifh awmif,mcif;=um;uae 3
aqmif±;kH cef;buf ac:oGm;w,f? ±H;k cef;a&S‹uu G v
f yfrmS wcg0ikd ;f +yD;iz,fawawjyefw,f? aemufwaeŒreuf rd;k vif;awmh Ag,mvrf; wav#muf
aoG;pD;a=umif;awG twdkif;om;jrif&wJhtcg 5 cef;eJΠ6 cef;u 74 ar=*|ef tvkyform;awG emusnf;a'gopdwfeJΠidk=u w,f?
aºuG;a=umfoHawG atmfaecsdefeJŒ tjyeftvSef±dkufae=ucsdefrSm 3 aqmifeJŒteD;qHk; axmiftkwf±dk;ay:&SdwJh Al; (uif;ar#mf pif)ay:u
rD;armif;udk tm%mydkifawGu zGifhxdk;cdkif;ayrJh ppftm%m&Sifacwf&JŒ vabmf¡oa&¢ o&kyfouefyDopGm rD;armif;}uD; ysufaevdkŒ i&JyGufaewJh
3 aqmifudk rD;armif;xdk;ray;vdkuf&&Smbl;?
tJ'Dnu tif;pdefaxmif&JΠtjyifbufrSmvJ *sDo&D;udkif ae0if;ppfom;awG axmifudkywfywfvnf0dkif;+yD;ae&m,lxm;=u w,f?
tif;pdeòf rdŒe,f rqvygw, D el pfOuUX/ aumifpOD uUXeJŒ w&m;ol}uD;OuUXwdŒk vJ axmifxv J m+yD;vdt k yf&ifypfred Œf ay;zdŒk toifh apmifah ecJw h ,fvŒkd
aemufydkif;rSmod&w,f? rsuf&nf,dkAHk;ypfaoewfawGvJ 0g'gwcsdKŒudkxkwfay;xm;+yD;toifhtaetxm; eJŒapmifh cdkif;xm;w,f?
3 aqmifrSm aºuG;a=umfoHawGatmfaecsdef/ ±dkufESufaecsdefrSm &mZ0wftusOf;om; axmifusaqmifawGjzpfwJh 1 aqmifeJŒ 2
aqmifrmS vJ tusO;f om;wcsKd Œ axmifxzdŒk =upH nf=uw,f? 'gukd axmiftm%mydik af wG }uKd wifwu G q f jyifqifxm;+y;D &mZ0wf aqmifawGrmS vJ
0g'gawG toifhcsxm; tm%mydkifa'gufwdkif tusOf;om;awGudkvJ pwif;bdkifvkyfcdkfif;xm;vdkΠwaxmifvHk; axmifx yGJjzpfa&;&nf&G,fcsuf
ratmifjrifvdkufyg? xzdkŒ=uHwJh tusOf;om;awGudk 0g'gawGu a'gufwdkiftusOf;om;tultnDeJŒ vufOD;,lr_0dkif;ESdrfeif;EkdifcJhw,f?
7 cef;uausmif;om;awG[m 0g'gawGeJŒ tjyeftvSef ±dkufae=u&vdkŒ aºuG;a=umfoHawG qufratmfEkdifawmhwJhtcsdefrSm 3 aqmif
wjcm;tcef;ausmif;om;awGu aºuG;a=umfoaH wG qufatmf=uw,f? tm%mydik af wG[m 7 cef;uausmif;om;awGyJ rJae+yD;wjcm;tcef;u
ausmif;om;awGudkawmh 0if±dkufwm/ 0ifzrf;ac:wm rvkyfwJhtwGuf tcsdeftawmf=um=um aºuG;a=umfoHawG quf atmfaeEkdifcJh=uw,f?
'DaºuG;a=umfoHawGudk 1 wdkufeJŒ 2 wdkufydwfcHae&wJh ausmif;om;awG/ 4 wdkuf=5 wdkufu axmifxJa&mufp r_dif;&mjynfhausmif;om;awG
=um;wJhtcg axmifwGif;wdkufyGJu aºuG;a=umfoHvdkŒrxifbJ axmiftjyifrSm ta&;tcif;wck/ oydwfwck jzpfjyef+yDvdkŒ xif=uw,f?
aemufwaeŒusrSyJ 3 aqmifu rdrdwdkŒausmif;om;&JabmfawG aoG;ajrus wdkufyGJjzpfwmudk 0g'gawGeJŒ &mZ0wftusOf;om;awG qDuwqifh
od&+yD;&efoludk emusnf;pdwfeJΠwdkufcdkufpdwfawG jrifhwufvm=uw,f?
3 aqmif{+yD Strike rSm 0g'g 17 a,muf'%f&m&w,fvdkΠod&w,f? axmifaq;&HkrSm&SdwJh tusOf;om;vlemawG tukef
armif;cs+yD;olwdkŒudkwifukay;w,f? aemufydkif;rSm tr_xrf;aumif;wHqdyfeJŒ qkaiGcsD;jrSifh+yD;ac|;odyfcJhw,fvdkŒ =um;&w,f? noef; acgifausmf
tif ; pd d e f a xmif x J u i&J y G u f o H a wG = um;wJ h t cg axmif e H a b; td r f a xmif o nf v d k i f ; rS m ud k , f h v if a ,muf s m;0g'gawG jyef c sd e f w ef
jyefa&mufrvmao;vdkΠpdwfylaewJh 0g'gZeD;r,m;awG[m cav;awGqGJ&if; axmifAl;0ajy;vm+yD;ighvif/ igha,mufsm; aoukefyg+yDvdkΠidk,dk&if;
axmifrSL;/ axmifydkifeJŒ rqvppftm%m&SifawGudk usdefq=uw,f? {+yD 11 &ufwdkufyGJrSm 0g'gawG[m eHygwf ‘kwfyJyg+yD;}udrf'kdif;awG
ygrvmwma=umifh xdcdkuf'%f&m &ukefwmjzpfw,f? 'Davmufxd jyefcsvdrfhr,fvdkŒvJ xifrxm;awmh }udrf 'Dkif;awG ,lrvmwmjzpfw,f?
wu,fuawmh t"du&k%;f jzdKcGaJ &;vdŒk qdw k hJ vlxw k ukd yf JG jzdKcGaJ &;rSm eHygw'f w k af &m/ ‘kid ;f a&m wG, J zl Œkd vkyx f ;kH vkyef nf; owfrw S cf su&f +dS yD;om;yg?
'Daemufyikd ;f axmifwiG ;f wdu k yf JG jzKd cG&J mrSmawmh eHygw'f w k tf jyif }urd 'f ikd ;f awGyg aqmifvm =uw,f? ({+yD 11 &ufaemufyikd ;f rSm axmif0ifpmuae
ykvif;oGi;f cGiv hf J ydwv f u kd w f ,f?)
3 aqmif 7 cef;ausmif;om;awG[m 3 aqmif±Hk;cef;uae wcsdKŒvJ ‘&GwfwdkufqGJcH/ wcsdKŒvJ ab;u0g'g wGJac:vsufeJŒ taqmif0if;
tjyif b uf rd e f ; vrf ; r}uD ; twd k i f ; ajrmuf b uf A l ; 0ud k j zwf + yD ; tvk y f } uD ; 0if ; buf ac:oG m ;w,f ? tvk y f } uD ; 0if ; ra&muf c if
nmbufcsKd ;+y;D ppfacG;0if;xJ0ifomG ;w,f? tJ'pD pfacG;0if;twGi;f axmife&H eH ŒJ tvky}f u;D 0if;wHwidk ;f =um;rSm&Sw d hJ ppfacG;wduk x f u J kd xnfv h u kd wf ,f?
3 aqmifuae ppfacG;wkdufoGm;&m vrf;wav#mufrSmvJ 0g'gawGpDcsxm;+yD;vrf;wav#mufrSma&m/ ausmif;om; awGroGif;cif wdkufa&SŒrSmyg
pdwf&Sdvuf&Sd xdk;}udwf±dkufESuf uefausmuf=uw,f?
3 aqmif {+yD t S rike rSm 0g'gawGeŒJ ±du k yf JG qifEcJ$ +hJ yD;ppfacG;wdu k f ydwcf &H wJah usmif;om; 32 a,mufuawmh OD;oefŒ ta&; tcif;u
1? udkoufwif (pD;yGm;a&;wuUodkvf/ 0rf;wGif;/ ,ckuG,fvGef)/ 2? udkwifpdk; (&efukef0dZPmody‘H/ *GòrdŒ/ &cdkiftrsdK;om;)/ 3? udkoef;aqG (ac: )
i_ rd ;f a0opf (pma&;q&m/ cE ;DW / em*trsKd ;om;)/ 0if'gr, D mcJaygurf u _ 4? udak tmifuu kd kd (ynma&;wuUov kd /f a&eHacsmif;)/ a&$w*d kH ta&;tcif;u
5? udk0if;vGif (aq;wuUodkvf 2/ ykavm/ ,ckpdwfwdkif;us vbuf&nfqdkif)/ 6? udkodef;vGif (aq;=2/ yJcl;)/ 7? ukdatmifEkdif (aq;=2/ armfvjrdKif/
,ck pdww f ikd ;f usvzuf&nfqikd )f / 8? udjk rifo h ed ;f (aq;=2/ xm;0,f/ ABFDS wnfaxmifpY vlrsKd ;a&;-Edik if aH &;tpGe;f a&muform;wcsKd @. vky=f uHc&H )/
9? udkouf0if;atmif (aq;=2/ ,ck tif;pdefusL&Sifq&m ´etz axmifusaeqJ)/ 10? udkatmifrdk;ol (ac: ) at;=unf (aq;=2/ armfvjrdKif
,ck pdwfwdkif;usvzuf&nfqdkif)/ 11? udkatmifZif (aq;=2/ ajrmif;jr)/ 12? udkjrifhpdk; (aq;=2/ [oFmw)/ 13? udkwifjrifh (ac: ) rm&S,f(aq;=2/
aygi;f wnf)/ 14? udo k ed ;f xGe;f (aq;=2/ awmifi)l / 15? udak usmaf tmif (pD;yGm;a&;wuUov kd /f ykZeG af wmif)/ 16? ukAd [de;f atmif (pD;yGm;a&;wuUov kd /f
pma&;q&m Aef;armf wifatmif.om;)/ 17? udzk ek ;f jrifh (pD;yGm;a&;wuUov kd /f tif;pde)f / 18? udo k ef;Ekid f (ynma&;wuUov kd /f zm;tH/ rGet f rsKd ;om;/
,ck NLD)/ 19? udkpef;vGif (ynma&;wuUodkvf/ vufyHwef;)/ 20? udkarmifarmifpdk; (ynma&;wuUodkvf/ [oFmw)/ 21? udkaX;atmif
(&efukef0dZPmody‘H=Oya'/ oHv#if/ ,ck u,ef;jynfopf)/ 22? udkpdk;0if; (&efukef0dZPmody‘H/ ,ck *syefEfkdifiH {&m0%f*sme,f)/ 23? udkxGef;jrifh0if;
(&efukef0dZPmody‘H=opfawm/ rHk&Gm)/ 24? udkcifarmifaX; (&efukef0dZPmody‘H/ awmifOuUvm)/ 25? udkat;atmif (aq;=1/ &efukef)/ 26?
udkxdef0if;atmif (vkyfom;aumvdyf/ a&eH±Hk;0efxrf;/ rGeftrsdK;om;/ ,ck uAsmq&m Anm;vif;/ tif;pdef ae0ef;ESif;qD pmay)/ 27? udkxeG f;&D
(tvuausmif;om;/ &efuek )f / 28? udak omif;pdef (tiSm;,Ofarmif;/ anmifav;yif)/ 29? udak e0if;atmif (&efuek 0f Zd mP ody‘H ausmif;om;a[mif;)/
30? omauwrS txuausmif;om;wOD;/ 31? udo k ef;vGif (aps;onf/ av[mjyifaps;)/ 32? PD vufeufcs umwGe;f q&mwOD;wkŒd jzpf=uw,f?
tJ't D xJrmS tifrwefukd &J&J &J if&h ifh &Gy&f yG cf |cH |eH ŒJ vufoaH jymifajymif wdu k cf u kd cf vhJ Œkd rSwwf rf;wifxu kd o
f al wGuawmh udo k uf0if;atmif/
udo k ed ;f xGe;f / udak tmifuu kd /kd udpk ;kd 0if;eJŒ udxk eG ;f &DwŒkd ygy?J udak tmifuu kd [kd m Ekid if aH wmfaumifp±D ;kH cJaygurf e_ ŒJ axmifusaeayrJh tJ't D a&;tcif;rSm
vHk;0yg0ifywfoufr_r&SdcJhbJ rw&m;zrf;qD;cH&oljzpf+yD;EkdifiHa&;vJpdwfrygbJ tifrwef±dk;at; pdwfoabmaumif;olwOD; jzpfygw,f?
udkpdk;0if;uawmh 1974 *|ef tvkyform;ta&;tcif;rSmvJ yg0ifcJhzl;+yD;ordkif; bmwm a&SŒrSm ae0if;wyfuypfvdkŒ vufudkusnfqHxdrSef
‘%f&m&cJhzl;w,f? tJ'DwHk;u a&=unftdkifeJŒ tif;pdefaxmifrSm pkpkaygif; 3=4 vavmuf aecJh&+yD;rS jyefvGwfvmcJhw,f?
ppfacG;wdkufeJŒ 6 wdkufwdkŒudk 1968 ck a*s;atmfya&;&Sif; ac: axmifwGif;ppfqifa&; qdkwJh umvrSm wnfaqmufcJhwm jzpfw,f?
a*s;atmfya&;&Si;f qdw k m urBmay:u b,faxmifrmS rS r=um;zl;wJh Armjynf ppftm%m&Siaf wG&ŒJ txl;py,f&, S f ordik ;f 0if &ufpufru kd &f ikd ;f r_}u;D
jzpf y gw,f ? tJ ' D p pf q if a &;qk d w m[m axmif x J E S p f & S n f v rsm; tusOf ; uscH a e&+yD ; jzpf w J h Ek d i f i H a &; tusOf ; om;awG u d k
ac:xkwf+yD;bmta=umif;rSr&Sd/ bmaxmifwGif;jypfr_rS rusL;vGef&bJeJŒ tom;vGwf}uD; rD;ukef,rf;ukef ESdyfpuf n‡Of;qJ ±dkufESufwJh
atmfya&;&Sif;}uD;jzpfygw,f? axmifxJrSm udk,fh[mudk,f at;at;ae aewJh EkdifiHa&;tusOf;om; 100 ausmf 200 cefŒ[m tvum;ae&if;
aovkarsmyg;jzpfatmif tjyif;txef ESdyfpufn‡Of;yrf; ta&E$mcHcJh&w,f? tJ'Dta=umif;udk q&m OD;vSaz (,ckOD;wifhaZmf RFA) udk,fawGŒ
tao;pdwaf &;cJzh ;l +yD;jzpfygw,f?
6 wdu k f (tarSmifwu kd /f odŒk r[kwf tvHw k ukd )f udk tJ'D 1968 ckumvup+yD;Ekid if aH &;tusO;f om;awG wdu k yf w d wf hJ jypf'%fwu kd t f jzpf
awmufav#mufoHk;cJhw,f? acG;wkdufudkawmh paqmu+yD;cgp a*s;atmfya&;&Sif;rSm oHk;cJhovm;qdkwm aumif;aumif;rodyg? 'gayrJh 1968
ckuae 1976 cktxd axmifvHk_cHKa&; t,fvfaZ;&Sif;acG;awG om;azmufzdkŒ/ 'grSr[kwf rD;aezdkŒ ae&mtjzpfom awmufav#mufoHk;cJh+yD;1976
{+yD 11 &ufaeŒrSmawmh acG;wdu k x f u J ppfacG;awGukd uref;uwef;z,f&mS ;/ rvSr;f rurf;rSm&Sw d hJ e*d&k &dS if; acG;avSmiftrd af wGrmS jyefxnfv h u kd w f ,f?
ppfacG;awG&JŒ csD;eHŒao;eHŒawG/ acG;ar$;awGeJŒ acG;eHŒawG vSdKifvSdKifv$rf;xHkaewJh ppfacG;wdkufudk 3 aqmifu ‘%f&m&ausmif;om;awG 1976 ck
{+yD 11 &ufn oef;acgifausmfrSm wa,mu+yD;wa,muf a&muf&Sdvm ygw,f?
ausmif;om;awG ppfacG;wdkufta&muf 0g'gawG&JΠxdk;}udwfuefausmufcHt+yD;rSm t0wftpm;tm;vHk;c|wf+yD;ukd,fvHk;wD; twdkif;
wdu k cf ef;awGxJ xnfv h u kd wf ,f? tJ'w D ;kH u v#ypf pfr;D rwyfao;vdŒk arSmifraJ ewJt h cef;awGxJ bmqdk bmrSr&Sb d J vH;k vH;k ajymifwvif;jzpfygw,f?
zsmr&S/d a&td;k r&S/d apmifr&S/d *efzvm;r&Sjd zpf+yD;ud, k wf ;kH vH;k eJΠ'g%&f m&ausmif;om;awG[m ppfacG;awG aeovdrk sKd ; ppfacG;wdu k x
f J ae&ygw,f?
ppfacG;awGvdkyJ at;pufpuf oHrefwvif;ay: obm0twdkif; vJavsmif;tdyf&ygw,f? tcif; }uD;tcif;av;udk acG;awGvdk tcef;xJ
'Dtwdkif;pGefŒ&w,f? ppfacG;wdkuf 10 cef;rSm pwdkcef;wcef;csef+yD;usef 9 cef;rSm wcef;udk 3 a,mufuae 6 a,mufxnfhxm;w,f?
12 &ufaeΠreuftm&Hw k ufcge;D rSm axmifaq;rSL;awG a&mufvm+y;D 'g%&f mawG aq;xnfah y;w,f? axmifaq;&Hrk mS 'g%&f m&0g'gawG
t&ifaq;ukay;+yD;rS acG;wdu k u f ausmif;om;awGqD vmukay;wmjzpfw,f? uGjJ yJaewJ'h %f&mawG tpdr;f csKyf/ usKd ; aewJh t±d;k awG ausmufywW;D
udik af y;w,f? ‘%f&m&wJah usmif;om;wdik ;f tenf;qH;k acgi;f rSm 5 csuaf wmh csKyf&wmcsn;f bJjzpfw,f? wcsKd ŒvJ ESmacgi;f ±d;k usKd ;wm/ ezl;uGw J m/
rsucf ;kH uGw
J m/ oGm;u|wx f uG o f mG ;wm awG&w Sd ,f? wcsKd Œu vufwbufwnf; 2 ae&m usKd ; w,f/ wcsKd Œu eHerd o hf mG ;w,f? eH±;kd tufrtufawmh
“gwfrSefr±dkuf&vdkŒ rodEkdifyg? wcsdkŒu ‘%f&maoG;xGufvGefwm&Sdw,f? awmifil u aq;=2 ausmif;om; udkodef;xGef;[m acgif;ay:rSm
em;&Gufwbufuae aemufwbufxd =uufajccwfyHkuGJ+yD;vufvJusdK;vdkΠ'g%f&maoG;vGef+yD;owdvpfoGm;cJhw,f? aq;=1 ausmif;om;
ud k a t;atmif v J aoG ; vG e f + yD ; 2 em&D a vmuf owd v pf o G m ;cJ h w ,f ? (ud k a t;atmif [ m etzvuf x uf 1998 arvwk e f ; u
om,m0wDaxmifwiG ;f tpmiwfcw H ukd yf rJG mS axmiftm%mydik af wGu ±du k of wfvu kd w
f hJ udak tmifausmrf ;kd &JŒtudjk zpfw,f?) pD;yGm;a&;wuUov kd f
tEkynmtoif; twGif;a&;rSL; udkoufwif (0rf;wGif;) [m acgif;uGJwmtjyif vufn‡dK;wacsmif; wqpfavmuf vHk;0jywfxGufoGm;w,f?
wuU o d k v f v J h v J h / wuU o d k v f [ ef j rarmf w d k ΠeJ ΠwwG J x J *D w tEk y nm vd k u f p m;cJ h w J h ud k o uf w if [ m *D w ud k
tifrwef0goem}uD;+yD;xl;vJxl;c|efoljzpfw,f? tEkynmorm; jzpfayrJh ppftm%m&SifawG&JŒ &ufpuf,kwfrmr_udk rcHEkdifvdkŒ
axmifwiG ;f wku d yf aJG wGrmS ‘l;raxmufbJ yg0ifcw hJ ,f? {+yD 11 wdu k yf rJG jzpfcif 3 aqmif 7 cef; rSm rwfv 23 &uf ocifu, kd af wmfrid_ ;f &mjynfah rG;aeŒ
tcrf;tem;vkyfwHk;u “_idrf;csrf;a&;zcif” oDcsif;udk udkfoef;aqG (ac: ) _idrf;a0opf eJŒwGJ+yD;a&;pyfoDuHk;cJhol/ udk,fwdkifoDqdkcho J l jzpfw,f?
tJ'DoDcsif;[m ABSDF xkwf “b0wuUodkvfu ae0ef;eDeD” pD;&D;acGxJ yg0ifcJhw,f?
'g%f&mawGuko&mrSm u|rf;usifr_r&SdwJh 0g'gaq;rSL;awGu apwemrygbJ +yD;+yD;a&m jzpfovdkukoGm;vdkŒ ‘%f&mawG[m
wESpaf usm=f umwJt h xd jynfw&$&J eJ$ ŒJ jzpfae=uwmvJ&w dS ,f? t±d;k usKd ;oGm;wmawGuv kd J pepfwus jyefqrJG wnfb h J ausmuf ywW;D pnf;oGm;vdŒk
t±dk;aumufaumuf}uD; qufoGm;wmawGrsm;w,f? ‘%f&mawG aemufxyf aq;a=um aq;xnfhwmeJŒ yifep vifxdk;wmudk 2 &ufwcg 3
&ufwcg wywfavmufvkyfay;w,f?
11 &ufaeŒn ppfacG;wdu k af &muf+y;D r=umcif axmifyikd }f u;D tqif&h dS ruUem; vm=unfw h ,f? olu “wjcm;axmifawGrmS axmifqw l m
igwdk‹tjywfudkifvdkŒ&cJhw,f/ rif;wkdŒudkvJ igwdkŒrr_bl;” vdkŒpdefac: }udrf;0g;+yD;jyefxGufoGm;w,f? ausmif;om;awGu awmh tzufvkyf
pum;rajymygbl;?
12 &ufaeŒtm&k%fwuf aq;rSL;awG aq;vmrukcif ausmif;om;awG[m wcef;eJŒwcef; wD;wdk;vSrf;qufoG,f+yD;,cif
aqG;aEG;xm;wJh tpmiwfcw H u kd yf JG qufwu kd af &;/ rwdu k af &; aqG;aEG;=uw,f? wcsKd Œu tpmiwfcw H ukd yf JG 0ifv=kd uayrJ/h trsm;pku tckjzpfcw hJ hJ
tqift h jrifqh ;kH wdu k yf o
JG ¿mefjzpfwhJ t=urf;zufcck aH &;wdu k yf &JG ŒJ t&Sed t
f [keu f kd apmif=h unf+h yD;rS xyfwu kd o f ifh roifh pOf;pm;wmaumif;r,fvŒkd
oabmxm;ay;=uwJhtwGuf tpmiwfcHwdkufyGJ qufrwdkufjzpfawmhyg?
'DvdkeJΠausmif;om;awG[m oHwdkifawGaemufrSm wd&dp>mef&HkxJu wd&dp>mefawGvdk udk,fvHk;wD;eJΠzsmr&Sd/ apmifr&Sd/ *efzvm; r&Sd 4
&ufavmuf ae&w,f? wd&dp>mefawGvdk ae ae&wJh 'D 4=5 &uftwGif;rSm vHk;0xrif;rau|;/ a&rwdkufbJ/ tpmjzwf/ a&jzwf xm;w,f?
axmifxJra&mufcif ausmif;om;b0u zwfcJhbl;wJh tar&duefEkdifiHxkwf vdkufzf Life r*~Zif;xJrSm 1971 ck e,l; a,mufòrdŒu tufwDum
axmifxr_}uD;udk e,l;a,mufjynfe,ftkyfcsKyfa&;rSL; a&mhu,fzJvm; (aemifrSm ‘korRw) udk,fwdkif OD;pD;+yD;&uf&ufpufpuf aoGacsmif;pD;
ESdrfeif;cJhwJhta=umif; urBmausmfowif;"mwffyHkawGxJu vlrJtrsm;pkyg0ifwJh tusOf;om; tkyfvdkuf}uD; udk,fvHk;wD;eJΠacgif;ay:vufwif
yHkpH&yf wef;pDae&wm/ arSmuftdyfae&wm/ yHkpHxdkifae&wmawGudk jyeftrSwf&rdw,f?
ausmif;om;awG[m ‘%f&mawG emusifudkufcJr_tjyif xrif;qm a&iwfwJh'%fudkyg =uHH=uHHcHcJh=uw,f? wa,mufrS r_iD;cJh ygbl;?
±du
k yf jJG zpf ppfacG;wdu k af &muf+yD;2 &uft=umrSm o}uFeu f s+yD jzpfygw,f? ppfacG;wdu k [
f m axmiftw k ±f ;kd eJŒ tvGeef ;D uyfpmG wnf&adS ewma=umifh
tif ; pd e f ò rd Œ wG i f ; a&upm;r¾myf a wG q D u o}uF e f o D c sif ; oH a wG / a&yuf u pm; aysmf & $ i f = uoH a wG [ m avmf p yD u m uwqif h
tkwf±dk;udkausmf+yD;axmifwGif;odk‹ vGifhyHsŒ0ifa&mufvmygw,f? ppfacG;wdkufxJu ‘%f&mudk,fpDeJŒ udk,fvHk;wD; ausmif;om; awGuawmh
acG;cs;D acG;ao;eHŒomru aoG;nDe‡ ‹H e‹J vlcs;D vlao;eHŒawGyg vSKd ifae+yjD zpfww hJ ukd x f J a&wpufrS raomuf&bJ 76 o}ueF f udk jzwfoef;ae=uygw,f?
tJ ' D t csd e f r S m aysmf a ysmf a ewwf w J h aq;=2 ausmif ; om; ud k w if j rif h (ac: ) rm&S , f (aygif ; wnf ) u &k y f & S i f rif ; om; 0if ; OD ;
toHrsKd ;wk+y;D ESpo f pfeŒJ o}ueF u f srav qd+k y;D oDcsi;f xqdv k Œkd tm;vH;k 0dik ;f vufcyk w f ;D -obmay;=uw,f? (tJ'u D mv wH;k u jreENm wdŒk / wl;ydŒk wl;ydŒk
wdkΠacwfrpm;ao;yg)?
{+yD 11 &ufwu kd yf jJG zpf+yD;aemufwaeŒrSm 3 aqmifu aoG;paoG;eawG tm;vH;k ajymifpifatmif tjym0wfawGu aq; a=um&w,f?
'Daemuf 0g'gawGu tkwfcÒydif;awG/ ausmufcJawG/ 2=wvuRawG pwJhvufeufawGudk axmifwGif; ae&mtESHŒu &SmazG pkaqmif;,lvm+yD;3
aqmif 7 cef;xJyHk “gwfyHk&kdufw,f? ausmif;om;awG[m t=urf;zufzdkŒ 'Dvdk'Dvdk jyifqifpkaqmif;xm;w,f qdkwJh oabmygbJ?
3 aqmifrSm usefcJhwJh 5 cef;u ausmif;om; 3 a,muf/ tay:xyfu ausmif;om; 10 a,mufeJΠOD;axG;jrifh/ udkwif0if;/
eJ‹OD;ausmf_idrf;om;ESpfa,mufwdkŒ[m }udKwifn‡dESdKif;xm;wJhtwdkif; tpmiwfcHwdkufyGJ quf0if=uw,f? ausmif;om;av; 10 a,muf xJrSm
wa,mufu wdu k yf u
JG xGuo f mG ;+y;D 9 a,mufu quftpmiwfc=H uw,f? 3 &uft=umrSm ausmif;om;av;awG&ŒJ uk, d pf m; vS,f 3 a,mufeŒJ
axmiftm%mydkifawG aqG;aEG;+yD;7 cef;ausmif;om;awG 3 aqmifjyefydk‹zdkŒudpPuvGJvdkŒ usefawmif;qdkcsufawG vdkufavsmwJhtwGuf
oydwfvSefvdkufw,f? tpmiwfcHol 9 a,mufudk EkdkŒeJŒqefðywf t&ifau|;+yD;aemufrSxrif;au|;w,f?
5 cef;u udck ifarmifvif;/ udpk ed af &$r;kd / udak X;atmif (ac: ) armfwmwdŒk 3 a,mufeŒJ tay:xyfu OD;axG;jrif/h a'guw f m xGe;f ausmi_f rd ;f /
udb k bkd akd usmi_f rd ;f wdŒk udak wmh tpmiwfcw H u kd yf 0JG if+yD;3 &uft=umrSm 3 aqmifuae wGb J ufaxmifuykd Œkd +yD;wdu k yf wd f vdu k w f ,f? wGbJ ufwu kd rf mS
quf+yD;tpmiwfcHwdkufyGJ0ifawmh aemuf 2 &ufavmuft=umrSm tm%mydkifawGu EkdifiHa&;tusOf; om;awG oD;oefŒxm;a&;
awmif;qdkcsufeJŒwuG wjcm;awmif;qdkcsufawG vdkufavsmvdkŒ tpmjyefpm;=uw,f? olwdkŒudkvJ tm%m ydkifawGu qefðywft&ifau|;+yD;rS
xrif;au|;w,f?
PD udwk if0if;udak wmh 6 wdu k f (´wdu k o f pf) ydww f ,f? oleŒJ olŒZeD; wifrmvmwdŒk [m armfvjrdKif av,OfuiG ;f rSm av,Oftydik pf ;D zdŒk /
odŒk r[kwf azgucf zJG Œkd =uHaewke;f tzrf;cH&wmjzpfw,f? &efou l q kd efŒusiw f phJ wd "f mwff jyif;xefojl zpfayrJh wjcm;Ekid f iHa&;tusO;f om;trsm;pkeŒJ
pnf;±Hk;vufwGJwdkufzdkŒxuf wudk,fawmfol&Jaumif;0g'eJŒ t"du&yfwnfv_yf&Sm;oljzpf+yD;axmifwGif; umva&SŒydkif;rSm wcsdefvHk;vdkvdk
wdkufydwfcHae&oljzpfw,f? taqmifrSmae&csdef odwfr&Sdyg? 77 ckaemufykdif; axmifwGif;zdESdyfr_wtm;jyif;xefvm+yD;tJ'gudkjyefvSefwku d fzdkŒ
txl;cufcJvmwJhtcg tm%mydkifawGay;wJh wef;pD;&mxl;,l+yD;EkdifiHa&;tusOf;om; csif; tm%mykdiftvdkus zdESdyfol jzpfoGm;w,fvdkŒ
wcsdKŒEkdifiHa&;tusOf;om;awGupGyfpGJ+yD;tjrifr=unfvif=uyg? 8 av;vHk; ta&; tcif;wkHk;u olŒudk ppfudkif;òrdŒ&Jpcef;rSm csKyfxm;wmudk
òrdŒvlxkurauseyfvdkŒ &Jpcef;0dkif;qENjy&muae ppfudkif;wkdif; aumifpDOuUX tqifh&Sd ol&bGJŒ&ausmfpGm OD;pD;+yD;ppfudkif;òrdŒolòrdŒom; 100
eD;yg;aoatmif aoG;acsmif;pD;ypfowf ESdrfeif;cJhwmjzpfw,f? udkwif0if; &JŒZeD; wifrmvmudkawmh rawGŒbl;cJhayrJh udkwif0if;tajymt&
olr[mvJ pdwf"mwffjyif;xefol jzpfw,fvdkŒqdkygw,f? udkwif0if;u olŒZeD;wifrmvmudk Armjynf&JŒ vdkifvmcgvuf vdkŒn$ef;ygw,f?
vdik v f mcgvuf qdw k m 1970 ckEpS rf sm; tpydik ;f avmufu tpPa&;av,mOfawG tydik pf ;D jyefay;qG&J mrSmeJΠazmufczJG suq f ;D &mrSmacgi;f aqmifol
emrnfausmf ygvufpwkid ;f trsKd ;orD;t=urf; zuforjzpfygw,f? a,bl,stm;jzifh ajym&&if udw k if0if;[m Terrorrism t=urf;zuf0g'udk
oabmuswJh wudk,fawmf ay: jyLvmorm;jzpf+yD;wcsdefwnf;rSm cH,lcsuf pGJjrJcdkifrmr_vJr&Sdbl; vdkŒ wcsdKŒEkdifiHa&;tusOf;om;awGu
jrif=uygw,f?
wGJbufwdkufeJŒ 6 wdkuf ydwfcH&olawGudk wvcefŒt=umrSm 3 aqmifjyefydkŒvkdufw,f? 3 aqmifu {+yD 11 wdkufyGJowif;
=um;+yD ; aemuf 1 wd k u f r S m yH k p H u d k i f tvk y f = urf ; cd k i f ; cH a e&wJ h ,cif w G J b uf a xmif a usmif ; om;awG u vJ
tpmiwfcHwdkufyGJ0if+yD;u|efZmwfoGif;a&;ay:vpDudk jyefvSefwdkuf=uw,f? &ifuGJwdkufausmif;om;awGuawmh tpmiwfcHwmrvkyfbJ
ausmif;om;oDcsi;f / or*~ocD si;f awG atmfqw kd m/ aºuG;a=umfoaH wGatmfwmudk nbuf 9 em&Dtyd cf sed af usmv f J qlnaH tmf[pfae=uwmvdrk sKd ;
tm%mzDqefr_awG tHk;tHk;ºuGufºuGufvkyf=uw,f? ausmif;om;awG[m óud;wdkufa&muf ao'g%fus r_dif;&mjynfhausmif;om; acgif;aqmif
udw k ifarmifO;D eJ‹tquftoG,&f +y;D ol‹qu D wefz;kd rjzwfEikd w f hJ pdw"f mwfcf eG t f m;awG&cJ=h uw,f? tpmiwfcw H u dk yf 0JG ifol awGukd 2 &uft=umrSm
axmiftm%mydkifawGu a&jzwfvdkufw,f? ausmif;om;rsm;u =uHH=uHHcdkifqufwdkuf=uw,f? wcsdKŒu a&jyef (qD;) aomuf=uvdkŒ
ao;aomuf&Jabmf vdkΠtcsif;csif;aemufajymifac:wJh a0g[m&ay:vmw,f? udkaZmfjidrf;vwf/ udkatmifausmfOD; wdk@tygt0if
ausmif;om;wcsd@udk 6 &uft=umrSm/ usefausmif;om;tm;vHk;udk 10 &uft=umrSm 0g'gawGeJ@ vufudkif'kwf &mZ0wfom;awGu
wd k u f c ef ; awG x J u qG J x k w f + yD ; t}uD ; tus,f 0d k i f ; 0ef ; ±d k u f E S u f = uwJ h t wG u f a =umif h w a=umif ; / a&iwf ' g%f tvl ; tvJ c H a e&wJ h
ausmif;om;i,fav;awGudkn‡m+yD;trsm;pkoabmxm;usvdk@wa=umif;/ wnDwnf;oydwfvSefvdkuf+yD;tpm iwfcHwdkufyGJ +yD;qHk;oGm;cJhw,f?
rwwfomvdk@ tjzdKcH&ayrJh t±_H;ay;+yD;oydwfvSefwmr[kwfvdk@ {+yD 11 &ufaeŒup+yD;t&l;rD;0dkfif; jzpfaewJh axmiftm%mydkifawG[m
ausmif;om;awGudk 2 wdkufrSmbJ vGwfvGwfvyfvyf xm;ay;cJh&w,f?
xHk;pHtwdkif; tm%mydkifawG[m trmcHacgif;aqmifydkif;vdkŒ ,lq&olawGudk oD;jcm;cGJxkwf+yD;wjcm;wdkufawGudkydkŒw,f? 75
a&$wd*Hkta&;tcif;u udkatmifxdkuf (aq;=2/ òrdŒvS/ ,ck&efukefpdwfwdkif;usvuf&nfqdkif) eJŒ udkcspf}udKif (&efukef0dZPmody‘H/ oHjzL Z&yf/
rGet f rsKd ;om;) wdŒk udk wGb J ufwu kd yf Œkd +yD;OD;oefŒta&;tcif;u udak usmpf ;kd (&efuek 0f Zd mP ody‘H/ yJc;l ouUv/ ,cif ausmif;om; or*~ acgi;f aqmif
udkudk;u|ef;jyef bzl;n$efŒ.nD/ ,ck pdwfwdkif;uspm;aomufqdkif)/ udkxGef;xGef; (&efukef0dZPmody‘H/ pma&;q&m awmifwGif;udkudk}uD;.om;/
Auyokd‹awmcdk usqHk;)/ udkwifpdk; (ac: ) csLaw; (&efukef0dZ…mody‘H/ ajrmufOuUvm)/ OD;ausmfvif; (A[dkw&m;±Hk;a&S‹ae)/ udkoef;vGif
(pufrw _ uUov kd )f / udok ef;jrifh (armfawmfyu D ,f&)J / OD;oefŒ=a&$w*d EkH pS rf w
_ u JG udak 'Ag&mh*sf (&efuek f 0dZm… ody‘H=Oya'/ ausmufr/J a*:&cg; trsKd ;om;)/
75 *|ef a&$wd*Hkta&;tcif;u udkarmifausmfapm (wdarG;ukwuUodkvf/ &cdkif trsdK;om;)/ udkbvSdKif (pufr_wuUodkvf/ &cdkiftrsdK;om;)/
udkatmifwifodef; (&efukef 0dZ…mody‘H=Oya'/ oHwGJ/ &cdkiftrsdK;om;/ ,cka&$vD)/ udkcif0if; (ac: ) bdk;awmfcif0if; (usef;rma&;Xge0efxrf;/ ,ck
etz axmifus aeqJ)/ udk^m%fat; (pD;yGm;a&;wuUodkvf/ ,ck NLD jrdwfjrdK@e,f jynfol@v$wfawmf trwf)/ udkrdk;0if; (pD;yGm;a&;wuUodkv/f
axmifxu J sq;kH oGm;wJh jynfoŒl &JabmftzGŒJ rS OD;pd;k 0if;.om;jzpf+yD;4if;ud, k w
f ifkd Ef iS hf zcif/ ZeD;r'H/k a,muRa': =unf=unf (ocifZif)/ wdŒk eJŒtwl
e0waxmifxyfusc)hJ / udn k yD k (0efxrf;/ &ckid t f rsKd ;om;/ ALP tzG‹J 0if a[mif;)/ udjk rifOh ;D (ac: ) [mepf (tvuausmif;om;/ armfu|e;f )/ udrk if;atmif
(ac: ) *dk&S,fav; (tvuausmif;om;/ awmifOuUvm)/ udkarmifarmifjrifh (tvuausmif;om;/ vSdKif) polrsm;eJΠwGJbufaxmifrSm
wzufausmif;om;awG±dkufvdkŒ acgif;uGJ oGm;wJh a&$wd*kHta&;tcif;u udkwifatmif (&efukef0dZ…mody‘H wuUodkvf=Oya'/ erfhprf/
yavmiftrsdK;om;)/ udkjrifhaqG (pufr_wuUodkvf/ rHk&$m=qm;vif;}uD;)/ udkjrifhatmif=unf (ac: ) armifajr0g (pufr_wuUodkvf/ wefŒqnf)/
udOk ;D vSapm (pufrw _ uUov kd /f ppfawG/ &ckid t f rsKd ;om;/ pma&;q&m=uAsmq&m cdik af tmif)/ udo k ef;Ekid f (aumifppD ma&;/ ,ck etzaxmifusaeqJ
yk*Hoef;Ekdif)/ udk[ef&Sdef0if; (&efukef0dZ…mody‘H/ a&p}udK)/ 0if'grD,mcJaygufr_u udkaz_idrf; (ynma&; wuUodkvf/ yJcl;)/ OD;oef@ta&; tcif;u
a':vzifwifah qG (&efuek 0f Zd m… ody‘H a&ul;vufa&G;pif/ ,cku, G vf eG )f wdŒk udk 4 wdu k ef ŒJ 5 wdu k af wG ydŒk vduk w f ,f? udak tmifxu kd ef ŒJ udck sp}f udKif
udkvJ aemufydkif;rSm wGJbufwdkufuae 5 wdkufeJŒ 4 wdkufudkydkŒvkdufw,f?
usefausmif;om;awGudkawmh 2 wdkuf (&ifuGJwdkuf) rSmyJ aemufxyfwESpfavmufxm;+yD;wcsdKŒudk wGJbufaxmif/ wcsdK@udk 3
aqmifjyefydkŒvdkufw,f? wcsdK‹udkawmh 2 wdkufrSmyJ qufxm;w,f? 2 wdkufrSmae&ayrJh wGJbufaxmifrSmaepOfuvdk reufu naexd
wdkufcef;wHcg;awG zGifhay;xm;+yD;wkduf0if;xJ vGwfvGwfvyfvyf oGm;vmv_yf&Sm;cGifh&w,f? tapmydkif;umv w&ufrSm ausmif;om;awGudk
a&csKd ;cspOf 0g'gwa,mufu }udrv f ;kH eJ@vukd ±f ukd wf mudk rauseyfv@kd ausmif;om;awGu awG@&mcJ ‘kwaf wGe@J 0dik ;f ayguv f @kd 0g'g ‘%f&mtemw&eJ@
xGufajy;oGm;&w,f? tJ'Daemufydkif; &ifuGJwdkuf0if;xJrSm ydk+yD;vGwfvGwfvyfvyf jzpfvmw,f?
{+yD 11 &ufwkdufyGJ[m axmiftm%mydkifawGudk aumif;aumif;}uD; wkefv_yfoGm;apcJhw,f? EkdifiHa&tusOf;om;awG/ txl; ojzifh
ausmif ; om;awG q D u 'D v d k w H k Πjyef r _ r sd K ;ud k ol w d k Πar#mf v if h r xm;=uyg? tk w f e H & H a v;buf = um; oH w d k i f a wG a emuf u Ek E k e ,f e ,f
ynmwwfausmif;om;awG[m olwŒkd vkyo f r#/ =ur;f&rf;or# cH&zdŒk bJ&w dS ,fvŒkd tydik w f u G x
f m;w,f? ud, k c_hf x
H uJ =uuf ud, k af t; at;aq;aq;
±dkufowf csufpm;ovdkrsdK; wGufxm;w,f? olwdkŒtvGefqHk;wGufwmu axmifqlr_/ axmifxr_jzpfrSm/ tJ'D uae axmifyGifhxGufwm/
axmifazmufxGufwmrsdK; pmtkyf}uD;twdkif;jzpfvm&if ypfcwfESdrfeif;zdkŒavmufyJ pOf;pm;xm;wmjzpfw,f? olwdkŒ &JŒ ay:vpDw&yfudk
OD;wnfcsufxm;+yD;tckavmufjyif;jyif;xefxef qefŒusifwdkufcdkufvdrfhr,fvdkŒ pOf;pm;rxm;=ubl;? or±dk;us pOf;pm;r_twdkif; rdk;ròydbl;/
òydcohJ nf&adS omf qdw k ohJ abmeJŒ w&m;ol}uD;OuUXwdŒk / ygwaD umifpOD uUXwdŒk udk vkyx f ;kH vkyef nf;t& axmifxt J &Hoifh ac:xm;wmjzpfw,f?
pmtkyf}uD;xJ jyXmef;xm;ovdk vkyfwmjzpfw,f? tckawmh vufeufrJh axmifusausmif; om;awGu &&mvufeufeJΠjyef+yD;rD;ukef,rf;ukef
t=urf;zufckcHvdkŒ 0g'gawGcHvdkuf&wmawGŒawmh olwdkŒrsufpd olwdkŒr,HkEkdifatmif jzpf+yD;ajcmufjcm;oGm;cJhw,f? atmufajc axmiftr_xrf;
0g'gawGeJŒ olwdkŒom;r,m;awG[mvJ 0g'gtvkyf[m ae0if;ppfom; tvkyfvdk toufab;eD;wJhtvkyfvdkŒ wcgrS r,lqxm;&muae tckvdk
touftE W&m,f wu,f&if; vkyf&wJhtcg 0g'gavmurSm t}uD;tus,f vefŒzsyfwkefcgoGm;cJhw,f?
axmifxJrSm e*dku&SdwJh OD;oefŒeJŒ a&$wd*Hk ausmif;om;awGa&m wzGJzGJeJŒ topf0ifa&mufvmwJh r_dif;&mjynfh ausmif;om; awGyg
'DvOkd ;D rn$wf ‘l;raxmufwhJ wdu k yf 0JG ifpw
d "f mwff *,uf&u dk cf &H +yD;tm;vH;k [m pdw"f mwfcf eG t f m;awG jrifw h ufvmcg ,cif 1975 ck -o*kwu f ae
1976 ckrwfvtxd &cJhwJh tompD;&r_rsdK; jyef&vmw,f? ausmif;om;awG[m pifay: jyefa&mufvmcJh w,f?
ppftm%m&SifawG&JŒ zdESdyfa&;,E W&m;xJrSm ppfaxmufvSrf;a&;awGeJŒ axmif0g'gawG[m olwyg;udk ESdyfpufn‡if;yrf;wJh tvkyfeJŒ
&yfwnf xrif;pm;ae=uolawGjzpfw,f? &JeJŒ w&m;ol}uD;qdkwm idkpm; &,fpm; vdkŒqdk=uayrJh ppfaxmufvSrf;a&; (0g) v#dKŒ0Sufykvdyf eJŒ
axmif0g'gawGuawmh idkpm;oufoufygyJ? tJ'DtwGuf tm%m&SifawG[m pdwfynma0g[m&eJŒ quf'pfZif Sadism vdkŒac:wJh pdwfa0'em
p±dkuf&SdolawGudk ppfaxmufvSrf;a&;awG/ axmif0g'gawGtjzpf rvGJraoGpkpnf; wm0efay;xm;& w,f? pdwfa&m*gwrsdK; jzpfwJh quf'pfZif
cHpm;ae&ol quf'pP Sadist awG[m olrsm;udk &kyfydkif;t&/ pdwfydkif;t& emusifatmif ESdyfpufn‡Of;yrf;&rS pm;0iftdyfaysmf+yD;pdwfcsrf;om
udk,fusef;rmEkdifolawG/ tqHk;pGefajym&&if umr tmomqEN ajzazsmuf pGrf; aqmifvdkŒ&olawG jzpf=uw,f? ppftm%m&SifawG[m
b,fEkdifiHrSmyJjzpfjzpf olwdkŒtm%m xdef;odrf;xm;EkdifzdkŒ 'Dvdk quf'pP awGudk axmufvSrf;a&;/ v#dKŒ0Suf &JeJŒ axmiftr_xrf;awGtjzpf
pkaqmif;arG;jrL wnfaqmuf&w,f? ±dk;±dk;&JtzGJŒeJŒ ppfwyfxJrSmvJ quf'pP awG tawmfrsm;rsm; xnfhxm;ayrJh ESdKif;,SOfcsuftm;jzifh
ppfaxmufvSrf;a&; (v#dKŒ0Sufykvdyf) eJŒ axmif0g'gawGxJrSm tcsdK;tpm; ydkrsm;w,f? ppftm%m&SifawG udk,fwdkifuvJ tenf;eJŒtrsm;
quf'pfZif a0'emcHpm;aewJh quf'pP awGjzpf=uw,f? [pfwvm eJŒ tdkufcref; wdkŒ&JŒ quf'pfZif [m urBmausmfygbJ? 1968 cku
tif;pdeaf xmifwiG ;f a*s;atmfya&;&Si;f [m ppftm%m&Si}f uD;ae0if;&JŒ quf'pfZif pdw&f ;l xr_wck jzpfovdk aemufyikd ;f rSm pdev f iG &f ŒJ quf'pfZif
vuf&mawGudkvJ axmifxJrSm a&m/ 8 av;vHk; ta&;tcif;wGif;rSmyg awGŒ&w,f? t&yfxJu vlaumif;olaumif;av;awG rqv=etz
ppfwyfxJ0ifoGm;&if tusifhysuf olcdk;/ “g;jy/ irl;/ i&l;/ vl&rf;um;/ vlqdk; vlrkduf awGtjzpf rjzpfrae yHkpHoGif;cHvdkuf&ovdkyJ
ppfaxmufvSrf;a&;,E W&m;eJŒ tusOf;axmif tkyfcsKyfa&;,E W&m;xJ 0ifoGm;wJh yHkrSefpdwf&SdolawGvJ olwyg;udkn‡if;qJ ESdyfpufuvlðy&rS
xrif;pm;csdKwJh/ wenf;tm;jzifh tdyf pm; umr tmomqEN jynfh0EkdifwJh rlrrSefpdwfa0'em&Sif quf'pPawGtjzpf wajz;ajz;
toGifajymif;cH=u&w,f? pdwfynma0g[m&t& Imprintation vdk@ ac:ovm; rajymwwfyg? 'Dvdk quf'pfZif yHkpHoGif;cH&ayrJh
wu,fawmh vlom;awGomjzpf=uwJh axmif0g'gawG/ ppfaxmufvSrf;a&;awG[m olwdk@vkyfae&wJh vHk;0vlrqHwJh vkyf&yfawG&J@
zdp;D r_urkd cHEikd af wmhwthJ cg olw@kd u, kd w f ikd ±f ;l oGm;wmawG/ ud, k u
hf , kd u
f , kd o
f wfaowmawG jzpfuek =f uw,f? txl;ojzifh Edik if aH &;tusO;f om;awG
axmifxu J sq;kH wm ordik ;f rSm trsm;qH;k jzpf wJ/h &ufpufrt _ aygi;f o&zlaqmif;wJh e0w-etzacwfrmS 0g'gawG/ axmifrLS ;awG/ axmifyikd af wGe@J
ppfaxmufvSrf;a&;awG udk,fhudk,fudk,fowfaor_/ vHk;0pdwfazgufjyef±l;oGyfoGm;r_awGvJ rñuHpbl;atmif trsm;tjym;ay:vmw,f? e0w
OuUXtqifh&SdwJh apmarmifudk,fwdkif ±l;oGm;wmvJ tm;vHk;todjzpfygw,f?
'DvdkeJ‹ ppftpdk;&tqufquf[m axmifwGif;zdESdyfa&;ay:vpDawGudk quf'pP awGtm;udk;eJŒ tjrJtaumiftxnfazmf
vnfywfae+yD;zdESdyfa&;tqifhtwef;udk Upgrade vkyfjr‡ifhwifzdk‹ rjywfóud;pm; tm;xkwfaew,f?
{+yDwdkufyGJt+yD;rSm axmifwGif;uausmif;om;awG tygt0if EkdkifiHa&;tusOf;om;awGtay: zdESdyfa&;oHygwf ðywfxGuf
oGm;+y;D tcGit hf a&;awG t&iftwdik ;f / 'grrS [kwf wcsKd Œae&mawGrmS t&ifxufy&kd vmw,f? 3 aqmifrmS a&m/ ppfacG;wdu k f tygt0if wdu k af wGrmS yg
ausmif;om;awG[m txufp;D taetxm; jyefa&mufomG ;+yD;Ekid if aH &;*k%o f u d mQ jrifjh rifrh m;rm;eJΠaxmifxrJ mS wefc;kd xGm;rif;rlEidk cf =hJ uw,f?
wGJbufaxmifrSm 76 rwfvukefydkif;u ausmif;om;wzGJŒu wjcm;wzGJŒudk &kdkufyGJvkyfvdkŒ oduQmus emr,f ysufcJh&wmudkvJ 76 {+yD 11
wdkufyGJrSm 0g'gawGeJΠ&kdufyGJqifE$J+yD;*k%foduQmjyefq,fEkdifcJhw,f?
'gayrJŒ {+yD 11 &ufwu kd yf tJG +yD;3 aqmifrmS t±_;H xGuo f mG ;wm wck&w dS ,f? t&ifw;kH u tjym0wfawG (ESp=f uD; &mZ0wf tusO;f om;)
rdv†mcsay;wJhpepfuae EdkifiHa&;tusOf;om;awGudk,fwdkif rdv†mcs&wJhpepfjzpfoGm;wmygbJ? 'g[mvJ EdkifiHa&; tusOf; om;wcsdKŒ&JŒ
aysmhnHŒr_a=umifh cHvdkuf&wmjzpfovdk axmiftm%mydkifawGtwGufawmh ig;r&vdkŒ a&csdK;jyefwJhtaeeJŒ EdkifiHa&; tusOf;om;awG&JŒ
tcGifhta&;wckudk y,fzsufypfvdkufwmjzpfw,f? 'DudpP[m aemifrSm 3 aqmifu ausmif;om;awGeJΠaxmif tm%mydkifawG=um;
jy\emjzpfp&m/ wdkufyGJaz:p&m rD;yGm;wp tjrJjzpfaeygawmhw,f?
{+yD 11 &uf ausmif;om;awG ppfacG;wdu k af &muf+y;D 4=5 &uft=umrSmawmh t0wftpm;awGjyef&+y;D xrif;eJŒa&vJ jyef&/ tdypf &mzsmeJŒ
apmiftjyif *efzvm;awGvJ xkwfay;vmw,f? v#yfppfrD;vJ wyfay;vmw,f? t0wftpm;awGuawmh aoG;uGuf awGaysmufatmif
tjym0wfawGu av#mfzGy+yD;rS vmay;wmjzpfw,f? a& &vdkŒ t&if*efzvm;r&cif tcef;wGif; oHrHwvif;ay: 'Dtwdkif;pGefŒxm;&wJh
usif=uD;usifi,fawGvJ aq;a=umokwfoifEdkifcJhw,f? wywfavmuft=umrSm tapmifht=uyf xlxJpGmcs+yD;tvkyf=uD;0if;xJu a&uefrSm
wcef;csif; a&csdK;csay;w,f? aemufydkif;rSmawmh tapmifhawGrrsm;awmhbJ wywfwcg tvkyf=uD;0if;xJ tvkyfodrf;csdef vlr&SdcsdefrSm 32
a,mufpvH;k wòyid x f aJ &csKkd ;cGi&hf w,f? 'Dxuf aemufyikd ;f rSmawmh tjym0wfawGu a&rsm;rsm;xrf; ay;vdŒk acG;wdu k rf mS yJ aeŒwdik ;f a&csKd ;Edik cf whJ ,f?
ppfacG;wdkufa&muf+yD;wywfavmufrSm wa,mufcsif;ac:xkwf+yD;wdkufab;uGufvyfrSm “gwfyHk±dkufw,f? aemuf 2&uf 3
&ufavmufrmS ppfacG;±H;k rSm ppfa=uma&;vkyw f ,f? ppfwo hJ al wGu axmifrmS wGzJ ufxm;wJh ppfaxmufvrS ;f a&;u wyf=uyf=u;D tqifh &Sd ode;f jrKd ife‹J
axmifrLS ;awG axmif=uyfawGjzpfw,f? 'Dppfa=uma&;rSm ausmif;om; 1 a,muf 2 a,muf avmufyJ ESyd pf ufnO‡ ;f yef; cH&w,f? trsm;pkuawmh
ESyd pf ufrcH&yg? acgi;f aqmif b,fov l q J w kd mudk t"duar;w,f? ausmif;om;tm;vH;k u acgi;f aqmif r&Sb d ;l / tm;vH;k wdik yf ifaqG;aEG;+y;D vkyw f mvdŒk
woHwnf;jyefajzvdkŒ ppfa=uma&;[m tJ'DavmufeJŒ +yD;oGm;cJŒygw,f?
ppfacG;wdkufa&mufausmif;om;awG[m 3 veD;yg; axmif0ifpmawGŒcGifh ydwfcH&+yD;ygq,fxkyfyJ vufcH&w,f? 'Dvdktjyifu
rdbaqGrsdK;awGeJŒ tquftoG,f jywfoGm;wJhtjyif ppfacG;wdkuf[m axmif&JŒw_cm;taqmifawG/ wdkufawGeJŒ tqufjywfuif;uGm +yD;/
woD;w_cm; wnf&adS ewmjzpfvŒkd wa=umif;/ t&ifu tusO;f om;awG wcgrrS xm;bl;wJh ppfacG;wdu k t
f a=umif; b,ftusO;f om;rS r=um;bl;
rodbl;ao;wmwa=umif; wdkŒa=umifh ppfacG;wdkufa&muf ausmif;om;awG[m axmifxJrSm owif;aysmufae+yD;{+yD strike rSm
ausmif ; om;wcsd K Œ aow,f q d k w J h o wif ; awG wtm;ysH Œ ES H ‹ oG m ;cJ Œ w,f ? 3 aqmif r S m usef w J h ausmif ; om;awG e J Œ wd k u f awG u
ausmif;om;awG=um;xJ {+yD 11 wdu k yf rJG mS ausmif;om; 4 a,mufusw,fvŒkd owif;awGjzpfae+yD;usq;kH ausmif;om;awGukd *k%ðf yoDcsi;f pyfzŒkd
tcsut f vufawG pkaqmif;jyifqifwmawmif vkycf =hJ uao;w,f? tjyifu rdbaqGrsKd ;awGuvJ qGr;f oGwf &rvm;/ roGw&f bl;vm; a0cGrJ &eJŒ
aomuawGygG ; tylr;D awGcpH m;aecJŒ&w,f? 3 v=umvdŒk axmif0ifpm jyefawGŒcGi&hf rS owif;rSef udk axmifwiG ;f axmifjyifu odomG ;=uw,f?
axmif0ifpm jyefawGŒ&wJhtcg 'D 3 vtwGif; tjyifutarawG ododomom=uD; ydef_cHK;usoGm;wm awGŒvdkuf&w,f?
{+yD 11 wdkufyGJjzp+yD;aemuf ppfacG;wdkufa&mufausmif;om;awG[m axmifqlylr_eJŒ w&m;±Hk;wif+yD;axmifxyfcsrSmudk ar#mf
vifhwGufqxm;cJh=uw,f? 'gayrJh vufawGŒrSmawmh w&m;±Hk;wif axmifxyfcswm r&SdcJŒygbl;? rqv acwfrSm EdkifiHa&;tusOf;om; awG
axmifwGif;Oya' csdK;azgufvdkŒqdk+yD;±Hk;wif axmifxyfcswm tifrwef&Sm;ygw,f? axmifxJrSm EdkifiHa&;pmapmifawG a&;om; xkwfa0wm
awGŒayrJhvJ wcgrS ±Hk;wifaxmifcswmr&Sdyg? tvGefqHk; 6 wdkufydwf ±dkufESufwmyJ rsm;ygw,f? oHa_cusif;cwfwm/ a'guf cwfwmawGvJ
tawmfeJygw,f? axmifus+yD;om; EdkifiHa&;tusOf;om;udk aemuftr_twGuf ±Hk;xkwf&mrSmawmh oHa_cusif;cwf wwfygw,f?
axmifajymif;ypfwmvJ &Sm;ygw,f?
ppfacG;wdkufrSm&SdaepOf 75 a&$wd*Hkta&;tcif;u udkA[def;atmif (pD;yGm;a&;wuUodkvf/ pma&;q&m Aef;armfwifatmif . om;)
u “a'gif;wrmef” oDcsif;udka&;pyfcJhw,f? “_idrf;csrf;a&;wdkufyGJ” pD;&D;acGrSm udkrGef;atmif jyefqdkxm;wJh oDcsif;jzpfygw,f? rlv pyfwkef;u
pmom; tawmf&Snfygw,f? udkrGef;atmifu tJ'DoDcsif;&JŒoHòydiftydk'fudkom jyefqdkxm;wmjzpfygw,f? 'gŒtjyif EdkifiHa&; rygbJ
tusOf;om;wa,muf&JŒ tdrfvGrf;pdwf tdyfrufeJŒ vufawGŒb0udk ,SOfjyxm;wJh “ajreDvrf;uav;” qdkwJh aumfyDoDcsif; wyk'fvJ
pyfcahJ o;w,f?
1976 {+yD 11 &uf axmifwiG ;f t=urf;zufcck aH &;wdu k yf [JG m Edik if aH &;tusO;f om;awG=um;rSmvJ *,uftrsKd ;rsKd ; jzpfay:ap cJw h ,f?
“'g[m “e&SifaygufpynmwwfawG&JŒ qifuef;awmwdk; rdkuf&l;&Jvkyf&yf” “ausmif;om;awG&JŒ a'goaygufuGJr_” vdkŒwHqdyf uyf
&SKwfcswmawG&Sdw,f? “axmifwGif;wdkufyGJrSm t=urf;rzufoifh/ _idrf;csrf;wJhenf;eJŒom wdkuf&r,f/ t=urf;zufwm[m a'go
ayguu f w JG mjzpfw,f/ a'goayguu f w JG m[m rSeu f efww hJ u kd yf JG rjzpfapbl;” vdŒk -o0g'ay;olawGv&J w dS ,f? wcsKd Œuawmh “cifAsm; wdŒk vkyw f m
odyrf eS w f ,f/ rmufpaf jymwJh (Violent t S ruggel ) t=urf;zufwu kd yf JG qdw k m tJ'gb”J vdŒk tm;&yg;& tm;ay;=uw,f? “tzdEydS cf v H w l ef;pm;u
zd E S d y f o l v l w ef ; pm;ud k wd k u f z d k Πaemuf q H k ; tm;ud k ; &m enf ; vrf ; jzpf w J h Viol e nce (t=urf ; ywrf ; enf ; ) qd k w m
tJovdkta_ctaersdK;yJ”vdkŒoabmw&m;t& oHk;oyfed*Hk;csKyfjyw,f? “t=urf;zufa&; rzufa&;qdkwJh wdkufyGJo%Wef[m &efolu
owfrSwfjyXmef;wm jzpfw,f? tzdESdyfcHvlwef;pm;bufu udk,fhpdwf=udKuf a&G;cs,fEdkifwm r[kwfbl;? zdESdyfolvlwef;pm; ay;vmwJh
tcif;tusif;twdkif; udk,fhwdkufyGJo¿mefu vdkufeif;&wmjzpfw,f” vdkŒ {+yDwdkufyGJ axmufcHolawGu oifcef;pmxkwfjy=uw,f?
wcsKd Œuawmh “axmifqw kd m ppfajrjyifr[kwb f ;l / Edik if aH &;oifwef;ausmif; omjzpfw,f? ocifoef;xGe;f wdŒk / ocifEw k Œkd [m axmifukd
EdkifiHa&;oifwef; ay;p&mae&mtjzpfyJ oabmxm; usifhoHk;cJh=uw,f? 'ga=umifh axmifwGif;wdkufyGJawG/ txl;ojzifh t=urf;zufwdkufyGJawG
rvkyfoifhbl;” vdkŒvSnfŒajym=uw,f? wbufu acsyolawGuvJ “axmif[m EdkifiHa&;oifwef;ausmif; qdkwmrSefw,f? 'gayrJh
acwfrSDoifwef;ausmif;qdkwm oabmw&m;oufouf oifwmr[kwfbl;? EdkifiHa&;oabmw&m;eJŒ vuf awGŒwdkufyGJ aygif;py+yD;oifrS
wu,fhoifwef;ausmif;ppfppfjzpfrSm” vdkŒjyefacsy=uw,f? wcsdKŒu “JS eJŒ AS rSm AS u t"du jzpfw,f? 'ga=umifh axmifxJrSm JS (Jail Strike)
axmifwiG ;f wdu k yf JG vky+f y;D ud,
k Œf tiftm; tvum;xdcu kd f ðyef;wD;rcHoifb h ;l ? axmifuvGwaf wmhrS AS (Armed t S ruggel ) vufeufuikd af wmfveS af &;
vkyzf Œkd t"du&nf&, G cf suf xm;+yD;axmifxaJ eoGm;& r,f” vdŒk qifac_ ay;olawGv&J w dS ,f? “AS twGuv f tkd yfwhJ pnf;±H;k jyifqifrt _ awGŒtñuH/
pdwf"mwffavhusifha&; tawGŒtñuH eJŒ wdkufyGJtawGŒtñuH awGudk JS awGxJrSm pkaqmif;avŒusifhoGm;&r,f” vdkŒaxmufcHolawGu
jyefvSefacsy=uw,f? JS rvkyfbJ AS twGuft"du&nf&G,f+yD;udk,fhudk,fudk,f xdef;odrf;arG;jrL&r,fvdkΠajymolawG[m axmifxJaepOfumv
wav#mufvHk; axmif wGif;wdkufyGJawG wckrS ryg0ifcJŒbJ udk,fhwOD;csif;taeacsmifa&;/ av#mh&ufrsm;rsm;&a&;udkom vHk;yef;cJh=uovdk
axmifjyifa&muf awmhvJ b,f AS rSoGm;wmrawGŒ&ygbl;? NLD odkŒr[kwf w_cm;EdkifiHa&;ygwDawGxJ0if+yD;òrdŒay:Oya'wGif;v_yf&Sm;r_xJ ygwm
awmif rawGŒ&ygbl;? udk,fusdK;rpGefŒ&J/ &efoludkta=umuf=uD;vdkŒ zwfzl;rSwfzl;or#udk toHk;csqifajcay;wm oufoufjzpfygw,f?
ausmif;om;awGuawmh rmufpf &JŒ t=urf;zufawmfvSefa&; oabmw&m;udkvJ rzwfzl;ygbl;? t”rRtiftm; oDtdk&D vdkŒac:wJh
Force Theory udkvJr=um;zl;ygbl;? JS – AS jy\emawGvJ rodygbl;? olwdkŒodwmuawmh ppftm%m&SifawGudk b,fae&ma&mufa&muf
‘l;raxmufbl;qdkwmyJ jzpfygw,f?
wckxl;_cm;wmu {+yD 11 eJŒywfouf+yD;qefŒusifbufavoHawG[m ausmif;om;r[kwfwJh EdkifiHa&;tusOf;om; t0ef; t0dkif;u
xGufay:vmwmrsm;+yD;ausmif;om;awG tm;vHk;vdkvdkuawmh {+yD wdkufyGJudk axmufcH=u *k%f,ltm;us=uygw,f? ausmif;om;r[kwfwJh
Edik if aH &;tusO;f om; t0ef;t0dik ;f xJrmS vJ {+yw D u kd yf u
JG kd axmufc=H uolawGu rsm;ygw,f? ausmif;om;tm; vH;k vdv k u kd axmufc=H uw,fqakd yrJŒ
ausmif;om;awGxJrSmvJ taysmhtrm 'D*&DuGm_cm;r_=uD;=uD;rm;rm;&Sdwm/ trsdK;rsdK;&SdwmawG udk aemufydkif;rSm awGŒvm&ygw,f?
{+yD 11 wdkufyGJqefŒusifolawG[m wdkufyGJxJum,uHajrmuf yg0ifqifE$JcJhwJh ausmif;om;awG a&SŒrSmawmh wdkufyGJrSm; a=umif;
wcgrS awhawhqdkifqdkif rajym&=ubJ ab;rSmom q&m=uD;vkyf+yD;'Dcav;awGudk ynmay;&tHk;r,f/ wnfaqmufay;& tHk;r,f pojzifh
Edik if aH &;tusO;f om; trsm;pk txif}u;D axmufcrH &_ atmif =uKd ;pm;aewmjzpfw,f? 'gayrJh ausmif;om;xk tygt 0if Edik if aH &;tusO;f om;xkeŒJ
uif;uGmoGm;+yD;wcsdKŒ[mqdk aemufydkif;rSm axmiftm%mydkifawG&JŒ tifaz:rm owif;ay;tqifhtxd av#musoGm;cJhw,f?
ppfacG;wdkufrSm 5 vavmuf=umawmh ausmif;om;w0ufavmufudk 3 aqmifjyefydkŒvdkufw,f? usefausmif;om;awGudk awmh
1976 ckESpf 'DZifbmv usrS 4 wdkufeJŒ 5 wdkufudk cGÒydŒvdkuf+yD;ppfacG;wdkuf[m ppfacG;awG om;azgufxdef;odrf;&m ae&m jyefjzpfoGm;w,f?
1976 ckEpS f -o*kwf 10 eJŒ 11 &ufwŒkd rSm r_id ;f &mjynfh ausmif;om;awGukd ppfc±kH ;kH xkw/f tusO;f enf;eJŒppf+y;D axmif'%fawG pD&ifcŒJ w,f?
ausmif;om; 130 ausmf 5 ESpfrS 15 ESpftxd axmif'%fawGuscH&+yD;&efukef0dZPmody‘H ausmif;om; udkwifarmifOD; [m 1976 ck *|efvxJrSm
=udK;ay;owfccH ŒJ &w,f? ausmif;om;awG[m pD&ifcsucf st+yD;ppfc±kH ;kH uae tif;pdeaf xmifjyeftydŒk tcsKyfum; ay:rSm ausmif;om;or*~ocD si;f /
tifwmae&Sief ,focD si;f awG oHòydiq f +kd yD;jyefvŒkd axmifxjJ yefa&mufwt hJ cg wcsKd Œ wcgwnf; 6 wdu k f wef;ydwcf &H w,f? 6 wdu k yf w
d cf &H wJt
h xJrmS
udw k ifat;=uL ac: armifrid_ ;f vGif (tif;0) (pufrw _ uUov kd /f wHwm;OD;/ ,ck trsKd ;om;Edik if aH &; wyfaygi;f pk (e0waxmifxu J saeqJ)/ ud0k if;jrifh
(pufr_wuUodkvf/ ,ck aw;a&; 0if;rif;axG;)/ udkoef;vif; (pufr_wuUodkvf) wdkŒyg0if=uw,f?
1976 ck ESpfv,favmufrSmbJ 74 ar=*|ef ta&;tcif; tvkyform;awGudk t&yfzufw&m;±Hk;wif tr_ppfwm+yD;oGm;vdkŒ
axmifcsvdkufw,f? axmifcs+yD;aemuf tvkyf=urf;vkyfcdkif;&mrSm tvkyform;awGu EdkifiHa&;tusOf;om;awGjzpfwJhtwGuf tvkyf
=urf;rvkyfEdkifbl;vdkΠ_iif;qefwma=umifh tm%mzDqefoltm;vHk;udk 6 wdkufydwfvdkufw,f? wdkfufxJrSm *efzvm; ray;bJxm;vdkΠtcif;=uD;
tcif;av;udk wdkuf=urf;cif; orHovif;ay:rSmyJ pGefŒ&w,f? &uf=umvmwJhtcg tcef;xJ wtm;eHapmfvm+yD;avmuf awGuvJ wcef;vHk;
azG;azG;v_yf w&G&GoGm;aew,f? 'ga=umifh ntdyf&if wa,mufwvSnfh uif;apmifh+yD;tdyfaeolawGay: avmufawG wufrvmatmif
wm;ay;&w,f? wcsKd Œtvkyo f rm;awGvJ rcHEikd af wmhbJ tvkyv f yk rf ,fvŒkd tm%mydik af wGuakd jym+yD;wdu k x f u
J jyefxu G o f mG ;w,f? OD;vSoed ;f
(ordkif;csnfpuf)/ OD;wifaiG (ordkif;csnfpuf)/ udk0if;xdef (qifrvdkufoabFmusif;/ ,ck a&$vD)/ udkausmfpdef (ordkif;csnfpuf) tygt0if
tvkyform;wcsdK‹yJ =uHh=uHhcHusefaewm wvavmuf=umrS axmiftm%mydkifawG bufu tav#mhay;+yD;wcsdK‹ 3 aqmif/ wcsdK‹ 4 wdkuf
ydkŒvdkufw,f? olwdkŒ[m 6 wdkufuxGufvm+yD;a&aumif;aumif;csdK;&/ qyfjym
aumif;aumif;wdkuf& wmawmif 15 &uf &uf 20 avmuftxd olwdkŒcE<mudk,fawGrSm teHŒawGpGJaew,f? 'gŒtjyif avmufudkuf xm;wJh
temawGuvJ yGaew,f? tJ'Dtwnf;up+yD;EdkifiHa&;tusOf;om;awG=um;rSm “csD;wdkuf” ydwfw,fqdkwJh a0g[m&opf ay: vmw,f?
,cif&Sd&if;pGJ wdkuf=uD; (6) wdkuf/ wdkufopfeJŒ ppfacG;wdkufawGtjyif “csD;wdkuf” qdkwJh wdkuftrsdK;tpm;wck xyfwdk;vm ygw,f?
{+yD 11 &ufnu axmifydkif=uD;tqifh&Sd ruUem; ajymoGm;cJhwJhtwdkif; 1976 ckESpfxJ w_cm;axmifawGrSm axmifqlr_/
axmifxr_tqifah &mufwhJ axmifwiG ;f wdu k yf aJG wG jzpfcyhJ gw,f? rE aW v;axmif/ yJc;l axmif/ armfvjrKd ifaxmifwŒkd rSm axmifqrl a_ wG jzpfcw hJ ,fvŒkd
owif;=um;&ayrJŒ twnfðyowif;awmh r&cJŒyg? twnfðyowif;&wJh axmifxr_awGuawmh om,m0wDaxmif eJŒ o&ufaxmifawGrSm
jzpfcJhygw,f? om,m0wDaxmifxr_rSm EdkifiHa&;tusOf;om;awGeJΠ&mZ0wftusOf;om;awG vufwGJwdkuf=u wm axmiftm%mydkifawGu
&efukefuaxmif0g'g tiftm;jznfh ppfulac:+yD;&uf&ufpufpuf t=urf;zufjzdKcGJvdkŒ tusOf;om; tajrmuftjrm; ‘%f&mtjyif;txef
&cJh=uygw,f? axmifxr_udk acgif;aqmifwJh EdkifiHa&;orm;a[mif; &mZ0wftusOf;om; 2 a,mufudkawmh 0g'gawGu ±dkufowfvdkufw,f?
0g'gawGxcd u kd rf r_ &Scd yhJ g?
o&ufaxmifxr_uawmht'J u D mv axmifwiG ;f wdu k yf aJG wGxrJ mS atmifjrifrt _ &Sq d ;kH tjzpf o&zlaqmif;cJw h ,f? rauG;òrdŒ rSm 1975
ck *sG e f v tvk y f o rm;ta&;tcif ; ES p f y wf v nf ausmif ; om;oyd w f a rS m uf r _ a =umif h o&uf a xmif r S m axmif u saewJ h rauG ;
aumvdyfausmif;om;awG acgif;aqmif+yD;w_cm;EdkifiHa&;tusOf;om;awGeJŒ &mZ0wftusOf;om;awGudkyg pnf;±Hk; waxmifvHk;udk
odr;f ydu k Ef ikd cf w hJ ,f? axmif0g'gawGeŒJ axmifrLS ;wcsKd Œudk “g;pmcHawGtjzpf zrf;qD;xm;Edik cf w hJ ,f? 'ga=umifh axmiftm%mydik af wG[m rwwfombJ
tusOf;om;awG&JΠawmif;qdkcsuftm;vHk;vdkvdkudk vdkufavsm tav#mhay;cJh&w,f? 'DvdkeJΠaxmifxr_[m aoG;xGuf oH,dkrjzpfvdkufbJ
atmifjrifxajrmufomG ;cJw h ,f? xH;k pHtwdik ;f o&ufaxmifwu kd yf jJG zpf+yD;2 vavmuf t=umrSmawmh acgi;f aqmifcw hJ hJ udw
k ifO;D / udak pmvScsKd
tygt0if rauG;aumvdyf ausmif;om; 4 OD;/ &mZ0wftusOf;om;wOD;wdk‹udk rvdrfhwywfeJŒ ac:xkwf/ tif;pdefaxmifudkajymif; 4 wdkufrSm
wdkufydwfvdkuf+yD;w&m;±Hk;wif axmifxyfcsw,f? rqv ppftpdk;&vufxufrSm axmifus+yD;om; EdkifiHa&;tusOf;om;awG axmifxyfcs
ESpfwdk;cH&wmeJΠaxmifajymif;cH&wm 'DwcgbJ&Sdw,fvdkΠxifygw,f?
1976 ck ESpu f ek yf ikd ;f rSm ppfc±kH ;kH eJŒaxmifcsxm;wJh ausmif;om;awGtygt0if Edik if aH &;tusO;f om;awGudk csrw S xf m;wJh jypf ‘%ftay:
“jyifqifcsuf” wifzdkŒudpPay:vmw,f? ppfcHk±Hk;awG[m ±dk;±dk;t&yfzufw&m;±Hk;awGvdk t,lcHcGifhr&SdbJ jyifqifcsuf qdkwmyJ wifcGifh&Sdw,f?
ppfc±kH ;kH u pD&ifcsucf s+y;D prSmwcg jyifqifcsuw f ifcikd ;f cJ+h y;D tck ‘kw,
d t=urd f xyfwifcikd ;f wmjzpfw,f? tJ't D cg ausmif;om;awG=um;xJ jyifqifcsuf
wifoifh rwifoifh tjiif;tcHkawG ay:vmw,f? wcsdKŒu “jyifqifcsuf” qdkwm t,lcHudkyJ aemufxyfemrnfwrsdK;eJŒ ac:wmjzpfw,f?
ppftm%m&SifawGqD b,fawmhrS t,lcHrwifoifh/ toem;rcHoifhbl;vdkŒ cH,l=uw,f? wcsdKŒuawmh jyifqifcsufqdkwm t,lcHwdkŒ
toem;cHv$mwdkŒeJŒ Oya'a=umif;t& rwlbl;? 'ga=umifh Oya't&eJŒ EdkifiHa&;t& tjypfr&Sda=umif;/ rdrdwdkŒvkyf&yf rSefa=umif;
&Si;f vif;acsywmjzpfvŒkd wifoifw h ,fvŒkd ,lq=uw,f? 'Dvekd ŒJ ausmif;om; trsm; tjym;tygt0if Edik if aH &;tusO;f om; tawmfrsm;rsm;[m
jyifqifcsufwifbdkŒ jiif;qef=uw,f? 'DtcgrSm tm%mydkifawGu jyifqif csufrwifoltcsdKŒudk 6 wdkufydwfvdkufw,f? wywfausmfavmuf
6 wd k u f yd w +yD ; aemuf 4 wd k u f 5 wd k u f r S m quf y d w f x m;w,f ? ausmif ; om;tcsif ; csif ; =um;rS m awmh jyif q if c suf wif a &;
rwifa&;udpPa=umifhpdwf0rf;uGJwm/ wif;rmwmr&SdbJ wOD;csif; vGwfvyfr_vdkΠcH,lxm;=uw,f? jyifqifcsufwifwJh ausmif;om;awGa&m
rwif w J h a usmif ; om;awG y g axmif w G i f ; wd k u f y G J a wG r S m wav#muf v H k ; wuf w uf º uG º uG vuf w G J y g0if = uwmyJ j zpf w ,f ?
ausmifom;awmfawmfrsm;rsm; jyifqifcsurf wifayrJh 'Djyifqifcsuq f w kd mudk tusO;f om;ud, k w f ikd f wdu
k ±f u
kd rf wifbJ tjyifurdbom;csi;f awG
wifvJ&w,fqdkvdkŒ rwifwJhausmif;om;awG&JŒ rdbom;csif;awG tjyifu ae wif=uwmvJ&Sdw,f? wcsdKŒrdbawGvJ wifvdkŒ&rSef;
rodem;rvnfvŒkd / 'grrS [kwf rqufpyfwwfvŒkd / 'grrS [kwf wifukd rwifcsif vdŒk rwifw f mvJ&w dS ,f? 1978 ckxJ ausmif;om;wcsKd Œudk ppftpd;k &u
jyefv$wfay;&mrSm jyifqifcsufwifwm/ rwifwmawGeJŒ rqdkif bJ olwdkŒv$wfcsifovdk v$wfwmawGŒ&w,f? ukd,fwdkifa&m rdbawGyg
jyifqifcsuv f ;kH 0rwifwhJ ausmif;om;awGu jyifqifcsuf wif wJh ausmif;om;awGeŒJ twl apmapmpD;pD; v$wv f mwm&Sod vdk jyifqifcsuw f ifayrJh
rvGwfbJ ESpftjynfhae&wJh ausmif;om;awGvJ trsm;tjym; jzpfw,f? jyifqifcsufwifzdkΠzdtm;ay; _cdrf;ajcmufwmawG[m bmrS t"dy`g,f
r&SdwJh &l;wl;rl;wl;vkyf&yf jzpfovdk jyifqifcsufqdkwm}uD;uvJ ppfcHk±Hk;awG&JŒ tcef;u¾eJŒtvm;wl ±l;a=umifa=umif vabmf (oa&)
tvkyfqdkwm xif&Sm;oGm;yg w,f?

6? jzpf&yf 77

1976 ck {+yDwdkufyGJawG&JΠatmifoD;atmifESHawGudk 1977 ck -o*kwf vqef;avmuftxdom cHpm;cJh&w,f? 'Dumv twGif;


OD;oefŒ/ a&$wd*HkeJŒ r_dif;&mjynfh ta&;tcif; 3 cku ausmif;om;awG[m wdkufyGJi,fawG/ tm%mzDqefr_av;awG/ csdK;azmufr_av;awG
qifE$J+yD;tcGifhta&;awG wpwp wdk;csJŒwJhenf;udk usifhoHk;&yfwnfcJh=uw,f?
1977 ckEpS f azaz:0g&v D ‘kw, d ywfxJ 3 aqmifrmS tpmiwfcq H ENjyr_wck jzpfay:cJŒw,f? ta=umif;uawmh axmifaq; &Hw k ufaewJh
EdkifiHa&;tusOf;om;awG[m olwdkŒ&oifh&xdkufwJh tcGifhta&;awG tjynfŒt0 r&&Sd=ubJ q&m0efay;wJh aq;eJŒ tpm; tpm (aq;&Hkpm;)
awGukd tusO;f om;t&m&Sq d o
kd al wGu jzwfpm;vwfpm; vky=f uw,f? 'gukd Edik if aH &;tusO;f om;awGu tm%mydik f awGxH wifjyawmif;qd&k mrSm
tajctwifpum;rsm;=u+yD;axmifrmS wGzJ ufxm;wJh ppfaxmufvrS ;f a&; wyf=uyf=uD;tqif&h dS vSa&$ (00zdik zhf ikd yhf yk )k u Edik if aH &;tusO;f om;awGukd
olp;D xm;wJh a&mfbmuGi;f xd;k zdeyfeŒJ yg;awGem;awG ±du
k w
f ,f? 'DaemufrmS aq;&Hw k uf aewJh Edik if aH &;tusO;f om;vlemawGukd 6 wdu k yf Œkd vdu
k w
f ,f?
3 aqmifu r_dif;&mjynfhausmif;om; udkwifvS (pD;yGm;a&;wuUodkvf/ rdwWDvm) [m yef;em&if=uyfa&m*ga=umifh axmifaq;
&Hkwufae&w,f? aq;&HkrSm tcif;jzpfyGm;+yD;wJhaemuf ppfaxmufvSrf;a&; vSa&$ u udkwifvS&JŒrdbrsm;eJŒ ruif;&mruif;a=umif;jzpf vdkŒ
aq;&Hkuta=umif;awG b,folŒrSjyefrajym&bl; qdkwJh0efcHcsufeJŒ 3 aqmifudk azaz:0g&Dv 11 &ufaeŒrSm jyefydkŒvdkufw,f? udkwifvS[m 3
aqmiftay:xyf tcef; 2 (u) udkjyefa&mufvmwJhtcg ppfaxmufvSrf;a&;u zdtm;ay;ayrJΠudkwifvSu tcef; az:awGudk
aq;&Hkutjzpftysuftm;vHk; ajymjyw,f? aemuf eD;pyf&mtcef;awGuwqifh waqmifvHk;udk owif;jyefŒoGm;w,f? aemufwaeŒreuf
a&csd K ;tcsrS m 3 aqmif r S m &S d w J h Ed k i f i H a &;tusOf ; om; (ausmif ; om;/ tvk y f o rm;eJ Œ t_ c m;)awG [ m v#d K Œ0S u f n ‡ d E d S d K if ;
wdkifyif+yD;wjcm;zdESdyfcH&wmawGuvJ rsm;ae+yDjzpfvdkΠwdkufyGJwdkufzdkΠqHk;jzwfvdkuf=uw,f? 1977 ckESpf azaz:0g&Dv 13&uf (tJ'DaeΠ[m
tjyifrSm rqvygwD&JΠwwd,t=udrf ygwDnDvmcH pwifusif;ywJhaeΠjzpfw,f? rqv twGif;a&;rSL;tzGJΠxGef;vif;/ oef;pdef/ wif0if;!dk/
ausmfaZmwdkŒeJŒ ae0if;tkyfpkwdkŒ tm%mòydifyGJumv jzpfw,f) rSmwdkufyGJp0ifw,f?
awmif;qdkcsufawGu 6 wdkufydwfcHxm;&wJh EdkifiHa&;tusOf;om;vlemawG rlvaq;±HkjyefydkŒa&;/ zdeyfeJŒyg;±dkufcH&oludk tm
%mydik af wGu awmif;yefa&;/ Ekid if aH &;tusO;f om;awGu, kd w
f ikd f rdvm† cs&wJph epf zsuo f rd ;f a&;/ use;f rm;a&;eJŒ aq;&Hw k uftcGit hf a&; tjynfŒt0
jyef&a&;/ pmtkyfpmwrf; oGif;cGifh&a&;pwJh awmif;qdkcsufawGtwGuf ausmif;om; 60 cefΠtpmiwfcHwdkufyGJ qifE$=u w,f?
wdkufyGJpwJhaeŒ (13=2=77) rSm wcsdKŒu axmif0ifpmawGŒ&wJhaeŒjzpfw,f? reufpmpm;+yD;wJh tcsdefup+yD;axmif0ifpm awGŒzdkŒ
qdkwJhta=umif;jycsufeJŒ trnfac: +yD;tm%mydkifawGu ac:xkwfoGm;w,f? 'Dae&mrSm wdkufyGJpnf;urf;t& axmif0ifpm xGufrawGŒa&;/
rawGŒEdkifa=umif; vufrSwfrxdk;a&; pwmawGygw,f? 'gayrJŒ wu,fwrf; axmif0ifpmawGŒ&r,fqdkawmh pnf;urf; t& rawGŒzdkŒ wm;ayrJŒ
rl v uwd k u f y G J y g xd k o abmwl x m;ol r sm;[m ta=umif ; trsd K ;rsd K ;jy+yD ; / a&muf & mt&yf r S m quf w d k u f y gr,f qd k w J h * wd a wG e J Œ
tm%mydkifawGac:wJhaemuf vdkufoGm;=uw,f? olwdkŒ[m taqmifjyefa&muf rvm=uawmhyg? aemufydkif;rSm rlv u pm&if;ay;xm;wJh
tusOf;om; 200 ausmf&SdwJhteuf 50 ausmfavmufyJ tpmiwfcHqENjyzdkŒ usefcJŒawmhw,f?
naetdyaf qmidyw d cf sed f 5;30 cefŒrSm 3 aqmifeŒJ ppfa=uma&;0if;=um;u rde;f vrf;r=uD;rSm T R C &dr;f *sm;um; 2 pD;eJŒ ppf,el aD zgi;f 0wf
ppfom;awG tjynfŒ&Sdaew,f? tJ'DaeŒnaeup+yD;ausmif;om;awG[m 3 okwfcGJ+yD;tpmiwfcHqENjyzdkŒ pDpOf=u w,f? yxrtokwf 0if+yD;2
&uft=umrSm ‘kwd,tokwf0if+yD;aemuf 2 &uft=umrSm wwd,tokwf0ifzdkŒ pDpOfcJŒw,f? nae tarSmif0ifvmwJhtcg tpmiwf cH
qENjywJo h al wGukd taqmifuac:xkwo f mG ;w,f? taqmiftayguu f xGuw f meJŒwòydief uf wa,mufcsi;f udk apmifeŒJ tkyv f u kd w
f ,f? +yD;awmh
axmif0g'g 2 a,mufu 0J,mn‡yf+yD;ac:oGm;w,f? 'Daemuf tm;vHk;udk 6 wdkufydwfvdkufw,f? wcef;udk 9 a,muf 10 a,mufavmuf
pkyw
d xf m;w,f?
n 9;00 avmufrmS awmh 6 wdu k af &SŒrSm axmif0g'gawG/ pum;ajymoH/ t&ufaomufpm;aeoHawG =um;ae&w,f? 6 wdu k af &muf
ausmif;om;awGuawmh wcef;xJ 10 a,mufavmuf =uyf=uyfoyfoyfae&vJ pdwfrysuf=ubl;? wdkufyGJ0ifpdwf"mwffeJΠuAsmawG&Gwf/
awmfveS af &;oDcsi;f awGq+kd y;D ae=uw,f? r=umcifrmS yJ trnfvu kd af c:xkw+f y;D ausmif;om;awGukd vlpck v JG u kd w
f ,f? wcsKd Œudpk pfacG;wdu k /f wcsKd Œudk
axmif a q;&H k 0 if ; xJ & S d w J h v uf y g;wd k u f ac: tEl w d k u f ud k y d k Πw,f ? tm;vH k ; ud k a&jzwf y pf v d k u f w ,f ? vuf y g;wd k u f qd k w m
ykyfa[mifeHapmf+yD;t&dt&GJawG ayusHaewJhtay: xHk;r_efŒawG [dkenf;enf; 'Denf;enf; jzL;xm;w,f? vufyg; wdkuf rSmrxm;zdkŒ
ausmif;om;awGawmif;qdkwmudk axmiftm%mykdkifawGu vspfvsL&lvdkŒ ausmif;om;awGu aºuG;a=umfoHawG atmf=uw,f? 'Dtcg
aºuG;a=umfoaH wGukd tjcm;tusO;f om;awG r=um;atmif axmifA;l 0ay:u avmfpyDumeJŒ axmifbuf vSn+hf yD;oDcsi;f awGtus,}f uD;zGiw hf ,f?
ausmif;om;awGu aºuG;a=umfoHawGwvSnfh wfdkufyGJ0ifoDcsif;awGwvSnfh awmufav#muf aºuG;a=umfvdkuf/ atmfqdkvdkufvkyfaeawmh
naeydik ;f rSm vufyg;wdu k af &muf ausmif;om;tm;vH;k udk 4 wdu k ef ŒJ 5 wdu k f ykŒd vdu
k f w,f? ppfacG;wdu k yf Œkd wJh ausmif;om;awGukd wdu fk x f rJ ydŒk cif
wdkufa&SŒtkwf±dk;wef;udk rsufESmrl udk,fvHk;wnf;csGwf+yD;wvmpDw,f? qHyifawGudk uyfaus;eJŒudkufjzwfypfvdkufw,f?
tpmiwfcH qENjyaewJhumvtwGif; axmiftr_xrf;awGu xrif;jyefpm;zdkΠtrsdK;rsdK;vmacsmhw,f? cgwdkif;ausG;aeus xuf
aumif;wJh[if;awGeJŒ vmausG;w,f? 'gayrJŒ a&awmh vHk;0rwdkufbl;? tpmiwfcHqENjyvdkŒ 6 &ufjynfŒwJhaeŒrSm axmifrSL; =uD;tqifh&Sd
armif=unf/ tusOf;OD;pD;Xme n$ef=um;a&;rSL;tqifh&Sd wiftHk;/ ppfaxmufvSrf;a&;u wGJzufxm;wJh wyf=uyf=uD; tqifh &Sd vSa&$/
0g'gt&mcHAdkvftqifh&Sd xGef;&Sdef wdkŒ ppfacG;wdkufudkvm+yD;n‡dw,f? ausmif;om;awGawmif;wJh awmif;qdkcsufudk tm%mydkif awGu
vdkufavsmay;+yD;jzpfa=umif;/ t_cm;ae&mu ausmif;om;awGvJ xrif;jyefpm;=u+yD;rlvae&m jyefa&mufoGm;=ua=umif; ajymjyvmw,f?
ausmif;om;awGu tpmiwfcq H ENjyolawGukd wdu k yf +JG y;D &if aq;&Hw k ufciG /hf aq;ukocGiðhf yzdŒk awmif;qd=k uw,f? tm%mydik af wGu cGiðhf ywJt h wGuf
ppfacG;wdkufrSm&SdwJh ausmif;om;tm;vHk; oabmwlnDr_eJΠoydwfvSefvdkufw,f?
oydwfvSe+yD;+yD;csif; EGm;EdkŒppfppf wcGufwdkufw,f? c%=umawmh qefðywfwdkufw,f? naeapmif;rSm ppfacG;wdkufu
ausmif;om;awGukd aq;&Hyk Œkd r,fq+kd yD;vmac:xkww f ,f? 6 &uftpmrpm;/ a&raomufbaJ e&vdŒk EH;k csad ewJh ausmif;om;awGukd *sKd if; ESpzf ufu
‘&GwfwdkufqGJac:/ E 2000 um;ay:ypfwif+yD;aq;&Hk0if;xJrSm&SdwJh vufyg;wdkufudk ydkŒvdkufw,f? ausmif;om;awGu vufyg;wdkufrSmrxm;zdkŒ
qufvufqENjy awmif;qdkwJhtwGuf aemufwaeŒrSm ppfacG;wdkufudk jyefydkŒvdkufw,f?
tJ'DwdkufyGJtwGif; ausmif;om;awGqdkwJh oDcsif;awGuawmh rSwfrdoavmuf==

'DkŒ&Jabmfrsm;[m=tcuftcJeJŒawGŒ&if=atmifjrifr_udk=unfŒ&r,f=aea&mif_cnfudkjrif&r,f
=&Jpw
d x
f ufoefap&r,f='DŒk &Jpw
d x
f ufoefap&r,f=

oH"Vd mefcs=toufpeG Œf &efra=umuf=tcuftcJausmv


f m$ ;=atmify&JG atmif,=l

azgufjyefa&;orm;rSefor#=puULusm;csnf;bJ=olwdkŒtoGifuawmha=umufp&mbJ='gayrJŒ=
pifppfrawmh=txif=uD;avmufp&m=tiftm;&Sdwmr[kwfbl;==a&&SnftjrifeJŒ=unfŒ&if=
wu,ftiftm;awmifw
h mu=azgujf yefa&;orm;awGr[kw=f jynfoal wGomtrSejf zpfw,f=

aemufwyk'fuawmh acsmtdrmef&JΠtvHrvJpwrf; oDcsif;jzpfw,f?

atmif w H c G e f v $ i f h x l r nf = ZG J o wW d a wG & J & J e D = zuf p pf b D v l ; acG ; &l ; qD = taoowf = uzd k Π&if a umh c D s vm+yD =
aoewf u d k q G J w d k u f = urnf = tvH t vJ E d k i f a tmif b J = ZG J e J Πwd k u f & rnf = aoewf r &S d & if = 'g;eJ Πck w f r nf
='g;r&S d & if = 'k w f e J Œ ±d k u f r nf = 'k w f r &S d & if = vuf o D ; pmausG ; rnf = vuf j ywf c J Œ &if = a_ c jzif h u ef r nf = a_ c ud k c sKyf v J =
=acgi;f &Sad o;&if=acgi;f eJŒa0SŒ&rnf=

pwJhoDcsif;rsm;eJŒ ABSDF xkwf “b0wuUodkvfu ae0ef;eDeD” pD;&D;acGrSmygwJh ausmif;om;or8~oDcsif;rsm;jzpfygw,f?


'Dwukd yf rJG mS yg0ifoal wGxu J 4 wdu k ef ŒJ 5 wdu k yf Œkd cH&wJh ausmif;om;awGuawmh OD;oefŒta&;tcif;u 1? udpk rH if; (&efuek 0f Zd mP ody/H`
,ck yef;csDq&m)/ 2? udkoufwif (pD;yGm;a&;/wuUodkvf/ 0rf;wGif;)/ a&$wd*Hkta&;tcif;u 3? udkcifarmf (ac: ) armf}uD; (aq;=1/ pma&;q&m
armifpnfol .om;/ ,ck tar&duefEkdifiH avmhpftdrf*s,fvd)/ 4? udkpdk;0if; (&efukef0dZPmody`H/ ,ck *syef EdkifiH)/ 5? udkouf0if;atmif (aq;=2/
,cktif;pdef usL&Sifq&m)/ 6? udkjrifhodef; (aq;=2/ xm;0,f/ ABSDF wnfaxmifpwGif vlrsdK;a&;-EdkifiHa&;tpGef;a&muf0g'DwcsdK@. owfjzwfcH&)/ 7?
ukdwifjrifh (ac: ) rm&S,f (aq;=2/ aygif;wnf)/ 8? udk0if;aqG (txu ausmif;om;/ yg&rD/ ,cka&$vD)/ 9? udkapmEkdif (pufrlwuUodkvf/
&cdik t f rsKd ;om;/ rmefatmif)/ 10? udo k ed ;f vGif (aq;=2/ yJc;l )/ 11? udck ifaZmfvif; (tvuausmif;om;/ Auy odŒk awmcdu k sq;kH )/ 12? udkped af &$r;kd
(&efukef0dZPmody`H/ &ckdiftrsdK;om;)/ 13? udkaX;atmif (ac: ) armfwm (ausmif;q&m)/ r_dif;&mjynfhta&;tcif;u 14? udkcifarmifav;
(pD;yGm;a&;wuUov kd /f rdwv Dˆ m/ etzacwf axmifxyfus)/ 15? udw k if0if; (ac: ) bkZd ifaumh (pD;yGm;a&;wuUov kd /f a&=unf/ ,ck jrpf }uD;em;)/
16? udkapmvSdKif (0=owuUodkvf/ tif;awmf/ ,ck NLD v$wfawmftrwf)/ 17? udkcifarmifnGefΠ(pD;yGm;a&;wuUodkvf/ &efukef)/ 18?
udkarmifarmifomjrwf (ac: ) oef;jrifh (&efukef0dZPmody`H/ uGrf;_cHukef;)/ 19? udkrif;atmif (pufrlwuUodkvf/ aygif;wnf/ ,ckuG,fvGef)/ 20?
udi_k rd ;f 0if; (pufrw _ uUov kd /f ,cktEd , dN )/ 21? udo k ed ;f oef;OD; (rE aW v;0dZmP ody/H` ,ck trsKd ;om;Ekid if aH &;wyfaygi;f pk/ etzacwf axmifxyfus)/
22? udrk sKd ;xGe;f (ac: ) cGeq f ikd ;f (aq;=1/ ,ck aoG;opfvil ,ftzGŒJ csKyf/ etzacwf axmifxyfus)/ 23? udak usmaf usmOf ;D (*sw D t D ikd /f ,ckpma&;q&m
_idrf;at;tdrf)/ 24? udkatmif=unf (*sDwDtdkif/ ysOf;rem;)/ 25? udkom'Gef;atmif (&efukef0dZPmody`H/ aygufawm/ &cdkiftrsdK;om;)/ 26?
udkapmodef;armif (&efukef0dZPmody`H/ awmifukwf/ &cdkiftrsdK;om;)/ 27? udkwif0if;armif (tif;pdef)/ 28? udkcifarmifaxG; (&efukef 0=o/ oxHk)/
30? udkjrwfudkudk (*sDwDtdkif/ AdkvfcsKyfausmfaZmwl/ Auyodk‹awmcdk usqHk;)/ 31? udkae'Gef;atmif (&efukef 0=o/ ysOf;rem;) eJŒ tif;pdef *sDwDtdkif
uyJjzpf=uwJh 32? udw k ifx;l vGi/f 33? rmruf&zD/ 34? udw k ifxËG f (ac: ) zd;k aumuff (tif;pde)f / 35? udak omif;nGeŒf (jyGew f q H m)/ 36? ud^k m%f0if;
(c&rf;)/ 37? udkpdef0if; (yJEG,fukef;) wdkŒyg0if=uw,f? 74 ck urm&Gwf *gwfwJrD;&SdKŒr_u cH0efcsKyfeJŒ v$wfxm;&muae jyeftzrf;cH&wJh 38?
udjk rifah tmif (&efuek 0f Zd mP ody)H` eJ‹ 39? udck ifa&$ (&efuek f 0dZmP ody)H` / OD;oefŒta&;tcif;u 40? a'guw f m xGe;f ausmi_f rd ;f / 41? udb k b
kd akd usmi_f rd ;f eJ‹
75 *|efta&;tcif;u 42? udkazodef; (‘v oabFmusif;0efxrf;/ ,ck*syef)/ 43? udkwifvS (armfvjrdKif) wdkŒvJyg0if=uw,f?
ppfacG;wdkufrSm aemufqHk;usefcJŒolawGuawmh 75 *sGefta&;tcif;u 1? udkwifa&$ (ac: ) qrfqef (tvuausmif;om; &efukef/
,ck ABSDF§vlŒabmifopf)/ 2? udkvlarmf (txuausmif;om;/ abmufaxmf)/ 3?udkpHEk (t&yfom; &cdkiftrsdK;om;)/ 4? udkausmfpdef (74
tvkyform;ta&;tcif;/ ordkif;csnfpuf)/ 5? udkrdk;jrifh (txuausmif;om;/ a&ausmf/ * av;vHk;aemufydkif; jynfolŒwdk;wufa&;ygwD)/ 6?
udkatmifoef;jrifh (/ pD;yGm;a&;wuUodkvf/ awmifOuUvm/ ,ckuvvw)/ 7? udkausmfxl; (tvu ausmif;om;/ prf;acsmif;)/ 8? udkcifpdk;
(t&yfom;/ ouFef;y&duQ&mqdkif/ A[ef; 3 vrf;)/ 9? udkpdk;0if; (ac: ) azaZmf*sD (&efukef 0=o wuUodkvf/ prf;acsmif;)/ r_dif;&mjynfŒu 10?
udk0if;xGef; (0=owuUodkvf/ ,ckuG,fvGef)/ 11? udkxGef;atmifa&$ (pufr_wuUodkvf zsmyHk)/ 12? udkrif;xGef;0if; (*sDwDtdkif/ tif;pdef)/ 13?
udkausmfaZ,s (&efukef 0=owuUodkvf/ tif;pdef)/ 14? udkwifvS (pD;yGm;a&; wuUodkvf/ rdwWDvm)/ 15? udkpef;vSdKif (pufr_wuUodkvf rE aW v;)/
16? udkcifarmifcsdK (pufr_wuUodkvf rE Wav;/ ,ckusL&Sifq&m)/ 17? udkatmifapmOD; (oGm;=aq;wuUodkvf/ ykodrf) wdkŒjzpf=uw,f?
'DxJu 4 wdkufeJŒ 5 wdkufuwcsdKŒudkawmh wdkufrSm ESpfywfavmufxm;+yD;3 aqmif jyefydkŒvdkufw,f? wcsdKŒvJ wGJbuf
axmifa&mufoGm;w,f? ppfacG;wdkufydkŒxm;cH&wJh 3 aqmifausmif;om; 18 a,mufudkawmh 1977 ckESpf arvqef;rSm 4 wdkufwdkeJŒ 5
wdkufudkcGÒydŒvdkufw,f? &ifuGJwdkufrSm&SdwJh udkaZmfjidrf;vwf/ udkatmifausmfOD; eJ@ a&$wd*Hkta&;tcif;u udkapm&JvS (tvu ausmif;om;/
u&iftrsKd ;om;/ tvHck 0Jjc)H wd@k o;kH OD;udk cyfa*guaf *guaf usmif;om;wa,mufu tm%mydik af wGqrD mS “'Dval wG rd;k &moDqENjyyGJ vkyzf @kd =upH nfae
w,f” qdk+yD;oGm;c|efvdk@ cyfa*gufa*guftm%mydkifawGuvJ olwdk@oHk;a,mufudk 2 wdkufuae 5 wkdufydk@vkdufw,f?
4 wdu k ef ŒJ 5 wdu k rf mS &Sw
d hJ ausmif;om;rsm;[m wdu k af wGukd taqmifawGeŒJ wef;wl tcGit hf a&;awG/ wcsKd Œae&mawGrmS taqmifxuf
ydkwJhtcGifhta&;awG &atmif vkyf,lEkdifcJhw,f? wdkufxJrSm owif;pmzwfcGifh/ pmtkyfoGif;cGifheJΠwdkufcef;wHcg;awG reufuaenaexd
zGifhxm;+yD;wdkuf0if;xJ udk,fvufv_yf&Sm;upm;cGifh/ vrf;av#mufcGifhawG &vmw,f? wdkufcef;awGxJ w&m;r0if rD;zdkcsufðywfcGifhudkvJ
pnf;urf;csKd ;azmuf&,lcw hJ ,f? 'DtwGuf 4 wdu k ef ŒJ 5 wdu k uf =urf;cif;awG/ uGyyf spaf wGukd csKd ;zJŒxif;qdu k yf pfvŒkd aemufq;kH rSm tm%mydik af wG[m
5 wdkufudk oHrHwvif; jyefcif;&w,f? ntdyfwJhtcg udk,ftdyfcsifwJhtcef; 0iftdfyfcGifh&vmw,f? wHcg;awGzGifhxm;vdkŒ wcef;eJŒwcef;
vGwfvyfpGmqufoG,fcGifh &SdaeayrJh wcef;eJŒwcef;=um;u tkwfeH&HawGudk oHc|efeJŒazmuf+yD;wcef;eJŒwcef; nbuf pmay;pm,l/
&duQmtydkŒt,lawGvkyf=uw,f? 2 wdkufuausmif;om;awGuawmh waeukef wdkuf0if;xJ vGwfvyfpGmoGm;vmcGifh apmapmuwnf;u
&xm;=u+yD;w&m;r0if rD;zdkcsufðywfcGifhyg &,lxm;EdkifcJh=uw,f? 3 aqmifrSmawmh wdkufawGuausmif;om;awGvdk waeukef taqmif0if;xJ
vGwfvGwfvyfvyfoGm;vmcGifh r&=uayrJh w&m;r0if csufðywfcGifh tygt 0if tcGifhta&;tawmfrsm;rsm; &,lEdkifcJhw,f? waxmifvHk;&Sd
ausmif;om;rsm;[m pmtkypf mwrf;awG oGi;f cGizhf wfciG v hf &J =uw,f? 3 aqmifrmS awmh &efoŒl owif;ay;tifazmfrmawGrsm;vdŒk wdu k af wGe‹J pm&if
eJ e J a wmh usOf ; usyf o vd k & S d a yrJ h ausmif ; om;awG y D y D &oif h w J h ted r f h q H k ; tcG i f h t a&;awG u d k a wmh &atmif , l E d k i f c J h w ,f ?
tay:xyfaewJhausmif;om;awG[m rsufESm=uufay:wuf+yD;wcef;eJ‹wcef; ul;oef;oGm;vm qufoG,fwmawG cdk;vkyf=uw,f?
'DvdkeJŒausmif;om;awG[m taqmifawGrSma&m/ wdkufawGrSmyg EkdifiHa&;avhvmaqG;aEG;r_awG t*Fvdyfpmavhvma&;eJŒ
pmaytEkynmvdu k pf m;rlawG yd+k yD;tqifajyajy vkyEf idk cf w hJ ,f? uAsmpmtkyaf wG/ vufa&;r*Z~i;f awG xkw=f uw,f? r_id ;f &mjynfh ta&;tcif;u
ud k f c if a rmif a v; (pD ; yG m ;a&;wuU o d k v f / rd w W D v m/ etzacwf a xmif x yf u s) u ‘*k e f w m&m&J Œ “rwf v awmf v S e f a &;” uAsmud k
tajccH+yD;“rwfv&eHŒ” oDcsif;udk 5 wdkufrSma&;pyfcJhw,f? tJ'g[m ABSDF xkwf “b0wuUodkfvfu ae0ef;eDeD” pD;&D;acGxJygwJh oDcsif;jzpfygw,f?
uAsm&GwfyGJawGrSm yGJtawmif;cH&qHk; uAsmuawmh uAsmq&m armifav;atmif&JŒ “'DZifbm 20 &ufwrf;csif; odkŒr[kwf &Jabmf&JŒuAsm”
jzpf+yD;tJ'u D Asmudk =uufo;D arG;nif;xavmufatmif uAsm&Gwt f aumif;qH;k yk*Kd~ vf uawmh udw k ifat;=uL (ac: ) uAsmq&marmifrid_ ;f vGif
(tif;0) (pufrlwuUodkvf/ ,ck trsdK;om;EkdifiHa&;wyfaygif;pk/ etzacwfaxmifusaeqJ) eJ‹ udkatmifapmOD; (oGm;=aq;wuUodkvf/ ,ck NLD-
LA) wdk‹jzpfygw,f?
1977 ESpfqef;avmufrSm zufqpfvuf±Hk; vlowfaumifyg;uGufom; pdefvGif [m jynfxJa&;0ef}uD; jzpfvm+yD;axmifxJ rSm
EkdifiHa&;tusOf;om; tqifhtwef;owfrSwfcsuf rjzpfjzpfatmifzsufodrf;ypfzdkΠtusOf;OD;pD;Xmeudk/ txl;ojzifh tif;pdefaxmifudk
n¸ef=um;vmw,f? tif;pdefaxmifAl;0rSm “w&m;ysufu w&ufjym;rnf” qdkwJhqdkif;bkwf}uD; ay:vmw,f?
'DumvrSmbJ rqvacwftwGif; tqrwefwdk;rsm;vmwJh &mZ0wftusOf;om;OD;a& ajz&Sif;a&;[mvJ ppftpdk;&twGuf
ta&;w}uD;jy\em jzpfvmaeyg+yD? 'ga=umifh &efukef=rE Wav; tjrefvrf;r}uD;azmufvkyfa&;pDrHudef; qdkwmudkcsrSwf+yD;&Jbuf
trnfcHtusOf;om;awG axmifuxkwfcdkif;zdkΠpDpOfvmcJhovdk axmifawGxJrvJ &mZ0wftusOf;om;awGeJΠEkdifiHa&;tusOf;om;awG
jyGwfodyfa&maESmypf+yD;&mZ0wftusOf;om;awGxm;zdkŒvJ ae&mydkxGuf/ EkdifiHa&;tusOf;om;awGudkvJ &mZ0wfom;awGeJŒ wwef; wnf;
twla&maESm yHpk u H ikd tf vkycf ikd ;f +yD;OD;csKd ;ypfzŒkd wcsucf wk Ef pS jf ywf =uHpnfvmjyefw,f? wdu k af wGxrJ mS ausmif;om;awGukd taqmiftcGit hf a&;
ay;xm;&wm[m aemuf0ifvmrJh EkdifiHa&;tusOf;om;awG ppfa=uma&;umvrSmxm;zdkŒeJŒ yHkpHudkifzdkŒtwGuf ae&mtcuftcJeJŒ
udkifwG,fr_tcuftcJjzpfapvdkŒ wdkufawGxJ rif;rlaewJhausmif;om;awGudk &Sif;xkwfypfzdkŒvJ vdktyfaeyg+yD?
&JbufpDrHudef; qdkwmeJŒywfoufvdkŒajym&&if &Jbufqdkwm ynma&;avmu u vl&nfc|efpDrHudef;/ tvkyform;avmu u
pHjyvkyfom;pDrHudef;wdkŒeJŒ tvm;wlyHkpHrsdK; jzpfygw,f? uGefjrLepfysuf/ tvHeDysuf/ yrnwysuf pwJhvuf0JysufawGu ae0if;[m Armjynf&JŒ
uufpx f &dk jzpfw,f/ rqv[m ArmjynfrmS wu,fppfreS w f hJ qd&k ,
S v
f pfpepf}uD; wnfaqmufae+yDvŒkd tr$r;f wif+yD;acG;uwufu ae& ae&
tvkyt f au|;ðyr,fqu kd m rqvygwx D J tvkt,uf0if ae&m,l/ qd&k , S v f pfEidk if aH wGrmS vkyw f yhJ pkH rH sKd ;awG ArmjynfrmS vdu k +f yD;vkypf m;=uwJh
pD r H u d e f ; awG jzpf ygw,f ? axmif a vmurS m tapmyd k i f ; wcsd e f w H k ; u &J b uf q d k w m tif r wef t m;us p&m tcG i f h x l ; cH
pHjytusOf;om;awGjzpfcJh+yD;wjynfvHk;rSmrS &Jbufpcef; 2 ck= 3 ck avmufbJ&SdcJhw,f? tJ'Dwkef;u &JbufvdkufcGifh&zkdΠtusOf;om;awG[m
axmiftm%mydkifawGudk vmbfxkd;&w,f? olŒxufig tvkt,ufvdkufcsif=uw,f? tck 1977ck avmuf a&mufwJhtcg &Jbufqdkwm
uGejf rLepfysuaf wG&ŒJ pdwu f ;l ,Of0g'jzefŒjyuGuf tjzpfuae ajAmiftwdtvif; zufqpfac|;wyfom; awGtjzpf tqifah v#musomG ;+yjD zpfygw,f?
rjywfwdk;yGm;aewJh &mZ0wftusOf;om;OD;a& jy\emajz&Sif;zdkΠ&Jbufpcef;awGudkvJ ArmjynftESHΠrdk;OD;usr_daygufovdk wjyHK}uD;
trsm;tjym;zGifhcJhw,f? qdk;0g;vSwJh axmifwGif;ta_ctaexuf tqaygif;rsm;pGmydkqdk;wJh *l;vyf (gulag) tvkyf=urf;pcef;awGrSm
aovdu k =f uwmawG/ vlpOfrrSD ‘kuw dQ jzpfomG ;=uwmawG/ aoaumifaygi;f vJ a&m*gb,&=u wmawG aomufaomufvjJ zpfaevdŒk tcktcgrmS
&Jbufpcef;rvdkuf&zdkΠaxmiftm%mydkifawGudk vmbffxdk;&wJh tajctae jzpfvmygw,f?
b,fvdkyJvkyfvkyf &mZ0wftusOf;om;awG ‘if;=urf;jynfhjrJjynfhaewJhaxmifawGudk 0dwfav#mhzdkŒvkyfwJh &efukef=rE Wav;
tjrefvrf;r}u;D pDru H ed ;f qdw k muawmh ArmjynfajryHak y:rSm &efuek ef ŒJ rE aW v;udk aywHwacsmif;eJŒ rsO;f ajzmifq h xJG nfvh ukd +f y;D tJ'rD sO;f ajzmift
h wdik ;f
8 vrf;oGm;vrf;r}uD; azmufr,fqdkwJh {&mr urBmhtHhzG,f pDrHudef;}uD; jzpfygw,f? yJcl;±dk;rtpyf awmifpG,fawG/ awmawGudk &JbufqdkwJh
tusOf;om;vkyftm;oufoufeJΠjzwfazgufrJh 'DpDrHudef;[m rqvppftpdk;&&JΠb%Bma&;tajctaeeJΠenf;ynmtqifhtwef;t&
b,fvdkrSrjzpfEkdifwJh vkyfief;jzpf+yD;wu,fh&nf&G,fcsuftppftrSefuawmh axmifawGudk0dwfav#mhzdkŒ oufoufygbJ? awm&Sif;ajrn‡d&wmudk
&J b uf t usOf ; om;awG axmif e J Œ aomif ; eJ Œ csD + yD ; oH k ; cJ Œ &mrS m iS u f z sm;'%f / yif y ef ; qif ; &J r _ ' %f / t[m&csd K ŒwJ h r _ ' %f a wG a =umif h
&meJŒaxmifeJŒcsD+yD;ao=uw,f? 88 ck rqv ðywfwJhtxd vSnf;ul;em;rSm ausmuf=urf;vrf; wrdkif awmif rcif;Ekdifao;ygbl;? 'gayrJh
tcketzacwfrSmawmh tJ'Dawm&Sif; ikwfxkw+yD;om; ae&mawGudk AdkvfcsKyfrsm; cGJa0,l+yD;eD;pyf&m aqGrsdK;om;csif; wynfha&mif;&if;awGudk
udk,fydkif_cHajrtjzpfcdkif;pm;/ iSg;pm;/ a&mif;pm;=uw,fvdkΠod&ygw,f?
1977 ck Zlvdkifvukefydkif;avmufrSm 3 aqmifuausmif;om;awG&JŒ omreftcGifhta&; awmif;qdkv_yf&Sm;r_wck ðyvkyfcJh &mrSm
rdv†mrcsa&;/ pmzwfcGifh-a&;cGifh&a&;/ tcef;wHcg;rsm; reufrSntxd zGifhxm;ay;a&;awGudk awmif;qdk+yD;tpmiwfcHwdkufyGJ 0ifcJh=uw,f?
'DwkdufyGJrSm rd_if;&mjynfhausmif;om; 20 ausmf tpdwfavmufyg0ifqifE$JcJhw,f? acgif;aqmifolawGu udkoef;vif; (pufr_wuUodkvf)/
udak usmpf ed Of ;D (&efu f ek f *sw D t D ikd )f / udak t;0if; (&efuek f 0dZm… ody/H` vrif;w&mat;0if;/ ,ck avmhpt f ed *f s,v f pd )f / udak Zmfoef;pdef (pufrw _ uUov kd )f /
udpk ENmxl;rif;0if; (&efuek f 0dZm… ody)H` / ud0k if;xGe;f (&efuek f 0dZm… ody)H` / udak X;0if; (&efuek f 0dZm… -ody/H` ,ck =opa=w;vs)/ udw k ifx;l vGif (*sw D t D ikd )f
wdk@jzpf+yD;OD;oef@ta&;tcif;u udkaZmfjidrf;vwf (&efukef 0dZ…m/ ody`H)/ a&$wd*Hkta&; tcif;u udkatmifausmfOD; (txuausmif;om;) wdk@u
tpmiwfrcHbJ tm;ay;ulno D t l jzpf yg0ifcw hJ ,f? wdu k yf pJG wJah e@ naeydik ;f rSm tpmiwfco H al wGe@J tm;ay;ulno D t l m;vH;k udk ppfacG;wdu k yf d@k
wdkufydwfvdkufw,f? a&rjzwfayrJh tm;ay;ulnDolawGudkyg xrif; rau|;bJxm;w,f? oHk;&ufajrmufae@v,frSm !¸efrSL;Adkvf rSL; tqifh&Sd
wiftHk;/ axmifydkiftqifh&Sd armif=unf/ ppfaxmufvSrf;a&; wyf=uyf}uD;tqifh&Sd odef;jrdKif wdk@OD;pD;wJh axmif0g'g 40 cef@u ppfacG;wdkufxJ0if/
tiftm;tjyif;txefo;kH ±du k Ef u S t f =urf;zuf jzdKcGv J u dk v f @kd oydwv f eS v f u kd +f yD;tpmiwfcw H u kd yf JG òyduo JG mG ;w,f? aemufwae@rmS udo k ef;vif;eJ@
udak Zmfjidr;f vwfukd tom;vGwf t}uD;tus,f xkw±f u kd jf yefw,f? uGjJ yJusKd ;yJw h mawGuakd wmh aq;vmxnfah y;w,f? ppfacG;wdu k rf mS t&uf
20 avmufxm; yHkpHudkif +yD;aemuf 3 aqmifjyefydk‹vdkufw,f? 'DtawmtwGif; axmif0ifpm ydwfxm;w,f?
tpmiwfcw H u kd yf pJG +yD;2 &uft=umrSm &mZ0wfaqmifawGu &mZ0wftusO;f om;awGukd qkrw S &f uf (av#m&h uf) rsm;rsm;ay;r,fvŒkd
qGJaqmif rufvHk;ay;+yD;3 aqmifxJ tpkvdkuf tjyHKvdkuf a&$Œajymif;xnfhoGif;/ eHygwf'kwfeJŒ}udrf'Dkif;udkif 0g'gawGeJŒ yl;wGJ+yD;EkdifiHa&;
tusO;f om;awGukd tjyif;xefq;kH yHpk u H ikd yf }JG uD; pcJw h ,f? 3 aqmiftcef;}uD;wcef;rSm Ekid if aH &;tusO;f om; 15 a,muf ta,muf 20 avmufukd
&mZ0wftusO;f om; 100-150 avmufeŒJ n‡y+f yD;&mZ0wfaqmifawGrmS xufyq kd ;kd wJh yHpHk tH jynfh udik cf w hJ ,f? em&DechJ s+D yD;yHpk t H wdtus xdik cf ikd ;f
w,f? enf;enf; v_yfwmeJŒ t}uD;tus,f0dkif;±dkuf=uw,f? EkdifiHa&;tusOf;om; 2 a,mufpum;ajym&if±dkufw,f? pnf;urf;enf;enf;av;
azgurf w d meJŒ eif;uef±u kd Ef u S x f ;kd }uw d w f ,f? t±du k cf &H wJt h jyif “usr atmufuyg&iS ”hf vdŒk ygatmfcikd ;f ao;w,f? emrnfac:&if “&Si”f vdŒk xl;cdik ;f
w,f? wcsKd Œausmif;om;awGu aoatmif±u kd cf si±f ukd /f ratmfEidk b f ;l / rxl;Edik b f ;l vkŒd cyfrmrm temcH&yfwnfvŒkd 0g'ge‹J &mZ0wfom;a'guw f ikd f
awGbufu jyefav#mo h mG ;wmvJ&w dS ,f? wcsKd ŒvJrcHEidk v f Œkd atmfay;vdu k &f wmawG&w dS ,f? t&ifvw kd ef;pDvpl pf&mrSm oabmavmuf yHpk x H ikd &f
wmr[kwaf wmhbJ ‘cg;awG vufawGqefŒxm;/ a&SŒwnfw h nfu h vG+J yD;b,frrS =unfeh ŒJ / a&SŒzifaemuf -D; wajzmifw h nf;xdik 'f vdŒk cdifk ;f wJt h wdki;f
woa0rwdrf;xdkif&w,f? ‘em;&GufrcwfeJŒ/ t+rD;rv_yfeJŒ/ vHk;0+idrfvdkŒvnff; apmfum;+yD;/ eJeJav;v_yfrdwmeJŒ &mZ0wftusOf;om;awG
0dkif;vm+yD;qGrf;}uD;avmif;=uw,f? eH±dk;usdK; eHedrfh acgif;uGJ vufusdK;wJh EdkifiHa&;tusOf;om;awG trsm;tjym;ygbJ? 1976 {+yD 11 wdkufyGJrSm
vufnK‡d ;jywfomG ;cJw h hJ pD;yGm;a&;wuUov kd u f udo k ufwif (,cku, G v f eG )f [m tckwcgusawmh eHerd o hf mG ;cJw h ,f? =o*kwaf oG; pmapmifxw k af 0r_
eJŒ axmifusaewJh udkoef;a&$ (ynma&;wuUodkvf t*Fvdyfpmjyq&m/ &cdkiftrsdK;om;) [m 4 aqmif 2 cef;rSm yHkpH xdkifcdkif;wmudkzDqefvdkŒ
0g'gawGeŒJ &mZ0wfom;awG 0dik ;f ±du k w f mrSm eH±;kd usKd ;+yD;eH±;kd p tqkwu f pkd ;l vdŒk nbufrmS usq;kH oGm;cJw h ,f? xrif; [if;awGvJ yHpk jH zpfomG ;+yD;r0
w0yJ pm;&w,f? a&vJ yHpk eH ŒJ yJcsKd ;&awmhw,f? wrsKd ;r[kww f rsKd ; ta=umif;&Sm+yD;&uf&ufpufpuf ±du k Ef u S cf =H u&wmrSm t±du k v f w G w f hJ Ekid if aH &;
tusO;f om; wa,mufrrS &Syd g? 1975 *sLvdik =f o*kw/f 1976 rwf-{+yD wke;f u ausmif; om;awGukd yHpk u H ikd cf w
hJ mxuf trsm;}uD; ydjk yif;xef=urf;
wrf;+yD;pepfuswhJ n‡O;f yrf;ESyd pf ufra_ wGjzpfygw,f? uG+J yJusKd ;yJw h mawGukd 0wfa=uwef;a=u aq;ukay;w,f? a&$w*d t kH a&;tcif;u udak tmifaiG
vm (=unfhjrifwdkif) eJ@ t+idrf;pm;Adkvf}uD;atmifoef;wif (touf 60 cef@)/ rD;armif;pmapmifxkwfa0r_u udkaA'g (ac: ) udkarmifarmifat;
(,ck etzaxmifxyfus) wd@k o;kH a,mufukd tjypf}uD;}uD;rm;rm;r&Sb d J 'grrS [kwf tm%mydik f awGukd qef@usi&f ef=uHpnfw,fv@kd ta=umif;r&Sd
ta=umif;&Sm+yD;wjcm;EdkifiHa&; tusOf;om;awGtwGuf pHerlemjyjzpfatmif +cdrf;acsmufwJhtaeeJ@ tm;vHk;a&S@rSm aovkarsmyg;jzpfatmif
±dkufESufESdyfpufjycJhw,f? 3 aqmifudk wvvHk;vHk; tjyif;txefyHkpHudkif+yD;aemufydkif;rSmawmh wjznf;jznf; t&SdefavsmhoGm;w,f?
&mZ0wfom;awGudk reufunaetxd taqmifzGifhxm;ay;ayrJh EdkifiHa&;tusOf;om;awGuawmh waeukef tcef;xJae&w,f? 'gudk
ausmif;om;awGu wpwp csdK;azguf+yD;tcGifhta&; wdk;csJŒ,l&mu aemufydkif;rSm EdkifiHa&;tusOf;om;awG vJ taqmif0if;xJ tawmfav;
vGwv f w G v
f yfvyf oGm;vmcGiahf wG&vmw,f? &mZ0wftusO;f om;awGvdk taqmifwaqmife@J waqmif ul;oef;oGm;vmcGiahf wmh r&ygb;l ?
3 aqmifrmS ckvykd pkH u H ikd u f |eZf mwfoiG ;f a&;ay:vpD jyeftaumiftxnfazmfaewJo h wif;awG[m wdu k af wGrmS &Sw d hJ ausmif; om;awGqD
wpwpeJŒa&mufvmwJhtcg tJ'gukdwefjyef&ifqdkifzdkŒ aqG;aEG;n‡dESdKif;r_awG pvkyf=uw,f? wGJbufaxmifu r_dif;&mjynfh/ a&$wd*HkeJŒ OD;oefŒ
ta&;tcif; ausmif;om;awG/ wjcm;Ekid if aH &;tusO;f om;awGvJ wdu k yf w JG u kd zf Œkd aqG;aEG;jyifqif=uw,f? axmiftm %mydik af wG[m zdEydS af &;pDrH
udef;rpcif xHk;pHtwdkif; waxmifvHk;udk wvm}uD; pDao;w,f?
5 wdu k ef ŒJ 4 wdu k t f wdu k ausmif;om;awGeŒJ wjcm;Ekid if aH &;tusO;f om;awG[m 1977 ck/-o*kwv f 16 &ufukd &ufowf rSwv f u kd +f y;D
tpmiwfcw H udk yf w
JG u kd zf Œkd qH;k jzwfvu kd =f uw,f? 4 wdu k t f &Snu f ausmif;om;awGuawmh ta=umif;a=umif;a=umifh wdu k yf rJG mS ryg0if=ubl;?
'DypkH uH ikd f ay:vpD[m taES;eJŒtjref wdu k x f u J ausmif;om;awGeŒJ wjcm;Ekid if aH &;tusO;f om;awGqD a&muf vmrSmjzpfvŒkd &mZ0wfaqmifawGukd
wuGJwjym;tydkŒrcH&cif wpkwpnf;xJ&SdaewHk;/ udk,fuvufOD;atmif pwdkufzkdŒ qHk;jzwf vdkuf wmjzpfygw,f? tpmiwfcHrJh ausmif;om;eJŒ
Ekid if aH &;tusO;f om;pm&if; awmif;vdu k w f t hJ cg 5 wdu k u f ausmif;om;tygt0if Edik if H a&;tusO;f om;tm;vH;k eD;yg; 80 cefŒeJŒ 4 wdu k t f wku d
ausmif;om; 30 ausmpf m&if;ay;=uw,f? tpmiwfcw H u kd yf uJG kd aemuf qH;k tcsed t f xd toufpeG Œf wdu k rf hJ trmcH 40 avmufvrkd ,fvŒkd cefŒrSe;f
xm;+yD;5 a,muf 6 a,mufavmuf toufpGefŒ&Ekdif w,fvdkŒ wGufxm;w,f? 5 wdkufuausmif;om;awGu 4 okwfcGJ+yD;wokwfeJŒwokwf
3 &ufpDjcm; tpmiwfcHzdkŒeJŒ tpmiwfcH olawGudk cGJxkwfwm/ ae&ma&$Œwmvkyf&ifawmh &ufrjcm;awmhbJ w&u+yD;w&uf qufwdkuf0ifzdkŒ
qH;k jzwf=uw,f? 4 wdu k t f wdu k ausmif;om;awGuawmh tm;vH;k wokwx f pJ =uw,f? axmifwiG ;f tawGŒtñuHt& tpmiwfcw H u kd yf 0JG if&if
axmiftm%mydik af wG u aomufa&ygjzwfypfwm ñuHcb hJ ;l vdŒk tckwu kd yf rJG mS tpmiwfomru a&iwf'%fygcEH idk &f nf&zdS Œkd tm;vH;k pdw f "f mwft f &
jyifqifxm; =uw,f?
'DwcgtpmiwfcHqENjy&mrSm =udKwifumuG,fwJhtaeeJŒ tdrfawGudk axmif0ifpmuwqifh Œ0rf;ESKwfaq;awG =udKrSmxm;w,f?
tpmiwfrcHcif 0rf;ESKwfxm;vdu k w f t hJ wGuf tl&iS ;f oGm;+y;D pjrif;cHwm Adu k af tmifw h mawG rjzpfEikd af wmhyg? owfrw S xf m;wJh &ufrmS awmif;qkcd suf
awGukd pm&Guw f &Gurf mS a&;+yD;ausmif;om;awGtygt0if wdu k yf 0JG if Ekid if aH &;tusO;f om;tm;vH;k vufrw S x f ;kd +yD;axmif0g'gawGvufxJ xnfh
vdu k w f ,f? awmif;qdck suaf wGuawmh t"dutm;jzifh Ekid if aH &;tusO;f om;awGtm;vH;k udk yHpk u H ikd f tvkycf ikd ;f r_zsuo f rd ;f a&;eJΠEkid if aH &;tusO;f om;
awG oD;oefŒxm;a&;/ wdu k u f ausmif;om;awGeŒJ wjcm;Ekid if aH &;tusO;f om;awGukd taqmifjyefyŒkd ay;a&;eJŒ wjcm;xH;k wrf;pOfvm awmif;aeus
tcGit hf a&;awG jzpfygw,f? wdu k yf pJG 0ifwn hJ rSm ausmif;om;rsm;[m wdu k yf 0JG ifocD si;f awGeŒJ uAsmawG wa,muf+yD;wa,muf qd=k u/ &Gw=f u
w,f?
5 wdu k uf yxrtokwf tpmiwfco H al wGukd wdu k yf pJG 0ifw&hJ ufrmS bJ 6 wdu k yf w d v f u kd +f yD;a&jzwfw,f? yxrtokwf rSmygoal wGu
75 a&$wd*Hkta&;tcif;u udkOD;vSapm (pufrlwuUodkvf/ ,ck pma&;q&m/ uAsmq&m cdkifatmif/ ppfawG)/ udkoef;Ekdif (ynma&;/ zm;tH)/
udw k ifatmif (&efuek f 0§o wuUov kd Of ya'/ erfph ef/ yavmiftrsKd ;om;)/ udck if0if; (ac: ) bd;k awmfcif0if; (vkyo f m;aumvdy/f use;f rma&;Xme
0efxrf;/ ,ck aoG;opfvli,ftzGJŒcsKyf/ etz axmifusaeqJ)/ udk0if;aqG (txuausmif;om;/ yg&rD/ ,ck a&$vD)/ udkjrifhOD; (ac: ) [mepf
(txuausmif;om;/ armfvjrdKifu|e;f )/ OD;oefŒta&;tcif;u udx k eG ;f xGe;f (pma&;q&m awmifwiG ;f udu k }kd uD;.om;/ Auyod‹k awmcdk usq;kH )/
udkausmfpdk; (&efukef0dZPmody`H/ yJcl;ouUv)/ r_dif;&mjynfhta&;tcif;u udkjrifhOD; (&efukef0dZPmody`H/ a&eHacsmif;)/ udkwif0if;armif (tif;pdef)/
rD;armif;pmapmifxw k af 0r_u udjk rat; (udu k ;kd u|e;f jyef/ vufyw H ef;/ ,ck NLD)/ Adv k af usmaf Zmrdom;pk awmcd&k mrSm um;armif;+y;D vdu k yf Œkd ay;vdŒk
axmifusvmwJh pufrlwuUodkvfausmif;om; udk&J0if; (,ck =opa=w;vs) wdk@jzpf=uw,f? udk&J0if;[m ,cif ausmif;om;or*~ acgif;aqmif
uduk ;kd u|e;f jyef ud^k m%f0if;eJŒ udw k ifarmif0if;wdŒk &JŒ nDjzpfygw,f? ud&k 0J if;&JŒ tpfuEkd pS af ,muf[m u|e;f ujyefa&muf/ axmifuvGw+f yD;wJah emuf
yJcl;±dk;rAuyxH awmcdkcJh=uw,f? udkudk;u|ef;uae ref;atmif=unf (KNU usqHk;)/ ref;jidrf;armif (,ck KNU A[kdaumfrwD) wdkŒeJŒtwl
avSwpif;xJxGufajy; vmcJh+yD;aemuf yJcl;±dk;r Auy xHa&mufaewJh q&matmifa0/ wjcm;awmcdku|ef;jyefwOD;jzpfwJh rE Wav;wuUodkvf
ausmif;om;or*~ acgif;aqmif udkatmifabmf wdkŒeJŒtwl olwdkŒnDtudkESpfa,muf[m 1974 ckrSm a&Gusife,ftwGif; vlrsdK;a&;EkdifiHa&;
tpGef;a&muf orm;wcsdKŒ&JŒ vSnfhzsm;vkyf=uH owfjzwfjcif;cH&+yD;a&wdrfepfcJh&w,f?
yxrtokwf wdu k yf w d cf &H wJt h cg usew f hJ 5 wdu k af usmif;om;rsm;eJΠwjcm;Ekid if aH &;tusO;f om;rsm;u rlvpDpOfovdk 3 &ufprD jcm;
awmhbJ aemufwaeŒup+y;D qufwu kd f tpmiwfcw H u kd yf 0JG if=uw,f? aemuftokwaf wGuakd wmh 6 wdu k rf ydwEf idk af wmhbJ 5 wdu k rf mS bJ tpmiwf
rcHao;olawGeŒJ oD;jcm;tcef;cGx J m;w,f? tpmiwfco H al wGukd tpmiwfrcHao;olawGu ðypkun l cD iG rhf &yg? 4 wdu k tf wduk f ausmif;om;awG
uawmh tm;vHk; owfrSwf&ufrSmp+yD;tpmiwfcH=uw,f? tJ'DrSmyg0ifolawGu r_dif;&mjynfhu 1? udkatmifapmOD; (oGm;aumvdyf/ ykodrf/
,ck NLD-LA)/ 2? udkausmfaZ,s (0dZPmody`HwuUodkvf)/ /3? udkrif;xGef;0if; (*sDwDtdkif)/ 4? udkcifarmifcsdK (pufr_wuUodkvf/ rE Wav;/ ,ck
usL&Siq f &m)/ 5? udpk ef;vSKd if (pufrw _ uUov kd /f rE aW v;)/ 6? ud0k if;xGe;f (&efuek f 0dZm… ody/H` ,cku, G v f eG )f / 7? udx k eG ;f atmifa&G (pufrw _ uUov kd /f
zsmyH)k polwŒkd eJŒ a&$w*d t kH a&;tcif;u 8? udpk ;kd 0if; (&efuek 0f Zd mP ody/H` ,ck *syefEidk if H {&m0%f*sme,f)/ 9? udak usmaf tmif (pD;yGm;a&;wuUov kd )f /
10? udjk rifah qG (pufrw l uUov kd /f rH&k mG qm;vif;}uD;)/ 11? udrk if;atmif (ac: ) *d&k , S af v; (tvuausmif;om;/ awmifOuUvm)/ 12? udo k ef;Ekid f
(aumifpDpma&;/ /,ck etzaxmifusaeqJ yk*Hoef;Ekdif)/ 13? udkatmifoef;jrifh (pD;yGm;a&;wuUodkvf/ ,ckuvvw)/ 14? udkzkef;jrifh
(0§owuUodkvf)/ 15? udkatmifwifodef; (0§owuUodkvf/ oHwGJ/ &cdkiftrsdK;om;/ ,cka&$vD)/ 16? udkrdk;jrifh (txuausmif;om;/
,ckjynfolŒwdk;wufa&;ygwD)/ 17? udkwifa&$ (ac: ) qrfqeff (tvuausmif;om;/ ,ckvlŒabmifopf)/ 18? udkausmfpdef (ordkif;csnf puf/ 74
tvkyform;oydwf) wkd‹jzpf=uw,f?
ppftpd;k &axmifawGrmS tpmiwfcw H ukd yf 0JG ifwmudk òzdcw JG ehJ nf;ESpef nf;&Sw d ,f? or±d;k usenf;u tpmiwfco H al wGa&SŒ xrif;[if;awG
teH@woif;oif;/ qDwa0ha0heJΠvmcsay;+yD;qGJaqmifwJhenf;jzpfw,f? 'gayrJh ydktoHk;rsm;wJhenf;uawmh tpmiwfcH olawGudk aomufa&
jzwfwmjzpfw,f? tckwdkufyGJrSm tpmiwfcHolwcsdKŒu rdrdwdkŒt0wftpm;awG óud;eJŒcsnf+yD;wdkufcef;tjyif buf rdk;&GmxJvSrf;ypf/ rdk;a&&$Jepf
oGm;wJt h cg óu;d eJŒjyefq, JG /l a&n‡px f w k +f y;D aomuf=uw,f? wcsKd ŒvJa&jyef (qD;) aomuf=unf=h u w,f? wcsKd Œuawmh 'Dtwdik ;f =u=hH uchH aH ew,f?
a&jyefaomufwJhenf;u &uf=umvmwJhtcg tvGefeHapmfvm+yD;t&omvJ t0ifqdk; vmwJhtwGuf qufraomufEkdif=uawmhyg?
5 wdkufuausmif;om;trsm;pk}uD;[m tpmiwfcH/ txl;ojzifh a&iwf'%f rcHEkdif=ubJ wdkufyGJp+yD;2-3 &ufavmuft =umrSm
wa,muf+yD;wa,muf t&SHl;ay;aemufqkwfoGm;=uw,f? olwdkŒ[m axmiftm%mydkifawGqDrSm wdkufyGJuxGufa=umif;/ axmifpnf;urf;
twdkif; aerJhta=umif; vufrSwfxdk;&+yD;wdkufyGJquf0ifolawGeJΠtcef;cGJxm;cH&w,f?
wywfavmuft=umrSm t0wfawGr;kd a&xJc+H y;D a&aomufwm axmif0g'gawGawGŒoGm;vdŒk tpmiwfco H al wGukd t0wft pm;tm;vH;k
c|w, f o l mG ;+y;D ud, k wf ;kH vH;k xm;w,f? ðcpH &mapmifyg odr;f oGm;vdŒk tpmiwfcw H u kd yf 0JG ifoal wG[m rd;k at;at;rSm a&wpufraomuf&bJ wdu k cf ef;
xJ ud, k v f ;kH wD;tdy&f w,f? 6 wdu k yf w d cf &H wJh yxrtokwt f pmiwfco H al wGeŒJ 4 wdu k t f wdu k f tpmiwf cHot l rsm;pk[m 10 &ufwikd af tmif
awmifhcHaeayrJh useftrsm;pk}uD; t&SHl;ay;xGufoGm;+yD;rlv&nfrSef;ovdk trmcH 40 avmuf rusefEkdifawmhbl;qdkwm oabmaygufvmvdkŒ
tm;vHk; oydwfvSefvdkuf&w,f? 5 wdkufrSm yxrtokwfu r[kwfbJ aemufqHk; tenf;pk usefwJhxdwdkufyGJ0ifolawGuawmh r_dif;&mjynfhu
udkrsdK;xGef; (ac: ) cGefqdkif; (aq; 1/ ,ck aoG;opfvli,ftzGJŒcsKyf/ etz axmifxyfusaeqJ)/ udk+idrf;0if; (pufrlwuUodkfvf/ ,ck tdENd,)/
udkwifat;=uL (ac: ) armifr_dif;vGif (pufrlwuUodkvf/ tif;0 wHwm;OD;/ ,ck trsdK;om;EkdifiHa&;wyfaygif;pk/ etz axmifusaeqJ)/
ud k a usmf a usmf O D ; (*sD w D t d k i f / ,ck pma&;q&m +id r f ; at;td r f ) / a&$ w d * H k t a&;tcif ; u ud k a tmif x d k u f (aq; 2/ òrd Œ vS / ,ck
&efuek pf w d wf ikd ;f usvufzuf&nfqikd )f / udak 'Am&mh*sf (&efuek 0f Zd mP odyOH` ya'/ ausmufr/J a*:&cg;trsKd ;om;)/ udak X;atmif (&efuek 0f Zd mP odyOH` ya'/
oHvsif ,ck u,ef;jynfopf)/ udkat;atmif (aq;1/ &efukef)/ pwJholawGjzpfw,f? tpmiwfcHolawGxJaemufqHk;usefolu udkpdk;0if;
(&efukef0dZPmody`H/ ,ck *syefEkdifiH) jzpf+yD;tpmiwfcH 12 &ufajrmufrSm 4 wdkuftwdkufae xrf;pifeJŒxrf;xkwfoGm;+yD;6 wdkufydwfvu dk fw,f?
udpk ;kd 0if;eJΠ6 wdu k f ydwcf x H m;&wJh 5 wdu k f yxrokwf tpmiwfco H al wGukd useaf usmif;om;awG wdu k yf u JG xGuw f t hJ a=umif; vufrw S x f ;kd xm;wJh
pmtkyjf y+yD;tm%mydik f awGuqGaJ qmifvŒkd qufwu kd v f rJ xl;awmhb;l qd+k yD;pdwaf v#mv h ukd =f uw,f? 10 &uf=umtpmiwfc+H yD;jyefpm;olawGukd
vH;k wD; xrif;bJwcgwnf; wef;au|;vdŒk Adu k ef mAdu k af tmifjh zpf=uw,f? uHaumif;axmufrpGmbJ 'Dxufq;kd qd;k 0g;0g; a&m*ga0'emawmh rjzpf
vdu k yf gb;l ? 'Dvekd ŒJ 1977 ckatmufwb kd mv u|eZf mwfoiG ;f a&;ay:vpDwu kd zf suaf &; 4 wdu k ef ŒJ 5 wdu k f ausmif;om;rsm;&JŒ wku d yf [
JG m t±_;H }uD;±_;H
oGm;cJyh gawmhw,f? tajctaeydq k ;kd oGm;&wmu tpmiwfcaH usmif;om;awG[m ,cif tpmiwfcw H u kd yf aJG wGvkd wnDxJ 0ifwm/ txl;ojzihf
wnDwnf;oydwv f eS w f mrsKd ; rvky=f ubJ wa,mufwayguf t±_;H ay;oGm;=uwm[m tm%mydik af wGtwGuf ydk tuGuq f u kd of mG ;apygw,f?
4 wdkufeJŒ 5 wdkuf tpmiwfcHwdkufyGJ vHk;0òydoGm;+yD;aemuf ausmif;om;awGtygt0if EkdifiHa&;tusOf;om;awGudk &ufwcsdkŒ
wdkufxJrSmbJ qufxm;w,f? 3-4 &uft=umrSm yJ[if;todk;awG au|;wJhudpPeJŒywfouf+yD;ausmif;om;awGeJŒ0g'gawG pum;rsm;=uw,f?
tJ'n D aerSm a&$w*d t kH a&;tcif;u udak tmifxu kd f (aq;2/ òrdŒvS/ ,ck pdww f ikd ;f uspm;aomufqikd )f udk t&if qH;k ac:xkwo f mG ;w,f? 'DaemufrmS
5 wdkufrSm&SdwJh usefausmif;om;awGtygt0if EkdifiHa&;tusOf;om;tm;vHk; wa,muf+yD;wa,muf 15 rdepf-rdepf 20 avmufjcm;+yD;
ac:xkww f ,f?
ac:xkwcf &H olawGukd tjyifrmS apmiftyk v f u kd +f yD; 6 wduk yf wd wf ,f? 6 wdu k x f aJ &mufawmh toifph pk nf;xm;wJ0h g'gawG/ ppfaxmuf
vSr;f a&;awGeŒJ &mZ0wftusO;f om;a'guw f ikd af wG0ifvm+y;D a&a&vnfvnf0ikd ;f E$m=uw,f? 0g'gawGeŒJ &mZ0wftusO;f om;awG 100 avmufukd
pkxm;+yD;toifhapmifhaewmjzpfw,f? 6 wdkufwcef;udk ausmif;om; 4-5 a,mufxnfh+yD;0g'gawG/ ppfaxmufvSrf;a&;awGeJΠ&mZ0wfom;
a'guw f ikd af wG wa,mufanmif;&ifwa,muf 0dik ;f tHk qGr;f }uD;avmif;=uwmjzpfw,f? eHygwf 'kwrf ygayrJh om;a&jym;/ ppfcg;ywf/ }udrv f ;kH awGe‹J
vufo;D awG/ vuf0g;awG/ ppfzed yfawG azmazmoDoo D ;kH =uvdŒk aoG;xGuo f , H kd zl;a,mifaygu+f yu J ek =f uw,f? tJovdk tm;&yg;&±du k Ef u fSd +y;D wJt h cg
yHkpHtjynfhpudkifygw,f? 'g%f&mawG aq;rxnfhay;yg? 6 wdkufwifru usefwJh 4 wdkuft&Snf/ twdkuf ausmif;om;awGtygt0if
EkdifiHa&;tusOf;om;tm;vHk;udkvJ yHkpHudkifygw,f? 4 wdkuftwdk udk0if±dkuf=uawmh yxrqHk;tcef;u eHywf 19 yg? tJ'Dtcef;rSm
tpmiwfcHqENjywm 10 &uf=umvdkŒ aumif;aumif; evHrx Edkifao;wJh udkwifa&$/ udkausmfpdef/ armifarmifjrifheJŒ udkatmifapmOD;wdkŒudk
ppfaxmufvSrf;a&; wyf=uyf=uD;tqifh&Sd odef;jrdKifeJŒwpk 0ifvm+yD;ppfzdeyfeJŒaqmifhuef/ vufoD;eJŒxdk;/ om;a&cg;ywf/ =udrfvHk;pwmawGeJŒ
0dkif;or=uw,f? 'Daemuf yHkpHudkifw,f? 4 wdkuf/ 5 wdkuf/ 6 wdkufrSm tpmiwfcHqENjywJhaeŒup+yD;37 &ufa&csdK;ray;bJxm;w,f? 38
&ufajrmufaeŒrSm wcsKd Œudpk pfacG;wdu k af c:oGm;+yD;a&csKd ;ay;w,f? tJ'aD emuf 4-5-6 wdu k uf Edik if aH &;tusO;f om;trsm;pkukd &mZ0wf aqmif(t
csKyf 1-2 aqmif) awGupkd pfacG;wdu k yf Œdk vdu k w f ,f? wcsed w f nf;avmufrmS 2 wku d u
f OD;oef‹ta&;tcif;eJ‹ a&$w*d t kH a&;tcif; ausmif;om;awG
tm;vHk;udk ppfacG;wdkufydk‹+yD;0g'g awG &mZ0wftusOf;om;a'gufwdkifawGu y,fy,fe,fe,f yHkpHudkifw,f? wywfavmuf tjyif;xefqHk;
yHkpHudkif+yD;wJhaemuf &mZ0wf aqmifawG ydk‹vdkufw,f?
&mZ0wfaqmifawGrmS tcef;}uD;wcef;udk ausmif;om; 3-4 a,mufxnf+h yD;yHpk aH y;w,f? tvky=f urf;awmhrcdik ;f yg? axmiftm%m
ydik af wGu trmcHacgi;f aqmifvŒkd ,lqwJh tenf;pkuakd wmh 4 wdu k ef ŒJ 5 wduk rf mS wa,mufwcef; wESpef ;D yg;avmuf qufvufwu kd yf w d x f m;+y;D rS
&mZ0wfaqmifawGyŒkd vdu k w f ,f? ,cifu ‘qlyal &;ausmif;om;’ vdŒk axmiftm%mydik af wGu ac:a0: oH;k EH;_ cJ&h mu ,cktcgrmS awmh ‘axmifus
&Jbuf’ vdkŒajymif;vJac:a0:vmw,f?
6 wdu k x f J 0dik ;f +yD;qGr;f }uD;avmif;aecsed rf mS ppfaxmufvrS ;f a&;awGeŒJ 0g'gawGyg;pyfu pum;wcGe;f xGuv f mw,f? “rif;wdŒk ausmif;
om;awG[m awmxJuolyek x f ufyq kd ;kd w,f” wJ?h 'g[m Armjynfppftm%m&Siaf wG&ŒJ ordik ;f jzpfw,f? 1962 ckup+yD;ppftpd;k &tqufquf
awmufav#mufc, H l usio hf ;kH cJw
h hJ oabmxm;&yfwnfcsuf jzpfw,f? rqv/ e0w/ etz ppftyk pf t k m;vH;k [m 'Dc, H cl sut f wdik ;f worwfxJ
v_yf&Sm;&yfwnfcJhwm/ v_yf&Sm;&yfwnfaewm/ v_yf&Sm;&yfwnfaetHk;rSm jzpfygw,f?
'DtcsdefrSmbJ &ifuGJwdkufrSm aemufqHk;usefaewJh OD;oef@ta&;tcif;eJ@ a&$wd*Hkta&;tcif;ausmif;om; 25 a,mufuvJ
taxGaxGyHkpHay:vpDudkwdkufzsufzdk@eJ@ ,cif&xm;wJh pmtkyfpmwrf;oGif;cGifhvdk tcGifhta&;awG zsufodrf;cH&wmjyef&zdk@ tpmiwfcH
wdu k yf 0JG if=uw,f? OD;oef‹ta&;tcif;u udak omif;at; (&efuek f 0§o wuUov kd /f rtlyif/ ,ck NLD)/ udpk vSaiG (&efuek f 0§o wuUov kd /f
,ck KNU wyfr[m 2)/ udkjrifh[ef (&efukef0§o wuUodkvf/ c&rf;/ ,ck pdwfwdkif;usvzuf&nfqdkif)/ udkarmifarmifwdwf (&efukef 0§o
wuUov dk /f ,ck ABSDF)/ udkpdk;!Gef@ (&efukef 0§o wuUodkvf/ ,ck tar&duefjynf)/ udkoufOD; (tvu ausmif;om;)/ udkatmifudk
(&efukef0§o/ ,ck e,l;ZDvef)/ 75 *|efta&;tcif;u udkxGef;oef; (aq; 2/ armfvjrdKif)/ udkoef;xGËf (aq; 2/ [oFw)/ udkpdk;atmif (aq; 2/
[oFmw)/ udkausmfausmf (txuausmif;om;/ rif;bl;/ ,ck ABSDF udkvGrf;%D)/ udkjrifhxGef; (&efukef0=o/ a&eHacsmif;/ ,cka&$vD)/
udkarmifarmifvwf (&efukef0dZ…mody`H/ &efukef bm;vrf;)/ udk0if;atmif (&efukef0§o/ awmifom)/ udkpdef0if; (pD;yGm;a&;wuUodkvf)/ vmvl;
(tvuausmif;om;/ Auyodk@awmcdkusqHk;) pwJholawG yg0ifw,f? tpmiwfcHwm 2 &uft&rSm tm;vHk;udkac:xkwfoGm;+yD;
ppfacG;wdkufydwfvkdufw,f? ac:oGm;&mvrf;wav#mufvHk;eJ@ txl;ojzifh rdef;a*s;a&S@rSm t}uD;tus,f0dkif;±dkufwmcH&w,f? ppfacG;wdkufxJ
aemuf 7 &ufqufxm;&mrSm vH;k 0tpmiwfa&iwfxm;+yD;apmif/ zsm/ *efzvm; (aemufaz;td;k ) ray;bJxm;w,f? 7 &ufjynhaf wmh tm;vH;k udk
&mZ0wftusOf;om;taqmifydk@+yD;tjywfyHkpHudkif ygawmhw,f?
ra&SŒraESmif;avmufrmS bJ wGb J ufaxmifrmS &Sw d hJ ausmif;om;awGtygt0if Ekid if aH &;tusO;f om; 40 avmufuvJ yHpk u H ikd f u|eZf mwf
oGi;f a&;ay:vpDukd pwdu k =f uw,f? naetaqmifyw d cf sed rf mS taqmifxjJ yefr0ifbJ tm%mzDqef+yD;awmif;qdck suaf wGukd tm%mydik af wGqD
wifvu kd w f ,f? 'DtcgrmS 3 aqmifypkH pH udik u f wJu pwif;bdik v f yk x
f m;wJh 0g'g 200 avmufu }udr'f ikD ;f awGuikd +f yD;eHygw'f w k af wGeŒJ 0if±u kd w f ,f?
ausmif;om;awGu aºuG;a=umfoaH wGatmf=uayrJh jyefvnft=urf;zufcck rH r_ vkycf yhJ g? ausmif;om;awG tygt0if Ekid if aH &;tusO;f om; trsm;
tjym; jyif;jyif;xefxef '%f&mtemw& &cJ=h uw,f? tJ'aD emuf wdu k yf 0JG ifoal wGukd ppfacG; wdu k yf Œkd +yD;yHpk u
H ikd cf whJ ,f? tJ'w D u kd yf rJG mS r_id ;f &mjynfh
ta&;tcif;u udk0if;jrifh (pufr_wuUodkvf/ ,ckaw;a&; 0if;rif;axG;)/ udkjrifhvSdKif (aq;-1/ tif;awmf/ ,ck tar&duefEkdifiH)/ udkapmvSdKif
(pD;yGm;a&;wuUodkvf/ tif;awmf/ ,ck NLD v$wfawmftrwf)/ udkausmfrif;armif (&efukef0dZPmody`H/ ,ckyef;csD'DZdkif;q&m/ tifrwef*,ufx
±dkufcwfoGm;cJhwJh 1976 &efukef0dZ…mody`H ESpfvnfr*~Zif; rsufESmzHk;yHkqGJol)/ 4if;&JŒtpfudk udkausmf0if;armif (&efukef0dZPmody`H/ uAsmq&m)/
udo k ed ;f oef;OD; (rE aW v;0dZmP ody/H` ,ck trsKd ;om;Ekid if aH &;wyfaygi;f pk/ etzacwfaxmifxyfus)/ udo k ef;a&$ (*sw D t D ikd /f csi;f trsKd ;om;)/ udt k ikd Af if
(*sw D t D ikd /f ykord )f / udx k eG ;f xGe;f OD; (*sw D t D ikd /f armfvjrKd ifu|e;f )/ udck ifarmifoef; (&efuek 0f Zd mP ody-H` Oya'/ rH&k mG )/ udo k ef;wifah tmif (pufrw l uUov kd /f
a&$u)l / udpk ;kd 0if; (pD;yGm;a&;wuUov kd /f ig;odik ;f acsmif;)/ udak usmrf if; (pufrw l uUov kd /f rE aW v;)/ teDarmif (&efuek f 0§owuUov kd /f uAsmq&m)/
urm&$wf*gwfwJrD;±_DŒr_u udkjrifhatmif (&efukef0dZPmody`H)/ udkcifa&$ (&efukef0dZPmody`H)/ OD;oefŒa&$wd*Hk ESpfr_wGJu udkcifarmifvif; (&efukef0dZPm
ody`Hausmif;om;a[mif;)/ a&$wd*Hkta&;tcif;u udkjrifhat; (&efukef0dZPmody`H)/ udkausmf&if (EkdifiHjcm; bmomody`H/ rGeftrsdK;om;)/ rdk;+AJ (ac: )
aygufp (tvuausmif;om;) eJΠtouf20atmuf ausmif;om;av;awG trsm;tjym;yg0if+yD;rD;armif;pmapmifxkwfa0r_eJΠAdkvfausmfaZm
awmcdkqufpyfr_u udkpdef (ppfawmif;puULpuf ynm&Sif0efxrf;/ ucsifjynfe,f ABSDF twGif; tcsif;csif;ðzkwfxkwfowfcH&ol)/ udkaZmf
(a&wyf)/ udpk ed 0f if; (aq;wyf/ jynf)/ udak e0if; (use;f rma&;Xme0efxrf;) polwŒkd yg0if=uw,f? ppfacG;wdu k rf mS yHpk u H ikd +f y;D aemuf &mZ0wfaqmifawG
qDykdŒvkdufw,f? udkcifarmifvif; eJŒudkjrifhvSdKifudkawmh 5 wdkufrSm 2 ESpfausmfquf+yD;wdkufydwfxm;vdkufw,f? 3 aqmif/ 2 wdkuf/ 4 wdkuf/ 5
wdkufeJΠwGJbufaxmifu wdkufyGJ0ifolawGudk axmif0ifpm wvavmuf ydwfvdkufao;w,f?
'D 1977 ck -=o*kwv f wdu k yf aJG wG[m tifrwefwu kd o f ifw
h /hJ ta&;}uD;vSwhJ tqH;k tjzwfwu kd yf aJG wG jzpfayrJh ausmif;om; awG[m
udk,fhtiftm;udk,f ydkwGufcJhrdwm t"dutm;enf;csuf jzpfoGm;w,f? 'ghtjyif 3 aqmif/ 4 wdkuf 5 wdkufeJŒwGJbufaxmifu ausmif;om;eJ‹
Ekid if aH &;tusO;f om;awG[m &efou l ud, k u hf kd bmwckrS wdu k ±f u kd vf yk rf vmcif ud, k u f t&ifpwdu k w f mjzpfvŒkd usKd ;a=umif;qDavsmrf y_ ikd ;f rSmvJ
tm;enf;oGm;w,f? t"dutrSm;uawmh ,cifwu kd yf t
JG &Sed af wGeŒJ rdrw d @kd ausmif;om;awG[m Ekid if aH &; pdw"f mwff jrifrh m;=uHch ikd w f ,fvŒkd qENpJG
usus tuJjzwfrdwmbJjzpfw,f? udkudk;u|ef;wdkufyGJawGta=umif; =um;od+yD;aemuf rdrdwdkŒvJ udkudk;u|ef;&JabmfawGvdk wdkufEkdifwJhtqifh
&Sdr,fqdk+yD;tm;uspdwfeJΠpdwful;,Ofr_aygif;um udk,fhudk,fudkydkwGufrdcJhw,f? wu,fu awmh ukd,ftompD;&aewJh tajctaeaumif;rSm
tm;vH;k vdv k kd wufºuGae=u+yD;bmtcuftcJrS }uD;}uD;rm;rm;rawGŒ&bJ vdu k yf gr a=umif;aecJ=h uwmjzpfw,f? ppftm%m&Sipf epfqefŒusiaf &;
tajccHtm;jzifh &Sd=uayrJh a&SŒydkif;rSmajymcJhovdk taysmhtrm 'D*&DuGmjcm;r_trsdK;trsdK; }uD;}uD;rm;rm;awG &Sdae=uwmjzpfygw,f? wdkufyGJ0if
oltcsif;csif; tqufjywfoGm;wJhjy\emeJŒ a&iwf'g%f cHEkdifa&;jy\emawGudkvJ vufawGŒrSm rausmfv$m;EkdifcJhygbl;?
vDeifajymcJzh ;l wJh “oydwo f rm;wdik ;f ya&mfzuf&iS ef ,f awmfveS af &;orm;r[kw?f oydwo f rm;eJŒ ya&mfzuf&iS ef ,f awmfrvSeaf &;
orm;=um;rSm ta&;ygwu hJ jJG ym;r_}uD;}uD;rm;rm;&Sw d ,f? omrefoydwo f rm;awGukd trmcHxm;+yD;&efou l kd atmify&JG atmif wdu k vf Œkd r&Ekid b
f ;l ?
ya&mfzuf&iS ef ,f awmfveS af &;orm;awGubJ trmcHvyk +f yD;omrefoydwo f rm;awGukd pnf;±H;k wdu k yf 0JG if&r,f? omrefoydwo f rm;qifu h ae
ya&mfzuf&Sife,f awmfvSefa&;orm;tqifh a&mufatmif t&nf tcsif;t&a&m/ ta&twGuft&ygjr‡ifhwifzdkŒvdkw,f” qdkwJhpum;awGudk
'DwdkufyGJawGtwGif;rSm vufawGΠodjrifoabmaygufcJh&w,f?
'DvdkeJŒ tif;pdefaxmifxJrSm wcsdefu bkef;rD;aevawmufycJhwJh ausmif;om;tifyg,m}uD; usqHk;òydvJ oGm;cJhygawmh w,f? 'gayrJh
ausmif;om; ppfonfawmfawG vH;k 0OD;usKd ;oGm;wmr[kwb f ;l qkw d mudak wmh axmifuaemufq;kH vGww f t hJ csed x f d awmuf av#mufawGŒ&ygw,f?
wzufrmS awmh rqvppftyk pf &k ŒJ Ekid if aH &;tusO;f om; tqift h wef;zsuo f rd ;f a&; yHpk u H ikd uf |eZf mwfoiG ;f a&; ay:vpD[m twdik ;f twmwckxd
atmifjrifr_&oGm;wm 'DuaeΠetzacwfwdkifatmif jzpfoGm;ygawmhw,f?
rqv ppftpd;k &[m 1974-75 ckEpS af wGrmS t=uyftwnf; tifrwef}uD;cJw h ,f? wEkid if v H ;kH vlO;D a&&JΠ91 &mcdik Ef KS ef; ausmf axmufcH
twnfðyw,fqdkwJh wygwDtm%m&Sifpepf zGJŒpnf;tkyfcsKyfyHk tajccHOya'csrSwf+yD; 6 vt=um 1974 ar*|efv rsm;rSm ‘jrefrmhqdk&S,fvpf
vrf;pOf&ŒJ tajccHtiftm;vdŒk qdw k hJ tvkyo f rm;awG wEkid if v H ;kH tESŒH oydwaf rSmufqENjy=uwmudk ppftpd;k &u &uf&ufpufpuf ypfowfòzdciG ;f
vku d jf cif;tm;jzifh rqv&JŒ ‘qd&k , S v f pf'rD u kd a&pD' vdŒk qdw k hJ rif;om;acgi;f pGyf vH;k 0u|wu f somG ; +yD;aemuf òrdŒay:vlxt k ºkH uGra_ wG/ ausmif;om;
v_yf&Sm;r_awG 6 vwcg jyif;jyif;xefxefaygufuGJvmcJhw,f? ppftpdk;&&JŒ tajc tae tifrweft=uyfqdkuf&muae tckvdk vlxktHkºuG
v_yf&Sm;r_awG ay:vmwmygbJ? 'DvdkpD;yGm;a&;/ EkdifiHa&;/ vlr_a&; t=uyftwnf;awGeJŒtwl &efolwGif;yËdyuQawGvJ jyif;xefvm+yD; Adkvf}uD;
tke;f ausmjf rifw h Œkd &JŒ Ekid if aH wmfvyk =f uHr/_ rqvygw, D el pf OuUÏa[mif; ref;aiGatmif&ŒJ Ekid if aH wmfopPmazmufr/_ rqvygw, D el pf OuUXa[mif;
OD;xdefvif;&JŒ &cdkifjynfcGJxGuf&ef =uHpnfr_qdkwmawG rzHk;EkdifrzdEkdifay:vmw,f? 'Dumv[m 1962 ckeJŒ 1988 =um; ppftm%m&SifawG&JŒ
t=uyftqdkufqHk;umv jzpfcJhyg w,f?
tJovdkppftm%m&SifawG&JΠtajctaeqdk;uae+yD;1976 ckaemufydkif;rSm u,fwif&SifawG ay:vmcJhw,f? ppftm%m&Sifpepfudk
toufqufay;cJholawGuawmh 'DuaeŒArmjynfrSm 'Drdkua&pDrusifhoHk;rcsif; pD;yGm;a&;tultnDawG jzwfawmufxm;r,fvdkŒ ajymaewJh
urBmhb%f/ (taemuf) *smr%DEkdifiH/ *syefEkdifiHeJŒ tdkyufac: a&eHa&mif;EkdifiHrsm;tzGJŒ wdkŒjzpfw,f? 'DtzGJŒtpnf;awG/ EkdifiHawG&JŒ pD;yGm;a&;
tultnD[m bufaygi;f pHk t=uyftwnf;qdu k af ewJh rqvppftpd;k &udk touf&alS ygu&f apcJ+h yD;ae0if; rqv twGuf pD;yGm;a&;t&omru
Ekid if aH &;eJŒ pdw"f mwfa&;t& tm;ay;r_yg jzpfapcJv h Œkd 1977 ckup+yD;ppftyk pf [ k m evHjyefx vmEkid cf w hJ ,f? wcsed x f rJ mS Ekid if w
H umhtajctae
tcif;tusif;awGvJ t&ifeJŒrwlwJh tajymif;tvJawGjzpfvm+yD;urBmh EkdifiH}uD;awG ay:vpDtajymif;tvJ jzpfvm=uw,f?
tJ'gawGeŒJ qufpyf=unf&h if 1977 -o*kwv f axmifwiG ;f wdu k yf aJG wG cGucf u G v f efvefatmif ±_;H oGm;wm em;vnf,v l Œkd &Ekid yf gw,f?
'ghtjyif pdefvGif&JŒtaetxm;udk tav;rxm;wm/ odkŒr[kwf av#mhwGufwmvJ ta=umif;wck ygEkdifygw,f? (tJ'Dum vavmufubJ
ajrmuftikd , f mvefrmS tdik t f mat tzGŒJ 0if Ekid if aH &;tusO;f om;awG tpmiwfcw H u kd yf 0JG ifwm rD', D mawGuwqifh urBmrSm [d;k av;wa=umf
a=umfjzpfcJhaomfvJ rm*&ufoufcsmu tifrwefacgif;rmrmeJŒ &yffcJhvdkŒ tusOf;om; 8 a,muf usqHk;cHwdkufcJhayrJh ratmifjrifbJ wdkufy±GJ _H;
oGm;wmjzpfcw hJ ,f?)
1977 ckESpf -=o*kwf-pufwbFmvawGup+yD;axmifwGif;rSm &efolŒzdESdyfr_tifrwef}uD;rm;jyif;xefvmwJhtcg ausmif;om; wcsdKŒ/
EkdifiHa&;tusOf;om;wcsdKŒvJ tm%mydkifawGxH tifazmfrmowif;ay;vkyf+yD;wOD;csif;taeacsmifzdkŒ tcGifhta&;&Sm=uwmawG vJ&Sdw,f? 76
r_dif;&mjynfhta&;tcif;rSm xl;jcm;r_wcku wuUodkvfaygif;pHku vrf;pOfvli,fausmif;om;awGyg0if+yD;axmifusukefwm jzpfygw,f? wu,f
uawmh olwdkŒyg0ifwm[m 8 av;vkH;umvwkef;u vrf;pOfvli,fawG/ rqv ygwD0ifawG jynfolŒbuf &yfwnf+yD;yg0ifwmrsdK; r[kwfyg?
ausmif;om;v_yf&Sm;r_udk 0ifa&muftkyfpD;+yD;rqvtvdkus vrf;a=umif;ay: a&mufatmifqGJ,lzdkΠ&nf&G,fcsufeJΠyg0ifjcif;omjzpfygw,f?
OD;oefŒta&;tcif;eJŒ 75 *|ef a&$wd*Hkta&;tcif;wHk;uvJ yg0iftkyfpD;zdkŒ óud;pm;cJhayrJh ausmif;om;xku vufrcHbJ armif;xkwfvdkŒ tm;vHk;
jyefacguo f mG ;=uw,f? olwŒkd u oD;jcm;vufurf;pmapmifawGxw k +f yD;ausmif; om;awGukd yHrk mS ;±du k pf nf;±H;k w,f? olwŒkd xkww f hJ pmapmifawGrmS
vl&nfc|efwHqdyfvdkvdk/ vrf;pOfvli,fwHqdyfvdkvdkxJ cGyfa'gif; xnfh xm;w,f? ausmif;om;oydwfwckvHk;udk trsm;qENt&OD;pD;aewJh EC
udt k odray;bJ tJovdk pmapmifawGeŒJ ydpk wmawG xkwaf 0 jzefŒcsw D mvkyw f ,f? r_id ;f &mjynft h a&;tcif;rSmawmh OD;oefŒ/ a&$w*d w kH Œkd xufpm&if
ydk+yD;twGif;udk0ifEdkifcJhayrJh r_dif;&mjynfhrSmvJ rSefuefwJhacgif;aqmifr_cdkifcdkifrmrm&Sdaeawmh olwdkŒ&nfrSef;oavmuf tvkyfuvJrjzpf/ vkyf&if;
u|H0ifoGm;vdkŒ olwdkŒtxufuvJ r,HkawmhbJ axmifusukefwJhtxd tajctaea&mufoGm;w,f? olwdkŒaxmifuswm[m vkyfydkifcGifhxuf
ausmv f yk vf Œkd jzpfw,fvŒkd aemufyikd ;f rSm rqvygwt D wGi;f owif;awGt& od&w,f? qdv k wkd mu rqvygweD ŒJ vrf;pOfvil ,fA[ku d wm0ef
ay;xm;wJh ausmif;om;v_y&f mS ;r_ukd twGi;f 0ify;l owfzŒkd vkyyf ikd cf iG x hf ufausm+yD; ausmif;om;ta&;tcif;udk tm;ay;tm;ajrmufðy&ma&muf
oGm;w,f/ OD;oefŒeJŒa&$wd*HkwHk;uvdk tvkyfrjzpf&if jyefqkwfwmrsdK; rvkyf&aumif;vm;vdkŒ rqvtm%mydkifawG trsufawmf&S +yD;zrf;qD;
axmifcsypfwmjzpfw,f? olwŒkd xJu eHygwf 1 tqif&h dS vrf;pOfvil ,fxyd o f ;D acgi;f aqmif puf r_wuUov kd f ausmif;om;wOD; uawmh ud, k vf w G f
&ke;f oGm;Ekid +f yD;axmifxaJ &mufrvmcJyh g?
vrf;pOfvil ,f ausmif;om;trsm;pk}u;D [m axmifxaJ &mu+y;D aemuf wu,fbJ ppftm%m&Siq f efŒusiaf &;/ jynfoŒl buf awmfom;
ausmif;om;awGbuf ±d;k om;pGmul;ajymif;vmcJ=h uw,f? axmifwiG ;f wdu k yf aJG wGrmS wufwufºuGºuG ud, k uf sKd ;pGeŒf tepfemcH+yD;us&mae&mu
yg0if=uw,f? axmifuvGw+yD;aemufvJ ppftpdk;&qefŒusifa&;v_yf&Sm;r_awGudk 88 rwdkifrDrSma&m/ 88 eJŒaemuf ydkif;rSmyg qufvkyf=uw,f?
'gayrJt h enf;pk 1 a,muf 2 a,mufuawmh axmifxaJ &muf+y;D 2 ESpf 3 ESp=f umwJt h xd rqv[m rluawmhaumif;ygw,f/ vluraumif;vdŒk yg
vdkŒxifae/ ajymaeao;w,f? 'ghtjyif tJ'Dwkef;u rqv ppftpdk;& xkwfjyef0g'jzefŒwJh 62 ck rwfv 2 &ufaemufydkfif; ArmjynfrSm wmwrH
b,fEpS cf /k wHwm;b,fEpS pf if;/ um;vrf;b,fEpS rf ikd /f pmoifausmif; b,fa&GŒ b,fr#/ aq; ±Hak q;cef;b,fEpS cf k topfwnfaqmuf zGiv hf pS Ef idk cf hJ
w,fvŒkd 0g'jzefŒwmawGukd t[kw}f uD;xif tr$r;f wifaeao;w,f? tcketzawG avoHvi$ 0hf g'jzefŒovdk tJ'w D ;kH u rqvuvJ Armjynf}uD;
rñuHpzl; wd;k wufzjHG zdK;aew,fvŒkd ajymwmawGukd ,H=k unfaeqJ/ rqvbufua&SŒaevdu k af eqJ vkyv f u kd af o;w,f? (74 tvkyo f rm; ta&;
tcif;eJŒ axmifxaJ &mufvmwJh qd&k , S ef yD suf &JabmfeaD tmifausm/f (uke;f vrf;o,f,yl Œdk aqmifa&;Xme) uvJ axmifx&J pdS Of owif;pmxJrmS
rqv u uif;uGmygwD0ifawG jyefrSwfyHkwifqufoG,fzdkŒ a=unmwJhtcg rqvygwD0if rSwfyHkjyefwifzdkŒ axmifrSL; ±Hk;cef;oGm;ajymwJhtcg
0g'gawGu qJvw $ /f [m;v$wv f ukd w
f ,f?) jynfoŒl bufukd tawG;tac:rajymif;wJh r_id ;f &mjynfh vrf;pOfvil ,fausmif;om;awGxu J acgi;f aqmif
ausmif;om;ESpaf ,muf[m 1977 aESmif;ydik ;f axmifxrJ mS jyif;xefvw S hJ zdEydS uf yG nf y‡ f r_'%fawGu oufomuif;vGwcf iG &hf atmif tm%mydik f
vufyg;ap &mZ0wftusOf;om; wef;pD;&JΠwdwfwdwf ykef;r,m;tjzpf rwfazgufcH *sDykef;b0udk udk,fh[mudk,f oufqif; oGm;cJhw,f?

7? jzpf&yf 78

&mZ0wfaqmifa&mufomG ;wJh ausmif;om;awG[m xrif;pm;csed u f ty tcef;xJurxGu&f yg? axmifypkH aH wGuakd wmh tukev f u
kd ef m
&w,f? 1 aqmifa&mufausmif;om;awGxu J udpk ;kd 0if; (&efuek 0f Zd mP ody/H` ,ck*syefEidk if )H [m tdro f mwuf&mrSm tdro f mAg,mudk aq;vdyrf ay;
bJ tdro f mwufvŒkd tdro f mAm,muxd;k wm cH&w,f? xrif;pm;csed jf zpfvŒkd usew f ahJ usmif;om; awGvJ taqmiftjyifrmS &Sad ewmeJŒñuHawmh
tJ'DrSm ausmif;om;awGeJŒ &mZ0wfom;Ag,mawG/ wef;pD;awG xdk;=u/ ±dkuf =uw,f? 'DtcgrSm 0g'gawGu 0if±dkufwJhtcg ab;u=unfhaewJh
wjcm;&mZ0wftusOf;om;awGyg xdukef+yD;tukefvHk; ±_yf,Sufcwf &kef;&if; qefcwf jzpfoGm;w,f? tJ'Dtjzpftysufaemufydkif;rSm &mZ0wf
aqmifa&mufausmif;om;awG tcGifhta&;enf;enf; wdk;&vmw,f? xrif;00pm;&/ a&00csdK;&+yD;tdrfomvGwfvyfpGmwufcGifh/ taqmif0if;
xJoGm;vmcGifhawG &vmw,f? ajrmif;jrbaqGwdkŒvdk ausmif;om;r[kwfol/ ausmif;om;tr_ r[kwfolawGawmif a&csdK;csdefrSm ausmif;om;
ausmif;om; vdkŒajym+yD;a&00 0ifcsdK;=uw,f?
,cifumvawGw;kH u yHpk u kH ikd wf thJ cg tvky=f urf;awGeŒJ wGu J ikd cf ahJ yr,fh tckwacguaf wmh yHpk u H ikd w
f mudo k m t"duxm; +yD;tvkyf
=urf;cdik ;f zdŒk udak wmh tm%mydik af wGu tajctaeapmif=h unfah eao;wJyh ykH gb?J ausmif;om;awG/ Ekid if aH &; tusO;f om;awG yHpk u H ikd v
f Œkd awmfawmfu h kd
usdK;oGm;rSbJ tvkyf=urf;cdkif;zdkŒ pdwful;yHk&w,f? 'gayrJh tvkyf=urf;rcdkif;ao;bJ yHkpHudkifwJhtqifhrSmwif olwdkŒvdkcsifoavmuf usdK;oGm;/
0yfomG ;wJt h aetxm;udk ra&mufEidk b f jJ zpfaew,f? Edik if aH &; tusO;f om;wcsKd Œudak wmh bm,m/ bkwu f ikd /f aq;rSL;/ pma&; &mxl;awGay;cJah yrJh
1975 wGb J ufaxmifrmS vdk tcsi;f csi;f rjzpfraezdEydS n f O‡ ;f yrf;cdik ;f wmrsKd ;r&Sb d J tm%m ydik af wGtaeeJŒ txufukd pm&if;tjywifay;zdŒk twGub f J
jzpfyHk&ygw,f? vGwfwJhtxd tvkyf=urf;cdkif;wm r&SdcJhygbl;?
1978 ckEpS v f ,favmufrmS &efuek pf ufrw _ uUov kd f ausmif;om;wcsKd Œ oydwaf rSmufzŒkd óud;pm;&mu ratmifjrifbJ tzrf;cH&w,f?
'gth jyif Auy ,l*sw D csKd ŒeJŒ rqvygwn D v D mcHrmS ae0if;udk rJeŒJ ðzwfzŒkd =upH nfwhJ rqvygwD twGi;f a&;rSL;tzGŒJ *d% k ;f om;awGvJ 0ifvm=uw,f?
axmifxJa&muf EkdifiHa&;tusOf;om;awGtay: xHk;pHjzpfoGm;+yD;jzpfwJh yHkpHtjynfht0 tudkifcH&w,f? 'g[m ppfaxmufvSrf;a&;&JΠppfa=um
a&;umv ESdyfpufn‡Of;yrf;r_awGeJŒrqdkifwJh/ oD;jcm;jzpfwJh axmif&JŒyHkpHudkif ESdyfpufn‡Of;yrf;r_awG tjyif;txef xyfqifhcH&wm jzpfygw,f?
rqvygwD twGif;a&;rSL;tzGJŒ0ifawGvJjzpf/ 0ef}uD;awGvJjzpfwJh xGef;vif;/ oef;pdef/ ausmfaZm/ wif0if;ndK wdkŒ&JŒ*dk%f;om; AdkvfrSL;}uD;tqifh/
Adv
k rf LS ;tqif&h o dS l wdik ;f a'oygwaD umfrf wD0iftqif/h ygw, D el pfOuUÏtqif&h o dS al wG tawmfrsm;rsm;[m wcgrS rñuHpzl;/ tdyrf ufawmifrrufz;l
wJh 'kuaQ wGñuH&wJt h cg a,mufsm;}uD;wefr/hJ ppfAv kd }f uD;wefrhJ id=k uwm awG awGŒ&w,f? tJ'gawGŒ&awmh ausmif;om;awG axmifxJ pa&muf
umpu ppfaxmufvSrf;a&;awGeJŒ axmiftm%mydkifawG 0ifhºuGm; }udrf;0g;cJhzl;wJh pum;wcGef;udk trSwf &rdw,f? “zqyv0ef}uD;a[mif;
OD;ausm+f idr;f wdŒk / OD;AaqGwŒkd udak wmif usK;d oGm;/ 0yfomG ;atmif igwŒkd udik cf w hJ muG/ rif;wdŒk ausmif;om;awGubmrdŒk vJ” qdw k phJ um;jzpfygw,f?
ausmif;om;awG[m zqyv0ef}uD;a[mif;awG/ rqv0ef}uD;a[mif; awGe‹J bmrSrqdik b f ;l qdw
k mudk 1974 uae 1980 txdumv jzwfoef;
cJh+yD;aemuf ppfaxmufvSrf;a&;awGeJ‹ axmiftm%m ykdifawG aumif;aumif; oabmaygufoGm;avmufyg+yD;?
1978 ESpfukefcgeD;rSm &mZ0wfaqmifawGrSm ae ae&wJhausmif;om;awG tygt0if EkdifiHa&;tusOf;om; 30 ausmf 40 avmufu
axmiftm%mydik af wGxH tvky}f u;D qif;cGiahf y;zdŒk wifw,f? 'DtcgrmS tm%mydik af wGu t&ifw;kH u tvky=f urf;cdik ;f wmudk oJ}u;D rJ}u;D qefŒusif
wJo h al wG[m b,forl rS cdik ;f &bJe‹J tvkyv f yk rf ,fajymwm r±d;k om;bl;vdŒk ,lq+y;D tvkyq f if;cGiw hf ifol tm;vH;k udk wdu k yf w d v f u kd wf ,f? olwŒkd udk
2 wdkuf (&ifuGJwdkuf) rSmxm;+yD;ol wdkŒ&JŒ&nf&G,f csuftppftrSef bmvJqdkwmod&atmif ppfw,f? ppfwmrS r=um;pzl; &uf&ufpufpuf
ESdyfpufn‡Of;qJ+yD; ppfa=umwm jzpfw,f? vkyf±dk;vkyfpOf ±dkufwmESufwmawGtjyif acgif;udk yvyfpwdwfpGy+yD;a&avmif;wm a&pufcswmrsdK;/
ajcaxmufudk óud;csnf aZmufxdk;qJG+yD;a&uefxJESpfwmrsdK; pwJh omref tm;jzifh axmifrSm oHk;avhoHk;xr&SdwJh ESdyfpufn‡Of;yrf;a&; enf;em
awGoHk;+yD; tjyif;txef ppfaq;ar;jref;wmjzpfw,f?
axmiftm%mydkifawG 'gavmufxdrouFmjzpf+yD;jyif;jyif;xefxef udkifwG,f&jcif;ta=umif;uawmh 1978 ckESpfqef; ydkif;rSm Auy
jrpf0u|ef;ay:wdkif;u zrf;rdaxmifusaewJh òrdŒe,faumfrwD Adkvfodef;vGif[m wjcm;&mZ0wftusOf;om;awGeJŒ &JawGudkyg pnf;±Hk;
+yD;a';'&JtcsKyfazmufajy;oGm;&mrSm &JeJŒtcsKyfom; 50 ausmfeJŒ vufeuf 30 ausmfavmufygoGm;vdkŒ jzpfygw,f? Adkvfodef;vGif[m
tcsKyfazmufajy;+yD;aemuf jrpf0u|e;f ay:rSm vufeufuikd af wmfveS af &; jyeftajccHzŒkd óud;pm;ayrJh ppftpd;k &u wyftiftm;tajrmuftrsm;eJŒ
t}uD;tus,0f ikd ;f 0ef;ydwq f Œkd acsre_ ;f wJt h wGuf &uf 20 avmuft=umrSm wdu k yf rJG mS usq;kH oGm;cJh w,f? tJ'w D ;kH u wdu k yf aJG wGtwGi;f rqv&JŒ
{&m0wDwdkif; a'oygwDaumfrwD tqifh&Sdolwa,muf '%f&m&vdkŒ r*Fvm'Hkppfaq;±Hkudk [yfpuD;eJŒjyefydkŒ&ao;w,f? Adkvfodef;vGif[m
tifrwefpdwf"gwfjyif;xef cdkifrmolwOD;jzpfovdk pnf;±Hk;a&;vJaumif; =uH&nfzef&nfvJ xufjrufoljzpfw,f? aemuftr_qdkifzdkŒ
a';'&JtcsKyfudkrajymif;&cif tif;pdefaxmifrSm axmif'%fuscHae&pOfuwnf;u waxmifvHk;tusOf;om;awG pnf;±Hk;+yD;axmifxyGJvkyfzdkŒ/
axmifxyGjJ zpfaecsed rf mS tcGiahf umif;,l+y;D axmifazmufxu G zf Œkd =upH nfchJ w,fqw kd m axmiftm%mydik af wGu Adv k o f ed ;f vGiu f s+y;D rS odc=hJ uw,f?
'ghtjyif Adkvfodef;vGif[m awmxJuae ptzrf;cH&uwnf; u pdwfcs&wJhvl,HkawGudk rdrdudkw&m;±Hk;xkwfEkdifwJhòrdŒawGu &JtzGJŒawGxJrSmeJŒ
axmif0g'gxJrSm 0ifvkyfcdkif;xm;cJhw,f? 'ga=umifh tm%mydkifawG[m &JawGeJŒ 0g'gawGxJ Adkvfodef;vGif jr‡Kyfxm;wJhvlawGudk jyefvdkuf&Sm
azmfxkwf&wm awmfawmfacgif;ajcmufoGm;cJh w,f?
tckwcg ausmif;om;awGeJΠEdkifiHa&;tusOf;om;awG[m &mZ0wftusOf;om;awGeJΠtwlwltvkyfvkyf&if; &mZ0wf
tusOf;om;awGudkpnf;±kH; / vufeufu&d,mtygt0if tcsuftvufawG avhvmjyifqif+yD;axmifxyGJ/ axmifazmufyGJvkyfrSmudk
tm%mydkifawGuwtm;pdk;&drf+yD;jyif;jyif;xefxef wHkŒjyefudkifwG,fwmjzpfw,f? 'Dn‡if;yrf;ESdyfpufr_=uD;rSm cH&olawGxJ udkodef;oef;OD;
(rE aW v;0dZmP ody/H` etzacwfaxmifxyfus/ trsKd ;om;Ekifd if aH &;wyfaygi;f pk)/ udak usmaf tmif (pD;yGm;a&;wuUov kd /f ykZeG af wmif)/ udw k ifat;=uL
(ac: ) armifr_dif;vGif (pufrlwuUodkvf/ tif;0/ ,cketzaxmif xyfusaeqJ/ trsdK;om;EkdifiHa&;wyfaygif;pk)/ udk0if;jrifh (pufr_wuUodkvf/ ,ck
aw;a&; 0if;rif;axG;)/ udkjrifhaqG (pufrlwuUodkvf/ qm;vif;}uD;)/ udkoef;Ekdif (aumifpDpma&;/ ,cketz axmifxyfusaeqJ yk*Hoef;Ekdif)/
udkwifpdk; (&efukef0dZPmody`H/ *G)/ udkjrifh[ef (&efukef0dZPmody`H/ c&rf;/ e0wacwf axmifxyfus/ ,ck pdwfwdkif;usvzuf&nfqkdif)/ udkaomif;pdef
(tiSm;,Ofarmif;/ anmifav;yif)/ rD;armifpmapmifxw k af 0r_rS udjk rat; (udu k ;kd u|e;f jyef/ vufyw H ef;/ ,ck NLD/ etzacwfaxmifxyfus)/
udpk ed f (ppfawmif;puULpufynm&Si/f ucsijf ynfe,f ABSDF twGi;f tcsi;f csi;f ðzkwx f w k of wfc&H ol)/ udpk ed 0f if; (aq;wyfrw S yf=uyf)/ udak A'g
(ac: ) armifarmifat; (etzacwfaxmifxyfus)/ udb k a&$ (rSww f rf; ±H;k rS wyf=uyf}u;D )/ udak e0if; (use;f rma&;Xme0efxrf;)/ 74 *|et f vkyof rm;
OD;wifaiG (csnfr#if)/ OD;vSodef; (csnfr#if)/ OD;ausmfpdef (csnfr#if)/ udk0if;xdef (qifrvdkuf) polawGeJΠ75 *|eftvkyform;wcsdKΠyg0ifcJhw,f?
&efol&JŒ enf;trsdK;rsdK;eJŒ tjyif;xefqHk; &ufpufn‡Of;yrf;r_awGudk =uH=uHcHcJh=u+yD;'l;raxmufcJh=uyg? 'ga=umifh 2 vausmf 3 vavmuf
wdu k yf w
d +f yD;aemuf taqmif jyefyŒkd vdu k +f yD;tJ'aD emufyikd ;f rSm ausmif;om;awG/ tvkyo f rm;awGeŒJ wjcm;Ekid if aH &;tusO;f om;awGukd t&ifvkd
yHpk t H jynfh wif;wif; =uyf=uyfuidk w f m r&Sad wmhbJ yd+k yD;vGwv f yfoufompGm aecGi&hf vmw,f? ausmif;om;awGtygt0if Ekid if aH &; tusO;f om;
awG wnDw!GwfeJŒ waxmifvHk;udk pnf;±Hk;+yD;axmifxr_}uD;vkyf&if axmiftm%mydkifawGtzdkŒ racsmifbl;qdkwmoabmaygufvdkŒ yHkpHudkif
u|efZmwfoGif;a&;ay:vpDudk wxpfjyefav#mhvdkufwmjzpfw,f?
'Daemufyikd ;f rSmawmh ausmif;om;awGeŒJ tvkyo f rm;awGtygt0if Ekid if aH &;tusO;f om;awGukd ,rrif;O,smOfxrJ mS txl; {nfch aH zsmf
ajzyGaJ wGeŒJ ðypkwmr&Sad wmhyg? Ekid if aH &;tusO;f om;awGtaeeJŒ &mZ0wfaqmifawGrmS ae&if;eJŒbJ yHrk eS Ef idk if aH &; avhvmaqG; aEG;r_awG tawmf
vkyfEkdif+yD;pmzwfcGifh/ pmtkyfoGif;cGifhawG&cJhw,f? t=uHtzefeJΠa&'D,dk em;axmifcGifhawmif&cJhw,f? wzufrSmvJ pm;0wfaea&;udpP vHk;yrf;
&wmawG&Sdw,f? ausmif;om;tawmfrsm;rsm;[m e,fuausmif;om;awGjzpfvdkΠaxmif0ifpm yHkrSefrvmEkdif wmawG&Sdovdk tvkyform;
awG[mqdk&ifvJ e*dkuwnf;u qif;&JŒcsdKŒwJhvSolawGjzpfvdkŒ axmif0ifpmtm;enf;=uw,f? (axmifusoGm; wJh 74 *|ef tvkyform;}uD; w
a,muf&ŒJ rdom;pk[m qif;&=uyfwnf;vGe;f vdŒk orD;jzpfou l cE<mud, k &f if;+yD;rdom;pku&kd mS au|;cJ&h w,f? tJ't D cgrmS jynfw h efqm r_eŒJ tzrf;cH
&+yD;tazeJŒorD; axmifxrJ mS vmqHw k hJ &ifemp&m wu,fjh zpf&yf&cdS w hJ ,f?) wjcm;Ekid if H a&;tusO;f om;awGvJ pD;yGm;a&;csKd ŒwJv h Œkd axmif0ifpm
&duQmypPnf; tm;eJwmrsm;ygw,f? 'ga=umifh EkdifiHa&;tusOf;om;awG[m &mZ0wfaqmifrSmae&if; pD;yGm;a&; vkyf&ygw,f? pD;yGm;a&;
qdkwmuawmh a&aEG;=urf;a&mif;wmeJΠumwGef;pmtkyfiSm;wJh vkyfief;awG jzpfw,f? tJ'Du0ifaiG (aq;vdyf) eJΠwjcm;vdktyfwJh pm;p&m
aomufp&mawG jyef0,f (zvS,f) &wmjzpfw,f? ausmif;om;awG/ EkdifiHa&;tusOf;om;awG&JŒ pD;yGm;a&;vkyfief;awGtay: axmif0g'gawGeJŒ
&mZ0wfom;a'guw f ikd af wG Advk rf us rdu k af =u;rcG&J /J acgi;f yHk rjzwf&v J Œkd vkyif ef;taeeJŒ tawmfav;atmifjrif+yD;axmif0ifpmcsKd ŒwJh wJh Ekid if aH &;
tusOf;om;awGtwGuf tqifajyapygw,f? tJ'DtvkyfawGvkyf&mrSm axmif0ifpmtm;&SdwJh ausmif;om;awGuyg axmif0ifpmtm;eJwJh
tvkyform;awG/ EkdifiHa&;tusOf;om; awGeJΠaygif;pk+yD;vkyf=uwmjzpfw,f? wudk,faumif;rqef=uyg?
r_dif;&mjynfhausmif;om;awGxJu udkatmifapmOD;[m oGm;aq;wuUodkvf wmwdktajy;vufa&G;pifjzpf+yD;wuUodkvfrsm; &efukef
ajy;ckeyf pfrmS qk&cJo h jl zpfw,f? r_id ;f &mjynfah usmif;om; a'gyrkH mS aewJh udv k OS ;D (v#ypf pfynm naeoifwef;) [mvJ tajy; aumif;oljzpfygw,f?
olwdk‹[m wjcm;ausmif;om;awG aq;vdyfwdkŒ/ &duQmwkdŒjywfawmh tif;pdefaxmifxJrSm &Sdaeygw,f?
&efuek af eausmif;om;av;awGukd v$waf y;vdu k w f t
hJ cg axmifA;l 0rSm vrf;p&dwjf ym; 60 pDxw k af y;w,f? ausmif;om; av;awGu
tif;pdefaps;rSm ta=umf0,fpm;ypfvdkuf+yD;tdrfjyefzdkŒbwfpfum;pD;awmh py,f,mudk axmifuvGwfvmwJh ausmif;om;rsm;jzpfa=umif;/
um;cay;p&mr&S d a =umif ; ajympD ; +yD ; jyef & w,f ? um;orm;awG u vJ axmif u xG u f v mwm od o mvS w J h axmif y H k p H x G u f a ewJ h
ausmif ; om;av;awG tk y f v k d u f } uD ; ud k em;vnf r _ & S d p G m eJ Πvd k & myd k Πay;cJ h w ,f ? wjcm;bwf p f u m;pD ; c&D ; onf a wG v J
v_yfv_yf&Sm;&Sm;jzpfuke+yD;owif;awGyHsŒoGm;awmhw,f? 'ga=umifh aemufydkif;rSm ausmif;om;}uD;awGv$wf&mrSmawmh Al;0uae
wdu k ±f u kd rf v$waf wmhbJ &efuek òf rdŒay:u òrdŒe,faumifp±D ;kH awGtxd um;eJŒvdu k yf @kd +yD; tJ'uD ae &yfuu G af umifpu D wqifh rdbaqG rsKd ;vufxJ
ta&mufxnfhwm vkyfvmw,f?
axmifuv$wfzdkΠvlppf&mrSm axmif0ifeHygwf (ac: ) tusOf;om;rSwfyHkwifeHygwfudk ajym&w,f? 'gayrJh ausmif;om;rsm;u
tJ'aD xmif0ifeyH gwu f kd rodb;l / rrSwrf v d /l 'grrS [kwf todtrSwrf ðyvdŒk rSwrf xm;bl; qd+k yD;vky=f uw,f? tusO;f om;wa,muf [m rdrt d rnf/
taz tar trnf e J ΠwuG axmif 0 if e H y gwf u d k b,f t csd e f a r;ar; ajymEk d i f & r,f q k d + yD ; yH k p H ud k i f x m;wmud k ausmif ; om; awG u
tajctaeay;&ifay;ovdk qefŒusiaf ecJ=h uwmjzpfw,f? 'ga=umifh v$wu f meD;rSm axmif0ifeyH gwrf odb;l qdv k Œkd tm%mydik f awGtvky±f y_ u f ek +y;D
v,f*smpmtkyt f xl}uD;awG jyefveS &f mS &w,f? 'gt h jyif xif&mS ;aomtrSwt f om;/ bmnmuGu d aG wG ppfaq; =unf±h t kH wnfðy+yD;wJah emuf
vufzsHrSm wHqdyfwHk;eJŒwHqdyf±dkufw,f? tJ'DwHqdyfudk axmifAl;0rSmjyrS axmifjyifxGufvdkŒ&rSm jzpfw,f? 'gayrJh ausmif;om;wcsdKŒu
‘igwdkŒEGm;r[kwfbl;uG’ qdk+yD;wHqdyfudk wHawG;qGwfzsufypfvdkufw,f? 'ga=umifh axmifAl;0 a&mufawmh vufzsHuwHqdyfrawGŒvdkŒ
jy\emwufjyefw,f? ausmif;om;awGu wHqyd rf &dv S Œkd rv$wb f J axmifxq J ufxm;vJ &w,fvŒkd 0g'gawGuakd jymawmh pum;rsm;=uw,f?
aemufawmh axmifrSL;wa,mufa&mufvm+yD; ay;xGufvdkufw,f? “rif;wdkŒ[m aemufqHk;vGwfwJh tcsdefxd igwdkŒudk'kQay;wmbJ”
vdŒk nOf;&Smw,f? ausmif;om;awG axmifxJ 3-4-5 ESpñf uH&wJh 'kuaQ wGuakd wmh tm%mydik af wGu 'kuv Q Œkd owfrwS yf rkH &yg? axmifOya't&
vGwfrdef‹us+yD;om; vlwa,mufudk aemufxyfw&uf ydkcsKyfcGifhr&SdwJh twGuf vufzsHuwHqdyfudpPudk olwdkŒwif;rxm;wmjzpfygw,f?
1978 rSm tawmfrsm;rsm;vGwfoGm;+yD;aemuf usefaewJhausmif;om;awGxJu axmif'%f 5 ESpf/ 6 ESpf/ 7 ESpf usolawG[m
yHkrSefav#mh&ufawG&_+yD; 1978 eJΠ1980 =um;rSm vGwfvm=uwmvJ&Sdw,f? 1980 ck {+yD;vrSmawmh *dk%f;aygif;pHk oHCmh nD!Gwfa&;
txdrf;trSwfqdk+yD; rqvEkdifiHawmfaumifpD vGwf+idrf;csrf;omcGifhtrdefŒ 2§80 eJŒ usefwJhausmif;om;awG tygt0if EkdifiHa&;tusOf;om;
tm;vHk;vdkvdk jyefvGwfvm=uw,f? 74 *|ef tvkyform;awGudkawmh EkdifiHa&;tusOf;om;owfrSwfcsufxJ tusHL;r0ifbl;qdk+yD; rvGwfbJ
av#mh & uf o m&vd k ‹ 'D a emuf y d k i f ; usrS vG w f v mw,f ? axmif u vG w f v mwJ h ausmif ; om;awG [ m ausmif ; jyef w uf c G i f h r &bJ
tm;vH;k ausmif;xkwcf &H w,f? wuUov kd af usmif;om;awGu pmay;pm,lwufciG /hf tajccHynmausmif; om;awGu tjyifuajzcGib hf &J w,f?
1962 eJ‹ 1988 rwdkifrD=um;rSm tqlyGufttHkºuGqHk; umvjzpfwJh 74-75-76 awGrSm ausmif;om;awG&meJŒcsD+yD; axmifxJ
wokwf+yD;wokwf 0ifcJh=uw,f? xdkpOfu ausmif;om;oydwfawGrSm xHk;wrf;pOfvm aºuG;a=umfoHawGtjyif “taruarG; axmifuau|;
tif ; pd e f a xmif } uD ; xyf c sJ Œ xyf c sJ Œ a&=unf t d k i f v J xyf c sJ Œ xyf c sJ Œ ” “*sD o &D ; av;eJ Œ ypf w mavmuf a wmh &D w maygh &D w maygh /
*sDzdk;av;eJŒypfwmavmufawmh &Dwmaygh &Dwmaygh” “ae0if;}uD;udkb,fES,fhvkyfr,f ckwfr,fxpfr,f yg;yg;vSD;r,f” vdkŒyg aºuG; a=um+yD;
axmifxJ&J&J0ifoGm;cJh=uw,f? axmifxJrSm rqvppftm%m&Sifpepfudk 'l;raxmufpwrf; &J&JqufwdkufcJh=u w,f? ,rrif;O,smOfxJrSm
,rrif;&JŒðypk{nfhcH r_awG cHpm;cJh=uw,f?
tif;pdefaxmifrSm tusOf;om;wa,muf[m rdrdudkxm;wJhtusOf;cef;uae axmife,fedrdwf&JŒtjyifudk vHk;vHk;vsm;vsm;
a&mufzdkŒtwGuf wHcg;ayguf 9 ayguf/ wHcg; 9 csyfudkjzwf&w,f vdkŒqdk=uw,f? t*FvdyfudkvdkeDorm;awG tif;pdefaxmif paqmuf wkef;u
vufyg;ap ArmtrsdK;om; opPmazmufawG&JŒ tultnDeJŒ ‘tpDt&if’ awGvkyfcJh&mrSm wHcg; 9 xyfxm;wmtjyif axmifAl;0u usm;yg;pyf
vdŒk ac:wJh tusO;f om;awG t0iftxGuv f yk &f wJh vlwud, k pf m wHcg;ayguu f sO;f usO;f av;tay:rSm rD;aeonfxrDeŒJ csnaf ESmifvrd ;f usw H mawGvJ
vkycf w hJ ,fvŒkd tqd&k ydS gw,f? b,favmufreS rf rSeaf wmh rodyg? 'gayrJh aocsmwmuawmh ppftm%m&Sif qefŒusiaf &;rsKd ;apŒawGukd b,fwcH g;
9 csy/f b,fusm;yg;pyfurS r[efŒwm; rcsKd ;ESrd Ef idk cf b hJ J axmifwiG ;f rSm t!GeŒf wvlvx l ;kd xcJo
h vdk axmiftjyifbuf ArmjynfweHwvsm;udv k J
ysŒH ESŒH oGm;cJyh gw,f? 76 ck rwfv 23 &uf r_id ;f &mjynfw h ek ;f u ocifu, kd af wmfrid_ ;f tkw*f al &SŒrSm xdpk Ofuausmif;om;acgi;f aqmif udw k ifat;=uL
(pufrw l uUov kd /f &efuek f ,cktrsKd ;om;Ekid if aH &; wyfaygi;f pk/ etzaxmifusaeqJ) u “*so D &D;wcsuaf zgu&f if rD;[ke;f [ke;f awmufap&r,f”
vdkŒedrdwfzwfñuH0g;cJhwJhtwdkif; 8 av;vHk;rSm wu,fjzpfvmcJhygawmhw,f?

*gr%D

Vous aimerez peut-être aussi