Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
1? a&SŒqufwGJrSwfwrf;rsm;
2? a&aomufjrpf
1975 ck ESpfv,favmufrSm tif;pdefaxmifxJ xdef;odrf;cHxm;&wJh ausmif;om;OD;a&[m 300 ausmf&Sdaeygw,f? tJ'DxJ rSm 74 'D
Zifbm OD;oefŒ ta&;tcif;u ausmif;om; 60 cefŒeJŒ 1975 *|ef (tvkyo f rm; ta&;tcif; ESpyf gwv f nf) a&$w*d kH ta&;t cif; ausmif;om;280
cefŒyg0ifygw,f? wjcm; EkdifiHa&;tusOf;om;awGxJrSm OD;oefŒta&;tcif;wHk;u zrf;qD;axmifcscH&wJh oHCm awmf 10 yg;cefŒ &Sdygw,f? 74
ar-*|ef tvkyo f rm; ta&;tcif;awGu 20-30 avmuf&ydS gw,f? OD;oefŒta&;tcif;rSm pzrf;wke;f u ausmif;om;eJŒ t&yfom;OD;a& 10000
avmuf tzrf;cHc&hJ +yD;oHCmawmfeŒJ oDv&Siaf wG tyg; 500 avmufygcahJ yr,fh 75 ESpv f ,favmufrmS awmh jyefrv$wb f J aemufq;kH usew f m
ckeajymovdk ausmif;om; 60 avmufeJŒ oHCm 10 yg;avmufyJ jzpfyg w,f? OD;oef‹ta&;tcif;[m rE Wav;rSmvJ jzpfcJhw,f? rE Wav;
ausmif;om;awGuawmh rE Wav;axmifrSmbJ xdef;odrf;cHcJh&w,f?
OD;oefŒt&;tcif; rjzpfrD 74 ckEpS x f rJ mS urm&Gw*f gwwf J rD;±_Œd r_jzpf+yD;wuUov kd af usmif;om;awGeŒJ urm&Gwv f n S ;f wef;u t&yfom;
vli,fawG tzrf;cH&ao;w,f? tJ'Dta&;tcif;uawmh wuUodkvfausmif;om;wOD;ukd cg;ydkufE_duf qdk+yD;ppftm%m &Sifa'gufwdkif rqv
ykvyd af wGu olwŒkd tusit hf wdik ;f zrf;+yD;rw&m;ESyd pf ufwmudk ausmif;om;awG rcHr&yfEikd jf zpf&muae urm&Gwf &Jpcef;udk ausmif;om;awGeŒJ
vlxak wGu 0kid ;f aqmfxnfh rD;±_Œd ypfvu kd wf hJ tr_jzpfygw,f? 75 ckEpS v
f ,frmS awmh 'Dtr_uaemufq;kH useaf e+y;D w&m;±H;k xGuaf e&wm urm&Gwu f
vli,fwOD;yJ &Sw d ,f? cH0efcsKyfeŒJ jyefvw $ af y;xm;wJh ausmif;om; 3 a,mufuakd wmh 76 r_id ;f &mjynfh ta&;tcif;jzpf+yD;aemufyikd ;f rSm jyefvnf
zrf;qD;axmifcscJhw,f?
75 *|ef (a&$w*d )kH ta&;tcif;rjzpfcif arvukeyf ikd ;f avmufrmS ynma&;wuUov kd af usmif;om;awG&ŒJ Edik if aH wmfaumifp±D ;kH cJayguf
r_(ac: ) 0if'rD ,
D m cJaygurf t _ a&;tcif;wck jzpfcahJ o;w,f? tJ'guawmh ynma&;wuUov kd f ausmif;om;awG òrdŒxJuae ausmif;udk nbuf
tjyefrmS [Hom0wDt0dik ;f &Sd Edik if aH wmfaumifp±D ;kH *dwaf pmifph pfwyfu rdu k rf u kd ±f ikd ;f ±dik ;f &efpapmfum;+yD; jy\em&Sm ±du k Ef uS vf Œkd ausmif;om;awG
rausreyfjzpf&muae taqmifrmS vljyefpk Edik if aH wmfaumifp±D ;kH *dww f cH g;eJŒuif;wJukd cJeŒJ 0dik ;f xkwhJ tr_jzpfygw,f? tJ'u D pd aP =umifh aemufyikd ;f rSm
ynma&;wuUodkvf ausmif;om; 10 a,mufausmfudk zrf;qD;axmifcscJh&mrSm trsm;pk [m a&$wd*Hk ta&;tcif;rSmvJ tr_wGJyg=uw,f?
75 *|ef ta&;tcif;[m 74 ar=*|ef tvkyo f rm; ta&;tcif;&JŒ ESpyf gwv f nftjzpf v_y&f mS ;wmjzpfwt hJ wGuf ausmif; om;oydwf
omru tvkyo f rm;oydwaf wGvyJ gwhJ taxGaxGoydw}f uD; jzpfzŒkd &nf&, G Of ;D wnfcw hJ m jzpfw,f? tJ'rD mS ausmif;om; oydwu f tpydik ;f rSm
bGJŒESif;obifcef;r/ aemufydkif;rSm a&$wd*Hkbk&m;udk oydwfpcef;zGifhcJh+yD;aemufqHk; a&$wd*Hkbk&m;ay:rSmyJ òzdcGJ zrf;qD;cHcJh&vdkŒ a&$wd*Hkta&;tcif;
vdŒk vJ ac:a0:cJ=h uw,f? tvkyo f rm;awGuawmh rdrw fd Œkd puf±tkH vky±f akH wGtvdu k f oydwpf cef; awG zGichf =hJ u+y;D tJ'u D aeyJ jzKd cGzJ rf;qD;cH=u&w,f?
74 tvkyform; ta&;tcif;avmuf puf±Hktvkyf±Hkyg0ifr_rrsm;cJhbJ rSwfrdo avmuf tif;pdef rD;&xm;pufacgif;tvkyf±Hk/ bDyDtdkif
aq;0g;vkyfief;pu±Hk/ &GmroHr%dpu±Hk/ tvHkopfpufawGeJŒ rD;jcpfpuf wdk‹ygcJh =uw,f? 75 *|efta&;tcif;[m &efukefwGifomru
rE Wav;wuUodkvf/ rauG;aumvdyfeJŒ armfvòrdifaumvdyf wdkŒrSmvJ jzpfcJŒw,f?
76 rwfveJŒ {_yDvawGrSm r_dif;&mjynfh ta&;tcif;tr_eJŒ ausmif;om; 100 eJŒ 200 =um; tif;pdefaxmifxJ xyf0ifvm w,f? 76
r_dif;&mjynfh rjzpfcifav;rSmbJ &efukefwuUodkvf0if;xJ ta&;tcif;i,fwck jzpfcJhao;w,f? ausmif;vceJŒ taqmifvc awGwdk;wmudk
ta=umif;±Hkðy_+yD; ausmif;om;wcsdKŒu oydwfarSmufzdkŒ óud;pm;cJh=uw,f? olwdkŒu ausmif;0if;xJ wnavmuf taqmifawGa&SŒ
aºu;G a=umfoaH tmf vlpak yrJh ausmif;om;trsm;pk}u;D u r_id ;f &mjynft h wGuf pDpOfjyifqifxm;_+y;D jzpfvŒkd tJ'D v_y&f mS ; r_rmS ryg0if=ubJ oydwjf zpfa&;
óu;d yrf;v_y&f mS ;r_ratmifjrifcyhJ gb;l ? 'gayr,fh aemufyikd ;f rSm ppftpd;k &u 'Dvy_ &f mS ;r_ukd acgi;f aqmif w,fvŒkd pGypf +JG y;D udjk rifvh KdS if (aq; 1/ tif;awmf/
,cktar&duefEkdifiH)/ udkom'Gef;atmif (&efukef0dZ…mody`H wuUodkvf/ ausmufawmf/ &cdkiftrsdK;om;)/ udkapmodef;armif (&efukef0dZ…mody`H/
awmifukwf/ &cdkiftrsdK;om;) eJŒ udkae'Gef;atmif (&efukef0dZ…mody`H/ ysOf;rem;) wdkŒ 4 a,mufudk r_dif;&mjynfh tr_ygwGJ_+yD; axmifcscJhw,f?
1976 ck r_id ;f &mjynfŒ rSm &efuek ef ŒJ tif;pderf mS omru rE aW v;/ awmif}uD;/ rauG;/ ykord òf rdŒawGrmS vJ ausmif;om;v_y&f mS ;r_awG jzpfcahJ o;w,f?
ykodrfrSm rwfv 'kwd,ywftwGif; taqmifa=u; usyf 120 udpPeJŒ ywfouf_+yD; v_yf&Sm;r_wck jzpfcJhw,f? q&meJŒausmif;om;
n‡dESdKif;aqG;aeG;cJh=u_+yD; tqifajyoGm;=uw,f? 'gayrJh rwf 23 &uf &efukefrSm r_dif;&mjynfŒ ta&;tcif; jzpfyGm;_+yD;wJhaemuf ykord faumvdyfu
v_y&f mS ;r_rmS yg0ifwhJ ausmif;om;awGukd Edik if aH &;eJŒ qufE, G w
f ,fq+kd yD;ykord af xmifrmS yJ axmif 2 ESp/f 3 ESppf D csvu kd w
f ,f? yg0ifoal wGuawmh
rSwrf o d avmuf udpk ;kd xdu k f (ajrmif;jr/ uAsmq&mpd;k tdr/f e0w acwf axmifxyfus/ ,ckusL&Siq f &m)/ udx k eG ;f a0 (ajrmif;jr/ uAsmq&mpd;k opf/
e0wacwf axmifxyfus/ ,ckusL&Siq f &m)/ ud0k if;jrifh (ajrmif;jr/ uAsmq&majrEk)/ udck ifarmifp;kd (ajrmif;jr)/ udw k if&h edS f (ajrmif;jr)/ ud0k if;jrifh
(ajrmif;jr)/ udpk ed 0f if;armif (aygi;f wnf)/ udok ef;0if; (ykord /f uAsmq&m atmifa0;) wdŒk jzpf=uw,f? ausmif;om;r[kww f hJ t&yfom;/ odŒk r[kwf
0efxrf;jzpfygap ausmif;om;ta&;tcif;eJŒ axmifusvmoltm;vHk;udk axmifxJrSm ausmif;om;vdkŒbJ owfrSwfac:a0: =uw,f?
76 ESpfv,favmufrSm AdkvfausmfaZmawmcdkr_=rD;armif;pmapmif xkwfa0r_wdkŒeJŒ ywfouf_+yD; ausmif;om;/ 0efxrf;/ ppfom;eJŒ
t&yfom;awG 20 ausm/f 30 avmuf axmifusvmw,f? 1978 ck ESpv f ,frmS pufrw _ uUov kd f oydwaf rSmufzŒkd óud;pm; wm ratmifrjrifjzpf+_ yD;
ausmif;om;awG/ ausmif;_+yD;xm;wJh ausmif;om;a[mif;awGeJŒ Auy,l*sD vdkŒpGyfpGJcH&olawG axmifxJ a&mufvmw,f?
tckrSwfwrf;rSm ta&;tcif;umv v_yf&Sm;r_awGeJŒ tzrf;cH&cgp ppfa=uma&;umv ESdyfpufn‡if;yrf;r_awG yg0ifrSmr[kwf ygbl;?
axmif'%f csrSwfcH&_+yD;aemufydkif; axmifwGif;tjzpftysufawGudkom t"durSwfwrf;wifrSm jzpfygw,f? ausmif;om;oydwf awGta=umif;
tJ'DwHk;u OD;pD;OD;aqmifcJholawG jyefa&;wm ydkjynfhpHkrSefuefygvdrfhr,f? xl;jcm;csuftaeeJŒuawmh OD;oef‹ta&; tcif;rSm tzrf;cH&wJh
ausmif;om;awGudk EkdifiHa&;yk'frawGomru &mZ0wfr_yk'frawGyg trsdK;rsdK;wyf_+yD; pkpkaygif;yk'fr 50 ausmfeJŒ axmifcscJhovdk 75
*|et f a&;tcif;rSmvJ tvm;wlbJ cd;k r_tygt0if yk'rf rsKd ;pHk 10 ckavmufeŒJ axmifcscw hJ ,f? 'gayr,fh OD;oefŒ ta&;tcif;rSm zrf;qD;axmifcsc&H wJh
oHCmawmfawG[m tcke0w=etzacwfvdkr[kwfbJ oCFef;±HkcGifh/ tm&k%fqGrf;bkef;ay;cGifh/ 0denf; eJŒtnDaecGifhawG &cJh=uw,f?
3? y%mrtcif;tusif;
4? jzpf&yf 75
5? jzpf&yf 76
6? jzpf&yf 77
'DkŒ&Jabmfrsm;[m=tcuftcJeJŒawGŒ&if=atmifjrifr_udk=unfŒ&r,f=aea&mif_cnfudkjrif&r,f
=&Jpw
d x
f ufoefap&r,f='DŒk &Jpw
d x
f ufoefap&r,f=
azgufjyefa&;orm;rSefor#=puULusm;csnf;bJ=olwdkŒtoGifuawmha=umufp&mbJ='gayrJŒ=
pifppfrawmh=txif=uD;avmufp&m=tiftm;&Sdwmr[kwfbl;==a&&SnftjrifeJŒ=unfŒ&if=
wu,ftiftm;awmifw
h mu=azgujf yefa&;orm;awGr[kw=f jynfoal wGomtrSejf zpfw,f=
atmif w H c G e f v $ i f h x l r nf = ZG J o wW d a wG & J & J e D = zuf p pf b D v l ; acG ; &l ; qD = taoowf = uzd k Œ &if a umh c D s vm+yD =
aoewf u d k q G J w d k u f = urnf = tvH t vJ E d k i f a tmif b J = ZG J e J Œ wd k u f & rnf = aoewf r &S d & if = 'g;eJ Œ ck w f r nf
='g;r&S d & if = 'k w f e J Œ ±d k u f r nf = 'k w f r &S d & if = vuf o D ; pmausG ; rnf = vuf j ywf c J Œ &if = a_ c jzif h u ef r nf = a_ c ud k c sKyf v J =
=acgi;f &Sad o;&if=acgi;f eJŒa0SŒ&rnf=
7? jzpf&yf 78
&mZ0wfaqmifa&mufomG ;wJh ausmif;om;awG[m xrif;pm;csed u f ty tcef;xJurxGu&f yg? axmifypkH aH wGuakd wmh tukev f u
kd ef m
&w,f? 1 aqmifa&mufausmif;om;awGxu J udpk ;kd 0if; (&efuek 0f Zd mP ody/H` ,ck*syefEidk if )H [m tdro f mwuf&mrSm tdro f mAg,mudk aq;vdyrf ay;
bJ tdro f mwufvŒkd tdro f mAm,muxd;k wm cH&w,f? xrif;pm;csed jf zpfvŒkd usew f ahJ usmif;om; awGvJ taqmiftjyifrmS &Sad ewmeJŒñuHawmh
tJ'DrSm ausmif;om;awGeJŒ &mZ0wfom;Ag,mawG/ wef;pD;awG xdk;=u/ ±dkuf =uw,f? 'DtcgrSm 0g'gawGu 0if±dkufwJhtcg ab;u=unfhaewJh
wjcm;&mZ0wftusOf;om;awGyg xdukef+yD;tukefvHk; ±_yf,Sufcwf &kef;&if; qefcwf jzpfoGm;w,f? tJ'Dtjzpftysufaemufydkif;rSm &mZ0wf
aqmifa&mufausmif;om;awG tcGifhta&;enf;enf; wdk;&vmw,f? xrif;00pm;&/ a&00csdK;&+yD;tdrfomvGwfvyfpGmwufcGifh/ taqmif0if;
xJoGm;vmcGifhawG &vmw,f? ajrmif;jrbaqGwdkŒvdk ausmif;om;r[kwfol/ ausmif;om;tr_ r[kwfolawGawmif a&csdK;csdefrSm ausmif;om;
ausmif;om; vdkŒajym+yD;a&00 0ifcsdK;=uw,f?
,cifumvawGw;kH u yHpk u kH ikd wf thJ cg tvky=f urf;awGeŒJ wGu J ikd cf ahJ yr,fh tckwacguaf wmh yHpk u H ikd w
f mudo k m t"duxm; +yD;tvkyf
=urf;cdik ;f zdŒk udak wmh tm%mydik af wGu tajctaeapmif=h unfah eao;wJyh ykH gb?J ausmif;om;awG/ Ekid if aH &; tusO;f om;awG yHpk u H ikd v
f Œkd awmfawmfu h kd
usdK;oGm;rSbJ tvkyf=urf;cdkif;zdkŒ pdwful;yHk&w,f? 'gayrJh tvkyf=urf;rcdkif;ao;bJ yHkpHudkifwJhtqifhrSmwif olwdkŒvdkcsifoavmuf usdK;oGm;/
0yfomG ;wJt h aetxm;udk ra&mufEidk b f jJ zpfaew,f? Edik if aH &; tusO;f om;wcsKd Œudak wmh bm,m/ bkwu f ikd /f aq;rSL;/ pma&; &mxl;awGay;cJah yrJh
1975 wGb J ufaxmifrmS vdk tcsi;f csi;f rjzpfraezdEydS n f O‡ ;f yrf;cdik ;f wmrsKd ;r&Sb d J tm%m ydik af wGtaeeJŒ txufukd pm&if;tjywifay;zdŒk twGub f J
jzpfyHk&ygw,f? vGwfwJhtxd tvkyf=urf;cdkif;wm r&SdcJhygbl;?
1978 ckEpS v f ,favmufrmS &efuek pf ufrw _ uUov kd f ausmif;om;wcsKd Œ oydwaf rSmufzŒkd óud;pm;&mu ratmifjrifbJ tzrf;cH&w,f?
'gth jyif Auy ,l*sw D csKd ŒeJŒ rqvygwn D v D mcHrmS ae0if;udk rJeŒJ ðzwfzŒkd =upH nfwhJ rqvygwD twGi;f a&;rSL;tzGŒJ *d% k ;f om;awGvJ 0ifvm=uw,f?
axmifxJa&muf EkdifiHa&;tusOf;om;awGtay: xHk;pHjzpfoGm;+yD;jzpfwJh yHkpHtjynfht0 tudkifcH&w,f? 'g[m ppfaxmufvSrf;a&;&JŒ ppfa=um
a&;umv ESdyfpufn‡Of;yrf;r_awGeJŒrqdkifwJh/ oD;jcm;jzpfwJh axmif&JŒyHkpHudkif ESdyfpufn‡Of;yrf;r_awG tjyif;txef xyfqifhcH&wm jzpfygw,f?
rqvygwD twGif;a&;rSL;tzGJŒ0ifawGvJjzpf/ 0ef}uD;awGvJjzpfwJh xGef;vif;/ oef;pdef/ ausmfaZm/ wif0if;ndK wdkŒ&JŒ*dk%f;om; AdkvfrSL;}uD;tqifh/
Adv
k rf LS ;tqif&h o dS l wdik ;f a'oygwaD umfrf wD0iftqif/h ygw, D el pfOuUÏtqif&h o dS al wG tawmfrsm;rsm;[m wcgrS rñuHpzl;/ tdyrf ufawmifrrufz;l
wJh 'kuaQ wGñuH&wJt h cg a,mufsm;}uD;wefr/hJ ppfAv kd }f uD;wefrhJ id=k uwm awG awGŒ&w,f? tJ'gawGŒ&awmh ausmif;om;awG axmifxJ pa&muf
umpu ppfaxmufvSrf;a&;awGeJŒ axmiftm%mydkifawG 0ifhºuGm; }udrf;0g;cJhzl;wJh pum;wcGef;udk trSwf &rdw,f? “zqyv0ef}uD;a[mif;
OD;ausm+f idr;f wdŒk / OD;AaqGwŒkd udak wmif usK;d oGm;/ 0yfomG ;atmif igwŒkd udik cf w hJ muG/ rif;wdŒk ausmif;om;awGubmrdŒk vJ” qdw k phJ um;jzpfygw,f?
ausmif;om;awG[m zqyv0ef}uD;a[mif;awG/ rqv0ef}uD;a[mif; awGe‹J bmrSrqdik b f ;l qdw
k mudk 1974 uae 1980 txdumv jzwfoef;
cJh+yD;aemuf ppfaxmufvSrf;a&;awGeJ‹ axmiftm%m ykdifawG aumif;aumif; oabmaygufoGm;avmufyg+yD;?
1978 ESpfukefcgeD;rSm &mZ0wfaqmifawGrSm ae ae&wJhausmif;om;awG tygt0if EkdifiHa&;tusOf;om; 30 ausmf 40 avmufu
axmiftm%mydik af wGxH tvky}f u;D qif;cGiahf y;zdŒk wifw,f? 'DtcgrmS tm%mydik af wGu t&ifw;kH u tvky=f urf;cdik ;f wmudk oJ}u;D rJ}u;D qefŒusif
wJo h al wG[m b,forl rS cdik ;f &bJe‹J tvkyv f yk rf ,fajymwm r±d;k om;bl;vdŒk ,lq+y;D tvkyq f if;cGiw hf ifol tm;vH;k udk wdu k yf w d v f u kd wf ,f? olwŒkd udk
2 wdkuf (&ifuGJwdkuf) rSmxm;+yD;ol wdkŒ&JŒ&nf&G,f csuftppftrSef bmvJqdkwmod&atmif ppfw,f? ppfwmrS r=um;pzl; &uf&ufpufpuf
ESdyfpufn‡Of;qJ+yD; ppfa=umwm jzpfw,f? vkyf±dk;vkyfpOf ±dkufwmESufwmawGtjyif acgif;udk yvyfpwdwfpGy+yD;a&avmif;wm a&pufcswmrsdK;/
ajcaxmufudk óud;csnf aZmufxdk;qJG+yD;a&uefxJESpfwmrsdK; pwJh omref tm;jzifh axmifrSm oHk;avhoHk;xr&SdwJh ESdyfpufn‡Of;yrf;a&; enf;em
awGoHk;+yD; tjyif;txef ppfaq;ar;jref;wmjzpfw,f?
axmiftm%mydkifawG 'gavmufxdrouFmjzpf+yD;jyif;jyif;xefxef udkifwG,f&jcif;ta=umif;uawmh 1978 ckESpfqef; ydkif;rSm Auy
jrpf0u|ef;ay:wdkif;u zrf;rdaxmifusaewJh òrdŒe,faumfrwD Adkvfodef;vGif[m wjcm;&mZ0wftusOf;om;awGeJŒ &JawGudkyg pnf;±Hk;
+yD;a';'&JtcsKyfazmufajy;oGm;&mrSm &JeJŒtcsKyfom; 50 ausmfeJŒ vufeuf 30 ausmfavmufygoGm;vdkŒ jzpfygw,f? Adkvfodef;vGif[m
tcsKyfazmufajy;+yD;aemuf jrpf0u|e;f ay:rSm vufeufuikd af wmfveS af &; jyeftajccHzŒkd óud;pm;ayrJh ppftpd;k &u wyftiftm;tajrmuftrsm;eJŒ
t}uD;tus,0f ikd ;f 0ef;ydwq f Œkd acsre_ ;f wJt h wGuf &uf 20 avmuft=umrSm wdu k yf rJG mS usq;kH oGm;cJh w,f? tJ'w D ;kH u wdu k yf aJG wGtwGi;f rqv&JŒ
{&m0wDwdkif; a'oygwDaumfrwD tqifh&Sdolwa,muf '%f&m&vdkŒ r*Fvm'Hkppfaq;±Hkudk [yfpuD;eJŒjyefydkŒ&ao;w,f? Adkvfodef;vGif[m
tifrwefpdwf"gwfjyif;xef cdkifrmolwOD;jzpfovdk pnf;±Hk;a&;vJaumif; =uH&nfzef&nfvJ xufjrufoljzpfw,f? aemuftr_qdkifzdkŒ
a';'&JtcsKyfudkrajymif;&cif tif;pdefaxmifrSm axmif'%fuscHae&pOfuwnf;u waxmifvHk;tusOf;om;awG pnf;±Hk;+yD;axmifxyGJvkyfzdkŒ/
axmifxyGjJ zpfaecsed rf mS tcGiahf umif;,l+y;D axmifazmufxu G zf Œkd =upH nfchJ w,fqw kd m axmiftm%mydik af wGu Adv k o f ed ;f vGiu f s+y;D rS odc=hJ uw,f?
'ghtjyif Adkvfodef;vGif[m awmxJuae ptzrf;cH&uwnf; u pdwfcs&wJhvl,HkawGudk rdrdudkw&m;±Hk;xkwfEkdifwJhòrdŒawGu &JtzGJŒawGxJrSmeJŒ
axmif0g'gxJrSm 0ifvkyfcdkif;xm;cJhw,f? 'ga=umifh tm%mydkifawG[m &JawGeJŒ 0g'gawGxJ Adkvfodef;vGif jr‡Kyfxm;wJhvlawGudk jyefvdkuf&Sm
azmfxkwf&wm awmfawmfacgif;ajcmufoGm;cJh w,f?
tckwcg ausmif;om;awGeJŒ EdkifiHa&;tusOf;om;awG[m &mZ0wftusOf;om;awGeJŒ twlwltvkyfvkyf&if; &mZ0wf
tusOf;om;awGudkpnf;±kH; / vufeufu&d,mtygt0if tcsuftvufawG avhvmjyifqif+yD;axmifxyGJ/ axmifazmufyGJvkyfrSmudk
tm%mydkifawGuwtm;pdk;&drf+yD;jyif;jyif;xefxef wHkŒjyefudkifwG,fwmjzpfw,f? 'Dn‡if;yrf;ESdyfpufr_=uD;rSm cH&olawGxJ udkodef;oef;OD;
(rE aW v;0dZmP ody/H` etzacwfaxmifxyfus/ trsKd ;om;Ekifd if aH &;wyfaygi;f pk)/ udak usmaf tmif (pD;yGm;a&;wuUov kd /f ykZeG af wmif)/ udw k ifat;=uL
(ac: ) armifr_dif;vGif (pufrlwuUodkvf/ tif;0/ ,cketzaxmif xyfusaeqJ/ trsdK;om;EkdifiHa&;wyfaygif;pk)/ udk0if;jrifh (pufr_wuUodkvf/ ,ck
aw;a&; 0if;rif;axG;)/ udkjrifhaqG (pufrlwuUodkvf/ qm;vif;}uD;)/ udkoef;Ekdif (aumifpDpma&;/ ,cketz axmifxyfusaeqJ yk*Hoef;Ekdif)/
udkwifpdk; (&efukef0dZPmody`H/ *G)/ udkjrifh[ef (&efukef0dZPmody`H/ c&rf;/ e0wacwf axmifxyfus/ ,ck pdwfwdkif;usvzuf&nfqkdif)/ udkaomif;pdef
(tiSm;,Ofarmif;/ anmifav;yif)/ rD;armifpmapmifxw k af 0r_rS udjk rat; (udu k ;kd u|e;f jyef/ vufyw H ef;/ ,ck NLD/ etzacwfaxmifxyfus)/
udpk ed f (ppfawmif;puULpufynm&Si/f ucsijf ynfe,f ABSDF twGi;f tcsi;f csi;f ðzkwx f w k of wfc&H ol)/ udpk ed 0f if; (aq;wyfrw S yf=uyf)/ udak A'g
(ac: ) armifarmifat; (etzacwfaxmifxyfus)/ udb k a&$ (rSww f rf; ±H;k rS wyf=uyf}u;D )/ udak e0if; (use;f rma&;Xme0efxrf;)/ 74 *|et f vkyof rm;
OD;wifaiG (csnfr#if)/ OD;vSodef; (csnfr#if)/ OD;ausmfpdef (csnfr#if)/ udk0if;xdef (qifrvdkuf) polawGeJŒ 75 *|eftvkyform;wcsdKŒ yg0ifcJhw,f?
&efol&JŒ enf;trsdK;rsdK;eJŒ tjyif;xefqHk; &ufpufn‡Of;yrf;r_awGudk =uH=uHcHcJh=u+yD;'l;raxmufcJh=uyg? 'ga=umifh 2 vausmf 3 vavmuf
wdu k yf w
d +f yD;aemuf taqmif jyefyŒkd vdu k +f yD;tJ'aD emufyikd ;f rSm ausmif;om;awG/ tvkyo f rm;awGeŒJ wjcm;Ekid if aH &;tusO;f om;awGukd t&ifvkd
yHpk t H jynfh wif;wif; =uyf=uyfuidk w f m r&Sad wmhbJ yd+k yD;vGwv f yfoufompGm aecGi&hf vmw,f? ausmif;om;awGtygt0if Ekid if aH &; tusO;f om;
awG wnDw!GwfeJŒ waxmifvHk;udk pnf;±Hk;+yD;axmifxr_}uD;vkyf&if axmiftm%mydkifawGtzdkŒ racsmifbl;qdkwmoabmaygufvdkŒ yHkpHudkif
u|efZmwfoGif;a&;ay:vpDudk wxpfjyefav#mhvdkufwmjzpfw,f?
'Daemufyikd ;f rSmawmh ausmif;om;awGeŒJ tvkyo f rm;awGtygt0if Ekid if aH &;tusO;f om;awGukd ,rrif;O,smOfxrJ mS txl; {nfch aH zsmf
ajzyGaJ wGeŒJ ðypkwmr&Sad wmhyg? Ekid if aH &;tusO;f om;awGtaeeJŒ &mZ0wfaqmifawGrmS ae&if;eJŒbJ yHrk eS Ef idk if aH &; avhvmaqG; aEG;r_awG tawmf
vkyfEkdif+yD;pmzwfcGifh/ pmtkyfoGif;cGifhawG&cJhw,f? t=uHtzefeJŒ a&'D,dk em;axmifcGifhawmif&cJhw,f? wzufrSmvJ pm;0wfaea&;udpP vHk;yrf;
&wmawG&Sdw,f? ausmif;om;tawmfrsm;rsm;[m e,fuausmif;om;awGjzpfvdkŒ axmif0ifpm yHkrSefrvmEkdif wmawG&Sdovdk tvkyform;
awG[mqdk&ifvJ e*dkuwnf;u qif;&JŒcsdKŒwJhvSolawGjzpfvdkŒ axmif0ifpmtm;enf;=uw,f? (axmifusoGm; wJh 74 *|ef tvkyform;}uD; w
a,muf&ŒJ rdom;pk[m qif;&=uyfwnf;vGe;f vdŒk orD;jzpfou l cE<mud, k &f if;+yD;rdom;pku&kd mS au|;cJ&h w,f? tJ't D cgrmS jynfw h efqm r_eŒJ tzrf;cH
&+yD;tazeJŒorD; axmifxrJ mS vmqHw k hJ &ifemp&m wu,fjh zpf&yf&cdS w hJ ,f?) wjcm;Ekid if H a&;tusO;f om;awGvJ pD;yGm;a&;csKd ŒwJv h Œkd axmif0ifpm
&duQmypPnf; tm;eJwmrsm;ygw,f? 'ga=umifh EkdifiHa&;tusOf;om;awG[m &mZ0wfaqmifrSmae&if; pD;yGm;a&; vkyf&ygw,f? pD;yGm;a&;
qdkwmuawmh a&aEG;=urf;a&mif;wmeJŒ umwGef;pmtkyfiSm;wJh vkyfief;awG jzpfw,f? tJ'Du0ifaiG (aq;vdyf) eJŒ wjcm;vdktyfwJh pm;p&m
aomufp&mawG jyef0,f (zvS,f) &wmjzpfw,f? ausmif;om;awG/ EkdifiHa&;tusOf;om;awG&JŒ pD;yGm;a&;vkyfief;awGtay: axmif0g'gawGeJŒ
&mZ0wfom;a'guw f ikd af wG Advk rf us rdu k af =u;rcG&J /J acgi;f yHk rjzwf&v J Œkd vkyif ef;taeeJŒ tawmfav;atmifjrif+yD;axmif0ifpmcsKd ŒwJh wJh Ekid if aH &;
tusOf;om;awGtwGuf tqifajyapygw,f? tJ'DtvkyfawGvkyf&mrSm axmif0ifpmtm;&SdwJh ausmif;om;awGuyg axmif0ifpmtm;eJwJh
tvkyform;awG/ EkdifiHa&;tusOf;om; awGeJŒ aygif;pk+yD;vkyf=uwmjzpfw,f? wudk,faumif;rqef=uyg?
r_dif;&mjynfhausmif;om;awGxJu udkatmifapmOD;[m oGm;aq;wuUodkvf wmwdktajy;vufa&G;pifjzpf+yD;wuUodkvfrsm; &efukef
ajy;ckeyf pfrmS qk&cJo h jl zpfw,f? r_id ;f &mjynfah usmif;om; a'gyrkH mS aewJh udv k OS ;D (v#ypf pfynm naeoifwef;) [mvJ tajy; aumif;oljzpfygw,f?
olwdk‹[m wjcm;ausmif;om;awG aq;vdyfwdkŒ/ &duQmwkdŒjywfawmh tif;pdefaxmifxJrSm &Sdaeygw,f?
&efuek af eausmif;om;av;awGukd v$waf y;vdu k w f t
hJ cg axmifA;l 0rSm vrf;p&dwjf ym; 60 pDxw k af y;w,f? ausmif;om; av;awGu
tif;pdefaps;rSm ta=umf0,fpm;ypfvdkuf+yD;tdrfjyefzdkŒbwfpfum;pD;awmh py,f,mudk axmifuvGwfvmwJh ausmif;om;rsm;jzpfa=umif;/
um;cay;p&mr&S d a =umif ; ajympD ; +yD ; jyef & w,f ? um;orm;awG u vJ axmif u xG u f v mwm od o mvS w J h axmif y H k p H x G u f a ewJ h
ausmif ; om;av;awG tk y f v k d u f } uD ; ud k em;vnf r _ & S d p G m eJ Œ vd k & myd k Œ ay;cJ h w ,f ? wjcm;bwf p f u m;pD ; c&D ; onf a wG v J
v_yfv_yf&Sm;&Sm;jzpfuke+yD;owif;awGyHsŒoGm;awmhw,f? 'ga=umifh aemufydkif;rSm ausmif;om;}uD;awGv$wf&mrSmawmh Al;0uae
wdu k ±f u kd rf v$waf wmhbJ &efuek òf rdŒay:u òrdŒe,faumifp±D ;kH awGtxd um;eJŒvdu k yf @kd +yD; tJ'uD ae &yfuu G af umifpu D wqifh rdbaqG rsKd ;vufxJ
ta&mufxnfhwm vkyfvmw,f?
axmifuv$wfzdkŒ vlppf&mrSm axmif0ifeHygwf (ac: ) tusOf;om;rSwfyHkwifeHygwfudk ajym&w,f? 'gayrJh ausmif;om;rsm;u
tJ'aD xmif0ifeyH gwu f kd rodb;l / rrSwrf v d /l 'grrS [kwf todtrSwrf ðyvdŒk rSwrf xm;bl; qd+k yD;vky=f uw,f? tusO;f om;wa,muf [m rdrt d rnf/
taz tar trnf e J Œ wuG axmif 0 if e H y gwf u d k b,f t csd e f a r;ar; ajymEk d i f & r,f q k d + yD ; yH k p H ud k i f x m;wmud k ausmif ; om; awG u
tajctaeay;&ifay;ovdk qefŒusiaf ecJ=h uwmjzpfw,f? 'ga=umifh v$wu f meD;rSm axmif0ifeyH gwrf odb;l qdv k Œkd tm%mydik f awGtvky±f y_ u f ek +y;D
v,f*smpmtkyt f xl}uD;awG jyefveS &f mS &w,f? 'gt h jyif xif&mS ;aomtrSwt f om;/ bmnmuGu d aG wG ppfaq; =unf±h t kH wnfðy+yD;wJah emuf
vufzsHrSm wHqdyfwHk;eJŒwHqdyf±dkufw,f? tJ'DwHqdyfudk axmifAl;0rSmjyrS axmifjyifxGufvdkŒ&rSm jzpfw,f? 'gayrJh ausmif;om;wcsdKŒu
‘igwdkŒEGm;r[kwfbl;uG’ qdk+yD;wHqdyfudk wHawG;qGwfzsufypfvdkufw,f? 'ga=umifh axmifAl;0 a&mufawmh vufzsHuwHqdyfrawGŒvdkŒ
jy\emwufjyefw,f? ausmif;om;awGu wHqyd rf &dv S Œkd rv$wb f J axmifxq J ufxm;vJ &w,fvŒkd 0g'gawGuakd jymawmh pum;rsm;=uw,f?
aemufawmh axmifrSL;wa,mufa&mufvm+yD; ay;xGufvdkufw,f? “rif;wdkŒ[m aemufqHk;vGwfwJh tcsdefxd igwdkŒudk'kQay;wmbJ”
vdŒk nOf;&Smw,f? ausmif;om;awG axmifxJ 3-4-5 ESpñf uH&wJh 'kuaQ wGuakd wmh tm%mydik af wGu 'kuv Q Œkd owfrwS yf rkH &yg? axmifOya't&
vGwfrdef‹us+yD;om; vlwa,mufudk aemufxyfw&uf ydkcsKyfcGifhr&SdwJh twGuf vufzsHuwHqdyfudpPudk olwdkŒwif;rxm;wmjzpfygw,f?
1978 rSm tawmfrsm;rsm;vGwfoGm;+yD;aemuf usefaewJhausmif;om;awGxJu axmif'%f 5 ESpf/ 6 ESpf/ 7 ESpf usolawG[m
yHkrSefav#mh&ufawG&_+yD; 1978 eJŒ 1980 =um;rSm vGwfvm=uwmvJ&Sdw,f? 1980 ck {+yD;vrSmawmh *dk%f;aygif;pHk oHCmh nD!Gwfa&;
txdrf;trSwfqdk+yD; rqvEkdifiHawmfaumifpD vGwf+idrf;csrf;omcGifhtrdefŒ 2§80 eJŒ usefwJhausmif;om;awG tygt0if EkdifiHa&;tusOf;om;
tm;vHk;vdkvdk jyefvGwfvm=uw,f? 74 *|ef tvkyform;awGudkawmh EkdifiHa&;tusOf;om;owfrSwfcsufxJ tusHL;r0ifbl;qdk+yD; rvGwfbJ
av#mh & uf o m&vd k ‹ 'D a emuf y d k i f ; usrS vG w f v mw,f ? axmif u vG w f v mwJ h ausmif ; om;awG [ m ausmif ; jyef w uf c G i f h r &bJ
tm;vH;k ausmif;xkwcf &H w,f? wuUov kd af usmif;om;awGu pmay;pm,lwufciG /hf tajccHynmausmif; om;awGu tjyifuajzcGib hf &J w,f?
1962 eJ‹ 1988 rwdkifrD=um;rSm tqlyGufttHkºuGqHk; umvjzpfwJh 74-75-76 awGrSm ausmif;om;awG&meJŒcsD+yD; axmifxJ
wokwf+yD;wokwf 0ifcJh=uw,f? xdkpOfu ausmif;om;oydwfawGrSm xHk;wrf;pOfvm aºuG;a=umfoHawGtjyif “taruarG; axmifuau|;
tif ; pd e f a xmif } uD ; xyf c sJ Œ xyf c sJ Œ a&=unf t d k i f v J xyf c sJ Œ xyf c sJ Œ ” “*sD o &D ; av;eJ Œ ypf w mavmuf a wmh &D w maygh &D w maygh /
*sDzdk;av;eJŒypfwmavmufawmh &Dwmaygh &Dwmaygh” “ae0if;}uD;udkb,fES,fhvkyfr,f ckwfr,fxpfr,f yg;yg;vSD;r,f” vdkŒyg aºuG; a=um+yD;
axmifxJ&J&J0ifoGm;cJh=uw,f? axmifxJrSm rqvppftm%m&Sifpepfudk 'l;raxmufpwrf; &J&JqufwdkufcJh=u w,f? ,rrif;O,smOfxJrSm
,rrif;&JŒðypk{nfhcH r_awG cHpm;cJh=uw,f?
tif;pdefaxmifrSm tusOf;om;wa,muf[m rdrdudkxm;wJhtusOf;cef;uae axmife,fedrdwf&JŒtjyifudk vHk;vHk;vsm;vsm;
a&mufzdkŒtwGuf wHcg;ayguf 9 ayguf/ wHcg; 9 csyfudkjzwf&w,f vdkŒqdk=uw,f? t*FvdyfudkvdkeDorm;awG tif;pdefaxmif paqmuf wkef;u
vufyg;ap ArmtrsdK;om; opPmazmufawG&JŒ tultnDeJŒ ‘tpDt&if’ awGvkyfcJh&mrSm wHcg; 9 xyfxm;wmtjyif axmifAl;0u usm;yg;pyf
vdŒk ac:wJh tusO;f om;awG t0iftxGuv f yk &f wJh vlwud, k pf m wHcg;ayguu f sO;f usO;f av;tay:rSm rD;aeonfxrDeŒJ csnaf ESmifvrd ;f usw H mawGvJ
vkycf w hJ ,fvŒkd tqd&k ydS gw,f? b,favmufreS rf rSeaf wmh rodyg? 'gayrJh aocsmwmuawmh ppftm%m&Sif qefŒusiaf &;rsKd ;apŒawGukd b,fwcH g;
9 csy/f b,fusm;yg;pyfurS r[efŒwm; rcsKd ;ESrd Ef idk cf b hJ J axmifwiG ;f rSm t!GeŒf wvlvx l ;kd xcJo
h vdk axmiftjyifbuf ArmjynfweHwvsm;udv k J
ysŒH ESŒH oGm;cJyh gw,f? 76 ck rwfv 23 &uf r_id ;f &mjynfw h ek ;f u ocifu, kd af wmfrid_ ;f tkw*f al &SŒrSm xdpk Ofuausmif;om;acgi;f aqmif udw k ifat;=uL
(pufrw l uUov kd /f &efuek f ,cktrsKd ;om;Ekid if aH &; wyfaygi;f pk/ etzaxmifusaeqJ) u “*so D &D;wcsuaf zgu&f if rD;[ke;f [ke;f awmufap&r,f”
vdkŒedrdwfzwfñuH0g;cJhwJhtwdkif; 8 av;vHk;rSm wu,fjzpfvmcJhygawmhw,f?
*gr%D