Broszura informacyjna

(nie tylko dla Krwiodawcw)

Twoja krew - moje ycie

PUBLICZNA SUBA KRWI
Krew naley do najpotniejszych lekw, jakimi dysponuje medycyna.
Od wielu lat a ostatnio coraz czciej, pojawiaj si doniesienia o prbach wytworzenia tzw. sztucznej krwi. Jednak krytyczne oceny tych preparatw wykazuj, e maj one zoon budow chemiczn oraz krtki okres utrzymywania si
w kreniu. Badania wci trwaj, lecz nie rokuje si, e szybko zostan uwieczone sukcesem. Nie wydaje si wic, aby w najbliszym czasie substytuty erytrocytw mogy zastpi tradycyjne przetaczanie ludzkiej krwi lub jej skadnikw. I cho zmieniaj si sposoby leczenia, udoskonalaj si techniki pobierania,
przetwarzania i przetaczania krwi, jej jedynym rdem w dalszym cigu jest
zdrowy czowiek. A zatem zorganizowane krwiodawstwo, oparte na wsppracy oraz wspdziaaniu transfuzjologii ze zdrowymi, uwiadomionymi dawcami
bdzie nadal niezmiernie wane i potrzebne.
Przetaczanie krwi stao si dzisiaj zabiegiem niezwykle uproszczonym pod
wzgldem technicznym i dziki temu wykonywanym niemal w kadym oddziale szpitalnym. W obecnej chwili wyposaenie techniczne suby krwi stoi
na bardzo wysokim poziomie i pozwala na uzyskanie dla celw leczniczych
preparatw wysokiej jakoci. W ostatnich latach rozwj medycyny, zwaszcza
transplantacyjnej (przeszczepy) powoduje znaczne zuycie krwi nie tylko w Polsce, ale na caym wiecie. W cigu roku w Polsce konieczne jest dokonanie ok.
1,5 mln. przetocze krwi (transfuzji) ratujcych ycie i zdrowie ludzkie.
Odbiorcami krwi i jej skadnikw s szpitale, kliniki oraz instytuty dokonujce
tysicy skomplikowanych operacji, przeszczepw i innych zabiegw, do przeprowadzenia ktrych niezbdna jest krew bezcenny, niezastpiony lek dar
serca.
Regionalne Centra Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa (RCKiK) dziki yczliwoci przedstawicieli wielu instytucji organizuj wyjazdowe akcje pobierania krwi
na terenie caej Polski. Docieramy w ten sposb do dawcw, ktrzy z rnych
przyczyn nie mog przyjecha do RCKiK lub Oddziaw Terenowych.
Dzikujemy wszystkim, ktrzy pomagaj w organizowaniu i przeprowadzaniu takich akcji, a czsto czynnie w nich uczestnicz poprzez oddawanie krwi.

Oddajc krew - ratujesz komu ycie

Zgodnie z zaleceniami wiatowej Organizacji Zdrowia (WHO) oraz Rady Europy kady kraj powinien by samowystarczalny w zakresie zaopatrzenia w krew
i jej skadniki.
Wskanikiem obrazujcym poziom krwiodawstwa i krwiolecznictwa w skali
kraju jest liczba donacji (jednostek krwi) przypadajca na 1000 mieszkacw.
W Polsce wskanik ten wynosi 32 (w roku 2011), natomiast w krajach Europy
Zachodniej ponad 50. Potrzebujemy zatem wicej osb oddajcych krew systematycznie i wielokrotnie.
Czynniki wpywajce na wzrost zapotrzebowania na krew i jej skadniki:
rozwj medycyny umoliwiajcy ratowanie ludzi od pierwszych chwil
nawet w czasie ycia podowego do pnej staroci,
starzenie si spoeczestwa,
wzrost liczby zachorowa na nowotwory,
zwikszenie skutecznoci systemu ratownictwa medycznego,
poprawa dostpnoci do wiadcze medycznych.
Zapraszamy do staej wsppracy osoby, ktrym wiadomo niesienia
pomocy potrzebujcym daje duo satysfakcji i radoci.

Twoja krew - moje ycie

Rozmieszczenie Regionalnych Centrw Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa

RCKiK w Biaymstoku
ul. Marii Skodowskiej-Curie 23
15-950 Biaystok
tel. (85) 744 70 02
www.rckik.bialystok.pl
RCKiK w Bydgoszczy
ul. Ks. Markwarta 8
85-015 Bydgoszcz
tel. (52) 322 18 71 do 74
www.rckik-bydgoszcz.com.pl

RCKiK w Katowicach
ul. Raciborska 15
40-074 Katowice
tel. (32) 208 73 00
www.rckik-katowice.pl

RCKiK w Gdasku
ul. J. Hoene-Wroskiego 4
80-210 Gdask
tel. (58) 520 40 20
www.krew.gda.pl

RCKiK w Kielcach
ul. Jagielloska 66
25-734 Kielce
tel. (41) 335 94 00
www.rckik-kielce.com.pl

RCKiK w Kaliszu
ul. Kaszubska 9
62-800 Kalisz
tel. (62) 767 66 63
www.krwiodawstwo.kalisz.pl

RCKiK w Krakowie
ul. Rzenicza 11
31-540 Krakw
tel. (12) 261 88 20
www.rckik.krakow.pl

Oddajc krew - ratujesz komu ycie

RCKiK w Lublinie
ul. I Armii Wojska Polskiego 8
20-078 Lublin
tel. (81) 532 62 75
www.rckik.lublin.pl

RCKiK w Supsku
ul. Szarych Szeregw 21
76-200 Supsk
tel. (59) 842 20 21
www.krwiodawstwo.slupsk.pl

RCKiK w odzi
ul. Franciszkaska 17/25
91-433 d
tel. (42) 616 14 00
www.krwiodawstwo.pl

RCKiK w Szczecinie
al. Wojska Polskiego 80/82
70-482 Szczecin
tel. (91) 424 36 00
www.krwiodawstwo.szczecin.pl

RCKiK w Olsztynie
ul. Hanki Sawickiej 27
10-247 Olsztyn
tel. (89) 526 01 56
www.rckikol.pl

RCKiK w Wabrzychu
ul. Chrobrego 31
58-303 Wabrzych
tel. (74) 664 63 10
www.rckik.walbrzych.pl

RCKiK w Opolu
ul. Konego 55
45-372 Opole
tel. (77) 441 06 00
www.rckik-opole.com.pl

RCKiK w Warszawie
ul. Saska 63/75
03-948 Warszawa
tel. (22) 514 60 00
www.rckik-warszawa.com.pl

RCKiK w Poznaniu
ul. Marceliska 44
60-354 Pozna
tel. (61) 886 33 00
www.rckik.poznan.pl

RCKiK we Wrocawiu
ul. Czerwonego Krzya 5-9
50-345 Wrocaw
tel. (71) 371 58 10
www.rckik.wroclaw.pl

RCKiK w Raciborzu
ul. Sienkiewicza 3
47-400 Racibrz
tel. (32) 418 15 92
www.rckik.pl

RCKiK w Zielonej Grze

ul. Zyty 21
65-046 Zielona Gra
tel. (68) 329 83 60
www.rckik.zgora.pl

RCKiK w Radomiu
ul. Limanowskiego 42
26-600 Radom
tel. (48) 340 05 20
www.rckik.radom.pl

WCKiK Warszawa
ul. Szaserw 128
04-349 Warszawa
tel. (22) 681 67 16
www.wckik.pl

RCKiK w Rzeszowie
ul. Wierzbowa 14
35-310 Rzeszw
tel. (17) 867 20 30
www.rckk.rzeszow.pl

CKiK MSW Warszawa

ul. Wooska 137
02-507 Warszawa
tel. (22) 508 13 12
www.ckikmsw.pl

Twoja krew - moje ycie

Dawc krwi lub jej skadnikw moe by zdrowa osoba w wieku 18-65 lat,
legitymujca si dokumentem ze zdjciem stwierdzajcym tosamo
wraz z adresem zamieszkania/zameldowania i numerem PESEL.
Przed oddaniem krwi lub jej skadnikw naley...
by wyspanym,
w cigu doby poprzedzajcej oddanie krwi wypi ok. 2 l pynw,
spoy lekkostrawny posiek,
ograniczy palenie papierosw,
nie przychodzi do oddania krwi po spoyciu alkoholu lub innych rodkw
zmieniajcych nastrj!!!
Miejsca poboru krwi w RCKiK w Polsce:
szczegowe informacje na temat moliwoci oddawania krwi zawarte s na
stronie internetowej, www.twojakrew.pl,
siedziba RCKiK na terenie Polski (w kadym wojewdztwie),
Oddziay Terenowe RCKiK,
stae punkty poboru krwi i/lub tzw. ekipy,
w czasie wyjazdowych akcji krwiodawstwa, realizowanych w terenie (poza
siedzibami RCKiK w kraju).
Szczeglnie cennym skadnikiem krwi s pytki krwi!!!
Zosta dawc pytek i zgo si do:
siedziby RCKiK lub wyznaczonego Oddziau Terenowego RCKiK.
Szczegowe informacje na temat moliwoci oddawania krwi zawarte
s na stronie internetowej: www.twojakrew.pl

Oddawanie krwi jest bezpieczne.

Krew pobiera fachowy personel zawsze przy uyciu sprztu
jednorazowego uytku.
WYSTARCZY 1 GODZINA,
KTR POWICISZ NA ODDANIE KRWI,
A MOESZ URATOWA KOMU YCIE.

Oddajc krew - ratujesz komu ycie

PROCEDURA ODDANIA KRWI
1. Rejestracja: Przy rejestracji otrzymamy do wypenienia kwestionariusz (patrz
str. 8 10 zamieszczono wzr, dokument ten moe si rni w poszczeglnych
RCKiK). Konieczny jest dokument tosamoci ze zdjciem, numerem PESEL i adresem zameldowania/zamieszkania.
2. Pracownia analiz lekarskich lub stanowisko do badania poziomu hemoglobiny:
badanie poziomu hemoglobiny przy uyciu wycznie sprztu jednorazowego,
odczyt w cigu kilku minut.
3. Gabinet lekarski:
ocena informacji zawartych w wypenionym kwestionariuszu dla dawcw
krwi,
wywiad lekarski,
badanie przedmiotowe uwzgldniajce wyniki pomocniczych bada diagnostycznych,
kwalifikacja do oddania krwi.
4. Uzupenienie pynw w organizmie: od momentu zakwalifikowania do poboru krwi,
uzupeniamy pyny w organizmie. Dawca otrzymuje np. wod mineraln do spoycia.
5. Stanowisko do oddawania krwi: oddanie 450 ml krwi do jednorazowego pojemnika plastikowego z pynem konserwujcym.
6. Krtka regeneracja si. Po oddaniu krwi, dawca przez pewien czas pozostaje na
miejscu celem regeneracji si. Kady dawca opuszczajc punkt poboru krwi otrzymuje posiek regeneracyjny o wartoci kalorycznej 4.500 kcal. np. czekolady.
7. Na prob Dawcy wystawiane jest:
zawiadczenie usprawiedliwiajce nieobecno w pracy, uczelni, szkole,
w uzasadnionych przypadkach wypacany jest zwrot kosztw poniesionych
na przejazd do najbliszego punktu poboru krwi,
legitymacja HDK,
kopia wynikw bada.
Pamitaj, e krew moe by potrzebna kademu z nas lub naszym bliskim!
UWAGA! Wzr kwestionariusza
(dokument ten moe rni si w poszczeglnych RCKiK)

Twoja krew - moje ycie

KWESTIONARIUSZ DLA KRWIODAWCW

Oddajc krew - ratujesz komu ycie

Twoja krew - moje ycie

10

Oddajc krew - ratujesz komu ycie

Zasady kwalifikowania kandydatw na dawcw oraz dawcw do
oddania krwi lub jej skadnikw
Kandydat na dawc krwi lub dawca krwi:
Kwalifikowany jest przez lekarza do oddania krwi, osocza, zabiegw aferezy
i innych zabiegw na podstawie oceny informacji zawartych w wypenionym
kwestionariuszu dla dawcw krwi, wywiadu lekarskiego, badania przedmiotowego uwzgldniajcego wyniki pomocniczych bada diagnostycznych.
W obecnoci lekarza przed kadym zabiegiem pobrania krwi, osocza lub innym zabiegiem (w tym m.in. osocza metod plazmaferezy, krwinek pytkowych i krwinek biaych metod aferezy automatycznej) wyraa w kwestionariuszu pisemn zgod na okrelony zabieg.
W kadej chwili podczas donacji moe wycofa zgod na oddanie krwi, a po
oddaniu krwi moe poinformowa, e jego krew nie nadaje si do przetoczenia.
Badanie lekarskie pozwala wykry szereg sytuacji, w ktrych oddanie krwi
jest przeciwwskazane. Przeciwwskazania mog by bezwzgldne, dyskwalifikujce badan osob na stae lub wzgldne dyskwalifikujce czasowo.
Badanie lekarskie poprzedzajce pobranie krwi od kandydata na dawc krwi
lub od dawcy krwi obejmuje:
- wywiad lekarski,
- skrcone badanie przedmiotowe.

Wywiad medyczny
Wiek
- dawc moe by osoba w wieku od 18 do 65 lat,
- w wyjtkowych przypadkach lekarz moe wyrazi zgod na oddanie krwi
przez osob powyej 65 roku ycia lub poniej 18 roku ycia,
- dawcy pierwszorazowi do 60 roku ycia, powyej tego wieku po uzyskaniu
pisemnej zgody lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, jednak ostateczn
decyzj podejmuje lekarz kwalifikujacy.
Podane niej przeciwwskazania do oddawania krwi s zgodne z aktualnymi aktami prawnymi wydanymi przez Ministra Zdrowia.

Dyskwalifikacja czasowa
Okres miesiczkowania i do 3 dni po zakoczeniu.
7 dni po zabiegu usunicia zba, leczeniu przewodowym i innych drobnych
zabiegach chirurgicznych.
Do nastpnego dnia po leczeniu zba i wizycie u stomatologa.

11

Twoja krew - moje ycie

6 miesicy w przypadku wikszych operacji i innych zabiegw medycznych
wykonywanych sprztem wielokrotnego uytku i przebiegajcych z naruszeniem skry lub bon luzowych.
6 miesicy po wykonaniu tatuau, zakadaniu kolczykw, itp.
6 miesicy od zabiegu akupunktury (chyba, e akupunktura zostaa wykonana igami do akupunktury jednorazowego uytku przez wykwalifikowanego
lekarza).
6 miesicy od kontaktu z obc krwi (kontakt luzwki z krwi lub ukucie ig).
6 miesicy od zabiegu endoskopii z uyciem fiberoendoskopu (np. gastroskopia, kolonoskopia, artroskopia).
Czas do penego wyleczenia w przypadku ostrych chorb (np. ukadu pokarmowego, moczowego, oddechowego) w przypadku leczenia antybiotykami musi upyn 14 dni od zakoczenia leczenia.
Okres, gdy warto cinienia ttniczego nie mieci si w granicach 90/60
180/100 mm Hg, ttno miarowe 50-100/min.
2 lata po wyleczeniu grulicy i otrzymaniu od lekarza ftyzjatry zawiadczenia
o wyleczeniu.
Choroby zapalne i uczuleniowe skry, ostre stany uczuleniowe i okres odczulania, zaostrzenie przewlekej choroby alergicznej.
1 rok od zakoczenia leczenia rzeczki.
6 miesicy od powrotu z krajw o wysokiej zachorowalnoci na AIDS
(np. Afryka rodkowa i Zachodnia, Tajlandia).
Wystpienie objaww sugerujcych chorob AIDS takich jak:
- przewleke powikszenie wzw chonnych (zwaszcza szyjnych, karkowych, nadobojczykowych i pachowych),
- nocne poty,
- gorczka o niewyjanionej przyczynie,
- niewyjaniona utrata wagi ciaa,
- przewleka biegunka.
Nietypowe zmiany skrne powoduj dyskwalifikacj do czasu wyjanienia
ich przyczyny.
6 miesicy od powrotu z rejonw, gdzie endemicznie wystpuj choroby
tropikalne, (jeli nie wystpiy w tym okresie objawy choroby).
12 miesicy od powrotu z rejonw, gdzie endemicznie wystpuje malaria,
jeli nie wystpiy w tym okresie objawy choroby (4 miesice pod warunkiem negatywnych wynikw bada wykonanych metodami immunologicznymi lub biologii molekularnej).
Przebywanie na obszarach endemicznego wystpowania malarii nieprzerwanie przez 6 miesicy dyskwalifikuje dawc na okres 4 miesicy, po tym okresie
zakwalifikowanie jest moliwe pod warunkiem negatywnych wynikw bada
wykonanych metodami immunologicznymi lub biologii molekularnej.

12

Oddajc krew - ratujesz komu ycie

2 lata od potwierdzonego wyleczenia brucelozy i gorczki Q.
3 lata po zakoczeniu leczenia i braku objaww malarii (pod warunkiem, e
badania immunologiczne lub metodami biologii molekularnej daj wyniki
negatywne).
2 lata po przebyciu gorczki reumatycznej, jeli nie wystpia przewleka
choroba serca.
2 lata od potwierdzonego wyleczenia zapalenia szpiku.
6 miesicy od cakowitego wyleczenia z toksoplazmozy.
6 miesicy od wyleczenia mononukleozy zakanej.
6 miesicy po porodzie lub po zakoczeniu ciy.
6 miesicy po przetoczeniu krwi i jej skadnikw.
6 miesicy po przeszczepie ludzkich komrek i tkanek.
Co najmniej 2 tygodnie po przebyciu choroby zakanej i uzyskaniu prawidowych wynikw bada klinicznych i laboratoryjnych.
2 tygodnie po przebyciu grypy, zakaenia grypopochodnego i gorczce powyej 38o C.
2 tygodnie po zaprzestaniu przyjmowania antybiotykw.
Kontakt z chorobami zakanymi dyskwalifikuje na czas rwny inkubacji danej choroby (zwykle 4 tygodnie).
Bliski kontakt w warunkach domowych z chorym na wirusowe zapalenie wtroby dyskwalifikuje na okres 6 miesicy
Okres pozbawienia wolnoci i 6 miesicy po odbytej karze wizienia
Po szczepieniach okresowo na czas uzaleniony od rodzaju szczepionki:
4 tygodnie od szczepienia szczepionkami z osabionymi bakteriami
i wirusami przeciw BCG, odrze, ryczce, tej febrze, nagminnemu zapaleniu linianek przyusznych, nagminnemu poraeniu dziecicemu,
durowi brzusznemu, cholerze,
48 godzin od szczepienia szczepionkami z zabitymi bakteriami, riketsjami, wirusami przeciw cholerze, durowi brzusznemu, krztucowi, durowi
plamistemu, nagminnemu poraeniu dziecicemu,
48 godzin od szczepienia przeciwko wirusowemu zapaleniu wtroby
typu A lub B (bez kontaktu z chorob),
1 tydzie w przypadku szczepienia przeciwko wirusowemu zapaleniu
wtroby typu B (bez kontaktu z chorob),
3 miesice po biernym uodparnianiu surowicami odzwierzcymi,
48 godzin od przyjcia anatoksyny bonicowej i tcowej,
48 godzin od przyjcia szczepionki przeciw wcieklinie i kleszczowemu
zapaleniu mzgu, a 1 rok w przypadku ryzyka zakaenia.

13

Twoja krew - moje ycie

Przyjmowanie lekw

Przyjmowanie lekw moe wskazywa na istnienie choroby powodujcej

dyskwalifikacj, dlatego naley wyjani przyczyn stosowanego leczenia.
Okres przyjmowania lekw z wyjtkiem witamin, doustnych lekw antykoncepcyjnych oraz lekw hormonalnych stosowanych w okresie menopauzy.
W przypadku przyjmowania innych lekw, aby odda krew naley uzyska zgod lekarza (np. zaywanie aspiryny lub lekw zawierajcych kwas acetylosalicylowy dyskwalifikuje przez 5 dni od ostatniego zaycia).

Dyskwalifikacja staa
Powane choroby ukadu krenia aktualne lub przebyte, midzy innymi:
- wady serca (poza wadami wrodzonymi cakowicie wyleczonymi),
- choroba niedokrwienna minia sercowego,
- stan po zawale minia sercowego,
- zaburzenia rytmu serca,
- niewydolno krenia,
- miadyca znacznego stopnia.
Choroby pochodzenia naczyniowo-mzgowego (np. stan po udarze mzgu).
Powane choroby ukadu pokarmowego (w tym schorzenia wtroby), oddechowego, moczowego, nerwowego (szczeglnie padaczka, nawracajce
choroby psychiczne, organiczne schorzenia ukadu nerwowego oraz przewleke choroby OUN orodkowego ukadu nerwowego).
Powane choroby skry (w tym uszczyca).
Choroby krwi i ukadu krwiotwrczego, zaburzenia krzepnicia w wywiadzie.
Choroby metaboliczne i ukadu endokrynnego np. cukrzyca, choroby tarczycy, nadnerczy itp.
Choroby ukadowe np. kolagenozy.
Nowotwory zoliwe.
Choroby zakane:
WZW typu B, WZW typu C, wirusowe zapalenie wtroby w wywiadzie,
kada taczka o niejasnej etiologii,
babeszjoza,
kala azar (leiszmanioza trzewna),
Trypanosoma cruzi (gorczka Chagasa),
promienica,
tularemia,
HLTV I/II retrowirus uwaany m.in. za czynnik wywoujcy biaaczk/
choniaka z komrek T u dorosych wystpuje endemicznie w poudniowej Japonii i basenie Morza Karaibskiego.

14

Oddajc krew - ratujesz komu ycie

Nosicielstwo wirusa HIV oraz zesp nabytego upoledzenia odpornoci (AIDS).
Przebywanie na obszarach endemicznego wystpowania malarii nieprzerwanie przez 6 miesicy, jeeli wynik bada w kierunku malarii przeprowadzonych nie wczeniej ni 4 miesice po powrocie jest dodatni lub jeli nie
wykonano tych bada.
Przynaleno do grup, ktre ze wzgldu na swoje zachowania seksualne s
szczeglnie naraone na zakaenia powanymi chorobami, mogcymi przenosi si drog krwi w tym:
narkomani,
osoby uprawiajce prostytucj,
osoby czsto zmieniajce partnerw seksualnych.
Osoby majce partnerw seksualnych z wyej wymienionych grup.
Lekozaleno, alkoholizm.
Choroba Creutzfelda-Jakoba u osoby lub w rodzinie.
Kia.
Przebycie przeszczepu rogwki, opony twardej, leczenie kiedykolwiek hormonem wzrostu uzyskanym z ludzkich przysadek.
Leczenie bezpodnoci w latach 1965-1985 zastrzykami hormonw.
Przebywanie o okresie od 01.01.1980 r. do 31.12.1996 r. cznie przez 6 m-cy
lub duej w Wielkiej Brytanii, Francji, Irlandii.
Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane uywaniem
substancji psychotropowych.
Kady przypadek stosowania dominiowo lub doylnie lekw, ktre nie zostay przepisane przez lekarza.

Badanie przedmiotowe
Lekarz przeprowadza skrcone badanie przedmiotowe kandydata na dawc
lub dawcy krwi zwracajc uwag na:
1. Wygld oglny
Dyskwalifikuje si osoby, ktrych wygld oglny moe wskazywa na pozostawanie pod wpywem alkoholu, narkotykw lub lekw oraz nadmierne pobudzenie psychiczne.
2. Ciar ciaa
Ciar ciaa nie powinien by niszy ni 50 kg.
3. Temperatura ciaa
Temperatura ciaa, ktra mierzona jest pod pach nie powinna przekracza 37o C.
4. Ttno
Ttno powinno by miarowe o czstotliwoci od 50 do 100 uderze na minut.

15

Twoja krew - moje ycie

5. Cinienie ttnicze
Wartoci cinienia ttniczego nie powinny przekracza:
- 180 mm Hg dla cinienia skurczowego,
- 100 mm Hg dla cinienia rozkurczowego,
6. Wzy chonne
Szczegln uwag naley zwrci na stan obwodowych wzw chonnych
przede wszystkim szyjnych, karkowych, nadobojczykowych i pachowych, powikszenie obwodowych wzw chonnych stanowi przeciwwskazanie do pobrania krwi a do wyjanienia przyczyny ich powikszenia.
7. Zmiany skrne
Okolica miejsca wkucia do yy powinna by wolna od jakichkolwiek zmian chorobowych.

Badania laboratoryjne
Czsto wykonywania bada laboratoryjnych
a) przed kadym zabiegiem oddawania krwi oznacza si stenie hemoglobiny,
b) przed zabiegiem trombaferezy lub leukaferezy oznacza si:
- stenie hemoglobiny i wartoci hematokrytu
- liczb krwinek pytkowych i krwinek biaych
c) od kadej osoby zakwalifikowanej do oddawania krwi, osocza, zabiegu trombaferezy, leukaferezy lub innego zabiegu po jego zakoczeniu pobiera si prbki krwi w celu oznaczenia:
- antygenu HBs
- przeciwcia anty HIV 1, 2
- przeciwcia anty HCV
- RNA HCV
- RNA HIV
- DNA HBV
- odczynw kiowych
d) u dawcw oddajcych regularnie krew pen lub skadniki komrkowe krwi
pobiera si raz w roku prbki krwi w celu wykonania oznaczenia:
- poziom hemoglobiny i wartoci hematokrytu
- liczby krwinek czerwonych
- liczby krwinek pytkowych
- liczby krwinek biaych
- skadu procentowego krwinek biaych
e) u dawcw oddajcych regularnie osocze oprcz wymienionych bada naley
dodatkowo wykonywa oznaczenie stenia biaka cakowitego i skadu procentowego biaek (ewentualnie wskanika albuminowo-globulinowego) raz na
12 miesicy.

16

Oddajc krew - ratujesz komu ycie

Specjalne zalecenia w przypadku dawcw poddawanych zabiegom aferezy:
Dawcy oddajcy skadniki krwi metod aferezy powinni odpowiada kryteriom stosowanym wobec dawcw krwi penej.
W czasie przeprowadzania wywiadu lekarz szczegln uwag zwraca na:
- skonno do wzmoonych krwawie,
- objawy mogce wskazywa na zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej (szczeglnie istotne w przypadku stosowania rodkw zwikszajcych
objto osocza, jak np. HES, i/albo stymulacji kortykosteroidami),
- przyjmowanie lekw zawierajcych kwas acetylosalicylowy (np. aspiryna,
polopiryna) w cigu 5 dni przed zabiegiem trombaferezy,
- objawy choroby wrzodowej odka i dwunastnicy (szczeglnie w przypadku stosowania stymulacji kortykosteroidami),
- powikania wystpujce podczas poprzednich donacji.
W krwioobiegu dorosego czowieka kry ok. 5 - 6 l krwi. Czstotliwo, rodzaj i objto donacji ustala lekarz kierujc si oglnym stanem zdrowia dawcy.

Metody oddawania krwi:

1. Metoda konwencjonalna - dawca oddaje krew pen w iloci 450 ml
w czasie od 5 do 12 minut. Krew pena moe by pobrana nie czciej ni
6 razy od mczyzny i 4 razy od kobiety w cigu roku. Przerwa po oddaniu
krwi wynosi co najmniej 8 tygodni.
2. Metoda plazmaferezy automatycznej - dawca oddaje tylko osocze (plazm) w iloci 600 ml w czasie ok. 40 min. Osocza metod automatycznej
plazmaferezy mona pobra nie wicej ni 25 litrw w roku. Przerwa po oddaniu osocza wynosi co najmniej 2 tygodnie.
3. Metoda trombaferezy i leukaferezy - dawca oddaje tylko wybrane elementy komrkowe krwi (pytki w iloci ok. 250 ml w czasie ok. 60 min.;
krwinki biae w iloci 250 - 500 ml w czasie od 2 do 3 godz.) w odstpach
nie krtszych ni 4 tygodnie. Zabiegi trombaferezy i leukaferezy mona wykona do 12 razy w cigu roku, a przerwa midzy nimi wynosi co najmniej
4 tygodnie.
Zabiegi aferezy: plazmaferezy i trombaferezy mona wykona miesic po
oddaniu krwi penej. Zabieg leukaferezy wykonuje si tylko na specjalne zamwienie szpitali. Dawca musi podda si stymulacji farmakologicznej (podanie
lekw) w celu uzyskania wikszej iloci granulocytw we krwi obwodowej.

17

Twoja krew - moje ycie

Jak zachowywa si po oddaniu krwi:
Naley stosowa si do zalece lekarza lub personelu fachowego pobierajcego krew.
Trzyma ucinite miejsce wkucia odpowiednio dugo (rka wyprostowana
w okciu), tego dnia nie naley nosi w tej rce ciarw.
Pozosta w miejscu oddania krwi przez co najmniej p godziny.
Niezastosowanie si do powyszych wskazwek narazi dawc na powstanie
krwiaka lub zasinienie w miejscu wkucia (jeeli tak si stanie stosowa okady z Altacetu lub lodu). W przypadku powstania duej zmiany naley zgosi
si do lekarza rodzinnego.
Unika w tym dniu popiechu i energicznych wicze fizycznych.
Stara si nie przebywa w zbyt gorcych i dusznych pomieszczeniach.
W przypadku wystpienia w cigu 48 godzin od pobrania krwi jakichkolwiek objaww chorobowych zawiadomi telefonicznie RCKiK lub Oddzia
Terenowy RCKiK.
Jeeli jednak wystpiy objawy osabienia naley:
Powiedzie komukolwiek, kto jest obok Ciebie, e oddawae krew i czujesz
si sabo.
Pooy si z nogami uoonymi wyej lub zrobi skon tak, aby gowa znalaza si miedzy nogami.
Jeeli objawy pojawiy si po opuszczeniu miejsca oddania krwi naley
skontaktowa si z lekarzem.
Osoby wykonujce takie zawody jak: pilot, maszynista, kierowca autobusu,
operator dwigu, osoby pracujce na wysokoci, uprawiajce wspinaczk,
gbokie nurkowanie mog powrci do swoich zaj nie wczeniej ni 12
godzin po oddaniu krwi.
O wszystkich powikaniach po oddaniu krwi powiadomi lekarza RCKiK lub
Oddziau Terenowego.
Po pobraniu krew zostanie przebadana, aby stwierdzi, czy dawca nie jest
zakaony ki, AIDS, taczk typu B lub C. Jeli test wypadnie pozytywnie krew
nie zostanie przetoczona.
Przy pozytywnych wynikach bada, tzn. dodatnich (wskazujcych na infekcj) dawca zostanie o tym poinformowany.
Ze samopoczucie moe przydarzy si kademu.
Jeli zdarza si czsto naley rozway decyzj o dalszym oddawaniu krwi.

18

Oddajc krew - ratujesz komu ycie

AUTOTRANSFUZJA
tak czy nie?
Autotransfuzja (przetoczenie wasnej krwi, po uprzednim jej pobraniu) jest
bezpieczn metod leczenia krwi w niektrych uzasadnionych medycznie sytuacjach.
Krew do autotransfuzji moe by pobrana w RCKiK lub Oddziale Terenowym
RCKiK.
Osoby zgaszajce si na pobranie krwi do celw autotransfuzji powinny
posiada:
1. Dokument tosamoci ze zdjciem, adresem i wpisanym numerem PESEL;
2. Skierowanie zlecenie na pobranie krwi (na donacj autologiczn) wydane
przez lekarza prowadzcego lub nadzorujcego zabieg operacyjny i zawierajce:
nazw i adres placwki, w ktrej odbdzie si zabieg operacyjny,
dat zabiegu,
rodzaj zabiegu,
ilo jednostek krwi potrzebnych do zabiegu.
Osoby kwalifikowane do donacji autologicznych nie musz spenia wszystkich kryteriw wymaganych dla ogu krwiodawcw. Nie obowizuj normy
wieku; czynnikiem decydujcym jest stan zdrowia pacjenta. W przypadku osb
starszych (po 70 r. ycia) szczeglnie istotny jest stan ukadu sercowo-naczyniowego i krenia mzgowego.
Osoby poniej 18 r. ycia mog by kwalifikowane do autotransfuzji pod warunkiem uzyskania pisemnej zgody rodzicw.

Przeciwwskazania do donacji autologicznej:

hemoglobina poniej 110 g/l,
obecno markerw wirusowych HBV, HCV, HIV, podejrzenie zakaeniem
HIV I/II,
aktywne zakaenie bakteryjne lub zagroenie tym zakaeniem (np. cewnik
w pcherzu moczowym),
padaczka, guz mzgu,
powane choroby ukadu krenia,
osoby z przewlek chorob serca, puc, OUN (orodkowego ukadu nerwowego) mog by zakwalifikowane do autotransfuzji po konsultacji specjalistycznej.

19

Twoja krew - moje ycie

Pobranie krwi wasnej do celw autotransfuzji moe odbywa si co 3-7 dni
(jeli stenie hemoglobiny nie spada poniej dopuszczalnej wartoci). Ostatnie
pobranie naley przeprowadzi co najmniej 72 godziny przed planowanym zabiegiem,
przed zabiegiem operacyjnym moliwe jest pobranie krwi do autotransfuzji
1. lub 2. krotnie,
krew z donacji autologicznej przechowywana jest maksymalnie 35 dni,
a wic pierwsze pobranie krwi nie moe odby si wczeniej ni 35 dni przed
planowan operacj. Wszyscy pacjenci, u ktrych pobiera si wicej ni
1 jednostk krwi powinni przed planowan donacj rozpocz przyjmowanie doustnych preparatw elaza i kontynuowa do czasu zabiegu operacyjnego lub duej.

CO TO JEST KREW?
Krew to pynna tkanka, skadajca si z krwinek czerwonych, krwinek biaych, pytek krwi i osocza (plazmy).
krwinki czerwone - s odpowiedzialne za transport tlenu do wszystkich komrek organizmu,
krwinki biae - s odpowiedzialne za obron organizmu przed infekcjami,
pytki krwi - odpowiadaj za zatrzymanie krwawienia,
osocze (plazma) stanowi do 55% objtoci krwi, jest to cz pynna krwi;
zawiera biaka (albumin, czynniki krzepnicia, biaka odpornociowe), jest
odpowiedzialne za transport wody i substancji odywczych do komrek,
a take odprowadzanie produktw przemiany materii do wtroby, nerek
i puc.
Wszystkie wyej wymienione skadniki krwi odnawiaj si! Niezalenie od tego
czy jeste dawc, czy nie, krew podlega cigej wymianie. Nie mona uzaleni si
od oddawania krwi.
Procentowy udzia grup krwi w naszej populacji (polskiej)

1% AB Rh-

7% AB Rh+

2% B Rh-

15% B Rh+

6% 0 Rh-

31% 0 Rh+

6% A Rh-

32% A Rh+

20

Oddajc krew - ratujesz komu ycie

Jak wynika z powyszego tylko 15% populacji polskiej posiada grup krwi
Rh ujemn, dlatego te moemy boryka si z niedoborami w tych grupach.
W zwizku z tym zwracamy si z gorc prob do osb, ktre posiadaj
grup krwi Rh ujemn o systematyczne oddawanie krwi.
Krew jest niezbdna nie tylko ofiarom wypadkw, ale take cierpicym na szereg
powanych chorb. Przetaczana w postaci przetworzonych skadnikw lub jako
krew pena pozwala ratowa ycie i zdrowie. Jej rdem jest zdrowy czowiek!

Schemat
Co mona otrzyma z krwi?

Krew naley do najcenniejszych lekw jakimi dysponuje medycyna, ratuje zdrowie

i ycie ludzkie. Stabilno polskiego systemu krwiodawstwa i odpowiednie rezerwy
krwi, to bezpieczestwo nas wszystkich.

21

Twoja krew - moje ycie

Jeli chcesz zosta wsporganizatorem
akcji poboru krwi w miejscu zamieszkania, pracy lub nauki
Skontaktuj si z waciwym RCKiK (dziaajcym w obrbie Twojego
miejsca zamieszkania, pracy, nauki) - adresy na www.twojakrew.pl, tam
uzyskasz niezbdne informacje umoliwiajce skuteczne dziaanie.
Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa zorganizuje ekip wyjazdow z wykorzystaniem ambulansu lub udostpnionych pomieszcze oraz
przenonego sprztu, ktry zapewnia RCKiK.
Przeprowadzenie akcji poboru krwi w miejscu pracy lub nauki jest moliwe
po uzyskaniu zgody osoby reprezentujcej dan instytucj (np. Dyrektor, Rektor
lub Prezes) jeli masz z tym problem zgo to do dziau zajmujcego si organizacj ekip we waciwym RCKiK.
Po uzyskaniu zgody na organizacj akcji poboru krwi nawi wspprac
z administracj budynku w celu uzgodnienia sposobu przeprowadzenia akcji
poboru krwi zgodnie z moliwociami tzn.:
1. Z wykorzystaniem ambulansu przystosowanego do poboru krwi:
(wymiary ambulansu: d. 13,5 m, szer. 3 m, wys. 4 m, waga 20 t)
naley sprawdzi moliwo wjazdu i wyjazdu a take zabezpieczy miejsce
postoju ambulansu oraz stworzy warunki bezpiecznego i swobodnego przemieszczania si potencjalnych Krwiodawcw, zapewni dostp do toalet.
2. W udostpnionych pomieszczeniach:
naley wybra te, ktre speniaj pewne wymagania, najwaniejsze z nich
to: dostp do prdu, widne, przestronne, z moliwoci otwierania okien lub
klimatyzowane, maj atwo zmywalne powierzchnie, s czyste i estetyczne,
w pobliu znajduj si oglnie dostpne toalety,
ponadto sezonowo moliwe jest zorganizowanie akcji poboru krwi na wieym powietrzu np. w parkach, na boiskach sportowych itp., tego typu akcje
wymagaj indywidualnego podejcia i wielu uzgodnie z naciskiem na bezpieczestwo i godne warunki dla Krwiodawcw.
UWAGA! Kade nowe miejsce, gdzie nie byy dotychczas organizowane akcje poboru krwi wymaga akceptacji fachowego personelu RCKiK po wczeniejszym umwieniu si z organizatorem. Wiele sytuacji analizujemy indywidualnie
i podejmujemy decyzje w oparciu o wymagania, ktre bezwzgldnie Regionalne Centrum musi przestrzega.
Powiadom o zamiarze zorganizowania akcji poboru krwi jak najwiksz liczb osb w Twoim rodowisku, zorientuj si, jakie jest zainteresowanie akcj,
wybierz najdogodniejszy termin.

22

Oddajc krew - ratujesz komu ycie

Skontaktuj si z waciwym RCKiK - tu uzyskasz wszelk pomoc oraz niezbdne informacje. Zwykle nie okrelamy czasu na ile wczeniej naley si z nami
kontaktowa. Mobilne krwiodawstwo rozwijamy od lat, niektrzy wsporganizatorzy angaujcy si systematycznie rezerwuj terminy na cay rok z gry,
niektrzy z przyczyn niezalenych nie mog ich okreli z duym wyprzedzeniem. Decyduje kolejno zgoszenia. Nie ma jednak sytuacji bez wyjcia,
dopasowujc si do oczekiwa Krwiodawcw i Wsporganizatorw, jeli to
tylko moliwe staramy si ustali dogodny dla obydwu stron termin.
Jeli osoba zarzdzajca instytucj nie ma zastrzee akcj mona nagoni w mediach zawiadamiajc, e jest ona otwarta dla osb z zewntrz.
O fakcie tym naley powiadomi RCKiK, gdy zwikszy to by moe liczb
Krwiodawcw, a z naszej strony wymaga przygotowania uwzgldniajcego
frekwencj i godziny trwania akcji.
Istnieje rwnie moliwo zainicjowania oddawania krwi przez zorganizowan grup w Regionalnym Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa lub
Oddziaach Terenowych. Aktualne adresy oraz godziny przyjmowania dawcw
podajemy na stronach internetowych RCKiK. Prosimy o telefoniczne powiadomienie RCKiK o terminie takiego przedsiwzicia, co usprawni prac i skrci czas
oczekiwania na zakwalifikowanie osb chtnych do oddania krwi.

Uprawnienia
Honorowych Dawcw Krwi
1. Krwiodawstwo jest oparte na zasadzie dobrowolnego i bezpatnego oddawania krwi.
2. Osobie, ktra zostaa zarejestrowana w jednostce organizacyjnej publicznej
suby krwi i oddaa bezpatnie krew przysuguje tytu Honorowy Dawca Krwi
oraz moliwo uzyskania legitymacji HDK.
3. Honorowemu Dawcy Krwi, zgodnie z art. 9 ustawy o publicznej subie krwi
przysuguje:
zwolnienie od pracy w dniu oddania krwi i na czas okresowego badania
lekarskiego z zachowaniem prawa do wynagrodzenia (do godziny 24:00
w dniu oddania krwi), w przypadku wykonywania szczeglnie niebezpiecznych zawodw lekarz moe wyda zwolnienie na ca dob,
w uzasadnionych przypadkach zwrot kosztw przejazdu do najbliszej jednostki organizacyjnej publicznej suby krwi, w ktrej oddaje krew na zasadach okrelonych w przepisach w sprawie diet i innych nalenoci z tytuu
podry subowych na obszarze kraju, koszty te ponosi jednostka organizacyjna publicznej suby krwi,

23

Twoja krew - moje ycie

posiek regeneracyjny po oddaniu krwi lub jej skadnikw o wartoci kalorycznej 4.500 kilokalorii (np. czekolady),
publiczna suba zdrowia zapewnia anonimowo dawcy krwi. Oznakowanie opakowa krwi i preparatw krwiopochodnych nie moe zawiera danych umoliwiajcych identyfikacj dawcy przez biorc lub inn osob bd
jednostk organizacyjn inn ni jednostka organizacyjna publicznej suby
krwi (art.13 w/w ustawy).
4. Zasuonym Honorowym Dawcom Krwi przysuguje:
znika na leki znajdujce si na licie lekw refundowanych oraz bezpatny
do wysokoci limitu przydzia lekw krwiotwrczych (wg listy ogaszanej
w Rozporzdzeniu Ministra Zdrowia),
korzystanie ze wiadcze podstawowej opieki zdrowotnej poza kolejnoci
oraz z usug farmaceutycznych udzielanych w aptekach.
5. W zwizku z moliwoci odliczenia darowizny za oddan krew od podstawy
opodatkowania, Regionalne Centra Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa bd wydawa Honorowym Krwiodawcom na yczenie stosowne zawiadczenia od dnia
2 stycznia nastpnego roku.
6. Krwiodawcom przysuguj ulgowe lub bezpatne przejazdy rodkami komunikacji miejskiej na terenie wasnego miejsca zamieszkania. Jest to uprawnienie
lokalne. W celu uzyskania szczegowych informacji skontaktuj si z waciwym
RCKiK lub OT.

ODZNAKI ZASUONY HONOROWY DAWCA KRWI:
(dawniej) III stopnia
- kobiety po oddaniu 5 l krwi
- mczyni po oddaniu 6 l krwi
(dawniej) II stopnia
- kobiety po oddaniu 10 l krwi
- mczyni po oddaniu 12 l krwi
(dawniej) I stopnia
- kobiety po oddaniu 15 l krwi
- mczyni po oddaniu 18 l krwi.

Program Zdrowotny Zapewnienie samowystarczalnoci Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie krwi,

jej skadnikw i produktw krwiopochodnych, finansowany ze rodkw Ministerstwa Zdrowia.