Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
touches Ocean
merdi Indicus, a septentrine Scythicus. ipsa ingent ac perpetu fronte versa ad orientem
from south Indian from north
Scythian
tantum ibi s in ltitdinem effundit quantum Europe et Africa et quod inter ambs pelagus
as-much there itself in breadth
pours-out
as
inmissum est. inde cum aliqutenus solida prcessit, ex ill cean quem Indicum dximus,
inserted
is from-there when some-way uninterrupted has-advanced from that ocean which Indian we-called
rabicum mare et Persicum, ex Scythic Caspium recipit; et ideo qu recipit angustior, rursus
Arabian
from Scythian
expanditur et fit tam lta quam fuerat. dein cum iam in suum fnem alirumque terrrum
is-expands and becomes as broad as it-had-been then when already in its end and-of-other
lands
cnfnia dvenit, media nostrs aequoribus excipitur, reliqua alter corn pergit ad Nlum,
boundaries has-arrived in-centre by-our
waters
alter ad Tanain. [10] ra eius cum alve Nl amnis rps descendit in pelagus, et di scut
at-another to Don
shore of-it with channel of-Nile river along-banks descends into sea
and for-long as
illud incdit, ita sua ltora porrigit; dein fit venient obviam, et prmum s ingent ambit
it
falls-in thus its coast extends then becomes to-it-coming meeting and first itself in-huge bend
strait
at-angle to
Bosphorum, iterum iterumque ad Ponticum ltus curva, aditum Maetidos trnsvers margine
Bosphorus
again
adtingit, ipsam gremi ad Tanain usque conplexa fit rpa qu Tanais est. [11] in e prms
touches-on sea-itself in-its-bosom to Don up-to having-embraced becomes bank where Don is
in it first
hominum ab oriente accipimus Inds et Sras et Scyths. Sres media ferme Eae partis
of-men
from East
we-encounter Indians and Seres and scythians Seres middle roughly of-eastern part
incolunt, Ind et Scythae ltima: ambo lt patents neque in hoc tantum pelagus effs.
inhabit
Indians and Scythians extremes both widely extended and-not to this only sea
spread-out
spectant enim etiam merdiem Ind, ramque Indic maris, nisi quoad aests inhabitbilem
look-upon for
also south
gulf
they-possess
ausus
290
The constellation of Cancer here represents the south and Botes in the next line the north.
first
seek
the-Seres
conversa ltorum fronte. inhabitbilis eius prma pars a Scythic promunturi ob nivs;
having-been-turned of-shores front uninhabitable of-it first part from Scythian promontory because-of snow
vscents; ide iuxt vastae slitdins ferrumque multitd, haut dissimilem hominum
feeding
dissimilar of-men
inmnittem obsidns. iterum deinde Scythae iterumque dserta cum beluis usque ad iugum
brutality
surrounding again then Scythians and-again desert with beasts right-up to range
incubns mar quod vocant Tabim. nec ante dmidiam ferme longitdinem eius rae, quae
brooding-over sea which they-call Tabis and-not before half
almost length
spectat aestvum orientem, inhabittur illa regi. [54] prm sunt hominum qu nscantur
faces
summery
orient
first
Sres, lnici silvrum nbils, perfsam aqu dpectents frondium cnitiem, unde
geminus
Seres by-wool of-woods noble
soaked
feminis nostrs labos redordiend fla rursusque texend: tam multiplic opere, tam longinqu
for-women our
labour of-unravelling threads and-again weaving such by-multiple work such from-distant
orbe petitur ut in pblic mtrna trluceat.2 Sres mts quidem, sed et ips fers simils
world it-is-sought that in public lady may-shine-through Seres gentle indeed but also they to-savages similar
coetum reliqurum mortlium fugiunt, commercia exspectant. [55] prmum erum nscitur
company of-remaining
mortals they-shun
trade
wait-for
first
of-then is-known
Psitharas
next
Cambari
third
gulf
Cirnaba, flmen Atianos, snus et gns hominum Attacrum4, aprcs ab omn noxi adflt
Cirnaba
river
of-men
of-Attaci
climate
Amometus
Thocar et, iam Indrum, Casir intrrsus ad Scyths vers hmns corporibus vescuntur ,
Thocari and, now of-Indians, Casiri on-inner-side towards Scythians turned on-human bodies
they-feed
also of-India wander-abot there-are those-who fro the-north to-be-bordered by these Cicones
dxre et Brisars.
Have-said and Brisari
Referring to the near-transparency of silk, which Roman moralists believed showed too much of a
womans body.
3
Referring probably to the Malay Peninsula.
4
This is perhaps a reference to Uttarakuru (`northern Kuru), one of the continents recognized by
traditional Hindu geography. This sometimes appears to be a purely mythical region but at others was
located north of the Himalayas and, though Pliny appears her to be locating them in SE Asia or
southern China, one theory is that a people of that name once lived in Sinkiang. See the discussion at
http://en.wikipedia.org/wiki/Uttarakuru
Hinc omne quod coel subset hence all which heaven is under
each special
of-them
whole
Ut mneris sc Nminis
prepares
Chinnsibus et Tartars
GOD
Lass sve Barantl sub 29 grduum. 6 mintrum levtine Pol cnstitt, usque ad
From Lahsa or Barantola under 29 of-degrees 6 of-minutes
right-up to
rdcem montis Langur quatridu vnrunt. Est autem Langur mns omnium altissimus, ita ut
base
so that
in summitte eius viatrs vix resprre ob aris subtilttem queant, neque is ob vrulentas
on summit
can
nnnullrum herbrum exhltins aestv tempre, sine manifest vtae percul transr
of-some
plants
exhalations
to-life danger
be-crossed
possit. Per hunc montem ob horrenda praecipitia et scopulss tracts, neque currus neque
can
pack-animal to-cross is-able but by-foot journey whole journey needing-to-be-completed is with-interval about
mnstru usque ad Cth prmam Regn Necbl urbem: quamvs autem .sit trnsit difficilis,
of-a-month right-up to Kuthi first
prvdit tamen natura d magn aqurum undique ex montium caverns rumpentium tam
provided however nature from great of-waters from-all-sides from of-mountains caves bursting-out
both
and
cold
and-of-pastures for
iments bertte......Ex Cth qunque dirum itinere perventur ad urbem Nest, Regn
pack-animals richness
Necbl, in qu omns dlotrae tenebrs involt sine ull Christinae fid sign vvunt;
Nepal in which all of-idolatry in-darkness wrapped without any of-Christian faith sign
live
abundat tamen rbus omnibus ad vtam sustentandam necessris, ita ut 30 aut 40 gallnae pr
abounds however in-things all
for life
Julius Mohl (ed.), Y-king: Antiquissimus Sinarum Liber (Stuttgart & Tuningen 1834),
Praefatio, p. v-vii.
Julius Mohl (1800 1876) was a German Orientalist, but spent much of his career in France,
where he died in 1876, a few years after the end of the Franco-Prussian War. He was a major
figure in the development of Sinology in the West, though also heavily involved in research
into other Asian languages and cultures. The full text of his edition of the I-Ching is at:
http://books.google.co.jp/books?id=ZKo-AAAAcAAJ&printsec=frontcover&dq=Y-king,
+antiquissimus+Sinarum+liber+quem+ex+latina&hl=ja&sa=X&ei=XkCwUcDbA4uokgWt
7oDwCg&ved=0CD8Q6AEwAg
In this extract from the preface he explains the supposed history of the work and the
importance attributed to it both in China and by many foreigners. Those Jesuits, including
Matthaeo Ricci, who believed in the mystical significance of the I-Ching diagrams were
known as `figurists
Inter omns cnstat librs Snicrum, qus classics vocant, primum et antquissimum esse
among all it-is-agreed books of-Chinese
and
most-ancient to-be
Y-king (, Y Jng) qui nn minus per auctrittem, qu apud Sns fruitur, quam per
Yi-Ching
obscrittis fmam apud omns innotuit. Fohi ( F X), secundum opninem Snrum,
of-obscurity reputation among all has-become-known
Fohi
according-to opinion
of-Chinese
trigsim ante Christum saecul symbola invnit, quibus doctrnam de rrum natr et
origine
in-30th
before Christ
century symbols invented by-which doctrine about of-things nature and origin
graphic dlineret. Omnia enim ex durum prncipirum, actv et inertis, affectine mtu
in-diagrams he-could-sketch out all-things for from of-two
nsc trdidit,
principles
whole
dsignvit, et rs quae d erum cnflict ortae sint vari durum symbolrum compositine
he-designated and things which from their
combination
expressit. Ita 64 figrs, namquamque ex sex lines, tum integrs, tum interrupts
he-expressed
and interrupted
composuit. Ipsus interpretti periit, sed symbola ad posters trnsmissa rursus atque rursus
he-composed
and again
doctrines
foundation
were
before Christ
novam symbols doctrnam adjcit, cuque brevem adscrbns sententiam, quibus nova de
new
to-symbols doctrine
and of-state
administration
precepts
might-be-iindicated
Post ipsum flius Tcheou-kong (, Zhu Gng Dan)6 patris opus compltrus cuque
after him
fathers work
going-to-complete to-each
sententiae sex novs addidit, quibus singuls cujusque symbol lines interprettus est,
sentence
Reckoned as the founder of the Zhou dynasty, though it was his son, (Zhou Wu Huang), who
actually overthrew the Shang dynasty.
6
Brother of Zhou Wu Hang and later regent for Wus son.
physica ac metaphysica mrlibus et politics admscns. Post sscents exinde anns hunc
physics and metaphysics with-morals and politics mixing
after
600
Confucius things Chinese into ancient stat going-to-recall again took-up with-commentaries
Tcheou-kong explicret, et prmum locum inter sex librs. quibus imperi doctrnam continr
Zhou gong
voluit,7 ips attribuit. Ab e tempore ad hunc usque diem summae Sns reverentiae fuit,
he-wanted to-it attributed from that time
et quaecunque nova apud ipss orta est schola, novae libr Y-king interprettin doctrnam
and whatever
new among them arisen has school on-new of-book I-Ching interpretation
doctrine
their-own to-erect has-been-eager thus metaphysics and physics of-morals teaching and astrology
being-administered
rule
predictions
drvantur. Nec apud Sns tantum libr fma et reverentia stetit; inter es etiam, qus msit
are-derived
nor among Chinese only of-book fame and reverence has-stood among those also whom sent
ecclsia Rmna lgts, ut Sns ad fidem Christinam converterent, mult mox edem
church Roman as-envoys so-that Chinese to faith Christian they-might-convert many soon by-same
sibi persusrunt, et huic fundment rliginem Sns trdendam impnere cnt sunt. Ita
themselves persuaded and on-this foundation religion
books name
thus
most
as of unknown
r, hallcinants.
thing under-delusions
The `six books Mohl refers to are presumably the canon of classic texts supposedly edited or
composed by Confucius himself. Because the Classic of Music () was destroyed in the First
Emperors Burning of Books or lost during the Han dynasty, the phrase normally used today is `the
Five Classics (): Classic of Poetry (), Book of Documents (), Book of Rites (), the
Book of Changes () itself and the Spring and Autumn Annals ().
Lewis could read Italian. Calabrias initial letter to Lewis and those of Lewis which have
survived, plus a smaller number to another priest written after Calabrias death, have been
published with a facing English translation in The Latin Letters of C. S. Lewis, by Martin
Moynihan (South Bend, Indiana: Saint Augustines Press, 1998). This letter written in 1953
discusses the plight of Christians in mainland China, which had been the subject of an article
in the Italian journal Amico (October 1952). Calabria was not the author of this but had
apparently sent the piece to Lewis.
Coll. Stae Mariae Magdalnae
apud Oxoninss
Jn. vii MCMLIII
Tandem, pater dlectissime, vnit in mans exemplar Amc (Oct) quod continet tracttum
at-last
tuum d clde ill Sric. D ill ntine quum ibi per mults anns vangelistae haud
yours about disaster that Chinese about that nation
ut scrbis,
manifestum est. Et mihi multa atrcia mult d ill r epistols renntivrunt neque aberat
clear
is and to-me many atrocities many-people on that subject in-letters have-reported nor
was-absent
ista miseria cogittinibus et precibus nostrs. Neque tamen sine peccts nostrs vnit:
that misery from thoughts and prayers our
for
justice that
care
that of-poor
communists
(we) ought-to-have already before many centuries really to-have-brought-about but far this
by-mouth preached
brought
guilty
we
than infidels
only
refuge
of-avarice
of-fratricidal of-Christians by
persecutions
traces.
of-Holy
Chinese
Empire
cvil Mongolic iug diect di valbat. E tempore Lusitn aegre imperi rs infestbant
civil
with- Mongol yoke overthrown long prospered at-that time Portuguese badly of-empire shores were-infesting
et Sribus odi erant ut praedns et fraudulent merctrs. Frustr igitur sprbat Franciscus
and to-Chinese for-hatred were as pirates
and deceitful
merchants
missionary
among Japanese
aditrum.
going-to-reach
Sed alis patribus Isuts Lusitn potius commod erant. Cum enim Lusitnus qudam
But for-other fathers Jesuit Portuguese rather
for-advantage were
illicita negtins in port Canton comprehnsus sit ac in custdi tenrtur, patrs duo
illegal-things transacting in port of-Canton arrested
of-port
European
knowledge
rrum technicrum ostendrunt.Ille ita amiciti vr cum ills coninctus est et perlibenter
things technical
ills in port remanre permsit. H alis ordinis frtrs advenre iussrunt et advenae
them in port to-remain permitted they other of-order brothers to-come
of-warden
won
and of-rituals
skill
Jesuits
institta et rs gests Srics quam optim scvrunt. Schola enim in nsul Lusitnrum
institutions and things done Chinese as-well-as-possible knew
school for
in island of-Portuguese
Macao institta erat patre Valignani mltre, ubi haec omnia quam accrtissim
Macao set-up had-been with-father Valignani as-founder where these all
port
10
as-accuratelty-as-possible
because-of
antquissimum cultum cvilem8 proprium. S imperium medi orb terrrum" esse barbars
very-ancient
culture
civil
lmitnes circumdatum crdidrunt. Hc d caus maxim cum cautl Isutae rem suam ad
bordering surrounded
they-believed this from cause greatest with caution Jesuts project their for
empire
being-converted
Srics clmantibus9 s haud differre Sribus nec lingu nec mribus vidr volurunt.
Chinese
calling
themselves not to-differ from Chinese neither in-language nor in-customs to-seem they-wanted
Matthaeus Ricci ()
In numer sequentium frtrum in port Canton fuit et Matthaeus Ricci (1552-1610), qu olim
In number
Ricci
who once
Roman
portum Canton veste monch Buddhic indt, doctrn hc ad tempus imbtus ac nov
port
nmine sibi adhibt Li Ma-teu. Prncipi mre alirum monchrum vxerat dnec doctum
name for-himself adopted Li Ma-teu in-beginning in-manner of-other monks
Srem quendam obviam sibi habuit qucum de coel colloqu potuit. Illum scienti sua
Chinese a-certain encountering to-himself had with-whom about heaven to-talk he-was-able him by-knowledge his
so that the-Chinese him urgged that clothing he-might-change and of-learned man Chinese
8
9
room
11
a-sort-of
maps
wonder
and-also pictures
religious and
librs sacrs haud occultvit virs satis familiribus. Mox invitvit eum prvinciae Kiang-si
books
soon
invited him
of-province Kiangsi
rgulus, ut et eum vseret. Rgaliter exceptus est. At erat causa haud secrta invttinis
governor that also him he-might-vist royally received he-was but was reason not secret of-invitation
hospitique. Mathmatica enim disptti nstitta est rgul iudice inter Li et optims
and-hospitality mathematical for
debate
mathmatics Srics prvinciae huius. Perfacile vcit es omns Isuta pertissimus. Tunc et
mathematicions Chinese
of-province this
Jesuit
docuit docts virs de acoustics, astronomics, hrologiis. Itaque stupre omns adfcit. Sed
he-taught learned men about acoustics astronomy
clocks
simul exposuit sollerter Srice vangelium ad instr dialog cuiusdam Sric philosoph et
at-same-time he-set-out skilfully in-Chinese gospel
sacerdtis Christin, ets mortem Christ crucit plrumque obumbrvit. Genus enim mortis
of-priest
Christian
he-concealed sort
for
of-death
Sribus servle et nfme vidr scvit. Ex prvinci Kiang-si iter fcit Isuta Li Ma-teu in
to-Chinese servile and disreputable to-seem he-knew from province Kiangsi journey made Jesuit Li Ma-teu into
urbem imperilem ac partim scrtam Peking. Hc per quendam amcum Impertr tunc
city
imperial
to-emperor then
clock
European
as-gift
msit. Cum autem hrologium in cubicul impertri operr desvisset, iussit tristis
he-sent when however clock
in bedroom
imperial
giver
curiosity
and admiration
of-emperor
he-roused
some
immense
12
displaying
especially
skill
dxisset mult sapientirs virs hs in rbus sibi nts esse, rogtus est ab impertre ut es
he-had-said much
wiser
in rgiam quam celerrim ascsceret. Apud impertrem fidem erg s tlem obtinuit, ut fli
into palace as-quickly-as-possible he-should recruit with emperor
impertris magister et paedaggus factus sit. Di in aul clrbat virttibus sus mentis et
of-emperor
teacher
and tutor
anim ardre vangelizand haud neglct. Cum obret, trecenta fna Christina iam erant in
of-spirit with-zeal of-evangelizing not neglected when he0died 300
imperi Sric et sepulcrum stupendum impertor ipse ill aedificvit et mre Sric cultum
empire
Chinese and
tomb
amazing
mortu instituit administrs ad rtum servandum dsignts. Intere et ali Isutae in aul
of-deceased set-up with-administrators for rite maintaining appointed
Capt Snnsium regitur mundus lge qudam suprm ac coelest Tao voct. Secundum
in-understanding of-Chinese is-ruled world by-law a-certain supreme and celestial Tao called according-to
lgem illam niversam omnia nstitta pblica ac prvata operantur aut operr dbent, nempe
law
that universal
all
or
follow
and that-much
peius qu longius Tao dgrediantur. Inter officia impertria maxim moment dcbtur
worse by-which further from Tao deviate
cra calendri annlis nstituend et observand. Quod10 quand fs et nefs, quibus dibus
care of-calendar annual being-drawn-up and
observed
what when
quod faciendum aut omittendum fuerit indxit calendrium singulriter. Crdbtur sals
what to-be-done or
calendar
in-detail
was-believed welfare
ttius Imperi populque ex calendri ill (libr admonitinum pro popul") mends
of-whole empire and-people on calendar
that
of-book
prt11 dpendere. Praesertim ann initium bene indc debuit. Illud calendrium a slect
purged
todepend
by select
This (and the second quod in the sentence) are probably errors for the interrogative pronoun quid
The verb pr is not given in classical or medieval Latin dictionaries but the identical Italian verb
means ``purge or `purify
11
13
Adamus Schall
Ills anns ultims stirpis impertriae Ming mala in rgn vidbantur multiplicr. Segets
In-those years last of-dynasty imperial
among northern
barbars mts signa calendri male cnfect et ita lgis suprmae laesae dcbantur esse.
barbarians disturbances signs of-calendar badly drawn-up and thus of-law supreme
calendar
false
12
harmony
not
impertriae ministr, at mox Isutrum verba mrbiliter probvit dfecti solis ab ills
imperial
words wonerously
usque ad mintam rct praedicta et astronoms Srics omnn imprvsa. nus Isutrum,
right-up to minute correctly predicted and for-astronomers Chinese completley unexpected one
of-Jesuits
sclicet Adamus Schall (1591-1666), idcirc cram calendri mendand obtinuit. Sed
namely
Adam Schall
antequam illud calendrium mendr potuisset, clds ingents recpit Imperium Sricum
before
that calendar
Chinese
stirpe Ming extinct. Barbar enim incursinem cis illum nsignissimum Mrum Sricum
with dynasty Mng wiped-out barbarians for
12
incusion
Wall of-China
The original text has the active infinitive (observre) but the passive infinitive gives better sense,
14
Shi-Tsung in danger
what-way
them
terentur. Hs torments dvict sunt barbar, sed dfatigtum imperium rebellins novae
they-should-use With-these weapons
empire
rebellions
new
and-palace
stormed
so-that
of-Chinese occupied
duce et impertre nov Shun-Tsi (sive Shunzhi). Ultimus prnceps ex stirpe Ming ad
with-leader and emperor
last
prince
fugitive
baptised
15
lost
for also in
famili Mantsuric Tsing (Qing) nn omnia secundum Tao nstitta erant et scienti
family
Manchu
et
Tsing (Qing) not aa-things accoduing-to Tao set-up had-been and for-knowledge and
sollerti Isutrum opus erat, ut nstituerentur. Impertor iuvenis Shun-Tsi msit uxrem
expertise
Shun-Tsi lost
wife
and-son and of-Buddhist monk with-clothing put-on himself took into monastery
Adam
Schall tunc modertor Tribunlis Mathmatic factus est. At iuvencul impertre Kang-hi
Schall then
head
of-Boarl
Kang-hi
Kangxi
not-yet
were-oppressed in beginning
Isutae ut incert administr nov imperi Mantsuric et veteris Mingnsis amc. Cum autem
Jesuits
eclipse
astronomy
observatory
cnfects. Cum autem regere incpisset ille Kang-hi, Adam Schall alumnus, tantam
manufactured when moreover to-rule hd-begun that Kang-hi
so-much
and
veneration
had
Jsuits
as
never
before and
never aftr
things
tolerantiam, nisi amrem palam ostentvit. Et crditur temporis maiorem partem cum Isuts
tolerance
if-not love
quam cum aulae ministrs dgisse semper nova disqurns, incertrum explictinem pscns
than
with of-court ministers to-have-spent always new-things asking-about of-things-uncertain explanation demanding
et continu cnsilia rogns doctissimrum virrum per ttum imperium. Amre erg Isuts
and continuously advice asking
of-most-learned
ita porttus est, ut uxrem fliam sorris frtrisve papae dcere vellet. (In epistul scrpsit
so carried-away was that as-wife
he-wrote
as source unfailing
women
known is
venustam nbilemque, quae lac suxerat audcis lenis feminae ac cervae tenullae
16
(...)volumus
attractive
a d-noble
we-wish
eam oculos columbae, quae caelum aspexerat, et s conchae, quae alitur radiis aurrae
her
eyes
of-dove
habre aette ducents lns nn super et corporis magnitdine viridem calamum trtici et
to-have in-age
200
green
stalk
of-wheat and
of-papers
new
disturbances in
northern
had-occurred
merctram pollicentibus aut latrcinia et foedus cum barbars adversus Sres minantibus
trade
promising
or raids
Isuts interpretibus aditribusque propter mrum lingurum et iris gentium ntitiam ann
With-Jesuits interpretes
and-helpers
1689 in oppid Nartsinsc [Nerchinsk] pacti prma inter cvittem externam ac Sres facta
est.
1689 in town
Nerchinsk
nsuper bis aegrtum dolre oppressum ac fere moritrum impertrem arte nov medend et
In-addition twice sick
by-pain
emperor
at-this time
illa mrculsa"
crowd great
of-Chinese besieged
help
and
fidem Christinam. Sequns impertor Yung Cheng (Yongzheng 1723-1736) nn tam favit
faith
Christian
Cheng
not so favoured
Isuts nec cupidittem rrum natrlium reperiendrum habuit ut pater eius. Suspect erant
Jesuits
nor
desire
of-things natural
being-discovered had
in principi ill Isutae nunc nimis potents et rits erum haud adaptt Srics. Dhinc
in beginning those Jesuits now
too
iussit collgium rtuum nnnlls ecclsis druere et Sres baptzts in custdi retinre.
he-ordered college of-rites some
17
lasted
poturunt slum Isutae colloquia et condicins percommods pact nov faciend efficere.
were-able
only
Jesuits
Itaque ann 1730 Kiachtae pacta facta sunt iterum Isuts adiuvantibus et Sribus
and-so in-year 1730 Kiakhta
and Chinese
with-Qianlong
reigning
again
precarious place
haburunt Isutae et Christin Sres. Sed dnu non di, nam superbiam ac mrum
had
Jesuits and Christian Chinese but again not for-long for pride
and strange
of-fertilising
caperent. Ostentvrunt e.g. lenem currentem a s cnfectum, tigrin, fontem aquae per artem
the-might-capture they-displayed e.g. lion
running
wonderful theatre
music and
dolls Chinese
to-exercise to-them was-permitted as it-appears Jesuits by-all means honest and ingenious
Chistian
to-defend
were-trying
Intere, pr dolor, rbus in Eurp vald mtts perculum missin Isutrum nn per
Meanwhile for sorrow with-things in Europe greatly changed danger
impertrum Sricrum levittem et dicta, sed per nsidis apud Sanctam Sedem strcts et
of-emperors
Chinese
at
Holy
See
devised and
European
destroyed
and-of-Franciscans
orders
prosperittem Isutrum labrbant. Mults iactrs propris14 apud Sres accprunt cum
prosperity
damnation
of-pagan
emperors and
of-intellectuals Chinese
indigntine portt
The Treaty of Kiakhta was in fact signed in 1727 and a convention modifying one of its articles in
1768 (see http://en.wikipedia.org/wiki/Treaty_of_Kyakhta_%281727%29)
14
The original text has the ungrammatical phrase mults iactrs propris
18
expelled
quickly
revealed
they-accused for
Jesuits
dfnrent; es mre Sric capite opert missam impi legere; particips caerimnirum erg
they-defined them in-manner Chinese with-head covered mass impiously to-read participants of-ceremonies for
mortus esse esque observr Christins iubere; crucitum Christ ante Sres occultre
nec
dead
crucs in ecclsis admittere. Adhc vnit quod et Eurpaeae potentiae s immscurunt 15 lt.
crosses into churches to-admit additionally came fact-that also European powers themselves got-involved in-dispute
preachers
and new
archbishop
of-Peking
appointing
that
bishop
to-archbishop
in Goa
against
Jesuits of-Franciscans
and
potentirum ops gradtim adversus Isuts rem vertrunt. Clmente XI pontifice maxim
dua
powere
brevia vulgta sunt (1704 et 1714), quibus caerimniae Sricae damntae et reiectae sunt.
Ubi
letters published were 1704 and 1714 in-which ceremonies
Christinrum amcus Kang-hi id didicisset, ita cnsuit:" Qu mod potest papa rs idicre,
of-Christians
friend
qus numquam vdit aut cognvit? Quoad m attinet, numquam audrem mres Europaes
which never he-has-seen or has-known as-far-as me concerns never
of-which no
societtis Iesu, sedem Sanctam occupante duo dcrta promulgta sunt, ne novs monchs
in
of-society of-jesus see
holy occupying
terram Sricam mitterent Isutae nec apostoltum illc resmerent. Edem tempore et
land
15
19
weaker
rendered
Christinismum Snnsem
Chinese.
Christianity
Ann autem 1742 Benedict XIV pap bullam Ex qu singulari providentia factum est"
In-year moreover 1742 with-Benedict XIV pope bull
dere adivrunt inimc Isutrum, quae confirmvit interdictins omns ab ann 1704
to-issue helped
enemies of-Jesuits
which confired
prohibitions
alll
dits et cogit Isuts iusirandum dare, n caerimnis Srics adessent aut es tolerrent.
issued and compelled Jesuits oath
Ita vulnervrunt missinem Isutrum, quae rapid auctritte et missinris dplta est.
thus they-wounded
mission
Christin lberttem rliginis colendae haburunt. Ann tandem 1773 abolta est ipsa
Christians
in-tear
of-French
with-pontiff supreme
Clement
Lord
and redeemer
ordering and-willing
European
for missions
et salte animrum Snnsium ortae sunt gravs suspicins et pavor rliginis adventiciae
and salvation of-souls Chinese
Chinese
fighting
Christianity
for-hatred had
as
of-domination European
such
song e.g.
sang
Slus dcert vincns aut vapulns Nll mihi opus est ut lberum m reddam. Nl
alone I-fight winning or being-beated of-none to-me need is so-that free myself I-can-,make I-dont-want
20
[Je combats seul et gagne ou perds Je nai besoin de personne pour me rendre libre Je ne veux
pas que nul Jsus Christ pense Quil put jamais mourir pour moi]
Secundum A. Malreaux, `Expugnatores, [in:] Nrrtins, Luttiae 1947,p.105)]16
David Morgan, `D Adami Schall Historic Nrrtine: Qu Mod Snae Sint Latnae
Factae
David Morgan (1959 -2013) was Professor of French at Furman college in the USA but his
main scholarly interest was in neo-Latin literature and the promotion of spoken Latin. In this
undated essay, available on the web at http://mcl.as.uky.edu/schall, he discusses Schalls
description of China, highlighting the way in which the Jesuit astronomer sought to equate
many features with those of the Roman Empire. In seeking out such parallels he was
unconsciously replicating the approach of the Chinese themselves in the Han dynasty, when
the Roman empire was known as Da Qin .
Ann 1665 typs excussus est Vindobonae in Austri liber qu inscrbitur Historica Narrti
In-year 1665 from-press sent forth was at-Vienna in Austia book which is-entitlted Historical Narrative
Mathmatum Tribunlis Ibidem Praesidis. Qu liber pars est ingentis ac pretisissim illus
of-astronomy
of-board in-same-place president which book part is of-huge and most-valuable that
and-of-letters
tantum Socittis conditris, Ignti d Loyla, praeceptum exsect sunt, vrum etiam
only
instruction
Originally published in 1928 as Les conqurants. The work is a highly fictionalized account of the
iunsuccessful Canton insurrection.
17
Prmae notae exemplum est opus epistolre Patris Emmanuel de Nbrega Lusitani, missinri apud
Brasilinss, cartograph, firmque indigenrum patrn; cuius videtis Cartas do Brasil e mas
escritos, ed. Serafino Leite, S.J. (Conimbrgae, apud typographum acadmicum, 1955). Epistolae
quaedam Isutrum, qu prmum in Sns miss sunt, nuper sunt typs excsae: Jesuit Letters from
China, 1583-1584, ed. M. Howard Rienstra (Minneapoli, apud Acadmiae Minnesotnae typographum,
1986).
21
of-anthropology
modern
as-if foundations
they-laid.
Vrum erum litterrum, qus in Sns habitantes missinari composurunt, hoc est peclire,
Indeed of-those letters
missionaries composed
this is peculiarity
only
dstintae sunt. Quibus autem scripts missinri - dus pariets, quod aiunt, d edem
intended
fidli dealbants - cum d Snns lingu, cult derum, aedificis, rgimine, alisque
bucket
white-washing both about Chinese language worship of-gods buildings government and-other-things
most-accurately they-told
and theology
sustinbant
and-beneolence
trying-to-win
hard
for
auls academics sed in pblic dmictum est - tl adhibit potissimum prl typographic.
halls academic
but in public
fought
press printing
Inter scrpta haec Snnsia, a Isutis dvulgta, gravissim sunt ponderis prmum Adam
Among writings these Chinese by Jesuits published of-most-serious are importance first of-Adam
nmine Lettres difiantes et curieuses de Chine, quae paul post, hoc est ineunte saecul 18,
by-name
annu vice in fasciculs collectae ltissime in Eurp dvulgtae sunt. Liber Adam Schall
by-annual turn in volumes
atque Epistulae Aedificants illae, cum alis paucs scrpts, Snrum effigiem quandam sve
and
letters
of-China portrait
a-certain or
of-people
western
in-minds
impressed
in
of-that age
18
22
Montequieu
essay
first
of-Historical Narrative
as-if overview
paucs adumbrre, deinde duo themata paul amplius ndre. Ostendam enim quam
briefly to-sketch-out then
efficciter Adamus Schall non slum linguam Latnam classicam, sed ttum cultum illum
effectively Adam
Latin
had-become-heirs for-purpose-of
I-will-set-out
by which theme
imperium Snnse Eurpaes prmum patefcisse. Ante missins Isutics condits, vix
llus
empire
Chinese
to-Europeans first
Jesuit
exstiterat Snrum periegeticus praeter Marcum Paulum illum (vulgo Marco Polo) - cuius
had-existed of-China traveller
except Marcus
many had-read
Xavier
penetrre frstr cntus est, et ad "ports Snnss," id est in nsul qudam prope ltus
to-penetrate in-vain
tried
Matteo
Ricci
Jesuit most-learned
and-in-mathematics
imprms pertus, exeunte saecul 16 ad urbem Pknum usque pervnit, atque acceptus est in
particularly skilled with-ending century 16th to city
praeterit saecul saepe sunt Gallic ditae; exstat porr commoda Isabellae et Iannis Visire
diti, Lettres difiantes et curieuses de Chine par des missionaires jsuites (Parisis, apud
Garnier,1979).
20
23
aulam imperilem. 21 Pater Riccius magn cum astti scientiam Eurpaeam astronomicam
court
imperial
Father Ricci
astronomical
Snic scrpts cnstat enim Riccium hanc linguam absolt didicisse - doctrnam
in-Chinese written is-well-known for
Ricci
this
and-particulrly Confucianism
to-Europeans he-expounded
Missi Isutrum saecul insequent nn slum Pkn sed intr ipss ingentis palati
mission
of-Jesuits in-century folllowing not only in-Beijing but within themselves of-huge palace
mrs mrum in modum flrebat ac vigbat. Mult Isutae inires advnrunt, qui Patr
walls wonderful in way
who Father
Ricci adiuvrent. Inter qus nus vr in locum Ricci successisse dcendus est, vidlicet
Ricci might-help
among whom one indeed into place of-Ricci to-have-succeeded to-be-said is namely
Schall
German
of-mandarins
gradum prmtus est, vrum etiam tribunl astronomic imperil praefectus - quod in omn
grade
which in all
never
Ex epistols huiusce Patris Adam, Pkn Rmam misss, liber cnstat, d qu hc agitur.
from letters
factae; magn rrum versi, qu corruit prspia imperilis cui nmen Ming; luctatins
made
great of-things overthrowing in-which collapsed dynasty imperil to-which name Ming struggles
Christian
Chinese
21
Ricci vta inceptaque ab Ianne (Jonathan) D. Spence, professre Yalns, nn minus icunde quam
rudt nrrantur in libr qu inscrbitur The Memory Palace of Matteo Ricci (Nov Eborc, apud
Viking Penguin, 1984). Ephmeridem quoque Ricci inspicitis, ex Latn in Anglicum a Louis
Gallagher, S. J., versum, China in the Sixteenth Century: The Journals of Matteo Ricc: 15831610 (Novi Eboraci, apud Random House, 1942). De Isutrum in Sns rbus gests generliter
videtis George H. Dunne, S. J., Generation of Giants: The Story of the Jesuits in China in the Last
Decade of the Ming Dynasty (Nostrae Dominae in Indin, apud typographum acadmicum, 1962).
22
E caus profect Confcius ille nomen Latnum accpit, quod prmum Eurpaes ex Latns
Isutrum scrpts inntuit.
24
ips imperatre habita tam theologica quam levira. Haec omnia Pater Adamus praesns
himself emperor
held
Vrum alia in e simul adumbrtur nrrti, mult amplior, cuius prtagnista est cultus ille
indeed other in it at-same-time is-oulined narration much fuller
whose protagonist
is culture itself
Christian
humanist
with
most-recent of-art
mchanicae invents na cohaeret. Haec amplior nrrti ex hc cnstat, quod cultus cvilis
mechnical
Eurpaeus cters omns cults - etiam vetustissims, tamquam Snnsem - paulatim, et ftl
European
other
all
cultures even
oldest
such-as Chinese
Itaque haec Pknnsis missinis nrrti pars est illus pancosmiae et theologicae et
and-so this of-Beijing
teleologicae (ut ita dcam) nrrtinis, qu frt Eurpae illus tempesttis - i praecipu qu
teleological
quasi sprit Refrmtinis Catholicae afflti sunt - generis hmn historiam intellegere et
as-if by-spirit of-Reformation Catholic
to-understand and
interpetr solebant.
to-interpret were-accustomed
of-narrative
Habtis libr quasi cnspectum. Nunc ostendere cnbor quam efficciter Adamus Schall
You-have of-book as-if overview
now
to-show
Schall
and-customs Chinese
dscrbends adhibuerit.
being-described employed
Cum equidem in hunc librum prmum in bibliothc qudam incid, e caus imprms
when indeed upon this book
first
in library
statim dceptus sum. Nam est nrrti quasi dcolor; id quod ex Romanticism tempestte
at-once deceived I-was for is narration as-if colourless that which from of-Romanticism time
"colrem loclem" vocmus, huic reltin omnn dest. Vix llum vocbulum offenders
colour
local
we-call
25
quod non sit prae et antquae Latnittis; srpantur plrumque vocbula antqua ac rs
which not is of-pure and ancient Latinity
are-used
generally
words
for people
Ita verba quae ad rem pblicam Rmnam pertinent, Snns re pblicae adhibentur.
Thus words which to
state
Roman
are-employed
Mandarins ills Pater Adamus "magistrts" vocat; suprmum impertris cnsilium est
Mandarins those-famous Fr Adam
of-emperor council
is
"sentus"; immnsam rgiam illam, quae postea "urbem imperilem" audit, Pater Adamus
`senate
immense
is-named Fr Adam
"paltium" simpliciter nminat. Porr extr moenia Pknnsia sunt "suburbia"; ldus nesci
`palace
simply
terms
are
suburbs
game I -know--not
qulis Snnsis "latruncul" nuncuptur24; deinde ecclsia Christina, quam patrs in ips urbe
what-sort Chinese `little-bandits is-called
then
church
Christian
had-constructed
temple
Snnsium nn "pagdae" sed "dlbra" sunt. Ita libr auctor efficit, dat oper ut crd, ut
of-the-Chinese not `pagodas but `shrines are thus books author brings-about deliberatlely as I-believe that
Chinese in-a-certain-way to-Roman empire to-us similar may-seem this in matter not without
moment est sus vocbul quod "barbarus" est - Pater Adamus numquam ipss Snnss
importance is use
Fr
Adam
never
themselves Chinese
Qur scrptor verba peregrna effugit, rsque Rmns beneque ntas adhibet, quoad potest,
why writer
words foreign
respnsa; agitur
answers
it-is-a-matter
primum d
first about
occur
theology
Hoc cum prms inter hmnisticam et modernam rudtinem interest, quod ns quidem in
this with first-things between humanist and modern
23
Attamen nn omns Isutae a nminibus exticis novtisve abhoruisse videntur; videtis N. Golvers,
"The Latin Treatises of F. Verbiest, S. J., on European Astronomy in China: Some Linguistic
Considerations," in commentaris quibus nmen Humanistica Lovaniensia 44 (1995): 322-346. Porr
cnfitendum est vocbula extica aliquot etiam in Adam Schall Narrtine hc illc invenr,
praesertim ultims capitibus; plrumque tamen vtantur.
24
Ab Acci Watanabe certirs fact iam opnr audmus ldum vrisimiliter esse eundem qu nunc
"Igo" appelltur.
26
peculiarity
quandam tendbant, idque slum is sct memortque dignum vidbtur, quod genus
a-certain
seemed
which race
universally and in-general might-concern besides for facts and-deeds human in-general
instrument
quippe qu nn unus patriae proprius esset, nn nius aettis, sed niverslis et aeternus.
in-that this not of-one fatherland own-property was not of-one era
but universal
and eternal
Altera causa ex rixs ecclsiastics exoritur. Saevibat edem fere tempre, qu liber ditus
a-second cause from quarrels ecclesiastical
arises
est, rixa theologica "de caerimonis Snnsibus" dicta. 25 Cter in Sns operants missinri,
was quarrel theological about rites
Chinese
termed
n cum Insenists ills Gallics, 26 Isuts accsant quod rts pgns et dlolatram inter
together with Jansenists those French
Jesuits accuse
among
proslytas erum patiantur; Isutae respondent cultum mairum apud Snnses doctrnamque
converts
cult
philosophy
to-which is-wanting
of-Christian
revelation
is-interest to-bring-about
ut mres cultusque Snnsis nn insolitus, nn exticus, sed potius Eurpae similis videtur.
that customs and culture Chinese not unusual not exotic
aims
use
Latinity
humanist
25
Rixa illa d caerimnis Snnsibus paucs nrrtur apud Vissire (ann. 7), pp. 22-33, amplius apud
Pinot (ann. 7), passim. Inspicitis quoque textuum historicrum dlectum, a Ren Etiemble ditum, Les
Jsuites en Chine: la querelle des rites, 1552-1773 (Parisis, apud Juliard, 1966).
26
Inter Insenists prmus Blsius Pasclius, celeberrimus auctor, Isuticam inter Snnss politicam
insecttus est in divulgtissim libr Lettres crites un provincial (Parisiis, 1657; saepe redimpr.), qu
liber Latnus factus est Petro Nicoli, cooperante ips Pascli, Ludovc Montalt Litterae
Prvincils d Mrl et Poltica Isutrum Disciplna (Colniae Agrippnae [fals pr Parisis],
1658). Cterum vel amplissima eiusmod in Isuts accsti est Antoni Arnaldi, Insenistrum quasi
prmipl, Histoire des diffrends entre les missionaires jsuites d'une part et ceux des ordres de saint
Dominique et de saint Franois de l'autre (Amstelodami ?, 1692).
27
of-places closed
of-places
closed
Snae hc libr ante omnia tamquam locus clausus dpinguntur. Prmum, ttum imperium
China in-this book above all as
place closed
is-depicted first
whole empire
Snnse exters peregrnsque sub poen mortis excldit, sls Isuts excepts. Cter
Chinese foreigners and-strangers under penalty of-death excludes alone with-Jesuits excluded other
in towns
ltorlibus quibusdam manre ac tabscere coguntur. Deinde urbs caput Pknum ipss
coastal
certain
Snnsibus clauditur, nisi paucs. Accdit hc paltium illud intr urbem situm, cuius mr
Chinese
crass et "inexpugnbils" ad unguem dscrbuntur. Ibi sunt "latebrae regis," nam "tta apud
thick and `impregnable
Snnss venerti ab abdit est." Intra paltium dnique, in abditissim loc, dlitscunt
the-Chinese veneration from being-hidden is within palace
nbils muliers: "nec ipsae gred, nec quisquam alius ingred potest" illc, nisi eunuch;
noble
women
nam in interirem rgiae partem "nn licuit umquam alis, praeter muliers et eunuchs,
for into interior
of-palace part not as-allowed at-amy-time for-others except-for women and eunuchs
penetrre." Hoc thema locrum clausrum, praesertimque paltirum clausrum, frequns est
to-penetrate this theme of-places closed
and-especially
of-palaces
closed
frquent is
in aettis Baroccae fbuls scaenics; succurrunt ment imprms Iannis Racine, Gall,
in of-age
Baroque
plays
occur
Frenchman
tragoediae.27
tragedies
Sed ad tot materils mrs accdunt etiam artira mentis et anim claustra. Snnss enim
but to so-many physical walls are-added even tighter of-mind and of-spirit bonds
the-Chinese for
exterrum mres contemnunt, et "superb pls cters mortlibus sapere s sls crdunt."
of-foreigners customs despise
A novitte abhorrent, "nec dviant a rguls mribusque mairum." Postrm additur linguae
from innovation they-recoil and-not deviate from rules and-customs of-ancestors finally
27
is-added of-language
Inter hs sunt imprms nspiciendae Brnice (Parisis, 1670), Britannicus (Parisiis, 1670), et
Bajazet (Parisiis, 1672) - persaepe redimpressae.
28
Qumodo vr Patre Schall Isutrum opera dpingitur? Reperiuntur in libr duo verba
how
indeed by Fr
Schall
"Christina lx in aul rgi nsinutur," "ad aulam penetrvit" Pater Adamus, Isutae
Christian law in court royal is-infiltrated to court penetrated
Fr Adam
Jesuits
"allicibant anims" impertris. Itaque contr mrs tam lapides quam mentls, nn fit
were enticing the-mind
not is-made
impetus ex advers, sed sinusus potius qudam mtus. Dcam obiter vocbulum quod est
attack
which is
"sinusus" ad modum nrrand, qui huius libr est proprius, sat idneum esse.
`circuitous
to method
Gradulis haec penetrti et nsinuti ttum libr argumentum suppeditat. Vidmus prms
gradual
this
we-see
in-first
capitibus Mattheum Riccium usque ad Pknum slum pervenre, in paltium accip; deinde
chapters
Matteo
Ricci
as-far-as to Beijing
alone to-reach
Pater Adamus - in epsodis nn sine arte drmatic efficc relts - Eurpaeam scientiam
Fr
Adam
effective related
Europaean
science
teaching
and-himself
impertre spectantibus, inter eclpsem Pater Adamus cum prm mandarin "speculam
emperor
looking-on
during eclipse
Fr
mandarin
`watch-tower
mathmaticam cnscendit; cnstat slum novum ab Eurpaes trditum calculum tam tempor
astronomical
new
discrepsse. Ob
Chinese rule
of-emperor
mertur; vetusttis cultus labefit et frangitur; mandarin invidios, qui Patrem "thaumaturgum"
merits
of-th-old
`magician
et "magum" vocant, nihilminus illi obtemperre coguntur, nempe qucum impertor cotdie
and `sorcerer call
are-forced
29
clearly
in-a-way
Jesuits
not themselves
sed eunch, patrum vice fungentes, nbilissims nnnlls fmins baptzant, quibus nmina
but eunuchs of-fathers in-place functioning noblest
some
women baptize
to-whom names
nova impnuntur, qulia sunt Agatha, Theodra. Hae marts novam fidem expnunt; integrae
new
expound
whole
Ultims tandem libr capitibus ipse impertor Patr Adam nsam praebet, ut quid de nmine
in-last
finally of-book chapters himself emperor to-Father Adam opportunity provides that what about power
divn cnseat, expnat. Haec colloquia verbtenus referuntur, quibus in ips umbilic
divine he-thinks he-can-explain these conversatins verbatim are-reported by-which in actual navel
is-explained doubts
emperor
discrmine - ac libr catastroph - subit corripitur impertor ignt morb, paucs dibus
csisis
moritur.
dies
Capitul extrm nrrantur fnerlia singulque rts et caerimnia - haec est libr quasi
In-chapter last
perrti - sed ultims libr pginis lector sentit nrrtrem nn iam inturi slum, sed pln
closing-part but in-final of-book pages reader feels narrator
but fully
participre vtam et cultum Snnsem. Sn orbis cultusque ille artissim clausus, in quem
to-share-in
life
Pater Adamus tot labribus penetrverat, in Patrem ipsum quoque penetrsse vidtur, qui
Fr
Loctus sum de dubus rbus - Latnitte libr et Snnsis imperi clausra - nn omnn
spoken I-have about two
things
use of-Latin
humanist
and as-if
universal
being-intrpreted
penetrtinem, qu tot anim mentisque mri fract sunt ac triect, qudammod attinet.
penetration
in-which so-many of-soul and-of-mind barriers broken were and crossed-over in-a-way is-connected
Patrs enim missinis Pknnsis imprms interpretum mnere sunt funct. Librs Snice
30
Fathers for
to-Chinese
expneretur; librs Latns itidem didrunt, quibus mres cultusque Snnsis prmum
could-be-expounded books Latin likewise they-published in-which customs and-culture Chinese first
suitable they-considered
language Latin
mandarin
of-which each
immutable
seemed
to-render similarity
fundamental
Qus Snic Patrs Riccius et Schall scrpsrunt, libr classic inter Sns facti sunt, dique in
which in-Chinese Fathers Ricci and Schall wrote
magn venertine habit; qus Latn scrpsrunt, merentur saltem ut nbs adhc
legantur.
great
veneration
deserve
31
THYIADII
(Chia Tao)
Anachrtam quemdam quaerit
pota,
neque tamen invenit
Pns subter, ab assecl
Dsert dominum jre requrimus.
Is vr Procul hinc pater:
Herbs jam medics ipse per ardua
Terrrum, atque virentia
Collctrus abit, nbibus abditus
Spisss, inquit, et re.
Qu scdat... i! m penitus latet.
VOCABULARY
anachrta, -ae m
hermit
terra, -ae f
a certain
land
be
green
quaer, -ere, quaesv, quaestum
seek
going to collect
pnus, -s f
pine tree
subter
beneath
nbs, nbis f
dsertum. n
desert
cloud
abditum
is, iris n
right
hide
dense
is, ea, id
he, she
ar, aris m
air
vr
indeed
depart
procul
far
io!
Aeeyah!
hinc
from here
penitus
completely
herba, -ae f
grass, herb
be hidden
himself etc.
steep
32