Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
€ 0,10 p.m.
Aardwarmte
Algemene informatie
Warme voeten
Iedereen kent de energie die via de vulkanen en geisers van diep uit de aarde aan het
oppervlak komt. Daarbij geldt: hoe verder richting het middelpunt van de aarde, hoe
hoger de temperatuur van de aardkorst. De kern van de aarde ligt op 6.370 kilometer
van het aardoppervlak. Schattingen van de temperatuur in het centrum lopen uiteen van
2.000 tot 12.000 °C.
Watervoerende laag
Een watervoerende laag (aquifer) bestaat
uit poreus gesteente of zand(steen);
stroming van het aanwezige water is
goed mogelijk. Om energie op te wekken,
worden in de buurt van een warmte-
afnemer twee putten geboord waarvan
de uiteinden in de watervoerende laag
zo’n 1,2 tot 1,5 kilometer uit elkaar lig-
gen. Warm water van ca. 95 °C wordt
opgepompt.
De warmte wordt via een warmtewissel-
aar aan het warmtegebruiksnet van
bijvoorbeeld een tuinder overgedragen.
Het afgekoelde water wordt via de ande-
re boorput teruggepompt in de water-
voerende laag. Omdat de aanvulling van
warmte uit de aardkern veel tijd vergt,
raakt de warmtebron na zo’n dertig jaar
afgekoeld.
Energie-opbrengst
De opbrengst van een aardwarmtebron is afhankelijk van de boordiepte en van de
temperatuur die de watervoerende laag op die diepte heeft. Daarnaast speelt ook de
hoeveelheid (warm) water een rol die onttrokken kan worden. Als de watervoerende laag
relatief goed doorlatend is, kan het debiet (hoeveelheid water per tijdseenheid) groot
zijn. Dit betekent dat er veel energie uit zo'n 'put' is te halen. Is de laag minder poreus
dan is het te onttrekken vermogen evenredig kleiner.
Ondanks de mogelijkheden die er ook zijn in Nederland, zijn op dit moment nog geen
projecten gerealiseerd. Een typisch Nederlands project zou bestaan uit twee boorputten
die op 1,5 kilometer van elkaar af liggen; op 2,5 kilometer diepte wordt per uur 250.000
liter water van circa 95 °C opgepompt. Het thermisch vermogen daarvan bedraagt
ongeveer 15 MWth. De energie-opbrengst van zo’n project bedraagt 240 TJ en komt
overeen met het gasverbruik voor verwarmingsdoeleinden van 4.200 huishoudens.
Vermindering transportverlies
De aardwarmte-put kan het beste in de buurt liggen van een warmte-afnemer. De reden
hiervoor is dat transport van warm water met verliezen gepaard gaat, zoals pomp-
energie. In het bovenstaande typische voorbeeld is een warmte-afnemer een woonwijk,
een bedrijventerrein of een groep tuinbouwkassen.
Waarom aardwarmte?
Beschikbaarheid van aardgas en warmte vinden we vanzelfsprekend. Maar we staan er
meestal niet bij stil dat de omzetting van aardgas in warmte gepaard gaat met blijvende
schade aan ons leefmilieu. Bij de verbranding van deze brandstof komen schadelijke
gassen vrij. Eén daarvan is het broeikasgas CO2 dat bij doorgroeiende uitstoot zelfs tot
een verandering van ons klimaat kan leiden. Vrijkomende stikstofoxiden veroorzaken
zure regen. Daarnaast zal aardgas op lange termijn opraken.
Afgezien van de pompenergie verbruikt een aardwarmte-installatie geen energie. De
gewonnen aardwarmte kan ingezet worden voor verwarmingsdoeleinden en vervangt
dus nagenoeg volledig de inzet van fossiele brandstoffen.
Beleid
Doelstelling
De doelstelling in de Derde Energienota van de overheid is een bespaarde fossiele
energie-inzet van 2 PJ in 2020. Dit komt overeen met het gasverbruik van ruim 20.000
huishoudens. Het aandeel in de totale doelstelling voor duurzame energie is relatief
bescheiden (nog geen 1%). Het technisch potentieel is tien keer groter ingeschat dan de
doelstelling. Voor het jaar 2000 en 2007 zijn geen doelen gesteld door de overheid, maar
is het streven gericht op het realiseren van demonstratie-projecten.
Onderzoek
In een programma waarin TNO, NITG en TU-Delft participeren, is de in het verleden
ontwikkelde kennis verenigd. Dit programma dient als basis voor kennisinbreng bij
demonstratieprojecten. Behalve voor het genoemde onderzoeksprogramma, zijn in de
huidige budgetten van de overheid (ministerie van Economische Zaken) geen middelen
gereserveerd voor het bevorderen van aardwarmte.
Financiële stimulering
Bij de toepassing van aardwarmte kan gebruik gemaakt worden van enkele fiscale
regelingen en subsidies zoals de Energie Investeringsaftrek (EIA), Besluit Subsidies
Economie, Ecologie en Technologie (EET), Groen beleggen en financieren en het CO2-
reductieplan.
Kosten
Het investeringsniveau van een aardwarmtesysteem ligt net boven € 450,- (excl. BTW)
per kWth. Dat bedrag is tien keer zo groot als de investering voor bijvoorbeeld een
gasketel. Een aanzienlijk deel van de investering komt voor rekening van het boren van
de putten. De kosten voor het onderhoud en beheer van de installatie zijn vrij laag. De
kosten van aardwarmte bedragen voor een typisch Nederlands project ca. € 1,80 per
GJth. Omgerekend in m3-aardgasequivalenten is dit een kostprijsniveau van ca. 7 €cent
per m3-aardgasequivalent. De huidige prijs voor een m3 aardgas bedraagt voor
huishoudens ongeveer 32 €cent/m3 (excl. BTW). Voor tuinders is de gasprijs afhankelijk
van de bedrijfstijd.
Meer informatie?
Neem voor meer informatie of vragen over aardwarmte of andere vormen van duurzame
energie contact op met het Informatiecentrum Duurzame Energie.
Overige informatiebladen
Bio-energie
Duurzame energie
Energie-opslag
Groene elektriciteit
Warmtepompen
Waterkracht
Windenergie
Zon-PV: Elektriciteit uit zonlicht
Zon-thermisch: Warmte uit zonlicht