PROMIENICA (Actinomycosis)-Actinomyces israelii G(+), saprofitycznie w b l j.

ustnej; patogenny w
martwicy lub stanach zapalnych,gdzie Malo tlenu (owrzodzenia zapalne, prchniczno zniszczony zab);
powoduje przewlekle ropne zapalenia i ziarninujce zap. J.ustnej; wyst. Przetoki; kolonie
promieniowca w ropie jako zolte grudki o barwie siarki; w ziarninie duzo makrofagw (kk
takowe);bliznowacenie. CANDIDIASIS (pleniawki) Candida Albicans, w wczeniactwie, ch
wyniszc, AIDS, immunosupresja, biaawotawe zogi na b luz, mona zetrzed!, pod spodem czerw
nab, rozrosy o prawid budowie, na nim granulocyty i wknik, naciek najobf na granicy z warstw
kolczyst (mikroropnie), pionowo w gb max do w kolczystej, moe byd mdzy podst protezy a b luz,
wtedy grzyb na nab ale nie przenika wgab, powoduje zap ktw ust, AFTY NAWRACAJCE
(Aphthae recurrentes) pocztek bl pieczenie i kucie, po 1-2 dniach waciwe zmiany: 3 postaci:
owrzodzenia mae-kilka pytkich okrgych wrzodw w nierog b luz, r 4-5mm, szarote otocz
czerw rbkiem, 7-10dni goj si bez blizny, nawracaj co 1-4mies, owrzodzenia due- >1cm, tez w
rogowaciejcych obsz, do 10ciu, goj si po 4 tyg,nawracaj mniej ni 1mies, moe wyst
bliznowacenie, s to kraterowate wrzody o wywinitych brzegach wkn w gbi, postad
opryszczkowata, liczne ubytki 1-2mm, w caej j ustn, w duej liczb do 100, goj si 2-3 tyg nawr co
kilka tyg; GRULICA GUZKOWO-SEROWATA (Tuberculosis nodoso-caseosa)-powiklanie grulicy pluc;
owrzodzenie na grzbiecie jezyka,rzadziej wargi i podniebienie; wrzod o bladym dnie, wieloktny albo
gwiazdowaty; TWARDZIEL (Rhinoscleroma)-wywolana przez paeczk twardzieli(Klebsiella
rhinoscleromatis); powoduje przewlekle wytworcze zapalenie gornych drog oddech.(glownie j.
nosowa, ustna gardlo,krtan); powstaje swoista ziarnina zapalna; LISZAJ PASKI (lichen planus)obustronne zajecie policzkow,jezyka,dzise,podnieb,warg, rzadko dno j.ustnej; mikroskop. Postacie:
siatkowata, zanikowa, nadzerkowa,przyp rogow biae,grudkowa,pecherzowa; histo:rozrost brodawek
nabonka, zanik kom.warstwy podstawnej, naciek z limfocytow pod nabonkiem, warstwa powierzch:
rogowacenie prawwidlowe/nieprawidowe; przyczyny:genetyczne, czynn.zakazne, cukrzyca,
nadcinienie, papierosy, niedobor Wit,reakcja na dentystyczne materialy; CYSTIS EPIDERMALIS
(torbiel naskrkowa)- jej pokrywe stanowi naskorek, zawartosc to rozpadajce si masy rogowe z
domieszka cholesterolu, srednica 1 cm, poza j.ustna moe byd w kadym miejscu naskorka; CYSTIS
RADICULARIS PERIAPICALIS (torbiel korzeniowa przywierzchokowa)-wyst. najczesciej z torbieli
zebopochodnych; powstaje w ziarniniaku przywierzch. Gdy zab jest martwy; w ziarniniaku sa resztki
nabonka wysp malasseza,nabonek wysp Malasseza rozrasta si i obumiera,gdy nie docieraj
substancje odywcze; torbiel mala-1cm, przejrzysty,bursztynowy plyn z krysztaami cholesterolu;
czsto powieksza si stopniowo, bez bolu;w miejscu torbieli wyr. Zbodoowy grubieje; czciej w
szczece przy siekaczach kulista, w zuchwie jajowata; MUCOCELE (torbiel zastoinowa bony
sluzowej)-powstaja: 1. Zatrzymanie- obliteracja sluzu w przewodzenie wyprowadz. (przewod
rozszerza si torbielowato,,torbiel wyscielona nabonkiem(prawdziwa), powyej 50r.zycia, prawie
nigdy w wardze dolnej, bez reakcji zapalnej); 2. Wylanie sluzu poza przewod (najczesciej w wardze
dolnej,policzku, dnie j. ustnej; wylany sluz jest otorbiony przez ziarnine zapalna z makrofagami, nie
ma wyciki nabonkowej(rzekoma)); POLYPUS NASI ALLERGICUS (polip alergiczny bony luzowej
nosa)- wychodz ze rodkowego przewodu nosowego, zatok szczkowych lub sitowych; Tworzenie
rozpoczyna si od obrzku bony luz, rozrostu tkanki podluz., gromadzenia si pynu i tworzeniem
si szypuy przez grawitacyjne opadanie nacignitego zdwojenia bony luzowej wypenionego

pynem. Objawy:zaburzenia dronoci nosa,zaburzenia wchu,ble gowy, zmiany w gosie,

przewleky, luzowo-ropny nieyt nosa; SINUSITIS MAXILLARIS (zapalenie zatok szczekowych)czynnik wirusowy(rhinowirusy, grypy), bakteryjny (S.pneumoniae,H.influenzae), grzybiczy; objawy :
bol Glowy silny rozpychajacy w okolicy policzka, gornych zebow; w zatoce ropa, obrzek blony
luzowej; EPULIS GIGANTOCELLULARIS (nadzilak olbrzymiokomrkowy)- czciej K, w ciy, 3040r..,szeroka podstawa lub uszypuowany, ciemnoczerwony, brzowy, mikki, czsto wrzodzieje,
atwo krwawi, najcz przednia cz uchwy, rozsuwa zby, zanik koci, w obrazie wrzecionowate
fibroblasty, liczne wielojdr kk olbrz, nie jest nowotworem, pod wp podra (usuniecie zeba, proteza,
kamieo); LEUCOPLAKIA (rogowacenie biae) (spaszczenie powierz warstw nab, utrata jder w kk,
ujednolicenie i kwasoch cytopl, moe znaczc stany: 1/nadmierne rogow ortotopowe; 2/rogow
prawid heterotop tam gdzie nie wyst,3/nieprawidl rogow heterotop lub ortotop;4/prawidl lub
niepraw z dysplazja wartswy niezrogow do stopnia raka przedinwaz; 5/rak inwazyjny w pocz fazie;
mikroskopowo: akantoza(zgrubienie) wstwy kolczystej, cieoczenie nab z zanikiem wypustek, atypia
kk nab, dysplazja nab; makroskopowo: biaa, niereg plama, ronej wielkoci, paska lub
brodawkowata, jednolita lub mozaikowa(zawiera wysepki erytroplazji); leukoplakia najcz w obrebie
dzise, gdy w dnie i dolna cz jezyka ->najcz nowotwor!, przyczyny: idiopat, palenie, alko, niedobr
Fe, wirusy np. HIV, mechaniczne dziaanie; przykady: rogow. Brodawkowate- starsze K, wyrostek
zbod uchwy i przedsionek j ust,; rogow. Mozaikowe(pstre)- liczne czerw plamki erytroplakia,
najcz w dnie j ust, na bocznej pow jezyka, podnieb mikkie, g M redni i starzy,szczeglnie zagraza
zrakowaceniem!; rogow. Biae wochate- obustr na bokach jzyka, nie daje si usund, pionowe biae
fady uniesione biale pomarszczenia i wosowate wypustki, akantoza, parakeratoza, koilocyty(jamki z
jadrem w srodku-HPV), w wirusie Epsteina Barr, typowy dla AIDS; rogow. Na tle cierania- zagryzanie,
poczatk plamy blade i przejrzyste, potem biae i nieprzej, zanika, nie grozi rakiem; przewleka bielnica
(candidiasis chronica) z rogow nab, silnie przylegajcy zg (w przeciw do ostrej pleniawek),
osoby w rednim wieku, czciej M, na grzbiecie jzyka, b luz policzkw, rzna grubod zogw,
powierzchnia chropowata, ctkowana, grzyby rosna prostopadle do nab przenikaj do wstwy
kolczystej, powierz wstwa ulega parakeratozie, w gbszych wstwach nab rosrasta si i dysplazja,
obfity naciek zapalny pod bon nieuszkodzon; CARCINOMA PLANOEPITHELIALE (rak paskonab)najczciej typ kolczystokomrkowy, chod mog byd: rak wrzecionowatokomrkowy,
podstawnokomrkowy, brodawkowaty, gruczoowo-paskonab, kolczyto najczestszy zoliwy j ust
(90%), osoby w r i starczym wieku, 10x czciej M, czynniki: palenie, alko,sooce, przewl nied Fe, wit
A i C; wyst: warga, jezyk, dno j ust, policzek, dziso podnieb twarde, czciej w uchwie, szybko
rosnie, niszczy otoczenie wrasta w kosc, przerzuty: ww dolne(warga dno policzek podn tw, dziaslo),
ww rodk(przednia cz jez), grne(tylna cz jez i gardo), wygl: wczesne stad: postacie: pytka nad,
ptkie mae owrz, zrogow blaszka; dalsze: brodawczakowata wyrol, owrz paskie pez, owrzodz
kraterowate obwaowane; GRANULOMA PYOGENICUM (ziarniniak ropotwrczy) w kadej okolicy,
dziasl najcz, dobrz unacz, wkniejaca ziarnina, duo neutrofili, czsto wrzodziejca, czsto w 3 mies
ciy, do 1,5cm, czasem znika po urodzeniu, atwo krwawi, szybko rozrasta, MELANOMA
MALIGNUM (czerniak zoliwy), rozwija si na pod znamienia i plamy soczewicowatej, etapy:
poziomo w naskrku, poziomo w powierz warstwach zrbu, pionowo w gb podcieliska, ponad 1,5
mm ze rokowanie, w j ustnej tylko zoliwy, zmiana nieco wyniosa ciemnobrunatn, nierwna

guzkowata, ronie szybko, niszczy koci, przerzuty do ww, rokowanie b. ze. PAPILLOMA
PLANOEPITHELALIE (brodawczak paskonab)- najcz na wargach, zwykle pojed, w 2 i 3 dekadzie,
pokryty nab zrogow (biay), ale bywa czerwony, czasem w zesp DOWNA,
GINGIVITIS HYPERPLASTICA ( zap rozrost dzise) bez udziau pytki, dziso obrzmiewa, jest
twarde i spr albo rozpulch atwo krwawice, moe byd ciowe ok 3 mies, ustep kilka tyg po
porodzie, czasem tworzy si granuloma pyogenicum, GUZ ABRIKOSOWA ( TUMOR
GRANULLOCELLULARIS) guz ziarnistokom- czsto w jzyku, poo nad guzem nab wielowar paski
rozrasta si i przypom raka, rzadki nowotwr o niejasnej etiologii, byd moe wywodzcy si z

osonek nerwwNajczstsza lokalizacja to tkanki mikkie, skra i luzwki grnych drg

oddechowych i przewodu pokarmowego przedniej czci jzyka, druga najczstsza
lokalizacja to krtao 1025% przypadkw guz jest mnogi. Makroskopowo przybiera postad
szarego, rowego lub tawego guzka rednicy najczciej do 2 cm.wykle wystpuje
pojedynczo. N charakterze agodnym. GRANULATIO INFLAMMATORIA (ziarnina zapalna)
ziarnina to nowopowstaa tkanka czna zawierajca bogat sied naczyo wosowatych.
Ziarnina jest jednym z procesw naprawy (gojenia) tkanek, ktre ulegy uszkodzeniu i maj
ma zdolnod regeneracji lub nie posiadaj jej wcale. Wypenia ona ubytek powstay po
uszkodzeniu tkanki. Naprawa tkanki poprzez ziarninowanie moe nastpowad na skutek
oparzenia, urazu lub zakaenia.