UNIA EUROPEJSKA

PARLAMENT EUROPEJSKI

RADA
Strasburg, 25 padziernika 2012 r.
(OR. en)

2011/0136 (COD)
LEX 1296

PE-CONS 36/2/12
REV 2

PI 77
AUDIO 68
CULT 95
CODEC 1735

DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

W SPRAWIE NIEKTRYCH DOZWOLONYCH SPOSOBW
KORZYSTANIA Z UTWORW OSIEROCONYCH

PE-CONS 36/2/12 REV 2

PL

DYREKTYWA
PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2012/28/UE
z dnia 25 padziernika 2012 r.
w sprawie niektrych dozwolonych sposobw korzystania z utworw osieroconych
(Tekst majcy znaczenie dla EOG)

PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzgldniajc Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczeglnoci jego art. 53 ust. 1 oraz
art. 62 i 114,
uwzgldniajc wniosek Komisji Europejskiej,
po przekazaniu projektu aktu ustawodawczego parlamentom narodowym,
uwzgldniajc opini Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Spoecznego1,
stanowic zgodnie ze zwyk procedur ustawodawcz 2,

1
2

Dz.U. C 376 z 22.12.2011, s. 66.

Stanowisko Parlamentu Europejskiego z dnia 13 wrzenia 2012 r. (dotychczas
nieopublikowane w Dzienniku Urzdowym) i decyzja Rady z dnia 4 padziernika 2012 r.

PE-CONS 36/2/12 REV 2

PL

a take majc na uwadze, co nastpuje:

(1)

Publicznie dostpne biblioteki, placwki owiatowe oraz muzea, a take archiwa,

instytucje odpowiedzialne za dziedzictwo filmowe lub dwikowe oraz nadawcy publiczni
z siedzib w pastwach czonkowskich przeprowadzaj masow digitalizacj swoich
zbiorw lub archiww w celu utworzenia europejskich bibliotek cyfrowych.
Wspuczestnicz one w ochronie i rozpowszechnianiu europejskiego dziedzictwa
kulturowego, co rwnie jest istotne do celw tworzenia europejskich bibliotek cyfrowych,
takich jak Europeana. Technologie masowej digitalizacji materiaw drukowanych oraz
technologie wyszukiwania i indeksowania zwikszaj naukow warto zbiorw
bibliotecznych. Utworzenie duych bibliotek internetowych uatwia wyszukiwanie
elektroniczne i zapewnia narzdzia otwierajce nowe rda wiedzy dla naukowcw
i badaczy, ktrzy w przeciwnym razie musieliby zadowoli si bardziej tradycyjnymi,
analogowymi metodami wyszukiwania.

(2)

Konieczno wspierania swobodnego obiegu wiedzy i innowacji na rynku wewntrznym

stanowi wany element strategii Europa 2020, przedstawionej w komunikacie Komisji
zatytuowanym Europa 2020: Strategia na rzecz inteligentnego i zrwnowaonego
rozwoju sprzyjajcego wczeniu spoecznemu i obejmujcej jako jedn z inicjatyw
przewodnich realizacj Europejskiej agendy cyfrowej.

PE-CONS 36/2/12 REV 2

PL

(3)

Stworzenie ram prawnych majcych na celu uatwienie digitalizacji i rozpowszechniania

utworw oraz innych przedmiotw podlegajcych ochronie prawem autorskim lub
prawami pokrewnymi, co do ktrych podmioty uprawnione nie s znane, lub nawet jeli s
znane, ktrych odnalezienie jest niemoliwe tzw. utworw osieroconych jest jednym
z kluczowych dziaa przewidzianych w Europejskiej agendzie cyfrowej, przedstawionej
w komunikacie Komisji zatytuowanym Europejska agenda cyfrowa. Niniejsza
dyrektywa ma na celu rozwizanie konkretnego problemu prawnego dotyczcego
okrelenia statusu utworu osieroconego oraz jego konsekwencji w kontekcie
upowanionych uytkownikw i dozwolonych sposobw korzystania z utworw lub
fonogramw, ktre uznano za utwory osierocone.

(4)

Niniejsza dyrektywa pozostaje bez uszczerbku dla szczeglnych rozwiza

opracowywanych w pastwach czonkowskich w celu rozwizania szerszych kwestii
masowej digitalizacji, tak jak w przypadku tak zwanych utworw niedostpnych w obrocie
handlowym. Takie rozwizania uwzgldniaj szczeglny charakter rnych rodzajw
treci i rnych uytkownikw oraz powstaj w oparciu o ustalenia pomidzy
zainteresowanymi stronami. Podejcie to zostao rwnie zastosowane w Porozumieniu
w sprawie kluczowych zasad dotyczcych digitalizacji i udostpniania utworw
niedostpnych w obrocie handlowym podpisanym w dniu 20 wrzenia 2011 r. przez
przedstawicieli europejskich bibliotek, autorw, wydawcw i organizacji zbiorowego
zarzdzania, w obecnoci Komisji. Niniejsza dyrektywa pozostaje bez uszczerbku dla
powyszego porozumienia, w ktrym wzywa si pastwa czonkowskie i Komisj do
zapewnienia, aby dobrowolne porozumienia zawierane pomidzy uytkownikami,
podmiotami uprawnionymi i organizacjami zbiorowego zarzdzania, dotyczce udzielania
licencji na korzystanie z utworw niedostpnych w obrocie handlowym w oparciu
o zawarte w nim zasady, korzystay z niezbdnej pewnoci prawnej w kontekcie
krajowym i transgranicznym.

PE-CONS 36/2/12 REV 2

PL

(5)

Prawa autorskie s gospodarcz podstaw przemysu kreatywnego, poniewa pobudzaj

innowacj, twrczo, inwestycje i produkcj. Masowa digitalizacja utworw i ich masowe
rozpowszechnianie s w zwizku z tym sposobami ochrony europejskiego dziedzictwa
kulturowego. Prawo autorskie to wane narzdzie suce do wynagradzania brany
kreatywnej za jej prac.

(6)

Ze wzgldu na fakt, i podmioty uprawnione posiadaj wyczne prawa do

zwielokrotniania i publicznego udostpniania swoich utworw i innych przedmiotw
objtych ochron, zharmonizowane na mocy dyrektywy 2001/29/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji niektrych aspektw
praw autorskich i pokrewnych w spoeczestwie informacyjnym1, niezbdne jest uzyskanie
wczeniejszej zgody podmiotw uprawnionych na digitalizacj i publiczne udostpnienie
danego utworu lub innego przedmiotu objtego ochron.

(7)

W przypadku utworw osieroconych uprzednie uzyskanie takiej wczeniejszej zgody na

zwielokrotnianie lub publiczne udostpnianie jest niemoliwe.

(8)

Rne podejcia pastw czonkowskich w zakresie uznawania statusu utworw

osieroconych mog stwarza przeszkody w funkcjonowaniu rynku wewntrznego oraz
w korzystaniu z utworw osieroconych i transgranicznym dostpie do nich. Te rnice
w podejciach mog rwnie spowodowa ograniczenia w swobodnym przepywie
towarw i usug obejmujcych treci kulturowe. W zwizku z powyszym naley
zapewni wzajemne uznawanie takiego statusu, poniewa umoliwi to dostp do utworw
osieroconych we wszystkich pastwach czonkowskich.

Dz.U. L 167 z 22.6.2001, s. 10.

PE-CONS 36/2/12 REV 2

PL

(9)

Aby zapewni pewno prawa na rynku wewntrznym w odniesieniu do korzystania

z utworw osieroconych przez publicznie dostpne biblioteki, placwki owiatowe oraz
muzea, a take archiwa, instytucje odpowiedzialne za dziedzictwo filmowe i dwikowe
oraz nadawcw publicznych, konieczne jest w szczeglnoci przyjcie wsplnego
podejcia w odniesieniu do ustalania statusu utworu osieroconego oraz dozwolonych
sposobw korzystania z utworw osieroconych.

(10)

Utwory filmowe lub audiowizualne i fonogramy znajdujce si w archiwach nadawcw

publicznych i wyprodukowane przez nich obejmuj utwory osierocone. Uwzgldniajc
szczegln sytuacj nadawcw jako producentw fonogramw i materiaw
audiowizualnych oraz konieczno przyjcia rodkw majcych na celu ograniczenie skali
zjawiska utworw osieroconych w przyszoci, naley ustali dat graniczn okrelajc
zakres stosowania niniejszej dyrektywy do utworw i fonogramw znajdujcych si
w archiwach nadawcw.

(11)

Na uytek niniejszej dyrektywy za utwory filmowe i audiowizualne oraz fonogramy

znajdujce si w archiwach nadawcw publicznych i przez nich wyprodukowane powinny
by uznane take utwory filmowe i audiowizualne oraz fonogramy, zamwione przez tych
nadawcw w celu wycznego korzystania przez nich lub przez innych
wspprodukujcych nadawcw publicznych. Utwory filmowe i audiowizualne oraz
fonogramy znajdujce si w archiwach nadawcw publicznych, ktre nie zostay
wyprodukowane ani zamwione przez takich nadawcw, lecz w odniesieniu do ktrych
nadawcy ci otrzymali zgod na korzystanie z nich na mocy umowy licencyjnej, nie
powinny by objte zakresem stosowania niniejszej dyrektywy.

PE-CONS 36/2/12 REV 2

PL

(12)

Z uwagi na wzajemne poszanowanie praw na szczeblu midzynarodowym, niniejsza

dyrektywa powinna mie zastosowanie wycznie do utworw i fonogramw, ktre zostay
po raz pierwszy opublikowane na terytorium pastwa czonkowskiego lub, w przypadku
braku publikacji, ktre zostay po raz pierwszy nadane na terytorium pastwa
czonkowskiego, lub w przypadku braku publikacji lub nadania ktre zostay
udostpnione publicznie przez beneficjentw niniejszej dyrektywy za zgod podmiotw
uprawnionych. W tym ostatnim przypadku niniejsza dyrektywa powinna mie
zastosowanie wycznie, jeli mona rozsdnie zaoy, e podmioty uprawnione nie
sprzeciwiyby si korzystaniu dozwolonemu przez niniejsz dyrektyw.

(13)

Zanim utwr lub fonogram moe by uznany za utwr osierocony, naley w dobrej wierze
przeprowadzi staranne poszukiwanie podmiotw uprawnionych do utworu lub
fonogramu, w tym podmiotw uprawnionych do utworw i innych przedmiotw objtych
ochron, ktre s zawarte w utworze lub fonogramie lub wczone do nich. Naley
zezwoli pastwom czonkowskim na umoliwienie przeprowadzania starannego
poszukiwania przez organizacje, o ktrych mowa w niniejszej dyrektywie, lub inne
organizacje. Tego rodzaju inne organizacje mog pobiera opat za usug
przeprowadzenia starannego poszukiwania.

(14)

Aby zapewni wysoki poziom ochrony praw autorskich i praw pokrewnych w Unii, naley
zapewni zharmonizowane podejcie w zakresie przeprowadzania starannych poszukiwa.
Staranne poszukiwanie powinno obejmowa sprawdzenie rde, ktre zawieraj
informacje dotyczce utworw i innych przedmiotw objtych ochron, okrelonych,
zgodnie z niniejsz dyrektyw, przez pastwo czonkowskie, w ktrym ma zosta
przeprowadzone staranne poszukiwanie. Dokonujc tego, pastwa czonkowskie mogyby
odnie si do wytycznych dotyczcych starannego poszukiwania uzgodnionych ramach
grupy roboczej wysokiego szczebla ds. bibliotek cyfrowych ustanowionej jako cz
inicjatywy na rzecz biblioteki cyfrowej i2010.

PE-CONS 36/2/12 REV 2

PL

(15)

Aby unika powielania wysikw zwizanych z poszukiwaniami, staranne poszukiwanie

naley przeprowadzi w pastwie czonkowskim, w ktrym utwr lub fonogram zosta
opublikowany po raz pierwszy lub, w przypadku braku publikacji, w ktrym zosta po raz
pierwszy nadany. W odniesieniu do utworw filmowych lub audiowizualnych, ktrych
producent ma siedzib lub miejsce staego pobytu w pastwie czonkowskim, staranne
poszukiwanie powinno zosta przeprowadzone w tym pastwie czonkowskim.
W przypadku utworw filmowych lub audiowizualnych, ktre s wspprodukowane przez
producentw majcych siedzib w rnych pastwach czonkowskich, staranne
poszukiwanie powinno zosta przeprowadzone w kadym z tych pastw czonkowskich.
W odniesieniu do utworw i fonogramw, ktre nie zostay opublikowane ani nadane, lecz
ktre zostay udostpnione publicznie przez beneficjentw niniejszej dyrektywy za zgod
podmiotw uprawnionych, staranne poszukiwanie powinno zosta przeprowadzone
w pastwie czonkowskim, w ktrym siedzib ma organizacja, ktra udostpnia
publicznie utwr lub fonogram za zgod podmiotw uprawnionych. Staranne
poszukiwanie podmiotw uprawnionych do utworw i innych przedmiotw objtych
ochron, ktre s zawarte w utworze lub fonogramie lub wczone do nich, powinno zosta
przeprowadzone w pastwie czonkowskim, w ktrym przeprowadzane jest staranne
poszukiwanie utworu lub fonogramu, ktry obejmuje zawarty lub wczony utwr lub inny
przedmiot objty ochron. Naley rwnie wykorzysta rda informacji dostpne
w innych pastwach, jeeli s powody, by sdzi, e mona tam znale istotne informacje
na temat podmiotw uprawnionych. Staranne poszukiwania mog prowadzi do powstania
rnego rodzaju informacji, takie jak rejestr poszukiwania i rezultat poszukiwania. Rejestr
poszukiwania powinien zosta zarchiwizowany, aby odpowiednie organizacje byy
w stanie uzasadni, e poszukiwanie byo staranne.

PE-CONS 36/2/12 REV 2

PL

(16)

Pastwa czonkowskie powinny zapewni, by zainteresowane organizacje zachowyway

rejestr przeprowadzonych przez nie starannych poszukiwa oraz by rezultaty takich
poszukiwa, skadajce si przede wszystkim z wszelkich informacji wiadczcych o tym,
e utwr lub fonogram naley uzna za utwr osierocony w rozumieniu niniejszej
dyrektywy, a take informacji dotyczcych zmiany statusu oraz korzystania z utworw
osieroconych przez te organizacje, byy gromadzone i powszechnie dostpne,
w szczeglnoci przez umieszczenie odpowiednich informacji w internetowej bazie
danych. Uwzgldniajc w szczeglnoci wymiar oglnoeuropejski oraz aby unikn
powielania wysikw, waciwe jest przewidzenie utworzenia jednej unijnej bazy danych
on-line zawierajcej takie informacje oraz powszechnego jej udostpnienia w przejrzysty
sposb. Moe to umoliwi zarwno organizacjom, ktre przeprowadzaj staranne
poszukiwania, jak i podmiotom uprawnionym, atwy dostp do takich informacji. Baza
danych mogaby take odgrywa wan rol w zapobieganiu ewentualnym naruszeniom
praw autorskich oraz w zwalczaniu takiego procederu, w szczeglnoci w przypadku
zmiany statusu utworw i fonogramw jako utworw osieroconych. Na mocy
rozporzdzenia (UE) nr 386/20121 Urzdowi Harmonizacji Rynku Wewntrznego
(Urzd) powierzono pewne zadania i dziaania finansowane z jego wasnych rodkw
budetowych majce na celu uatwienie i wspieranie dziaa organw krajowych, sektora
prywatnego i instytucji unijnych w zakresie walki z naruszaniem praw wasnoci
intelektualnej oraz zapobiegania takim naruszeniom.

Rozporzdzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 386/2012 z dnia 19 kwietnia

2012 r. w sprawie powierzenia Urzdowi Harmonizacji Rynku Wewntrznego (znaki
towarowe i wzory) zada zwizanych z egzekwowaniem praw wasnoci intelektualnej,
w tym zwoywania posiedze przedstawicieli sektora publicznego i prywatnego
w charakterze europejskiego obserwatorium do spraw naruszania praw wasnoci
intelektualnej (Dz.U. L 129 z 16.5.2012, s. 1).

PE-CONS 36/2/12 REV 2

PL

W szczeglnoci zgodnie z art. 2 ust. 1 lit. g) tego rozporzdzenia powysze zadania

obejmuj zapewnienie mechanizmw, ktre przyczyni si do usprawnienia wymiany online stosownych informacji midzy waciwymi organami pastw czonkowskich oraz
wspieranie wsppracy midzy tymi organami. Waciwe jest zatem powierzenie Urzdowi
utworzenia europejskiej bazy danych zawierajcej informacje dotyczce utworw
osieroconych, o ktrych mowa w niniejszej dyrektywie, oraz zarzdzania ni.

PE-CONS 36/2/12 REV 2

PL

(17)

W odniesieniu do poszczeglnych utworw i fonogramw moe istnie kilka podmiotw

uprawnionych, a same utwory i fonogramy mog zawiera inne utwory bd przedmioty
objte ochron. Niniejsza dyrektywa nie powinna mie wpywu na prawa
zidentyfikowanych i odnalezionych podmiotw uprawnionych. Jeli co najmniej jeden
podmiot uprawniony zosta zidentyfikowany i odnaleziony, utwr lub fonogram nie
powinien by uznany za utwr osierocony. Beneficjenci niniejszej dyrektywy powinni
mie prawo korzystania z utworu lub fonogramu, w przypadku ktrego nie
zidentyfikowano lub nie odnaleziono jednego lub wikszej liczby podmiotw
uprawnionych, tylko wtedy, gdy otrzymali oni zgod na dokonanie czynnoci
zwielokrotnienia i publicznego udostpniania na mocy odpowiednio art. 2 i 3 dyrektywy
2001/29/WE od tych podmiotw uprawnionych, ktre zidentyfikowano i odnaleziono,
w tym podmiotw uprawnionych do utworw i innych przedmiotw objtych ochron,
ktre s zawarte w utworze lub fonogramie lub wczone do nich. Podmioty uprawnione,
ktre zostay zidentyfikowane i odnalezione, mog udzieli takiej zgody tylko
w odniesieniu do praw, ktre same posiadaj, albo z tej przyczyny, e prawa s ich
wasnymi prawami, albo e prawa zostay im przekazane, i nie powinny mie moliwoci
udzielenia zgody na mocy niniejszej dyrektywy na jakiekolwiek korzystanie w imieniu
podmiotw uprawnionych, ktre nie zostay zidentyfikowane i odnalezione. Odpowiednio,
jeeli wczeniej niezidentyfikowane lub nieodnalezione podmioty uprawnione ujawni si
w celu ubiegania si o swoje prawa do utworu lub fonogramu, zgodne z prawem
korzystanie z utworu lub fonogramu przez beneficjentw moe nadal mie miejsce tylko
wtedy, gdy podmioty te udziel zgody na takie korzystanie na mocy dyrektywy
2001/29/WE w odniesieniu do praw, ktre posiadaj.

PE-CONS 36/2/12 REV 2

10

PL

(18)

Podmioty uprawnione powinny mie moliwo uniewanienia statusu utworu

osieroconego w przypadku zgoszenia przez nie praw do swoich utworw lub innych
przedmiotw objtych ochron. Podmioty uprawnione, ktre uniewaniaj status utworu
lub innego przedmiotu objtego ochron jako utworu osieroconego, powinny otrzyma
godziw rekompensat za korzystanie z ich utworw lub innych przedmiotw objtych
ochron zgodnie z niniejsz dyrektyw, ktrej wysoko ustalana jest przez pastwo
czonkowskie, w ktrym siedzib ma organizacja korzystajca z danego utworu
osieroconego. Pastwa czonkowskie powinny mie swobod okrelenia okolicznoci,
w ktrych ma miejsce wypata takiej rekompensaty, w tym terminu zapaty nalenej
kwoty. Do celw okrelania moliwego poziomu godziwej rekompensaty trzeba naleycie
uwzgldni, midzy innymi, cele pastw czonkowskich zwizane z promowaniem
kultury, niekomercyjny charakter korzystania z utworu przez przedmiotowe organizacje,
ktrego celem jest realizacja zada lecych w interesie publicznym, takich jak
promowanie nauki i rozpowszechnianie kultury, oraz ewentualne szkody wyrzdzone
podmiotom uprawnionym.

(19)

W przypadku gdy utwr lub fonogram zosta niesusznie uznany za utwr osierocony
w wyniku poszukiwania, ktre nie byo staranne, w ustawodawstwie pastw
czonkowskich dostpne s rodki zaradcze stosowane w przypadku naruszenia praw
autorskich, przewidziane zgodnie z waciwymi przepisami krajowymi i prawem Unii.

PE-CONS 36/2/12 REV 2

11

PL

(20)

Aby wspiera nauk i rozpowszechnianie kultury, pastwa czonkowskie powinny

przewidzie dodatkowy wyjtek lub dodatkowe ograniczenie w stosunku do wyjtkw
i ogranicze, o ktrych mowa w art. 5 dyrektywy 2001/29/WE. Ten wyjtek lub to
ograniczenie powinny umoliwi okrelonym organizacjom, o ktrych mowa w art. 5
ust. 2 lit. c) dyrektywy 2001/29/WE, oraz instytucjom odpowiedzialnym za dziedzictwo
filmowe lub dwikowe, ktre prowadz dziaalno nienastawion na zysk, oraz
nadawcom publicznym zwielokrotnianie i publiczne udostpnianie, w rozumieniu tej
dyrektywy, utworw osieroconych, pod warunkiem e wykorzystanie to wie si
z realizacj ich zada lecych w interesie publicznym, a w szczeglnoci z ochron
i odnow ich zbiorw, w tym cyfrowych, oraz zapewnianiem do nich dostpu w celach
kulturalnych i edukacyjnych. Na uytek niniejszej dyrektywy instytucje odpowiedzialne za
dziedzictwo filmowe i dwikowe obejmuj organizacje wyznaczone przez pastwa
czonkowskie do celw gromadzenia, katalogowania, ochrony i odnawiania utworw
filmowych i innych utworw audiowizualnych lub fonogramw stanowicych cz ich
dziedzictwa kulturowego. Do celw niniejszej dyrektywy nadawcy publiczni obejmuj
nadawcw, ktrzy realizuj zadania uytecznoci publicznej powierzone im, okrelone
i zorganizowane przez poszczeglne pastwa czonkowskie. Wyjtek lub ograniczenie
ustanowione przez niniejsz dyrektyw w celu umoliwienia korzystania z utworw
osieroconych pozostaje bez uszczerbku dla wyjtkw i ogranicze, o ktrych mowa
w art. 5 dyrektywy 2001/29/WE. Mog one mie zastosowanie jedynie w niektrych
szczeglnych przypadkach, ktre nie szkodz normalnemu korzystaniu z utworu lub
innego przedmiotu objtego ochron ani nie powoduj nieuzasadnionej szkody dla
uzasadnionych interesw podmiotu uprawnionego.

PE-CONS 36/2/12 REV 2

12

PL

(21)

W celu stworzenia zacht do digitalizacji utworw beneficjenci niniejszej dyrektywy

powinni mie moliwo uzyskiwania dochodw zwizanych z korzystaniem przez nich
z utworw osieroconych na mocy niniejszej dyrektywy w celu realizacji zada lecych
w interesie publicznym, w tym w ramach umw o partnerstwie publiczno-prywatnym.

(22)

W dziaaniach na rzecz digitalizacji europejskiego dziedzictwa kulturowego znaczenie

mog mie uzgodnienia umowne, poniewa publicznie dostpne biblioteki, placwki
owiatowe oraz muzea, a take archiwa, instytucje odpowiedzialne za dziedzictwo filmowe
lub dwikowe i nadawcy publiczni powinny mie moliwo zawierania z partnerami
handlowymi umw na digitalizacj i publiczne udostpnianie utworw osieroconych
w celu dozwolonego korzystania z nich zgodnie z niniejsz dyrektyw. Umowy te mog
przewidywa wniesienie przez takich partnerw wkadu finansowego. Takie umowy nie
powinny nakada adnych ogranicze na beneficjentw niniejszej dyrektywy, jeeli
chodzi o korzystanie przez nich z utworw osieroconych, oraz nie powinny przyznawa
partnerom handlowym adnych praw do korzystania lub kontroli nad korzystaniem
z utworw osieroconych.

(23)

W celu uatwienia obywatelom Unii dostpu do europejskiego dziedzictwa kulturowego

naley rwnie zapewni, aby utwory osierocone, ktre poddano digitalizacji i publicznie
udostpniono w jednym pastwie czonkowskim, mogy rwnie by dostpne w innych
pastwach czonkowskich. Publicznie dostpne biblioteki, placwki owiatowe oraz
muzea, a take archiwa oraz instytucje odpowiedzialne za dziedzictwo filmowe lub
dwikowe, a take nadawcy publiczni, ktrzy korzystaj z utworu osieroconego w celu
realizacji zada lecych w interesie publicznym, powinni mie moliwo publicznego
udostpnienia tego utworu osieroconego w innych pastwach czonkowskich.

PE-CONS 36/2/12 REV 2

13

PL

(24)

Niniejsza dyrektywa nie narusza obowizujcych ustale w pastwach czonkowskich

dotyczcych metod zarzdzania prawami, takich jak rozszerzone zbiorowe licencje,
ustawowe domniemanie reprezentacji lub przeniesienia, zbiorowe zarzdzanie lub podobne
ustalenia lub poczenie tych elementw, w tym w odniesieniu do masowej digitalizacji.

(25)

Poniewa cel niniejszej dyrektywy, a mianowicie zapewnienie pewnoci prawa

w odniesieniu do korzystania z utworw osieroconych, nie moe by osignity w sposb
wystarczajcy przez pastwa czonkowskie, natomiast ze wzgldu na potrzeb jednolitoci
przepisw regulujcych korzystanie z utworw osieroconych moliwe jest jego lepsze
osignicie na poziomie Unii, Unia moe podj dziaania zgodne z zasad pomocniczoci
okrelon w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasad proporcjonalnoci,
okrelon w tym artykule, niniejsza dyrektywa nie wykracza poza to, co jest konieczne dla
osignicia tego celu,

PRZYJMUJ NINIEJSZ DYREKTYW:

PE-CONS 36/2/12 REV 2

14

PL

Artyku 1
Przedmiot i zakres zastosowania
1.

Niniejsza dyrektywa dotyczy niektrych sposobw korzystania z utworw osieroconych

przez publicznie dostpne biblioteki, placwki owiatowe oraz muzea, a take przez
archiwa, instytucje odpowiedzialne za dziedzictwo filmowe lub dwikowe oraz
nadawcw publicznych majcych siedzib w pastwach czonkowskich, w celu realizacji
ich zada lecych w interesie publicznym.

2.

Niniejsza dyrektywa ma zastosowanie do:

a)

utworw opublikowanych w postaci ksiek, czasopism, gazet, magazynw oraz

innych tekstw pisanych, ktre znajduj si w zbiorach publicznie dostpnych
bibliotek, placwek owiatowych lub muzew, a take w zbiorach archiww lub
instytucji odpowiedzialnych za dziedzictwo filmowe lub dwikowe;

b)

utworw filmowych lub audiowizualnych i fonogramw znajdujcych si w zbiorach

publicznie dostpnych bibliotek, placwek owiatowych lub muzew, a take
w zbiorach archiww lub instytucji odpowiedzialnych za dziedzictwo filmowe lub
dwikowe; oraz

c)

utworw filmowych lub audiowizualnych i fonogramw wyprodukowanych przez

nadawcw publicznych do dnia 31 grudnia 2002 r. wcznie i znajdujcych si w ich
archiwach,

ktre to utwory s chronione prawami autorskimi lub pokrewnymi i ktre zostay po raz
pierwszy opublikowane na terytorium pastwa czonkowskiego lub w przypadku braku
publikacji po raz pierwszy nadane na terytorium pastwa czonkowskiego.

PE-CONS 36/2/12 REV 2

15

PL

3.

Niniejsza dyrektywa ma take zastosowanie do utworw i fonogramw, o ktrych mowa

w ust. 2, ktre nigdy nie zostay opublikowane ani nadane, lecz ktre zostay publicznie
udostpnione za zgod podmiotw uprawnionych przez organizacje, o ktrych mowa
w ust. 1, wycznie, jeli mona rozsdnie zaoy, e podmioty uprawnione nie
sprzeciwiyby si korzystaniu, o ktrym mowa w art. 6. Pastwa czonkowskie mog
ograniczy stosowanie niniejszego ustpu do utworw i fonogramw, ktre zostay
powierzone tym organizacjom przed dniem ...*.

4.

Niniejsza dyrektywa ma zastosowanie take do utworw i innych przedmiotw objtych

ochron, zawartych w utworach lub fonogramach, o ktrych mowa w ust. 2 i 3,
wczonych do nich lub stanowicych ich integraln cz.

5.

Niniejsza dyrektywa nie ingeruje w adne uzgodnienia dotyczce zarzdzania prawami na

szczeblu krajowym.

Artyku 2
Utwory osierocone
1.

Utwr lub fonogram uznaje si za utwr osierocony, jeeli aden z podmiotw

uprawnionych do niego nie jest znany lub, nawet jeeli chocia jeden z nich jest znany,
aden nie zosta odnaleziony pomimo starannego poszukiwania podmiotw uprawnionych,
przeprowadzonego i zarejestrowanego zgodnie z art. 3.

Dz.U.: prosz wstawi dat dwa lata po dacie wejcia w ycie niniejszej dyrektywy.

PE-CONS 36/2/12 REV 2

16

PL

2.

Jeeli prawa do utworu lub fonogramu nale do wicej ni jednego podmiotu

uprawnionego, a nie wszystkie podmioty s znane lub, nawet jeeli s znane, nie zostay
odnalezione w wyniku starannego poszukiwania, przeprowadzonego i zarejestrowanego
zgodnie z art. 3, utwr lub fonogram moe by wykorzystany zgodnie z niniejsz
dyrektyw, pod warunkiem e znane i odnalezione podmioty uprawnione udzieliy,
w odniesieniu do posiadanych przez nie praw, zgody organizacjom, o ktrych mowa
w art. 1 ust. 1, na dokonywanie czynnoci zwielokrotniania i publicznego udostpniania
objte odpowiednio art. 2 i 3 dyrektywy 2001/29/WE.

3.

Ust. 2 nie narusza praw do utworu lub fonogramu podmiotw uprawnionych, ktre s
znane i zostay odnalezione.

4.

Art. 5 stosuje si odpowiednio do podmiotw uprawnionych do utworw, o ktrych mowa

w ust. 2, ktre to podmioty nie s znane i nie zostay odnalezione.

5.

Niniejsza dyrektywa pozostaje bez uszczerbku dla przepisw krajowych dotyczcych

utworw anonimowych lub powstaych pod pseudonimem.

PE-CONS 36/2/12 REV 2

17

PL

Artyku 3
Staranne poszukiwanie
1.

Do celw ustalenia, czy dany utwr lub fonogram jest utworem osieroconym, organizacje,
o ktrych mowa w art. 1 ust. 1, zapewniaj przeprowadzenie w dobrej wierze
w odniesieniu do kadego utworu lub innego przedmiotu objtego ochron starannego
poszukiwania polegajcego na sprawdzeniu informacji w rdach odpowiednich dla
poszczeglnych kategorii utworw oraz innych przedmiotw objtych ochron. Staranne
poszukiwanie prowadzone jest przed rozpoczciem korzystania z utworu lub fonogramu.

2.

rda odpowiednie dla kadej kategorii poszczeglnych utworw lub fonogramw

okrelane s przez kade pastwo czonkowskie w porozumieniu z podmiotami
uprawnionymi i uytkownikami oraz obejmuj przynajmniej stosowne rda wymienione
w zaczniku.

3.

Staranne poszukiwanie przeprowadzane jest w pastwie czonkowskim, w ktrym utwr

po raz pierwszy zosta opublikowany lub w przypadku braku publikacji po raz
pierwszy nadany, z wyjtkiem przypadku utworw filmowych lub audiowizualnych,
ktrych producent ma siedzib lub miejsce staego pobytu w pastwie czonkowskim
wwczas staranne poszukiwanie przeprowadzane jest w pastwie czonkowskim siedziby
lub miejsca staego pobytu producenta.
W przypadku, o ktrym mowa w art. 1 ust. 3, staranne poszukiwanie przeprowadzane jest
w pastwie czonkowskim, w ktrym siedzib ma organizacja, ktra udostpnia
publicznie utwr lub fonogram za zgod podmiotu uprawnionego.

PE-CONS 36/2/12 REV 2

18

PL

4.

Jeeli s powody, by sdzi, e waciwe informacje na temat podmiotw uprawnionych

mona znale w innych pastwach, naley rwnie sprawdzi rda informacji dostpne
w tych pastwach.

5.

Pastwa czonkowskie zapewniaj prowadzenie przez organizacje, o ktrych mowa

w art. 1 ust. 1, rejestru przeprowadzanych przez nie starannych poszukiwa
i przekazywanie przez nie nastpujcych informacji waciwym organom krajowym:
a)

wynikw przeprowadzonych przez te organizacje starannych poszukiwa, na

podstawie ktrych uznano utwr lub fonogram za utwr osierocony;

b)

sposobu korzystania przez te organizacje z utworw osieroconych zgodnie

z niniejsza dyrektyw;

c)

wszelkich zmian, zgodnie z art. 5, statusu utworu osieroconego dotyczcych

wykorzystywanych przez te organizacje utworw i fonogramw;

d)
6.

odpowiednich danych kontaktowych danej organizacji.

Pastwa czonkowskie przyjmuj konieczne rodki w celu zapewnienia, aby informacje,

o ktrych mowa w ust. 5, byy rejestrowane w jednej oglnodostpnej bazie danych
stworzonej i zarzdzanej przez Urzd Harmonizacji Rynku Wewntrznego (Urzd)
zgodnie z rozporzdzeniem (UE) nr 386/2012. W tym celu przekazuj one powysze
informacje Urzdowi niezwocznie po otrzymaniu ich od organizacji, o ktrych mowa
w art. 1 ust. 1.

PE-CONS 36/2/12 REV 2

19

PL

Artyku 4
Wzajemne uznawanie statusu utworw osieroconych
Utwr lub fonogram, ktry w jednym z pastw czonkowskich uznano zgodnie z art. 2 za utwr
osierocony, uznaje si za utwr osierocony we wszystkich pastwach czonkowskich. Taki utwr
lub fonogram mona wykorzystywa i mie do niego dostp zgodnie z niniejsz dyrektyw we
wszystkich pastwach czonkowskich. Ma to rwnie zastosowanie do utworw i fonogramw,
o ktrych mowa w art. 2 ust. 2, w zakresie praw nieznanych lub nieodnalezionych podmiotw
uprawnionych.

Artyku 5
Uniewanienie statusu utworu osieroconego
Pastwa czonkowskie zapewniaj podmiotowi uprawnionemu do utworu lub fonogramu uznanego
za utwr osierocony moliwo uniewanienia, w dowolnym momencie, statusu utworu
osieroconego, w zakresie przysugujcych mu praw.

PE-CONS 36/2/12 REV 2

20

PL

Artyku 6
Dozwolone sposoby korzystania z utworw osieroconych
1.

Pastwa czonkowskie przewiduj wyjtek lub ograniczenie w odniesieniu do prawa

zwielokrotnienia i prawa publicznego udostpniania, o ktrych mowa odpowiednio
w art. 2 i 3 dyrektywy 2001/29/WE, aby zapewni, by organizacje, o ktrych mowa
w art. 1 ust. 1, mogy korzysta z utworw osieroconych znajdujcych si w ich zbiorach
w nastpujce sposoby:
a)

publicznie udostpniajc utwr osierocony, w rozumieniu art. 3 dyrektywy

2001/29/WE;

b)

dokonujc czynnoci zwielokrotniania utworu osieroconego, w rozumieniu art. 2

dyrektywy 2001/29/WE, do celw digitalizacji, udostpniania, indeksowania,
katalogowania, ochrony i odnawiania.

2.

Organizacje, o ktrych mowa w art. 1 ust. 1, korzystaj z utworu osieroconego zgodnie

z ust. 1 niniejszego artykuu jedynie dla osignicia celw zwizanych z ich zadaniami
lecymi w interesie publicznym, obejmujcymi w szczeglnoci ochron i odnow
utworw i fonogramw znajdujcych si w ich zbiorze oraz zapewnianie dostpu do nich
w celach kulturalnych i edukacyjnych. Organizacje te mog uzyskiwa dochody w ramach
takiego korzystania, przeznaczone wycznie na pokrycie kosztw digitalizacji
i publicznego udostpniania utworw osieroconych.

3.

Pastwa czonkowskie zapewniaj, by organizacje wymienione w art. 1 ust. 1 podaway

nazwiska znanych autorw i innych podmiotw uprawnionych przy kadym korzystaniu
z utworu osieroconego.

PE-CONS 36/2/12 REV 2

21

PL

4.

Niniejsza dyrektywa nie narusza swobody zawierania przez takie instytucje umw
sucych realizacji zada lecych w interesie publicznym, w szczeglnoci
w odniesieniu do umw o partnerstwie publiczno-prywatnym.

5.

Pastwa czonkowskie zapewniaj podmiotom uprawnionym, ktre dokonay

uniewanienia statusu utworw lub innych przedmiotw objtych ochron jako utworw
osieroconych, godziw rekompensat za korzystanie przez organizacje, o ktrych mowa
w art. 1 ust. 1, z takich utworw lub innych przedmiotw objtych ochron zgodnie z ust. 1
niniejszego artykuu. Pastwa czonkowskie maj swobod wyboru okolicznoci,
w ktrych ma miejsce wypata takiej rekompensaty. Wysoko rekompensaty jest ustalana
w granicach okrelonych w prawie Unii na podstawie prawa pastwa czonkowskiego,
w ktrym siedzib ma organizacja korzystajca z danego utworu osieroconego.

Artyku 7
Dalsze stosowanie innych przepisw
Niniejsza dyrektywa nie narusza przepisw dotyczcych w szczeglnoci: praw do patentw,
znakw towarowych, prawa do wzorw przemysowych, wzorw uytkowych, topografii ukadw
scalonych, czcionek drukarskich, dostpu warunkowego, dostpu usug radiowych i telewizyjnych
do sieci kablowej, ochrony narodowych skarbw kultury, wymaga prawnych w zakresie
egzemplarza obowizkowego, przepisw o praktykach ograniczajcych i nieuczciwej konkurencji,
tajemnic handlowych, bezpieczestwa, poufnoci, ochrony danych i prywatnoci, dostpu do
dokumentw publicznych i prawa umw ani przepisw dotyczcych wolnoci prasy i wolnoci
wypowiedzi mediach.

PE-CONS 36/2/12 REV 2

22

PL

Artyku 8
Stosowanie w czasie
1.

Niniejsza dyrektywa ma zastosowanie do wszystkich utworw i fonogramw, o ktrych

mowa w art. 1, ktre s chronione przepisami prawa autorskiego pastw czonkowskich
w dniu ...* lub po tej dacie.

2.

Niniejsz dyrektyw stosuje si bez uszczerbku dla czynnoci dokonanych i praw

uzyskanych przed dniem ...*.

Artyku 9
Transpozycja
1.

Pastwa czonkowskie wprowadzaj w ycie przepisy ustawowe, wykonawcze

i administracyjne niezbdne do wykonania niniejszej dyrektywy w terminie do dnia ...*.
Niezwocznie przekazuj Komisji tekst tych przepisw.
Przepisy przyjte przez pastwa czonkowskie zawieraj odniesienie do niniejszej
dyrektywy lub odniesienie takie towarzyszy ich urzdowej publikacji. Metody
dokonywania takiego odniesienia okrelane s przez pastwa czonkowskie.

2.

Pastwa czonkowskie przekazuj Komisji tekst podstawowych przepisw prawa

krajowego, przyjtych w dziedzinie objtej niniejsz dyrektyw.

Dz.U.: prosz wstawi dat dwa lata po dacie wejcia w ycie niniejszej dyrektywy.

PE-CONS 36/2/12 REV 2

23

PL

Artyku 10
Klauzula przegldowa
Komisja prowadzi regularny przegld sytuacji w odniesieniu do rozwoju rde informacji
o prawach autorskich i do dnia ... *, a nastpnie w odstpach rocznych, przedstawia sprawozdanie
dotyczce ewentualnego wczenia do zakresu stosowania niniejszej dyrektywy wydawcw
i utworw lub innych przedmiotw objtych ochron niewczonych obecnie to jej zakresu
stosowania, w szczeglnoci samodzielnych fotografii i innych obrazw.
Do dnia ...* Komisja przedkada Parlamentowi Europejskiemu, Radzie oraz Europejskiemu
Komitetowi Ekonomiczno-Spoecznemu sprawozdanie w sprawie stosowania niniejszej dyrektywy,
uwzgldniajc w nim rozwj bibliotek cyfrowych.
W razie koniecznoci, w szczeglnoci w celu zapewnienia funkcjonowania rynku wewntrznego,
Komisja przedstawia wnioski w sprawie zmiany niniejszej dyrektywy.
Pastwo czonkowskie, ktre ma uzasadnione powody, aby uwaa, e wdroenie niniejszej
dyrektywy szkodzi jednemu z krajowych uregulowa dotyczcych zarzdzania prawami, o ktrych
mowa w art. 1 ust. 5, moe przedstawi t kwesti Komisji wraz ze wszystkimi odnonymi
dowodami. Komisja uwzgldnia te dowody przy sporzdzaniu sprawozdania, o ktrym mowa
w akapicie drugim niniejszego artykuu, a take przy ocenie, czy zachodzi potrzeba zoenia
wniosku w sprawie zmiany niniejszej dyrektywy.

Dz.U.: prosz wstawi dat trzy lata po dacie wejcia w ycie niniejszej dyrektywy.

PE-CONS 36/2/12 REV 2

24

PL

Artyku 11
Wejcie w ycie
Niniejsza dyrektywa wchodzi w ycie nastpnego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku
Urzdowym Unii Europejskiej.

Artyku 12
Adresaci dyrektywy
Niniejsza dyrektywa skierowana jest do pastw czonkowskich.
Sporzdzono w Strasburgu

W imieniu Parlamentu Europejskiego

W imieniu Rady

Przewodniczcy

Przewodniczcy

PE-CONS 36/2/12 REV 2

25

PL

ZACZNIK
rda, o ktrych mowa w art. 3 ust. 2, obejmuj:
1)

w odniesieniu do opublikowanych ksiek:

a)

egzemplarz obowizkowy, katalogi biblioteczne i dokumentacje wadz

przechowywane przez biblioteki i inne instytucje;

b)

stowarzyszenia wydawcw i autorw w danym kraju;

c)

istniejce bazy danych i rejestry, WATCH (Writers, Artists and their Copyright
Holders), ISBN (International Standard Book Number) oraz bazy danych
zawierajce wykaz ksiek wydanych drukiem;

d)

bazy danych odpowiednich organizacji zbiorowego zarzdzania, w szczeglnoci

organizacji zajmujcych si prawami do zwielokrotniania;

e)

rda zawierajce wiele baz danych i rejestrw, w tym VIAF (Virtual International
Authority Files) i ARROW (Accessible Registries of Rights Information and Orphan
Works);

PE-CONS 36/2/12 REV 2

ZACZNIK

PL

2)

w odniesieniu do czasopism, gazet, magazynw i periodykw:

a)

ISSN (International Standard Serial Number) dla periodykw;

b)

karty indeksowe i katalogi ze zbiorw i kolekcji bibliotecznych;

c)

egzemplarz obowizkowy;

d)

stowarzyszenia wydawcw oraz stowarzyszenia autorw i dziennikarzy w danym

kraju;

e)

bazy danych odpowiednich organizacji zbiorowego zarzdzania, w tym organizacji

zajmujcych si prawami do zwielokrotniania;

3)

w odniesieniu do utworw wizualnych obejmujcych sztuk pikn, fotografie, ilustracje,

projekty, architektur, szkice do powyszych utworw i inne tego rodzaju utwory zawarte
w ksikach, czasopismach, gazetach i magazynach lub innych utworach:
a)

rda, o ktrych mowa w pkt 1 i 2;

b)

bazy danych odpowiednich organizacji zbiorowego zarzdzania, w szczeglnoci

zajmujcych si sztuk wizualn, w tym organizacji zajmujcych si prawami do
zwielokrotniania;

c)

bazy danych agencji materiaw wizualnych, w stosownych przypadkach;

PE-CONS 36/2/12 REV 2

ZACZNIK

PL

4)

w odniesieniu do utworw audiowizualnych i fonogramw:

a)

egzemplarz obowizkowy;

b)

stowarzyszenia producentw w danym pastwie;

c)

bazy danych instytucji odpowiedzialnych za dziedzictwo filmowe lub dwikowe

i bibliotek narodowych;

d)

bazy danych utworw objtych odpowiednich normami i identyfikatorami, takie jak

ISAN (International Standard Audiovisual Number) dla materiaw
audiowizualnych, ISWC (International Standard Music Work Code) dla utworw
muzycznych oraz ISRC (International Standard Recording Code) dla fonogramw;

e)

bazy danych odpowiednich organizacji zbiorowego zarzdzania, zwaszcza

obsugujcych autorw, wykonawcw, producentw fonogramw oraz producentw
audiowizualnych;

f)

wykazy twrcw i inne informacje pojawiajce si na opakowaniu utworu;

g)

bazy danych lub inne stosowne stowarzyszenia reprezentujce szczegln kategori

podmiotw uprawnionych.

PE-CONS 36/2/12 REV 2

ZACZNIK

PL