NR 37 (608) 14 WRZEŚNIA 2008 CENA 4,70 ZŁ (W TYM 7% VAT)

TYGODNIK FORUM: Bez kolejki i za darmo str. 16

ISSN 0867-4523
INDEKS 337 374

www.zolnierz-polski.pl

PRZEPUSTKA
DO KARIERY
WOJSKO: Program pod specjalnym nadzorem str. 22
MISJE: Wiedza, która ratuje życie str. 25
MSPO: POD ZNAKIEM MISJI str. 34
W NUMERZE
NASZYM OKIEM

POWÓDŹ ’08
W Dęblinie odbyły się ćwiczenia wojska
z instytucjami pozamilitarnymi pod kryptonimem
„Powódź ‘08”. Organizatorem był 1 Batalion
Drogowo-Mostowy STR. 32

TEMAT NUMERU
PRZEPUSTKA PROFILAKTYKA
DO KARIERY KORUPCJI
NATO powołało 1 lipca br. WOJSKO PROFESJONALIZACJA
W Sztabie Generalnym WP fundusz powierniczy mający
powinni pracować najlepsi wspierać walkę z korupcją. PROGRAM
oficerowie po specjalnej selekcji. Polska jest jednym z trzech POD SPECJALNYM
To nobilitacja i przepustka
do najwyższych stanowisk
państw, którym powierzono NADZOREM
nad nim opiekę
w armii STR. 4 STR. 28
Profesjonalizacja armii oznacza
konieczność wdrożenia nowego
systemu przygotowania kadr.
Do jego opracowania przymierza się
m.in. Centrum Szkolenia Sił
Powietrznych w Koszalinie S T R . 2 2

FORUM SŁUŻBA ZDROWIA WOJSKO MISJE

BEZ KOLEJKI I ZA DARMO WIEDZA,

Przez ostatnie dwa lata wojskowa
KTÓRA RATUJE ŻYCIE
służba zdrowia zrobiła więcej dla Paradoksem jest, że w Afganistanie
żołnierzy niż przez wcześniejszą najlepsi, znakomicie wyszkoleni
dekadę. Dotyczy to zwłaszcza osób, i najnowocześniej wyposażeni
które doznały urazu lub żołnierze świata giną od ładunków
zachorowały, wykonując zadania produkowanych przez
za granicą STR. 16 analfabetów STR. 25

TYGODNIK
www.polska-zbrojna.pl
Dyrektor Redakcji Wojskowej
Redaktor naczelny
Marek Sarjusz-Wolski, tel.: +4822 684
53 65, 684 56 85, faks: 684 55 03; CA
MON 845 365, 845 685, faks: 845 503;
sekretariat@redakcjawojskowa.pl
Al. Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa
Zastępca dyrektora Redakcji Wojskowej
sekretarz redakcji „Polski Zbrojnej”:
Wojciech Kiss-Orski, tel.: +4822 684 02
22, CA MON 840 222;
wko@redakcjawojskowa.pl
Redaktorzy prowadzący:
ppłk Artur Goławski , tel.: +4822 684 52
30, CA MON 845 230; Aneta Wiśniewska,
+4822 684 52 13, CA MON 845213;
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Publicyści:
Warszawa: Norbert Bączyk, Piotr
Bernabiuk, tel.: +4822 684 52 29, CA
MON 845 229; Anna Dąbrowska, Maciej
Milejski, Łukasz Puchalski, tel.: +4822
684 52 44, CA MON 845 244; Paulina
Glińska, tel.: +4822 684 52 29, CA MON
845 229; Roman Przeciszewski, tel.:
+4822 684 52 44, CA MON 845 244;
Tadeusz Wróbel, tel.: +4822 684 52 44,
CA MON 845 244; Bydgoszcz: Krzysztof
Wilewski, tel. +4852 378 25 90, CA MON
415 200; Gdynia: Tomasz Gos, tel.: +4858
Egzemplarze czasopism dostępne w wewnętrznym kolportażu wojskowym są bezpłatne
626 24 13, CA MON 262 413; kmdr ppor.
Mariusz Konarski, tel.: +4858 626 62 07,
CA MON 266 207; Kraków: Magdalena
Kowalska-Sendek, Jacek Szustakowski,
tel.: +4812 613 17 80, CA MON 131 780;
Poznań: Piotr Laskowski, CA MON 572
446, mjr Tomasz Szulejko, tel.: +4861 857
52 40, CA MON 572 240; Wrocław:
Bogusław Politowski, tel.:+4871 765 38
53, CA MON 653 853;
Fotoreporter:
Jarosław Wiśniewski,
tel.: +4822 684 52 29, CA MON 845 229;
Współpracownicy:
Andrzej Jonas, Robert Czulda,
Krzysztof Głowacki, Paweł Henski,
Marcin Kaczmarski, Włodzimierz Kaleta,
Roman Kuźniar, Damian Markowski
Dział graficzny:
tel.: +4822 684 51 70, CA MON 845 170;
Marcin Dmowski (kierownik),
Monika Klekociuk, Paweł Kępka,
Andrzej Witkowski
Opracowanie stylistyczne:
tel.: +4822 684 03 55,
CA MON 840 355;
Renata Gromska (kierownik),
Małgorzata Mielcarz, Katarzyna
Pietraszek, Joanna Rochowicz
Biuro Reklamy i Marketingu:
Adam Niemczak (kierownik) ,
Małgorzata Szustkowska
tel. +4822 684 53 87, 684 51 80, 684 55
03, faks: +4822 CA MON 845 387;
reklama@redakcjawojskowa.pl

2 Polska Zbrojna nr 37/2008

 | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | | | |

KULISY SELEKCJA
REDAKTOR
NACZELNY
Marek
Sarjusz-Wolski

PO ZŁOTE RUNO
Tegoroczna Selekcja połączyła
ogromny wysiłek fizyczny
i odporność psychiczną z poezją
Zbigniewa Herberta. Dziwne,
ale prawdziwe STR. 57
Prenumerata:
RUCH SA, KOLPORTER SA, Garmond PRESS, GLM.
Informacja: +4822 684 04 00
Kolportaż i reklamacje:
Bellona SA +4822 457 04 37,
6879 041, CA MON 879 041
Druk: Drukarnia Wydawnicza „Trans-Druk”, Golina
Numer zamknięto: 08.09.2008 r.
Zdjęcie na okładce: Rafał Derda
Projekt graficzny: Łukasz Kaugan, CaStudio
Treść zamieszczanych materiałów nie zawsze
odzwierciedla stanowisko redakcji.
Tekstów niezamówionych redakcja nie zwraca.
Zastrzega sobie prawo do skrótów.
Nakład: 20 000 egz.
Do broni
w szeregach WP
„W imię dobra Kraju najsurowiej zabraniamy Panom dawać jakąkolwiek pośred-
nią lub bezpośrednią pomoc przy odbywać się mającej brance. Przestąpienie po-
wyższego rozkazu karane będzie natychmiast najsurowiej jako zdrada i zdrada stanu, jak
znowu z drugiej strony, wypełniających niniejszy rozkaz Naród weźmie w opiekę.” To roz-
porządzenie już nie obowiązuje. Od stycznia 1863 roku, kiedy to Komitet Centralny Naro-
dowy skierował powyższy rozkaz do naczelników, burmistrzów i wójtów, przez Polskę prze-
toczyło się kilka wojennych walców, zmieniających epoki. Nigdy nie brakowało chętnych,
którzy w imię najwyższych wartości gotowi byli się pod owe walce najeźdźców położyć. Je-
śli nie w regularnej armii polskiej, to w powstaniach, partyzantce czy w konspiracji.
Dziś Rzeczpospolita nie daje rozkazu wójtom i burmistrzom, by dla odmiany okazali po-
moc przy ochotniczym zaciągu. Nie ma wszak wroga u bram. Dlatego nie wzywa się
do służby, lecz namawia do pracy. Czy znajdzie się wystarczająca liczba (50 tysięcy)
ochotników?
Współczesne pole walki już w XV wieku wymuszało profesjonalizację armii. Ucieczka
szlachty z pola bitwy pod Chojnicami zadecydowała o zwycięstwie Krzyżaków. Dlatego
w 1461 roku Kazimierz Jagiellończyk zrezygnował z pospolitego ruszenia. Już w następ-
nym roku burgrabia krakowski Piotr Dunin na czele wojsk zaciężnych, stosując taktykę
walki z wykorzystaniem taboru warownego (do tego trzeba fachowców), odniósł decydują-
ce zwycięstwo pod Świecinem. Ustalono wówczas formy zaciągu. Król wystawiał doku-
ment zwany listem przypowiednim. Stwierdzał w nim, że przyjmuje na służbę szlachciców
wraz z ich towarzyszami (kilkudziesięciu lub kilkuset). Tworzyli oni oddział wojskowy. Do-
wódcami byli wymienieni szlachcice. Żołnierzami – chłopi, mieszczanie lub zubożała szlach-
ta. Król określał wysokość żołdu dla każdego człowieka w piechocie lub konia w jeździe. Żołd
wypłacano kwartalnie. Król pokrywał także wszelkie szkody poniesione w służbie.
Głównym motywem kampanii zachęcającej do zaciągu w XXI wieku jest społeczny prestiż
armii. Czy to wystarczy? Nie sądzę, bo też argument ów szybko znika za motywami socjal-
nymi oraz płacowymi. Choć oba są ze sobą kompatybilne, nie wygrywają najistotniejszej
przewagi, jaką armia ma w starciu z cywilnym rynkiem pracy. A może nią być realizacja
marzeń, za którą nie trzeba płacić. W finansowym sensie tego słowa. W gruncie rzeczy
chodzi przecież o to, by za pieniądze, ale także z odwagą i honorem, bronić jednych ludzi
przed innymi ludźmi. Za darmo można mieć adrenalinę w szkole przetrwania, za którą
znużeni stabilizacją cywile słono płacą.
Może więc w pierwszym rzucie odwołać się do admiratorów armii, fascynatów militariów,
harcerzy? Oni sami montują filmy promocyjne; nie gorsze od tych, za które zapłaci MON.
Pentagon, wiedząc, że bez ochotników nie ma US Army, ucieka się do wszelkich metod.
W kinie amerykańskim powstaje mnóstwo obrazów dedykowanych obrońcom kraju. Z na-
zwaniem filmem werbunkowym „Demonów wojny według Goi” polemizował nawet jego
autor Władysław Pasikowski: „Wszak wszyscy giną w tym filmie, czy też werbują do tego,
że kiedy trzeba, należy stanąć na straży Boga, honoru i ojczyzny, co w sumie nie wydaje mi
się takie naganne.”
Żołnierze ocenili z kolei „Demony” jako film kompletnie oderwany od rzeczywistości. Czy
jednak obraz prawdziwy (90 procent nudy i dziesięć procent strachu) zachęciłby kogokol-
wiek do zaciągu? „Zielone berety” z Johnem Waynem były propagandowym komiksem,
a jednak Pentagon dofinansował ich produkcję. Podobnie jak 6 Dywizja Powietrznodesan-
towa pomagała w nakręceniu „Czerwonych beretów” z Marianem Kociniakiem. Może
właśnie argument z przysięgi „służyć i bronić”, a gdy zajdzie potrzeba „oddać życie” okaże
się ważniejszy od „pracować i robić karierę”?

nr 37/2008 Polska Zbrojna 3

TEMAT NUMERU
Włodzimierz
Kaleta
PRZEPUSTKA DO KARIERY
W Sztabie Generalnym WP powinni pracować najlepsi oficerowie
po specjalnej selekcji. To nobilitacja i przepustka do najwyższych
stanowisk w armii.
Sztab Generalny WP to szczególna in-
stytucja. W jednym miejscu łączy pracę
nad wieloma różnymi obszarami zainte-
resowań pięciu rodzajów sił zbrojnych
i służb. Oficerom pracującym w SGWP
stawia się wysoko poprzeczkę. Muszą być
dobrymi planistami, sprawdzonymi w li-
nii dowódcami, mieć umiejętności mene-
dżerskie i ekonomiczne w o wiele szer-
szym zakresie niż kierowanie jednostką.
To oni reprezentują wojsko w kontaktach
z sojusznikami, zwołują i wyjeżdżają na
konferencje, spotkania, posiedzenia.
Jedyne, czego mają pod dostatkiem, to
obowiązki. Służba w sztabie zawsze była
absorbująca. Zwłaszcza w ostatnich la-
tach, kiedy reformowany sztab wciąż się
zmniejszał. – Dużo obowiązków i mało
ludzi. Nie dało się tego pogodzić i wyko-
nać zadania w normalnym czasie pracy
– wspomina służbę w Sztabie Generalnym
płk rez. dr Włodzimierz Hauzer, były za-
stępca szef Zarządu Szkolenia P7.
– Dziś także długo nie gasną światła
w zarządzie – przyznaje gen. bryg. An-
drzej Juszczak, były szef Zarządu Plano-
4 Polska Zbrojna
wania Strategicznego P5. Planowanie sił
zbrojnych przyszłości zajmuje dużo cza-
su, obecnie jednak nabrało wyjątkowego
tempa. Zmuszają do tego przyspieszone
terminy prac nad kolejną edycją progra-
mu rozwoju sił zbrojnych. Obowiązki
związane z wykonaniem zadań wynika-
jących z rządowego programu profesjo-
nalizacji armii sprawiają, że do późna pra-
cują również w Zarządzie Organizacji
i Uzupełnień P1.
Rozciąganie czasu
Sztabowcy twierdzą zgodnie, że do la-
musa należałoby odstawić powtarzane
jeszcze czasem w jednostkach powiedze-
nie o sztabowcu zamykającym regularnie
sejf o 15.30 i jadącym do domu na obiad.
Szefa „jedynki” przez cały dzień trudno
zastać w gabinecie. Z jednej odprawy spie-
szy na kolejną. – Jeśli jest sytuacja, że trze-
ba dłużej zostać, staram się sam załatwić
sprawę. Nie zawsze jednak to się udaje
– mówi gen. dyw. Andrzej Wasilewski,
szef P1. W jednostkach niewielu dowód-
ców zajmuje się wielką strategią, zobo-
US DOD
wiązaniami, które przyjęliśmy i musimy
wykonać, często wspólnie z sojusznika-
mi. Wiele odpowiedzialności, pracy i cza-
su wymaga chociażby wypracowanie za-
łożeń i przedsięwzięć dyslokacyjnych, ko-
ordynacja zadań związanych z udziałem
Sił Zbrojnych RP w cyklu planowania
obronnego NATO, planowania wdrażania
Celów Sił Zbrojnych NATO i Wymagań
Długoterminowych dla RP. Dowódcy li-
niowi nie zajmują się opracowywaniem
„Odpowiedzi RP na Kwestionariusz Pla-
nowania Obronnego NATO (DPQ) i UE”,
a także teoretycznymi podstawami i zało-
żeniami w zakresie transformacji Sił
Zbrojnych RP.
Koszary żyją konkretami. Zadaniami,
które sztabowcy przełożą ze strategiczne-
go planowania na konkrety i rozpiszą na
wytyczne, plany i instrukcje. Dla ofice-
rów Zarządu Planowania Strategicznego
P5 taka praca to codzienność. Wiedzy
i doświadczenia, a także odpowiedzialno-
ści wymaga właściwe, strategiczne, wy-
biegające wiele lat w przyszłość planowa-
nie i programowanie rozwoju Sił Zbroj-
nr 37/2008

nych RP. Służba w Sztabie Generalnym
to często żmudna, nużąca, biurokratycz-
na robota. Jednak to sztabowcy tworzą
wizje armii przyszłości, wyznaczają pa-
rametry nowoczesnego uzbrojenia, przy-
gotowują państwo do działania w sytua-
cjach krytycznych, z wojną włącznie. Nie
zawsze jest to łatwe. Zdarzają się nietraf-
ne decyzje i rozwiązania niechętnie ak-
ceptowane w jednostkach. Ale i to ktoś
musi robić.
Promowanie racjonalności
W SGWP jest też miejsce na prezento-
wanie własnych rozwiązań dotyczących
najlepszego wykonania koncepcji rozwo-
ju sił zbrojnych czy zadań dotyczących
codziennej służby. Sztabowcy analizują,
zbierają i przekazują doświadczenia włas-
nej armii, jak i sojuszników, ważne dla
szkolenia i wyekwipowania wojska. Wy-
pełniają plany decydentów odpowiedzial-
nych za obronność państwa konkretną
treścią, wypracowują wnioski i zalecenia
do przygotowywanych rozwiązań i kon-
cepcji z uwzględnieniem chęci, potrzeb
i możliwości ich finansowania. Przestrze-
gają decydentów przez problemami, któ-
re będą musieli pokonać przy wprowadza-
nr 36/2008
SGWP
niu ich w życie. – Prawda, że sztab uczy dzi – nowatorów potrafiących odrzucić
pokory, a wojsko nie jest wdzięcznym dawny model działań bojowych nieprzy-
miejscem do eksperymentowania, czasem stający do nowych zagrożeń, oficerów
jednak warto próbować, nawet jeśli prze- otwartych na nowe koncepcje, doświad-
konywanie do zmian zabiera dużo czasu. czonych i znających problemy dowodze-
Zawsze próbowałem udoskonalić naszą nia w jednostkach. Jeszcze na początku
wojskową rzeczywi- lat 90. Sztab Generalny był
stość, żeby mnie i moim Zmiany sprawiły, że instytucją dosyć hermetycz-
żołnierzom było lepiej Sztab Generalny WP ną. Według założeń MON
– mówi gen. bryg. Mi- trafiający tutaj oficerowie
rosław Różański, za- upodabnia się do powinni wcześniej odbyć
stępca szefa Zarządu służbę w jednostce liniowej,
Planowania Strategicz- instytucji tego typu dowodzić przynajmniej
nego P-5. w armiach naszych pododdziałem, ale nie za-
Zaangażowanie na- wsze przepisy te znajdowa-
szego kraju w misje sojuszników ły odzwierciedlenie w prak-
sprawia, że mają co ro- tyce. Najczęściej oficerowie
bić specjaliści Zarządu Planowania Ope- skierowani do pracy w sztabie, często na-
racyjnego P-3, którego domeną są m.in. wet w stopniu podporucznika, kończyli
właśnie misje zagraniczne. – To praw- swoją karierę wojskową w tej samej in-
da, tak wiele jest zadań, że jeśli chce się stytucji w stopniu generała.
z nich wywiązać, to często trzeba sie-
dzieć w sztabie nawet do dziewiętnastej Rakowiecka bliżej Giżycka
– przyznaje gen. dyw. Andrzej Lelew- – Kiedy po raz pierwszy trafiłem do
ski, szef P3. sztabu, spotkałem oficerów służących tu
Wyzwania, przed jakimi stanęły od lat. Tak było wtedy w większości woj-
w ostatnich latach siły zbrojne, wyma- skowych instytucji. Wielu oficerów słu-
gały dostosowania do potrzeb z tym żyło w Warszawie od podporucznika. Od
związanych sztabowych struktur oraz lu- podporucznika aż do wyczerpania moż- 
Polska Zbrojna 5
TEMAT NUMERU
liwości awansowych służyli także w tym
samym związku taktycznym. Wtedy z re-
guły trafiali do sztabu – wspomina gen.
bryg. Andrzej Juszczak, jeden z ofice-
rów o najdłuższym stażu służby na Ra-
kowieckiej, były szef Zarządu Planowa-
nia Strategicznego P5.
Lata ustrojowej transformacji to po-
czątek budzącej często wiele emocji re-
organizacji Sztabu Generalnego. Refor-
mowano go wielokrotnie, przede wszyst-
kim poprzez zmniejszanie. Doprowa- Sztabowcy
analizują, zbierają
dziło to w pewnym momencie do prze- i przekazują
rwania relacji pomiędzy mistrzem, do- doświadczenia
świadczonym nauczycielem a uczniem, własnej armii, jak
z reguły młodym oficerem, nieznającym i sojuszników,
zasad pracy sztabowej. Z drugiej strony ważne dla szkole-
nia i wyekwipow-
jednak – Sztab Generalny odmłodniał. ania wojska.
Dostał tak potrzebny tej instytucji za-
strzyk świeżej kadry. Ludzi wykształ-
conych często za granicą, znających za-
chodnie procedury szkolenia, prowadze-
nia działań bojowych, jak i kanony pra-
cy sztabowej NATO. Słowem: oficerów
nowej generacji tak potrzebnych z uwa-
gi na współczesne wyzwania stojące
przed siłami zbrojnymi.
– Czas wiecznych sztabowców minął
SYLWIA GUZOWSKA

– uważa gen. bryg. Krzysztof Szymań-

ski, szef zarządu Planowania Logistyki
P4. Rotacja kadry, która dokonała się
w sztabie po roku 2003, stała się żela-
zną zasadą. W armiach naszych sojusz-
ników to sprawdzona reguła: po zdoby-
ciu doświadczenia dowódczego i tak-
tycznego oficer, z reguły już ze szczeb-
la pododdziału, trafia do sztabów coraz
wyższego szczebla, szkół i ośrodków
wojskowych, po czym wraca na stano-
wiska dowódcze.
Sprzężenie zwrotne
– Odejścia i powroty z jednostek linio-
wych oraz sztabu powinny być regułą tak-
że w naszej armii. Dzięki rotacji oficero-
wie wyrobią sobie pogląd na funkcjono-
wanie całych sił zbrojnych i odczują na
własnej skórze skutki decyzji, które sami
wypracowywali – dodaje gen. bryg. Ma-
rek Witczak, były szef Szefostwa Obro-
ny przed Bronią Masowego Rażenia,
dziś komendant główny Żandarmerii
Wojskowej.
W pracy sztabowej zawsze ważna była
znajomość realiów jednostki, jej potrzeb
i możliwości. Dobremu sztabowcowi po-
trzebne są zarówno predyspozycje przy-
wódcze, bojowe doświadczenie, jak i zna-
jomość przemian oraz koszarowego kli-
matu służby i życia. – Tego nie da się przy-
swoić z książek – uważa płk Stanisław
Ruman, szef Zespołu ds. Profesjonaliza-
cji Sił Zbrojnych RP.
Do koszar trafiają gotowe instrukcje
i programy. W sztabie oficerowie dostają
czyste kartki, na których mają te instrukcje
napisać. Stąd, zdaniem szefa SGWP, wy-
nika m.in. potrzeba stałego uzupełniania
wiedzy oraz zdobywania doświadczeń
w służbie w linii. – Regulamin nakazuje,
byśmy ok. 20 proc. czasu pracy poświęca-
li na nadzór i kontrolę jednostek. Chcieli-
byśmy jeździć częściej, niestety, brakuje na
to czasu – przyznaje generał Lelewski.
Sztabowcy powinni też w większym stop-
niu poszerzać wiedzę dotyczącą kierowa-
nia zasobami ludzkimi, zostania dobrym
menedżerem czy sposobów negocjacji.

Historie sztabowe 1920 R. – W okresie działań

25 PAŹDZIERNIKA 1918 R.
– Rozporządzeniem Rady Re-
gencyjnej Królestwa Polskiego
zostaje powołany Sztab Gene-
ralny WP, który u progu odzy-
skania przez Polskę niepodle-
głości skupia w swoich kompe-
tencjach rolę głównego organi-
zatora WP. Pierwszym szefem
sztabu generalnego mianowa-
ny został generał hr. Tadeusz
Jordan Rozwadowski.
10 MARCA 1919 R. – Sztab
Generalny zostaje włączony
do struktur Naczelnego Do-
wództwa Wojska Polskiego,
pełni rolę organu wspierają-
cego naczelnego wodza WP
w prowadzeniu działań mili-
tarnych, przejmując odpowie-
dzialność za planowanie wo-
jenne oraz materiałowe
zaopatrzenie formacji
wojennych.
wojennych Wojska Polskiego
w obronie kraju przed Armią
Czerwoną SGWP koncentruje
się na rozpoznaniu zamiarów
przeciwnika, udziale w kiero-
waniu działaniami wojenny-
mi, zaopatrzeniu materiało- Siedziba sztabu w okresie mię-
dzywojennym mieściła się w Pa-
wym oddziałów frontowych, łacu Saskim w Warszawie.
doskonaleniu struktur orga-
nizacyjnych wojska, szkole- 1921–1926 – Czas najwięk-
niu bojowym oraz wypraco- szego w okresie międzywojen-
waniu jednolitych zasad nym prestiżu i znaczenia Szta-
sztuki wojennej. bu Generalnego WP, będącego

6 Polska Zbrojna nr 37/2008

 SGWP
| | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | | |

Trzy pytania do generała

Dzisiejszy sztabowiec-generał to nie
tylko człowiek znający mechanizmy funk-
cjonowania brygady, ale też potrafiący za-
brać głos na temat stosunków międzyna-
rodowych, przemian w gospodarce, a tak-
że porozmawiać o prozie Dostojewskie-
go, Manna czy teorii czarnych dziur Step-
hena Howkinga.
– Jestem pewien, że bez wiedzy wynie-
sionej ze służby w sztabie oficer nie zrozu-
mie relacji w Azji Środkowej, gdzie mamy
kontyngent, a nawet nie wyliczy państw
tamtego regionu. A kiedy jeszcze po ka-
dencji w sztabie trafi na studia do AON,
skorzystają na tym wszyscy. Będzie nie tyl-
dr. FRANCISZK A GĄGORA,
szefa Sztabu Generalnego
Wojska Polskiego
Sztab General-
ny obchodzi 90.
rocznicę utworzenia. Od 2007 r. dzia-
ła w nowych strukturach. Co się
zmieniło?
– Różnica merytoryczna polega na
tym, że SGWP oddał wiele swoich
dawniejszych funkcji wykonawczych
innym komórkom. Przykładowo, jeśli
chodzi o sprawy personalne, to zostały
one skomasowane w Departamencie
Kadr. Do Departamentu Informatyki
i Telekomunikacji MON przekazano
odpowiedzialność wykonawczą w za-
kresie informatyki. Poza SGWP wyszło
również Szefostwo Działań Specjal-
nych, które przekształciło się w Do-
wództwo Wojsk Specjalnych. Ze struk-
tur sztabu skreślono także Zarząd Woj-
skowej Służby Zdrowia. Powstał In-
spektorat Wojskowej Służby Zdrowia,
który od tego roku będzie kierował
służbą zdrowia w całych siłach zbroj-
nych i za nią odpowiadał. Zadania wy-
konawcze z obszaru logistyki przejął In-
spektorat Wsparcia Sił Zbrojnych. Jest
on jednostką organizacyjną podległą
ministrowi obrony narodowej, bezpo-
średnio podporządkowaną szefowi
SGWP, a zcentralizuje działalność logi-
styczną wszystkich trzech rodzajów sił
zbrojnych. Większe kompetencje zyska-
ło też Dowództwo Operacyjne.
Czy SGWP jest przygotowany do
nowych wyzwań, takich np. jak pro-
fesjonalizacja?
– Oczywiście. Dzięki tym zmianom
SGWP będzie bowiem mógł się bar-
dziej skupić na najważniejszej funkcji,
jaką jest planowanie strategiczne roz-
woju i użycia sił zbrojnych. Skuteczniej
też wykonuje zadania związane z reali-
zacją programu profesjonalizacji.
Z dawnej struktury trzypoziomowej
przeszliśmy na dwupoziomową, w któ-
rej większą odpowiedzialność za wyko-
nywane zadania przejmują szefowie od-
działów, a także pojedynczy oficerowie
odpowiedzialni za pracę nad indywidu-
alnie określonymi tematami. Powstał
nowy pion planowania rzeczowego, co
jest ważne w procesie modernizacji sił
zbrojnych. Usamodzielnił się pion szko-
lenia wojsk, w którym obecnie są przy-
gotowywane programy szkolenia dla
szeregowych zawodowych, a także pion
odpowiedzialny za przygotowanie woj-
ska w czasie pokoju i mający zasadni-
czy wpływ na stopień wykonania zadań
przez naszych żołnierzy na misjach
międzynarodowych. Poprzez usamo-
dzielnienie tego pionu lepiej też dosto-
sowaliśmy nasz sztab do struktur istnie-
jących w krajach natowskich.
Nowy sztab miał być bardziej „ko-
lorowy”. Tak się stało?
– Moją ambicją jest, by funkcjonują-
cy w nowych strukturach sztab general-
ny był jak najbardziej sztabem połączo-
nym i odpowiadał proporcjom liczby
żołnierzy poszczególnych rodzajów sił
zbrojnych. Dlatego moim pierwszym
zastępcą był generał w mundurze Sił
Powietrznych, drugim – w marynar-
skim. To przykład do naśladowania
w poszczególnych pionach. Obecnie
w stalowych mundurach jest ok.
18 proc. oficerów SGWP, w mundurach
marynarskich ok. 4 proc.
Rozmawiał Włodzimierz Kaleta

centralną instytucją woj- struktury Ministerstwa Sztab Główny, wykonu- wiem uprawnienia –1921, jednak działal-
ska odpowiedzialną za Spraw Wojskowych jąc prace związane w sprawach organizacyj- ność praktyczna została
dowodzenie, przygoto- i podporządkowany Ge- z przygotowaniem mobi- no-mobilizacyjnych woj- mocno ograniczona się
wanie do działań wo- neralnemu Inspektorowi lizacyjnym wojska i reali- ska. Jego główny wysiłek wskutek szybkiego tem-
jennych, odgrywającą Sił Zbrojnych. Traci zacją planu moderniza- został skierowany na or- pa działań wojennych.
ważną rolę w systemie wpływ na życie wojska, cji oraz rozbudowy sił ganizacyjne i materiało- PAŹDZIERNIK 1939 R.
bezpieczeństwa naro- pełni rolę organu plani- zbrojnych. we przygotowanie obro- – Generał Władysław Si-
dowego. stycznego na wypadek W LATACH 30. Sztab ny państwa. korski, po utworzeniu
6 SIERPNIA 1926 R. wojny, w czasie której Główny realizował prace WRZESIEŃ 1939 R. Rządu RP we Francji, po-
– Dekretem prezydenta miał przejąć rolę sztabu związane z przygotowa- – Sztab Główny prze- wołał do życia Sztab Na-
RP (inspirowanego naczelnego. niem i realizacją planu kształcono w Sztab Na- czelnego Wodza, który
przez marszałka Piłsud- 28 GRUDNIA 1928 R. modernizacji oraz rozbu- czelnego Wodza, a jego funkcjonował również po
skiego) Sztab Generalny – Sztab Generalny zo- dowy sił zbrojnych kompetencje były zbliżo- przebazowaniu do Wiel-
zostaje wyłączony ze staje przemianowany na – przywrócono mu bo- ne do tych z lat 1919– kiej Brytanii. 

nr 37/2008 Polska Zbrojna 7

TEMAT NUMERU

Pierwszy żołnierz
ko odbiorcą wiedzy, ale sam ją również
przekaże innym – twierdzi szef P3.
Kadrowe niuanse
Oficerowie SGWP nie mają zastrzeżeń
co do systematycznego transferu kadr
między jednostkami a sztabem. Zwraca-
ją jednak uwagę, że owa rotacja nie mo-
że być celem samym w sobie. Akurat
w przypadku tej instytucji większa stabil-
ność kadry jest wręcz konieczna. Wyko-
nują przecież wiele prac długotermino-
wych, wymagających „ciągłości wiedzy”,
stałego nadzoru oraz wprowadzania ko-
rekt i poprawek.
– Pracujemy często nad planami mo-
dernizacyjnymi na dekadę naprzód, nie
mając do końca pewności, czy planowa-
ne przedsięwzięcia, przyjęte uzbrojenie
i wyposażenie sprawdzą się za pięć czy
dziesięć lat. Dowodząc brygadą, odpowia-
dałem za budżet rzędu 100 mln zł. Jako
szef P8 planuję wydatki wojska na kwotę
7 mld zł rocznie – mówi gen. dyw. Bogu-
sław Samol, szef Zarządu Planowania
Rzeczowego P8.
Dlatego tak ważny jest dobór kadry
sztabu. Zdaniem generała Gągora służba
oficera w linii różni się zasadniczo od obo-
wiązków oficera w sztabie. – Każdym si-
łom zbrojnym potrzebni są bardzo dobrzy
i skuteczni dowódcy w jednostkach, ale
Od prawie roku mamy, tak jak większość innych armii,
jednego naczelnego dowódcę wojskowego.
aledwie po trzech tygodniach
urzędowania (w listopadzie
ub.r.) Bogdan Klich, szef re-
sortu obrony narodowej, sko-
rygował decyzje poprzednich
ministrów obrony i podporządkował szefo-
wi Sztabu Generalnego WP dowódców ro-
dzajów sił zbrojnych, DO, IW SZRP oraz in-
nych instytucji i komórek MON. Decyzja ta
(nr 554/MON z 6 grudnia 2007 r.) wpisuje
się w postanowienia ustawy o urzędzie mi-
nistra obrony narodowej z 14 grudnia
1995 r., której art. 6 ust. 1 stanowi, że
szef Sztabu Generalnego WP dowodzi
w imieniu ministra obrony narodowej siła-
mi zbrojnymi w czasie pokoju.
Od prawie roku mamy zatem, tak jak więk-
szość innych armii, jednego naczelnego
dowódcę wojskowego. – Zmiana ta ma
usprawnić proces podejmowania decyzji
i wprowadzić przejrzystość w systemie do-
wodzenia siłami zbrojnymi. Postanowiłem
wyposażyć szefa Sztabu Generalnego
w narzędzia umożliwiające mu wydawanie
poleceń innym dowódcom – wyjaśniał
swoją decyzję minister.
Do grudnia 2007 r. dowódcy Wojsk
Lądowych, Marynarki Wojennej, Sił
Powietrznych i Wojsk Specjalnych mieli du-
żą autonomię w podejmowaniu decyzji.
Teraz podlegają szefowi SGWP. Formalne
podporządkowanie DO i RSZ miało przede
wszystkim ułatwić wymianę informacji
między sztabami na poziomie roboczym.
Potrzebę zmian minister motywował rów-
nież stojącymi przed wojskiem wyzwania-
mi: pełną profesjonalizacją, przebudową
i modernizacją techniczną, a także zwięk-
szającym się udziałem w operacjach za-
granicznych. Podobne argumenty przyta-
czał generał Franciszek Gągor,
szef SGWP.
– Zamierzenia na szczeblu sił zbrojnych
oraz zmiany w modelu dowodzenia i kie-
rowania tymi siłami wymagają centralnej
koordynacji. W ten sposób zostaną za-

Wielu sztabowców, generałów, gdzie był m.in. szefem Zarządu Doktryn

rekrutuje się spośród byłych
dowódców pułków, brygad i dywizji
jeszcze bardziej znakomici stratedzy i pla-
niści w sztabach, a w Sztabie Generalnym
w szczególności – uważa szef SGWP.
W pierwszej kolejności przyjmowani są
doświadczeni dowódcy, którzy mają zna-
czący dorobek w linii. Wielu sztabowców,
generałów, rekrutuje się spośród byłych
dowódców pułków, brygad i dywizji.
Przykładowo generał Różański, zanim tra-
fił do sztabu, był dowódcą 17 Brygady
Zmechanizowanej, generał Lelewski do-
wodził jednostkami pancernymi, a gene-
rał Samol – 10 Brygadą Kawalerii Pan-
cernej. Generał Waldemar Skrzypczak,
dowódca Wojsk Lądowych, odszedł na
stanowisko dowódcy 11 DPanc ze sztabu,
i Szkolenia Wojsk.
Kariera generała Skrzypczaka jest przy-
kładem, że rotacja oficerów w drugą stro-
nę – ze sztabu do jednostek, ma również
uzasadnienie, sprzyja ich zawodowemu
rozwojowi. – W Sztabie Generalnym po-
winni pracować najlepsi oficerowie po
specjalnej selekcji. To nobilitacja i prze-
pustka do najwyższych stanowisk w ar-
mii. Oficerowie, którzy chcą zajmować
stanowiska na najwyższych szczeblach,
muszą mieć tego świadomość – podkreśla
szef SGWP. Nawet w zarządach P1 oraz
P8, w których praca jest specyficzna, ofi-

Historie sztabowe zycję w systemie kierowania 1950–1953 – Okres ten to po-

8 SIERPNIA 1944 R. – Dekre-
tem Krajowej Rady Narodowej
sformowano Sztab Główny Na-
czelnego Dowództwa Wojska
Polskiego, a w drugiej połowie
1945 r. organ ten przekształ-
cono w Sztab Generalny Woj-
ska Polskiego.
CZERWIEC 1945 R. – Po za-
kończeniu działań wojennych
przed Sztabem Generalnym
WP stanęły nowe zadania. Do
najważniejszych z nich należa-
ły: redukcja sił zbrojnych i ich
przejście na warunki pokojowe,
redyslokacja wojsk, organiza-
cja nowego systemu dowodze-
nia, szkolenia i zaopatrywania
wojsk, likwidacja skutków dzia-
łań wojennych, zabezpieczenie
granic oraz zapewnienie bez-
pieczeństwa państwa.
1948–1949 – Sztab General-
ny WP zajmuje dominującą po-
obronnością państwa. Przypi-
sano mu m.in. rolę głównego
organu dowodzenia ministra
obrony narodowej. Do podsta-
wowych jego zadań należało
opracowywanie planów obrony
państwa, koordynowanie dzia-
łalności resortów cywilnych
i urzędów centralnych na rzecz
obronności, kontrola gotowości
i zdolności bojowej oraz koor-
dynowanie współpracy z armia-
mi sojuszniczymi.
czątek czystek stalinowskich.
Wśród 19 oficerów straconych
w tych latach na podstawie fał-
szywych oskarżeń i zbrodniczych
wyroków, aż sześciu pochodziło
ze Sztabu Generalnego WP.
1955–1960 – W opracowa-
nych zamierzeniach planu roz-
woju wojska na te lata przewi-
dziano utworzenie Wojsk Obro-
ny Terytorium Kraju, które stały
się później ważną częścią sił
zbrojnych.

8 Polska Zbrojna nr 37/2008

 SGWP
| | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO | | |

naprawdę pierwszy
pewnione warunki do przeprowadzenia
pełnej profesjonalizacji SZRP, płynnego
wprowadzenia do tych sił nowoczesnego
uzbrojenia i sprzętu wojskowego z jedno-
czesnym dostosowaniem struktur organiza-
cyjnych jednostek wojskowych do nowych
zadań. Łatwiejsze też będzie bardziej racjo-
nalne wykorzystanie środków finansowych
na przebudowę i modernizację techniczną
SZRP – przekonywał szef Sztabu
Generalnego. Podkreślał przy tym, że
sztab będzie wciąż organem planistycz-
nym, natomiast DO, DRSZ, IW SZRP bę-
dą organami wykonawczymi, odpowied-
nio w zakresie użycia, szkolenia
i zabezpieczenia logistycznego.
Ponieważ wykonanie przedsięwzięć de-
terminuje kolejny proces planowania,
szef SGWP jest zobligowany do monito-
rowania i pozyskania rzetelnej informacji
z realizacji tych zadań.
jest naturalnym koordynatorem przedsię-
wzięć wojskowych SZRP. Możliwość bezpo-
średniego oddziaływania na dowódców
Dowództwa Operacyjnego, rodzajów sił
zbrojnych czy szefa Inspektoratu Wsparcia
SZRP zwiększa efektywność sprawowania,
w imieniu ministra obrony narodowej, funk-
cji koordynatora.
Mając pełną wiedzę na temat planowania
i wykonywania zadań w całym wojsku, szef
SGWP stał się odpowiedzialny przed mini-
strem za zasadnicze przedsięwzięcia „woj-
skowej” części resortu obrony narodowej.
Sprawowanie funkcji dowodzenia przez
szefa sztabu odbywa się poprzez okresowe
odprawy m.in. z dowódcami rodzajów sił
zbrojnych i DO oraz „pionowy” obieg infor-
macji i dokumentów służbowych tych do-
wódców i szefów poprzez szefa SGWP.
Nie straciły jednak racji bytu tzw. kolegia
i kierownictwa MON. Każdy z decydentów

Mijający czas potwierdził zasadność tych
opinii. Dzisiaj szef SGWP, z racji posiada-
nych kompetencji dotyczących m.in. strate-
gicznego planowania i monitoringu w ob-
szarze wszystkich rodzajów sił zbrojnych,
KAROLINA PRYMLEWICZ
nadal ma co robić i omawia to w większym
gronie polityczno-wojskowym przy
ul. Klonowej. Sprawy są typowo, tak jak
to powinno być, koordynowane przez
szefa SGWP.

cerowie mogą zyskać wiedzę przydatną
w koszarach. – Rozwiązywane w zarządzie
problemy mają charakter interdyscyplinar-
ny – od szeroko rozumianych kwestii bez-
pieczeństwa po rozwój i dyslokację sił
zbrojnych. Pracujący u nas oficer ma szer-
sze spojrzenie na misję w Iraku czy Afga-
nistanie. Może spojrzeć z innej perspekty-
wy na potrzebę tworzenia grup bojowych
UE czy batalionu litewsko-polsko-ukraiń-
skiego – tłumaczy szef P5.
Zmiany sprawiły, że Sztab Generalny
WP upodabnia się do instytucji tego typu
w armiach naszych sojuszników. Także
pod względem prestiżu. Służba w sztabie
staje się wyróżnieniem i zaszczytem.
– Sztab powinien promieniować na woj-
sko argumentami, żelazną logiką wpisu-
jącą szczegółowe rozwiązania w całość
sił zbrojnych – podkreśla generał Gągor.
Coraz bardziej doceniane relacje szta-
bowo-liniowe służą dobrze armii. Znika
dawny rozziew dzielący Sztab Generalny
od jednostek w terenie. W jeszcze nie tak
dawnej przeszłości sztab był czymś nie-
osiągalnym dla oficera z „zielonego gar-
nizonu”. – Nam niestraszne żadne czołgi;
my się boim czarnej wołgi – śpiewali żoł-
nierze w koszarach pod adresem sztabo-
wych kontrolerów.
– Tworząc program rozwoju sił zbroj-
nych na lata 2009–2018, musieliśmy jeź-
dzić po garnizonach, by sprawdzić warun-
ki dyslokacji, infrastrukturę, sprzęt, jak
również wysłuchać opinii kadry. Wiedząc,
co się w jednostkach dzieje, łatwiej nam
rozwiązywać ich problemy – zapewniają
oficerowie w zarządzie P5.
Do wyjazdów w teren zobowiązał kie-
rowniczą kadrę sił zbrojnych minister
obrony. Ma to zapobiegać alienacji szta-
bów. Sztab Generalny staje się tym samym
bliższy dowódcom i żołnierzom w jed-
nostkach. 
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl

1957–1965 – SGWP zyskuje
nadrzędne, oprócz kierowa-
nia i dowodzenia siłami
zbrojnymi, uprawnienia
w stosunku do pozostałych
instytucji centralnych MON.
Do podstawowych jego za-
dań należało opracowywanie
planów obrony państwa, ko-
ordynowanie działalności re-
sortów cywilnych i urzędów
centralnych na rzecz obron-
ności, kontrola gotowości
i zdolności bojowej oraz ko-
ordynowanie współpracy
z armiami sojuszniczymi.
1966–1980 – Sztab prze-
chodzi ważne przeobrażenia
strukturalno-organizacyjne
likwidujące jego rozdrobnie-
nie organizacyjne i podno-
szące operatywność i sku-
teczność pracy. Staje się
głównym ogniwem zabezpie-
czającym współpracę ze
Sztabem Zjednoczonych
Sił Zbrojnych Układu War-
szawskiego.
PAŹDZIERNIK 1956 R. koju (PdP) oraz do działań
– Wskutek ograniczonej su- w strukturach NATO.
werenności kraju i roli we- 1999 R. – Początek systema-
wnętrznej przypisywanej woj- tycznego osiągania celów
sku SGWP nie omijają drama- i standardów sojuszu północ-
tyczne wydarzenia polskiego noatlantyckiego oraz wszech-
Października oraz wydarzeń stronna i systematyczna
lat 1968, 1970 oraz transformacja sił zbrojnych
1980–1983 r. (w tym zmiany strukturalne
STYCZEŃ 1989 R. – Zakoń- Sztabu Generalnego WP.
czenie zimnej wojny jest prze- 1 STYCZEŃ 2007 R. – Zmiany
łomem w działalności sztabu. strukturalne SGWP mające od-
Przygotowuje m.in udział zwierciedlać jego planistyczną ro-
SZRP w Partnerstwie dla Po- lę w systemie obronnym RP. 

nr 37/2008 Polska Zbrojna 9

AAAAAAA
TEMAT
WYDARZENIA
NUMERU
AAAAAAAA
ZAPIS

W ŁO D Z I M I E R Z K A L E TA

Rola Sztabu
Generalnego Wojska
Polskiego od dawna
budzi emocje. Problem
ten miała już II RP.
progu odzyskania przez
Polskę niepodległości
Sztab Generalny był m.in.
głównym organizatorem
WP. Został włączony do
struktur naczelnego do-
wództwa Wojska Polskiego, pełniąc rolę
organu wspierającego naczelnego wodza
WP w prowadzeniu działań militarnych.
Praktycznie oznaczało to przejęcie odpo-
wiedzialności za planowanie wojenne
oraz materiałowe zaopatrzenie formacji
wojennych.
Lata po zakończeniu wojny polsko-bol-
szewickiej, począwszy od 1921 r., to czas

Sztabowe puzzle
największego w okresie międzywojennym
prestiżu i znaczenia Sztabu Generalnego
jako centralnej instytucji wojska odpowie-
dzialnej nie tylko za dowodzenie i przygo-

towanie do działań wojennych, ale również
odgrywającej ważną rolę w systemie bez-
pieczeństwa narodowego.
Sytuacja zmieniła się diametralnie po do-
konanym przez marszałka Piłsudskiego
przewrocie majowym w 1926 r. Sztab zo-
stał wyłączony ze struktury MSWojsk
i podporządkowany generalnemu inspek-
torowi sił zbrojnych, tracąc tym samym
wpływ na życie wojska, a pełniąc jedynie
rolę organu planistycznego na wypadek
wojny, w czasie której miał przejąć rolę
sztabu naczelnego.
DOWÓDCY BEZ WOJSKA
Dawne spory o rolę i kompetencje Szta-
bu Generalnego odżyły po ustrojowej trans-
formacji, jaka zaszła w kraju po 1999 r.
z przeszłości
Dlaczego? Aby odpowiedzieć na to pyta-
nie, trzeba cofnąć się do początków refor-
my sił zbrojnych, a zwłaszcza ich instytu-
cji kierowniczych.
Kiedy wprowadzono cywilną kontrolę
nad armią, szczególne kontrowersje refor-
matorów wzbudzały rola i zadania wielkie-
go sztabu. Jeszcze w 2000 r. w SGWP pra-
cowało prawie 2 tys. osób – w zdecydowa-
nej większości oficerów o wysokich szar-
żach – którzy praktycznie decydowali
o wszystkim, co się działo w siłach zbroj-
nych. Przedłużonym ramieniem SGWP by-
ły jednostki wojskowe. W początkach bu-
dowania demokracji pozycja Sztabu Gene-
ralnego była wyjątkowo silna. Potwierdził
to „obiad drawski”.
Politycy postanowili to zmienić. Byli mi-
nistrowie Janusz Onyszkiewicz i Broni-
sław Komorowski zamierzali radykalnie
ograniczyć rolę i kompetencje SGWP. Miał
on być instytucją doradczą szefa resortu
o charakterze planistyczno-organizacyjno-
mobilizacyjno-logistycznym, czyli wyko-

Zakres działania szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego:

• realizowanie podstawowych
celów interoperacyjności oraz
kompatybilności ze struktura-
mi NATO (od 1990 r.), ze
szczególnym uwzględnieniem
wspólnego działania, zgłoszo-
nych do sojuszu sztabów
i wojsk, jak również standary-
zacji i unifikacji wyposażenia
technicznego;
• kierowanie kompleksowym
planowaniem mobilizacyjnego
i strategiczno-operacyjnego
rozwinięcia oraz użycia sił
zbrojnych;
• utrzymywanie w siłach zbroj-
nych gotowości bojowej i mobi-
lizacyjnej;
• kierowanie szkolnictwem woj-
skowym w ramach pełnomoc-
nictw udzielonych przez mini-
stra obrony narodowej;
• kierowanie szkoleniem wojsk,
określanie celów, kierunków
i zadań tego szkolenia oraz kie-
rowanie programowaniem
i planowaniem szkolenia bojo-
wego i taktycznego, a także
działalnością sportową w siłach
zbrojnych;
• kierowanie programowaniem
i planowaniem materiałowo-fi-
nansowym w siłach zbrojnych;
• wykonywanie innych zadań
zleconych przez ministra
obrony narodowej oraz wyni-
kających z ustaw i innych
przepisów.
• współuczestniczenie w opraco-
wywaniu koncepcji rozwoju sił
zbrojnych i planowanie tego
rozwoju.
Szef Sztabu Generalnego Wojska
Polskiego odpowiada też za orga-
nizację i przygotowanie do dzia-
łań organu dowodzenia i stano-
wiska dowodzenia naczelnego
dowódcy sił zbrojnych.

10 Polska Zbrojna nr 37/2008


| | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO
nywać zadania dla wojska ważne, ale nie
najważniejsze.
W opracowywanym za kadencji Broni-
sława Komorowskiego projekcie ustawy o
ministrze obrony planowano skreślenie za-
pisu stwierdzającego, że minister dowodzi
wojskiem za pośrednictwem szefa SGWP.
Do nowelizacji przepisu nie doszło i mimo
praktyki dowodzenia poprzez dowódców
rodzajów sił zbrojnych, preferowanej przez
byłych ministrów, prawnie pozycja szefa
Sztabu Generalnego się nie zmieniła.
Sztabowi odebrano dowodzenie wojska-
mi w terenie, podporządkowując jednost-
ki nowo utworzonemu Dowództwu Wojsk
Lądowych. Znacznie też go odchudzono.
Jednak pierwszym żołnierzem – w świetle
prawa – pozostawał wciąż szef sztabu.
Szczególną jego pozycję w siłach zbroj-
nych potwierdził Jerzy Szmajdziński. Obej-
mując urząd ministra obrony, zapowiedział
kierowanie armią zgodnie z obowiązują-
cym prawem. W rok później gen. broni
Czesław Piątas, ówczesny szef SGWP,
otrzymał czwartą gwiazdkę – najwyższy
stopień generała w armii.
Wydawało się, że spór o rolę SGWP
w siłach zbrojnych rozstrzygnie nowa eki-
pa rządowa, która nastała po wygranych
wyborach w 2005 r. Od dawna zapowia-
dała ona bowiem głębokie zmiany w do-
tychczasowych zasadach kierowania i do-
wodzenia armią. Zgodnie ze słowami Ra-
dosława Sikorskiego, nowego szefa resor-
tu obrony, miały one objąć także Sztab Ge-
neralny. Odżyła ponownie dyskusja doty-
cząca jego usytuowania i kompetencji.
nr 37/2008
| | | |
PIOTR OWCZARCZYK
Gen. bryg. w st. spocz. Stanisław Ko-
ziej, ówczesny wiceminister obrony, chciał
widzieć tę instytucję w roli planistyczno-
-koordynacyjnej na poziomie strategicz-
nym. Przy takim założeniu szef SGWP nie
byłby dowódcą, ale doradcą ministra, kie-
rownikiem o kompetencjach podobnych do
dyrektorów departamentów. Pracownicy
SGWP nie mieli wątpliwości: sztab będzie
mniejszy, a jego zadania ograniczone zo-
staną do pomocniczych, doradczych.
Kiedy jednak zaczęły ważyć się losy
projektów nowych ustaw o urzędzie mi-
nistra i o powszechnym obowiązku obro-
ny, prof. Koziej zdecydował się na złoże-
nie dymisji. Powodem, czego nie ukry-
wał, była m.in. inna – od ministerialnej
– wizja usytuowania sztabu oraz pomniej-
szych dowództw w siłach zbrojnych. – By-
łem zwolennikiem jakościowego prze-
kształcenia SGWP w organ planistyczno-
-koordynacyjny na poziomie strategicz-
nym. Wtedy szef sztabu nie byłby dowód-
cą. Moja koncepcja różni się jednak od
wizji reform ministra obrony. Powiedzia-
łem ministrowi, że wprowadzane obecnie
zmiany to niepotrzebny ruch. Szkoda kosz-
tów – powiedział profesor „PZ”, odcho-
dząc ze stanowiska.
PRZEPISY SPRZECZNOŚCI
Koncepcja gen. Kozieja nie zyskała ak-
ceptacji Radosława Sikorskiego. Szef re-
sortu uznał ją za dobrą, ale w warunkach
amerykańskich. Argumentował, że na do-
wodzeniu siłami zbrojnymi trzeba się znać
i lepiej, by minister miał od tego jednego 
SGWP
| | |
Zarządy pełne zadań
ZARZĄD ORGANIZACJI
I UZUPEŁNIEŃ – P1 specjalizuje
się w sprawach organizacji i uzu-
pełnień Sił Zbrojnych RP, w szcze-
gólności w zakresie opracowywa-
nia projektów zarządzeń (decyzji)
organizacyjnych ministra oraz do-
kumentów etatowych dla komórek i jednostek or-
ganizacyjnych MON, aktów prawnych regulujących
powszechny obowiązek obrony, a także działalność
organizacyjno-kompetencyjną w resorcie oraz funk-
cjonowanie terenowych organów administracji woj-
skowej. Ponadto planuje uzupełnienia pokojowe
i mobilizacyjne, a oprócz tego administruje zasoba-
mi osobowymi i rzeczowymi. P1 realizuje również
kompetencje kadrowe i dyscyplinarne szefa SGWP.
Szef zarządu: gen. dyw. Andrzej Wasilewski.
ZARZĄD ANALIZ WYWIADOWCZYCH
I ROZPOZNAWCZYCH – P2 gromadzi informacje
o militarnych zagrożeniach bezpieczeństwa pań-
stwa, w szczególności dotyczące: ocen środowiska
geograficznego, zabezpieczenia geograficznego
i hydrometeorologicznego SZRP, a także organizo-
wania systemów rozpoznania wojskowego, walki
elektronicznej (WE), geografii wojskowej (GW) i dzia-
łań psychologicznych (DP), określania kierunków
ich funkcjonowania i rozwoju oraz planowania, or-
ganizowania, koordynowania działań i wykorzysta-
nia tych systemów w SZRP. Szef zarządu: wakat.
ZARZĄD PLANOWANIA
OPERACYJNEGO – P3 specjalizuje
się w zakresie strategicznego pla-
nowania rozwinięcia i użycia sił
zbrojnych w okresie pokoju, kryzy-
su i wojny, w szczególności w so-
juszniczych i narodowych opera-
cjach połączonych, oraz udziału w misjach wielona-
rodowych, a także określania potrzeb mobilizacyj-
nych, zdolności operacyjnych, wielkości, struktury
i wyposażenia sił zbrojnych oraz przygotowania ob-
szaru kraju i wsparcia sił zbrojnych przez pozamili-
tarną część systemu obronnego państwa. Szef za-
rządu: gen. dyw. Andrzej Lelewski.
ZARZĄD PLANOWANIA
LOGISTYKI – P4 zajmuje się głów-
nymi kierunkami rozwoju oraz wy-
pracowywaniem modelu organiza-
cyjno-funkcjonalnego logistyki re-
sortu w czasie pokoju, kryzysu
i wojny, a także sposobu realizacji
zadań zabezpieczania logistycznego w wymiarze
narodowym i wielonarodowym. Jest organizatorem
systemu logistycznego resortu. Koordynuje całość
problematyki w ramach realizacji zadań wynikają-
cych z obowiązków państwa-gospodarza oraz pań-
stwa wysyłającego (Host Nation Support – HNS),
jak również opracowywania programu mobilizacji
gospodarki w państwie. Szef zarządu: gen. bryg.
Krzysztof Szymański.
Polska Zbrojna 11
AAAAAAA
TEMAT
WYDARZENIA
NUMERU
AAAAAAAA
ZAPIS
ZARZĄD PLANOWANIA
STRATEGICZNEGO – P5 specjali-
zuje się w strategicznym planowa-
niu i programowaniu rozwoju
SZRP, wypracowywaniu założeń
i przedsięwzięć dyslokacyjnych, ko-
ordynowaniu przedsięwzięć zwią-
zanych z udziałem SZRP w cyklu planowania
obronnego NATO, planowaniu wdrażania Celów Sił
Zbrojnych NATO i Wymagań Długoterminowych dla
RP, opracowywaniu „Odpowiedzi RP na
Kwestionariusz Planowania Obronnego NATO
(DPQ) i UE”, a także teoretycznych podstaw i zało-
żeń w zakresie transformacji SZRP oraz wdrażania
narodowego modelu transformacji. Szef zarządu:
gen. bryg. Mieczysław Gocuł.
ZARZĄD PLANOWANIA
SYSTEMÓW DOWODZENIA
I ŁĄCZNOŚCI – P6 zajmuje się
planowaniem i organizacją syste-
mu dowodzenia i kierowania
w czasie pokoju, kryzysu i wojny,
zwłaszcza jego funkcjonalnym po-
wiązaniem z systemami kierowania bezpieczeń-
stwem państwa, a także określaniem wymagań
operacyjnych dla systemów teleinformatycznych
i infrastruktury telekomunikacyjnej. Szef zarządu:
płk Andrzej Brzoza.
ZARZĄD SZKOLENIA – P7 odpo-
wiada za strategiczne szkolenie
SZRP, w szczególności: koordyno-
wanie opracowywania doktryn
operacji połączonych, planowanie
i koordynowanie udziału jednostek
wojskowych w ćwiczeniach między-
narodowych oraz odpłatnego wykorzystania poli-
gonów i obiektów wojskowych, wytyczanie zasad-
niczych zadań w zakresie kultury fizycznej i sportu
w resorcie, a także upowszechnianie wniosków
z prowadzonych ćwiczeń i operacji wojskowych.
Szef zarządu: gen. dyw. Marek Tomaszycki.
ZARZĄD PLANOWANIA
RZECZOWEGO – P8 zajmuje się
planowaniem rzeczowym w obsza-
rze modernizacji technicznej, inwe-
stycji budowlanych, remontów nie-
ruchomości i zamierzeń inwestycyj-
nych realizowanych w ramach
Programu Inwestycji NATO (NSIP) oraz zakupu
środków materiałowych dla SZRP. Szef zarządu:
gen. bryg. Bogusław Samol.
BIURO KOORDYNACYJNE koordy-
nuje działalność planistyczną, kon-
trolną, wydawniczą w Siłach
Zbrojnych RP i Sztabie Generalnym
WP oraz działalność bieżącą
w Sztabie Generalnym WP. Szef
biura: płk Zbigniew Błażejewski.
12 Polska Zbrojna
żołnierza niż trzech, dla których musiałby cy od stycznia br. Inspektorat Wojskowej
być arbitrem. Służby Zdrowia podlegał podsekretarzowi
Wraz z dymisją prof. Kozieja odeszły stanu w MON. Taką hierarchię utrzymał
w zapomnienie przymiarki mające zmienić decyzją 104/MON w marcu br. Aleksan-
dokumenty wykonawcze pozwalające na der Szczygło.
przekształcenie SGWP w organ planistycz- Zmienił ją Bogdan Klich. Jego decy-
no-mobilizacyjny. Wicemarszałek Broni- zja nr 554/MON z 6 bm. określa nową
sław Komorowski, były szef MON, uznał podległość służbową komórek organiza-
wówczas odstąpienie od wcześniej plano- cyjnych, instytucji MON oraz dowództw.
wanej reformy struktur dowodzenia za błąd. Umożliwia szefowi SGWP, w imieniu mi-
Jego zdaniem zadecydowało o tym lobby nistra, stawianie zadań najważniejszym
części generałów, którym udało się dotrzeć dowódcom i szefom oraz rozliczanie z ich
do prominentnych polityków nowych wykonania.
władz. Po tej zmianie Sztab Generalny WP sta-
Radosław Sikorski zapowiedział, po bez- je się koncepcyjnym odpowiednikiem za-
pośredniej konsultacji z prezydentem RP chodnich sztabów obrony. Tak jak szefowi
Lechem Kaczyńskim, że nie zmieni za- Kolegium Szefów Połączonych Sztabów
pisu mówiącego o dowodzeniu wojskiem w USA, naszemu szefowi SGWP podle-
przez szefa SGWP. Szef sztabu wciąż był gać będą dowódcy rodzajów sił zbrojnych
„pierwszym żołnierzem” w naszej armii. i dowódca DOSZ. – To bardzo rozsądna
Zmienił się za to sztab. Od decyzja ministra, zwiastują-
1 stycznia 2007 r. rozpoczął Po ostatniej zmianie ca powrót do normalności
działanie w nowych struktu- SGWP staje się i pełnego wykonywania za-
rach. Według nowych roz- pisów ustawy o urzędzie
wiązań stał się częścią skła- koncepcyjnym MON – ocenia gen. w st.
dową MON. Wcześniej odpowiednikiem spocz. Czesław Piątas, były
Sztab Generalny nie miał na- szef SGWP. Uważa on, że
wet własnego etatu. W usta- zachodnich sztabów w ten sposób usprawnione
wie o MON mowa była je- zostanie funkcjonowanie
dynie o generalnych zarzą- obrony wojska. To odciąży ministra
dach wchodzących w skład ministerstwa. od niektórych zadań koordynacyjnych. Zaj-
Aby nowy MON lepiej przystosować do mie się nimi teraz „pierwszy żołnierz”,
potrzeb wynikających z nowych wyzwań a tak naprawdę sztab.
skutecznego kierowania i dowodzenia SZ, Gen. broni w st. spocz. Henryk Tacik,
lepiej wpasowywać się w potrzeby sojusz- były dowódca Dowództwa Operacyjnego,
ników w tym zakresie, należało jeszcze do- też chwali decyzję nowego ministra. – Mu-
precyzować oraz ujednolicić przepisy. si być jeden koordynator działalności woj-
Dualizm prawny dotyczył m.in. określe- ska. Zdarzało się, że za plecami szefa szta-
nia pozycji szefa SGWP wobec dowódców bu dowódcy rodzajów sił zbrojnych i in-
RSZ. Zapisy ustawy o MON stanowią do nych instytucji usiłowali wygrywać coś
dziś, że minister obrony dowodzi wojskiem u poprzedniego ministra. Szef sztabu
poprzez szefa SGWP. Jednak inne stano- mógł się czuć odsunięty na bok – uważa
wiły m.in., że dowódcy rodzajów sił zbroj- gen. Tacik.
nych podlegają bezpośrednio ministrowi Szef SGWP podkreśla, że sprawuje kie-
obrony narodowej. „Pierwszy żołnierz”, rowniczą funkcję w siłach zbrojnych
którym był i jest według ustawy szef w imieniu ministra obrony narodowej, tak
SGWP, miał ograniczone kompetencje więc decydujący głos zawsze należy do
w stosunku do dowódców rodzajów sił osób sprawujących cywilną kontrolę nad
zbrojnych, którzy zdobyli pewną autono- armią – ministra obrony, premiera i prezy-
mię w dowodzeniu podległymi wojskami. denta RP. – Obce jest mi i niezgodne z rze-
Prowadziło to do nieporozumień na linii czywistością myślenie o RSZ jako odręb-
sztab–dowództwa RSZ. nych całościach kierujących się własnymi
Dla wielu obserwatorów przemian w na- priorytetami. Różnice zdań na temat spo-
szym wojsku niezrozumiały był brak wy- sobów osiągnięcia zamierzonego celu są
raźnego, jednego ośrodka dowodzenia rzeczą naturalną, jednak efektywne rozwią-
i kierowania siłami zbrojnymi, naczelnego zania powstają najczęściej w rezultacie me-
dowódcy. Wojsko nie czuje się komforto- rytorycznej dyskusji specjalistów – zapew-
wo, jeśli nie ma pewności, kto dowodzi. niał szef SGWP. Sztab nie ma wyłączności
Za kadencji Jerzego Szmajdzińskiego na wiedzę, ale stanowi właściwą platformę
i Radosława Sikorskiego (a więc w latach rzeczowej wymiany poglądów przedstawi-
2002–2007) ministrowi podporządkowane cieli wszystkich sił zbrojnych. Wyważona
były dowództwa WL, SP, MW, Wojsk Spe- decyzja zostaje zawsze podjęta po wysłu-
cjalnych, Garnizonu Warszawa, Komenda chaniu racji każdego z nich. 
Główna ŻW i jednostka GROM. Istnieją- polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
nr 37/2008
 ||
ZAPIS FORUM
ZAPIS | | |
FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY ||
KULISY PORADY
PO SŁUŻBIE| |
PO SŁUŻBIE ||
HISTORIAHISTORIA | | ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA || |
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO
AAAAAAA
WYDARZENIA
AAAAAAAA
ZAPIS
NORBERT BĄCZYK
Sojusz w pigułce
Ćwiczenia zgrywające pod kryptonimem „White Cloud ’08” były kolejną okazją do sprawdzenia
w praktyce mechanizmów, na których opiera się idea NATO. Na poligonie spotkali się żołnierze z wielu
państw, tworząc jedną jednostkę przeznaczoną do działań w interesie całego sojuszu.
entrum Szkolenia Wojsk
Lądowych w Drawsku Po-
morskim na początku
września po raz kolejny
stało się areną wielonaro-
dowych ćwiczeń. „White
Cloud ’08” miały istotne znaczenie nie
tylko dla naszej armii. Oto bowiem
w praktyce testowano zdolność funkcjo-
nowania na polu walki pododdziału szcze-
bla batalionu złożonego z żołnierzy aż
ośmiu państw. Wielonarodowy Batalion
Obrony przed Bronią Masowego Rażenia,
tzw. WBOPBMR, ma wejść w skład Sił
Odpowiedzi NATO (NATO Response
Force – NRF). Po raz pierwszy krajem
wiodącym wystawiającym batalion jest
Polska. Formalnie batalion zostanie cer-
tyfikowany pod koniec tego roku, po ostat-
nich ćwiczeniach sztabowych, i będzie
pełnił dyżur bojowy w ramach 12. zesta-
wu Sił Odpowiedzi NATO od stycznia do
lipca 2009 r.
Siły w gotowości
W skład Sił Odpowiedzi NATO wcho-
dzą różnorodne formacje i jednostki lądo-
we, morskie oraz powietrzne złożone
14 Polska Zbrojna
NORBERT BĄCZYK
z pododdziałów z różnych krajów sojuszu,
wyposażone w najnowocześniejszy sprzęt.
Znajdują się one w stanie wysokiej goto-
wości, mają pewną autonomiczność i jeśli
NATO podejmie taką decyzję, mogą zo-
stać bardzo szybko skierowane w dowolny
rejon świata, prowadząc tam samodzielne
działania.
Proces formowania, zgrywania i certy-
fikowania batalionu jest, jak widać, dość
długi. Najlepiej można się było o tym
przekonać właśnie w czasie ćwiczeń
„White Cloud ’08”. Ich celem było spraw-
dzenie w warunkach praktycznych goto-
wości wielonarodowych komponentów
jednostki do wykonywania specjalistycz-
nych zadań w zakresie wykrywania i roz-
poznawania skażeń promieniotwórczych,
chemicznych i biologicznych oraz możli-
wości likwidacji tych skażeń. Na drawski
poligon zjechały specjalistyczne podod-
działy z Polski, Stanów Zjednoczonych,
Belgii, Bułgarii, Rumunii, Czech, Francji
oraz Włoch. Na czele tej wojskowej wie-
ży Babel stanął Polak – dowódcą
WBOPBMR 12. zestawu sił NRF jest
ppłk Artur Zieliński, na co dzień do-
wódca 2 Batalionu w 4 Brodnickim Puł-
ku Chemicznym. Łącznie podlega mu 890
żołnierzy.
Nasza odpowiedzialność
Ponieważ Polska jest krajem wiodącym,
na barkach Wojska Polskiego spoczywa od-
powiedzialność nie tylko za kierowanie jed-
nostką, ale też wystawienie największego
komponentu. Naszych żołnierzy jest 644
i pochodzą oni aż z 55 jednostek i instytu-
cji wojskowych. Dowództwo i sztab bata-
lionu mają charakter międzynarodowy. Ze-
spół oficerów łącznikowych jest polski,
przydzielono ich do pododdziałów zagra-
nicznych. Kompania wsparcia i dowodze-
nia również jest nasza, i to właśnie do niej
należy m.in. ochrona batalionu czy wyko-
nywanie zadań porządkowych z wykorzy-
staniem ŻW. Międzynarodowy charakter
mają z kolei zespół mobilnych laborato-
riów, a także kompanie – likwidacji oraz
rozpoznania skażeń. Amerykanie wysta-
wiają własną kompanię chemiczną. Także
Wojsko Polskie oddelegowuje do batalio-
nu swoją kompanię chemiczną, kompanię
logistyczną oraz zespół medyczny. Wszyst-
kie te pododdziały dysponują najnowocze-
śniejszym wyposażeniem. 
nr 37/2008
 | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY
KULISY PORADY
PO SŁUŻBIE|
PO SŁUŻBIE ||
HISTORIAHISTORIA | |
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA ||
PRASA KULISY | |
ŚWIAT TO I OWO || || |

Raport z profesjonalizacji Lotnisko

i Rosomaki
– Wojsko łącznie z Narodowymi Siłami Rezerwy będzie liczyć 120 tys. żołnierzy,
w tym 21 tys. oficerów, 43 tys. podoficerów i 56 tys. szeregowych zawodowych
– mówił gen. dyw. Andrzej Wasilewski, szef Zarządu Organizacji i Uzupełnień SGWP, N ie ma możliwości zmiany lo-
kalizacji lotniska wojskowe-
go w Poznaniu-Krzesinach – po-
4 września przed sejmową Komisją Obrony Narodowej.
wiedział minister Bogdan Klich

Z końcem 2012 r. będziemy mieli w pełni pro-

fesjonalną armię. Na ten cel MON przezna-
czy ponad 2,5 mld zł. Wbrew zapowiedziom
budżet resortu nie zostanie zmniejszony i utrzy-
ma się na poziomie 1,95 proc. PKB – rozwie-
wał wątpliwości minister Bogdan Klich. Orga-
nizacja wojska się nie zmieni. Będzie liczyło
20 brygad (14 lądowych, cztery skrzydła po-
wietrzne plus dwie brygady rakietowe i dwie
flotylle morskie), a jednostki zostaną skomple-
towane i uzupełnione do planowanego składu
osobowego. Niektóre ze 126 garnizonów zosta-
ną zlikwidowane lub połączone, tak że ostatecz-
nie będzie ich 114. MON planuje również ucy-
wilnienie 138 kompleksów wojskowych oraz
MASZYNY
DLA VIP
– Kancelaria premiera przed-
stawiła podstawowe założenia
dotyczące pozyskania samolo-
tów dla najważniejszych osób
w państwie – poinformował
1 września minister obrony
zmiany struktur WKU i WSzW. Do osiągnię-
cia zapowiedzianej przez ministra liczby żoł-
nierzy armia potrzebuje ok. 42 tys. ochotników.
3 września podczas wizyty
w 31 Bazie Lotnictwa
Taktycznego w Krzesinach
Na razie, dzięki kampanii promocyjnej, na li- i 32 Bazie Lotniczej w Łasku.
stach ochotników w komputerowej bazie da- Likwidacji bazy domagają się
nych WKU „Szeregowy zawodowy”, łączącej mieszkańcy sąsiadujących z nią
niemal wszystkie komendy, widnieje już pra- osiedli i miejscowości. – Decyzje
wie 10 tys. nazwisk. – Jesteśmy zatem prawie zostały podjęte przed laty.
dziesięć razy lepsi biorąc pod uwagę skutki Lotnisko w Krzesinach jest jed-
akcji rekrutacyjnej niż poprzednie kierownic- nym z siedmiu głównych lotnisk
two MON – powiedział minister Klich. W pla- w naszym kraju i odgrywa rolę
nach jest również prowadzenie szkoleń oby- strategiczną. Nie przewiduję żad-
watelskich z zakresu historii konfliktów i pra- nych zmian na tej mapie – dodał
wa wojennego. W tym celu powstanie Cen- szef MON. Minister stwierdził też,
trum Edukacji Obywatelskiej. (mm) na lotnisku w Łasku kończą się
inwestycje budowlane i do poło-
wy października trafią tam pierw-
sze samoloty F-16. Szef resortu
obrony mówił też o Rosomakach
dla PKW w Afganistanie. – Z po-
czątkiem października będzie
tam 20 dodatkowych transporte-
rów. Pięć już jest na miejscu,
a do końca września trafi kolejne
15 – powiedział. Jak dodał, ma
BOGDAN POLITOWSKI

Bogdan Klich. W przyszłym ro- nadzieję, że do końca tego roku

ku planowany jest przetarg na
zakup trzech maszyn, z możli-
wością dokupienia czwartej.
Nie jest jeszcze rozstrzygnięte,
czy zostaną zakupione samolo-
ty jednej wielkości – tylko śred-
nie, które zastąpiłyby najbar-
dziej wysłużone Jak-40, czy za-
kup obejmie także większą
maszynę. (ATU)
w Afganistanie znajdzie się
ok. 70 KTO. – To nie rozwiązuje
problemu bezpieczeństwa na-
szych żołnierzy. Oceniamy, że aby
POLSKA ARMIA potrzebuje przede wszystkim skutecznych dowód- byli oni w pełni zabezpieczeni
ców. Takich, którzy nie tylko nie zawiodą na polu walki, ale wykażą się i mogli wyłącznie przy użyciu
podobną skutecznością w wychowaniu i szkoleniu podwładnych – po- Rosomaków wykonywać swoje
wiedział szef SGWP gen. Franciszek Gągor 6 września podczas pro- zadania, powinniśmy mieć tam
mowania absolwentów w WSO Wojsk Lądowych. Polska armia wzbo- od 90 do 100 sztuk tych pojaz-
gaciła się o 237 nowych oficerów.
dów – stwierdził. (ann)

KRAKOWSKIE NOWINY
– Sesja Rady Północno-
atlantyckiej na szczeblu mini-
strów obrony państw członkow-
skich NATO odbędzie się
19–20 lutego pod Wawelem
– zapowiedział minister
Bogdan Klich 5 września
w Krakowie podczas spotka-
nia z dziennikarzami.
Spotkanie ma być przygotowa-
niem do wiosennego szczytu
NATO odbywającego się
w 60. rocznicę powstania so-
juszu. Zdaniem Bogdana
Klicha na szczycie powinny za-
paść decyzje co do przyszłości
sojuszu i Polska będzie zabie-
gać, aby utrzymał on swój do-
tychczasowy charakter obron-
ny. – Po doświadczeniach
z Gruzji widać, że taki sojusz
jest Zachodowi potrzebny,
a Polsce jako krajowi brzego-
wemu w szczególności – argu-
mentował. Szef resortu obrony
zapowiedział też, że do końca
tego roku Dowództwo Wojsk
Specjalnych zostanie przenie-
sione z Rembertowa do jed-
nostki w krakowskich
Pychowicach. Zdaniem mini-
Spotkania
stra, przemawiają za tym Naszej redakcyjnej
względy strategiczne. – Nie koleżance
może być tak, że wszystkie or-
gany dowodzenia znajdują się Małgorzacie
w Warszawie – powiedział. MIELCARZ
Szef MON uważa, że wariant
„krakowski”, a nie jak plano- szczere wyrazy
wał jego poprzednik – lokali- współczucia
zacja w Zegrzu, pozwoli zaosz- i głębokiego żalu
czędzić 12 mln zł. Jeszcze jed- z powodu śmierci
nym argumentem przemawia-
jącym za Krakowem jest, zda- OJCA
niem ministra Klicha, zapew-
nienie jednostce GROM więk- składają
szej swobody działań koleżanki i koledzy
w Rembertowie. (JSz) z Redakcji Wojskowej

nr 37/2008 Polska Zbrojna 15

AAAAAAASŁUŻBA
FORUM AAAAAAAA
ZDROWIA

Bez kolej
Klimat do wprowadzania systemowych
rozwiązań sprzyjających poprawie opieki
medycznej nad żołnierzami na misjach i po
ich zakończeniu, w szczególności nad ran-
nymi i kontuzjowanymi, jest obecnie wy-
jątkowo dobry. – Od niedawna uwaga woj-
skowych legislatorów skierowała się wy-
raźnie ku żołnierzom wyjeżdżającym na
misje. Powody są dwa. Pierwszy to bacz-
ne śledzenie wydarzeń w Iraku i Afgani-
stanie przez społeczeństwo. Służą tam
przecież synowie, ojcowie, małżonkowie
niemałej części polskich rodzin. Polacy
chcą, by ich bliscy wrócili do domu oraz
pracy cali i zdrowi. Drugim powodem jest
rosnąca liczba żołnierzy, którzy służbę za-
graniczną mają już w karierze, i znaczące
zaangażowanie naszego wojska w misje
– twierdzi płk Anatol Tichoniuk, prze-
wodniczący Konwentu Dziekanów Kor-
pusu Oficerów WP.
Obecnie w różnych regionach świata słu-
ży ponad 4 tys. polskich żołnierzy. Wraz
z dowódcami i specjalistami przygotowu-
jącymi się do kolejnych zmian stanowią
znaczącą grupę potencjalnych pacjentów.
Ryzyko wkalkulowane w służbę
Po niedawnej tragedii w Afganistanie,
kiedy w wyniku wybuchu miny pułapki
poległo trzech polskich żołnierzy, a jeden
został ciężko ranny, szef resortu obrony
Bogdan Klich, odwiedzając z premierem
kontyngent, zapewniał, że podejmuje
wszelkie starania, by służba na misjach by-
ła coraz bezpieczniejsza. Kontyngent otrzy-
W ŁO D Z I M I E R Z K A L E TA
muje już śmigłowce, wkrótce dolecą kolej-
ne Rosomaki, później przyjdzie czas na le-
piej opancerzone samochody patrolowe. Przez ostatnie dwa lata
Polacy zgromadzeni mają być w jednej pro-
wincji, Ghazni, co także wzmocni ich bez-
wojskowa służba zdrowia
pieczeństwo. Dostosują również taktykę zrobiła więcej dla żołnierzy niż
i technikę do nowych warunków.
Nie trzeba być ekspertem, by wiedzieć, przez wcześniejszą dekadę.
że przeciwnik także szuka coraz skutecz- Dotyczy to zwłaszcza osób,
niejszych sposobów ataku. – To walka nie
tylko na karabiny, ale też na intelekty które doznały urazu lub
– uważa gen. bryg. Grzegorz Buszka, do-
wódca kontyngentu w Afganistanie. Mi-
zachorowały, wykonując
mo najlepszego, coraz nowocześniejszego zadania za granicą.
wyposażenia i skuteczniejszej taktyki, nie
da się do końca wykluczyć nieszczęść. Żoł-
Poszkodowani na misjach
nierzom w Afganistanie i w innych misjach twierdzą, że można i powinno
zawsze będzie towarzyszyć ryzyko śmier-
ci czy uszczerbku na zdrowiu. się zrobić dla nich
Ważne, by mieli przy tym pewność, że
jeśli dojdzie do nieszczęścia otrzymają
jeszcze więcej.
szybką i skuteczną pomoc, a po powrocie
do kraju odpowiednią opiekę medyczną.
Zwłaszcza jeśli z powodu choroby czy in-
walidztwa będą zmuszeni odejść z armii.
– Żołnierze wracający z misji twierdzą, że
US DOD

świadomość, iż w sytuacji krytycznej nie

zostaną sami, na łasce losu, wpływa na mo-

16 Polska Zbrojna nr 37/2008

 ||
ZAPIS FORUM
ZAPIS | | |
FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY ||
KULISY PORADY
PO SŁUŻBIE| |
PO SŁUŻBIE ||
HISTORIAHISTORIA | | ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA || |
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO

jki i za darmo

Tam, gdzie wysyłamy kontyngenty, ryzyko ranienia,

nawet śmiertelnego, lub choroby zawsze jest większe
niż na poligonie w kraju

nr 37/2008 Polska Zbrojna 17

AAAAAAASŁUŻBA
WOJSKO
FORUM PROBLEM
AAAAAAAA
ZDROWIA
KAŻDY ŻOŁNIERZ musi mieć pewność, że w sytuacji, gdy będzie ranny lub kontuzjowany,
wojsko nie pozostawi go samego, nawet gdyby musiał zdjąć mundur.
rale, podbudowuje psychicznie – podkre-
śla płk Tichoniuk.
Badania w każdym szpitalu
Po latach zaniedbań i zaniechań w woj-
skowej służbie zdrowia opracowany w In-
spektoracie Wojskowej Służby Zdrowia
scenariusz stawiania służby z głowy na no-
gi obejmuje m.in. rozwiązania mające za-
pewnić lepszą opiekę żołnierzom i pracow-
nikom poszkodowanym podczas misji. Pół-
tora roku temu w sejmie rozpoczęło się pro-
cedowanie zmian w ustawie o świadcze-
niach zdrowotnych finansowanych ze środ-
ków publicznych dla żołnierzy, którzy do-
znali urazu lub zachorowali w czasie peł-
nienia służby poza granicami państwa.
Nowe rozwiązania miały zapewnić gru-
pie osób, której nie udało się wyjść cało
z zagranicznej służby, prawo do bezpłat-
nych świadczeń medycznych po powrocie
do kraju. I to w każdym szpitalu – wojsko-
wym i cywilnym. O każdej porze roku,
miesiąca i dnia, poza kolejnością i za dar-
mo. Nieliczni posłowie, początkowo prze-
ciwni tym zmianom, uznali, że nowe zapi-
sy sankcjonowałyby sprzeczną z prawem
nierówność obywateli w dostępie do opie-
ki lekarskiej. Do zmiany zdania przekona-
ły ich argumenty o rażącej, wyjątkowo nie-
współmiernej nierówności zagrożeń dla ży-
cia i zdrowia pomiędzy żołnierzami wal-
czącymi w Afganistanie a pracownikami
cywilnych firm krajowych.
– Zmiany w ustawie weszły w życie
w połowie 2007 r. Dwa miesiące później
zaczęło obowiązywać rozporządzenie
MON, opracowane wspólnie z ministrem
zdrowia, regulujące szczegółowe procedu-
ry tej pomocy – mówi gen. bryg. Andrzej
Wiśniewski, szef Inspektoratu Wojskowej
Służby Zdrowia.
Nowe przepisy stanowią, że żołnierze
i pracownicy poszkodowani podczas zadań
służbowych poza granicami państwa są
uprawnieni do zgodnych z ustawą świad-
18 Polska Zbrojna
BOGUSŁAW POLITOWSKI
EKSPERT
Kmdr Andrzej
Zabielski,
szef Oddziału
Lecznictwa
i Profilaktyki IWSZ:
– Chcemy być postrzegani jako instytu-
cja „aż do bólu” nastawiona na niesie-
nie wyspecjalizowanej pomocy medycz-
nej żołnierzom poszkodowanym pod-
czas zagranicznych misji. Inspektorat
zrobił dużo, by lecący na misję byli spo-
kojni, że gdy stanie się coś złego, nie
odwrócimy się do nich plecami.
Niektóre szpitale cywilne nie respektu-
ją przywilejów tej grupy żołnierzy w do-
stępie do badań. Tak być nie może!
Przepisy normujące te kwestie nie są
wymysłem wojska. Reguluje je ustawa,
którą wszyscy muszą przestrzegać.
Dlatego żołnierz, któremu odmówiono
wykonania badań specjalistycznych,
powinien natychmiast interweniować.
U dyrektora szpitala lub w oddziale
NFZ. Nie ma żadnego określonego limi-
tu finansowego, a tym bardziej sugestii,
by żołnierzom dawać najtańsze mate-
riały ortopedyczne czy leki. Jest wręcz
przeciwnie. Postulujemy, by były to np.
najlepsze protezy, do jakich dostęp ma
szpital. Ale nie mają to być materiały
najgorsze czy najtańsze. W końcu to nie
szpital, ale wojsko refunduje wydatki.
Dotyczy to również lekarstw.
czeń opieki zdrowotnej na podstawie do-
kumentu potwierdzającego przysługujące
uprawnienia. Tym dokumentem jest legi-
tymacja wystawiana przez szefa IWSZ na
wniosek osoby uprawnionej.
Praktyka przeciw prawu
W myśl ustawy z 27 sierpnia 2004 r.
o świadczeniach opieki zdrowotnej finan-
sowanych ze środków publicznych upraw-
nieni żołnierze lub pracownicy korzystają
poza kolejnością ze świadczeń w szpita-
lach oraz specjalistycznych w ambulato-
riach w zakresie leczenia urazów i chorób
nabytych podczas misji. Nie wymaga się
przy tym od nich skierowania na wizytę
u specjalisty. Świadczenia są udzielane tak-
że po zwolnieniu ze służby lub ustaniu
umowy o pracę. Wydatki na ten cel pokry-
wane są z budżetu MON.
Poszkodowanym podczas misji przysłu-
guje również bezpłatne zaopatrzenie w le-
ki umieszczone w wykazach leków podsta-
wowych i uzupełniających oraz leki recep-
turowe na czas leczenia. Mają też prawo do
bezpłatnych wyrobów medycznych, takich
jak przedmioty ortopedyczne i środki po-
mocnicze. – Każdy ze zgłaszających się do
inspektoratu żołnierzy otrzymuje legityma-
cję uprawniającą go do korzystania z bez-
płatnych świadczeń medycznych w szpita-
lach i przychodniach na terenie Polski – za-
pewnia kmdr Andrzej Zabielski, szef Od-
działu Lecznictwa i Profilaktyki w IWSZ.
Oficerom w inspektoracie zależy na
upowszechnieniu znajomości nowych
przepisów. Jak dotąd bowiem po legity-
macje zgłosiło się nieco ponad 30 żoł-
nierzy. Możliwe, że niektórzy nie wie-
dzą jeszcze o nowych rozwiązaniach i nie
znają trybu postępowania niezbędnego
do nabycia uprawnień do darmowego le-
czenia poza kolejnością.
Daniel Kubas, prezes Stowarzyszenia
Rannych i Poszkodowanych w Misjach Po-
kojowych poza Granicami Kraju, przyzna-
je, że zaskoczyła go szybkość, z jaką
uchwalono nowelizację ustawy o świad-
czeniach opieki zdrowotnej ze środków pu-
blicznych. Uważa, że to dobra prognoza,
bo opieka nad „misjonarzami” poszkodo-
wanymi podczas służby jest wciąż zbyt ma-
ła. – Mimo legitymacji mamy wciąż kło-
poty z dostępem do specjalistycznych ba-
dań – mówi. Kolejny raz okazuje się też,
że praktyka nie nadąża za przepisami. Nie
chodzi tylko o to, że poszkodowanym trud-
no wyegzekwować przywileje. Lekarstw,
które muszą przyjmować, nie ma często na
liście leków podstawowych. Nie najlepszy
też jest standard otrzymywanych protez. To,
co oferują armie naszych sojuszników, po-
zwala ich poszkodowanym na w miarę nor-
malne życie. Nasi żołnierze muszą zado-
walać się tańszymi odmianami protez, któ-
rym daleko do zachodnich nowinek.
Oficerowie w inspektoracie są jedno-
myślni: podniesienie standardów opieki
zdrowotnej nad żołnierzami, którzy w służ-
bie dla kraju, choć poza jego granicami,
zostali kontuzjowani bądź są inwalidami
– to dla armii najważniejsze zadanie. Czas
zweryfikuje i tę deklarację. 
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
nr 37/2008
 ||
ZAPIS FORUM
ZAPIS ||
FORUM NA ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU |
WOJSKO KULISY ||
PORADY PORADY
PO SŁUŻBIE| |
PO SŁUŻBIE ||
HISTORIAHISTORIA | | ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA|| |
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO
NA CELOWNIKU
AAAAAAA AAAAAAAA
W jakim stopniu WAT
wspiera proces moderni-
zacji Wojska Polskiego?
– To jedno z naszych sta-
tutowych zadań.

Znacie więc odpowiedź

na pytanie: jak wyposa-
żyć polskich żołnierzy,
by byli dobrze przygoto-
wani do działania w miej-
scach, do których kierują
ich politycy?
– Metodyczne podejście do
sprawy wymaga, aby już na
początku zdefiniowane zosta-
ły zdolności, jakie powinny
osiągnąć siły zbrojne. Wynika-
ją one z doktryn wojskowych,
z wizji zaangażowania w misje,
itd. Nie nam je ustalać, ale fak-
tycznie – jesteśmy częścią syste-
mu pozyskiwania uzbrojenia GEN. BRYG. DR HAB. INŻ.
i sprzętu, bo tak ustalił minister
obrony w decyzji o powołaniu ZYGMUNT MIERCZYK,,
Rady Uzbrojenia i Zespołu Na-
ukowo-Przemysłowego. komendant -rektor
Wojskowej Akademii Technicznej

CZY WASZA ARMI

TO KUPIŁA?
Teraz każdemu etapowi procedury po-
zyskania sprzętu i uzbrojenia towarzy-
szy opinia rady…
– Jej częścią jest zespół naukowo-prze-
mysłowy, w którym zasiadają przedstawi-
ciele uczelni, innych instytucji naukowych
i przemysłu obronnego. Zadaniem zespo-
łu jest podpowiadanie resortowi, co i dla-
czego wojsko powinno kupować. Tak po-
myślana Rada Uzbrojenia to miejsce, gdzie
ścierają się poglądy gestorów, konstrukto-
rów i producentów. Jej powstanie jest za-
sługą wizjonerów sprzed kilku lat, którzy
na grunt polski przenieśli doświadczenia
amerykańskie i brytyjskie.
Nie odnosi Pan wrażenia, że zalecenia
zespołu i ekspertów WAT są jednak
ignorowane?
– Nie jesteśmy w sugestiach dogma-
tyczni, ale też nie sposób ich ignorować.
WAT zatrudnia przecież ponad tysiąc pra-
cowników merytorycznych, którzy od ra-
na do wieczora myślą o nowoczesnych
technologiach i systemach uzbrojenia. Ta-
kiego potencjału ekspercko-analityczne-
go nie ma żadna instytucja w Polsce.
W akademii pozostały jedyne w kraju ze-
społy naukowców, którzy dysponują spe-
cyficzną wiedzą o systemach uzbrojenia
klasycznego i rakietowego. Ich doświad-
czenia w automatyce oraz systemach do-
wodzenia i kierowania ogniem przekłada-
ją się na pozyskiwanie nowego uzbroje-
nia. Korzystając z ich osiągnięć, zakłady
w Grudziądzu proponują już nie tylko po-
lonizację tych systemów, ale występują
z nowymi pomysłami.
To jak to się dzieje, że mimo konsulto-
wania założeń taktyczno-technicznych
(ZTT) z ekspertami gestorzy sprzętu
próbują niekiedy pozyskać sprzęt o ce-
chach nieoferowanych przez żadnego
producenta?
– Osoby tworzące ZTT czy specyfika-
cje istotnych warunków zamówienia
(SIWZ) chętnie korzystają z internetu.
Ściągają foldery konkurencyjnych firm.
W jednym podpatrzą odporność pancerza,
w drugim przebijalność amunicji, trzeci
zaimponuje im zasięgiem ognia, a czwar-
ty zainspiruje szybkością i pływalnością.
Po dodaniu tych cech otrzymają pojazd
wirtualny, technicznie niewykonalny.
W technice obowiązuje zasada „coś za
coś”. Najlepszy przykład – pływalność
Rosomaków uzyskano kosztem odchu-
dzonego opancerzenia.
Niestety, nasze wojsko zbyt rzadko ku-
puje sprzęt innowacyjny. W przetargach
jedynym lub koronnym czynnikiem de-

20 Polska Zbrojna nr 37/2008

 | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | | | |

cydującym o wygranej jest cena. Nie
denerwuje to Pana?
– Z zawartością SIWZ faktycznie
mamy problemy. Nie widzę przeciw-
wskazań, by najważniejszym kryte-
rium ocen pozostała cena, pod warun-
kiem że w SIWZ dokładnie określi-
my pożądane parametry poszukiwa-
nego sprzętu. Nie pod jakiegoś pro-
ducenta, ale wskazując, co chcemy
uzyskać – konkretną odporność, za-
sięg, pole widzenia. Jednak aby tak
konkretnie spisać kryteria SIWZ,
trzeba mieć wiedzę fachową.
Skąd dowódcy mają ją czerpać?
Większość gestorów sprzętu
w WL i SP kończyła szkoły ofi-
cerskie, gdzie przedmioty zwią-
zane z eksploatacją sprzętu by-
ły traktowane marginalnie.
– Gestorzy mają w podporząd-
kowaniu zespoły specjalistów, ale
– niestety – w wielu przypadkach
wywodzą się oni z grona ofice-
rów o na ogół mało technicznym
rodowodzie. Kiedyś, kończąc
WSO, podporucznicy zdoby-
żynierskiej, na przykład na temat propaga-
cji fal radiowych. Dowódca nieznający za-
sad pracy urządzeń radiowych wyłączy te-
lefon satelitarny, uznając że jest niespraw-
ny. Tak przecież bywało. Uważam, że po-
winniśmy wrócić do kształcenia inżynier-
skiego w szkołach oficerskich. Tak dzieje
się w Dęblinie, na kierunku lotnictwo i ko-
smonautyka. Ale WSOWL kształci na kie-
runku zarządzanie. Dobrze, że w WAT
znów mamy podchorążych, którzy w przy-
szłości będą oficerami z dobrym politech-
nicznym wykształceniem.
Czy widzi Pan jakiś sposób na szybkie
wdrażanie osiągnięć laboratoryjnych
naukowców do arsenału jednostek woj-
skowych, i to nie w jednostkowym eg-
zemplarzu, tak jak w przypadku prze-
ciwlotniczej Loary?
– Kluczem do sukcesu jest tu zapotrze-
bowanie wojska. Jeśli resort obrony „za-
mówi” noktowizory dla kilku batalionów,
to zainteresuje tym przemysł, który podej-
mie prace badawczo-rozwojowe – żaden
szanujący się zakład nie chce produkować
towarów odstających od standardów ryn-
kowych. Tak się dzieje już w przypadku
sne, programowalne, przenośne; wyposa-
żenie indywidualne żołnierza. A oprócz te-
go – jeśli mamy uczestniczyć w misjach
– pozyskujmy to, co jest tam potrzebne. Po-
trzebne będą systemy dowodzenia i łącz-
ności. W przyszłości każdy pojazd, każ-
dy żołnierz, stanie się elementem siecio-
centrycznego pola walki. Pole walki zdo-
minuje informatyka i informacja, a pierw-
sze uderzenia następować będą w cyber-
przestrzeni.
Czy należy słuchać zwolenników „prze-
skoku generacyjnego”? W jakim stop-
niu to hasło jest wykonalne, a w jakim
jest propagandą, nowomową, pobożnym
życzeniem?
– Słowo „przeskok” kojarzy się z gwał-
towną zmianą, a tu chodzi o proces – z na-
tury stopniowy – wymiany uzbrojenia. Nie
wierzę, że uda się dokonać takiego przesko-
ku całością sił zbrojnych, bo lotnictwo ma-
my takie, na jakie nas stać. Su-22 oraz
MiG-29 jeszcze będą eksploatowane. Tak
samo będziemy modernizować BWP-1
i jeszcze długo ćwiczyć w Leopardach oraz
Twardych. Wielu systemów uzbrojenia nie
można – także dlatego, że nas nie stać – za-

IA
wali tytuł zawodowy inżyniera. kamer termowizyjnych. Polski przemysł mienić na nowsze. Ale są dziedziny, w któ-
IEWSKI (2)

Inna sprawa, że był to „dyplom przeskoczył w termowizji dwie generacje rych przeskoku generacyjnego możemy do-
resortowy”. Dostawali wtedy sprzętu. Dziś wojsko i straż graniczna konać. Przykładem jest termowizja czy
JAROSŁAW WIŚN

niezbędną wiedzę techniczną, w większości posługują się urządzeniami
w tym porcję matematyki i fi- I lub II generacji, z pojedynczym detekto-
zyki. Od pewnego czasu rem lub linijką detektorów z mechanicz-
znaczna część oficerów rekru- nym układem skanującym i skomplikowa-
tuje się z kierunku zarządza- nym układem optycznym, ważącymi kil-
nie. Ponadto w WAT przez pięć kanaście kilogramów. Tymczasem na pod-
lat nie kształciliśmy podchorążych. Powsta- stawie projektu opracowanego w WAT mo-
ła luka kadrowa, która w przyszłości da żemy w kraju budować termocelowniki na
o sobie dotkliwie znać w służbie inżynie- broń strzelecką. Jeszcze na etapie prototy-
ryjno-lotniczej (SIL), w wojskach radio- pu i serii informacyjnej, ale jeśli wojsko po-
technicznych, łączności, służbach informa- stanowi wyposażyć żołnierzy w taki ce-
tyki, uzbrojenia, topografii i elektronice. lownik, produkcję można rozwinąć i uda
Okaże się np., że mało kto zna się w woj- się osiągnąć nową jakość, tak w indywidu-
sku na technologii GPS, więc nie można alnym uzbrojeniu żołnierza, jak i w poten-
przygotować poprawnej specyfikacji dla cjale wytwórczym przemysłu.
aparatów bezpilotowych.
Jakie, Pana zdaniem, powinny być przy-
Bolączką systemu doskonalenia kadry szłe kluczowe zdolności operacyjne Woj-
dowódczej wydaje się być i to, że nie wy- ska Polskiego?
syła się oficerów na kursy aktualizujące – Prezydent i premier zaakcentowali
wiedzę techniczną. ostatnio znaczenie zdolności obronnych.
– Boleję nad tym, że podupada znajo- Zgadzam się, że trzeba inwestować w te ro-
mość podstawowych problemów techniki. dzaje uzbrojenia, które odstraszą potencjal-
Nie mówię o rozwiązywaniu równań róż- nego przeciwnika: broń przeciwlotniczą,
niczkowych, ale o zasadniczej wiedzy in- przeciwpancerną, pola minowe – nowocze-
Boleję nad tym, że podupada
znajomość podstawowych problemów
techniki. Nie mówię o rozwiązywaniu
równań różniczkowych,
ale o zasadniczej wiedzy inżynierskiej
technologie pojazdów bezzałogowych, sys-
temy dowodzenia i łączności. W wielu dzie-
dzinach polscy specjaliści nie ustępują kon-
cepcyjnie kolegom z państw bogatszych.
Jesteśmy tylko słabsi od nich technolo-
gicznie. Nasze firmy produkujące sprzęt
łączności z Harrisem czy Thalesem kon-
kurencji nie wygrają.
– Za to uczestniczą w projekcie Europej-
skiej Agencji Obrony dotyczącym budowy
radiostacji sterowanej programowo i ich
wiedza jest tam bardzo przydatna. Jakie bę-
dą ostateczne efekty współpracy – czy po-
wstanie polskie radio, czy produkt europej-
ski – czas pokaże. Uczestniczymy też w in-
nych projektach EAO – SNIPOD (wykry-
wanie strzelców wyborowych) i FABIOLA
(wykrywanie skażeń biologicznych) oraz
projektach UE – TERAEYE (widzenie
przez ściany za pomocą promieniowania
terahercowego), programu mającego do-
prowadzić do stworzenia wielospektralne-
go pola obserwacyjnego. Uważam, że nie-
które systemy uzbrojenia powinniśmy roz-
wijać i wytwarzać w kooperacji, tworząc
rynek zdolny wchłonąć większą ilość
sprzętu wojskowego. Wierzę, że takie po-
dejście otworzy rynki zagraniczne. Bo
pierwsze pytanie, jakie zadaje klient zakła-
du zbrojeniowego, brzmi: „Czy wasza ar-
mia to kupiła?. 
Rozmawiał Artur Goławski

nr 37/2008 Polska Zbrojna 21

AAAAAAA PROFESJONALIZACJA
WOJSKO AAAAAAAA

ROMAN PRZECISZEWSKI

PROGRAM POD SPECJ

JANUSZ GROCHOWSKI

Profesjonalizacja armii oznacza konieczność wdrożenia nowego systemu przygotowania

kadr. Do jego opracowania przymierza się m.in. Centrum Szkolenia Sił Powietrznych
w Koszalinie. Z pewnymi wątpliwościami i pytaniami...
Z perspektywy Warszawy wszystko Przeciwlotniczej, tłumaczono, że nowy
jest jasne: skoro wojsko rezygnuje z po- czas stawia nowe wyzwania. Oficerów
boru i przechodzi na zawodowstwo, to przeciwlotników było przecież jak na
musi się zmienić również system szko- lekarstwo i ich wykształcenie stanowi-
lenia żołnierzy. – Prace nad nim są dale- ło potrzebę chwili. Gdy 11 lat temu
ce zaawansowane – krótko i optymistycz- w Wyższej Szkole Oficerskiej Wojsk
nie kwitują sprawę w Sztabie General- Obrony Przeciwlotniczej, kontynuują-
nym WP. Tymczasem w koszalińskim cej dzieło OSAP, odbywała się ostatnia
Centrum Szkolenia Sił Powietrznych ka- promocja, mówiono podobnie. Ofice-
dra jest pewna, że kolejny raz czekają ją rów przeciwlotników podobno było jed-
duże zmiany i nowe zadania. nak już w sam raz. Oficjalnie odnoto-
To przekonanie nie bierze się z nicze- wano jedynie, że Koszalin wykształcił
go. Gdy równo 60 lat temu na ul. Woj- do tej pory ponad 4500 oficerów i wyż-
ska Polskiego 66 swą działalność inau- szą szkołę wojskową przeformowano
gurowała Oficerska Szkoła Artylerii w Centrum Szkolenia Wojsk Lotniczych
i Obrony Powietrznej. W 2004 r. – wraz
ze zmianą WLOP na Siły Powietrzne
– na ul. Wojska Polskiego 66 pojawił się
nowy szyld. Jednak centrum nadal po-
zostawało miejscem przygotowania kadr
w specjalnościach przeciwlotniczych,
radiotechnicznych, rozpoznania i walki
elektronicznej dla wszystkich rodzajów
sił zbrojnych.
Suche liczby
– Rok temu przeszkoliliśmy 3700
żołnierzy. Blisko 2700 z nich to byli
żołnierze niezawodowi – dopowiada
ppłk Włodzimierz Pigoń, zastępca ko-

22 Polska Zbrojna nr 37/2008

 ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA|| ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY
PORADY PORADY
PO SŁUŻBIE
JALNYM NADZOREM
mendanta. Suche fakty, suche liczby,
ale często wieloznaczne. Niejedno-
krotnie dotyczą bowiem również żoł-
nierzy z poboru, o których już nieba-
wem trzeba będzie zapomnieć. W tym
miejscu pojawia się pytanie, co dalej
z centrum? W komendzie nie mają
wątpliwości, że o nowym obliczu pla-
cówki przede wszystkim będzie decy-
dować profesjonalizacja. Słychać też
głosy, że być może pewien wpływ na
funkcjonowanie CSSP mogą mieć...
amerykańskie Patrioty.
– Jeżeli już zaczną wchodzić do pol-
skiego wojska, to najprawdopodobniej
właśnie my zostalibyśmy włączeni do
szkolenia ich obsług bojowych. Cho-
ciażby z tego względu, że nikt inny
nie ma tak dużego doświadczenia
nr 37/2008
|
||
PO SŁUŻBIE| |
HISTORIAHISTORIA ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY ||
w przygotowywaniu specjalistów
przeciwlotników – głośno analizuje
płk Krzysztof Żabicki, komendant
centrum. Potem jednak temat ucina:
– Na razie to kwestia przyszłości.
Obecnie największe wyzwanie to
przejście armii na zawodowstwo.
Nisko ustawiona poprzeczka
Przesądzone jest jedno: wraz z końcem
poboru zniknie szkoła młodszych spe-
cjalistów, obecnie przygotowująca żoł-
nierzy służby zasadniczej w 17 specjal-
nościach. Zgodnie z rozkazem dowód-
cy Sił Powietrznych jej miejsce zajmie
ośrodek szkolenia podstawowego i spe-
cjalistycznego, do którego z cywila tra-
fiać zaczną kandydaci na szeregowych
zawodowych. Czy będą jednak lepszy-
| |
ŚWIAT TO I OWO || |
SYLWIA GUZOWSKA
Płk Krzysztof Żabicki, komendant
CSSP: – Od nas, proponowanych
przez centrum warunków socjalnych,
metod szkolenia na pewno będzie zależała
akceptacja służby zawodowej przez mło-
dych ludzi...
CSSP
PO TRZYMIESIĘCZNYM PRZESZKOLENIU
podstawowym, przysiędze i egzaminach, pod-
czas których nie będzie najmniejszej taryfy
ulgowej (przyjmuje się, że sprawdzianów nie
zaliczy co czwarty szeregowy), najlepsi roz-
poczną szkolenie specjalistyczne. W zależno-
ści od specjalizacji ma ono trwać od trzech
do sześciu miesięcy.
mi słuchaczami? Opinie na ten temat
nie są jednoznaczne. Ppłk Bogdan Ba-
raniak, szef wydziału dydaktycznego,
przewiduje, że przygotowanie żołnierzy
z wyboru, a nie z poboru do służby
w danej specjalności może okazać się
znacznie trudniejsze niż dotychczas.
Z prozaicznego powodu – obecnie zde-
cydowana większość wcielanych do
CSSP żołnierzy ma średnie wykształ-
cenie, podczas gdy kandydatowi na sze-
regowego zawodowego oprócz odpo-
wiedniej sprawności fizycznej stawia się
wymóg ukończenia tylko gimnazjum.
– Poprzeczka została ustawiona zbyt
nisko. Chłopak legitymujący się zale-
dwie świadectwem ukończenia gimna-
zjum nie da sobie u nas rady. I dlate-
go kandydat na szeregowego zawodo- 
Polska Zbrojna 23
AAAAAAA PROFESJONALIZACJA
WOJSKO AAAAAAAA
wego przyjmowany do CSSP na pew-
no będzie musiał mieć za sobą przy-
najmniej szkołę zawodową – wierzy
ppłk Jerzy Ostapko, szef zespołu ba-
dań metodyki nauczania.
Zdaniem kadry CSSP, właśnie m.in.
obniżenie wymagań wobec kandydatów
na żołnierzy zawodowych wpłynęło na
decyzję o wydłużeniu czasu szkolenia
ogólnowojskowego. Dziś szeregowy
służby zasadniczej programowo musi
np. zaliczyć 147 godzin „zajęć podsta-
wowych”, ale już kandydat na szerego-
wego zawodowego będzie ich miał po-
nad 450 i przysięgę złoży dopiero po
Nowy, pilotażowy program szkolenia szeregowych
zawodowych ruszy już w listopadzie, zaraz po przyjęciu
ostatnich żołnierzy z poboru
trzech miesiącach pobytu w CSSP.
Ppłk Baraniak ukonkretnia:
– W okresie pierwszych trzech mie-
sięcy służby będziemy realizować szko-
lenie zapoznawcze, indywidualne
i końcowe. Zakończy się ono teoretycz-
nym oraz praktycznym sprawdzianem.
Ci żołnierze, którzy je zaliczą, otrzy-
mają odpowiedni certyfikat i skierowa-
nie na kolejny etap szkolenia, tym ra-
zem specjalistycznego. Jeżeli ktoś eg-
zamin obleje, pożegna się z centrum
i otrzyma propozycję zasilenia Naro-
dowych Sił Rezerwy.
Nowe wyzwania, stare potrzeby
Zaskakujące może być to, że nowy,
pilotażowy program szkolenia szere-
gowych zawodowych ruszy już w... li-
stopadzie, zaraz po przyjęciu ostatnich
24 Polska Zbrojna
żołnierzy z poboru. Ppłk Pigoń odsła-
nia kulisy służbowych zamierzeń: to
wcielenie będzie bardzo duże, na pew-
no kilkusetosobowe. Zadaniem kadry
centrum będzie wyselekcjonowanie
spośród niego 40 najlepszych kandyda-
tów na szeregowych zawodowych.
Oczywiście każdy z tych wybrańców,
chociaż z poboru, musi być – zgodnie
z rozporządzeniem ministra obrony na-
rodowej – zainteresowany pobytem
w wojsku przynajmniej dwa lata. Za-
kłada się, że 25 z nich będzie szkolo-
nych w specjalnościach Sił Powietrz-
nych, a 15 w specjalnościach niezbęd-
ROMAN PRZECISZEWSKI
Ppłk Włodzimierz
Pigoń, zastępca ko-
mendanta CSSP: – Rok temu
przeszkoliliśmy 3700 żołnie-
rzy, z czego 2700 to żołnierze
CSSP
niezawodowi...
nych Wojskom Lądowym. Po trzymie-
sięcznym przeszkoleniu podstawowym,
przysiędze i egzaminach, podczas któ-
rych nie będzie najmniejszej taryfy
ulgowej (przyjmuje się, że sprawdzia-
nów nie zaliczy co czwarty szeregowy),
najlepsi rozpoczną szkolenie specjali-
styczne. W zależności od specjalizacji
ma ono trwać od trzech do sześciu mie-
sięcy. Ponownie zakończą go egzami-
ny, których zdanie będzie gwarantować
zdobycie kolejnego certyfikatu, tym ra-
zem otwierającego drogę do podpisa-
nia kontraktu na pełnienie służby zawo-
dowej w jednostce wojskowej.
– I właśnie w niej nastąpi najlepsza
weryfikacja umiejętności zdobytych
w naszym centrum. Będziemy zbierać
wszystkie uwagi i wnioski z garnizo-
nów, by przed końcem listopada przy-
szłego roku do programu pilotażowego
wnieść niezbędne poprawki – kontynu-
uje ppłk Pigoń.
Realizacja programu będzie przebie-
gać pod ścisłym nadzorem dydaktyków
centrum oraz przełożonych z różnych
szczebli. Jest to logiczne, zważywszy,
że w ciągu najbliższych miesięcy – nie-
mal z marszu – trzeba stworzyć całko-
wicie nowy system szkolenia, zapew-
niający siłom zbrojnym pozyskiwanie
niezbędnych specjalistów zawodowców.
W CSSP kandydat na szeregowego za-
wodowego będzie miał pierwszą stycz-
ność z wojskiem i jego realiami. Płk Ża-
bicki podkreśla więc, że „od nas, pro-
ponowanych przez centrum warunków
socjalnych, metod szkolenia na pewno
będzie zależała akceptacja służby zawo-
dowej przez młodych ludzi”.
– Sęk w tym, że nowym wyzwaniom
towarzyszyć będą stare potrzeby – doda-
je jeden z oficerów. Chodzi mu o to, że
o ile warunki socjalno-bytowe propono-
wane przez CSSP są naprawdę dobre,
o tyle bezpośredni dostęp do sprzętu, któ-
ry szeregowy zawodowy miałby obsłu-
giwać w jednostce po przeszkoleniu
w CSSP, jest co najmniej dyskusyjny.
– Oczywiście, że szkolimy operato-
rów i obsługi sprzętu bojowego, który
jest w wyposażeniu jednostek różnych
rodzajów wojsk. Ale robimy to na pro-
totypach, które nie uwzględniają wpro-
wadzonych zmian modernizacyjnych.
Oznacza to, że szeregowy zawodowy po
ukończeniu przeszkolenia w CSSP nie
do końca będzie przygotowany do pra-
cy na sprzęcie – przyznaje nasz rozmów-
ca i opowiada o symulatorze do szkole-
nia przeciwlotników, zaprezentowanym
niedawno w Koszalinie przez Ameryka-
nów: – Szkolenie na nim było fascynują-
ce zarówno dla kadry, jak i żołnierzy...
Symulator – znajdujący się m.in. w wy-
posażeniu podobnego ośrodka szkolenia
armii rumuńskiej – ponoć jest jednak dla
nas za drogi. Co prawda padały propo-
zycje, że można by go spłacić np. szko-
leniem przeciwlotników krajów nadbał-
tyckich, lecz pomysł nie wypalił. Cen-
trum na ul. Wojska Polskiego 66 w Ko-
szalinie czekają zatem przemiany w do-
brze znanym już stylu: zrobić jak najwię-
cej jak najmniejszym kosztem. 
roman.przeciszewski@redakcjawojskowa.pl
nr 37/2008
 ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU ||
WOJSKO KULISY
PORADY PORADY
PO SŁUŻBIE ||
Paradoksem jest, że w Afganistanie najlepsi, znakomicie wyszkoleni i najnowocześniej wyposażeni
żołnierze świata giną od ładunków produkowanych przez analfabetów.
WIEDZA, KTÓRA
RATUJE ŻYCIE
US DOD
ina pułapka w Afga-
nistanie nie kosztuje
nic. Wystarczy pora-
dziecką minę prze-
ciwpiechotną czy
przeciwpancerną de-
likatnie wykopać i z jednego miejsca
przenieść bliżej bazy, na drogę, po któ-
rej jeżdżą lub przechodzą żołnierze.
Zniszczenie HMMWV wymaga wtedy
zainwestowania w jedną baterię 9 V. In-
nym razem wystarczą stary pocisk arty-
leryjski wkopany w drogę, kawałek cien-
kiego przewodu elektrycznego, bateria
i złamany na połowę brzeszczot lub dwa
kawałki izolowanej od siebie folii alumi-
niowej. Koło jadącego samochodu miaż-
dży folię, zamykając obwód prądu. Do
zapalnika płynie impuls elektryczny. Za-
palnik detonuje pocisk. Wart setki tysię-
cy dolarów lub kilka milionów pojazd
wylatuje w powietrze. Zamienia się
w dymiący złom. Ginie kilku ludzi.
OCZY DOOKOŁA GŁOWY
Trwają przygotowania czwartej zmia-
ny polskiego kontyngentu do Afganista-
nu. Na terenie ośrodka wędrzyńskiego
poligonu utworzono punkty nauczania
dotyczące min pułapek. Musi przez nie
przejść każdy wyjeżdżający na misję.
Nieważne, kucharz, magazynier czy ko-
mandos, szeregowy czy starszy oficer.
Każdy uczestnik czwartej zmiany musi
sam się przekonać, jak łatwo można zgi-
nąć w cieniu Hindukuszu.
Na początek kilka śmiercionośnych
przedmiotów i tablic poglądowych. Ła-
nr 37/2008
|
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO
BOGUSŁAW POLITOWSKI
dunek plastyczny ukryty w leżącej przy
drodze oponie, pocisk artyleryjski ople-
ciony kawałkiem kabla z przytwierdzo-
nym telefonem komórkowym, pocisk za-
lany betonem w przydrożnym krawężni-
ku. To niektóre ze śmiercionośnych pu-
łapek. Chorąży Grzegorz Wiwatowski
prowadzi grupę żołnierzy na ścieżkę sa-
perską. – Przenosimy się na teren Afga-
nistanu – ostrzega. – Od teraz obowiązu-
je zasada: oczy dookoła głowy, zdrowy
rozsądek na pełnych obrotach. Ostrzeże-
nia nie pomogły. Wszyscy beztrosko
przeszli obok studzienki kanalizacyjnej.
Była typowa, jakich setki. Nie do końca,
jak się okazało po chwili. Terroryści
ukryli w niej sporą ilość materiałów wy-
buchowych. Dobrze zamaskowany prze-
wód elektryczny pociągnięto na pobli-
skie wzgórze. Muzułmański fanatyk z de-
tonatorem w dłoni uśmiechał się beztro-
sko, naciskając guzik. Przeżyli wszyscy,
bo to tylko szkolenie.
Chorąży jest dowódcą patrolu rozmi-
nowania w kompanii saperów 12 Bryga-
dy Zmechanizowanej. Bardzo sumiennie
prowadzi zajęcia. Dokładnie opisuje me-
tody stosowane przez terrorystów. Ostrze-
ga, przestrzega, tłumaczy. Widać, że
wkłada w to całą wiedzę, umiejętności
i serce. Być może dlatego, że podczas mi-
sji na Bałkanach napotkał już na swojej
drodze wiele niebezpiecznych ładunków,
a może dlatego, że martwi się o tych, któ-
rzy niedługo polecą w rejon wojny. A mo-
że to dlatego, że w trakcie zajęć na poli-
gon dotarła smutna wiadomość, iż wy-
buch dużej miny pułapki zabił w Afgani-
| |
||
|| |
stanie trzech naszych saperów, a jeden
ciężko ranny walczy o życie.
Grupa zatrzymuje się pod poligono-
wym wiaduktem. Podczas marszu każdy
dostrzegł cienki stalowy drucik biegnący
od drogi w górę, do przęseł mostu. – Co
innego podczas jazdy samochodem – wy-
jaśnia chorąży. Cienki drucik zerwany
przez pojazd uruchamia ładunki umiesz-
czone na wiadukcie i wkopane w drogę.
Dla celów szkolenia ładunek umieszczo-
no tylko na wiadukcie. W prawdziwej pu-
łapce materiał wybuchowy raziłby zało-
gę pojazdu z góry i z dołu.
Chorąży lekko pociąga za stalowy
drut. W tej samej chwili na przęsłach
mostu eksploduje imitator miny pułap-
ki. Twarze obserwujących to żołnierzy
tężeją. Widzą, że bardzo łatwo można
urządzić minową zasadzkę. W głowach
wielu rodzi się pytanie: jak dostrzec ta-
ki cienki drucik, jadąc szybko samo-
chodem po afgańskich wertepach, i do
tego po zmierzchu?
TERRORYŚCI ILUZJONIŚCI
Bywa, że terroryści – niczym iluzjoni-
ści – przyciągają uwagę jedną rzeczą, by
w tym czasie ukryć inną. Mały kopczyk
kamieni usypany przy drodze i wystają-
cy z niego kabel natychmiast zwracają
uwagę. Szkolący się podchodzą, ogląda-
ją, zastanawiają się, jaki głupi talib ukrył
ładunek w tak widocznym miejscu. Tyl-
ko nieliczni zorientowali się, że słabo za-
maskowana mina to atrapa, która ma
przyciągać uwagę, zatrzymać patrol. Gdy
wysoko na nasypie szkolący się żołnie- 
Polska Zbrojna 25
WOJSKO MISJE

BOGUSŁAW POLITOWSKI (3)

NA TERENIE OŚRODKA wędrzyńskiego
poligonu utworzono punkty nauczania
dotyczące min pułapek. Musi przez nie
przejść każdy wyjeżdżający na misję.
Na początek kilka śmiercionośnych
przedmiotów i tablic poglądowych.
Ładunek plastyczny ukryty w leżącej przy
drodze oponie, pocisk artyleryjski ople-
ciony kawałkiem kabla z przytwierdzo-
nym telefonem komórkowym, pocisk za-
lany betonem w przydrożnym krawężni-
ku. To tylko niektóre ze śmiercionośnych
pułapek.

rze zobaczyli sylwetki napastników, by- Chorąży powtarza uczestnikom szko- wiedzę, która ochroni innych żołnierzy.
ło za późno. Rzekoma mina okazała się lenia zasady zachowania na misji. Jest – Wiedza w Afganistanie ratuje życie
przynętą. Prawdziwym zagrożeniem by- kilka podstawowych, które należy znać tak, jak spostrzegawczość – tłumaczy
li bojownicy na wzgórzu. i przestrzegać bardziej niż przykazań. saper. – Jeśli podczas przeszukania ja-
Kolejny punkt nauczania i kolejna lek- kiegoś domostwa widzimy dziesięć te-
cja przezorności. Na przydrożnej tablicy NIE DOTYKAJ lefonów komórkowych, to każdemu żoł-
ktoś umieścił kartkę z napisem bardzo Pierwsze z nich: nie dotykaj niczego, nierzowi, nie tylko saperowi, powinno
obraźliwym dla żołnierzy ISAF. Szkolą- czego dotykać nie musisz, co wydaje się się to wydać podejrzane. Po co paste-
cy się podchodzą bliżej. Uważnie lustru- nienaturalne czy podejrzane. Drugie rzowi kóz tyle telefonów? Podobną czuj-
ją okoliczny teren. Dosyć szybko orien- przestrzega, aby nie podnosić z ziemi ni- ność musimy wykazać, gdy zobaczymy
tują się, że to pułapka. Tuż przed tablicą czego, czego się nie upuściło. kilka baterii lub zwoje elektrycznego
terroryści ulokowali w ziemi minę prze- Na dowód słuszności chorąży poka- kabla w lepiance, gdzie nie ma elek-
ciwpiechotną. Instruktor delikatnie stą- zuje leżący przy drodze ładny toporek. tryczności.
pa po ziemi, aby nie za- Bywa, że terroryści Narzędzie wygląda nie- Przykazań bezpieczeństwa jest wię-
haczyć o żaden z „wą- winnie. Wystarczył ma- cej... Żołnierz zawsze musi myśleć. Zbie-
sów” miny. Zrywa kartkę – niczym iluzjoniści ły ruch ręką przy próbie rać informacje podczas szkoleń, które
z napisem. W tej chwili
eksploduje ładunek dym-
– przyciągają uwagę jego podniesienia, aby
kawałek dalej eksplodo-
później mogą mu uratować życie. Jeżeli
się na czymś nie znam, to tego nie robię.
ny imitujący minę pułap- jedną rzeczą, by w tym wał ładunek dymu imi- Nigdy nie wchodzę tam, gdzie nie mu-
kę. Okazuje się, że ta tujący minę. szę, gdzie mi nie kazano. Wykonuję ści-
w podłożu miała odwró- czasie ukryć inną Pada pytanie, czy taki śle polecenia – chorąży cytuje z głowy
cić uwagę. Prawdziwe zagrożenie było podejrzany ładunek można rozstrzelać zasady postępowania. – Cały czas kieru-
po drugiej, niewidocznej stronie tablicy. z odległości. Pewnie, że można, jeśli chce ję się zdrowym rozsądkiem. Znam do-
Zerwanie obraźliwej kartki uruchomiło się stracić życie. Nigdy nie wiadomo prze- skonale procedury na wypadek, jeśli się
zapalnik. Nieduży ładunek urwałby rękę cież, czy podejrzana rzecz czy miejsce nie coś stanie.
niefrasobliwemu żołnierzowi ISAF. jest ładunkiem inicjującym dla innych, Czas zajęć dobiegł końca. Żołnierze
Chorąży Wiwatowski doświadczenie ustawionych wzdłuż drogi. Kilka dodat- udali się do kolejnego punktu nauczania.
zdobywał nie tylko na Bałkanach. Brał kowych ładunków może być wkopanych Na saperskiej ścieżce zobaczyli, jakie za-
także udział w kursie organizowanym w znacznej odległości, w miejscu, które grożenia czekają na nich w Afganistanie.
przez wojska amerykańskie w Niem- uznaliśmy za bezpieczne. Wiedzą, że o ile można uniemożliwić od-
czech. Tam saperzy – specjaliści od IED Jest i drugi powód, dla którego nie po- palenie miny drogą radiową, o tyle na pu-
dzielili się wiedzą zdobytą w Iraku winno się detonować pułapek. Otóż każ- łapki detonowane elektrycznie nie ma
i Afganistanie. Uczyli Polaków rozpo- da z nich, wykryta i rozbrojona przez fa- przeciwśrodka technicznego. W tym
znawać pułapki, z jakimi spotkali się pod- chowców, daje informacje o ludziach, przypadku polegać mogą tylko na sobie,
czas wojny. Niestety, wiedza ta okupio- którzy ją ustawili. Pokazuje sposób dzia- na wiedzy, spostrzegawczości, zdrowym
na była śmiercią wielu osób. Jednak do- łania oraz to, jakie materiały są w mo- rozsądku i szczęściu. 
brze jest wyciągać wnioski z jednej tra- dzie. Te informacje mogą pozwolić za-
gedii, aby ustrzec przed nią innych. trzymać sprawców, dać saperom koalicji boguslaw.politowski@redakcjawojskowa.pl

26 Polska Zbrojna nr 37/2008

 | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | | | | |
K S I Ą Ż K A

Obrona Wrocławia
„PZ” radzi
DOKUMENTY
P od koniec II wojny światowej Niemcy
przekształcili miasta takie jak Wrocław,
na techniczna wydawnictwa może nieco
rozczarować – liczne błędy merytoryczne, Legitymacja
Kołobrzeg, Poznań czy Szczecin w twierdze
bronione przez regularne wojska i miesz-
a także niestaranna oprawa graficzna mo-
gą przeszkadzać w czytaniu. (ao)
służbowa
kańców. Mimo to nie byli w stanie odeprzeć Legitymacja służbowa żołnierza zawodo-
ataków nacierającej armii radzieckiej. wego to dokument potwierdzający peł-
W trakcie szturmów i nalotów miasta nisz- nienie przez żołnierza służby wojskowej.
czono, cywilów zaś skazywano na śmierć O tym, kiedy taką legitymację się otrzy-
lub wygnanie. muje i kiedy należy ją zwrócić, informują
Tak było też w przypadku wymienionego już przepisy prawne.

W
Wrocławia, o czym możemy przeczytać rozporządzeniu ministra obrony na-
w pamiętnikach dwóch ostatnich komen- rodowej z 29 marca 2004 r. w spra-
dantów twierdzy, zawartych w książce wy- wie wojskowych dokumentów osobistych
danej przez Wydawnictwo Dolnośląskie. żołnierzy zawodowych (DzU z 19 kwietnia
Dzięki nim możemy poznać wiele mało zna- 2004 r.) czytamy, że w legitymacji bez-
nych dotąd epizodów z obrony twierdzy względnie należy umieszczać fotografię
Wrocław, wspomnienia te stanowią znako- żołnierza w mundurze z aktualnym stop-
mity dokument historyczny. Przede wszyst- niem wojskowym. Dokument wydaje się
kim pozwalają spojrzeć na wojnę oczami żołnierzom tuż po rozpoczęciu zawodowej
ludzi stojących po drugiej stronie baryka- służby wojskowej. Żołnierz zobowiązany
dy. Podczas lektury można spotkać także jest do wymiany dokumentu, gdy zmieni
wiele fragmentów, w których autorzy sta- dane personalne albo zostanie mianowa-
rają się wybielić siebie i wytłumaczyć ze ny na stopień wojskowy generała brygady
swoich decyzji, zrzucając odpowiedzial- (kontradmirała), gdyż tym samym prze-
ność na innych. Mimo to „Festung Breslau Hans von Ahlfen, Hermann Niehoff, chodzi do innego korpusu kadry zawodo-
w ogniu” jest ciekawą pozycją nie tylko dla „Festung Breslau w ogniu”, Wydawnictwo wej. Wymianie podlega także dokument
miłośnika historii Wrocławia. Jedynie stro- Dolnośląskie, Wrocław 2008. zgubiony bądź zniszczony lub też niema-
jący miejsca na kolejne wpisy.
Legitymacja powinna być przedłużana co
waszym zdaniem dwanaście miesięcy, przed upływem roku
kalendarzowego. Przedłuża się ją do
W numerze 30/2008 „Polski Zbrojnej” ukazał się artykuł „Wielkie wyzwanie” 31 grudnia roku następnego, z wyjątkiem
autorstwa Krzysztofa Plażuka. W artykule autor wspomina, że „Polski legitymacji żołnierzy, którzy podpisali kon-
kontyngent jako jedyny w czadyjskich siłach zbrojnych EUFOR będzie trakt terminowy. Żołnierzom takim
w ostatnim roku kontraktu przedłuża się
zakwaterowany w klimatyzowanych pomieszczeniach”. Z pozoru wygląda to
ważność legitymacji aż do daty wygaśnię-
jak osiągnięcie logistyczne i dbałość o żołnierzy. Jednak, kiedy się dobrze
cia umowy. Legitymację żołnierza zawo-
zastanowić, nasuwa się pytanie, czy Francja, Austria, Republika Irlandii są tak dowego unieważnia się przez przedziurko-
biednymi krajami, że nie stać ich na klimatyzowane kwatery dla swoich? wanie dwóch miejsc dokumentu. Robi się
Powszechnie wia- cych bogactwa naturalne rów mieszkalnych. Kontynuując, to w przypadku zwolnienia żołnierza z za-
domo, że klimaty- we wszystkich strefach klima- można powiedzieć, że nikt w Pol- wodowej służby wojskowej, w przypadku
zacja w afrykań- tycznych świata. Z ich doświad- sce nie znał rozwiązań, o których jego śmierci albo po wydaniu nowej legi-
skim klimacie może być bardzo czeń korzystają również armie wspomniałem, i mogłoby to być tymacji. Jeżeli legitymacja traci ważność,
niebezpieczna, powodować groź- wielu krajów. wytłumaczeniem. Jednak takie- żołnierz zawodowy może warunkowo
ne przeziębienia, anginy itp. OK, załóżmy, że koncepcja kon- go wytłumaczenia nie ma, bo otrzymać zgodę od dowódcy jednostki na
Zainspirowany wspomnianym tenerów mieszkalnych jest do- osobiście próbowałem zorgani- zatrzymanie legitymacji. Dzieje się to
wyżej artykułem, odwiedziłem bra. W takim razie, dlaczego zować dla Inspektoratu Wsparcia wówczas, gdy nabył on już uprawnienia
stronę internetową kontyngentu w wymaganiach do przetargu na Sił Zbrojnych prezentację przed- do emerytury wojskowej lub renty inwa-
austriackiego i na zdjęciach zo- ich zakup ściśle określono spo- stawicieli międzynarodowej fir- lidzkiej. Ponadto legitymację wojskową
baczyłem pięknie zorganizowany sób ich składania, eliminując my, specjalizującej się w produk- mogą zatrzymać na pisemną prośbę naj-
obóz. Rejon zakwaterowania to wszystkie inne rozwiązania? cji sprzętu, budowach campów bliżsi członkowie rodziny zmarłego żołnie-
wysokie, przestrzenne namioty, A przecież są w świecie składane pod klucz itp. dla firm wydobyw- rza zawodowego. Istnieją jednak sytu-
wykonane z materiałów najnow- kontenery mieszkalne, które czych i armii, m.in. szwajcarskiej, acje, kiedy żołnierz za zgodą swojego do-
szej generacji, całość pięknie za- z objętości transportowej konte- irlandzkiej, brytyjskiej i jeszcze wódcy, mimo iż nie kończy służby, może
cieniona. Jednym słowem camp, nera ISO dają dwa razy większą kilku z NATO i wielu z poza paktu! taką legitymację zachować. Nie ma ona
który powstał z wykorzystaniem powierzchnię mieszkalną niż te IWSZ nie był zainteresowany! już wówczas mocy dokumentu, stanowi
najnowszej wiedzy w tej dziedzi- zakupione przez Wojsko Polskie. To tylko jeden z przykładów. wartość jedynie pamiątkową. Tego typu
nie. Wiedzę, którą posiadają Nie muszę wspominać, ile taniej Osobiście mógłbym podać jesz- sytuacja nie znajduje odzwierciedlenia
profesjonalne firmy przygotowu- byłoby, gdyby transportowano cze kilka, ale czy to coś zmieni? w przepisach i jest jedynie życzliwym ge-
jące obozy dla firm eksploatują- do Czadu tylko połowę kontene- Czesław Lisiecki stem ze strony przełożonego. mks

nr 37/2008 Polska Zbrojna 27

WOJSKO NATO

NATO powołało
1 lipca fundusz
powierniczy mający
wspierać walkę
z korupcją. Polska jest
jednym z trzech
państw, którym
powierzono nad nim
opiekę.
KRZYSZTOF
WILEWSKI

undusze powiernicze istnie-

jące od 2000 r. w NATO zaj-
mowały się finansowaniem
programów niszczenia zbęd-
nej amunicji i broni oraz po-
mocą demobilizowanym
żołnierzom i pracownikom wojska
w państwach Partnerstwa dla Pokoju.
Fundusz antykorupcyjny jest pierwszym
wspierającym reformy w instytucjach
obrony narodowej.
Według Stockholm International Pea-
ce Research Institute (SIPRI) w 2006 r.
na świecie wydano na cele militarne

Profilaktyka
korupcji
900 mld euro, co daje prawie 140 euro
na każdego mieszkańca globu. Ta
ogromna rzeka pieniędzy stwarza oka-
zję do łapownictwa. Ocenia się, że oko-
ło połowy płaconych na świecie łapó-
wek towarzyszy kontraktom zbrojenio-
wym. Największy rynek odbiorców
sprzętu i amunicji tworzą kraje sojuszu
północnoatlantyckiego. Zdecydowany
prym wiodą tu Stany Zjednoczone; na
zbrojenia wydały w 2006 r. prawie
400 mld euro. Państwa sojusznicze ma-
ją różnorodne doświadczenie nie tylko
w walce, ale i w zapobieganiu zjawi-
skom korupcyjnym. Do tej pory nie by-
ło jednak programów, w których ramach
mogłyby się dzielić wiedzą między so-
bą oraz z państwami kandydującymi do
sojuszu, głównie z uczestnikami progra-
mu Partnerstwo dla Pokoju. W listopa-
dzie 2007 r. decyzją Rady Partnerstwa
Euroatlantyckiego powołano grupę ro-
boczą mającą rozwiązać ten problem.
W efekcie jej prac zaproponowano po-
wołanie funduszu powierniczego, któ-
ry miał zająć się współfinansowaniem
szkoleń dla żołnierzy i pracowników
wojska, wypracować kwestionariusz sa-
mooceny zabezpieczeń antykorupcyj-
nych oraz przygotować kompendium
najlepszych prak-
tyk stosowanych w instytu-
cjach resortów obrony.
Pierwsze natowskie fundusze powier-
nicze powstały w 2000 r. w odpowiedzi
na problem ze znalezieniem przez pań-
stwa Partnerstwa dla Pokoju pieniędzy
na niszczenie zbędnej broni i amunicji.
Okazały się strzałem w dziesiątkę, bo
dzięki zgromadzeniu 40 mln euro udało
się zniszczyć 105 mln sztuk amunicji,
2 mln granatów, 160 tys. sztuk broni ręcz-
nej, 1,5 tys. ton substancji chemicznych
(głównie paliwa rakietowego), 500 poci-
sków przeciwlotniczych, 1000 ręcznych
wyrzutni pocisków przeciwlotniczych.
Z pomocy funduszy skorzystało również
5 tys. żołnierzy i pracowników wojska,
którzy w wyniku transformacji armii da-

28 Polska Zbrojna nr 37/2008

ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
CELOWNIKU WOJSKO
NA CELOWNIKU ||
WOJSKO KULISY
PORADY PORADY
PO SŁUŻBIE ||
nego kraju mu-
sieli opuścić jej szeregi. Doceniając ich
skuteczność, NATO zdecydowało się
wykorzystać fundusze do walki z korup-
cją w państwach, które za parę lat mogą
stać się członkami sojuszu.
Spółka w trójkę
W Kwaterze Głównej NATO 1 lipca
podpisano porozumienie o utworzeniu
„Funduszu powierniczego na rzecz bu-
dowania prawości, zapobiegania korup-
cji i promowania najlepszych praktyk
w instytucjach obrony narodowej”. Jak
wyjaśnia Maciej Wnuk, który z ramie-
nia Departamentu Polityki Bezpieczeń-
stwa Międzynarodowego MON uczestni-
czył w pracach nad jego utworzeniem, za-
dania funduszu podzielić można na trzy
grupy. – Państwami wiodącymi w fundu-
szu są Polska, Wielka Brytania i Szwaj-
nr 37/2008
|
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA ||
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO
Choć projekt funduszu został opracowany w NATO w ścisłej
współpracy z ośrodkami szkoleniowymi Partnerstwa dla Pokoju
oraz z przedstawicielami organizacji międzynarodowych, to nasz
kraj był jednym z jego pomysłodawców
OWSKI
ARCIN DM
GRAFIKA: M
caria. Każdemu z nich przydzielono jed-
no zadanie. Polska nadzoruje prace zespo-
łu opracowującego kwestionariusz samo-
oceny zabezpieczeń antykorupcyjnych
w sektorze obronnym i bezpieczeństwa.
Brytyjczycy opracowują moduł szkole-
niowy, a Szwajcarzy odpowiadają za stwo-
rzenie kompendium najlepszych praktyk
antykorupcyjnych – mówi M. Wnuk.
Choć fundusz dopiero zaczął działal-
ność, w Akademii Obrony Wielkiej Bry-
tanii już odbyło się pierwsze szkolenie na
temat zapobiegania korupcji. Następne,
w NATO School w Niemczech oraz
w The Peace Support Operations Trai-
ning Centre w Bośni i Hercegowinie, za-
planowano na jesień tego roku. Nie próż-
nuje także zespół, którego pracami kie-
ruje Polska. Opracowany przezeń kwe-
stionariusz samooceny już przetestowa-
no w Bośni i Hercegowinie, w kolejce
czeka Ukraina. Na bazie zdobytych do-
| |
|| || |
świadczeń kwestionariusz i moduł szko-
leniowy zostaną dopracowane i udostęp-
nione wszystkim zainteresowanym pań-
stwom w 2009 r.
Dowód uznania
Fundusz powierniczy zainicjowany
przez Polaków, Szwajcarów i Anglików
będzie najmniejszym z natowskich fun-
duszy powierniczych. Jego budżet wstęp-
nie określono na niecałe 240 tys. euro
(składka Polski to około 20 tys. euro) i na-
wet, gdy finansowo wesprą go inne pań-
stwa NATO, to i tak nie doścignie on fun-
duszy wspierających niszczenie zbędnej
broni i amunicji (tu budżety oscylują
w granicach kilku milionów euro). To, że
będzie on najmniejszy, nie oznacza, że
najmniej ważny. Wręcz przeciwnie. – To
pierwszy fundusz powierniczy, który nie
ma zadań stricte rozbrojeniowych, a jest
nastawiony na reformy i opracowywanie
rozwiązań systemowych – wyjaśnia
M. Wnuk – NATO na szczycie w Buka-
reszcie jasno zadeklarowało, iż zapobie-
ganie korupcji w sektorze obronnym jest
w tej chwili dla sojuszu jednym z priory-
tetowych zadań, a powołanie funduszu jest
tego dowodem – dodaje.
Tym bardziej należy docenić wkład Pol-
ski w jego tworzenie. Bo choć projekt fun-
duszu został opracowany w NATO w ści-
słej współpracy z ośrodkami szkolenio-
wymi Partnerstwa dla Pokoju oraz z przed-
stawicielami organizacji międzynarodo-
wych, to nasz kraj był jednym z jego po-
mysłodawców.
– Mimo że w ocenie naszych rodaków
korupcja toczy instytucje państwowe ni-
czym rak, to NATO docenia rozwiąza-
nia, jakie wprowadzono w polskich in-
stytucjach obrony narodowej, by z nią
walczyć – wyjaśnia Marcin Idzik, peł-
nomocnik ministra obrony ds. procedur
antykorupcyjnych. – Opracowany przez
MON program walki z korupcją jest ce-
niony przez naszych natowskich partne-
rów, którzy podkreślają skuteczność wie-
lu z przyjętych przez nas rozwiązań i pro-
cedur. To właśnie pozytywna ocena na-
szej pracy wpłynęła na to, że nam oraz
Anglikom i Szwajcarom powierzono
tworzenie funduszu powierniczego
wspierającego walkę z korupcją – mówi
Marcin Idzik. 
krzysztof.wilewski@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 29
PORADY PRAWO
Po rozwodzie

Masz problem? § Zwracam się z dwoma pytaniami. Czy żołnierzowi zawodowe-

mu w służbie stałej przysługuje po rozwodzie dodatek z tytułu
ryczałtu dla żołnierzy za rozłąkę i dojazdy, jeżeli służy on w garni-
zonie oddalonym o 550 km od miejsca zamieszkania (gdzie miesz-
kają również dzieci) i ma on pełne prawa rodzicielskie względem
małoletnich dzieci? I drugie pytanie: Czy żołnierzowi zawodowe-
mu w służbie stałej w przypadku orzeczenia rozwodu przysługują
gratyfikacja urlopowa oraz ryczałt za przejazd raz w roku na ma-
łoletnie dzieci, czy też kwota ta jest przyznawana matce dzieci,
która jest ich prawnym opiekunem?

A rt. 68 ust 3. ustawy o za-

wodowej służbie wojskowej
uprawnia żołnierza zawodowe-
go korzystającego z zakwate-
rowania tymczasowego i po-
siadającego małżonka lub
dzieci pozostające na jego
utrzymaniu do otrzymania raz
w miesiącu prawa do bezpłat-
nego przejazdu publicznym
transportem zbiorowym do
miejsca zamieszkania tych
osób i z powrotem na koszt
budżetu państwa. Przejazd,
o którym mowa wyżej, przysłu-
guje z miejscowości, w której
żołnierz zawodowy pełni służ-
bę wojskową, do miejscowości
stałego zamieszkania jego
małżonka lub dzieci pozostają-
cych na jego utrzymaniu oraz
z powrotem (par. 7 ust. 2. roz-
porządzenia ministra obrony
narodowej z 24 maja 2004 r.
w sprawie szczegółowych wa-
runków i trybu korzystania przez
żołnierzy zawodowych, małżon-
ków i dzieci pozostających na
ich utrzymaniu z bezpłatnych
przejazdów oraz innych świad-
czeń socjalno-bytowych (DzU
z 15 czerwca 2004 r., nr 135,
poz. 1452 ze zm.).
Powyższe uprawnienie do bez-
płatnego przejazdu do miejsca
zamieszkania dzieci przysługu-
je żołnierzowi bez względu na
to, czy pozostaje on w związku
małżeńskim, czy też nie, bo-
wiem w związku z orzeczonym
rozwodem żołnierz wprawdzie
traci prawo do bezpłatnego
przejazdu do byłej już małżon-
ki, jednak zachowuje prawo do
przejazdu na koszt budżetu
państwa raz w miesiącu do
miejsca zamieszkania dzieci,
pod warunkiem, że pozostają
one na jego utrzymaniu. Jeżeli
miejsce pobytu dzieci po roz-
wodzie zostało ustalone przy
matce to oczywiste jest, że
przejazd do dzieci będzie jed-
noznaczny z przejazdem do
miejsca zamieszkania byłej żo-
ny.
Podobnie kształtuje się kwe-
stia prawa żołnierza zawodo-
wego do przejazdu raz w roku
z miejscowości stałego za-
mieszkania lub pełnienia służ-
by wojskowej do wybranej
miejscowości w kraju i z po-
wrotem publicznym transpor- ści w kraju.
tem zbiorowym na koszt skar- W przypadku, gdy żołnierz od-
bu państwa. Orzeczenie rozwo- bywa przejazd innym środkiem
du powoduje oczywiście utratę transportu niż oferowany przez
prawa do przejazdu bezpłatne- uprawnionych przewoźników
go przez byłego małżonka, jed- kolejowych, ewentualnie prze-
nak rozwód rodziców, z któ- woźników autobusowych, żoł-
rych jedno jest żołnierzem za- nierzowi zawodowemu wypłaca
wodowym, nie powoduje utraty się ekwiwalent pieniężny w wy-
uprawnienia do przejazdu sokości równej cenie biletu za
dzieci do wybranej miejscowo- przejazd na podstawie pisem-
Równoważnik za umundurowanie
§
Byłem awansowany na stopień porucznika w październiku 2007 r.
Czy w myśl rozporządzenia z 12 marca 2008 r. zmieniającego roz-
porządzenie w sprawie równoważników pieniężnych przysługujących
w zamian za umundurowanie i wyekwipowanie należy mi się wypła-
ta 405 zł ze względu na mianowanie na kolejny stopień?
Z godnie z przepisem
par. 2 rozporządzenia mi-
nistra obrony narodowej
mianowań, które miały miej-
sce, począwszy od tej daty.
Należy jednocześnie zauważyć,
z 12 marca 2008 r. zmienia- że przed wejściem w życie
jącego rozporządzenie wspomnianej nowelizacji prze-
w sprawie równoważników pisy rozporządzenia ministra
pieniężnych przysługujących obrony narodowej z 25 czerwca
w zamian za umundurowanie 2004 r. w sprawie równoważni-
i wyekwipowanie (DzU ków pieniężnych przysługują-
z 2008 r. nr 45, poz. 270) cych w zamian za umunduro-
jego przepisy weszły w życie wanie i wyekwipowanie (DzU
po upływie czternastu dni z 2004 r. nr 153, poz. 1615
od dnia jego ogłoszenia i nr 223, poz. 2265, z 2005 r.
(17 marca 2008 r.), a więc nr 159, poz. 1335, z 2006 r.
1 kwietnia 2008 r. nr 119, poz. 815 i nr 149,
Z powyższego powodu równo- poz. 1079 oraz z 2007 r.
ważnik pieniężny przysługują- nr 128, poz. 898 i nr 182,
cy z tytułu mianowania na poz. 1306) nie przewidywały
wyższy stopień wojskowy wypłaty równoważnika pienięż-
(m.in. porucznika), dotyczy nego ze wspomnianego tytułu.

30 Polska Zbrojna nr 37/2008

 | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO|
nego oświadczenia żołnierza
(par. 3 ust. 4 i 5 wyżej wymie-
nionego rozporządzenia).
W razie niewykorzystania przy-
sługującego przejazdu żoł-
nierz zawodowy oraz inne oso-
by uprawnione, a więc w tym
przypadku dzieci, otrzymują
zryczałtowany ekwiwalent pie-
niężny w kwocie odpowiadają-
cej cenie biletu pociągu po-
spiesznego na odległość jed-
nego tysiąca kilometrów,
z uwzględnieniem przysługują-
cej klasy pociągu i posiada-
nych uprawnień do przejaz-
dów ulgowych (art. 68 par. 2
ustawy o służbie wojskowej
żołnierzy zawodowych). Przy
czym oczywiste jest, że wska-
zany wyżej ekwiwalent nie
przysługuje matce dzieci, któ-
ra nie jest żoną żołnierza, po-
nieważ tego rodzaju uprawnie-
nia ściśle związane są z peł-
nieniem zawodowej służby
wojskowej i stanową wyłącznie
przywilej żołnierza, dlatego też
wypłacany jest po złożeniu
oświadczenia bezpośrednio
do jego rąk, z uwzględnieniem
liczby osób uprawnionych do
przejazdu według stanu ro-
dzinnego żołnierza w dniu re-
alizacji świadczenia.
Żołnierzowi zawodowemu przy-
sługuje również raz w roku pra-
wo do gratyfikacji urlopowej.
Przy ustalaniu wysokości tej
gratyfikacji uwzględnia się rów-
nież małżonka, a także dzieci
nr 37/2008
| | | |
pozostające na utrzymaniu żoł-
nierza zawodowego (art. 87
par. 2 ustawy o służbie wojsko-
wej żołnierzy zawodowych). Za-
tem żołnierz będący po rozwo-
dzie z żoną w oświadczeniu, ja-
kie winno znajdować się we
wniosku o uzyskanie gratyfika-
cji, powinien wskazać jedynie
liczbę dzieci będących na jego
utrzymaniu, ponieważ w tej sy-
tuacji tylko one będą uwzględ-
nione przy ustalaniu wysokości
świadczenia. Należy dodać
przy tym, że liczbę osób upraw-
nionych żołnierz wskazuje we-
dług jego stanu rodzinnego,
istniejącego w dniu złożenia
wniosku (par. 3 ust. 2 rozpo-
rządzenia ministra obrony na-
rodowej z 29 marca 2004 r.
w sprawie gratyfikacji urlopo-
wej żołnierzy zawodowych,
DzU z 19 kwietnia 2004 r.).
Świadczenie powyższe, podob-
nie jak ekwiwalent za przejazd
raz w roku, wypłacane jest do
rąk żołnierza.
Natomiast w związku z przenie-
sieniem służbowym żołnierzowi
zawodowemu przysługuje do-
datek za rozłąkę, jeżeli posiada
on członków rodziny, o których
mowa w par. 3 ust. 2 rozporzą-
dzenia ministra obrony narodo-
wej z 28 maja 2004 r. w spra-
wie należności żołnierzy zawo-
dowych za przeniesienia i po-
dróże służbowe (DzU z 19
czerwca 2004 r. ze zm.), w tym
żonę oraz dzieci. Fakt uzyska-
nia rozwodu z żoną nie zmienia
jednak tego, że dzieci nadal po-
zostają członkami rodziny żoł-
nierza zawodowego. Ponadto,
jeżeli zamieszkują one z matką
i nie przesiedlili się wraz z oj-
cem do nowego miejsca pełnie-
nia służby, a także jeśli za-
mieszkują w miejscowości, do
której nie jest możliwy codzien-
ny dojazd publicznymi środka-
mi transportu (par. 7a powyż-
szego rozporządzenia), to zna-
czy, że takiemu rozwiedzione-
mu żołnierzowi nadal przysłu-
guje dodatek za rozłąkę z rodzi-
ną. Należy zauważyć przy tym,
że świadczenie to przysługuje
jedynie w dniach wykonywania
zadań służbowych.
Magdalena Osiecka
Kancelaria Radców Prawnych s.c.
K. Przymęcka & J.P. Przymęcki
|
| | |
Departament Prasowo-
-Informacyjny MON i Redakcja
„Polski Zbrojnej”
ogłaszają konkurs otwarty na:
,,Wspomnienia z Misji Irackiej’’
Nadsyłane teksty powinny mieć maksymalną objętość do
18 tys. znaków. Dołączone zdjęcia w formie elektronicznej
wymagane są w rozdzielczości 300 DPI.
Rozstrzygnięcie konkursu odbędzie się
w siedzibie Redakcji Wojskowej
15 października 2008 r.
Na zwycięzców (trzy pierwsze miejsca)
czekają nagrody pieniężne.
Materiały powinny być przysyłane w kopertach z dopiskiem:
,,Wspomnienia z Iraku’’.
Do materiałów należy dołączyć dane autora
(imię i nazwisko, stopień wojskowy, tytuł naukowy, NIP,
PESEL, numer dowodu osobistego, konta bankowego, adres
prywatny, urzędu skarbowego, numer telefonu kontaktowe-
go, datę i miejsce urodzenia autora, imiona rodziców).
Redakcja zastrzega sobie prawo do dokonywania poprawek
stylistycznych oraz skracania materiałów
bez naruszania myśli autora.
Spotkanie 4 kpchor WSOWPanc
(1978–1982)
W związku z upływem 30 lat służby wojskowej
10–12 października 2008 r. odbędzie się w Centrum
Szkolenia Wojsk Lądowych
(Poznań, ul. Wojska Polskiego 86–90/
ul. Bukowska 34) spotkanie koleżeńskie
4 kpchor WSOWPanc (1978–1982).
Informacji udzielają członkowie Komitetu
Organizacyjnego Spotkania Koleżeńskiego:
Przewodniczący: tel. (0-22) 687 70 97 lub 698 858 791,
e-mail: adambosy@poczta.onet.pl;
Zastępca przewodniczącego: tel. (0-22) 684 20 89
lub 605 447 272;
Sekretarz: tel. 507 015 728, e-mail: ban59@wp.pl.
Przewidywana opłata za uczestnictwo
– 400 zł od pary (oficer i małżonka).
Wpłat należy dokonywać na konto: CENTRUM
SZKOLENIA WOJSK LĄDOWYCH, ul. Wojska Polskiego
86/90, 60-628 POZNAŃ
Narodowy Bank Polski o/o Poznań
42 1010 1469 0052 1013 9120 0000
Z dopiskiem „PROMOCJA 82”
Polska Zbrojna 31
AAAAAAA OKIEM
NASZYM AAAAAAAA

JAROSŁAW WIŚNIEWSKI

W Dęblinie odbyły się ćwiczenia wojska z instytucjami

pozamilitarnymi pod kryptonimem „Powódź ’08”. Organizatorem
był 1 Batalion Drogowo-Mostowy.

32 Polska Zbrojna nr 37/2008

ZAPIS ||
ZAPISFORUM ||
FORUMNANA
CELOWNIKU || | |
WOJSKOKULISY
CELOWNIKUWOJSKO | |
KULISYPORADY
PORADYPO PO | |
SŁUŻBIE
SŁUŻBIEHISTORIA| |
HISTORIAMILITARIA | |
MILITARIAPRASA| | | |
PRASAŚWIAT | |
ŚWIATTO TO
I OWO
I OWO

Na lądzie, na rzece
W ćwiczeniach uczestniczyły podod-
działy 1 bdm, ŻW, Policji, jednostki
PSP i ratownictwa medycznego, przed-
stawiciele władz Dęblina, Ryk oraz śmi-
głowce z 1 Ośrodka Szkolenia
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI

Lotniczego. Kierował nimi dowódca

1 bdm ppłk Roman Szydlik. Praktyczne
zajęcia odbywały się w twierdzy Dęblin
i na Wiśle. Ćwiczono m.in. ewakuację
ludności cywilnej za pomocą PTS-ów
i łodzi. Dalszy transport zapewniały śmi-
głowce Mi-2 z 1 OSzL.

nr 37/2008 Polska Zbrojna 33

WOJSKO MSPO

POD ZNAKIEM MISJI TA D E U S Z W RÓ B E L

W tym roku na Międzynarodowym Salonie Przemysłu Obronnego w Kielcach

Wojsko Polskie zaprezentowało sprzęt i uzbrojenie już po raz dziesiąty.
Zwiedzający mogli zobaczyć elementy wyposażenia logistycznego Polskiego
Kontyngentu Wojskowego w Czadzie.
Zanim pierwsi zwiedzający pojawili
się na wystawie sprzętu i uzbrojenia Sił
Zbrojnych RP na MSPO 2008, trzeba by-
ło wykonać ogromną pracę. Na teren kie-
leckich targów musiano dostarczyć
sprzęt z całej Polski. Zadanie to wykona-
li żołnierze 1 Brygady Logistycznej. Ko-
mendantem zgrupowania zaangażowa-
nego w przygotowanie prezentacji pod-
czas salonu został ppłk Jan Lipiński, do-
wódca 11 Batalionu Ewakuacji Sprzętu
z Czarnego, zaś koordynatorem ze stro-
ny Inspektoratu Wsparcia – kmdr Wie-
sław Gałązka.
Żmudne przygotowania
– Przygotowania do tegorocznej wy-
stawy rozpoczęły się po wydaniu rozka-
zu o jej zorganizowaniu przez szefa Szta-
bu Generalnego WP. Na początek miały
one miejsce w jednostkach. W lipcu prze-
prowadzono poświęcony wystawie reko-
nesans – powiedział „PZ” kmdr Gałąz-
ka. Jako pierwsi na miejscu przygotowań
byli logistycy. – W Kielcach pojawiliśmy
się 27 sierpnia, a opuścimy je około
14 września – dodał ppłk Lipiński.
2 września do zgrupowania dołączyli
przedstawiciele Wojsk Lądowych, Sił Po-
wietrznych i Żandarmerii Wojskowej.
W sumie zgrupowanie liczyło blisko 260
żołnierzy i pracowników wojska. Na te-
renie wystawy znalazło się 70 jednostek
sprzętowych – pojazdów, kontenerów, na-
miotów itp. Niektóre z nich przewiezio-
no aż ze Szczecina, wykorzystując zesta-
wy niskopodwoziowe będące w wyposa-
żeniu 11 Batalionu. W tym roku główny
wysiłek przygotowań spoczywał na 1 Bry-
gadzie Logistycznej z Bydgoszczy.
W przyszłym – będzie to zadanie 10 BLog
z Opola. Aby jak najlepiej przygotować
wystawę, zastępcą ppłk. Lipińskiego zo-
stał ppłk Waldemar Krakowski, oficer
z bliźniaczej jednostki z Czarnego, 82 Ba-
talionu Ewakuacji Sprzętu z Oleśnicy.
Przerzut sprzętu na odległość kilkuset
kilometrów nie jest proste. Zestaw nisko-
podwoziowy waży około 37 ton. Do te-
go dochodzi masa przewożonego ładun-
ku, np. ważącego kilkadziesiąt ton pojaz-
du pancernego. Zanim taki transport wy-
ruszy, trzeba dokładnie wytyczyć jego
marszrutę, uwzględniając chociażby sze-
rokość dróg czy też nośność mostów
i wiaduktów. – Bywa, że wytyczona tra-
sa jest nawet dwa razy dłuższa, niż gdy-
byśmy jechali zwykłym samochodem
osobowym – zauważa dowódca „jedena-
stego”. Na przejazd potrzeba zgody od-
powiednich instytucji. Do tego, jeśli jest
to sześć lub więcej pojazdów, zaczyna
się mieć do czynienia – formalnie – z ko-
lumną. Jeżeli pojazdy poruszać się będą
po terenie odpowiedzialności co najmniej
dwóch wojskowych komend transportu,
musi ją wydać dowództwo okręgu woj-
skowego. Kiedy kolumna przekracza gra-
nicę OW, zgoda musi być podjęta na wyż-
szym szczeblu, przez Centrum Koordy-
nacji Ruchu Wojskowego – Szefostwo
Transportu i Ruchu Wojsk. Jeśli w grę
wchodzi przewóz ładunków nienorma-
tywnych, potrzebne są uzgodnienia z po-
licją i strażą pożarną, natomiast jeśli prze-
wożona jest broń strzelecka, amunicja
czy materiały wybuchowe, koniecznoś-
cią jest konwojowanie transportu przez
żandarmów.
Pod znakiem Czadu
Po przewiezieniu uzbrojenia i sprzętu
trzeba było go rozstawić zgodnie z pla-
nem. Prace przy przygotowywaniu wy-

34 Polska Zbrojna nr 37/2008

 | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO
TADEUSZ WRÓBEL (3)
stawy trwały często do godziny 21. Głów-
nym jej elementem była prezentacja frag-
mentu bazy operacyjnej PKW Czad.
Można było zobaczyć takie same konte-
nery mieszkalne i sanitarne jak te, które
rozstawiono w Iribie. Była również nowo-
czesna kuchnia polowa KPŻ-170. Usta-
wiono wieżę obserwacyjną, jak też pom-
powane namioty z klimatyzacją, w któ-
rych na początku mieszkali przygotowu-
jący bazę polscy żołnierze. Warto też do-
dać, że bardzo podobały się one naszym
francuskim sojusznikom. Do Czadu trafi-
ły też kontenery magazynowo-technicz-
ne, z których dwa zaprezentowano w Kiel-
cach. Regulowane półki pozwalają
umieszczać w nim części i podzespoły
o różnych gabarytach. Kontener został
wyposażony w moduł dynamicznego osu-
szania zapewniający utrzymanie stałej
wilgotności. – Zdecydowały o tym do-
świadczenia irackie, kiedy z powodu róż-
nic temperatur między dniem i nocą, po-
wodujących duże zmiany wilgotności,
przechowywane w zwykłych kontenerach
części zaczęły korodować – wyjaśnił
mjr Krzysztof Klin, zastępca dowódcy
52 Batalionu Remontowego w Czarnem.
Na kieleckiej wystawie był też prototyp
kontenerowego warsztatu remontowego.
– Ma on służyć do remontu pojazdów ko-
łowych i gąsienicowych, a jego załoga
składać się będzie z trzech osób – opisał
nowy sprzęt st. sierż. Stanisław Pilawa,
podoficer zaopatrzeniowy z 52 brem.
W przyszłości oba kontenery, magazyno-
wy i remontowy, mają stanowić zestaw.
Inną ciekawostką z obszaru logistyki
prezentowaną przez IW SZ podczas
MSPO był rurociąg stalowy. Jeden ze-
staw ma długość 10 km. Przy czym, jak
nr 37/2008
| | | | | |
powiedział prezentujący go mł. chor.
sztab. Andrzej Wajer z 1 Batalionu
Składowania z Olsztyna, zestawy moż-
na ze sobą łączyć, tworząc kilkudziesię-
ciokilometrowe rurociągi. Poza rurami
system tworzą gumowe zbiorniki na pa-
liwo oraz agregat pompujący Wola PMP-
240 Jaszczurka. Do Kielc przywieziono
też prototyp dystrybutora polowego.
Rosomaki i reszta
Tradycyjnie znaczącą część sprzętu na
wystawę w Kielcach dostarczyły Wojska
Lądowe. – Trudny wybór, ale myślę, że
dopancerzony na misję afgańską trans-
porter Rosomak – stwierdził ppłk Janusz
Przepióra z dowództwa WL, gdy zapy-
tano go, jaki z prezentowanych sprzętów
jest najciekawszy. Na wystawie można
było też zobaczyć prototyp Rosomaka do
przewozu dwóch wyrzutni ppk Spike.
– Dzięki temu rozwiązaniu znacznie
wzrosła ochrona oraz mobilność przewo-
żonych obsług ppk Spike w czasie dzia-
łań bojowych – mówił mjr Grzegorz Po-
trzuski z Szefostwa Wojsk Rakietowych
i Artylerii. Tuż obok Rosomaka stał rów-
nież prototypowy HMMWV z zamonto-
waną wyrzutnią Spike’a.
Lądowcy pokazali nowy pojazd dla pa-
troli saperskich na bazie samochodu Ive-
co, jak też najnowszą wersję zautomaty-
zowanego systemu rozpoznawczo-zakłó-
cającego Przebiśnieg i bezzałogowiec
Orbiter. Żandarmeria pojawiła się
w Kielcach m.in. z pojazdami interwen-
cyjno-patrolowymi. Na wystawie można
było również zobaczyć – niestety będące
ostatnio na czasie – mobilne laboratorium
badania wypadków lotniczych.  (pg)
tadeusz.wrobel@redakcjawojskowa.pl
| | |
FLESZ
LESZNO. 1 września świętowali
przeciwlotnicy 69 Leszczyńskiego Puł-
ku Przeciwlotniczego im. gen. dyw. Ste-
fana Roweckiego „Grota”. W tym dniu
odbyły się obchody rocznicy wybuchu
II wojny światowej, Święta Wojsk Obro-
ny Przeciwlotniczej oraz podpisano po-
rozumienia pomiędzy resortem obrony
narodowej a Stowarzyszeniem Ofice-
rów Rezerwy 69 pplot i Garnizonu Lesz-
no. Główna ceremonia miała miejsce
przed pomnikiem Żołnierzy Garnizonu
Leszczyńskiego, gdzie odczytano apel
Pamięci Oręża Polskiego. Dowódca
pułku płk Marek Śmietana uhonorował
najaktywniejszych oficerów rezerwy li-
stem gratulacyjnym.
TORUŃ. Dwudziestu żołnierzy rezer-
wy zostało 2 września powołanych na
kurs podoficerski w Szkole Podoficer-
skiej Wojsk Lądowych. Program szkole-
nia przewiduje m.in. zajęcia z budowy
i eksploatacji sprzętu przeładunkowego,
przepisów ruchu drogowego, szkolenia
strzeleckiego, zabezpieczenia logistycz-
nego, działań taktycznych pododdziałów
logistycznych, regulaminów oraz wycho-
wania. Trwające do 26 września szkole-
nie zostanie zakończone uroczystym
mianowaniem na stopień kaprala.
TYMBARK. Na rozpoczęcie roku
szkolnego do tymbarskiego Zespołu
Szkół im. KEN przybył gen. bryg. An-
drzej Knap, dowódca 6 Brygady Desan-
towo-Szturmowej w Krakowie, i płk
Leon Stanoch, dowódca 16 Batalionu
Powietrznodesantowego, aby osobiście
wręczyć certyfikaty ukończenia szkole-
nia wojskowego uczniom klas drugich
oraz podpisać porozumienie o dalszej
współpracy 16 Batalionu z Zespołem
Szkół w Tymbarku w zakresie szkolenia
wojskowego.
Polska Zbrojna 35
WOJSKO MIESZKANIA
Jak będzie działała agencja pod Pań-
skim kierownictwem?
– Jako finansista chciałbym przede
wszystkim, aby działała sprawnie, by
przestała być postrzegana jako biurokra-
tyczny moloch, który ma problemy
z wykonaniem działań statutowych. Mo-
ją ambicją jest, żeby WAM miała jasno
opracowane długofalowe zadania, bo
wtedy możemy odpowiednio zaplano-
wać inwestycje i ich finansowanie. Dla-
tego agencję w najbliższym czasie cze-
kają zmiany organizacyjne. Chcę stwo-
Klient
rzyć sprawny w działaniu podmiot,
nie jest cyfrą
o strukturze zdolnej do podjęcia nowych
wyzwań.
Czy zmieni się również podejście WAM
do jej klientów?
– Mam nadzieję, że tak. Zależy mi na
odbudowie wizerunku WAM wśród ko-
rzystającej z jej usług kadry. Zaczniemy
od pracy u podstaw, jaką będzie choćby
zmiana formy prowadzonej koresponden-
cji, która do tej pory często przypomina-
ła urzędniczy żargon. Sam się o tym prze-
konałem, gdy dostałem do podpisu pismo
przygotowane w jednym z zespołów. Gdy-
bym je otrzymał jako klient, to na pewno
bym się zdenerwował. Sucho, bezosobo-
wo, klient jako cyfra w statystykach. Tak
nie może być i tak nie będzie.
36 Polska Zbrojna
Szefowanie zaczął Pan jednak od
decyzji o wstrzymaniu prywaty-
Rozmowa
zacji WAM-owskich mieszkań. z prezesem
To raczej nie spotkało się z po-
parciem ze strony lokatorów. Wojskowej Agencji
– Najważniejszym zadaniem
statutowym WAM jest przygoto-
Mieszkaniowej
wanie zasobu kwater dla kadry za-
wodowej. Wobec czekającej nas
PAWŁEM
profesjonalizacji armii to zadanie KOSSECKIM
jest po prostu misyjne. Ono okre-
śla sens istnienia WAM. W prze-
szłości zasoby lokalowe agencji
sięgały stu kilkudziesięciu tysię-
cy mieszkań, a w tej chwili
mamy jedynie 45 tys. loka-
li, w tym 15 tys. kwater.
Przejście na armię zawodo-
wą oznacza, że będzie po-
trzebnych znacznie więcej
mieszkań dla kadry, w tym
przede wszystkim dla sze-
regowych zawodowych.
Postanowiliśmy przejrzeć
nasze zasoby. Chcemy prze-
analizować, które z lokali i budynków
są dla nas rzeczywiście zbędne i może- kilka procent wartości, a na nowe inwe-
my je sprywatyzować, a których sprze- stycje musimy wyłożyć sto procent. Mo-
daż nie wchodzi w grę. Zdajemy sobie gę jednak zapewnić, że w trakcie tego
sprawę w WAM, że jest to decyzja ma- „remanentu” zasobu nie zapominamy
ło popularna. Ale my sprzedajemy o ludziach, a przypadki szczególne bę-
mieszkania uprawnionym osobom za dą wnikliwie analizowane.
Musimy się Jeżeli jednak zniknie możliwość wy-
zastanowić, czy kupu przez kadrę mieszkań za ułamek
wartości, czy nie wpłynie to na zainte-
resort obrony stać resowanie zawodową służbą?
na budowanie – Gdy zastanawiamy się, dlaczego kan-
dydat na zawodowego żołnierza ma
mieszkań za sto przyjść do wojska, to na pewno jednym
procent wartości z elementów zachęcających go do tego
i sprzedaż ich jest perspektywa własnego mieszkania,
ale w tej chwili już tylko mieszkania służ-
za kilkanaście bowego, a nie prywatnego. Tutaj trzeba
procent sprawę od samego początku stawiać ja-
nr 37/2008
 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO
sno: budżetu pań-
stwa, a zatem i MON, nie stać na budo-
wę mieszkań za sto procent wartości
i sprzedaż w niedługim czasie za kilka
procent. Co nie znaczy, że żołnierze po
zakończeniu służby zostaną z niczym.
Znaczącym bonusem dla żołnierzy bę-
dzie odprawa mieszkaniowa, która wraz
z oszczędnościami wspartymi niewiel-
kim kredytem może pozwolić na zakup
własnego dachu nad głową. Wydaje się,
że to uczciwa oferta dla przyszłych za-
wodowych żołnierzy, zważywszy, że nie-
które inne służby mundurowe nie mogą
skorzystać z takich rozwiązań.
Aby sprostać profesjonalizacji, będzie-
cie musieli wybudować tysiące miesz-
kań. Skąd weźmiecie na to pieniądze?
nr 37/2008
| | |
| |
– Do tej pory mieliśmy
plan inwestycyjny i był on
finansowany z naszego
kapitału zapasowego oraz
z dotacji budżetowych. Za-
sadniczo to się nie zmieni.
Będziemy chcieli pozy-
skać z MON dodatkowe
pieniądze na inwestycje,
choć zdajemy sobie sprawę,
że będzie to trudne. Dlate-
go równolegle skoncentru-
jemy się na szukaniu alter-
natywnych źródeł finanso-
wania, takich jak np. wspól-
ne inwestycje z dużymi de-
weloperami lub kredyty
z banków.
Nie będzie problemów z ich
otrzymaniem?
– Zdecydowanie nie. Dla
banków jesteśmy bardzo inte-
resującym, a co najważniejsze
pewnym i wypłacalnym part-
nerem. WAM nie jest zadłużo-
ny, finansuje zadania z wypra-
cowanych własnych środków
oraz dotacji. Obrót firmy to kil-
kaset milionów złotych, a odpro-
wadzany podatek dochodowy
do budżetu państwa to kwota
rzędu kilkudziesięciu milionów
złotych, w przyszłym roku – oko-
ło 40 mln. Myślę, że banki będą
chciały z nami współpracować.
Czy w grę wchodzą tylko kre-
dyty?
SKI (2)
– Kredyty to tylko jeden z ele-
KRZYSZTOF WILEW
mentów planu poprawy naszej
skuteczności, jeżeli chodzi o bu-
dowę nowych mieszkań. Biorąc
pod uwagę fakt, że ceny gruntów
windują niesłychanie koszt inwe-
stycji, chcemy najpierw zoptymali-
zować proces budowy nowych miesz-
kań poprzez pozyskiwanie terenów inwe-
stycyjnych albo od Agencji Mienia Woj-
skowego, albo od gmin. Te ostatnie nawet
w okolicach Warszawy są skłonne oddać
nam za darmo tereny, którymi zarządza-
ją, natomiast z AMW rozmawiamy i jest
szansa na porozumienie. Chcemy też wy-
korzystać sytuację na rynku deweloper-
skim, gdzie ceny mieszkań są bardzo wy-
sokie i dlatego nie znajdują one nabyw-
ców. W związku z tym wielu dewelope-
rów ma kłopoty finansowe. Będziemy
szukać inwestycji do kupienia poniżej ce-
ny fundamentalnej, np. rozpoczętej bu-
dowy, by ją następnie kończyć.
Rozmawiał Krzysztof Wilewski
| |
FLESZ
DĘBLIN. Lotnisko 6 Bazy
Lotniczej od sierpnia może przyjmo-
wać i odprawiać najnowocześniejsze
samoloty bojowe i transportowe pol-
skich Sił Powietrznych oraz państw
NATO – po przeprowadzonym remon-
cie otwarto na nim drogę startową.
W uroczystości udział wzięli m.in.: za-
stępca szefa sztabu Sił Powietrznych
gen. bryg. nawig. Jerzy Fryczyński
oraz komendant-rektor Wyższej
Szkoły Oficerskiej Sił Powietrznych
gen. bryg. pil. dr Jan Rajchel.
KOSZALIN. 29 sierpnia
w Centrum Szkolenia Sił
Powietrznych komendant CSSP
płk Krzysztof Żabicki przyjął przysię-
gę ponad 700 elewów ze Szkoły
Młodszych Specjalistów, Ośrodka
Szkolenia Kierowców, prawie
200 studentów podchorążych z kur-
su szkolenia rezerw oraz ponad stu
żołnierzy 3 i 8 pułków przeciwlotni-
czych w Koszalinie.
POWIDZ. 90. rocznicę istnienia
polskiego lotnictwa uroczyście obcho-
dziła kadra oraz pracownicy wojska
3 BLTr, 33 BLot oraz 14 eltr. Dowód-
ca 3 Bazy płk pil. Tadeusz Mikutel
w czasie wystąpienia wspomniał
o ogromnym znaczeniu lotnictwa pol-
skiego w historii. Podczas zbiórki od-
czytano rozkaz dowódcy o wyróżnie-
niach osób szczególnie zasłużonych
dla Sił Powietrznych oraz wręczono
nagrody. Uroczystości zakończyło
AGNIESZKA KOZIŃSKA
spotkanie okolicznościowe z wetera-
nami lotnictwa, podczas którego za-
proszeni goście wręczyli dyplomy oko-
licznościowe dowódcy 3 BLTr płk. pil.
Tadeuszowi Mikutelowi, dowódcy
33 BLot płk. pil. Lesławowi Dubajowi
oraz dowódcy 14 eltr mjr. pil. Cezare-
mu Zdebskiemu.
Oprac. PG
Polska Zbrojna 37
WOJSKO LUDZIE

BOGUSŁAW POLITOWSKI

„To mój karabin. Jest takich wiele, ale ten jest mój. Mój karabin to mój najlepszy przyjaciel
– jest moim życiem.(...) Beze mnie mój karabin jest niczym, ale i ja bez karabinu jestem
niczym. Muszę celnie mierzyć. Muszę strzelać lepiej niż mój wróg. Muszę go zastrzelić, nim
on zastrzeli mnie...”. Oto fragment tzw. modlitwy żołnierzy amerykańskich powtarzanej

SNAJPER
w okresie szkolenia podstawowego.

zy strzeliłbym do człowie-
ka? Strzeliłbym bez waha-
nia. Strzelałem już. W koń-
cu tego się uczę. Do kobie-
ty? Wiedząc, że to wróg,
że terrorystka, też bym
strzelił. Do dziecka bym nie strzelił.
– Chwila zastanowienia. – Tak, do dziec-
ka bym nie strzelił na pewno – potwierdza
z pewnością w głosie.
Opowiada epizod z Afganistanu. Było
ich kilku. Przeszukiwali wioskę. On swo-
im Sako ubezpieczał. Ktoś krzyknął nie-
miłosiernie głośno „uwaga granat!”. Dez-
orientacja. Minęło kilka sekund. Zobaczy-
li, jak drogą między budynkami w ich kie-
runku idzie mała dziewczynka. W podnie-
sionej rączce trzymała granat.
Widział ją w celowniku. Małe, zasmar-
kane dziecko z żelastwem w dłoni. Galop
myśli. Strach. Mierzył, czując drżenie rąk.
– A może strzał w ziemię, tuż przed nią?
Dziecko szło. Nikt nie strzelał. Krzycze-
li. Sekundy płynęły jak godziny. Nagle je-
den ruszył w kierunku dzieciaka. Podszedł
i z małej raczki wyjął śmiercionośną za-
bawkę. Granat był zabezpieczony. Dziew-
czynka niosła go, aby im oddać lub wy-
mienić na cukierki, jakiegoś pluszaka. Ot
wzięła z domu to, co miała najlepsze...
NARODZINY
Jest instruktorem. Na poligonie strzelcy
wyborowi z kilku jednostek przystrzeliwu-
ją broń. Trwa kurs snajperów. Mariusz cho-
dzi od jednego do drugiego. Wyjaśnia, tłu-
maczy, pomaga.
– Nie wprowadzaj naboju do komory od
razu. Komora jest gorąca. Pocisk się na-
grzewa i traci parametry. Pociągnij suwad-
ło delikatnie. Niech nabój wyjdzie z ma-
gazynka i zatrzyma się przed komorą. Gdy
zobaczysz cel, zgrasz przyrządy, wtedy za-
ładuj, krótko mierz i strzel – tłumaczy
młodszemu koledze.
W 1997 r. z poboru trafił do jednostki
w Kołobrzegu. Podczas unitarki miał strze-
lanie z kbks-u. Dostał pięć małych naboi.
Strzelił. Pięć pocisków idealnie trafiło
w dziesiątkę. Otrzymał piątkę do dzienni-
ka i trzy dni urlopu. Po szkoleniu podsta-
wowym, gdy trafił do pododdziału, wrę-
czono mu SWD – starego poczciwego Dra-
gunowa. Został strzelcem wyborowym.
Czasami wśród swoich, gdy przy piwie
dyskutują o maskowaniu, balistyce, wyż-
szości jednej amunicji nad drugą, strzel-
cy proszą Mariusza, by wyjął grosz. Za-
zwyczaj opiera się chwilę, ale w końcu
wyjmuje idealnie przestrzeloną jednogro-
szową monetę. Nosi ją jak talizman, do-
wód, że potrafi, że lata nauki, dziesiątki
godzin w mrozie i upale, spędzonych w
zasadzkach, w bezruchu na gołej ziemi,
mają jakiś sens.
– Wtedy, w służbie zasadniczej, z tym
moim SWD, to była beczka śmiechu. Nikt
w wojsku nie wiedział jak uczyć i kim wła-
ściwie ma być strzelec wyborowy. O zgro-
zo, po każdych zajęciach kazano mi zdej-
mować z broni lunetę. Karabinek raz przy-
strzelany po chwili stawał się prawie bez-
użyteczny – wspomina. – Wytrwałem jed-
nak do końca i jesienią 1998 r. wyszedłem
do cywila. Zdjąłem mundur, ale strzelec
gdzieś we mnie pozostał...
TO MÓJ KARABIN...
Na strzelnicy piechoty na pierwszy
rzut oka widać, że wśród kursantów i in-
struktorów Mariusz cieszy się autoryte-

38 Polska Zbrojna nr 37/2008

 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO
tem. Z kilkoma ćwiczącymi snajperami
podchodzi do tarcz. Na niektórych sku-
pienie miejsc po pociskach można przy-
kryć pięciozłotówką, na innych rozrzut
jest wciąż zbyt duży.
– Musisz poprawić o cztery kliki. Pod-
kręć i strzelaj. Musi być dobrze – tłumaczy
młodszemu koledze ze Szczecina. – Tutaj
musisz się wstrzelać, ustawić karabin, ina-
czej na dwieście czy więcej metrów nie
masz po co iść – szkoda amunicji.
Swojej broni Mariusz na strzelnicę nie
zabrał. Bez wyraźnej potrzeby nigdy tego
nie robi. Jego broń przystrzelana, wygła-
skana i wychuchana czeka gotowa w fute-
rale w magazynie broni. Służy do pracy,
nie do zabawy. Dba o nią jak wirtuoz o dro-
gocenny instrument. Za własne pieniądze
kupił wycior na łożyskach, aby dokładniej
ją czyścić. Za swoje kupił też oleje i sma-
ry. Mówi, że czasami, pielęgnując ją, po-
wtarza w myślach amerykańską modlitwę
żołnierską: „To mój karabin. Jest takich
wiele, ale ten jest mój...”.
Przed wyjazdem do Szwecji na zawo-
dy kupił maskałat za ponad 300 złotych.
Pierwszy raz miał zmierzyć się z najlep-
nr 37/2008
| | |
| |
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
szymi i chciał wyglądać jak snajper. Był
najlepszy z polskiej ekipy. Pobił swój re-
kord – oddał celny strzał do figury klę-
czącego (50x120 cm) na 1021 metrów
z TRG-22. Marzą mu się lepsze, tylko że
Sako to nie broń snajperska, lecz policyj-
na. Na 800 metrów celność jest jako ta-
ka. Na większe dystanse to już loteria. Ktoś
kupił ten karabinek dla armii, bo się nie
znał. Mariuszowi marzy się inna broń.
Gdyby dać mu inny karabinek na amuni-
cję 338, będzie najszczęśliwszym żołnie-
rzem. Kto wie, może wtedy podczas pią-
tej zmiany w Afganistanie w jakiejś potycz-
ce pobiłby rekord świata należący do pew-
nego Kanadyjczyka, który podczas walki
trafił wroga z odległości 2440 metrów.
Po służbie zasadniczej chwytał się róż-
nych prac. Na trochę wyjechał za grani-
cę. W 2004 r. został powołany na ćwi-
czenia rezerwy. Znów trzymał w ręku
Dragunowa. Pokazał, że zna SWD i wie,
jak robić z niego użytek. Dowódca kom-
panii – kapitan zaczął namawiać do służ-
by zawodowej. Po trzytygodniowym
szkoleniu rezerwy zastanawiał się kilka
dni, zanim zgłosił się do WKU. Powie- 
| |
FLESZ
DRAWSKO POMORSKIE.
Ćwiczenia sprawdzające gotowość
komponentów zagranicznych do wy-
konania specjalistycznych zadań
w zakresie wykrywania i rozpoznawa-
nia skażeń promieniotwórczych, che-
micznych i biologicznych oraz możli-
wości likwidacji tych skażeń rozpo-
częły się 1 września na terenie
Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych.
Kierownikiem ćwiczeń taktyczno-spe-
cjalnych pk. „White Cloud ’08”, w któ-
rych bierze udział wielonarodowy ba-
talion obrony przed bronią masowego
rażenia, jest płk Bogdan Niewitowski.
W skład batalionu, wydzielanego
w ramach Sił Odpowiedzi NATO,
wchodzą komponenty jednostek woj-
skowych Sił Zbrojnych RP oraz Belgii,
Bułgarii, Rumunii, Czech, Francji,
Włoch i USA.
LESZNO. 1 września świętowali
przeciwlotnicy 69 Leszczyńskiego
Pułku Przeciwlotniczego im. gen.
dyw. Stefana Roweckiego „Grota”.
W tym dniu odbyły się obchody rocz-
nicy wybuchu II wojny światowej,
Święta Wojsk Obrony Przeciwlotniczej
oraz podpisano porozumienia pomię-
dzy resortem obrony narodowej a Sto-
warzyszeniem Oficerów Rezerwy
69 pplot i Garnizonu Leszno. Główna
ceremonia miała miejsce przed po-
mnikiem Żołnierzy Garnizonu
Leszczyńskiego, gdzie odczytano Apel
Pamięci Oręża Polskiego. Dowódca
pułku płk Marek Śmietana uhonoro-
wał najaktywniejszych oficerów rezer-
wy listem gratulacyjnym.
TORUŃ. Dwudziestu żołnierzy re-
zerwy zostało 2 września powołanych
na kurs podoficerski w Szkole
Podoficerskiej Wojsk Lądowych.
Program szkolenia przewiduje m.in.
zajęcia z budowy i eksploatacji sprzę-
tu przeładunkowego, przepisów ruchu
drogowego, szkolenia strzeleckiego,
zabezpieczenia logistycznego, działań
taktycznych pododdziałów logistycz-
nych, regulaminów oraz wychowania.
Trwające do 26 września szkolenie
zakończy uroczyste mianowanie na
stopień kaprala.
Oprac. PG
Polska Zbrojna 39
WOJSKO LUDZIE
dzieli, że jest etat w dużej, dobrej jedno-
stce na północy kraju. Zdecydował się.
Zostawił żonę Małgosię z synkiem Kac-
prem w rodzinnym Hrubieszowie i wy-
jechał do pracy 600 kilometrów dalej.
Znów został snajperem. Po dwóch mie-
siącach służby zawodowej, z błyskiem
w oku, z drżeniem rąk rozpakowywał ze
skrzyni nowiusieńki TRG-22 Sako.
Po Afganistanie oddał go do przeglądu.
Ten sam egzemplarz, jego egzemplarz, już
do niego nie wrócił. Ktoś bez wyobraźni
zdecydował, że ma dostać inną broń. Ja-
kiś laik bez pojęcia o strzelaniu zabrał mu
narzędzie pracy, które poznał na wskroś.
Pozbawiono go wyniku wielomiesięcz-
nych szkoleń. Z nową bronią musiał za-
czynać od nowa.
PROSTO W TWARZ
W Polsce strzelanie precyzyjne jest
w powijakach. Jak mówi Mariusz, ludziom
się zdaje, że z dobrej broni byle głupiec
może trafić. Mało kto wie, że snajper mu-
si umieć znacznie więcej. Na zawodach
w Szwecji jedna z konkurencji polegała na
zapamiętywaniu na punktach kontrolnych
krótkiego tekstu po angielsku oraz twarzy
W Polsce strzelanie precyzyjne jest w powijakach. Jak mó
z dobrej broni byle głupiec może trafić. Mało kto wie, że sn
człowieka przedstawianej na zdjęciu.
Punktów było sześć, rozstawionych na tra-
sie trudnego biegu na orientację. Pary za-
wodnicze – snajper plus jego obserwator
– musieli dodatkowo czytać mapę, wyzna-
czyć azymut, kontrolować trasę. To był test
na pamięć, intelekt i spostrzegawczość.
Innym zadaniem było pokonanie 700
metrów terenu tak, aby nie być zauważo-
nym, i oddanie celnego strzału. O ile
pierwsza część trasy, około 300 m, była
w miarę osłonięta, o tyle pozostała oka-
zała się właściwie szczerym polem poro-
śniętym niewysoką trawą. Obserwatorów
było kilku. Patrzyli przez lornetki. Każdy
niezdarny bądź zbyt szybki ruch wiązał
się ze sprawdzeniem, czy w danym miej-
scu nie ma snajpera. Jeśli był, odpadał.
Powolne czołganie w maskałacie wyda-
wało się nieskończenie długie. Mariuszo-
wi się udało. Niezauważony pokonał tra-
sę i oddał strzał.
– U nas strzelamy do papieru (tarcze)
lub blach (figury bojowe). Takie pukanie
nijak nie przygotowuje snajpera psychicz-
nie do oddania strzału do człowieka – mó-
wi Mariusz. – W Kanadzie na przykład
snajperzy strzelają do zdjęć. Strzelec do-
staje zdjęcie. Ma zapamiętać twarz. Na osi
strzelnicy, poniżej kulochwytu chodzi kil-
ka osób. Trzymają umieszczone na tycz-
40 Polska Zbrojna
KRZYSZTOF WILEWSKI, BOGUSŁAW POLITOWSKI
NA POLIGONIE STRZELCY WYBOROWI Z KIL-
KU JEDNOSTEK PRZYSTRZELIWUJĄ BROŃ.
Trwa kurs snajperów. Mariusz chodzi od jedne-
go do drugiego. Wyjaśnia, tłumaczy, pomaga.
kach fotografie kilku ludzi. Snajper ma
wybrać właściwą, strzelić i trafić.
– To jest brutalne, ale trzeba sobie wprost
powiedzieć, że nie szkoli się nas w strze-
laniu do kwiatków na jarmarkach. Strze-
lanie do zdjęć twarzy może trochę uodpor-
nić psychicznie. Strzały np. do zwierząt,
które i tak idą na ubój, jeszcze bardziej.
Snajper musi stale mieć świadomość, że strzał. Niestety, strzelec, który przez wiele
kiedyś przyjdzie mu strzelać do ludzi. Dla- miesięcy przygotowywał się do misji, któ-
tego trzeba szkolić go tak, aby w newral- ry z dumą nosił broń snajperską, w ostat-
gicznym momencie nie zawiódł. Opinia niej chwili odmówił wykonania rozkazu.
społeczna może się burzyć, ale teraz, gdy Świadomość, że ma strzelić nie do tarczy,
jeździmy walczyć na misjach, system na- lecz żywego człowieka, przerosła go. Za-
uczania snajperów powinien się zmienić. stąpił go inny snajper. Na szczęście nie by-
Szkolenie intensywne to raz, prawdziwa ło konieczności oddania strzału. A co, gdy-
szkoła snajperów to dwa, większy nacisk by innego snajpera w pobliżu nie było,
na odporność psychiczną to trzy. I ostat- a terrorysta dokonałby zamachu?
nie. Szkolenie dowódców, aby umieli
w walce wykorzystać właściwie nasze MARZENIA
umiejętności – tłumaczy. Mariusz ma marzenie. Chciałby kiedyś
Przed wyjazdem na misję Mariusz prze- dostać dobrą broń. Najlepiej karabinek
szedł zajęcia z panią psycholog. Wielu AWM (Arctic Warfare Magnum) firmy
strzelców nie jest jednak badanych pod Accuracy International na naboje 338 La-
tym kątem. Dowódcy nigdy do końca nie pua Magnum. Gdyby do tego ktoś dodał
wiedzą, co siedzi w głowach ich podwład- jeszcze lunetę z powiększeniem do 22 ra-
nych. Snajper z dobrą bronią to maszyna zy, byłby szczęśliwy. Z takiej broni moż-
do zabijania. Dobrze, gdy strzela na roz- na strzelać do wszystkiego na duże odle-
kaz tylko w razie konieczności. Co jed- głości. Z taką ochroną wiele patroli na mi-
nak, gdy strzelec pod wpływem stresu nie sji mogłoby się czuć bezpieczniej.
strzeli wtedy, gdy jest to konieczne? Podczas jednego z patroli, w czasie
A jeszcze gorzej, gdy nagle zacznie zabi- pierwszej zmiany w Afganistanie, trafili
jać dla zabawy? w zasadzkę. Terroryści strzelili najpierw
Mariusz podaje przykład kolegi snajpe- z RPG. Granat na szczęście trafił w koła.
ra, którego już w wojsku nie ma. Podczas Siła wybuchu rozeszła się po podwoziu.
jednej z akcji kazano mu cały czas obser- Zaraz poszedł ogień z kałachów. Mariusz
wować pewnego mężczyznę. W momen- wyskoczył z innymi na zewnątrz.
cie, gdyby tamten próbował wyjąć broń lub Trwała wymiana ognia. Snajper oparł
rzucić granat, snajper miał oddać celny Sako o maskę hummera. Zza narożnika jed-
nr 37/2008
 | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO |
ówi Mariusz, ludziom się zdaje, że
najper musi umieć znacznie więcej
nej z chałup jakiś zawzięty terrorysta słał
serię za serią. Nie było czasu na mierzenie
wiatru, na zgrywanie przyrządów. Mariusz
naprowadził krzyż lunety na narożnik, wy-
mierzył na wysokość tułowia człowieka.
Minęło kilka sekund. Zza muru najpierw
ukazała się lufa, a po chwili postać. Snaj-
per delikatnie ściągnął język spustowy...
O marzeniach już było. O koszmarach
Mariusz woli nie mówić. Najgorsze, co
może być, to dostanie się w ręce wroga.
Żołnierz z karabinkiem snajperskim
nigdy nie siedzi w niewoli. Snajpera się
nie wymienia. Na całym świecie snaj-
per złapany w akcji zazwyczaj szybko
traci życie.
Jeśli chodzi o bardziej przyziemne spra-
wy, to marzył kiedyś o własnym mieszka-
niu. Miał obiecane. Czas biegł, a żona
z dzieckiem ciągle mieszkali 600 kilome-
trów dalej. Koszmarem stały się dojazdy.
Kontrakt ma do 2011 r. Nie chce odcho-
dzić z wojska. Wie jednak, że rozłąka z ro-
dziną nie może trwać wiecznie.
Nie myśli o awansach. Może jedynie
kiedyś szkoła podoficerska i ze dwie bel-
ki więcej. Wyższego stopnia nigdy się nie
dochrapie. Nie chce. W naszej armii, jak
na razie, etaty snajperów są co najwyżej
podoficerskie. Gdyby ktoś chciał nagle
zrobić z niego oficera, wyrządziłby mu
nr 37/2008
| | |
– STRZELEC NIGDY
NIE BĘDZIE DO-
SKONAŁY. W tej
branży trening trwa
bez końca. Aby od-
dać celny strzał na
dużą odległość,
spełnionych musi
być bardzo wiele
warunków. Mało kto
wie, że inaczej strze-
la się w Afganista-
nie, a inaczej w Ira-
ku. Inaczej nad mo-
rzem, a zupełnie
inaczej w górach.
krzywdę. Mając gwiazdki na naramienni-
kach, musiałby zmienić specjalność, a to
nie wchodzi w rachubę.
STRZELIĆ W CISZĘ
Lata doświadczeń procentują. Mariusz
mówi, że teraz potrafi mierzyć wiatr uchem.
Nie wsłuchuje się, lecz czuje, z jaką siłą
wieje mu w ucho i z jakiego kierunku. O ta-
kich jak on specjaliści strzelectwa precy-
zyjnego mówią, że mają czucie. Taki snaj-
per mimo złej pogody potrafi strzelić w naj-
lepszym momencie. Strzelić w ciszę...
– Strzelec nigdy nie będzie doskonały.
W tej branży trening trwa bez końca. Aby
oddać celny strzał na dużą odległość,
spełnionych musi być bardzo wiele wa-
runków. Mało kto wie, że inaczej strzela
się w Afganistanie, a inaczej w Iraku.
Inaczej nad morzem, a zupełnie inaczej
w górach. Wielu z nas ma pozapisywa-
ne parametry określonych obszarów,
gdzie pełnimy misje. Ciągle wymienia-
my między sobą informacje. To jest ko-
nieczne. My nigdy tak naprawdę nie wie-
my, kiedy jakie zadanie przyjdzie nam
wykonać i gdzie – tłumaczy.
Na strzelnicy kursanci zakończyli strze-
lania zero, czyli przystrzeliwanie karabin-
ków na sto metrów. Za chwilę przejdą na
inną stronę osi, aby strzelać na 200 me-
| | |
trów. Mariusz wie, że ludzie, których szko-
li, niedługo wyjadą do Afganistanu. Być
może od ich sprawności będzie zależało
w jakimś momencie czyjeś życie. Nie ma
miejsca na żarty. Wszystko odbywa się se-
rio. Czasu na przekazanie kursantom mak-
simum wiedzy wcale nie jest zbyt dużo.
Koledzy instruktorzy na Mariusza mó-
wią „Kajtek”. Jest niewysoki, szczupły,
więc ksywka wydaje się trafiona. Nad le-
wą kieszonką munduru „Kajtka” widnie-
je emblemat strzelca wyborowego. Ten
znak sprawia, że mimo niewinnego pseu-
donimu szkoleni czują szacunek. Ten em-
blemat, mimo że nieformalny, dowódcy
pozwalają nosić snajperom. Mało kto po-
trafi powiedzieć, który strzelec wyborowy
i kiedy może sobie taką naszywkę przy-
piąć. Tylko sami snajperzy wiedzą. Już po
kilku zdaniach rozmowy ze sobą bezbłęd-
nie potrafią wyczuć, czy ktoś nosi symbol
dla szpanu, czy naprawdę na to zasłużył.
FURIA Z NIEBA
W Afganistanie Mariusz działał z ame-
rykańskimi snajperami. Byli z oddziału,
który nazywano „Furia z nieba”. Razem
jeździli na akcje bojowe. Bywało, że je-
chali postrzelać, aby się sprawdzić. Wie-
lu strzelców zza oceanu nie wiedziało,
gdzie leży Polska. Już wiedzą. Przeko-
nali się, że w kraju nad Wisłą są żołnie-
rze tacy sami jak oni, potrafiący strzelać
równie celnie. Dziwili się najpierw,
a później wyrażali uznanie, że bez spe-
cjalnej szkoły, bez specjalistycznych dłu-
gich kursów Polacy tyle potrafią.
O Afganistanie Mariusz mówi niechęt-
nie. – Afganistan zmienia ludzi. Komuś,
kto nie siedział w Rosomaku, po którym
„sieją” z PK, trudno zrozumieć, czym
jest wojna – tłumaczy. – Komuś, kto nie
wie, że pułapka IED może wybuchnąć
w każdej chwili, trudno wytłumaczyć,
czym są stres, napięcie i zagrożenie. Dla-
tego, gdy jadę do domu, nie opowiadam
o wojsku, o wojnie. W rodzinnych stro-
nach mało kto wie, że jestem snajperem.
Po co mam mówić? Zaraz zaczną głupio
pytać, ilu ludzi zabiłem, ile nacięć zro-
biłem na kolbie. A przecież ja jestem tyl-
ko żołnierzem. Karnym, zdyscyplinowa-
nym, który czasami musi wykonywać
trochę trudniejsze zadania...
Zapytany o nazwisko, zastanawia się
chwilę. W końcu zgadza się na jawność.
Uważa, że nie robi niczego, czego można
się wstydzić. O sobie opowiada jednak bar-
dzo krótko. – Imię – Mariusz. Nazwisko
– Kapica. Wiek – 32 lata. Stopień – star-
szy szeregowy. I to chyba wystarczy. No
bo po co więcej... 
boguslaw.politowski@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 41
AAAAAAA
HISTORIA AAAAAAAA
DWUDZIESTOLECIE MIĘDZYWOJENNE
„Gdy czytam rekordy
eskadry, to się dziwię,
że kilku ludzi mogło tyle zrobić”
– stwierdzał w 1922 r.
Merian Cooper. – „Zmęczeni,
zmordowani, sponiewierani,
niewyspani, bez przyborów
należnych, bez odpowiedniej ilości
mechaników – oni latali
– latali i walczyli”.
Sprawa hon
ROBERT CZULDA
Wojna polsko-bolszewicka stanowi jeden
z największych sukcesów polskiego
oręża. W tym długim i krwawym
konflikcie u boku Polaków stanęła
garstka amerykańskich pilotów
– młodych i ambitnych żołnierzy
gotowych oddać życie za kraj, z którym
nic ich nie wiązało.
PAWEŁ KĘPKA
42 Polska Zbrojna
Była to dla nich bardziej sprawa honoru,
chęci przeżycia przygody czy sprawa ser-
ca – wsparcie kraju, który tuż po odzyska-
niu swej niepodległości raz jeszcze musiał
walczyć o swoje istnienie. Być może udział
weteranów z Amerykańskiego Korpusu
Ekspedycyjnego nie byłby możliwy, gdy-
by nie młody i dzielny oficer Sił Powietrz-
nych kpt. Merian Cooper. Został on wy-
słany przez amerykański urząd pomocy do
Galicji w celu dostarczenia żywności.
„Lwów rzeczywiście głodował, ale nie
złamało to ducha polskich mieszkańców”
– opisywał z szacunkiem Cooper, nazywa-
jąc Polaków „narodem, który nie chciał
umrzeć”. Naoczna obserwacja tego, jak
dzielnie walczyli z Ukraińcami, sprawiła,
że w połowie 1919 r. Cooper poprosił prze-
łożonych o przeniesienie na wschód – na-
wet do oddziałów polskich lub „białych”
Rosjan, którzy walczyli z bolszewikami.
Na równi z Polakami
Cooper szybko zebrał grupę sobie po-
dobnych rodaków, gotowych pozostać
w Europie i wesprzeć Polskę. Pomysł Ame-
rykanów spotkał się jednak z niedowierza-
niem, nawet u samego Piłsudskiego. Na-
czelnik państwa uznał ich za najemników
szukających zarobku i przygody. „Powie-
działem, że nie przyjmę żadnego awansu,
o ile nie zapracuję na niego w bitwie” – wy-
jaśnił Amerykanin. – „Nigdy nie przyjmę
ani centa więcej uposażenia ponad to, ja-
kie otrzymują polscy oficerowie”. Powołał
się przy tym na Kościuszkę i Pułaskiego
– wybitnych Polaków walczących za spra-
wę amerykańską. Nadal nie do końca prze-
konany Piłsudski wyraził aprobatę. „Wy-
kazał nam, że musimy czynem udowod-
nić, co my możemy zrobić i co chcemy zro-
bić, jaką pomoc przynieść na froncie”
– wspomina Cooper, który niezwłocznie
wyjechał do Francji.
Do pomysłu utworzenia ochotniczej jed-
nostki amerykańskiej pozytywnie odniósł
się gen. Tadeusz Rozwadowski, szef Pol-
skiej Misji Wojskowej w Paryżu. Po roz-
mowie z Cooperem udostępnił mu swoje
biuro i oficjalnie objął patronat nad przed-
sięwzięciem. Do Coopera szybko dołączył
mjr C. Fauntleroy i obaj otrzymali pełno-
mocnictwa do przyjęcia sześciu poruczni-
ków, jednego kapitana i dwóch obserwato-
rów. „Oficerowie ci zgodzą się służyć
nr 37/2008
 ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY
KULISY PORADY ||
PO SŁUŻBIE ||
HISTORIAHISTORIA
PO SŁUŻBIE | |
MILITARIAMILITARIA
ŚWIAT PRASA ||
PRASA KULISY | |
ŚWIAT TO I OWO || || |

w polskiej armii pod dowództwem odpo-

wiednich polskich władz wojskowych na
dokładnie takich samych zasadach jak ofi-
cerowie polscy” – pisał gen. Rozwadow-
ski. Zdobycie odpowiednich kandydatów
trwało nadspodziewanie krótko.
Gdy grupa Amerykanów była gotowa
do wyjazdu, szybko okazało się, że po-
dróż do Polski w glorii bohaterstwa nie
jest możliwa. We wrześniu 1919 r. prze-
brani za konwojentów zaopatrzenia Czer-
wonego Krzyża udali się z Paryża do Ko-
blencji, a następnie podróżowali pocią-
giem dla chorych na tyfus. Po długiej i mę-
czącej podróży Amerykanie dojechali
wreszcie do Warszawy, gdzie mogli po-
znać uroki życia w zniszczonej stolicy.
„Bałem się, że pół eskadry się ożeni, za- W BARWACH POLSKIEGO po przybyciu do eskadry pod zali wojsku z prośbą o zbudo-
LOTNICTWA życie straciło koniec sierpnia 1920 r. wanie tam domu dla żołnierzy
nim zdołamy wyjechać na front” – wspo- trzech amerykańskich pilo- Wszyscy oni zostali pochowa- przechodzących rekonwale-
minał później Cooper. tów. Pierwszą ofiarą był ni na cmentarzu Obrońców scencję.
Zabawa szybko się skończyła, bo już por. E. Grave – zginął w kata- Lwowa. Na zdjęciu: ochotnicy amery-
w październiku Amerykanie przybyli do strofie podczas pokazów we W połowie maja 1921 r. kańscy w Warszawie, wrze-
Lwowa, gdzie od samego musieli radzić Lwowie. Drugą – kpt. Arthur Eskadra Kościuszkowska zo- sień 1919 r. Od lewej, pierw-
Kelly, który zginął w katastro- stała oficjalnie zdemobilizo- szy rząd: Shrewsbury, Noble,
sobie z przeciwnościami losu. Polskiemu
fie bombowca. Ostatnia ofiara wana. Piloci otrzymali dodat- Crawford, Kelly; od lewej, tylny
lotnictwu brakowało wszystkiego – samo- to kpt. T.V. McCallum, który kowo skromne działki ziemi, rząd: Clark, Fauntleroy,

noru
lotów, części zapasowych, paliwa, a tak- rozbił się zaledwie kilka dni które jednak zgodnie przeka- Cooper, Corsi.
że żywności. Co gorsza, brakowało także

pletowali wyposażenie logistyczne na stał Cooper, zastępując Fauntleroya, które-

zrozumienia – lotnictwo w tym okresie
było traktowane jako ekstrawagancja, któ-
ra nie ma realnej wartości bojowej. Nie-
licznym i przestarzałym samolotom bra-
kowało podstawowych części, a różnorod-
ność dostępnych maszyn sprawiała, że
trudno było skompletować jeden sprawny
samolot. Lotnicy mieli do dyspozycji je-
dynie to, co udało im się zdobyć lub ktoś
inny przywiózł. Stan lotnictwa był opła-
kany i jedynie niezwykła praca obsługi
naziemnej i entuzjazm pilotów sprawiły,
że w powietrze wzleciały maszyny z bia-
ło-czerwoną szachownicą.
W oczekiwaniu na walkę
Przygotowując się do nieuchronnych
działań zbrojnych, przystąpiono do oceny
sprzętu i poziomu pilotów. W wyposaże-
niu Eskadry Kościuszkowskiej, w której
skład weszli Amerykanie oraz Polacy, znaj-
dowały się maszyny przestarzałe, głównie
obserwacyjno-bombardujące Hansa Bran-
denburg C.I oraz Fokker E.V. Na szczęście
szybko udało się wzmocnić formację du-
żo lepszymi Albatrosami D.III.
Podczas złej pogody, a taka dominowa-
ła pod koniec jesieni 1919 r., piloci kom-
swym tymczasowym lotnisku polowym
pod Lwowem. Gdy tylko warunki się po-
prawiały, ochoczo wzbijali się w niebo.
Szybko jednak pojawiła się pierwsza ofia-
ra – por. Edmund Graves rozbił się we
Lwowie podczas pokazu lotniczego. Zale-
dwie kilka dni później wybuchł pożar, nisz-
cząc samochody, wozy oraz zabijając ko-
nie eskadry. W grudniu aż 21 dni samolo-
ty nie latały. Wzrastało zniecierpliwienie,
a entuzjazm gdzieś znikł. Czas mijał, a lot-
nicy nie walczyli. W lutym desperacja osią-
gnęła apogeum. „Do dziś dnia trzymano
nas z daleka od frontu” – pisał rozgoryczo-
ny Fauntlroy. – „Prosimy o wysłanie nas na
jak najczynniejszy odcinek frontu”.
Dopiero 9 kwietnia – niemal pół roku po
przybyciu na wschód – pilotom przyszło
poczuć smak bitwy. Eskadra zaatakowała
zaskoczonych bolszewików w Czudnowie.
Wkrótce zakres operacji rozszerzono tak-
że na Żytomierz i Berdyczów, a następnie
na kolejne miasta wraz z postępami na fron-
cie. Amerykanie wykonywali nie tylko mi-
sje rozpoznawcze, ale także atakowali ta-
bory zaopatrzeniowe oraz pociągi. Chro-
nili również polskie bombowce typu Breu-
get, które wspierały walczące na ziemi woj-
ska polskie. Najbardziej znane są jednak
ataki lotników na zgrupowania wrogiej ka-
walerii, która za każdym razem miała du-
że problemy z obroną.
Gdy jednak ofensywa załamała się i to
bolszewicy przejęli inicjatywę, eskadrę wy-
cofano ze Lwowa, a nowym dowódcą zo-
go mianowano dowódcą II Dywizjonu Lot-
niczego II Armii. Amerykanie pełnili za-
dania jako straż tylna, ochraniając wycofu-
jące się oddziały oraz wstrzymując postę-
py bolszewików. Jak wynika z amerykań-
skich raportów, lotnicy każdego dnia byli
w stanie zatrzymać na kilka godzin marsz
nawet 20 tysięcy bolszewickich kawalerzy-
stów. Każdą wolną chwilę wykorzystywa-
no na naprawę uszkodzonych maszyn.
Służba Polsce
Zwycięstwo nad bolszewikami zakoń-
czyło zmagania Amerykanów w polskich
barwach. Ich wkład szybko doceniono.
Wszyscy piloci z Eskadry Kościuszkow-
skiej zostali odznaczeni Orderem Wojen-
nym Virtuti Militari. Oficjalnie pogratulo-
wał im Marszałek, który wreszcie docenił
ich poświęcenie sprawie polskiej. „Rumie-
niec wyszedł nam na twarze, bo czuliśmy,
że nie zawiedliśmy, że przysłużyliśmy się
może choć troszkę Polsce” – wspominał
skromnie Merian Cooper.
W połowie maja 1921 r. Eskadra Ko-
ściuszkowska została oficjalnie zdemobi-
lizowana. Piloci otrzymali dodatkowo
skromne działki ziemi, które jednak zgod-
nie przekazali wojsku z prośbą o zbudowa-
nie tam domu dla żołnierzy przechodzą-
cych rekonwalescencję. Wszyscy wrócili
w rodzinne strony, wspominając swój nie-
zwykły udział w niezwykłej wojnie. 
robert.czulda@redakcjawojskowa.pl

nr 37/2008 Polska Zbrojna 43

POŻEGNANIA
Pogrążeni w głębokim smutku żegnamy zmarłego tragicznie Panu płk. dr. inż. Eugeniuszowi
21 sierpnia 2008 r. NIKULINOWI
szefowi WSzW Kielce
pułkownika dyplomowanego Stanisława RASIŃSKIEGO oraz
Jego Rodzinie i Najbliższym
byłego szefa sztabu 3 Brygady Zmechanizowanej w Lublinie, wyrazy szczerego żalu i głębokiego
byłego dowódcę 36 Brygady Zmechanizowanej Legii Akademickiej współczucia z powodu śmierci
w Trzebiatowie, ostatnio szefa sztabu Dowództwa Wojsk Specjalnych.
Odszedł człowiek, który położył duże zasługi dla podtrzymania tradycji ŻONY
Orderu Wojennego Virtuti Militari w Wojsku Polskim.
składają
Cześć Jego pamięci! dowódca, żołnierze i pracownicy
dowództwa Śląskiego Okręgu
Kapituła Orderu Wojennego Virtuti Militari Wojskowego.

Panu mjr. Włodzimierzowi

Niespodziewana i okrutna śmierć Panu płk. dr. inż. Eugeniuszowi
KOKOCIŃSKIEMU
zabrała z naszych szeregów NIKULINOWI
oraz jego Najbliższym
oraz
w trudnych chwilach
st. plut. Ryszarda SIWCZAKA JEGO NAJBLIŻSZYM
słowa wsparcia i wyrazy
wyrazy szczerego żalu i głębokiego
najgłębszego współczucia
lat 35 współczucia z powodu śmierci
z powodu śmierci
Wyrazy szczerego żalu i głębokiego ŻONY
OJCA
współczucia Rodzinie
składają:
przekazują
składają: dowódca garnizonu, żołnierze
kadra zawodowa, żołnierze,
dowódca, koledzy, żołnierze i pracownicy
pracownicy wojska 22 Polowej
i pracownicy wojska Wojewódzkiego Sztabu
Technicznej Bazy Przeciwlotniczej
5 Lubuskiego Pułku Artylerii. Wojskowego w Białymstoku.
w Skwierzynie.

Wyrazy szczerego współczucia

Wyrazy szczerego współczucia i głębokiego żalu
i głębokiego żalu
Panu płk. Eugeniuszowi NIKULINOWI
Panu kpt. Zbigniewowi PECIO
oraz Jego Najbliższym
z powodu śmierci
z powodu śmierci
OJCA
ŻONY
składają
składają:
szef, kadra i pracownicy wojska
kadra zawodowa, pracownicy wojska oraz żołnierze zasadniczej służby
Oddziału Zabezpieczenia
wojskowej WSzW w Kielcach.
Marynarki Wojennej.

„Nie umiera ten, kto trwa

w pamięci żywych”
Panu płk. Eugeniuszowi
NIKULINOWI
– szefowi WSzW w Kielcach
oraz jego NAJBLIŻSZYM
wyrazy szczerego żalu i głębokiego
współczucia z powodu śmierci
ŻONY
składają: kadra i pracownicy
Wojskowej Komendy Uzupełnień
w Białymstoku.
Panu ppłk. dypl. Olegowi
Wyrazy szczerego współczucia
MIĘTKIEMU
i głębokiego żalu
wyrazy żalu i głębokiego
pani Katarzynie BRUDNIAK
współczucia z powodu śmierci
z powodu śmierci
OJCA
SIOSTRY
składają: dowódca, kadra
składają
i pracownicy wojska
komendant główny, kadra
78 Pułku Rakietowego Obrony
i pracownicy wojska Żandarmerii
Powietrznej im. gen. broni
Wojskowej.
Władysława Andersa.

44 Polska Zbrojna nr 37/2008

 ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY
KULISY PORADY ||
PO SŁUŻBIE ||
PO SŁUŻBIE | |
MILITARIAMILITARIA
HISTORIAHISTORIA ||
ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY | |
ŚWIAT TO I OWO|| || |

Oferta Boeinga
DANIA. W sierpniu Boeing i amerykańska mary-
narka wojenna zaproponowały Królewskim Siłom
Powietrznym Danii 48 samolotów F/A-18E/F Super
Hornet. Duńczycy, którzy poszukują następców
swych F-16, w maju zwrócili się z pytaniem do pro-
ducenta o jego ofertę. Samolot proponowany przez
Boeinga bazuje na modelu F/A-18E/F produkowa-
nym dla US Navy, jak też F/A-18F zamówionym
przez Australię. Dotąd firma dostarczyła już
ponad 360 tych maszyn.
Boeing zaproponował też Brazylii 36 Super
Hornetów. Jest zainteresowany rynkiem Indii,
których siły powietrzne chcą nabyć
126 samolotów wielozadaniowych. (ww)

Czwarty patrolowiec
US DOD

NOWE CHINOOKI NOWA ZELANDIA. W minionym miesiącu nadano imię

USA. Boeing poinformował, że za- „Taupo” ostatniemu z nowych małych patrolowców dla
warł z wojskami lądowymi pięcio- Królewskiej Marynarki Wojennej Nowej Zelandii. Okręt
letni kontrakt na dostawę ten został zwodowany 22 lipca w stoczni w Whangarei.
181 śmigłowców CH-47F. Do tego W ramach programu Protector nowozelandzka flota
wzbogaci się o siedem nowych jednostek, w tym cztery
jeszcze dziesięć maszyn miałoby
zostać zamówionych z dodatko- małe patrolowce. Siostrzane jednostki „Taupo” to Gdzie
wych funduszy z roku budżetowego
2008. W kontrakcie jest też opcja
„Hawea”, „Pukaki” i „Rotoiti” (na zdjęciu). Wszystkie
otrzymały imiona od nowozelandzkich jezior. Okręty mają jest Nemo
na rozszerzenie zamówienia o ko- 340 ton wyporności i kadłub długości 55 m. Mogą rozwi-
lejne 24 CH-47F. Kontrakt ma być nąć prędkość do 25 węzłów i przepłynąć bez zawijania
zrealizowany do 30 września do portu 3000 mil morskich. Załoga patrolowca składa
2013 r. Jak poinformował wicepre- się z 20 marynarzy, ale na pokładzie jest jeszcze
zes programu Boeing H-47, wielo- 16 miejsc dla dodatkowych pasażerów. (Ted)
letnie zamówienie przyniosło armii
449 milionów dolarów oszczędno-
ści. Jednak koncern w informacji
dla mediów pominął, że tylko FINLANDIA. Rozpoczęła się
109 ze 181 zamówionych maszyn druga faza programu morskiej
będzie fabrycznie nowych. wersji moździerza Nemo
Pozostałe 72 mają powstać w wy- kal. 120 mm. Fińskie siły zbroj-
niku modernizacji już istniejących ne zleciły firmie Patria przepro-
Chinooków. Boeing nie dodał też, wadzenie jego testów. Do tego
że do firmy trafi tylko 772 713 celu moździerz ma być zamon-
876 dolarów z ogólnej kwoty towany na łodzi Watercat M12,
kontraktu. Do sierpnia firma do- która została zaprojektowana
starczyła US Army 48 CH-47F, co przez firmę Marine Alutech
pozwoliło wyposażyć w nie dwie Oy Ab i służy do transportu oraz
jednostki. (wt) desantowania żołnierzy z jedno-
stek obrony wybrzeża. Na po-
OSTATNI LOT kładzie jest miejsce dla 20 fiń-
skich „marines” z wyposaże-
USA. W bazie lotnictwa marynarki wojennej niem. Program morskiego wa-
w Pensacola odbyło się uroczyste pożegna- riantu moździerza jest realizo-
nie samolotu szkolnego T-2 Buckeye, który Lotnictwa Szkolnego. T-2 Buckeye był dwusil- wany z myślą o zapewnieniu
zakończył niemal 50-letnią służbę. W tym nikowym odrzutowcem poddźwiękowym skon- im skutecznego, mobilnego
czasie maszyny te wylatały ponad 3,4 milio- struowanym przez firmę North American wsparcia ogniowego.
na godzin. Od 1959 r. przeszkolono na nich Aviation. Maszyna mogła rozwinąć prędkość Nemo ulokowano w zdalnie
tysiące lotników, którzy pilotowali potem 862 km/h. Z dziesięcioprocentową rezerwą sterowanej wieży, którą można
18 różnych typów odrzutowców, jakie posia- paliwa przelatywała ponad 1700 km. Ogółem montować na różnych platfor-
dało lotnictwo US Navy. wyprodukowano blisko 600 T-2 w kilku wer- mach. Jest on bronią jednolufo-
W amerykańskiej flocie ostatnim użytkowni- sjach. Jego następcą w US Navy jest T-45 wą i maksymalnie może wy-
kiem T-2C była 86 Eskadra 6 Skrzydła Goshawk. (w) strzelić dziesięć pocisków na
minutę. (wrt)

nr 37/2008 Polska Zbrojna 45

 AAAAAAA RATOWNICTWO
MILITARIA AAAAAAAA

ZNALEŹĆ I URATO
MARIAN KLUCZYŃSKI

PRZEMYSŁAW MILLER
Świadomość, że w razie potrzeby nadejdzie szybka, skuteczna
i profesjonalna pomoc, ma ogromne znaczenie psychologiczne
dla żołnierzy, marynarzy i pilotów nie tylko podczas wykonywania
rutynowych działań na polu walki.
Transponder radarowy SART (Search dajnika umożliwia uzyskanie na ekra-
and Rescue Transponder) może wystę- nie radaru jasnego i wyraźnego kodu
pować w jednym z trzech wariantów: ja- w postaci linii kropkowej, nawet wte-
ko urządzenie zainstalowane w RIB-ie/ dy, gdy sygnał nadawany jest przez
COSPAS-SARSAT (z ros. Kosmiczeskaja
łodzi/tratwie ratunkowej, jako samodziel- urządzenie o małej mocy. Ustalono, że Sistema Poiska Avarijnych Sudov/Kosmiczny
na pława lub jako urządzenie stanowią- linia ta powinna składać się z dwuna- System Poszukiwania Statków – z ang. Search
ce element satelitarnej pławy EPIRB. stu kropek. Po detekcji radarowego im- and Rescue Satellite Aided Tracking/System
pulsu sondującego w głośniku trans- Satelitarny Wykorzystywany do Poszukiwania
Dwanaście kropek pondera SART pojawia się sygnał aku- i Ratowania) – powstał w wyniku połączenia
dwóch systemów: amerykańsko-kanadyjskiego
Transponder radarowy pracuje w pa- styczny informujący rozbitka o tym, że SARSAT zainicjowanego przez amerykańską
śmie częstotliwości od 9200 do transponder został pobudzony do pra- administrację aeronautyki i przestrzeni ko-
9500 MHz i po odebraniu sygnału cy przez stację nawigacyjną. Transpon- smicznej NASA oraz Kanadyjski Departament
wzbudzającego pochodzącego od do- der ma wskaźnik optyczny sygnalizu- Komunikacji (DOC), a także radziecko-francu-
wolnego radaru nawigacyjnego statku jący pracę urządzenia. Stosunek dłu- skiego o nazwie COSPAS powołanego do życia
przez Ministerstwo Żeglugi ZSRR i francuską
lub samolotu wysyła serię sygnałów gości błysku do długości przerwy zmie- agencję przestrzeni kosmicznej CNES.
odzewowych. Sygnał odzewowy z na- nia się w zależności od odległości dzie-

46 Polska Zbrojna nr 37/2008

ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO||
WOJSKO PORADY
KULISY PORADY
PO SŁUŻBIE ||
PO SŁUŻBIE || | |
MILITARIAMILITARIA
HISTORIAHISTORIA ŚWIAT PRASA ||
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO| | || || |
Search and Rescue
M iędzynarodowa
Służba Poszuki-
wawczo-Ratownicza. Po-
wencja o Morskich Po-
szukiwaniach i Ratow-
nictwie (SAR). Jej sygna-
mocniczych – Rescue
Sub-Centres (RSC), wy-
znaczenia odpowiednio
szukiwanie i ratownictwo tariusze zobowiązali się wyposażonych jednostek
jest podstawową zasadą do utworzenia specjali- (pływających oraz latają-
oraz obowiązkiem każde- stycznych służb poszuki- cych) ratowniczych peł-
go uczestnika rejsu, ma- wawczo-ratowniczych niących całodobowe dy-
rynarza, a tym bardziej SAR Service dla osób żury oraz
zawodowego ratownika, znajdujących się w nie- wytyczenia stref poszuki-
bez względu na wyzna- bezpieczeństwie na mo- wania i ratownictwa
waną religię, światopo- rzu lub potrzebujących – Search and Rescue
gląd czy przynależność natychmiastowej pomo- Regions (SRR).
państwową. Zasada ta cy. Zobowiązania sygna- System poszukiwawczo-
obowiązuje na morzach tariuszy dotyczyły rów- ratowniczy SAR określa
i oceanach od wieków. nież utworzenia ratowni- szczegółowo również za-
Podstawą obecnie funk- czych ośrodków koordy- dania, obowiązki, zakres
cjonującego systemu nacyjnych – Rescue Cor- odpowiedzialności, za-
SAR była opracowana dination Centres (RCC), kres praw i obowiązków
w 1979 r. w Hamburgu a w razie potrzeby ratow- poszczególnych szczebli
Międzynarodowa Kon- niczych ośrodków po- służb ratowniczych.
Wykorzystanie
urządzeń SART i EPIRB
umożliwia niesienie pomocy
i ratowanie wysoko
wykwalifikowanego
personelu marynarki
wojennej, sił powietrznych
oraz jednostek
specjalnych

OWAĆ
GERALD NOBLE

lącej rozbitka od statku. Po uaktywnie-
niu transpondera proporcje te wynoszą
0,5 do 4,5 sekundy. Wraz ze zbliżaniem
się statku do transpondera SART czas
błysku zwiększa się, aż do ciągłego
światła, gdy znajdują się w bezpośred-
niej bliskości. Transponder umożliwia
lokalizację jednostki w niebezpieczeń-
stwie, ewentualnie tratwy z rozbitkami,
z mostku innej jednostki, z ok. 52–10
mil morskich, a z samolotu lecącego na
wysokości 1000 m – już z 40 mil mor-
skich, tj. 74 km.
Skuteczność i precyzja
Wymagania określonych certyfika-
tów bezpieczeństwa gwarantują odpo-
wiednią pojemność baterii takiego urzą-
dzenia, która zapewnia 96 godzin goto-
wości oraz osiem godzin ciągłej emisji
sygnałów. Wysokość mocowania ante-
ny transpondera powinna wynosić
1 metr nad poziom morza. Stąd produ-
kowane są one w dwóch wersjach: do
zainstalowania na łodziach, tratwach ra-
tunkowych lub przenośne. Każda z ra-
diopław EPIRB musi być zarejestrowa-
na, mieć własny numer identyfikacyj-
ny i wprowadzone dane. Podobne wy-
magania techniczne są w stosunku do
radiopław lotniczych zwanych ELT
(Emergency Locator Transmiter). Na-
tomiast znacznie mniejsze w stosunku
do radiopław (np. czas pracy 24 godzi-
ny, praca w temperaturze –20° C) są
osobiste urządzenia typu PLB (Perso-
nal Locator Beacon), używane zwłasz-
cza przez żołnierzy zwiadu i rozpozna-
nia. Zwykle wyposażone są one jesz-
cze w GPS, a w nazwie ich pojawia się
wówczas słowo „Fastfind”, co pozwala
na bardzo precyzyjne prowadzenie ak-
cji poszukiwawczej. Dzięki temu, że ko-
rzystają one z typowo wojskowej czę-
stotliwości 243 MHz, mogą namierzać
z dokładnością do mniej niż 10 m.
Urządzenia tego typu znajdują się mię-
dzy innymi w wyposażeniu NATO, US Na-
vy, United States Coast Guard, Delta For-
ce, SEALS, United States Air Force, Uni-
ted States Marine Corps, Air National Gu-
ard (gwardia narodowa sił powietrznych
Stanów Zjednoczonych), Canadian Air
Force, Royal Air Force i Royal Navy.
Wykorzystanie urządzeń SART
i EPIRB umożliwia niesienie pomocy
i ratowanie wysoko wykwalifikowanego
personelu marynarki wojennej, sił po-
wietrznych oraz jednostek specjalnych,
co jak powszechnie wiadomo przekłada
się niezwykle korzystnie na aspekt eko-
nomiczny, a wiadomo, że koszty wyszko-
lenia pełnowartościowego pilota samolo-
tu myśliwskiego idą w miliony dolarów.
Pozostaje jeszcze równie ważny efekt pro-
pagandowy, który ma bardzo pozytywny
wpływ na morale żołnierzy biorących
udział w niebezpiecznych misjach. 
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl

nr 37/2008 Polska Zbrojna 47

AAAAAAA LOTNICTWO
MILITARIA AAAAAAAA
Pierwszy lot Hawkeye’a (E-2A) miał
miejsce w 1960 r., natomiast do służby
wszedł cztery lata później. Zastąpił samo-
loty wczesnego ostrzegania E-1 Tracer.
Hawkeye był pierwszą konstrukcją zapro-
jektowaną specjalnie jako pokładowy sa-
molot wczesnego ostrzegania i kontroli
powietrznej (AEW). Samolot i jego wy-
posażenie nieustannie modernizowano.
W 1971 r. weszła do służby wersja E-2B.
W 1973 r. zaczęto wprowadzać do służby
nowocześniejsze wersje oznaczone jako
E-2C (tzw. grupa 0), w których od 1976 r.
montowano bardzo nowoczesny wówczas
radar AN/APS-125. W 1989 r. marynar-
ka amerykańska dostała 18 samolotów
E-2C (grupa I) wyposażonych w nowy ra-
dar AN/APS-139 zdolny do wykrywania
rakiet typu Cruise na dystansie ponad
185 km i śledzenia do 400 celów jedno-
cześnie. Pasywne czujniki samolotu były
w stanie wykryć pracę urządzeń elektro-
nicznych na dystansie ponad 350 km.
W latach 90. wyprodukowano 36 E-2C
grupy II i zmodernizowano do tego stan-
dardu pozostałe 16 samolotów grupy 0,
które zostały dostarczone do 2001 r. Wer-
sję tę wyposażono w doskonały radar
Sokole oko ma PAWEŁ HEŃSKI
Samolot pokładowy wczesnego
ostrzegania i kontroli powietrznej E-2
Hawkeye od ponad czterdziestu lat
pełni rolę oczu i uszu marynarki
wojennej USA. Jest najdłużej
produkowanym samolotem w historii
amerykańskiego lotnictwa.
48 Polska Zbrojna
AN/APS-145 o zasięgu 645 km, zdolny
do równoczesnego śledzenia 2 tys. celów,
namierzania 40 z nich i ogólnego „widze-
nia” 20 tys. celów.
W latach 1999–2005 Northrop Grum-
man wyprodukował i dostarczył US Na-
vy 24 samoloty oznaczone jako E-2C
Hawkeye 2000. Wersja ta zachowała ra-
dar AN/APS-145. Zmiany dotyczyły mo-
dernizacji komputera operacyjnego, kon-
soli obsługi radaru oraz osiągnięcia zdol-
ności do cyfrowego przekazu informacji
innym platformom (Co-Operative Enga-
gement Capability – CEC). Samoloty wy-
posażono również w tzw. szklany kokpit,
system rozpoznania pogody oraz system
wspomagania lądowania na bazie GPS.
W 2004 r. rozpoczęto wyposażać samo-
loty Hawkeye 2000 w ośmiołopatowe śmi-
gła, dzięki którym silniki pracują ciszej
i stabilniej. Stany Zjednoczone mają obec-
nie w wyposażeniu 69 samolotów E-2C
różnych wersji.
E-2D ADVANCED HAWKEYE
E-2D Advanced Hawkeye (Zaawanso-
wany Hawkeye) po raz pierwszy wzbił się
w powietrze 3 sierpnia 2007 r. Zbudowa-
USAF (2)
no dwa prototypy, które wylatały już po-
nad 125 godzin. Marynarka planuje ku-
pić ok. 75 samolotów E-2D za 15,5 mld
dol. Do służby zaczną wchodzić w 2011 r.,
a dwa lata później zacznie się wycofywa-
nie najstarszych E-2C. Advanced Haw-
keye zewnętrznie nie będzie się prawie
wcale różnił od poprzedniej wersji, jed-
nak dostał zupełnie nowe wyposażenie.
Sercem awioniki będzie nowy, sterowany
cyfrowo radar AN/APY-9 typu AESA
umieszczony w talerzowej osłonie, o za-
sięgu ok. 1300 km. Oprócz skanowania
ciągłego będzie można jego wiązkę sku-
pić na wybranych celach (dotychczasowy
radar skanuje przestrzeń w promieniu 360 st.
co 10 sekund). E-2D wyposażony został
w zupełnie nowy komputer operacyjny
o tzw. otwartej architekturze, z czterema
panelami obsługi i trzema wyświetlacza-
mi ciekłokrystalicznymi (21 cali), nowy
zestaw anten w ramach systemu
AN/ALQ-217B, nowy zestaw komunika-
cyjny (HF, UHF, 2 x SATCOM, Link 11/16,
HAVEQUICK, GPS), nową kabinę z trze-
ma 17-calowymi wyświetlaczami oraz no-
wy komputer zarządzania lotem. Awionikę
zaprojektowano tak, by jeden z dwóch pilo-
nr 37/2008
 ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY
KULISY PORADY||
PO SŁUŻBIE
tów mógł w czasie lotu przejść do centrum
operacyjnego samolotu i pełnić funkcję do-
datkowego, czwartego operatora radaru.
W samolocie są zmodernizowane silni-
ki Rolls-Royce T-56 i ośmiołopatowe śmi-
gła NP2000. E-2D ma możliwość tanko-
wania w powietrzu, co pozwoli wydłużyć
jego czas lotu do dziewięciu godzin
(E-2C – 6,5 godziny).
NOWE ZADANIA
W czasie operacji „Enduring Freedom”
w Afganistanie oraz operacji „Iraqi Free-
dom” samoloty E-2C często pomagały na-
prowadzać myśliwce na różne cele na-
ziemne. Ogólnie radar E-2C nie jest zdol-
ny do „widzenia” celów i aktywności na
ziemi. Jednak operatorzy radarów E-2C
mają pełen obraz sytuacji taktycznej w po-
wietrzu: aktualną pozycję każdego samo-
lotu, jego kierunek lotu, uzbrojenie, stan
paliwa itd. W zatłoczonej przestrzeni po-
wietrznej Iraku i Afganistanu oraz w sy-
tuacji bardzo szybkiego przemieszczania
się wojsk operatorzy radarów E-2C poma-
gali większym E-3 AWACS i E-8 Joint
STARS w naprowadzaniu samolotów
wsparcia powietrznego i kontaktach z ope-
rynarki
nr 37/2008
||
PO SŁUŻBIE | | ||
MILITARIAMILITARIA
HISTORIAHISTORIA ŚWIAT PRASA
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO
ratorami naziemnymi (JTAC/FAC). Do-
świadczenia te sprawiły, że marynarka
USA wyznaczyła samolotom E-2D waż-
ną rolę w doktrynie operacyjnej na XXI
wiek (Sea Power 21) oraz doktrynie po-
łączonego zarządzania dowodzeniem
i kontrolą (Joint Battle Management Com-
mand and Control). E-2D oprócz typowej
roli wczesnego ostrzegania i kontroli po-
wietrznej przeprowadzanej nad lotniskow-
cowymi grupami uderzeniowymi
i w związku z ruchem samolotów pokła-
dowych, będzie zapewniał obraz sytuacji
taktycznej nad obszarami przybrzeżnymi
i lądowymi. Dzięki nowemu radarowi bę-
dzie mógł wykrywać i rozpoznawać rów-
nież cele położone na lądzie oraz napro-
wadzać na nie samoloty uderzeniowe. Po-
łączenia Link 11/16 pozwolą E-2D na
transfer danych pomiędzy różnymi plat-
formami, np. samolotami rozpoznawczy-
mi, a centrami dowodzenia czy jednost-
kami lądowymi. Marynarka będzie mo-
gła dzięki E-2D zarządzać operacjami
uderzeniowymi równie skutecznie jak
USAF za pomocą samolotów AWACS
i Joint STARS. Co więcej, E-2D będą mo-
gły również koordynować ataki rakietowe
| |
||
|| |
i artyleryjskie jednostek morskich na ce-
le lądowe lub szybko poruszające się ce-
le takie jak rakiety Cruise czy rakiety ba-
listyczne.
SUKCES EKSPORTOWY
Warto wspomnieć, że Hawkeye od lat
dobrze się sprzedaje. Jako pierwszy zaku-
pił je Izrael w 1978 r. Były to cztery samo-
loty E-2C (grupa 0). W 1994 r. zostały wy-
cofane ze służby, a trzy z nich sprzedano
Meksykowi w 2004 r. W latach 1982–1993
trzynaście E-2C (grupa 0) kupiła Japonia.
Obecnie samoloty te są modernizowane do
standardu Hawkeye 2000. W 1987 r. Egipt
zamówił sześć E-2C (grupa 0/II), z których
pięć zmodernizowano do standardu Haw-
keye 2000. W 1987 r. Singapur kupił czte-
ry E-2C (grupa 0, ale z radarem
AN/APS-138). W 1995 r. Tajwan otrzy-
mał cztery samoloty oznaczone jako E-2T
(grupa I), natomiast w 2006 dwa E-2C
Hawkeye 2000 (oznaczone jako E-2K).
Francja kupiła w 1998 r. trzy E-2C, z któ-
rych dwa zostały zmodernizowane do stan-
dardu Hawkeye 2000. W kwietniu 2007 r.
zamówiła czwarty samolot. 
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 49
ŚWIAT
AAAAAAA
GRUZJA
AAAAAAAA

US DOD
1999 r. Albańczyk z miejscowości Zegra w Kosowie maluje napis na opuszczonym serbskim domu.

Przespany
ROBERT BIAŁOSKÓRSKI

konflikt
Każdy konflikt zbrojny powinien, a nawet musi prowadzić
do wzmożonej refleksji na temat możliwości zapobiegania
międzynarodowej przemocy zbrojnej we współczesnym świecie.
Tak jest również w przypadku wojny w Gruzji. CEREMONIA POGRZEBOWA w Tbilisi. Kobieta płacze nad
Geneza obecnych rosyjsko-gruzińskich łeczność międzynarodowa nie radzi sobie kiego modelu odgrywa czynnik czasu.
starć zbrojnych, podobnie jak w przypad- z problemem zapobiegania współczesnym Krótko mówiąc, chodzi o podejmowanie
ku konfliktu bałkańskiego, korzeniami się- konfliktom zbrojnym? Wnikliwa ocena te- właściwych działań w odpowiedniej chwi-
ga głęboko historii narodów i regionów. Po- go problemu wymaga szczegółowych ba- li, czyli, posługując się terminologią spor-
przestańmy jednak na wydarzeniach zwią- dań naukowych, jednak pewne ogólne kon- tową, o tzw. timing.
zanych z rozpadem Związku Radzieckie- kluzje możliwe są już teraz. Istotnym elementem, na który należy
go i ogłoszeniu przez Osetię Południową Kilka lat temu, kiedy zaczynałem inte- także zwrócić uwagę, jest dynamiczny cha-
autonomii i odrębności od ówczesnej Gru- resować się problematyką prewencji wo- rakter współczesnych konfliktów zbroj-
zińskiej Socjalistycznej Republiki Radziec- jennej, zaproponowałem pewien ogólny nych, co oznacza, że nie wybuchają one
kiej w listopadzie 1989 r. Wówczas to do- model systemu wczesnego ostrzegania i za- z dnia na dzień. Cechuje je zatem: a) nara-
szło do pierwszych starć zbrojnych między pobiegania konfliktom zbrojnym, który stający okres pogarszania się zachowania
Gruzją i Osetią Południową, które w wy- stwarza warunki do skutecznego przeciw- stron (faza przedkonfliktowa); b) okres
niku eskalacji w sierpniu 2008 r. przero- działania współczesnym konfliktom zbroj- trwania konfliktu – od wybuchu do roz-
dziły się w wojnę rosyjsko-gruzińską. nym. Polega on na ścisłym współdziałaniu wiązania (faza emisji konfliktu); c) okres
dwóch modułów – wczesnego ostrzegania po rozwiązaniu konfliktu – do osiągnięcia
Nieodrobiona lekcja oraz wczesnego reagowania, pracujących trwałego pokoju (faza pokonfliktowa).
Analizując wydarzenia tych ostatnich w zamkniętym układzie sprzężenia zwrot- Z punktu widzenia skuteczności zapobie-
kilkunastu lat, trudno oprzeć się wrażeniu, nego. W myśl tej koncepcji, aby skutecz- gania konfliktom zbrojnym najważniejszy
że – podobnie jak w przypadku wojny bał- nie zapobiegać konfliktom zbrojnym, na- jest oczywiście okres przedkonfliktowy,
kańskiej czy wojny w Czeczenii – świat ko- leży: 1) stale monitorować i analizować roz- który stwarza warunki do stłumienia go,
lejny raz „przespał” konflikt, którego skut- wój wydarzeń w rejonie (-ach) ryzyka kon- zanim w ogóle do niego dojdzie.
ki już obecnie mają zasięg ogólnoświato- fliktu zbrojnego (wczesne ostrzeganie);
wy. Świat nie odrobił niestety lekcji bałkań- 2) na podstawie wspomnianych analiz na Mało czasu na reakcję
skiej i zapomniał o Gruzji i jej problemach. bieżąco wypracowywać i podejmować Wróćmy teraz do początków obecnego
Co więcej, stworzył precedens, uznając nie- działania za pomocą dostępnych i adekwat- kryzysu w Gruzji. Dynamika zdarzeń
podległość Kosowa, przyśpieszając tym sa- nych do sytuacji, a także zgodnych z pra- w okresie przedkonfliktowym była nie-
mym rozwój obecnych, a także przyszłych wem międzynarodowym, instrumentów re- zwykle wysoka, co wynikało głównie
wydarzeń na Kaukazie, i nie tylko. Powsta- agowania kryzysowego (wczesne reagowa- z długofalowego podłoża etnicznego wy-
je zatem pytanie – dlaczego, jak dotąd, spo- nie). Kluczową rolę w funkcjonowaniu ta- darzeń. Pamiętajmy ponadto, że wszystko

50 Polska Zbrojna nr 37/2008

 ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY
KULISY PORADY
PO SŁUŻBIE||
PO SŁUŻBIE ||
HISTORIAHISTORIA | | ||
ŚWIAT PRASA
MILITARIAMILITARIA ||
PRASA KULISY
ŚWIAT TO I OWO || || |

ze sobą), wspartych dodatkowo stale rosną-

cymi możliwościami w zakresie masowej
komunikacji. Jednocześnie zapobieganie
konfliktom stało się dziedziną zaintereso-
wań liczących się w świecie ośrodków na-
ukowo-badawczych. W rezultacie w XXI w.
świat wkroczył już bogatszy w instrumen-
tarium pozwalające na bieżące śledzenie
i analizowanie rozwoju sytuacji międzyna-
rodowej na całym globie.
Tyle, aż tyle, a może tylko tyle się zmie-
niło? Ponownie wracamy w rejon Gruzji.
Od czerwca 1992 r. praktycznie do sierp-
nia 2008 r. trwało tam zawieszenie działań
zbrojnych. W tym czasie Osetia Południo-
wa, przy aktywnym wsparciu Rosji, podej-
mowała szereg akcji politycznych zmierza-
jących do uzyskania niepodległości i ode-
rwania się od Gruzji. A co zrobił świat?
Zapomniał o Gruzji i jej problemach
w pierwszych latach nowej ery. Odpowie-
dzialne za bezpieczeństwo podmioty mię-
dzynarodowe nie podejmowały i de facto
wciąż nie podejmują żadnych liczących się
działań, zmierzających do rozwiązania sta-
le narastającego konfliktu, i to pomimo
licznych wczesnoostrzegawczych alertów.
W ten sposób zupełnie zignorowano tak
istotny czynnik czasu.
Solidarność bezpieczeństwa
Gdy wreszcie konflikt przeradza się
PAP/EPA

w wojnę rosyjsko-gruzińską, reakcje

państw Zachodu znowu są podzielone.
grobami niezidentyfikowanych gruzińskich żołnierzy zabitych w Osetii Południowej. Często zresztą kierują się one własnymi
rozgrywało się w warunkach gwałtownych ropy. W zasadzie fakt ten w pewien ogólny interesami narodowymi (przeważnie eko-
i rewolucyjnych zmian w środowisku bez- sposób wyjaśnia (bo z pewnością nie uspra- nomicznymi), a organizacje międzynaro-
pieczeństwa międzynarodowego, w sytu- wiedliwia), dlaczego doszło do aktów lu- dowe nie są w stanie osiągnąć consensu-
acji, kiedy mało kto wcześniej przewidywał dobójstwa u schyłku XX w. su z powodu niewydolności decyzyjnej
tak szybki upadek systemu dwubiegunowe- i organizacyjnej. W ten sposób model sys-
go. Zatem wybuch konfliktu gruzińskiego Wczesne ostrzeganie temu wczesnego ostrzegania i zapobiega-
nastąpił lawinowo (podobnie zresztą jak Jednak od zakończenia zbrojnej zawie- nia konfliktom zbrojnym pozbawiony zo-
konfliktu czeczeńskiego). W listopadzie ruchy na Bałkanach minęło już bez mała staje czynnika wczesnej prewencji i ulega
1989 r. doszło do trwających przez trzy mie- ponad dziesięć lat. Powstaje zatem pytanie, funkcjonalnemu załamaniu, stając się zu-
siące walk, które z większą lub mniejszą in- czy coś się w tym czasie zmieniło? Wra- pełnie nieskutecznym. Co zatem należy
tensywnością były pro- cając do przywołanego zrobić, aby przywrócić jego funkcjonal-
wadzone do czerwca Po okresie napięcia wcześniej modelu wcze- ność? Najogólniej rzecz biorąc, potrzebna
1992 r., kiedy to zawar- zimnowojennego świat nie snego ostrzegania i za- jest „solidarność bezpieczeństwa”, czyli
to porozumienie pokojo- pobiegania konfliktom oparta na nadrzędnych wartościach praw
we. Na jego mocy utwo- był zupełnie przygotowany zbrojnym, należy z za- człowieka zgodność lub konstruktywne
rzono rosyjsko-gruziń-
sko-południowoosetyń-
na gwałtowną erupcję dowoleniem odnotować,
że w ostatnich latach
zbliżenie stanowisk oraz form działania
międzynarodowych podmiotów bezpie-
skie siły pokojowe, po konfliktów lokalnych, XX w. świat zaczął in- czeństwa na rzecz pokoju i stabilności
500 żołnierzy z każdej ze tensywnie rozwijać róż- w świecie. Bez „solidarności bezpieczeń-
stron. Reasumując, moż- i do tego w centrum Europy norodne systemy wcze- stwa” nie uda się bowiem skutecznie za-
na stwierdzić, że świat nie miał w okresie snego ostrzegania. W zapale tym nawet ry- pobiegać konfliktom zbrojnym w zawiłym
przedkonfliktowym zbyt dużych szans na walizowały ze sobą podmioty międzypań- świecie globalizacji, w którym autorytar-
szybką i właściwą reakcję. Potwierdza to stwowe, takie jak NATO, UE, czy OBWE ne rządy żerują na słabości silnych, grożąc
zresztą późniejsza bezradność międzynaro- z licznymi podmiotami pozarządowymi światu nową wojną. 
dowa w obliczu wojny na Bałkanach oraz (European Platform for Conflict Preven- polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
w Czeczenii. Po okresie napięcia zimnowo- tion and Transformation). W efekcie po-
jennego świat nie był bowiem zupełnie wstało wiele autonomicznych systemów Ppłk rez. dr Robert Białoskórski jest
przygotowany na gwałtowną erupcję kon- wczesnego ostrzegania przed konfliktami doktorem AON w dziedzinie nauk wojskowych
fliktów lokalnych, do tego w centrum Eu- zbrojnymi (z których część współpracuje w specjalności bezpieczeństwo

nr 36/2008 Polska Zbrojna 51

 ŚWIAT
AAAAAAA
ŚWIAT KENIA
IRANAAAAAAAA

IRAŃSKI PRZEŁOM
PAWEŁ KĘPKA

Gdy 14 sierpnia br. w Warszawie podpisywano umowę między rządami Stanów Zjednoczonych
i Rzeczypospolitej Polskiej o wybudowaniu na terytorium naszego kraju instalacji interceptorów
wchodzącej w skład amerykańskiego systemu Missile Defense, nikt nie spodziewał się, że już wkrótce
zwolennicy tarczy antyrakietowej dostaną do rąk niezwykle mocny argument.
TOMASZ OTŁOWSKI

aledwie dwa dni po zawar-
ciu polsko-amerykańskie-
go porozumienia w spra-
wie instalacji w naszym
kraju elementów systemu
MD, 16 sierpnia, Iran ofi-
cjalnie ogłosił, że dokonał pierwszego
w historii wystrzelenia własnej dwuczło-
nowej rakiety kosmicznej, będącej tzw.
nosicielem satelitów (Satellite-Launch
Vehicle – SLV). Według irańskiego ko-
munikatu, rakieta o nazwie „Safir Omid”
(posłaniec nadziei) miała wynieść na or-
bitę okołoziemską atrapę satelity. Choć
źródła amerykańskie od razu poinformo-
wały, że to się nie powiodło (awarii ulec
miał drugi człon rakiety), już sam fakt
wystrzelenia irańskiego SLV ma niezwy-
kle istotne znaczenie dla kwestii zagro-
żenia państw Zachodu atakiem z użyciem
rakiet balistycznych z regionu Bliskiego
Wschodu.
PUNKT ZWROTNY
Konstruując i wysyłając w kosmos ra-
kietę nośną, Irańczykom udało się do-
konać milowego kroku w rozwoju ich
programu rakietowego. Kroku, który
w istocie stanowi punkt zwrotny w irań-
skich wysiłkach na rzecz pozyskania ra-
kiet o globalnym zasięgu. Należy bo-
wiem mieć świadomość, że w pełni sku-
teczna rakieta nośna, służąca do wyno-
szenia na orbitę okołoziemską sztucz-
nych satelitów, to jednocześnie pocisk
balistyczny o co najmniej dalekim za-
sięgu (IRBM, do 5,5 tys. km), a najczę-
ściej po prostu rakieta międzykontynen-
talna (ICBM).
Sygnały, że Teheran w rozwoju swe-
go programu rakiet balistycznych – pro-
wadzonego od niemal ćwierćwiecza

52 Polska Zbrojna nr 37/2008

ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO ||
WOJSKO PORADY
KULISY PORADY||
PO SŁUŻBIE
przy mniej lub bardziej jawnym współ-
udziale Korei Płn., Chin, a zapewne tak-
że i Rosji – osiągnął punkt, w którym
będzie w stanie skonstruować i efektyw-
nie użyć SLV, pojawiały się mniej wię-
cej od dwóch lat. Większość ekspertów
zachodnich uznawała jednak perspek-
tywy skonstruowania przez Iran w peł-
ni sprawnej i efektywnej rakiety nośnej
za mało realne. Ich oceny bazowały
głównie na tym, że rozwijając program
rakiet balistycznych, Irańczycy korzy-
stają przede wszystkim z archaicznej już
dziś technologii radzieckich rakiet typu
Scud. Irańscy inżynierowie i specjali-
ści, wykorzystując w tym zakresie prze-
bogate doświadczenia północnokoreań-
skich kolegów, po prostu maksymalnie
zwiększyli parametry Scuda – będące-
go pierwotnie jednoczłonową rakietą
balistyczną krótkiego zasięgu. To, co
udało im się uzyskać na drodze tego pro-
cesu, to m.in. jednoczłonowe rakiety
średniego zasięgu (MRBM) na paliwo
ciekłe typu Shahab (świecąca gwiazda).
Najnowocześniejsza i o najdalszym za-
sięgu (wg Teheranu – 2 tys. km) rakie-
ta z tej serii to Shahab-3B.
PRZYŚPIESZENIE
Tym samym wystrzelenie przez Irań-
czyków ich rodzimego SLV – nawet, je-
śli faktycznie niezakończone pełnym
sukcesem w postaci ostatecznego umiesz-
czenia satelity na orbicie – oznacza, że
Teheran znacznie przyspieszył prace nad
nowymi generacjami rakiet balistycz-
nych. Dotychczasowa wiedza zachodnich
ośrodków analitycznych i wywiadow-
czych na temat stanu zaawansowania irań-
skich programów rakietowych zakładała,
że dopiero za 5–10 lat Irańczycy będą
w stanie skonstruować (przy pomocy z ze-
wnątrz) rakiety wieloczłonowe. Osiągnię-
cie już dziś tego etapu świadczy o niezwy-
kle dużym wysiłku Iranu i bardzo szyb-
kich postępach w zakresie rozwoju pro-
gramu rakiet balistycznych. Należy podej-
rzewać, że nie jest to jednak wyłączną za-
sługą specjalistów z Iranu – trudno sobie
bowiem wyobrazić, aby bez wydatnej po-
mocy z zewnątrz ten kraj był w stanie sa-
modzielnie dokonać tak dużego skoku
technologicznego w tak krótkim czasie.
Oznacza to więc, że współpraca Tehera-
nu z podmiotami zewnętrznymi w zakre-
sie programów rakietowych uległa naj-
pewniej w ostatnim czasie znacznej in-
tensyfikacji. Chodzi głównie o Koreę
Płn., będącą „matką chrzestną” irańskie-
go programu rakietowego.
Z materialnego punktu widzenia, fakt
wystrzelenia przez Irańczyków dwuczło-
nowej rakiety nośnej oznacza, że teore-
nr 37/2008
||
PO SŁUŻBIE | |
HISTORIAHISTORIA ||
ŚWIAT PRASA
MILITARIAMILITARIA PRASA KULISY ||
ŚWIAT TO I OWO || || |
ACIG.ORG
IRAŃSCY INŻYNIEROWIE, wykorzystując doświadczenia północnokoreańskich kolegów, po prostu
maksymalnie zwiększyli parametry Scuda – będącego pierwotnie jednoczłonową rakietą
balistyczną krótkiego zasięgu. To, co udało im się uzyskać to m.in. jednoczłonowe rakiety średniego
zasięgu (MRBM) na paliwo ciekłe typu Shahab (świecąca gwiazda). Najnowocześniejsza i o najdal-
szym zasięgu (wg Teheranu – 2 tys. km) rakieta z tej serii to Shahab-3B (na zdjęciu).
tycznie są oni już dziś w stanie skonstru- atrakcyjna i prosta, że Iran – nie będąc
ować rakietę balistyczną o zasięgu znacz- stroną tego układu – mógłby pokusić się
nie przekraczającym parametry poci- o jej zastosowanie w praktyce. Na mar-
sków znajdujących się w ich arsenale. ginesie warto dodać, że wywiad amery-
W praktyce bowiem subtelna różnica kański od dawna podejrzewa reżim pół-
między SLV a rakietą balistyczną tkwi nocnokoreański o prace nad skonstru-
w zasadzie jedynie w tym, co znajduje owaniem FOBS. Biorąc pod uwagę ści-
się na ich szczycie – sztuczny satelita Zie- słą współpracę między Phenianem a Te-
mi czy też głowica bojowa (konwencjo- heranem, zainteresowanie Irańczyków
tą technologią jest więc wysoce praw-
PO WDROŻENIU DO SŁUŻBY dopodobne.
NOWEJ GENERACJI RAKIET Szybkie postępy Irańczyków w zakre-
sie ich programów rakietowych oznacza-
BALISTYCZNYCH O DALEKIM ją również pojawienie się bardzo istot-
ZASIĘGU (OD 3 TYS. nych konsekwencji dla bezpieczeństwa
międzynarodowego, i to w ujęciu po-
DO 5,5 TYS. KM) IRAN nadregionalnym. Bliższa niż dotąd są-
TEORETYCZNIE BYŁBY dzono perspektywa dysponowania przez
radykalny reżim irański rakietami bali-
W STANIE DOSIĘGNĄĆ stycznymi o dalekim zasięgu niewątpli-
DOWOLNY CEL wie wpłynie na zmianę pozycji strate-
W CAŁEJ EUROPIE gicznej Teheranu wobec Zachodu. Obec-
nie Iran może szachować swymi rakieta-
nalna lub zawierająca broń masowego ra- mi jedynie najbliższe otoczenie między-
żenia – np. bombę atomową). narodowe, w tym zwłaszcza państwa re-
gionu Zatoki Perskiej oraz Izrael. Po wdro-
TECHNOLOGIA FOBS żeniu do służby nowej generacji rakiet ba-
Istnieje jednak jeszcze inna możli- listycznych, o dalekim zasięgu (od 3 tys.
wość wykorzystania technologii sateli- do 5,5 tys. km), byłby teoretycznie w sta-
tarnej do celów bojowych – jest to tzw. nie dosięgnąć dowolny cel w całej Euro-
System Frakcyjnego Bombardowania pie. W takiej sytuacji już tylko mały kro-
Orbitalnego (Fractional Orbital Bom- czek dzieliłby ten kraj od skonstruowania
bardment System – FOBS). System ten rakiet o międzykontynentalnym charak-
– opracowany w latach 60. ubiegłego terze, zdolnych osiągnąć terytorium Sta-
wieku w ZSRR – polega na atakowaniu nów Zjednoczonych.
praktycznie dowolnych celów na Ziemi W tym kontekście trudno więc o lep-
za pomocą głowic nuklearnych umiesz- szy argument dla obecnej administra-
czonych na pokładach satelitów, wynie- cji USA i wszystkich europejskich zwo-
sionych na orbitę okołoziemską. Tech- lenników systemu obrony przeciwra-
nologia FOBS została co prawda zaka- kietowej. 
zana przez traktat o przestrzeni ko-
smicznej z 1967 r., jest jednak na tyle polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Polska Zbrojna 53
ZAPIS
PORADY
WYDARZENIA
PRAWO
Nowy
prezydent
PAKISTAN. Asif Ali Khan Za-
rdari, wdowiec po zamordowa-
nej w grudniu 2007 r. byłej
premier Benazir Bhutto, został
6 września wybrany na urząd
prezydenta Pakistanu. Nowa
głowa państwa jest osobą kon-
trowersyjną, dwukrotnie skazy-
waną pod zarzutem korupcji
i szantażu. W opinii Zachodu,
Zardari będzie kontynuować
strategię swego poprzednika
Perveza Musharrafa, występu-
jąc przeciwko postępującej
„talibanizacji” Pakistanu. Nie-
mal co dzień dochodzi tam do
krwawych zamachów i starć sił
rządowych z rebeliantami.
W dniu wyborów prezydenc-
kich Pakistan zablokował je-
den z głównych szlaków zaopa-
trzeniowych, którym dostarcza-
no paliwo siłom międzynarodo-
wym stacjonującym w Afgani-
stanie. Irytację Islamabadu wy-
wołały ich ataki na cele na te-
rytorium Pakistanu. – Uprze-
dziliśmy ich, że podejmiemy
odpowiednie działania i wła-
śnie to zrobiliśmy. Wstrzymali-
śmy dostawy paliw – to ma ich
przekonać, jak poważnie pod-
chodzimy do sprawy – stwier-
dził minister obrony Pakistanu
Chaudhry Ahmed Mukhtar.
5 września bezzałogowce za-
atakowały jeden lub dwa domy
w wiosce Kurvek w Północ-
nym Waziristanie. Dzień wcze-
śniej do podobnego ataku do-
szło w tym samym regionie na
wioskę Mohammad Khel.
3 września natomiast miał
miejsce „zagraniczny rajd” na
wioskę Angoor Adda w rejonie
Musa Nikeh w Południowym
Waziristanie. Pojawiły się do-
niesienia o ponad 20 ofiarach
śmiertelnych. Według strony
pakistańskiej zginęli cywile,
w tym kobiety i dzieci. (ted)
54 Polska Zbrojna
MW WENEZUELI
Pierwsze wspólne manewry
WENEZUELA. Z Caracas nade- jenne z blisko tysiącem marynarzy dził w wystąpieniu radiowym, że
szła 7 września informacja na pokładach. wizyta rosyjskich okrętów i sa-
o pierwszych wspólnych ćwicze- W manewrach uczestniczyć też molotów w jego kraju byłaby
niach sił morskich Wenezueli będą wenezuelskie fregaty rakie- „mile widziana”. Jednocześnie
towe, okręty patrolowe i trans- ostro skrytykował reaktywację
i Rosji na Morzu Karaibskim. By-
łyby to również pierwsze manew- portowe. Cytowany przez „Vea” w tym roku amerykańskiej
ry prowadzone przez rosyjską ma- szef wywiadu wenezuelskiej ma- IV Floty, mającej patrolować po
rynarkę w rejonie Ameryki Łaciń- rynarki wojennej kontradm. Sal- raz pierwszy od ponad 50 lat
skiej. Dziennik „Vea” podał, że batore Cammarata Bastidas wody w rejonie Ameryki Połu-
ćwiczenia miałyby odbyć się powiedział, że miałyby uczestni- dniowej. Chavez mówił w lipcu
10–14 listopada. Gazeta przewidu- czyć w nich także siły lotnicze o potrzebie strategicznego soju-
je, że wezmą w nich udział co naj- jego kraju. Niedawno prezydent szu Wenezueli z Rosją wobec
mniej cztery rosyjskie okręty wo- Wenezueli Hugo Chavez stwier- zagrożenia ze strony USA. (tw)
AMERYKA ZA ROZSZERZENIEM
WŁOCHY. Amerykański wiceprezydent Dick w wywiadzie dla francuskiego „Le Monde”, że
Cheney zapowiedział 6 września podczas mię- przyjęcie planu spowoduje zerwanie przez Mo-
dzynarodowego sympozjum politycznego w Cer- skwę wszelkiej współpracy i kontaktów z soju-
nobbio, że „rozszerzenie NATO będzie kontynu- szem. Cheney zaś, występując w Cernobbio, za-
owane”. Dzień wcześniej w Kijowie oświadczył, rzucił Rosji „podsycenie” konfliktu w Gruzji oraz
że żadne państwo nie może wskazywać Ukrainie, popełnienie „czynów wojennych”. – W ostatnich
czy powinna wejść do NATO, czy nie. Decyzja trzydziestu dniach Rosja naruszyła suwerenność
w tej sprawie należy do samych Ukraińców. Z ko- i demokrację, bardzo szkodząc swej wiarygodno-
lei podczas wizyty w Tbilisi Cheney mówił: ści i swej roli międzynarodowej oraz zaszkodziła
– Ameryka w pełni popiera plan działań na rzecz stosunkom ze Stanami Zjednoczonymi i innymi
członkostwa w NATO dla Gruzji oraz jej ostatecz- krajami – podkreślił. Cheney zaapelował jedno-
ne członkostwo w sojuszu. Tymczasem ambasa- cześnie do państw członkowskich sojuszu o pod-
dor Rosji przy NATO Dmitrij Rogozin ostrzegł niesienie wydatków na obronę. (wrob)
w skrócie bomb kasetowych spowodo- na wschód od Kabulu, w której
wały już w Libanie śmierć zginęło dziesięciu żołnierzy.
Śmierć
ponad 30 osób. Publikacja wywołała rozgory-
W końcu sierpnia nowy dowód- czenie rodzin poległych. – To
sapera ca libańskich sił zbrojnych Jean
Kahwadżi został awansowany
szok, widzieć zabójców na-
szych dzieci paradujących w ich
LIBAN. Podczas oczyszczania mundurach, z ich karabinami
na stopień generała. Jak wielu
terenu z pozostałości po kon- – powiedział w radiu RTL Joel
jego poprzedników, jest chrze-
flikcie Izraela z szyickim He- Lepahun, ojciec jednego z po-
ścijaninem maronitą. Od 2002 r.
zbollahem latem 2006 r. zgi- ległych żołnierzy. Natomiast ze
dowodził 2 Brygadą Piechoty.
nął saper z belgijskiego kon- strony władz pojawiły się oskar-
tyngentu w siłach pokojo-
wych ONZ. Do tragedii do- Wroga żenia pod adresem tygodnika,
że wspiera propagandę wroga.
szło 3 września w wiosce
Aitaroun na południu Libanu, propaganda – Tego rodzaju operacjami tali-
bowie podejmują wojnę w dzie-
w pobliżu izraelskiej granicy. FRANCJA. Tygodnik „Paris- dzinie komunikowania. Zrozu-
Według koordynatora akcji Match” opublikował 4 września mieli, że opinia publiczna jest
rozminowania ze strony ONZ, zdjęcia afgańskich talibów prawdopodobnie piętą achille-
od zakończenia konfliktu zgi- z odebranymi zabitym francu- sową obecnej w Afganistanie
nęło już 14 zajmujących się skim żołnierzom trofeami wspólnoty międzynarodowej
tym osób, żołnierzy armii li- – mundurami, hełmami, bronią – stwierdził w trakcie wywiadu
bańskiej i sił pokojowych, jak i rzeczami osobistymi. Zdobyli udzielonego radiu France Inter
też pracujących dla cywilnych je 18 sierpnia podczas zasadzki minister obrony Herve Morin.
firm. Miny i niewybuchy na francuski patrol urządzonej – Czy mamy zapewniać talibom
nr 37/2008
ZAPIS ||
ZAPIS FORUM
FORUM NA ||
NA CELOWNIKU
CELOWNIKU WOJSKO
WOJSKO PORADY
PORADY PO
Unijna misja
Prawdopodobnie w Gruzji rozmieszczona zostanie misja
pokojowa Unii Europejskiej. Bruksela zapowiada też
wsparcie ekonomiczne dla tego kraju.
GRUZJA. Podczas nieformal-
nego spotkania 6–7 września
w Awinionie szefowie dyplo-
macji państw Unii Europejskiej
zgodzili się wysłać do Gruzji
niezależną misję obserwacyj-
ną, liczącą około 200 osób. Ma
ona mieć charakter stricte unij-
ny i być niezależna od misji
Organizacji Bezpieczeństwa
i Współpracy w Europie, która
już jest na miejscu. Głównym
zadaniem obserwatorów będzie
monitorowanie procesu wyco-
fywania się rosyjskich żołnie-
rzy z terytorium Gruzji na po-
zycje sprzed wybuchu konflik-
tu. Do ustalenia wciąż pozosta-
je mandat misji oraz to, dokąd
ona pojedzie. – Nie jesteśmy
„kierowcą” w tej sprawie, ale
popieramy ideę i inicjatywę
misji – powiedział dziennika-
rzom szef polskiej dyplomacji
Radosław Sikorski. – Mam
uzgodnienia z ministrem obro-
ny i decyzję premiera, żeby do
takiej misji ze względu na wię-
zy przyjaźni, jakie nas z Gru-
zją łączą, zadeklarować także
polskie siły – dodał. Szefowie
dyplomacji poparli też zgło-
szony przez ministra spraw za-
granicznych Niemiec Franka
Steinmeiera pomysł przepro-
wadzenia międzynarodowego
dochodzenia, które ma ustalić
przebieg konfliktu w Gruzji.
promocję? – zapytał. Dzienni-
karz Eric de Lavarene, który
dostarczył zdjęcia, odpiera za-
rzuty, że dał się zmanipulować.
– Nikt nie mówi o propagan-
dzie, gdy wyruszamy w pole
z oddziałami NATO, choć wte-
dy informacje są zawsze ściśle
kontrolowane – powiedział
w jednej z telewizji.
Zmiana
rozmówców
FILIPINY. Rząd w Manili po-
stanowił w ubiegłym tygodniu
zaprzestać bezpośrednich ne-
gocjacji ze zbrojnymi grupami
muzułmańskich rebeliantów
działających na południu kra-
ju, zwłaszcza na wyspie Min-
danao. Rzecznik prezydenta
Jesus Dureaza powiedział, że
nr 37/2008
||
||
PO SŁUŻBIE ||
HISTORIA MILITARIA
SŁUŻBIE HISTORIA
MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO |
Minister spraw zagranicznych
Rosji Siergiej Ławrow po-
twierdził podczas wizyty w
Stambule 2 września, że Mo-
skwa opowiada się za wysła-
niem do Gruzji międzynarodo-
wych sił policyjnych w ramach
OBWE. Natomiast rosyjskie
„siły pokojowe” wycofają się ze
strefy konfliktu „tylko po pod-
pisaniu porozumienia o niesto-
sowaniu siły i po upewnieniu
się, że region ten jest rzeczywi-
ście bezpieczny”.
Natomiast w Tbilisi rozpoczęły
się rozliczenia po niekorzyst-
nym dla Gruzinów przebiegu
konfliktu zbrojnego z Rosją.
Ministerstwo obrony dokonało
zasadniczych zmian w do-
wództwie sił zbrojnych. W wy-
wiadzie telewizyjnym wicemi-
nister obrony Batu Kutelia po-
wiedział, że resort „dokonuje
obecnie oceny działań bojo-
wych i funkcjonowania całego
systemu obrony”. Podkreślił,
że „osoby, które nie spełniły
swych zadań, zostaną zwolnio-
ne bądź zdegradowane”. Z in-
nych źródeł napłynęły informa-
cje, że stanowiska utracili już
zastępca szefa sztabu general-
nego Aleksander Osepaiszwi-
li, dowódca wojsk lądowych
Mamuka Bałachadze oraz
szef Gwardii Narodowej Davit
Aptsiauri. (w)
od tej pory władze będą roz-
mawiały tylko z lokalnymi
społecznościami. Decyzja ta
zapadła po tym, gdy po wer-
dykcie sądu najwyższego blo-
kującym rozszerzenie obszaru
autonomicznego regionu na
Mindanao wybuchły krwawe
starcia, w których zginęły
dziesiątki osób, a tysiące ucie-
kły z domów. W połowie
sierpnia setki rebeliantów
przeprowadziły ataki na za-
mieszkane w większości przez
chrześcijan miasta Kauswa-
gan, Maigo i Kolambugan,
jak też pobliskie wioski. Poja-
wiła się informacja o 30 ofia-
rach. Przywódcy Islamskiego
Frontu Wyzwolenia Moro
(MILF) twierdzili, że napaści
dopuścili się zbuntowani do-
wódcy polowi. (wt)
|| ||
| | |
Kontrowersyjny
plakat
NIEMCY. – To niesmaczne i nie-
odpowiedzialne – powiedział
minister obrony Franz Josef
Jung dziennikowi „Bild” o pla-
WWW.BAMM.DE
kacie, który gazeta przedrukowa-
ła z internetowej strony organiza-
cji Biuro Środków Antymilitar-
nych (BamM). – To policzek dla
żołnierzy, którzy ryzykują życie stopniowego ograniczenia roz-
dla wolności Niemiec – dodał. miarów Bundeswehry”. Towa-
Plakat, który od pięciu lat moż- rzystwo Pokojowe/Zjednoczenie
na zobaczyć w Internecie, Przeciwników Wojny, pod które-
przedstawia trzech żołnierzy go auspicjami działa BamM,
Bundeswehry stojących przy zdystansowało się od prowoka-
trumnie przykrytej niemiecką cyjnego obrazu. Jednak
flagą, a napis głosi: –„Bunde- w oświadczeniu podkreśliło, że
swehra na właściwej drodze: przestępstwem nie jest sporzą-
krok w stronę rozbrojenia dzanie podobnych wizerunków,
– znów o jednego mniej. Wita- lecz wojna, podczas której giną
my ten konkretny krok w celu żołnierze i cywile. (wr)
„Lufy w kagańcu” – uzupełnienie
W poprzednim numerze „PZ” z braku miejsca nie opu-
blikowaliśmy wypowiedzi płk. Jerzego Kwiecińskiego z Na-
czelnej Prokuratury Wojskowej. Zacytowaliśmy tylko nie-
autoryzowany fragment rozmowy. Pułkownik wyjaśniał
nam procedury pracy prokuratora w kontyngencie wojsko-
wym. Przepraszamy Pułkownika, a autoryzowany komen-
tarz – istotny dla sprawy – przytaczamy teraz. Ukazał się
on także na portalu internetowym „PZ”. Redakcja.
„P rokurator w kontyngen-
cie pracuje, opierając
się na polskim kodeksie postę-
nek, informacja ustna, ustale-
nia własne lub na podstawie
innych źródeł) prokurator do-
powania karnego (k.p.k.). Nie konuje wstępnej oceny. Jeśli
znam przypadków ani proce- ma wątpliwości co do charak-
dur, które upoważniałyby go do teru zdarzenia, jest uprawnio-
podjęcia działań w sytuacji in- ny (na mocy k.p.k.) do pod-
nej niż ta, w której, analizując jęcia czynności postępowania
okoliczności zdarzenia, dojdzie sprawdzającego. W ich trak-
do przekonania, że zachodzi cie, na bazie dostępnych doku-
podejrzenie popełnienia prze- mentów (meldunki, raporty,
stępstwa. Zatem w sytuacjach, rozkazy), a także oświadczeń
gdy ma do czynienia ze zdarze- uczestników, wyjaśnia, czy
niem bezskutkowym (brak za- zdarzenie zawiera znamiona
bitych i rannych), może inter- przestępstwa. Gdy zebrane in-
weniować tylko wtedy, gdy jest formacje potwierdzą uzasad-
przekonany o możliwości za- nione podejrzenie popełnienia
istnienia znamion dwóch prze- przestępstwa, wówczas podej-
stępstw – samowolnego użycia muje decyzję o wszczęciu po-
broni (przestępstwo z części
wojskowej kodeksu karnego)
stępowania przygotowawcze-
go. Wtedy będzie uprawniony
lub bezpośredniego narażenia
przez przypadkowy strzał inne-
do przesłuchiwania świadków
i formalnego, procesowego
go człowieka na utratę życia lub gromadzenia materiału dowo-
zdrowia. Do tej kategorii zda- dowego. W przeciwnym razie
rzeń zaliczyć należy także – jeśli wyniki czynności spraw-
usiłowanie zabójstwa, o ile dzających nie potwierdzą po-
działanie sprawcy nie dopro- dejrzenia popełnienia przestęp-
wadziło do wskazanych wy- stwa – zobligowany jest do wy-
żej skutków. Po powzięciu in- dania postanowienia o odmo-
formacji o zdarzeniu (meldu- wie wszczęcia śledztwa”.
Polska Zbrojna 55
PRZEGLĄD PRASY
MANEWRY
Z POLSZCZYZNĄ
Maciej Malinowski
jest mistrzem
polskiej ortografii,
popularyzatorem
poprawnej
polszczyzny

O przyjaciołach

S łowo przyjaciel pochodzi od dawnego
czasownika przyjać, czyli ‘dobrze kogoś
traktować’, mającego też oboczną postać
przyjajać. Przed wiekami mówiono i pisano:
przyjam (przyjajam) mamie, tacie, czyli ‘do-
brze ich traktuję’. Czasowniki przyjać, przy-
jajać zostały wkrótce zastąpione przez sło-
wa sprzyjać i sprzyjajać, a więc takie, które
zawierały przedrostek s. Z owych tworów
bezokolicznikowych najlepsza okazała się
w końcu forma sprzyjać, która w niezmie-
nionej postaci dotrwała do naszych cza-
sów. A zatem pierwotnie przyjacielem był
‘ktoś, kto przyjał, sprzyjał, sprzyjajał’, tzn.
‘pomagał, był życzliwy’. Jeśli chodzi o gra-
matykę, to z wyrazem przyjaciel jest mały
problem. Otóż w l. mn. przyjmuje on od-
Wojsko kontra niedźwiedzie
„DZIENNIK”
B rytyjskie ministerstwo obrony zobo-
wiązało się do szukania alternatywy
dla słynnych czap ze skóry czarnych kana-
dyjskich niedźwiedzi, które noszą gwardzi-
ści strzegący pałacu Buckingham. Obiet-
nica to efekt spotkania przedstawicieli re-
sortu obrony z działaczami ekologicznej
organizacji. Przekonuje ona, by zrezygno-
wać z używania prawdziwych futer, gdyż
do wykonania jednej, wysokiej na 46 cm
Na tropie nazistowskich pamiątek
„GAZETA W YBORCZA”
BUCKINGHAM PALACE
czapy potrzebna jest cała skóra niedźwie-
dzia. Ministerstwo zapewnia, że aktywnie
szuka odpowiedniego substytutu i obie-
cuje powrócić do rozmów w październiku.
Ekolodzy pod swoją petycją zebrali już
podpisy prawie 200 deputowanych do Izby
Gmin. Zaproponowali też, aby nowe wzo-
ry stworzyli znani projektanci mody: Vi-
vienne Westwood, Stella McCartney albo
Marc Bouwer. (ann)

mienne formy niż wiele rzeczowników
z przyrostkiem -ciel. Popatrzmy. Mówimy
i piszemy: nauczyciele – nauczycieli – na-
uczycielom – z nauczycielami – o nauczy-
cielach; ale: przyjaciele – przyjaciół– przy-
jaciołom– z przyjaciółmi – o przyjaciołach.
Dlaczego więc nie: przyjaciele – przyjacieli
– przyjacielom – z przyjacielami – o przyja-
cielach? Przecież słowa nauczyciel, uzdro-
wiciel, przyjaciel zbudowane są tak samo,
kończą się na -ciel? Zadecydowały o tym
względy historycznojęzykowe. Otóż w pew-
P
rokuratura zajęła się
wrocławską firmą, któ-
ra produkuje repliki nazi-
stowskich emblematów
i odznaczeń z II wojny świa-
towej. Na co dzień zakład
wytwarza sztuczną biżute-
rię, jednak po publikacji
dziennika „Polska” o po-
Grzybiarze ryzykanci
„GAZETA LUBUSKA”
wstających tam nazistow-
skich replikach prokuratu-
ra Wrocław-Krzyki wszczę-
ła śledztwo. Na polecenie
śledczych agenci ABW weszli
do siedziby firmy. – Znaleźli
ogromną liczbę odlanych
z metalu emblematów, wpin-
ki, odznaczenia i insygnia hi-
tlerowskich jednostek woj-
skowych – mówi prokurator
Małgorzata Klaus, rzecznicz-
ka wrocławskiej Prokuratury
Okręgowej. Prokuratura usta-
la, po co i dla kogo produko-
wano m.in. krzyże żelazne
i esesmańskie sygnety z tru-
pią czaszką. (ad)

nym okresie rozwoju polszczyzny w deklina-
cji rzeczownika przyjaciele upowszechniła
się dopełniaczowa forma przyjaciół zawie-
rająca tzw. czysty temat, bez żadnej koń-
cówki, która narzuciła „dziwne” postacie in-
nym przypadkom. Zamiast przyjaciele za-
częto mówić i pisać przyjacioły (także nie-
przyjacioły) i dalej: przyjaciołom, z przyja-
ciółmi, o przyjaciołach. Słowo przyjaciel
miało więc syngularne formy wyraźnie róż-
niące się budową od pluralnych (istniały
dwa tematy: przyjaciel- i przyjaciół-): przyja-
ciel – przyjaciela – przyjacielowi – z przyja-
cielem – o przyjacielu oraz przyjacioły
– przyjaciół – przyjaciołom – z przyjaciółmi
– o przyjaciołach.
Należało coś z tym zrobić i… zrobiono, tylko
że nie do końca. Zmieniono jedynie formę
(kto? co?) przyjacioły i przez analogię do
formy l. poj. zastąpiono ją mianownikiem
przyjaciele.
Ż
andarmeria nie nadąża z wyłapywa- biarze, nie wchodźcie na tereny wojskowe
niem nielegalnych grzybiarzy na poli- – apeluje gen. dyw. Paweł Lamla. – Na te-
gonie w Żaganiu. Dochodzi do tego, że renach poligonowych jest
gdy wjeżdża tam patrol, to dziesiątki ludzi więcej grzybów niż
uciekają, chowają się w krzakach. Apel gdziekolwiek indziej.
w tej sprawie wystosował dowódca 11 Dy- Można sporo nazbie-
wizji Kawalerii Pancernej, której żołnierze rać na własny posiłek
korzystają z poligonu. – Nasze jednostki i na sprzedaż – tłuma-
rozpoczęły zajęcia, podczas których strze- czy Tobiasz Nieradka z Ma-
lają z czołgów, transporterów opancerzo- łomic. Ludzi nie prze-
nych oraz broni strzeleckiej. Wchodzący rażają ani mandaty,
na teren lub w rejon obiektów wojskowych ani nawet tragiczne
narażeni są na utratę zdrowia i życia. Grzy- wydarzenia. (ATU)
W szystkim paniom i panom oficerom starszym, oficerom młodszym, podoficerom i sze-
regowym zawodowym, którzy w ramach rozliczenia z fiskusem za 2007 r. zadeklaro-
wali 1 procent od podatku na rzecz Fundacji Pomocy Emerytom i Rencistom Wojskowym
(KRS 0000137138), Zarząd Fundacji składa serdeczne podziękowanie!
Na statutowy cel niesienia pomocy będącym w potrzebie emerytom i rencistom wojskowym
oraz członkom ich rodzin – czy to ze względów zdrowotnych, czy socjalnego ubóstwa – fun-
dusz został zasilony kwotą ponad 262.000 złotych.

56 Polska Zbrojna nr 37/2008

 | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | | |
X I S E L E K C J A P O D PAT R O N AT E M P O L S K I Z B R OJ N E J

PO ZŁOTE RUNO
PIOTR BERNABIUK

Tegoroczna Selekcja połączyła ogromny wysiłek fizyczny i odporność
psychiczną z poezją Zbigniewa Herberta. Dziwne, ale prawdziwe.
Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych
w Drawsku, jeden z największych w Eu-
ropie poligonów wojskowych, gości już po
raz jedenasty uczestników Selekcji. Na
skraju rozległego pasa taktycznego Bu-
cierz klimat trochę jakby z wojskowej uni-
tarki – pośpiech i pokrzykiwanie, rozbie-
ranie się niemalże do naga, przeglądanie
odzieży i „trzepanie” plecaków. Prowadzą-
cy przeszukanie instruktorzy z wojska i ze
służb MSWiA nie przepuszczą niczego,
co jest zakazane w tej grze. A zakazana
jest wszelka elektronika, zapalniczki, la-
tarki, odżywki... Można mieć jedynie pla-
ster i zasypkę. Z kilkuset zgłoszonych,
z tłumu, który przewalił się przez prowa-
dzoną w Tomaszowie Mazowieckim pre-
selekcję, z 85 zakwalifikowanych do gry,
którzy dotarli do Drawska Pomorskiego
i wzięli udział w kolejnych eliminacjach
rozgrywanych na ulicach tego uroczego,
siedemsetletniego miasteczka, pozostało
61 uczestników. Każdy z nich dostaje woj-
skowe „panzerwafle”, konserwę, półtora
litra wody na osobę, koszulkę, czapeczkę
oraz opaskę z numerem: – Od tej chwili
jesteście jedynie numerami! Wśród nume-
rów znajdują się więc dwie dziewczyny,
kilku gości około trzydziestki i dwóch po
trzydziestce, dominuje jednakże młodzież,
głównie studenci. Jest również kilku żoł-
nierzy, w tym oficer, który po zakończe-
niu gry ujawni się jako lekarz psychiatra.
Niektórzy powtarzają grę, licząc, że tym
razem odniosą sukces.
Szef gry mjr rezerwy Arkadiusz Kups,
na powitanie wygłasza krótki monolog:
– Selekcja to nie tylko wydolność i samo-
zaparcie, ale również myślenie. To gra in-
dywidualna, pracujecie na siebie, ale kto
nie znajdzie przyjaciół, ten nie ma więk-
szej szansy na dotarcie do końca. Bez
wsparcia zginiecie, bo ktoś nie podniesie
zgubionej przez was opaski, bo nie poda
łyka wody. Pamiętajcie również o tym, że
przez cały czas będziecie manipulowani.
I nie szukajcie przyjaciół wśród instrukto-
rów, bo oni będą jedynie dokręcali wam
śrubę. Od tego są.
Na „psycholu”
Selekcja trwa dzień i noc. Umordowani
szykowali się do snu, gdy instruktor, tym
razem dyskretnie i bez krzyku, rozpoczął
wysyłanie ich kolejno na trasę. Samotny
bieg w ciemnościach. Piaszczysta czoł-
gówka faluje w górę i w dół, nogi grzęzną
w przemielonym gąsienicami piachu.
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
W zagłębieniach woda, którą niełatwo
ominąć. Trasę znaczą światła chemiczne,
blade niczym ogniki na bagnie. Nad stru-
mieniem iluminacja, telewizja odpaliła re-
flektory, tworząc pośrodku nocy niesamo-
witą scenerię. Rząd odwróconych dnem
do góry pontonów w jedną stronę i podob-
ną ścieżką z powrotem. Można się czoł-
gać, można, ryzykując, przebiec susami.
Instruktorzy poganiają bez przekonania,
bo doskonale widzą, że tu dodatkowych
stresorów nie trzeba. Zawodnicy przepo-
ceni, brudni, utytłani w błocie, a po dwóch
dobach gry towarzyszy im nieodłączny
„naturalny zapach przyrody”.
Stamtąd, ponownie w ciemnościach,
z czołganiem przez pełzanie pod górę, i na
„psychola”, na ulubiony tor przeszkód ko-
mandosów i „selektów”. Miotanie się po
przeszkodach naziemnych i podziemnych,
nagle, przed wejściem do bunkra zwane-
go bazą, na powitanie wywrzeszcza się in-
struktor: „Zawiąż buty!”. „Mam zawiąza-
ne”. „Jak masz zawiązane, to rozwiąż
i zawiąż. Nie dyskutuj, tylko wykonuj
moje polecenia! Słyszysz, co mówię? Za-
wiąż buty”.
Uwaga na głowę! Głowa na szczęście
w kasku. Wewnątrz betoniaka ciemności,

nr 37/2008 Polska Zbrojna 57

KULISY SELEKCJA
po chwili ostry błysk światła i wszechobec-
ny duszący pył. Silne ręce chwytają za
ubranie i wbijają oszołomionego „selek-
ta” w kąt. Światło w oczy, drugie światło,
zdaje się, że na kamerze, i trzy gęby agre-
sywnie wywrzaskujące polecenia i pyta-
nia. Każda inne i wszystkie jednocześnie.
Stań plecami do kąta! Stań plecami do ką-
ta! Przecież stoję plecami do kąta! Nie kłóć
się, tylko stań plecami do kąta!!! I gdy
wreszcie chwytasz jakieś słowa, próbujesz
odpowiedzieć na któreś z idiotycznych py-
tań, dwie następne gęby nacierają na cie-
bie z narastająca agresją: „Jaki kolor ma
ta łyżeczka?”. „Biały”. „Co pije krowa?”.
„Mleko”. „Odwrotność słowa selekcja?”.
„Erekcja”. Z trudem powstrzymując wy-
buch śmiechu, oprawcy nacierają na ku-
lącą się w rogu kruszynkę: „Wymień sto-
licę Siedlec! Twoje nazwisko”. „Nazy-
wam się „43”. Kolejny uczestnik gry, tym
razem dziewczyna, osiąga najwyższy sto-
pień zakręcenia. I znowu ktoś ją prowa-
dzi, naciska na głowę, przeprowadzając
58 Polska Zbrojna
przez niskie betonowe wyjście, wypy-
cha w ciemności... Orzeźwiające, zim-
ne powietrze, roje gwiazd na granato-
wym niebie.
Werbownicy
Nikt nie wie, ilu spośród uczestników
Selekcji startuje dla siebie samych, dla sła-
wy w środowisku czy satysfakcji, a ilu
walczy o każdą kolejną godzinę przetrwa-
nia w grze, z nadzieją, że właśnie przez
finał prowadzi droga do elitarnych jedno-
stek wojskowych, do Żandarmerii Woj-
skowej, policyjnych antyterrorystów czy
do oddziałów realizacji Straży Granicz-
nej. Ci ostatni wiedzą doskonale, że star-
tując w Selekcji, zdają również wstępny
egzamin mogący decydować o przyszło-
ści. Zdają sobie sprawę, że od pierwszej
chwili znajdują się pod obserwacją
instruktorów.
Instruktorzy zaś, blisko trzydziestka lu-
dzi, to zarówno zawodowcy, jak i „absol-
wenci” poprzednich Selekcji. Profesjona-
liści tworzą mieszankę szczególnej kon-
systencji, bowiem obok „cywilów od
sznurków” rekrutujących się spośród ra-
towników Grupy Bieszczadzkiej GOPR
są wśród nich podoficerowie mjr. Kupsa
z 56 Kompanii Specjalnej, są żandarmi
i policjanci, funkcjonariusze z innych for-
macji, w większości praktycy z górnej pół-
ki, ze znaczącym dorobkiem operacyjnym
i bojowym. Niektórzy z nich zaczynali ka-
rierę od współpracy z Kupsem, od obo-
zów, od szkolenia taktycznego w systemie
Combat 56, kilku od Selekcji. Zaszli wy-
soko w służbie, dwóch z nich przygoto-
wuje się ponadto do obrony doktoratów.
Są tam, gdzie sięgają marzenia uczestni-
ków gry.
Podczas trwania gry mają mnóstwo cza-
su i wiele okazji, by uważnie przyjrzeć się
ludziom. Widzą ich podczas żmudnych
marszów, stresującego pokonywania prze-
szkód, szokujących, nocnych przesłuchań,
niewyspanych i krańcowo wyczerpanych,
zarówno wśród kolegów, jak i podczas sa-
nr 37/2008
 | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO | | | | | |
Niektórzy w Selek-
cji startują dla sła-
wy w środowisku,
inni dla satysfakcji.
Natomiast wielu
ma nadzieję, że tra-
fi do elitarnych jed-
nostek wojskowych.
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI (4)

MJR ARKADIUSZ KUPS, który wiele zadań wymagających my-

stworzył Selekcję i od jedenastu
lat ją prowadzi: – W tym roku, po-
dobnie jak w poprzednich, ukoń-
czenie Selekcji wymagało znako-
mitego przygotowania wydolnoś-
ciowego i siłowego, odporności
psychicznej i przemyślanej takty-
ki, gospodarowania swoimi siła-
mi... i odrobiny żołnierskiego
szczęścia. Zdecydowanie jednak
nie była to gra dla tak zwanych
„fizoli”, wprowadziłem bowiem
ślenia, a nawet akcent poetycki.
W dziesiątą rocznicę śmierci
Zbigniewa Herberta, oprócz ta-
siemcowego szyfru i danych geo-
graficznych, uczestnicy musieli
kosztem snu nauczyć się i w naj-
bardziej stresowych sytuacjach
recytować „Przesłanie Pana
Cogito”. Sądzę, że tego wiersza
nie zapomną, że będzie on pa-
miątką z Selekcji, która pozosta-
nie im na całe życie.

ZBIGNIEW HERBERT Przesłanie Pana Cogito (fragment)

Idź dokąd poszli tamci do ciemnego kresu
po złote runo nicości twoją ostatnią nagrodę
idź wyprostowany wśród tych, co na kolanach
wśród odwróconych plecami i obalonych w proch
Kiedy uczestnicy Selekcji dopłynęli do brze-
gu, musieli jeszcze zrobić „brzuszki” z głowa-
mi opartymi o pontony.

motnej walki. Obserwują reakcje uczest- nie wsparci głowami o pontony wykonu-
ników w sytuacjach, gdy już żaden z nich ją „brzuszki” przekonani, że do zakończe-
nie ma siły, by cokolwiek grać czy nia blisko tygodniowej mordęgi, podczas
udawać. której zaliczyli ponad 120 km marszu
Obserwatorzy nie są werbownikami na- i biegu, wykonali ponad pół setki przeróż-
stawionymi na masówkę, bo nawet osiem- nych zadań, kiedy spali niewiele i jedli by-
dziesięciu kilku uczestników dopuszczo- le co, pozostały jedynie minuty, numer
nych do gry po preselekcji nie rozwiązało- „26” na powrót jest już Rafałem Górskim
by problemu żadnej formacji. Tu wyławia i zasiada w swoim domu, w Łodzi, przy
się jedynie perły, szuka ludzi, którzy po ko- klawiaturze komputera.
lejnych badaniach, sprawdzianach i selek- Wypadł z gry poprzedniego dnia, gdy
cjach dołączą do elity: Szukamy ludzi, podczas „tłoczenia pompek” na pomoście
z którymi chcielibyśmy w przyszłości pra- zawiodły go mięśnie. W kilku poprzed-
cować! Po zakończeniu gry instruktorzy nich próbach nigdy nie zaszedł w Selek-
– obserwatorzy nie rozwijają punktu wer- cji tak daleko. Teraz przez internet dzieli
bunkowego, nie czynią zbędnego zamie- się refleksją z kolegami, którzy, jak do-
szania. Z tymi, na których liczą, odbywają skonale wie, zaraz po powrocie do domów
jedynie krótkie, dyskretne rozmowy. będą szukali odbicia wydarzeń na selek-
cyjnym forum: Selekcja dla mnie to ka-
Refleksja numeru „26” wałek każdego dnia poświęcany na to, że-
Kiedy 28 sierpnia rankiem dziewiętna- by kształtować swoje ciało, intelekt i cha-
stu ponumerowanych ludzi, dobywając rakter. Kształtować wolę, ducha i emo-
resztek sił, wiosłuje na pontonach od brze- cje… Selekcja dla mnie to gwiazdki
gu do brzegu jeziora Trzebuń, gdy następ- w oczach i totalny brak tchu, kiedy koń-
czyłem preselekcję w 2006 r. Odpadłem
po pięciu minutach. Za mało czasu spę-
dzonego w lesie, na pływalni i na siłow-
ni. Za mało też pokory… Selekcja dla
mnie to słowa Suworowa z „Akwarium”:
„Człowiek może dosięgnąć w swoim ży-
ciu najwyższego pułapu w dowolnej sfe-
rze aktywności. Lecz aby pokonać prze-
szkody i przeciwnika, człowiek musi po-
konać najpierw siebie, musi zwalczyć
swój strach, brak pewności i lenistwo.
Ścieżka prowadząca do góry jest nieustan-
ną walką z samym sobą”... Selekcja dla
mnie, jej jedenasta edycja, to Herbert i je-
go „Przesłanie Pana Cogito”, które trze-
ba było wykuć na pamięć. Herbert rów-
nież miał poczucie humoru... Selekcja dla
mnie to wreszcie łzy, które przyszły czwar-
tego dnia XI Selekcji, kiedy musiałem od-
dać opaskę z numerem „26” po wyklu-
czeniu przez Majora za słabe pompki na
pomoście. Na placu bitwy zostało jeszcze
25 osób… 
piotr.bernabiuk@redakcjawojskowa.pl

nr 37/2008 Polska Zbrojna 59

AAAAAAA AAAAAAAA
Krogulski Głowala
„Oblicza wojny” to cykl, w którym
pragniemy pokazać naszym
Czytelnikom, jak na wojsko, konflikty
i kwestie bezpieczeństwa patrzą
ludzie kultury, nauki i mediów.
Fizycy
zawsze
grzeszyli
Podczas wykładu wygłoszonego w Mas-
sachusetts Institute of Technology dwa
lata po zakończeniu II wojny świato-
wej i po wybuchu bomby atomowej
w Hiroszimie Robert Oppenheimer
powiedział: „Fizycy poznali grzech;
i to jest wiedza, której nie mogą stra-
cić”. Czy fizycy przypadkiem nie stra-
cili tej wiedzy?
Fizyka jest poszukiwa-
niem prawdy o świecie.
W pewnym sensie jest więc
grzechem najbardziej fun-
damentalnym, najbardziej
pierwotnym – sięganiem po
zakazany owoc z drzewa
wiadomości
– Oppenheimer był wybitnym fizy-
kiem, a także bardzo wykształconym
i światłym humanistą. Swoje przemyśle-
nia streszczał czasem w pięknych sen-
tencjach, których sensu być może dziś
nie rozumiemy tak, jak on sam je rozu-
miał. Nie wiem, co dokładnie miał na
myśli Oppenheimer, gdy mówił o fizyce
60 Polska Zbrojna
Gwiazda
Marek Abramowicz
i grzechu. Dla mnie i dla wielu innych,
fizyka jest przede wszystkim poszuka-
niem prawdy o świecie. W pewnym sen-
sie jest więc grzechem najbardziej fun-
damentalnym, najbardziej pierwotnym
– sięganiem po zakazany owoc z drzewa
wiadomości. Fizycy poznali ten grzech
nie w Hiroszimie, ale dużo wcześniej, na
samym początku historii, gdy zaczynali
się zastanawiać nad ruchem planet, przy-
czyną pór roku, spadaniem kamieni.
Podobno wystarczy wyrzucić ładunek
nuklearny na stosowną wysokość nad
Ziemią i zdetonować go, aby w ciągu
kilkunastu minut unicestwić Układ
Słoneczny. Zdetonowanie pocisku ato-
mowego w przestrzeni okołoziemskiej
jest możliwe nie tylko w ramach dzia-
łań obronnych, ale także w przypad-
ku awarii rakiety w drodze do celu
czy w samobójczym akcie terrory-
zmu. Czy taka wizja końca świata sta-
je się coraz bardziej realna?
– Nie, to nie jest możliwe. Ani Zie-
mia, ani tym bardziej Układ Słoneczny
na pewno nie mogą być zniszczone ła-
dunkiem nuklearnym.
Astronomowie zaproponowali w tym
roku test na tak zwaną teorię strun.
Według niej podstawowe elementy,
Kowalski
z których zbudowany jest świat, to
jednowymiarowe obiekty – struny,
a cząstki elementarne są wynikiem
ich wibracji. Jeżeli uda się potwier-
dzić tę teorię, jakie mogą być jej skut-
ki dla techniki wojskowej?
– Teoria strun powstała już pod ko-
niec lat 60., a jej najbardziej burzliwy
rozwój przypada na koniec lat 80. Jej
przewidywania dotyczą zjawisk funda-
mentalnych, zachodzących w bardzo
małych obszarach. Nie daje się ich jesz-
cze badać empirycznie. Na razie nie ma
żadnych praktycznych zastosowań teo-
rii strun. To czysta matematyka.
Na krótko przed wybuchem II woj-
ny światowej język fizyki był już tak
hermetyczny, że całkowicie nie da-
nr 37/2008

| | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO KULISY PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA PRASA ŚWIAT TO I OWO
wał się przełożyć na język codzien-
ny, a więc i na język władzy, polity-
ki. Stąd można wysnuć wniosek, że
to fizycy namówili polityków do póź-
niejszych wynalazków militarnych.
Pojawia się nawet teoria mówiąca
o tym, że obecnie światu nie zagra-
żają już politycy i armie. Światu, jak
nigdy dotąd, zagraża nauka. Zgodzi
się Pan z tą teorią?
– Ja o tym myślę w inny sposób. Ba-
dania nad bombą atomową, o których
Pan wspomniał, prowadzone były
w wielu krajach, a bombę skonstruowa-
no niezależnie w wielu miejscach, nie
dlatego, że fizycy przekonali polityków,
aby to zrobić, ale dlatego, że politycy
w kilku krajach uznali wyprodukowa-
nie jej za ważne zadanie. Nie tylko fi-
nr 37/2008
OBLICZA WOJNY
| | | |
| | |
zyka nuklearna, ale także na przy-
kład współczesna technologia infor-
matyczna czy współczesna onkolo-
gia są „hermetyczne”, to znaczy
BELLONA
o wiele za trudne na to, by rozumieli
je w szczegółach niespecjaliści,
w tym politycy. Ale to politycy mu-
szą decydować, jak w skali całego
kraju najtaniej wytwarzać energię,
jakimi metodami najskuteczniej le-
czyć raka prostaty oraz jak najle-
piej uzbroić armię. Politycy za-
wsze mieli świetnie wykształco-
nych doradców i specjalistów, od
których dowiadywali się o no-
wych odkryciach i trendach
w nauce, technologii czy me-
dycynie. Umieli to robić w sta-
rożytności, umieją i teraz.
ategia Arm
Czy „naukowe” podejście do Str ia
wojny oznacza racjonalizację
ć
Obronnoś
Tec
procesu niszczenia i zabija-
nia?
hn
– Nie wiem, co to znaczy
ik a B
„naukowe” podejście do woj-
ny. To nie moja dziedzina.
ka
zp e
Co Pan sądzi o zdaniu Je-
y
t iec
ana Baudrillarda na te-
zeń ak
stwo T
mat wojny w rejonie Za-
toki Perskiej: „Przestrzeń
tego wydarzenia stała się
wielokrotnie załamaną
hiperprzestrzenią...
Przestrzeń wojny stała
się definitywnie nie-Eu-
klidesowa”?
–To dobry przykład
„modnych bzdur”.  
Rozmawiał Tomasz Gos
Marek Abramowicz
Urodzony 9 czerwca 1945 r. w Cheł-
mie, polski astrofizyk, autor przeszło
200 prac naukowych z zakresu ogól-
nej teorii względności, astrofizyki wy-
sokich energii, teorii akrecji, czarnych
dziur, figur równowagi gwiazd i innych.
Wykształcił się w Polsce. Pracował na
kilku renomowanych światowych Spojrzenie
uczelniach, w tym kalifornijskim Uni-
wersytecie Stanforda, Uniwersytecie
Specjalistów,
Oksfordzkim w Anglii i Nordic Institute Pogląd
for Theoretical Physics w Kopenhadze.
Od 1993 r. pracuje na Göteborgs Uni- Praktyków
versitet i Chalmers University of Tech-
nology w Szwecji, gdzie kieruje kate-
drą astrofizyki. W roku 2004 otrzymał
od prezydenta RP nominację na bel-
wederską profesurę.
Polska Zbrojna 61
FELIETONY
AAAAAAA AAAAAAAA

Roman Kuźniar Unia działa

SZEF ZAKŁADU STUDIÓW
STRATEGICZNYCH W INSTYTUCIE
STOSUNKÓW
MIEDZYNARODOWYCH UW
W Polsce od dobrych kilku lat mamy do
czynienia z dziwną dziennikarską
manierą. Daje ona o sobie znać, ilekroć
Unia Europejska ma jakieś ważne spot-
kanie, na którym mają zostać podjęte
istotne decyzje.
działa,
dziennikarze gadają
czynu”. Owszem, w UE
długo dochodzi się do
decyzji, dlatego że w praktyce obowiązuje
zasada konsensusu i trzeba wziąć pod
uwagę stanowisko nawet najmniejszego
członka UE. Ma to swoje złe i dobre strony,
ale tak właśnie jest.
Tym razem bardziej niż zwykle dziennikar-
a Rosją. Wśród tych ostatnich są konkret-
ne, ale także jedna, wydawałoby się ogól-
na decyzja, a już powodująca efekt fali
uderzeniowej w rosyjską gospodarkę.
Chodzi o pozornie niewinne stwierdzenie,
że relacje Unii z Rosją znalazły się na roz-
stajnych drogach i zapowiedź starannego
przeglądu różnych aspektów stosunków

C zęść polskiego świata dziennikarskie-
go najpierw przygotowuje swoich czy-
telników do tego, że „jak zwykle skończy
się na gadaniu”, a kiedy już spotkanie
dobiegnie końca i zostanie ogłoszony
ostateczny komunikat, medialny światek
ogłasza: „znów tylko słowa i słowa”.
W związku z wojną w Iraku ten slogan
został nawet poszerzony i brzmiał: „Pod-
czas gdy Europejczycy obradują, Amery-
kanie rozwiązują problemy”. Dzisiaj może-
my dodać: no comments.
Ta maniera dała ponownie o sobie znać
przy okazji ostatniego, nadzwyczajnego
spotkania Rady UE 1 września br. poświę-
conego wojnie na Kaukazie. Znacząca
część naszych żurnalistów natychmiast
orzekła: „słowa, czcza gadanina, żadnego
skie oceny były strzałami jak kulą w płot.
W krótkim, niespełna czterostronicowym
komunikacie znalazło się aż 14 (słownie:
czternaście) decyzji, które UE podjęła
w związku z wojną między Gruzją a Rosją.
Czternaście konkretnych decyzji odnoszą-
cych się m.in. do wymuszenia na Mos-
kwie wykonania porozumienia rozejmo-
wego wynegocjowanego dzięki aktywno-
ści przewodniczącego Unii (prezydenta
Francji), ustanowienia misji obserwacyj-
nych i śledczych, udzielenia Gruzji pomo-
cy humanitarnej i gospodarczej, większe-
go rozszerzenia stosunków z Gruzją (uła-
twienia wizowe, wolny handel), dalej idą-
cych działań na rzecz dywersyfikacji
zaopatrzenia w źródła energii, a także
odnoszących się do relacji pomiędzy Unią
UE–Rosja. Już tylko ta zapowiedź sprawiła
„ucieczkę” z rosyjskiej giełdy miliardów
dolarów, wycofywanie się zagranicznych
inwestorów i silne osłabienie rubla.
Czternaście decyzji, większość natych-
miast wdrażana w życie, m.in. zawiesze-
nie przygotowań do negocjacji z Rosją na
temat nowego porozumienia o partner-
stwie i współpracy. A w mediach domino-
wał ton: „Unia gada”. Skąd się to bierze?
Są tego dwa główne powody. Po pierwsze,
ideologiczna niechęć części środowiska
dziennikarskiego do UE. I jest drugi
powód, zwykłe lenistwo. Po co czytać
i rozumieć, kiedy można włączyć starą
śpiewkę o Unii, która „nic, tylko gada”. Na
szczęście Unia robi swoje i nie zwraca
uwagi na tę dziennikarską gadaninę.

Praca domowa Andrzej Jonas

Skurcz gruziński dowodzi, że politycy i uczeni muszą
wziąć się solidnie do roboty, i to do dużej roboty. Trzeba REDAKTOR NACZELNY
uczciwie odrobić pracę domową zadaną przez nasz czas „THE WARSAW VOICE”
i rozwój cywilizacji.

U nijni ministrowie spraw za-

granicznych w Avignon, pre-
zydent Sarkozy et consortes
w Moskwie, Condeleezza Rice
w Kijowie i Tripolisie, prezydent
Łukaszenka w łaskach Unii
Europejskiej. McCaine i Obama
na ostatniej prostej wyścigu pre-
zydenckiego, minister Ławrow
w Warszawie. Może i były okresy
większej aktywności, ale nie spo-
sób nie zauważyć, że świat wziął
się do pracy.
Nie znaczy to, że poprzednio po-
grążony był w nieróbstwie. Po
upadku Związku Radzieckiego,
a jeszcze wcześniej muru berliń-
skiego było do załatwienia kilka
pilnych spraw i je załatwiono
– NATO i Unia Europejska przyję-
ły nowych członków. Po terrory-
stycznym uderzeniu na Stany
Zjednoczone w trybie alarmo-
wym zabrano się za udzielanie ri-
posty i montowanie w tym celu
odpowiedniej koalicji. Ale, mimo
rozmiaru przedsięwzięć i skali
działań, pozostawało poczucie
niedosytu, doraźności.
Wchodziliśmy w nową erę, ale ta
świadomość nie była powszech-
na. W czas elektroniki wkraczali-
śmy z narzędziami z epoki ka-
mienia łupanego.
Po II wojnie światowej zwycięzcy,
a przynajmniej Zachód, dość
trafnie zdefiniowali rzeczywistość
i do jej obsługi stworzyli odpo-
wiednie narzędzia. Z perspekty-
wy 20 lat można powiedzieć, że
definicja była słuszna, a narzę-
dzia skuteczne – Zachód był bez-
pieczny i rozwijał się, Wschód po-
niósł klęskę i się rozsypał.
Powstały warunki do skonstruo-
wania nowego układu. Bardziej
dojrzałego, bo nastawionego na
prawdziwe wyzwania cywilizacyj-
ne – środowisko, energię, demo-
grafię, a nie na dziecinne
i straszliwe walki w piaskownicy.
Można mieć nadzieję, że wraz
z konfliktem gruzińskim wycho-
dzimy z okresu neofickiej naiw-
ności. Upadek muru i rozsypanie
się ZSRR, nieokupione militar-
nym starciem na wielką skalę,
zrodziły przekonanie, że od tej
chwili wszystko już jest inne
i proste. Rosję i Amerykę wiąże
braterstwo broni we wspólnej
walce z terroryzmem, a tlące się
konflikty można rozwiązywać
wspólnie lub utrzymywać na
marginesie. Chiny zanurzają się
w gospodarczym przyspieszeniu,
które prędzej czy później we-
pchnie je na drogę demokracji
i praw człowieka. A jeśli ten opis
nie do końca odpowiada rzeczy-
wistości, to będzie prawdziwy
przynajmniej przez dłuższy czas.

62 Polska Zbrojna nr 37/2008

 | | | | | | | | | | |
ZAPIS FORUM NA CELOWNIKU WOJSKO PORADY PO SŁUŻBIE HISTORIA MILITARIA ŚWIAT PRASA KULISY TO I OWO

nr 37/2008 Polska Zbrojna 63