Zarzdzanie w systemach i sieciach komputerowych

Dr in. Robert Wjcik

Wykad 1. Charakterystyka kursu

1.1. Cele i treci programowe przedmiotu

1.2. Opis projektu przykady problemw
1.3. Strona tytuowa sprawozdania z projektu

1.1. Cele i treci programowe przedmiotu

KARTA PRZEDMIOTU

Nazwa w jzyku polskim: Zarzdzanie w systemach i sieciach komputerowych

Nazwa w jzyku angielskim: Management in computer systems and networks
Kierunek studiw: Informatyka
Specjalno: Inynieria systemw informatycznych (INS)
Stopie studiw i forma: I stopie, stacjonarna
Rodzaj przedmiotu: obowizkowy
Kod przedmiotu: INES203
Forma zaliczenia: egzamin
Liczba punktw ECTS (5)

WYMAGANIA WSTPNE W ZAKRESIE:

WIEDZY, UMIEJTNOCI I INNYCH KOMPETENCJI
K1INF_W05; ma podstawow wiedz w zakresie logiki matematycznej i

rachunku zda i matematyki dyskretnej (indukcja matematyczna, rekurencja,

drzewa i grafy);
K1INF_W22; zna wybrany jzyk programowania obiektowego i zwizane z nim

rodowisko programistyczne;
K1INF_W24; zna podstawowe algorytmy przetwarzajce struktury danych, zna

podstawy teorii zoonoci obliczeniowej;

CELE PRZEDMIOTU
C1. Nabycie wiedzy dotyczcej problemw pojawiajcych si w zarzdzaniu w
systemach i sieciach komputerowych.
C2. Nabycie wiedzy w zakresie metod i technik wykorzystywanych do
rozwizywania problemw pojawiajcych si w zarzdzaniu w systemach i
sieciach komputerowych.
C3. Nabycie umiejtnoci opisywania i diagnozowania problemw pojawiajcych
si w zarzdzaniu w systemach i sieciach komputerowych.
C4. Nabycie umiejtnoci stosowania odpowiednich metod i technik do
rozwizywania problemw pojawiajcych si w zarzdzaniu w systemach i
sieciach komputerowych.
C5. Nabycie i utrwalenie umiejtnoci wyszukiwania informacji w literaturze
naukowej oraz korzystania z dokumentacji narzdzi programistycznych.

PRZEDMIOTOWE EFEKTY KSZTACENIA

Uzyskiwane kompetencje:
z zakresu wiedzy:
PEK_W01 zna problemy wystpujce w zarzdzaniu zasobami w systemach i
sieciach komputerowych.
PEK_W02 zna algorytmy zarzdzania zasobami w systemach i sieciach
komputerowych.
PEK_W03 zna problemy on-linowe wystpujce w systemach i sieciach
komputerowych.
PEK_W04 zna algorytmy rozwizania problemw on-linowych.
PEK_W05 zna techniki i metody konstruowania algorytmw rwnolegych.
PEK_W06 zna problemy zwizane z rwnowaeniem obcie w systemach i
sieciach komputerowych.
PEK_W07 zna techniki i metody rwnowaenia obcie w systemach i
sieciach komputerowych.
PEK_W08 zna zagadnienia zwizane z problemem zakleszczenia w systemach
i sieciach komputerowych.

z zakresu umiejtnoci:
PEK_U01 potrafi sklasyfikowa i scharakteryzowa problemy zwizane z
zarzdzaniem zasobami w systemach i sieciach komputerowych.
PEK_U02 potrafi opracowa, zaimplementowa i stosowa wybrane algorytmy
zarzdzania zasobami w systemach i sieciach komputerowych.
PEK_U03 potrafi identyfikowa i opisywa zagadnienia przetwarzania
rwnolegego wystpujce w systemach i sieciach komputerowych.
PEK_U04 potrafi implementowa i stosowa wybrane techniki i metody
zrwnoleglania oblicze.
PEK_U05 potrafi konstruowa i stosowa wybrane techniki i metody
rwnowaenia obcie w systemach i sieciach komputerowych.
PEK_U06 potrafi opisa i diagnozowa problem zakleszczenia w systemach i
sieciach komputerowych.
PEK_U07 potrafi stosowa odpowiednie metody do zapobiegania, unikania,
wykrywania i likwidowania zakleszcze w systemach i sieciach komputerowych.

z zakresu kompetencji spoecznych:

PEK_K01 ma wiadomo znaczenia umiejtnoci wyszukiwania informacji
oraz jej krytycznej analizy.
PEK_K02 rozumie konieczno samoksztacenia oraz rozwijania zdolnoci do
samodzielnego stosowania posiadanej wiedzy i umiejtnoci.

TRECI PROGRAMOWE - WYKAD

Wy1. Zajcia organizacyjne: program, wymagania, literatura. Wprowadzenie do
przedmiotu.
Wy2. Klasyfikacja i charakterystyka problemw pojawiajcych
zarzdzania zasobami w systemach i sieciach komputerowych.

podczas

W-y3,4. Szczegowe omwienie wybranych problemw rozdziau zasobw

wystpujcych w systemach i sieciach komputerowych.
W-y5,6. Algorytmy on-line w systemach i sieciach komputerowych.
Wy7. Przetwarzanie rwnolege w systemach i sieciach komputerowych.
Wy8. Techniki i metody konstruowania algorytmw rwnolegych.

Wy9. Metody analizy algorytmw rwnolegych.

Wy10. Zagadnienie
komputerowych.

rwnowaenia

obcie

systemach

sieciach

Wy11. Techniki i metody rwnowaenia obcie.

Wy12. Zjawisko zakleszczania (martwego punktu, blokady) w systemach i
sieciach komputerowych.
Wy13. Metody zapobiegania, unikania, wykrywania i likwidowania zakleszcze w
systemach i sieciach komputerowych.
Wy14. Usugi QoS i inne zjawiska wystpujce w systemach i sieciach
komputerowych.
Wy15. Podsumowanie prezentowanego materiau.

TRECI PROGRAMOWE - PROJEKT

Pr1. Sprawy organizacyjne, podanie programu oraz wymaga.
Pr2. Szczegowe omwienie zada projektowych.
Pr3,4. Wykorzystanie problemw optymalizacji kombinatorycznej do modelowania
zjawisk informatycznych.
Pr5,6. Implementacja i analiza efektywnoci wybranych algorytmw on-linowych.
Pr7,8. Implementacja i analiza efektywnoci algorytmw rwnowaenia obcie.
Pr9,10. Implementacja i analiza efektywnoci algorytmw wykrywania martwego
punktu w systemach komputerowych.
Pr11,12. Implementacja i analiza efektywnoci algorytmw wykrywania martwego
punktu w sieciach komputerowych.
Pr13,14. Implementacja i analiza efektywnoci algorytmw zarzdzania buforami
w przecznikach obsugujcych QoS.
Pr15. Obrona projektu, weryfikacja

STOSOWANE NARZDZIA DYDAKTYCZNE

N1. Wykad tradycyjny z wykorzystaniem wideoprojektora.
N2. Konsultacje.
N3. Praca wasna samodzielne wykonanie zada w ramach projektu.
N4. Praca wasna samodzielne studia i przygotowanie do kolokwium.

SPOSOBY OCENY
Ocena F1: PEK_U01 PEK_U07; PEK_K01, , PEK_K02; odpowiedzi
ustne, konsultacje, pisemne sprawozdanie z zada projektowych;
Ocena F2: PEK_W01 PEK_W07; Egzamin pisemny;
Ocena podsumowujca: P = 0,6*F1 + 0,4*F2.

LITERATURA PODSTAWOWA
[1] Baewicz J., Problemy optymalizacji kombinatorycznej, PWN, Warszawa,
1996.
[2] Janiak A. (Ed.), Scheduling in computer and manufacturing systems, WK,
Warszawa, 2006.
[3] Janiak A., Wybrane problemy i algorytmy szeregowania zada i rozdziau
zasobw, Akademicka Oficyna Wydawnicza PLJ, Warszawa, 1999.
[4] Borodin A., El-Yaniv R., Online Computation and Competitive Analysis,
Cambridge University Press, Cambridge, 1998.
[5] Karbowski A., Niewiadomska-Szynkiewicz E. (Red.), Programowanie
rwnolege i rozproszone, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej,
Warszawa, 2009.
[6] Czech Z., Wprowadzenie do oblicze rwnolegych, PWN, Warszawa, 2010.
[7] Silberschatz A., Peterson J.L., Gagne G., Podstawy systemw operacyjnych,
WNT, Warszawa, 2005.
[8] Stallings W., Systemy operacyjne, Robomatic, Wrocaw, 2004.
[9] Tanenbaum A. S., Modern Operating Systems, Prentice-Hall Inc., New York,
2001.

LITERATURA UZUPENIAJCA
[1] Jiang C., Stream Data Processing: A Quality of Service Perspective, Springer,
Berlin, 2009.
[2] Wyrzykowski R., Klastry komputerw PC i architektury wielordzeniowe:
budowa i wykorzystanie, Akademicka Oficyna Wydawnicza EXIT, Warszawa,
2006.
[3] Nutt G., Operating Systems. A Modern Perspective, Addison Wesley
Longman, Inc., 2002.
[4] Strona internetowa: http://wazniak.mimuw.edu.pl/index.php - systemy
operacyjne, sieci komputerowe, algorytmy i struktury danych, bazy danych.
Czasopisma:
European Journal of Operational Research, Annals of Operations Research,
IEEE Trans. Systems, Man and Cybernetics, Part A, itp.

1.2. Opis projektu przykady problemw

Przedstawi projekt ilustrujcy rozwizanie wybranego problemu zarzdzania
zasobami i procesami w systemach i sieciach komputerowych z uyciem
odpowiednich metod, oraz technik bada operacyjnych, a take z wykorzystaniem
narzdzi wspomagajcych ich implementacj.
W ramach projektu opisa kolejne etapy prowadzce do rozwizania
zdefiniowanego problemu, w tym: metody i algorytmy, umoliwiajce rozwizanie
problemu; zastosowane narzdzia obliczeniowe (opis gotowych narzdzi),
zaprojektowane (wasne) programy symulacyjne jeli s, wspomagajce
poszukiwanie rozwiza oraz ocen ich jakoci (dokadnoci), a take przykady
oblicze i rozwiza dla konkretnych instancji problemu, lub wyniki symulacji.
W szczeglnoci, w projekcie powinny wystpi wymienione poniej elementy.
Sformuowanie problemu zarzdzania zasobami i procesami w systemach
i sieciach komputerowych.
Problem moe dotyczy zarzdzania rnego typu zasobami, procesami,
usugami, np. dostpem do pamici, buforw komunikacyjnych, procesorw,
czy transmisji danych, magistrali komunikacyjnych, baz danych, w sposb
zapewniajcy spenienie okrelonych ogranicze oraz wymaga jakociowych
(optymalizacyjnych). Moe rwnie dotyczy innych systemw, ktre s
sterowane komputerowo, np. rnych systemw transportowych (metro, kolej,
linie lotnicze, komunikacja miejska), transportu multimodalnego (skadanie kilku
rodkw transportu w drodze do celu), systemw sterowania ruchem ulicznym
7

(sygnalizacja wietlna, problem tzw. zielonych fal ruchu), systemw

produkcyjnych (wzki AGV, roboty, transportery), systemw wspomagajcych
organizacj czasu pracy i przedsiwzi.
W ramach tego punktu przedstawi definicj problemu: parametry, ograniczenia
oraz kryteria optymalizacyjne (decyzyjne).
Analiza zoonoci obliczeniowej problemu.
Okreli rodzaj problemu (decyzyjny, optymalizacyjny) oraz jego klas zoonoci
(P, NP, QL (quasi-liniowy), NP-zupeny (decyzyjny), NP-trudny (optymalizacyjny)
w tych przypadkach, w ktrych jest to moliwe.
Metoda i algorytmy rozwizywania problemu.
Przedstawi metod i algorytmy, umoliwiajce rozwizanie zdefiniowanego
problemu optymalizacyjnego (decyzyjnego), a take oszacowanie zoonoci
obliczeniowej algorytmw. Rozway moliwo zrwnoleglenia oblicze (np.
obliczenia z wykorzystaniem wtkw i wielu rdzeni procesora, obliczenia
rozproszone).
Moliwe s m. in. nastpujce podejcia:
- opracowanie optymalizacyjnych algorytmw dokadnych (np. o wykadniczej
zoonoci obliczeniowej), wykorzystujcych nastpujce metody: przegldu
zupenego, podziau i ogranicze, programowania dynamicznego, programowania
z ograniczeniami;
- opracowanie algorytmw przyblionych (heurystycznych, aproksymacyjnych),
ktre umoliwiaj znalezienie w akceptowalnym czasie dostatecznie dobrego,
suboptymalnego, tj. moliwie bliskiego optimum rozwizania danego problemu,
cho moe nie dla wszystkich jego przypadkw (instancji); wykorzystanie
heurystyk populacyjnych (genetyczne, mrwkowe, inne), sieci neuronowych,
metaheurystyki symulowanego wyarzania, metaheurystyki Tabu Search.
- opracowanie algorytmw, umoliwiajcych poszukiwanie rozwiza konkretnych
instancji problemu w oparciu o symulacj komputerow (np. harmonogramu
dziaania systemu dla ustalonych regu priorytetowania dostpu do zasobw,
kolejkowania zada); znajdowanie wybranych rozwiza dopuszczalnych.
W przypadku rozwiza aproksymacyjnych (przyblionych) oraz symulacyjnych
podj prb oceny ich dokadnoci odlegoci od optimum, wykorzystujc
jedn z metod (analiza najgorszego przypadku, ocena probabilistyczna, ocena
eksperymentalna).

 Implementacja opracowanych metod i algorytmw.

Przedstawi implementacj programow (programowo/sprztow) opracowanych
algorytmw (np. ukady elektroniczne, obliczenia rwnolege z wykorzystaniem
rdzeni procesora, procesorw kart graficznych, FPGA, obliczenia rozproszone).
Do implementacji algorytmw mona wykorzysta dostpne narzdzia,
rodowiska obliczeniowe i symulacyjne: ILOG, Mozart, Matlab, Simio, Enterprise
Dynamics, Visual Components [11], i inne, a take wasne, dedykowane
programy.
Testowanie poprawnoci i ocena jakoci rozwiza.
Przedstawi przykady obliczeniowe ilustrujce dziaanie opracowanych metod i
algorytmw dla wybranych instancji problemu. Zweryfikowa poprawno
rozwiza, wyznaczy parametry umoliwiajc ocen ich jakoci.

Przykadowe problemy

Problem fragmentacji i alokacji danych w rozproszonych bazach danych.

Problemy szeregowania zada na jednym procesorze.
Problemy szeregowania zada na rwnolegych procesorach.
Problemy przepywowe szeregowania zada.
Problemy gniazdowe szeregowania zada.
Problemy szeregowania cyklicznego.
Problemy szeregowania cyklicznego w warunkach wystpowania konfliktw
zasobowych, np. zarzdzanie wspbienymi procesami cyklicznymi,
wspdzielcymi zasoby.
Problemy szeregowania cyklicznego w systemach wyzwalanych czasem (TTA).
Problem zarzdzania ruchem ulicznym, sterowania sygnalizacj wietln, np.
problem zielonych fal ruchu.
Zarzdzanie systemami transportu multimodalnego.
Problem zarzdzania przebiegiem produkcji i systemami magazynowymi.
Problem wzajemnego wykluczania procesw w scentralizowanych i
rozproszonych systemach i sieciach komputerowych.
Problemy zarzdzania pamici wirtualn.
Problem impasw (blokad) w scentralizowanych systemach komputerowych:
zapobieganie, unikanie oraz wykrywanie i likwidacja blokad.
Problem impasw (blokad) w rozproszonych systemach i sieciach
komputerowych: rozproszone algorytmy, umoliwiajce rozwizanie problemu
blokad.
Zastosowanie algorytmw rwnolegych i oblicze rozproszonych do
rozwizywania problemw kombinatorycznych.
9

 Zarzdzanie dostpem do zasobw i usug w systemach klastrowych

(wieloprocesorowych), sieciach komputerowych, np. problemy minimalizacji
kosztu oblicze rwnolegych, zwikszania wydajnoci klastrw, rwnowaenia
obcienia w systemach i sieciach komputerowych (load balancing problem).
Zarzdzanie jakoci usug w sieciach komputerowych (QoS), np. zarzdzanie
zasobami w sieciach IP w celu zagwarantowania odpowiedniej jakoci usug.
Zarzdzanie dostpem do cza internetowego.
Mona analizowa rwnie inne, wasne problemy o podobnej tematyce.
Projekty mona realizowa w grupach, w skad ktrych mog wchodzi osoby
zapisane na rne terminy zaj (mniej zoone zadania realizujemy w grupach
1-2 osobowych, bardziej zoone, np. zwizane z projektem wasnego
oprogramowania, uyciem zaawansowanych narzdzi symulacyjnych lub
optymalizacyjnych, w grupach maksymalnie picioosobowych).
Przedstawi podczas zaj i wysa na maila osoby prowadzcej zajcia opis
wstpnych zaoe projektowych (termin: najpniej do pitych zaj; przysa
wersj finaln zaoe - po konsultacjach). W ramach opisu zaoe wstpnych
uwzgldni nastpujce punkty: skad grupy, sformuowanie problemu, analiz
zoonoci obliczeniowej, metod i algorytmy rozwizywania problemu, metod
implementacji, sposb testowania i oceny jakoci rozwizania.
Realizowa oraz prezentowa podczas zaj, na bieco, kolejne fazy rozwoju
projektu (np. demonstracja dziaania programw, prezentacje slajdw z
przykadami). Etapy projektu mona rwnie prezentowa podczas konsultacji,
jeli terminy zaj nie pasuj.
Przedstawi podczas zaj i wysa na maila osoby prowadzcej zajcia
sprawozdanie z projektu (dostarczamy tylko wersj elektroniczn), ktre powinno
zawiera nastpujce elementy, bdce bardziej szczegowym rozwiniciem
opisu wstpnego.

Elementy sprawozdania z projektu

1.
2.
3.
4.
5.
6.

Strona tytuowa.
Spis treci, spis rysunkw, spis tabel, spis listingw.
Cel i zakres projektu.
Sformuowanie problemu zarzdzania zasobami w systemach i sieciach
komputerowych.
Analiza zoonoci obliczeniowej problemu.
Metoda i algorytmy rozwizywania problemu.
10

7.

Zaoenia przyjte podczas realizacji projektu. Wykorzystywane rodowiska,

narzdzia, technologie projektowania oraz implementacji systemu (np. ILOG,
Mozart, Matlab, Simio, Enterprise Dynamics, Visual Components, inne).
8. Implementacja opracowanych metod i algorytmw.
9. Sposb instalowania, uruchamiania i testowania aplikacji. Konfigurowanie
rodowiska testowego i narzdzi obliczeniowych.
10. Testowanie poprawnoci i ocena jakoci (dokadnoci) rozwiza.
11. Podsumowanie przedstawienie gwnych osigni pracy, waciwoci
opracowanych metod i algorytmw, wnioski kocowe.
12. Literatura: wykorzystane pozycje bibliograficzne, rda internetowe.

Literatura
[1] Grski J., Inynieria oprogramowania w projekcie informatycznym, Mikom, Warszawa, 2000.
[2] Baewicz J., Problemy optymalizacji kombinatorycznej, PWN, Warszawa, 1996.
[3] Janiak A. (Ed.), Scheduling in computer and manufacturing systems, WK, Warszawa,
2006.
[4] Janiak A., Wybrane problemy i algorytmy szeregowania zada i rozdziau zasobw,
Akademicka Oficyna Wydawnicza PLJ, Warszawa, 1999.
[5] Borodin A., El-Yaniv R., Online Computation and Competitive Analysis, Cambridge
University Press, Cambridge, 1998.
[6] Karbowski A., Niewiadomska-Szynkiewicz E. (Red.), Programowanie rwnolege i
rozproszone, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa, 2009.
[7] Czech Z., Wprowadzenie do oblicze rwnolegych, PWN, Warszawa, 2010.
[8] Silberschatz A., Peterson J.L., Gagne G., Podstawy systemw operacyjnych, WNT,
Warszawa, 2005.
[9] Stallings W., Systemy operacyjne, Robomatic, Wrocaw, 2004.
[10] Tanenbaum A. S., Modern Operating Systems, Prentice-Hall Inc., New York, 2001.
[11] Strona internetowa: www.simulatefirst.com, 25.02.2014 r.

11

1.3. Strona tytuowa sprawozdania z projektu

POLITECHNIKA WROCAWSKA
WYDZIA ELEKTRONIKI

Zarzdzanie w systemach
i sieciach komputerowych - projekt

Problem unikania impasw w scentralizowanych

systemach komputerowych algorytm bankiera

AUTOR:

PROWADZCY ZAJCIA:

Adam Kowalski

Dr in. Robert Wjcik, W4/I-6

Indeks: 112345
E-mail:

OCENA PRACY:

Wrocaw 2014

12