BIULETYN

Nr 12 (761) 7 lutego 2011 PISM

Redakcja: Marcin Zaborowski (redaktor naczelny), Agnieszka Kope (sekretarz redakcji),
ukasz Adamski, Beata Grka-Winter, Artur Gradziuk, Leszek Jesie,
Beata Wojna, Ernest Wyciszkiewicz

Rosnca rola Indii w zmieniajcym si porzdku midzynarodowym

Patryk Kugiel
Seria wizyt wiatowych przywdcw w Indiach w zeszym roku podkrela rosnce znaczenie
tego kraju jako jednego z wyaniajcych si centrw nowego ukadu midzynarodowego.
Indie bdce jedn z najszybciej rozwijajcych si gospodarek i najwiksz demokracj postrzegane s jako naturalny partner zarwno przez USA, jak i UE. Wzmocnienie wsppracy
z Indiami moe okaza si niezbdne w pokonywaniu gwnych wyzwa globalnych i zapewnieniu stabilnoci systemu midzynarodowego. Rosnca rola Indii to take wyrany sygna dla Polski, aby w wikszym stopniu skupi si na rozwoju bliszych relacji
dwustronnych.
Rosnce znaczenie Indii. Wizyta prezydenta Rosji Dmitrija Miedwiediewa w New Delhi w dniach
21-22 grudnia 2010 r. bya ostatni z serii wizyt wysokiej rangi w Indiach w ubiegych szeciu miesicach. Wczeniej oficjalne podre do Indii odbyli premier Zjednoczonego Krlestwa David Cameron
(28-29 lipca), prezydent USA Barack Obama (6-9 listopada), prezydent Francji Nicolas Sarkozy
(4-7 grudnia) oraz premier Chin Wen Jiabao (15-17 grudnia). W trakcie spotka zaplanowano szereg
nowych inicjatyw, a czna warto podpisanych kontraktw gospodarczych przekroczya 50 miliardw dolarw. Ponadto indyjski premier Manmohan Singh wzi udzia w jedenastym szczycie
UE-Indie w Brukseli 10 grudnia a nastpnego dnia spotka si z kanclerz Niemiec Angel Merkel
w Berlinie.
Wydarzenia te odzwierciedlaj rosnce znaczenie polityczne Indii. W ostatnich latach Indiom udao si zbudowa bliskie relacje z wszystkimi potgami wiatowymi, stay si aktywnym czonkiem
wielu forw wielostronnych, jak G-20, BRIC (Brazylia-Rosja-Indie-Chiny) czy IBSA (Indie-BrazyliaRPA), zaczy take odgrywa wan rol w rozmowach na temat przeciwdziaania zmianom klimatycznym i w negocjacjach handlowych w ramach WTO. Od 1 stycznia 2011 r. objy na dwa lata
funkcj niestaego czonka Rady Bezpieczestwa ONZ. Podczas gosowania w Zgromadzeniu
Oglnym NZ w padzierniku ub. r. ich kandydatur poparo 187 pastw (wobec tylko 42 gosw
otrzymanych w 1996 r.), co wyranie wskazuje na wzmocnion pozycj. Mona oczekiwa,
e posiadajc poparcie wszystkich staych czonkw RB ONZ (z wyjtkiem Chin), Indie bd usilnie
dyy w najbliszym czasie do reformy ONZ, aby uzyska stae miejsce w Radzie i tym samym
potwierdzi swj status mocarstwowa wiatowego.
Indie to jedna z najszybciej rozwijajcych si gospodarek wiata, ze rednim tempem wzrostu
PKB 8% w trakcie ostatnich szeciu lat. W przeciwiestwie do wikszoci krajw OECD Indie nie
odczuy tak silnie skutkw wiatowego kryzysu gospodarczego. Wzrost PKB obniy si do poziomu
6.4% w 2008 r. i 5.7% w 2009 r., ale ju w zeszym roku mia wrci, wedle przewidywa, do poziomu 9,7%. Wedug niektrych prognoz Indie mog sta si trzeci najwiksza gospodark wiata
jeszcze przed 2030 r., a rozmiar rynku konsumenckiego moe osign tam prawie 600 milionw
osb w 2025 r. Ponadto plany ogromnych inwestycji w infrastruktur, sektor energetyczny, zbrojeniowy czy rozwj spoeczny czyni Indie niezwykle atrakcyjnym kierunkiem ekspansji wielu zachodnich firm. Wszystkie te czynniki zoyy si w ostatnim czasie na ponowne odkrycie Indii i przemian
ich relacji zarwno z USA jak i UE.
Historyczny zwrot w relacjach amerykasko-indyjskich. Nowa era w stosunkach USA i Indii
rozpocza si wraz z wizyt prezydenta Billa Clintona w Indiach w marcu 2000 r. Ostatnie dziesi

2367

Polski Instytut Spraw Midzynarodowych

lat to okres stopniowego wzmacniania i poszerzania strategicznego partnerstwa pomidzy najwikszymi demokracjami wiata. Dwustronna wymiana handlowa wzrosa w tym czasie z 14 do blisko
40 miliardw dolarw rocznie. Przeomowy tzw. ukad nuklearny podpisany w 2008 r. i wyraenie
w 2010 r. poparcia USA dla stara Indii o uzyskanie staego czonkostwa w RB ONZ wyniosy te
relacje do stanu najlepszego w historii.
USA zdecydoway si wspomc Indie, gdy widz ten kraj jako strategiczn przeciwwag dla
Chin, potencjaln si stabilizacyjn w Azji Poudniowej, wanego sprzymierzeca w wojnie z ekstremistami religijnymi, a take wartociowego partnera gospodarczego. Z kolei Indie potrzebuj
poparcia USA, aby przyspieszy swj rozwj ekonomiczny i wzrost znaczenia politycznego. Mimo e
cigle wyrany jest deficyt zaufania, a partnerzy rni si w pogldach na wiele spraw (np. polityka
wobec Pakistanu, negocjacje handlowe) w obu stolicach panuje ponadpartyjne przekonanie
o potrzebie dalszej transformacji naturalnego partnerstwa w jedn z najwaniejszych relacji
XXI wieku.
Rosnca atrakcyjno dla UE. Przy wartoci obrotw handlowych na poziomie 53 miliardw
euro w 2009 r., Unia Europejska stanowi najwikszego partnera handlowego Indii, a te z kolei
zajmuj dziewite miejsce na unijnej licie partnerw handlowych. Od 2000 r. EU i Indie odbywaj
coroczne szczyty dc do rozszerzenia wsppracy ze sfery gospodarczej rwnie na sprawy
polityczne i globalne. W 2004 r. zainaugurowano formalne partnerstwo strategiczne. Obie strony
licz na to, e nowym impulsem wsppracy gospodarczej i politycznej bdzie umowa o wolnym
handlu negocjowana od czerwca 2007 r. Pord najtrudniejszych obszarw do uzgodnienia pozostay m.in. rozdziay na temat zamwie publicznych i zrwnowaonego rozwoju. Chocia liderzy EU
i Indii na ostatnim szczycie w Brukseli wyrazili nadziej, e uda si dokoczy negocjacje wiosn
2011, moe si to jednak opni do jesieni i przypa na okres polskiej prezydencji w Radzie UE.
Unia i Indie to wielokulturowe organizmy polityczne przywizane do demokracji i rzdw prawa,
uznajce nadrzdno prawa midzynarodowego i potrzeb efektywnego multilateralizmu w stosunkach midzynarodowych. Jednak w zwizku z rnicami w poziomie rozwoju, jak rwnie saboci
organizacyjn UE, potencja partnerstwa wci nie jest naleycie wykorzystany, a same Indie czsto
wol rozwija cilejsz wspprac z wybranymi krajami czonkowskimi. Trzy spord starszych
czonkw Unii ustanowiy dwustronne strategiczne partnerstwo z Indiami: Francja w 1998 r., Niemcy
w 2001 r. oraz Zjednoczone Krlestwo w 2004 r. W przeciwiestwie do nich, jak dotd aden z 12
nowych krajw czonkowskich nie zbudowa takich relacji.
Wnioski. Rosnca rola midzynarodowa Indii to kolejny sygna wskazujcy na ewolucj systemu
midzynarodowego i stopniowe, ale prawdopodobnie nieodwracalne, przesunicie wadzy i bogactwa
z obszaru Euroatlantyckiego w rejon Azji i Pacyfiku. To, czy rosnce w si Indie bd dziaay jak
tzw. odpowiedzialny udziaowiec zaley w duej mierze od tego, jak Zachd odniesie si do ich
wzrostu, szczeglnie w jaki sposb uwzgldni ich aspiracje odgrywania wikszej roli w instytucjach
globalnych jak ONZ, MFW czy Bank wiatowy. Biorc pod uwag demokratyczny system polityczny,
gospodarczy pragmatyzm i zblion ocen zagroe, Indie mog by jednak postrzegane jako
naturalny partner zarwno przez USA jak i UE.
Relacje te nie bd wolne od napi, gdy Indie i ich bardziej rozwinici gospodarczo partnerzy
rni si w wielu kwestiach (np. interwencja humanitarna, negocjacje WTO, odpowiedzialno za
zmiany klimatyczne), a coraz bardziej asertywne Indie bd stanowczo realizoway wasne interesy
podkrelajc swoj autonomi w stosunkach midzynarodowych. Niemniej jednak wzmocniona
wsppraca z Indiami bdzie niezbdna w rozwizywaniu wyzwa globalnych, takich jak terroryzm,
piractwo, destabilizacja Afganistanu, nieproliferacja, zmiany klimatyczne, itp. Jednoczenie nacisk
Indii na rozwj gospodarczy i wydobycie z ubstwa milionw wasnych obywateli bd w duszej
perspektywie dobrze suyy zachodnim interesom i globalnej gospodarce.
Polska, ktra bya jednym z najbliszych przyjaci i partnerw gospodarczych Indii w okresie
zimnej wojny, ale przykadaa mniejsz uwag do tych relacji w trakcie dwch ostatnich dekad,
nie moe teraz przegapi tego historycznego momentu. Poza pogbianiem wsppracy gospodarczej (np. w grnictwie, energetyce, sprzcie wojskowym, zielonych technologiach, badaniach
i rozwoju, IT, itp.) warto rwnie wzmocni wspprac polityczn i gospodarcz. Ostatnia wizyta
premiera Donalda Tuska w Indiach we wrzeniu 2010 r. stanowia krok we waciwym kierunku.
Aby nie straci sprzyjajcej atmosfery naleaoby uruchomi nowe wane inicjatywy i silniej zinstytucjonalizowa dialog z Indiami. Co wicej, zbliajca si prezydencja w Radzie UE stwarza rzadk
okazj, aby Polska staa si bardziej widoczna w Indiach i zaprezentowaa si jako wany lider
regionalny. Podczas gdy Indie mog by postrzegane jako gwny partner Polski w Azji, Polska ma
szanse sta si pierwszym partnerem strategicznym Indii w Europie rodkowej.

ul. Warecka 1a, 00-950 Warszawa, tel. 0 22 556 80 00, faks 0 22 556 80 99, sekretarz-biuletyn@pism.pl