Arkusz zawiera informacje

prawnie chronione do momentu

rozpoczcia egzaminu.

MHI
2015

UZUPENIA ZDAJCY
KOD

PESEL

miejsce
na naklejk

EGZAMIN MATURALNY Z HISTORII

POZIOM ROZSZERZONY
DATA: 19

maja 2015 r.
GODZINA ROZPOCZCIA: 14:00
CZAS PRACY: 180 minut
LICZBA PUNKTW DO UZYSKANIA: 50

Instrukcja dla zdajcego

1. Sprawd, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 37 stron (zadania 122).
Ewentualny brak zgo przewodniczcemu zespou nadzorujcego
egzamin.
2. Odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy kadym zadaniu.
3. Pisz czytelnie. Uywaj dugopisu albo pira tylko z czarnym
tuszem/atramentem.
4. Nie uywaj korektora, a bdne zapisy wyranie przekrel.
5. Pamitaj, e zapisy w brudnopisie nie bd oceniane.
6. Na tej stronie oraz na karcie odpowiedzi wpisz swj numer PESEL
i przyklej naklejk z kodem.
7. Nie wpisuj adnych znakw w czci przeznaczonej dla egzaminatora.

MHI-R1_1P-152

Ukad graficzny
CKE 2015

MHI
2015

Zadanie 1.
rdo 1. Schemat kartograficzny

5
4

3
1

Na podstawie: Atlas historyczny wiata, Warszawa 2001, s. 12.

rdo 2. Fragmenty dzie pisarzy staroytnych

Fragment A.
Miasto zbudowane byo tak porzdnie, jak adne inne ze znanych nam miast. Naprzd
biegnie dookoa niego gboki szeroki rw peen wody, potem idzie szeroki na pidziesit
krlewskich okci, a wysoki na dwadziecia okci mur. [...] Kopic rw, sporzdzali
jednoczenie cegy z ziemi wynoszonej z rowu, a skoro wystarczajc ilo cegie zgarnli,
wypalali je w piecach. [...] Miasto skada si z dwch czci, bo dzieli je rzeka, ktra zwie si
Eufrat.
Na podstawie: Herodot, Dzieje, Wrocaw 2005, s. 9495.

Fragment B.
witynia Apollina ley w grach Parnasu na skale stromej ze wszystkich stron. Tutaj rzesze
ludzi, ktre napyway zewszd z podziwu dla majestatu boskiego, stworzyy miasto
i osiady na tej skale. Dziki temu wityni i miasta broni nie tylko mury, ale i przepacie
[...]. W samym rodku znajduje si skaa tworzca co w rodzaju teatru [...]. Na tym wystpie
skalnym, niemal w rodku wysokoci gry, znajduje si maa paszczyzna, a w niej gboki
otwr w ziemi, ktry prowadzi do wyroczni.
Na podstawie: G. Chomicki, S. Sprawski, Staroytno. Teksty rdowe, komentarze i zagadnienia do
historii w szkole redniej, Krakw 1999, s. 171172.

Strona 2 z 37

MHI_1R

Zadanie 1.1. (01)

Podaj numery, ktrymi na mapie oznaczono miejsca wzniesienia obiektw opisanych
w tekstach.
Fragment A. .................................................................................................................................
Fragment B. . ................................................................................................................................
Zadanie 1.2. (02)
Wyjanij, jaki by wpyw warunkw naturalnych na lokalizacj obiektw opisanych
w tekstach.
Wpyw warunkw naturalnych na lokalizacj obiektu opisanego w tekcie A.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Wpyw warunkw naturalnych na lokalizacj obiektu opisanego w tekcie B.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Wypenia
egzaminator

MHI_1R

Nr zadania
Maks. liczba pkt
Uzyskana liczba pkt

Strona 3 z 37

1.1.
1

1.2.
2

Zadanie 2. (01)
rdo 1. Kwintus Tulliusz Cyceron1, May poradnik wyborczy, 64 r. p.n.e. [fragment]
Trzy s drogi szczeglnie prowadzce do pozyskania ludzkiej przychylnoci i gosu
w wyborach wiadczenie przysug, budzenie nadziei oraz samorzutne szczere przywizanie.
[...] Staraj si [...], by caa kampania wyborcza bya pena blasku, okazaa, wietna, mia
ludowi, by odznaczaa si wspaniaoci i godnoci. [...] Hojno [...] ma szerokie pole [...].
Staraj si, by dostp do ciebie by atwy we dnie i w nocy, by nie tylko bramy domu stay
otworem, lecz take przystpne byo spojrzenie i wyraz twarzy, ktre s niejako bram duszy.
Gdy ci o co prosz zgadzaj si (jeeli czego nie moesz speni, odmw w sposb
uprzejmy albo w ogle nie odmawiaj). [...] Obietnica jest czym niepewnym, odnosi si do
przyszoci i do niewielu stosunkowo ludzi; natomiast odmowa zraa na pewno zaraz, i to
wiksz liczb osb.
Na podstawie: J. Kwapisz, Jak wygra wybory w Rzymie, [w:] Mwi Wieki 2003, nr 5, s. 19, 21, 22.
1

Kwintus Tulliusz Cyceron (102 p.n.e.43 p.n.e.) modszy brat mwcy rzymskiego Marka Tulliusza Cycerona.

rdo 2. Plutarch, ywoty sawnych mw [fragment]

Pompejusz ma powodzenie, jako wdz [] wszed do senatu, a przez obywateli zosta
zaszczycony przydomkiem Magnus, tj. Wielki. [...]
Gdy by w Rzymie [], unika tumu i forum publicznego; niewielu potrzebujcym
przychodzi z pomoc. [...]
Krassus [] nie gra nieuchwytnego i nieprzystpnego, lecz obraca si cigle wrd
potrzebujcych jego porednictwa [...]. I kiedy Cezar w charakterze pretora wybiera si do
Hiszpanii, a nie mia pienidzy, to Krassus [...] porczy za niego sum omiuset trzydziestu
talentw.
Na podstawie: G. Chomicki, S. Sprawski, Staroytno. Teksty rdowe, komentarze i zagadnienia do
historii w szkole redniej, Krakw 1999, s. 252.

Ktry polityk rzymski Pompejusz czy Krassus postpowa zgodnie z zasadami

przedstawionymi w rdle 1.? Odpowied uzasadnij.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Strona 4 z 37

MHI_1R

Zadanie 3.
Gall Anonim, Kronika polska
Fragment A.
Bolesaw wic, zawadnwszy przebogatym miastem Kijowem i potnym krlestwem
ruskim, [...] ustanowi tam panem w swoim zastpstwie pewnego Rusina ze swego rodu
witopeka i powraca z reszt skarbw do Polski.
Na podstawie: Gall Anonim, Kronika polska, Wrocaw 2003, s. 23.

Fragment B.
Bolesaw miay, jako zdobywca wkroczy do stolicy krlestwa Rusinw, znamienitego
miasta Kijowa [...]. Tam te osadzi na tronie krlewskim pewnego Rusina ze swego rodu
Izasawa, ktremu naleay si rzdy, a wszystkich, ktrzy nie byli mu posuszni, usun od
wadzy.
Na podstawie: Gall Anonim, Kronika polska, Wrocaw 2003, s. 48.

Zadanie 3.1. (01)

Podaj przydomek Bolesawa wymienionego we fragmencie A. kroniki Galla Anonima.
.......................................................................................................................................................

Zadanie 3.2. (01)

Porwnaj metody realizacji celw polityki zagranicznej, ktrymi posugiwali si obaj
Bolesawowie.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Wypenia
egzaminator

MHI_1R

Nr zadania
Maks. liczba pkt
Uzyskana liczba pkt

Strona 5 z 37

2.
1

3.1.
1

3.2.
1

Zadanie 4. (03)
rdo: Konny portret krla Wadysawa Jagiey, fresk z kaplicy witej Trjcy
na zamku w Lublinie, 1418 r.

Polska. Pejza, sztuka, historia, red. R. Andruszko, Krakw 2004, s. 243.

Wyjanij wymow ideow fresku, interpretujc jego elementy graficzne.

.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Strona 6 z 37

MHI_1R

Zadanie 5. (02)
rdo 1. Statut warcki, 1423 r. [fragment]
Nieuytecznego sotysa pan w dziedzictwie majc albo krnbrnego moe rozkaza mu
soectwo jego sprzeda, ktry gdyby nie mg mie nabywcy, wtedy w dziedzic [...]
powinien [] wybra dwie osoby roztropne, adnej ze stron niepodejrzane, ktre w ten
sposb warto soectwa na jedn sum taksujc, oznajmi jej wysoko temu panu lub
dziedzicowi do zapacenia.
Na podstawie: Wiek VXV w rdach. Wybr tekstw rdowych z propozycjami metodycznymi
dla nauczycieli historii, studentw i nauczycieli, oprac. M. Sobaska-Bondaruk, S.B. Lenard,
Warszawa 2003, s. 187.

rdo 2. Statuty piotrkowskie, 1496 r. [fragment]

Zaradzajc dowolnoci modziey plebejskiej, jak i opustoszeniu dbr, postanowilimy, aby
tylko jeden syn ze wsi od ojca mg odchodzi do suby, a szczeglnie do nauki albo do
rzemiosa.
[...] Dalej postanawiamy, e mieszczanom i plebejuszom nie wolno dbr ziemskich
kupowa, dzierawi lub posiada [...].
Na podstawie: Wiek VXV w rdach. Wybr tekstw rdowych z propozycjami metodycznymi
dla nauczycieli historii, studentw i nauczycieli, oprac. M. Sobaska-Bondaruk, S.B. Lenard,
Warszawa 2003, s. 194195.

Wyjanij wpyw decyzji zawartych w rdach 1. i 2. na gospodark folwarcznopaszczynian.

................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................

................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................

Wypenia
egzaminator

MHI_1R

Nr zadania
Maks. liczba pkt
Uzyskana liczba pkt

Strona 7 z 37

4.
3

5.
2

Zadanie 6.
rdo 1. Fragment wiersza francuskiego poety dworskiego Pierrea Ronsarda, XVI w.
Kiedy zostae wybrany monarch Polski, [...]
Nigdym nie gosi chway takiej elekcyi,
Tym bardziej, i pozbawiaa Francuzw wiata,
Co w cudzym kraju miao wprzdy wieci.
Po twym powrocie za byszczy jak soce [].
Poeta, ogrzany socem, piewa twoj chwa [...].
Na podstawie: F. Rosset, Drzewo Krakw. Mit polski w literaturze francuskiej 15731896, Krakw 1997, s. 32.

rdo 2. Fragment wiersza francuskiego poety kalwiskiego Agrippy dAubigngo,

XVI w.
O Sarmaci bez krla! O zacni przybysze
Z kraju, ktry swym wadcom twarde prawa pisze, [...]
Czy obd podgolone wam gowy zepsowa,
ecie wzili nierzdc, by rzdy sprawowa?
w tylko czyha na to. e le mu si wiodo,
Tym skorzej chcia uwietni person sw pod
Krlewskim paszczem waszym, i pragn uj klski,
Przed pomst za swe zbrodnie kryjc strach niemski. [...]
Na podstawie: F. Rosset, Drzewo Krakw. Mit polski w literaturze francuskiej 15731896, Krakw 1997, s. 33.

Zadanie 6.1. (01)

Wyjanij, jak autorzy obu wierszy oceniali krla Henryka Walezego i co mogo mie
wpyw na ich opinie.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 6.2. (01)
Na jak cech ustroju Rzeczypospolitej zwrci uwag autor rda 2.? Odpowied
uzasadnij.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Strona 8 z 37

MHI_1R

Zadanie 7. (01)
rdo: Fragment obrazu Taniec mierci z kocioa oo. bernardynw w Krakowie

Na podstawie: Polska. Pejza, sztuka, historia, red. R. Andruszko, Krakw 2003, s. 133.

Udowodnij tez o zwizku ideologii sarmackiej z treci przedstawionej ilustracji.

.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Wypenia
egzaminator
MHI_1R

Nr zadania
Maks. liczba pkt
Uzyskana liczba pkt

Strona 9 z 37

6.1.
1

6.2.
1

7.
1

Zadanie 8.
rdo 1. Fragment tablicy genealogicznej rodzin kiewskich i Sobieskich
Stanisaw kiewski (15471620)
hetman wielki koronny
& Regina z Herburtw
Zofia z kiewskich (15901634)
& Jan Daniowicz
wojewoda ruski
Zofia Teofila z Daniowiczw (16071661)
& Jakub Sobieski (15801646)
wojewoda ruski, kasztelan krakowski

Marek Sobieski
(16281652)

Jakub Sobieski
(16671737)

Jan Sobieski (16291696)

hetman wielki koronny,
krl Polski 16741696
& Maria Kazimiera dArquien (16411716)

Teresa Sobieska
(16761730)

Aleksander Sobieski
(16771714)

Konstanty Sobieski
(16801726)

Na podstawie: Mwi Wieki 2013, nr 9, s. 21.

Objanienie:
& maestwo; w nawiasach podano lata ycia; obok nazwisk podano tylko niektre
funkcje i urzdy penione przez wymienione osoby.
rdo 2. Bernard OConnor1, Historia Polski [fragmenty]
Wadca ten pochodzi ze szlachetnej i staroytnej rodziny. Matk krla Jana III Sobieskiego
bya jedna z wnuczek hetmana wielkiego koronnego, ktry odwanie walczy w pamitnej
bitwie pod Cecor, gdzie zosta w kocu zabity.
Jan Sobieski polubi Mari de la Grange, crk markiza Arquien. W 1676 r. Jan Sobieski
oraz krlowa Maria zostali ukoronowani z wielk pomp i przepychem na zamku
w Krakowie.
Synom krla powicano niewiele wicej uwagi ni innym szlachcicom i traktowano ich
bardzo familiarnie. Polacy mawiali, e synowie krla wedug prawa s jedynie szlachcicami
i jeli nadaje si im tytu ksicia lub Jego Wysokoci, to bardziej z uprzejmoci wzgldem
nich oraz szacunku dla krla ni z obowizku.
Ksit Aleksandra i Konstantego, ktrzy urodzili si po elekcji krla, darzono wikszym
szacunkiem ni Jakuba, ktry urodzi si wczeniej.
Na podstawie: B. OConnor, Historia Polski, Warszawa 2012, s. 185, 191, 205.
1

Bernard OConnor Irlandczyk, nadworny lekarz krla Jana III Sobieskiego.

Strona 10 z 37

MHI_1R

Zadanie 8.1. (01)

Czy spenio si yczenie, ktre znalazo wyraz w treci napisu wyrytego na nagrobku
pradziadka Jana III Sobieskiego: Exoriare aliquis nostris ex ossibus ultor [A kiedy niech
powstanie mciciel z naszych koci]? Odpowied uzasadnij.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Zadanie 8.2. (01)

Wyjanij, dlaczego zdaniem Bernarda OConnora szlachta z wikszym szacunkiem
odnosia si do modszych synw Jana III Sobieskiego ni do starszego Jakuba.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Zadanie 8.3. (01)

Oce, czy ponisze zdania s prawdziwe. Zaznacz P, jeli zdanie jest prawdziwe, lub
F jeli jest ono faszywe.
1.

Elekcja krla Jana III Sobieskiego i jego koronacja odbyy si

w tym samym roku.

2.

Ojciec i dziadek krla Jana III Sobieskiego zasiadali w senacie.

3.

Jan III Sobieski, nim zosta krlem, peni t sam funkcj, co

jego pradziadek po kdzieli.

Wypenia
egzaminator

MHI_1R

Nr zadania
Maks. liczba pkt
Uzyskana liczba pkt

Strona 11 z 37

8.1.
1

8.2.
1

8.3.
1

Zadanie 9. (01)
rdo 1. Koacz krlewski alegoria I rozbioru, wersja 1. z 1773 r. [fragment]

rdo 2. Koacz krlewski alegoria I rozbioru, wersja 2. z 1774 r. [fragment]

Postaci na obu miedziorytach (od lewej):

caryca Katarzyna II, krl Stanisaw August Poniatowski, cesarz Jzef II,
krl Fryderyk II Wielki.
Objanienie:
W Paryu w 1773 roku Jean-Michel Moreau le Jeune zaprojektowa, a Nicolas Nol Le Mire
wykona miedzioryt pt. Koacz krlewski (rdo 1). Negatywna reakcja opinii publicznej
spowodowaa, e na yczenie wadcy Prus Fryderyka II Wielkiego wykonano drug
wersj miedziorytu (rdo 2).
Na podstawie: Ilustrowany atlas historii Polski, Warszawa 2006, s. 156;
K. Zieliska, Z. Kozowska, U rde wspczesnoci. Czasy nowoytne, Warszawa 2000, s. 291.

Strona 12 z 37

MHI_1R

Wyjanij, w jakim celu Fryderyk II Wielki poleci wprowadzenie zmian w treci

miedziorytu. Odpowiedz, odwoujc si do obu wersji miedziorytu.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 10. (02)
rdo: Fragment biografii Katarzyny II Wielkiej
Obawa o siebie, syna i nard skonia caryc Katarzyn II do zbadania nowej,
kontrowersyjnej metody szczepienia przeciwko ospie. [...] Doktor Thomas Dimsdale
12 padziernika 1768 r. zaszczepi Katarzyn w oba ramiona [...].
Za przykadem Katarzyny poszo 140 osb [...]. W Petersburgu, Moskwie, Kazaniu, Irkucku
[] utworzono kliniki zajmujce si szczepieniami. Do roku 1780 zaszczepiono 20 tysicy
Rosjan [...].
Trzy lata po osobistej konfrontacji Katarzyny z osp Rosja musiaa si zmierzy z jeszcze
straszliwsz chorob dum. [...] [Przeraeni mieszkacy Moskwy] odmawiali
przestrzegania zakazu gromadzenia si na placach i w kocioach, gdzie w nadziei na ochron
caowano rzekomo cudowne ikony [...]. Arcybiskup Moskwy ojciec Ambrozjusz [...]
postanowi przeciwdziaa infekcjom [...]. Nakaza pod oson nocy usun ikon
przedstawiajc Dziewic Warwarsk z miejskiej bramy i ukry. [...] Decyzja podjta
w najlepszej wierze sprowokowaa zamieszki. [...] Ambrozjusz schroni si w klasztornej celi,
jednak tum wywlk go z niej [...]. Zamieszki stumio wojsko.
Na podstawie: R.K. Massie, Katarzyna Wielka. Portret kobiety, Krakw 2012, s. 368369, 370.

Jakie elementy mentalnoci XVIII-wiecznego spoeczestwa rosyjskiego, wedug autora

tekstu, pomogy w walce z osp, a jakie przeszkodziy w walce z dum? Uzasadnij
swoj odpowied.
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................

Wypenia
egzaminator

MHI_1R

Nr zadania
Maks. liczba pkt
Uzyskana liczba pkt

Strona 13 z 37

9.
1

10.
2

Zadanie 11. (02)

rdo 1. Fragment pracy francuskiego historyka
Rozpoczta w 1808 wojna [...] zakoczya si pi lat pniej odwrotem armii francuskiej.
Wydarzenia te dryy cay system, [...] podsycajc omielone ludowym powstaniem na
Pwyspie Iberyjskim najrniejsze nacjonalizmy, mobilizujc setki tysicy ludzi w czasie,
gdy Wielka Armia zapuszczaa si w gb rosyjskich stepw [].
Na podstawie: T. Lenz, Napoleon odkamany, Warszawa 2009, s. 26.

rdo 2. Karykatura z pierwszej poowy XIX w.

Madryt, Fontainebleau1, Moskwa...

Mwi Wieki 2003, numer specjalny w rok 1812, s. 13.
1

Fontainebleau rezydencja wadcw Francji, siedziba Napoleona I Bonaparte.

Czy tre rysunku satyrycznego ukazuje polityczne konsekwencje wydarze, o ktrych

mowa w tekcie? Odpowied uzasadnij, interpretujc elementy rysunku.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Strona 14 z 37

MHI_1R

Zadanie 12. (01)

rdo 1. Rajnold Suchodolski,
Polonez Kociuszki

rdo 2. Mazur [...]

(ulotka anonimowa)

Patrz, Kociuszko, na nas z nieba,

Jak w krwi wrogw bdziem brodzi,
Twego miecza nam potrzeba,
By ojczyzn oswobodzi!
[...]
Z naszym duchem i orem
Polak ziemi oswobodzi.
Zdrajca pierzchnie, my zwyciym,
Bo Chopicki nam przewodzi!
Tylko razem, tylko w zgodzie,
A powstacw bdziem wzorem.
Wszak dyktator przy narodzie,
Cay nard z dyktatorem!

Nasz Chopicki wojak dzielny, miay

Wykonywa rozkazy i szturmem bra way,
Lecz by caym wojskiem wada,
Trzeba co wicej posiada.
Wic bez niego w imi Boga
Pobijemy wroga!
Sze tygodni siedzia, duma, drzyma,
Bez granic dyktatur w sabym rku trzyma
I z Lubeckim bdc w zmowie,
Oczekiwa, co Car powie;
A tymczasem, ach dlaboga!,
Puci z kraju wroga.
Na podstawie: Poezja powstania listopadowego, oprac. A. Zieliski,
Wrocaw 1971, s. 3536, 233.

Udowodnij, e z treci fragmentw utworw wynika, e rdo 2. powstao pniej ni

rdo 1.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Wypenia
egzaminator

MHI_1R

Nr zadania
Maks. liczba pkt
Uzyskana liczba pkt

Strona 15 z 37

11.
2

12.
1

Zadanie 13.
rdo 1. Mapa. Zjednoczenie Woch

terytorium pastwa w 1861 r.

obszary przyczone do 1870 r.
dawne posiadoci Habsburgw
dawne posiadoci Burbonw

granice krajw
1866

daty przyczenia krajw

uderzenia wojsk sardyskich
trasy czerwonych koszul

Na podstawie: M. Wawrykowa, Historia powszechna 18501914, Warszawa 1998, s. 31.

rdo 2. Fragment biografii

Ucisk rk krla Sardynii i wodza by znakiem zgody pomidzy monarchi i narodow
rewolucj [...]. Kiedy zbliyli si do siebie na koniach, wdz [...] powiedzia: Pozdrawiam
krla Woch. Wiktor Emanuel na takie powitanie zdoby si jedynie na banalne: Jake si
pan miewa [...]? Bardzo dobrze, Wasza Krlewska Mo [...] odpowiedzia rwnie
zdawkowo wdz czerwonych koszul. [...] Powody oschoci krla byy zrozumiae. [...] To
prastare krlestwo skada mu w darze czerwony genera [...]. Przyjmowa koron [...] z rk
takiego czowieka nawet dla bardzo liberalnego monarchy nie byo rzecz zrczn. [...] Gaeta
bronia si do lutego 1861 r. i skapitulowaa dopiero po wyjedzie Franciszka II Burbona do
Rzymu.
Na podstawie: T. Wituch, [...], Wrocaw 1983, s. 238239.

Zadanie 13.1. (01)

Rozpoznaj wodza, ktrego spotkanie z krlem Wiktorem Emanuelem opisano
w rdle 2.
.......................................................................................................................................................
Strona 16 z 37

MHI_1R

Zadanie 13.2. (01)

Podaj numer, ktrym na mapie oznaczono miejsce spotkania opisanego w rdle 2.
.......................................................................................................................................................
Zadanie 13.3. (01)
Na podstawie rda 1. podaj nazw prastarego krlestwa, o ktrym mowa w rdle 2.
.......................................................................................................................................................
Zadanie 14. (01)
rdo 1. Reklama prasowa z 1904 r.

Wiadomoci Historyczne 2013, nr 5, s. 38.

rdo 2. Eliza Orzeszkowa o sytuacji kobiet w zaborze rosyjskim na przeomie

XIX i XX w.
Tylko elementarne wychowanie jest jednakowe dla chopcw i dziewczt; gimnazjalne nie
jest ani tak rozprzestrzenione, ani tak kompletne dla ostatnich, jak dla pierwszych. Co do
wyszego wyksztacenia, jeeli Polka chce odbywa uniwersyteckie studia, musi udawa si
do Petersburga lub na uniwersytety zachodniej Europy. [...] Brakiem gimnazjw eskich jest
kompletne ignorowanie aciny i greckiego, wskutek czego koczce je uczennice
nieprzystosowane s ani do uniwersytetw rosyjskich, ani te zachodnioeuropejskich.
Na podstawie: G. Chomicki, L. liwa, Wiek XIX. Teksty rdowe. Tematy lekcji
i zagadnienia do historii w szkole redniej, Krakw 2001, s. 297, 298.

Udowodnij, e przedstawiona reklama prasowa zawiera treci potwierdzajce opini

Elizy Orzeszkowej o szansach edukacyjnych kobiet w zaborze rosyjskim.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Wypenia
egzaminator
MHI_1R

Nr zadania
13.1. 13.2. 13.3.
Maks. liczba pkt
1
1
1
Uzyskana liczba pkt

Strona 17 z 37

14.
1

Zadanie 15.
rdo 1. Rysunek satyryczny Bogdana Nowakowskiego, 1916 r.

Orze w kajdanach
Czasy wojen i pokoju. Karykatura polska 19141939, Warszawa 2004, s. 42.

rdo 2. Fragment wspomnie legionisty Romana Starzyskiego

[] ukazay si odezwy genera-gubernatorw warszawskiego i lubelskiego, wzywajce
do ochotniczego wstpowania w szeregi armii polskiej. A wic tak im pieszno! Przed
powoaniem jakiejkolwiek legalnej wadzy polskiej ustawodawczej, czy wykonawczej, ktra
jedynie ma prawo do szafowania krwi polsk, wadze okupacyjne nie zdoay nawet
zachowa jakiej takiej przyzwoitoci i tak bez adnych obsonek wskazuj, o co im chodzi.
[] Legionici piewali:
Wyszed rozkaz Beselera1, wyszed rozkaz Kuka2,
Polska musi da rekruta, dreiig3 marek sztuka!
Na podstawie: R. Starzyski, Cztery lata wojny w subie komendanta. Przeycia wojenne 19141918,
Warszawa 2012, s. 333.
1

Hans von Beseler (18501921) generalny gubernator warszawski.

Karl Kuk (18531935) generalny gubernator lubelski.
3
Dreiig trzydzieci.
2

Strona 18 z 37

MHI_1R

Zadanie 15.1. (01)

Podaj stosowan w historiografii nazw odezwy, ktrej dotycz oba rda.
.......................................................................................................................................................
Zadanie 15.2. (01)
Czy wymowa ideowa rysunku satyrycznego jest zbiena z wyraon w rdle 2. opini
o decyzji wadz niemieckich i austriackich z 1916 r.? Odpowied uzasadnij.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 16. (01)
rdo: Produkcja samochodw w USA i udzia w rynku General Motors Company,
Forda i Chryslera, 19211937

Rok

Liczba
samochodw
w tys.

1921
1923
1927
1931
1935
1937

1518
3624
4587
1973
3252
3916

Udzia wielkiej trjki

w rynku, w procentach
General
Motors
Ford
Chrysler
Company
12,7
55,7

20,2
46,1

43,5
9,3
6,2
43,9
24,9
12,4
39,2
28,0
22,7
41,8
21,4
25,4

M. Kopczyski, Ludzie i technika. Szkice z dziejw cywilizacji przemysowej, Warszawa 2009, s. 272.

Oce, czy ponisze zdania s prawdziwe. Zaznacz P, jeli zdanie jest prawdziwe, lub F
jeli jest ono faszywe.
Rynek samochodowy w USA nie odczu negatywnych skutkw
wielkiego kryzysu gospodarczego.
Ju przed krachem na giedzie w Nowym Jorku Ford przesta by
2.
liderem wrd producentw samochodw w USA.
W latach 19211937, mimo okresowych waha, roczna produkcja
3.
samochodw w USA wzrosa ponaddwukrotnie.
1.

Wypenia
egzaminator

MHI_1R

Nr zadania
15.1. 15.2.
Maks. liczba pkt
1
1
Uzyskana liczba pkt

Strona 19 z 37

16.
1

Zadanie 17. (02)

rdo: Marian Hemar1, Racja stanu [fragment]
Kiedy w Katyniu ziemia na wiato wydaa
Mierzw trupw pobite, porzucone ciaa []
Jak skwapliwie psykali2 nasi politycy,
Realni demokraci, trzewi anglofile,
eby tyle nie mwi o byle mogile...
eby nie psu humoru angielskiej ulicy...
eby nie robi gwatu z jednego Katynia []
Bo pan Goebbels o Katy Sowiety obwinia
Wic jak nam, demokratom, popiera Goebbelsa?
Jak za Goebbelsem Rosj oskara przed wiatem?
Jak nam Angli przed takim stawia dylematem?
Szyki psu Churchillowi? [...]
A jeszcze kto napisze: Polacy faszyci!
Basuj Goebbelsowi z wsplnej nienawici
Do sowieckiego raju ... rka rk myje...
Jak polski demokrata ten zarzut przeyje?
Wic trzewi, polityczni, realni i mili
Zrobili tak, e wanie wiemy, jak zrobili.
Na podstawie: M. Hemar, Satyry patetyczne, Londyn 1947, s. 4849.
1
2

Marian Hemar (19011972) polski poeta, satyryk, autor tekstw piosenek, od 1939 r. przebywa na emigracji.
Psyka wydawa dwiki pss! lub psyt! w celu uciszenia kogo lub wyraenia dezaprobaty.

Podaj dwie przyczyny, ktre zdaniem autora wiersza utrudniay politykom

emigracyjnym domaganie si wyjanienia sprawy katyskiej.

................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................

................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................

Strona 20 z 37

MHI_1R

Zadanie 18. (01)

Ilustracja zamieszczona na okadce podrcznika szkolnego w Chinach

http://static.polskieradio.pl

Zaznacz poprawne dokoczenie zdania.

Ilustracja jest przejawem typowej metody propagandowej stosowanej w komunistycznych
Chinach w okresie nazywanym
A.
B.
C.
D.

Dugim Marszem.
Wielkim Skokiem Naprzd.
Rewolucj Kulturaln.
Otwarciem na wiat.

Wypenia
egzaminator

MHI_1R

Nr zadania
Maks. liczba pkt
Uzyskana liczba pkt

Strona 21 z 37

17.
2

18.
1

Zadanie 19. (02)

rdo 1. Plakat z 1970 r.

M. Kallas, Historia ustroju Polski XXX w., Warszawa 2001, il. VII.

rdo 2. Komunikat Orodka Badania Opinii Publicznej i Studiw Programowych

[fragment]
Oglna ocena zaopatrzenia sklepw spoywczych znajdujcych si w pobliu miejsca
zamieszkania badanych, dane w procentach

Zaopatrzenie

IV kwarta 1979 r.

III kwarta 1980 r

dobre

10

takie sobie

29

18

ze

59

77

brak opinii

A. Dudek, Z. Zblewski, Utopia nad Wis. Historia Peerelu,

Bielsko-Biaa 2008, s. 286.

Strona 22 z 37

MHI_1R

rdo 3. Wiersz Mariana Zauckiego1, Przepis po polsku opublikowany w Strajkowym

Biuletynie Informacyjnym Solidarno, 25 sierpnia 1980 r.
Wzi to, czego nie ma
doda soli i kminku
potem zmiesza z tym czego
chwilowo brak na rynku
Miesza dugo i dokadnie
jak si znudzi przesta
i posypa tym na co
absolutnie nas nie sta [...]
Wszyscy u nas to jedz
dla kadego wystarczy
na tym wanie polega
Polski cud gospodarczy
Na podstawie: A. Dudek, Z. Zblewski, Utopia nad Wis. Historia Peerelu,
Bielsko-Biaa 2008, s. 277.
1

Marian Zaucki (19201979) polski poeta, satyryk, pisarz.

Wyjanij, dlaczego w 1980 r. mona byo uzna wiersz Mariana Zauckiego za

satyryczny komentarz do rezultatw polityki gospodarczej pastwa z okresu tzw.
dekady Gierka.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Wypenia
egzaminator

MHI_1R

Nr zadania
Maks. liczba pkt
Uzyskana liczba pkt

Strona 23 z 37

19.
2

Zadanie 20. (01)

rdo 1. Tabela. czne wydatki wojskowe USA, NATO oraz ZSRR i Ukadu
Warszawskiego w latach 19761979, dane w mld dolarw
Kraj
USA
cznie NATO
ZSRR
cznie Ukad Warszawski

1976
131,7
233,3
124,2
135,7

1977
137,1
240,4
126,1
138,0

1978
137,9
245,0
128,0
140,2

1979
138,8
248,2
129,8
142,3

W. Roszkowski, Pwiecze. Historia polityczna wiata po 1945 roku,

Warszawa 2003, s. 230.

rdo 2. Niemiecki rysunek satyryczny z 1981 r.

Objanienia: RSTUNG (napis na rakietach w jzyku niemieckim) zbrojenia; HILFE, ICH

WERDE VERFOLGT (tekst w dymkach w jzyku niemieckim) Ratunku, jestem cigany.
Histoire/Geschichte: LEurope et le monde depuis 1945, Pary 2006, s. 110.

Udowodnij, e rdo 2. wiadczy o kontynuacji polityki, ktr obrazuj dane

statystyczne (rdo 1.).
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Strona 24 z 37

MHI_1R

Zadanie 21.
rdo 1. Niemiecki rysunek satyryczny z 1989 r.

Gosowanie nogami
Objanienie: WESTEN (napis na drogowskazie w jzyku niemieckim) ZACHD
rdo 2. Wykres. Ucieczki ludnoci NRD na Zachd w latach 19891990

Histoire/Geschichte: LEurope et le monde depuis 1945, Pary 2006, s. 136.

Zadanie 21.1. (01)

Czy dane z wykresu potwierdzaj zjawisko przedstawione na rysunku satyrycznym?
Odpowied uzasadnij.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 21.2. (01)
Wyjanij sens ideowy tytuu rysunku satyrycznego.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Wypenia
egzaminator

MHI_1R

Nr zadania
Maks. liczba pkt
Uzyskana liczba pkt

Strona 25 z 37

20.
1

21.1. 21.2.
1
1

Zadanie 22. (012)

Zadanie zawiera pi tematw. Wybierz jeden z nich do opracowania.
1. Zaamanie si imperium rzymskiego w V w. mogoby nastpi nawet bez interwencji
barbarzyskich najedcw Christopher Dawson. Scharakteryzuj wpyw czynnikw
wewntrznych i zewntrznych na upadek cesarstwa zachodniorzymskiego i ustosunkuj si
do zacytowanej tezy historyka brytyjskiego.
2. Wyjanij wpyw uwarunkowa zewntrznych i lokalnych na gospodark polsk w okresie
rozbicia dzielnicowego. W pracy odwoaj si do materiaw rdowych (str. 2628).
3. Rozstrzygnij, czy reformacja stanowia czynnik dezintegrujcy spoeczestwo monarchii
polsko-litewskiej za panowania ostatnich Jagiellonw i w Rzeczypospolitej Obojga
Narodw w drugiej poowie XVI i pierwszej poowie XVII w. Odpowied uzasadnij.
4. Czy zgadzasz si z opini opublikowan w XIX w. na amach emigracyjnego pisma
Baczno, e rewolucja spoeczna, aeby bya narodow potrzebuje powstania.
Powstanie, eby y potrzebuje rewolucji spoecznej? Odpowied uzasadnij. W pracy
odwoaj si do materiaw rdowych (str. 2829).
5. Anglia miaa wybr pomidzy wojn i hab. Wybraa hab, ale bdzie miaa
wojn Winston Churchill. Scharakteryzuj i oce stanowisko Wielkiej Brytanii wobec
polityki III Rzeszy w latach 19331940 i ustosunkuj si do wypowiedzi Winstona
Churchilla z 1938 r.
Materiay rdowe do tematu 2.
rdo A. Plan Wrocawia w XIII w.

T. Jurek, Dzieje redniowieczne, Warszawa 1999, s. 231.

Wypenia
egzaminator

Nr zadania
Maks. liczba pkt
Uzyskana liczba pkt

Strona 26 z 37

22.
12

MHI_1R

rdo B. Gsto zaludnienia na wybranych obszarach w Europie, XIXIV w.

30
25
20
15
10
5
0

osb na
km2

Wochy

Francja

1000 r.

Niemcy

Polska

1340 r.

Na podstawie: T. Cegielski, W. Lengauer, M. Tymowski, Ludzie, spoeczestwa,

cywilizacje. Historia. Staroytno i redniowiecze, Warszawa 2002, s. 216.

rdo C. Mapa. Lokacje miejskie na ziemiach polskich w XIII w.

Typologia lokacji miast w Polsce w XIII w.

Lokacje
monarsze
duchowne
rycerskie
lsk

Maopolska

Mazowsze

Wielkopolska

Na podstawie: Wielka historia Polski, t. 2, Krakw 1999, s. 197; T. Jurek, Dzieje redniowieczne,
Warszawa 1999, s. 233.

MHI_1R

Strona 27 z 37

rdo D. Miniatura ze Zwierciada saskiego1, ok. 1330 r.

Po lewej: pan feudalny (w dugiej sukni) przekazuje reprezentantowi chopw dokument;

chopi karczuj las i buduj dom.
Po prawej: [...] obrady awy wiejskiej; obcy chop musi opuci wie (ma rce zoone
w gecie rezygnacji).
Na podstawie: I. Ihnatowicz, A. Mczak, B. Zientara, J. arnowski, Spoeczestwo polskie od X do XX
wieku, Warszawa 2005, s. 102.
1

Zwierciado saskie spis prawa zwyczajowego z terenu Saksonii; od koca XIII w. do Polski docieray liczne
kopie tego spisu.

Materiay rdowe do tematu 4.

rdo A. Fragment listu posa1 angielskiego w Berlinie do
zagranicznych Wielkiej Brytanii, 31 padziernika 1831 r.

ministra

spraw

Chopi nie mieli powszechnie przyczyn do zapau, i nie byo wtpliwoci, e oni nie wcz
si do walki z powiceniem [...]. Polska rewolucja to dzieo niszych oficerw i maej partii
warszawskich jakobinw. Szlachta i wysi oficerowie walczyli bez nadziei w moliwo
uzyskania niepodlegoci.
Na podstawie: Teksty rdowe do nauki historii w szkole, nr 30, Warszawa 1958, s. 17.
1

Pose wtedy w znaczeniu ambasador.

rdo B. Rze galicyjska, rycina francuska z okoo 1850 r.

Ilustrowany atlas historii Polski, Warszawa 2006, s. 196.

Strona 28 z 37

MHI_1R

rdo C. Artur Grottger, Chop i szlachta, 1862 r. [z cyklu rysunkw Warszawa II]

.
http://www.pinakoteka.zascianek.pl

rdo D. Fragment pamitnika Bronisawa Deskura

wojewdztwa podlaskiego w czerwcu 1863 r.

naczelnika

cywilnego

Wyszo rozporzdzenie Rzdu Narodowego, [] aby si gotowa lud do pospolitego

ruszenia. Byem wiadkiem w tych stronach, jak we wszystkich kuniach wiejskich
przekuwano na gwat kosy [...]. Przyjecha komisarz rzdowy [] i zada, aby zwoa
gromady, poniewa chce wocian uprzedzi, eby kosy obrcili do swojej roboty w polu,
gdy rzd ma nadziej, e przyjdzie do interwencji zagranicznej [...]. Wocianin jeden [...]
wystpi do komisarza, mwic: Wycie zawsze tak robili, skompromitowalicie nas, bo
Moskale wiedz o naszym przygotowaniu. Przyjdzie czas, e my sami powstanie zrobimy, ale
was tam nie bdzie. Gromady si rozeszy z szemraniem.
Na podstawie: Teksty rdowe do nauki historii w szkole, nr 35, Warszawa 1959, s. 31.

MHI_1R

Strona 29 z 37

WYPRACOWANIE
na temat nr ..
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Strona 30 z 37

MHI_1R

.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

MHI_1R

Strona 31 z 37

.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Strona 32 z 37

MHI_1R

.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

MHI_1R

Strona 33 z 37

.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Strona 34 z 37

MHI_1R

.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

MHI_1R

Strona 35 z 37

.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Strona 36 z 37

MHI_1R

BRUDNOPIS (nie podlega ocenie)

MHI_1R

Strona 37 z 37