A propos de ce livre

Ceci est une copie numrique dun ouvrage conserv depuis des gnrations dans les rayonnages dune bibliothque avant dtre numris avec
prcaution par Google dans le cadre dun projet visant permettre aux internautes de dcouvrir lensemble du patrimoine littraire mondial en
ligne.
Ce livre tant relativement ancien, il nest plus protg par la loi sur les droits dauteur et appartient prsent au domaine public. Lexpression
appartenir au domaine public signifie que le livre en question na jamais t soumis aux droits dauteur ou que ses droits lgaux sont arrivs
expiration. Les conditions requises pour quun livre tombe dans le domaine public peuvent varier dun pays lautre. Les livres libres de droit sont
autant de liens avec le pass. Ils sont les tmoins de la richesse de notre histoire, de notre patrimoine culturel et de la connaissance humaine et sont
trop souvent difficilement accessibles au public.
Les notes de bas de page et autres annotations en marge du texte prsentes dans le volume original sont reprises dans ce fichier, comme un souvenir
du long chemin parcouru par louvrage depuis la maison ddition en passant par la bibliothque pour finalement se retrouver entre vos mains.
Consignes dutilisation
Google est fier de travailler en partenariat avec des bibliothques la numrisation des ouvrages appartenant au domaine public et de les rendre
ainsi accessibles tous. Ces livres sont en effet la proprit de tous et de toutes et nous sommes tout simplement les gardiens de ce patrimoine.
Il sagit toutefois dun projet coteux. Par consquent et en vue de poursuivre la diffusion de ces ressources inpuisables, nous avons pris les
dispositions ncessaires afin de prvenir les ventuels abus auxquels pourraient se livrer des sites marchands tiers, notamment en instaurant des
contraintes techniques relatives aux requtes automatises.
Nous vous demandons galement de:
+ Ne pas utiliser les fichiers des fins commerciales Nous avons conu le programme Google Recherche de Livres lusage des particuliers.
Nous vous demandons donc dutiliser uniquement ces fichiers des fins personnelles. Ils ne sauraient en effet tre employs dans un
quelconque but commercial.
+ Ne pas procder des requtes automatises Nenvoyez aucune requte automatise quelle quelle soit au systme Google. Si vous effectuez
des recherches concernant les logiciels de traduction, la reconnaissance optique de caractres ou tout autre domaine ncessitant de disposer
dimportantes quantits de texte, nhsitez pas nous contacter. Nous encourageons pour la ralisation de ce type de travaux lutilisation des
ouvrages et documents appartenant au domaine public et serions heureux de vous tre utile.
+ Ne pas supprimer lattribution Le filigrane Google contenu dans chaque fichier est indispensable pour informer les internautes de notre projet
et leur permettre daccder davantage de documents par lintermdiaire du Programme Google Recherche de Livres. Ne le supprimez en
aucun cas.
+ Rester dans la lgalit Quelle que soit lutilisation que vous comptez faire des fichiers, noubliez pas quil est de votre responsabilit de
veiller respecter la loi. Si un ouvrage appartient au domaine public amricain, nen dduisez pas pour autant quil en va de mme dans
les autres pays. La dure lgale des droits dauteur dun livre varie dun pays lautre. Nous ne sommes donc pas en mesure de rpertorier
les ouvrages dont lutilisation est autorise et ceux dont elle ne lest pas. Ne croyez pas que le simple fait dafficher un livre sur Google
Recherche de Livres signifie que celui-ci peut tre utilis de quelque faon que ce soit dans le monde entier. La condamnation laquelle vous
vous exposeriez en cas de violation des droits dauteur peut tre svre.
propos du service Google Recherche de Livres
En favorisant la recherche et laccs un nombre croissant de livres disponibles dans de nombreuses langues, dont le franoais, Google souhaite
contribuer promouvoir la diversit culturelle grce Google Recherche de Livres. En effet, le Programme Google Recherche de Livres permet
aux internautes de dcouvrir le patrimoine littraire mondial, tout en aidant les auteurs et les diteurs largir leur public. Vous pouvez effectuer
des recherches en ligne dans le texte intgral de cet ouvrage ladresse http://books.google.com

ANTONALE

ET

E X
DONO

Jean

herbette

ancien ambassadeur
1878-1960

LAUSANNE
1972

SPECIMEN
UNIVERSE
REI

NUMMARY
ANTIQUE,

Quod Litcratorum Rcipublicx

proponit
Andreas Morellius Hclvctus.

PA^ISIIS.
Apud am f}Jl OETTE, vi vulg
dift de la Bouderie , juxta Pontem /
Sanfti Michaelis.
M.

DC

VH

LX XXIII.
PERMISSr.

ILLUSTRISsIMO
EXGELLENTISSIMOQUE
DOMINO

DOMINO

LUDOVICO

MARLE

DUCI

AUMONTIO.
PARI FRANCIS, &c.
Andreas Morellius Helvetus.

PEC IM EN VniverfeRei
Nummaria , quod dam us,
Dax ILLUSTRISSIME,
non fats
.

F E Licibus

AV S P I dis
tj

EPISTOLA.
exiret in lucent , fi natum apudTe
educat um , aliunde patrocinium
qu&reret fibi, quam ex ea Domo,
quo nunc conveniunt omnes, quot~
quot funtanfiis Antiquitatis ftttdiofi , nummorumque
aut interpretes.

indagatores

Volt quippe jam

fer omnes Provincias Celebris ilus

Academia fama 3 quTe Autore ,
Te Duce, Te Meccenate colleffa,
amplifsimis Tuis in adibus illuftranda

per nummos Romana tifloru

incumbtt : tbi convenient Viri om

nium Ordinum eruditifsimi , iifque
in fiudiis verfatifsimi , qui fi exfendunt fingula , fie examinant , fie
expedmnt, nihil ut fit , quod fal
len eorum fagaettatem valeat, aut
induftriam fkperare.
Hue mihi aditum aperuit fingu*
larisTua humanitas ,

Dux

IL

LUSTRISSIME, fecit que , ut m

EPISTOLA.
ter tot Clarifirnos Viros cjfem quoque aliquis. Praterea 'verbis amantt/simis nimos mihi non femel addidtfii ad

aggrediendum

illud opus,

arduum

quod molior ,-fcalpen-

dorum i explieandorum que ,

quot-

quot funt tota Europa Numijmatum , qua meas in m anus

njemre

potuerunti laudai primos conatns;

probai

conlium ;

eommendai

induriam ; (pemque fecii tarn fe~

cis iccejfs
ut njota
non

in

omnia

dubitares

amicifsime

re

tarn d fficdi,

mea fuperaturum
auguran ,

mtque

conlto , gratia, pr&fi-

dioque, ubi opus fuerit , adjurares.

Qua quidem fingula

eo dico, ut

nes intelligant , potujfe,

necdebuijfe in ia prima delineatto
ne

operis , patrocinium cufufquam*

qu&rere ,

prater

Tuum , quo

non

femel jam felicifsime ufus effm.

EPISTOLA.
Verge tantm.
TRISSIME,

Dux

ILLUS

rem Tuo

dignam

nomine promover 3 ut facts : quod

enim Tu

probaverts i

nemo

erit,

qui improbare audeat> nemo, quod

Tu laudaveris , condemnare. Ego
verb Tuo

ornatus judicio 3 Tua

commendatione

recrts , magni-

que Hominis umbr proteus3 pergam animofior in

fufcepto

confi-

lio: ficque contendam implere expettationem

etiam
ns

de

me

Tuam ,

aut

fuperare , ut me la bo

mei ,

pniteat-

Te Tui

patrocinii

Vale.

In Mufeo nolro Parifen ,

3. IdllS OftobrS MDCLXXXIII.
9U. faa/Ki.y^ *n,.Jbf,*fiff4 %rc~//.

SPECIMEN
UNIVERSE
RE I

N UM M A RUE
ANTIQUE

Uantus fit, erudite Leftor ,Nummotum antiquorum ufus , quantaque

in omni eruditione illorum pra:ftantia, teftantur viri hujus fa:culi doftiimi, qui dum antiquitatis & hiftoriarum
inveftigationi incumbunt , nummorum ope,
plurima ab Hiftoricis perperam feripta reftituerunt, & neglefta ab interim feliciter vindicarunt ; ha:c apud omnes cm fint in confeTo , tamen plurimi difficultate nummos
comparandi deterrentur , & opportunste ad
traftanda id genus montimenta deftituti, ram banc piorfus abjecbm negligere videntur. In dies quidem terra: vifeeribus ingen
tes eruuntur nummorum thefauri , fed maA

i
SPECIMEN
xima eorum pars in Magnatum aut Antiquariorum , quos vocant , Cimeliarchiis fepulta latee , adeo ut monumentis hifce& antiquitatis teftibus certiffimis Eruditorum cohors pro defiderio frui nequeat.
.,/,
Quid igitur Literatis utiiius , grtiufve
poifit contingere , qum ut tanti thefauri
aperiantur , publici juris fiant' , atque quan
tum fieri poteft , omnes , qui in Europa: gazis reclufi fervantur nummi , dclineati ac
a:ri incifi in unum corpus colligantur : cu
jus opera unufquifque rem nummariam addifcere,de nummis judicare, ac ex ipfis totam , ut ita dicam, antiquitatem cum fruftu
& voluptateconfulere poifit.

Tam abfolutum o^hjs optavre hatenus

quotquot fure rei antiquaria: periti , nullus
tamen fperavitj cum intelligerent omnes,
laborem hunc Herculeum vires , fortunamque privad hominis fuperare : quippe opus
eft multorum annorum itineribus, fumptibus immenfis , indefeTo labore , & infuper
eorum , qui nummos poifident , indulgenti:
quantas pra:terea difficultates in dignofcendis, colligendis, deneandis Sc a: incidendisiiofnmis exantlare oportet? Ha:e omnia
Vipos, ca:teroquin ad res mximas paratos
haftenus abfterruiTe videntur, ade ut operis difficillimi fcopulos aut fubterfugerint ,
aut procul ab Ulis in latiffimo atque expo

REI NUMM. ANTIQILE.

rato hiftoriarum pelago navigare coafti fuerint. Quanto fuo , aliorumque damno
Solus fuperiori fa:culo tale quid aggreTus fuerat fumma induftria: vir Hubertus Goltzius,
cujus tarnen laborem invida mors abrupit;
etenim de omnium Imperatorum nummis
a:ri incidendis cogitaverat , quod patet ex
ejus MSS. qua: Vefuntii apud Nobiliffimum
Chiffletium Parlament? Confiliarum, viderc
mihi licuit. Occo utiliffimam quidem Orbi
dedit nummorum colleftionem , verum nudam illam ic nummorum efbypis egentem : hanc noviffim multis millibus num
morum auxit llluftriflmus Italia: Comes
Mczzabaiba de Biragues, fed nihil illud eil
qum fitim potis horurh ftudiorum excita
re, non vero explere.
Nec defunt alii Viri illuftres atque doctiflmi , qui Spartam hanc cxoinrint , ac in
excolenda id genus vetuftate egregiam ac
luculentam operam pofuerint, quorum libros
ingenti voluptate terimus , quamvis long
minimam partem nummorum qui vulgandi
funt , exhibeant.

Opus igitur omnium votis expetitum , fed

nemine haftenus 'confeftum libens aggredtor. Audax fan facinus tot magnorum ^4rorum diligentiam ac induftriam fuperarc
velle videri ; fed hujus veniam ab Eruditis
me impetraturum cTe fpes eft , cum pri
i
A ij

%
SPECIMEN
mm qu ratione ad illud aggrediendum
fuerim fenfim indu&us enarravero.
Quod nunc prasftitiffe me video , ne cogitabam quidem, cm jam muks ante annos, vix adolecentia: finibus egrefus, nummos colgere , delineare, &: libros ad eorm
fidem revocare cpi : colledionis ad folam
privatam deIeftationem ccepta: incrementa
acceleravit maxima in delineandis nummis
facilitas : favit Fortuna dux t qua: in ali
quot itineribus ubique nummos mihi obtulit rariffimos, quoique adeo, ut diligentiffim delinearem, me impulit ad ha:c ftudia
innatus amor : majores poftea feci progre
fus auxilio Viri de re antiquari fumme me
rit! , Caroli Patini , qui aliquandiu opportun in Helvetia commorans, multa me docuit , nummos rariffimos communicavit , &:
alia id genus beneficia amic contulii , qua;,
quin grato animo profitear , recolere non
poflum.
Tandem colle&ionem notram ad umbilicum perduxit ad Gallia: Regiam totiufque Otbii maximam urbem feliciffimum
iter : ibi enim in incredibilem quandam ac
prop infinitam numifmatum antiquorum
H*n copiam , tum varietatem mirabundus
incid ; etenim non modo in Gaza Regia
infinito numero extant, fed etiam apud Pri
mates quofpiam, aliofque Viros clarilimos.

REI NUMM. ANTIQUE, j

billis autem humaniffim exceptus , impetravi infuper libertrem nummos rariores
ad votum delineandi , hcque indulgenti
feecund Se felici occafione eo ufus fum, ut
colleftionem meam aliquot millibus nummorum augerem , Se jam delinearos feliciter
emendarem. Quo fa&um eft ur jam nummorum exate delinearorum ad viginti mil
lia penes me fint : numerus quidem minor
eft illo Wolfgangi Lazii , qui ad fepties cen
tena numifmatum diverforum millia fe in
lucem editurum promifit: triplo ver ma
jor eft numero Cl. Caroli Patini, qui vix
fepties millia in Cimeliarchiis reperiri
olim credidit. Moneo interim manifeftum
eile errorem in Lazio numero , quia in ipfo
operis fpecimine exili affirmt, omnia divulganda numifmata comprehendi lxx.
tabulis , illamque quam exhibet , efficere
feptuagefimam totius operis partem. At ta
bula ilia continet nummos admodum fexaginta , & quidem obvios vulgares : alias
tabulas vidi, qua: non plus x l. Sc xlviii.
nummos habent, ut computatis omnibus
ixx. tabulis vix totum Lazii opus ad qua
tuor millia nummorum fuerit perventurum.
Colleftionem noftram cum miro modo
auetam cernerent Viri ampliTimi Sc clafmi , qui in a:dibus Illuftriffimi Sc Excellemiillmi Ducis Aumontii , Hiftoria: Roma
A iij

S
SPECIMEN
per nummos illuftranda: causa convefliunt 8c colloquuntur ; monuerunt , ut tanti thefauri omnes Eruditos participes redderem , 8c quod gratis accepi, fine invidia communicarem. Sed cm recordarer quantum per
plurimos annos defudrim in delineandis tantmnummis, deterrebat me, quamvis ad
illud paratiffimum , labor longe major 8c
maxima difficultas circa nummos zri incidendos. Hortati ergo funt quidam amici,
ut tentarem aliquot nummos a?ri incidere,
laudaturi conatum , etiamfi fucceflus non
adeflet : mandatis obtemperavi, 8c comparatis tabulis a:reis tremulus nummos qui ad
manus erant , incidere ccepi : tandemquo
continuato labore illos, quos in hoc Specimine exhibeo , perfeci , 8c cm plerique approbationem fuam teftarentur , laboris mei
primitias Eruditorum cenfurx fubjicere , atque viam banc ingredi 8c alacri animo pergere conftitui, mod Divinum Numen vi
res, valetudinem, vitamque concedt, do
nee fpei publics refpondere pofm.
Seopus mihi unicus non iblm harum
Antiquitatum avidis , fed univerfa; infuper
Literatorum Reipublica: prodefe s 8c labore
meo tili tat em pblicam augere,
qod ut melius pra:ftem, viribus meis adhuc parm fidens, nec difficultatum hujus,
quod aggredior , operis ignarus , necefla^

REI NUMM. ANTIQUE, y

tium duxi Specimen hocce pra:mittere , quo
meura expontm inftitutum , omnes quotquot illud audient, re antiquaria: peritos
enix rogem, ut me confilio , monitis,
emendatione , ac denique nummorum rariorum communicatione adjuvare dignentur ,
palam cui quid debeam , Be per quem pro.
fecerim, ac denique cujus int nummi, apud
omnes gratiflme profeiTurum.
Nummorum antiquorum quatuor potiffimum funt genera.
1. Nummi Regum & Urbium, qui nullam Imperatorum Romanorum habent effigiem vel nomen , ic quorum pars maxi
ma ante Ca:farum Imperium percufla eft.
2. Confulares,feu FamiliarumRomanarum;
3. Imperatorum Romanorum.
4. Nummi Hebraci , Punici , Parthici ,
aliique inferiptionibus deftituti , quibus adjungi poflunt Gallici , Hifpanici , Gothici
& Arabia'.
Requireret ratio temporis Se ordo rerum,
ut przmitterentur nummi Regum & Ur
bium , Confulares , aliique , qui ante Ca:faris & Augufti tempora percuffi fure ; fed
nummi Imperatorum Romanorum majorem
& pra:ftantiorem , atque omnium votis ma
xime expetitam fufcepti operis efficiunt par
tem : priiis ergo edendos cenfeo ; pra>

S
SPECIMEN
flat eDtm acceptiora pris habere, inprita'iSi fi humani aliquid, antequam fufeepta
perficere pofem ,. mihi accideret ; fi autem
Pivina Clementia vitam concedt , etiara
jeliqui nummi fequentur , idque feparatim,
ut eonfe&o opere, ejus tomi ad uniufeujufque placitum pro temporis ratione vel
alio modo difponi pofint.
. ;
. Ut fum bene monentibus parere femper paratus, & melioribus confiliis obfequi,
utar libentiflm e methodo , quam mihi faciliorem Eruditi fuggerent: interim donec
opportunius quid occurrat , hanc , quam
mihi ipfe pra:fcripfi in Impp. Romanorum
nummis obfervandam, pretium eric
paucis exponere.
Imperatorum
Romanorum
nummi incipiunt Julio Ca:fare , qui pri
mus, poft Reges, res Romanas ad unius
hominis Imperium perduxit : continuatur
feries ucceTonim d Heraclium ufque ,
quo tempore omnis deficit nummorum elegantia, 8c fumma barbaries fuccedt, non
ultimum cadentis Imperatoria: Majeftatis
fignum.
Eorum alii Latini, alii Grabet.
Latini Imperatorum nummi magnam ,
ut fuum in ordinem revocentur, facelTunt
difficultatem. Occo ufus eft e methodo,
ux ngulis annis miramos aTignans, annuam

REI NUMM. ANTIQUE.

<quai hiftoriam eruere voluerit ; quo quidem.
conatu nihil utilius elegantius effet , nii
obftaret fsepe rei veriras: quippe in multis
Imperatorum nummis , nec Confulatus nec
Tribunicia poteftas , nec Imperium exprimitur: in multis folus deignatur Confulatus,
aliquando plures annos complexus, qui in
ter duos Confulatus fluxere : hinc faftum ,
ut ipfemet Occo in Hadriano dubius decern
imperii annos omiferit. Poft Gallieni vero
tempora vix unum & alterum nummum
reperies , qui ordinis chronologici certa veftigia pra:ferat , unde cm nihil it in Occonis methodo fatis certum, vifum mihi eft
confultiis fore , hofce Latinos nummos fie
divdete , ut qui certos continent Imperii an
nos vel etiam ex inferiptionis aut typi in
dicio ad certum annum revocari poTunt ,
ordine chronologico Se juxta Occonis raethodum difponantur : casteri vero adjungantur pro ratione inferiptionum fimilium vel
diverfai'um , vel alio modo Leftori com
mode.
Grecos Imperatorum nummos dico, qui
cum illorum capitibus & Gra:c epigraphe
perculTi reperiuntur : numero illi ac typorum fingularitate fub plurimis Imperatoribus, Latinos nummos fuperant. Ordo erit ,
quoad urbium infcriptiones alphabeticus ,
<juo nullus meo judicio convenientior ; dei

to
SPECIMEN
funt enim omnibus fet hifce nummis no
tac chronologies ad annos Imperatorum
fpeftantes : quum tamen tales occurrerint
cos ^Bgyptiacis annum cettum demonitrantibus ordine annorum adjungam.
Multi Gra:cos Imperatorum nummos Latinis pra:mittunt , lii prorfus feparandos Sc
feorfim edendos exiftimant. Omnibus ego
fatisfa&urus, nummos omnes ita am incid
curabo, ut Gracci nummi Latinis feparaci fint, qui poftea voluerit feparare feparer, fin aliter malit , conjungat ; illofque
przponat , quos praemittere placebic.
Haftenus in delineationibus meis Impera
torum nummos in diverfas diftribui claiTes,
quod mihi ad inveniendum in tanta mltu
tudine nummi locum via iita expeditiffima
videretur : nimirum in meis tabulis pofui
Io. nummos maxi mi moduli : IIo. Grzcos urbium ordine alphabetico 1 1 Io. Gra:cos cum
anni nota : 1 LB. &c. IVo. infcriptiones mi
litares , hiftoricas & Provincias : Vo. Ttulos:
V I*. Numina : V I Io. Virtutes &c attributa..
VIIIo. nummos TR. POT. vel COS.
fimpliciter exprimentes : Verum folum pri
vatum meum commodum mihi propofueram, nunc ut utilitati publica; inferviam,
paratus fum e methodo uti , quam om
nibus opportunam Eruditi judicabunt.
Harreo, quoad inferiptiones circa capita,

REI NUMM. ANTIQUE,

dubius, quis eas indicandi modus Eruditis placere poffit. Mihi facillimus Se om
nibus forfan gratus erit lile , quo Goltzius
in Augufti nummis ufus eft, nempe incriptiones capitum numeris indicare: nam illas
iiib ipfa nummi avera parte ponere , nummum ipfum nimis offufearet, Se quum dux
vel tres diverfa: capitum infcriptiones ponendx int, diveritas illa neceTaria in tarn
exiguo fpatio exprimi nequit : hafque infcri
ptiones tergo tabella: nummorum typis impreflas fi exponerem, ut in hoc Specimine
ubique feci , omne, fpatium explicationibus
nummorum brevimis magis neceflarium
jllis occuparetur, Se infcriptionum repetitio
eTet infinita, unde tamen Leftori nihil commodi , mihi vero multum incommodi accideret. Sub illis Imperatoribus, ubi fufficiens
adeft nummorum multitudo , operam femper dabo, ut integra tabula contineat aver
as pattes folitn , qua:ad idem caput vel eandem inferiptionem capitis pettinent , quam
poftea tabula: ip incdi curabo , ut Leor
uno intuitu capitis inferiptiones pra: fe habeat , nec aliunde qua:rere cogatur. Moneo
interim , me omnia capita , ubi angularis
quid 8c rari occurrit, a:ri incifadaturum efe.
t fi peritiores propoitum modum mutare jufferint , Ia:tus quoque mutabo &c in om
nibus Le&oris commodum ac yoluptatem
qua:ram.

it
SPECIMEN
Ex quo metallo nummi fint conflati, indicabunt folita: Sc in omnibus libris , qui de
nummis tra&ant, ufitata: AVri , ARgenti
& nota:: dantur quidem nummi plumbei, ferrei Se ex diverfis mixturis conflati,
hifce adjungam alias notas, quas in pracfatione exponam.
Magnitudinem nummi docebunt diverfi
circuli , literis vel numeris diftinfti , quo
modo ufus eft Goltzius in Grecia, Sicilia,
Sc alii alibi : in tabcllis quas propono , addidi folttam & hodie apud omncs receptam
diftinftionem prima: , fecunda: Sc tenia: magnitudinis , eque in re , majoris vel peritioris monentium partis confiais obtemperabo.
Ubi aflervetur unus vel alter nummus
multi inquirunt , etim hac in parte illis fatisfaciam , faltem in illis nummis, qui raritate & eleganti notam hanc meten tur; nam
ubi nummus obvius fit 8c vulgaris , ridiculum effet omnes gazas indicare,' ubi aflerve
tur. Meo judicio grara: debent efle notae
qua:dam, quibus in tabellis fequentibus ufus
fum, 8c qua: citis Lefitori familiares exiftere
pofllnt : nummis qui in Leopoldi Augufti
thefauro fervantur , appofui aquilam veluti
Imperii fignum : nummis Regia: gaza: Parifienfis jungitur lilii flos : nummis Auguibe
Chriftina: eres Corona:, regni Suecici in

REI NUMM. ANTIQUE, ij

gnia, adjecbc reperiuntur,8c cdeinceps: prvatorum vero gazas monogrammate quo
dam apt excogitato exprimam ; 8c omnium
talium notarum catalogum reperiet Lector
in pra:fatione operis , ut inde informatio peti pofit.
Et ut nihil operis noftri perfe&ioni defit
notas quafdam nummis adjungam , qua: Lee.
torem de nummorum raritate Se pretio certiorem reddant : nihil enim nummos colligennbus utilius, quam feite, qui nummus
vulgaris trits fit , quique rarus Sc Angu
laris , ut in comparandis nummis pretii ratio
habeatur fecundum raritatem Sc elegantiam
nummorum.
Qua:libet tabula in opere nofiro exhibebit triginta quinque nummos , quales magnitudine in fequentibus tabellis cernuntur.
A tergo tabula: reperietur breviflma num
morum eipoitio , & quantum fpatium concedit explKtio,cumque unus vel alter num
mus jam in libris vulgatus exiftet , addam
authoris nomen , paginam operis, Sc qua:cumque de illo nummo egregia fuerint difta.
Sicque opus noftrum continebit qujecumque in omnibus aliis jam editis libris, qui
de nummis agunt, oprime fcripta habentur,
&infuper obfervationes nummos illuftrantes
pulcherrimas nondumque vifas, qua: ex ipfis
Gra:ca: Se Latinar antiquitatis.fontibus hauftae

4
SPECIMEN
omnibus erunt gratiffima:. Nulli qui bene
feliciterque expofuerit , laudem detraham, Se
cum oporeeat aliquando emendationes addere , id modo me fiet , ut nullum adfit gloriolas inde captanda: defidrium : faci
le eniro eftinventis addere , Se corre&io typi
non eftmajoris induftriz, fed in comparandis integrioribus nummis majoris felicitacis
indicium.
Conilitui in- nummorum explicationibus
e uti methodo, ut tergo uniufcujufque
tabella: ponantur ea , qua: fpatium typis addere concedit , reliqua vero , cm major fit
diflerendi necefltas, fequentur in diflertationibus generalibus , qua: Le&orem , de om
nibus, quantm fieri poteft, certiorem reddent : ibique quafi in compendio reperientur omnia, qua: in tote opere diffuse difta
minoris efent utilitatis. Exemplo fit Juppiter : quum in nummo oceurrat Jovis figu
ra , tergo tabella: ponam , quaenam fit Jovis illa figura , Jovifne Capitolini an Olympii, Ida:i , Fulminantis , Statoris &c. non ta
rnen rationem reddam hujus appellationis :
clm poftea Letor feire voluerit , quare Juppiter dittus fit Capitolinu, Olympius Sec.
id ex difertatione de Jove hauiiendum , ubi
omnia, qua: de Jove in toto opere dicenda
funt , continentur. Et ut majus ad breviffimas nummorum explicationes tergo ta-

REI NUMM. ANTIQUE. li

bellt fuperfit fpatium, omittam inutiles circumferiptiones. Ex. gr. cm eadem Jovis fi
gura occurrat, non femper repetendum eric,
Iufpiter ans , fulmn & ham teens^ be fimiia : id enim demontrat ipfa nummi fi
gura , nec aliquem tam novum credo , qui
ha:e primo intuitu non cognofeat. Tales expofitiones necefaria: funt in i His libris, qui
nullam nummi figuram exhibent a:ri incifam, ut in ColleioneOcconis, aliifque,c
dantur aliquando nummorum typi plures fi
guras exhibentes , ut in adlocutionibus , congiariis &c. quas fi verbis deferibere femper
oporteret , tres vel quatuor linea: vix fufficerent, & utilius erit docere, quando fafta
fit adlocutio, quando congiarium diftributum,
qum repetitione continua, &c inutili figura
ran fitus expofitione orane fpatium explicationibus neceTarium aufferre.
Ad majorem Le&oris utilitatem Operi
addam compendium chronologicum diverfis columnis dilinftum , & ad nummo
rum fidem exaftiflm revocatum : fingulis
annis in Occonis modum exhibebit nomina
Confulum , Imperatorum etiam Confulatus,
Tribuniciam poteftatem & Imperium : annos
reparata: falutis , Mundi , &c Koma: Condita: :
pra:cipua infuper Imperatorum Romanorum
gefta, &alia inprimis , qua: in nummis celebrantur , ut nummi omnes citis, magna

j
SPECIMEN
cum Le&oris & Antiquariorum utilitate ad
ordinem chronologicum revocari poflint.
Gra:cis Impp. nummis adjungam quoque
brevem deferiptionem geographicam provinciarum 6c utbium, quarum in nummis
fie mentio, addit tabula geographica editis
correftiore, & pluribus in locis ope nummorum reftitut.
Opus noftrum denique utile efficient In
dices rrum , nominum Sc vferborum copiofiffimi ; fique aliquid aliud ad ejus perfecYionem ab Eruditis defideretur, cert non omittam j md mihi indicare velint. Virtutis
enim amore, non mertede condu&us, opus
fufeipio, 8c omnis inde laudis acquirenda: ra
tio in ha:ret,ut univerfa: Literatorum genti
infervire poifim : Hoc etiam me pra:ftiturum
fpero; noftri enim operis duftu ,8c exiguo
temporis fpatio, quilibet rem antiquariam
edifeere , nummos intelligere, 8c tantam in
hoc tudiorum genere peritiam fibi compara
re poterit , quantam opere noftro deftitutis
multorum annorum vigilia:, maximique fumptus vix fuppeterent.
de Nummorum Impp. difpotione
ac operis methodo.
Pergo ad nummos ipfos, quos Speciminis
loco vulgare placuir. Tabellas a:ri ineifas dividere juflt neceffitas; nam cim nummos
a: inciderem , de illis vulgandis non cogita
ban!

REI KtJMM. ANTIQUE. r7

bam, quia rudimenta potis funt5qum abfoluIX artis fpecimina , nec fcalprura elegantiam
dclineationum mearum ( citra vanitatem
dico ) affequiturt acus enina non obedit in
modum calami , fiet tamen labor ipfo ufu
facilior , quem fufcepi ad aflequendam exac
te Antiquitatis ideam , quod haftenus in
vulgaris nnmmis maxime defideratur, Vi
ns pra:femm delicatioris palati , Se antiquioris, ut vocant , guftus. Piftores Se Scalptores arti a: nimis indulgent , ic artis piftotia: elegantiam imitantes , in delineandis
nummis antiquitatis modum negligunt :
quapropter magnam partem nummorum
exafte delineare conftitui; &c ut opus noftrum citis lucem videat, delineationes
meas peritis Scalptoribus tradam , qui eas
optim exfequentur. Adjeci nummis obfervatiunculas quafdam obiter ex MSS. meis
excerptas ; nudas enim nummorum figuras
exhibere, Leftori minus gratum fuiTet.
Priores dus tabella: nummos exhibent maximi moduli , Italis vulgo Medaglioni: hofce ad unumquemque Imperatorem caueris
nummis pra:ponam , molis enim pra:ftanti
& typorum eleganti principem merito obtinent locum. Caput cum averfa parte a:ri
incidi curabo,6c tergo tabelh-e breviflm
exponam , quid nummi contineant. Hujus
generis ,maximi moduli nummos ultra mille

jS
SPECIMEN
in opere noftro reperiet eruditus Lector,
eleganti Sc raritate pra:ftantilimos : facil
id fibi perfuaferit , qui difcet , me ex folo
Thefauro ver Regio Parifienfi ad quadrn"gentos deprompfiTe , idque indulgenti atque comitate Viri Clariimi Petri de Carcavi , tanti Thefauri digniffimi Cuftodis : unde
infuper multa millia nummorum rariflmorum delineavi, quos perbenign prasbuit fulgentiffimus juvenis Carolus Alexander de
Car'cavi, qui virtute atque doftrina adultos
fuperat, Sc jam infignem rei antiquaria: peritiam fibi comparavit.
tabula

prima:

EGregiam primus tabella: nummus ex

hiber infcriptionem , quam aflequi vix
potuiTem, quamvis tres diverfi cum edem
inferiptione in Gaza Regia occurrant nummi : feliciter in hunc incidi nummum , qui
aTervatur Pariiis in Regio Ludovici Magni Collegio Soc. Jefu. Gaza: inftruiflmx
R. P. Sirmondo fexaginta annorum fpatio collecta:, & Bibliotheca: Cuftos humaniffimus atque doctifimus R. P. Harduinus
mc de nummo hicremem edocuit Sc legir,
prout tergo tabellac cernitur. Aliter legir
amicus quidam nofter, feque vidiTe num
mum ait, ubi tantm 1. legitur, se

REI NUMM. ANTIQUE. 19

indc colligit vocem hanc
POAlKON
arbitrum vel patronum denotare , de quibus mentio fit in Marmoribus Arundelianis
pud Seldenum. In nummo noftro literje
ION dftinfca: adftmt ; utramque ta.
men fententiam Eruditis propono, decidere poterit nuromus integrior.
Nummus diftind habet O in ultima
1, quod de hac leftione infuper
dubium excitare poTet , fed pro SI in
nummis aliquando occurrere admonet Vir
Illuftris Ezechiel Spanheraius , Magni Electoris Brandeburgici ad Ludovicum Magnum
Legatus , in ureo opere de Ufu Sc Pratltantia Numifmatum p. 73. ex quo tanquam ex
uberrimo fonte quamplurima ad concinnandum opufculum hoc, haufi , quia prarftantius
quid de nummis non habemus.
npvmvilw origo apud Athenienfes fuit.
Tefte enim PlutarchoThefeus , cum omnes
Attica: populos congregaflet , Curiam , quam
UyjTxvuov appellabat , condidit, & Upvjavei,
quos in eo congregatos de publici Regni negotiis confuleret, Sc Imperii ( mutato jam
ab abfoluta Monarchia , mbis regimine ) quafi focios haberet , primo conftituit. Poltea
vero lpvmvei dicebantur , qui Senatorum numero ele&i per vices Reipublica: Sc
Senatui pra:eranc. Horum Ylpviuvvav munus
erat toti Rcipublica.' profpicere es curare , ne

o
SPECIMEN
' %Klmp n.n AIAo AAPIANOc ANTOKINOc ' Imperator Cafar Titus tAlius
Hadrlanus Antoninus Pius. Caput ejus laureatunw
_KOINON . . POAION KA. PONTONOc AClAPXOr KAI APXIEPEC TinOAEiiNj
KovoV . ' VoSm KKaJuJov
id eft, Commune tredeeim urbium , Prjftane Rhodiorum Claudio Frontone , Afiarchk & Sacerdo
te vel Pontfice tredeeim urbium.. Ceres in bigis
draconum , accenfas tenet facis.
Pariiiis in Gaza Coll. Lud. M. Soc. Jefiu
llpuf AYPHAIOC ANTNEINOC CKiV. AAYCKi
<tAurclws*AntoninsAugu$us* Caput ejus laurea
cinetum.
i . Orpheus, qualem depingit Lucianus in
Dialogo de Aftrologia: fedet in medio, canenti
fimilis > manibus tenens lyram : circum hunc
animantium multitudo.
Parifi.is in Thefauro Regio.
COMMODVS ANTONINVS PIVS FELIX
AVGnfius BKiTAnHtcus. Caput Commodi laureatum.
apolZ/*
palatino vontifex uaximus ,
Tribunicia poteate xvi. luperator vin. cos.
Confu, vi. vater patria.
Victoria Apollini cytharam tradit. Apollo videtur pledrum tenere vel inftrumentumaliquod
ad cytharam neceiTarium.
In Gaza Reverendifimi Coadjutoris Glande-,
venis.

REI NUMM. ANTIQUE. >i

fia quid detriment! acciperet , atque ideo
penes eos fuerat quotiefcunque vellent , ob
Reipublicse negotia Senatum in Curiam aut
populum in concionem convocare. Plura pe
tar Leftor ex Seldeno.
Prytanes apud Rhodios fummum exercui(fe Magiftratum & pleno cum imperio in eodem citato opere ex Appiano obfervatum.
Afiarcha: erant , qui Communis , feu
urbium (. ex quibus pro partium ftudiis conflatum eft, quod Communis Aia: nomen obtinebat ) facris, ludis thearralibus , certaminibus & fpecbculis aliis , in Deorum ho
norem habere folitis . Vulgata in
Adis vertit principem A** fuit enim ^
dignitas eminentior Sc honoris eximii , 8c
quia fpeftacuTa illa S munera , facra erant,
ideo APXIEPEI2, Sacerdotes Sc Pontfi
ces indigitati funt ,de quorum officio & appellatione , plurima idem 111. Spanhemius
nunquam fatis laudandus , pag. 65)8. &C
feqq.
Ceres filiam Proferpinam quserens facbus in /Etna accenfis, in nummo cernitur,
& qualem habet Ovidius lib. V. Metamorph.
geminos Dea fertilis afigues
Currbus admovit : frnifque coercuit ora ,
Et medium cli Wl&que fer ara vifta <.
Secundum Marci Aurelii nummum me
rito Vir. Cl. de Carcavi in Giza Regia in
B ii)

S P E G I ME

ter nummos maximi moduli repofuitquamvls

crcumferenti a:s magnum vix excedt , qu
tarnen fpiior eft . Singularis eft typus,& nummus infuper integerrimus. Calliftratus de Orpheo: Sed omne avium genus adeut obupejcens
(\d cantum : itemque omnesfera on,& qu&cumque in maris penctralibus pauntur. Equus
etiam demulcebatar , fteni vice concentu deten
tas: hos queque dimifsis ptuis , lj/ cantarn
auultabat-: Iconum immitis natura ad lodiam pita mitcebat, fjrc.
Tertius nummus affervatur in fele&iifirno Thefauro Reverendiifimi Coadjutoris
Glandevenfis , in quo reperi ad centum ufque nummos maximi moduli , aliofque
quamplurimos &: Angulares, quoique nullibi
alias videre licuit.
Apollo Palatinus diftus eft monte Pala
tino , ubi Cxfiv Auguftus in Bibliotheca fibi ftatuam pofuerat , habitu ac ftatu Apollinis, inde in Antonini Pii , Severi &c. nummis
infcribitr APOLLINI
AVGVSTO. Vohtit enim Auguftus Apollinis filius videri, &
Julianus in Ca?faribus eum Apollinis alumnum vocat. Viftoriam A&iacam hujus nu*
minis auxilio partam ratus Auguftusa AcTrii
ejus templum ( in bello pirtico dirutum )
magnificentis extruxit,& ejus imaginem
in nummis expre/Ir.
Meminit Suetonius Neronem cytharam

REI NUMM. ANTIQUE. 2

Judicibus ad fe delatam adorfle 3 Se ad Augufti ftatuam fcrri jufiTc. Triftarus de ftatua Apollinis Augufti vel Palatini interpre
ta ru r , forfan Sc Nero vi&oriam addidir,
qua: in nummo noftro Apollini cytharam,
tradit , ut partam in cantando viftoriam indicaret.
TABULA

SECUNDA.

NUmmus hujus tabella: primus Sc fingularem infcriptionem continens ,

Caracalla: nonnullis tribuitur , quem ego
tamen Elagabalo potis ex capitis delineamentorum indicio adjudicandum puto, nec
fententia: noftra: obftare videtur ipfus nummi inferiptio, qua Epheii foli ex omnibus
quater Neocori dicuntur. Caracalla: autem
( qui ante Elagabalum principatum geffit )
nummum alium delineaveram , quo Nica:enfes etiam quater Neocori dicuntur , unde
dubitare quis poTet quomodo fub Elaga
balo Epheii fibi folis , hoc privilegium
tanquam peculiare tribuant.
Videntur ha:e concilianda ex opinione Cl.
Seldeni, qui ait Wok&v pertinere ad Communium Provinciarum facra , pro vario ritu innovara Se redeuntibus periodisntra mcenia urbium celebrata.qua:in hoc vel illoCommuni erant : diverfa autem fuerunt Commu
B iiij

'a4

SPECIMEN

Imferator ufar M AnrtUm An

toninus Anguilas. Capiat Elagabali.
--1 MONiN AflACM TETPKI NEikopn. Ephefiorurn em foil ex omnibus qHAter
Jtfeocori fuere. Caracalla facrificans juxta templum Tetraftylon > feu quatuor columnis fultum*
in quo fimulacbrum Dianz Ephefiz.
Parifiis in Thcfauro Regio.
xMterAtor pROBVs vins AVGftfins. Caput gaJeatum Probi cum toto peftore, fcutum Sc haftam brevem vel fpiculum humeris impoiitum
geftat.
^-adlocvtio AVGXjfr'. P.robus Aiggeftu
hortes adloquitur, ad ejus pedes Barbari qui*
dam proftrati jacent.
Ex Gaza Rrai oadjutoris Glandevenfis.
APVtEiYS. Caput Apulcii Philofophi.
f Miles quidem armatus , videtur xdificium qnoddam ingrelTiirus, cujus olio tria capita impoiita,
Jn Thcfauro Regio.

REI NUMM. ANTIQUE. 15

ni AGa:&Bithynia:; unde potuemnt Ephe*
Jti quater Neocori efle in Commuai A*, & jyicaenfes itidem tales in Communi Bithynia.
Alia interim oritur difficultas , qua ratione Ephefii quatuor Neocori dicantur fub Elagabalo Alexandro Severo, fub fequenti.
bus ver Imperatoribus rurfus bis Se ter
Neocori.
,
>
o fignificat adminiftrare vel tractare res facras; Se Naxyg dicitur, qui templum vertir , purgat vel potis adornar , propri '^dituus, quemadmodum reddunt qua>
dam verfiones in Atis , multi fuerunt in magnis templis Neocori qui in gradus & clafles
diftinguebantur.
Multm defudant Viri docH, ut veram
hujusappellationis ignifcationem , & qu'ratione urbibus tribuatur , doceant : plurima
egregia habet Vir cl. Mathias Polus ad locum
Aftorum cap. 19. ubi vulgata NiaKogv reddit
cultricem , hocque fenfu in Marmoribus Arundelianis occurrit , ibique Sacerdotem dicere
videtur. Non meum eft in exiguo opufculo
tantas componere lites, interim donee majus opusprodeat, non pigebit undique Viros
docYiffimos coniulere, Sc ineodiverfas eorum
fententias exponere.
Singularem maximi moduli delineavi
nummum , habentem ab una parte capita
Caracalla: & Gets oppofita .cum hac cpi


SPECIMEN f i.
graphe: ATT. . M. ATP. ANTfNEINOC . A. . C . ET A .
infr N I H I I , Novi Seles. Ab aver
a vero parte TPI NXlXOPN KAI THC APT MI . fheorum terNeocororum & Diam : Diana poy maro m a Sc hinc inde Caracaila Sc Geta
equis infidentes.
Ephefum Ioniae urbem illuftriffimam condidit Ephefus, quem Cayftri fluminis filium
fuiffe fabulabantur, tefte Paufani. Alii aliam
originis rationem reddunt, fed Paufani ver
ba firmar nummus Antonini Pii,quiRoma:
apud Reginam Auguftam extat, & ab aver
a parte habet Ephefum &c Cyzicum dextras
jungentes :

KTZIKOC
APXONTOC,
Tcmplum Diana: fuit ex feptem Orbis miraculis unum, aio annis, tot Afi extruente,
perahim,ut inquit Plinius: cadeo magnificum , ut Xerxes cim omnia Afiatica tem
pla igni daret , huic uni pepercerit : fed ha:c
Xerxis dementia facras a:des non diu ma
lo vindicavit, nam Heroftratus ut nomen
memoria fceleris extendere! , eas combuffit,
edem die, qu natus eft Pella: Alexander
Magnus, qui poftea Ephefiis aliud remplum
extiuentibus promifit , fumptus fe compenfaturum e lege , ut ipfum operi inferiberent , fed repudiie conditionem dicuntur.

REI NUMM. ANTIQUE, i?

Alter nummus adlocutionem Probi repra:fentat, quam fa&am exftijbo, cm Reguli
novem ex diverfis Germanorum gentibus
ad ejus pedes fupplices jacerent , de qua vic
toria plurimi perculi fuere nummi, Probus ipfe literas ad Senatum dedit, qua; extant
apud Vopifcum. Laudabantur pro concione
milites cm hoes viciTent, & milites fuggeftu adloquipecularis erat Auguflorum prec
rogativa, ut monet 111. Spanhemius , plurima
dobiiima de adlocutionibus aFcrens.
Tertius denique nummus exhibet L.
Apuleium Madaurenfem Philofophum Platonicum, cujus effigies illuftrat illa, qua: de
fe ipfo Apuleius in Apologia fcribit ; objectiones adverfarii , eum tanquam formofiffimum Philofophum, quique capillos concinnaret , calumniantis confutans.
Nummus hic ex eorum genere eft , quos
Contorniatos Itali vocant , circulo in eis
addito. Reperi in hifee nummis Homerum,
Solonem , Euclidem, Horatium, Senecam ,
-Pythagoram , Socratem, Salluilium , Apollonium Teaneum aliofque: fingulares aliquando habent typos & infcriptiones , tales etiam
qua: rifum moveant. Quo tempore & in
quem finem hi nummi fint percuifi , diffici
le eft affirmare; circa Honorii tempora cufos fuifle plerique opinantur.

fcg

~:

SPECIMEN

TABULA

TERTIA.

f.

A Urelius Viftor de Augufto: Uli u

X\,Deo , Roma Frovinctfque omnibus fer
urbes celeberrimas vive mortnoque templa, Sa*
ccrdotes & Collegia facravere. Et refert Appianus viventem adhuc Auguftum ab urbibus
Diis fuifle adnumeratum. Hanc tamen.vDei
vel Domini appellationem Jfibi tribu non
eft paflus tefte Pbilone. Auguftus in plurimis -nummis Gra:is vocatur 0EOI'&
EOT TIOS, fed in Latinis nummis rarifllma eft hax Dei appellatio,, quam renovavit Gallienus in hoc nummo Regii Thefauri aureo. Alius eft nummus argenteus in
Gaza Sereniifimi Ducis Vernoliij qui ab una
parte habet caput Gallieni, 8c ab averfa caput
Trajani , divo traiano, non vero
Deoy Tuj ano , quia Augufto femper majores
honores qum rcliquislmperatoribusfuerunt
tributi.
i. Imperatoris Trajani patris effigiem debemus nummis , xtat hic Parifiis in ditiffimoThefauro Viri clariflmi'Domini de Monjeux , poffidet ille feriem nummorum aureorum raritate te eleganti prftantifllmam ,
qualem poft Regiam non vidi. Alius ibidem
Trajani nummus aureus aiTervatur , in quo
Nerv* & Trajani patris facies oppofita: fpec-

REI NUMM. ANTIQJ/.

6AUUNVS AVGuflns. Caput Gallieni. _,,
Deo avgvsto. Caput Augufti laureatum:
Nummus aureus Gazat Regs.
IMP. TRAIANVS AVG. DAC. P. M. TR. *J
eos. vi. p. p. ImferMor Trajanus Augnftus^
Germnicas , Dacicns , Pontifex Maximm> Tri
bunicia, pote/tate, Confu VL Pater Patria.
Divvs pater TRAiANtf. Caput Trajani
patris.
Parifiis apud Dn. de Monjeux 5c alibi.
202 KAISAP. 102 KAISAP . Dru/us Cafar, Germnicas Cafar , fratres
fellis curulibus infidentes, hic lituum, ie firapulum geftat.
1 AAESANAPOY KAElNOS SAPAlANN. Sub
Alexandro Ceone Sardianorum. Sc in corona
Koi N or aciac Communis Afi*.
Parifiisin Gaza Regia, ficapud R.P.du Molinet^
MARCIANA AVGtf/b* SOROR tUVtTMtmi TRA"
iANi. Caput Marcianae.
CAES. AVG. GEBMA. DAC. COS. V. P. P.
& infra MATiDiA Avcnfta tilia Matidia fedens filiabus manus imponit. Reliqua inferiptio
continuatio eft Trajani nominis & titulorum
parte capitis.
Bafilea: apud Cl. Seb. Faifchium J. U. D. &
Schafffia: apud Nob. Tobiam Hollenderum,
ex argento.

TiTiANH ce act . Tit'una Anguila. Caput ejus.'

L.A. AiKxAu-ns A. Anno primo.
Victoria clypeum tenet.
Nummus ex ere medio praeftantiffimus & fin*
gularis extat Parifiis in Theiauro Regio.

SPECIMEN

tantur. DI VI NER.VA BT TRAIANVS PA'T*

Male Occo ad Nervam Se Trajanum Imperatorem retulit,ut bene monee Vir Cl. Trif
tanus , fed hic contra fallitur , cm credat
omnes nummos , qui Divi Trajani Patris inferiptionem habent, ad Trajani Imp. patrem
pertinere : plures eiiim dantur fub Hadriano percufl , cum indubitata Trajani Imp.
non ver patris, ejus effigie. Nec corrigendi
funt Occo & Hemmelarius quoad nummura
Hadriani, cum infcriptione divis parentibvs: credidit enim Triilanus duas illas
facies oppoftas, quas nummus exhibet,eTe
jSElii Hadriani Afri Se Domitiie Paulina: , pa
tris Scmatris Hadrfcmi Imperatoris, cm r
vera fint capita Trajani Se Ploriria: parentum Hadriani Jure adoptionis, idque probat
nummus integerrimus apud eundem Dn. de
Monjeux Se alii.
, Fuit Trajanus pater vir ftrenuus , qui egregiam in bello Judaico pra:ftititoperam,ut
ex Jofepho patet. Trajani Imperatoris vitam (ubi etiam patris gefta erunt ) in tanta de
ipfo Hiftoricorum penuria , nummorum ope
fliciter Se elegantiffim reftitutam in lucem
dabit Vir Clariflmus Joannes Foy- Vaillant,
Vir in dignofeendis nummis feliciifimus,
cuique debet Gaza Regia nummos rariores
quamplurimos : ego ver ut rei nummaria:
peritiffimo multas Se graves folutas diificul-

REI NUMM. ANTIQUE. 3f

rates debeo : Habet ille infuper manibus
pulcherrima qua:dam de omnibus , quos
nummi exhibent, Regibus, epochis urbium ,
Coloniis & Legionibus, qua: utcit prodeant
vota publica requirunt. '/ t
4. Germanicum & Dtufum Tiberii filium , fedentes repra:fentat elegans nummus
fub Alexandro Cleone Sardianorum Prtoret
Communis Afia: voto peru flus. E O I
futres vocantur jure dptionis : Tiberius
enim Augufto volente Germanicum adopraverat, cujus auguratum defignat lituus, quemadmodum Drufi Poritificatus fimpulo exjjrimitur.
y. 6. Continet hic numrrius intcgram defcriptionem genealogicam domus Marciana: .
parte capitis nominatur Marciana /^uta
Jim /y>eratoris Trajani : ab averfa ver
Matidia fedens Auguia: Filia dicitur , & ha:c
infuper filiabus hinc inde ftantibus manus
imponit,que fuerunt Sabina uxor Hadrian!
Imperatoris jSc Matidia junior, qua: in infcriptionibus apud Gruterum Antonini Pii matertera appellatur.
Rariflmum hunc nummum jam vulgavic
Cl. Triftanus , fed tam mendos depi&um,
ut poffis dicere plan alium efle nummum ,
quod tamen non credo, nam fimilem num
mum ante aliquot annos in agio Bernenfi
effoTum emi, ex quo tamen Triftani typum


- SPECIMEN;,
emendare nondum potuiTem , fed integerr^
mum pofldet Bafilea:Cl. Faifchius J. U. D.
& Remigii Faifchii celeberrimi , eruditionis atque nummorum ha:res.
Evincitur inde, quantum interfit Reipublica: literariiejUt nummi exa& delineati prodeant. Erravit fan Triftanus plurimis in locis noneruditione, fed nummis integris deftitutus: Vir enim fuit fumm laude dignus,
quique mira diligentia & inveftigatione ha:c
fudia illuftravit.
7. 8. Flavia Titiana filia Flavii Sulpiciani
& uxor Pertinacis, edem die Augufta di&a
fuit , qua Pertinax Auguftus , qui tamen banc
uxoris apellationem rejecit , ut teftatur Capitolinus. Apud Gra:cos vel Lgyptios adulan
tes illam nihilominus CBaCthn Ahguam didam fuiTe docct nummus fingularis raritatis Se praftantia: , quem Cl. Vail
lant Genua: reperit apud Dn. Lavagna, illumque poftea Thefauro Regio addidit, ubi
feriem a:s medii exornar.
Ab averfa parte viftoria clypeum tenens
cernitur cum anni primi nota 1. A. quem
tamen Pertinax non implevit, quarto enim
imperii menfe occifus fuit : hinc etiam nummi ejus funt rariores. Titiana: vero unicum,
quem hc exhibeo , mihi videre licuit.

TABULA

33
SPECIMEN
impp. dd. NN
philippis AVGG. Impera
,
toribus Dvmims Alofiris Philipfis Attguftis. Ca
pita Philipporum. Patris laureatum , & filii
Corona raduta ornatum.
, M. OTAG. SEVERA AVG- Mareta OtaCllia
Severa Angt*fla. Caput ejus in crefcente Luna*
Parifiis apud 111. Achillem HarUum.
imp. . M. Q. TRAiANVsi Dicivs AVG. Im
perator Mejfms hnvtus Trajanas Deems
Augntts. Caput ejus.
. concordia AVGG. Tria capita > Herennia:
Etrulcilla: Decii uxoris, trufci & Hoftiliani
filiorum.
vliimmus argenteus Angularis R. P. Franc.
Mar. Minii Cong. Cler. Min. Prarp. Bonouia:.
AT . m antHneinoc Caput ejus.
omhpoc nikaieUN- Homerm Nicaerifittm fedens. l'anliis in Thefauro Regio.
at.k.m.aTp m mo c . Imperator Cafar
Jdarctts Attrelms CommodttiAugutudpat ejus,
i camin. Pythagoras Samiorum
fedens,viig giobum columna impofitum regit.
In Thefauro Regio.
. . m. ATp. cet. aaeSanApoc Caputejus.
.^Hp i ahanApoc abAhnn. Hero Leander
Abydenorttm. Leander natans,Hcro amata face
aecens advenientem expeftat.
Roma: apud Em. Card. Maximi.
att m. ant. TopAi ANoc E . Caput ejus.
. TopAianoc baciAeTc.
Imperator Gordtanas fedens cm Abgartts Rex vi.
donolam tradit. Parifiis in Th;fauro Regio.

REI -NU M M.
TABULA

ANTIQUE.

}3

QJJARTA.

1.3.1^ Ariores funt nummi , qui diverfa

fvcapita Auguftorum vel Auguftarum
exhibent, fed maxima: funt utilitatis, indeque conjugia 8c adfinitates cognofcuntur S
probantur. Rariffimus eft ille quem hc exhibeo , quique aflervatur , cum innumeris
aliis in gaza Viri omni laude majoris Illufiriffimi Achillis Harlan Regii Procuratoris
Generalis, ubi ad votum mihi concefla fuie
delineandi facultas. Cernuntur ab una par
te Philipporum , Augufti & Csfaris effigies,
cum infcripeione non obvia, & ab avera par
te Marcia: Otacilia: Severa: caput, quam Chriftianam fuiffe quidam putant.
3. 4. Alexandro Severo S Trajano Decio
fuas ex nummis vindicavit conjuges Cl. Pe
trus Seguinus in Epiftola ad O&avium Falcoherium. Abjudicavit Decio S. Barbiam Or*
bianam , 8c ipfi reftituit Herenniam Etrucillam , qua: ab avera parte nummi hujus preftantiffimi , un cum filiis Etruco Sc Hoftiliano cernitur. Extant apud Giuterum inferiptiones dua: in Valentia civitate Deciis addiftiffima urbe reperta:, qua: ab iiidem Vaentinis , Veteranis Sc Veteribus, Hcrennio
Etrufco 8c Cl. Valenti Hoftiliano Decii filiis
poita: fuere. Quis ergo utilitatem nummo

54
SPECIMEN
rum non agnofcat , quorum auxilio hxc ab
Hiftoricis neglefta reftituuntur ?
j. Nica:a Bithynia: urbs, Nica:aLy fi machi
uxorc fie difta, Literarum parentem Homerum in nummis fuis expreffit: colebatur enim apud Grascos fimulacris ac templis, etiam
extra urbes, qua: de ejus natalibus contendebant. Plurima dottillma de Homero petat
Leftor ex 111. Sphanhemii fa:pius citato opere , pag. 47. & feqq. & Leone Allatio, qui Homerum fibi conterraneum efficere conatur.
6. In Icario pelago fita eft Samus, inter Io
nicas colonias non poftrema. Parthenia primm difta eft,aliaque deinceps nomina habuit. Samus demum nuncupata ab indgena
quodam Heroe, qui , tefte Strabone , Colo
nos ex Ithaca be Cephalenia deduxit.
Infulam hanc natalibus fuis egregi nobilitavit Pythagoras Philofophus , qui crefcentem Polycratis tyrannidem cum viderct, de
fera Samo iEgyptum 8c Babylonem difcen*
di ftudio peragravit : domum reverfus, cum
eandem adhuc perdurare comperiTet, inltaliam venit ( quo tempore Brutus populum
Romanum gravi Rcgum tyrannide oppreffum in libertatem reftituit , ) & ibi magna
cum laude vixit, at que Italics Philofophorum
Schola: author fuit.
Pythagoras in nummo virg globura

, , ve .
,

REI KOMM. ANTIQUE,

leftem vel fpha:ram tangens exprimitur : hoc illuftrat Plinius lib. . Infra Solent
ambit ingens ius , appellatum Veneris , alterno
meatu vagum , ipjue cognominibus &mulum
Setts acLun*. Prttveniens e/uippe & ante maitttinum exoriens, Luciferi non. en ipit, ut Sol
alter diem matarans contra ab eecat refulgens ,
mneupatur Vefptr , ut prorogans lutem , vicemque Lun* reddens. Ji>uam naturam ejus Pytha*
goras Samius primus deprehendit Olympiade cir-*
(iter XLII. qui fuit urbis Rom* annus CXLIf.
Et cap. XXI. Pythagoras vir fagacis animi
terra ad Lunam CXXVI. milita adiorum effi
colligitt ab ea que ad Solem daplum , inde ad
XII Signa triplicatum. Metapontii tandem
obitc Pythagoras anno a:tatis, ut creditur,
nonagefimo.
7. Abydos urbs Phrygia: minor s feu My*
fia: regione Sefti , majri ad vil. ftadia in*
terfufo , Milefiis fuit condita, permiTti
Gyga: Lydorum Regis , utraque amoris com-*
mercio infignis Herds feilicet &: Leandri 4 il
la Seftia , hic Abydenus erat , quotum amb
res Mukus Graxis carminibus fcripfit , quai
tamen non illius Mufa:i veteris funt j fed
Grammatici Alexandrini , qui fub pofteriori=
Impp. vixit. Apud Ovidium leguntur epiftolc qua:dam amatoria: Hers ad Leandiurm
Vides in nummo Sefti turrim ^ ( cujus meminit Strabo ) undepuella venientem ad C

SPECIMEN
nobu ex oppofita Abydo Leandrum ad lu
men facis accenfse fpe&are confueverat. In
alio nummo Alcxandri Severi maximi modu
li Cupido cum face accenfa Leandrum inter
turbaros maris flucvtus natantem pra:cedit.
Abydus Se Seftus hodieTurcarum funt propugnacula, DardanelU nominara. Ibi Xerxes
olim Afiam. Se Europam frero illo divifasau..
fus eft jngere, & mare pedibus tranfiit, prout
legimus apud Herodotum.
8. Cl. Triftanus tres diverfos Gordiani
nummos vulgavit cum Abgaro ab averfa par
te Sein Marco Aurelio ad occafionem nummi cum Abgari capite ingniti hiftoriam
Regulorum iftorum invefigat , &: plurima
doftifima refert.
Edefla: regnaverunt Abgari, & populis
circumjacentibus imperabant diverf fortu
na, pro fucceTu bellico inter Romanos Se
lentes , fa:pius auxilio contra Parthos miflo
egregiam pra:ftiterunt operam, inprimis fub
Severo , qui poftea Abgarum Romam advenientem tanto excepit honore , quanto
olim Nero Tyridatem Parthorum Regem.
Abgari nomen Regulis illis familire ,
baud aliter Ptolomci nomen JEgyp Regibus , Se Ca:faris vel Augufti Romanorum
Principibus. Axapo Arabica lingu potentiffimura onare Se magnum obfervavit 111.

REI NUMM. ANTIQUE,

Spanhemius : hinc Abgarus in nummo Scveri BaCIAETC vocatur.
A Servatoris jam tempore Abgari illi creduntur Chrifttana rcigioni addifti , hiftoria ver Sc literas illa: apud Eufebium multis
non placent : Triftanus tamen loca qua:dam
affert , qua: Chriftianifmi veftigia indicare
videntur.
Nummus, quem hc exhibeo, egregidemonftrat diftinftionem inter Imperatorem
Romanum Sc Abgarum Regem
hic fans
Gordiano fedente excipitur, vidoriam tradit Gordiano, qua: de Parthis intelligenda
eft.
Notandum hc obiter , quamvis Abgari EdeTa: regnrinr,tamen fub omnibus fer lmpp.
nummos percuflos reperiri ;,
qui Romam fedentem exhibent, qua: muliere turrit vel genio urbis coronatur, manifeftum obfequii in Romanos fignum. Id
faftum ideo, quod Reges id genus, in populi
Romani poftea Ca:farum fidem recepti,
Majeftatem eorum , ut in legibus Romanis
. alibi apud Auftores eft traditum , cqmiier
colere ac revereri folerent : Regna vero quibus pra:erant, in ditione Populi Romani eTe
cenferentur.
In tres partes enim divifus erat Romanus
Orbis, in Provincias , in Regna ac in lib:ras
civitates, ut vel ex Cicerone in Verrem li
C iij

3$
S PE CT M E la
quer, vel juxta Tacitum , aliofque in duas^
partes , Regna &c Provincias : hinc ve&igales populo Romano iidem Reges , quod le
ges apud Salluftium &c alibi ; fed de his plu.,
, ) dante , in majori noftro opere rpperientur.
. TABULA

QUINTA.

PEregrinationes Hadriani Yatis incertas

habent periodos , pra:fertim fi ad Confulatusfc certos annos referee volueris. Ex
rummisjEgypti urbium conjicere licet , Hadrianum anno undecimo imperii fui Provinciam hanc perluftrfle , ctm conftanter hujus anni notam ( i. u. ) pra: fe ferant. At
Hadrianum denuo 8c quidem anno imperii
decimo quinto Alexandriam venifle , videtur
demonftrare nummus Alexandria: percuflus,
quem hc exhibeo, expreflus enim eft Advents typus , 5c mulier cum galea elephantina, qua: Alexandriam denotar, Hadriani
advenientis manus ofculatur : alium delineavi, in quo Alexandria Hadrianum in qua*
driga ndvenienrem falutat, cum eadem an
ni decimi quinti ( l. ie. ) nota, quam hi
typi conftanter habent, & indc conjecture
fkmatur. Petavius adventum Hadriani Arabia? in hunc annum collocat, ut 8C CalvU
fius. i mortem vero Antinpi in fequentem

REI NUMM. ANTIQUE, 3*

'JlT. KAIC. TPAlANOC AAPlANOC . CapuC
Hadriani.
iE. Anno decima quinto. Hadrianus &
Alexandria liantes.
Parifiis apud Dn. Quefnel & alibi.
5EVER. P AVS> P. M. IR. P. X. COS. III.
Caout Severi.
i-ADVENT. AVGG- Adventus Anguorum.
Equites.
In Thefauro Leopoldi Augufti.
diva AVGVSTA FAVSTiNA. Caput Fauftinx.
, ex SBNATVS coNSVLTo. Fauftina ab clcphantis vchitur.
Parifiis apud Illuftr. de Lamoignon.
ANTON1VS PIVS AVG. PONT. TRi P. VU.*
Caput aracallz.
rARcvs AVG. Arcus Severi.
Parifiis in Thefauro Regio.
imp. valerianvs pivs Ave. Caput Valeriaiii.
; GALLIENVSCVM EXERC/ SVO. Jupiter N/?o'/)of infiftens bafi cum hac infcriptione iovi
VICTORI.
, '
Parifiis apud Dn. Baudelot & alibi.
imp. c. PROBVs p. r. Ave Caput Probi.
-^-origini AVGufti vel Auguftae. Lupa.
Parifiis apud R. P. du Molinet.
A pa . Divo vel Deo Caro Atiguo. Ca
put Cari laureatum.
11. Aguila. Berne apud Dn. Wernerum.
coNSTANTiNVs p. f. Ave. Caput ejus.
PEUX PROCESSVS OS. VI. AVG. ConUtHS
Sexti Augtfi noftri. Conlantinus globum te
net & infr. a. Q;_ AeuiW'&,
Parifiis apud Dn. de Monjeux.
iiij

%o
S P EC I M E ;N
annum. Nullam afferunt Iqcem Latini Ad*
vents Hadriani Alexandria: nummi , quia,
folius tertii Confulatus indicium habcnt , S
Hadrianus tertio Imperii anno ad mortem
ufque alium Confulatum non geffit.
Mulierem aim galea elephantin Alexanjdriam denotare , probant nummi Galba: ,
Vefpafiani , Titi , Domitiani &cc. in quibus
eadem figura cernitur cum adferipto nomine
ANA PEA. Singularem & rariflimum poffidet IlluftriiTimus Soderini Venetiis, Othonis nummum a:reum , cum capire mtilicbri gaieam elepbantinam geftante,
& infcriprum AAESANAPEA.
In Hadriani nunimo fpicas protendit ad
indicandam agri fertijitatem , copiamque
frumenti , quod Romam deportabarur : hinc
Leges & onftitutiones in JureCiviIi,Titulo:
de frumento Alexandrine
Alexandriam multis beneficiis a ffecit Ha
drianus, ot ipfe teftatur in Epift'ola-ad Severianum , qua: extat apud Vopifctim in Sa
turnino : H vie ( Alexandria: ) ego tutSa
concept, vetera privilegia rrddidi, novac addidi , ut prfinti grattas agerent.
Condidit Alexandiam Alexander Macedo, cxi I. Olympiade, & urbi nomen fuum
dedit: qua: eo felicitatis be magnitudinis poftea progrefTa eft , ut eam in complexum
prop fuum Fortuna recepife videretur. An

REI NU M M; ANTIQUE. 4t
tea non magnum ibi erat oppidum b ^Egyptiis Rhacotis vocatum , & memorabilc eft
Cophtitas in hanc ufque diem nomen hoc
yetuftiiTimum retinuifle: teile enimKirchero in Prdromo Copeo , Alcxandriam Rhacot nominant.
....
l. Alius fequitur advient vs nummus,
Severi nempe & filiorum a. v. c. 954. &
Salutis 1,03. poft confftum bellum Parthicum fecundum : Severi tr. p. x. &c Confulatu tertio, ut inferiptio Capitis demonftrat:
nummus eft integerrimus, diinguuntur fa
cies Auguftorum : in medi Severus , dextra habet Caracallam. fi niftra Gctam. Ca
put Caracaila: laureatum eil: , quia in illa
expeditione Parthic participen! Imperii &
Auguftum dixerunt milites, & GetaCajfaris
nomen accepitj idcirco caput ejus nudum
eft occurrunt quidem capita laureara Ca:farum in pilmis', fed rarius , & tempora
diftinguenda lunt , prout in majori opere indicabimus.
3. Eayftina , foror JEY Csfaris, & Antonini Pii uxor, poft obitum inter divos fuit
relata, de qua fie Capitolinus in Pio : Tertio
nno Imperii fui , Fauinam uxorem perdidit,
qutc a Senatu cenfeertta et , delais Circenbus
Atejue templo & fiaminicis dr atuis auras atfue argenteis : ejuum etiant ipfe hoc concrjjerit , ut ,
imago ejus (unfits Circenbus foncretnr. Ab ele

SP ::.y
specimen
phantis currum five carpentum traftum fuiffe teftatur Suetonius in Claudio. AvitLivia
divinos honores , & circe n pompa emrum elephamorum Augufljto miltm iectrnendum cara*uit. Elephanti infuper a:ternitatis funt fymbolum , uc notum eft omnibus. Hofce poft
mortem delatos honores teftantur nummi
quamplurimi , quorum etiam major pars
vulgaris eft Sc trita : ille tamen quem hc
-exhibemus, elegantiffimus ic rarus eft, affervatur in gaza Illuftriflmi Viri Francifc Chriftiani de Lamoignon , in Senatu Parifienfi:, cujus Principem locum diu fumm
cum laude parens tenuit , Advocati Genera
lis, qui generose omnem delineandi facilitar
tem mihi induHt , unde etiam mimmos
deprompi rariffimos, inprimis ex a: ma
gno, quorum locupletilima feries raritatc
& mir integritate prjeftat.
4. Triumphfle Severum deParthis, Adiabenis & Arabibus decent nummi quampluri
mi, & Arcus triumphalis , qui adhuc hodie
Roma: vifitur , fed ade vetuftate confumptus , ac temporum injuria deformatus , ut
vix agnofci poifint effigies corrofa:, quas ta
rnen delineavit celeberrimus Piftor Petrus
Berretinus Cortonenfis , & Petrus Sanftus
Bartolus magna cum arte a:ti incidit.
Arcos inferiptus eft Severi Se Caracalla
nomimbus a Utwlis , &: credunt Viri in e

REI NTT M M. ANTIQUE. 43

arte verfatiflmi , nomen Geta: quoque inferiptum , Ca acalla poft fratricidium dletm &c etafum fuiffe: in fuperiori ddvems
nummo pater Severus cum ambobus filiis
cernitur,8c probabile eft , Getam triumpho
quoque intcrfuifTe, quod etiam alii nummi
firmare videntur. Nummus quem hc exhibeo, duas fattem figuras triumphanres exhi
ber , fed non mirum , quia fub Caracalla percuflus , qui Geta: ftatuam cum nomine forfan fuftit, '
Teftantur odium ejus in fratrem num
mi plurimi : inter alios obfervavi duos An
gulares raaximi moduli, habentes nomina
CaracalJa: Sc Gcx.it, cum tamen folu m GaracalIa: caput nummis infculptum fit, capiti Getje
vero fpatium fufficiens reliftum, cujus nul
lum interim veftigium: Non aliam poTum
reddere rationem* qum metu vel juifu Ca
racalla: poft occifum Getam, caput Geta; crafum , &c in matricibus (ut vocant,) nummorum deletum fuiTe, prout in Arcus inferiptione faftum creditur.
y. Valerianus infclieem expeditionem in
Orientem contra Perfas fufcipiens, Occidentem Gallieno filio committebat, cujus Scexerciti/s fui, Wvi Vilori fufeepta vota nummus
exhiber. Statuam huic numini fine dubio erexit , qualem nummus oftendit , cceleftc
uxilium in magna hoftium mukitudine im

SPECIMEN

plorans. Juppiter dextr vi&oriolam tenet,

inde Gra:cis vocatur N/<po'ep. Receptum
erat apud Romanos Iovi ViBo vota fol
vere ; 8c Cl. Triftanus ex Livio jam Papir
rium Curforem teftem adduxit, qui in beb
lo contra Samnites , levi Vittori , i legio
nes hoftium fudiflet , voverat , paucillum
mulfi , priufquam temetum biberet , fe fe
fa&urum , idqe votum Diis cordi fuie , St
aufpicia in bonum vertiTe. Patet ex Ovi
dio Jovis Viftoris feftum ij. Apiilis Rom
celebratum , cui etiam Q__Fabius Maximus
templum dedicavit.
6. Probi* Imperatotis origo in obfeuro eft,
Viftor eum Delmatio fanguine & parte
agrefti natum dicit : Vopifcus Ponnonia
oriundum tradit, civitate Sirmienfi. Delineavi nummum in gaza Coll. Soc. Jefu Pari
fiis, inferiptum , siscia probi Kvcufii ,
quem jam vulgavit Triftanus, Sc ex eo colligit Probum potis ex hac urbe orindum
fu i (Te , qum ex Sirmi&nfi. Cert non magis Probus originis Romana: fuit , qum
Claudius Gorliicus , cum quo cognationem
habuiTe Probum , probare conarur idem
Triftanus ex epiftola Taciti ad Probum ,
quam refert Vopifcus. Verifimilis ergo hic
nummus, qui oRiciNi Avcui wl Auguf14 inferibitur, ad originem gentis Romanic
fpeftat & Imperii, cui Probus Auguftus praf

REI NU M M. ANTIQU/E. 4s
fuit j nenio enim ignort , quz de Lup Romulum & Remum latante dicuntur, cujus
effigies in nummis exprimitur.
7. Confecrationis ritus fs defcribit Herodianus lib. 4. Sc ad fincm verba iriterpretis ha:c habent: Mox ah extreme minimoque tabernculo tanquam e fitgio quodam fi.mul cum fbjetfo igni afeenfura in atherem a qui.
h dimittitur , qua creditor ipfam Trincipis ani
mant in clum deferre. t Dio de funere Augufti : Rogo abfumpto A quila ex eo emia furfurn evolavit, quafi mimant Augui in clum
fetens. En rationem quare aquila fymbolum ft confecrationis.
Ab averf parte nummi Cams Deus Au*
ptftus appcllatur, quia inter Divos relatus,
Dei appellationem etiam Latini Cari Imperatoris habent nummi : fingularem reperi
apud Rev. P. du Molinet , qui exhiber ab
una parte Solis fi Cari apta ppoita , cum
hac epigraphe : deo et do mino caro
invicto xyGue: tc ab averf parte Feli
citas re ip V li JE. Alius ibidem extat:
DEO ET DOMINO NATO AV RELIA NO.
Origo autem adfumpti illius tituli Caio
profefta,prout monet fa:pius laudatus Spanhemtus , p. 719.
8. Felicis proeeus Confularis mentionem
facit nummus aureus rariffimus ex gaza Dn.
de Monjeux , cujus etiam mentio fit in

4#
SPECIMEN
:
Spanh. p. 70J. ubi alium Maxentii repe..
ries vulgatumex gazaChriiriana:Regina depromptum , & multa doftiffima de proceTa
hoc occurrunt. Proprium nempe hic trocefAs feu procedendi vocabulum de folcmni
Gonfulum pompa, qu die Magiftratum il
ium inibant. Ira de Honorio Confule Claudianus. , .
- , .
procede fecundis
Alibus
quo felicem nempe. Uli poceffitm , juxta mim
mos auguratur. Sic in fragmento nondurn
edito notarum veteris Grammatici in Ciceronis orationes apud Virum Magnum Ifaacum Voffium -, qiiod citt 111. Spanhemius s
)uuram intdligimws , n os exteri Magiftratus Kai. Ian. procedebant, foli vt.
r )u&ttorcs Neuis Decembris.
<

TABULA

SEXTA.

i. z. 'T^Itulos quofdam Impp. RomanoJ[ rum exhiber ha:c tabella , &c quidem fingularem appellationem reperies in
nummo primo Nicopoli percuTo : turn in
dicium victor/* contra Dacos Trajanus condidit
Imperator, prout teftatur Ammianus lib. 50.
Nicopolis en i m idem F iclori civitas :
hinc averfa pars viloriam habet cum capite turrito , ut utrumque indicaretur Se urbs

REI NUMM. ANTIQUE 47

. TPAiANoc ciTHP . Impe
rator Trajantts Servator urbis. Caput Trajani
laurcatum.
NEiKonoAic. Nicopolis. Vicbria turrrito capite.
Parifiis apud Dn. Dron Se Dn. Vaillant.
iviiA pa AVGVSTA. Caput Julia: Domnat,7
MATer AVGG. SEN^W. UOtCf 1.
Julia ftans.
Parifiis apud Dn. Quefnel & alibi.
imp. . VALERiANVs Ave Caput Valerian.'
RESTiTVTer GNiRii HVMANi Valerianas
in modum Orientis> gradiens globum tenet.
cailienvs Ave. Caput Gallieni.
coNSERVAxer pietat Gallienus ftans , ad
cujus pedes figura quatdam fupplex.
Nummus Dn. Vaillant,
IMP. CAES. VESPASIAN. A VG. P. M. TR. F. P. F.
cos in. Caput Vepafiani.
SPQR* ADSERTORI LIBERTATIS FVLICAB
in corona quernea.
Apud ReverendiiT, Coadjutorem de G landeve.
s. sept. GETA caes. pont. Caput Getar.
sEVERi iNYicTi Ave pu pilk. Geta
cum coronata radiata.
,
In Gaza Czfarea.
IMP. CONSTANTINVS MAX. p. p. AVG.'
SALVS ET SPES REIPVBLICAE S. M. HER."
Conftantino feenti mulier turrita vi&oriolam
tradit> & ille victoria coronatur. -' ,.t
In eadem Gaza Leopoldi Augufti.

8
SPECIMEN
Sc vi&orii. Servant utis Trajanus vocatut
in hoc nummulo fingulari quem poffidet CI.
Vaillant, Sc ego etiam apud Dn. Dron obfer-
v'vi, cum ktcthc cenditor potis di.
ci oporteret , fed non folnm condidit urbem , fed etiam fervavit , Sc beneficiis affecit, cujus gratum leftimonium teddere inco
las officii fui efc cenfueruht.
3. Triplicem titulum tribuit Julia: Severi
nummus fecundus: avgc. Auguotum vocatur rationcCaracalla: Sc Geta:. MATer
ad imitationem Imperatorum , qui
Fatres Senatus dicebantur, Sc Patris Senatus
cognomentum Claudio recufanti deferebat
Confu Vipfanius ; Pater Senatus in num>
mis vocatur Commodus. Patres Senatus Pupienus Sc Balbinus. Mater vatk/* denique Ju
lia dicitur, qui mos fcilicet in Livia: gratiam
induftus , quam alii patentem , alii mattem
jatrix appellandam cenfebant , ut patee
Tcito, qua: v v s a mater, patriae
nominatur in rariffimo nummo Thefauri Regii, quem jam vulgavit CI. VaiU
lant. Occurrit infcriptio apud Gruterum , ubi
Julia: hifce titulis Auguftis additur Lie MatrisCaftrorum , qui ctiam in nummis obvius^
quemque Grseci in nummis fuis imitati funt :
im Julia in nummis Mater Dem vocatur, vcl
fimpliciter criam Mater Augg. cum Cybelcs
fivc-Mau:is Deum figura be Venus genitrix Caracallx

REI NtJMM. ANTIQUE. 4$

calla: &c Ccta: , qui novi Soles nominantur
in preclaro illo numrao , cujus upra jara
niemini.
4. Miranda adulatione Valerianus '& Gallienus Reituteres generis humant appellantur in nummis,cm nihil minus fuerint miferi illi rcftitutores. Valerianus enim Sapore captus, 8c poll: multorum annorum captivitatem excoriatus , tanti periculi author
fuit, ut nifi rem reftituiTet Oda:natus , ac
tum fuiflet de Imperio Romano , quia ejus
partes omnes per Tyrnnorum multitudinem adeodilacerabantur , ut Perils in Orien
te refiriere vix potuiflent Romani.
5. Eodem fer modo Gallienus Confelvator
fiewis pra:dicatur, quemadmodum Commodus Autor pietatis in nummis dicitur, fed ve
nus impietatis, nullum enim in hi fee Imperatoribus pietatis veftigium.
6. Libertatem publicam adferuit Vefpafia^
nus poft tantam Imperatorum turbam , ut
facet jocatur Silenus in Juliani Ca:faribus i
Sc confeftis bellis civilibus , quapropter Senatus Populufque Romanus hunc nummuni
inPrincipis honorem percuti juffit. Corona
quernea inprimis ad inferiptiones illas pertU
net ob cives (rvatos ; &c obfervavi tales mina
mos Claudii Se Galba:, cum capitibus eorum ornatis non laurea, fed coronis qnerneis,ad indicandam civium confervationem.
D

}*
SPECIMEN
7. Nummus aureus eleganti Sc raritatc
pra:ftantiffimus , Gc tam Sever invicii Jgui fit filium exhibee cum corona radiat,
dextram attollit in pacifici modum. luvi&i
titulus Severo tribuitur in nuromis: argenteum poifideo cum trophsco, & infcriptum
invicto imp. Alium ante aliquot annos
aurifabri manibus Berna: eripui Pefcennii
Nigri nummum, qui jam ad ignem condemnatus erat , inferiptum
invicto imp.
tropae: hunc ex collettione mea nupec
vulgavit 111. Spanhemius in Juliani Caefaribus , idemque typus in Severo occurrit : Nigro cert nullo modo convenit, ipfi enim
Severo vifto, non data fuit occafio, ut tropha:um ( ficut prfert hic ejus nummus )
crigeret,aut invicti titulum adfcifceret.
8. Nummus aureus in honorem. Conftantini Magni percufllis ipfum Salutem fpem
Xeipublicx nominat : inter nummos maximi
moduli reponendus erit, nam circumferential
ses magnum fuperat, pondere vero fexConftantini nummos ureos vulgares a:quat : ru*
dioris tamen eft operis , & ab imperito Ma*
giftro in Heraclearum aliqu percuflus , ut
tera: illa: s. m. her. delgnant , gnm
moneu Heratlex.

REI

NUMM.

TABULA

ANTIQUE.
SEPTIMA.

SEquuntur Numina qua:dam, fiatque ab

Jovc principium. Olympia fuit civitas
Elids , Pifa pris difita , ubi Juppiter Olympius maxime colebatur, hinc etiam /*
& Pifa:us difitus fuit. Ibique in ejus hono
rem celebrabantur Olympici lud , quibus
ha:c urbs fumm fuit nobilitata. A monte
Olympo fie difitum quidam putant, Jovem
enim ibi habitTe refert Pindarus, Se caufarq
cultus defcribit LaVanrius in libro de faifa
Religione. Olympus faepius pro Jove fumitur apud Poetas. Suetonius ait Neronem
Olympia; pra:ter confuetudinem Muficum
Agona commifiTe , Sc Cl. Triftanus hune
Neronis nummuffl jam vulgavit , fed
nomen non adjecit , quia
trnmmus , quem ille vidit , jerugine confumptus erat.
. Juppiter IdiEus denominatur ab Ida mon
te Creta: Infula:, ubi natum ferunt Jovem,
& in Ida:o antro latentem , Curetum ftudi
Saturni patris voracitate proteelum : hinc
Callimachus in Hymno ad Jovem :
Zv cri fjHj} lS~coi<nv V 4f,tai epaat $>.
Iuppiter id.ds aiunt te in moobus ortum.
Lucianus in facrificiis teftatur , Cretenfes
non folm natum efe apud fe Jovem me ij

p
SPECIMEN
NEPfl . kais. seb. Caput Ncronij.'
1
2 . Caput fovisOlympii laurcatum.
Parifiis apud Dn. Boulet
>.tt.kai2. 1. sebastos. Caput Domitiani:
/
J2 1. Jovis liai. Aguila expanfis alis
fulguri inftit.
Parifiis in Coli. Lud. Magni S. J.
I
hero CLAVD. caes. Ave Caput Neronis.'
2
>IVPPITER LIBERATOR "c.'p. Colotli* PatrCn-,
J
fis Nero vel Juppiter ftans aquilam gcftat.
Parifiis in Tneiauro Regio.
ATT. NEP. TRAIANOC KAIC. .. Caput
Trajani.
i2 ZEY2. . TPAIANOC .
'
Juppiter Philips. Imperator Trajamts Ptrgamenorttm. Juppiter fed ens &c Traj anus ftans in templo..
Ibidem.
'ATTOK. TITOS XAI OYESnAClAN.T.2EB Imfi
*Titus Cafar Vtftafiani filins Attguflns. Caput Titw
I22 . Caput Serapidis. Anno tertio.
Ibidem Sc alibi.
*
IMP. CAES. C. PESC. NIGER. I VST. Caput ejuS.'
.-Apollini SANCTO Apollo nudus dextram ,
qua ramufculum tenet, columns imponit.
Ibidem.
. . AiA.. ANTiiNEiNoc. Caput Anv
tonitii Pii.
J''.
& , NlKAIEfiN. DeoTelefphoro Ni'
~ caenfinm, Telefphorus ftans.
Bafile* apud CI. Seb. Faifchium J . D.
IMP. ft.' GALER. VAl. MAXIMINVS P. E,'

AVG. Caput Maximini.

bono genio pu iMPERATORis ale . Alexan
dra. Genius ftans pateram & cornucopia Cenens.
Apud And ream Morellium.

REI NUMM. ANTIQUE. y|

morare & fepultum, verm ctiam fepulchrum illius oftendere : 8c Appollonius
lib. .
o J Kptirouov tJ7r wifov
Zk tu /; fjumrfi$ir I Scoiai.
Inter Curetas CreUo luppiter antro
id.ios etiam tum nutriebatur,
Sc Lucret), lib. fecundo.
Dtlxos referunt Curetas , qui levis u
Vagitum in Creta quondam occultae fe
runtur :
3. Nota eft peregrinado Neronis Achaca,
quam Provinciam univerfam libertate donavit. Patrenfes hujus beneficii memores diverfos numroos in ejus honorem percuTerunt, im ut ex alioThefauri Regii nummo
patet , urbem fuam Coloniam Neronianam , 8c
Neronem Genium Colonia Neroniana Pattens vocrunt :> in hoc nummo , quem exhibeo, Juppiter ftans cernitur , five potis Ne
ro , fub Jovis Liberatoris imagine : luppiter
Liberator Gra:cis 012 dicebatur, cujus nomen 8c caput occurrit in Syracufanorum nummis in memoriam conceffae: divinitus libertatis , 8c Paufanias meminit templi Jovis Eleutherii apud Athenienfes. Strabo lib. ix. fcribit apud Plateas eo
loci, quo Gra:ci Mardonium cum ccc. Pecfarum millibus occidione deleverunt , Eleutheriojovi templum conftru&um fuifle,&cer

4
SPECIMEN
tarnen gymnicum cum coronis inftitutum ,
ludofque ipfos Eleutheria, id eft Liberatoria^
appellata. Jovi Liberatori libavit liquorem
moriens Seneca , teile Tacito , proximos
fervorum eo refpergens, cum ftagnum aquae
calida: introiiflet , ut perire poffet.
f
4. Pergameni, ut optimi Principis benevolentiam acquirant , Jovis Philii
Fudis vel wicabilis auxilium implorant ,
cujus fedentis & Trajani ftantis ftatuas in
templo pofitas nummus oftendit : ex a:re
magno & medio in Thefauro Regio extat,
fed ex illis nummis non dignofeere potui
ornatum Jovis Philii , cujus meminit Paufanias in Arcadicis : depingit illum Libero
patri perfimilem cum poculo & thyrfo, cui
aquila ; infiftat. In hifee nummis videtur
haftam puram tenere & ulmen. Alius Tra
jani nummus cum Jovis Philii capite extat
apud R. P. du Molinet, quemque jam vulgavit Triftanus, & qui fub Gallieno etiam
obfervatur. Jovis Philii frequens mentio
feriptoribus Platoni in Pha:dro , 5c lib. 2. de
Republica, Apuleio , Luciano, Athena:o Sr
aliis. Ex Dione Chryfoftomo obfervavit
idem Triftanus amicitiam tanquam Deam
coluifle Nica:enfes Sc Nicomedienfes , qua:
ipfis // dicebatur.
5. Diverfa: font Eruditorum de Serapide
fententia:, quas in exiguo hoc opufculo ex

REI NUMM. ANTIQUE, sf

ponere non licet. At non mirum eft in AIexandrinorum fub Vefpafiano , Tito Sc Domitiano percuffis nummis fepius Serapidera
Sc caput ejus cerni: nam quum Vefpafianus
Alexandria: commoraretur , de firmitate Im
perii capturus aufpicium, a:dem Serapidis,
fubmotis omnibus , folus intravit , ac propitiato Deo tandem cm fe convertiTet , ver
benas , coronafque &?panificia , ut illic aflolet, Bafilides libertus obtulifle ei vifus eft,
qui tamen oftoginta millibus paffuum tunc
temporis aberat. At ftatim advenre litera
de Vitellii intenta , Sc alia quoque miracula
evenre , quibus coeleftis favor Sc quacdam in
Vefpafianum inclinatioNuminum oftenderetur : Nam monitu Serapidis quidam ex piebe oculorum tabe notus, Principem precabatur,ut genas Sc oclorum orbes. dignaretur
afpergere oris excremento ; alter manu
a:ger , eodem Deo au&ore, ut pede veftigio Ca:faris calcaretur , orabat. Vefpafianus primo irridensj extremo hortantibus amicis palam pro concione utrumque tentavit,
nec eventus defuit : ftatim converfa ad ufum
manus, ac ca:eo reluxit dies: miraculi fides
fit penes Tacitum Hift. lib. iv. Sc Suetonium in Vefpafiano.
Teile Paufani Alexandrini habebant Se
rapidis templum clarifilmum, Sc ut Sozomenus tradit , pulchritudine Sc amplitudinc
D iiij

j
specimen::.
illuftriffimum, in colliculo tum. Erat
autem fimulachrum . Jovis Sinopitis, & ex
hac Pontica iube Alexandriam juflu Ptolomaci Soteris adve&um docent Plutarchus
Sc Tacitus. Serapium vel Serapidis templum
Romx extruxit Domitianus ,ut ex Eutropio
& Caffiodoro patet, forfan illud quod fub
Tito combuftum fuerat reftituit.
-, Promifcue nummi habent Serapis Sc Sa
rapis, inprimisin nummulis Ulis tempore Juliani percuis , quorum binos vulgavit E. CBatonius : ad oftoginta diveribs ego delineavi , &c in opere majori exhibebo.
6. Singularis & pra:ftantiflmus fequitur
nummus Pefcennii Nigri Apollinem Sanclum
exhibens, qui ramufculum tenet quafi pacifer : dua: occurrunt apud Gruterum infcriptiones , in quibus Apollo Santtus Sc Sanftus
Pacifer appellatur , qua: appellatio etiam aliis
numinibus , inprimis circa ha:c Severi tem
pora, in numrnis tribuitur.
-7. Paufantas meminit fani jEfculapii, quod
in Titane Sicyonia: urbe erexit Alexanor
Machaone /Efculapii filio genitus, Sc fignum
Dei ficdepingit: Sigm ipfws fe fila fades ,
manus & imi pedes oendunt, partes c&ter& lanei
tunica alia & palito uelantur; conveniunt ha:e
cum nummo, 5 plan eadem eft figura, unde
quis conjcere poflet Teleiphorum eundem
ciTe cum ^Efculapio , qui 1iM<xp$t; di&us , f

REI NtMM. ANTIQUE <f

adferens , vel morbu m ad finem perducens. Eodem vero loco Paufanias addit Pergamenos Evamerionem ex quodam orculo
nominare Telefphorum , 8 Epidaurios Acefium, fatetur tamen efle conjefturam. pep Zti nominatur apud Homerum,ec Cl?
Triftanus ex Ariftide locum affert,ubidiftnguuntur ftatuae jEfculapii , Hygeia: & Thelefphori , quas fe diftin&as plurimi exhibent
hummijPergamenorum, Nica:enfium le aliorum.
Nica:enfes inprimis h a:c numina colebanc,
fub codem Antonino Pio diverfi apud
ipfos percufl fuere nummi infcripti :
THPI NIKAlEIC:TON
NIKAIEON: 0A 1
NlKAIlN .
Mfculapius Medicina:
Deus , cujus filia Sc effeus ej: T E I A ,lus & Telefphorus , morbo finem adfert, optim ergo conjunguntur.
8. Crediderunt veteres, fingulos homines,
ftatim atque nati fuiffent, da:mones duos ha
bere, bonum unum, alterum malum, quorum
fub tutela mortales efent : ambos Genios vocrunt, cum hominibus natos putantes. Multa
habet Paufanias de Socii Ulyffis Themeffenfibus interfe&i genio tandem ab Euthymo Athleta vitto, Sc nota eft Plurarcho
allata hiftoria de malo genio Bruti. Genio
facra cm firent ab antiquis , flores com

5*
SPECIMEN
plures humi fpargeb'antur , vinumquc Uli in
pateris offerebatur, ut innuit Horattus in fe
cundo Epiftolarum. Rarior eft nummus quem
exhibeo. Obvii funt alii nummi circa hzc tem
pora Cufi. GENIO POPVLI ROMANI; IM.*
PER.ATOR.JS; CAESARIS; AVG V S T I s &C.

TABULA

OCTAVA.

X. T^T Ummus ^miliani cum nomine &

1^ figura Herculis docet tum temporis jam E&cvLis, fine pronunciationem , apud quofdam populos in ufu fuiffe ;
aliquot enim vidi nummos, in quibus omilTum eft. Plurima: hujus generis obfervationes ex nummis haufta: , diiferentiam
pronunciations demonftrant.
2. Secundus Herculem Auguftum exhibe t;
percuTus eft nummus Patrenfibus, ut liter*
C. P. demonftrant. Supra jam diximus quaro
Nero ab Acha:isfumm dileftus fuerii: Hercu
lem Auguum eum hoc nummo vocant, Se fine
dubio in ejus honorem fimilis ftatua ere&a
fuie : figura convenir cum illa qua: adhuc ho,
die in Palatio Farnefiano Roma: vifirur, opus
Phidia:, & ex nummis videre licet , VetereS
jam hanc Herculis ftatuam admiratos eflej
quia eam in quamplurimis nummis fub diverfis Imperatoribiis obfervavi.
Neronis nummos fi excipias , nummi Pa

REI NVMM. ANTIQUE. #

IMP* CAES. AEMILlANVS . F. AVG. apUC
wEmiliani.
EKcvii vicToRi. Hercules cum clava, arcui
& exuviis lconis.
Ex colle&ione nummorum Morellii.
NERO CLAVD. CAES. AVG. Ctput NerOJllS.
VU AVG VST . V. ColottU P*trtnfisi.
Hercules ciarte innixus.
Rom apud Em. . Maxim i.
ostvmvs pivs Ave. Capita jugatl
Poftumorum patris & filii.
hercvii LiBYco. Hercules Anta:um enecans.
Parifiis in Thefauro Regio.
Idem Poftumus.
HiRcvii er vMANTiNo. Hercules Aprum dc>
portans. Ibidem. *
at. kaiS.a. '. Caput L Veri.'
mNOnOAElTiN;rArKlN. JonojwUtarum (jljceni
Serpens vel draco Alexandri Peudomantis.
Ibidem.
. m. ATPHAioc ant-Oneinoc. Caput Marc!
Aurelii.
nECCiNOTNTmN. SeriAttu PeflinW~
. Caput muliebre turritm.
Ibidem.
"
V :
IMF. CAES. TRAIAX. AVG. GER. DAC. P.M.
TR. P. cos vi. p. p. Caput Trajani.
METALLI VLPIANI PANNiWCI, MnCCa UnS
cum bilance & cornucopia:.
Parifiis in Collegia Ludovici Magni.
imp. PHiLiPPVs AVG. Caput Philippt.
victoria carpica. Victoria gradiens coronam & palmam gerens.
Parifiiis apud Dn, Quefnel.

to
SPECIMEN
tenfium conftanter habent col. a.a. vat
Colonia Augu* Patretis. h&n prius difta fuit
ab agricultura quam Eumelus conditor urbis Triptolemo accepit : poftea Patreus
mccnium ambitum augens, urbi nomen fuum
dcdn.Coloniaugua di&a,quiaAuguftus vifto
Antonio eo duxit magnam partem exercitus , quo in Adiaca paranda vi&oria ufus
fuerat.
3. Hercules cum in Libyam perveniTet,
Anta:um Terne filium obvium habuit. Hic
cm Herculem ad lufitam provocCTet , ab eo
pene extinftus ter profternitur , erat ille e
virtute, ut quoties Terrain matrem attingeret , tttes fortior refurgeret , quod fenciens Hercules , hunc comprehenfum fublimem aterra tamdiu fuftinuit, donee brachiis
arttiffime conftriftus expirret.
Tertius Herculis labor in hoc nummo effingtur. Oeneus cm Dianam meritis viftimarum honoribus privTet , irata Dea , in
Phocidis agros, aprum in Erymanto mon
te natum &c infignis magnitudinis ad illos
devaftandos immifit : ad hunc ca:dendum
ab Euryilheo mifus Hercules ipfum quodam fruticeto propter altam nivem defeffum extraxiTe,& vinftum ad Eurvlheum deduxifle fertur. Nummi vero plurimi exhi
bent Herculem aprum deportantem , inprimis fingulares nummi /Egypciaci fub Anto

REI NUMM4 ANTIQUE. *j

nino Pi percud, qui omnes Herculis labo
res egregi reprafentant.
' 't
Pofiuraum fortiflmum Principem Galli
comparabant Herculi,& hoc teftantur nurami ejus quamplurimi infcripti : hercvLi
ROMANO A V ; DEVSONIENSI; MiCV S ANO : LI : IRYMANTINO: IMMORTALI: INVICTO: PACIP E R O , &CC.
HER.CVLEM : VIRTVS AVG. Hercules:
vir Tvs EQviTVM Hercules, &CC.
Omnium in Gallica gente ppulorum ,
maximus erat erga Poftumum amor , ut aie
Trebellius Pollio , qud Romanum in prittinam fecuritatem revociTet impcrium ,
Gallias & reftaurffet , Gei manorum impetus
etiam comprefliTet , & plurima bella viftor
geiliflet : nine infcriptiones nummorum ,
RES TitUW'l ORBIS: REST1TVTOR CALIIARWW : E R M A N I CVS HLAXVmttS : P TOR ORB I S : S A LVS E X E R I T I : VlCTOfU
comes Avcul, Sc a\\a: ejufdem generis quamplurima: , quas eruditus Le&or in opere noftro reperiet.
x. .
. . ' .
y. A BNOT TIXOS, feu Aboni murut
vel Helium murt cinllum , urbs parva fuit
Paphlagonum ad Pontum Euxinum : oppidulum Strabo nominal : patria fuit infignis
illius Pfeudomantis Alexandri, cujus de renato iEfculapio illufiones fuse defcripfit Lucianus. Impoftor ille ferpentem manfuetum


SPECIMEN
Pella; fibi comparaverac , cui caput limeis
humana itidem fpecie ( ut ait Lucianus , ali
cer tamen nummus habet ) cffinxit, & tanto
artificio fraudem fuam, ( prxmiflode rcnafcendo fculapio & effoTo orculo ) perfecir , ut paucis diebus conftuxerit tota Bithyhia, tum Galatia Thraciaque. Novus Deus
T N appelltus eft , ut teftantur numini Antonini Pu 8c Veri , ex quibus colligen
dum hiftrioniam jam fub Pio cpifle , quz
fub Marco tandem incrementa Sc exitum
habuit. Poftulavit Alexander Romano Prin
cipe ,ut Advou nijo ommutato vocabulo
lONinOAlC appellaretur , & id obtinuifle probat L. Veri nummus, quern ex
hibee Miranda fanfe fuperftitio It credulitas
popularis Paphlagonum , imo Romanorum ,
qui riunquam dete& fraude , Glyconis refponfa pretio ementes undique advlrunt:
nam Alexander obiit feptuagenarius, Orbi
adhuc cum fuo Glycone illudens.
6: Peflnus Phrygiaz quondam , poftea Galatix urbs, & ut Stephanusait , Gallo quodam Pflnunte denominara : aliqui vero
colle fontis cujufdam , in quo Marfyas fepultus eft. Ammianus ver lib. 20. ait. J>)uambrem autem oppidum hoc nomine t appelUtum,
variant rerum firiptores. Quidam enimfigmento dea exlitus Upfe o ^ quod ca
de nos dicimus , urbem adferuere cognomina

REI NMM. ANTIQUE. :

Um. Alii memorant llum Trois filiutn Darda,
nia Regem locum e appellae. Audiamus bL
Strabonis interptetem lib. iz. Pefsinus em
porium e in iis regionibus , maximum baient
templum , fummqu^ cultum leligione Matris
Deorum , quam Angiiflin appellant. Sacerdotes
miquitus Reguli quidam erant, frucJum gni Sacerdotii percibientes : nunc eorum quidem
honores valde fu uttenuati: emporium tarne
conat. Locus facer ab Attalicis Regibus ma
gnifie e exornatus templo , portieibufque albi
Upiis , illure id fanum Romani fecerunt , cum
inde mulacrum Dea aeeiverunt Sibylla orculo
moniti : fa&um id Ammiano teile, bello P
nico fecundo , carmine Gumano mtente per Scifionem Naficam. Apud Peffinuntios Senatus
poreftatem
viguiffe
nummus
otendt.
propri confilium , item Senatus
& Curia, khinc o- Zi , Confiliarius
Juppiter, vel Confilii pra:fes, in nummis reperitur , & I P H , Sacer Senatus,
Alium rariffimum nummum ded Cl. Pati
no Nicomedi; fub Marco Aurelio percuffum , & incriptum NIKOMHAEIAC
OMONOIA. & . dextras jungunr. Plures alios hujus generis delineavi , quos eruditus Leftor in majori noftro opere magna cum voluptate videbir.
y. Ex metallo Vlfiano Pannonico nummulum Trajani conflarum fuife docet ipfius


specimen-.:
infcriptio : 8c fine dubio ptimo hoc Priri.
cipe imperante, novz reperta: funt metal*
lifodina: , ab ipfo Ulpiana: denominatae , quibus pra:pofiti Procuratores ejus fuere : Adw
hue hodie Provincia illa metallo abundar.
In nummis Hadriani mentio fit metalli Norici , in aliis metaHi Delmatici. Alium nummulum pofidet Faifchius nofter metal.
A vre l i ans, qui nummi in majori
pere vulgandi refervantur.
8. Meminit hujus nummi Occo , fed legit
victoria cARDiCA, quod non mirum:
nummi enim illius temporis aliquando p.
habent , litera: d. fimillimam & male exprefam. Zofimus ait , Philippum contra
Cataos , qui jam Iftro vicina loca populabantur, expeditionem fufeepifle : Barbari vifti de
pace componenda colloqui cperunt. Phi
lippus haud difficulter adfenfus inde dit?
ceffif.
TABULA

NONA.

i. Upr jam vulgavimus binos num=

^Jmos Patrenfibus in Neronis honorem
cufos. Tertium, quem hc exhibeo, apud eofdem percuTum fuiTearguit fabricae fimilitudo,8c Diana: Laphriae fignum , quod Pa
trenfibus in arce colebatur , ut Paufanias docet. Calydonem enim atque cateram iEtoliam

REI NUMM. A.NTQVM

j .
jero caesar Ave germ. Caput Neronis
. diana laphr*, Diana Venatrix ftans.
Parifis in Theauro Regio. ' .
*~

attok. kaiSap tpaianqc aAunoc Caput

Hadriani.
AEKoOPYc , Diana Leucophrjrie
Magnefiorum- Diana Polymamma.
Ibidem.
- ,
viva . Kais, .. Caput Neronis. .
HPA apTeia. Juno ArgivA. Caput ejus.
Parifiis apud R. P. du Molinet & alibi.
ato. KAicAP antQneinoc. Caput Antoftini
Pii.
i NEMEcic tiann. Ntmefis Tianenum ftans."
In Thcfauro Regio.
attokp. kaicap tpaianoc aApianoc. Caput
Hadriani.
' cApAiann. Venu Paphia Sardiane~
rum. Templum Veneris Paphise.
Pariiiis in Coli. Ludovici Magni.
Salonina AVG. Caput Saloninae.
BENERI GENETRICI. VcnUS gCnetrix ftanS
haftam & globum tenens.
In Gaza Regia.
Antoninvs avg. Piys p. p. Caput Antor
nini Pii.
> HispANiA cos. Ii. Hifpania ftans turrito
capite coronam & ramum tenet, ad ejus pe
des cuniculus.
Ibidem.
MAXiMiANVs p. f. AVG. Caput Maximiani.
GAVDETB
ROMANI SICf XX VlCtnnllA
sic XXX. tric:nnaiia. Duac Viftoris tabulam
tenentes.
Ex Gaza Ca: rea.


SPECIMEN
Hain cum pervaftflet Auguftus, Etolicum
hoc Laphria: fimulachrum ^Etolis ( qui in
Antonii partibus fure ) ablatum, Patrenfibus
dedit : cognomen Dea: inditum Laphrio
viro Phocenfi,qui prifcum Diana: fignum
apud Calydonios dedicavit ; pra:ferebat Dia
nas venatricis habitum , prout nummus rariimus demonftrat.
1. Xenophon meminit oppidi AivKotppv*
in planitie Msandri fiti, unde Diana: Leucophrynes noraen. Magnefiis ad Masandrum
Themiftocles imperavit Xerxis Perfarum
Regis, ad quem confugerat, beneficio ; Sc
beri Tpfius poftea etiam apud Athenienfes
Diana: Leucophrynes fimulachrum pofuerunt. Bathycles Magnefius quoque hujus
Dea: fignum Amyclis fecit. Ejus meminre
Tacitus, Clemens Alexandrinus, aliique. Ma
ie legitur apud Occonem MATNHTN
ATKOOPTHNH in 0ftacilia Severa,
inde ad hanc leftionem fruftra illum teftem
adducit Cl. Seldenus, qui etiam nummi metninit Maximi, infcripti , M A TN H T Q. N
NKOPnN 1: fed ille
non Diana: Leucophrynes, fed Viftcria: figuram exhibet : reperi tamen in alio Maximi
hummo Leucophrynes fignum, at MA TN Ht
JN fimpliciter infenbitur, & ex hoc
nummo Hadriani , ut ex alio Severi demonihatur , qualis fuerit Diana: Leucophry

REI NUMM. ANTIQUE. 7

nes figura, polymamma nempe inllar Ephefia:, nii qud illa Vi&oriis hinc inde volitantibus coronatur, & ad pedes ejus dua: aves,
quas aquilas eTe fufpicor, cernuntur.
j. Juno Argiva ab Argis denominata, propterea quod ibi nara credebatur. Gloriaban- .
tur etiam Sam de Junone apud fe nata,
penes Imbrafum fluvium. Paufanias ver in
Acha'cis docet, Junonis in Samo templura
ab Argonautis conditum , & ab iifdem Junonis fimulachrum Argis abduftum fuifle. Hoc
loco o Junonis Sacra celebrabantur ,
in quibus Hecatombe, id eft, ex centum bobus facrificium fiebat : hujus quidem celebritatis pra:mium fuit a:reum fcutum & ex myrto corona: rei hujus veligia nummi plurimi exhibent.
4. Teanum Italia: urbs. Duo fuere hujus
nominis Italia: oppida, unum Campania: , alterum Apulia:, prius Tianum Sidicinum , pos
terius Teanum Afulum. Utriufque meminit
Strabo, &Theanum Sidicinum civitatem memorabilem nominat. Non fine ratione dubitant periti Antiquarii an TIAN1N num
mi in hifee Italia: urbibus cufi fint,&dehac
re fufiis diferendum erit in opere noftro
majori.
if Nemefin exhiber nummus, Noftis Se
Oceani filiam , ut ait Paufanias in Achacis.
Plures efe Nemefes alii crediderunt, 8c illaEn


SPECIMEN
rum cultus inprimis fuit apud Smyrnenfesr
alatam aliquando exhibent nummi , qualem
Phidas Athenienfbus fecit. Alius occurrit
Antonini Pii nummus 1
T I A N N , cum 1 figura.
j. Veneris Paphic templum in hoc numtno exprimitur : fabulantur Venerem primm in Cypro ad. Paphum antiquam
mari egreffam fuifle : colcbatur ibi in m
dico oppido, cui Golgi nomen : poftea Agapenor Arcadum in bello Trojano Dux , Uio
expugnato per tempeftatem cum Arcadum
clafle in Cyprum delarus , Paphum novam
condidit, & in ea Veneris fanum erexit.
Eandem fuifle cum Aftarthe five Urania Affyriorum , videtur aflerere Paufanias in Atticis. A Paphiis poftea ad alios Gra:cos Deae
cultus fuit tranfmiffus. Maximus Tyrius air,
fimulachrum Dese nulli rei magts aflimilc
fuifle qum alba: pyramidi , & Taitus depingit illud in ambitum meta: modo exfurgens, quod nummi plurimi egregi con
firmant.
Fuit Sardis urbs Lydia: princeps , Crf
Regia, & una de feptem Ecclefiis, de quibus in Apocalypfi.
6.
Litera pro V crebr occurrit in veteribus tabulis & infcriptionibus , prout teftatur vir illuftris Sc eruditiflmus Carolus
du Frefne , Dominus du Cange in Gloifaiio

HEI NUMM. ANTIQUA. S

uo ad literam B. Nos eciam nummos teftes adducaraus. e n e R i pro veneri numjnus Salonina: a: quod etiam oberva^
tur in infcriptione antiqua apud Scaligerum
de Emendat. temp, die bbneris habet,
&; BixiT pro vixiT: alia: abe pro ave.
Sc infcriptio tumuli apud Ugheum tom. 3,
p. 674. Chrie FABE Vetis Gregorio Sec. pro
fa vs. Vetus Epitaphium in Ecclefia: S.
Matrona: atrio . Hic requicfcit in fotnn fuis
renobatvs Sec. Sc in nummis Maxentii & Valentiniani re nob at 10 Vrhls Re , pro R en V at 10. Nummum Gallieni poffideo infcriptum i V e n T V s avc. pro
IV vent vs: etiam occurrit de o bolkan , pro volcano Sec.
Veneris genetricis templum Ca:far dicavit , tefte Suetonio; Se eundem Ca:farem Ve
neri genetrici thoracem dicic faftum ex
margaritis Bntannicis, refert Plinius : Ve
nere enim Juliam gentem ortam dicebant.
7. Provincias omnes fub Antonino floruiffe teftatur Capitolinus ; &c cert fi Hadrianum
excipias, cujus per Provincias peregnnationes in nummis celebrantur , fub nullo Imperatorum tot occurrunt Provinciarum typi , quam fub Antonino Pio, & quidemParthia, Scythia , Sec qua: Romana: ditionis non
erant. Unicam hc exhibeo 3 Sc quidem notiflimam Hifpaniam, cui conftanter cunw

7*
S I M E N
cuius in mimmis adpingitur, hinc cruditiffirnus Bochartus Phoenicia. Cuniculi appellationc Saphan , Sphaniiam vel Spaniiam
nominTe Phnices,id eft cuniculofam, inge
nise aflerit.
8. Infcriptio nummuli aurei rariffimi docet , percuflum ilium fuiTe , ciim vota folverentur pro falute Maximiani : sic/ xx.
v'cennalia , sic xxx. tricennalia. Conjicere
inde licet , nummulos tales in fefto votivo
folemni populo diftributos fuiTe, ut omnes
moniti la:titiam eFundant ; imperat enim
infcriptio: GAVDETE romani: quam
letitiam publicam fub fequentibus etiam
Imperatoribus alii nummiteftanturinfcripti:
CAVDIVM POPVLI ROMANI SIC V. SIC
XX. & FELICIA DECENNALIA VOTIS X.
MvLTts xx. & fimilia.
Pra:irantifllmum dclineavi Conftantini
Magni nummum aureum, cum hac epi
graphe , VOTA ORB IS ET VRB IS SE
E vofui o , ic in cippo cui globus
impofirus , xx. xxx. mvl/ izticia.
Ad hofce nummos facie locus ex Nazarii ad Conftantinum Magnum Panegyrico .
Cl. Triftano allatus: Quinquennia beatifmorum Cafiium eccupatos in gaudiis habent,
fid in deinatis decenniis jam veta properantia
& fpes volucres cohiterunt.

REI

NUMM.

TABULA

ANTIQUE.

7%

DECIMA.

i.iiy 2 urbsCaria ChryJ^Vx^oris filio condita, apud Strabonem

per duplex 2 icribitur. Caput Augufti in hoc
hujus urbis nummo exprimitur , ad demonftrandam fidem Augufto contra Labienum
fervatam. Erat hic Caffii Bruti commilito , & ab ipfis ad Orodem Parthorum Re
gem auxilii petendi cauf miTus , poftea
yero elade Philippeni annunciat apud Parthos remanfit , cujus cum titulo Parthici
Imperatoris rariflmus nummus extat apud
Dn. Quefnel.
Mir illuftrant nummum , ^a: refere
Strabo lib. xi y. verba interpretis afferam.
MyUfa urbs memorabilis in campo jacet admodum opulento : illures habuit Rhetores &
qui populum fuis orationibus ducennt , Euthydemum atefue Hybream. u auttm Hybteas
creviet plurimm , videreturque & civis &,
orator eye eximius, impegit, cm Labieno ad*verfaretur: alii enim arm at um militem au
xilia Parthorum adducenti cedebant , utpote iner
mes & pacts cupidi. Zeno autem Laodicens &
Hybreas Oratores non cejferunt , utbefque fuas
contra eum concitrunt. Hybreas etiam dic~io
quodam exafperavit Labienum adolefcentcm ir
ritabilem & olidifsimum. Cum enim hic
ij

SPECIMEN

MAAEQH. Mylafenfinm. Caput Augufti.

A.TETONTOC . Scrib* untro
fungemts Uybre*. In corona.
Par. u in Collegio Ludovici Magni.
CEBACTOC . Angum condttor. Caput
.
Augufti.
NEiKUOAEic. Nicopoleos. Caput ApriCalydonii.
,
Pariiiis in Thefauro Regio.
ATT. KAI. . 1. > 1 CE. Intptrator Caat Publics Lieinius Egnatins alhenas
ulugufttu. Caput Gallieni.
'j , ClAHTN nekopOn. Stdetftm Spltndidijfm* lUuiri Neocororam- In corona.
Roms apud Auguftam Reginam Sueciae.
Idem Gallienus.
iciAhtin . Sidetum prima
zty
Pamf>hyltornrn. Urna menfa: impofita.
Parifii? in Thefauro Regi.
ATT. KAI. At. ANT2MINOC . Imperator C&far n/ftsrditis Antonmus Attguus. Caput M.
Aurelii.
AakeAaimSn Lacedtmon Say
galajftis. Imperator muliere coronatur.
Parifiis apud Hl. de Lamoignon Adv. Gen.
. Kai. m ant. roPAiANoc. Caput Gordiani.
, , .". >elen
centtm ad Caljcadnum. Mulier turrita fedens
tabulam tenet , in qua fcnptum .
liberie fcilicct urbis.
Parifiiis in Thefauro Regio.

'

, , ,,

,' ' .'

KEI NUMM. ANTIQUE. y

Varthicum Imperatorem appellffet, proinde aiebat
ffybreas : Caricum ego me Imperatorem nuncupo.
Exinde Labtenus urhem invat , & Hbream quidem non arripuir, qui jam Rhodum concederat:
domum autem ipusfumptuose apparatam ctrrupit
ac diripuit ,totamque urbem male mulcJavit: eo
autem ex Aa digreo rediit Bybreas , &fefettrbemqne in integrum re'ttuit.
3. 4. Merito in hoc nummo Auguftus appellatur KTIGTHC E BACTOC, Cos^r Auguur, nam , tefte Sueionio : quo Acttaca o memoria celebratior in potrum
effet , urbem Nicopolim apud Aclium condidit ,
ludofque illic quinquennales conituit, & ampla
te vetere Apollinis templot locum carorum, quibus
fueratuts, exornatum navalibusffoltis^ Neptuno
ac Marti conficravit. Ha:e omnia plurimis
nummis 5quos delineavi, egregiilluftrantur.
Caput apri , quod in aversa parte cernitur , fpeftare videtur ad dentes & corium
apri Calydonii : aflervabantur ha:c Tegeae
in Minerva: alea: templo, multaque talia fgna ^Etolis & Arcadibus ( qui partibus
Antonii fleterant ) ablata, Auguftus Nico
polin tranfportanda curavit ,ut docet Paufanias : ex dentibus unum effraftum dicebant
ii , quorum cura: funt hujufmodi miracula
commifla : alter poftea Roma: in Liberi
patris a:de vifebatur, baud minor unius pe
dis & quadrantis menfur.

74
SPECIMEN
*; Sequuntur duo nummi Sidetum, prior
affervatur Roma: in Gaza Chriftinx AugufXX, cujus meminit 111. Spanhemius p. 879.
jlluBris It Splendidiima urbs appellatur.
Alius Gallieni nummus ibidem affervatur,
habens ab una parte Caput Gallieni , cut
addita eil aquila expands alis: Sc ab aver
a parte navem , qu.x plenis velis ducitur :
illuftrat hie nummus verba Livii , qui ait :
hafce gentes, nullas unquam nec arte nec
virtute navali a:quTe.
6. Alter Sidetum nummus fub eodem Gallieno percuflus extat in Thefauro Regio ,
qui banc urbem primam Pamphylia: vocat;
fuit enim hujus Provincia: Metropolis , Sc
Sida: vocata Sida tilia Mentauri Sc uxore
Moli , teile Stephano.
7. Jam vulgavit hunc nummum Ci. Trif
tanus, ied AAKEAAIHN legit pro
AAKAAIM1N, quod nummus diftincic habet, Sc miror cim quoque aiFerat lo
cum Strabonis, qui ait, Selgam Sagalaffo
proximam ab initio conditam fuiiTc Lacedzmoniis : ejufdem ergo originis fuere Selga& Sagalaffus, nifi malis ad OMONOIAN
referre urbium. Credo tamen legendum efle
,
Ldcedxmoniofum Sagalafus, quia fine dubio SagalaTcni hoc nummo originem fuam indi
care voluerunt. Originem fe ab Judaris Sc

REI NU M M. ANTTQtJ^. 7
Abrahamo ducere gloriabantur Laceda:mones, ut apparet ex epiftola Arei eorum Regis
ad Oniam Juda:orum Pontificem , qua: extac
apud Jofephum Antquit. lib. iz. cap. 5. & ei
accinente Diodoro Siculo Ecloga ex lib. 40.
8. Scleucia urbs Cilicia: , quam Ammianus
ambitiofum opus Nicatoris Seiend appellat :
ante Olbia Se Hyria vocabatur.
Docet Diodorus, ( lit refert III. Spanhemius ) Cilices liberos Myrina Ama
zone reliftos, inde ad fu uCque tem
pora 011 A2 diftos. Id
ver de Cilicio parte explicat Stephanus ,
cujus ncola: eo gauderent privilegio , Si qui
olim Elcutheroctlices , lua state vero 0EPITAI vocabantur. Inter Eleutherocilices fure Seleucenfes ad Calycadnum ,
ad diferimen nempe aliarum Seleuciarum addito opportune Calycadni nomine.
Quod Ptolomanis eam Tracheam vocat,
inde profeftum videtur, quod C\Xic\a:Trache
feu ajper* eadem urbs olim accenferetur ,
cujus Ciliciar pars dein in nomen Ifauriac
tranfiit, Se unde Trachiotis Plinio difta ea
dem Seleucia : hinc etiam Ifauriae adfcribunt Concilia Se Scriptores coa:tanei. Ciliciam ab Ifauria diftinguit Ammianus lib. 4.
CiliciA atiis porrigitur Ute dientis , dives
bonis omnibus terra: ejufefue Uteri extro adfjcxa Jfauria , pari forte uberi palmite viret

$
SPECIMEN
frugibus mltis y quam median? avigabtlefigmen Caljcadnus interindit. Et haue quidem
fritter oppida multa , dua civitates exornant, Seleucia opus Seiend Regis , & Claudiopolis , &c.
TABULA

UNDECIMA.

i. i."~XE Tarfi Cilicia: urbis celcberrima:

JL^conditoribus inter fe digladiantur
fcriptorcs , & Stephanus diverfas nominis
ratiohes reddit. Ab audacia Gratis Sdpov
dida nomen habere teibtur Lucanus :
JFlexilis & Cydnus, dirimitque umine
Tarfon :
Cut nomen fofuit audacia Bellerophontis .
Sed fi ita eft, Tharfus fcribi debet. Melius
ergo nomen deducitur lapfu Bellerophon
tis & Pegafi fra&o calcneo vel planta pe
dis , quam Gra?ci mpov vocant , prout ait
Dionyfius Thrax & Alexander Polyhiftor
apud Stephanum , firmat Avienus referente
Spanhemio p. 2,36.
Imprtjfitefue fob liquit veigia calcis.
Trogus Perfeo conditam ait , quod etiam
habet Ammianus lib. 4. Ciliciam vero , qus.
Cydno amne extltat, Tarfus nobilitat , urbs
ferfpicabilis , hanc condidijje Perfeus memoratur
levis films e$ Danaes : vel certe ex /Ethiopia
pufettus S ndan quidam nomine , vir opulen
tas noblis.

REI NMM, ANTIQUE. 7j

4T.KAI. TI. AlA. ANTfNINOC CIB. YC...
Imperator [ Titus %/lms Antoninus Anguftm
Uns Pater Patri*. Antoninus Pius fedcns vioriolam & haftam tenet.
TApcoY m kiAikiac. Tarfi
Metrofoleos Ctlicia. Mulier turrita infidens
fubfcllio , ipicas protendit, & ad ejus pedes
Cydnus flavias.
Parifiis in Gaza Ser. T). de Verncil.
. Kai. . . mm . Caput
Commodi.
11. Aykoc. . Laodieea. Lycus.
Capros. Mulier fedens icunculam tenet, hinc
inde decumbunt fluvii.
Parifiis in Thefauro Regio.
. . . ceoyhpoc . Caput Severi
EJEciaN NEnKOPiN. KAYCTPOC. KENXPIOc.!
Ephefiorum Neocorornm , Cayfler , Cenchrias.
Diana Ephelia cum duobus fluviis.
Ex colle&ione CI. Caroli Patini.
ioyAia cebacth. fhlia Angua. Caput Juliae
Domme.
-anin . Dardanwrum Rboditts^
Fluvius decumbens.
Panfiiis in Thefauro Regio.
ioyAia nix ayToycta. Caput Juh* PU Assgi
nikaieSn caTapic. Nicaenfittm Sagar. Flu
vius.
Ibidem.
ay. . . . . Caput Gets.
iaieQn ckaman^poc. lltenfittm Scamander.
Ex colletione Cl. Caroli Patini.
AYT. KAIC. TPAIAN. A^PlANOC . Caput
Hadriani.
. aIameSn mapciac kib&toc Apamcnun*
Aarfias Cibotus. Marfyas in antro feJeu,
In Thefauro Regio.

SPECIMEN
Ad Jovem fpecbre videtur figura fedens
Antonini Pii , iri cujus honorem forfan fimilis ftatua ere&a fuit , ut Pium Principem
Jovi tanquam urbis authori compararen!.
Urbem banc Hirtius nobilfimam fortiffimamque vocat , Sc Strabo populofam ac
prjepotentem , qua: metropoleo rationem
obtineret: confirmt nummus. Mediam
eam perflucbat Cydnus , htnc fluvius ad
mulieris turritz fedentis pedes cernitur :
fpicas ilia tenet ad indicandam agri fertilitatem.
Natus in hac urbe Divus Apoftolus Pau
lus, ut ipfe teftatur in Aftis. Tantum autem
erat Tarfenfibus ftudium rerum Philofophicarum , & difciplinarum , ut uperaverint
Athenas , Alexandrian) , & fi quis alius locus
nominari poteft, ubi Schola: haberentur.
3.
Laodicea urbs Phrygia: clarifllma, cu
ius fitum refert Strabo lib. xn. verba
funt interpretis : ibi ( Laodicea ) ttitm caPR.VS & lycvs Mtandrum incidunt. LyCus fluvius e ju* magnitudims , quo tjr
Laodicea cognomen habet , ut ad Lycum flta
dicatur. Locum Strabonis mir illuftrat num
mus rariffimus utrumque fluvium exhibens,
hoc tamen cum difcrimine, ut conjicere liceat , folum Lycum navigabilem fuiTe , pro
pter navim, qua: ipfi adponitur, Capro ve
ro deed: mulierqua: in medio fedet, urbem

REI NUMM. ANTIQUE.

reprsientatj S pra:cipui numinis icuncularn
manibus geftat: ZETC 10 eft,
veritatis amicus, vel veriratem amans, ut
probat nummus Augufti rariffimus quem
nuper ex colleftione mea vulgavit 111. Spanhemius in' Juhani Cafaribus.
4. Alius fequitur Severi cum duobus flminibus rariffimus nummus , quem mihi
communicavit CI. Patinus , Vir de re nummaria fumm meritus. Cayer inter Ephefum & Colophonem in mare decurrit, fecundm cujus Oftia lacus eft, Selenuila , no
mine Luna dedu&o : ampios habebat Lu
na; confecratos reditus, quos cum fuos feciTent Reges , Romani reftituerunt : publicani autem rurfum ad fe rapuerunt. Artemidorus vero miflus Legatus Dea: recuperavit , & evicit Ephefiorum effe, pro quibus
meritis ei civitas aurearri in templo pofuit
ftatuam.
Cenchrius non proeul Cayftro & Ephefo per Ortygiam Jucum elegantem fluebac,
quo fe abluirle partu Latonam perhibent,
Diana qua: in medio numroi bafi impofita cernitur, folitum eft Ephefiorum fymbo
lum, & de qua jam alibi,
y. Dardanus urbs Troadis Dardano nomen aeeepit , qui eam condidit, Sc regio
tota ab ipfo fuit denominata , quas pris
Teucris. Nummum explicat Strabo b. xni.

So
SPECIMEN
To Abydum eB Dardanium Promontorium &
urbs Dardanus , lxx. adits ab Aby do remoid. Inter has Rhodiui effluit anrnis, contra,
ejus oU in Cherronefi eft xuvo /&,
Cants monumentum: quod fepukhrum u
ee dicunt. Hu jus etiam mentio apud P.
Mehm.Sunt qui Rhodium ah pipe excipi aiunt,
Sc ejus meminit Homerus. Hoc in loco SylU
Homanorum Imperator, & Mitbridates cogno
mento Eupator , convenerunt, ut bellum dijfolvtrent, teile eodem Strabone.
6. Sagaris Phrygia: fluvius , per Bithyniam in Ponti Euxini num Sagaricum ab
eo denominatum effluit , pris EupaSain
nominatus, qud adftivo tempore plurimm
ficcus fit. Sagaris diftus Sagari Myndonis & Alexirho's filio, qui MatrisDeorum
myfteria fpernens , demens faus in fluvium Xerabatem fe conjecit.
Notandum interim eandem ex Plutarcho
dari rationem mutati nominis in Meandro,
Sagari Se Scamandro fluviis , nempe dementiam propter fpreta Rhea: Sacra , unde
patent fraudes temporum,Sc quomodo una
Se eadem fabula ftupidis terrorem incutiens,
in diverfis Jocis adaptata fuerit.
7.
Ilium urbs Troadis Heroicis cafibus a>
deo clara, ut ex tota antiquitate nihil fue
rit clarius : fita erat inter Idam montem Se
oram maritimam, qua 1500. pT. dilabat.

REI NUMM. ANTIQUE. 8,

bat. Ejus conditorcm Dardanum dicit Virgilius jEneid. lib. vin.
Dardanus iliaca primus pater urbis Cr auctor.
At Georgic.lib.il i. Cynthium appellat Tro
ja: auftorem:

Et Troja Cynthius autlor.

Ad quem locum Servius : vel ApoUincm di
cit , propter muros : vel Cynthium Regtm Trojdt , quem in Trocis fuis Nero commemorat.
Eufebius ab conditam tradit. Romani
ab Ilienibus fuam deducebant originem ,
per . , hinc Suetonius de Claudio.
jlienbus , quafi Roman* gentis auclforibus ,
tributa in perpetuum remit : recitat vetere epiftol Gr&c , Senats Populique Romani , Seeuo Regi amicitiam & ficietatem ita dentum pollicentis , confanguineo* fuos llienfes ab oni onere immunes pr&ttitijfet.
Plurimis tarnen rationibus docet Strabo,
llienfes arrogantis fuam urbem prifcum
Ilium efle perhibere, quod facile ex Ho
mero colligitur : Fuit prifcum Ilium xxx.
fere adiis fupr verjus ortum & idam ad Dardaniam , ubi nunc ( Strabonis a;tate ) efl llienum pagus.
Ilium quod nunc e , ajunt pagum fuie , &
habuiffe exiguum ac vile Minerva ttmplum.
jlexandrum attiem Magnum , cum pugna ad
Cranicumeo adfcendjfet , locum urbis nomine ornjfe, & ut reeretur , mandjfe. Mo mortuo Ly-

8
SPECIMEN
machus urbis curam fcepit, templumque condidit, muroque urbem cinxit, xi circtter adiorum , & in ea commigrare jufiit eircumjacentes urbes antiquas jam ruinam trahentes.
Multi occurrunt Ihenfium nummi,& plurimi cum Heftoris figura, de quo maxime
gloriabantur. Hinc jpcus Tiberii apud Suetonium : >uin & ilienum Legatis paulo fi
lms conolantibus ( de morte filii ) qua obliterata jam doloris memoria irridens : fie cjno
que , reondit, weem eorum dolere, quod egregium civem HeBorem amient.
Strabo : Fluvii autem Scamander & Simoes
paulo ante ilium , quod nunc efl, conuunt, & ex
Ida: montis colle manant Scamander , Granicus &: yEfapus. Xanthus pris nominabatur,
de quo videndus Homerus Iliad. 2. Achil
les in Xamho multos Trojanorum interficiens , fluvio poflea inundante periclitatus
eft, fervatus tamen Vulcano, quem Juno
ad incendendum campum & fluvium miferat. Scamander didus Scamandro Corybantis & Demodices filio, qui dum Rhea:
myfteria celebrarentur derepente confpedtus,
furere cpit,& feih fluvium pra:eipitem dedit. Tefte Plutarcho, nafc'uur in eo herba,
quam Siftrum nominant, erebintho fimilis,
acinos fe moventes habens ; unde nomen
fortita eft : hanc fine dubio fluvius decumbens in nummo depiftus, manu geftat. Si

REI NUMM. ANTIQUE

fides Herodoto , Scamander Xerxis exercitui ad bibendum non lufficiebat.
Apamea ubs Phrygia: ad Ma:andrum fita,
quod patet ex numrao Tiber, Roma: apud
Reginam Auguftam 1 G
MAlANPON. Diana polymumma. Celne
pruis vocabatur Celoeno Ncptuni ex Celna Dana'idum una filio , eratque Cyri re
gia . magna , opulenta : hinc cives tranlulit Antiochus Soter in Apameam , cui
matre Apama nomen fecit. Elegantem ha
bet Gaza Regia nummum maximi modu
li fub Gordiano percuflum , quem Trilanus jam vulgavit , eandem exhibentem Dianam , hinc inde difcumbentibus fluviis Marfy & Meandro, 8c additis Uteris map: mai
nominum initialtbus. Marfyas enim me
diani urbem perfluebat , &: ad fuburbium in
Ma:andrum fe fe exonerabat.
Mander tefte Plutarcho , pnus vctcmv,
id eft, retrogradus, diftus eft ; ab ipfa enim
origine in fe ipfum recurrit , 6 ut Plinius
ait , crebris finuofus ita flexibus , ut ia:pc
credatur revert. Mutavit poftea nomen ob
cafum Ma:andri Cercaphi filii. Hic belli con
tra Peflnuntios Dux elecrus , viftis pra:ter
fpem hoftibus , donaria Matris Deorum affignavit militibus: Dea: autem voluntate
mente fan alienus uxorem & filium enecavit , poft recuperat mente pcenitens facti,

84
SPECIMEN
praecipitem fe in flumen Anabamonta de
dit, quem ab eo dixere Ma:andrum.
Apameam ad Marfya: fluvii oftia fitam
fuiffe , docet Strabo, addens: ex palude utrumque fcaturire amnem , Marfyam Sc
Ma:andrum. Maximus Tyrius iniuper teftatur fe fluvios vidiffe , & unum habere fontem. Sed Xenophonti major adhibenda fi
des , qui diverfos fuiffc fluviorum fontes
demonftrat. Ma:andtum enim ex ipfa Cyri
Regia ortum, medium hortum perlapfum:
Marfyae ver fontes in antro fuiffc , in quo
Apollo Marfya: exeoriati cutem fufpendit :
verba ha:e mir illuftrantur nummo rariffimo Hadriani , quem exhibeo : Marfyam
vides antro infidentem , & fluvium ex ipfo
featurientem. Idem videtur confirmare Plutarchus" dicens, ex fluente Marfya: fanguine ortos Satyros 8c fluvium, cm pris ibi
effet Mida: fons.
Plinius refert Apameam pris Celnas
appellatm, dein I T N, Sc Salmafius
fie vocatam vult , qud emporium effet, Sc
receptaculum velut arca mercium com
munis totius Afia:.
Di vera: de hac K/&>7Dt?appellatione Eruditorum funt fentenria: , quas videre li
cet in Differtatione O&avii Falconerii de
Nummo Apamenfi dofciflm fcripta. Ad
Dcucaiionis Cataclyfmum revocare conatur

REI NMM. ANTIQUE %

VireruditiT. indudus typis nummorum Se
ven Sc Philippi , in quibus arca cernitur,
cui Deucalion Sc Pyrrha uxor
includi
videntur , &c ante arcam ea:dem figura;
ftantes, quales Matris Dem templo egredientes fabulantur Poeta:. Plurimis tamen
rationibus eruditiffimus Bochartus evincit,
Arcam No apud Apameam non refedife ,
Sc Sibylla: oraculis fidem abjudicat ; rationes pro Sc contra ut hinc inferantur nimis
longas , petat Le&or ex ipfo Bocharti Phaleg. Sc Falconerii DilTcrtatione , quam denu typis mandavit N. Jombert Bibliopola
Parifienfis, cum aliis quibufdam opufculis
Sc Petri Seguini felcdis Nummis vald
auftis.
TABULA
i.

DUODECIMA.

Legans Sc Angularis eil hic num\ mus : fummam felicitatem Populi Ro

mani, Trajano imperante, indicant Pax
Concordia dextras jungentes : Nulla enim
bella civilia, nulli feditionum motus, fed tran
quille in face & concordia vivebam Romani,
unde oritur abundantia Se copia rerum , Sc
hinc Veteres Pacem & Concordiam cornu
copiac adjunfto repra:fentabant.
. Libertatem repra:fentat nummus Othonis iereus prasftantiffimus , quam Neronis
F iij

S
SPECIMEN
ATT. NEP. TPAlAN. . . 1. Caput
Trajani.
EiPHNH KAi OMONOiA. Pax & Concordia
dextras jungunt. Parifiis in Thefauro Regio.
ATTOK. M. O02NO2. KAIS. XEB. Caput Othonis.'
. Liberta** Mulier columna: innixa,
dexna coronam tenec
Vienetiis apud III. Comitem Soderini.
ATTOK. . 1. 1'. ANTfNEINOC ETCEB.
Caput Antonini Pii.
. ET6hnia L . Abmdantia. Anno fecundo. Mu
lier decumbens fpicas & fruges tenet , fphingi
innititur.
In Gaza Regia.
HADRiANVs AVG. cos.iir. p p. Caput ejus.
FORTVNA sPEs. Fortuna Se Spes fiantes.
Apud Dn de Monjeux.
M.COMM.ANT.P. FEL.AVG.BRIT. CapUt Commodi.
MAGNIFICINTlAE AVG. COS. VI. P. P. In
corona. PariHis in Gaza Regia> Sc Roms apud
Chriftmam Reginam Sueciav
. . m. . . antHnin. Caput Commodi.
KOMOiOr baciaeTontoc 1 NlKAlEnN. Commodo imperante ntHndtu
feiix efi , Nicmenfinm. In corona.
Parifiis in Thefauro Regio.
AYt. k. m.aTp.antOneinoc. Caput Caracallsi
AAOAIKEQN NEQKOPaN 1 KAIPOI.
Laodicennrn Neocororam felicia tempora. Qua
tuor pueruli.
Florentin in Gaza Magni Ducis Etrtfria:.
IMP. CAESAR TRAIAN. HADRIANVS AVG. Ca
put Hadriani.
Haec avr. p. tr. p. cos. m. Juppiterin me
dio circuli globum tenet, cui avicula infftit.
Parifiis apud Dn. de Monjeux >& alibi.

/"

REI MUMM. ANTIQUE 87

interitu recuperatam ^gyptii fequentibus
Imperatoribus tribuebant. Coronam dextr x
geftat in nummo prter morem ; Libertas
cnim conftanter pileum tenens depingitur,
quia fervi cm manu mitteremur attondebantur, pilcoque capiti impofito, vefte candida
induebantur : clarum id ex Plauti Amphitryone Sc Polybii fragments. Ad ha:c liberti poft longam fervitutem pileum geftabant., ut Se bello libertate donati, fervitutis jugo excuflb, triumphantis ( velut Liberatoris ) currum pon fequebantur, ut in
triumphis aliquot Titus Livius commemo
rt. Elegantem habet Gaza Regia Nerva:
nummum argenteum magnum, cum Libertatis figura Se hac infcriptione : @/
, Libertas populi. Solebant enim
Grseci imitari qua:cunque in Romanorum
Latinis nummis animadvertebant in Imperatorum honorem poita ; hinc occurrunt
in nummis Gra:cis omnes fer virtutes SC
attributa: IKAIOZT N H, ET0HNIA,
0 TTXH, NEIKH, ,NOlA, OMONOIA, EIPHNH, TTTXEIC I P I , & imilia , prout in opere
noftro videre licebit.
3. Abundantiam jgypti indicat hic nummus Antonini Pii, qui anno ejus fecundo
percuflus fuit. In aliis nummis Claudii ,Nsronis, Vefpafiani Sc aliorum , caput mulie
F ij

8
SPECIMEN
bre cernitur cum eadem infcriptione 0N I A. Solet mulier Abundantiam dcnotans
in nummis, cornucopia? eff'undere ., Sc rariffimum obfervavi nummum Maximiani apud
Dn. Quefnel, quo ipfe Imperator cornucopia:
effundens effingitur, Sc ad ejus pedes figura
fupplex effufa recipir , cum hac infcriptione,
AEVNDANTIA AVGC. ET CAE S S. NN.
4. Nummus hie percuus videtur, cum drianus JEWum Ca:arem adoptflet. Fortuns
fpeftat ad illam auream , quam Imperatores
in cubiculis habebant, Se quam, ut facrariffimum fimulachrum fuccelforibus relinquebant ; Se de hoc videndus Spartianus in
Severo. Spem Hadiiani vero fefellit mors
adoptati Caifa ris , ita ut ipfe Hadrianus ,
codem Spartiano teile , dixerit : In dtteum parietem nos inclinavimus, & perdidiWHs ejuater milites fetrtium , quod popule &
tnilitibus pro adoptione Commodi dedimus. Nam
ic ante adoptionem nominabatur iElius.
5. Magnificentiam Commodi pra:dicat num
mus rariflmus Gaza: Regia: se Chriftiana:
Augufta:. Rara eft in nummis Magnificentia: vox : Munificentia: vero a:pius oceurrit ad indicandam magnificentiam fpedaculorum , qua: Commodus fa:piiTim exhibuit: ipfe ludum ingreflus eft, 6c feptingenties quinquies pugnTe dicitur. Non mirum
ergo ftulta: hujus Imperatoris magnificen

REI NU M M. ANTIQUES. $
tla: veftigia adhuc hodie cerni , cm Senatus per ludibrium majores adhuc decerneret honores.
6. Meminit 111. Spanhemius hujus , quem
ex Thefauro Regio exhibeo, nummi: pris
eundem Roma: viderat in Colle&aneis Ligorianis mal delcriptum, fed oprime reftituir: BACIAETONTOG
TXEI NIKAIE1N,
id eft , Cemmodo imperante munus felix e
Nicxenum. Obfervat enim Dio ex iniquo
S. . imperium Commodi faxulum aureum
appellatum fuifTe.
Confuet nempe illorum temporum adulatione , ut fub peffimis etiam Se infauftis
Principibus , temporum ac publicam Orbis fel'tcitatem paffim gratulentur Romani orbis
incola?. Quod hic etiam Nicenflbus fac
tum , & in honorem illius Principis , fub quo
primm fe tic is ill e titulns inter folita
principatus vocabula admiffus. Pluiimos alios
Nicazenfium fub Commodo pereuffos delineavi nummos , cum Alexandii Magni , Herculis , Serapidis , Bacchi &c. figuris , quibus peffimum Impeiatorem comparabant.
7. Ad imitationem Nica:eniium , Laodicenfes ftlicia tempora effe Commodo impe
rante pra:dicabant ; nam idem typus in.
Commodi & Caracalla: nummis occurrit.
Quatuor pueruli irr nummo cernuntur : pri

j
SPECIMEN
mus caniftrum florum geftans , Verts tempus denott : alter falcem tenens ad mefiem paratus , Mfiatem refer: : tertius Autumnum fignans, caniftrum frugum tenet c
leporem , quia ea tempeftas anni , venationibus maxime apta eft : quartus Hiemis
partes agens , vefte inftruftus eft ob frigus.
Sa:pius hic typus in nummis occurrit, nprimis fub Commodo. Elegantem hujus
Imperatoris nummum maximi moduli pofldct Gaza Regia infcriptum : temporvm
p eu it a s cum iifdem quatuor puerulis,
Sc ab avera parte capita jugata funt Commodi nempe & Roms , quamvis alii de
jMarcia & Palladc interpretentur. Alium
elegantem Commodwuimmum maximi mo
duli reperi in Thefauro Collegii Ludovici
Magni cum eadem inferiptione : temporvm Felicitas, fed in hoc quatuor
illi pueruli fru&us ex arbore colligunt, 8C
adeft infuper Tellus fubfellio infidens.
8. Sequitur feculum auteum in aureo nummo Hadriani, cujus jam meminit Cl. Triftanus , qui nummum explicans , typum ejus
tamen non addidit. Juppiter ut videtur cir
culo inclufus globum tenet, cui infiftit avicula, phnicem fufpicor, videtur tamenaquila vel ibis : pro pheenice pugnant nummi
Conftantini & filiorum , in quibus diverfimod pheenix occurrit. Elegantem Conf

REI NMM. ANTIQvE. 9\

tantini *nummim habet Gaza Regia, qui
etiam inter Eminentilimi Card. Garpegna
nummos maximi moduli vulgatus eft, cum
hac pigraphe, cloru saecvli virtvs
cae saris, in quo Conftantino fedenti
globus traditur , cui phcenix infiftit : alii
nummi obvii funt f e l i x sorum r eparatio, in quibus Conftantius navi infiftens phnicem globo impoitum tenet,
ex quo conjicere licet , Jovis quam dico
figuram , in uperiori nummo ipius Hadriani efle, ex nummo tamen dignofcere
non potui.
Quod optimum videri volunt fa:culum,
aureum appellant , ait Seneca epift. .
S Lampridius in Elagalabo Diocletianum
vocat patentern aurei feculi. Sic Porphyrius
in Panegyrico de Conftantino.
Amea perpetuo reaurans fxcula mundo.

TABULA

XIII.

SEquuntur nummi quidam rariores, Salu

dos Veterum exprimentes , de quibus
cum Virum Illuftrem Ezechielem Spanhemium confulerem, Vir eruditifimus fententiam fuam fequentibus epiftolis mihi aperuit,
quas integras in Eruditorum gratiam apponere bet.

>
SPECIMEN
ATT. . m.aTp. antOneikoc. Caput Cracallas.'
.MHTPOnOAwr AHfCTpAC CiTHpEiA 1. nxeA. Dux urnx cum alurgentibus
palmis.
Parifiis apud 111. de Lamoignon Adv. Gen.
Alter ejufdem Caracalli nummus , duas urnas cum
vafe intermedio & eandem exhibens infcriptionem,extatin Gaza Regia.
. . m. a. . Imperator Cafar Mareta
ulita Commodns. Caput ejus.
komoaeia niKaien. Vas anfatum.
Ibidem
AY. . . . ceYhpoc . Caput Severi.
Ji ceThpeia HEPlNQiaN. Severeia pri
ma Perinthioritm Urna menfa: impofita.
Bafilex in Gaza Faifchiana.
Caput Severi, ut fuperioris nummi.
11 nEPINQlN NE1KOF1N. fa , cui impofita urna >in cujus medio 01.
Parifiis in Thefauro Regio.
loTAiA . Caput Julia: Domnae 1 11 NIKAIEIN. In COrona.
AT. . . ATP. antOneinoc. Caput Caracalla:.
. 01. . .
m . Pergamenorum Olympia Pjthia fub
Pracore Julio Jkfarco. Duae urnac inverf* menfas
impofita*.
Apud ReverendiT. Coadjutorem de Glandeve.
ATt. ant. TopAi ANOC . Caput Gordiani.
!EccAAoNiKESN KABEiPiA. TheJfalotitcenfiHM
Cabiria. Urna cum aTurgente palma.
Ex Collechonc Morelliana.

REI NUMM.
EZECHIEL
Akdreje

ANTIQUE.

93

SPANHEMIUS
Mokellio.

INriptio , de qua quxs , amiciime Moret,

qud exat in aliquot CaracalU nummis An percuis, eaque haud vulgaris A H1 ClTHPIA IC0. UT Ql , nihil
aliud innuit , quam ludos in honorem Mulapii
Servatoris, cum Jhmios ac Pythios ab Ancyra
nis faclos aut renovatos; & ad quam celebritatem indicandam n gnatipro more preciari id genus nnmmi. 1 nfe dic
ta Epidaurii hujus Dei , immo Ancyrani Fefta ,
vel afudPollucem legas , &
Kf AoTtAwOTot, lib. i. cap. I. . xi. ac
in Incriptionibus aliquot antiquis cumEpidauri,
Pergai , tum hujus ipfius Ancyra , & ubi non
iEfculapia , aut Afclepeia folum,d Magna
inuper fclepeia vocari eadem videas. TON
IPlNAmNN TftN
A 2 H I a N. aut una voce T1N M EAAASKAHiEIiN, Sacrorum Certaminum Magnorum Afclepeiorum. Verum
de his inriptionibus , unde lux qtudam his
nummis nno ngularis paulo infra.
1
it que difia hxc Oolemma ,
cut alibi in prxdaris , Ht no , nummis ,
HAI ,> AKTIA,HPAKAIA,

4
SPECIMEN
KABEIPIA,<* jEfculapio, Sole, love Olympio, Apolline Aftio, Hercule, Cabiris , quibus vulgo Fea id genus erant facta. Vnde ut
Dits y c vocata nonunquam Regibus vel
Romanis Cafaribus, in quorum honorem fac
ta auf tnituta milia ludorum folemnia
AAESANAPIA, TPAlANEIA, 1NIA, ANTINOEIA,TCEBElA, KO1, GETHPEIA, auf CETHPIA riPlTA, ANTONIANA, ab Alexandro Magno, Trajano, Hadriane,, Antinoo, Antonino Pi, Commodo, Severo,
Antonino Caracalla j aut verb nonnunquam in
genere CBACMIA , CEBACTA ; velietiam
; KAICAPEA, Auguftalia nempe vel Ca:farea > & fratbus Caracalla Geta 11 : qua ngula, pauca forte excipias , qua Lapides praferunt, vel penus tua docebit numaria, & juvit
vidiffe non femel in praclaris nummis Ga%e Re
gia?, aut Medice* , vel tnelyta Suedorum Regi
na. 1 vero hk etiam appellata
eadem iEfculapia, Sotere fcilicet feu Servarore eodem ^fculapio ., prout iterum in ve
teribus minimis aliquoties id Uli 1.ct^$ co
gnomen , cut alias Iovi , Herculi , Caoribus ,
aut parenti -Apollini tributum noi : nempe
21THP KflllN ServatorCoorumi /
pi nikai.eic,
Servatori fculapio Nicasenfes i immo ai

REI NUMM. ANTIQUE 9y

lujus exemplum filios ejufdem jeu Mduos
2&7)j|0t etiam dilcs jam alibi monui T)ijf. de
num. pag. 385. IC0 UT &l feu Iflhmia
Pythia praierea vocantur in hoc tuo Ancyrano
nummo , aliifque ei geminis , eadem JEfcutapii
lemnia , non cuti deripti pr/fsrebant
nummi 101 A , facili at obvia ,
qua vtl maxime attentum fallat 0 in muUtione, id emm quad continuo , ut noti , ante
injpeclos eofdem nummos, augurabar , evicit dein
me monente accuratior eorundem conjpeclus ,
ac illius vel maxtm , quem in Gaz,a Lamoniana,
videre tibi denuo licuit. Firmare hoc ipfum poea
animadverti ingnem quandam infiriptionem Anna, qua exat in Gruteriana olleftione 3 ubi
Afclepia Ifthmia Pythia conjungi itidem videas. enim inter alia , ibidem legas Thef,
CCCCXV. i. AmNO0TH2ANTA. 12.
TOT TE. K0INOT. T2N. TAAATlN.
KAI. 12. T1N. IP1N. AnNiN.
TAN. MTAAIN. A 2 KA H 1 E I N.
l20.ITTmN. KAI. APXIEPEA. .
IN . T N. TAaATIN. TAPXHN. 2EBA2T0'>ANTHN.
KTI2THN. 2. 2.
N 2 > Agonothetam Bis Commu
nis Galatarum Et Bis Sacrorum Certaminum
Magnorum Afclepiorum Ifthmiorum Pythiorum Et Pontificem Communis Galatarum
Galatarcham Auguftalem U Conditorem Me

$S
SPECIMEN
tropoleos . In quibus, ut alia jam mit.
ta, eadem hxc Ancyrana cum Afckpi Magna,
tum I 2 0. T te) I A, ent tn its de quibus hk
agimus nummis , tndigitantur. Alum equidem
infiriptionem pxfett idem Thefaurus , in quo iterum horum Ancyranorum foLmnium ac ufdem
propemodum verbis mentio , ni quod Pythia tantum prter Afclepia, non verb etiam
Ifthmia ibidem Thef. ccccx. 3. commemorentur, KAI. TN. IEPjQN AmNlN.
T . N. M A 2 I E I L N. TeiN. , KTI2THN. T H 2. MH 2. ANK 2.. Et
Sacrorum Certaminum Magnorum Afclepiorum Pythiorum &c. Conditorem Metro
polis Tribus. 01 etiam nu
de prafert alius Ancyu mmmus cum Salonin& Augux efgie apud Trianum to. 3.
pag.109. quanqnam in ipfo , quod adfert numi illius eclypo, non 01 fid A KT I A
legatur ; qua de re ipfe videris , ubi nummum
ipfum injpiciendi ufits aut facultas dabitur. Pythia eerie alibi quam Delphis , eque in unius
Apollinis Pythii , quamquam inde origo , ut vul
go ob%>ium , ac nomen , honorem facia , non
aliunde , at luculenter ex veteribus nummis iifqtie valde prxclaris conat. Pris continuo atguunt it, in quibus legas , vel 11 I T N , W E P I N 0 I N , W I EPAnOAITN, w 1^> vel
EMI

REI NUMM. ANTIQUE. 9y

M I N , vel T P A I A N N , vel
0CCAAONIKE1N YlTGlA^ceu
Philippopolitanis, Perinthiis , Hierapolitanis,
Pergas , Emifenis, Trallianis , TjfeTalonicenfibus celebrata Pythia. Pofieris evincunt iidem
dut miles nummi , in quibus itidem vidtas
1 01,/ 01 AASAN134/ 01 11,
tanquam vel Soli , Emifenorum , ut aliunde no
tant, numinii vel Alexandro Macedoni apud
Thraces., vel Fratrum Concordia:, CaracalU
nempe &Gct&apud Perinthios facta Pythia. Neque aliter a clum tum luds Olympiads , qui vulgo
in Elide Iovi quidem Olympio facri , in numis autem Tyriorum 1 1 , Herculana Olympia ; in nummis
vero / cufis fub Severo CETHPEIA TM 1 1 NE I I A , Severia autScveriana Olympia Vi&ricia; in honorem pe vel Herculis Tyrii, vel Severi, o debeHatum
Imperii xmulum Nigrum , vocantur. DiFtinA
alioquin apud Grecos Heraclia & Olympia , ex
Grxco difcas Pindari interprete , qui ut de pofltemis dicam prima illa ecu Heraclia apudTbebanos docet celebrat ad Ol. od. 7. liitto jam Latinis
etiam Uteris , Roman* titpote Colonie. , adrL
j)ta i aliis Tyriorum nummis AC TIA ERACLIA. Sic 01 1 /gnati alioquin noii in eximioTranejutllir/ uo tTra/libus in Aa perC'Jfo', Jicut alibi in U

9S
SPECIMEN
pidibus AAPIANIA 1} quamquam ) quod jam albi Dijf. de Num. p. 745.
contra Scaligerum monui , non unum continuo
cundem agonem ,fed divers , eque uno tempore
celebrates ludos notent pc antiqua id genus
monumenta. Vnde nihil novum isthmia conjungi hie (daw, in nummis nempe & lapidibus
Ancyranis , cum pythiis, eadem autem cum
as cl pi i s vel ^fculapiis , ceu diverfa certamina Ancyra pro more cele brata ; auf vero
quod vertus perioribus colligas , utraque il
la isthmia nempe & P T H I A , in JEf
culapii honorem , lemni ritu ab Ancyranis inituta , ac inde asclepeia sotereia
eadem dich. autem omnia ludorum aut a~
gonum lemnia , cut faclum in his ipfis t de
quibus agimus, Ancyranorum nummis Vrnam
aut va cum inrtis palma, ramis , aut Menm
nonnunquamvelTripodem, quibus impota eadem
vaa , denotare videas > qua, vulgo coneta viciorum infacris idgenus certaminibus acispramia. vnde appote ad ritum Horatius de Olympionicis t Palmaque nobilis Terrarum Domi
nos evehit ad Deos ;& ad ejusfidem Lucianas,
optimus hujus Horatiani loci, qui non alio trahendus ,tnterpres ,.ubi de iidem agit Olympionu
cisJ.deGyrnn. Tv $ ^ vixrloziVTa.dvp'JY'oTiSbov
vofM^6fpov ^eum qui viceritDiis parem exiftimari. autem perada ea de quibus agit
mmmus hic mus , (idemque milcs alii , aut

REI NUMM. ANTIQUE. 99

commemorat* paulo ante infcriptiones ,folemnia,
taque Metropolis ibidem dicta ; quod nempe in
Metropollbus ceu clarioribus urbibus , Communi
Gentis vulgo rent publici id genus ludi. Hinc
KoivS rF , feu Communis Galatarum mentio quoque in gemin illa inferiptio'
ne nna , quam modo vidimus , cum prodi
ta ibidem , cum u folemnium , qu proprit
Communia hujus vel ittius gentis vocabantur%
tum cum peculiars borum Afclepeiorum me
moria. Sic KOI NON 0PAKN 01
1 N 111,
Commune Thracum quo Pythia Alexan
dria , ceu in Altxandri honoremfacJa , in Philippopoli , Thracum nempe , ut vel ex veteribus
nummis , vel alias ex antiqua liquet notifia ,
Metropoli; & ad quod Commune Thracum,
<&) toKojcoV t Qpdtutiv, Refcriptum legitur Antonini Pii 1. 1. D.de appell. F t mittam hic nobile/
Ponti urbem, & Thrac etiam Plinio adfcriptam , Odejfum nempe , in qrtA celebrala eadem
Alexandria liquet ex ingni quodam Gordiani
aww,OAHCCEITN AAEEANAPIA.
Metropoles itidem juxta Ancyram , aut Philippopolim , & to dem fue. gentis capita ,
quod vel earum docent nummi , TheTalonica ,
Tarfus, Damafcus, Emifa, Nicomedia, Nii , Side aut ingnes alioquin urbes , Perinthus , Hierapolis , Tralles, Pergamus , Me
tropolis Ionica, Byzantium, alixque id genus,
G ij

oo
SPECIMEN
quibus initutos aut renovatos atis temporibut
miles Indos, nummis earundem , utJprjam
obiter mortui , dicetur alibi plenius , di/cas.
Faclum veto id frequenter , ubi aliquaDei Mdes
filemni ritu ac pompa dedicanda; unde * ab
Ancyranis mili forte occaone cufos , de quibus
hc agitur , nummos , unumque ex horum genere
opportune , dum de his tecum agerem , coram in
diafit , in quo mul'ter turrita , & monti aut t
mulo ad indicandum n tum inftdens , dextra urnam cum palma , ntra Timplum geat,
cum eadem qu.e in reliquis , de quibus hic fermo infcriptione , I PEIA 1.01 ANKTPAC- Tejtlum proinde aliquod Mulapii ab Ancyranis,
iis CaracalU temporibus dedicatum aut refecl'um,
ac eadem occaonelemnes in Soteris tilias ho
norem pro more celebratos lados haud mal}
atuas i. idque frte innuere aut illurart
alios adhuc ejufdem CaracalU nummos , in
quibus vel Templum cum adfiriptis nominibus Metropoleos Ancyr,x , aut antem
etiam JEfculapium noi; die/am vero , ut hoc aidam obiter , in poremo numo urbern Ancyram
ab eodem Antonino Caracalla , quod& Tarfo , Edejptt Troadi, aliifque, utprxclari earundem nummi arguant , contigit , Amoninianam , A NT2NIANHC ANKTPAC. ^uanquam , ut
verum fatear-, eadem fymbola his aut fimilibus,
fopidum, nummotumve monumentis conteata,

REI NUMM. ANTIQUE. 0i

ad unum hujus Dei cultum , atofquc in ejus ho
norem > cm alibi , tum n etiam ludos , opfortune tantum referas. Sic prtter can dim Ancyram , Pergai etiam & pidauri , qu<e prxciu urbes in tutela hujus Dei , celebrala itidem
./Efculapia, liquet ex Marmore Oxonien, in quo
Cithardus quidam weie dicitur MON 21, I ANEI ,
21, Pergamum Auguftalia,
Trajanalia , Afclepeia ; mox I AT P O N
21, Epidaurum Afclepeia. De
iifdem Eptdauriis Afdepiis wentio iterum in alia
infcrtptione apud Gruterum , A T P O N
21 POAON 1(/*
IlOON 1. ut bene obfirvat erudi
tas editor Marmcrum Oxonienum) XPT2ANINA N 2 21; Epidaurum ASCLEPIA, Rhodum Haleia Chryfanthina
Sardibus. Vnde itlufratur quod in Corinthiacis
monet Pattfanias , neque adfecutusc interpres
lib. . . Ta j> 21 ivit m 'fki^aMttTa, J% ~i7nJh.6$v , Afclepeia
repelio omnium fplendidiflma , qua: ex Epidauro. Mitto quA de iifdem Afdepiis Epidauricis wl ex Platone , vel ex Grco Tindari
interprete ; aut de Afclepiis in genere exTheodorcto , erudite jam munuit Meurus libro de
Grxcia Periata. Antyrx itaque , iuxta ac Per
gami , Eidauri , Ut de aliis jam nihil disam , celebrata jub Caracalla , folemni pom-

re*
SPECIMEN
p, Magna hxc , ut in Lapidibus vocan etdem
vidimus jEfcuIapia , A 2 H E I A ,
oWASKAHniElA; promifcue tnim ita vocanturin antiqms autoribus acmonumentis. Immo non Communefoltm Galatarum , de quo jam
fupfk , in httc gentis illus Metropoli ,fed fjr Com
mune Ax quandoque extitiffe videas ; ptout de
Ed co pro ludis Ancyrx juj/u Augulii dedican*
do apud loftphum legas , Antiq. lib. . cap.io.
Kc/v hmuA t kyxvfi) , Commu
ne Aa: Ancyra: , non ut ibi perperam legitur , quod Scaliger pr'tdem monuit , repu
gnante alicubi frufra Sam. Pe tito , v Ap.yjpi. eque enim , quod cum aliunde , tum
ex veteribus etiam mmmis conat, eodem femper in loco Commune A& , qua de re alibi.
Sed ut ad Ancyram , de qua hic femo , ri
deam , inter Metropoles , ad quas mijfa pro mo
re Imperatorum Edica , Ancyranos juxta Epheos , Tarfens aliofque id genus legas in Con0'itutiottibus Ctjrum ; immo conStitifJ qmndoque Imperatores , ut liquet ex Legibus
ono , Vaknte , Anadio latis , qux extant
in Codice Theodofiano. Hinc obfirvantem uideas
in Epiolis Busbequium , magnatn fe reperiffe
Ancyr* veterum numifmatum coyiam , prxfertim
poremorum Imperatorum , Conjtantini , Conantii , Con Bantis , Valentis, Valentiniani & aliofum. A Commuai itaque Afta vel Galatarum fac
ti in honorem /Efculapii Soteris foie

REI NUMM. ANTIQJCJ^E. iQj

ties ludi , gnatique in ejus rei emoriam ,
qui id prtter lapides paulo ante commemorates >
adhuc bodie nos docent prtclari aliquot An~
cyranorum nummi , cum plana jam foeta , ut opinor , infiriptione ,
CfTHPElA 10.01 ANKTPAC. Vnum addam , quemque te juxta rcliejuos delineatum videre modo
licuit , milem hujus nu , in quo
tnulkrem non olm Vrnam cum injerto palma
ramo , confuetum facrorum id genus art u
in veteribus nummis fymbolum , fed Ancoram
praterea geantem videas ,cum eadem inriptione
MHTP . ANKTPAC, Metropolis
i. Aneola nempe ab Ancyra Conditore
Mida Gordii filio , Gucis aucJoribus fides , re
yerta ; unde etiam urbi apud eofidem nomen , &
inde Ancora in Iovis Mde ad perpetuam ejus ret
emoriam , tradente id utrumque Paufitnia , adfirvata legitur in Attic, pag. %. Nec obat, quod
non Galati/e , fid Phrygia dicatur eadem Ancy apud Paufianiam. Teofigas enim Galatas,
apud quos vel Ptolomno tefte , h Ancyra , magnam Phrygiam attingere , quin & illius Phrygi* partem occupjje eofidem Galatas , docet
haud uno loco Strabo. Immo quod de reperra
apud Ancyranos Ancora tradit Paufianias , baud
altert n , quam huk Galatix Metropoli tribuendum , vel fidem abunde faciat hic , de quo
agimus, mmmus cum Ancora, preterea lt

o4
SPECIMEN
dis hifee folemnibus in nummo gnatis, & Gra
ta infenptione Metropolis Ancyra: ,, quum al
ter* ilia ncyra Phrygia, oppidum tanttn Phrygium , feu 7mht%vn ^? ab eodem Strabone
vocetur.Sed de tuo Ancyranorum nummo kaclenus.
TABULA

DEC I M A-QUART A.

Alia epiftola ejufdem Ez. Spanhimii.

AD alteram quod attinet inferiptionem , de
qua itidem quarts, praantifsime Morelli,
& quam prfert nummus nuper te primm in~
cejus Valeriani Imperatotis Nyfeis cufus.tuoque beneficio mihi cognitus , 01
I M N I A. res quidem ngularis, dignaque qua in aliqtta luce collocctui. Ad certa
vero Feorum folemnia , juxta illos , de qui bus
faullo ante egimas , Ancyrams nummos, hunt
ej noque referendum , liquet abunde ex ipfo , quod
adfers nummi eclypo, ceu palma ramis urna in
finis , facrerum id genus agonumaut lemnium,
ut notum , & paullo ante diximus , prtmio , ac
fblito etiamin veteribus numm'tsfymbolo. 0O M I A autem Feum in honorem Froferpina
Sculis celebratum , quod ad nummi ceu eypi
fui conjpeclum continuo , ut noi monueram , cla
re docet Pollux lib. i . cap. i.fifl. 33. ubi agit de
Gracorum Fcis , c^. 2/ rcu 0 j Aj^<7^oe/<*,Pi'Oerpine veroapud

REI NUMM. ANTIQUA, fy

Siculos 1 & Floralia ,ce Flori
fre^. equefugie id diligentiimum Memum
libro de Graci* Feriata , immo kos unum de e$~
dem Feo ibidem notantem poea animadverti ,
ubi confulendi illius libri facultas mihi ab eruditifsimo Patre Hardino , te pararlo t hc
data. eque plura adfert CaBelUnus in fuo
Fortologio, praterito etiam Pollucis , qui unus
taen ex antiquis AucJoribus , qui fuperfunt ,
Fei hujus meminit, nomine & loco. Ea vero
01 , quod vel nomen arguit , in
memoriam nupiarum Plutonis ac Profirpin* Siculis liquet inituta \ cut alioquin Grads die
U novimus Oiogtva , (dtoip'cwTct , Fea Diis
Hofpitalibus auf Diis Pra:fentibus , prout
hofee vocari videas in antiquis inriptionibus ,
fiera. A Nyfitis autem celebrata etiam eadem
1 docet nos hodie praclarus hic num7KUS. J>>uum vero piares ejr quidtm dece hujus
nominis urbes recenfeat Stephanus , omnes autem
extra Siciliam, haud continuo liquidum, adquam
Nym referri num us isle debeat. Plures enim,
t noi , veteres nummi fub Cafaribus eu cum
eadem inferiptione NTCAEN; tique modo
Cum Deo Luno ; modo cum aecho Botru ; o*
do cum Macui & Herculis efgie ; modo cum
Serapide , aliijque id genus fymbolis : quos om
nes nummos haud uni Nyfe adjudicandos li
quet. Nye autim, qua Celebris olitn urbs Ca
rit ut adribam hune , de quo agiwus ,

o6
SPECIMEN
trmm , duo imprimis , utmolli imt di cam , uadent.
Primum bttjus rfi Argumentum pr.ebet adjcripta in
todem nummo dignitas / feu Scriba:,
fob quo cufus Nytis hic nummus , 1
P. M. ATP. AAIANOT,NTCAEN,
Sub Scriba (id enirn arguitin nummo monogramma pro 'P.) M.Aurelio LaiancsNyfeorum ant
Nyfacenlnim. Vulgo tnim a/ideas, quod alias me
tnonuijfe recordar is, haudferme alibi quam in Ca
rie, Lydu. My* sut Phrygian vicinarum region urn
ac Proconfularis Aa urbium nummis, Scnbarum
idgenus, utconicui in iifdcm Magiftratus, nominagwari, yetfidtm faciat nummus Claromontani
Collegii, te paullo ante dcfcr'tptus ac iduratus,
TPAMMATETONTO TBPOT
E D. N, Scriba: Munere Fungenre Hybraca, Mylafenfium, qua Mylaa urbs nidem Carit. SicaUum videas nummum Cl. Patino jam
vulgatum , ht ne inferiptum N

KAI 2 I N a N, Pergamenorum &

Sardianorum , praapuarum , ut notum , Lydia
aut vicing My* urbium; Uline ten.'plum , cum
inferiptione 2EBA2TON E I ON
MMATETfN, Auguftum ve Auguhle, Cephalione Scribam Agente. Referre
hue etiam licet, <vcl Trallianorum in eadem Ly
dia nummum, maximi ut iocant moduli ^fub
M. Aurelio cufum, quem vidie olim juvit inGa Regina Chritnx 1 ETAPECTOT
tpa'aaiANN, Sub Euarefto Scriba

REI NUMM. ANTIQUE. 107

Trallianorum ; aut aliitm Laodicenum Phry.
gi& fub Hadriano , ac citm in eadem Gaza , tum
alibi etiam obvium , APiiNOO
. AN0HKEN AAOAIKEN,
Agrippinus Scriba Pofuit, Laodiceniurn. Mitto jam Scribam u Ephenum, de quo in Aclis
mentio cap. \. v. jj, que ceu pucipttA
ibidem auttoritatis viro, fedatam dimijfamque commotam plebem noi ; aut vero Scriba:
Senatus Scriba: Populi fattam mentionem
in antiqua inriptione, ut videtur, Smyrnaorttm
in Marm. Oxon. p. 164. M. Va. Voipo Tpet/u/taTii BbA. Atujyv BtiGio , M. Ra. Rufas
Scriba Senatus, Populi Bebius 8cc. Ita cni,
ut obiter dicam , explicandum & diinguendum
mallem , quam juxta eruditum editorem horum
Marmorum, Scriba Comitiorum Populi, eademque ad unurn Rttfum referre. Nihil enim obabat , immo uu receptan , ut fuos Smyrnxoum Senatus , fuos topulus haberet Scriba s fi
ent alia Senatus , alia Populi Atta , quorum
itidem mentio in Fordere Smyrn&orum
Magntorum Marm. Oxon. p. 14. /0?\#% T Bun / /Jsv , &rum Senatus Populique Cuilos ,fcilicet quorum
diver Scriba, unus Cuo Immo diferimen illud clare innuit alia ifcriptio Smyrnaorum , in
iifde Marmoribus Oxonienbuspag. . obvia,
aa*y>i VmpUov 2/xfpvoTo J.v/utt\to^tt<PfU , hoc
e3 eodem erudito ediiore interprete , Johannes

toS
SPECIMEN
Rufini filius , Senatus Scriba. Vtautem priorcm
banc mfcriptionem , in qua Scriba: Senatus &
Scribe Populi , ut modo monui , mentio , Smyrn&is iddem adfcribam ,ttm hoctadet , tumprater
alia gnata ibidem primo loco Stephanophori
dignitas , qua tantiapud Smyrneos habita, ut ab
ta , tanquam precipua , tee Philorato , annos
urbis iidem gnarent, )uamquam eo nomine
& ad Magneos ad M&andrum , ProconfiuUris
itidem fix ac ejufdem trailus urbem , haud
incommode etiam referas , apud quos fumma
quoqtte Stephanophori dignilas s ut prter au
ctoris , nummis infuper , quorum unum edidit Trianus , dias. Ft mittam comthemoratum
paulo ante Smymttorum Magneorumftsdus ,
cut pr.efixum Stephanophori nomen , quod.
que ad Magneos Seldenus , ego ad Smyr*
naos verius referendum putcm. Verum , ut adnummum Nyfeorum , de quo hie agimus , re
deam , hand taen intra , ne quid difiimulem,
unius A Proconfularis fines refirila omnis in
antiquis nummis mentio id genus Scribarum ,
de quibtts alioquin , ceu venus de Principum &
Magnaiitm Scribis , qui %>ulgb Romanis ab Epio
lis & Libellis di cri , obrvat in Eumene Nepos,
quod multo apud Gradeos honorificentius eft,
quam apud Romanos. Nummum cene Mediceum philippi Impcratoris timporibus cufium
njidere olim lieuit, Mefiais cuiufdam Marcianapolitar/ Scrib* nomine fignatum ,nempe

REI NUMM. ANTIQUE, f<tf

. . MAPKIANOnOAEITlN, Sub Scriba T. MeTala Mar.
cianopolitarunv auiem Matcianopolis urbs
Mcefi& , aut dein fecundm veterem notitiam , JEmmonty baud minus Plotinopolis illa nempe
Trajani forore , conjuge , ut notum ditta:
atraque autem Trajani avo , in veteribus farum nun mis haud infrequens. Alteru verb
argumentum , quo hunc Valeriani nummum cum
mentione hujus Feii in memoriam nuptiarum \
Plutonis ac Proferpim , Nyft , qu& in Caria , om
nino adjudicandum putem, inde continuo eruitur , quod Plutoni facer tet illt traclus , in quo
Plutonium > ceu Plutonis lucus ac templum,
" Charonium antrum , curationes morhorum
mirabiles , atque inde annua Feivitas feu Pa^
negyris magno hominum concurftt celebrata. id
cert de hac Nyfa , ceu pago eidem vicino diferte tradentem videas Strabonem lib. 14. Ev j
Kun T1N NT2AI1N *?w * .tv
7iio A/pe.KP > * V w N I O N 'ppv
aAoo mXbTit , >(f vv
nAOTTN0 2 w j {verms )
/Hpv tT . Ay>voi pS Ai ^ 2>i voat<hit
drc. In via interTralles Se Nyfam,pagus eft
Nysaeorm haud procul urbe , nomine
Acharaca , in eo plvtonivm eft, lucum ha~
bens pretiofum,& tcmplum Plutonis a
,
)

ii
SPECIMEN
Junons ( ceu juxta emendaonem noram, de
qua paulo infra , prqserpinae) &c Charoronium antrum fuperne loco immincns,adjnirabile. Aiunt morbis gravatos See. Poli
quas mirahiles curationes commemoratas addit
pr*cUrus Auffof, *>. *j op ff A%tp>to;
ciwnhif) jytTsro , Quotannis feftivitas conventu hominum aguur Acharacis, quoi pa
go Uli Nyfeorum , ut modo vidimus , nomen ;
ubi , commemorato pris epheborum gymnao prodeuntium certamine , addit infuper Ny>
fa verfus meridiem locum ejfe, qui A&uw feu
praium dicitut , in quem folemnibus conventibus N y s a E i Sc vicini circum exeunt , nec
procul inde foramen quoddam efe iifdem
Diis ( Plutoni puta & Proferpim ) facrum ,
quod ufque ad Acharaca ( de quo paulo an
te ) dicitur pertinere. Graca compendii causa
omitto. Inde vero liquido jam, ut opinor,
adfequeris , cur hac 01, ceu Fefti in memoriam Nuptiarum Plittonis & Pror.
pin* Siculisprimm infituta folemnitas, NyJais hie fuerit quoque celebrala ; eademque infigni hoc Valertant nummo poeris tradita. Immo jam hxc notaveram , quum oceurrit mihi
valde , ut ipfi agnofies , opportune alius qui
dam ngularis & quantivis precii horum Nyfiorum nummus , quem in piaclara coeione ceu
veris penu tua nummaa vidiffe haud ita pridem memineram, in quo hinc Fauin* junio

REI NUMM. ANTIQUE, ni

ris effigiem, illinc, in avera parte, Prorpin*
raptur/t , ve eadtm 1 PlutonisaC Prorp'mt ,fl>eftcs luculenter expr<Jfat cum
infiriptione mili N T 2 A N Ny ia:orum.
Jj)H cert nummus , & prirent illum , de quo
hic ferma , Valertant nun mum ingnittr illutrat , & vicifiim ex eodem nummo , ac commemoratis p.tullo ante Strabonis graviimi ancio
ns locis , lucem quandam ngularem mutuatkr.
Vnde nee dubium cuipiam , ut opinor , videbitur^cur in eodem Strabone ritemvc t^Komf,
Plutonis & Proferpina; , non Uteirmvc j
* , Plutonis Sc Junonis, q/at nihil ad hoc
Plutonium, aut inde edebrata &oy/uta, legenum paullo monuerim j immo nihil illa
emendatione , ta luculentis infuper veterum
nummorum monumentis comprobata , ctrtius.
Vnttm jam fupere difquirendum , quod luce
aliqua indigum etiam putas, cur ntmpe h&c Pro*
firpindt ac Plutonis olemnia , non 0MIA folum,fed OIKOTMENIKA proc
rea in hoc Nycorum nummo vocentur. lllud equidem continuo inde eruas , e vece denotara
non privatum adeo Nyfiorum , quam Commune
quoddam aliarum quoque Gentium , immo Wq
Orbe aut hominum undique eo con'tentium
ccetu , celebratum Feum. At iendum puterea,
quod vulgo minus no;um , hanc I T EN I vocem , haudmel admiles publicorum Certaminum ac Feoru celebritates

h
SPECIMEN
tranatam, immo id infuper aliis infignium mm*
worum monumentis comprobari. Fnum viderai
jam olim Trianus fub eodem Valeriano cufitm,
in quo tres Vrna occurrunt,& mentioft Cer
tain inis Sacriapitolini oecvmenici Ifelaftici, cum hac inferiptione , cert, sacl
cap. EC. is. h el. Sed faHitut idem Triantu , qui haud alibi in antiqu nummis obfervari hanc vocem Oikou/uS^jikcu eredidit , ne
gue ea ni infra Confiantini avum , eque notione, qua Concili , vulgo Generalibus , tribuitur , ufmpatam. Ea enim prater hunc iffurn
Nyfaorum nummum , Valeriani 4vo itidem percuffum , antiquiores alii proferant nummi ; trade
receptdm pridem ejufdem voe 'movjuS/jDto uJm , Ludifque auf Feis folemnibus trtbutum
haudfemel , facile quidem afequer. Index luCulentus hujus rei nu Regi hujus Gaza
Tarfenbus in Commodi honorem cufut, cum in
feriptione , Coronam ambiente , ut hoc iptm ad
certamen aliquodcrum continuo referendum videas , El OC OIKOTMENIKOC
TAPCOT 1 NEKOPlN. Comodianus oecvmenicvs
Tarfi Metropoleos Bis Neocororum. Agnofris nempe Commodiani Occumenici titulognari ibidem , intelligi Agonem quendam,
cea Certamen aliquod publicum , in Commodi
honorem in hac CiIici Metropoli celebratum,
indeqite revetitum quoque illud Neocororum
Tarfenum

REI NUMM. ANTIQUE,

Tarenum elogium. Haud aliter n ac tu
quodam ingm Nicdtenum nummo, Vtnam vir
deas cum elogio , I N I KAI . N,
teuCertamina Commodiana Nicieenfium ,, in
dio IEPOC AT1N NIK A I E1N, Sacrum
Certamen Nicseenfium ; aui vero in quibufdam prclaris , ut itidem noi , Tarnum .
mis tTemplum cum eadem voce ,
veI forte EI A, aut quandoque .
diffum de ips Ta r fe nil bu s Neocos, . 1 NEHKOPiN , Tarfi Metropoleos Bis Neocororum Commodianorum. Imo diffus hie Agon Tarfenum , M O E I I M N I , eadem
tione, qua rurfus in preclaro num o ranqnilltnx
Gordiani conjugis , in urbe Sida Pamphyli& Me
tropoli percufjb cernitur depius Apollo cum Lauro
& Ctthara , ante Menfa cum Vma & Palma, ludorum idgenus lemnibus3 & cum addita itfftriptione, OIKOTME N I CIAHTfN,
Oecumenicus Sidetum; ceu jam illud Oikovju&fjiKob' nomen , ad ipfum Apollinem , cut Agon tile facers ceu vero ad Agonem ita diffum,
more , ut videmus , haud infilito , referas. Vt
mittam hic alium Niuenfium nummttm, de quo
jam ego alibi , & tu paullo ante in tuo Spccimine , ubi in corona laurea expreum legitur Gr&cis
verbis , Imperante Commodo Orbem Felici
ter Agere, unde rurs modo dt ffa ComH

ti'4
SPECIMEN
modiani Oecumenici injcriptio, haud obfcuram videtur lucem fcenerari. Nec prxtereundi
etiam hoc loco duo Sidonioutm numr/.i tibi hand
ignoti cum Elagabali effigie , in aver/a autem
parte , cum variis ludorum fymbolis , Corona , aut
Mensy Vrnis , P'almts , ac in utroque cum inriptione Agonis cujufdam Oecumenici ,
i s el. OECVM. Ifelaftici Oecumenici;
ne de aliis in iifdem nummis contentis jam non
agam , de qui bus quandoque alibi 3 ubi nummos
ipfis contlendi[facultas dabitur. Immo hanc ipJam voeem OiuovjUfyjixou , quod vel fuperiora
abunde arguunt , recepto ufu de facris id genus
Certaminibus jam dim diciam , vel ex iifdem
Sibyllirs verbus colligas , quos jam viderate
erudite adfert ad fupegorem Valeriani nummum Trianus. In iis enim , cut in commemoratis Sidoniorum aut Valeriani etiam num
mis , occurrit tl<7i?\it&Ko oixovfA[jiKff ,
Agon Ifelafticus Oecumenicus , de Chri
nempe Athlets tr factis eorum Certaminibus,
mamfea ad Gentilium Agones ita frequenter
nuncupatos adluone. Nique pigebit hos ipfis
verfus , Ittculentos hujus ret tees , hue adferre,
; $ Aycv eiObPyitxo tai
E'
pdviov OIKOTMENIKOS Ai -n 7ruoit,
Earfr' tv)b&>7ibioiv i'yav ko dduvaaa.
Magnum enim Certamen Ifelafticum
In Ui-bem Coeleem , oecumenicus
vero omnibus .

REI NUMM. ANTIQUE,

Erit hominibus , habens decus immortalitatis.
In quibus poremis verbis mul vides , quid in
fluat vox illa Oixov/u&tjtKo , Certaminibus id
genus acris tributa. i)nde abunde^ ut opinor, ad~
Jequeris , cur & eadem hic de Felio Plutonio aut
Proferpin* , Nyfeis , more , ut agncfcis , b ud
infolito , dicatur, Cui rei illurand* haud pa
rut etiam confer adlatus paulo ante Slrabonis
locus , ubi publico & frequenti hominum undiqut to conuentium ccetu , folemne illud in Nyftolum Pago celebratu docet ftnrabilibufque curationibus ngulare quoddam feivitati Uli
loco decus partum. Atque ita plana tibi jam fac
ta , ut opinor , qua leguntur in hoc ingni Nyfxoru nummo 0ECPTA.TV1IA OIKOTMEN1 A. Mitto enim hic , quo alioquin de hac
voce Olxoiii/jixoi Conantim evo ,non Conciliis folum Vniverfalibus, juxta Trianum , fed
fummis Rom. utriufqttc , Vernis nenpe acNovdtt
Antiibus , tnbuta , natijquf inde acetrims con
tentiontbus liquet. eque enim hoc hujus loci.
Omnes nummos, de quibus in hifee Epiftolis mentio fit, reperiet eruditus Lebor in
opere noftrocum aliis ejufdem generis quamplurimis. Singularis cil primus decima: quar
tz tabella: nummus , quem Dn. Medham
Nobilis Anghis cum aliis ratioribus in Pa
ladina fibi comparavit. Quintum ejufdem
H ij

ii
SPECIMEN
AXT. . ft. AK. OTAAEPIANOC . Caput Vlctiani.
; 01 OIKOTmENIKA NSAEnN. 1 .
M. A.rv.AA.ih.iiOr,Theogamia OecumenicA Njf*orttw ecu NjenHm,fttb Scriba M> Amelio Laano. Urna. Pariis apud Dn. Medham Nob. Angl.
AYT.K.M. aYP. . Caput Commodi.
TACO . Aie ., iioc OlKOMENiKoc Tarfi Attrofoleos bis
jSleocorornm CommoiAnpu u. Corona.
Pariis in Thefauro Regio.
. K.M. at. . antnin. Caput Commodi.
IEPOC ATN NIKaien. Sacrum Certamen Ni'
c&enfiMm.Qenmnis figura ftans, palmam geftat.
Ibidem.
AYcteina act Hv Fauftint Angu* caput.
.ntzaen. Pluto Proferpinam rapiens.
. 1. TAAAlHNOC. pianoc CEBBB. Tria capita Valeriani Impcratoris & filiorum Gallieni & Valeriani.
-MEriCTN APICTN. NIKAIEfN. MAXMOrum Optimorum , feil. Principum , Nicaenfinm.
Tres urna:. Pariis apud Rev. Dn. Dron.
sEVERVs pivs AVG. Caput Severi.
< cos. in. LVDos saecviotj FEC*f. Bacchus
& Hercules ftantes. Ex auro in Thefauro Re
gio, & aere in Gaza Serctiilf. Ducis Vernolii.

HADRiANYS AVGvsTVs pp. Caput Hadriani.

AELIANA PINCENSIA. In .
Pariis
apud R. P. du Molinst,

REI NUMM. ANTIQUE u7

tabella: nummum reperi apud Rev. Dn.
Francifcum Dron S. Thoma: de 'Lupara
Canonicum, qui eum mihi humaniflm communicavit , cum aliis nummis quamplurimis Sc rariTimis. Rat i font nummi qui duo
capita Imperatorum exhibent, rariores ve
ro qui tria. Capita cernuntur Valeriani Imperatoris Sc Gallieni ac Valeriani filiorum : tres
urna:, qua: ab averfa parte fpeftantur , ludos
Sc certamina denotant in Optimorum Sc Maximotum Principum honorem e<ta: jres funt,
quot nempe Principes honorandi^ & docet
nos infuper nummus ra.riffimus Vakrianum
juniorem vvente adhuc patre Auguftum,
diftum fuiTe , quod~ apiid Hiftoricos fatis
obfcurum eft: titulus* enim . cum
tribus literis ^. ! hanc appellationem orrmirfbs tribus tribuendam efle,
Alium Valeriani nummum Nica:enfibus
percuTum delineavi ex Thefauro Regio ,
qui mul'verem fedentem exhibet , tres urnas
geftantem , eorundem ludorum indicium.
j. De Ludorum Sa:cularium origine Sc mo
do fuse agit Zozimus , hofce Severus cum
filiis Antonino & Geta reftituit, Sc exhibiti fuerunt ex SC. Fabio Chilone &z Annio Libone Co ss. anno Urbis 9^6. & re
pararse Salutis humana: 205. Severi Confulatu tertio, & cum inchoaret Tribuniciam Poteftatem duodeeimam : & anno ducenteiiH j

ZIg
S P E G I M E N
ido vicefmo poft exhibitos ab Augufto
Zozimus refert x. annos pra:teriiffe Do
mitian! Sa:cularibus ad ho Ice Severi ; fed
ex vi. pmerlapf funt, & re& numerar.
Cenforinus annos cxv. ntegros.
In nummo Bacchus & Hercules cernuntur : fuetunt enim Severi Dii Aufpices , ut
nummi teflantur : hinc etiam in Caracallae
& Getc nummis du patrii vocantur. Fa
cti. m id crediderim in memoriam & hono
rem Commodi , qui Liberum Patrem maxim coluit, & ipfe Hercules videri voluit. Se
verus ver DivrMARO pu filium fc
pradicabat, & Commcdi fratrem, ut plurimi
nummi cum eademjj&riptione demonftrant.
8. AE liana
pinScensia, certamina
funt & ludi in honowem Hadriani editi Pinci in Mfia , cm eam Provinciam luftraret Hadrianus, quod alii ejufdem Principis
nummi teftantur infcripti adventvi avc.
moesiae. Ejus autem oppidi mentio non
feme] in Noritia Imperii. Cuneus Equitum
excubabat Pinco , quo UikIwool Piceaos Ptolenmis vocat. Sic nu m mu m expli
cit Rev. P. Harduinus Soc. Jefu alias jam
laudatus , fatis unquam pro fua fingulari iolerti S humanitre laudandus.
de nummis Impp. ono.

REI NMM. ANTIQUE. ij

Abfolutis nummis Imperatorum Roma,
norum, Deo favente ftatim fequentur Nummi Gr i, qui nullam Impp. Romanorum habent effigiem, nullumque illorum nomen , & quorum maxima pars anre fundatum Ca:farum Imperium percuTaeft. Egregiam circa hoice nummos operam janvpra:ftitit Hubertus Goltzius, qui Grjecia: univerfa: & Magna:, Sicilia: & Infularum num
mos fingulari induftri & arte aui incidit :
quantam autem partem nummorum ille omiferit , conjiciat Le&or ex Sicilia: num
mis Paruta: , nam reliqua non minori nu
mero augeri poflunt. Triplo Goltzianis num
mis majorem numerum jam delineavi , quam
colleftionem fi ederem , eruditi Le&oris ilia
oculos blandis morari & fuaviter oblecbri
polTet: quia ver mihi bmrciens tempns fupereft.&dumlmperatorum nummis vulgandisincumbo, undequaquam Grscos nummos colligam , ut editio illorum pra:ftantiTima fiat.
Dividuntur in nummos
t0

Regum

Urbium.

Regum nummi commodo difponi poffunt ordine , & quidem fecundm Regna 8C
uccefiones. Qnis non amet tot Regum C
Reginarum facies imaginefque ad vivum exprelTas intuei;i, pra:cipuorum Principum, qui
Macedonian Syria;, ^Egypto, Sicilian Pon
H inj

SPECIMEN
to, Bithynia:, Mauretania;, Cappadocia: , aliifque regnis pra:fuere? Multa in hiice numtnis occurrunt annotationc digniTima, mul
ta quoquead hiftoriam & chronologiam illuftrandam neceflaria, cujus rei luculentum jam
edidit Specimen 111. Spanhemius in fa:pius
laudato opere de Ufu Sc Pra:ftantia Numifinatum. Omnibus en'im ad Regum illorum
hiftoriam , per nummos diligentis inveftigandam, viam monftravit, ut cuilibet videre licet.
Quanta autem in hifce nummis lateat u*
tilitas, conjiciat Leftor ex Hiftoria Regum
Syria;, quam nupcr Cl, Vaillant per nummos
legantiffim reftituit : quantum non inde
chronologic lumen , Hiftoria; & ejus fciiptorum illuftratio .' plurima hadtenus ignota de
tefta, & alia oblivioni ereptaj Omnia Regna,
fi tam felici modo nummorum beneficio aggrediantur Virido&i, nummorum ftudium
cenforibus in pofterum carebit.
Ad Uibium nummos quod fpecbt, ordine alphabctico jilos difponere fuadet majus
Leftoiis commodum , quam Ii cum Goltzio
uterer ordine geographico. Miranda funt in
hifce nummis: vatietas urbium ; typorum
elegantia; Magiftratuum tituli &c appellationes; Deorum , Heroum , Gonditorum , aliorumque Illuftrium imagines ;& alia ad Geographhm , Chrorjologiam Sc Hiftoriam -utiliffima.

REI STUMM. ANTIQUE, u

, Nummis adjungam breviffimas explica-;
tiones, & emcndatam tabulam geographicam , deferiptiones Urbium , Se Indices neceTarios.
-t
Oportuict quidem hc exhibere rariora
qua:dam capita Regum, & Angulares aliquot,
nummos i fed quia fequens tabula jam cri
incifa ad manus erat , eam fubjicio , quia
nummos continet raritate praiftantes, Parthicum infuper Sc Arabicum, qui Speciminis
loco infervire poflunt.
TABULA

DECIMOQUINTA.

PRimus tabella: nummus Cyzicum Eufori filium , Se Infula: Propontidis Regem exhibet. Hie Argonautas hofpitio berall
cum excepiflet,il ab eo difcefl totum diem
cum navigaflTent , noburn tempeftate ort
ad eandem Infulam ignari delati funt.Quos
Cyzicus hoftes Pelafgicos eFe arbitratus,cum
iis noftu in littore arma contulit, fed Ja
lone interfeftus occubuif. : poftero die ciim.
prope littus appropinqflTet Jafon , Sc vidiffet feRegem interfecifle, fepultura: eum tradidit , atque filiis regnum.
Ab avers parte Mercurius cernitur , vel
idem Cyzicus, fub ejus figura, cum hac epi
graphe T Z I H N N NEKOPfN,
Cyziccnorum Neocoromm% Nummus extat in

ni
SPECIMEN
ditiffimo Thefauro, quem ex omni metal
lo & magnitudine collegit SereniT. Vernolii Dux.
Secundus tabella: nummus fingularis eft
raritatis , quem _C1. Vaillant Roma: reperit,
& Thefauro Regio poftea addidit : Jubam
juniorem, Juba: Carfare debellati filium,
repra:fentat, quem adhuc puerum Ro
main triumpho duxit. Fortunatam ejus pra:dicat captivitatem Plutarchus , quia ex barbarisNumidis inter eruditiffimos Hiftoricos
recenfetur. De hoc Tacitus Ann. 1. 4. Mauros
lua aeeeperat , donum Populi Romani. In
uxorem duxit Cleopatram , M. ntonii ex
Cleopatra ^gypti Regina filiam , cujus effigiem avera nummi pars oftendit : credo
legendum efle $ AT PA 21122A, quia literarujn vefti^ia fuperfunt , fed
ex hoc nummo minus integio nihil concludendum.' Pra:ftantiflimum poffidet Gaza Re
gia nummum af^enteum maximi moduli, in
quo Cleopatra mater, 0 A NE1TEPA vocatur, Dca recentior. Luna nempe , quemadmodum poftea Cleopatra ejus filia & Juba:
uxor , vocata fuit : hinc Suetonius de Caligu
la: Rtolom&um Regis 1 jlium confobrinum
ffium erat enim & is M. Antonii ex Selena
Jlia mpos ) & inprimis ipfum Macronem &c.
Tertius tabella: nummus mole 5c elegantipi sitantiffimus aiervatur in Gaza Illuftrif

REI 1. ANTIQUE. ixf

fimi Achillis Harlan : auguftos Arfacidarum ttulos continet : BA2IAE2 BA.
2IAN, 2,,
, 1 , 102,
id eft , Regis Regum Arfacis, Btnefici , Iui , //luris , Gracorum amici vel ftudio. Regis Regum appellatio Perils ad Parthorum Reges
tranflata fuit : Evercetis &Epiphanis
cognomina Arfacida: , ut videtur, Lagidis tc
Seleucidismutuati funt. Philellekis vero
titulum ideo ufurpfle credendum ad demerendos fibi Gra:cos Afiaticos Syria: ,Meiopotamia? ac reliques illius tra&us Parthici viciniores , qui Graecorum Coloniis Sc lingua paffim florebant. Plura vide apud Ez. Spanhem.
DiT. pag. 4Z4. &.feqq. & apud Triftanum in.
Severo. Quam pro rima alios delineavi nummos Parthicos, cum &! abfque inferiptionibus , quos in majori opere noflro viderc
bit.
Quartus nummus Arabicus eft, S acerrimt
Chnftianorum hoftis Salaho'ddini effigiem
xhibet,ut & alteram Almalec Alfaleh Ifmaelis, filii Nuroddini &c undecim annorum pueri,
cui obfequium pra:ftiterunt homines in Sy
ria, & Salaho'ddinus jEgyptum tenens , ubi
& pro eo in fuggeftis oratum , & nomine ejus
cufamoneta, ut refert Pocokus. Salaho'ddi
nus A. C. 1177. Hierofolymam cepit, & tant
Omftanos aFccic clade , ut 11S8. contra

4
S I M E N
cum ex decreto Goncilii Pariiens decimap
Saladina: inftituta: & omnium omnibus bo
nis impofita: fuerint.
Nummum hune- cum aliis quamplurimis
ejufdem generis mihi interprettus eft Dn.
Johannes Damafcenus: litera: parte capitum
non diftincbe funt, ille tamen legit, lofeph
filius /o,quod nomen erat Salaho'ddini , 8C
ab altera parte Rex Impentor Princeps fi~
deHum. .1 .
, i :
Ad fexaginta ufque nummos Arbicos reperi in ditiffimo Thefauro a:dium Diva: Genovefa:.quos ex auern laude digni PeirefKii colletione comparavit Rev. P. Claudius
du Mol'tnt , Canonicus Regularis , Vir hu
manitre & doftrina clariflm^s, cui non fufjficiebat aliquot millium nummorum rariffimorum , omnem delineandi libertatem mihi
concedere, & inftrudiffima: Gaza: infignem
antiquitatis
upelledilem communicare ,
fed majore ufus benevolenti , aditum infuper paravitad ingentes ThcfaurosPrimatum
quorundam, pro quibus beneficiis publicas
gratias agere volui , debuique.
TAB U LA

DEC I M A-S E XTA,

PRimus tabella; nummus KTI2THN

, ConditorensTomum, exhiber. Tomi
Plinio inter puJcheinmas urbes recenfentur,

REI NUMM.- ANTIQUE,

&in plurimis Imperatorum nummis Metro
polis Ponti vocantur. Stephanus hanc urbera
Milefiorum coloniam fait: nonnulli Tomiti
Mefagetarum Regina nuncupatam volunt:
alii
S 'fcjuti' , diTeftione vel dilacerationc Abfyrti , de quo canit Ovidius :
Inde Tomtu loctts e ifttu , quia fertur in
illo ,
Membr firor futrs Cnfecuiffe fui.
Sed nummis debemus Conditoris nomen,
quo fuum urbs ipfa accepit. Ovidii exilio
fuit nobilitata, quo eum offeni cmpulit ira
Dei. Alium nummum delineatum habeo ex
Gaza Em. Card. Maximi , qui ab avera par
te habet caput Herculis , cujus mentio
fit apud Fulvium Urfinum in Imaginibus.
Sequitur nummus Mytilinorum , tempo
re Valeriani Imperatoris , ut videtur, percuffus, quia in ejus nummis mentio fit Valerii
Ariftomachi Pra:toris Mytilina:orum , cujus
nomen etiam extat in alio nummo elegantiffimo maximi moduli, 8c Gaza: Regia: cum
eodem Jovis Ammonis capite.
De Jove Ammone plurima apud Q.. Curtium , Diodorum Siculum 8c Arrianum , qui
Alexandri M. de Ammone hiftoriam copio
se executi funt, unde etiam cornua arietina
capiti ejus in nummis admota cernuntur , 8c
ilium imitati funt uccefores.
Plinius ab arena , qu a/ufio yocatur ,

M
SPECIMEN
di&um vult, qud in Libycis arenis fuerc.
Egyptios Jovem Afificvw vocare docent
Herodotus in Euterpe, & P lutarchus in lde.
Ingeniose eruditiflmus Bochartus ad Cham
feu Ham filiorum No natu minimum re
fer , qui in fteriles Africa: arenas ablega
tus , ibi per multa fzcula ub nomine Jovis
Ham feu Hammonis cultus ft. Univerfa
olim Africa ab Ammone Ammonia vocabatur,&prifcis incolis dicebatur Chamia vel
Chemia 5 id eft terra Cham , quod nomen
Cophtita: in hune ufquediem pertinaciflm
retinent , nam tefte Kirhero yEgyptum
Chemi vocant.
Simulachrum Jovis cum capite arietino
pofutfle Liberum Patrem , refert Mela , ciim
per Libyam exercitum duceret. Aliam rationem tradit Herodotus, & Paufanias templum
Ammonis vocatum fuiffe ait paftore qui id
condiditj qua: omnia in hoc opufculo recenfere nimis longum foret.
Tertius nummus aflervatur in Collegio
Ludovici Magni , cui fimilem reperi apud
Virum doftiffimum Carolum Ca:farem Baudelct Parlamenti Advocatum , qui magnum
nummorum poffidet thefaurum , majori ve
ro inftru&us eft illorum intelligent! , eruditione ,atque librorum notiti.
Senatus eodem modo in hoc nummo Hierapolitanoruro effingitur, qualem refert Dio,

REI NUMM. ANTlQjm

cujus locum integrum ex lib. 68. tiadam
Tpcuauia j lvap ytypv < , 'z&ph vmp^fartf feiern
, iJbxj ttvcffict ^crjtkov
j ivTi
<tfomvp<ppa Tt 3 ^ ^ A N 1 eA/ejuivov oa mu vJj\ 7 TEPOT2IAN .
l eft ,Trajano autem pris ,qum Imperium dififcerttur , v'tfm e in fimnis , virum jam
grandem natu , tunica toga que pretexta ,& co
rona infuper ornatum , quail s pingitur s ENATvs. Tipav fenex, hinc 21
Senatus vel Seniorum conventus. Apud Laceda:monios Curia vocabatur Ti&votat ow
teviexov : & rarum eft in nummis POT2IA2 nomen , frequens ver 2TNK HT T. Quamplurimi enim diverfarum
urbium occurrunt nummi infcripti: IEPA
2TNKAHT02, Sactr Senatus : alii EON
2TNKAHTON, Deum Senatum : alii
, & IEPA BOTA H, ut jam diximus.
Ultimus hujus tabella: nummus Se rariflmus fingularem irtfcriptionem continet,qu
mentio fit Ludorum Pythiorum in hono
rem Latona: faftorum. HMOC, Populus , Si
ab avers parte , 1 A 1 TPInOAEITN, Latonia Pythia Tripolitanorum.
Hoc nummo illuilratur alius, quem Cl. Tri
ftanus in Nerone vulgavit, Sc in quo AHT1
TPiOAEITnN, Laiona Tripolitanorum fedenscernitur. Dubitat ill ad quam Tripolim

H
SPECIMEN
nummus fit referendus..ex iis ver qua: idem
eruditus Triftanus de partus doloribus Latol\a: ex Antonino Lif^ic Quinto Smyrn&o refert, conjicio nummm^ercuTum fuiffc in
ea Tripoli , qua: ad Miandrum fita fuit , Sc
quo pertinet Etrufcilla: nummus infcriptus,
MAIANAPOC TPiOAElT)N : quia,
ut jam fupr monuimus, Latonam inOrtygia
feu Cenchrio fluvio , Meandro vicino, poft
partum fe abluiTc fabulati funt.
de nummis Guets Regum & Vrbium.
Consulares ( quamvis impropri ) vocantur illi nummi, qui nomina familiarum
Romanarum continent . de his divinum , ut
Scaliger nominat , edidit librum Virrutis Ro
mana: Vir Fulvius Urfinus, quem Cl. Carolus Patinus fliciter auxit ; utrumque
ego tenia parte nummorum augebo.
Optim hi nummi apud Urfinum fecundim Familias diftribuuritur , fervato ordine .
alphabetic, & addit magnitudinis nummi ,
metallique nota: cujus ordinis immutandi
nullam plan video necefluatem , nifi quod
Familia: nova: iuo loco inferenda:, Sc nummi,
qui defunt , unicuique Familia: addendi
erunt : explicado erit brcvior, relifcis om
nibus, qua: ad nummos non pertinent : plurima: vero adjicienda: funt ad bofce num
mos illuftrandos obfeivationes & correcxiones

REI NUMM. ANTIQJJ^.

nes neceTaria:. Singulos diligenter nfpexi Sc
recognovi, ut exa& &r emendatius dclineati
in lucem prodire poffint : quinque nummos
fpeciminis loco fubjicio.
TABU LA

DECI M A- S E PTI MA.

PRimus tabella: nummus Ca:hiea: Augufta: in Hifpania Sexto JEbutio Se L.

Lucreto Duumviris , Sc Tiberio imperante
percuTus, ad duas Familias pertinet: nummum delineavi Parifiis in a:dibus D. Maglorii, ex ditiffimo Thefauro Clariffimi Viri Dn.
Quefnel, ubi ad fexaginra ufque nummos
Confulares reperi, qui in Patiniano opere
defunt , aliofque nummos rariflmos Grecos
& Latinos, ex omni metallo Sc magnitudine : diverfas enm elegantiffimas feries nummorum poffidet Vir humaniffimus.
Secundus nummus Gentis Cornelia: Goltzio in Faftis vulgatus docet non omnes ejus
nummos,quos Cl.Patinus omiit, efe fitirios:
hic enim indubise eft antiquitatis apud eundem Dn. Quefnel : ba:reo interim , an omnes
illi nummi Goltziani qui in cimeliarchiis reperiuntur , operinoftro int inferendi, Se tutifmum credo , illos vel omittere 5 vel fie adjungere, ut genuinis Se certis nummis feparati reperiantur.
Tertius tabella: nummus rudioris eft opcI

*3o
SPECIMEN
ris,&: nomen refert j?. qvinctilii vari,
qui Augufti in Germaniam Legatus , nimis
fecurus magna &: Romanis pene exitiabili
clade affe&us fuit, tribus Legionibus, cum
Duce , Legatifque, &. auxiliis omnibus ca:s,
ut fatetur Suetonius. Caput yero quod in
nummo cernitur, neutiquam Augufti dicipoteft , nec audeo affirmare , illud eTe ipfius
Vari; infi enim Majeftatem Augufti aut
morem ferme Roma: receptum viderur, ut
viventis Vari in clientela Augufti effigies
in antica parte fit , ipfius vero Augufti
in avers fignata. Obvtum eft pra:terea in
nummis Confularibus , capita viderc diverfa ab adferiptis Magiftratuum , qui nummos
cudi currunt, nominibus.
Ab avers parte tria funt capita , qua: dubiurn movent: deCaii & Lucii Csfarum in
terpreter , tertium vero Agrippa: erit , vel
etiam Divi Julii; quod ft verum fit, ab al
tera parte caput erit Augufti : Judicium fit
penes peritiores i capita omni, qua fieri potuit diligentia delineata fpeebntur , Be nummum hunc , cum fequente , e de causa, propono, ut ex nummo integriore i talis in ga
za aliqu reperiatur, de re veritate certior
ere poffim.
Quartus pra:ftantilTimus eft, apud fa:pius
laudatum Dn. Quefnel , NIKOMH^w 1
ANQTATOT 0, apud Nicomdienfcs,

REI NUMM. ANTIQJCJvE. 131

fub Proconfule Thorio cuius. Latini hujus Fa
milia: nummi conftanter habent caput Junonis fofpita: , ceu Sifpvtse juxta nummos, ad indicandam Lanuvio originem : hinc colligo, idem eTe caput hujus quem "exhibco ,
nummi, ad quod nomen aliquod extat, cu
jus literas punftis expreffi , quo nempe
modo femper utar , cim litera: fugiunt :
plures in nummo unt litera:, quam in vo
ce OMONOIA, quam terminatio indica
re videtur, 8c docebit nummus integrior, i
comparare licet quale fit nomen.
Quintus denique in Familia Arria Cl.
Patino jam vulgatus ex integriore nummo,
quem apud Cl. Baudelotium reperi, reftituitur. Caput Augufti cernitur cum corona ra
diara, & ab averfa parte templumjline dubio
in honorem Dei Augufti , coKtntH l. fvrio
LAGO & L. ARRIO PEREGRINO T)HUn>viris extru&um. Similis nummus extat in Ga
za Regia, nifi quod pro capite Augufti exhibeat caput Tiberii.
de Nummis ConfuUiibus.
Supereft ut de ca:teris nummis qua:dam
dicamus.
Hebrjeorum nummos genuinos pauciflmos in Cimeliarchiis reperio.
P N i i plurimi occurrunt Carthaginenlibus percufl, quos etfi legere non valeam,
I i)


SPECIMEN
literas tarnen diligentiiTmdepicTias exhibeo,
ex quo Eruditi forlan aliquam capient utilitatem.
Parthici nummi inter Regum nummos ad majorem partem ponendi erunt, &C
plurimos delineavi cum typis fingularibus.
G all ci nummi ubique fer inter mni
mos Gothicos reperiuntur , quibus tarnen
feparari debent. Illuftriiimus Harla:us copiofiffimam nummorum Gallicorum pofldet
collcftionem , cu parem reliqua Gallia
vix congerere poffet,&omni laude dignum
eft Magnum hunc inter Primates Gallia:
Virum , patria monumenta rariffima Sc colligere 8c intelligere.
De nummis H i s v a n i i s videndus Antiquariorum lumen Antonius Auguftinus ,
qui fimilem fer nummum vulgavit , qualem
fequens tabella proponit.
Goth ic i nummi Gra:cis & Romanis
forfan non erunt adjungendi: merentur ta
rnen , ut acri incidantur : plurima continent
nomina bnrbara , qua: hiftoria: potentiffima:
gentis illuftranda: infervire poflunt.
Arbicos nummos omnes poft Mahometis tempora percuTos deprehendo; hujus
generis delineavi quamplurimos , qui maxi,
ma: erunt utilitatis ad Calipharum ScSaracenorum Imperii notitiam.
Multi denique aTervantur in Ciraeliarchiis

im.

,&
IS.
ira.
icn
co
det
Ifta
um
IX
o.

ffl
is
t
[

REI NUME ANTTQtLE. 133

nummi, qui nullas prorfus habent inlcriptiones, vel altem unam & alteram literam, ideoque ignotum, quo fint referendi hofee videbit eruditus Leftor magno numero in opere
noftro, addit conjeftur, quid de hoc vtl illo
Viri dottiffimi exiftimrint.
TAB U LA

D E IM A-VA.

PRimus ultima: hujus tabella: nummus

Offam Merciorum in Anglia potentiffiliium Regem repra:fentat , de quo plura dicenda, qum ut hc loci inferantur.
Secundus videtur in Nemaufenfi Colonia
percuflus , cui circumjcftus ager Volcarum
Arecomicorum appellatus olim, unde PtolemiEO
lib. . Nemaufm Colonia Volumm Arecomicorum
dicitur: Plinio lib. ^.Nemaufum Arecomicorum.
Nummus extat in Collegio Ludovici Magni.
Tertiusnummus Hifpanicuseft. Plin. lib. j.
Obulco quod Pontifccnfe appellator. OCd^xcot
Stephano, ObuAxav Ptolema:o. Hodie Por
cuna, oppidum baud ignobile Cordubam in
ter 8c Gienam. Sic R. P. Harduintts.
Quartus Uteris Punicis infcriptus , feliciore
opus habet interprete. Ex Gaza IlluftnT.
Harla:i, ut & primus & tertius.
Ha:ede nummis inftituti noftri omnibus,
qua: fi erudito Le&ori placere pofint , eo alacris opus aggrediar. Omnes interim ,
Iiij

$4
SPECIMEN
quotquotfunt virtutis ftudiofi, enix rogo,ut
me, ubi erravero, docere, 5c quai ad majorem
tanti operis perfe&ionem neceflariavidebuntur, indicare velint. Corrigant liber perniores, 8c emndent in comparandis fivedignofcendis nummis feliciores, modo id fiat amic
generos,&: proculabomni pruritu obtreftationis, invidia: aut acmulationis. Quoad me,
nulla cert laboro <t>i?&vrix, SC majus in me eft
difeendi ftudium, qumdocendi deiiderium.
Omnibus debitas tribuam laudes, prefertim illis , qui jam de nummis feripferunt ,
& cm diflentire oportet, omni id fiet modefti &c a:quitate, Se ubique mentio fiet amicorum, qui aliquid notatudignum communicaverint , nummorumque delineationes permiferint, ut Orbi Literato innotefeant, cujuflibet generola opera; collatio, S publica: utilitatis amor.
Objicere quis poffet me nimim glorian*
de omnibus in univerfa: Europa: gazis aTervatis, Sc quod majus, explicandis nummis.
Fateor nummorum ftudium efle infinitum, Sc
quotidie me nummos reperire , quos antea
videre non licuit : ut ergo, quantum fieri
poteft, promifla prjeftem , opere magno abfoluto , Aucbiarium in lucem dabo , de om
nibus quos poftea reperire potuero nummis ;
ita ut priori collelioni addi , & feorfim ab
"omnibus comparari queat, nec emptoribus

REI NUMM. ANTIQUl.'i^'

operis noftti , editionc aliqu fecunda &
au&iore imponatur : cmque ab alus nummi antiqui genuini in lucem edantur , feiat
Leftor eruditus me eodem Au&uario additurum effe, ut nulli nummi operi noftro de
fint , qui ad notitiam meam pervenire po.
terunt.
Ad alterum , poft magnum Scaligerum dico , in nummis Se infcriptionibus latere res
mximas , quas ignoramus , Sc fi ciremus ,
quanta non inde Se pulcherrima detegerentur.'
Et certfifolas nummorum figuras in lucem
ederem , addit brevifim expofitione juxta
Occonem , Uber tamen effet pra:ftantiflmus,
hocque iiadent amici quamplurimi.
Jubent quidam Viri Clariffimi laborem in
pluies dividere tomos* ita ut primus comi
near nummos xir. priorum Imperatorum
Julio Ca:fare ad Nervam ufque: fecundas
Nerva ad Pertinacem; tertius Pertinace
ad Gordianos: juanas ad Conftantinum M.
quintus ad finem nummorum Impp. Romanorum, nempe Heraclium : alii ver fuadent de hifee nummis duos faltem efficere
tomos , quos tamen tantum numerum num
morum continere pofle vix credo. Sextus to
mas dabit nummos omnium Regum, cum
iconibns elegantiffimis & effigiebus ^
delineatis. Septimus &t octavas nummos Gre
cos Sc Latinos urbium Europe, Afia: Se
I iiij

. . ff

xtf
SPECIMEN
Africa:: tanta enim horum nummorum mulMudo, ut unius tomi molem excedere videantur. Nonas exhibebit nummos Confula
res decimus tandem reliquos nummos Hebrsorum 5c Parthorum, Punicos, Gallicos,
Hi pnicos, Anglicos, aliofque ignotos, &c infcriprionibus deftitutos.
Pretiu.m operis erit modicum , habita ratione fumptuum,ut e facilis quilibet illud
ibi comparare pofit.
Operam dabo, ut intra quadriennium om
nia Tint abfoluta : valetudine , Deo fit laus,
fruor in florente a:tate profper; omnia infuper parata funt; adeft indefeffi laboris incrcdibi lis ardor, & editionem operis accelerabit amicorum auxilium.
Scalpturam quod attinet , 'fperet Leftor
nummos exattiffim delineatos, & elegantiores quam in hoc Specimine , quia in pofterum labori magis aifuetus, majora prsftabo,
& facile animadvertet artis delineatoria: peritus , pofteriorum tabellarum nummos prioribus felicis effea: incifos.
Fruatur interim benevolus Leftor hoc
Specimine, &cert fpe futuri operis, meque,
qui omnia vtilitati pvblicje confecrare
inffcitui , Se amare c juvare dignetur.

i^^Tj

ti