PLAN WSPPRACY

Z P OLONI I P OLAKAMI
ZA GRANIC
W

2013 R .

Warszawa 2012

PLAN WSPPRACY
Z POLONI I POLAKAMI ZA GRANIC
W 2013 R.
SPIS TRECI

1. Zaoenia Planu wsppracy z Poloni i Polakami za granic w 2013 roku

2. Zasady realizacji wsppracy z Poloni i Polakami za granic
3. Obszary wsppracy z Poloni i Polakami za granic
A. Edukacja Polonii i Polakw za granic, w tym ksztacenie modziey polonijnej w
Polsce
B. Mobilizacja do aktywnoci we wszelkich dziedzinach ycia w pastwach zamieszkania
dla promocji Polski i polskoci
C. Wspieranie rodowisk polskich; prawa mniejszoci polskich, Polonii i Polakw
za granic
D. Zaangaowanie Polonii i Polakw za granic we wspprac gospodarcz pastw
zamieszkania naszych rodakw z Polsk
E. Wspieranie powrotw Polakw do ojczyzny
F. Geograficzne obszary wsppracy
4. Podzia rodkw w ramach rezerwy celowej
5. Metody wdraania dziaa
6. Ewaluacja oraz dziaania informacyjno-administracyjne

1. Zaoenia Planu wsppracy z Poloni i Polakami za granic

w 2013 roku
Zapisane w niniejszym planie dziaania maj kreowa i odzwierciedla polityk
Pastwa Polskiego suc realizacji polskiej racji stanu. Gwnym zamierzeniem jest
wczanie w zasig podejmowanych dziaa tych wszystkich rodakw mieszkajcych (albo
zamieszkaych na stae lub czasowo) poza granicami Polski, ktrzy chcieliby swoimi
postawami i aktywnoci wspiera Polsk i Polakw w kraju. Naley przy tym pamita, e
najwaniejszym atutem rodakw za granic jest ich wiarygodno dla tych, wrd ktrych
zamieszkuj . adnych dziaa podejmowanych przez polskie wadze nie naley zatem
traktowa jako konkurencji wobec polityki integracji grup etnicznie mniejszociowych, to
znaczy polityki ktra ma si opiera na koncepcji integracji z poszanowaniem
zrnicowania.
Podstawowymi zaoeniami planu na 2013 r. s:
AKTYWNA POLITYKA Minister Spraw Zagranicznych okrela strategiczny cel polityki
pastwa w sferze wsppracy z Poloni i Polakami za granic, obszary aktywnoci,
priorytety, cele i zadania.
KOORDYNACJA DZIAA, WSPPRACA I SYNERGIA Minister Spraw Zagranicznych
w sferze wsppracy z Poloni i Polakami za granic koordynuje dziaania organw
rzdowych i zaprasza do wsppracy kompetentne podmioty nienalece do sfery
budetowej.
KONCENTRACJA RODKW przy liczbie polonijnych beneficjentw dziaa pastwa
ograniczonej wycznie wielkoci rodkw budetowych mogcych zapewni
skuteczno wsppracy, preferowane zadania nie mog by realizowane za
porednictwem setek podmiotw poredniczcych.
AUTONOMIA PODMIOTW REALIZUJCYCH podmioty nienalece do sfery
budetowej zaangaowane w realizacj zada pastwa w ramach wsppracy z
Poloni i Polakami za granic musz mie zagwarantowan autonomi dziaa
wykonawczych w ramach osigania celw pastwa nakrelonych w niniejszym Planie
przy bezwzgldnym poszanowaniu zasad wskazanych w pkt. 2. Planu.
EFEKTYWNA i KONSEKWENTNA KONTROLA autonomia podmiotw
zaangaowanych w realizacj Planu wsppracy z Poloni i Polakami za granic w
2013 r. zakada ich pen odpowiedzialno za podejmowane dziaania i
wydatkowanie rodkw finansowych zgodne z prawem i zasadami wskazanymi w pkt.
2. Niezwykle wanym etapem realizacji Planu bdzie rozliczanie wydatkowanych
rodkw, ktre bdzie weryfikowane zarwno w ramach wewntrznych kontroli
prowadzonych przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych, audyt zewntrzny, jak i
przez Najwysz Izb Kontroli.

2. Zasady realizacji Planu wsppracy z Poloni i Polakami za

granic
Nadrzdno interesu Pastwa Polskiego;
Wydatkowanie rodkw zgodnie z zaoeniami polityki pastwa w zakresie
wsppracy z Poloni i Polakami za granic i zaoeniami planw strategicznych
MSZ;
Poszanowanie podmiotowoci Polonii i Polakw za granic;
Poszanowanie lojalnoci obywatelskiej osb polskiego pochodzenia wobec pastw ich
zamieszkania;
Aktywizacja rodowisk polskich, wspieranie czynnego racjonalnego i zaangaowanego
korzystania z dostpnych rodkw finansowych;
Budowanie otwartych relacji Polonii ze spoecznoci kraju zamieszkiwania
z uwzgldnieniem lokalnych uwarunkowa spoecznych, kulturalnych i politycznych;
Dziaanie w ramach i na rzecz realizacji standardw midzynarodowych w sferze praw
mniejszoci narodowych i praw czowieka;
Maksymalizowanie efektw dziaa finansowanych ze rodkw publicznych przy
ograniczaniu kosztw podmiotw realizujcych te dziaania;
Racjonalne, rzetelne, zdyscyplinowane i maksymalnie skuteczne gospodarowanie
rodkami publicznymi;
Jawno i przejrzysto wydatkowania rodkw (poza elementami objtymi tajemnic
chronion ustawowo);
Bezstronno i obiektywizm w rozdziale rodkw, rwno szans wszystkich
podmiotw pragncych konstruktywnie dziaa na rzecz polskoci.

3. Obszary wsppracy z Poloni i Polakami za granic

Plan na 2013 r. ma wskazywa potrzeby Polski i sposoby ich jak najskuteczniejszego
zaspokajania we wsppracy z rodakami za granic, przy zaangaowaniu do tego rodkw
wypracowanych przez polskich podatnikw. Nie odnosi si on natomiast do autonomicznie
wytyczanych przez Poloni i Polakw ich celw dziaa, ani przeznaczenia funduszy, ktrymi
sami dysponuj.
Majc na uwadze wczeniejsze dowiadczenia, a zwaszcza realizacj Planu w 2012 r.
kolejny Plan wsppracy z Poloni i Polakami za granic na 2013 r. wyrnia pi obszarw
tematycznych, na ktrych maj koncentrowa si dziaania realizujcych go podmiotw:
A. Edukacja Polonii i Polakw za granic, w tym ksztacenie modziey polonijnej w Polsce;
B. Mobilizacja do aktywnoci we wszelkich dziedzinach ycia w pastwach zamieszkania
dla promocji Polski i polskoci;
C. Wspieranie rodowisk polskich; prawa mniejszoci polskich, Polonii i Polakw
4

za granic;
D. Zaangaowanie Polonii i Polakw za granic we wspprac gospodarcz pastw
zamieszkania naszych rodakw z Polsk;
E. Wspieranie powrotw Polakw do ojczyzny.

A. Edukacja Polonii i Polakw za granic, w tym ksztacenie modziey

polonijnej w Polsce
Edukacja Polonii, ale take Polakw przebywajcych za granic stanowi jeden z
najbardziej oczywistych i realizowanych w sposb cigy priorytetw programu wsppracy z
rodakami za granic. Jej wysoka waga uznana zostaa take w planie na 2013 r. Zapewnienie
osobom polskiego pochodzenia i Polakom przebywajcym za granic moliwoci nauki jzyka
polskiego oraz szeroko rozumianej wiedzy o Polsce to nie tylko utrwalanie tosamoci i
tradycji kulturowej, ale take tworzenie szansy rozwoju intelektualnego i spoecznego. Jzyk
ojczysty jest nie tylko nonikiem polskiej tradycji i kultury, lecz rwnie narzdziem
otwierajcym dostp do jej zasobw intelektualnych, w tym zwaszcza publikowanych bada
i osigni naukowych. W tym kontekcie poszerzanie wiedzy o Polsce wspczesnej i jej
osigniciach w sferze naukowej, gospodarczej, kulturalnej i innych dziedzinach ycia
zachca Poloni i Polakw za granic do intensywniejszego i bardziej wiadomego
uczestnictwa w sprawach polskich. To za, obok zaspokojenia potrzeb wynikajcych z
przywizania do ojczyzny ojcw, moe istotnie zwikszy szanse dalszej edukacji, w tym w
najlepszych polskich uczelniach wyszych, a tym samym zwikszy konkurencyjno lepiej
wyedukowanej modziey w ubieganiu si o jej lepsz pozycj zawodow zarwno w Polsce,
jak rwnie w kraju zamieszkania.
Wspieranie nauki jzyka polskiego bdzie uzupeniane nowoczeniejszymi formami
organizacyjno-finansowymi. Rozwijane bdzie nauczanie jzyka polskiego w formie
nauczania zdalnego (e-learning) pozwalajce na prowadzenie lekcji i konsultacji, podczas
ktrych ucze bdzie mia kontakt z nauczycielem w czasie rzeczywistym. Ponad 70% osb
polskiego pochodzenia za granic nie zna ju jzyka polskiego. W tej sytuacji ogromne
znaczenie ma systemowe rozwizanie promocji jzyka polskiego i nauczania go, jako obcego
oraz jako drugiego, take wrd Polonii i Polakw za granic i rodzin mieszanych. W procesie
tym uczestniczy bd istniejce wyspecjalizowane instytucje polskie odpowiedzialne za
upowszechnianie znajomoci jzyka polskiego za granic. Wanym aspektem pozostanie
wspieranie funkcjonowania i rozwoju zagranicznych studiw polskoznawczych i katedr
polonistyki na poziomie uniwersyteckim oraz zapewnienie kadry polskich nauczycieli i
lektorw za granic.
Modele owiaty polonijnej i polskiej za granic s bardzo zrnicowane: od
finansowania w rnym zakresie nauczania jzyka polskiego i w jzyku polskim przez
pastwo osiedlenia od przedszkola po matur poprzez szkoy spoeczne i prywatne, po
formy nauczania zdalnego.
Jednym z bardzo wanych zjawisk, ktre pojawiy si po przystpieniu Polski do Unii
Europejskiej jest migracja zarobkowa i konieczno zapewnienia osobom nalecym do tej
grupy szansy dostpu do polskiej owiaty i kultury. Istotn rol w tym zakresie odegra
realizacja II etapu projektu Opracowanie i pilotaowe wdroenie innowacyjnych programw

nauczania zgodnych z polsk podstaw programowa ksztacenia oglnego

przeznaczonych dla uczniw dzieci obywateli polskich przebywajcych za granic.
Dla wzmocnienia potencjau intelektualnego, a tym samym wzrostu pozycji Polonii i
Polakw za granic, niezbdne jest stworzenie osobom z tych spoecznoci moliwoci
uzyskiwania wiedzy i umiejtnoci uatwiajcych zdobycie prestiowych zawodw i
odpowiedniego zatrudnienia.
Nastpi szersze wykorzystanie Internetu w celu wzmocnienia lub zainicjowania
kontaktw Polonii i Polakw zamieszkaych za granic z krajem, w tym portalu
spoecznociowego www.polska-szkola.pl przeznaczonego dla rodzicw, nauczycieli,
dyrektorw i animatorw polskiego szkolnictwa za granic.
Ze wzgldu na rosnc jako szkolnictwa podstawowego, redniego i
wyszego w Polsce, w 2013 r. na znaczeniu zyska koncepcja ksztacenia modziey polonijnej
w Polsce. W celu zapewnienia modemu pokoleniu warunkw do lepszego poznania Polski i
jzyka ojczystego wspierane bd rne formy zorganizowanego pobytu edukacyjnowypoczynkowego w Polsce i w innych krajach. Obok kontynuacji organizowania wypoczynku
letniego dla dzieci polskiego pochodzenia w Polsce, postpowa bdzie realizacja programu
stypendialnego dla studentw i doktorantw polskiego pochodzenia podejmujcych i
odbywajcych nauk w polskich szkoach wyszych. Prowadzone bd dziaania na rzecz
upowszechniania jzyka i kultury polskiej oraz wspierania udziau w rnych formach
ksztacenia lub szkoleniach w polskich szkoach wyszych. Istotnym zadaniem jest
umoliwienie readaptacji do polskiego sytemu edukacji uczniw migrujcych polskiego
pochodzenia. W zakresie edukacji modziey polskiej i polonijnej za granic istotne znaczenie
bdzie miaa cisa wsppraca MSZ z MEN i MNiSzW.
Zbadanie oraz opisanie procesw i zjawisk zachodzcych w polskiej diasporze
wymaga prowadzenia staych bada i opracowywania ekspertyz naukowych niezbdnych
do waciwego ksztatowania polityki polonijnej pastwa polskiego.
W efekcie planowanych dziaa wsppraca i pomoc w sferze edukacji bdzie
dotyczya nastpujcych dziedzin:
a) nauczanie w jzyku polskim i jzyka polskiego, rwnie jako obcego, z
uwzgldnieniem wiedzy o Polsce, jej kulturze, historii i geografii, promocja jzyka
polskiego, wsppraca w tym zakresie z krajami zamieszkania;
b) wypracowanie odrbnych rozwiza edukacyjnych na rzecz owiaty polskojzycznej
w poszczeglnych krajach;
c) doskonalenie kadry nauczycielskiej oraz podnoszenie poziomu nauczania, stworzenie
i zapewnienie funkcjonowania kompleksowej oferty szkole;
d) uspoecznienie
szkolnych
punktw
konsultacyjnych
dyplomatycznych, wspieranie tworzenia szk spoecznych;

przy

placwkach

e) ksztacenie w specjalnociach poszukiwanych w krajach zamieszkania i w Polsce;

f) wykorzystanie w
informatycznych;

nauczaniu

uzupeniajcym

nowoczesnych

technologii

g) organizacja pobytw edukacyjno-wypoczynkowych;

h) rozwj i wsparcie katedr polonistyki i oraz katedr studiw polskich na poziomie
uniwersyteckim;

i) promocja w rodowiskach polonijnych edukacji w Polsce, zwaszcza na poziomie

wyszym.

B. Mobilizacja do aktywnoci we wszelkich dziedzinach ycia w

pastwach zamieszkania dla promocji Polski i polskoci
Majc na wzgldzie koncepcj upodmiotowienia Polonii i Polakw za granic, w
nowej polityce wobec polskiej diaspory uznaje si rodakw za granic nie jako obiekt dziaa
polskiej polityki zagranicznej, ale jako jej istotny podmiot, wspierajcy z zewntrz
urzeczywistnianie rozwiza wanych dla Polski. Polonia i Polacy za granic, jako aktywni
czonkowie spoecznoci krajw zamieszkania mog zrobi wiele dla wzmocnienia
midzynarodowej pozycji i wizerunku starej ojczyzny. Ich najwaniejszym atutem jest
wiarygodno wobec tych, wrd ktrych mieszkaj. Dzisiaj coraz mniej jest ludzi, ktrzy do
ycia poza Polsk zostali zmuszeni dramatycznymi wydarzeniami w naszym kraju. Cieszymy
si, gdy Polacy i osoby polskiego pochodzenia chc utrzymywa wizi z Polsk. Jest to sprawa
ich przekona i potrzeb. Z punktu widzenia Polski wane jest jednak, aby te indywidualne
postawy skutkoway zaangaowaniem w sprawy istotne dla naszego kraju. Za cel strategiczny
polityki polonijnej uznajemy uzyskanie skutecznego poparcia dla polskiej racji stanu oraz
skorzystanie z potencjau Polonii i Polakw za granic do promocji Polski i wzmacniania jej
pozytywnego wizerunku w Europie i wiecie.
Wsparcie ze strony rodakw z zagranicy spowoduje, e wsplne dziaania bd
skuteczniejsze, z korzyci zarwno dla Polski, polskiego podatnika, jak i dla Polonii oraz
Polakw za granic. Wzrost ich pozycji w krajach zamieszkania stanie si pozytywnym
nastpstwem tej aktywnoci. To nowe podejcie do wsppracy z Poloni i Polakami za
granic, czynice obydwie kategoria naszych rodakw penoprawnymi podmiotami
wzajemnie korzystnego wspdziaania, przyczyni si do skuteczniejszego i konkretnego
promowania Polski.
W nowym otwarciu" zasadna jest nie tylko potrzeba odwoania si do potencjau
intelektualnego tradycyjnych organizacji polonijnych, ktre byy i pozostaj niezawodnym
sojusznikiem Polski, lecz rwnie do znacznie liczniejszej Polonii niezrzeszonej, czsto
nieznajcej ju jzyka polskiego, ktra jest jeszcze liczniejsza. Ta Polonia znakomicie wrosa w
otaczajce j spoecznoci. Nierzadko osigna wysoki status spoeczny, cieszy si
wiarygodnoci, ale jednoczenie nie zapomniaa o ojczynie przodkw i ma ambicj
uczynienia dla Polski czego poytecznego.
Globalna rewolucja w komunikowaniu stwarza narodowym diasporom szczeglne
moliwoci. Polonia moe aktywnie uczestniczy w codziennym yciu Polski, z pen
zwrotnoci tej relacji. Oddalenie przestaje przeszkadza. Moliwa staje si natychmiastowa
realizacja wsplnych przedsiwzi, mobilizacja w imi wsplnych celw i zamierze,
aktywizacja i zaangaowanie Polonii i Polakw za granic w promocj Polski i wartoci
reprezentujcych narodow spucizn i dorobek odrodzonego pastwa. Nowy wymiar
zyskuje dostp do kultury narodowej i jej upowszechniania, a wic i podtrzymywania korzeni
polskoci. Ogromnego znaczenia nabiera wczanie do dziaania osb niezrzeszonych lub
nieznajcych ju jzyka polskiego, ktre ciesz si autorytetem rodowisk lokalnych .

Podejmowane dziaania maj suy tworzeniu wizi na paszczynie spoeczestwa

obywatelskiego poprzez sprzyjanie kontaktom midzy Polakami i osobami polskiego
pochodzenia za granic i w Polsce.
Wanym, nowym elementem bdzie gromadzenie z udziaem waciwych instytucji i
organizacji wok Polonii i Polakw za granic take miejscowych osobistoci niemajcych
etnicznego zwizku z polskoci, a uznajcych wkad Polski w rozwj europejskiej i wiatowej
cywilizacji, nauki oraz kultury.
Planowane dziaania maj suy:
a) wspieraniu i inspirowaniu aktywnoci poszczeglnych rodakw za granic i ich
organizacji suce budowie ich prestiu i pozycji, co pozwoli na skuteczne
zaangaowanie w promocj spraw polskich i Polski na moliwie najwikszej liczbie
paszczyzn , w tym zwaszcza politycznej, kulturowej, naukowej, gospodarczej,
turystycznej, sportowej, medialnej, wizerunkowej, etc.;
b) promowaniu Polski w sferze gospodarki, nauki, kultury, turystyki, sportu i in. oraz
polskoci poza rodowiskami polskimi przekraczanie lokalnych barier;
c) wczaniu do dziaania nowych rodowisk niezrzeszonej polskiej inteligencji,
autorytetw w lokalnych rodowiskach, osb nieznajcych jzyka polskiego;
d) wyposaaniu rodakw w niezbdn wiedz o Polsce wspczesnej i wspdziaaniu w
jej upowszechnianiu,
e) aktywizacji i organizacji zwizkw profesjonalistw,
f) nieustannie aktualizowanemu informowaniu rodakw o sytuacji i przemianach
zachodzcych w Polsce ,
g) upowszechnianiu wiedzy o wkadzie Polski i Polakw w rozwj wiata i krajw ich
zamieszkania, m.in. poprzez dokumentowanie i upowszechnianie polskiego
dziedzictwa za granic,
h) reformie i rozwojowi mediw polonijnych w nowych formach organizacyjnych,
zwaszcza z wykorzystaniem elektronicznych narzdzi komunikacji i moliwoci
Internetu, wymiany programw, stay dziennikarskich; dotyczy to zwaszcza mediw
na wschd od polskich granic, ktre wymagaj pilnej sanacji i dostosowania do
wspczesnych wymogw i moliwoci odbiorcw,
i) zintensyfikowaniu polskiej obecnoci kulturalnej z zaangaowaniem inicjatyw i
aktywnoci Polonii w tej sferze, zwaszcza poprzez upowszechnianie polskiej
literatury, sztuki, przekazw medialnych, pogbianie i rozszerzanie wszelkich form
dialogu, trosk o polskie dziedzictwo kulturowe i miejsca pamici narodowej za
granic,

C. Wspieranie rodowisk polskich; prawa mniejszoci polskich, Polonii

i Polakw za granic
Celem dziaa w tym obszarze tematycznym bdzie dalsze wzmacnianie pozycji
Polonii i Polakw za granic zarwno stowarzyszonych w tradycyjnych organizacjach
polonijnych, czy organizacjach mniejszoci polskich, jak i osb niezrzeszonych. W polu

widzenia pozostanie take najnowsza generacja emigracji ekonomicznej oraz wspomaganie

Polonii i Polakw za granic w korzystaniu z nalenych im praw, take pracowniczych.
W zalenoci od warunkw lokalnych, bd to rnorodne dziaania wspierajce od
ochrony praw mniejszoci polskich i pomocy dla represjonowanych, do wsparcia aktywnoci
tradycyjnych i wspczesnych organizacji polonijnych. Dziaania te bd obejmowa rwnie
wspprac z organizacjami oglnokrajowymi, ponadregionalnymi i kontynentalnymi,
stwarzajc tym samym szans na wzmocnienie polskiego gosu poprzez zintegrowanie i
wspdziaanie w szerszej skali. Nowym elementem jest troska o pracownikw migrujcych,
w pastwach Unii Europejskiej (w mniejszej skali rwnie w niektrych innych pastwach).
Sytuacja tej grupy, oprcz ochrony ich praw, wymaga nowych form wspdziaania, jak na
przykad poradnictwa prawnego i psychologicznego, np. dla osb bezrobotnych. Musz to
by przede wszystkim dziaania zapewniajce realizacj prawa UE i prawa miejsca pobytu.
Szczeglnej uwagi wymagaj dziaania na rzecz modego pokolenia Polakw, ktrych
podejmowanie nie bdzie alternatyw dla wsppracy z generacj seniorw polonijnych.
We wszystkich dziaaniach z zakresu wsppracy z Poloni i Polakami za granic, tak w
ramach geograficznych obszarw wsppracy, jak i poza nimi, powinny by uwzgldniane
elementy wsparcia demokracji, a take aktywnoci obywatelskiej Polonii i Polakw za
granic. Prawo do wspdecydowania o wasnym losie, czy to w spoecznociach lokalnych,
czy na szczeblu pastwa, jest bowiem niezbdnym warunkiem swobodnego kultywowania
polskoci.
Wanym zadaniem jest zatem wspieranie idei i procesw sucych mobilizacji
rodakw za granic do aktywnego wczania si w ycie spoeczne, kulturalne, ekonomiczne i
polityczne krajw zamieszkania. Polonia i Polacy za granic, jako silny i wiarygodny partner
dla pastw ich zamieszkania staj si naturalnym sojusznikiem we wspieraniu za granic
spraw dla Polski istotnych oraz katalizatorem wsppracy pomidzy pastwami
zamieszkania, a Polsk na rnych poziomach i w wielu dziedzinach.
Celom tym bd suyy dziaania dotyczce nastpujcych dziedzin:
a) upowszechniania wrd polskich mniejszoci narodowych i innych grup polskich
wiedzy o midzynarodowych i krajowych standardach w dziedzinie ochrony praw
osb nalecych do mniejszoci narodowych oraz funkcjonowaniu spoeczestwa
obywatelskiego;
b) badania i opracowania statusu polskich mniejszoci narodowych i innych grup
polskich z perspektywy ich prawnego uznania, ochrony i gwarancji na tle definicji i
uregulowa prawa midzynarodowego i standardw politycznych (np. OBWE);
c) pomocy i upowszechniania wiedzy na temat praw i rozwizywania problemw
pracownikw migrujcych, zwaszcza w kontekcie nowej emigracji ekonomicznej;
d) upowszechniania treci ocen wydawanych przez midzynarodowe organy praw
czowieka w kwestii sytuacji polskich mniejszoci narodowych na terytorium pastw
podlegajcych procedurze monitoringowej;
e) wspierania funkcjonowania organizacji polskich i polonijnych;
f) podnoszenia statusu spoecznego grup polskich, poprzez dziaania mobilizujce i
pomocowe skierowane m.in. na obszary licznie zamieszkane przez ludno polsk.

D. Zaangaowanie Polonii i Polakw za granic we wspprac

gospodarcz pastw zamieszkania naszych rodakw z Polsk
W tej sferze podstawow rol odgrywa Ministerstwo Gospodarki i dziaania
podejmowane poza granicami. Naley pamita, e sfera wsppracy gospodarczej rzdzi si
czytelnymi, jasno zdefiniowanymi i wymiernymi w sensie ekonomicznym reguami. Nie
oznacza to jednak, e rwnie w tej sferze wspdziaanie z Poloni i Polakami za granic nie
moe nie ze sob poytecznych skutkw dla Polski i polskich interesw.
Wanym dziaaniem bdzie w tym kontekcie inicjowanie i organizowanie przez
Wydziay Promocji Handlu i Inwestycji corocznych spotka Forum Polskiego Biznesu, z
udziaem przedstawicieli ministerstwa, podsumowujcych dziaalno polskich rodowisk
biznesowych na terenie wybranych krajw unijnych. Dotyczy to take organizowania
konkursw Lidera Polskiego Biznesu, majcych znaczcy wymiar promocyjny, jak rwnie
intensyfikujcy dwustronne stosunki gospodarcze.
Du rol w stymulowaniu wikszego zaangaowania Polakw z zagranicy w
zwikszanie wsppracy gospodarczej odgrywa moe wspdziaanie Wydziaw Promocji
Handlu i Inwestycji przy powoaniu lokalnych Klubw Polskich Profesjonalistw i wspieranie
ich dziaalnoci. Mogoby to mie szczeglne znaczenie w tych pastwach, w ktrych liczne
s rodowiska najmodszej emigracji, bd obywateli polskich przebywajcych na
kontraktach zagranicznych.
Istotne w tym zakresie mog okaza si take dziaania na rzecz wczania rodowisk
polskich, polonijnych oraz cudzoziemcw absolwentw polskich uczelni lub osb
zwizanych z Polsk zawodowo, rodzinnie lub sentymentalnie w organizacj misji handlowogospodarczych polskich przedsibiorcw. Wie si z tym cile potrzeba rozpowszechniania
w lokalnych mediach informacji o charakterze promocyjnym, dotyczcych polskiej
gospodarki, jej atrakcyjnoci inwestycyjnej, potencjau i moliwociach rozwoju. Z uwagi na
znaczenie problematyki wsppracy gospodarczej naley take poszukiwa innych, nowych
form rozwijania wsppracy, w tym take z uwzgldnieniem opinii miejscowej Polonii i
Polakw mieszkajcych za granic.
Celowe jest propagowanie wrd Polonii z wykorzystaniem wszelkich dostpnych
kanaw medialnych moliwoci wsppracy na gruncie gospodarczym: promocja jednostek i
firm, ktrych sukces zbudowany zosta w oparciu o wspprac z Polsk oraz wykorzystanie
obecnoci i potencjau pracownikw polskiego pochodzenia do lokowania inwestycji firm
zagranicznych w Polsce.
Innowacyjny charakter bdzie miao podjcie dziaa na rzecz nawizania kontaktw
z Polakami, osobami polskiego pochodzenia oraz cudzoziemcami absolwentami polskich
uczelni lub zwizanymi z Polsk zawodowo, rodzinnie i sentymentalnie pracujcymi w duych
korporacjach w celu promowania polskich podmiotw gospodarczych oraz przycigania
zagranicznych inwestycji bezporednich. Tam, gdzie bdzie to praktyczne, powinno si
inicjowa tworzenie i udziela wsparcia organizacjom typu Klub Biznesu Polonijnego lub Klub
Polskich Przedsibiorcw, z zaoeniem aktywnego udziau w pracach klubw szeroko
rozumianych rodowisk polonijnych oraz integracja polonijnego rodowiska biznesowego.
Celom tym bd suyy dziaania w nastpujcych dziedzinach:
a) promocja wszechstronnego rozwoju stosunkw gospodarczych i wymiany
inwestycyjno-handlowej z krajami zamieszkania Polonii przy zaangaowaniu
podmiotw polonijnych oraz osb polskiego pochodzenia;
10

b) wczanie rodowisk polonijnych w organizacj misji handlowo-gospodarczych

polskich- przedsibiorcw;
c) organizacja szkole, seminariw specjalistycznych z udziaem miejscowej Polonii,
wymiana midzyuczelniana i naukowa.

E. Wspieranie powrotw Polakw do ojczyzny

Wstpienie Polski do Unii Europejskiej i otwieranie si kolejnych rynkw pracy
spowodowao przy penej, gwarantowanej prawem wolnoci wyboru miejsca wykonywania
pracy migracj zarobkow obywateli polskich. Poza granicami Polski pracuje obecnie
niemal 2 mln Polakw. Polscy pracownicy migrujcy to 6-7% spoeczestwa Polski. Polska nie
posiada prawnych ani administracyjnych instrumentw stymulujcych wyjazdy lub powroty
Polakw do kraju. Migracje powrotne, podobnie jak emigracja, maj bardzo rne przesanki.
Duy wpyw na strumienie migracyjne ma sytuacja gospodarcza kraju goszczcego. W
warunkach osabienia koniunktury zapotrzebowanie na prac imigrantw jest mniejsze. Po
2007 r. liczba Polakw znajdujcych si gwnych krajach dotychczasowej migracji polskich
obywateli zacza male. Due znaczenie mia na ten stan rzeczy i nadal ma wiatowy kryzys
finansowy, ktrego skutki odczuwaj kraje UE.
Emigracja Polakw staje w oczywistej opozycji do potrzeb demograficznych Polski.
Jest oczywiste, e potrzeby dotyczce zapewnienia waciwej struktury spoeczestwa bd
trudne do zaspokojenia. Tym waniejsze staje si podejmowanie dziaa zachcajcych
Polakw i osoby polskiego pochodzenia do uznania Polski za docelowe miejsce zamieszkania.
Pastwo polskie poprzez zdolno administracyjn w zakresie udostpnianie przydatnych,
rzetelnych, kompleksowych informacji, wspiera osoby planujce powrt z emigracji.
Obywatele polscy decydujcy si na powrt do kraju stoj przed koniecznoci rozwizania
kwestii dotyczcych m.in. pracy, podatkw, systemu zabezpieczenia spoecznego, opieki
zdrowotnej, kontynuacji nauki przez dzieci, etc. Dziaania podejmowane wobec Polonii i
Polakw za granic (rwnie wsppraca z waciwymi instytucjami w zakresie tworzenia
warunkw uatwiajcych migrantom powrt do kraju) powinny suy zapewnieniu im
wiedzy i argumentw sucych do podjcia decyzji o powrocie do Polski. Przedsiwzicia
wspierajce reemigrantw pozostaj w bezporednim zainteresowaniu administracji
rzdowej i samorzdowej i bd pozytywnie wpywa na proces ponownej integracji
migrantw.
Celom tym bd suyy dziaania dotyczce nastpujcych dziedzin:
a) wzmacniania wizi z Polsk, stwarzajcych moliwo uczestniczenia i integracji
migrantw w yciu gospodarczym, spoecznym, kulturalnymi i politycznym kraju (np.
wieloaspektowe programy i projekty regionalne, samorzdowe);
b) wspierania powracajcych migrantw poprzez wczanie ich w system szkole (np.
tzw. orientacji zawodowej, planowania kariery);
c) wykorzystania potencjau migrantw powrotnych poprzez wsparcie ich aktywnoci na
polu przedsibiorczoci (doradztwo w zakresie moliwoci inwestycyjnych /
biznesowych w kraju, udoskonalanie systemu informacji w tej kwestii);
d) dziaania w sferze edukacji pozwalajce na adaptacj dzieci powracajcych z
zagranicy do polskiego systemu edukacji (system pomocy edukacyjnej w
pokonywaniu barier i rnic programowych, programy wyrwnywania szans,
11

poradnictwo psychologiczne, zwikszenie dostpnoci nauczania jzyka polskiego,

historii za granic, etc.);
e) monitorowania procesw migracyjnych w kontekcie powrotw migrantw do kraju
(ekspertyzy, badania, etc.) suce do opracowania programu bdcego inspiracj do
systemowych, skoordynowanych dziaa organizacyjnych i instytucjonalnych
bdcych staym elementem strategii rozwoju i modernizacji kraju.

F. Geograficzne obszary wsparcia

W aspekcie geograficznym, tak jak w roku 2012, dziaania konsekwentnie
koncentrowane bd na pastwach i regionach licznie zamieszkiwanych przez Poloni i
Polakw za granic z uwzgldnieniem specyfiki poszczeglnych regionw, wynikajcej z
uwarunkowa historycznych i wspczesnych ruchw migracyjnych:
Biaoru
Litwa
Niemcy i Austria
USA, Kanada
Wielka Brytania, Irlandia
Ukraina,
Rosja, Kazachstan, Modawia, Gruzja, Armenia, Azerbejdan, Uzbekistan, Tadykistan,
Turkmenistan, Kirgistan
Holandia, Dania, Finlandia, Islandia, Norwegia, Szwecja
Grecja, Hiszpania, Portugalia, Wochy, Francja, Belgia, Luksemburg, Szwajcaria, Malta
Brazylia i Argentyna
Czechy, Rumunia, otwa, Estonia
Bugaria, Wgry, Sowacja, Chorwacja, Serbia, Czarnogra, Bonia i Hercegowina,
Albania, Kosowo, Sowenia, Macedonia, Cypr
Australia, RPA, Nowa Zelandia
Pozostae pastwa: Ameryki aciskiej, Afryki, Azji (w tym Turcja i Izrael), Oceanii.
Zaangaowanie we wspprac z Poloni i Polakami za granic wyraa si take przez
dziaania realizowane w Polsce oraz projekty ponadregionalne obejmujce wicej ni jeden
obszar geograficzny. Niezalenie od miejsca realizacji planowanych przedsiwzi ich
docelowym efektem powinno by budowanie prawdziwego, pozytywnego obrazu Polski w
wiecie, oraz obustronnie korzystnych wizi pomidzy Polsk i pastwami zamieszkania
naszych rodakw, kadorazowo przy jak najwikszym zaangaowaniu we wspprac Polonii
i Polakw za granic.

MAPA PRIORYTETW

()
12