Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
Aestabilidadenasrelaesdeemprego
PublicadoemeGovUFSC(http://www.egov.ufsc.br/portal)
Incio>Aestabilidadenasrelaesdeemprego
Aestabilidadenasrelaesdeemprego
PorJeison[1] Postadoem01abril2013
Autores:
CASSEPP,AlexandreAzambuja.
1NOESGERAIS
Arelaodeempregoinformadapeloprincpiodacontinuidade.Partesedapremissadanecessidadeeconvenincia
recprocasdasuamanuteno:doempregado,porquefontedesubsistncia,consubstanciadanosalrio,pago
periodicamenteemcontraprestaodaforadetrabalhoentreguedoempregador,porquedelaemergeatranqilidadede
podercontarcomaenergiadotrabalhador,canalizada,atravsdesuacapacitaoprofissional,aosfinsdaempresa.Esta,
porsuavez,tendeaperenidade,transcendegeraes.Excepcionalmentetemcartertransitrio.
Odireitodotrabalhoconsagrouoinstitutodaestabilidadenoemprego,numprimeiromomentoelevadaagraudedireito
absoluto.Contudo,atendnciamodernaderelativizla,dandoaotrabalhador,emlugardagarantiadefinitivado
emprego,aproteocontraadespedidaabusiva.
2APRECARIEDADEDOEMPREGONOBRASIL
NohproteodeempregonoBrasil.
ACartaPolticade1998compatibilizouoregimedoFGTScomaproteocontraadespedidaarbitrriaousemjusta
causa.
Frutodeumavisoeconomicistadovalordotrabalho,apolticadeempregonoBrasil,jdesdeosanossetentadosculo
passado,temsidodesastrosa,comnotriatendnciadeconsiderarotrabalhohumanomerofatordeproduo,deoferta
abundanteescassaprocura.
Aforadetrabalhoentreguepelohomemmedidaemnmeros,estatsticas,colunasdeperdaseganhos,delucrose
custos.
http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego
1/15
5/25/2015
Aestabilidadenasrelaesdeemprego
MelhorteriasidoumaConstituioomissasequaisquerregrasdeproteocontraodespedimentoimotivado.Issoporque,
aoremeteraregulamentaodaproteoenganosamenteasseguradanoincisoIdoseuart.7aumaleicomplementar,
paracujaaprovaonecessriaamaioriaabsolutadoCongressoNacional(art.69,CF),aprpriaAssemblia
Constituinteainviabilizou.HouvesseosilnciodaConstituio,agarantiadeempregopoderiaserobviadaatravsdelei
ordinria,assimcomooforaanteriormenteaoutubrode1988.AprpriaCLT,umdecretolei,consagroudurantemaisde
quatrodcadas,aestabilidadedecenalcomoumdosinstitutosmaismarcantes.Tambmgarantiu,eaindagarante,do
dirigentesindicale,desde1977,resguardouoempregadoeleitotitulardaCIPAcontraodespedimentoarbitrrio.
AJustiadoTrabalhotransformousenumajustiadedesempregadosressentidos,quetentamirforranareclamao
trabalhista,ondepostulamtudooquepodemeoquenopodem.Osempregadores,nomenosressentidos,queixamse
daindstriadasreclamatriasqueelesprpriosincentivam,aomandaremseusempregadosprocurarseusdireitos,
apostandoqueaexaustodoJudicirioparaabsorverademandadeaespostergueasentenaporanosafio.
Oprincpiodaboaf,tantoenquantoinformadordarelaodeemprego,comodasrelaesnombitodoprocesso
judicial,nopodefrutificaremsolotorido.
3ESTABILIDADEIMPRPRIA
Estabilidadeimprpriaaquelanaqualmalgradoodespedimentovlidoeeficaz,hnusdenaturezaeconmicaque,a
pardedesestimularodespedimento,decertaformacompensaoempregadopelaperdadoemprego.
Devetersidoesseoescopodolegisladorconstituinte,quandocogitoudeumaindenizaocompensatriadedespedida.
Anovaordemconstitucionalinstauradaem1988,atravsdaqualagarantiadeempregopassouaconviver
harmoniosamentecomofundodegarantiadotempodeservioeadisposiotransitriacontidanoart.10,incisoI,
instituiuaindenizaocompensatriaequivalentea40%dosdepsitosdoFGTS.
4VEDAOAODIREITODEDESPEDIRESTABILIDADENOEMPREGO
Oconceitodeestabilidadecomportaduasacepes,conformeAmaurirefere:
1)sobopontodevistaeconmico,correspondeapolticaoficialdegarantiadepleno
emprego,atendendoaovalorsocialdotrabalho,umdosfundamentosdaRepblica
FederativadoBrasil2)nosentidojurdico,consubstanciaodireitodoempregadoemmanter
senoemprego,salvosituaesexaustivamenteprevistasnalei,retirandodoempregadoro
direitoderesilirocontratodeformaaleatria.Naprimeirahiptese,temosaestabilidadedo
empregonasegunda,aestabilidadenoemprego.(Nascimento,2011,p.396).
Tomadanasuaaceporestrita,estabilidadesignificaavedaoabsolutaaodireitodedennciadocontratopelo
empregador,impossibilidadejurdicadodespedimento,mesmodiantedefaltagravedoempregado.
Sebemverdadequealgumasfaltastpicassogravespelasuaprprianatureza(umaagressofsica,com
http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego
2/15
5/25/2015
Aestabilidadenasrelaesdeemprego
lesescorporais,aosuperiorhierrquico,ofurtodenumerriodaempresa,arevelaodesegredodaempresaemtroca
depropinaetc.)outraspermitemavaliaocommaioroumenorseveridade:umatoisoladodeindisciplina,algunsatrasos
oufaltasinjustificadasdoempregado,umnicoregistrodecomportamentoinadequadonolocaldetrabalhojamais
constituirofaltascapazesdefundamentarumaaojudicialfundadaemjustacausa,emsetratandodeempregado
estvel.
5VEDAOAODIREITODEDESPEDIRALEATORIAMENTEESTABILIDADERELATIVANOEMPREGO
Adespedidasersempremotivadaecasonodemonstradososmotivosrelevantesensejadoresdodespedimento,em
eventualquestionamentodestepeloempregado,peranteoPoderJudicirio,reatasearelaodeemprego,atravsda
reintegraodoempregado.
NoBrasil,aestabilidaderelativadireitoconstitucionalasseguradaaoempregado,provisoriamenteregulamentado
noart.10,incisoI,dasdisposiestransitriasdaConstituioFedera.Diramosminimizadoporquereduzidosairrisrios
40%dosdepsitosdofundodegarantiadotempodeservio.
OincisoIdoart.7daCF/88protegearelaodeempregocontraadennciaaleatria,entendendosecomotala
quenosefundaremrazesdisciplinares,intrnsecasarelaocontratual(asjustascausas),ouemrazesextrnsecas
justificadorasdorompimentodocontrato,emgeraldecorrentesdemotivostcnicos,econmicosefinanceiros.
Asempresas,diantedaconcorrnciademercadocadavezmaisacirrada,socompelidasamodernizarsua
metodologiadeatuao,informatizarpartedesuasatividades,adquirirnovasecomplexasmquinasouintroduzirnovos
insumos,matriasprimascadavezmaisdelicadasnoseumanuseio.Taldemandadeadaptaodoquadrodepessoal,
qualificaoprofissionalquenemsemprepossvelexigirdosatuaisempregados,muitosdelesresistentesanovos
mtodosdetrabalho.Adispensadeempregadosemtalcontextoinevitvel,sobpenadeperdadecompetitividadeou
atdeinviabilizaraatividadeeconmica.Teramos,aqui,vriosexemplos,demotivotcnico.
Noaspectoeconmicofinanceiro,aCLTforneceseguroparmetroanalgico,emseuart.501,quandotratada
foramaior.Aliestditoqueaimprevidnciadoempregadornoaqualifica(1).Diremos,tambm,queasdificuldades
econmicofinanceirasdeumaempresamalgerida,quandotodasasdemaissimilaresestoagozardeplenasolvnciae
pujana,nopodemserinvocadascomofundamentododespedimento.Eassimsustentaremos,comfundamentoem
outralei,aden4.923/65,quando,aotratardereduodesalrios,refereseconjunturaeconmica,devidamente
comprovada(art.2).
6BREVEESTUDODACONVENON158DAORGANIZAOINTERNACIONALDOTRABALHO
Em26dejunhode1963,aConfernciaGeraldaOrganizaoInternacionaldoTrabalhoOITaprovoua
Recomendao119,segundoaqual,entreoutrasprovidncias,asdespedidassomentedeveriamocorrerquando
fundadasporrazesvinculadassnecessidadesouaofuncionamentodaempresaoudeordemdisciplinar,relativas
condutadotrabalhador.
AtravsdoDecreton.1.855,de10.04.1996,aConvenon.158foipromulgada,ensejandointensodebate
doutrinrioejurisprudencialemtornodasuaeficciavinculativa,diantedaexignciadeleicomplementar
regulamentadoradoinstitutodaproteocontraodespedimentoabusivo.
AConvenon158paradigmauniversalparaaslegislaesprotetivasdarelaodeempregoeaConstituio
de1988adotouseuspostuladosnoincisoIdoart.7.
http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego
3/15
5/25/2015
Aestabilidadenasrelaesdeemprego
Vejamossuasdisposiesmaisrelevantes:
Oart.4preconizaquenohajadespedimentodotrabalhadoramenosqueexistaparaissoumacausajustificada
relacionadacomasuacapacidadeouseucomportamentooubaseadanasnecessidadesdefuncionamentodaempresa,
estabelecimentoouservio.
Diantedejustacausaoudedesempenhoinsatisfatrio,haversedegarantiraoempregadoapossibilidadedese
defenderdasacusaesfeitascontraele(art.7)
Acasodespedido,otrabalhadorpoderquestionaralegitimidadedodespedimentoperanteumorganismoneutro,
como,porexemplo,umtribunal,umtribunaldotrabalho,umajuntadearbitragemouumrbitro(art.8).
Noart.10,contemplaseumaespciedeindenizaoemfavordoempregado,mesmoquandoadespedidaseja
despidadealeatoriedade.
Nosart.13e14daConvenon158tambmsedispesobreasprovidnciasquedeveroantecedero
despedimentopormotivoseconmicos,tecnolgicos,estruturaisouanlogos.
Comovisto,nohmnimadificuldadeemregulamentaragarantiaconstitucionalinsculpidanoart.7,incisoI,da
Constituio.Bastasegirmosasrecomendaesdodireitointernacional.
7DESPEDIMENTOABUSIVO
SevoltarmosaConvenon158,encontraremosalidestacadasascircunstanciasquenopoderoserinvocadas
comomotivaoparaodespedimento,aexemplodoquejconstavanaRecomendao119,entreelas,amilitnciado
empregado,oajuizamentodedemandadenaturezatrabalhista,qualquerespciedediscriminao(racial,decor,sexual,
religiosa,poltica,diantedoestadodegravidezetc.art.5)eaausnciaaotrabalhomotivadapordoena(art.6).
ALein9.029,de13deabrilde1995,probeaadoodequalquerprticadiscriminatriaelimitativaparaoefeito
deacessorelaodeemprego,ousuamanuteno,pormotivodesexo,raa,cor,estadocivil,situaofamiliarou
idade,ressalvadasashiptesesdeproteoaomenorprevistanoincisoXXXIIIdoart.7daConstituioFederal.
Avedaodespedidaabusivaconstituiproteodapessoahumanadotrabalhador,independentementedasua
prviacondiodeestvelounoestvelnoemprego.doatodiscriminatrioquedecorreodireitoreintegraooua
indenizao,nodacondioprviadeestveldoempregado.
Ajurisprudnciatemsidofrtilnaconstruodeumeficazmeiodeproteocontraadespedidaabusiva.Amais
significativaresidenapacficaintelignciaampliativadoart.1,cujaleiturapermiteconcluirtrataremse,ashiptesesali
elencadasdeenumeraomeramenteexemplificativa,noexaustiva.
8ESTABILIDADEPROVISRIA
http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego
4/15
5/25/2015
Aestabilidadenasrelaesdeemprego
8.1Aspectosgerais
Alegislaobrasileiracontemplaescassasespciesdeestabilidadesditasprovisrias,decorrentesdestatus
peculiardoempregadoemdeterminadolapsodetempo.
Taisestabilidadespoderoserdenaturezaabsoluta(impossibilidadededespedimentopeloempregador)ou
relativa(impossibilidadededespedimentoaleatriopeloempregador)etmemcomoofatodeseremconcedidas
temporariamenteaoempregado,enquantoperduraremascondiesestabelecidasparaasuafruio.Portanto,
poderamostambmchamlasdeestabilidadessobcondio,temporrias.
Devemos,ainda,terpresentequeodireitocontempladoaoempregadoestvelodireitoaoemprego,noaos
salriosdoperododaestabilidade.
Osalriocontraprestaodotrabalho,portanto,oempregadosomenteaelefarjussedesincumbirdasua
obrigaodetrabalhar.Ainterrupodocontratosomenteficarrestritaaoperodointermediriododespedimentoeda
reintegrao.
Apretensoasalriosemtrabalho,salvonosperodosemquealeicontemplahiptesesdeinterrupodocontrato
(repousosemanaisremunerado,feriados,primeirosquinzediasdedoenaincapacitanteparaotrabalho,friasetc.)
carecedeamparolegal.
8.2Espciescontempladasnodireitobrasileiro
Nodireitobrasileiro,tmestabilidadeprovisrialegalnoemprego:
odirigentesindical
otrabalhadoracidentadonotrabalho,apartirdoretornodobenefcioprevidencirio
aempregadagestante
otrabalhadoreleitoparaocargodetitularousuplentejuntoCIPA
otrabalhadorindicadoparaintegrar,nacondioderepresentantedostrabalhadores,oConselhoCuradordo
FGTS
odirigentedecooperativasdetrabalhadores
orepresentantedosempregadosmembrodecomissodeconciliaoprvia.
http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego
5/15
5/25/2015
Aestabilidadenasrelaesdeemprego
8.2.1DirigenteSindical
AConstituioFederalemseuart.8,incisoVIII,vedaadispensadoempregadosindicalizadoapartirdoregistroda
candidaduraacargodedireoourepresentaosindicale,seeleito,aindaquesuplente,atumanoapsofinaldo
mandato,salvosecometerfaltagravenostermosdalei.AConsolidaodasLeisdoTrabalhosomenteadmitea
apuraodefaltagraveeminquritojudicial,diantedeempregadoestvelnoemprego.Assim,aestabilidadeplenado
dirigentesindicalestcontempladanaCLT,queampliaagarantiaminimamenteestabelecidanaConstituio.amesma
aorientaojurisprudencialexpressanoPrecedenteSDII/TSTn114.
8.2.2Acidentenotrabalho
ALein8.213/91quetratadosplanosebenefciosdaprevidnciasocial,emseuart.118,garanteaotrabalhador
acidentadoquetenhaseafastadodotrabalhoemgozodeauxliodoenaacidentrio,peloprazode12mesesapsa
cessaodobenefcio,amanutenodoseucontratodetrabalhonaempresa(...)independentementedapercepode
auxlioacidente.Esseart.118contemplaespciedeestabilidadeplenanoemprego,impossibilidadejurdicade
despedimento.Anicahiptesederompimentodocontratodarsenaviajudicial,diantedefaltagravecometidapelo
empregado.
OPoderExecutivo,atravsdaMedidaProvisrian.1.729de02.12.1998,alterouodispositivodoart.118daLein.
8.213/91.
Oart.118passouateraseguinteredao:Art.118.Oseguradoquesofreuacidentedotrabalho,temgarantida,
peloprazomnimodedozemeses,manutenodeseucontratodetrabalhonaempresa,apsacessaodoauxlio
doenaacidentrio,desdeque,apsaconsolidaodasleses,resulteseqelaqueimpliquereduodacapacidade
paraotrabalhoqueexerciahabitualmente.
Contudo,aMP1.729tevevidaefmera.Jem11.12.1998,foisancionadaaLei9.732que,entreasalteraeslegislativas
contempladas,noincluiuoart.118n.8.213/91.Implicitamente,restourevigoradaaantigaredao,diantedocontidono
3doart.62daConstituio,restabelecendoseagarantiadamanutenodoempregoatodotrabalhadoracidentado
notrabalhoquandodoretornodoauxliodoenaacidentrio,independentementedapercepodoauxlioacidente.
8.2.3MembrointegrantedaComissoInternadePrevenodeAcidentesCIPA
Ochamadocipeiro,eleitoporseuscolegasdetrabalhoparacomporaComissoInternadePrevenodeAcidentes
CIPA,quandonacondiodetitular,jdetinhagarantiacontraodespedimentoaleatrioluzdoart.165daCLTeseu
nicopargrafo.Asdisposiestransitriasconstitucionais,emtextodbio,contemplaramamesmagarantiaao
empregadoeleitoparacargodedireo.
luzdaPortarian.3.214/78,NR6,aCIPAcompese,exclusivamente,deempregados.Estespoderosereleitos
porseuscolegasdeempresapararepresentlos,oudesignadospeloempregador,tambmcompoderesde
representao.
importantedestacarqueapenasosempregadoseleitosporseuscolegasestoprotegidoscontraodespedimento
abusivo.Aquelesindicadospeloempregadornodetmtalgarantia.
Aestabilidade,naespcie,relativaporqueoempregadorpodedespedir,desdequefundadoemmotivo
http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego
6/15
5/25/2015
Aestabilidadenasrelaesdeemprego
disciplinar,tcnicooueconmicofinanceiroetransitriaperduraatumanoapsotrminodomandato.
8.2.4RepresentantedostrabalhadoresnoConselhoCuradordoFundodeGarantiadoTempodeServio
OsmembrosdoConselhoCurador,enquantorepresentantesdostrabalhadores,indicadospelascentraissindicais,sejam
efetivosousuplentes,luzdoart.3,9,daLei9.036/90,tmasseguradaaestabilidadenoemprego,desdea
nomeaoatumanoapsotrminodomandato,podendo,adispensasomenteocorrerdiantedefaltagrave,
devidamentecomprovada,atravsdeprocessosindical.
Hevidenteimpropriedadenaexpressoprocessosindical.
Numavisosistemtica,aestabilidadecontempladaaorepresentantedostrabalhadoresjuntoaoConselho
CuradordoFGTStemamesmanaturezadeestabilidadesindical,postotratardecargoderepresentaodosinteresses
dostrabalhadores.Portanto,estamosdiantedeestabilidadeplena,aindaquetemporria.
8.2.5Gestante
Aempregadagestantepossuiproteocontraodespedimentoaleatrio,desdeomomentodaconfirmaodagravidez
atcincomesesapsoparto(art.10,incisoII,alneabADCTCF/88).Tratasedeoutroexemplodeestabilidaderelativa,
eisqueoempregadorconservaodireitodedespedir,emcasodejustacausa.
Aexegesedanormatransitria,aosereferirconfirmaodagravidez,controvertida.Hosquesustentamcomo
marcoinicialdoprazodeestabilidade,omomentoemquecomprovadaagravidez.Outros,omomentoemque
comprovadaagravidezperanteoempregador.Outros,ainda,entreosquaisnosinclumos,omomentodaconcepo,
aindaquecomprovadaposteriormente.Essaaintelignciadanormaconstitucionaltransitrialuzdoindbiopro
operrio.Ofatogeradordaproteocontraodespedimentoarbitrrioobjetivo,agravidez,independentementedo
momentoemqueconstatadooestadogravdicodamulher.Portanto,desdequedemonstradaagravidezpocado
despedimento,hdireitoreintegraonoemprego.
Devesereiterarquedireitoreintegraonoemprego.
Consequentementedeveserexercidoaindaenquantopossvelinvoclo,enquantovigenteaestabilidade.
8.2.6Dirigentedecooperativa
Oart.55daLein.5.764/71,quedefineapolticanacionaldocooperativismo,estabelecequeosempregadosde
empresas,eleitosdiretoresdesociedadescooperativasgozarodasgarantasasseguradasaosdirigentessindicaispelo
art.543daCLT.Temosespciedeestabilidadeplena,eisqueestaaatribudaaodirigentesindical.
8.2.7Representantedosempregadosnascomissesdeconciliaoprvia
ALei9.958/00introduziunoordenamentolegalvigenteascomissesdeconciliaoprvia,comaatribuiodetentar
conciliarosconflitosindividuaisdetrabalho.luzdeummelhorestudoenumavisosistemticadoorganismo
http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego
7/15
5/25/2015
Aestabilidadenasrelaesdeemprego
consolidado,estamosdiantedeestabilidadeplena,queparalisaodireitodedennciadoempregador,cujopoder
disciplinarficaradstritosuspenso.
9CONSEQNCIASDAOCORRNCIADEFATOGERADORASDEESTABILIDADENOEMPREGONOCURSODO
AVISOPRVIOCONCEDIDOPELOEMPREGADOR
Sabemosque,nocursodoavisoprvio,hexecuoresidualdocontratodetrabalho,compossibilidadedeaquisiode
direitosporambosossujeitoscontratantes.
Aconseqncianombitodocontratodetrabalhonenhuma,namesmalinhadaorientaojurisprudencial
consagradanoPrecedenteSDI/TSTn.41.
Adennciadocontratoconcretizasenomomentoemqueosujeitodenunciantecomunicaaosujeitodenunciadoa
suaintenoderomplo,iniciandose,incontinenti,oprazodeavisoprvio,aocabodoqualsobrevmaextinoda
relaocontratual.
Portanto,seumaempregada,comseucontratodetrabalhojdenunciadopeloempregador,engravidanocursodo
avisoprvio,essefatoposteriordenncianoserevestederetroeficcia.Ocontratomarchainexoravelmenteparaa
suaextinoporqueadennciaocorreuantesdofatogeradordaestabilidade.
Asituaodiferenciada,contudo,emrelaoaoempregadoacidentadonotrabalhonocursodoavisoprvio.O
art.118daLei8.213/91novedadispensa.Apenasdeterminaamanutenodoemprego,valedizer,nocasodeaviso
prviojconcedido,apostergaodaeficciadesteprazodaestabilidade.
Ocontrato,validamentedenunciado,mantmsepeloprazodaestabilidade.Fludooprazodedozemeses,o
contratoextinguesedeplenodireito.
10FUNDODEGARANTIADOTEMPODESERVIO
10.1BreveHistrico
Criouseumailusriaconvivnciadedoisregimeslegaisdarelaodeemprego:otradicional,daestabilidadeplenaaos
dezanos,regulamentadonaCLT,defatonomaisexistente,eumsegundoregime,semqualquerespciedeproteo
contraadespedida,consubstanciadanofundodegarantiadotempodeservio,institudopelaLein.5.107,desetembro
de1966,comvignciaapartirde1dejaneirode1967.
Paraaquelesempregadosjestveis,abriuseapossibilidadedetransaodotempodeservioanterior,razo
de60%dovalordarespectivaindenizao,oquelevoumuitostrabalhadoresaabrirmododireitoadquirido,querpela
possibilidadedereceberumvalorconsidervelemdinheiro,querdiantedapressodoprprioempregador.
AestabilidadefoibanidapaulatinamentedasrelaesdetrabalhonoBrasil,submetidaaalentaagoniaapso
golpemortaldesferidopelaLein.5.107/66.
http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego
8/15
5/25/2015
Aestabilidadenasrelaesdeemprego
AConstituiode1967consagrouaestabilidade,comindenizaoaotrabalhadordespedido,oufundodegarantiapor
tempodeservio(art.158,incisoXIII).AEmendaConstitucionaln.1,de1969,repetiuomesmotexto,massuprimiua
vrgulaapsovocbulodespedido(estabilidade,comindenizaoaotrabalhadordespedidooufundodegarantiapor
tempodeservioart.165,incisoXIII),ensejandoclebreetormentosadiscussodoutrinriaejurisprudencialemtorno
dapossibilidadededoisregimes:estabilidadecomindenizaoaotrabalhadordespedido,ouestabilidadecomfundode
garantiaportempodeservio.
OengododagarantiadeempregonoBrasil,persistenosdiasdehoje,comoutracolorao.Tm,ostrabalhadores,
relaodeemprego,constitucionalmenteprotegidacontraadespedidaabusiva,massemefetividade.Aenganosa
manobraconcebidanaAssembliaNacionalConstituinte,mercdaqualaregulamentaodoinstitutoficousujeitaalei
complementarportanto,aaprovaopormaioriaabsolutadeusforasconservadorasacertezadaimprobabilidade
dasuaefetivao.
Noaspectorestritodefundodegarantiadotempodeservio,contudo,aConstituiopromulgadaem1988avanou.
AConstituiovigente,aoerigiroFGTSadireitouniversal,emfavordequalquertrabalhador,urbano,ruralouavulso(art.
7,incisoIIIeXXXIV).Baniuseafalciadaopo.
Comoainclusodoempregadodomsticofaculdadedoempregador,defatoessacategoriadetrabalhadorescontinua
margemdoFundodeGarantiadoTempodeServio.
10.2NaturezaJurdica
Temsidotormentosa,desdeomomentodonascimentodoinstituto,emsetembrode1966,aconstruodoutrinria
emtornodanaturezajurdicadoFGTS.
umpatrimniodestinadoafinsespecficos,foicriadoporleietempersonalidadejurdicadedireitopblico.Tem
autonomia,aindaquenoplena,dedisciplinarassuasaes,atravsdeseuConselhoCurador.Contudo,notem
administraoprpria,cometidaaoagenteoperador,aCaixaEconmicaFederal.
ParaEduardoGabrielSaad,ainstituio
umapessoajurdicapblicasecundria,imperfeitaautarquiaporquetemdestaalguns
traoscaracterizadores,maslhefaltamoutros.(Saad,1995,p.72)
Ateoriamaisconsistenteinclinasepeladefiniodetaiscontribuiescomoumaespciedetributoparaleloao
arrecadadodiretamentepeloEstado,comfinalidadesocialetendocomofatogeradoropagamentodossalrios.Tem
respaldolegalnoart.217doCdigoTributrio,comaredaodoDecretoLein27/86.
Ostribunais,contudo,inclinamseemfavordacorrentesegundoaqualascontribuiesjuntoaoFGTSseriamuma
espciedecontribuioprevidenciria,proteocontraosefeitosdodesempregooudainatividadepormotivodeidade
outempodeservio.?(Ibidem,1995,p.203211)Olegisladortambmparecetersesensibilizadocomessasegunda
http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego
9/15
5/25/2015
Aestabilidadenasrelaesdeemprego
posio,aoatribuirPrevidnciaSocialafiscalizaodoefetivorecolhimentodosdepsitos,noart.23daLein8.036/90.
OTribunalSuperiordoTrabalho,desdeavignciadaLein5.107/66,proclamavaanaturezasocialdas
contribuiesdoFGTS,aexemplodascontribuiesprevidencirias.
AsdecisesdoSupremoTribunalFederaltambmseinclinampelanaturezadecontribuiodecontribuiosocial
dosdepsitosdoFGTS,namesmalinhaadotadapeloTST.
Outrascorrentes,demenorconsistncia,tmsidoenumeradasesosinteticamenteresumidasporAmauriMascaro
Nascimento:
*Teoriadaindenizao,luzdaLein.5.107/66.
*Teoriadanaturezajurdicadupla,aoatribuiraosrecolhimentosmensaisocarterde
depsitosbancrioseaoacrscimodevidonoatodadespedidasemjustacausa(arazode
40%),carterindenizatrio
*Teoriadosalriodiferido,osdepsitosmensaisnadamaissodoquesalrioscom
disponibilidadefuturaparaoempregado
*Teoriadaobrigaodualista,emquesustentadaumaespciededesdobramentodos
depsitos,mercdoqualascontribuiesfeitaspeloempregadorteriamnaturezafiscal,mas
adquiririamnaturezasalarial(salriosocial)nomomentoemqueobjetodosaquepelo
empregado(Nascimento,2011,p.475476).
10.3Aspectosgerais
10.3.1Estrutura
ALein.8.036/90dispe,exaustivamente,sobreaestruturadofundodegarantiadotempodeservio.
AsnormasediretrizesparaoseufuncionamentosoditadaspeloConselhoCurador,compostodetrs
representantesdacategoriadostrabalhadoresedetrsrepresentantesdacategoriadosempregadores,almdeum
representantedecadaumdosministriosouentidadesenumeradosnoart.3.ApardeintegrantedoConselhoCurador,a
CaixaEconmicaFederaldetmaatribuiodeAgenteOperadordeFGTS(art.4daLei8.036/90).
Arepresentaoparitriadeempregadoseempregadoresatendedisposiodoart.10daConstituioFederal,
ondeasseguradaaparticipaodeambasasclassesnoscolegiadosdosrgospblicosemqueseusinteressessejam
objetosdediscussoedeliberao.
AgestodoFGTSficouacargodoMinistriodaAoSocial(arts.4e6),aquemcompete,tambm,juntamentecomo
conselhocuradorecomaCaixaEconmicaFederal,AgenteOperador,velarpelocumprimentodalei(art.8).
http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego
10/15
5/25/2015
Aestabilidadenasrelaesdeemprego
AfiscalizaodaregularidadedosdepsitosdoFGTS,aapuraodosdbitosedasinfraespraticadaspelos
empregadores,bemcomoasnotificaesvisandoaocumprimentodasobrigaesrelativasaosdepsitos,doencargo
daPrevidnciaSocial,atravsdoInstitutoNacionaldePrevidnciaSocialINSS(arts.23daLeie54doRegulamento
respectivo).
AscompetnciasdosdiversosrgosdofundoestoprevistasnaLein.8.036/90enoseuRegulamento
(ConselhoCurador,respectivamente,arts.5e64Gestor,arts.6e66AgenteOperador,arts.7e67Fiscalizador,arts.23
e54).Oprocessodefiscalizao,acargodoINSS,estdisciplinadonoRegulamentodaLei(arts.54/58).
10.3.2Recursos
OlegisladordispssobreasdiversasfontesdosrecursosdoFGTS.
Aprincipaldelasosaldodosdepsitosfeitos,mensalmente,pelosempregadoresnascontasvinculadasdeseus
empregados,razode8%dasrespectivasremuneraes,pagasnomsanterior(arts.15daLeie27doRegulamento).
Aleiabreapossibilidadedeasempresasequipararemseusdiretoresnoempregados,assimconsideradosaqueles
exercentesdecargodeadministrao,aosdemaistrabalhadores.Nessahiptese,osrecolhimentosjuntoaoFGTSsero
calculadossobreasretiradasdetaisdiretores,obviamenteaquelasrelativasremuneraodotrabalhoprestadona
empresa(arts.15,4,e16daLei).
Ainadimplnciadaempresaemrelaoaosrecolhimentosdosdepsitosensejaimposiodejurosdemoraemultade
20%sobreomontanteatualizadododbito(art.22).AmultareverteemfavordoFundodeGarantia(art.2,1,alnead),
nodoempregadolesado.
Entendaseporcontavinculadaacontapessoaldecadaempregadooudosdiretoresnoempregados,abertapela
empresanaCaixaEconmicaFederal,junto(vinculada)aoFGTS.Taiscontassoprotegidaspelaimpenhorabilidade
absoluta(art.2,2,daLei).
Ostrabalhadoresavulsostambmsobeneficiadoscomosdepsitos,feitosporquemestiverdefinido,na
legislaoespecial,comogestordamodeobra(art.15,1).Nessamesmasituao,encontramseostrabalhadores
temporrios,regidospelaLein.6.019/74.
Almdomontantedascontasvinculadas,oFGTStambmincorporaaosseusrecursosasdotaesoramentrias
especficas,osresultadosobtidosdaaplicaodosrecursosdofundo,asmultas(includas,aqui,aquelaantesreferida,
nostermosdoart.22),osjurosmoratrioseasdemaisreceitaspatrimoniaisefinanceiras(art.2,1,alneae,daLei).H
notriaimpropriedadenaLei,quandocogitadacorreomonetriacomorecursocarreadoaoFGTS.Acorreo
monetriameraatualizaodovalordamoeda,noconstituirendimento,tampoucoacrscimopatrimonial.
TaisrecursossogeridospeloPoderExecutivo,atravsdoMinistriodaAoSocial(art.6daLei).
10.3.3Destinaodosdepsitosehiptesedesaquepeloempregado
Aocontrriodoquepodeparecer,oFundodeGarantiadoTempodeServionofoiinstitudoexclusivamentepara
beneficiarotrabalhador,enquantosujeitodeumcontratodetrabalho.
http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego
11/15
5/25/2015
Aestabilidadenasrelaesdeemprego
OsrecursoscarreadosaoFGTSsoaplicadosemhabitao,saneamentobsicoeinfraestruturaurbana.H
ressalvalegalemfavordeummnimode60%detaisrecursosparafinanciamentodahabitaopopularedavinculao
dosprojetosdesaneamentoeinfraestruturaurbanaaprogramashabitacionais(art.9,2a4).
JustamenteemvistadadestinaodoFGTS,otrabalhadorempregadonotemimediatadisponibilidadedos
depsitosfeitosemsuacontavinculada.
ALeienumera,exaustivamente,noart.20,ashiptesesemqueosaquepermitido:
*dennciavaziadocontratodetrabalhopeloempregador
*resoluojudicialdocontratoporjustacausadoempregador
*casosdecaducidadedocontratodetrabalho,inclusiveemrazodaaposentadoriaconcedidapelaPrevidnciaSocialao
empregado
*quitaodepartedasprestaesemcontratosdefinanciamentodacasaprpriadoempregado,liquidaoou
amortizaoextraordinriadorespectivosaldodevedor,desdequeimplementadasdeterminadascondies
*ausnciademovimentaodacontavinculada,emfacedeterpermanecido,oempregado,foradoregimedoFGTS,por
maisdetrsanosininterruptos
*resoluodecontratodetrabalhoaprazodeterminado
*suspensodotrabalhoavulsoporperodosuperioratrsmeses.
Podero,tambm,sacaroFGTS:
*ostrabalhadoresportadoresdasndromedaimunodeficinciaadquiridaSIDA(AIDS),luzdeleianterior
Constituiode1988(Lein.7.670,de08.09.1988),masemplenavignciaporquecomelaperfeitamentecompatvel
*ostrabalhadoresacometidosdeneoplasiamalignaouquetiverdependenteacometidodamesmadoena(Lei
n8.922/94,Lei8.036/90,art.20,incisoXI)
*previsodeaplicaode50%domontantedofundonacontadoempregadoemfundosdeprivatizao(Lei9.491/97,
art.20,incisoXII)
*casosdepessoadafamliadoempregadoserportadoradovrusHIV,dedoenagraveemestgioterminaldo
empregadoouseusdependentesequandootrabalhadortiveridadeigualousuperiora70anos(MedidaProvisria
http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego
12/15
5/25/2015
Aestabilidadenasrelaesdeemprego
n2.16441/01,acrescentouosincisosXIII,XIVeXV).
10.3.4Acrscimode40%sobreosdepsitosdoFGTS
Aosempregadosdespedidossemjustacausa,ainda,devido,peloempregador,opagamentodequantiaequivalentea
40%dosdepsitosdoFGTS,consoantedispostonoart.18,1,daLein8.036/90.
Evitemosoequvococonsagradodenosreferirmosmultade40%doFGTS.
Aocontemplarostrabalhadoresbrasileiroscomaproteocontraadespedidaarbitrriaousemjustacausa,a
Constituiode1988remeteuleicomplementararegulamentaodoinstituto(art.7,incisoI),comprevisodafixao
deumaindenizaocompensatria.
Enquantoaguardamaimprovveliniciativadolegisladorelajtardahquinzeanosostrabalhadores
brasileirosamargamainusitadasoluoadotadanasdisposiestransitriasconstitucionais:olegisladorconstituinte
entendeudelimitartalgarantiaa40%doFGTS.
Aexpressolimitada,embutidanotextodadisposiotransitria,nopodeserentendidanasualiteralidade.No
seconcebeviesse,amesmaAssembliaConstituintequeconsagraraaproteocontraadespedidaarbitrria,reduzilaa
simpleseirrisriaexpressopecuniria.
Acompreensorazovelpermiteconcluiremfavordeumaespcieemergencialdeindenizao,resultanteda
conversoprovisriadagarantiadeemprego,atqueoCongressoNacional,atravsdaleicomplementar,venhaa
disciplinlo.
Aindenizaode40%sobreosdepsitosdoFGTSerapagadiretamenteaoempregado,noatodaquitaodo
contrato.AalteraointroduzidapelaLein9.491/97,aodaraatualredaoao1doart.18,teve,apenas,oescopode
evitarfraudesaoFGTS,diantedoexpressivonmerodequitaessimuladasdoscontratosdetrabalho,comonicofito
deensejarosaquedosdepsitospeloempregado.
ALein.8.036/90adequouadisposioconstitucionaltransitria,baixadaaindaaluzdaLein.5.107/66,aofixar
em40%sobreosdepsitosdoFGTSaindenizaodevidapeloempregadoraosempregadosdespedidossemjusta
causaou,pormetade,noscasosderesoluodocontratodetrabalhoporculparecprocadeambosossujeitos(2do
art.18),numareminiscnciadeindenizaodeantigidadedevidapormetade,contempladanoart.484daCLT.
10.3.5Aspectosimportantesemcasodeaesjudiciais
Emoportunaprovidncia,aexemplodoquejfizeranaLein5.107/88,olegisladorexplicitoucompetirJustiado
Trabalhoasoluodeconflitosjudiciaisentreempregadoseempregadores,tendoporobjetoosdepsitosdoFGTS(art.
25).Afastese,assim,qualquerpossibilidadedediscussoquantoaoforocompetente,emvistadeinclinaodoutrinria
emtornodanaturezatributriaousocial(enotrabalhista)dosdepsitosaosquaisobrigadooempregador.
Oart.25daLein.8.036/90garanteaotrabalhador,seusdependentesesucessores,ou,ainda,aosindicatodesua
categoriaprofissional,aojuntoJustiadoTrabalhocontraoempregadorinadimplenteemrelaoaosdepsitosdo
http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego
13/15
5/25/2015
Aestabilidadenasrelaesdeemprego
FGTS.OpargrafonicodeterminasejamintimadasdaproposituradaaoaCaixaEconmicaFederaleaPrevidncia
Social(nocaso,oINSS).
Trsparticularidadesdevemserdestacadasnodispositivolegal:
AcompetnciadaJustiadoTrabalhoresumesequelesdissdiosindividuaiscujoobjetosejaainadimplnciado
empregadoremrelaoaosdepsitosdoFGTS.
Eventuaisequvocosouomissesnaaplicaodejurosecorreomonetria,dificuldadesdesaquejuntoCaixa
EconmicaFederal,ououtroslitgioscujacausanopossaseratribuvelinadimplnciadoempregador,nosoda
competnciadaJustiadoTrabalho.
OsdependentesousucessoresdoempregadotitulardecontavinculadajuntoaoFGTSsoaqueleshabilitadoscomotais
peranteaPrevidnciaSocial(Lein.6.858/80).
Osindicatoprofissionaltemlegitimidadeativa,nacondiodesubstitutoprocessualdoempregadolesado,para
ajuizaraaocontraoempregadorinadimplentequantoaosdepsitosjuntoaoFGTS.Implementase,nalei
infraconstitucional,ocomandoexpressodoart.8,incisoIII,daConstituioFederal.
10.3.6Prescrio
AprescriodoFGTStemsuscitadoprofcuadiscussonosplanosdoutrinrioejurisprudencial.
Noart.23,5,daLein.8.036/90estdispostoqueoprocessodefiscalizao,deautuaoedeimposiode
multaregersepelasnormaspertinentescontidasnaCLT,respeitadooprivilgiodoFGTSprescriotrintenria.
Contudo,devemosterpresenteadisposiocontidanoart.7,incisoXXIX,aolimitarocursodoprazoprescricional
atdoisanosapsaextinodocontratodetrabalhoparaaoquantoaoscrditosresultantesdarelaodetrabalho.A
larguezadotextoconstitucionalpermiteenquadrarnoelencodetaiscrditostambmaquelesdecorrentesdoFGTS,eis
que,emboranotenhamnaturezatrabalhista,resultamdarelaodetrabalho.Daaorientaojurisprudencialexpressa
noEnunciadoSJ/TSTn.362,segundoaqual,trintenriaaprescriododireitodereclamarcontraonopagamento
dacontribuioparaoFGTS,observadooprazode2(dois)anosapsotrminodocontratodetrabalho.
10.3.7Sucessocausamortis
EmcasodefalecimentodotrabalhadortitulardecontavinculadajuntoaoFGTS,soseussucessoresnaturais
peranteoempregadoreventualmenteinadimplente(art.25deLein8.036/90)eperanteoprprioFGTS(art.20,IV),os
quedeledependerameconomicamenteemvida,habilitadoscomotaisperanteaPrevidnciaSocial.Somente
secundariamentepodemsehabilitarossucessoressegundoaleicivil.
Implementase,naleidoFGTS,aregrageralemrelaosucessodecrditostrabalhistas,consagradanaLein.
6.858/90.
http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego
14/15
5/25/2015
Aestabilidadenasrelaesdeemprego
NasaesjudiciaisdecobranadosdepsitosdoFGTS,aexemplodequalqueraotrabalhista,bastanteparaa
habilitaodossucessoresaprovadesuacondiodedependentesperanteaPrevidnciaSocial,geralmenteo
documentorelativopercepodepensoalimentcia,passveldeserobtidojuntoaoINSSsemamnimadificuldade.
Nocasodesehabilitaremosherdeirosdotrabalhadorfalecido,quandoestenodeixadependentesperantea
PrevidnciaSocial,sonecessriasprovidnciastaiscomo:provadeaberturadearrolamentooudeinventrio,de
habilitaodoinventariante,etc.
Quandosehabilitamossucessoresluzdaleicivil,semacondiodedependentesperanteaPrevidnciaSocial,
curialdelesexigirque,apardaprovadasuacondiodeherdeiros,tambmexibamcertidonegativadedependentes
dodecujusexpedidapelaPrevidnciaSocial.Issoporqueeventuaisdependentes,aindaquenovinculadosarelaes
deparentescooumaisdistantesnaordemdesucesso,detmprefernciaemrelaoaoscrditosoriundosdocontrato
detrabalhodotrabalhadorfalecido.
REFERNCIAS
1BRASIL.ConsolidaodasLeisdoTrabalho.Organizaodostextos,notasremissivasendicesporNelsonMannrich.
12.ed.SoPaulo:RevistadosTribunais,2011.
2BRASIL.Constituio(1988).ConstituiodaRepblicaFederativadoBrasil.Braslia,DF:SenadoFederal,1988.
3CAMINO,Carmen.Direitoindividualdotrabalho.4.ed.PortoAlegre:Sntese,2004.
4NASCIMENTO,AmauriMascaro.Cursodedireitodotrabalho.26.ed.SoPaulo:Saraiva,2011.
5SAAD,EduardoGabriel.Comentriosleidofundodegarantiaportempodeservio.3.ed.SoPaulo:LTr,1995.
Disponivelem:<http://www.conteudojuridico.com.br/?artigos&ver=2.42666&seo=1[2] >
Tags Trabalhista[3] Artigo[4]
URLdeorigem(recuperadasem25/05/201512:28):http://www.egov.ufsc.br/portal/conteudo/estabilidadenas
rela%C3%A7%C3%B5esdeemprego
Links:
[1]http://www.egov.ufsc.br/portal/usuarios/jeison
[2]http://www.conteudojuridico.com.br/?artigos&ver=2.42666&seo=1
[3]http://www.egov.ufsc.br/portal/categoria/tem%C3%A1tica/trabalhista
[4]http://www.egov.ufsc.br/portal/categoria/tipo/artigo
http://www.egov.ufsc.br/portal/print/conteudo/estabilidadenasrela%C3%A7%C3%B5esdeemprego
15/15