Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
escuela
la voz de la
La noticia publicada hace un año O sea que la tiza no limita en modo ■ Algunos proyectos que la Adminis- pantalla digital, pueda proporcionar
en La Voz (25/04/2009) se refería a alguno la excelente calidad y cantidad tración ha puesto en marcha para faci- a los alumnos para el estudio de las
las pizarras digitales que se pusieron de sabiduría que los profesores encie- litar esta comunicación con Internet noticias que leen en el periódico y
en marcha en las aulas de los centros rran, pero las pizarras ayudan, con o en los colegios. después investigan en los diversos
públicos ferrolanos. A propósito de sin tiza, a que los alumnos puedan ■ Los datos que indican la utilización enlaces que le proporciona.
ellas decían Carlos, Pablo y Miguel, cumplir mejor con sus deberes de real de estos medios en los centros Por supuesto que todo lo demás
tres alumnos del Instituto Concepción aprendizaje. Solo falta tener disponi- educativos. influye de manera notable en facilitar
Arenal: «Molan mucho. Son más có- ble las dos variantes: la tiza histórica, ■ Los riesgos o problemas que sur- la presencia de Internet en el aula, en
modas y muy prácticas, porque, si al originalmente creadora de palabras gen en la utilización de Internet en todas las aulas. E incluso en el compro-
hacer un trabajo tienes dudas, puedes blancas sobre pantalla negra, y la tiza el aula. miso que los alumnos puedan adquirir
conectarte a Internet en la propia piza- digital, en principio mensajera de ■ La colaboración de los padres en el para utilizar esos medios (móvil, mi-
rra». En contraste (22/2/10) aparecía letras negras sobre pantalla blanca. control y el uso de estos medios por niordenador personal) no solo como
en la edición digital, una noticia con Ambas, por supuesto, amigas de va- sus hijos en casa y en la calle. elemento extraescolar, sino también
este título: «La bióloga que pasó de riantes y trazos coloristas sobre sus ■ Y, finalmente, las ventajas del uso de como fuente de aprendizaje aplicada
publicar en la revista Science a pro- respectivas superficies. Internet en el estudio complementa- que no se encierra entre los muros de
fesora de instituto». Y una foto: la rio y aprendizaje de las noticias que la escuela. Es un deber profesional: el
ilustre bióloga escribiendo, con tiza, LOS SEIS CAMPOS DE NOTICIAS proporciona el periódico. uso de Internet es también impres-
diversas fórmulas sobre un enorme En una recogida rápida sobre las piza- cindible para hacer bien los llamados
y ancho encerado negro. Y con un rras sin tiza y su conexión a Internet, INTERNET Y EL PERIÓDICO deberes para casa.
añadido: la falta de estabilidad de la aparecen en los periódicos seis tipos En realidad, a nuestra tarea de Pren-
carrera científica, que frustra a mu- de noticias: sa-Escuela le importan, sobre todo, > ACTIVIDADES
chos jóvenes talentos gallegos, llevó a ■ El uso que los jóvenes dan fuera del el interés y las ventajas que Internet,
Nuria Naverán a dejar la investigación aula, a la comunicación por Internet sea en directo a través del ordenador ■ En las páginas 2 y 3 encontrarás más da-
por la seguridad de la docencia. mediante ordenadores y móviles. personal en el aula, sea a través de la tos sobre este tema.
> EL PANEL DE LA 2
Estamos no Ano
Internacional da
Biodiversidade
Así o decidiu a ONU, alarmada pola crecente
perda de formas de vida. E moitas delas
nin sequera tivemos ocasión de coñecelas
¿Cantas formas diferentes de vida che- minuto a pensalo. E canto máis te afas-
gas a ver ao longo dun día calquera da tas, maior é esa riqueza. Se vives nun
túa vida, ademais de seres humanos? lugar rico en bosques, próximo a un
¿Cantas especies de árbores te cruzas río fresco e san ou a un humedal, ou en
camiño do centro escolar? ¿Cantos ti- metade dunha campiña ben conservada,
pos de paxaros vos pasan voando a ti e sabes que en torno a ti se suceden, a
aos teus compañeiros cando estades no cada instante, infinidade de pequenas
campo de deporte? ¿Que tipo de insectos historias protagonizadas por escara-
entran ás veces na túa casa a través das vellos, lagartas, cogomelos, troitas, ras,
ventás abertas? toxos, donicelas, castañas, paporrubios,
A vida está por tódalas partes, pero raposos, piñeiros, aguias... E que só tes
se vives no centro dunha gran cidade que saír a pasear por eses lugares para
e vas a clase a bordo dun coche ou un atoparte con elas.
autobús, é posible que non te deas nin
conta. O cotián urbano adoita illarnos A VIDA TEN MOITAS FORMAS
da natureza. Cando pasamos máis e A vida é extraordinariamente diversa.
máis semanas entre o asfalto, o aceiro As plantas e os animais que habitan as
e o cristal, ou dedicamos o noso tempo beiras dos regueiros son moi diferentes
libre só ao deporte, á música, ás panta- dos que optaron pola beira do mar. Nas
llas, á lectura ou ás charlas cos amigos profundidades deste viven criaturas que
en lugares pechados, acabamos por crer non durarían nin un instante no alto das
que iso é todo o que existe. Por suposto, montañas. E viceversa. As marismas, as
non é así. Fóra das nosas casas, dos no- carballeiras ou os acantilados acollen
sos colexios ou lugares de traballo, e da tamén aos seus propios habitantes. O
mesma cidade, ábrense grandes espazos mesmo sucede coas selvas, os desertos,
aínda enchidos de vida. De tanta vida as rexións polares... E tantos outros eco-
que ás veces impresiona só se deter un sistemas como existen na Terra.
Chamamos a esa diversidade do vivo
biodiversidade. Pois ben, este 2010 é o
Ano Internacional da Biodiversidade. Así
o decidiu a Organización das Nacións
Unidas (ONU), alarmada pola crecen-
te perda de formas de vida, moitas das
cales nin sequera tivemos ocasión de
coñecer. Unha perda causada por nós, os
humanos, parte inseparable, aínda que
ás veces o esquezamos, do misterioso
fenómeno da vida. Canto a ela lle pase
aféctanos. Directamente.
> RECURSOS
■ A páxina web
que dedicou as
Nacións Unidas ao
Ano da Biodiversida-
de é http://
www.cbd.int/2010/
welcome/
■ Pola súa banda, a Unión
Internacional para a Conser-
vación da Natureza puxo en mar-
cha a campaña http://
www.countdown2010.net/sudamerica/ano-biodiversidad
■ En España a principal fonte de información é a web da Fundación Biodiversidade: www.funda-
cion-biodiversidad.es
■ En Galicia podes acudir á páxina web da Dirección Xeral de Conservación dá Natureza: http://
medioambiente.xunta.es/espazosNaturais/conservacion.jsp
■ Por último, moitas organizacións conservacionistas puxeron en marcha as súas propias cam-
CARLOS OCAMPO
pañas con motivo desta celebración. Por exemplo, Adena-WWF: http://www.wwf.es/que_
O cotián urbano íllanos da natureza, pero lonxe da cidade ábrense grandes espazos enchidos de vida hacemos/especies/biodiversidad_20102/
miércoles, 3 de marzo del 2010 | la voz de la escuela medio ambiente >> 5
Que é a biodiversidade
O Convenio sobre a Diversidade Biolóxica, concepto biolóxico de especie, segundo o análise do ADN. Cando chega o equipo de
asinado pola inmensa maioría dos países cal «unha especie é un grupo, ou poboa- CSI está todo resolto, ¿non? Pois non, porque
en 1992, define a biodiversidade como «a va- ción, natural de individuos que poden ¿cal é o grao de diferenciación xenética
riabilidade de organismos vivos de calquera cruzarse entre si, pero que están illa- necesario para falar de especies e non
fonte, incluídos, entre outras cousas, os eco- dos reprodutivamente doutros grupos de subespecies?
sistemas terrestres e mariños e os complexos afíns». Para Mayr, a xeografía xoga un Actualmente identificáronse uns
ecolóxicos dos que forman parte; comprende papel fundamental na aparición de O concepto de especie 1,75 millóns de especies, na súa maior
a diversidade dentro de cada especie, entre novas especies. O seu papel é separar é complexo. parte criaturas moi pequenas, como os
as especies e dos ecosistemas». e illar esas poboacións o tempo sufi- Hoxe baséase na insectos. A ciencia estima que neste
É dicir, que a biodiversidade inclúe non só a ciente para que, ao atoparse de novo, análise do ADN, pero planeta hai entre 3 e 100 millóns de
cada unha das diferentes especies de animais, xa non sexan capaces de ter descen- aínda así non é doado especies. É dicir, que aínda nos
plantas e fungos, e tamén de protistas, ar- dencia. En canto á idea de subespecie, diferencialas queda moito por coñecer.
queas e bacterias, que habitan a Terra, senón o propio Mayr definiuna así: «agregados Pero a biodiversidade é máis que
tamén ás diferentes subespecies en que se di- definidos xeograficamente de poboacións iso. É tamén as complexas redes
viden moitos deles. Pero ¿que é unha especie, locais, que difiren taxonomicamente dou- ecolóxicas que os seres vivos, en
e unha subespecie? Un dos máis destacados tras subdivisións da especie». É dicir, po- combinación co medio físico,
biólogos do pasado século foi Ernst Mayr. A boacións que son diferentes, pero aínda teceron entre si para dar lugar
súa principal achega á bioloxía moderna foi poden ter descendencia entre si. Despois a ecosistemas exclusivos dos di-
a definición, en 1942, do de Mayr propuxéronse outros conceptos ferentes ambientes deste planeta.
de especie. Unha delas non esixe máis Así, biodiversidade son tamén as pozas das
que esas características diferenciais das rochas da beira do mar, as tundras, as selvas
distintas poboacións, que poden ser tanto tropicais, as sabanas, os fondos mariños... que
de aspecto externo coma de voz ou de tan a miúdo, á súa vez, varían cada poucas
comportamento. Outra máis baséase na decenas ou centos de quilómetros.
Para que a infinitos. Algúns deles só estamos co- ■ A purificación do aire e da auga. ■ A base para a fabricación de medi-
mezando a coñecelos. Esta é unha ■ A desintoxicación das escouras. camentos.
necesitamos breve lista destes servizos: ■ A fertilización do chan, fundamen- ■ Infinidade de beneficios culturais e
tal no ciclo dos nutrientes. estéticos.
A biodiversidade ten valor por si ■ A estabilización do clima da Terra. ■ A polinización das plantas, incluído
mesma. Non temos dereito a des- ■ A moderación das inundacións, as moitos cultivos. ■ ¿Que exemplos coñeces para cada
truíla. Pero é que, ademais, énos fun- secas, as temperaturas extremas e a ■ O control de pragas e enfermida- un destes servizos? ¿Cales deles che
damental para o mantemento e o de- subministración de madeira, combus- des. parecen máis importantes? ¿Por que?
senvolvemento das nosas socieda- tible e fibras para elaborar tecidos. ■ As variedades de cultivos e de razas ■ ¿Ocórrenseche outros beneficios
des, tanto a nivel local como global. ■ A subministración de materiais para de animais destinados ao noso consu- que poidamos recibir da diversidade
Os servizos que nos presta son case a construción. mo. da vida?
A destrución
da vida
Hoxe estamos ante o que
moitos científicos coinci-
den en denominar a sexta
grande extinción da his-
X. AMEIXEIRAS
toria deste planeta. Unha
extinción en masa causada, A actividade humana está a causar que a diversidade da vida na Terra se estea a perder a gran velocidade
por primeira vez, por unha
das criaturas que o habitan:
nós, os seres máis racionais
que xamais existiron.
Razóns para a conmemoración
A última actualización da Lista Os motivos que as Nacións Unidas se estea a perder a gran velocidade. É pódense poñer en práctica multitude
Vermella de Especies Ameazadas consideraron á hora de dedicar este unha perda irreversible, que ademais de iniciativas destinadas, para empe-
da Unión Internacional para a Conser- ano 2010 á biodiversidade son basica- dana os sistemas dos que dependen as zar, a coñecela. A saber con que ani-
vación da Natureza, do 2009, revela que mente catro: nosas sociedades. Pero é unha perda mais e plantas compartimos a auga
17.291 especies das 47.677 estudadas están en que podemos frear. que bebemos, o aire que respiramos
perigo de extinción. Entre elas, o 21% dos
mamíferos, o 30% dos anfibios, o 12% das
aves, o 28% dos réptiles, o 37% dos peixes
1 Os humanos formamos parte da
rica diversidade da natureza e po-
suímos a capacidade de protexela ou 4 Debemos reflexionar sobre a nosa
responsabilidade á hora de con-
ou as paisaxes nas que vivimos. Para
iso é necesario saír regularmente das
aulas e acudir ao encontro do litoral,
de auga doce, o 70% das plantas e o 35% dos destruíla. servar a biodiversidade e centrarnos dos bosques, da campiña ou das beiras
invertebrados avaliados. nos nosos retos para o futuro nesta dos ríos. E, unha vez alí, descubrir a
A principal causa desta perda é a frag-
mentación, degradación e destrución dos
diferentes hábitats e ecosistemas do planeta,
2 A biodiversidade é fundamental
para sustentar as redes da vida
e os sistemas que nos proporcionan
tarefa, unha tarefa urxente. É hora de
actuar.
Non podemos agardar a que os Go-
vida. Un bo pretexto é elaborar cada
curso, entre toda a clase, un caderno
de campo da natureza do ámbito, que
tanto xusto detrás das nosas casas como nos a saúde, o benestar, o alimento, o bernos dos países, as rexións ou os inclúa non só anotacións e debuxos,
máis remotos cantos de distantes continen- combustible e os servizos vitais (aire concellos tomen a decisión de actuar. senón tamén reflexións e fotografías.
tes. Tamén factores aos que cada un de nós, fresco, auga limpa, etcétera) dos que A urxencia é tal que todos nós, cada un Que destaque os lugares máis ricos
como consumidores, contribuímos cada día: dependemos. de nós, deben poñer mans á obra. en vida e aqueles nos que a perda
o cambio climático, a sobreexplotación dos Son moitas as maneiras de conservar foi maior, así como ideas para con-
recursos, a desertización, a introdución de
especies exóticas, a contaminación... 3 A actividade humana está a causar
que a diversidade da vida na Terra
e favorecer a biodiversidade dende o
noso día a día. Nos centros escolares
servar os primeiros e recuperar os
segundos.
4 >> medio ambiente miércoles, 3 de junio del 2009 | la voz de la escuela
…Y un bosque yo me sé,
vasto, muy cerca de un castillo enorme,
que su señor no habita. Y en el bosque
los zarzales indómitos se enlazan
y quiebran los senderos, y la hierba
[apretada
y los botones de oro cubren las
[avenidas.
Mas nunca supe de un lugar tan lleno
de ruiseñores. Cerca o a lo lejos,
en árbol o zarzal, por todo el bosque,
se contestan e incitan en su canto,
con la pugna de trinos caprichosos,
murmullos musicales y rápidos gorjeos
y un leve silbo de mayor dulzura…
Y LA ALONDRA
Horas más tarde, cuando ya ha amane- poesía y la música de todas las culturas
cido, y no lejos de allí, en la cumbre son las aves y sus cantos. Son emblema
de una redonda colina desde la que se de la ternura, del amor, la melancolía...
contempla la feraz vega del río Támega, Poetas y músicos han buscado siempre
otro pájaro levanta el vuelo de entre en ellas inspiración para sus obras. En
el brezo mientras comienza a entonar los últimos tiempos, sin embargo, la
su variada cháchara. El sol, aún bajo, mayoría de nuestros artistas viven una
tiñe ya de esplendor todo el paisaje, vida urbana cada vez más alejada de
anunciando una jornada de calor. La la naturaleza. ¿Es esto bueno o malo
alondra se eleva cada vez más alta, sin para el arte? ¿Y para quienes acuden
cesar de cantar y cantar. Su música pa- al arte para hallar la expresión de sus
rece derramarse sobre la tierra como emociones? ¿Y para la naturaleza? ¿Y
una lluvia de notas. Y sigue subiendo. para cualquiera de nosotros?
Hasta casi perderse de vista. No hay
nadie para escucharla. > Antonio Sandoval
Uno de los temas más comunes en la sandoval@terranova-sl.es
6 >> programa prensa-escuela miércoles, 3 de marzo del 2010 | la voz de la escuela